Skip to main content

Full text of "Acta Sanctorum"

See other formats 


/^K 


)  "^l 


B^-r^* 


^ 

f-  X 


>^- 


.  r 


^m 


C^ 


.iV 


./T. 


ri>\  ;  /, 


I 


H.   A 


>< 


^^■^'"i' 


^:*5 


J. 


,l.,y. 


V 


^^ 


■'I''  ^ 


V 


^^ 


V 


/.^^ 


Digitized  by  the  Internet  Archive 

in  2012  with  funding  from 

Lyrasis  IVIembers  and  Sloan  Foundation 


http://archive.org/details/actasanctorum62unse 


ACTA 


SANCTORUM 


r 


NOVEMBRIS 


TODvrxjs    FRiMrr 


s 


BRUXELLIS 

EXCUDEBANT   POLLEUNIS,   CEUTERIGK    ET    LEFEBURE 

Actortan  Bollandiamrum  typogiaplii 

Yia  dicta  ile^  Ursuliiies.  3-i 


ACTA 


SANCTORUM 


NOVEMBRIS 


EX  LAT1NI8  ET  ORiCIS  ALIARUMQUE  CENTIUM  MONUMENTIS  SERVATA  PRIMIGENIA  VETERUM  SCRIPTORUM  PHRASI 

COLLECTA    DIQE^TA 

COMMENTARIIS  ET  OBSERVATIONIBUS  ILLUSTRATA 


DE    SMEDT,    GULIELMO    VAN    HOOFF    ET    JOSEPHO    DE    BACKER 


Carolo 

societatis  jesll  presbvteris  theologis 


TOMUS    I 
Quo  dies  primus,  secundus  et  partim  tertius  contiaentur. 


APUU 


ViCTOREM  PALMK.  V.A  D^:s  saints  f^RI^s,  7G 


MDCCCLXXXVll 


-j  Juvaute  Deo  iii  lucem  editur  Adonmi  Sandormn  mensis  Novembris  tomus  pnnius, 

^  quatuor  ab  hinc  annis  imprimi  ca?ptus,  quem  benevolo  lectori,  sanctorum  amanii, 

dhuraili  cum  obsequio    tradunt  auctores,  Bollandiani  operis  continuatores.   Quorum 

■^hcEc  est  votorura  summa,  ut  hic  recens  Adormi  tomus  quam  maximum  priestet 

sanctorum  cultui   augmentum  et  majorem  sanctorum  vit»  mouimentis  clar>tatem. 

•^Quod   si   peritorura   liominum   judicio   assecuti  fuerint,    hsc  erit   unpcnsa;   operaj 

I  gratissima  merces,  suavissimum  animi  solatiura,  ac  vere  ingens  laborum  prajma.m. 

"X  Quapropter   l^enignura  lectorem  enixe  rogandum  putaraus,  ut  si  qms  sanctis  novus 

Xhonor     si  otfus»   tenebris   veritafi   recens    splendor,   si   qua   ancip.ti    causae    vera 

J^solutio  nostro   lalwre   accesserit,   omnium  bonorum  datori  Deo,  ingentes  .lob.scum 

^  gratias  agat ;  at  simul  ecclesiarum  singularum  pios  viros,  ac  prae  reliqu.s  sacrorum 

Cantistites  ea  qua  par  est  reverentia  atquc  observantia  precamur,  ut  s.  qu.d  aliter 

ac  putaverant  de  sanctis  suis  traditum  a  .lobis  aut  judicatum  rcper.ant,  conatus 

nostros  ac  studia  benigne  pro  sua  humanitate  accipere  digne.itur.  Nullo  cn.ra  alio 

^studio,    nisi    i.Klaga.Kte    circa  sanctorura  res  geslas  ve.ltatis,  ejusque  pro  v..-.bus 

'^stabiliend*,  atque  ab  errorum  nebulis  tenebrisque  .nendaciorura  v.nd.camto,  toto 

>  operis  decursu  ductos  nos  fuisse  inge.rua.  mentis  sinceritate  prof.temur.  Numqua... 

-  ^nos   in    tanta    farragine   rerum   perlush-anda   l.umani    aliquid   passos    esse     ...   tot 


4 


causis    sa;pe    diff.cillimis   elucida.idis    nuUos   .los    impegisse    ...   errores,    liaucl  ta 

-  su.nus   amentia,   ut   aut  ipsi  existiraemus,  aut  ab  aliquo  existima.'.  vel.mus.  Qu,n 

rsicubi  e.Tatum  a  ..obis   fuerit,  suppliciter  petimus,  ut  erroris  co..vincamur ;  suraus 

i-enim   ad  oranera  palinodiam,   quam    demonslrata  veritas   exiget,   canenda.n  para- 

^  tissirai.   Neque  hanc   nostrara  conturaeliam,  sed  sancta.  veritatis  opl.mura    lucrura 

reputa}Di,nus.   Deo   enira    Deique    araicis.    eorumque    gloria.    p.-opagandx^    ex   ...sl,- 

tuto    nost.0   serviraus.    Deus    autera    Deique  amici,  cum  Ipso   "7-!'^ '■<^f '''-"^^ 

nullum  cultum  adraittunt  ..isi  verun.,  nulloque  ..isi  vero  honore  celebrar.  ab  honn- 


6  7393 


/ 


nibus  cupiunt.  Cum  igitur  ex  ipsa  rei   natura  h.c  sit  suprema  histouco  sUtuta 
lex    et    regula,    ut   nihil    falsi    scribere    audent,    nihil    ven    scnbere_  non    audeat, 
utramque  legishujus  partem  maxima  qua  Ueri  potuit  animi  constantia  servavnnus. 
Qu.  vera  eLe  re  perimus,  aut   qu.  vera  videri  probabiles   ob   rationes  pote  ant, 
sic   et  non   aliter   tradidimus :   dubia  qu^  solvi   a  nobis  non  poterant    sub   dubi- 
iandi  necessitate  reliquimus,  falsa  autem  aU-o  notavimus  carbone  ut,  Deo  propitio 
pro  veris   haberi   desinant.    Nec  leviter  in  his   nec   fortuito  progressi   sumus,  sed 
adhibita  magn^  cura  cautela^  ac  pro  parvitatis  nostr^   modulo,    maxima    animi 
pi-udentia,  ut  si  qua  in  re  erravimus,  quod   factum  non  esse  putare  non  audemus, 
Lgenii  tarditas  aut  casus  accusari  possit,  non  possit  diligentia.  In  ^^lvendis  hbris 
impressis  non   stetit   cura  nostra,  sed   anxia  cum   sollicitudine   U-adUarum  rerum 
fontes  adivimus,  manuscriptos  codices,   qui  in  bibliotlrecarum  scriniis  latent   versa- 
vimus  quam  plm-imos,  variorum  Europ^  regnorum   maximas  b.bliothecas  lustra- 
vimus    non  omnes,  hoc  enim  fieri  non  potuit,  sed  plerasque;  loca  sanctorum  vita, 
reUquiis,  cultu,  sepulcro  insignia  visitavimus  ipsi  bene  muUa,  aut  locorum  istorum 
viros   doctos,  et  pr^sertim   Episcopos,    datis   litteris   interrogavimus.   Et  sane  non 
pauci  egregie  nos  adjuvare  studuerunt,  omnem  operam  navautes,  ut  si   quid  utihs 
documenti    apud   se   esset,    nobiscum   id  communicaretur,   data  etiam    amphssima 
licentia  lustrandi  suarum  bibliotliecarum   cimelia,  codicesque  exscnbendi;  quorum 
virorum   haud   umquam  satis   a   nobis  laudatorum  nomina   ex  grati   animi  officio 
suis  locis  consignavimus,   ut   quantum  per    nos   licet,   eorumdem    perenn.s  exstet 
memoria.  Sunt   tamen  qui  nuUo  nos  juvare  modo  voluerint,  nec  litteras  nostras 
dignati  sunt  responso;  qui  si  quid  forte  inveniant  in  tomo  hoc  aliter  perscriptum 
ac  res  se  habet,   sibi  ipsis  errorem  imputent,  non   nostr^   opinantium  necessitaU. 
Collectam  materiem  adliibuimus  consueto  Adis  modo  paucis  immutato.  Consuetum 
illum  modum  breviter  hic  in  memoriam  revocamus,  ut  quae  immutanda  censuerimus 
commode  lectori  innotescant. 

SancU  quorum  sola  nomina  et  sanctitas  aut  martyrium  cognita  sunt,  nuda 
commemoralione  gaudent,  additis-  sacris  fastis  sive  .nartyrologiis  unde  innotuerunt, 
adjuncta  tamen  interdum  brevissima  disputatione,  aut,  si  opus  esse  videtur,  proposita 
conjectu.a.  Sancti  quorum  brevia  elogia  habemus,  parvo  donantur  commentario,  si 
commentandi  necessitas,  aut  utilitas  adsit.  Si  qui  sunt  sancti  valde  quidem  noti  ac  cele- 
bres,  sed  quorum  Acta  perierunt,  de  iis  quidquid  uudecumque  corradi  potuit  coalescit 
in  syllogen  aut  conscribitur  commentarius,  quo  Iractantur  omnes  quaestiones  quse 
de  iho  sancto  moventur.  Sancti  autem,  quorum  Acta  martyrii  aut  Vita  scripta 
superest,  tractantur  hoc  modo.  PrfBvio  commeatario  Acta  aut  Vita  elucidantur  : 
exemplaria,  si  plura  sunt,  distinguuntur ;  codices  manuscripti  aut  libri  impressi, 
unde  hausta  sunt,  indicantur;  moventur  qu^stiones  va.ipe,  qu^  de  illis  lieri  debent 
aut  possuut.  iisque  satisfit  pro  viribus.  Tum  sequuntur  Acta,  accurate  pr^missis 
codicibus  unde  sumpta  sunt,  cum  brevissima  codicis  descripUone  qu^  aatatem, 
formam  ac  materiam  conUnet,  una  cum  designatione  loci  sive  bibhotheca?  ubi 
repertus  fuit,  addito  codicis  numero  aut  scrinii.  Si  ex  impressis  hbris  Acta  vel  Vita 
hauritur,  ii  libri  designantur   modo  consueto. 

Acta  et  Vit£e  imprimuntur  servata  primigenia  aucloris  phrasi  aut,  si  quod  liorridius 
sphahTia,  corrigitur,  idque  iu  margine  nolatur.  Varietas  autem  lectionnm  codicuin, 
si  phires  sunt.  summa  cum  cura,  adscripUs  numeris,  subjicitar.  Acta  vel  Vit^ 
pauUo  longiora  in  capita  disUnguuntur,  inscripto  capiUs  argumento,  si  quid  anno- 
tandum  videtur,  id  litteris  alphabeU  in  margino  adscriptis,  sub  iisdem  htteris  post 
singula  capita  legi  potest.  Post  Acta  vel  Vitam  sequu.itur  miracula  si  qua  perscripta 
repperimus,  et  qu*  ad  sancU  liturgiam  perUnent,  nisi  officium  forte  particulare 
commentario  insertum  fuerit.  Quilms  in  rebus  duo  sunt  observanda  per  qua?  hic 
primus  tomus  mensis  novembris  a  muIUs  praecedentibus  tomis  distinguitur  ac 
reliqui,  si  Deo  placet,  disUnguentur.  Primo  quidem  omnia  Acta  et  documeiita 
manuscripta,  quse  de  sancto  cujus  est  causa,  reperire  potuimus  operi  inseruntur. 
Non   tantum  Acta    sincera   sed   eUam    interpolata,    apocrypha    et   fabulosa,   ita   ut 

quidquid 


/ 


quidquid  de  sancto  per  seculorum  decursum  sub  forma  Actorum  aut  Vitarum 
scriptum  noverimus  cum  lectore  communicemus.  Quanti  enim  tsedii  plenum  negotium 
sit,  legere  commentarium  de  sancto,  ubi  ssepe  fit  apocryphorum  mentio  aut  refutatio, 
si  integra  illa  documenta  nou  exhiljeautur,  et  per  nos  ipsos  experti  sumus  in 
legendis  quorundam  de  Sanctis  commentariis,  et  unusquisque,  qui  rei  pericuKmi 
facere  voluerit,  experientia  cognoscet.  Prseterea  non  satis  scitur  de  sancto,  si  ignoren- 
tur  fabulas,  de  rebus  ab  eo  gestis  circumferri  olim  solitae.  Tandem  multa  sanctorum 
Acta  apocrypha  aat  fabulosa,  etiamsi  vei'se  historise  utilitatem  nullam  afferant, 
prosunt  tamen  ad  expHcanda  muUa  quce  de  sanctis  feruntur  ore  vulgi,  aut  iu 
monimentis  ipsorum,  statuis  ac  picturis  oculis  apparent,  vel  etiam  ad  intelhgendam 
specialem  quamdam  cultus  formam.  hiterdum  etiam  cohigitur  ex  ilhs,  tamc[uam 
ex  sterquilinio  gemma,  rerum  haud  exspectata  notitia,  per  quam  dubise  qusestiones 
solvi    possunt. 

Alterum  signum  huic  tomo  quasi  proprio  charactere  impressum,  mutata  est  ratio 
edendi  sanctorum  Acta  et  Vitas,  quam  moderni  temporis  usui  atque  exigentiae  confor- 
miorem  reddidimus.  Quce  enim  numquam  antea  in  lucem  publicam  edita  fuerant,  ea 
non  ex  fide  unius  alteriusve  codicis  manuscripti,  quem  vicina  aliqua  bibliotheca  aut 
proprium  museum  suppeditabat,  edenda  curavimus,  sed  omnium  antiquorum  codicum, 
quos  invenire  potuimus,  subsidio  cunctas  uuius  textus  varias  lectiones  coUegimus, 
coUeclasque  exemplo  principaU  subjunximus,  cum  hoc  tamen  moderamiue  ut  multo 
majorera  codicum  autiquorum  rationem  haberemus.  quam  recentiorum,  nisi  quando 
recentior  codex,  e  meliori  olim  exemplo  descriptus,  meliorem  textum  procuraret. 
Quce  autem  ex  aUquo  uno  aut  paucis  ex  codicibus  in  lucem  edita  fuerant,  ea 
ad  omnium  quos  invenimus  codicum  fidem  exigere,  eodem  instituto,  studuimus. 
Atque  ut  lectori  statim  a  Umine  iunotesceret  quo  quid  fonte  fluxisset,  prsmittitur 
ordinata  codicum  series.  Non  dubitamus  quin  muUorum  judicio  doctorum  hsec 
mutatio  probetur,  Ucet  fieri  possit  ut  aUqui  operce  pretium  esse  uegent,  tam 
diligenti  cura  singulas  prosequi  varietates  verborum  ac  sententiarum,  qupe  utrum 
sic  an  aliter  prolatge  fuerint.  historicfe  veritatis  parum  refert.  Nos  autem  magnam 
in  hac  parte  diUgentiam  profitemur  propter  magnam  quam  studio  illo  comparari 
putamus  histori^  utilitatem  ;  eamque  pro  viribus  operi  illi  impendimus,  ne  si 
minorem  laborem  in  sanctorum  virorum  Actis  edendis  adhibuerimus,  quam  eruditi 
homines  libris  profanis  edendis  impendant,  in  pigritis  ac  socordi^  crimen  vocemur. 
debit^que  sanctis  reverenti^  deesse  videamur.  H^c  sunt,  benevole  lector,  quce  te 
monendum  pr^vie  judicavimus :  tu  nostro  labore  utere  cceptisque  fave. 

CAROLUS  DE  SMEDT,  PRESB.  S.  J. 
GULIELMUS  VAN  HOOFF,  PRESB.  S.  J. 
JOSEPHUS  DE  BACKER,  PRESB.  S.  J. 


MONITUM. 


In   animo    erat  pr^mittere   huic  volumini  elogia  seu   breves   noUt.as   d^^'»^  ^^*    ^J'P 
PP.  Benjamini  Bossue,  Victoris   et  Remigii   De   Buck.  At  qmmi  non  '^'^^  'S^"*  "^*?.'^^^."/^'""' 
assequi   documenta  nonnulla,  qu*  ad  iUustranda  pr.^sertim  qu^dain  acta  a  P.  ^^'^^^^^^^^ 
mopere   desideramus,  ne  expetita  a  multis  tomi  primi  Novembns  ed.t.o  dmt.us  p.otiai.eretm. 
consultius  tandem   visum   est  ista  elogia  in  sequentuni   tomum  rej.cere. 


FACULTAS 


FACULTAS 
R.  P.  PR^POSITI   PROVINCIyE  BELCxICJi:  S.   J. 

Qaum  tres  theologl  Societatis  nostrse  in  lucem  prodire  posse  censuerint  tomum 
primum  Actorum  Sanctorum  mensis  Novembris,  coUectum  ct  illustratum  a  Caix,lo 
De  Smedt,  Gulielmo  Van  Hootf  et  Josepho  Dc  Backer,  Societatis  ejusdem  presby- 
teris  theologis:  ego  infrascriptus  prspositus  provincia.  Belgica?,  potestate  nnhi  fac  a 
ab  Adm  R  P.  Antonio  Mai-ia  Anderledy,  ejusdem  Societatis  pra;posito  generali, 
concedo  facultatem  hunc  tomum  in  lucem  edendi.  In  quorum  fidcm  hasce  htteras, 
manu  propria  subscriptas  consuetoqne  officii  sigillo  munitas.  ded,  Bruxelhs  d.e 
decima  sexta  septembris  anni  mdccclxxxvu. 

^     „  J.  VAN  REETH,  S.  J. 


APPROBATIO   ORDINARII 
•  Imprimatur. 

Mechlinise,  clie  17  Septembris  1887. 

t^  PETRUS  LAMBERTUS 
ARCH.  MECHLIiX. 


PROTESTATIO  AUCTORUM 

Quod  olim  protestati  sunt  decessores  nostri,  in  hoc  de  Actis  Sanctorum  opere 
se  servatas  velle  Urbani  pap^e  Vni  constitutiones;  neque  suis  aliorumve  luc  relatis 
commentai-iis  aliud  pondus  tribui  quam  sit  historiae  ab  hominibus  errori  obnoxiis 
scriptai  :  idem  nos    ante  hunc  tomum  primum   Novembris  protestamur. 


INDEX  SCRIPTORUM 


mmi  ciiifiiti  li  Hiic 


Hunc  indicem  in  duas  parles  distrihuimus  :  quarum  prior  reterl  martyrologia,  menolotiiu  et  alia  liujusiuodi  docu- 
menla  quibus  cultus  pul>!icus  sitiijulorum  sanclorum  denionstrari  solel ;  altera  coniplQctitnr  coUecliones  inonumento- 
rum  et  doftorum  virorum  lucul.rationes.  Porro  in  priori  parle  pnetermittenda  duximus  caleudana  smgularium  ecdesia- 
rum,quipet  innumera  sunt  et  vix  ampliiis  semel  aiTerunlur:  in  posteriori  vero  scnpta  de  Iiistor.a  aliqua  parliculan, 
quJB  fere  singuhi  in  singulis  commentariis  affevunlur. 


I.  MARTYROLOGIA,  MENOLOGIA. 


A.  Martyrologia  latina  antiquiora. 

I.  Martyholouia  hieronyhiana. 
Antverpiensc,  vid.  Epleinacense. 
Augustanum,  edit.  in  Adis  Sandonm,  ad  cal- 
ceni  toin.  VII  Jun.,  p.  1j--2. 
Baluzii,  vid.  Gelionense. 
Bernense,  seu  Metensc,  edit.  in  Adis  Sancto- 
riim,  tom.  XIII  Oct.,  p.  i-xxvu. 

Blmnanii  seuWissemburgense,  edit.  ap.  F.  M. 
Florentinium,  Vettistiu.f  orientalis  ecdesix  martif- 
roloifium  D.  Hicroninno...  tributuin  (Luc^e,  I6G81, 
p.  1056-1073. 

Corbeiense  majus,  odit.  ibid.,  p.  55-1048. 
Corbeiense  rninus,  edit.  in  Adis  Sanctorum,  ad 
calcem  tom.  VII  Jun.,  p.  31-37. 

Epternacense  seu  Antverpiense,  edit.  apnd 
Florentiniuni,  op.  cit.,  p.  55-1048. 

Fuldense,  edit.  in  Anal.Boli,  lom  I,  p.  ^-48. 
Gellonense  collatum  cum  codice  Baluzii,  San- 
gallensi  et  Sanremig:iano,  edit.  apud  D'Achery, 
SpiriL,  tom.  II,  p.  ^5-37. 

Labbeannm,  edit.  in  Adis  Sandoruni,  ad  cal- 
cem  tom.  VII  Jun.,  p.  y:2-30. 

Lucense  majus,  edit.  apud  Florentininm.  op. 
cit.,  p.  55-1048. 

Lucense  minus.  edit.  ibid.,  p.  104'J-1053. 
Metense,  vld.  Bernense. 

Ottobonianum,  edit.  ad  calcem  operis  :  Martij' 
roloyium  Adonis...  recoynitiim  d...  Ulustratum, 
opera...  Dominici  Georgii  {B.omx,  1745),  p.  076- 

088. 

ReginceSueci8e,vid.  Senonense. 

Richenoviense,  edit.  in  Adis  Hanrtorim.  ad 
calcem  tom.  VII  Jun.,  p.  5-15. 

Rhinoviense,  edit.  ibid.,p.  1-5. 

Sangallense,  vid.  Gellonensc. 

Sanremigianum,  vid.  ibid. 
Novembris  Tonnis  I. 


Senonense  seu  Reginaj  SueeiEe,  edit.  in  Adls 
Sandoriim,  ad  calcem  tom.  VII  Jnn.,p. 37-47. 
Trevirense,  edit.  in  Anal.  BolL,  tom.  II.  p.9-34. 
Wissemburgense,  vid.  Blumanii. 

II.  PARVUM  MARTyROLOGIUM  ROMANUM. 

Edit.  abH.  Rosweydo:  Vetus  romamun  mar- 
fifroloffinm  (Antverpice.  1613Vet  indc  apud  Geor- 
gimn,  op.  cit.,  p.  xxvin-xxxvm. 

III.  MAnTYROLociDM  BEDj;  cum  Auctariis  Flori. 
Edit.    in    Adi^    Sandornm,  tom.   II    Mart.,  p. 

XVIIl-XLH. 

Martyrologium.  quod  dicitur,  poeticum,  Bedie 
vulgo  tributum.  Edit  apud  D-Achery,  Spicll, 
lom.II,  pp.  23,94. 

IV.  Martyrologium  metrigum  Wandelbertl 
Edit.  ibid.,  p.  39-57. 

V.  MaRTYROLOGIUM  RHADANI  MAURl. 

Edit.  apud  Canisium.  Lediones  antiqnB,  tom. 
II,  part.  11  <  Amstela.'dami,  1725),  p.  313-35i^. 

VI.  Martyrologil-m  Adonis. 

Edit.  a  Doiiiinico  Georgio  (Rom«,  1745). 

VII.  Martyrologium  Nutkeri. 

Edit.apud  Canisium,op.  cit.,  tom.  H,  parl.  m, 

p.  Sy-IS4. 

VIII.  Martyrologium  Usuardi. 

Edit.  a  J.-B.  SoUerio  (AntverpiBe,  1714). 

Edit.  ab  Hermanno  Greveno  (Coloiiiie,  lol5). 

Edit.  a  Belino  :  Martyrologium  secvndum 
morem  liomane  c«ne(Parisiis,  1531). 

Edit.  a  J.  Molano  (Lovanii.  1573). 

Edit  a  Dom.  Bouillard  :  Csuardi  martyrolo- 
qium    sincm-um  (Parisiis,    1718,;  vocatur  s^pe 


Vstfardiis  purus. 

IX.  Martyrologium   FfLDEKSE    cx     Adonc   et 
Usiiardo  excerptum. 

Edit.    apud    Georgium,  post   Marbjrologium 
Adouls,  p.  656-675. 

X.  Martvrologium  romanum. 
Edit.  princeps  (Roniie.  1583). 

Edit.  aS.P.  Gregorio  XIII  approbafa  (Romo?, 

15&4). 
Edif.  jussu  Benedicli  XIV  (.Roniie,  1749). 
Edit.  Romee,'  1845. 
Edit.  cum  notis  Ceesaris  Baronii  (Antverpias, 

1589). 


B.  Martyrologia  grseca. 

I.  Basilii  imperatoris   McnoIoglHm   (h-xcormn. 
Edit.  gi-Eece  ct  latlne  jussu  Bencdicti  XIII,  stu- 

dio   et  opera  Annibalis   Card.  Albani.  3  tom, 
(Urbini,  1757.) 

Edit.  lat.  ap.  Ughelli,  Italia  Sacra,  tom.  VI. 
(Roniee,  1659.) 

II.  Sirleli  MeHoJogiiiin  Graicornm,  edit.  ab 
Henrico  Canisio,  cum  not.  J.  Basnagii  op.  cit., 
tom.  IH.  part.  ii,  p.  412  sqq.  (Amstelsedami,  1725.) 

III.  B(xp6oXo|jL7to-j     Ko-JTXo-Jtioutnavou     too     Ifxpptou 

MTivaiov,  12  toni.  ("Ev  B^vETi?,  1843.) 

IV.  Siberus  (L.  U.  G.).  Erclesim  Grsecx  »mr- 
tyroloyium  meiricum.  (Lipsite,  1727.) 

V.  Possevini  Tabulse :  in  Apparafn  Sacro,  tom. 
11,  p.  364  sqq.  (Colonise  Agrippinje,  1608.) 

VI.  Nicolai  Carminii  Falconii  ad  CapjmiiaHas 
Buthenas  tabidas  commentarins.  (Romje,  1755.) 

VII.  MaSiixou  xaTTEivou  ETtioy-ditoy  KuQripwv  pio'.  iYiwv 
e/.  T^;  'Ellj\-ny.rt<i  ■(■Xiottti^.  (Evetitioiv,  1656.) 

VIII.  Scholz  (J.  M.  A.)  De  Menologiis  duorum 
codicum  Graecorum  (Hieroslymitano  et  Callipoli- 
tano)  commeiitatio.  (Bonnfe,  1823.) 

IX.  Martinov  (Joannes.)  AHnus  ecclesiasticus 
(jrsco-sluficus.  Edit.  in  Actis  Sanciorum,  in  capite 
tom.  XI  Octobris. 


C.  Martyrologla  orientalla  varla. 

I.  Martyrologium  seu  synaxarium  Coptorum 
ms.  (apograph.) 

Id.  edit.incard.Maii,  .SVr/yVor»(U  veterum  nova 
collectio,  tom.  IV,  p.  93.  (Romae,  1831.) 

Id.  ap.  Assemani.  Bihl.  Mediceai  codd.  orieitf. 
catal,p.  164.  (Florenti?e,  1742.) 

II.  Wiistenfeld  F.  Sijnaxarium,  das  /st  Hcili- 
(jen-Kalender  dcr  Coptischen  Christen.  Aus  dem 
Arabischen  Hbersetzt.  Gotha  1879. 

III.  Assemani  (J.  S.  card.)  Kalendaria  ecclesix 
universx,  6  tom.  (Romae,  1755.) 

IV.  Fasti  sacri  eccksix  .Ethiopicx,  ap.  Jac. 
Ludolphum^.Jrf  Historiam  ^Kthiopicamcomment., 


p.  389.  (Francofurti  ad  Mcenum,  1691.) 

V.  Si/naxarium  (.Ethiopicum).  EdiLab  A.  Dil- 
mann  in  Cafalogo  codd.  mss.  bibl.  Bodleaianx 
Oxoniensis.  Pais  vn :  Codd.  .Ethiopici,  p.  38-68. 

V.I.  Cazwinii  CalemlariHm  sijriacum;  aral).  et 
lat.  ed.  G.  Volck.  (Lipsioe,  1859.) 

VII.  An  ancient  sijrian  marfijrologij,  ed.  W. 
Wright,  in  fhc  Jourual  of  sacred  litteratiire,  vol. 
VlU,p.  423.  (London,  1866.) 


D.  Martyrologla  universalia  recentiora  pri- 
vata  auctoritate  edita. 

I.  Canisius  Petrus.  Marti/roloffium  [auctore 
Adarao  Walassero]  '6^  ed.  (Dilingen,  1583.) 

II.  [Castellands  seu  Chastelain] .  Martyroloffe 
univcrsel.  (Paris,  1709.) 

Ed.  altera  cura  D.  de  Saint-Allai3.(Paris,1823.) 

Ili.  Ferrarius  Philippus.  CitfaloyHs  gencralis 
Sanctorum,  qiii  in  Martijrologio  Rom.  non  sunt. 
(Vcnetiis,  1625.) 

IV.Galesinius  Pctrus.  Marfijrologium  S.  lioina- 
nx  ecclesias  usiii...accommodatum. {Yeneius,  1578). 

V.  Maurolygus  Franciscus.  Marfijrolof/ium  se- 
cundum  morem  sacrosanctas  Bomanat  et  universa- 
lis  ecclesia:.  (Venetiis,  1577.) 

VI.  Petrus  de  Natalibus.  Catalof/us  Sanctoruni 
et  gestorum  eorum.  (Vincentice,  1493.) 

VH.  Viola  Sancforum.  (Argentinen.  1487.) 

VIII.  Arturus  a  Monasterio.  Sacrum  Gijue- 
casum.  (Parisiis,  1657). 


E.  Martyrologia  specialia  regionum. 

1.  AxGLIjE,  HlBERSIiE,  SCOTI^. 

I.  Aberdonense  (Martgrologiiim),  edit.  a  D. 
Laing,  in  Proceedings  of  fhe  Soriefg  of  Ant/qua- 
ries  of  Scotiand,Vo\.  II,  part  n,  p.  256  sqq.  — 
Ap.  A.  Ponrose  Forbes.  Kidendars  of  Scottish 
Saints  (Edinburgh,  1872),  p.  125  sqq. 

II.  Aberdonensis  (Kalendarium  breviarii),  edit. 
apud  Forbes,  op.  ciL,  p.  109  sqq. 

ACngus,\\A.  CEngus. 

III.  Arhuthnott  (Kalendarium  de),  edit.  ibid., 
p.  93  sqq. 

IV.  [Challoner  Richard].yl  Memorial  ofancient 
british  Fietg  or  a  Brit/sh  Martgrologg.  {London, 
1761.) 

V.  Celficum  (Kalendarium  qitoddam),  edit. 
apud  Forbes,  op.  cit.,  p.  79  sqq. 

VI.  Culenros  (Kalendariitm  dc),ei\\V.  ibid.,  p.  51 
sqq. 

VILDempsler  (Thomas).  Menologium  Scoticum, 
ediL  ibid.,p.  173  sqq. 

WW.DrummondicHse  ( Kalendarium)  ,e([\i.\h\A.., 
p.  1  sqq. 

IX.  Dublin  (The  book  of  obitsand  Martgrologij 
nf  fhe  cafhcdral  Church  ofj,  ed.  Croslhwaito 
el  Todd.  (Dublin,  1844.) 

X. 


X.  Dioif/aUcusc  fMfirfi/rolof/iuin)  seii  Calemki- 
riiim  SaiidorKiii  Hibeniix,  auctore  M.  0'CIery; 
latine  translulit  J.  0'Donovan;  ed.  J.  Henlhorn 
Todd  et  W.  Reeves.  (Dublin,  18G4.) 

XI.  Forbes  {Alexander  Penrose).  Kakndais  of 
Svoftisii  Saints.  (Edinburgli,  1872.) 

Xn.  Gonnan  (Marianus).  MartifroJogium  (inc- 
ditum).  Cfr.  pag.  339  b. 

XIII.  IJijrtliiianifitoini  ( Kulendfirium  de),  edit. 
apud  Forbes,  op.  cit.,  p.  33  sqq. 

XIV.  Kelly  (Matthew).  Cakndar  of  irish  Saints, 
tJie  Uartifrolofiij  of  2\tUaffh  CMartj/rolof/ium  Taiii- 
lacfensej.  (Dublin,  18.j7.) 

XV.  Kings  AdiXh\(K(denckir  ofj,  edit.  apud  For- 
bes,  op.  cit.  p.  139  sqq. 

Mcnofoffiuiit  Srofiriini,  vid.  Dempster. 

XVI.  Nova  farina  (Kalendarium  de)  edit.  apud 
Forbes,  op.  clt.,  p.  G5  sqq. 

XVII.  (Jenf/us  (CaJeiidfir  of),  edit.  in  the  Trans- 
actions  of  tlie  roijal  Irish  Acafkmtf,  Irish  mss., 
tom.  I,parLi.(DubIin,  1880.) 

XVin.  Schofitsh  Enfries  in  the  KaJeuflar  of 
iJacid  Camerarius,  edit.  apud  Forbes,  op.  cit.,  p. 
231  sqq. 

XIX.  Scottish  sercicc  hook  of  1637  (Kalenfkfr 
from  thc),  edit.  ibid.,  p.  245  sqq. 

XX.  TaUagh  (Martijrolofjij  of).  Vid.Kelly. 

XXI.  Whytford  R.,  The  Marfyrolofjij  in  EnfjJijs- 
sclie  after  the  use  of  the  chirche  of  SaJisburi/,  and 
as  it  is  redde  in  Sijon,  trith  addivijons.  {London, 
1526.) 

XXII.  W{ilson)  J(ohn).  Euglish  Martyrolof/e, 
containiug  a  summarij  of  the  lives  of  the  fjJorious 
aud  reiiou-ucd  Sainfsoffhe  Kiugdous  Enrflaud, 
Scotlandand  Ireland.  (St-Omer,  1608.) 

2.  Belgii. 

I.  Molanus  Joamies.  NataJes  Sanctormn  BeJgu. 
(Duaci,  1G16.) 

II.  Raissius  Arnoldus.  Ad  nataJes  Sanctormu 
BcJgii  Joannis  MoJaui  Auctarium.  (Duacl.  1626.) 

III.  Mirseus  (Aubertus).  Ensft  beJgici  et  bur- 
fjuiidici.  (Bruxellis,  1622.) 

IV.  Willot  (Bauduin).  Le  martyrologe,  oit  hagio- 
Joge  belgic.  (Lille  1658.) 

3.  Galli^. 

I.  Autissiodoreusis  eccJesia:  (Martyrologium 
sanctx)  (Autissiodori,  1751.) 

II.  Ebroiceuse  (Marfyrolofjium).  Parisiis,  1752. 
Wl.Parisicnsc  (Martyrologiuni),  Em.  DD.  Card. 

DeNoailles  auctoritate  edituni.  (Parisiis,  1727.) 

IV.  Saussay(Andreasdu)  MfirfyroJogium  gcdli- 
cauuiu.  (Parisiis,  1637.) 

4.  HiBERNi^.  vid.  Anglice. 

5.  Hisi'ANi4:. 

Tamayo  Salazar  (Joannes).  MartyroJogium 
liispanum.  6  tom.  (Lugduni,  1651-59.) 

6.  Itali^. 

I.  Ferrarius  Philippus.  CfifaJogus  Sanctortim 
Ifalia;.  {Mediolani,  1613.) 

n.  [Flaminius  Cornelius]  llafjioJogium  ifalicum. 
(Bassani,  1773.)2tom. 


III.  Tattis  {Primus  Aloisius  de).  Sanctuariiwi 
seu  MarfyroJogium  sancfm  Novocomensis  ecclesix 
(Novoconii,  1675.) 

IV.  Vcnetum  (MeuoJogium),  edit.  ap.  Flaminiuin 
Cornelium,  EccJesix  Vencfx  iJlustratx,  toin.  XIII 
{Veneliis,  1749),  p.  344  sqq. 

7.  Lusitanij:. 

[Alvaro  Lobo]  MartyroJogio  dos  santos  de  Por- 
tugcd  (Coimbra,  1501.) 

8.  ScoTi^,  vid.  AngliEe. 


F.  Martyrologia  ordinum  religiosorum. 

T.  Basilii  (0.  S.) 

Edit.  in  append.  ad  MartyroJogium  Romanum 
(Romae,  1845),  p.  2G6  sqq. 

II.  Benedict!  (0.  S.). 

Edit.  ibid.,  p.  305  sqq. 

Bucelinus  Gabriel.  MeuoJogiuiu  Benedicfiuuiu. 
Pars  1".  (Veldkirchii,  1655.)  —  Pars^-"  seu  supple- 
nientuin.  edit.  a  Rob.  Schindele.  {Campidonse, 
1763.) 

—  —  Sacrarium  Benedictinum. 

(Veldkirchii,  1656.) 

Cherle  Benedictus.  Marfyrotogiuin  Beuedicti- 
num.  (Augspurg,  1714.) 

Heredia(Antoniusde).F;V/nsf/c.s«»^o.s^,/^/V»rt/'(!?»- 
turados,  y persoufis  venerabJes  de  Ja  sagratJa  reJi- 
gion  de  N.  P.  S.  Beuifo.  4  tom.  (Madrid,  1683-86.) 

ICirchcnkalcuder  aJler  HeUigen  (0.  S.  B.)  Do- 
nauwerd,  1786. 

Lechner  Petrus.  AusfiihrJiches  Martyrologium 
des  Benedicfincr  Ordens.  lAugsburg,  1855.] 

Menard  Hugo.  MartyroJogium  sandorum  ordi- 
nis  divi  Beucdicti.  (Duaci,  1629.) 

Ranbeek  Aegidius  CftJcudarium  finmdc  Beiic- 
dicfinum.  (Augustie.  Vindelicorum,  1675.)  4  tom. 

Wion  Arnoldus.  Lignitm  vitse.  (Venetiis,  1595.) 
2  tom. 

Cahaldulense. 

Edit.  in  append.  ad  Mftrt.  Rom.,  p.  319  sqq. 
[Duvergius  B.]  Diarium    oder    CamaJduJen- 
sisches  Tag-Buch.  (Wien,  1754.)  4  tom. 

ClSTERCIENSE. 

Edit.  in  append.  ad  Mfirt.  iioin.,  p.  343  sqq. 

K^aJendariuin  Cisferciense  seu  Martyroloyium 
sacri  ordiuis  Cisterciensis.  (Parisiis,  1689.) 

Henriquez  Chrysostomus.  McnoJogium  Cister- 
cieuse.  (Antverpije,  1630.) 

SlLVESTRIN£  CONGREGATrONIS. 

Edit.  in  append.  ad  Mart.  Rfm.,  p.  369  sqq. 

ValLISUMBROS^  CONGREGATIONIS. 

Edit.  ibid.,  p.  331  sqq. 

III.  Canosicorum  regolarium. 

Edit.  ibid.,  p.  282  sqq. 
Ghiniu5Constantinus.iSa/;c;on(m  cauoniconim 

nafcdcs.  (Venetiis,  1621.) 

pRilMONSTRATENSIUM. 

[Lienhart]  Georgius.  Ephemerides  hagioJogica: 
ordinis   Pramwnsfrafeusis.  (Augustae  Vindelicu- 

rum.  1764.) 

Vander  Stcrre  JoaiinesChrysostoinus.  ^ataJcs 
SanctorumcandidissimiordinisPrxinonstrftfensis 

(AntverpiEe, 


(Antverpi*.  1625).   Ed.  altera  curanle  J.  Van 
Spilbeek.  (Nanmi-ci  1887.) 

IV.    CAl!B1ELtTAUllM. 

MarUjyologhnn  Snm-forum  ordinls  Cannehfa- 

ruw    calceaiornnu dhraJreiJtnrum;     edil.    m 

append.  ad  Mart.  Hnn,,,  pp.  443  sqq.  ct  513  sqq. 

Philippus  a  Visitatione.  Acies  hene  ordmnta 
plurium  sanctorumct  beatorum  ntriu.^ue  .ex^^ 
ordinis  Carmditarum,  od.  2-^  (Valenceni^  1670.) 

V     EliEMITABUM  0.  S.  AUGIISTINI. 

Edit.  in  append.  ad  Mnrt.  Hom.,  p.  459  ^qq. 

VI.  FRANCisr.i  (0.  S.). 

Martyrohgium  Seraplnnnu  trium  ordrnum  h. 
P  Francisci,  edit.  ibid..  p.  388  sqq. 

Marttjrologium  Seraphici  ordinis  Fratrum  M>- 
norum  Conrenttudium  edit.  ibid.,  p.418sqq. 

Martyrologium  .^nnrtorum  nrdinis  Capnrcwo- 


nn»,edit.ibid.,p.488sqq.  .... 

Arturus  a  Monaslerio.  Mnrfyrnlny.nmfran^- 
cannm.  (Parisiis,  1638.)  -  Ed.  2MPansns,  1653.) 
Ed.  3^(Venetiis,  1S79.) 

Hueber  Fortunatiis.  Mvnnlogium...  Sancforum 
(0.  S.  Fraiicisci).  Monacbii  1688. 

Vn.  HlERONYMI  (0.  S.). 

Edil.  in  appcnd.  ad  Mart.  Rom.,  p.  507  sqq. 

VIII.  PR^DICATORUM. 

Kdit.ibid..  p.370sqq. 

RipoU  Thomas.  Martyrologium  juxta  ritum 
sacri  ordinis  Prxdicatornm.  (Rom^,  1742.) 

IX.  ServorumB.  V.M. 

Edit.  in  append.ad  Mart.  Rom.,  p.  475  sqq. 

X.  SS.  Trinitatis  (Discalceatorum)  red.  capt. 
Edit.  ibid.,  p.  362sqq. 


II.  COLLECTIONES  MONUMENTORUM  ET  COMMENTATIONES, 


Aa  (A.  J.  Van  der).  Aardrljkskundlg  Woorden- 
hoek  der  Nederlanden.  Gorinchem  1839-51.  13 

tom.  ^  ,   .... 

Ahel  (Si^rd)  und  Bernard  Simson.  Jahrlmcher 

des  frnnkischen  Beirhes  unter  Karl  den  Grosse. 

Leipzigl866,  1883.  2  lom. 
Achery  iLucas  d').  Spirileglnm  .^ive  collectio  vete- 

rum  allquot  scrlptorum...  Ed.  allera.  Parisns 

1723.2  tom.  fol. 
Ada  Sanctorum    Hd'erulx  ex  codice  Salmanii' 

censi.  Edinburgh,  1887.  4. 
Aguirre  (Joseph  Saenz  de).  CoUectio  maxima  con- 

clUorum    omnium   Hlspnnia^  et  nnvi  orbis.  Ed. 

altera.  Romse  1753-55.  6  tom.  fol.   . 
Albertus  (Leander).  De  viris  iUustribus  ordims 

Prxdicatorum  libri  sex.  Bononise  1517. 
Alford  (Michael),  alias  Griffith.  Annales  ecdeslx 

umflicanz.  Leodii  1663. 4  tom.  fol. 
Amort  (Eusebius).  Elementn  juris  canonicl  veteris 

et   moderni.   Augusts   Vindelicorum   1757.   2 

tom.  4. 
Anselmius  (J.).  De  initiis  eccleslx  Fvrojuliensis 

dissertatio...  Aquis-Sextiis  1680. 
Antonio(Nicolas).  Censura  de  historias  fabulosos. 

En  Valencia  1742.  4. 
_-    —    Bibliotheca  Hispana  nova,  sive  Hispa- 

norum    scriptorum    qui    ah    anno    MD    ad 

MDCLXXXIV  finruere  notitia.  Matriti  1783. 

2  tom.  fol. 
_    —     Bibliofheca  Hlspana  vetus,  sive  Hhpani 
scriptores  qni   ab   Oclaviani   Augusti  (evo   ad 
annnm  Chrlsti   MD    fioruerunt.    Ibid.    1788. 

2  tom.  fol. 

Anville  (d').  Noilce  de  Vnncieyme   Gatde,  tn-h  des 

monummts  romains.  Paris  1760. 
Arbois  de  Jubainville  (H.  d').  Cours  de  littirature 

cdtique.  Paris  1883,  1884.  2  vol. 
Archdall  (Mervyn).  Monnsticon  hlbernicum.  (2" 

edit.  curante  PatrickF.  Moran.)  Dublin  1873. 

3  vol.  4. 

Archlvlo  sforico  italiano,  ossia  raccoUa  di  opere  e 
docnmentl  rigunrdanfi  la  sforln  d^Italla.Fiveme 
1842-51.  16  tom.  — Appendice.  1842-53.  9  tom. 

Arndt  (Wilbelm).  Kleine  Denkmaler  aus  der 
Merowingerzeit.  Hannover  1874. 

Art  de  v&rifier  les  dates  (L'J.  3«  edition.  Paris 


1783-87.  3  tom.fol. 
Arturus  a  Monasterio.  Neustria  pia  seu  de  omni- 

hus  et   singulis   ahbntils  d  prioratibus   totius 

Normannix.  Rotomagi  1663.  fol. 
Assemanus(Stephanus  Evodius).  Acta  sanctormn 

mnrtyrum  orientalium  d  occidentalium.  Romse 

1748.  2  tom.fol. 
Aste  (Fr.  M.  de).    In  Martyrologium  Romamm 

disceptationes.  Beneventi  1716.  4. 


Backer  (Augustin  et  Alois  De)  et  Charles  Som- 
mevyogel  Bihliothc'que  des  krivainsde  la  Com- 
pagnie  de  J^sus.  Liege  et  Lyon  1869-76.  3  tom. 

fol 
Baillet  (Adrien).  Les  Vies  des  Saints.  Paris  1739. 

10  tom. 
Baleus  (Joaunes).  Scripforum  lUustrium  mnjoris 

Bn/tnnnle...  cntnlogus.  Basilefe  1557.  2  tom.  fol. 
Baluxius    (Stephanus).   Miscellaneu.  Ed.  Mansi. 

LucGe  1761-64. 4  tom.fol. 
_    _     Capitula    regum   Francorum.    Parisiis 

1677.  2  tom.  fol. 
Baronius  (Card.  Ceesar).  Annales  eccleslastld  una 

cum  critica  Antonii  Pagii.  Lucje  1 738-40.  19 

tom.    fol. ;     opus   conlinuatum   a   Raynaldo, 

Laderchio  et  Theinero.  Lucae  et  Romce  1747- 

1856.  21  vol.  fol. 
Bartheiemy  (A.  de).  Vid.  Geslin  de  Bourgogne. 
Benedicti  XIV.  De  servorum  Dd  heaflficafione  et 

bentorum  canonizntlone.  Venetiis  1738.  5  tom. 

fol 
Benettis  (Hieremias  a).   Chronohgia   et   critica 
historix  profanx  et  sncra:.  Romse  1766-68.  6 

tom.  4. 
Beuter  (Anton).  Cronlcn  generale  d'Hispagna,  et 

del  regtio  di  Valema,  Iradotta  in  lingua  ita- 

liana  dal  S.  Alfonso  d'Ulloa.  In  Vinegia  1556. 
Bib}lothecn  Ca.miensls  (subjunclum  est  Florile- 

gium   Casinense).   Ex   typographia   Casinensi 

*1873-80.4tom.fol. 
Bibllothec<iClunlnce}isis,i\\ui\.va.Vi\.Andve3isQnei'- 

cetanus.  Parisiis  1614.  iol. 
Binding  (Carl).  Das  burgundisch-romanische  Kii- 

nlgreich.  Tom.  I.  Leipzig  1868. 
^\r\iev\vn{knio\\iosi;]i\\).Fragn\atischeGeschichte 

der 


der    dcitlschen    yiilJoual-Provhiclal-nnd    ror- 
zii'/lirhslen   DiiiciinancoiicHlen.  Muinz   1835-48. 

6  tom. 
Jiiofjraphie    nnfionale    publiee    par    TAcadeniie 

royale  des  sciences,  des  letlres  et  des  beaux- 

arts  de  Belgique.  Bruxellcs  ISGG,  sqq. 
Bondonnet  (Jean).  Les  p/V.s  des  hcsqnesdn  Mans. 

Paris  1G.j1.4. 
Bonnell.   (Meinricti  Eduard).    Dle   Anfange  der 

Karolln(jischen  Hauses.  Berlin  186(j. 
Boniliet(J.-B.).  Tab/eftes  hisforiques  deVAuvergne. 

Clermont-Ferrand  1840-47.  8  vnl. 
—     Statislique   monninentale  de  Pnij- 

de-Vdme.  ^"  ed.  Clermont-I-^errand  184G,  avec 

atlas. 
Bouqnet  (Martin),  v.  Hisforiens  des  Gaides  (Be- 

cneil  des). 
Branche  (Jacques).  La  vie  des  Sa/nrfs  et  Saincfes 

d' Auvenjne  et  de  Ke/rt//.  Au  Puy  165^. 
Brequigny  (L.  G.  0.  Feudrix  de)  et  F.  J.  0.    La 

PorleDuThei!.I>/>/o"ia^(',f^"^"''a'.  episfolai  ef 

alia  doruinenta    ad  res   francicaa   spectantia. 

Parisiis  1791.  3  toni.  fol 
Breqnigny(de).  Tahle  chronologiqnc  des  dipJomes, 

chartes,   titres  et  actes    imprisnh   concernant 

Vhisfoire  de  France.    (Ouvrage    continue  par 

MM.    Pardessus   et    l-aboulaye.)  Paris    17C9- 

187G.8toni.fol. 
Breul  (Jacques  du).  Le  thHtre  des  antiquitez  de 

Paris.  Paris  1649.  4. 
Breysi^   (Theodor).   Jahrbiicher  des  friinkisches 

Peiches  714-74L  Leipzig  1869. 
Brial  Michel.  v.   Hisforieus  de  Ganhs   (Penieil 

des). 
Brocchi  (Guiseppe  Maria).  Vite  d^  Sanhi  e  Beati 

Fiorenfini.  Firenze  1743-61.  3  tom.  4. 
Brunati  (Giuseppe).  Vita  o  gesta  di  Santi  Bres- 

ciani.  2"  ed.  Brescia  1854-56.  2  tom. 
Bucherius  (.Egidius).  Behjium.  romanum  ecclesias- 

ticiiin  et  cioile.  Leodii  1650.  fol. 
[Buck  (Victor  de)  et  Antonius  Tinnebroeck.] 
Examen  historicum  et  canonicum  lihri  F.  D. 
Uariaui  Verhoeven  de  regularinm  et  s^cula- 
rium  clericornm  juribns  et  officHs.  Gandavi  et 
Bruxellis  1847. 
Buisson  (Petrus  Daniel  du).  Hi^torix  monasterti 

S.  Severi  Ubri  X.  Vicojulii  1876.  2  tom. 
Bunel  (J.).  G6ographie  du  dc'parfement  de  la  Seine- 
Jnfh-icnre.    Ouvrage    posthume,    continue  et 
publie  par  1'abbe  A.  Tougard.  Houen  1875-79. 

5  vol. 
Butler  (Alban).  Vies  des  Ph-es,  Uarfyrs  et  autres 
principaux  Sainfs.  Ouvrage  Iraduit  librement 
par  Tabbe  Godescard.  Edition  de  Ram.  Bru- 
xelles  1846-50. 7  vol. 


Cahier  (Charles).  Cararteristiqnes  des  Saints  dans 
Vart  populaire.  Paris  1867.  2  toni.  fol. 
_  _-  et    Arthur    Martin.  Uclanges 

darchhlogie,  dliistoire  et  de  iitferatnre.  Paris 
1847-56.  4  tom.  fol. 

Cajetanus{Oclavius).  Vita:  Sanctorum  Sicuhrnm. 
Panormi  1657.  2  tom.  fol. 

Calmet.  Histnirede  Lorraine.  2"  ed.Nancy  1746- 
57.Gtoni.ro]. 

Cambry.  Vogage  daus  le  Finisfere.  Pans  an  VII. 

3  vo).  .       „. 

Camden  (GuIiehnusV  Anglica,  Xormanmca,  Hi- 
bernica,  Caml>rica  a  leteribns  scripfa.   Franco- 

furti  1603.  fol. 
__  Britanuia,  or  a  chronogra- 


phir-il  d''scrlption  of...  Fnjlau  l,  Srotniid  and 
Ireland.  translated  and  enlarged  by  Richard 
Gou;,Hi.  !>ondon  1789.  3  vol.  fol. 
Canal  (Jnsephus  de  !a),  v.  Florez  (Hcnriquo). 
Cango  (Caroins  Dufresne  du).  Glossarinm  medtas 
et    iiifiiua'.   lafinilafis.   Ed.  Henscliel.  Parisiis 
18W-50.  8  loin.  4. 

—  —  ConsfanfinopoUs  Chris- 

fiaiia    seu    desrripiio   nrbis  sub    imperatoribns 
christinnis.  Veneliis  1729.  fol. 
Cantelius  (Petrus  Josephus).  Uetropolitanarunt 
iirhiuin  historia  ciinlis  et  eccleslastica.  Parisiis 
1G85.  4. 
Carlisle  (Nicolas).    Topographiral  Dirfionary  nf 

the  dotulnion  of  Wales.  London  1811.  4. 
Cafidoqueqnifral  des  manuscrifs  des  biblioth^qties 
pnbliques  des  departenients.  Paris  1849-85.  7 
tom.  4. 
—    —     Paris  1885-87.  6  tom.  8. 
Catalogues  de  la  bihliothhque  nationale :  Cafalofjue 
de  fhislolre  de  Franre.?i\ni  1855-79.  1 1  tom.  4. 
Cale!  (Guillaume  de).  Ucmoires  de   rhi.^foire  du 

Langnedoc.  ATolose  1633.  4. 
Caumonl  (de).  Stafisfhpie  monumi^nfalc  du  Calra- 

rfas.  Caen  1846-67.  5  tom. 
Cave    (GulielmiiJ-).    Srrlptorum   er.chsiasticnrnm 
hisforia    liferaria  a    Christo  uato  ad  .«a:rulum 
A7r.  Ed.  novissima.  Geneviie  17^0.  fol. 
Cellarius  (Christophorus).  Nofltia  orbis  aiitiqiu 
siv^  Geographia  plenior.  Tom   1.  Cantabrigiv 
1703.  4.  Tom.  I!.  Amstclcedami  1706.  4.  —  Ed. 
altera  curante,  J.  C.  Schwartz.  Lipsise  1773.  2 
toni.  4. 
ClmmardiDom  FranQois).  te  eglises  du  luamlc 
romain,  nof-amment  ceJles  des   Ganles,  pendaiif 
les  frols  preinlers  sihles.  Paris  1877. 
Cliapeaville   (Joannes).    Gesta  ponfifirum    Tun- 
greusiuni,  Trajecfensium  et  Leodiensium.  Leodii 
1612-16.3  tom.4. 
Chenu  (Joannes).  Archiepiscoporum  et  episcopo- 
copornm   Galllai  chronologica  htstoria.  Parisiis 

1621.4. 
Chevaher  (Ulysse).  R^peHoire  des  sources  histo- 

rlqnes  dnmoijen  Age.  Tome  1^^  Bio-bibliogva- 

phie.Paris  1877-1883. 
Cocquelines  (Carolus).  Bullanim,privilegiorum  ac 

diploiualuinliomauorumpoiitlficnmamplissiina 

collertlo.  1739-1744.  14  tom.  in  28  vol.  fol. 
Cogan  (A).  Tliedlocese  of  Ueafh  aurlenf  aiid  mo- 

rfer/i.  Dublin  18G2-GS.3  vol 
Gointius  (Carolus).  Annales  ecclesiastici  Franco- 

vnm.  Parisiis  1665-83.8  tom.  fol. 
Colgan  (Joanne5i..4r/a  Sanrforiim  veteris  et  majo- 

rls  Sroti:p-  seu  Hiberuia-  sanctoruni  Insulx.  To- 

mu3primus,,ianuarium,fcbruarium  et  martium 

complectens.  Lovanii  1645.  fol. 
_      _     Trladis  Thauiuafurg:e  seu  Divornm  ta- 

tricii,  Columbm,  Brigidx...  Acta.  Lovanii  1647. 

Conciliorum  Gallia:...  colleclio...  Ed.  Mauretana. 

Tom.  I  (unicus).  Parisiis  1789.  fo!. 
Corlilet  -J).    Hagiaqrnphir  du  dioche  dWuuens. 

Paris  1808-75.  5  lom. 
Corpus  scriptornm  historix    Bgzantlnas.  Bonna; 

1828-55.  48  lom. 
Coustant  (Petrus).  Epistolx  Homanorum  pontifi- 

r»m.Parisiis  1721.  fo!. 
Cozzando  (Leonardo).  H  mgro  teinpio  Serntauo. 

Cres^"(Ser^enus).  The  Chnrch-history  ofBriftany. 

^.  !.  1G68.  fol. 
Cypr^eus  (Joiiannes  kao\^\ms).AnnaUsepiscopo- 


rum  Slesvicemimn.  Colonite  Agrippinse  1G34. 


Dacherius,  v.  Achery  (d'). 
Daru  (M).  Hisfoirede  Bretagne.  1826.  3  tom. 
Devic  (GI.)  et  J.  Vaissette.   Histoire  {fcm'ratc  du 
Languedoc.  S-^  ed.  Paris  1872-85.  Toni.   1-10 
et  13.  14.4. 
Dexter(Flavius  Lucius),  Barcinonensis.  Chronicon 

omnirnodcE  historix.  Ed.  Franciscus  Bivarius. 

Lugduni  1627.  fol. 
Dicfionnaire   univer.sel,  (jeoyraph  iqite,  stotistique, 

historique  et   politique   de  la    France.  Paris 

an  XIII.  5  toni.  fol. 
Dihnann  (A.)  Cafatogus  codicum  manuscriptorum 

bibliotheca;   Bodteians    Oxoniensis.    Pars  vn : 

Codices  .Ethiopici.  Oxonii  1848.  4. 
Dodd.  Church  histori/  of  EmjIand.London  1830- 

41.4voI. 
Dodsworth  (Roger)  et  Guliehnus  Dugdale.  Mo- 

nasficuin  Anglicannm  slre  Pandectx  canobio- 

rum  Benedicfinoriim,   Cluniacensium,    Cisfer- 

ciensium,  Carthusianorum.   Londini  1655.  fol. 

Vide  Dugdale. 
Dreux  du  Kadier.  Bibliothkjue  hisforicjue  et  cri- 

tique  du  Poifou.  Paris  1754.  5  tom. 
Dubois  (Gerardus).  Historia  ecclesise  Parisiensis. 

Parisiis  1690,  1710.  2  tom.  fol. 
Dubois  (.Joannes).  Floriacensis  vetus  bitAiofheca 

Parisiis  1605.  2  tom. 
Dubreul,  v.  Breul  (du). 
Ducange,  v.  Cange  tdu). 
Duffus,  V.  Hardy. 
Dugdale  (William).  Monasticon  AngJicanum.  A 

new  edition,  enriched  by  Caley.  EHis  and  Ban- 

tlinel.  London  1817-30.  8  toni.  fol.  Vide  Dods- 

worth. 
Dumniler  (Ernst),  v.  Kopke. 

—  —         Geschichte  des  Ostfriinkischen 

Feichs.  Berlin  1862, 1865.2  tom.-Tom.  I  (2^'  ed.) 
1887. 
Dunod  de  Charnage  (F.  J.).  Histotre  de  Veglise, 
ville  et  diocese  de  Besancon.  Besan^on    1750. 
2  tom.  4. 

—  —  —         Hisfolre  des  S^qna- 
nois.  Dijon  1735. 


Ebert  { AdoM).  Allyemeine  Geschichte  der  Literatur 
des  Mittelaliers  tm  Ahendlande.  2  tora.  (tom.  I 
cum  titulo  proprio  :  Geschiclite  der  christlich- 
tateinisrhen  literatur  bis  zum  Zeitalter  Karls 
d-^s  (V;-oss(?;i.J  Leipzig  1874,  1880. 

Echard  (Jacques).  Scrijjtores  ordinis  Prsedicato- 
rum,  V.  Quetif. 

Eichliorn  (Ambrosius).  Episcojxdus  Curiensis  in 
Bha'fia  sub  metrojyoti  Mogunttna  chronolo<jice  et 
hi-ttortce  illustratus.  Typis  San-Blasianis  1797. 
(Ex  opere  :  Germania  saera).  4. 

Esjyana  Sagrada,  v.  Florez  (Henrique). 

Expilly  (Jean-Joseph).  Dictionnaire  ijhyrajyhique^ 
historique  et  jmtitique  desGanlts  et  de  la  France, 
Amsterdam  et  Paris  1762-70.  6  tom.  fol. 


Fauriel.  Bisfoire  de  la  Gaide  miridionale  sous  la 
domination  des  conqiUrants  germains.  Paris 
1836.  4tom. 

Fevret  de  Fontette,  v.  Lelong  (Jacques). 

Fisen  Bartholomceus.  Flores  ecclesis  Leodiensis. 
Insulis  1647.  fol. 


_  —  Sancta    Legia    Bomanx 

ecclesixfilia.  heodii  1G96.  fol. 
Flaminius   CorneHus.   Venetx  ecclesiat  illustrafx. 

Venetiis  1749.  15tom.4. 
Fleury.  Histoire  ecclesiasfiquc.  Paris  1691-1723. 

20  vol.  4.  —  Continuation.  tom.  21-36.  Paris 

1726-38. 
Florez  (Henriquc).  Espana  sagrada,  opus  a  plu- 

ribus  continuatum.  50  tom.  (Florez  tom.  1-29  ; 

Manuel  Risco,  tom.  30-42;  etc.)  Madrid  1747- 

1866. 
Foley  (Henry).  Becords  oftheenglish  j^rovivce  of 

fhe  Societij  of  Jesus.  London  1877-83.  7  vol. 

(8  tom.) 
Fortunius  Florentinus  (Aug.).  Hisforise  Camaldu- 

lenses.  Florentije  1575.4. 
Foullon.  Hisforia    Leodiensis.    Leodii    1735-37. 

3  tom.  fol. 
Franche-Comfe  (Vie  des  Saints  de).   Besangon 

1854-56.  4  tom. 
Friedricli  (J.).    Kirchengeschichte   Deutschlands. 
Bambergl867,  1869.2  tom. 


GaUia  Christiana. VaxxsWs  1715-1865. 16  tom.  fol. 

—  Vide  Robert. 
Gams  (Pius  Bonifacius).  Die  Kirchengesehichfe 

ron  S/ja/;/(?H.Regcnsburg  1862-79. 5  tom.(3  vol.) 
Garaby  (de).  Vie  des  Bienheureux  et  des  Salnts  de 

Bretagne  pour  tons  les  jours  de  1'annee.  Saint- 

Brieuc  1839. 
Gelenius  (..Egidius).  Snpplex  Cofonia  sire  admi- 

randa   jirx    sxcuHs   anfeactis  SS.    corporum, 

cleri  et  jiojndi  Agrijjpinensis  in  puhlicum  j)ro- 

ressio  anno  MDCXXXIV.  Colonise  1639. 
—  —       De  admiranda  magnitudine 

Colonim  Agrijijiinse.  Coloniaj  1645.4. 
Gelpke  (E.    F.).   Kirchengeschichte  der  Schiveiz. 

Bern  1856-61.  2  tom. 
Geslin  de  Bourgogne  (J.)  et  A.  de  Barthelemy. 

Anciens  eeeches  de  Bretagne :  histoire  et  mouu- 

7«e>(/s.  Saint-Brieuc  1855-79.  6  tom. 
Gestel  (Cornelius  Van).  Historia  sacra  et profaua 

archiejnscopafus  Mechliniensis.  Hagse  comitum 

1725.  2  tom.  fol. 
Ghesquiere(Josephus),CorneIius  Smetius,  Isfridus 

Thysius.  Acta  Sanctorum  Belgii  selecta.  Bru- 

xellis  et  Tongerlofie  1783-94.  6  tom.  4. 
(}\txm{Pi.vc\\din%Q\Q).AnnalessacriordinisFratrum 

Servorum  B.  M.  V.,  contin.  ab  Aloysio  Maria 

Garbio  et  Placido  MarJa  Bonfrizzerio.    Lucse 

1719-25.  3  tom.  fol. 
Giraldus  Cambrensis.  Ojm-a  omnta.  ed.  J.  S.  Bre- 

wer  and  J.  F.  Dimonk.  London  1861-77. 
Godescard,  v.  Butler. 
Godoy  Alcantara  (Jose).  Historia  critica  de  los 

falsos  cronicones.  Madrid  1868. 
Gothofredi  (Codex  Theodosianus  cum  perpetuis 

commentariis  Jacobi).  Lipsiae  1736-45.  6  tom. 

fol. 
Grsevius  (Joannes  Georgius).  Thesaurus  antiqiti- 

tatum   romanarum.  Trajecti  ad  Rhenum,  et 

Lugduni  Batavorum  1694-1699.  12  toni.  fol. 
—  el  P.  Burmannus.  Thesaurus  antiquitafum  et 

historiartim  Italise,  Neapolis,  SicHix,  Sardinix, 

Corsicx,    Melit^  atque   adjacenfium  terrarum 

insutarnmque.  45  tom.  fol. 

Thesauriis  antiquitutum  et  historiarnm  Ita- 

lix.  Lugduni  Batavorum  1704-1723.  30toni. 
Thesaurus  antiquitaium  et  historiarum  Sici- 

lise,Sardiuiai.  Corsicx,  etc.  Lugduni  Balavorum 

1723-1725.  15  tom. 

Gon^alez 


Gon^Lilez  cVAvila  (t_!il).  Teairo  crlesiasfico  de  las 
if/le.vas  metropolHanas  tf  catedrales  de  los  ret/- 
nos  de  hts  Castillas.  Madrid  1045.  4  tom. 

Grandus  (GuJdo).  Visserfatioties  Caniahlulenses. 
Lue«  1707.4. 

Griffith,  V.  Alford. 

Guerard  (B.).  Pobjpfijqae  de  l'a.bheJriiunon.  2  vol. 
Pai-is  1S44.  2tom.4. 

—  —  Essai  sur  le  si/sfhne  des  dmsions  terrUo- 
riales  de  la  Gatde.  Paris  1832. 

Gulielinus  Malmesburiensis,  apud  Savile. 


Haeftonus  (Benedictus).  -S'.  Betiedicfns  iUiistrafas 
sive    disquisitionuin   moiuisticaruin  lihri  XII. 
Antverpise  1644.  fol. 
Hahn    (Heinrich).    Jahrhiicher   des   frdnkischen 

Reichs  741-752.  Berlin  1863. 
Haller  (Gottlieb  Emanuel  von).    Bihliothcl-  der 

Schweiser-Geschirhte.  Bern  1785,  1786.  3  toni. 
Hampson(R.  T.).  McdH  zei  kakmlarium.  London, 

s.  a.  2  vol.  4. 
Hardy  (Thomas  DufTusl.  Descriptipe  Catalogtieof 

material  relating  to  Ihe  Historij  of  Great  Bri- 

tain  und  Irnlaitd.  London  1S62-71.  4  tom.  in 

3  vol. 
Hartzheim   (.Tosephus).  J.  P.  Schannat,  J.  Scholi, 

etc.  Concilia    Germanix.   Colonice   Agrippinie 

1759-90.  11  tom.  fol. 
Hastivillius  (Archangelus).  TiomunUlina  seit  ere- 

mitica  Camaldnlensis  ordinis  historia.  Parisils 

1631. 
Hefeie    (Carl    Joseph    von).    CouciHeitf/eschichfe. 

7  tom.  (1,  2  Arnheim,  3-7  Freiburg  i.  B.)  1855- 

69.  —  2'^  Aufl.  Freiburg  i.  B.  1873-86.  5  tom. 
Hennessy  (The  annfds  of  Loch  CL  A  chronicle  of 

Irish  atfairs.  Edit.  by  AV.  Maunsell).  London 

1871.  2  vol. 
Herbelot  (d').  Bibliotheque  orientale.  Paris  1697. 

fol. 
Hermant.  Histoire  dti  dioche  de  Baijenx.  Caen 

1705.  4. 
Herrera  (Thomas  de).  Alphahetiim  AiKjustinia- 

num.  Matriti  1643.  2  tom.  tbl. 
Hispanix  inu$trata:.Fra.ncoim-ii  1604-1608.4  tom. 

fol. 
Histoire  Uttiraire  de  hi  Franre,  ouvrage  com- 

mence  par  des  religieux  benedictins  et  conli- 

nue   par   des    membres   de    Tlnstitut.   Paris 

1733-1885.  29  tom.  4. 
Historiens  des  Gaides  et  de  Ut  Fraitce  (liecucU 

des).  23  lom.  fol. :  T.  1-8  par  Dom  Martin  Bou- 

quet.  Paris  1738-52.  —  T.  9-13  par  des  reli- 

gieux  benedictins  de  la  congre^^^ation  de  Saint- 

Maur.  Paris   1757-86.  —  T.  14-19  par  Michel 

Brial.  Paris    1806-33.  —  T.   20-23    par    des 

membres  de  Tlnstitut  de  France.  Paris  1840- 

76. 
Holstenius  (Lucas).  Codex  ref/ularuin  monastica- 

rttm  ef  caiionicarnin.  Edidit  Marianus  Brockie. 

August^  Vindelicorum  1759.  G  toni.  fol. 
Hiibner  (Aeniilius).  Inscriptioiies  Jlispania:  chris- 

tianm.  Berolini  1871.  fol. 


Jacobilli  (Lodovico).  Vife  de'  Saiifi  e  Beafi  dcW 
Vinhria.  Foligno  1G44-1661.  3  tom.  Ibl. 

Jaffe  (Philippus).  Brjesta  Ponfificum  Romanorum 
ah  vondifa  Erclesia  ad  aiinuni  posf  Chrisfum 
nfititm  MCXCrill.  Beroiini  1S5I.  4.  -  2--  ed. 
Lipsire  1885  sqq.  4. 

Jahn  (Albert).  Die  Geschichte  der  Burfjundionen 


uiid  Bitrjundiens  his  zum  Eiide  der  J  Di/nastie 

Halle  1874.  2  tom. 
Jean  des  Preis,  dit  d'Outremeuse.  Ly  mifrturdes 

hisff)rs.  Ed.  Ad.  Borgnet  et  St.  Bormcms.  Bru- 

xelles  1864-87.  7  tom.  4. 
Joannes  Ultramosanus,  v.  Jean  desPreis. 
Joyce  (P.  W.).   Thr  f)rif/!n  aud  Jlisfori/  nf  Jrish 

Xames  fjf  pUtcrs.  Dublin  1SG9,  1883.  2  vol. 


Kcipko  (Rudolf)  und    Ernst    Dainml(_r.  Kaisir 

Otto  der  Grosse,  Leipzig  1876. 
Kraus  (Fr.-X.).    Real-Enci/hlopadif  der   Chrisf- 

lichen  Alterfhiimer.  Freiburg  i.  B.  1880-86.  2 

tom.  4. 


Labbe  (Philippus).  Xom  hihUotheca  mamiscri- 

ptortim.  Pari.siis  1657.  2  tom.  (bi. 

—  —       et  (Gabriol)  Cossartius.  Sacro- 

rttm  Conciliorum  nova  et  ampUssima  eoller.tio. 

Ed.  novissima  cum  curis  Cnleti,  Mansi.  Pa«sio- 

nei,  aliorum.  Florcnlife  1759-84.  27  lom.  fol. 
Landavensis  (The  Liher),  cd.  W.  J.  Recs.  Lland- 

very  1840. 
Lanigan  (Jotm).  An  ecclesiastical  hisfonj  nf  Irr- 

ktnd.  2''  edit.  Dublin  1829.  4  vol 
Launoius  (Joanncs).  Oprra  omnia.  Coloni;i?  AIlo- 

brogum  1731.  10  tom.  fol. 
Leao  de  S.  Thomas.  Benedictina  Lvsitana.  Em 

Coimbra  1644.  fol. 
Lebeuf.  Histoire  de  la  rille  et  de  tout  le  diocese  de 

Paris.  Ed.  Gocheris.  Paris  1863. 
Le  Blant  (Edmond).  Inscriptions  chrefiennes  dr 

la    Gaule   aiitn-lrnres    aif     VIIP   sihle.    Pa- 

ris  1856, 18G5.  2  tom.  4.  Avec  atlas. 
Le  Grand  (Aibert).  Les  vies  desSuints  de  la  Bre- 

ffujne  Armoritpir,  fwec  des  nofes  de  M.  Danicl- 

Louis  Miorcec  de  Kerdaiiet.  Brest  1837. 
Leland  (Joannes).  Commenfarius  de  scriptorihtis 

hritannicis.  Oxonite,  1709. 
_        _        Jfiuerari/. 0\iov(\  1770-79. 9  vol. 
Lelong  (Jacqucs)  et  Fevret  de  Fontette.  Bihlio- 

tliefpiehisforifpte  de  Ui  Frftnce.  Nouvelle  (■dition. 

Paris  17GS-78.  5  tom.  fol. 
Le  Ncve  (J.).  Fasti  ecclesia:   anijUcanx.  Oxomae. 

1854.3  tom. 
Le  Paige  (Joannes).  Hihliofheca  Prmmonsfratensis 

ordinis.  Parisiis  1633.  fol. 
Lewis  (Samucl).  A  fopofjrapltical  dicfifjnarij  of 

EngUntd.  London  1831.  4  vol. 
—    —     ^i  fopofjrapitical  dicfionarij   nf    Wales. 

Londonl833.  4voI.  4. 
Lingard  (Johu).  A  hisfori/ of  Enf/hmd  froin  f/ie 

first  int-asion  hi/  fhe  roinans.  5"  ed.  Pai'is  1S44X 

Svol. 
Lobineaa  (Dom  Guy-AIexis).  Les  i-ies  des  Saints 

de  Brefatjne.  Renncs    1725,  fol.  Nouvelle  ^.-iVi- 

dition  revue  par  M.  Tabbe  Tresvaux.  Paris 

1836-38.  5  vol. 

_     Hisfoire  de  la  cille   de   Paris.   Paris 

1725.5  vol. 
Loening  Edgar.  Gr^rhirhfe  dcs  dentsc/ien  Kirrhni- 

rechts.  Strassburg  1878.  2  toiu. 
Loo  (Adrianus  Van).  De  Lerens  der  Hei/Uf/e  van 

XedcrUtnt.  Te  Ghent  1705.  2  tom. 
Lucas.  IlomiiahUna  sen  ercmitica  monfis  Coroiix 

Camalduknsis  ordinis  histuria.  In  eremo  Ru- 

hensl.  in  agro  Patavino  1587. 
Ludolphus  (Job).  Hisforia  .Efhiopica.  Franc-o- 

furtiadM.  1681.(bl. 

_     Ad    hisforiam  .Kthiopicam     antehac 

editatn 


editam  comnunfanus.  Francofurti  ad  M.  1691. 

Lumper  (Goitfridus).  Hisforia  fheologico-cnfica 
de  vifa,  scripfis,  alqite  docfrina  sanctorum  pa- 
trum  aliornmque  scripforum  eccksinsficorum 
trinm  prinwnrm  saicufonnn.  Augustie  Vinde- 
licorum  1783-1799.  13  tom. 


MabiUon  (Joannes)  et  Lucas  d'Achery.  Ac  a 
Sanciorumordinis  Sancti  Benedtcti  in  sBculo- 
rum  classes  distributa.  Parisiis  1G68-1701. 
9tom.fol. 

Mabillon  (Joannes).  Annales  ordinis  S.  Benedicti . 
Parisiis  1703-39. 6  tom.  fol. 
__    _     Vefera  Auahda  sioe  coUecfio  veferum 
aliquot  operum.  Parisiis  1675-85.  4  lom.  Nova 

editio.  Parisiis  1723.  fol. 

_    _    l)erediplomaticanbriVJ.EA.^\ya- 

risiis  1709.  fol. 
lUhiWon  (Oi(n-a>jes  jjosthumesde  D.  Jean)  et  de 

D.  Tliierri  Ruinarl,  ed.  par  D.  Vincent  Tliuil- 
lier.Parisl724.  3tom.4. 
Madoz    (Pascual).    Dicciouario    cjeografco-esfa- 
distico-hisiorico  de  Esimna  ij  sns  posesiones  de 
uJtramar.  Scgunda  edic.  Madrid   1846-1850. 

16tom. 
Mai  (Angelo).  Scriptorum  veienim   nora  colfectio 

e   vaticanis  codicibus   edifa.  Romae    1825-38. 

lOtom.4. 
Mansi  (Joannes  Dominicus).  Sancforum  concdio- 

rnm  et  decretonm  collectio  nova.  Luca^   1748- 

52.  6  tom.  fol 

—     —     V.  Labbe,  Sacroritm  ConcHiorum  etc... 
Mareo  de  Lisboa.  Chronieas  de  la  orden  de  los 

Fraijle^   Meiiores  del  seraphico  padre  S.  Fran- 

cisco.  Lisboa  1615.  3  tom.  fol. 
Mariana  (Joannes).  Historiai  de  rebus  Hispanix 

lihri  irif/inta.  Hagae  Comitum  1733.  2  tom.  fol. 
Marinaeus  (Lucius).  De  rebus  Hispania:  memora- 

bilihus   libri  XXIL  Edit.  in   Hispan.  illustr. 

tom.  L 
Marini  (Gaetano).    I  papiri   diphm atic i.  Roina 

1805.  fol 
MarieLa  iJuan  de).  Hlsioria  eclesiastica  de  iodos 

los  Santos  de  Fspana.  Cuen^a  1596.  4. 
Marquardt  (Joachim)  und    Theodor  Mommsen. 
Handhnch  der    romisclten  AUerfhnmer.  2''  ed. 
Leipxi^'  IS76sqq.  S  tom. 
Martene(Edmundus)et  Ursinus  Duraud.  Vete- 
rum  scnpfonim   et  nwnumenforttm...   amplls- 
sima  coUectio.  Parisiis   1724-1733.  9  tom.  fol. 
Martin  (Arthur),  v.  Cahier. 
Mazzara  (Benedetto).  Ler/endario  francescano.  In 

Venelial676-1680.  3tom.  4. 
Mazzuchelli  (G.).  OU  scriitori  d'ltalia  cioh  notizie 
sforiche  e  crHlche  intonw  alle  rife  e  agli  srritU 
dei  leiterati  Ifaliunl.  Brescia  1753-63.  6  tom.  in 
2  vol.  fol. 
Melloni  (Giovambatista).    Atti    o  memorl  detjh 
uomini  illusfri  In  santiia  naii  o  morfi  In  Bo- 
logua...    della    classe    de'  Sanii    e  Beati,    che 
haniio  culio  /mhlico  ed  upprovaio  delhi   chiesa. 
Bologna.  3  tom.  4.  Tom  1  et  2,  1786  et  1788  ; 

tom  3,  1816. 

_-        Affi...deUa  classe  di  quei,  che 

da   fempo  Immemorahile  sembrano   aver  culto 

publico...  In  Bologna  1773-1780.  3  tom.  4. 

Melzi  (Gaetano).  Dizionarlo  di  opere  anonime  e 
pseitdonlme  di  scriffori  itallani  o  comechesia 
aventi  relazione  alV  Italia.  Milano  1863.  3  tom. 

Meyerus    (Jacobus).  Comiuenfurii  sice   Annales 


rerum  7-7a«rfr/Vnrwm.  Antverpife  1561.4. 
Mi^ne.  PairoIo(/ia:cin:tus  conipIcfKs.   Paris    1844 

sqq.  gr.  8.  ,    .    ,■        • 

Mirffius  (Aubertus).  BlblMeca  ecdesiaMica  sive 
nomenclafores    VII   vefere.i.  AntverpiJie    1639, 

°  |_  _         Opera  diplomaflca  ei  historica. 

Editio  secunda  auctior   et  correctior,  curante 
J.  F.  Foppens.  Lovaniis  1723.  fol. 

_  _  Ordinis    Pra^monstratemis 

Chronicon.  Coloniee  Agrippina;  1613. 

Mittarelli  (Joannes  Benediclus)  et  Anselmus 
Costadoni.  Aunales  Camaldnlenses  0.  S.  Bene- 
dieil.  Veneliis  1755-1773.  9  tom.  fol. 

Molanus  (Joannes).  De  Canonicis  libri  tres.Low^- 

nii  1670. 

_        —  Indicuhis  Sanctorum  BeUjii. 

Lovanii  1573. 
Mommsen  (Th.)  Ueher  den   Chronotjraphen  vom 

Jahre  3o4.  Leipzig  1850-4.  -  Vide  Mai-quardt. 
Mone  J.,  v.Neugart. 
Monod  (Gabrielj.  I^tudes  crifiqnes  sur  les  soiirces 

de  1'hisioire  mh-ovintjienne.  Paris  1872. 
Monumenta  Germanix  hisforica.  Ed.  in  fol.  Han- 

noverae  1826  sqq. 

—    Ed.  in  4".  Berolini  1877  sqq. 
Monumenfa  historica  hrlfaunica,Y.  Pctrie  Henry. 
MoralesfAmbrosio  de).  Coronica  general  de  Es- 

pafia,  V.  Ocampo  (Florian  de). 
Morice  (Hyacinthej.  Hislolre  de  Brefuf/ne.  Gum- 

gamp  1835-37.  2  tom.fol. 
_    —    Menwires  j)Our.^eri'ir  de  preuves  a  This- 

toire...  de  Brefa</ne.  Paris  1742.  3  lom.  fol. 
Uovon\{Gaeio.no).Di2ionario  di  erudizione  siorico- 

ecclesiastlca.  In  Venezia  1840-61.  103  tom. 

Muchar  (Albert).  Das  roinische  Norilcum,  oder 
Oesierreich,  Steijennark,  Salzhnnj,  Karnthen 
ninl  Kraln  nnfer  deu  Romern.  Gratz  1825. 

Miililbacher  lEngelberl).  Dle  Nejesfen  der  Kai- 
serreichs  unter  den  KaroIliHjern,  nach 
J.  T.  Bdhnier  neu  bearbeitei.  Innsbruck  1880 


sqq-  ,. 

Muier  (Henricus).  Helretla  sancta  seu paradisus 

Saucfonnn  Helvefi:e  foram.  Lucern  und  Wien 

1648.  fol. 
Muratori  (Lud.  Ant.1  Berum  lialicarum  scrijjtores 
ab  anno  an-a;  christianx  quingenfeslmo  ad  mil- 
lesimnm  qiiinf/entesimiun.Med\o\nn\  1723-51.25 

lom.  fol. 
Mi/ryrian   Archaiologij  of  Wales.honAon  1801. 

3  vol. 


Natalis  (Alexander).  Hl.^toria  ecclesiasflca  veteris 
Hoviqne  Tesfamenti.  Ed.  novissima,  curante 
Roncaglia.  Venetiis  1778.  9  tom.  fol.  Supple- 
mentum,  ibid.  1793. 

Ncugnrt  (Tr.)  Eplscopafns  Constantiensis...  chro- 
nologice  et  diplomaiice  illnsiratns.  2  tom.  4. 
Tom.  I  San  Blasii  1803.  Tom.  11  (ed.  J.  Mone). 
Friburgi  Br.  1B62. 

Notices  et  exfraifs  des  manuscrifs  de  la  bibliothe- 
quedu  lioi  (de  la  bibl.  nationalc  et  autres  bi- 
bliotheques).  Paris,  1787-1886.  31  tom.  4. 

Ocampo  (Florian  de).  Coronica  general  de  Es})ana. 
2  tom.  Madrid  1791 :  opus  conlinuatum  ab 
Ambrosio  de  Morales  (tom.  3-8,  ibid.  1791). 

0'CIery.  Annah  of  the  four  Masfers,  v.  0'Do- 
novan. 

0'Curry   (Eugene).  Leciures   on  fhe  manuscript 

materiaJs 


materials  of   ancient   Irish    Histon/.    Dublin 
18G1. 
0'Donovan  {iohn).(Annats  of  ihe  Kinydom  of  Ire- 
land  by  the  four  Masters.  7  vol.  4,  edited  by) 
Second  ed.  Dublin  1856. 

—  —  The  Tribes  and  Customs  of  fhe  District 
of  Hy-Ma7iij.  Dublin,  archaeological  Society, 
1843.4. 

—  —  The  Genealogies,  Tribes  and  Cusioms  of 
Hij-Fiachrach.  Dublin,  archseologica]  Society. 
1844.  4. 

—  -  The  book  of  Rights.  Dublin,  Celtic  Soc, 
1847.  4. 

—  —  The  banquet  of  Dun  na  n-Gedh  and  the 
battle  of  Magh  Ratli.  Dublin  1842.4. 

Oelsner  {Ludwig}.  Jahrhilcher  des  frunkischen 
Beichs  iinfer  Konig  Pippin.  Lcipzig  1871. 

0'Fiaherty  (Rodericus).  Ogygia  seu  rcrum  hiber- 
nicarum  chro7iologia.  honcVmi  1685.4.  Trans- 
latedby  James  Hely.  Dublin  1793.  2  vol. 

Oliver  (G.).  CoUections  touards  iiiustratiny  the 
biography  of  Scots,  English,  and  Irish  mem- 
hers  of  the  Sociefy  of  Jesus.  London  1845. 

Ordericus  (Vitaiis).  Historix  ecclesiasticse  libri  fre- 
decim.  Ed.  Aug.  Le  Prevost.  Parisiis  1838-55. 
5  toni. 

Orelli  (Jo.  Casp.)  Inscriptionum  latinarum  selec- 
tarum  amplissima  coUectio.  Turici  1828.  2  tom. 
3'"  toni.  ed.  G.  Henzen,  ibid.  1856. 


Padilla  (Francisco  de).   IHsforia  p.r.clesiastica   de 

Espafia.  iVIalaga  1605.  2  tom.  fol. 
Pagius  Antonius,  v.  Baronius. 
Panciroli  (Ottavio).  Tesori  nascosiidelV  almacitta 

di  lioma.  InRoma  1625. 
Paquot.  Mhnoirespour  servir  a  Vhistoire  litt^- 

raire  desPays-Bas.  Louvain  1765-70.3  tom.fol. 
Pardessus,  v.  Brequigny. 
Pennant  (Thomas).    Tours  in    Wales.    London 

1810.  3  vol.  4. 
Pennottus  (Gabriel).  Generalis  totitts  sacriordi- 

nis  clericorum  canonicorum  historia  iripartita. 

Ed.  2^  Coloniee  1645.  fol 
Pert/-,  V.  Monumenta  Germmiise. 
Petrie  (Henry)  and  John   Sharpe.  Monumenlu 

hisforica  l>rifannica  or  Materiats  for  fhe  hlsfory 

of  Britain  from  t/ic  eaiiicst  period.  Tom.  I.  Lon- 

don  1838.  fol. 
Peti-ie  (George).  The  ecclesiastical  architecture  of 

Ireland  anii^rior  totheAngfo-Normun  invasion, 

comprisingan  essay  on  the  origin  and  uses  ofihe 

round  iowers  of  Ireland.  DubUn  1845. 

_     _     On  the    History  and    Antiquifies    of 

Tara  HHl,  in  Transactions  of  the  lioyal  Irish 

^cf7rfmy,tom.  XVIII  (1837).  4. 
Peyronnet  (Simon  de).  Catalogns  Sanciorum  ac 

Sanctarum.  (Tolosse  1706.) 
Piolin  (Paul).  Histoire  de  Vf.glise  dn  Mans.  Paris 

1851,  1853.  2  tom. 
Piot  (Charles).  i^es  pagide  la  Beigique  et  leurs 

suhdii^lsions  pendant  le  moyen  <1ge.  Bruxelles 

1874.  4. 
Pistorius  (Joaimes).  Rerumcjermanicarum  scrip- 

fores.  RatisbonEe  1731.  3  tom.  fol. 
Pirrus  (Rochus).  Sicilia  sacra.  Lugduni  Batavo- 

rum,  lypis  Petri  Van  der  Aa.  fol. 
Placentius  (Joannes).  Catalogns  omnium  antisti- 

tum  Tungarorum,  Trajectmsium  ac  Leodien- 

sium...  Antverpi^  1529. 
Platina  (B.).   De  vitis  pontificnm  Romanorum. 

Nurenberg  1481.  4.  —  Cum  supplemento.  Co- 


ionisE  Agrippinae  1626.4. 
PommerayG(Frani^'ois).///s^o/>er/«  VuhJmye  royale 
de  S.  Ouen  de  Rouen.  Rouen  1662.  fol. 


Quetif  (Jacques)  et  Jacques  Echard.  Scrij^fores 
ordinis  PnBdicaionm.  Parisii.s  1719-21.  2  tom. 
fol. 


Raderus  (Matthaens).  Bararia  sancta  et  pia.  Mo- 

nachii.  1704.  4  tom.  fol. 
Ranulphi  Hlgden.  Polychronicon,  ed.  Churchill 

Babington  and  J.  Rawson  Lumby.  London 

186.5-86.0  vol. 
Rayssius  (Arnoldus).  Hierogasophylacium  betgi- 

cum  sive  the.^iaurus  sacrarum  reliqniurum  Bcl- 

gii.  Duaci  1628. 
Raynaudns  (Theophilus).  Indicuhis  Sanctorum 

Lugdunen.^ium.  Lugduni  1629. 
Rces  (Rice).  An  essay  on  thf  ^Velsh  Saints.  Llan- 

dovery  1836. 
Rcos  (W.  J.).  Lires  of  the  Cambro  Brifish  Saints 

of  the  fifth  and  immediate  succeeding  centuries. 

Llandovery  1853. 
Reeves  (William).  Ecclesiastical  Antiquities  of 

Down,  Connor  and  Dromore...  compiled  in  the 

year  MCCCVl  Dublin  1847.  4. 
Remondini  (Giaustelano).  Della  Nolana  ecdesia- 

stica  storia.  Napoli  1747-60.  3  tom.  fol. 
Resie  (de).  Histoire  de  Veglise  d'Auvergne.  Cler- 

mont-Ferrand  1855.  3  vol. 
Rettberg    (Fr.  W.)   Kirchengeschichte   Deutsch- 

lands.  Gottingen  184-6,  1848.  2  tom. 
Kichter    (Gustav).    Annalen    des    friinkischen 

Reichs  im  Zeitalter  der  Meromnger.  Halle  1873. 
Risco  (Manuel),  v.  Florez  Henrique. 
Ritter  (Carl).  Die  Erdkunde  im  VerhOltniss  zur 

Natur    und    zur    Geschichte   des    Menscheu. 

2"^  Ausg.  Berlin  1822-1859.  19  Theilen. 
Robert  (Claudius).    Gallia    chrisHana.   Parisiis 

1626.  fol. 
Rosenzweig.  RSperfoire  arclieologique  du  d^par- 

tement  dn  Morljihan.  Paris  1863.4. 
—    Rf'pertoire  iopographique  du  d4partement  du 

Morbihan.  Paris  1870.  4. 
Rosiero  ( Eugene  de).  Recueil  genM  des  formules 

usiiies   dans  Vempire  des  Francs  du    C'  au 

X'  siecle.  Paris  1859-71.  3  vol. 
Rossi  (G.-B.  de).  La  Roma  sotterranea  crisHana. 

Roma  1864-77.  3  lom.  fol.  con  tavole. 
_    _    Bulietinodi  archeologia  cristiana.  Roma 

1863-86.  4  et  8. 
Roussel.  Le  dioche  de  Langres;  histoire  et  statis- 

tique.  Langres  1873-79.  4  tom. 
Rubeis  (J.  Fr.  Bernardus  Maria  de).  Monummta 

ecclesix  Aijuilejensis.  Argentinse  1740.  fol. 
Ruinart  (Theodoricus).  Acta  primorum  marty- 

rum  sincera   ef  selecta.   Ed.  2^  Amstela^dami 

1713.  fol.  —  Vide  Mabillon. 


Saccarelli  vGaspard).  Hisforia  ecclesiasiica  ptr 

annos  digesta.  Rom^  1771-92. 22  fom.  4. 
Sacco    (Francesco).    Dizionario   geografico   del 

regno  di  Sicilia.  Palermo  1799,  1800.  2  ton.. 
Saint-Marlin  (J.).  M^moires  historiques  ef  gcoyra- 

phiquessur  tArmhiie.  Paris  1818,  18I9.2toni. 
Salagius  Stephanus.  De  statu   ecclesicc  Pan>io- 

nicse  lihri   VIL  Quinque-ecclesns   1777-1800. 

7  tom.  4. 
Sanderus  ( Ax^tomi^s).  Gandamiw,sive  rerum  Gan- 

*        davensium 


davensiim  lihri  F/.  Bruxellis  1^27.  4. 

—  —  Flatidria  illnslrata.  Colo- 

nije  Agrippinfe  1641,  1644.  2  tom.  fol. 
Savaron  (Jeam.  Les  nrigines  de  (Jlainuonf,  rille 

capitale  d'Aupergne.  Glairmont  1007. 
—  —       Les  origines  de  la  rille  de  Cloir- 

mont.  Ed.  augmentec  par  Pierre  Durant.  Paris 
1662.4. 
Savile  Henricus.    Heruni  Aiiglicariini  srrij)fores 

post  Bedani  ijriBcipui.  Francofurli  1601.  fol. 
Schelstraete  (Einniaimel  a).  Antiquifns  Kcclesia: 

iilnstrata.  lloinaj  1692-97.  '■1  toni.  fol. 
Scheuchzerus  (Joannes  Jacobus).  OupsmpoixTjH //*-/- 

veticus  sive  Itinera  per  Helvetidi  aljnnas  regio- 

nes  fncta  annis  MDCCII-MDCCXI.  Lugduni 

Batavorum  1723.  4  tom.  4. 
Schottii  (Andreas  et  Franclscusj,   et  Pistorius. 

Hisjianise  illustruts  seu  rernm  urhiiiniijiic  Hia:- 

jjunice,  Lusitani.T:,  jEfhiopia'  ef  India:  .scripfoirs 

varii.  Franeofurti  1603-1608.  4  toin.  Ibl. 
Schutjes  iL.  H.  C).  Kerkelijkc  Gc^fchicdeni^  nni 

het  hisdom  's  Hertogml)osch.'sBosch   1870-76. 

5tom. 
Severano  (Giovanni).   Memorie   sacre  delle  sefte 

chiese  di  Ronia.  In  Roma  1630. 
SeTertius  (Jacobus).  Chronologia  historica  archi- 

antistitum  Lugdunensis  archiepiscopnfus.  Lug- 

duni  162S.  fol. 
Sharpe  (John),  v.  Petrie  (Henry). 
Shearman  (Jolin  Francis).   Loca  Pafriciana  :  an 

identification  of  locaUties,  chiefti/  in  Leinster, 

visited  hy  Saint  Patrick  and  his  assistant  mis- 

sionaries...  Dublin  1879. 
Sickei.  (Die  Vrkunden  der  Karoli^iger  gesammeM 

und  bearbeitet  vonTh.)Wien  1867-68.3  tom. 
Sirmondus  (J;icobusi.    Concilia  antiqua   Gallise. 

Parisiis  1629.  3  tom.  foi. 
Smet  (J.  J.  de).Iiecu«il  des  Chromgues  de.  Flandre. 

Bruxelles  1837-65.  4  tom.  4. 
Smith  OVilliam)  et  Cheetham  (Samuel).  A  Dic- 

tionary  of  christian  antiqiiities.  London  1875- 

80.  2  vol.  4. 
Southwell  (Nathanael).  Bibliotheca    Scripioruni 

Societatis  Jesu.  Romse  1676.  fol. 
Stephaims  (Henricus).  Thesaurus  linguse  grsecs. 

Ed.  Hase.  Parisiis  1831-65.  7  toin.  ibl. 
Surius.  De  probatis  Sanctorum  historiis.  Colonije 

1570-75.  6  tom.  fol.  —  Ed.  2.  1576-81,  6  tom. 

fol.;  tom.  VII  ed.  Mosander.  —  Ed.  3.  Goloniai 

1618.  12tom.  fol. 
Tanner  (Mathias).  Societas  Jesu  usque  ad  sangui- 

nis  et  vitx  profusionem  miUtans.  Pragse  1675. 

fol. 
—    —     Societas    Jesu    upostoloruin     imitatrix. 

Pragae  1694.  lol. 
Thaumas  de  la  Thaumassiere  (Gaspard).  ^/s^o/r? 

de   Berry.   Reimpression   de    Bourges    1863- 

1871.  4  tom. 
Thomas  {K.].A  history  ofthe  diocese  of  St.-Asaph. 

London  1874. 
Thomassin  (LouisJ.  Ancienne  et  nouvelle  disdpline 

de  VEglise  touchanf  les  bhiifices  et  les  bhiificiers. 

Nouvelle  edition.  Paris  1725.  3  tom.  fol. 
Tillemont  (Lenain  de).  Mcmoires  pour  seriir  a 

Vhistoire  eccUsiastique  des  six  premier.^t  siecles. 

Bruxelles  1732.  10  tom.  fol. 
Tinnebroeck  (Antoine),  v.  Buck  (Victor  de). 


[Trigan].  Ilisiloireecclesiastiquc  de  la  province  de 
Normandic{pB.vn\\  docteur  de  Sorbonne).  Caen 
1859-60.  3toni.  4. 

Torc-lli  (Liugi).  Risfretto  delle  vite  de  gli  hiiomini, 
e  delle  donne  illnstri  in  suntith  deW  ordine 
Ayosfiniano.  In  Bologna  1647.  4. 
_  _  Secoli  Aijosfiniani  overo  historia  gene- 
rale  del  .sacro  ordine  eremitano  del  S.  Aurelio 
Agostino.  In  Bologna  1659-1686.  fol. 

Tougard,  v.  Bunel. 

[Toussaint  et  Tassin].  Nouveau  traite  de  diploniu- 
fique.  l750-65.fi  tom.4. 

Trithemius  (Joannes).  Opera  pin  ef  spiritualia. 
Moguntia;  1605.  fol 

IJghelli  (Ferdinando). -//«/m  sucra    sive  de  epis- 

copis    Ifalix    et    insularuin    adjacentimn.  Ed. 

secunda,  cura  Nicolai  Coleti.  Venetiis  1717-22. 

10  lom.  fol. 
lisseriu^  (Jacobus).  Veferiitn  episfolarum  hiberni-. 

curuin  sylloge.  Herbornse  Nassovjcorum  1696.  4 

Vaissetle  J.,  v.  Devic. 

Valesius  (Handrianus).  Notitin  Galliarum.  Pari- 

siis  1675.  fol. 
—  —  Bcriim  fraiicirurum  usqne 

ad  Chlotarii  senioriis  morteni  libri  ]'III.  Pari- 

siis  1656-57. 3  tomes.  fol. 
Vasa-us  (Joannes).  Chronicon  Ilispania:.  Derebus 

Hispanix    nieinorabilibus.    CoIoniEe  1577. 
VioUet-le-Duc.  Diciionnaire  raisonne  de  Varchi- 

iccfiire  fruncaise  dii  XI'' nu   XVI'^  s i ^cle.  PsiViS 

1858-68.  10  vol. 
Vipera  (Marius  de).   Chronologia  episcoporum  et 

urchiepiscoporuin  inetropolifmisE  ecclesiae  Bene- 

ye??fa/(A'.  Neapoli  1636.4. 
Vita  (Joannes  de).  Thesaurus  anfiquiiatum  Bene- 

rcntunuruin  niedii  a;vi.lb\d.  1764.  fol. 
WaddmgUK  (Lucas).  Annales  Minorum.  Lugduni 

1625,  8  tom.  fol;  cum  supplemcnto  (lom.  IX, 

Augusfa-  Taurinorum   1710).  —  Edltio  altera 

c.ura  J.  M.  Fonseca  ab  Ebora.  Romre  1731-41, 

17  tom.  fol.  —  Continuati  a  variis  1740-1860. 

tom.  18-24. 
Wait^  (G.).  Deutsche  Verfassungsgeschichte.  Ber- 

lin.  8  tom. 
Wailly  (Natalis  de).  EUments   de  paleographie. 

Parisl838.  2tom.  fol. 
Walter  (Ferdinand).  Das  alte  Wales.  Bonn  1859. 
Wansleben  (J.  M,).  Histoire  de  l'6glise  d'Alexan- 

drie.  Paris  1677. 
Wassbourg  (Richard  de).  Antiquitez  de  la  Gaule 

Belgique,    royaulnie    de  France,    Austrasie    et 

Lorruine.  Paris  1549.  fol. 
Wynne  (W.).  HiMory  of  Wufes.  London  1691. 
Wattenbach  (\\\).  Deutschlands  Geschiclifsquel- 

ien  in  Mitfelalter.  5'^  Ausg.  Berlin  1885.  1886. 

2  tom. 
Yepes(Antonio  de).  Coronica  Generat  de  la  Or- 

dcn  de  San  Benito.  Yrache  et  Valladolid  1609- 

21.7tom.  fol. 
Zeuss   (J.  C).   Grammaiicu   Celtica.    Ed.  altera 

curante  H.  Ebel,  Berolini  1871. 
Ziegelbauer  (Magnoald).   Hisforiu  rei  iiteraria: 

ordinis  S.  Benedicti.  AugustEe  Vindelicoruiii  et 

Herbipoli  1754. 4  tom.  Ibl. 


INDEX    SANGTORUM 


IN  TOMUM  I  NOVEMBRIS. 


ilcepsimas  ereniita  in  Syria  651.  Vita  s.  Agepsimje 

nuctore  Theodordo.  S.   Acepsinise  vita  solitaria, 

niiraculis  a  Deo  approbata;  sacerdotium  et  fuga 

sepulturiE  honorificse  653.  [Mehoria  ejus]  ex  Me- 

nologio Groecorum  654. Ex  Menaeo  Novembris  655. 

Acindynus    martyr    in    Perside    cum    socils. 

CoMMENTARius  PRiEvius.  §  I.  De  Actis  martyrii 

SS.  Acindyni,   Pegasii,  Anempodisti    et    socio- 

rum;   de    eorumdem   natura  ac  fide  445.  §   ii. 

De  Sapore  II,   rege  Persarum,    deque  ejus  in 

christianos  persecutionibus  448.  §  iii.  De  sancto- 

rum  martyrum  Acindyni,Pegasiiatque  Anempo- 

disti  patria,  genere,  setate  ac  vitae  conditione  451. 

§  IV.  De  sanctis  martyribus  dictis  er  senafu  451. 

§  V.  De  matre  Saporis,  regis  Persarum,  martyre 

453.  §  VI.  Quo  tempore  S.  Acindynus  cum  sociis 

martyrium    fecerlt  454,    §  vii.   De    sanctomm 

martyrum  Acindyni  et  sociorum  paleestra  455. 

§  VIII.  De  cultu  SS.  Martyrum  Acindyni,  Pegasii 

atque  Anempodisti  et  sociorum,  deque  eorum 

ecclesia,    numero,  reliquiis  456.    Piuma  Passio 

SS.  AciNDYNi,  Pegasii,  Anempodist!  et  sociorum. 

Caput  I.  SS.  Acindynus,   Pegasius  et  Anempo- 

distus  Saporis  regis  jussu  comprehensi  et  ab  eo 

interrogati,  fustibus  et  igne  varie  torli,  divinitus 

sanantur.  Regi  usu  Hnguae  dempto  et  fulgoribus 

erumpentibus,  impiis  terror  incutitur  461.  Caput 

II.  Sanctorum  vincula  solvuntur  ut  cera  in  igne. 

Sancti    ducti    ad    templum,    orando    dejiciunt 

idolum,  quod  frangitur  :  liquato  plumbo  immersi 

manent  illeesl.  Unus  tortorum  in  Christum  credit 

martyrqueefficitur468.CAPUTiu.  Sancti  martyres 

insaccosmissi  et  in  mare  prEecIpitatl,  servantur 

csehtus.  Quatuor  tortores  in  mare  missi,  credunt 

in  Christum.  In  senatu  Elpidiphorus  aliique  cum 

rege  dlsceptant  de  causa  martyrum.  Martyres  a 

serpentibus  et    feris  servati    virtute   Kngelica, 

tandem    ducl  jubentur.  Senatorum  militumque 

martyrium  474.Caput  iv.  SS.  Acindynus,Pegasius 

et  Anempodistus,  Saporis  pollicitationes  contem- 

nentes,  postquam  a  regis  matre   defensi  sunt, 

cujus    maxillEe    ipse    rex    alapam    impingit,  in 

camino  igne  comburuntur  cum  militibus  vlginti 

octo   et   ipsa    regis   matre  482  Altera  Passio 

SS.  AciNDYNi  ET  sociORUM  ciucfore  Metaphrasfe. 

Gaput  1.  SS.  Acindynus,  Pegasius  et  Anempodistus 

Saporis  regis  jussu  comprehensi  et  ab  eo  inter- 

rogati  fustibus  et  igne  varie  torti,divinitus  sanan- 

tur.  Regi  usu  llnguee  denipto  et  fulgoribus  erum- 

penlibus,  irapiis    terror  incutitur  491.  Caput  ii. 

Sanctis   et    novis    christianis   angeU    apparent. 

Sancti    ducli    ad    templum,    orando    dejlciunt 

idolum  quod  frangitur  :  liquato  plumbo  immersl 

mancnt    iUa;si.    Unus    tortorum     in    Christum 

credit  martyrque   efficitur  496.   Caput  iii.  Sancti 

martyres  in    saccos  missi    et    in    mare    prseci- 

pitati,  servantur    ccelitus.   Quatuor  tortores  in 

mare  missi,  credunt  in  Christum.  In  senatu  Elpi- 

diphorus  aliique  cum  rege  disceptant  de    eausa 

martyrum.  Martyres  a  serpentibus  et  feris  servati 

virtute  angelica,  tandem  duci  jubentur.  Senato- 

rum  militumque  martyrium  498.  Caput  iv.   SS. 

Acindynus,  Pegasius    et  Anempodistus,  Saporis 

Novemhris  Tomus  I, 


pollicitationes  contemnentes,  postquam  a  regis 
matre  defensi  sunt,  cujus  maxillae  ipse  rex  alapam 
impingit,  in  cnmino  igne  comburuntur  cum  mili- 
tibus  viginti  octo  et  ipsa  regis  matre  503.  Offi- 
ciuM  grj:cum  SS.   Martyrum    Acindyni,   Pegasii, 

AnEMPODISTI,  APHTHONii  ET  ELpiDipHORI  505 

Adalgottus  I  abbas  Disertinus  in  Helvetia  385 

Aedh  in  Hibernia  339 

Agapius  martyr  Sebastce  443 

Agricola  martyr  604 

Aidanus  abbas  in  Hibemia  564 

Ailtin  in  Hibernia  339 

Arabrosius  abbas  raonasterli  Agaunensis  in  Va- 

lesia.  Commentarius  Prj:vius.  §  i.  Sancti  niemoria 

in  fastis  sacris.Vita  ab  auctore  coaevo  vel  suppari 

conscripta  543.  §  n.  Synopsis  gestorum  Ambrosii. 

Quo  tempore    coenobium  Agaunense  conditum 

sit,    iliudque    regendum    Ambrosius  susceperit 

546.  §   m.    De    regula  Agaunensis  monasterii 

547.  §  IV.  De  laude  perenni  seu  psalmodia  per- 
petua  in  Agaunensi  monasterio  instituta  ab 
Ambrosio  548.  §  v.  Ue  die  et  anno  emortuali 
Ambrosii.Quisnara  exprirais  abbatibusAgauncn- 
sibus  S.  Sigisraundi  corpus  levaverit  et  Agauni 
sepeliverit  550.  Vit^  primorum  abbatum  Agau- 
NENsiuM  553.  Ghronologica  series  priraomiu  duo- 
decira  abbatum  Agaunensium  557 

Androna  martyr  605 

Anerapodislus.  Vkle  Acindynus. 

Annarius  episcopus  cultus  in  dioeeesi  Picta- 
viensi  351 

Aphtonius.  Vide  Acindynus. 

Athanasius  et  Theodorus  discipuli  S.  Jaeobi 
Compostellae  in  Hispania.  §  i.  Traditionum  de 
SS.  Athanasio  et  Theodoro  recensio  et  crisis 
12.  §  n.  Sepulcrum  SS.  Athanasii  et  Theodori. 
Recognitio  reliquiarum  facta  anno  1879,18.  Doco- 
HENTA.  Eplstola  Leonis  papae  III  91.  Epistola 
Calixti  papfe  III.  De  inventione  sacrorum  corpo- 
rum  S.  Jacobi  Majoris  et  SS.  Athanasii  et  Theo- 
dori  1*. 

Austreraonius  primus  epIscopusArvernorumin 
Gallia.  Commentarius  pr^ivius.  §  i.  S.  Austreraonii 
Acta  terna.  Prlmre  Passionis  argumentura  bre- 
viter  declaratur  23.  §  11.  Exponuntur  argumenta 
Passionis  secundse  et  tertlfe  26.  §  iii.  Gestomin 
S.  Austremonii  examen  29.  §  iv.  Ecclesiastica 
Arvernorum  monumenta  de  S.  Austrenionio  36. 
§  V.  De  prima  inventione  reliquiarum  S.  Austre- 
monii  seculo  VI,  et  de  dupllci  translatione  earum- 
dem  Iciodoro  Vulvlcum  et  deinde  Vulvico  Mau- 
ziacum  40.  §  vi.  De  cultu  S.  Austremonii  48.  Vita 
pRiMA  S.  AusTREMONu.  Caput  I.  S.  Austremonii 
missioln  Galliani.  Laboresapostolici.  Monasterii 
Iciodorensis  Bedific^atio  49.  Caput  11.  Judfeoruni 
conversio  tentata.  Lueius  puer  a  patre  necatus. 
S.  Austrcmonii  martyrium  et  sepultura.  Revelatio 
corporis  sec.  VI  51.  Caput  ui.  Duplex  translatio 
Vulvicum  et  Mauziacum.  Miracula  53.  Vita 
secunda  S.  AusTREMONif.  C.APUT  I.  S.  Austremonil 
missio  In  Galliam.  Labores  apostolici.  Monasterii 
Iciodorensis  sedificatio  55.  Caput  11.  Judoeorum 
conversio  tentata.  Luclus  puer  a  patre  necatus. 
S.  Austremonil  mariyrium  et  sepultura  57. 
Caput.  m  Revelatio  corporisS.  Austrenionii.  Du- 

I       plex 


INDEX  SANCTORUM 


Genesius  archiepiscopus  Liigdunensis  in  Gal- 
lia.  g  I.  Genesii  memoria  in  fastis  sacris.  An 
Arabs  fuerit  ortu.  An  Abbas  Fontanellensis.  De 
munere  archicapellani  regii  ante  episcopatum 
suscepto  352.  §  n.  Quo  tempore  episcopus  Lug- 
dunensis  creatus  sit,  quae  in  episcopatu  gesserit 
et  pertulerit,  et  quo  anno  obierit  354.  §  ni.  De 
reliquiis  S.  Genesii  ejusque  cultu.  355 

Georgius  episcopus  Viennensis  in  Gallia.      565 

Germanus  martyr  Ceesareae  in  Gappadocia. 

603 

Gobbanus  martyr  Geesarefe  in  Cappadocia. 

603 

Guenailus  secundus  abbasLandevenecensis  in 
Britannia  filinori.  Commentaiuus  Pra:vius.  §  i.  S. 
Guenaili  memoria  in  fastis  sacris.  Acta  hic 
edenda;  alia^  notiti^  G69.  g  ii.  De  chronotaxi 
Vitte  S.  GuenaiH  G70.  g  iii.  De  sepultui-a  et  trans- 
lationibus  corporis  S.  Guenaih  G71.  g  iv.  De  reli- 
quiis  S.  Guenaili  et  de  ecclesiis  ac  locis  ejus  cultu 
insignitis  673.  Vita  S.  Guenaili.  Caput  i.  S.  Gue- 
naih  ortus,  pueritia,  professio  monastica  in  coeno- 
bio  Landevenecensi ;  ejusdem  coenobii  regimen 
postS.  Guingalocum  per  septennium  susceptum 
G74.  Caput  11.  Sancti  in  Britanniam  niajorern  et 
Hiberniam  iter,  labores  apostolici,  felix  in  fun- 
dandis  et  ordinandis  monasteriis  successus.  Ejus- 
deni  in  Armoricam  redilus,  miracula,  pius  obitus 
676.  Caput  III.  Sancti  corporis  elevatio  et  trans- 
latio.  678 

Gundisalvus  eplseopus  in  Hispania.  382 


H. 


H 


ermes  martyr  Csesarese  in  Cappadocia.       603 

Hermes  martyr  in  Africa.  43 1 

Herninus    eremita    in    Britannia    Armorica. 

CoMMENTARius  Praevius  575.  ViTA  S.  Hernini  ex 

Alberto  Le  Grand  576 

Hilarius  diaconus  martyr  Viterbii.  Vide  Valen- 

tinus. 

Hubertus  episcopus  confessor  Leodii  in  Belgio. 
CoMMENTARius  pB^vius.  g  i.  Dc  documentis  anti- 
quis  circa  vitam  et  cultum  S.  Huberti  759.  §  n. 
Quo  tempore  S.  Hubertus  in  cathedram  episco- 
palem  sublimatus  sit  767.  §  m.  Quo  loco,  anno  et 
die  S.  Hubertus  obierit  770.  §  iv.  De  S.  Huberti 
natalibus  772.  §  v.  De  gestls  a  S.  Huberto  ante 
conversionem  suam  778.  §  vi.  De  conversione  et 
pcenitentia  S.  Huberti  779.  g  vii.  De  itinere  Ro- 
mano  S.  Huberti  ejusque  per  Sergium  I  R.  P. 
consecratione  7S0.  §  viii.  De  S.  Huberti  dioecesi 
783.  §  IX.  De  h\boribus  apostoUcis  S.  Huberti  786. 
§  X.  De    translationibus    corporum    sanctorum 
opera  S.  Huberti  institutis  789.  §xi.  De  synodis 
qu8e    a   S.  Huberto    congregatse   feruntur    792. 
§  XII.  De  conversione   Pippini  et  Alpaidis  per 
S.  Hubertum  procurata  793.  §  xiii.   Quid  con- 
lulerit    Hubertus    ad  condendam    vel    amph- 
ficandam  civitatem  Leodiensem  795.  Vita  prima 
S.    HuHERTi.    Prologus    798.    Caput   i.   S.    Hu- 
bertus,  S.    Lamberti    successor  ;    ejus  virtutes. 
S.  Lamberti  corpus  Trajecto  transfert  Leodium. 
Apostolico  zelo  et  miracuhs  claret798.  Gaput  ii. 
S.  Hubertus,  ex  vulnere  decumbens,  per  angeh- 
cam  visioncm  docetur  se  intra  annum  moritu- 
rum.  Ecclesiam  consecrat  in  Bracbante.  Ultimus 
ejus  morbus  et  pius  obitus  801.  Caput  iii.  Trans- 
latio  corporis  sancti  Fura  Leodium  et  ejusdem 
sexto  decimo  post  anno  elevatio  803.  Vita  secun- 
DA  S.  Huberti  et  corporis  ejus   translatio   ad 
MONASTERiUM  auctore  Jona  episcopo  Aurelianensi. 


Epistola  dedicatoria   806.  PriEfatio  806.  Index 
capitulorum  807.  Caput  i.  S.  Hnbertus,  S.  Lam- 
berti  successor  ;  ejus  virtutes.  S.  Lamberti  corpus 
Trajecto  transfert  Leodium.  .-\postohco  zelo  et 
miraculis  claret  808.  Caput  ii.  S.  Huberlus,  ex 
vulnere  decumbens,  per  angellcam  visionom  do- 
cetur  se  intra  annuin  nioriturum.  Ecclesiam  con- 
secrat  in  Bracbante.  Ultimus  cjus  morbus  811. 
Caput  III.  S.  Huberti  obitus.  Translatio  corporis 
sancti  Fura  Leodium  et  ejusdem  sexto  decimo 
post  anno  elevatio  814.  Caput  iv.  Corpus  S.  Hu- 
berti  anno  825  transferlur  Leodio  ad  monaste- 
rium  Andagincnse  8 17.   Miraculorum  S.  Huberti 
posT  MORTEM  Liber  primus  819.  Liber  secundus. 
Caput  I.  Miracula  quse  contigerunt  seculo  IX  et 
seculo    X   823.    Caput    ii.  Miracula  quje  conti- 
gerunt  seculo  xi  827.  Vita   tertia  S.   Huberti 
excirpta  ex  Nicolai  Vita  S.  Lamherfi  829.  Vita 
quarta  S.  Huberti  832.  Vita  quinta  S.  Huberti 
834.  Vita  sexta   S.    Huberti    anctore   Adulpho 
Happart.    Prologus    836.    Caput    i   S.   Huberti 
natales  et  ejus  historia  usque  ad  convcrsionem 
suam  636.  Caput  n.  S.  Huberti  prodigiosa  con- 
versio,  sub  S.    Lamberli    disciphna    institutio, 
asperrima    poenitentia   el  post    uxoris    mortem 
dignitatum   secularium    abdicatio.    Romam,    a 
summo  pontifice  de  vitae  ralione  deinceps  insti- 
tuenda    consilium    petiturus,  proficiscitur    839. 
Caput  ni.  S.  Hubertus  a  Sergio  R.  P.,  in  somnis 
caelesti  visione  admonito,  Tungrensis  episcopus 
consecratur   :  multiplex    in    illa   consecratione 
prodigium  841.  Gaput  iv.  Gesta  a  S.  Huberto 
episcopo  usque    ad  translationeni    corporis    S. 
Lamberti  842.  Caput  v.  De  translatione   corpo- 
ris  S.  Laraberti   Leodium  et  constituta   ibidem 
sede  episcopah.    Leodiensis    civitatis  opera  S. 
Huberti     incrementa     844.    Caput     vi.    Ultimi 
actus  et  pius  obitus  S.  Huberti  846.  Vita  septima 
S.    HuBERTi    auctore    Adulpho    Happart.    Pro-' 
.  logus    848.  Capitulorum   index  848.   Hymki  de 
S.  HuBERTO  851.  Gloria  postuma  S.  Huberti.  Sec- 
tio  prima.  De  translationibus  cobporis  S.  Hu- 
BERTi  et  db  ejusdem  RELiQuiis.  g  i.  Dc  prima  eleva- 
tione  corporisS.  Huberti  852.  g  ii.  De  translatione 
corporis  S.  Huberti  ad  co3nobium  Andaginense 
anno  825,  853.  §  in.  De  translationibus  corporis 
S.  Huberti  post  annum  828,  854.  g  iv.  De  integri- 
tate  corporis  S.  Huberti  855.  g  v.  De  reliquiis 
corporis  S.    Huberti   extra   eccleslam   Andagi- 
nensem   859.  g    vi.  Utrum   corpus   S.   Huberti 
in  ecclesia  parochiali  Sancti  Huberti  adhuc  deli- 
tescere  credendum  sitS63.  g  vii.  De  stola  S.  Hu- 
berti,  Andagii   servata    867.   g    viii.    De   clave 
S.  Huberti  869.  g  ix.  De  ceteris  reliquiis  S.  Hu- 
berti  870.  Sectio  secunda.  De  piiiESERVATioNE  a 

RABIEI  MORBO   PEH  S.  HtlBERTI   PATROCINIUM    PROGU- 

RATA.  g  I.  Describitur  ritus  incisionis  et  novem- 
dialis  observationis,  ab  episcopo  Leodicnsi  et 
doctoribus  Lovaniensibus  approbatie  871.  §  ii. 
De  antiquitate  ac  perpetuitate  observationum 
Hubertinarum,  et  de  quibusdam  singularibus 
sanationibus  873.  §  in.  Quidnam  de  istarum 
observationum  sanctitate  ct  efficacia  judicandum 
videatur878.giv.Defacultateconcedcndiinducias 
ad  peregrinationem  procrastinandam  et  de  impe- 
rio  incisis  attributo  in  animatia  rabida887.  §  v. 
De  cornibus  ferreis  seu,  ut  vulgo  appehantur, 
clavibus  S.  Huberti,  quibus  signantur  canes  et 
alia  animalia  888.  §  vi.  De  privilegio  sanandi  vcl 
priEservandi  a  rabie,  quod  posteris  domus  S.  Hu- 
berti  et  aliis  quibusdam  collatum  fertur  891.  g  vii. 
De  aliis  sanetis  qui  adversus  rabiei  periculum 

invocantur 


IN  TOMUM  I  NOVEMBRIS. 


invocantur  et  de  privilegio  circa  hanc  rem  non- 
iiullis  atlributo  apud  infideles  894.  Sectio  lertia. 

De  EXTENSIONE  CULTUS  S.  HuBERTI  ET  DE  QUIBUSDAM 

Ejus  cuLTus  RiTiuus.  §  I.  Memoria  S.  Huberti  in 
fastis  sacris  895.  §  ii.  De  cultu  S.  Huberti  in 
Belglo  895.  §  iii.  De  cultu  S.  Huberti  in  Neerlan- 
dia  ot  in  magno  ducatu  Luxemburgensi  901.  §  iv. 
De  cultu  S.  Huberti  in  Gallia  902.  §  v.  De  cultu 
S.  Pluberti  in  Germania  et  in  aliis  Europae  regio- 
nibus910.  §  vi.  De  proeessionibus  soiemnibus  ad 
ecclesiam  Sancti  Huberti  912.  §  vii.  De  confrater- 
nitatibus  S.  Hubertii  914.  §  viii.  De  obligatis  et 
addictis  necnon  de  prcetoribus  seu  magistratibus 
et  quflestoribus  S.  Huberti  917.  §  ix.  De  ordinibus 
equitum  S.  Huberti  919.  §  x.  De  S.  Huberto  pa- 
trono  adversus  alia  pr^ter  rabiein  mala  920. 
g  XI.  De  S.  Huberto  venatorum  patrono  921. 
§  xiii.  De  aliis  quibusdam  S.  Huberti  cultus  riti- 
bus  922.  ^  xiii.  De  scriptis  circaS.  Hubertum  923. 
Appendix.  Officium  ex  hreriario  Leodiensi  mmi 
1498,  925,  ex  proprio  Juviniaco  928.  Addenda  et 

EMENDENDA  930 


I 


I 


nnocentius  episcopus  Emeritensis  in  Hispania. 
Vide  Emeritensis  civitatis  episc. 


J  acobus  episcopus  martyr  in  Perside  210 

Jacobus  Ungarelli   Ordinis  Minorum  Forolivii 

in  Romandiola  577 

Januarius  martyr  207 

Januarius  II  episcopus  Beneventanus  confes- 

sor  243 

Joannes  presbyter  martyr  in  Perside  210 

Juliana  martyr  Rhosi  ^09 

Julianus  presbyter.  Vide  Caesarium  diaconum. 

Julianus  martyr  207 

Justus  martyr  in  Africa  ^5^21 

Justus  martyr  Cfesareae  in  Cappadocia        603 

Justus  martyr  Tergesti.  Commentarius  Pr^vius. 

§  I.  De  Actis  S.  Justi ;  de  scriptoribus  qui  3.  Justi 

meminerunt  421.  §  u.  Examinantur  Acta  S.  Justi 

422.  §  III.  Quo  anno  S.  Justus  martjTium  fecerit ; 

de  ioco  sepultur» ;  inventio  corporis  S.  Justi  423. 

§  IV.  De  apparitione  S.  Justi  425.  §  v.  De  cultu 

S.  Justi  deque  ejus  templo,  altari,  imaginibus  ac 

statuis  420.  Passio  S.  Justi  martyris  428.  Officium 

S.  Justi  secundum  ritum  Aquileiensem  430.  Offi- 

cium  S.  Justi  secundum  ritum  Roraanum       432. 


Lautenus  confessor  abbas  monasterii  Siesiae  in 
tractu  Vesuntionensi.  Commentarius  Ph^vius. 
§1.  Memoria  in  fastis  sacris.  Vita  a  monacho  cofevo 
vel  suppari  coiiscripta  280.  §  ii.  Quo  tempore 
vixerit  S.  Lautenus.  De  ortu  et  juventute  ejus  et 
religiosje  vita;  tirocinio  281.  §  ni.  De  monasteriis 
a  S.Lauteno  conditis  382.  §  iv.De  reliquiis  S.  Lau- 
teni  283.  Vita  S.  Lauteni  284 

Libertinus  episcopus  Agrigentinus  martyr. 
CoMMEN TARius  Pr.evius.  §  i.  Traditioues  Siculorum 
de  S.  Libertino  expenduntur  GOO.  §  ii.  Traditio- 
ones  de  S.  Peregrino  expenduntur  609.  §  iii.  De 
Actis  quee  habentur  SS.  Libertini  et  Peregrini.De 
honore  eorum  sepullurfE  tributo  deque  ipsorum 

CultU  GIO.  DOCUMENTIM  DE  SS.  LlBERTINO  ET  PE- 
REGRINO  °^^ 

Lonan  in  Hibernia  339 

Novembris  Tomns  1. 


Lugadius  discipulus  S.  Patricii  in  Hibernia562 
Lumbrosa  virgo  Cea;  in  Hispania  381 

M 

Macedo  martyr  207 

Macedonius  martyr  Ceesarese  in  Cappa- 
docia  208 

Macrotus  martyr  207 

Magnus  martyr  207 

Marnmerus  martyr  207 

Marcellus  episcopus  Parisiensis  confessor.  Com- 
mentarius  Pr^vius  §  I.  Quis  Vitam  S.  Marcelli 
scripserit  et  quo  tempore  S.  Marceltus  vixerit 
259.  §  II.  De  miraculis  et  monuinentis  S.  Marcelli 
2G1.  Vita  S.  Marcelli  episcopi  et  confessoris. 
Prologus  263.  C.a.put  unicum.  S.  Marcellus  mira- 
cula  patrat  263.  Vita  bbevior  S.  Marcblli  epi- 
scopi  Parisiensis  266 

Marcianus  monachus  in  eremo  Ghalcidensi. 
CoMMENTARius  Prjivius.  §  I  Dc  S.  Marciaui  patria, 
genere,  setate  ac  Vitfe  scriptore  532.  §  ii.  De  eultu 
S.  Marciani  534.  Vita  S.  Margiani  auctore  Theo- 
doreto.  Caput  i.  S.  Marciani  clari  natales,  vita 
solitaria,  vhtutes  et  miracula  quEedam  ab  eo  pa- 
trata  535.Cai'ut  u.  Modus  agendi  S.  Marciani  cum 
amicis  et  consanguineis.  Cultus  ei  exhibitus.  Dis- 
cipuli  ejus  538 

Maria  ancilla,  virgo  et  niartyr.  Commentarius 
pR^vius.  §  1.  Tempus  martyrii.  Decretum  per- 
secutionis  falso  Marci  Aurelii  nomine  inscriptum 
194.  §  II.  Examen  Actorum.  Antiquitatis  vesligia 
196.  §  in.  De  patria  Maria; ;  ejus  memoria  in 
martyrologiis  200.  Piuma  Passio  S.  Mari^  An- 
ciLLiE.  Caput  I.  S.  Maria  ancilia  propter  ciu-is- 
tian^  fidei  professionem  a  doinino  verberata, 
deinde,  domlno  ejus  causa  In  jus  vocato  sed 
absoluto,  ipsa  pr^sidi  oblata  Christum  fortiter 
confitetur  201.  Caput  ii.  Post  acerbissinia  tor- 
menta.hbersecustodiae  petente  populo  traditur  ; 
fugiens  intra  aperti  saxi  latera  excipitur.  Per- 
sequentiumalii  ccelestis  virtutls  terrore  necantur, 
alii  misso  cajUlus  igne  comburuntur ;  reliqui 
convertuntur  204.  Altera  Passio  S.  Mari^ 
Ancill^  2^o 

M 

Marianus  martyr  Magubii  in  Africa  605 

Martan  in  Hibernia  339 

Martyres  innumerabiles  Gsesaraugustai  in  His- 
pania.  Commentarius  PRiEvius.  §  i.  Dlversos  esse 
hos  inartyres  ab  octodecim  qui  coluntur  die  16 
aprilis.  Martyrologlorum  elogia  637.  §  ii.  De  tem- 
pore  martyrii  InuumerHbiliuni  martyrum,  et  de 
titulo  Actormn  638.  §  ni.  De  patria  ,  tum  de 
loco  martyrii  binumerabiUum  martyrum  640. 
§  IV.  De  sepulcro  massK  sanctfe  G41.  Passio 
SS.  Martyrum  Innumekabilium  C^sahaugustano- 
RUM  643.    Lectiones  ex   breviario   C^saraugus- 

Martyres  in  Thebaide  sub  Decio  605 

Martyres  xxviii  igne  combusti  in  Oriente    605 
Masona   episcopus  Emeritensis   in  Hispania. 
Vide  Emeritensis  civltatis  episc. 

Maturinus  confessor  Lyricanti  in  tractu  Wasti- 
nensi  in  Gallia.  Commentarius  Ph^vius.  §  i.  De 
Vitis  et  Actis  S.  Maturmi  245.  §  n.  De  cultu  S.  Ma- 
turini  247.  §  iii.  De  reilquiis  S.  Maturini  24-8.  Vita 
S.  Matuiuni  coNFEssoRis.  Caput  I.  S.  Maturinus 
occulte  Christum  colit  et  parentes  suosadDemn 
convertit.  Fit  sacerdos  et  ab  imperatore  Maxi- 
miano  Romam  vocatur  250.  Caput  ii.  S.  Matu- 

II        rinus 


INDEX  SANCTORUM 


rinus,  filia  imperatoris  a  dsemonio  Uberata,  mul- 
tos  Christo  lucratur,triemiio  Romse  degens.  Mori- 
tur  ibi  et  in  Galliam  corpus  ejus  reportatur  263. 

VlTA  BREVIS   S.  MatURINI  255.  COMPENDIUM  VlT£  S. 

Maturini  ex  Petro  de  Natalibiis  256.  Litubgica  de 

S.  Maturino.  Officium  in  festo  S.  Maturiiii  256. 

Officium  in  translatione  S.  Maturini  258,  Lec- 

tiones  de  S.  Maturino  258 

Maurus  martyr  Magubii  in  Africa  605 

Maxima  martyr  Terracinse  82 

Melantus  martyr  208 

Meltagasus  martyr  Terracince  82 

Miocus  eremita  in  Britannia  Armorica  577 

Muirdebharus  in  Hibernia  680 


Rumwoldus  infans  confessor  in  Anglia.  Gom- 

MENTARIUS  Ph^VIUS  682.  VlTA  S.  RuHWOLDI  CONFES- 

souis  685.  Ejusdem  vit^  epitome  auctore  Joanne 

Thimuthensl  ^^^ 

S 


N 


llundinus  martyr  in  Macedonia 


208 


0 


0 


s 


ctavia  martyr  TeiTacinae 


r  apias  martyr  in  Africa  421 

Papulus  martyr  in  pago  Laureacensi  in  Occi- 
tania.  Gommentarius  PRiEvius.  §  i.  Traditio  litur- 
gica  ecclesiiE  Tolosange  de  S.  Papulo  587.  §  ii.  De 
ActisS.  Papuli;  de  oppido  sancti  PapuU ;  de  reU- 
quiis  et  cuUu  589.  §  ni.  De  S.  PapuU  miracuhs  et 
cuUu  npud  Sanpapulenses  593.  Sermo  de  sangto 
Papulo  594.V1TA  S.  Papul!  atwtore  liernardo  Gai- 
donis  599.  Documenta  liturgiga  de  S.  Papulo.  Ex 
missaU,  proprio,  breviario  Tolosanis  601.  Ex  mis- 
sali  Sanpapulensi  602.  Vita  S.  Papuli  in  tres  lec- 
tiones  divisa  602.  Ex  catalogo  sanctorum  quorum 
sunt  in  dioecesi  S.PapuU  [corpbra]  603 

Patricius  martyr  Nivernis  208 

Paulas  episcopus  Emeritensis  in  Hispania.7/rfe 
Emeritensis  civitatis  episc 

Paulus  diaconus  confessor  Beneventi  267 

Pegasius.  Vide  Acindynus. 
Pelagia  martyr  Magubii  in  Africa  605 

Peregrinus  martyr.  Vide  Libertinus. 
Perseverantus  martyr  Terracinse  82 

Petrus  martyr  ^07 

Petrus  falius)  marlyr  ^07 

Petrus  de  Barco  confessor  Abulse  in  Hispania 
383.  Acta  S.  Petri  DE  Bargo  384 

Photinus  episcopus  Beneventi  H 

Prima  martyr  Terracinse  82 

Primus  episcopus  Alexandrise  in  ^gypto     130 


rofulurus  episcopus  Papiae  in  ItaUa 
Publius  marlyr  in  Africa 


Q 


132 
421 


Quartus  Aposlolorum  discipulus  585 

R 

Rainerius  Ordinis  Fratrum  Minorum  Burgi  S. 

Sepulchri  in  Umbria  390.  Relatio  miraculorum 

quae  facta  sunt  meritis  B.  Rainerii  391 

Renovatus  episcopus  Emeritensis.  Vide  Eme- 

ritensis  civitatis  episc. 

RislhamartyrTerracinae  82 

Ronmlus  presbyter  monachus  in  dicecesi  Bitu- 

278 
ricensi 


attus  martyr  Terracinas  82 

Saturnina  martyr  Terracinse  82    . 

Saturninus  martyr  207 

Severinus  monachus  confessor  Tibure         270 
Severus  martyr  ^^^ 

Severus  martyr  in  Novempopulania.CoMMBNTA- 
Fuus  Pr^vius.  §  I.  De  Vitis  S.  Severi.  De  aetat  e  earum- 
dem211.§ii.  De  patria  S.Severi  deque  genere  ejus 
et  vitffi  tempore  213.  §  lu.  De  S.  Severi  peregri- 
nationibus  214.  §  iv.  De  S.  Severi  apostolatu  216. 
§  V.  De  S.  Severi  martyrio  218.  §.  vi.  De  cuUu 
S.  Severi.  l)e  reliquiis  ac  miracuUs  219.  Prima 
ViTA  Sever!  martyris.  Caput  i.  Severus  rex  AmpU- 
canife  in  Oriente,  christianos  persequente  Juliano 
Apostata,  regno  se  abdicat  et  cum  sex  sociis  ad 
preedicandam  fidem  Christi  profectus,  tandem 
Romam    devenit,    ibique   a    Romano   pontifice 
benigne  suscipitur  220*  Gaput  ii.  Gum  sociis  in 
GalHam  tendit.  Flumen  sicco  pede  transgressus, 
regem  Adrianum   a   d^monio  Uberat,   eumque 
cum  universo  ejus  populo  baptizat  221.  Gaput  iii. 
Wandali  in  Novempopulaniam  irruentes,  intu- 
mescente  flumine  ad  orationem  S.  Severi  repel- 
luntur  224.  Caput  iv.  Reverlentibus  WandaUs,  S. 
Severus  populum  ad  constantiam  in  fide  adhor- 
tatur.  Trucidatur  a  Barbaris  225.  Secunda  vita 
S.  Severi  226.  ViTA  tertia  S.  Severi  Mahtyris. 
Gaput  I.  Severus  rex  Wandalorum,   christianos 
persequente  .Juliano  Apostata,  rcgno  se  abdicat 
et  cum  sex  sociis  ad  prfedicandum  fidem  Ghristi 
profectus,    tandem   Romam  devenit,    ibique  a 
Romano  pontifice  benigne  suscipitur  227.  Ca- 
put   n.  Cum  sociis  in  GalUam  trajicit.  Flumen 
sicco    pede   transgressus,    regem   Adrianum    a 
dcemonio   liberat,    eumque    cum  universo  ejus 
populo  baptizat  229.Gaput  iii.  Wandali  in  Novem- 
populaniam  irruentes  primo,  flumine  subito  intu- 
mescente  ad  orationem  S.  Severi,  rcpelluntur ; 
sed  deinde  decrescente  flumine  revertentes,  S. 
Severum  cum  multis  aUis  trucidant  232.  Miragula 
S.  Severi  martyris  233.  De   reliquiis  S.  Severi 
earumque  translatione.  Relatio  de  translato  cor- 
pore  S.  Severi  236.  Historia  translationis  capiiis 
S.  Severi  exHispania  236.  Charta  restauratiouis 
monasterii  S.Severi  23S.  Liturgica  de  S.  Severo. 
Officium  S.  Severi  240.  Officium  in  susceptione, 
alias  translatione  capitis  S.  Severi,  de  partibus 
Hispaniae  delati  243.  Lectiones  de  S.  Severo  ex 
Proprio   Ausciensi,  ex  Proprio    Tarbiensi  243. 
Silvia  mater  S.  Gregorii  magni  658 

Simon  de  GoUazone  Ordinis  Minorum  in  Um- 
bria  389 

SimpUcia  martyr  Terracinas  82 

Styriacus  martyr  Sebastae  443 

T 

1  heodorus.  Vide  Athanasius. 
Theodota  martyr  605 

Theodotus  martyr  605 

Theophilus  martyrCEesareae  inCappadocia  603 
Tobias  martyr  Sebastee  443 


alentinianus  episcopus  Salermtanus  657 

Valentinus  presbyter  martyr  Viterbii.  Commen- 

TARIDS 


IN  TOMUM  I  NOVEMBRIS. 


TARius  PRyEvios.§i.Memoriasanctorummartyrum 

Valentini  et  Hilarii  inde  ab  auctariis  Usuardmis 

et  apud   *--fTiptores   recentiores.    Duplex  genua 

Actorum  013.  §    ii.    De   sanctorum    marlyrum 

Valentini    et   Hilarii   patria,    genere,  dignitate ; 

deque  martyrio  ipsorum  615.  §  iii.  De  sanctorum 

martyrum  Valentini  ct  Hilarii  sepulcro  et  transla- 

tionibus.  De  cultu  (il9.  Passio  bhevis  SS.  Marty- 

riUM  Valentini  presbyteri  et  Hilarii  diaconi  625. 

Passio    SS.  Martyrum  Valentini  presbyteri    et 

HlLARII  DIAC0NI626.  De  SS.  Vale.mtino  presbytero 

EtHiLARIO  mACONO,MARTYRIBUsVlTERBII  BX  PhUippO 

Ferrano  630.  Lectiones  Officii  SS.  Valentini  et 
Hilahu  030.  De  inventione  ac  tbanslatione  SS. 
Valentini  et  Hilaru  631.  In  translatione  SS. 

VaLENTINI   PRESBYTERI   ET   HiLARII  DIACONI    marty- 

RUM,  QU£  gelebratur  sexto  kalend.  Februarh  632. 

InSTRUMENTUM  BECOGNlTlONiS  TRIUM  SANCTORUM  CORPO- 
RUM  IN  ECCLESIA  SANCTI  LaURENTII  CATHEDHALI  VlTER- 

BiENSi  DiE  15    Febuuarii    1723    634.  Fhagmenta 

LITURGICA  DE  SS.  VaLENTINO  ET  HlLARlO  635 

Victor  martyr  Terracinee  82 

Victor  martyr  207 

Victor  martyr  in  Africa  4-21 

Victorinus  martyr  207 

Victorinus  episcopus  Pcetovionensis  in  Panno- 
nia.  §  I.  Victorini  memoria  in  martyrologiis  432. 
§  n.  De  notis  Victorini  nomini  inustis  433.  §  iii. 
Victorinus  Pictaviensisne  an  Pcetoviensis  epi- 
scopus  fuerit433.  §  iv.  Qui  factum  sit  ut  Victori- 
mus  Pictaviensis  episcopus  sit  habitus  436.  §  v. 
Testimonia  veterum  de  S.  Victorino.  Monumenta 
utriusque  Pannoni»  437.  §  vi.  De  S.  Victorini 
patria  '^enere,  eruditione.  sede  episcopali,  fetate 
et  martyrio  439.  §  vn.  De  cultu  S.  Victorini 
deque  eeclesia  Poetovionensi  441 

Vigilantius  martyr  in  Macedonia  208 

Vigor  episcopus  Baiocensis  in  Gallia.  Gommenta- 
Rius  Pb^vius.  §  I.  De  Actorum  S.  Vigoris  apogra- 
phis  el  eormndem  auctoritate  287.  §  ii-  Expen- 
duntur  quL^dam  asserla  de  S.  Vigore  289.  §  lu. 
S  Vigoris  memoria  in  martyrologiis  ct  dies  ejus 
festo  assignata  289.  §  iv.  De  translatione  corpo- 
ris  S  Vigoris  ad  monasteriuin  Centulense  seu 
S.Richarn,  ejusdemque  ibidem  cultu  290.  §  v.  De 
contentione  mota  a  canonicis  ecclesi^e  S.  Fram- 
baldi  circa  reliquias  S.  Vigoris  293.  §  vi.  De 
capile  S.  Vigoris  quod  Divione  servari  dicitur  2J4. 
8  VII  De  reliquiis  a  corpore  S.  Vigoris  distractis, 
quffi  diversis  locis  attributa^  sunt  294.  De  ecclesiis 
vel  oratoriis  ubiS.  Vigor  singulari  cultu  honoratur 
vel  olim  honoratus  fuit  295.  Vita  S.  Vigoris  297 
Additamentum  vide  post  indiceni. 

Vitalis  martyr  fi' 

Vitalis  raartyr  in  Africa  jj\ 

Vitali'^  martyr  Cresarefein  Cappadocia        003 
Vul^anius  eremitacultus  Lensii'm  Artesia.CoM- 

MENTARIUS    Pr^VIUS     560.    VlTA    S.    VuLGANII.    Ca- 

PUT  I  Prima  pars  vitae  in  Angha  transacta  509. 
Caput  II.  Iter  ex  Anglia  in  GalUam,  angelo  mo- 
nente  et  protegente.  Adventus  in  tractum  Bono- 
niensem  571.  Caput  iii.  Coramoratio  S.  Vulganii 
inter  Morinos ;  eremitica  vita  prope  S.  Vedasti 
monasterium  572.  De  sancto  VuLGANio.  Exscriptum 

ex  vita  S.  MadelgisiU  ^'^- 


Vulganius  eremita  cultus  in  monasterio  S.Wa- 
lerici  in  Picardia.   Vide  num.  prsec. 


W 

ff  enefreda  virgo  in  WalUa.  Gommentaiuus 
PRiEvius.  §  L  De  Actis  S.  Wenefredae  691.  §  n. 
De  Actorum  S.  Wenefredae  auctoritate  693.  g  iii. 
De  historia  S.  Wenefredre  ejusque  chronu- 
taxi  695.  §  iv.  De  translatione  corporis  S.  Wene- 
fredie  ad  ccenobium  Salopicuse,  de  ejus  reUquiis 
et  cuUu  096.  §  v.  De  sanctis  viris  quibuscum 
S.  Wenefreda  conversata  esse  traditur  699.  Vita 
phima  S.  Wenefhed/E.  Pars  prior.  De  historia 
S.  Wenefredae  703.  Pars  posterior.  De  miraculis 
qu[e  apud  fontem  S.  Wenefredee  contigerunt  700. 

VlTA  SEGUNDA  S''"  WeNEFRED^  ET  EJUSDEM  TRANSLA- 

Tio  auctore  Boberlopriori  Salopiensi.  Prologus  708. 
Caput    I.  S.   Wenefreda,    magistro   S.  Beunoo 
Christi  amore  inardescens,   virginitatem  suani 
Deo  consecrat  709.  Caput  ii.  A  Caradoco,  juvene 
Ubidinoso,  ad  stuprum  soUicitata,  fugiens  capUe 
obtruncatur,  sed  mox  orante  S.  Beunoo  revoca- 
tur  ad  vitam;  fons  prodigiosus  in  loeo  ubi  caput 
ejus  deciderat  exortus  711.  Caput  iii.  S.  Beunoi 
discessus.  S.Wenefreda,  apud  ejus  ecclesiam  coe- 
nobio  virginura   constituto,  sanctissime  ibidem 
vivU  et  sodales  suas  ad  omnem  virtutem  msUtuit; 
singulis  annis  mittit  S.  Beunoo  casulam,  quas 
iUtesa  aquis  ad  eum  defertur  715.  Caput  iv.  Mor- 
tuo  S.  Beunoo,  S.  Wenefreda  per  revelationem 
divinam  miltitur  ad  S.  Deiferum ;  inde  ad  S.  Sa- 
tumum,  ad  denique  GuUheriacum  ad  S.  Elerium  a 
quo  aggregatur  monasterio  virginum  quod  ibi- 
dem  regebat  S.  Theonia  718.  Caput  v.  Post  obi- 
tum  S.  Theonise,  S.  Wenefreda  ccenobio  GuUhe- 
riacensi  prfeticitur ;  ipsius  ibideni  pia  mors  et 
sepultura  721.  Caput  vi.  Miracula  sanctfe  virginis 
patrocinio  postmortem  ejus  utroque  locoubi  con- 
versata  est  impetrata  724.  Translatio.  Caput  i. 
Monacho  quodani  Salopiensi  sanato  pcr  invoca- 
tionera  S.  Weuefreda?,  Robertus  prior  mittitur 
Guitheriacum  ad  virginis  eorpus  iude  Salopiam 
transferendum,  consentientibus  in   id   episcopo 
Benchorensi  et  principe  WalliEe  726.  Caput  ii. 
Robertus  et  soeii  ejus,  multiplici  visione  confii"- 
mati    Guitheriacum  perveniunt  et  optato  the- 
sauro  potiunlur  728.  CAPur.  iii.  Sanclum  corpus 
inter  insignia  miracula  Salopiam  defertur  et  ibi- 
demsolemni  pompa  in  monasterii  ecclesia  coUo- 
catur  730.  Ejusdem  Vit^  epitome  audore  Joanna 
Tinmuthensi  709.    Lectiones    de   santa   Wene- 
FREDA732.  Appendix.  De  fonte  S-  Wenefredi^  ni 
Holvwell  eiusque  cuUu  et  de  miraculis  quiE  apud 
eura  contigisse  narrantur.  §  ■•  De  fontibus  sacr.s 
generatim.Descriptio  fontis  S.  W  enefred^  734. 
S„    DecuUusacri  fontis  et  ecelesia  b-  \^  ene- 
fred.^  apud  Holywell  usque  ad  seculum  xvi  73a 
S  ui.  De  missione  Soc.  Jesu  apud  Holywell  e 
LidentiaS'.^  Wenefred^  usque  ^d  ^^o^" 
diera  736.  §  iv.  Miracula  S-  Wenefred^  mter- 
cessione  patrata  secuUs  xvii  et  xn.u  /^.  |  v- 
Sanatio  Wenefred^  WhUe  anno  IbOo,    W   &  v,. 
Sanatio  Ghristophori  Clark  c^ci,  anno  18oJ  7oa 
§  VII.  Alia  qu^dam  miracula  recent.oia.         /o3 


DE  SANCTO 


DIES  TERTIA  NOVEMBRIS. 


D 


DE    SANCTO    BENIGNO    MARTYRE 


TOM.    I    NOVEMBRIS   PAG.    134 


Pag.  135,  num.  7,  col.  1,  linm  4  a  fine,  post  illa : 
obiit  anno  595,  excidentnt  seqjientia  : 

Scilicet  hitnc  chronotaxin.  nondamusutnostram, 
ml  ut  congruam  chromco  Divionensi  paullo  post 
citondo,  in  quo  imenfioni  et  translaiioni  corporis 
S.  Benigni  assignatur  annus  485.  Quam  epocham 
qui  admittit,  dehet  fere  ita  procedere  uti  diximus, 
nisi  contradicere  velit  Gregorio  Turonensi  in  Vitis 
Patruni,  cap.  vii  (Migne,  P.  L.,  tom.  LXXl, 
col.  1040)  sic  scribenti  de  Gregorio  Lingonensi : 
obiit  autem  episcopatus  sui  anno  33,  Eetate  nona- 
genarius.  Episcopus  autem  erat  Gregorius  Lingo- 
nensis  cnm  revclantc  S.  Benigno  corims  ejus  inve- 


fiit.  Nihilautem  indicat  hanc  revelationcm  primo 
episcopatus  anno  contigisse.  Facta  fuerit  anno 
quarfo  vd  quinto  et  sic  33  annus  erit  513,  et  ita 
corpus  S.  Benigni  seculo  V  exeunte  inventum  esset. 
Nos  autcm  cnm  communissiitia  sententia  tene- 
mus  S.  Gregoriiim  Lingonensem  anno  539  ex  hac 
vita  migrasse,  et  consequenter  inventio  corporis 
S.  Benigni  locum  hahuit  ineunte  secido  VI,  anno 

nohis  ignoto,  sed  non  ante  annuni  506. 
Pag.  142  Inscriptioni  paragraphi  IV  post  485 

inserendum  :  secundum  chronicon  Divionense, 

et  pag.  eadem  num.  44  post  ilhi  anno  485  inseren-  E 

dum  :  secundum  nos  seculo  VI  ineunte. 


*  Poulallier 
■*  .luaie 


DE    SANCTO   VIGORE. 


Pag.2m,  num.  57.  Ecclesiis  citatis  adde  eeclesiam 
de  Ponte  Allierici  *  et  Prioratuin  de  Joues  **,  in 
antiqua  dicecest  Lexoviensi  (1). 

Ihid.,  num.  59.  In  antiqiia  dicecesi  Ebroicensi 
erat  parochia  S.  Vigoris  in  decanatu  de  Cruce 
S.Leofridi(2). 


Pag.  297,  num.  01.  In  diaresi  Sagie?isi  erat 
etiam  olim  parochia  S.  Vigoris  Ferroriensis  {Z). 

Ibid.,  num.  62.  In  Anglia,  S.  Vigor  legitur 
pafronus  fuisse  ecclesiarum  de  Fulbourn  (Cam- 
hridge)  (4)  et  de  Stratton  on  the  Foss  (Somer- 
sef)  (5). 


n)Poumh  m  diochecle  Usieux  recueilUs  et  nnnoth      {^)  PouilU  du  cr,ochcd^Et^-eu^{^h^^).-{Z)^^^^^^^ 
lZi7es<le\^or,.,andie,  in-4o,  2«  sirie,  lom.  III  (1844).  -      of  England,Xom.  II.  p.  308.  -  (5)Ib.d.,  toni.  IV,  p.  312. 


F 


A 


D 


AD    ACTA 


SANCTORUM  ATHANASII  ET  THEODORI 


TOM.  I  NOVEMBRIS  PAG.  12 


ADDITAMENTUM. 


1.  De  saHciis  Athanasio  ac  Theodoro  S.  Jaco&i 
Majoris  aposfoli  discipiilis  actum  est  in  tomo  hoc 
primo  viensis  noveynbris ;  de  inventis  sacris  sepnl- 
cris  ac  triiim  sanctorum  reliquiis  mentio  facta  fuit, 
sed  pro  tanpore  pauca  aftulimus.  Causa  enim  ad 
suprenium    Svmjni   Po7itificis   judicium    delata, 
supremi  judids  sententia  fuit  expectanda.  Quod 
sentiebamus  tunc   innuimus,  nobis  scilicet  videri 
sanctonnn     virorum    Jacobi     Majoris    apostoli 
B  ejusque    discipuloruni    Athanasii    ac   Theodori 
inventa  esse  vera  sepulcra,    verasque   corporiim 
reliquias.  Nunc  autem  cmntomus  hic operis nostri 
in  lucem  edendus  esset,  causa  per  Summi  Pontifi- 
cis  judicium  definita  ac  rei  veritafe  promukjata, 
non  possumus  non  repetere  argumentum  szculorum 
memoria  dignissimum,  ac  totius  incentionis  histo- 
riani  breviter  enarrare,  una  cmn  documentis  huc 
spectantibus,  et  prxsertim  magnifica  bidla  Leonis 
Papse  XIII,  qua  definitum  jndicium  coniinefur. 
Romam  scnpsimus  ad  sacrx  rituum  Congregatio- 
nis  Prxfectuni,  eminentissimwn  cardinalem  Bar- 
tolininm,  rogantes  ut,  si  qna  fieri  posset,  fotus  rei 
proccssusnobiscommiinicaretur,operiBollandiano 
inserendus.    Pespondit   eminefdissinws   dominus 
p>rocessum  causz  communicari  non  jjosse,  sed  qux 
Bollandiano  operi  inserenda  essent,  nullo  negotio 
excerpi  posse  ex  suo  opusculo  quod  ea  de  re  in 
lucem   ediderat  (1),  quodque  hunc  in  finem  pro 
humanitate  sua  ad  nos  transmisit.  Cvjus  ergo 
auctoris,  omni    excepfione   majoris,  fide,  fideque 
documentorum  ab    ipso  adhihiiorum  inventionis 
narrationem   ordimur,    sequentes    dicti   opusculi 
caput    VIII,  quod  agit  de  Inventione    Corporis 
C  S.  Jacobi  apostoli.  Docunienfa   lafina  transcribe- 
mns,  eavero  qux  ifalico  idiomate  tradunfur  lafiiie 
verfemus. 

De  inventione  sacrorum  corpo- 
rum  S.  Jacobi  Majoris  et 
SS.  Athanasii  et  Theodori. 

Eminentissimus  ac  reverendissimus  dominus 
cardinalis  Michacl  Paya  y  Bico,  Archiepisco- 
pus  CompostelUmus  post  sarfa  tecta  basilicx 
S.  Jacobi  fere  completa,  in  animum  induxit  inves- 
tigare  sacras  reliquias  apostoU  Jacobi.  Re  maturo 
cum  consilio  deliberafa  decrevit,  nulU  parcendnm 
operi  nec  sudori,  omnemgue  esse  ineundam  viam, 
qua  ad  sacra  ossa  invenienda  perveniri  possef. 
Deputantur  ergo  ad  opus  exsequendum  renerabHes 
viri  AntoniusLopez  Ferreiro  et  Josephus  Maria 
Lahin  basHicx  metropolitamB  canonici,  qui  excava- 

(1)  Cemii  biografici  di  S.  Giacomo  Apostolo  il  Maijgiorc 
ed  esposizioite  stoHco-criUca  e  „inridica,su  Vapostolato,  sul 
traaferimetilo  del  corpo  del  mfdesitno  mlla  Spagna  e  sit 

Novembris  Tomus  I. 


tionibus  faciendis  pr3iesseyd,ac  totiusreireJationem 
exacfam  conficerent.  Quibus  adjitncti  sunt  duo  viri 
archxologica  et  historica  scienfiis  insignes,  reve- 
rendus  pater   Fidelis   Fifa   e  societate  Jesu,  ac 
dominus  Aureliamis  Fernandez  Guerra  ij  Orbe, 
uterque  Eegix  Academix  Historicx  socius.  Oano- 
nici  delegati  initiuni    invesfigandi   fecerunt    sub 
aUari   majori,    sarcopliagi    operculum    levarunt, 
repereruntque     sarcophagum     corpnre     vacuum. 
Quumque  descensus  quo  olim  ad  cri/pfam  supposi-  E 
tani  aditus  erat,  depresso  per  sseculi  XVII  opera 
solOjjam  non  existeret,primo  ientaverunt  externam 
absldis  parfem,  qua    in    crypfam    subterraneam 
penetrarenf,   tuleruntque  lapidem,  qui  sepulcrum 
episcopi  Roderici  de  Patrono  operiebat:  sic  enim 
tradifum  acreperanf  hac  via  in  subterraneam  crtj- 
ptam  intrari.  Facta  excavatione  unius  metri  inven- 
tum  est  cavum  in  saxo  factum,  absque  ulla  commu- 
nicandi  via.  Altera  excavatio  hnud  meliori  successu 
facta  fuit  in  sacello  S.  Josephi.  E  popularis  tradt- 
tionis  aura  acceperant  hinc  scalas  ducere  ad  prx- 
dicium  hi/pogeum,  verum  repererunf  inde  olim  ad 
palafium  episcopale  aditum  fuisse.  Deinde propius 
altari  majori  investigare  caeperunf,  factaque  aper- 
tura  a  parte  Evangelii,  duormn  metrorum  cum 
dimidio,  patefecit  viam  in  petra  excavatam,  qnin- 
decim  metra  longam,  latam  quinquaginta  centime- 
fra,  altam  mefrum  umim  cum  sepiuaginta  millime- 
tris.  Quarta  ajieriura  facia  fuit  ad  pedem  gradus 
aUaris,perquam  aditiis  patefactus  est  adprimmn 
cryptam  sivecellam  sepulcralem ,in  qua  S.Apostoli 
Jacobi  corpus,  e  Palestina  Iriam  Flaviamtransla- 
tum,  anno  Christi  43  vel  44  arca  in  marmorea 
sepuUum  fuit.  Qus  cella  qvalisfprimo  apparuerit,  I 
in  actis  ComposteUanis  die  1  Februarii  1879  eom- 
posifis,  sic  describitur :  GaYum   patens   quinque 
metra  in  longum,  in  latum  tria,  sesquimetrum  in 
altum,  fcrmse  rectanguls,  circumdatum  quatuor 
muris  e  secto  lapide  magnam  antiquitatem  prse 
se  ferentibus,  divisum    in    duas    sectiones   fere 
35quales  per  alium  ex  petris  rudibus  murum,  qui 
videbatur  tamen  antiquee  constructionis  :  sectio 
anterior  insinislra  sua  parte  continebat  murum 
medianum,  tantum  non  integrum.ex  maKnis  late- 
ribus  coctis,  positis  super  terram  primitivam;  in 
parte    dextera    continebat   alterum    medianum 
dirutum  ex  lateribus  requalibus,  a?que  distantem 
utrumqueamuroopposito{2).T'>m/m«rMmr.//«m 

,acris  reliquiis  vacuam,  intento  animo  exploratam 
viri  depuiati  archxologia^  periti  sic  desmbunt : 

2  ReliquiifiarcheeologicEejam  in  aperto  positK 
per  explorationes  et  excavationes  factas,  ad 
qu^rendas  sacras  reliquias,  pertinent  sme  ullo 
dubio  ad  monimentum  constructmn  primis  anms 

rodierno  ritrovamenlo. 

Roma,  lipograficaVaUcana,  isso. 

f21  Processus  Compostellavnsjol.  10. 

^  '  1        Bsrae 


ex  italico. 


ex  ilalifo. 


A  lr«.  chrislian..  Esl  .difieium  oujus  ichnogra.  ^-^^^^^^^^Ji^tS^cl^^cjrsp^hrql^^ 
phia  perfecte  quadrata  mensuram  habe  octo  f^"''  f  "J  '^. ,;  P,,  ,„pidu,n,  ita  ut  cum  h.s 
metrorum  per  singula  latera.  Inlus  conforma-  i""''^  ,^,';'f .  "*"^^,,,eerent  (2).Materies  ex  qua 
tum  est  ad  modum  parallelogrammatis  sex  metra  m  unum  ^-^-^^^\J^  i^^,,  sunt  facie 
longi,  lati  quinque  metra,  princ,pal>  a  fron^  "  ^^l  p,  nm  pervio,  duriore  sa.is  ista- 
porrecti.  Tria  latera   externa  ambulacrum  s,ve     exi^assa  e   a^o  P  "        absorbendos  humo- 

porticus  ambit :  intus  dividitur  '"d"-, -— '  ^f  .^  .^  ,rs'i™  cementum  supradictu.n  com- 
Quffi  est  al)  ingressu,  aut  si  mavis,  cella  subtei-     res,  et  ai„m.i  ,  ,^^,„5,  ,^c  terra  tenu,s- 

ranea  spectat  orientem,  cu.ius  p.avimentum  ex  P- -j;  ^'  f  ^too  tima.  In  constructione 
opere  musivo  pulcherrimo  (quod  seculo  XII  ^"""' , ,"'' ^"'  ^^,"„,,dinespetrarumpositos  fuisse 
rrceutius  est)  mensuram  habet  tr  a  metra  cum  ">»';«-™  f  ^f  '  ^^  "d,,n  partibus  regre  sinant 
dimidioinlatitudiuem.inlongitudmemduocun      ';'      "'^°  "^ '"J ^ras,    quod    obtinue.nmt    po- 

dimidio Restant  et   modo  aperta  sunt     ^-''^f ' .  .^^f  X"  J,„  ^  contra  alterum 

grandia  frusta  corona..  Qu«.  est  larga  hgatura  "'^■/f°  "''^''^;^  X  imnu,tabiliter,  ex  more 
nigra  super  fuudum  album.  ornata  n,tra  marg,-  ^J^^^^ J^-^^^Z  tollerentur  ina^qualitates, 
nes  ductibus  linearibus  albis  ad  modu.n  ,neru-  ™"""'°.'  ^"^, ''^^!",,„„,  eomnnssuram  impedire 
larum  super  fundum  uigrum  et  decorata nor,bus  ^"^f ^''^™  ^^^^^^;'  i',,,,,eteres  observati  in 
colocasia.,  rubris  versus  caulem,  et  denule  cand,-  P°  ™>^  ^^™  ™  °  e  on^truendi  systemate  cum 
dis,  alternatim  cunr  foliis  liberis  alb,s  ,n  fmwm  ^  ™f -•;  ™;:;„„i„„t  epodue  romanee  ac 
lance..Secundusambituss,vesect,onulo,nt  .-  t-  a  P  pr.  ^^^^^^^^^  „,g„,„™tun,  clar  ss,- 
vallo   conjuncta   f.-ont.   pr...c.pal,     fu.t    oculus     ™^     ":^  '^  i„,„dum  operis  epocham :  atque 

sepnlchralis.  ejusdem  cum  suprad.cta  celhr  lat.-  "^''^"^^f  ,;.,„,,  ,,.dictos  n.uros,  non  esse 
tudinis,  sed  longa  tantum  duo  metra  ...  H.c.pan  '"  f  "^j^Xo  g d.nirez,  ul  aliqui  voluut,  ad  ^ 
B  eum  pavhnento  libella,  humi  defossa  prope  ^^^°  jjf  ^^;^,^,,  ;,p„,e,;,n  construc- 
muros  laterales  erant  sepulchra,  qmbus  par.etum  fT^^^^T^Jj,.,,,,,,,  ,,l,.iptio  ,„agni  sane 
loco  erant  tres  muri  ex  petra,  et  alter  ex  ater.bus  to  3  /.  -'J»  ZfiZndam  f,uLtissin,a,n  tra- 
romanis....  Discipnli  Theodorus  et  At hanas.us  ^™  11.,  r  S.  Jaclbi  I,-ia,n  Flaria.n 
in  his  sepulchris  eoUocati  hurail.ter  ,n  terra  sk;     d^n    f^    'np^  „,„,„^,,.„.  p,,.. 

jaceba,rt  ad  dextram   et  sin.s  ram  sarcop  ag^     '""'^j',^,Zdo.  Hisoria  et  traditio  hujus,     e. 
apostoli,   qui    stetit  post  trontem   pr.nc.pal  m     9«^    « *"  '     ^  „„animiter  dicunt  sepulcrum 
valde  vicinus  arcui  per  que.n  .u  hunc  an.b.tum     "'2"'""  '^f  ^f fj^,„,  discipulorum  Athanasii 
intratur.  Sarcophagus  sive  arca  mar.rrorea  ,„  qua     ^  ^^"Jj^lJ^.,^  ,,,,  \,^  ,,,„  ,,ajori. 
pii  S.  Jacobi  discipuh  corpus  depo,sue  ant,  hod.e      ac  sancU  ^;,^,^  ^.ta  conse- 

quodvaldedolendum,nonapparet.Mar,no    erat     Q»  f  ^^  prob.  ^^^^    ^^^^^^    ^^^^^. 

mellei  coloris,  secundum  p.cturam  ann.     129  n  ~^JJ^^^^      ^i  initi  inter  episcopum 

codice   A  ecclesia.   Compostellana^  carebatque  "™',  "^'^™^   ^,  n^onasterium  de  Ante  altaria, 

anaglypUs  et  sculpturis,  ^^^^^^^  '^^^IIZ  fo77  et  Historiam  Compostella- 

tertio  similes  urnas  ornabant.  Codcx  Calhsu  n  cu  ^^^  ^,,^^^^ 

affirmat  anno  1139  -stitisse  sepulchrum  n^  -  "  '^;^^AUe^a  expa.^^,^^      J^  ^^I^^^^  ^^  ^^._ 

moreum,  in  qno  corpus  apostoh  ^epertan  fua^  rueX"'^^  '"'  ™'P°™  ''"''°™"  *"'''"""'" 

Ichnographia  moniment.  ..r  quo  anno  42  (vel  43  que   «hq"  1  ,.  ^,,^,,^  ^^-^^^ 

Christi)benedictum  S. Jacob,  corpus  pos.tum  fu.t,  po  .ta    ^^^^J'^  J       .^  ^^^^,,,  ,„,„,  „ec 

valde  iimihs  est  ichnogra,,hia.  sepulchr.  prope  ^0  -   '^f  ^/  f,^   ^^  ^^,,,  ,„„,  Alphonsus  III 

Romam  in  via  Asinaria,  m  quo  >nve"tum  fu.t  ">»  ™  ™';^'^J; ,,,  J,„,,,  fo,„,am  construebal ; 

celebre  vas  barberinum  s,ve  ^oM<.,jnoJ  n      m  e  de-am ^^^^  ^^^^^^  ^^^^^^  ^^_^^  ^^^^_ 

bodie  Museo  Britanmco  est  ornamento .  ac  fo        ^^™"' °      ^    ;        „  ,,„ibus  inchoata  ^ 

n,am  .dificii  divinare  potes recordando  cum.l  a     ^^^,,^^  ,:  J"™";"^^  "  „. 'Licet  enim  certum  sit  ^ 
C  quoe   ejusdem   ordinis  et     empor.s  ex.stuut  m     J^'t  ^^    '=^  '^^^f    ^^„„„^  ,3,,  ,„„,  admovisse, 

Patestina,  tum  "l-l^^t  tr       rS    nfra     op^a  t  ntum  navata  fuit  ampliando   altari  non 
Romanus  dedicavit  Cajo  Pubhc.o  B.bulo   .nfra     ope.a  tant  cousequitur    corpora 

palatium  Capitolinum.  .n  -  "*'--^^^;„^ 'f.  TcU  apostoli  ac  discipulorum   fuisse  inde   a 

hodie  dicitur  Macellu.n  corvorum.  ^'>"'  ^"P^  . '     ,,  ^^,,^,,  ,„  -ori,  quod  cum  semper  in 

rest  hodie  ex  opere  romano  pra^ter  muros  fun-  P''™'?  °^  "^         ^^J^  cst  ambitum  muratum 

damcrtales  altos  meU-um  unum  eum  septuag,  l^^^^.^^^^;,^  .ebuisse  continere,  ac  porro 

quinquecentimetrisinparte  depress.o.e  etocto-  ^uh  atar.  i                                            . 

^inta  ce..timetra   in   parte  ejaUore    sccundurn  ™".-^^^^^^^^^^^^ 

inclinaUonem  petr^,  m  qua  n.tuntur .  'ta  ut  Uam  »'«                                ^^^^.^  ^.^^^^.^^  ^^^._ 

partem  aidificii  ron.an.  cognoscamus,  qua.  exsU-  '•^'l.t.onem,  q                   compostelte,  ac  codex 

,„  Ibid    fol  U*v  ,45.  -  (2)  Melius  h.c  iolelligentu,-  si      muri  genus.quo  f.ontlbus '-'™  "Pf '^  j'^™^^  "=■""" 
expluMm  Iplliur:  est  aulem  en,plec.um.  s.ructu™      fa,c,unlur  a.que  ■n.plentur.  -  (3,  Ib,d„  fol.  .7.  .^ 


A  in  codicecilalo.Quod  hisloria  ac  traditio  tes  a- 
lur   nummi  confirmant  inventi  in  isto  ambitu: 
nummi  isli  qui  pertinent  ad  longam  periodum 
inler  seeulum  nonum  ac  sextum  decimum  diser- 
lissime  probant,  in  hoc  loco  revera  custoditas 
fuisse  venerandasreliquias  sancti  apostoli,  ejus- 
«ue   discipulorum    sancti    Theodori   et    sancti 
Athanasii  (1).  Cavum  formatum  muris  e  secto 
lapide,  ac  muro  centrali  e  lapide  rudi,  recta  sub- 
iicilur  aUarimajori;  cum  autem  histona  ac  tra- 
ditio  hujus  ecclesis.  uti  dictum  est,   designent 
semper  sepulcrum  sancli  sub  altari  dicto,tenea- 
mus  ac  credamus  oportet  sepukrum  revera  esse 
jn  eo  loco.  Deinde  cavum  de  quo  agitur,  plus 
altero  decoratum  crat  in  parte  supenore,  qum 
repertum  est  tectum  opere  musivo,  cum  alterum 
tectum  essctlateribus.Tandem  nmrus  qui  sepa- 
rat  utrumquc  cavum,  in  quod  divisus  est  muratus 
ambitus,  uti  et  duo  sepulcra  anterioris  cavi,  con- 
structa    fuerunt    post    dictum   ambitum,  quod 
domonstrant  excisiones  torreni,  ac  tectorum  c 
ruderibus,  operis  primitivi  reUquiis.  Qaum  igitur 
apostoU  corpusprimum  in  isto  loco  depositum 
B  fuerit,  clarum  est  dictum  corpus  positum  fmsse 
inillocavo,  quod  sub  altari  majori  situm  est, 
estque  magis  antiquum.  Ad  ultimum  mscript.o 
gestusque  statu*  argentea.  apostoli,  qu^^e  m  altari 
majori  colitur,  denotat  ut  sepulcn  locum,  pr^- 
dictum  cavum    et    non  alterum,  cum  m   d.cta 
inscriptione  legantur  h.c  verba  :  H>c  est  cobp.s 

DIVI   JacOBI  ApOSTOL.  ET  HlSPANIARUM   PATRONI  .  et 

observetur,digitumindicemstatu^cv.dentemodo 
indicare  locum  nbi  sancti  rel.qm^  requ.e^erunt. 
Quod  iusuper  confirmant  elonchi  memonale. 
reliquiarum  hujus  ecclesi*  saltem  a  seculo  XV, 
5um  in  uno,  quem  pr.  oculis  habemus,  legi- 
tur.  ■■  Sub  altari  majori  repentur  eorpus  inte- 
grum  magni  patroni  nostri,  sancti  Jacobi  Zebe- 
Z\ei  corpora  duorum  ejus  discipulorum  sancti 
Athanasii  ac  sancti  Theodori.  „ 

4    Sepulcra  latericia,  qu®  inventa  fuerunt  m 
cavo  anteriorimurati  ambitus,  de  quo  ost  sermo, 
pertinebant,  ut  dictum  est,  ad  epocbam  roma- 
nam,  quod  patet  ex   matena  et  construct.onis 
Lma;  et  sicuti  patet  ex  episto la  S.  Leonis  et  ex 
historia  ac  traditione  hujus  ecclesise,juxta  sepul- 
crum  apostoli  a    dextris  et  a  smis  ns   sepu Ita 
C  fuisse  corpora  duorum  ejus  d.sc.puloiun  Atha 
nasii  ac  Theodori,  ita  clarum  est  sepi.^cra  de 
quibus  qu.ritur,necessario  osse  duorum  discipu- 
forum  pr^dictorum,  quia  in  dicto  ambitu  a  lo.  um 
enu Corum    indicium  nullum   est.  Quod  d.c  a 
eSc  ainveniuntur  coUocala  non  statim  juxta 
ap'os toli  sepulcrum  sed  pauUuIum  remota  ^.rsus 
partem   anteriorem,    optime  expUcatur,   consi- 
'de^atis  bumihtatis,  vencrationis  ac   re.W^^ 
sensis  quibus  discipuli  animati  fuerunt  m  des.g- 
nando    ut  revera  dosignarunt,  sepultur^    su^ 
bco    ;t  quod   inde    consequitur,    supponendo 
ut  oportel  oos  noluisse  collocari  in  eodem  cavo 
ubi  iacebat  protiosus  thesaurus.quaUs  orat  co.pu. 
Si^im  maW.i.  P-terea  uti  inaicavunus^^^^^ 
sopulcra  discipulorum  murnsquo  e  rud   lapide 
Z  separantur    a   cavo   sepuleri   sancti,    sun 
epoch/  postorioris    epocha   operis   pr.m.tiv    . 
noq  eabfor  Ueri   potuit,   quia  disc.puU  mortm 
Z  aliquot  post  annis   quam   -W--    -"J^ 
Jacobi  iu  isto  ambitupositretuorunt.  Mmutul^ 
p]  turce  quce  reprcesentant  duorum  discipulorum 
^;Scr;'conjuucta  cum  sepulcro  sancti  apostoU, 

(l)Ibid..foU.l7M8etlO.-(9)Ibid..foll,  10.21. 


3* 

contra  ea  qute  dicta  sunt  scrio  objici  nequeunt :  D 
tuin  enim  cum  picturae  istee  factte  sunt,  perspec- 
tiva  nota  non  erat,  quare  oiijecta  non  poterant 
collocari  in  loco  voro  ae  respcctivo,  qui  repraisen- 
tandus  erat.  Ceeterum  traditiones  ac  momoriEe, 
istius  ecclesiae,   secundum    Castellar,  coUocant 
discipulorum  sepulcra  non  in  eodem  cavo  quod 
aposloli  sepulcrum  continet,    sed    prope   illud. 
Quibus  omnibus  coUigitur  cum  sepulcra  discipu- 
lorum  sita  sint  propo  apostoli  sepulcrum,  Ucet 
nonin  eodem  cavo,sepulturas  dequibusquairitur, 
sitas  symmetrice  unam  a    dextris,  alteram  a 
sinistrissepulcri  apostoli,  alias  essc  haud  posse  ac 
sepulturas  qute  corpora  S.  Athanasii  ac  S.  Theo- 
dori  coutinuerunt  (2). 

5.  Cum  aiitem  hisce  in  locls,  vbl  spes  fuenif  fore 
iit  relifiuiai  invenirentur,investi(jationes  irritxfuis- 
sent;  timendum  erat  ne  desperarent  canonici  depn- 
tati     reliqnias    invenire,    ntpote    qux    incendio 
Almansoris  periissent.  Non  desperarunt;  persua- 
sum  enim  illis  erat  per  historiam,  sacras  reliquias 
divina  providentia  ah  ista  calamitate  fuisse  ser- 
vatas,  ereptis  scilicet  corporibus  S.  Jucohi  ac  duo-  ^ 
rnm  discipulorum  Athanasii  ac  Theodori  e  cnjpta 
et  alio  in  loco  ahsconditis.  Putaverunt  iUi  cpisco- 
pum    S.    Fetrum  de   Mosuncio,  api>ropinquante 
Almansore,  sacrum  depositum  occultasse.  Verum 
iUusirissimus  dominus  Benedictus  Sanz  y  Fores, 
tunc  Ovetanus  episcopus,  nunr  archiepiscopus  Val- 
lisoletanus,doctissima  scripta  dissertatione,fecit  ut 
attenderentur  eventus  beUici  Aufjlos  infer  et  Ht- 
spanos  15S<),per  quos  archiepiscopusJoannes  a 
S  Clementeproculduhio  reliqnias  occuUasset.  Qua- 
propter   merifo  attendenda  videbatur  ecclesiasttca 
acpopularis  traditio,  qu^  ex  iUo  tempore  in  po- 
sterum  sparsa  fuerat,sive  in  populum ,cujns  major 
numerus   intra   ahsidem   post  aUare  majus  ad 
orandum  accedehat,  sive  in  cleruni,  qm  quotidia- 
num  chori  officium  concludehat  adeundo  sohmni 
cum  pompa  eumdem  locum,  ihique  cautando  ant,- 
phouam  :  Corpora  sanctorum   in  pace  sepul  a 
sunt-  undecreditnm  fuit  corpus  sancti  apostoh, 
ac  corpora  duorum  discipulorum  ihidem  m  ahside 
ab  arch  iepiscopo  Jo.  a  S.  Clemente  fulsse  ahscomda. 
Perpensum  fuit,  aliud  in  abside  altare  postaltare 
majus  coustructumfuissecirca  annum  182.^,unde 
3-stimatum  fuit,  hunc  posterioris partis  locumsa-  ^ 
ceUi  principaliB,  ^quali  gaudere  veneratwne  cum 
ehJemparteanteriore.HincsuccessUexornaUoms 

in  absidis  fornice  consideratio,  in  centro  emmre- 
nrxsentata  erant  arca  sancta  scpukrahsac  nnra- 
idosa  steUa,  emhlemata  sancti  apostol,  prxcqma, 
au^  cum  aliis  pulcherrimis  picturis  expressafm- 
rant,  diriyente  quodam  canonico,  nepote  secretant 
insius  Joa  S.  Clemente  archiepiscopMrea  nou 
Lterat  non  considerari  in  pavimento  sub  mdicatis 
emhlematis,steUa  ex  opere  mu^iro,  eu,.  supcrpo- 
sitaerat  lamina  xrea  destinata  feremhs  quaiuo, 
candelis  accensis.  Quibus  rebus  considerat.s.ven- 
tum  fuit  ad  rumpendum  pavunentum  mah^ 
^nedia,  in  loco  sfeli^,  opere  musivo  compo.da^,  fa 
Zm  cavo  profundo  atiquot  metra,  operarum  umcs 
7fausto  Uu  quint.  hujus  ''^f'^'!^-^^^^ 
tare  ca^pif.  Sed  juvat  ipsiusverha,  sicuti  testatu 
IstaZ-e  Opera  irjitur  cui  nomen  JoannesN^sr- 
fh       indfxit   ■  Tandem  jussus   fui  qu.nlum     esUdico. 
feTe   av  m  in  mS  abside,  ad  poden.  amn-is 
^^orT(post  aUare  majus),  medio  melrod.sian- 
em  ab  ipso  altari.  Ibido.u  labo.-avi  -eiter  qua- 
tuorlct' s,  nocte  enim  omnia  h.c  opera  fiebant. 


fecique 


4* 

.   A  fecique  fossam  profundam  septera  palmas,  quse 
sunt  duo  circiter  metra,  latam  metrum  unum. 
Sli-uctm-am  C(Pmentitiam   inveni  compositam  e 
grossis    lapidum   frustis,  quae  fuerant  antiquae 
constructionis  anteriorislmjus  sacelli.  Ad  dictani 
altitudinem  cum  pervenissem,  linea  perpendicu- 
lari,  ductaque  ferro  versus  altare  ipsum,  murum 
inveni  ejusdem  constructionis  cum  antecedenti- 
bus,    per    latitudinem    sacelli    extensum.  Tunc 
ccepi  dubitare  intra  animum  meum,  ac  timere 
ne  sepulcrum  sancti  non  inveniretur,  ac  me  com- 
mendavi   Virgini    dolorossB,  ut  corpus  apostoli 
appareret.  In  eodem  momento  canonicus  Labin, 
qui  prsesens  aderat  fwNfcs  px  depuiat/s)  Toluit  in 
cavum  descendere,  sunitoque  ligone  coepit  remo- 
vere  terrara,  ac  deinde  vocavit  me  dicens,  ut 
viderem  quid  essent  duo  lateres,  qui  prope  hunc 
murum  cernebantur,  sumitque    lumen,  ut    epo 
foderem.  llico  levavi  ligone  duos  lateres,  et  appa- 
ruerunt  ossa  contenta  in  capsa,  gratum  exhalan- 
tia  odorem.  quem  describere  non  valeo.  Tunc 
visum  perdidi,  mansique  caecus  spatio  mediae 
circiterhorce,  et  in  eo  fui  ut  animo  linquerer,  et 
^  adjuvantlbus  sociis  extra  opus  transportatus  fui. 
Bene  memor  sum  juramenti  sancte  prsestiti  et 
nihilominus  declaro  confirmare  me  totum,  quod 
hucusque  dixi  de  commotione  quam  habui,  et  de 
odore  gratissimo  quem  sensi.  Scio  tamen  cano- 
nicum  Labin  ex  illo  momento  liberatum  fuisse 
gravi  hemicrania    quam   patiebatur,    ego    vero 
prae  commotione  segre  habui  per  octo  vel  decem 
dies  (1). 

6.  Hbc  quidtm  Nartallus;  ipse  autem  canonicus 
Lahin  hemin-anix    doloribiis    ex    illo  momento 
caruisse  se  snbjiiramenti  fide  confirmavif.NartaUo 
addimns  operam  lahorum  socium   Einmanuelem 
exitalicc.     Larramendi   testantein   sequentia   :    Excavandae 
terrte  opera  navabatur,  mandante  Eminentissimo 
moderno  archiepiscopo,  ad  reperiendum,  si  fieri 
posset,  sancti  apostoli  corpus,  quod  bene  scie- 
batur  in  sacello  majori  subsistere,  sed  locus  igno- 
rabatur  prrecisus.  Porro  traditio  constans  atque 
universalis  in  populo  ferebat  in  loco  vicino  ubi 
inventum  fuit  sepulcrum,  atque  in  muro  absidis 
exteriori    scalam    esse,    quae   ad   idem    sepul- 
crum  ducebat.  Quapropter,  cum  faber  murarius 
Nartallusinposteriori  absidis  parte  media  detexit 
C  umam  marmoreara  continentem  ossa,  ego  admi- 
ratus  sum  hanc  convenientiam,  nec  dubitavi,  uti 
neque  nunc  dubito,  quin  illa  essent  ossa  apostoh. 
Ego  in  illa  inventionis  nocte  eram  cum  Nartallo, 
et  eo  momento,  quo  hic  levavit  laterem,  ego  quo- 
que  descendi  in  fossam  factam,  sensique  gratis- 
simum  odorem,  quem  nescio  cui  rei  comparem, 
sed  certo  non  erat  odor  hmnoris,  neque  is,  qui 
dicitur  mucidus,  quem   fossae  mortuorura  exha- 
lant.Nartallus  interim  factus  erat  ut  cadaver,ego- 
que    eura  brachio  sustentavi,    extraxi  e  cavo, 
posuique  in  sede.  Ego  porro  raulta  lcetitia  imple- 
tus  fui,  ob  repertuni,  ut  credebara,  sancti  cor- 
pus  (2). 

7.  Utriusque  fahri  murarii  dictis  conjungenda 
exitfdico.  est  descriptio  canonicorum  deputatorum:  Conside- 
ratum  primo  fuit,  tollenda  laraina  grandi  posita 
in  centro  ambulacri  absidis,  ob  motiva  supra 
indicata,  explorationes  publicae  notitioe  exponi 
plus  quam  conveniebat,  quare  unus  declaran- 
tlum  proposuit  ut  tolleretur  armarium,  positura 
ad  extreraura  sacellum  majus,  utque  sub  eo  ape- 
riretur  fossa,  quia,  si  ibi  erat  scala  subterranea, 


quam  dicebatur  cooperire  lamina  prfedicta,  non  D 

poterat  hac  via  non  detegi.  Quanquam  consilium 

illud  securum  duxisset  ad  exitum,  relinqui  opor- 

tuit,  ob  difficultates  qnx  sane  superari  poterant  : 

necnocuit  deslitisse  ab  eo,quiasi  executi  fuis- 

semus,  erat  quasi  certum,  aperta   fossa  super 

urnam  ossa  continentem,  fore  ut  ha&c  et  illa  con- 

tererentur,   quin     aliquam    lucem    ad    scopuni 

nostrum  obtinuissemus,  licet  res  aliter  se  habuis- 

set,  sed  ignorabamus  adhuc  quid  esset  in  reliquo 

saceho  majori.  Secundo  loco,  quando  aperta  fuit 

fossa  ultima  in  ambitu  qui  est  post  altare  majus, 

nuUa  nostra  intentione  facta  fuit  ita,  ut  latus 

fossre  posterius  stringeret  urnam  proxime,  dista- 

bat   enim   solummodo  tres   circiter   digitos,   a 

superficie  ordinis  lapidura,  qui  formabat  frontem 

urnfle  istius.  Si  fossa  fuisset  dilatata,  uti  volebant 

openis  ad   laborandum   commodius,  quod  non 

permiserunt    declarantes,     multa    loculi  frusta 

abrupta  fuissent  et  fortassis  etiam  ossa  contenta 

in  illo.  Tertio  loco,  repertas  fuerunt  reliquise  post 

explorata  loca  sacelli  majoris,  in    quibus,  cum 

essent  preecipua,  ratione  prcevia  putabantur  esse  ^ 

sitse,  ita  ut  repertee  fuerint,  quando  declarantea 

sufficienti    lumine  praehabito,   agnoverant   mo- 

mentum  et  significationem  inventiouis  fact^  (3). 

Cavinn  atque  urna  reperta  hoc  modo  descrihuntur 

in    actis   recognifionis  jam  citatis  :  Aperta  fuit      fxitalico. 

fossa  alta  metrum  unum  cum  24  centimetris,  lata 

raetrum   circiter  unum,  cujus  in  fundo  versus 

orientem,  ad  frontem  sacelli  majoris,  et  ad  amus- 

sim  linea  ipsius  media,  conspecta  est  nixa  super 

saxum  et  circumdata  ex  omni  parte,  praeter  ante- 

riorem,ruderibus  coacervatis,urnaunum  melrura 

longa,  alta   triginta  circiter  centiraelra,  totidem 

lata,  formata  a  latere  dextro  e  lamina  lapidis 

secti,  a  latere  sinistro,  altera  lamina  marmoris 

albi,  a  parte  posteriore  lateribus,  a  parte  ante- 

riori  ordine   lapidum  ac  duobus  lateribus  uni- 

tis   (4).  Operculum  erat  lamina  crassa  octo  cen- 

timetris,  cujus  in  uno  lalere  crux  latina    rudi 

manu  erat  sculpta. 

8.  Ad  locum  melius  cognoscendum  utHe  erit  ife- 
rum  audirecanon/cosdepufatos  :  A  saxo  solido      txitalico. 
usque  ad  superficiem  primi  plani  sacelli  majoris, 
existit    spatium  altura    circiter    unum  metrum 
plenum   ruderibus    fabricae    operum   dirutorum 
reliquiis,  continens   in  fundo  densura   stratura  ^ 
cinerura,  indicia  certa  magni  cujusdam  et  antiqui 
incendii.  Observatura  a  nobis  fuerat,  in  duabus 
sectionibus  ambitus  cryptae,  preeter  lateres  qui 
formant  duo  sepuIcraS.Theodori  et  S.  Athanasii, 
multos    alios   lateres  reperiri,  qui  ob   formam 
triangularera  videbantur   esse  arcus  cujusdara 
vel  fornicis  reliquiae  :  invenimus  etiam  in  stratis 
superioribus  sepulcri  a    parte    sinistra   aliquot 
monetassecuIiXII...  Notatum  quoque  fuit,rudera 
fabricae,   quae    sepulcrum    a    latere    dextro    ac 
spatium  intermedium  implebant,  esse  tempore 
posteriora  quam  ea  qu£e  observabamus  in  dicto 
sepulcro  a   tatere  sinistro,  ac  videbantur  esse 
ejusdem  epochae  cum  iis  qute  extracta  sunt  post 
altare  majus  :  videbamus  intra  et  supra  urnam, 
in  quaossa,  de  quibus  agitur,  continebantur,  esse 
rudera  fabricas,  antiqua,  ut  apparet,  paullo  plus 
duo  saecula ;  adjungimus,  rudera  inventa  supra 
urnam,    multo   esse  leviora  aliis,   constantibus 
magnara  partem,  praesertim  ea  qute  ante  umam 
reperta  sunt,   ex  grossis   lapidibus,  quos   inter 
erant  gradus  scalse,  frusta  satis  grossa,  et  alia 


(1)  Procea.  Aposi.,  fol.  10.  —  (2)  Ibid.,  fol.  11.  —  (3)  Proces      Compost.,  fol.  15.  —  (4)  Ibid.,  fol. 


frusta 


A  frusta  operum  antiquorurn.  Quibus  omnibus 
ruderibus  extractis  repertum  est  in  isto  spatio 
pavimentum  e  crystallo  et  calce  et  murus  e  lami- 
nis  lapidis  secti  illud  circumdans,  altus  circiter 
unum  metrum,  qui,  depresso  pavimento  altaris 
majoris  seculo  XVII,  ipse  necessario  depressus 

fuit. 

9.  Ex  his  qu3s  exposita  sunt  demonstrantur  sacrx 
reliquix  S.  Jacohi  ejusque  di.seipulonim  occnltatx 
ftiisse  momento  quodam  magni  timoris  ac  trepida- 
tionis,  cum  pervenisset  ad  aures  archiepiscopi  ac 
capituli   metropolitani   invasio    AngJorum    ducis 
Drake  cum  sateUitihus  suis,  profanatio  locorum 
sacrorum,  reliquiarum  et  imaginum  sanctorum 
per  isfam  regionem  patrata,  minsque  editx  idem  se 
facturos  reiiquiis  S.  Jacobi.  Tempore  tantse  per- 
turbationis  cogitari  sane  non  potuit  de  construen- 
dis  sepulcris  trihus,  de  inscriptionihus  intra  tubos 
wreos  includendis,  uti  tempore  tranquillo  fieri  solet. 
Acta  capitularia  mentionem  faciunt  de  aliis  reli- 
quiis  ac  prctiosis  ohjectis  in  futo  positis,  quorum 
alia  transportafa  fulssent   in  civitatem  Orensem, 
alia  in  turrem  Cambensem.  Sed  transportari  non 
^  poterat   corpus   sancti  Jacobi  in  hanc  vel  illam 
civitatem  ob  maximas  difficultates,  et  commotio- 
nem  populi  nolentis  tanto  suo  thesauro  privari. 
Tempus   ergo   cum    mdlam   moram  permitteret^ 
archiepiscopus  Joannes  a  Sancto  Clemenfe  lectis 
tribus  quatuorve  viris  omni  fiducia  dignis,  atque 
insuper    sacratissimo    jurammto   constrictis    in 
mandatis  dederit,  ut  nocte  intempesfa  cum  neces- 
sariis  instrumentis  per  interiorem  scalam  e  pala- 
tio   in   hasilicam   descenderent   et    summa   solli- 
cifudine  reliquias  sacras  in  hco  tuto  reponerent. 
Designato  scilicet  loco  quo  occultand^B  sacrse  reli- 
quix  essent,  apertum  fuit  super  saxum  solidum 
cavum  illud  profundum  de  quo  egimus,  factisque 
aperturis  in  muro  cryptse  constructo  ab  archiepi- 
scopo  Gelmirez  quo  JocuJus  sepulcralis  cingehatur, 
e  loculo  sacra  ossa  S.  Jacohi  et  duorum  discipulo- 
rum  Athanasii  ac  Theodori  exfraxerunt ;  cum  aJia 
materiesprse  manibus  non  esset,  sumpserunt  e  lapi- 
dibus  et  lateribus  constituentibus primitivum  sepul- 
crum  operis  romani,  fecerunfque  speciem  quamdam 
caps^,  frustis  calce   vel  argiUa  unitis,  eo  modo  ut 
opus  tumultuarium  proderet,  factum  ab  iis  homi- 
nibus,  qui  artem  murariam  ignorarent,  summa 
G  festinatione,  opere  rudi,  reJictis  digitis  impressis, 
qui  indicant  manum  haud  grandem  neque  carno- 
sam.  Gutts  cerex,  quB  quibusdum  in  ossibus  appa- 
rent,  clare  indicant  reliquias  fuisse  transportatas, 
nocte  intempesta,  cum  luce  candelarum.  Quod  in 
hac  summa  necessitate  adhibita  fuit  materies  lapi- 
dum  et  laterum  ex  primitivo  sepulcro  argumen- 
twn    est  validissimum,   voluisse    archiepiscopum 
ejusque    collaboratores    reJinquere  posteris   Indi- 
cium,  unde  ad  recognoscendam  reliquiarum  ven- 
tatem  securi   procederent ;  fortassis   enim   pro- 
vida  mente  cogitaverunt,  vela  quihus  siue  duJno 
sacra  ossa  involverunt  ac  scheduias  singulormn 
nomina  continentes  loci  humiditate  corrumpi  posse, 
quod  et  factum  est  post  tria  s<ecula,  ideoque  tale 
fecerunt  ossibus  receptacidum  ex  materia  sepulcri 
primitivi,  ad  novum  sepulcrum  adhibita,  ut  pro 
chartis  et  velis  ipsi  Japides  iateresque  tesiarenfur, 
si,  quod  timendum  erat,  brevi    temporis    spatio 
sacrse  reliquix  in  locum  pristinum  restitui  non 
potuissent.    Anno    tertio    decimo    post    reliquias 
ahscondiias  pax   et  tranquiUitas   in  Hispamam 
nondum  redierant.  Eo  autem  anno  1602  archie- 


piscopus  Joannes  a  Sancto  Clemente  vila  functus  D 
est.  Nec  Anglorum  securi   erant  Hispani  ante 
annujn    1702.  Fhixerant  ergo  anni  113  post  reJi- 
quias   ahsconditas ;  jam  vero  ub  anno  158'J  ad 
annum  1702  qui  occultandarum  reliquiarum  con- 
scii  fuerant,  ac  sdentiam  hujus  rei  sigiflo  juris- 
jurandi  rlausam  conservarant  in  pectoris  scriniu, 
omnes  ex  hac  vita  excesserant.  TaJia  quoque  erant 
rerum  femporumque  adjuncta,  ut  scripto  rem  con- 
signari  prudentia  vefaret.  Et  sic  factum  est,  ut 
archiepiscopo  ejusque  famiJiaribus   rerum  gesta- 
rum  consciis  e  vivis  suhlatis,  fota  rei  scientia  eva- 
nesceret.    Quare   nihii    mirandum    a    biographo 
archiepiscopi  Joannis  a  S.  Clemente,  cui  nomen 
Sanz  del  Castillo,  nullam  eventus  hujus  mentionem 
fieri ;  publicis  enim  usus  documentis  archiepiscopi 
res  qestas  descripsit,  in  his  nuJUi  facti  memoria 
exstabat  ;  privatts   autem  documentis,  in  quihus 
designatum  esset  occulfafarum  reliquiarum  nego- 
tium,  uti  non  potuit,  quippe  qua  nufla  essenf.  Anno 
lfi(j6  sacelium-  majus  ingenti  tahore  restauratum 
fuif,  opus  dirigente  architecto  canonico  Vega  Ver- 
duifo,  sed  tunc  memoria  ahscondifarum  in  ahside 
reliquiarum  longo  jam  iemporis  spatio  evanuerat,  '^ 
laboresque  directi  fuerunt  ad  finem  ornandi  sacetli 
nou  ad  inveniendas  sacras  exurias,  fnnfo  magis 
quod  saxum  vivum  instrumentis  tentatum  nulfam 
spem  faciebat  inveniendi  in  hocloco  reliquiarum  la- 
tehras.In  moderna  inquisitioneeodem  modoproces- 
sit  Etninentissimus  dominus  cardinafis  urchiepis- 
copus  Paya  y  Rico,  cum  canonicis  a  se  deputatis; 
quatuor  enini  fossis  factis  exploravcrunf  crijpfam 
ac  loca  adjacentia,  quantumcumque  traditio  multo 
majoris  auctoritatis  suaderet,  ut  investigationes 
fierent  in  ahsidis  cenfro,  reliquis  partibus  refirHs  : 
prudentia  enim  juheJxit  quxri  fhesaurum   ahscon- 
ditu  m  in  isfis  aliis  partibus,  quibus  constahat  attti- 
quum  condiforium,  ar  tandem  redire  ad  ahsidis 
centrum,  uhi  inventis  reliquHs  laborum  frurtum- 

tuierunt. 

10.  Invento  igifur,non  sine  divino  concursn^gran- 

dissimo  fhesauro  rardinaHs  archiepiscopus,  coope- 

rantibus  canonicis  deputatis,  Antonio  Lopez  Fer- 

reiro  ac  Josepho  Maria  LaJnn,  reverendo  patre 

Fideli  Fita  e  sociefate  Jesu  una  cum  eqtiite  Aure- 

iiano  Fernandez   Guerra  y  Orhe  historix  atque 

archeoJogix  peritis,  Antonio   Casares,  Francisco 

Freire  et  Timofheo  Sanchez  Freire  medicinx  atque   r 

anatomix  peritis,  necnon  suffraganfihus  episropo 

Ovetaito,  nunc   VaJIisoIefano  archiepiscopo,  reve- 

rendisslmo    domino     Benedicto    Sanz  y  Fores  ; 

episcopo  Orensi,  reverendissimo  domino  Cxsario 

Roderico;  episcopo  Tudensi,  reverendissimo  domino 

Ferdinando  Huh  y   Gutfierez,  suffraganeis  suis 

magna  sapientia    ac  prudenfia  prxditis,  jussit 

instrui  processum  analogum  per  reveremlum  domt- 

mim  Fetrum  Seyas  vicarium  suum  generalem,  una 

cumFiscale  Curi^,EmmanueIe  Morino  et  advocato 

defensore  Richardo  Rodriguez.  Confecto  processu, 

Rirhardus    Rodriguez    scripsit    defensionem    de 

opporfunitafe  (1).  FiscaJis  Curix  ex  offirto  fent 

requisitorium  conira  authentirifatem  rehqtitarttm 

inventatmm  (2),  quibus  censttris  respondtt  nova 

^cripta  defensione  Emtnantiel  Goitiez  Adauza{6). 

Qnibus  actis  cum  finis  imposittfs  fiissef,  judex 

instrucf-or  declaravit  processum  conclusum  et  re?m- 

sit  ctim  litteris  ex  officio  ad  etnineniissmum  car- 

dinalem  archiepiscopum,  qtii  posf  Jongtnn  cxatnen 

catisa  ex  omni  parte  pottderata  ac  librata  se<pteti- 

tem  pronuntiavit  sentetitiam  die  12  Marttt  m^i. 


(1)  Proc.  Co.np.,  fol.  100-170.  -  (2)  Ibid..  foU.  170^.  186^.      -  (3)  Ibid..  fol.  186^-221. 


11.  Lectis 


G* 
A  Sententia  Eminentissimi  DoMiNi  MiCHAELis  Gabdi- 
NAUS  Paya  Archiepiscopi  Compostellani. 

11.  Lectis  et  inspectis,gravi  ac  maturo  examine 
perpensis  omnibus  et  singulis  documentis  m  hoc 
processu  contentis  de  quoruin  authcnticitate  et 
veritale  plenissime  sum  certus;  postquam  per 
memetipsum  promovi  et  indesinenter  contmuare 
fcci  opera  omnia  consummata  in  inagno  presby- 
terio  hujus  sanctte  metropohtanfe  et  apostohcee 
ccclesiEfi  Gompostcnanffi,  pro  inventione   corpo- 
rum  sancti  et  beatissimi  Jacobi  Majoris  filu  Zebe- 
d«i,  ejnsque  discipulorum  sanctorum,  Athanasu 
etTheodori,ante  altare  majus,sub  ipsomet  altari, 
et  a  tergo  ejusdem  nbi  collocatum  est  aliud  altare 
•minus  etiam  beato  Jacobo  dicatum;  postquam 
personaliter  et  constanter  astiti  execulioni  ipso- 
lum  operum,  ila  ut  eorumdemtestis  praisentiahs 
sim:  postquamvigilanti  cura  adducere  procuravi 
ad  hanc  causani  efformandam  qufecumque  gra- 
vissima  testimonia   et  judicia  in  ipsa  contenta 
sunt:  efformata  jam  et  sohdissime  roborata  mea 
conscientia;  ipsi  salisfaciendo  et  juxta  ipsam,  ut 
B  muneris  mei  est,  fideliter  agendo:  non  possum 
non  ex  officio  declarare  authenticitatem  et  vcri- 
tatem  ossium  et  rehquiarum  gloriosissimi  sancti 
Jacobi  apostoh  ZebedEei,  ejusque  discipulorum 
sancti  Athanasii  ac  sancti  Theodori,  de  quibus 
fuse  sermo  fit  in  hoc  plenissimo  ac  sohdissimo 
processu,   quamvis  non   audeam  discernere  ac 
declarare  pro  nunc  quKnam  ex  tribus  collectio- 
nibus  ossium,  de  quibus  agitur,  perlineat  ad  cor- 
pus  sancti  Jacobi,  et  qusenam  ad  unumquemque 
ex  suis  discipuhs.  Igitur  quoniam  in  hac  instru- 
ctione  fideliter  et  ad  amussim  servata  sunt  omma 
servanda  juxta  sacros  ecclesige  canones  in  causis 
simihbus,  ac  feliciter  omnia  conspirent  pro  authen- 
ticitate  ac  veritate  supradictarum  reliquiarum  : 
l:2.Canonice  declaro  ipsas  vere  et  realiter  perti- 
nere  ad  corpora  sancti  Jacobi  Zebeda^i  fratris 
sancti  Joannis  evangelist^,  ejusque  discipulorum 
Athanasu  et  Theodori,  ac  proinde  dignos  fore 
cultu  religioso  juxta  Ecclesise  prsescripta,  et  alta- 
rium  honore.  Tamen  ad  majorem  securilatem,  ad 
eminenliorem  gloriam  adeo  pr^^cellentium  san- 
ctorum.  ad  gaudium     et   consolationein   totms 
popuU  hispani  catholici,  ad  aedificationem  totius 
n  familiiK  christian^  per  totum  orbem  diffustK,  ac 
demum  ad  majorem  Dei  gloriam  et  laudem,  ele- 
ventur  h^c  acta  ad  sanctissimas  manus  beatis- 
simi  patris  nostri  Leonis  Papie  XIlI,interveniente 
Sacrorum    Rituum    Gongregatione,    ul    divmo 
ductante  lumine,  quidquid  definitive  tenendum 
sit,  certum  ipsius  judicium  decernat. 

13.  Quod  ut  debita  forma  constet,  mea  manu 
subscribo  et  slgno,  ac  sigillo  me^  dignitatis 
munio,  subscribentibus  etiam  judice  instructore, 
meo  secretario  difficesano,  ac  majori  nolario 
hujus  curife  archiepiscopaUs  et  metropolitanse. 

14.  Gompostellffi  in  fosto  sancti  Gregorii  Magni 
Papai  et  Ecclesi^  Doctoris,  die  duodecima  martii 
anni  1883. 

Michael  Card.  Paya  Archiepiscopus  Compo- 

stellanus. 
Licentiatus  Petrus  Seijas. 
Licentiatus  Dionysius  Lopez,  Secretarius. 
Nicolans  Iglcsias  Notarius  major. 

1-5,  Cardhmlis  archieplscoptisfotius  causx  pro- 
(■essumliomam  misit  ad  sianmnm  Pontificem  addi- 
tis  litteris,  quibus  sanctilafem  Leoiiis  XITI  insfa^i- 
fi.-ysimerofjuret,utquampnmum2)roiiuntiaredi(jna- 


retur  defmilivuin  ac  desideratissimum  decretum  D 
adnostram  consolationem,  ad  gaudium  ejusdem 
hujus  popuU  cathoUci  Hispani^,  ad  ^dificationem 
Ecclesiee  universa?  et  ad  promovendam  majorem 
Dei  gloriani.  Ac  qnemadmodum  houus  totms  Ths- 
panix  sfatus  cum  sancto  Jacobo  cohxret,  cui  vitam 
religiosam  ac  civilcm,necnon  lionorem,  marputu- 
dinemque  acceptam  refert,  ita  Majestas  cathoUca 
lieqis  Alphousi  XTI  per  simm  legatum,  egregium 
Marchionem  de  Molins,  apnd  sanctum   Pairem 
ardenfes   commendafioues    interposuif,   instanter 
postulando  gravissimx  summique  momenti  causm 
soUicitam  atque  accuratam  expUcationem.  Sancti- 
tas   autem  Leonis   XITI  serenissimi    TLspanisi 
regis,   atque    eminentissimi  cardinaUs  archiepi- 
scopi  postulationes  magna  cnm  benignifate  recepit; 
mdla  mora  interposita,  decrevit,  nt  Congregatio 
particnlaris   coniposlta  ex  aliquot  enimentissmus 
cardinalibus  ad  sacram  Bifuum  Com/regationem 
pertinenfibus,  ef  ex  prwlatls  ejusdem  Congregafio- 
nis  officiaJihus,  sub  alfissimo  seereto  pontificio  ad 
examen   revocaret   acta  processus    compositi    ah 
eminentissimo   cardinali  archiepiscopo    Compos- 
tcllano,  et  sentenfiam  conformem  dafam  ab  eodem, 
ac  deinde  suumjudicium  pronuntiaret. 

{().  Emineutiss/mi  ac  reverendissimi  cardinales 
asummoPonflficedefegafisunt.-DominicusBarto- 
linl  sacrse  Bifuum  Congyegationi  prxfectus,  titido 
S.  Marci;  Eaphael  Monaco  la  Valletta  episcopus 
Albanns,  Mieceslaus  LedochowsU  titulo  S.  Marix 
in  Ara  cbU,  Ludovicus  Serafni  fifulo  S.  Hiero- 
ntjmi  Tlhjricorum,  Lucidus  Maria  Parocchi  titulo 
sanctx  Crucis  in  Jerusalem  et  sanctitatis  snx  vica- 
rius  generaUs,  Angelus    Bianchi    fitulo    sanctx 
Praxedis,    Thomas  Zigliara  diaconus  SS.  Cosniai 
et  Damiani.  Prxlati  officiales  erant :  reverendus 
dominus  Vincentius  Nussi  protonotarins  aposto- 
licus  participans,  Laurentius  SalvaU  seeretaritis 
Congregationis  Bituum,  Auyustinus  Caprarapro- 
moior  sanctai  Fidei,  et  Ludovicus  Lauri  assessor 
ac    suhpromotor.    CongregaUo  particularis  post 
impensum  accuratum  ac  sagacissimum   studium 
actis processtis,atque  ipsis  verbis  sententix  prolatsi 
ab  eminentissimo  cardinali  archiepiscopo   Coni- 
postellano,  die  20  Maii  1884  consuetam  in  aulam 
palatii  Apostolici  Vaticani  convenit,  factoque  exa- 
mine  severo,  dedit  rescriptum  :  Dilata  et  ad  men- 
tem,  et  mens  est  ut  nonnullae  animadversiones  F 
gravioris  momenti  accuratius  dijudicentur.  Diffi- 
eultates  istsi  indicatse  fuerunt  reverendo  Domino 
FideiPromoiori,  qui  eas  cum  eminenUsslmo  car- 
dinali    archiepiscopo    Compostellano    communi- 
caret. 

17.    CardinaUs   Prxfectus  de     ista    sententia 
retuUt  ad  sanctum  Patrem,  qui  pro  sua  sapienUa 
perpendens,propositas  difficuUates  nielius  acfaci- 
lius  removeri,  inspecto  loco  interpeUatisque  person  is, 
qui  iVius  negotii  aUquam  ^Jartem  egerunt,  quam 
srrij^lis  ulfro  cHroque  liiieris,  jussit   reverendum 
dominum  Au(justinum  Caprara,  Fidei  promoto- 
rem,  ire  Compostellam,utauditis  se?ifentiis  eniinen- 
tissimi  cardinalis  archiepiscopi,  canonicorum  ad 
dirigendas  excavationes  deputatorum  peritorum- 
que  medicorum,  historicorum  et  archeologorum,  nec 
7ion  inspectis  iis,  qux  inspicere  et  considerare  opor- 
teret,  accuratam  deinceps  relationem  fuceret,  super 
quo    fundamento,  soIuUs    difficultatibus,  finalis 
senientia  dehita  cum.  maturitate pronunUari posset. 
Prxlatus  extemplo  pn-ofecius  est   in   Hispanicm 
die  28  ejusdem  mensis ;  sed  provida  mente  consi- 
Uuminiit  adeundi  pr/mo  Ptsioriam  ad  inspicien- 
dam  eam  reiiqniurum  purtem,  quam  arehiepisco- 

pus 


A  pus    Gelmirez   a    caplte    S.   Jacohi    sepamtam 
S  Mtoni,  isUus  civitatis  episcopo,  dono  dederat. 
Jbi  re  collafa  cuin  yeverendissimo  domtno  episcopo, 
Donato  Velhdi  Zatti  e  ducihns  Sanctl  Clcmentis,  ac 
reliquiis  in  palatium  episcopale  clam  translatis, 
FranriscHs   ChiapeUi,  eximlus    medicinx  doctor, 
vocatus  advenit.  Qui  coram  reverendissiniis  domi- 
nis  episcopo  et  Fideipromotore,  prmstifo  secundum 
canonicas   disposifiones  juramento,  decfarard  se 
toties  vidisse  hanc  reliquiarnm  yartem  e  hnginquo 
et  per  vas  cri/stallimtm  satis  crassum,  eamque 
hahuisse  extremum  os  digiti  cum  suo  nmjue.  Cum 
autem  promotor  Fidei  insisferet    rogarefque   nf 
nunc  oculis  attentiorihus  eam  inspiceret  et  involn- 
cro  remofo,  reco<jnovit  iUe  parfem  reliquiarum, 
qux  oh  oculos  eraf,   coustare   fracjmento  ossis  e 
cranio  et  prxcise  puncto  apophisis  mastoidexcum 
onnexa  parvuhi  parte  ossis  femporaUs  perfinentis 
ad  parietem  cranii.  Os  eo  colore  esf  quo  dehet  esse, 
colore  sciUcet  ehoris  flavescentis,  et  punctum  sofum- 
modo  masfoideum  colore  est  ohscuro,  oh  mafermm 
alienam  eidem  ossi  ininEreutem,  qux  videaiur  esse 
sanguis  coagtdatns.  Medicus  egrefius,  ea  re  oh  ocu- 
^  los  posita,  haud  facllem  iurenlehat  riam  exph- 
candi,  quomodo  sanguls  coagulatus  esset  oi  dla 
cranii  particula,  neque  faciUtatem,  qua  dla  tam 
e.xiguaparficuUt,  uuUius  ope  insfrumenU,potuisset 

separari.  . 

18   Tunc  promotori  Fideiopportune  in  mentem 

venitde  qenere  morlis  qua  S.  Apostolus  ohierat, 
capitesciUcet  cxso,  et  tunc  perlfus   medicus  fotum 
hene  expUcare  mluit,  et  intestimonio  suo  jundico 
e.itaUco.     adjuuxit  :  Sciendo  s.nctum  martyrio  functum 
es'e  abscisso  capite,intel!igitur  qua  ratione  punc- 
tumilliusossis  debuerit  manere  obductum  san- 
auine.  Antequam  scirem  martyrem  capite  ctesum 
fuisse,    difficile    intellectu    erat,    quomodo    ila 
parvula  pars  a   cranio  absque  ullo  instrumen  o 
sepurari  potuisset;  sed  post  caput  c^sum  mtelli- 
gitur  tam  parvula  cranii  pars  solu  tracto  manu 
factopoluisse  separari.  Confirmavit  uj,tur  docf.s- 
simi   vlri  ac  prudenfissinii  sententia  senteutiam^ 
fiUisuiAIherti  ChiappeUi,mediclnx  doctoris,qiu 
die  Ojanuarii  1880  rogatus  a  canonios  depufaUs 
ComposteUauis,eamdempartemreliquiarumb.Ja- 

cohi  inspexerat,  dlxeratque  esse  fragmentum  ossis 
pertinentis  ad  unum  ossium  cavi  cramosi,  quod 
G  prohahdl  cum  ratione  judicaret  esse  partem  ossis^ 
temporaUs.  Jiererendus  domlnus  promotor  Fulei 
duas  pr^dlctx    Pistoriensis  parttculx  ex  capde 
S  Jacohi  imaglnes  arfephotographicafadas  secum 
tulit,  quas  cum  inveufis  ComposfelU  ossibus  oppor- 
tunecomfoneret,  iterque  iu  Hispaniam  p^-osecutus 
Barcinonemvenif  die  1  junil  ac  Matrdum  d<e  3 
junii  ad  reverendlsslmim    domiuum    Nunimm 
ApostoUcum.   Cui  missionis  sim  scopo  communi- 
cato,   stafim    arcessivit   peritos   hlstoricos    atque 
archeologos  reverendum  patrem  Fnlelem  Fda  e 
societate  Jesu  ac  dominum  AureUanum  Fernan- 
dezif  Guerra,cum  reverendisslmo  domino  Bene- 
dicto  Sanz  ij  Fores   VaUisoIetano    episcopo,  qm 
fausta  fortuna  Matriti  aderaf.  Qulhus,  posi  jura- 
nienfum  pr^stiium  dicendi  verifatem  servamUque 
secretum,  varlm  proposlf^  sunt  interrogatwnes  ad 
confirmandum  ac  declarandum  melion  modo  om- 
uia  qiix  in  sua  relafioue  exposuerant.   Que'»    "' 
fiuemsupra  dicfi professores  Histori^  Regta^prB- 
paraverunt    commenfarium,  in  quo  valde  erudife 
atque     exacte   respondent    ad    proposdas   diffi- 
cultates,quempostea  die  15  junii  reverenfo  do- 
mino     Fidei    promoforl    ComposteUa    reduci    m 
manustradiderunf.  Eumdem  commeutarium  reve- 


7* 

rendissimus  dominus  archiepiscopus  VaUisoleta-  D 
nus,  accurato  examine  poudcraiinn  coufiniiavit, 
fecifque  suum  eique  suhscrlpslt.  Revevendissimus 
dominus  Nuntius  Apostolicns  stiidiornm  histori- 
corum  ac  criUcorum  perifissimus  ad  calcem  com- 
mentarU  juridlci  suum  manu  propria  iesfimouium 
apposuii,  complementum  actus  gravissimi. 


Testimonium  Nuntu  ApostoliC!. 

Testor  pr^dictos  viros  R.P.  Fidelem  Fita,  S.  J., 
et  D.  Aurelianum  Fcrnandez  Guerra,sociosRegiae 
Academife  Hlstoriee  in  civitate  Matritensi,  pmpo- 
sitis  coram  mc   ditficuUatibus   nonnullis  super 
identitate  reliquiarum  S.  Jacobi  Majoris  et  disci- 
pulorum  ejus,  quse   nuper  repertfe  feruntnr  in 
cathedrali    ecclesia    Compostellana,    postquam 
eas,  prout  rei  gravitas  et  reiigio  exposcebant, 
diligenter  matureque,  coUatis  in  id  studiis,  ad 
trutinam  revocaverint  seduloque  pcrpenderint, 
hujusniodi  responsiones  reddidisse  quse  in  hisce 
autographis  foliis  ab  iisdem  subscriptis,  adjecto- 
que    revcrendissimi    archiepiscopi  Vallisoletani 
suffragio,  contincntur,  qu?eque  prudenti  eorum-  E 
dem  judicio  satis  esse  sunt  visse  ad  vim  onmem 
propositarum  objectionum  enervandam  :  testor 
insuper  prsBfatos  viros,  historire  et  antiquitatum 
patriarum  eximios  cultores  scientia,  eruditionc 
non  minus  quam  sincero  veritatis  amore  vitieque 
integritate    magnam   sibi    apud  concives   suos 
nomlnis  famam  et  auctoritatem  comparasse.  In 
quorum  fidem  prfesens  trado  testimonium  mca 
manu  subscriptum  sigilloquemeo  obsignatum. 

Matriti,  die  ISjunii  an.  1884. 

t  Marianus  Archiepiseopus  Heraclecnsis, 
Nuntius  Apostolicus. 

00  Sed  revertamur  ad  promoforem  Fidei.  Ma- 
tritoper  Caroulum  iter  ComposteUam  prosecutus 
est  nhl  die  8  jumi  eminentissimo  doimuo  MichaeU 
Poua  y  Rico,  ComposteIIanoarchiepiscopo,exhihuit 
cardinalis  S.  liit.  Cougregationis  Prmfecfi  lifteras, 
ouibus     dehlta    cum     ancforltate     prxsenfarciur 
nomineSanciitatis  Su^,atque indicaretur  adventus 
scopus.  MuUo  cum  gaudlo  cardimdis  arc{uep>s- 
copus   gratum  erga   Saucfum    Patrem  ammum 
osteudl},quod  dignatusessetmdiereipsum  l'ide.  t 
promotorem,  ad  peragendum  gramsmum  lUud 
iegoiium.    lieverendus  domluns  Fnle,  prom>ior 
die  sequentisuscepit  examen  junchcum  utriusquo 
cano^dci  delegati  AnionU  Lopez  Fcrretro  et  Jose- 
phi  Mari^  Lahin,virtute  ac  sclentm  consp.cm 
optlma  reputatione,  qua   apud    omnes   gaudent, 
houoratl.  Hi  repetierunf  prohafiones  adductas  m 
relatione  superiore  q,m  processul  inserta  cst,cm 
nova  arqumeuta   addideruut    ad  confirmandum 
constautem  atque  unammeinfradifio>.m  dejn 
pore  saucH  Jacobi  pr^sente  CompostelU,  sepufcn 
iarla^mutatioues,atqueallatorimdocumenforum 

neuulfafem  atque  aucforitafem.  Deuule  revereudus 
Znlnus  Fidlpromofor  duohus  canom^^^^^^^^ 

tatisquasdam  quxstiones  proposud  supe.    HP 
cultaesmofasaparticidariPiiuuinCongregatjone, 

Zn  modo  quo  eas  proposuerat  per.tis  professo- 
rZ  Flta  et  Guerra,  habuifque  respousa  pcremp- 

oria,qu^  omuem  difficultatem  ac  confrad.ctiouen 
Tissipareut.   Tanfumdem    sagax    prMatus    fecrt 
1:7medicin.  atque  <^natomic.  pe^-if.dc^^^^ 
Anionio  Casares,  rectore  nmversitaUs  ^on^ 
Vanx  et  chemica^  professore,   domino   F>maco 
'Z.^BarreirosetdomnoTim.dl.eoSanch.z^ 


B 


8* 

A  Freire  in  eadem  universiiaie  medicinat  profesaori- 
bus,  cuuctis  solida  scienfia  ac  religione  prxdifis, 
quibiis  posf  Juramentum  prxstitum  alias  quxstio- 
nes  proposuit   de  aisfimatione,  xtate,  antiquitate 
atque  ordine  ossium  repertorum.   Qni  viri  perifi 
confirmaverunt  accurationem  adhibitam  in  disjW' 
nendis  quadris  si/noj^ticis  exhibitis  a  se  inj^rocessu 
facto  a  cardinali  archiepiscopo,  circa  ossa  com- 
ponenfia  tres  squeletos,  ordine  in  tres  congeries 
distributa,  singulis  singulornm  squeletorumparti- 
bus,  meliori  quo  fieripofest  modo  inf.er  se  (listinctis. 
Non  potuerunt  tamen  non  viutare  aut  meUusex- 
plicare  conceptam  a  se  opinionem  de  composifione 
et  conformatione  eorumdem  ossium,de  eorumsitate, 
virili  sexu,  et   aliquorum  ex:  Hs  corrupfione  per 
acfionem  humoris  ac  vefusfatis.  Et  concluserunt 
hsc  ossa  2iertinuisse  ad  tres  personas  sexus  ma- 
sculini,  setatis  in  ritx  durationis  ordinarix  tertio 
stadio  decurrentis  tantxque  antiquitatis,  ut  nihil 
impediat  quominus  ad  prima  christianx  religionis 
fempora  attribuantur,  et  ideo  non  videri  temera- 
rium,  credere,  dicta  ossa  fuisse  corporum  snncti 
Jacobi  apostoli  ejusque  discipulorum.  Declarave- 
runt  ciiam  viri  periti  ossa   secnndum    ordinem 
distribniionis  posita   fuisse  in   capsa   una,  qnse 
divisa  erat  in  tres  partes,  ossaque  indetermvnata 
in  alia  capsa  et  deinde  in  easis  festeis. 

21.  //(  jn-ocessu  confecto  ab  emineniissimo  cardi- 
nali  archicpiscopo  undecim  testes  jurati  testimo- 
ninm  dixerant  de  acfu   et    adjuncfis  inventionis 
sacrorum   corporum  ac  de  traditione  populari  ac 
constanti  desepulcro  apostoli  existente  in  loco  ubi 
inventum  est.  Quorum  ksec  erani  nomina  :  Jose- 
phus  Narfallo,   Emmanuel    Larramendi,    Tho- 
mas    Cardalda   operx,  Josephus    Losadas,   Ber- 
narda   Varela,  Rainiondus  Fereiro  ei  Angustina 
Mcndez.  Ex  his  aliiis  jani  mortuuset  allus  infir- 
mus  erat  :  reliquorum  prscipuos  promofor  Fidei 
advocandos   curavit  ad  novum  examen.  Qui  non 
solum  confirmarunt  prius  testimonium,  sed  Jose- 
phus    Nartallo  et  Emmaniiel  Larramendi  fabri 
murarii,   qui  fossam  fecerant,  necnon  Josepiius 
Losadas  majoris  momenti  adjuncta  addidere,qux 
supra  relata  sunt.  Alia;  personse  alia  examina  su- 
biei-unt.   Apparet   manifesto  hanc  novani  incjui- 
sitionem    a    reverendo   domino    Fidei  promotore 
institutavn  procurasse  amplam  lucem  argumentis, 
^  qux  jam  exposita  erant  pro  idenfitate  sacrarum 
reliquiarum  novasque  addidisse  prohationes,  ma- 
xime    spectantes    catlestia   signa,   quB  earundem 
reliquiarum    inventionem   eomitata  sunt,   quilms 
divina    omni potentia    alias  dignata  fuit  similes 
eventus  signare  ad  dandum  mortalihus  securum 
tesiimonium  authenticitaiis  sacroruni  pignorum. 

22.  Inquisitione  per  omnes  partes  perfecta,  reve- 

rendissimus  dominus  Fidei  promotor  accessii  ad 

faciendam  inspectionem  loci  sacelli  majoris  hasi- 

licx  Compostellanae,  subjectse  crypts  operis  romani, 

eisepulcri  inventi  in  abside.  Eminentissimus  car- 

dinalis  archiepiscopus  et    alii  ad    auxiUandum 

adsciti    reverendlssim um    dominum  promotorem 

comitati   sunt   in   actu   illo   complendo,    basiUca 

Compostellana  prscie  clausa,  die  9  junu  advespe- 

rascente.  hispecta  ergo   aliare  majus   in    medio 

situm,  retro  quod  Jacebat  ahsis  ;  crypta  altari  sub- 

jecta  formata  in  saxo;  in  solo,  ab  ejus  superiore 

parte,  suh  altari  majori  loculus  quadratus  operis 

romam,qui  continuerat  sepulcrum  S.Jacobi,quam 

Hispani  arcam  marmoricam  dicere  consueverant ; 

ab  inferiori  parte  erani  aUi  locuU,  in  qttibus  duo 


discipuU  Athanasius  ac  Theodorus  ad  apostoU  D 
latus  sepuUifuerunt.  Ichnographia  cryptx  ac  dis- 
tributionis  loculorum  prxstitit  explicationes  summi 
momenU  ad  solvendas  quasdam  diffcultates  et  ad 
infeliigendos  accuratius  historicos  commentarios. 
Tandein   ad    accurate   obsermndnm    sepulcrum 
inventum  accesserunt  ad  locum  medium  ac  centra- 
lem  inter  utrumque  tntus  absidis  et  sacelU,  unde  ad 
perpendicuium  sursum  aspicientes  viderunt  depic- 
tam  infornice  arcam  sanctam  cum  stella,  qux  sunt 
prxcipuum  sancU  apostoU  emblema.  Sujicr  cavo 
positum  erat  operculum  ferreum,  ad  figurandum 
marmor  depicium,  forma  parvuU  tumuli.  Quo  per 
operarum  maiius  remofo  apparuit  sepuhrum  in 
sua  siructura  tale  quale  descripserant   canonici 
delegatL  Utius  lapidum,  qui  sepulcrum  componunt, 
est  e  marmore  simili  aut  poUus  sequaU  frusUs  in 
crijpta   inventls.  Duo  lateres  qui  a  parte  anteriore 
capsam   operiebant,   sunt  xquales  lateribus,  qui 
formahant    sepuhra    duorum    discipidorum,   ac 
referunt  epocham  romanam  sxculi  aurei,  uipote 
qui  compositi  sint  ex  iUa  argilla  compacta,  qux 
per   cocfionem  ruhrnm  colorem  traxit,   similUmi 
laterihus  componentihus  fades  laterales  fabrica- 
rum   romanarum  e  primis  imperii  temporibus  : 
fuerant  iqifur  sumpti  hl  lateres  ex  anfiquo  loculo 
sepulcrali.  Operculum  lapideum  hahet  crucem  rudi 
forma  latinam  uni  lateri  insculptam,  atque  est 
tale,  ut,  si  supposita:  caps^  accurate  fuisset  impo- 
situmjianc  tofain  perfecte  operuissef.  Hinc  mani- 
festum  est  hoc  sepulcrum  ante  fuisse  prseparatum, 
cujus  partem  superior  lapis  apertam  reliquit,  sed 
deinde  prx  festinatione   omissum   fuit  lapidem 
promovere   snper   capsam,  locum  apertum  clau- 
serunt  lateribus  duohus  et  calce  ad  usum  praspara- 
iis,  iia  ut  in  facto  evidenter  appareai  opus  iumul- 
tuarium.  Super  hoc  sepxdcro  inventa  sunt  rudera 
fahricB,  lapidesque  scalse,  per  quam  e  confessione 
descendebatur   in  cryptam   fuitqne  pavimentum, 
episcopo  JacoboGelmirez,  positum,  inventum  frac- 
tum.  Quihusdatisreoerendus  dominus  Fidci  pro- 
motor  debuit  agnoscere  archiepiscopum  Joannem  a 
sancto  Clemente  ejusque   collaboratores,  in   cons- 
truendo  7iovo  sacrarum   reliquiarum   receptacuio, 
hac  usos  maieria,  quat  ad  primiiivum  in  crypta 
loculum  pertinuerat,  intendisse  reUnquere  2'osteris 
signuin  sinceritatis  ac  genuitaiis  deinonsirativum. 
Frxferquam  quod  sepulcrum  esset  ineptum  conti-  ^ 
nendis  trihus  squeletis  distenUs,  apparebat  eviden~ 
ter  faciuin  ad  recipienda  ossa  transportata  :  haec 
ossa  non  erant  sparsa,  sed  collecia  in  parte  ejus 
anieriore,  non  ultra.  Erat  ergo  evidens  ea  fuisse  ibi 
coUocata  post  pra^paratum  sejmlcrum,  et  agi  de 
reliquiis  magnse  veneraiionis.  UUJam  notatum  fue- 
rat  in  processu  {\),ohservatumfuit  in  cavo  multam 
terram  esse  coacervatam  provenienfem  ex  collapsu 
laierum  fictitix  hujus  constructionis  sepulcralis. 
Apparuit  in  cavo  capsa  una,eaque,  claiisa  clavibus 
et  aliquoi  vasa  testea  cum  operculo  mobili.  Cardi- 
nalis  archiepiscopus  promoiori  Fidei  deelarabat, 
repertas  reUquias  in  iis  conservari,  easque  hic  esse 
7-epositas,  postquam  viri  pcriti,  (quorum  relatio  in 
processu  dicecesano  habeiurj,eas  ordine  composue- 
rant,  laverantque  Uquore  alcoolico,  quo  firmiier 
cohairerentessentqnehumiditatiimpervise.  Sedhora 
sera  et  loci  humiditas  non  permiserunt  ut  fieret 
ibi  nova  ossium  in^eciio,  hinc  necesse  fuit  diciam 
capsam  ac  vasa  portari  in  palatium  urchiepisc.o- 
pale  et  reponi  tantisper   in    eminentissimi   cardl- 
naUs  archiepiscopi  parvo  sacello,  quod  ipse  sibi 


(1)  FoU.  124,125. 


custodiendum 


A  cuatodiendum  sumpsH.Eeverendissimus  Fidei pro- 
motor  anUquam  eo  ex  Joco  abiret,  ohsermvit  pictu- 
ram  existeutem  in  ahsidis  pariete  a  parte  sini.ttra 
propinqxta  sepidrro  pauUo  ante  invento.  Pirtura 
ohducfa   erat  macerie  occupante  hciim  medium 
inierpammentum  recens,  et  pavimentum  ex  opere 
musivo  qnod    rumpendum   fuif   ad   formandum 
sepulcrum,  unde  canonicus  Ferreiro  argumentum 
deduxerat    midta   consideratione  difjnnm,  cujus 
picturx    imaginem    exliihuit,    Hsec   pictura.,    ait 
Ferreiro,  secuU  X  VI  est :  ista  ergo  epocha  ma- 
eeries    iJlam    operiens   noyulum    exisfebat,    unde 
sequitur   sepnlcrum   inventum  in  media  macerie 
postea  formatum  fuisse.  Idem  argumentum,  ait 
canonicus  Ferreiro,  desumi  dehet  ex  crucifixo  e 
concha  margarifera  invento  etiam  in  media  ma- 
cerie,  qui  ad  seculum  XVI  et  ipse  pertinet.  Reve- 
rendus  dominus  promofor  Fidei  jussit  nihilomi- 
nus    fragmentum    separari   e^   operculo    capsx 
sepulcralis,  et  duo  frusta  lafermn,  unum  scilicef 
ex  sepulcris  discipulornm  in  crypta  existentibus,  et 
alterum    ex    aiterutro     laterum-    qui    sepulcrum 
inventum  in  abside  operiebant,  quia  sihi  sat  mani- 
^  festo  ridehantur  esse  ejusdem  epochx,  materiz  ac 
coloris.     Tres   periti  physicai    atque  anatomics, 
supra  laudati,  licet  per  eos  dies  multis  detenii 
essent  lahorihus,tamen  pertres  vices prsesto  fuerunt 
ad    examinandas    reliquias,    earumque    certam 
faciendam  fidem,  sive  recognoscendis  ossibns  alias 
perito  ipsorum  judicio  submissis  et  in  ordinem  ah 
ipsis  distrihufis,  sive  referenda  descriptione  secun- 
dum  tres  congeries  distitictas  in  quadris  synopticis, 
sive  determinando   pondere,   colore  et   composito 
eorumdem,  sive  tandem  explicando  aliquot  dubia 
qux  ex  dlorum  antecedente  testimonio  videbantur 

nata. 

23.  Becognitio  ossium  mirabilem  in  modum  suc- 
cessit  ob  doctas,  claras  et  securas  expUcationes  ab 
egregiis  iUis  viris  perifis  datas  ad  singula  puncta 
proposifa.  Sed  inspectioni  huic  per  singulas  partes 
facts  coronidem  felieem  imposuit  certo  acquisita 
experimenfo  scientia,  qua  constitit,  cum  inter  ossa 
ComposteUana  secundl  acervi  e  medio  reperiretur 
apophisis    mastoidea   sinistra,  deesse  in  eisdem 
apophisin  dexiram,  cujus  photographiam  promo- 
tor  Fidei  Plsforia  secum  tulerat  conferendi  ergo  : 
et  sic  agnitum  fuit  ista  ossa  acervi  medii  perti- 
G  nuisse,  exchisis  aUis,  ad  sanctum  apostohim  a  quo 
erat  separata  particula  ossis  temporalis  sancio 
Attoni  dono  data :  et  sic  utraque  ossa  procurarunt 
argumentum  evidens  utrorumque  authenficitatis. 
Hincsequens rirorum peritorum  assertum : in  nuUo 
ex  ossibus  temporaUbus  sinistri  Uiteris  inventis  in 
sepulcro  ComposteUano  poriio  hxc  sinistri  lateris 
deficit;  sed  in  latere  de.xfro  deficiunt partes  mastoi- 
dex  roluminis  quod prxdicta  reUquia  (pistoriensis) 
exliihet.  Post  assertam  probatamque  ossium  since- 
ritatem  iterum  clausa  fuernnt  in  eadem  capsa  tri- 
partita  supradicta  in   qua  jam  pridem  reposita 
fuerant,  clavesque  apnd  se   retinuit   eminentissi- 
nms  rardinalis  archiepiscopits,  qui  et  in  se  recepit 
custodiam  saceUi,  in  qno  cum  his  reliquUs  reposifa 
fuerant  aUa  vasa  testea,  in  quibus  erant   multa 
fragmenta   ossium  et  pulvis  ex  eodem   extracta 

sepulcro. 

Si4.  Canonici  delegafi  confirmarunt  judicium 
suum  ante  prolatum  et  reverendus  dominus  Jose- 
2)hus  Canosajam  Sacrx  Rotx  audltor  ac  capituli 
decanus,  qui  deputatus  fuerat  ad  insfruendum  una 
cum  aUis  primum  process^nn,  pronuntiavit  gravis- 
simuni  judicium  suuni  his  verbis  : 

25.  Si  ex  mea  seientia  tantum  de  authenticitate 
Novembris  Tomus  I. 


repertarum  reliquiarum  judicium  ferre  deberem,  D 
hsesitarem  utique,  cum  de  materia  sermo  sit, 
quam  profiteor  mese  provincise  non  esse.  Atta- 
men  novi  pro  hac  identitate  plura  scripsisse  ac 
disseruisse   collegas  meos  canonicos  Labin  et 
Ferreiro,  quae  quidem  personse  in  hac  re  maxime 
sunt  competentes.  Idcirco  horum  virorum  aucto- 
ritatem    secutus,   nil    omnino   dubito    asserere 
reperta  ossa  in  sepulcro  absidis  capeUse  compos- 
tellanEE  esse  revera  sancto  Jacobo  ejusque  disci- 
pulis  tribuenda.  Hanc  vero  persuasionera  meam 
profiteor    communem    esse    universo    capitulo 
metropohtano,  una  forte  exceptione  facta  ;  quod 
immo  capitulum  maximo  sibi  honori   ducet,  si 
Ssmus  D.  N.  Leo  XIII  decretum  episcopale  Apo- 
stolica  auctoritate  confirmet.  Nec  tanti  faciendse 
sunt  difficultates  ex  eo  prfesertini  duct^  quod 
aliqua   sceleta  humana  ad  latera  majoris  arte 
(dislantia  tamen  inter  humum)  fuerint  reperta. 
Nam  nonnisi  unus  est  qui  hanc  difficultateni  pro- 
movet,  sine  aliquo  rationabih  fundamenlo;  et 
cfeteris  omissis  quse  ad  diluendam  difficultatem 
afferri  possent,  hoc  tantuin  sufficiat :  pro  pntiore 
ac  sancLiore    ecclesitE    parte    seraper   absidem 
fuisse  habitam.  Gum  itaque  in  centro  absidis 
capellre  Compostellanae  (in  qua  non  soluni  epi- 
scoporum  ac  regum,  sed  neque  sanctoruni  Fru- 
ctuosi,    Silvestri    et  Gucuphatis  corpora  condi 
permissuni  unquam  fuit},  ossa   in   ejus  centro 
reperta  nonnisi  ad  apostolum  Jacobum  ejusque 
discipulos  pertinere  possunt. 

2G.  Re  feUcitrr  qesta  promotor  Fidei  CompostelUi 
profectus  est ; profecturo  eminentissimus  cardlnaUs 
archiepiscopus  ComposteUanus  duas  Ufteras  dedit, 
unas  ad  sancfum  Patrem  Leonem  XIJI,  aUeras 
ad  curdinalem  sacrx  Rituum  Congregafionl  prs- 
fectum,  qiias  cum  lectore  communicamus. 


E 


Epistola  Eminentissimi  Domini  Michaelis  Cahdi- 
NAL13    Pava   Archiepisgopi    Gompostellani    ad 

LeONEM  Xtll  ROMANUM  PONTIFICEM. 

Beatissirae  Pater, 

27.  Gratias  ago  celsitudini  VestrBe  ex  intimo 
cordis  mei  quia  inter  innumerabiles  curas  quas 
sollicitudinem  Vestram  die  noctuque  premunt, 
non  est  oblita  sanctorum  ossium   prseclarissimi 
sancti  Jacobi  apostoli  Zebed^i,et  providentissime 
misit  ad  hanc  regionem  occidentalem  Hispani^ 
et  Europae,  adeo  a  Givitate  Eeterna  separatain, 
specialem  Nuntium,  qui  singulari  cura  et  studio 
breviter  finiret  magnam    causam  declarationis 
identitatis  ossium  ipsius  prseclarissimi  apostoU, 
nuper  in  hac  apostolica  et  metropolitana  eccle- 
sia  feliciter  mventorum.  Gratias  igitur,  Beatissime 
Pater,  gratias  iterum  refero  propter  hoc  eloquen- 
tissinmm  testimonium  sollicitudinis  Vestra?  erga 
nostram  terram,  universam  Hispaniara  et  patro- 

nuni  nostrum. 

^8  Excellentisslmus  et  reverendissimus  domi- 
nus  Augustinus  Caprara  a  Beatitudinc  Vestra 
missus  diiigentissime  et  exactissime  munus  suura 
explevit.  Omnia  perlusfravit,  omnia  exammavit, 
altenterecognovit  :  semel  atque  itei-um  pentos 
ac  testes  juramento  ligatos  interrogavit  :  quid- 
nuid  in  Processu  quocumque  modo  non  ommno 
perfectum  reperit,  complevit  et  firmav.t  ita  ut, 
secuudum  meum  judicium,  quando  hod.u  Ron.am 
revcrtendo  petit,  omnia  secum  portat  necessaria 
et  utilia  ut  sanctifas  Vestra.  ea  cfua  pollet  just.h- 
catione  et  sapientia,  expectatissimam  declara- 

2        lionem 


A  Uone.    p— ..e    et    a.scpe    .— e     -^^  ^;  ^^^^^^  ' 

^^t;^Situ.Beatissi.ePate.veniutdes.  t..  die,  P— ^^^^^^^ 

deratissimun.orac«lumadsolatiumnostrun.,ad  — ^ -X^^^^^^u^^^^^^^^^ 

confirmationem  fidei,  devotion  s  et  p.etat,s  Imjus  ^^^'^^^^^^^^^^^                               Vestram  enixe 

religiosissimffi  civitatis,  regioms,  Hispan.ee,  un  -  3d.  ^^""^''^^^^^^^^^^                 p,uri  Nostro  amo- 

ver^ique  orbis,  qui  omnibus  christianis  s.cuhs  -f^^^^.f^^^^^ 

specialissimam  devotiouem  erga  sanctum  Jaco-  us,  giatitucnn^  ei  ou 

bumnostrnmindesinentermanifestavitProhoc  ^~''^^^'^^^^^^^                                attinet, 

mecum    suspirant    capitulum,    hoc    et    clerus  ^^J^f  ^^,^^^^^^^ 

metropolitanus,  seminarium  concihare,   un.ver-  ^-^.;^^^                                                   ac  pera- 

sus  clerus    difficesanus   et    sanctimomales,  pro  snnulque    manu..  \esirab 

hac  causa  ad  Deum  incessanter  preces  et  oratio-  manter  deosculor. 

nes  elevantes.  Compostellse,  die  11  junii  ann.  1884. 

30.  Veniat  igitur,  Beatissime  Pater  veniat  sme  Eminenti^  Vestr.^  Rm^ 

mora  desideratum  oracuUim  quod  a  Beatitudme  Humillimus  ac  devmus  servus  verus 

Vestrainstanter,  instantius,  mstantissime  expos-  Michael  Card.  Paya 

^"^''^^"^-  r      ,     o..,u„/in  Archiepiscopus  Compostellanus. 

31.Etdumipsumsperamus,digneturBeatitudo  aiui   f       i 

Vestra  benevole  accipere  novam  demonstratio-  '^'jp,.Q„ioforFideiComposfelh(MafyifHmrevcr- 

nem  obedientite,  amoris,  adhEesionis  et  gratitu-  ^,^^  ^,^,,^  ^j„;,.g  fideH  Fita  et  domino  Aureliano 

dinisergaamantissimametdilectissimamdigm-  jp^^.^^andez  u   Guerra  contnlit  de  omnibus  qusb 

tatem  et  Personam  Vestram.  ComposteUse  gesta  fiierant,   qni  assensnm  snum  g 

^       r<  t  u«.  .i;^  1C)  innii  anni  1884  phnissimmn  dcdere  nf  sequifnr  : 

Compostell*,diel2junuanmlbS*.  1  ^^^  ^^^^^^^,^^  credimus,  re  accuratius  per- 

Beatissime  Pater  pei^ga,  judicium  episcopale  ratum  haberi  posse 

Ad  Sanctitatis  Vestree  PP.  H.  P.     ^  sede  Apostolica,  etiam  ob  argumenta  adeo  lucu- 

Michael  Card.  Paya  Archiepisc.  Compostellanus.     ienter,solide,atque  ad  amussim  areverendissimo 

archiepiscopo  Vallisoietano,  jam  Ovetensi,  expo- 

Epistola  ejusdem  ad  Eminentissimum  DoMiNUM  Car-     sita,  ita  ut  moralem  certitudinem  cum  porten- 

DiNALEM  DoMiNicuM  Bartolini,  S.  Rituum  Con-      dant,videantur  ctiam  nihU  ampUus  desiderand-um 

GREGATioNE  Pr5:fegtum.  relinquere. 

39.  Qnornm  opinioni  snam  archiepiscopusValh- 

Eme  ac  Rme  Domine,  soletanns  adjnnxit  hac  forma  : 

40  Plenissime  in  omnibus  et  per  omnia  rela- 
32.  Octavo  die  currentis  mensis  accepi  magna  ^^^^^^  ^^.^^^  ^^  ^^^^  ^^^.^^^^  confirmo  ;  solummodo 
cumcordismeil^titia  et  profunda  gratitudine  ^^^^^^^^.^^^^^^  -^^  secunda  relatione  contentam 
htteram  tuam  amoris  plenam  per  nianus  Lxcel-  ^^.^^.^^^^  persuasione  ita  declarare  et  ampliare 
lentissimi  ac  Rmi  dommi  Augustmi  Caprara,  clig-  ^^^^^^  ar-umenta  allata.meo  judicio,sufficientia 
nu-simi  Fidei  promotoris,  qui  eodem  die  ad  istam  ^^^^  ^^^^  -^^^^^  ^^^.^  ^^^^,^^^  episcopali  jam  edito, 
civitatempervenit.InillamecertioreinfacitEmi-  ^^.^^  confirmatione   ejusdem  decreli 

nentia  Vestra  vivissimoe  sollicitudmis  Sanctissmu      ^  ^  ^^^^  ^^^.^^^^ 

Domini  Nostri  Patris  Leoms  Xlli  pro  lenci  ei        ^^  j)Me  promotor  Fidei  iter  smm  magna  cum 
proxima  terminatione  causffi  ad  declarationem     ^^^^^..^^^^  Cssaraugusiam  et  Barcinonem  ac 

identitatis  ossium  et  rehquiarum  glonosi  nostii     ^^.^^^j^         Pistoriam  prosecntus  Bomam  advenit 
sancti  Jacobi  Zebedjei  et  duorum  discipulorum     ^.^  22  junii,  qno  inferim  pervenerant  lifter^  reve- 
suorum  nuper  in  hac  sancta  apostohca  metropo-     ^.^^^^^-^^.^^^.        -^^^n  ComposteUani,  qnx  sequuntur:  j 
C  litana,  Providentia  duce,   inventorum  ;  propter 

quod  sapientissime  decrevit  supradictum  excel-  Beatissime  Pater, 

lentissimum  dominum  Augustinum  Caprara  ad  .      ^     ^         -ii    • 

nos  ve^rc  plenissimis  cum  facultatibus  ad  nlti-  42.  Ex  quo  anno  antecedente  miUesimo 
mamadhibendammanumproaccurataetper-  octingentesimo  octoges.mo  tertio,  Acta  una 
rectaconctionejam  dict^  celeberrim^  caus^.  cum  sententia  eminent.ssim.  ac  revereiidiss.mi 
33  Desunt  mihi  verba  ad  pron.endam  vivis-  archiepiscopi  ComposteUam  super  ident.tate 
shuamlJtitiammei  cordis  necnon  ca.ionicorum  reliquiarum  beati  Jacobi  apostoli  suorumque 
hu  u^  metropolitan^,  totiusque  cleri     discipulorum  Theodor.  et  Athanasii  supremo  et 

etTopul'dia>cesanorum;bhacgratissimaethono-  infallibni  Sanctitatis  Vestr^  jud.cio  snbmi  sa 
rificenUssima  Apostolic^  sedis  decisione  pro-  fuere,  m  Hispamarum  clero  et  popnlo,  ad  quos 
flue2m  ;  ista  enim  ^ia.  firmissime  speramus  in  rerum  notitia  perven.t,  maximeque  crev.t  .n  dies 
nro^mio  esse  felicem  finem  vividorum  nostrorum  desiderium  hodie  vehementiss.mum,  quantocius 
Srorum  VivLt  igitur  ad  luultos  annos  obtinendi  a  Sanctitate  Vestra  decreti  arc^tiiepis- 
Sanctissinui.PaterNoster!  Vivatetiamdignis-  copalis,  prsedictarum  reliqu.arum  idenbtatem 
^ma  Pesona  Eminenti.  Vestr.  I  Et  vivant  asserentis,plen.ssimam  confirmatiouem.Omnibus 
simd    rt^i  persuasum  est  hujusmodi  Pontificiam  deci- 

"Tv^Z^^I^^^^^^'^^-^'-'''-  sione^.Dei  Optin.i  Maxi.ni  gioHan.  in  euitu  ot 
ravhnaximo  eum  cordis  mei  ,audio  et  gratitudi-  veneratione  sanctorum,  de  ^™™"  —  ^^^]" 
nis  sensu.dignissimumetmeritissimum  dominum  tur,  unprmus  promoturam,  eccles.ai  Compo.tel- 
"uprad  rtun?  Caprara,  in  ea  tanquam  familiarem  !ana=  c^eterisque  H,span,=e,  ac  ,psunet  un,versal,, 
et  ™ld  dillcium  l,o;pite,n  recipiendo,  et  co,r-  .nagnum  honore.n,  sp.r,  ualem  proven  um 
stanteradlaborandoutipsinihilomni,iodeesset  aUaque  pretu  mnestnnab.hs  bona  allatmam, 
adsumropusquantociusetperfectissimeperfi-  cunctosque  Christi  fideles  menarrab.h  gaudio 
ctndum   Ip' um'vellem  per  plures  dies  apud  me     repleturam  fore.  Jam,  idcirco,  optatam,  tamque 


11* 


ex  officialibus  secretarix  sacrorum  liituum,  reve-  D 
rendus  dominus  Stanislaus  Canori  decrctum  ex 
ambone  recitavit.   Promulgationi  assistehant   ex 


A  rei  catholictc  proficuam  definitivam  sententiam 
enixe  a  Sanctitate  Vestra  exposcunt  oratores,qui, 

capitulumpraenominatEeecclesiaBCompostellanEe     .v,,...,..  ... -   ..         - 

Pfformantes  pedes  Sanctltatis  Vestrie  humiliter     sublumon  loco  cardinalisprxdictxCongregatmus 

deosculantur;    quique   ad    hmina  beati    Jacobi     Pra^fectus  nna  cum  officialibn^.  majonbus  Lau- 

Apostoli,  sicut  in  prtesenliarum,  nunquam  rogare 

cessabunt,  ut   Omnipotens  Deus  per  plurimos 

annos  et  in  seternum  postea  sartam  tcctamque 

Sanctitatis  Vestrae  pretiosissimam  vitam  servarc 

dignetur. 


Compostellee,  die  13  junii  anni  1884. 

Beatissime  Pater 

Ad  PP.  Sanctitatis  Vcstrse  Humter  provoluti 
Josephus  Maria  Canosa  Decanus. 
Michaol  Hidalgo  Scholas  Prfefectus. 
Dionysius  Lopez  thesaurarius. 
Antonius  Lopez  Ferreiro  Canonicus. 
Josephus  Maria  Labin  Canonicus  Doctorahs. 
Avehnus  Rodriguez  et  Varela  Ganonicus. 
Enricus  A.  de  Zurna  Ganonicus. 
g       Petrus  Seizas  Canonicus  et  Vicarius  Generalis. 

Josephus  Nunez  Canonicus. 

Josephus  Ferdinando  Quiroga  Canonicus. 

Josephus  M.  Portat  Son  Canonicus  Theologus. 

Ricardus  Rodericus  a  Blanco  Canonicus. 
.     Angelus  Chamorra  Canonicus. 

Josephus  Maria  Martinez  Canonicus. 

Anselmus  Villoria  Mareon  Canonicus  Secret. 
Capitui. 


43.  Reverendus  dominns  Fidei promotor  adsan- 
cfifatem  Leonis  XIIL  S.  P.  retulit  de  negotio  sibi 
comwisso  ac  ferfecto.  Quemjussitpontifexprxpa- 
rare  ac  scripto  tradere  relafionem  exactam  confecti 
a  se  negotii  particulari  Bitmun  congregationi,  qux 
causB  illiusjudicium  in  se  receperat,  ac  dare  dilu- 
cidam  explicationem  difficultatihus,  qux  prxdicta 
congregatio,  manifestanda  mente  sua,proposueraL 
Quo  opere  ordine  composito  ac  dlsfribuio  singulis, 
Congregatio    parficuhiris    denuo    convenit    die 
19  julii  in  aulam    Vaticanam ;  propositum  fuit 
dHbinm  hae  forma  :  An  sententia  lala  a  cardinali 
archiepiscopo  Compostellano  de  identitate  reU- 
quiarum,  quce  in  centro  absidis  sacelli  maximi 
metropolitanEe  ejusdem  basilicae  repertf»  sunt  et 
C  sanctoJacoboMajoriapostoloejusque  discipuhs 
Atliajiasio  ac  Theodoro  tribuuntur,  sit  confir- 
manda  in  casu  et  ad  effectum  de  quo  agitur?  Cui 
duhio  post  longam,severam-  ac  docfissimam  discus- 
sionem  eminentissimi  pafres  cardinales  ac  reve- 
rendissimi  domini  officiales  rescripserunf :  Affir- 
mative,    seu    sententiam    esse    confirmandani. 
CardinaJis  sacrx  Eifuuni  Congregationi prxfectns 
ad  sanctitatem  Leonis  XlllfideUter  refulif  de  us 
qux  in  Congregafione particulari  tractata  fueranf, 
de  merito  hujns  gravissimx  causx,  et  desententia 
ah  eadem  pronuntiata.  Quicum  cognovisset  omnia 
quxcumque  sacri  canones  atque  apostolicx  consti- 
tufiones  in  similihus  JudicHs  ohservanda  prsescri- 
bunf,  ohservata  fuisse,  sacrx  Congregafionis  sen- 
ientiam   auctoritate   sua    apostolica    confirmavd 
pronudgariqueJHSsit  cum  decreto,  die  35  jidii  fesio 
sancfi    apostoii  Jacohi,  in  ecclesia  S.  Uarix  de 
Monte  Serrato  Hispanorum.  Cujus  ecclesiai  recfor 
illustrissimns   ac   reverendissimus   dominus  Sil- 
vester  Bonger  omnia  ad  summum  decorem  com- 
posueraf,  quo  tantus  actus  debita  cum  solemnitafe 
fieret.   Missa  ponfificalis  celebrabatur  a  reveren- 
dissimo  domino  Elia  Bianchi  archiepiscopo  tifu- 
lari  Xicosim,  ac  post  cantatnm  Evangelium.  unus 


re7itioSalvatisecretario,AugastinoCaprarasancfx 
Fidei  promotore,  Ludovico  Lauri  assessore  ac  sub- 
promotore,  ac  Joanne  Ponzi  suhsfituto;  assistebat 
efiam    in  preshyferio   dominus   Eques    SUvester 
Baguer  de  Corse  g  Ribas,  vices  gerens  excellentis- 
simi  domini  Marcliionis  de  Molins,Hispanix  apitd 
Sanctant  sedem  legaii.  Decretum  est  hujusmodi. 
Decretum  Hispaniarum  et  Compostellan. 
44.  Celeberrima  inter  sanctuaria,  quse  in  toto  ter- 
rarum  orbe  a  Christi  fidelibus  maxima  coluntur 
veneratione,  sacrisque  frequentantur  peregrina- 
tionibus  solvendi  voti  causa,  qujeque  summorum 
ponlificum  constitutionibus  pari  habentur  honore, 
nobilissimum  prtefulget  sepulcrum  sancti  Jacobi 
Majoris  apostoli  in  urbe  Compostellana  Hispa- 
niarum,  quo  delatum  est  ejus  sacratissimum  cor- 
pus  ab  Hierosolymis,  postquam  Herode  jubente 
gladio  fuitpercussum.  Sepulcrumhujusmodi  per  ^ 
tot  secula  innumeris  divina  ope  illustratum  pro- 
digiis,    illEesumque    servatum  tum  in  Arabum 
occupatione,  tum  in  ahis  temporum  calamita- 
tibus,  quibus  Hispani^  extitere  obnoxioe,  habi- 
tum  semper  fuit  veluti  prEecipuum  nationis  hujus 
prEesidium.  Hac  de  causa  thesaurus  iste  pretio- 
sissimus  tutissima  munitus  fuit  custodia  et  seculo 
decimo  sexto  decurrente  ob  Anglorum  incursio- 
nem,     qui,    catholica    ejurata  fide,  Hispamcas 
regiones  pervadentes,  Compostellam  adire  con- 
tendebant  prsecipue  ad  illum  abripiendum  et  dis- 
perdendum,  e  veteri  custodia  archiepiscopi  cura 
remotum,  adeo  secretiori  reconditum  est  loco,  ut 
sequioribus  seculis  iUe  prorsus  a  Christi  fidelibus 
i^noraretur.  Hi   tamen    ex  historia    certissmie 
noverant  sacra  pignora  nunquam  e  majon  basi- 
licje  Compostellancesacello  fuisse  amota,  simulque 
ex  iugi  et  constanti  ad  nos  usque  traditione  per- 
suasumlmbebant  in  pra^dicti  sacelli  abside  illa 
adhucservari.  Cum  autem  hodiernus  archiep.s- 
copus  Compostellanus  eminentissimus  et  reve- 
rendissimusdominuscardinahs  Michael  Paya  y 
Rico  nonnuhis  abhinc  annis  egregiam  posuisset 


operam  pro  instaiiratione  basil.ca.  hujus    hanc 
nadus  occasionenapium  in  sua  mente  maturavit 
consilium,  reperiendi  scilicet  locum  >"  ^"0  Uc  a 
manebant  sepulcra  sancti  Jacob,  aposloh,  et  d, s- 
cipulorum  ejus  AtlmnasU  et  Theodon    Ad  >d 
assequendum  diriKentibus  vir.s  penti.simi.,  et 
fn    ecelesiastica   dignilate    constitu  ,s   ab   ,pso 
eleclis,  omnes  ab  operariis  invest.gat^  sun  sub- 
us  et  circum  altare  majus  latebr=e  :  sed  labo 
h"ud  prospere  processit.  Demum  in  centro  sacclh 
Sis  retro  altare  majus,  effosso  pavnnento, 
t  ntl  est  arca  ex  lapidibus  et  lateinbus  con- 
elta  ta  qua  extabant  ossa  ad  tria  sceleta  sexus 
lllt  pertinentia.  Super  his  omnibus  en,n,ent,s- 

proce»sua,,a  archiepiscopus     ad 

T?  ben,  nisi    u  'upren,o  sun,mi  pontif,cisjud,c,o 
S— ^^«uesuaapostohca^ct. 


12* 

A  ritate  confirmarelur.  Sanctissimus  autem  Domi- 
nus  noster  Leo  papa  XIHgravissimumiiujusniodi 
negotium  peculiari  Sacrorum  Rituum  Congrega- 
tionis  coetui  pei-tractandum  remisit.  Quo  liabito 
ad  Vaticanas  sedes  die  XX  maii  anni  liujus  res- 
ponsum  datum  est :  Ddata  ei  ad  mentem;et  mens 
fuit,  ut  nonnuiice  difficultates  gravioris  momenti 
lucidius  enuclearentur.  Quo  facilius  id  pr^estare- 
tur  asanctissimo  Domino  Nostro  missus  est  <>m- 
postellam  R.  P.  D.  magister  Augustinus  Caprara 
sanctse  Fidei  promotor,   ut    singula   inspiceret, 
inquireret,  et  referret.  Romam  reversus  accura- 
tissima  relatione  muneri  suo  egregie  satisfecit. 
Quapropter  iterum  iisdem  collectis  comitiis  ad 
Vaticanum      die    XIX     julii      vertentis     anni 
MDGGCLXXXIV,  ad  propositum  dubium  :  "  An 
sententia  lata  ab  eminentissimo  et  reverendis- 
simo  domino  archlepiscopo  Compostellano  super 
idenlitate    reliquiai-um  quae   in    centro    absidis 
sacelli  majoris  metropolitanae  ejusdem  basilic^ 
repertEe  sunt,  et  sancto  apostolo  Jacobo  Majori, 
ejusque  discipulis  Athanasio   et  Theodoro    tri- 
buuntur,  sit  confirmanda  in  casu,  et  ad  effectum 

^  de  quoagitur?  „ 

45.  Tum  eminentissimi  et  reverendissimi 
patres  cardinales,  tum  preelati  officiales,  re 
matm-e  discussa  et  perpensa,  responderunt  : 
Affirmative,  seu  senteutiam  esse  confinnaiidam. 

46.  Facta  vero  de  iis  per  me  infrascriptum  car- 
dinalera  fideli  relatione,  Sanctissimus  Dominus 
noster  Sacr-de  congregationis  sententiam  ratam 
habuit,  et  sua  auctoritate  apostolica  confirmavit. 
Mandavitque,  ut  de  hoc  decreto  expedirentur 
iitter^  apostolicae  sub  plurabo.  Die  XXV  julii  in 
Festo  S.  Jacobi  Majoris  apostoU  anno 
MDCXXXIV. 

L  t  S     D.  Gardinalis  Barlolinius 
S.  R.  C.  Praefectus 
Laurentius  Salvati 
S.  R.  C.  Secretarius. 

^l ,J)ecreti  liromulgati  ilico per  telegraphiim  cer~ 
tior  factus  est  eminentissimus  eardinalis  arehie- 
piscopus  Compostellanus,  ad  quem  eodem  tempore 
transmissum  est  decreti  exemplum  una  cum  littm'is 
cardinalis  Prsefecti.  Litteras  archiepiscopus  rece- 
pit  die  1  augusti,  ad  quas  die  sequenti  cum  ineffa- 
C  hili  Istitia  respondit,  datis  ad  cardinaletn  Prx- 
fectum  segueniihus  litteris  : 

48.  Eminentissime  ac  reverendissime  Domine 
observandissirae, 

49.  Desunt  mihi  verba  ad  exprimendam  grati- 
tudinem  et  meum  jubilum  erga  dignissiraam  per- 
sonam  vestram  propter  exquisitam  vestram  solli- 
citudinem,  in  promovendo  et  feliciter  tetminando 
magno  doctissimo  processu  pro  identitate  corpo- 
rum  sancti  Jacobi  apostoli   Majoris  suorumque 
discipulorum  Theodori  et  Athanasii,  in  procuran- 
dodefijiitivum  decretum  Sanct»  Sedis,in  dirigen- 
do    mihi    telegramma,  cui  statim  respondi,  ac 
demum    in  assistendo  solemnissimse  missse  in 
Monserrato  celebratas  ad  publicandum  idem  ter- 
minativum   decretum.  Itemm  ergo  atque  iterum 
eminentise  vestrae  gratias  refero  ob  tot  tantasque 
bonitates  et  obsequia,  etgloriosissimum  sanctum 
Jacobum  enixe  deprecor  et  deprecaborut  aDeo 
obtineat  pro  eminentia  vestra  auspicatissimam 
coronam  tot  meritorum  tuorum.  In  adventu  adeo 
desiderati  nuntii  tota  civltas  et   regio  commota 
est,  gaudium  et  laetitia  sunt  generales.   Omnes 
omnino   desiderant    magnorum    celebrationem 
festorum  ad  honorandam  hanc  splendidissimam 


victoriam.  Sed  quoniam  recenter  jam  celebrata  D 
sunt  per  quindecim  dies  annua  festa  solemms- 
sima  in  honorem  ejusdem  sancti  Jacobi,  ahunde 
nihil  est  adhuc  prieparatum,  nec  possibile  est 
prseparare  ad  incomparabilia,  qure  jure  debentur 
huic  singularissimo  triumpho,  unanimi  consensu 
mei  capituli,  congrue  judicavi,  pro  nunc  cele- 
brare  craspontificalem  missara  in  hac  metropo- 
htana,  publicarein  ea  pontificium  decretam  heri 
exceptum  simul  cum  vestra  pretiosa  httera,  cm 
respondeo,  prfedicare  pontificaliter  m  eadem 
missa,  cum  assistentia  omnium  auctontatum, 
cleri  et  populi,  ac  deinde  solemniter  pro  nunc 
recondere  pretiosissima  pignora  in  altare  cryptae, 
juxta  instructiones  ab  IHmo  ac  Rmo  domino 
promotore  Fidei  acceptas  et  ab  Eminentia  vestra 
commendatas,  ac  protrahere  maxiraa  festa  ad 
mensemjulium  proximi  venturi  anni. 

LO.  Unde  per  totum  currentem  annum  et  se- 
quentem  prjeparabimus  nmlta  et  magna,  quae 
facienda  sunt  mense  julio  proximi  anni  1885  occa- 
sione  festivitatis  sancti  Jacobi.  Hoc  modo  solem- 
nia  erunt  singularissima  et  omnino  splendida. 
concurrente,  ut  ita  dicam,  tota  Hispania. 


E 


51.  Igitur,  dum  ego  directe  sanctissimo  Patri 
nostro  Leoni  XIII  hrec  ipsa  comraunico,  Eminen- 
tiam  vestram  deprecor  idipsum  ut  eidem  nota 
faciat,  certum  est  enim  non  parvam  exhoc  laeti- 
tiam  receptnrum  fore. 

52.His  pra;libatis,  nihil  mihi  restat  nisi  Eminen- 
tife  vestr»  supradictas  significationes  confirmare 
et  ex  toto  corde  me  confiteri  Eminentije  vestrce 
humillimum  et  devotissimum  servura  suasmanus 
et  pm-puram  humiliter  deosculantem. 

Compostellse,  die  2  Augusti  ann.  1884. 

53.  Emo  ac  Rmo  Domino  meo  Ossmo  D.Domi- 
nicocardinali  Bartolini  Sacrorum  Rituum  con- 
gregationis  dignissimo  preefecto.  Romse. 

Michaelem  card.  Pay^  y  Rico 
Eminenti^  vestras  servum  verum. 

54.  Ad  Fidei  promotorem  idem  cardinalis 
archiepiscopus  scripsit  hasce  Utferas. 

Exme  el  Rme  Domine  Fidei  Promotor. 
56.Laelitia  magna  et  cum  indicibiU  gaudio  litte- 
ram  tuaraheri  accepi,  in  quamihi  loquebaris  de 
definitivo    decreto    Sanctissimi    Patris    Nostri  F 
Leonis  XIII,  ac  de  actis  in  ipsius  solemni  publi- 
catione  in  ecclesiasanctseMariaa  etsancti  Jacobi 
de    Monserrato,  simulque    pretiosissimas    mihi 
tradebas  instructiones  ad  exactam  executionem 
exequendorum.    In    primis  ex   toto   corde  meo 
bonitati  tuse  gratias  refero  propter  nimiam  solli- 
citudinem  et  diligentiamadhibitam  in  terminando 
felicissirae  hoc  incomparabiliter  grandi  negotio. 
Optimus  Deus   et  pientissimus  sanctus  Jacobus 
tibi  donent  multa  et  magna  prEemia  in  ipsorum 
servitio  proraerita,  dum  nos  aeterna  gratitudine 
erga  personam  dignissimam    tuam    tenebimur 
proptertot  tantaque  ingentia  beneflcia  adhibita. 
57.Quia  deest  tempus  pro  nunc  ad  pra^paranda 
singularissima  festa,  qu^jure  et  raerito  celebrari 
debent,  ex  communi  consensu  ad  mensem  julium 
anni  1885  ipsa  differri  necessarium  judicavinms. 
In  praesentiarum  cras  solemniter  pontificabo  et 
praedicabo  in  hac  metropolitana,  pubUcando  post 
Evangelium  expectatissimura  decretum  assisten- 
tibus  omnilius  aucloritatibus,  clero  et  populo,  ac 
deinceps  etiara  solemnitercoUocabimus  pretiosis- 
sima  pignora  in  suo  altari  cryptse  juxta  instruc- 
tiones  a  te  datas. 

58.  Credo 


A       58.  Credo   quod  hoc  modo  omnia  felicissime 
complebuntur. 

59.Post  dicta  nihil  aliud  mihi  restat  quam  con- 
firmare  iterum  atque  iterum  praecedentes  grati- 
tudinis  et  amoris  significationes,  meque  repetere 
humilem  servum  tuum,  manus  tuas  peramanter 
deosculando. 

CompostellK,  2  augusti  ann.  1884. 

Michael  Gard.  Paya. 

60.  Eminentissimus  archiepiseopiis  qitod  facien- 
chmi  statmmt  revera  fecif,  die  dominico,  terfio  d!e 
mensis  angnsfi   anni  1884  missam  pontificalem 
solemniter  celebravH,  post  decantatiwi  Evanrjelium 
homiUam  haijuit,  decrefnm  puhlice  recitavit;  ac 
postea  magna  cum  solemnitate  sacra  ossa  saiiHi 
Jacohi  apostoli,  ac  diiorum   ejus    discipulorum 
Athanasii  ac  Theodori  ex  sacello  paJafH  archiepi- 
scopalis  transtidit  in  7iovi(m  altare  snhferranenm 
crypfx  hasilics  metropolitame,  omnihics  qtim  Fidei 
promofor  prxscripseraf  religiose  serratis.  Magna 
po-pnli  midfifiido  ad  sacram  solemnitafem  con- 
^  fluxeraf,  Deoque  gratias  agehant  de  tanto  beneficio. 
De  hoc  feiicissimo  evenfu  archiepiscopus  ut  par 
erat  ad  Summum  Pontificem  retulit  scriptis  litte- 
ris,  quse  hic  sequuntur  : 

Beatissime  Pater, 


61 .  Ex  quo  benignitas  et  sapientia  Vestra  dignata 
fuit  confirmare  decrelum  ame  datum  pro  authen- 
ticitate  reliquiarum  gloriosissimi  sancti  Jacobi 
Majoris  et  ejus  discipulorum  sancti  Athanasu  et 
sancti  Theodori,  nuper  sub  pavimento  absidis 
hujus  apostolicjeet  metropohtance  basiUcse  mven- 
tarum  nihil  antiquiushabui,utmei  munens  erat, 
quamSanctiUtem  Vestram  illico  certiorem  facere 
de  omnibus  consequentiis  et  effectibus  talis  irre- 
fragabiUs  declaralionis  in  hac  civitate.  m  tota 
di(Ecesi  et  in  universa  Hispania  a  me  dihgenter 
observatis.  Hac  de  causa,  quoniam  de  mime- 
diatis  jam  Sanctitati  Vestrse  rationem  reddere 
curavi,  meum  est  in  prsesentiarum^et  lUam  ampli- 
ficare,  et  quJE  postea  subsecuta  sunt  adj.cere. 

62  Etquidem, ab initiousque nuncomnia fausta 
et  felicia  acciderunt.  Gessarunt  penitus  contra- 
G  dictiones,  humihaverunt  omnes   capita  sua,  ita 
ut  etiam  ephemerides  regionales  non   omnmo 
ortliodoxK    doctrin^,  antea    frequenter  oppu- 
gnantes,nontantumsiluerint  sed  etiam  plause- 
rint  laudaverint  et  Ifetantes  concmuermt.  Jubi- 
lum  et  k^titia  sunt  universales  in  tota  Hispama 
et  etiam  in  proxima  Gallia,  unde  antiqu.tus  lot 
peregrini  gloriosum  sepulcrum  sancU  Jacobi  v,si- 
tantes  advenerunt  et  nunc  parantur  contmuare. 
Fateor,    Beatissime  Pater,    cor    meum    gaudio 
repletum  esse  admirando  docilitatem,  submis- 
sionem  et  respectum  erga  supremam  auctorita- 
tem  vestram  omnium  societatis  ordmum  m  hac 
occasione  evidenter  et  solemniter  pubhcatas.  Re 
vera  vexillum  sancti  Jacobisymbolum  est  unitatis 
et  coh^sionis  hujus  populi  Hispani  semper  con- 
stanterque   catholici.  Adhuc   restat  spes  firma 
perfect^    resurrectionis  hujus  magnffi    famih^ 
sancti  Jacobi  aliquantisper  et  ex  parte  perversis 
novitatibus  hujus  secuU  tepefactos.  Gaudeamus 
igUurinDomino. 

G3  In  omnium  desiderio  est  supradictum  mag- 
num  eventum  extraordinaria  pompa  et  solemnis- 
tate  celebrare,  ast  quoniam  nihil  antea  erat  para- 
tum,proxime  fmit^  erant  multiplices  solemmtates 


13* 

quibus  festum  annuale  nostri  apostoli  celebratum  D 
fuerat   continuo  cultu  per  quindecim  dies,   et 
quotannis  in  hac  anni  lempestate  quam  plurimi 
Eegri  et  male  habentes  ad   aquas  maritimas  et 
thermales  necessario  eniigrant ;  prudentissimum 
fore  duxi  majora  festa  ad  proximum  superve- 
nientem  annum  prorogare,  nihilque  amplius  pro 
nunc  efficere  quam  solemnissime  transferre  san- 
ctissimas  reliquias  e  sacello  hujus  palatii  in  quo 
aRmoFidei  promotore  providentissinie  a  Sancti- 
tate  Vestra    huc  misso,   collocatae  fuerant,   ad 
novum  altare  subterranese  crypt;e  in  hac  metro- 
politana  constructEe,.juxta  ipsius  praescriptum  et 
instiuctiones. 

64.  Ita  factum  est,  Sanct  issime  Pater,  in  dominica 
prima  mensis  augusti,  maximo  et  extraordinario 
populi  concursu,  qui  cum  lacrymis  et  fletibus  de 
adeo  singulari  beneficio  Deo  gratias  agebat. 

65.  Et  nunc  et  per  totum  sequentem  annum 
manus  nostras  ab  opere  non  levabinms  ut  quae- 
cumque  paranda  sunt  usque  ad  proximum  juhum 
opportune  parentur. 

66.  Post  hsec  in  praesenti  occasione  nihil  amplius 
mihi  restat  quam  iterum  atque  iterum  confirmare  E 
fidelitatis,  amoris.  obedienti^e  et  intimEe  adhsesio- 
nis  sensus  ergaSanctitatem  Veslram.  nuper  Bea- 
titudini  Vestrse  in  anniversario  festivitatis  sancti 
patriarchee  Joachim   oblatos;  quos  confidenter 

spero  Sanctitatem  Vestram  benignam  acceptu- 

ram  fore. 

GomposteUre  die  29  augusti  ann.  1884. 

Bme  Pater 
Ad  SanctUatis  VestrsePP.  H.  P. 

Michael  Gard.  Paya  Archiep.  Compostel- 
lanus. 


67.  Tandem  Summus  Pontifex  Leo  XIII  die 
Inovembris  feslo  omnium  sandorum  ac  speciali 
modo  sanctorum  Athanasii  ac  Theodori  discipulo- 
rum  sancti  Jacohi,  fanti  eventus  Isefifiam   cum 
omnihus  totius  orhis  cathoUci  cpiscopis  et  per  hos 
cum  tota  ecclesia  commmiicavit,  edita  hulla,  atque 
omnihus  fideUbus  S.  Jacobum  suh  certis  condiciom- 
hus  invocantihus  indulgentiam  plenariam  concessif, 
Hispanis  autem  sacrum  JubilBum  in  totum  annum 
1SS5   Qua  bidla  cum  non  tantum  S.  Jacobi  cultus 
magnifice   exornetur,   sed   omnes   totius  Ecclesix   p 
fideles  excitenturadpefendum  una  cum  patrocinto 
apostoU,   pafrocinium    quoque  ipsius  sanctorum 
discipulorum  Athauasii  ac  Theodori,  dicendum 
est    hoc  prsstantissimo  Summi  Ponfjficis  docu- 
mento    maxime    crevisse    culfum    ac    honorem 
SS  Athanasii  ac  Theodori,  ita  ut,  quos  sola  antea 
vix  noverat  Hispania,  nunc  qua  latepatet  pcr  orbis 
terrarum  fines  Ecdesia  Dei,   noti  facti   sint   ac 
summo  cutn  honore  invocati. 

BULLA   LeOMIS   XIII. 

Leo  episcopus 

Servus  servorum  Dei 

Ad  perpetuam  rei  memoriam. 

68  Deus  onmipotens,quimirabilisestin  sanctis 
suis  providentissime  voluit.  ut,  quu.n  eorum 
anim--'orecept.  gaudio  P-fundan  ur  sem- 
piterno,  corpora  condita  terris  smgular.  ob  er- 
vanTia  olanfur  ab  hominibus  et  rehgioms  splen- 
dore  honestentur.  In  his  vero  Dei  prov.dent.a  et 
^-  er icordia  luculenter  apparet,  qui  cum  muUa 
sinat  per  ea  divinitus  acc.dere,  s.mul  et  ut.hlati 
:^:Junostr.,etgIori.,quamsanct™^ 


A  !lnnt.v  in  ,e.is.  H.c  eni.n  c.iitun.  beatissi-  — ■  Non  ^^^^^^^^tJ^  ° 
moVnm  pignora,  c,u.  nolMscum  n.anent,  quo bes       p  d  «  ^  ,X  cnn    e'x°Alfonsus,  qni  dictus  est 

invisimus,  toties  admirabilen,  prceclanss.marum  ^^"''    f  ™  °  '^       ^i,ti„e,.et,  et  Ir^  Flaviffi  eecle- 

virtutun,  serie.n,  quibus  illi  in  mortali  vit.  cursu  ^-'-^J^^^^^P-  ^"  ^  'pi  Theodo.nirus,  super 
in  exemplum  ceteris  pr.luxere,  ™emo...a  ^ep  -  -  f  '^  ^^  J;  j„  ^ ,,  ^t  duoru.u  discip,.lu- 
timns,  et  ad  eas  imitandas  vel,ementer  addn  .  P  »  '^        eontegebat,constans  fama  est  veluti 

mnr,  Sunt  autem  teste  Joanne  Da.r.asc  no  -  ^  ''-^  ™  ^'^,^,,,,  'sp.endidissimam  appa- 
sanctorum  corpora  perennes  .n  Eccles.a  fontes       "  .^^-^^^,,,  foeerel  loci,  ubi 

ex  cp,ibus  tamquam  rivuli  salutares  effuudunlu        "     '^;^'  ^^f  "^^i";  f.erant.  Episcopus  Tiieodo- 

in  populos  christianos  dona  ca^lest.a,  benefic.a  e  ''^^'^^^  lyK  auspicio  anclori  Deo  snpplica- 

ea  omnia  qnibus  maxime  indigemus.  Quapropter  m  us   -  o    e  x       ,^^^^^^^^  ^^^^^^^^^^^^  ^^^^^.^ 

non  mirum  est  si  prov.de,.t,s  0« ;;-^:°  ^^  ^e  ,  ud«-bus,  eo  inves.igando  pervenit,  ubi. 
nulIasanctorumcorpo,-a,quaanea,nobl,v,one     J»«^'''  ^      ,,„  tria  sanctorum 

posteritatis  velnt  in  tenebris  del,tesceba,rt,  h,s  »'^,^^2  loculis  jacebant.  Tunc  ut  locus 
potissimnmtemporibnsinlueemprodeant,qu,bns  °  P  j  '^'^ '^  ,„^  ,^i,,,,,,  ^sset  pra^sidiis 
et  Ecclesia  maximis  ag.tatur  fluct.bus,  e    egen         ^  ^^^f  ^^^^^^  .,  ,i.,euitu  eduxit,  sacrumque 

christiani  acriori  ad  virtutem  ,nc,ta,nento.  Hoc  '— ^;  ''^^^  substructionibns  circumsepsit. 

nostro  vertente  seculo  cnm  a  potes  ate  tenebra-  "™    '^ '  -^  Alfonsi  pervenerunt  ad 

rum  teterrimnm  indictum  fuerit  bellnm  adversns  «";!,'  ^'l^^tolisepnlcrnm  venerabundus  statim 

Dominum  et  adversus  Christum  ejus,  ausp,cato  ^^>  ^^  '^  ^f  j^  ^P'; ,  ,„  „„,„,„  formam  asolo 

quidem  et  divinitus  inventi  sunt  sacr,  cneres  ^^^'^;^' ;'='''' ''^'^jnssitque  fundi  illius  posses- 

^ancti  Francisci  Assisiensis  sa.,cta,  Clar.  v.rg,-  '^ZZ^^^^^^^^  Prolatis,  in^templi 
nis  legiferBe,sanctornm  Ambrosn  pont,flc.   docto-      ^°  ™;  «""     ,„0  adtribui.  Urbs  interea  cryptoe  ^ 

B  ris,  Gervasii  et  Protasn  martyrum,  Ph.l.pp,  et  "^^'™™'  P"^^  ,,^^te,ms  Iria  Flavia  vocabatur, 

Jacobi  apostolorum.  Horum  ,n  nnmern,u  adu,.-  P^^^-^^t^^'  te,te  potioribus  auspiciis  Com- 

scendi  suut  sanctus  J..cobus  Ma.or  apostolus  et  <'^J'^^~i;2  i„f       ,1.  Sed  ad  iUnstran- 

discipuliejnsAthanasiusetTheodorns,quo,-um  P° -"^/^toli  se,"  o  um,  pr.-eter  iUud   c=eleste 

corpora  nuper  in  temp  o  pr,nc,pe  cv.tat.s  Com-  dum  apos^  h  ^.^e,^  divinitus'facta  sunt,  ita  ut  non 

postelterepertasunt.  S  ex  fi,iitimis  civitatibus  et  oppidis,  sed  a 
69.  Ex  constant.  et  pe,-vnlgato  apud  omnes  ser-      "°«°  ^  ""™   ,„^,3  ^^  sacros  eineres  suppli- 
mone,  jam  inde  ab  apostolorum  ^tate,  memor,a.     '^'  ^  ''''"'^^^'^  ^^t.  Qu.are  rex  Alfonsus  III 
proditu.n  esl,  publicisque  decessorum  nostrorum     -";'  ^  P°P  '^,  ^^^^^^^^Uatus  »dificationem 

in,posito   solverunt   ex  Judea,    demde    sosp.te  P '^^^^^^ff  ™;;„,ii,,^,t,,,„„t,Nefandissimus 

transmissione  attigere  H.span.am,  eamque  c.r-  ~^^°;^^^^^^^              3    „,^,1  sancti  Jacobi 

enmvecti  ad  extremas  Ga lloec.^  oras  appnlerun  ™™;^^"^^;™;^  ^"Xeptfonem  et  eversionem 

ubi,  ut  pia  et  antiqna  trad.t.o  h,abet,  post  Clu  ,st,  ^"  ™;™"  ^^^tenderat ;  quod  si  perflcere  potuis- 

'S^^^Z::::^^^^  — ^mrHispano™!,  pr  Jdiu,„,  et  in  quo 

SspaTensem  c Matem  qna.  Iria  Flavia  nomina-  erat  eorum  spes  omn,s  sese  expugnaturnm  a  b  - 

hX  ~ss  nt  in  prLiolo  quodam  manere  trabatur.  Qnapropter  .,s,  ciuos  pr^dombus  su,s 

r  ^^riales^e  apc.^  ^  ^  -^-rtlT-^^^ll^r^^f  ^^^  ^ 

'  ^:^::^^:^:^^::^::^,  omma  dedam  igm  delenda. AtDeus  exortn.n  jam 

la„u    qu   super  erexerunt  sacellnm.  Sed  exacto  et  dilapsum  ,ncend,um  ad  presbyteru  l.men   e  - 

vL  0^3«  cnm  Athanasius  et  Theodorus  natura.  tinxit.et  Almansorem  ejusqne  cop,as  tcechs  orm,- 

™,rceS  "ent  christiani,  qui  ea  loca  incolebant,  nibus  percuss.t,  qu.bns  d,vexat.  Compostella  d.  - 

.rnroDto  exim  a.u  d<^  c^uobus  viris  opinionem,  cesserunt,  et  fere  omnes  cum  Almansore  snb.ta 
tum  propler  ex.m.dui  ut  uuuuu             ^             >  r)erierunt.   Extabant  .adhnc  sparsi  crca 

tumnehiacorporequod,nv,tasaneteasserva-  mo.te  pei.eiuui.   1.A1  1 

e^ant  post  morte,n  sejungerentnr,  ambos  in  hypogeum  cneres    hos  ,l.s  feroctat,s   rehqua 

eodTm  s  pulc  0  courposuemnt  unnmquemqne  divi,ri  pra^sidi.  documentum.  Qmbus  e  mahs  uta 

ad  apo=toU  latus.  Vexatis  paulo  post  caesisque  se    emersit    H,span,a    Compostelte    ep,  eopu 

cl.riranis   ubicnmque  ter,a,-um  Romani  impe-  Didacus  Pelaez,  ,n  ,ps.s  rudenbns  veter.s  templ, 

ratTr  s donhrabantur, sac.un, hypogeum delituit  anrpliorem  ^dem  ab  ,nchoa to  exc,tav,t,  qua.  a 

ajLTandiu  Verum  ub  ,  tranquilUtate  parta.  apud  posleriori  episeopo  D,daco  Ge  m,rez,  splend,d,ore 

Hispano     hom?nes,  qd  pricipua  sancti  Jacobi  cultu  et  majestate  aucta  bas,!,ca=  nom,ne  et  jure 

,xl.re  tenebantnr,  de  translato  ejus  eorpore  donata  est.  Hujus  ep.scop,  pr^c.pua  cura  lu 

fama  oercrebuit,  ad   epultnr.B  locum  concursus  sacras  reliquias  sib.  trad.tas  recognoscere,   et 

Hercc^p  t  haud  n.inori  fortasse  pietatis  studio  educto  in  snblime  pariete   loculum  .naccessum 

nua.nZRoma.etahbisei™lcraprincipumapo-  reddere.  Qua.  inter  agenda  ex  sacr,s  oss.bus 

stolo  um  et  hieromartyrum  ccemeteria  viseban-  particulam  quamdan.  dissocare  non  dub.tav.t, 

m  LXnt  bus  vero  a^mis  cum  barbari  pri,num,  eamque     sancto     Attoni^   P.slor.ens,     ep.scopo 

deinde  Avabes  hnpe.io  ductuque Muza.  invasis-  adjectis    l.tter.s  dono  m,s, t    Partem    hanc   ex 

sent  in  Hispa,riam,  et  eas  pra=serlim  regiones,  hodierna  per,tornm  .nspect.one  compertum  est 

quajmareadjacentcrebrisincursionibusdivexa-  demptam  fuisse  ex  capite ;  ea  o,i,m  est,  quas 
rent  sacer  sepulcri  locnlus,  exciso  et  everso  apophisis  mastoidea  voeatur,  sangu.ne  adhuc 
sacello   sub  ruinarum  mole  in  obscuritate  latuit     respersa,  utpote  qute  gladn  .cl.,,  quum  caput 


15* 


A  cervicibus  abscinderetur,  perciissa  est.  Haj  reli-  iis  omnibus  venerab.lis  frater  cardmal.s  archie-  D 

r,ni».  Drodi"iorum  fama  et  avita  civium  religione  piscopus  Compostelianus,  secundum  sacri  concilu 

^anct^  sinKulari  pietatis  studio  coluntur  adhuc  Tridentini  sanctiones,  auditis  doctorum  piorum- 

1  ecclesia  Pistoriensi.  Interea  hispaniensis  sanc-  que  virorum  consiliis,  et  lectissimoruni  pentorum 

tuarii  fama  longe  lateque  pervulgata  innumera-  sententiis,  processuales  condid.t  tabulas  mqms- 

Wles  perec-rinorum   cohortes   ex  universis  tere  tumquc  est,  constaretne  m  repertis  rehquus  de 

te  rar  m   parlibus    illuc    conflucbant,    et   adeo  identitate  corporun.  sancl.  Jacob.  Major.s  apos- 

crevi    frequentia,  ut  ingentibus  peregrinantium  toli  et  duorum  d.sc.pulorum  ejus  Athanas,.  et 

Vr2  nd   sancta  Palestin=e  loca  et  ad  limina  Theodori? Ha;c  omn.a  ad  ecclcs.ast.ca:  d.sc.phnaj 

1  too.l  Pet  i  ef  Pauli,  nrerito  compararen-  pr.cepta   perpendens,    adi.il^toque  intelhgent. 

tur    Ac  p."i.rde  Romani  pontlfices   decessores  judic.o,  annu.t  et  approbav.L  De.nde  .de,^  ve.re- 

tur.  Ac  p.o..iae  n  1  ^^_^^^^    arch.ep.scopus    Compostellanus 

noslr.  d.spensat.o.  em  ^oti  '^^  P^"=™°;\';^°™      „,t,  „n,„ia  et  sententiam  suam  ad  Nos  misit, 
postellana  peregrmat.one  suscept.,  Apostohca^     acta^o^^  ^^^^^^^^^  ^^^  ^^_^^^^^.^  ^^^^^  ^^^^^^^^^ 

^tl  ''srculo™ VI  ..ondum  exacto  coorta  est  feda  Nostra.  Apostolica^  aucloritatis  judicio  conf.rma- 

et  atrox  tenn>-tas,qua  per  Hispaniam  fere  tot™  ret.,r        ^^^^^^^^^^^^.^             benigne  excipien- 

s,.viente,  sacrum  ^P-'°\  f Pf  ™";^/i^'™  °  tes,  cum  probe  noverin.us  venerabile  sancti  .lacobi 

fuit  nou  tam  ^»™™""'; ^IJ'"  .^  °-J"'"i  °  Ma  oris  sepulcrum  iuter  celeberrima  sanctuaria 

enim  bello  H.spanos  ..iter  et  B..tan.ios,  h.  qu,  a  j           ^                    i    ^  j„  ^^^^  jerrarum  a 

cathohca  fide  ad  ^-es.m  dese,verant,  p  ^dar  jm^  pos^e  ^^^^^^^  ,^ q                ^^^^^^^^^^^^^  ^^_^_ 

diruerc  cathohcorum   templa,   et   sacra   omma  ^              t^   ^ota  persolvenda  : 

violare  et  delere  sibi  constituerant.  Q.mprop  er  fj  ■^~^\,;,:,„,i,,,/Nostris  Paschali  II,  Cal-  „ 

^  in  Galtecia,  regione  .nar,  c.t.ma,  expos.to   exe.-  demq                 tjt^^.^tasio  IV  et  Alexandro  III  ^ 

B  eitu,  sacras  oedes  -erterunt  c.ht™    eator  n  ^^;^^^^^  ,,,33  p,„i,e.„3  et  hono- 

imagines,rehqu,as  et  qua.  7"'^  '™f' "^^'^'.^^Td     ribus  ornatum  et  auctum,  voluimus  ut  ad  tantum 
tur,   ha.retico  furore  ^'"busserunt'  d™de  ad     ^      ^;^^  ^^  ^„,^fe„.,t„r  diligc.tia,  quam  sen.per 

perniciosam,  ut  a.ebant,    ^"P^''^""'"™/'^''"       ApostolicaSedesadhibereconsuevit.Quamobrem 
guendam  Co.;.postel,a...ve^uscas..mo^     u^^     Apoaol^  ^^^^.^.^  ^^^  .^  ^^_^__^.^    .^^^^  ^^.^p^_ 

Prajerat   id   tempor.s   Composlellana,   eccles.a.  cardh.ales  destinavimus, 

pissimus  archiepiscopus  Joannes  a  San  to  Cl  -  '^°^^^%^^^-^^^     Bartolini      preefectum, 

?rente,qui coUatis  cmn canon.c.s  ™ns.  -  e s    r'  -"urum  J^^m-.c  ^^^^^^^^^^  ^,^^,^P^^_^  ^^^^ 

sanctorumreliquiistuto.nlocorecondend.s,hanc  Kapna  Lucidum    Mariam 

pr.ecipuam  de  sancti  Jacobi  exuv.,s  curam     1.  ctow.h    Atas.un  ^^  ,^,^^^^^^^_^^  ^^^^^^ 

suscepit.  Sedcumjamhostes...slarent,tu,..ul-  P";^^^    g    congregrationis    pr,ssales 

tua.ioopereabeoclancutatr.aco.^porac  daa  ^J^^^^^^  „,,„,  ^,^,„,„3  vincentinm 
sunt  :  cavit  tamen  ut  novu     lo  u  us  ex  ve  e.s  tonotarium  apostoUcum,  Laurent,am 

illius,romanomoreconslrucl,,.uderbusco,    t.  J>  Augustinum   Caprara  qua;s.- 

tueretur,  ut  aliquod  supercsset  PO^t^r.s    a.um  ^^'  f  ^,^^^^,. '^,  ,;,,,tium,  una  cum  Aloisio 

identitatis  testimonium.  Postquani  reces  um  ab  ^™  de  .^^^^  ^^  ^^^_^^._ 

armis  et  belU  pericula  P'-?"'.-^'-.  -■;  '  "™  Ln  lum  commiii.nus.  Convc.tu  l.abito  ad  Vati- 
Compostellani,  et  peregrm.  qu.  ea  loca  f.equen      ..am  ^^  ^^^..  ^^^^.^^^j.^  ^^^.^ 

tes  adivera.U  pro  certo  habebant,  sacros  cre  s  l^^^^^^l^^^^.^^^^  severadisquisitione  vocatis, 
eodem  esse  adhuc  in  loco  ub,  Pnmdus  composaa  «™*- ^^^^^^^^  ^.^  •  dilata,  et  ud  .en,e,n.  , 
requieverant.    Posten   autem   .n    ea   op..^^  one     re  po  ^^^^^^^^    animadversiones 

tuerunt  qua  majores,  ita  tanien  ut  temponbu  M;-^  Jf  ,^^^„^^„ti  ..ecuratius  dijudicarentur. 
nostris  censerent  Christi  fideles  .n  abs.de  sanct.     grav.o.  ,s  ^^^  ^^  ^^jtum  perveniret,  jussi- 

sacelU.uajoriseademsacrap.g.roraserva.-,qua-     Qi^a.  J  ^^,;^,^^   .uagislrum   Augustinum  F 

C  propterillucadadorandum  prop.us  accede.e.t      .uus  p,.„n,otore,u    Compostel- 

et  basUicee  clerus  quolidiana=  supphcat,ou.  .b.  C^^'^;^^^.^.^^.  ^,  ,„,  ,,„^„1,  qua^que  inspiceret, 
cum  antiphona;  cantu  finem  poneret.  inouircret  referret.  IUe  testibus,  quos  prius jusju- 

72.  Cum  vero  venerabiUs  frater  nostor  b.  K    ..        4  ..^clegerat,  auditis  ;  compositis  nonnullis 

cardinalis  Paya  y  Rico  hocliernus  -.■■*'«?'»  '^"nict.onibus  qu.^  in  eorum  relatio..e  subesse 
Compostella,ms  aliquot  abh.nc  ann.s  rest.tueud,^  'idebanlur  :  examinatis  archa^ologice,  hislor.ai  et 
basiUcas  operam  aggressus  esset,  -^ous-Uu.u  c»p,t,  jtis  Matriti  et  Compostelte,  qui  de 

quod  jan,diu  agitabat  ammo  .nvest.ga,  d  ^"•™'^ '„tiam  ferrc.at ;  inspectis  vetustioris  locu  . 
locum  ubi  sancti  Jacobi,  et  d.scpulorum  e  u,  .«J™^^  ^tcum  his,quibusa.-careliquiascont,- 
AthanasiietTheodorireliquia;s,teessent.Quaic  .^^jtituitur,  comparatis,  necnon  inspecto 

adopus  tanti  mome.iti  viros  per.t.ss.mos  deleg.t  nen  ^^^  _^^^.^^  ^^.  ^^  .^^^^^^^  ^^^^^^.  ^,^,^^,,^ 
in  ecclesiastica  dignitate  const.tutos,  qu.  ope.a-  percunctatus  esset  peritos  physicos 

•  rios  dirigere,it.  Sed  pra.ter  opnuonem  omn.u...     q^»^;™      ^.vo^-nm  ossium  partibus,  Romam 
res  ceciderunt.  Explorato  en.m  toto  hypogeo  et     de  s mg  ^^^^^.^^^^  ^^^    _^^^_^j,^,^    ^,,^, 

latebris   quotquot  extant  adhuc   c.rcum   altare       e  e.s  ^^^,  q^^^^  ii3^„„    eollectis 

maximum  nihil  repertum  est.  Demum  quo  major  ..ruue  P  ^^^^^^^  ^,^  ^IX  julii  hujus  ann, 
cIerietpopuliadorandumferebaturdevot.o,.n      '^"";^^  ^,3,^3,^    caligine    et    veritatis 

centro  scUicet  absidis  post  altare  ...ajus,  et  a.ite  "^ '^^  ,  ,^3  ^^orto  ad  p.-opositum  dub.um 
aliudalta,-eiuteriusetfossun.estpav.mentum,e      7'™%  (ia  lata  a  cardin.ali   archiepiscopo 

cmn  opus  ad  duo  cubita  process,sset,  occurr,t  J^  . „^„0  ^e  idaititate  reliquiai-.,m,  c|ua^  in 
operariis  arca,  cujus  in  operculo  crux  .nsculpta     W^^  ^^^^,,,    ^^^,,,,,,    n,etropolitana. 

videbatur.  Arca  erat  lapidibus  et  later.bus  co..-  ^™'  °  "^^^^^^iii^^^  ,epcrta.  sunt  et  sancto  Jacobo 
fecta  ex  antiquiori  crypta  ac  sepulcro  excerp-  ejUj^  ostolo,  ejusquc  discipulis  Athanasio  et 
tis.  Remoto  coram  testibus  operculo,  ossa  reperta  »»J '  '  tribuuntur,  sit  conflrmanda  in  casu,  et 
sunt  ad  iria  sceleta  sexus  virilis  pert.nent.a.  Do     1  heoaor  ^^ 


16" 


A  ad  efifectum  de  quo  agitur  ?  „  Diiecti  fiUi  nostri 
cardinales  itemque  prtssules  officiales  conside- 
rantes  omnia,  quae  proposita  erant,  ita  vera  et 
probata  esse  ut  refellere  ne  quis  posset,  ideoque 
cognitionem  rei  certam  adesse,  quje  secundum 
sacros  canones  et  summorum  Pontificum  Deces- 
sorum  Nostrorum  constitutiones  in  hisce  negotiis 
desideranda  est,  ita  rescripsere  :  "  Affinnative, 
seu  soitentiam  esse  confinnandam.  „ 

74.  Quff"  cum  Nobis  a  dilecto  filio  nostro  Domi- 
nico  cardinali  Barlolini.  ejusdem  sacrorum  Ri- 
tuum  Congregationis  prfefecto  relata  fuissent, 
non  mediocri  Nos  Ifetitia  affecti  sumus,  et  toto  ex 
animo  Deo  Optimo  Maxinio  gratias  egimus,  cui 
placitum  est  ut  Ecclesia  sua.  in  tanta  prresertim 
temporum  iniquitate,  novo  hoc  thesauro  dites- 
ceret.  Propterea  supradictam  peculiaris  sacrorum 
Rituum  Congregationis  sententiam  hbenter  in 
onmibus  ratam  habuinius  et  confirmavimus. 
Insuper  mandavimus  ut  die  XXV  Julii  sancto 
Jacobo  aposlolo  sacra  Nostrum  confirmalionis 
decretum  in  Ectlesia  nationis  Hispanicse  sanctai 
g  Mari^  de  Monte  Serrato  in  Urbe  dicata,  post 
evangelii  lectioncm  ex  ambone  publicaretur, 
prEesentibus  dilecto  filio  nostro  Dominieo  card. 
Bartolini  Sacrorum  Rituum  congregationis  prfe- 
fecto,  et  dilectis  fihis  magistris  Laurentio  Salvati 
ab  actis,  Augustino  Caprara  quassitore  de  hono- 
ribus  ccelestium,  una  cum  Aloisio  Lauri  assessore 
et  Joanne  Ponziprolabulario. 

75.  Nunc  vero  ea,  qute  per  supradietum  decre- 
tum  constituta  sunt  solemniore  Apostolicae  aucto- 
ritatis  documento.novoqueNostrje  confirmationis 
actu  comnmnire  volentes,  decessorum  nostrorum 
vestigia  persecuti,  nempe  Benedicti  XIII,  Pii  VII 
et  Pii  IX.  qui  de  identitate  corporum  sanctorum 
Augustinii    pontificis    doctoris,    Francisci  Assi- 
siensis,  Ambrosii  pontificis  doctoris,  Gervasii  et 
Protasii  martyrum  judicium  tulerunl ;  Nos  quoque 
quibuscumque    dubitationibus    et   conlroversiis 
diremptis,  venerabilis   tratris   nostri    cardinahs 
archiepiscopi  Compostellani  sententiam  de  iden- 
late    sacrorum   corporum  beati    Jacobi  Majoris 
apostoli,  et  sanctorum  discipulorum  ejus  Atha- 
nasii  et  Theodori,  es  certa  scientia,  atque  etiam 
motu  proprio,  apostolica  auctoritale  approbamus 
et  confii-mamus  el  in  perpetuum  firmam  et  vali- 
^  damfore  decernimus.Prtetereavolumus  etjube- 
mus,  ne  cui  fas  sit  sacras  reliquias,  quje  jam  in 
veteri  conditorio  reposit^  sunt  et  sigillo  super 
obsignatce,    vel    earum    particulas    dissociare, 
demere  vel  adsporlare  sub  poena  excommunica- 
tionis  latffi  sententis,  cujus  absolutionem  Nobis 
et  Nostris  successoribus  onmino  reservamus. 

76.  Quamobrem  committiraus  et  mandamus  uni- 
versis  et  singulis  venerabilibus  fratribus  nostris 
patriarchis,  archiepiscopis,  episcopis  ceterisque 
ecclesiarum  prielatis  praesentes  iitteras  in  sua 
unumquemque  provincia,  dicecesi  et  civitate 
solemniter  publicare,  ea  meliori  ratione,  quam 
expedire  censuerint  ;  ut  auspicatissimus  ejus- 
modi  eventus  ubique  innotescat,  atque  aucto 
pietatis  studio  iUum  christiani  omnes  celebrent, 
sacrasqueperegrinationes  ad  sacrosanctum  illud 
sepulcrum,  quemadmodum  majores  nostri  facere 
consueverunt,  suscipiant.  Et  quo  efficacius  pro 
Ecclesia  sancta  Dei  et  pro  universa  christiana 
republica  sancti  Jacobi  apostoli  et  ejus  discipu- 


lorum  patrocinium  impetrare  valeamus,  omnibus  D 
et  singulis  christianis  utriusque  sexus,  qui  vere 
poenitentes  die  per  locormn  ordinarios  seligenda 
confessi,  et  sacro  Christi  corpore  refecti  in  templis 
ubilibet  sancti  Jacobi  apostoli  Deo  dicatis,  et  us 
deficientibus  in  quohbet  templo  ab  ordmarns  . 
designando.  pro  instantibus  gravissimis  Ecclesice 
nece^ssitatibus  ejusque  exaltatione,  pro  b^resum 
improbarumque  sectarum  extirpatione  sancti 
Jacobi  suppetiis  imploratis,  pias  apud  Deum  pre- 
ces  effuderint,  plenariam  omnium  pcccatorum 
indulgentiam  ac  remissionem,  qufe  per  modum 
suffragii  eliam  animabus  piacularibus  fiammis 
detcntis  applicari  possit,  benigne  in  Dommo 
tenore  pr.i-sentium  concedimus. 

77.  Et  quoniam  nobilissima  Hispanica  natio 
mirifica  S.  Jacobi  ope  fidem  catholicam  inte- 
gram  inviolatamque  servavit,  ut  Deus  misericors 
ei  gratiam  impertire  velit,  propter  quam  in  tanta 
errorum  colluvione,  patrono  suo  apud  Deum 
medio  et  sequestro  ad  sanctitatem  religionis 
avitfe  et  ad  pietatis  studium  firmet  animum, 
amphssimum  privilegium  ab  AlexandroIII  deces-  ^ 
sore  nostro  ei  concessum,  lucrandi  scilicet  plena- 
rium  jubiliBum  eo  anno  quo  festum  S.  Jacobi 
XXV  juUi  incidat  in  dominicam  diem,  etiam  pro 
venturo  anno  concedimus  cum  ea  ipsa  die  S.  Jacobo 
sacra  festa  solemnia  inventionis  et  elevationis 
corporis  ejus  agenda  erunt,  ea  servata  methodo, 
et  cum  iisdem  facultatibus  in  conslitutione  ipsius 
summi  Pont.  data  die  XXV  julii  anni  MGLXXIX 
contentis. 

78.  Has  quoque  litteras  et  qusecumque  in  eis 
contenta  nuUo  unquam  tempore  de  subreptionis 
vel  obreptionis  seu  nuUitatisaut  invahditalis  vitio 
seu  intentionis  Nostrse,  vel  alio  quovis  defectu 
notari,  impugnari,  sed  semper  et  in  perpetuum 
validas  et  efficaces  esse  et  fore,  suosque  plenarios 
et  integros  effectus  sortiri  et  oblinere  ;  sicque  ab 
onmibus  cujuscumque  gradus,  ordinis,  prajemi- 
nentiae  et  dignitatis  censeri  volumus;  mandantes, 
ut  earumdem  praBsentium  transsumptis  etiam 
impressis  manu  tamen  alicujus  publici  notarii 
subscriptis,  et  sigillo  personee  in  ecclesiastlca 
dignitate  constitutee  munitis,  eadem  prorsus  fides 
adhibeatur,  qute  ipsls  preesentibus  adhiberetur, 
si  forent  eshibitse  vel  ostensae. 

79.  Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  '^ 
paginam  nostrae  approbationis ,  ratificationis, 
reservationis,  concessionis,  relaxationis,  commis- 
sionis  et  voluntatis  infringere,  vel  ei  ausu  teme- 
rario  conlraire.  Si  quis  autem  hoc  attentare 
prsesumpserit,  indignationem  omnipotentis  Dei 
et  beatorum  Pelri  et  Pauli  Apostolorum  ejus  se 
noverit  incursurum. 

80.  Datum  Romai  apud  sanctum  Petrum  anno 
Incarnationis  Dominicae  millesimo  octingentesimo 
octuagesimo  quarto,  Kal  novembris,  Pontificatus 
nostri  anno  septimo. 

C.  Card.  Sacconi  Pro-Datario.  —  F.  Card. 
Chisius. 

Visa. 


De  curia  J.  de  Aquila  e  Vicecomitibus. 

Loco  •J«  plumbi. 

Reg.  in  Secret.  Brevium. 

L     CUGNONIUS. 


DE  SANCTO 


ACTA    SANCTORUM 


NOVEMBRIS 


TOMUS   PRIMUS 


DIE8  PRIMA 


SANCTI   QUI    KALENDIS    NOVEMBRIS    COLUNTUR. 


Jj^,  Pholinus,  episcopus   B(Mio- 

venli. 
SS.  Athanasius   et   Theodorus, 

S.  Jacobi  diseipuli. 
S-  Austrenionius,episcopus  niar- 

tyr,  Arvernoruni  apostohis. 
SS.Mehagasus      I 
Vietor 
Felix 
Oescens 
FeUx 
Sattus 
Perseverantus 

Octavia 


martyres 


martyres 


martyres 
Terracin?e 


Cessia 
Maxima 
Ristha 
Saturnina 
Donata 
Simplicia 
Prima 

SS.  tosarius  diaconus  et  JuUa- 
nus  presbyter,  martyres  Ter- 

racinie. 
S.  Primus,episcopus  Alexandriie. 

Novemhris   Tomus  I 


S.  Profuturus,  episcopus  Papiie. 
S.  Benignus,  niartyr  Divione  in 

Gallia. 
S.  Maria,virgoet  martyr. 

SS.  Maeedo  ) 

Julianus 

Victor 

Felix 
SS.  Januarius 

Vitalis 

Petrus 

Crescentivis 

Victorinus 

Macrotus 
SS.  Crislatus 

Potrus 

Mammerus 

Saturninus 

Magnus 

S.  Melantus,  martyr. 
S.Patricius,  martyrNivernis. 

SS.  Vigilantius  et  Nundinus, 
martyres  in  Macedonia. 

S.  Macedonius,martyr  Csesarese 
in  Cappadocia. 


martyres 
Melitime 


SS.  Caesarius, 


9  PRiETERMISSI    ET    IN    ALIOS    DIES    RELATl. 

SS.  Cesarius,  Dacius  et   Soeii,       Cronan,  ^:dl.,  Diehull,  Mar- 

„.r,vres  Dan.asei.  ,an,,reslilii  D.onue  c,  septejn 

SS.  CvrWna  e,  Juliana,  niarlv-       episeopi    de     Ull-Ted.l ,    .n 

resTarsi.  Hibc.ua.  . 

SS.  Jaeol.usepiseopuse,.loa....es  S.  D..na,us,  abl.as  ...  H.span.a. 

presbyle.-,  ...a.-,v.-es  in  Pe.-  S.  Ca^sa.-ius,  ep.scpus   Arvc- 

side  nensis. 

S.  Scverus,  niar,vr  in  Nove.n-  S.  Gallus  II,  episeopus  Arvc.- 

poi.ula.na.  "P"^'^- 

S.  Ja..uarius  11,  episeopus  Be-  S.  A.u.arius  seu  hn.n.e.-a....us, 

,ievo,.,i  cpiseopus  apud  P.elavos. 

S.  Ma,l.uri..us,Lv.'iean,ii..Gal-  S.  Gc.csius,  episeopus   Lujidu- 

jj.^  nc.sis. 

S.  Marecllus,  episeopus  Parisio-  S.  Florbclus,  abl.as  Gandavi  in 

,.m,j  Flandria. 

S.  Pauius  diaeonus.  S.  Lu.nb.-osa,  vi.-j^o  i..  llispania. 

S.  Scverinus,  ...o..ael...s  Tiburc.  S.  Gu..disalvus  ,    ep.seopus    .n 

S.  Audi,us.  Hispania. 

S  Ron.ulus,  n.onaebus  in  di(P-  S.  Pctrus    Cy.i.l)cns.s    seu     de 

ccsi  Bi,uriec.si.  Ba.-eo,  eonfcssor  in  Hispan.a. 

S.  Lau,cnus,  abbas  in   di(pccsi  S.  Adalgo„us,  abbas  D.sei-,...us 

Vesuntionensi.  '»  Hclvctia. 

S.  Vi^oi-,  cpiscoitus  Baioecnsis.  B.Be.-el.toldus,abbasMontis  An- 

S.  Mausona,  e|»iseopus  En.critci-  gcloru.n  in  Helvctia. 

sis  in  Hispania.  B.  Si...on  a  Collazono,  eonfessor 
S.  Brui?aeius,episeopus  in  Hiber-       0.-dinis  S.  F.-aneisei. 

„:./  B.  Ra\ne.'iusAretinus,confessor 

S.  CarpiTUS^opiseopus  vel  abbas        Ordinis  S.  Franeisei. 

in  Hibernia. 
SS.  Brenan,  Canan,    Finntina,   Ven.  Conradinus  de  Brixia,  con- 
Biiiill,  Aihin,  Caond»og,  Col-        fessorOrdinis  S.  Donuniei. 
man,  Colmau    alter,  Lonan, 


SAmah\\\s,pr('sh;/tfr!  I!!ronia(}('Hsls  in  Arirr- 
vw,  Acfa  recenfior(i,aui!ssh  refiisfis,qu(>nim 
•  adhnc  jacturamdolemuSjHuhdie  lljunii{\), 
jyrxtnisso  admoJmn  hreri  commentario  pra;rio, 
edidit  Papehrochiusnoster.  Sed,  quod  apudtani 
diligeniem  vulgo  scriptorem  mireris,n(m  adrertit 
doctissimns  vir,  non  solum  (jd  diem  18  octohris 
de  S.  Amahili  sermonem  esse  apud  Saussagmn, 
sed  longe  fnsius  ad  dlem   1  novembris,  qva  die 


ejus  fesfum  Clarouionte  celebrari  indicat- 
Neiflexif  etiani  Paprljrochins  annuntiata  de 
S.  Amahili  apud  Moianum  ef  Ferrarium.  lllc 
iu  editione  prima,  anni  ridcUcef  1568,  addifio- 
nnm  snaruni  ad  Marftjnjlogiuui  Vsuardinum, 
ad  kuleudas  decemhris  menfioneni  S.  Amahilis' 
adjerit  his  rerhis  :  In  territorio  Arvernensi, 
sancli  Amabilis  Rigomagensis  presbyteri  et 
contessoris.  De  quo  Greg.  Turonensis.  Sed  hanc 


(1)  Tom.  IlJun..  p.  *66  sqq. 


additionem, 


DIES    PRIMA   NOVEMBRIS. 


B 


additionem,  ^inif  a}ias  non  panra^,ex  senfenUa 
rensornm   mpprinure  coacfny  e^t   in  serunda 
edltioneanm  1573.  Eam  miteni  retinuit  Phdip- 
pus  Ferrarius  in  sno  CaiaUnfo  (jencraU,  apnd 
quem   nihilominus  et  dic    19   ocfobris    et   die 
1  mvemhris  annuntiatnr  Arvemis  S.  Amabihs 
ahhan^.  cfqne  in  hidicc  Saurtornm  huncArrer- 
nenscm  ahhafem  a  prc^hijfcro  lliconiaijensi  diver- 
sum  facere  oidetur,  nuUo  utique  fundamento. 
Ilsdem  ilUs  diehus   19  odohris  et  1  novemhns 
feMum  S.  Ainahilis  assiynat  Himon  de  Peyro- 
net  (1).  CasteUanus  autem  ad  diem  1  nomnhris 
festum  S.  AmnhiUs  CUiromonte  hoc  die,  Hico- 
macji  vero  die  11  junii  adehrari  notaf.  Ad  diem 
1  nooemhris  annuntiatnretiam  Arvernis  S.  Ama- 
hdls  in  Marfi/roUxiio  Parisiensi  CardinaUs  de 
NoaiUesef  iu' Ehroirensi.  Denique  apud  Sainf- 
AUals,  prxter  memoriam  transhfionis  corporis 
Anrrnis  Ficomajnm  die  V.)  odohris,  duplex 
orcurrit   S.  AmahiUs  nientio,  diebus   11  jmiii 
et   1  novemhris.  -  Porro  de  S.  AnmhiU  non 
miifca  post   Papehrochii  Mem   seripfa    edda 
„ait  qua;  recenslta  ridrsis  apud  Lehufj  {^)  etin 
Caialfxjo  Historix  Franria;  a  hiUiofhecx pnUicx 
pari^iensis  nisfodihus  edito  (3). 
S    Anasta^^ii,  epi^copi  Brixiensis,  hodie  transhitio- 
'  nis  festum  arptur.  Cfr.  infra  de  SS.  Dominatore 

et  sociis.  _ 

S  Apollinaris,  Laodicex  episcojms,  in  marfifrolo- 
'  qioSaUshurgensi  Richardi  Wifhford,  rrperifnr 
],d  diein  1  noremhris  sequenti  elogio  ornafus  : 
Laodice.einSyria,festum  S.  Apollinaris  epi- 
scopi,magna.  dodrinPe  ac  singular.s  sanct.talis 
viri  qui  plures  libros  scripsit  priesertmi  contra 
hjereticos  NnUo  alio  in  marfyrotofpo  hujus  vin 
nomen  inmnimus,  qnem  non  unam  ob  caimun 
pr^tennittimus.  Prima  est,  quia  nuthnn  puhUrt 
cnltus  monumentum  occurrit,  altera  quod  a  fide 
cathoUca    defecit  et  propru    nominis  ha^irsim 
hisflfuif.  De  qno  lerji  possunf  Hieronijmus,  Basi- 
liu.  Greqorius  Nazianzenus,  Athanastus  aln- 
nue,mm  apud  SeccareUmn  (4)  vd  apud  ^ata- 
lem  Alexandrum  (5)  cifatos  reperies.      ^ 
S.  Audomarus.  Notarunt  majores  nosriuhde 
S  Audomaro  egerunt  ad  diem  19  septemhrisf^), 
fesfum  devationis  corporis  ejus  olimcelehratum 
fui..e  die    1   noremhris.   Idque  collegerunt  ex 
0      Lnuntiatione   memorix  Sanefi  sive  deposifio- 
nis  illius  (qua  roce  perperam  elevationem  ejus 
desiynari  advnfrrunt)  in  calendano  anm  m 
edito  a  Dacherio  (7)  d  ex  meronjpinano  Cohe. 
ensi  ufroque,  majori  et  minon.  His  add.pofeiant 
Hieronijinianum  Blumaniense  seu  Weissemh^r- 
qense,ubi addiemlnovemhrisaniiunfiatur  Sii^o 

'm^nasterio    depositio  S.  Audon.ar.  ep.scopu 
Pr.rferea  AuetariaAtrehatensed  Tormcense  ad 
Bedanum,  in  quihus  rectius  qiiam  in  "'"« f'"^»- 
que  adducfis  notatur:  Eodem  d.e  translatio  coi- 
porisS.Audomari,cpiscopi  et  conlessons;  ae 
deniqne  in  Apprndire  ad  ^fartijroloonnu  Adonis 
apud  Georyium,   ubi,  sirut   in   Jl'^ronyiina^ 
Weissemburejensi,  ad  diem  1  novemhrisle<i,fin  . 
In  Sitl.iu  monasterio.  depositio  sancti  Audo- 
,nari  ^^Xsco^x.  Arta  illius  elevationis  deperdita 
Uujehant  majores,  neque  nohis  circa  ea  rpudquam 
innotuit. 


S.  Baudelium,  marfijrem  Zainorenseiit,  iu  Apri-  D 
Us  fomo  II,  ad  diein  ri(fesimam,  inter  prxfer- 
missos    1-eperio,  qupin  deficientihus  donimentis 
in  lcalendas  novemhris  prxdecessores  remiserunt. 
Nos  nuUa   nadi  certiora  documenta  eumdem 
denuo  praiferinittere  rotfimur. 
S.  Bayam  seu  Beiam   rinjinein   Scofain  huc  die 
1  novemhris    annunfiant    Adainns    Kinij    seu 
Rcqiiis  in  CaUmdario  ano,  et  inde,  nt  viddur, 
David  Camerarius    item   in    suo  Calendario, 
Thomas  Dempsterus  in   Menolo(jio  Scotico  et 
PhiUi>}ms  Ferrarius  in  Catalof/o  sno  ijener(di. 
Nos  cum    martijroloifio    ef   breviario   Aberdo- 
nensi,  ex  quibits  solis  notitia  hujiis  sanctx  habe- 
fiir,  aifemus  de  ea  siih  die  3  norembris. 
S.  Benignus.  In  Cafalo(jo  generali  Phdippi  Fer- 
raru  memorafur  hac  die :  In  Hibernia.  S.  Beni- 
<rni   episoopi.    De  ccleherriino  illo   S.  Patricii 
disripuh  arjeinHs  rum  inarti/roloijUs  hibernis  ad 
diem  9  novembris. 
S.Bonifacii  fraiislatio.  In  Marfijroloqio  Fiddensi 
edito  a  Doin.  Gcorifio,  hdrndis  mnembrihus , 
sfaUin   jmsf    memoriam    omnium    Sancforuin,  ^ 
annnntiafur:Eo(}iC\x\  die,  in  Fnlda  monasterio, 
dedicatio  ecclesite  sancti  Bonilatii  episcopi  et 
martyris,ettranslatio  corporis  ejus  in  occiden- 
talem  parlem  ejusdem  basilicae.  Similem,  omis- 
sis  idtimis  verhis  de  sifu  sefndcri,  menti(mem 
habd  Pabanns.  Ipsam  autem    dedirationis  et 
transhitionis   senem,  carmine  descriptam  jjer 
Candidum  monarhnm  in  VitayE(filis,ediderunt 
majores  nostri  inter  Analecta  Bonitaciana  ad 
diem  5  iunii{S).  Quo  «"'*''«  teinpore  translatio 
dla    farta    sit     indicant    Annales     Fnhknses 
Enhardi,  iibi  nofafur  ad  annnm  819  :  Hoc  anno 
basilica  sancti  Bonifacii  martyris  in  cienobio 
Fuldense  ab  Helstolfo  archiepiscopo  dedicata 
est  in  honorem  domini  Salvatoris  et  omnium 
Sanctorum  ejus.  translataque  sunt  ossa  sancti 
martjTiskalendis  novembribus  (9).  Hbc  verba 
ex  priori  edifione  altata  Jam  fueranf  ad  diem 
5  jumiiiO). 
S  Cadocum  Umdat  Albert  Le  Grand  (11)  ad  diem 
1  Hoveinbris,  simul  fnmen  indicans  ejus  festum 
celehrari  in  Ecdesia    Venefensi  die  21  septem- 
bris  {n),  neqiie  in  ullo  martijrologio  aut  c(den- 
dario  ilUusnomen  ad  prxsentem  (Uem  notatum 
reperi    Arta  qimliarumque  S.  Cadoci  ediderunt  ^ 
niajores  nostri  ad  diem  'UjanuarU  (13)  ec  cod 
ms   civnohn  Buhexv(dlis   prope    BmxeUas,  et 
Le.qend(U-io  Capqravii,  qim  manifeste  compen- 
(Uum  exhibent  eorum  qua^   ex   duplici   cod.ce 
hihliofhecx    Cotfonianx    in    Museo    Brifanniro 
nostris  diehuspnhUriJnris  fecit  W.  J.  Bees  (14), 
(ulieHis  textui  lafino  versione  amjUra  atque  nois 
Ja-^^funfe    editoris   eruditione    diijnis.    In  hts 
aua^cinnque  de  S.  Cadoco  nota  aut  cmi  ejm 
idstoria  connexa  sint  vd  cirra  eam  prndeiifi  ron- 
Jectura  supplereUceat,diUgentcr  coUerfa  reperiet 

dudiosus  lector. 
Christophorum  a  Sancta  Clara  interheafos  le^en- 
sd  Itnnis  in  Marfijroloijio  Franr.scano.  Quem^ 
in.e  acceperat  ab  Amjelo  a  Sancto  Franc.sco,  qm 
LnnLn  Certamen  ^--f  ^- P^,^"^^^, 
An^rW^ pra^.^tantissimi  viri  Vifa  ornavif  (lo).Est 
autem  iUe,  ui  ex  Arturo  nonmdla  memorenr 


JfiO        (^Sec  IV.   diss.  4G.  -(6)   Commenl.    pn-ev 
^0^^4374^:      (7,  W  I.  ^(S)'ron.I 


„   1-1  1R  ^  fOl  Mon.  Germ.  Hist.,  Script. 
tom.  r.  p.  .io7.  -  ( 1  I  LOC.  ^.^  _         ^^^^  „ 

(l.^)P.185sqq.  ^„^.^ 


PRiETERMISSI  ET  IN  ALIOS  DIES  REL/VTI. 


A       tiiy,  in  sceulo  diclus  Gualtherus  Colman,  ex 
uobili   antiquissiuiaquo  prosapia    in  couiitatu 
*  j»'o  Staffor-       Stoflbrdiii? *  in  Anglia  oriuudus  ct  a  piis  catholi- 
<iiff  cisquc  parcntibus  ab  iuiantili  iptate  probe  cdu- 

catus;  litteris  poslea  egregiani  operam  navavit. 
Qua  de   re   in   Belgium   trajlcicns,    habitum 
S.  Francisci  in  conventu  Anglo-Duaeensi  apud 
Patrcs  Recollectos  induit.Sacerdos  factus,mis- 
sionarius  in  Angliam  ablcgatur,  ubl  scniel  et 
iterum   captus,  ad  ultimuni.  poslquam  diu  in 
vinea  Domini  laborasset,  anno  1641  detentus 
est  in  carcere,  et  lata  in  eum  scntentia  mortis 
executioni  haud    dcmandatur,    regio    favore 
accedeute...hitetcrrimumconjectuscarcerem... 
variis  contumeliis  et  molesliis  afficitur...  mul- 
tisque  rerunmis...  confectusper  quatuor  fcrme 
annos  eontinuos,  obdormivit  in  Domino  anno 
circiter  1G45  (1). 
C.Iydwyn    ac  Dingad,  fHionim  Bnjchaiii  {'2),  ef 
Clydai,  Callwen  ac  Gwenful,  ejusdeni  fiUarum, 
vicnioriam  liof/le  cdebrari  indicanf   monnmenfa 
WaUioma  (3).  Scd  videiifur  hi  cx  eoriim  csse 
nmnero  qui  numquum  a  Romana  Ecclesia  San- 
B       cforuin  fifuJo  aijnifi  sunf,   ct  ideo    veneratione 
Ijopulari  digiwfi  ijiiod  ccrli^sias  aliquas  seu  ora- 
toria  condiderunf  (4). 
B.  Comitissfe,rfef/(m  in  Actis  nosfris  ad  diciu  ocfa- 
lum   sejjtembris ,  menioriain    renoraf  Haijiolo- 
f/inin  Ifaiicum  ad  hanc  diem.  Uis  autem  quB 
pridem  fucruid conscripta  addenda  ridcnfur  qux 
leyiiuns  apud  P.  Doniinicum  Grandisde  Oriifo- 
rio   Venctiano  :  hic  enim,  teste  MeUi  (5),  auctor 
est  libri  cul  titidus  Vile  e  memoric   de'  santi 
spettanti  alle  chiese  della  diocesi  di  Venezia. 
Docef  ifaque{lo)  alteram  authenficam  reliquia- 
runi  rccoijnifioncui  fuisse  facfani  die  24   novcin- 
hris  anni  1700  ex  prxscripfo  Cleiucnfis    papx 
XIII,  a  qiio   Venetiarum  patriarcha  Joannes 
Brac/adino  ef  Flaiuinius  Corner  cx  ordine  seiia- 
torio  j)osfuIaverant  soleinneni   cuftus  bcafx  vir- 
gini  exhihtti  confirmationem.  Desiderabat  enini 
snminus  jionfifex  ut  in  hujusce  culfus  testimo- 
mum  jn-oferretur  charfula  IHa  dc  qita  mulfi,  sic 
inscrijjta  :  1308  obiit  B.  Comitissa  (Contessa), 
filia  Donmi  Nicolai  Tagliapietra  (Tajapicfra) 
ac  Domnae  HeleuK  Tagliapietra  (Tajapicfra), 
S. Viti  ad  mare  (sb  mure).  Sed  irriti  quaisiverunt. 
C       Corjms  vero,  Hsdem  ac  priusrepetifis  jyrodigiis, 
eodein  qiio  in  jn-iore  recognitione  repertum  est 

statu. 
SS.  Gosmas  et  Bam\anv£,quorum  hodie  in  grxco- 
rum  menseis  fesfum  occurrit,  ad  diein  21  septem- 
bris  pertinmt,  quo  die  Acta  eortimdem  tractata 
fueruuf. 
Dedicatio  basilicae  SS.  Joannis  et  Jacobi.  Ita  FIo- 
rentinius  legendum  putat  locum  turhatum  mar- 
iijrotoqii  Hin-ongmiani  ad  hunc  dicm.  ]'idesis 
iufrade  SS.  Vigllantio  et  Nundlno  martyribus 
in  Macedonia. 
Dedicatio  basilicfe  coenobii  ValliHas  seu  Vallis 
Lilii,Ordinis  S.  Benedicti,  Senonensis  dio?cesis, 
per  Venilonem   archiepiscopum,  in  honorem 
sancti  Remigii  Francorum  apostoli.  Ita  Saus- 
sayus  ad  calcein   annunfiationum   hujus  diei. 
Haec  dedicafiofacta  est  die  1  nov.  aw.  840  (7). 
S.  Docmaelem  «6?  hunc  diem  refert  Garaby  (S), 


eumque  anno  484  consecrafum,  anno499  vita  D 
defunctum  indicaf.  liuk  anno  ip^^ius  morfcin 
imicctif  efiam  Albcrfus  Le  Grand,  eique  quin- 
quaqesimumocfavum  locum  assignaf  infer  epi- 
scopos  Lexobienses.qui  sedcrunt  in  vico  posfea 
vidgonuncupafoCozquenndoU  antcquam  iUam 
seiicin  Trccorium  friinstulissct  S.  Tugdualus{'.)). 
Sed  qua  auctoritate  Hli  scrij)tores  in   incerta 
dcfinicndo  jilus  ^quo  audaces  hxc  asseruerinf, 
omnino  sHuerunt.  Erat  oUm  in  WaUia  meridio- 
nali,  in  hodierno  comitatu  Pembroke,  monasfe- 
rinm  OrdinisTironcnsis(quod  secido  XlaMar^ 
fino  Turoncnsi  comVdum  ferunt),  S.  Dogmaelis 
nomine   consecratum  (10),    cui    faiiicn    posfca 
S.  Thomas  jiafronus  substitutus  est  (11);  sed 
rcfiis  nomcn  S.  DogmacUs  hocUcdum    retinuit 
vicus  {19).  Num  hic sanctus  cuin  Docmaek  ArmO' 
ricano  idem  sit,  dcfinire  non  ausim. 
SS.  Dominatoris,  Pauli.  Anastasii  et  Dominici, 
episcoporum  Brixiensium,  franslafio  annunfia- 
tur  hodic  in  Phdipjn  Ferrarii  Cafalogo  gencraU, 
adjccfa  hac  nota  :  Ex  Tab.  Eccles.  Brixien.  hac 
die,  quando  horum  SS.  corpora  ex  castro  in 
aedeni  cathedralem  trans!atasunt,hcetOfficium 
translaluni  oh  dictamcausam('f>.'.'f»w  Omnium 
Sanctonim)  in  alium  diem  transferatur.  licla- 
tionem  ilUus  solemnis  fraiislationis,  dic  1  novem- 
bris  1581  a   S.   Carolo    Borromxo   factx,  ex 
Joannis   Francisci   de   Florenfinis  prcshgferi 
Brixiensis  schedis,  aliaque  huc  spcctantia  jn-otu- 
lernnf  majores  nosfri,  in  commentario  historico 
de  S.  Anastasio,  ad  diem  20  maii.  De  S.  Paulo 
actuni  esf  ad  diein  7  februaru;  de  S.  Doininafore 
et  de  S.Dominico  agendum  ad  dieni  5  novemhris 
et  20  decembris. 
Domna,    Domnina    et    Cyriaca.    In    synaxario 
Sirinondi  aniiuntiatur   martyrium  trium  san- 
ctarum  muUerum  his  verbis  :  Kal  aOXr.jK  twv 

avwov  YUvaixuiv  iojJLva?  •/.■xX  Aoixvivk;  y.i\  Kup'.anT);.  Et 

certamen    sanctarum    muherum   Domna*    et 
Domninai  et  Cyriacte.  In   mcnxo  grasco  mona- 
sterii  S.  Marci  PP.  Prxdicatorum  Florentix  : 
Domnica,  Domna  et   Cyriacus.   Qux   sanctx 
muUeres  quuni  aliunde  nobis  non   innotuerinf, 
dumcertiorananciscamurdocumenfa,praiferinit- 
ten-dx  visx  smd. 
S.  Domnolus,  episcopus    Cenomanensis.    lu  solo 
Aucfario  Barberinio  ad  Martyrologium  Bedx  a  F 
Floro   Lugdunensi  auctum   reperio   ad    diem 
1  novcmhris   :  Eadem  die  Cenomanis  eivitate 
natale  S.   Domnoh    episcopi    et   confessoris. 
Quunupue  nec  in  ceteris  documentis  hagioJogicis 
neijue  in  dup>Uci  Vita  S.DomnoU  a  Papebrochio 
ad  diein  16  maii  edita  quidquam  occurrat  unde 
ratio  reddi  possit  cur   hac    die  memorandus 
veniaf,  spontc  orifur  suspicio  eum  qui  Aucfarium 
iUud    confecit ,  perj)eram  sive    in   documentis 
quibus  usus  est  sive  in  schedis  stds  j)ro  kal. 
dccembris,  quo  S.  Doinnolus  obiit,  legisse  kal. 
novembris.    Ceterum  ad  ea  qux  de   S.  Dom- 
nolo  ad  preBdictum  diem  16  maii  disj)utata  sunt, 
hoc  mium  advcrfendnm  videfnr ,nem j)e jiosfquain 
longe accuvatius di- codicibus  inanuscriptisHlsto- 
rise  Francorum  a  Gregorio  Turonensi  conscri- 
^/a;(13)  nosfris  teniporibiis  inquisitum  cst,  jam 
nonUccre  fani  facUe  in  illo  ojiere  interj)olationes 


(1}  P.5.34.  —  (2)  Cfr.  infia.  Comment.   Je  S.  Caritreo.  — 

(3)  RiceRees,  Essaij  on  the  M'ehh  Satnts,  pp.  140, 153.  — 

(4)  Cfr.  ibid.,  p.64.  —  (5)  Dizionario  di  opere  anonime,  toin. 
III  p.  S&9.  -  (6)  Op.  oit.,  toni.  IV,  p.  ^294  sq.  -  (7)  Gall. 
c/iW.v(.,  lom.  XII,pp.  21.118. -(8)  Vies  des  Bienheureux 
el  iles  Saints  de  Breta.jne,  p.  "211.-  (9)  Ap.  Lobineau,  SS. 


de  Bretajne,  append..  p.  9.  ~  (10)  Diigdale.  Moiiasf.  Andlic, 
tom.IV,p.l2J<.  ~(11)  Rice  Rees.  Wdsk  Sainis,  pp.  71,  ;i58. 
—  (12)C;irlisle,  Topog.  liiction.of  Wales.—  (13)  Cfr.Pertz, 
Archiv,  tom. V..  p.  50-52;  tom.  VII,  p.  246-249;  tom.  VIII,  pp. 
30, 80.—  G.  Monod,  Sources  de  Vhtsloire  m^rovingieime,  p.  57 
sqq. 

admittere. 


DIES  PR13VIA  NOVEMBRIS. 


A       admHtere,neque,  nlln  rntioiie  prohabilem  videri 
senientJam  Cohitii  (1)  et  Papehrochii  t^j  interpo- 
latnmjndivantinm.  libri  VI  cap.  9,ubi  de  S.  Dom- 
nolo  affitnr.  Vnde  ultcriits,  fpiuin,  quidquid  dirat 
Bouquet  (3),  non  facile  concilieiilur  qim  apiid 
Ch'egoriuni  de  ratione  suscepti  a  Bomnolo  prx- 
sulatus  Cenonianensis  lcr/untur,  cuiu  Hs  qux  de 
eadem    re   traduntur   ai>ud   aiionijiiiuni    Vifx 
S.  DomnoU  scriptorem,  omnino  uter  alteri  prx- 
ferendns  slt  disccpfanduin  renit.  Ilujus  autem 
auctorittttcm  aucforiiati  (rrerjorii  postponendam 
esse  mUhis  duhito.  Quamvis  enlm  se  cum  sancto 
plurimuiii  concersafnm  esse  dieat,  ccrfe  ipsnm 
nou  videtur  novisse  antequam  Cciiomanensis  epi- 
scopus  factus  sit  nec  quidquam  distiticte  de  gestis 
ah  iUo  in  supcriori  xtnte  referf,  nisi  quod  Roma 
jam  episcojjus    Cenomauos  cenit  raeante  jam- 
pridem  easede  et,  vehementer  idpostulanfe  cJvro 
et  popuhi,  invitus  sane  et  compulsus  Ecchsix 
Veuomancnsis  retjimeu  suscepit.  Scrij^sif  idem 
anonymus,  ipso  testein  prolo(jo,suh  Haduindo 
episropo  :  is  autem  oh  anno  ut  videtur  023  et 
certe  post  nuiium  fJl.j  usqiie  post   inchoatum 
B       ammm  644  etforte  usque  ad  annum  652,  eidem 
Ceuomnnensi  Ecdesixprxfuit.-unde  rursiis  colU- 
qitur  auctorem  illum  auonijmum  sutis  jumiem 
fuisse  ubi  Domnolum  novit,  quipjje  qui  anno  581 
episcopatu  cessit,postquam  sederat  annos  Aaltein 
ricjiufi  duos.  Grajorius  autem  Turo}iensis  certe 
scripsit  ante  annum  596,  quo  anuo  Gregorius  M. 
sttmmus  pjontifex  ad  Pelagium,  illius    in  sede 
Turoneusi  successorem,  litteras  mtsit,  nec  certe 
mimisrecte  nosse  poterat  qux  suo  fc.mpore  acta 
fuerant  cirea  ordiuationem  cpiscopi  qtii  Turo- 
iieusisEcclesim  suff'raganeus  erat,quam  obscurus 
quidam.  presbyter  vel  clericus    quinquugesimo 
salfem  post  iUam  ordiuationem  auno  scribens. 
Itaque,  nt  (ptam   plurimitm    anougmo   nostro 
concedamus,  iUiid  tantum  ex  ejits  narratione 
prohahiliter  coUigeudum  videtur,  Domnolum  sci- 
licef,  a  Clofario  II  rege  episc.opum  Cenomanen- 
sem  designatum,  consecratujue  episcopali  oriia- 
fum  fuisse  antequam  Ceuomanos  accederef. 
S.  Duffus,   Scoforum  rex,  memoratur  hac  die  in 
Calcndario  Daiidis  Camerarii.  Sedjam  uotarit 
Henschenius  nosfer (4-)  qiiam  lecis  essef  iste  a iictor 
In  adstruendls  sanctls;  nec,  quod  ad  Ditffum 
C       attinet,  uUa  (dicujus  crchslastlci  citltus  vesflgla 
in  7nonumeiitis   certloriOus  offendlmus,  quam- 
quam  utique  ipsius  virtutes  laudihits  extoUunt 
Scoforum  aunalcs  (5). 
S.  Dysibodi  translafiouem  ad  hauc  diem  aunun- 
tlanf    Thomas  Dempsterus   lu   suo   Menologlo 
Scotico  et  Ferrarius    in  Cafnlogo   gcneraU,  ct 
proiterea  in  sitis  martijrohgiis   rel    meuologils 
Ordinis  S.  Benedicti  scriptores  hujus  Ordims 
Aruoldus  Wi(jn,Hugo  Mninrdus,  Gahriel  Bucc- 
llnits,  Anfoniiis  dc  'Heredhi,  Bruedictus  Cherlc. 
Qui  omneii,pr!ster%dtimum,remittunt  ad  scrlpfo- 
rem  Anualium  Sancti  Dgslbodi,  qitem  secundum 
veterem  errorem  Dodcchinum  vel  coutiuuatorcm 
Marlani  Scoti  vocunt  (G).  lu  his  iiempc  Aniia- 
libus  nd  nunum  im  Icgitur  :  Reliquift  saneti 
Dysiliodi  transUitae  suut  l;aleud.  novcnibr.  a 


veteri  ecclesia  in  novum  niona-sterium,  mi^ranti^  D 
una  omni  congregatione  sul>  pra;falo  domino 
Cuonone  abbate  (7).   Quse  verba  citavit  jani 
SoIIerius  iioster  ad  diem  8  julii  (8),  disserens  de 
saucto  Dgsihodo.   Vhi  vldcsis  fusiiis  exphinata 
qux  ad  ejitsdem  saiicti  Imf<jriim  pertltient. 
S.  Ei-mengaudum,  episcopum  UrcjeUensem  cxordio 
seridi  XI,  ad  haiic  diem  laudaruuf  Molanus, 
Gaiesluius,  Canisius  et  Castellauus.  liecfius  de  eo 
cum  Martgrologio  Hoimtuo  dicemus  ad  diem  H 
hujus  mensis. 
S.  Eustochiura,  vircjo  uc  mnrfgr,  hodie  legitur  iu 
Usuardlnis;  sed  remiUltur  ad  diem  2  mjvembris-, 
quo  die  lu  Martgrologlo  Romano  refeHur. 
S.  Fina  memoratur  hodie  In  menologlo  Bucclini. 
Ejus  Acta  descripseritnt  decessores  nostri    ad 
diem  12  martii. 
S.  Florus.  lU-imus  cpisropuf!  Lodevensis,  in  Usuardi 
Aiicturiis  hac  die  recensetur :  citjus  Acfa  remitfi- 
mus  ad  diem  4  Novemhris. 
Franciscum  dc  Stanno,  eplscopum  Ihithenmsem . 
nnfum  auuo  1462,  vita  rero  fuiictum  auno  132'J, 
aliquam  cultus  specieni  habere  docent  notx  hnl- 
landianss  ad  diem  prlmam  noveinhrls  inhlblio-  E 
theva  regia  Bruxellensi  asservatai.  Hunr  etiam 
non  sine  laude    in   supplemento   MarfgroUxjii 
G(dlicani{^)  et  in  Catalogo  PhU.  Ferraril  (10) 
inscriptnm  reperies.  Prxterea  st^riptorcs  GaUix 
christianx  (l  1)  ejits  wjmini  l)eati  fifulum  adjcce- 
runt.  Sedet  nosfra  xtate  canonicus  Huthenensis, 
Blonde  Marlavagne,anno  1839  viilgari sermone 
Vitam  B.  Francisci  fi/pis  maiidavit.  Proptcrca 
amo  1878  ad  lU.  eplscopum  Pitthenensem  hinas 
litteras  dediinus,rogantes  ut  faceret  noseertiores 
de  cultu  qitem  ipsi popitlnrcs  adhlherenf  et  qnate- 
nus  eonstaret  utrum  possessor  pacificus  riilfns 
centitm  annorum  decreta  Vrhaniana  anteceden- 
tium,  jure  in  heatorum  nitmerum  rcpnneretur. 
Sedquum  nescio  quocasu  nihil  rescrlptum  fuerit, 
dirimcndx  liti  supersedendum  ditximtis.  Agltiir 
enim  de  vlro  qui  liret  summls  virtutihiis  fuerif 
ornatus,  ad  tempus  tamen  aiiiio  1511  Plsls  con- 
cillahulo  luferfuit. 
S  Gonsaldi  eremltx  Vifn  nd  Iiunc  diem  1  novemhris 
'  legifur  apud  Jac.  Brauche  {\^).At  lu  alils  doru- 
meufis  hagiologicis,  et  in  Bernardi  Guidonis  tra- 
ciatu  de  Sanctis  hemovlceusihus  (13),  unde  (14) 
desumpta  sunt  quaicunuiue  de  S.  Gonsaldo  habet  k 
Brauche,festim  illim  celehrari  indicatur  noms 
novembris.  lu  hitnc  diem  itaque  et  a  nobis  tra' 
ctanda  ejits  Acta  reservantur. 
S  Gotebaldus.  Apud  Rich.  Challoner  (15)  hac  die 
'  mtatur  commemoratio  S.  Gotebaldi   episcojn, 
nafioue  Angli,  qui  exnrdio  se':uli  Xlcvaugelium 
in  Norvef/ia  et  Suecia  prxdicasse  refertur  apnd 
Adamitm  Bremensem  (10).  De  qitojam  dixerunt 
mnjorcs  nostri  ad  diem  5  aprills  Inter  prxter- 
missos  {{l),necall(ptidhic  suppleiidum  ocrurrd. 
In  Dauia.S.Haraldi  regis  et  mariyris  mcmoria  hac^ 
,lie    recciisctur    in    Caitdogo  gciicrali    Philippi 
Ferrarii,  qui  et  in  nota  suhjuurfa  Id  cx  kal   et 
scriptorib.    Danis    erutum    atqite    Ilarnhium 
aniin  mi  pro  Christn  Interfertum  esse  mdicttt 
Fulf  is   Hnraldus   VI,   cognomento   Blaatand 


(1)  AlI  an.  545,  nuii..  19  sqq.  ~  (3)  Act.  SS.,  tom.  III  Maii, 
p.  m^.  nunun. 5,  6.  -  (3)  Hht.  <fe  Fr.,  1  orn.  II.  p.  271  not. ;/. 
-  (4t  Act.  SS..  toni.  V  Jiiaii.  p,  'i^  h.  -  (r.)  Cfr.  Foil.es, 
KaU»dars  of  Scotthh  SahU.,  p.  .T27.  ^  lO)  Cfr.  G.  WaUz  m 
Prolegom.  ad  hns  annale..  3/o».  Cerm.  H.st..  lo.,..  XVII 
Scvint  pp.  4,  5.  -  (7)  Mo,i.  Oen>,.  Hist..  lom.  cit..  p.  20.  - 
ts)  !i;;.!sX.  lom.  II  Julii.  p.  r>81  nu.n.  9.   -  (0)  P.  1188.  - 


(10)  P.  4-28.  -  (1  n  Tom.  !.  p.  "228.  -  (12)  Sai.icts  et  San.cte^ 
a'A,n:e,;>.e,  p.  6"29.^  (13)  Ap.  Labbe.  Bibl.  mv.  m,s...  loin.  I, 
p.  6-29.  -  (14)Il.id..  P-  ''^^-  -  anJ/nXW,  Marf,jrolo.nM^ 
\m  -(I*i)  Gest.  Ha,.mab.  Po„t,f..h\,.  ii.  cap.  82  al.  -J 
(L.  OeL  Wst.  Script.  lom.  Vll.  p.  3^20).  -  H?)  Tom.  I 
April..  p.  396. 

seu 


^  PR^TERMISSI  ET  IN 

A       seu  C^rulidens,  qui  ah  Ottone  M.  demim  et  ad 


amplerfendam-  religioncm  christmnam  nHiuctus 
huic  deinceps  in   regno  suo  propaijandx  haud 
segniter  incubuit.  Qm  studio  wuHorum  anfiqms 
superstifionihus  nimis  addictorum  odnim  ni  se 
concitacit,  qnihus  dnccm  se  ohfulit   Sueno  seu 
Sioein,  finm  ejns  nofhns.  Ad  arma  ventum  esf 
Haratdus  aufem  in  prxlio  sauciatus  paulo  post 
cr  accepfo  vnlnerc  ohiit.  lioc  solum  sensu  pro 
Christo  interfectns  dici potest  Et  Baromus  qu,- 
,lem  (1)    sancti   nomine  eum  condecoraf;  sed 
nullum  hacfeuus  cultns  antiquitus  illi  prwstiti 
vestigiHm  reperi.   Qua  vero  hcitaie   Phihppns 
Ferrarius  ad  calendaria  et  aJia  monumenfa  pro- 
vocare  soleat  qus!  uumqnam  viderif,  S3;pins  m 
opere  nostro  animadmrsum  est  quam   ut  ejus 
tesfimouio  qnidquam  momenfi  trihuamus.  Neqne 
etiam  satis  confiderc  ausim  auctoritate  Joanms 
AdolphiCifprxi.quipost  relatum  gcnus  mortis 
HaraJdi  alt  (2) :  Qua  de  causa  cl  ejus  memonani 
in  fe^to  Onmium  Sanctorum  majores  noslri 
celebrabant  :  nam  eo  die  obiit.  Et  panlo  n,fe- 
rins  :  Ad  sepulcrum  ejus  crecos  visum  rece- 
B       pisse    aliaque    insisnia   miracula    edita   esse, 
constanti  fama  ac  traditionc  perhibetur.  Scr,- 
hehat  ha^c  Cyprmis  anno  1034,  qnum  nuper  a 
Intherana  hairesi  ad  catholicam  Ecclesiam  con- 
versuspatrium  soJum,  quod  nihil  de  conversione 
cogifans  adfempus  reliqueraf,  jam  ulterms  non 
repetere  statuissef,  ac  proinde  jam  non  suppom 
potest  ita  commode  antiqms  tradifiones  cafhol,- 
cas  iuvestigasse  et  reperisse.  Pra^terea  vero  nec 
memoria  alicujus  qualicnmque  modo  celebrata 
nee  fama  milgaris  miraculorum  satis  certa  viden- 
tur  erclesiastici  cuHus  indicia.  Donec  igitnr  cer- 
tiora  i,motescant,  ab  Haraldi  gestis  inter  Acta 
nostra  refereudis  abstinendum  dnxinuis. 
S  Hennenegildus  marfgr  notafurhodie  in  menolo- 
giis  (/ra.c/s(3),  qnem  Latini  colunt  die  13  aprdis, 
uhi  de  eo  in  Actis  nostris  dictum  est. 
Hennenegildus  monachus.  In   martyrologns  seu 
memloqiis    Benedicfinis    celehratur    ad    hmic 
diem  memoria  S.  Hermenegildi  monachi    r^m 
apud   Tamagum  de  Salazar  notatur  ad  djem 
9noi-eudms,propter  rationem  mox  tndicandam. 
Solum  autem  hujuscuHns  f,aulament,nn  habefur 
quod  leqifnr  apud  Amhrosium  de  Mo,-ales  {^) 
G       ri^«/-V^:Sancta  Maria  Saliciensis  (de  la  Sa  - 
ceda)    hodiedum    exiguum    eremitorium    est, 
tertio  ab  urbe  Tudensi  lapide,  rum.s  mgentis 
monasterii  adjacens,  qu^e  illud  opere  mumfico 
conditum  demonstrant,  vestigiis  adhuc  supere- 
minentibusquibus  antiquai  ecclesis  et  claustn 
atque  aliorum  quorumdam  ccenaculorum  figura 
appareat.  Ferebantur  vulgo  illic  condita  esse 
corpora  gloriosi  principisHennenegildi  ejusque 
genitricis.   Sed  nostris  diebus  non  defuit  qui 
devote    locum    iUum    perscrutaretur,  illoque 
exterso,   reperta  sunt   duo   sepulcra   lapidea 
opertoriis  suis  munila,  quonam  alterum  erat 
Utteris  vacuum,  alterum  vero  hanc  pr*ferebat 
inscriptionem  quie  profecto  errori  vulgan  occa- 
pionem  dedit : 

mHOCTUMULO  REQUIESCIT  FAMULUS  DEI  HERMENE- 
GILDUS.QU.OBIIT  DIE  QUINTA  FERIA  QUINTO  NONAS 
NOVEMBRIS.  ERA   DCCCGLXXXI.  FRATRES   ET  SORORES 


ALIOS  DIES  RELATl. 

OHATE    .Bo  Nos.    iVof«m    cst    ^rs   Wspani<^  D 
Tmom  ,-espoudere  annum  Christt  natt  943  (5). 

bns,qna^  nofa  ,dique  nusqnam  -^  f'^  [^ 
Liur-^Putavit  indeUorales  ad  dwn  kalen- 
ZZ  retrocedendum  csse,  et  in  ver.one  h.p<.- 
:"aillius  inscriptiouis  Her,neneg,Idum  ohusse 
;  >,o,-emh,is  Ldicavit.  Jdem  tameu  ..sp,.a^ 
L  est  crorem  i,repsisse  in  scnptnra,  et  «  - 
lem  V.  NONAS  pro  v.  idus  perpe,.m  scu- 
,Ze    :    qnod  omnino  assmdt   Tamagus    de 

"^aazar  k   ^'  '-^^-  '^^'^  ^T  7'^»^ 
He,-me,m,ildi    ,nenfionem    n.  d,em    J     ov  u 
h,-h   rejecit;    confi,-maritque    Heurums    llo- 
1  (7WX    0  qnod   dies  nona  ,^ovembr,.s  a,uu 

i:miuq,u,,fa,,,fe,-ia.nm-E^M.^^^^ 
Aru.  Wioiin  ,nartgrolog.o  -- f  f-- .^^^^ 
sianavif  :    In  Hispania,    monasten      Sand^ 
Si .  de  Salzeda,  sancti  HermenegUdi  mona- 
TH<'foMe,.a.-d,..ifem:^nn\sp^^v.,s^.^^^^ 
H    menegildi  monachi.  Et  sn-nud,au  eos  ad 
^mdem  diem  Ferrarius  Insuo  Cc^"^^^^^  E 
raU  -Salsedie.  S.  Enneneg.kh  monachi,  wtans 
SaMam  oppidum  esseHispani.  ,n  C.Ualaun,<u 
At  ,ni,-a    ILeritate   Christophorus   Heu,jcez 
Zjusmodi    ad  diem   1    norcnbns    M.,uMl-> 
Ze,r,eusi  eloginm  i,iser,ut:  In  S.cUia,depositio 
sancli  Henuenigildi  monachi,qui  in  monasteno 
Sancbe  Mari.^  de  Salsede  Cistert.ense  mstitu- 
fr^mpIexu.postvariasanctitatisop.^^^^^ 
adniiranda vii-tutum signa,approp.nquant    fm^ 
vit^  su^,  anin.am  puram  m  manu  Grea  or.s 
I^mmendans,  l.tus    n.igravit    ad    Chr.s  unr. 
Vademaue  citat  Fr.  Bi,m-uan  :  Ex  relatione, 
■;wJ,quamadmemisitR.P.F« 
Bivarius,  Observanti.e  regulans  Ordm.s  Cistei- 
tiensisProcuratorGeneralisRomie,  m  qua  dum 
agitur  de  Sanctis  SiciUce,hoc  legUur  :  Pnma 
novombris,  sanctus  HermenegUdus  monachus 
Cistertiensis,in  n.onasterio  Sanct^  Manas  de 
Salsede,  etc.   Credibile  p,-ofedo  non   est    h^c 
ha,msse  Bivarium  ex  alio  foufe  q,iam  Amb,-os,o 
Moralio.  Itaque  propria  aucto,-itate  Hennene- 
qildum  nost,-um  Cistercieusem  monachan  com- 
mentus  est  et  ex  Hispauia  in  Sieiliam  franstnht, 
nuum  tamm  Ordo  Ciste,-ciensi.sprtmumanno 
109f^  ac  proirule  ampUus  amus  loO  post  He,-me-  fc 
neqildi  ohitnm  exorf,iS  sit,  nec  uII,nu,nonaste- 
rium  Sicilieuse  Sancim  Ma,-im  de  Salseda  m 
Annalihus  Cisfcrieusibns  usquam  memo,-etm; 
i,n,uo  nec  oppidum  aut  pag,is  hnjns  no,mniS  m 
Sieilia  uUus,  nisi  Salsedm  nomine  desig,mri  sup- 
pnuas  villam  iu  f,-acfu  Messanensi  s,fam,vuigo^ 
SaUce(9),»&i  ta,uen  unllnmalicujns  mo,uiste,-u 
restigi,m     indicatur.    Henriquium     exscr,psd 
Bncelinns  ef  secuti  sn,it  auctor  Caleudaru  seu 
Martg,-oIogii  Cisferciasis,  Heredia  et   Uterle 
Ad  cuHum  veroHernmiegildi  ,tost,-i  qnod  affmet, 
profecto  ad  illum  asse,-endnm  suffcere  nou  vtde- 
tur  epitaphium  a  MoraUo  exscriptitm,  qmtmqm 
nullum  aliud  ejus  cultus  proferatur  nukcnu,i, 
mtins  ,u>his  visnmest  i,ifer praite,missos  adh,mc 
Uem  ilU  locnm  da,-e.  Neqne  etiam  Castellanus 

11       .  i:     j.*i..7...^,     fiftfi- 


aususest  eldem  santiivel  beati  f,t,dn,n  att,-t- 
huere,  sed  venerabUis  tantinn,  uhi  in  suo  Martg- 


(1)  Armal,  ad  an.980,  n.  x.-  (2)  AnnalEp,scSlesv.cen- 
«i<» ,  p.  73.  -  (3)  Martinov,  Annus  <^^-^'fJ"'^''%'^ 
Nov.  -  (4)  Coron.-ca  de  K«^«>-i«.lib.xv.  cap.  18(^on.Vm, 
p  227}  -  (5)  A,t  de  verifier  les  dates,  p.  17.  -  {h)  Ma,iy- 


rolog.  Hispan.,  lom.  VI,  p.  91-  -  (7)  ^rf/Tn"!?' 

om  XXII  p.  54.  -  (8)  Cfv.  Art  de  .^,-ifierles  datesV^  17, 

50.  -  (9)  Fv.  Sacco,  Dizio,..  yeograf.  di  SmUa,  tom.  U, 

P- 1^-  rologio 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A       rolo(fio  universali  ad  diem  5  novembris  scribit : 
SalsfdiK,  pvope  civitalom  Tudonsem  inGallEe- 
cia,  venei-abilis  Henncnegildi  nionachi. 
S.  Hilarius,  cujus  frequens  hodie  apnd  Vsnnrdiiios 
ef  olihi  niftitio  orrnrrit,  die  13  janKarii  tructatus 
fuit.  Hodit'  aijHur  festum  translationis  ejtisdem 
sancti,quod  oh  frstum  Omniam  Samiornm   i)i 
alium  dirm  Errlesia  Pictaviensis  transfert  (1). 
Jacobus  presbyler,  ejitsque  diseipidi  Jacobus  dia- 
conus  «c  Dionysius,  monarhi,  qni  hodii-  rifantur 
in  Anno  Slavico   Martinovii,i>rxtermittuntur, 
donec  sciamus  utruin  pro  fde  catholica  an  pro 
schismate  (jrcecornm  mortem  ohinint. 
hi\encnspresht/ter  in  maiii/roloijio  Withfordii  dic 
1  nov.  recensctur  his  verbis  :  In  Hispania,  festum 
S.  Juvenci  presbyteri,  notabilis  dot-trina^  viri, 
qui  quatuor  evangelia  versibuscxpressit  et  alia 
utilia  opera  scripsit.  Hic  Juvenens  preshyter, 
omnium     poefarum     chrisfianorum     ceieherri- 
mns,  a  S.  Hieroni/mo  magnificc  laudatus,  a  (jui- 
busdam    uuctoribus  inter   sandos    confessores 
annumeratus,  ad  diem  12  septemhris  pneter- 
wissus  fuit,  iiuUo  cuitus  vesfigio  reperto.  Quem 
B      nos,liret  illnstrandx  hnjus  prxclarissims  vitsa 
cupidissimi,  oh  eamdem  causam  prxtermitfimus. 
S.Licinii  Acta  dedit  et  commentatus  est  Joannes 
'  Bonamlus  ad  diem  13  fehruarii  {%)  :  ad  quem 
diem  ilHus  menfionem  hahrnt  Csuardus  ef  Mar- 
tijrologinm    Uomanum,    eademquc  die    Officio 
dnplici  colitur  in  Eccksia  Amlegamnsi  {^6).Apud 
plerosque  famcn  antiquos  marf>jrologos,Adonem, 
Bedam,  Notkerum,    itemqne    in    martijrologio 
manuscripto  S.  Lamberti  Leodiensis  et  in  Her- 
manni   (ireveni  aurtario   ad    Vsuardum,  assi- 
gnatur  Licinii  memoria  ad  diem  8  junii,  quod 
etiam  notamt  Bollandus  (4).  Uem  vero  ali- 
quantidum  erravif  nbi  aif  (o)  apud  sohim  Ferra- 
rium  ad  diein    kalendarnm  novemhrium,    qno 
Saitctus  decessit,  ipsius  nomen  fuisse  adscriptnm 
et  perperam  ah  ilh  srripfore  in vorafam  esse a ucto- 
ritatem    marti/rologii  monastici.    Xam   remra 
inter     addenda    ad     marfgrologium    sub    die 
1  noremhris  legiturapud  Wionem  hxc  mentio : 
Andegavis  in  Gallia,   depositio  sancti  Licinii 
episcopi  et  confessoris,    insignis    pietatis    et 
sanctitatis  viri  (6).  Iieli<]ua  frarfata   vide  ad 
prxdictam  diem  13  fehruarii. 
C  S.  Longini  hodierno   die  nwmoria  cclehrafnr   m 
Calendario    Mhiopico     opnd     Lndolfum     m 
fasfis  sacris  errlesix  .miopira;  ad  diem  Vmen- 
sisHedar,quiestdies  1  novembris.  Eodem  dic 
in  SijnaxarioMhiopiro  apud  Ddmann  :  Appa- 
ritio  capitis  sancti  Longini,  qui  Christi  latus 
lanceaaperuit.  Itein  inSijmunirioCopficoapnd 
Maium  (I)   :   Inventio  capitis  sancti  Longmi 
militis,  qui  Christi  lutus  lancea  aperuit,  cujus 
martyrium  die    25    Abibi    describitur.   Acta 
S.  Loiu/ini  fraciafa  fuernnt  ad  diem  1}  marfu, 
nhi  h'(j'itnr  ha:e  iuvenfianis  capitis  historiola. 
S.  Lusor,  ciijus  hodie  fit  nientio  apud  Casfcllanum, 
rejiritnr  ad  diem  4  mn-embris,  quo  dte  in  anti- 
qnis  martijroUxjiis  signatur. 
'^.Wi^xmm,  ej)iscopum   Mediolanmscm  (in.    sec. 
'  VlJ  annunfiant  hoc  die  cafendarium  missalis 
Amhrosiani  an.  1560,  Galesinius,  Castellauus  et 
Ferrarius.  Nos  rum  Marfgrohgio  Romano  et 
recenfiori  Mediolanensi  cahndarin  ugemns  de  eo 
ad  diem  5  ejusdem  mensis. 


S.  Marcianus,  qni  hodie  a  nonnnllis  recensetuv,  D 
iHdetur  esse  Marcianus,  confessar  Cijri,  vel  Mar- 
cianus  episc(ipus,  de  qnihjis  agetur  die  seqiipnfi. 
S.  Nabor.  In  dupliri  editione  Marti/rologii  Vsnar- 
dini  cum  additionihus,  qux    vulgo  attrihuHnr 
Hermanno    Grefgen  seu    Greveno,  legitur    ad 
diem  1  novemhris :  Pictavis,    sancti    Naboris 
episcopi.  Quam  mentionem  minan  cst  omnino 
neque  admouito   leetore   prxtermissam  esse  a 
Sollcrio  in  aurfario  Greveniauo  ad  hnncdiem, 
qunm  tamen  ddigenter  notata  sint  ea  qux  apud 
hnnc  editorem  eamdem  prscedunt  et  sequuntur, 
et   Sollrrius  in  prxfatlone  sua  (S)  significet  se 
duplici  illa  editione  Greveniana  nsnm  esse,  nec 
certe  alia  ejusdemjiosteriorprostet.  Quidquid  sif 
de  ea  re,  illud  rerfiim  esf,  nnllum  hujus  nominis 
episcopum  Ficfavienseni,rel  qni  in  rioilate  Pirfa- 
viensi  prxcipue   colatur,    usqnnm    memorari. 
Qnumque  in  (diis  auctariis  Vsuardinis  non  pav- 
cis  ocrnrrat  eodem  die  mentio  Pictavis,  sancti 
Hilarii  episcopi  et  confessoris,  qux  apud  Gre- 
venum   omissa  e.^t,  non    immerifo,  ut    vidcfur, 
suspicio  oriri pofest  hanc  annuidiafionem^pcr/ie- 
ram  a  Gremno  ml  dliquo  ipsius  adjutore  lectam,  ^' 
oeeasionem  dedisse  ernnieie  illius  Naboris,  omni- 
hus  aliis  martijrologis  sive  hagiographis  ignoti, 
in  Greveniano  martyrologio  indieafioni. 
B.  Nonium  Alvare-/.  Pereira  hoc  loco  a  nohis  colh- 
cari  jnre  miral/ifnr  qni  meminerit  e.a  quse  in 
appendice  fomi  III  Maii  (9)  scripsennit  decesso-^ 
res  nostri.  NHdl  tamen  hoc  nohis  crimini  diiret,  sl 
illas  qnas  dle  lljanuarii  anni  1878  inysippoue 
arrepimus   Ufteras  cum  eo  communicnrerimus. 
Srrihehat  nempe  Vincentins  Ficarelli,  S.  J.pres- 
hijter :  Cultnni  canonicum  et  liturgicum  nunquani 
habuisse  videtur,  ne  apud  Carmelitas  quideni; 
venerationem  tainen  populareni,  pnescrtini  ad 
exitum  fere  seculi  decimi  soxti,habuit  niagnam, 
et  vulgo  et  publice  appellabatur  sanctus  et  bea- 
tus-  poregrini  plurimi  adibant  ejus  sepulcruiu 
votisolvendicausa.Quae  veneratio  tainen  paul- 
latim  decrevit,  ila  ut  nunc  dici  possit  nullani 
csse  et  vix  tanti  viri  extat  menioria.  Toinpluiii 
certemagnificum  ab  eo  exU-uctum  torrae  motu 
anni  1755  magna  ex  parte  corruit.  et  nunc  vix 
supersunt  parietes  et  sacolkim  iuajus,quod  ver- 
sum  est  in  museum  archa^ologicum.Post  expul- 
sionemreligiosorum,quaeinhocregnoeffectaest  F 
anno  1S34,  ossa  venerabilis  servi  Dei  e  sacello 
interiori  monasterii    Carmelitaruni    translata 
fuere    ad  sacellum  item   interius   monasterii 
canonicorum    regularium  S.  Augustim,  vulgo 
dicti  deS.Vicente  de  Fora,  quod  nunc  est  resi- 
dentia  Em.  Patriarchse,  ibique  asservantur,  sod 
sine  ullo  cultu,  in  capsula  Hgnea  et  fere  neglecta. 
Processus  sivo  Ordinarii  sive  apostolicus  pro 
eius  beatificatione  nunquam  viriontur  mstitu  . 
fuisse  acta  nullanoque  in  tabulario  patriarchali 
neque  alibi  repei-iuntur,  et  fnrtasse  nunquam 
extiterunt;nuUa  enim  memoria  invemtur.Pau- 
cis  at)hinc  annis  R.  P.  Generalis  Carn.elitarum 
Ronia  scripsit  ad  sacerdoteui  Lusitan.m.  m.h. 
lamiliarom  hic  commorauteui,  oirio.Mq.H-  rn...- 
rnisit  ut  quidquid  invenire  posset  colligeret  et 
coraiu  Em.  Patriarcha  aliisquo    viris  idoneis 
discuteret.  Mmn.s  sihi  de.nandatum  sacerdos 
sedulo  executus  est,  sed  pra>tor  id  quod  apud 
auctores  Vit^  servi  Dei  et  in  chromcis  Garmeli- 


-        ro.  .  ,  D  900  -  (7)  Script.  Vei.,  Unn.  W,  P-  99.  ^  (8)  Num- 189.  - 

(l,Cfr.  Act.SS.,  lom.IJ.n...p.7<i'..,  nu.n.  o.  ^  (2M'^/.  ^;^^' J/ 

SS.  iom.  II  Febr..  p.  675.    -  C^)  \m     p.  677    nu.n.  19    --  (^)  ^- 
{4}  Ibid.,  nun..  i:i.  -  l'>)  Il>''>-.  ""'"•  ^'^-     -  (''*  ^'■'""""  ^  '"^-  tai'U"^ 


8 


PR.ETERMISSI  ET  IN 


A       larum   invenitiu-.  vix  ^Uiquid    aliud    coUigere 
potuit...  Idem  sacerdos  edidit  libelluin  m  quo 
reperies    nonnulla   ex  supra  notatis    brevem 
narrationen.  aliquot  unraculorum  et  libeUnm 
supplicem  aUquot  episcoporum  ad  Pont.ficen., 
cujus  tamen  libeUi  exitus  nuUns  fu.sse  videtu  . 
Nec  Rom^  apnd  Fahr.  dr  Monfe  Canneh  qiud^ 
nuam  servandocent  littera^  dicO  marfnejnsdem 
Lnijuhente  Adn..  Jiev.  F.  aencrali,nobisHoma 
transmis.^.  liaqnc  qnum  Vita  hnjm  sanctummi 
viri  auctore  Antonio  Fodei-icioCostio  l  hjjpone 
anno  1723  t>n>'^s  data,  quam  snb  ocHhshabemus 
,nmdam  referat  unde  snademnr  ut  a  qmdlihet 
decertiendo  mnltum    caveamns,  rem  in  medto 
dnximus  reiinqnendam,  donec  I)eo  jumntepra^- 
sentes  monumenta  sanrtHatis  perscrntati  fueri- 
mus.  Lihellus  de  qno  P.  Ficarelli,  tituium  hahet: 
Memoria  sobrc  a  phase  christa  do  grande  con- 
destavel  D.  Nuno  Alvares  Pereira,  peio  P.  Jose 
Antonio  da  Gonceicao  Vieira.  Lisboa.  typ.  de 
Souza  et  FiUio,  1871.  Vbi  (p.  03)  invenies  htteras 
snvplices  ad  Clementem  X  datas  mense  maio 
anni  1674,  ad  Nonii  Imitifieaiionem  ohtinendam. 
B  Nmrtiam  vidmm,  Tertii  Ordinis  S.  Franelsci,qn^ 
anno  lo96  e  vita   migravit,  beatam   appellat 
hturus    de    Monasterio,    nonnullos    afferens 
'auctoresqniejusencomiaceMrarunt,sednuUum 

leaifimi  cultns  certum  documentnm. 
S  Oddon,  eremita   Tndensis,  a  solo  Tamaijo  e.r 
'  firtitiis  illlsJnliani  TolHaniAdversarus  ad  hanc 
diem  Mart,p-oIogio  Hispanico  insertus  est.  _ 

S.V^ievm(WalliceT>-.xd-^^n)Tlia^^^^ 

Britannici7wstris  diehus  edidd  W.  J.  Kee.'>(\). 

Quam  utinam  cognovissent  majores  nostn  uh  ad 

diem  15  aprilis  iUins  Sancti  Arta  tractar>mt 

S  Polycarpus.P06''g««'«  Sau^saijussanch  Mathu- 

^"  riniActa  retulit,in  kunc  modum  de  Fohjcarpo 

nr^fatiUathuriniepiscopo,dicereexorddur,pte 

utiqrceSaussa.jana:M  vero,  tainelsi  impense 
tanto  confessori  gratulemur,qui  divme  actorum 
meritis  tot  insignia  glorise,  tot  monmienta  pie- 
tatis  promeruit,  tamen  non  sine  dolore  termms 
nuod  S.  Polycarpus,  qni  eum  in  Chnsto  genmt 
ad  tam  subUmia  provexit,  nec  exilem  obtmeat 
debitihonoris  participationem.  Nec  enim  ipsa 
in  ecclesia  Senonensi,  quam  difficiUmns  lem- 
poribus  rexit,  quam  atroci  sub  persecutionum 
C       proceUa  fovit,  tutavit,  servavit,  uUa  vix  ejus 
exstat  venerandffi  memorise  scmtdla.  Cum  pri- 
dem  eius  sacratissimum  nomen  ex  pontificum 
iUius  ccclesi*  serie  exciderit,  porro  mter  san- 
ctosquos  ea  honorat  nuUum  hactenus    ocum 
sortitussU,  adeo  ut,sicutopus  fuit  moderno- 
rmn  nomenclatorum  diligentia  ut  suum  m  ordi- 
nem  restituerelur  in  episcopaii   catnlogo    sic 
no-^tra  hacfere  indiguit  commonitione  ut  cultum 
debitum  reciperet,  qui  inter  sanctos  quibus  jure 
tutelai    et  beneficiorum    debito    ecclesia    lUa 
obstricta  est  id  non  solum  meruit  ut  sanctissi- 
mis  ipsius  patribus  adcenseretur,  sed  speciah 
coleretur  nominis  reverentia.  Nec  enim  vir  Ule 
beatus  inter  sanctos  duntaxat  iUius  scdis  pon- 
tifices   confessores  annumerandus    erat,    qui 
polius  martyrum  honore  debuit  celebran :  non 
ideo  solum   quod   pressuras  plerasque,  dum 
Ghristi  gregem  adversusfrementes  lupos  tuere- 
tur    tempore  fervcntis  persecutionis  Senoms 
susVmuerit,sed  potissimum  quia  ob  constantem 
ChrisU  nominis  confessionem   ab    impns    m 


ALIOS  DIES  RELATI. 

exihum  pulsus,  in  B.^ia.J^ve^^ 

magnarerum  penuria  ^^  ^'^"^."If^     '  fl.,^^,.;. 
mum  iu  propugnatione  fidei  ^^P''~^^^^ 


mmn  iri  pi-opiigiu.'-^ .  Fcflesia 

Ouo  nomine  Romaiia  onmmni  matei    bcclcsia 

Surimo   viros  beatos  inter  ,navtyresackcr>ps,t, 

qu    ipsa  in  Gallia  jam  pridem  eccles.a  V  en- 

n  ensis  sanctum  Florentium  ep.scopmu  suum 

rtumu  iu  exilio  mar.yris  l-^-;— 

emcopomm  manuscriptum  sec.  A 1  /,?"»  sanc 

ejus  rcstigium  nullum  apparet,  neque  Pet,  «,s  de 
i'atauJs  tant.  aucto,-iiatis  est  nt  qucmve 

sandmn  nominat  ilUco  sanctum  credas,  b««s- 
Zlcanoni.ationonimpedit,inom..uuspr.- 

irnnittatur. 
Potanus.  Vid.  infra  VoUo.  .        ,     ,         , 

SS   Publius,  Victor,  Hermes,Papias,  Jus  us  e 
Vitalis,/.orf/6  legnntur  in  Usuardnus,poste> o  die 
in    Uarh,roloqio   Fomano   et   lheron,jnuan,s ; 
qnare  in  diem  2  novemhris  renotiuntnr.  ^ 

Pvriecus.  Vid.  infra  VoUo. 

Reginbodo.  In  Supplemento  ad  Uenologium  Bene- 
dietinum  DueeWu    legitur  ad   d,.em   1  novem- 
hris:\n  monasterioWirtenbergiae  Hirsaugiensi, 
sanct^  memori^  Reginbodonis,  tertu  ejus  loci 
abbatis,  qui  vita  excessit  sub  annum  m.ejus- 
aue  historia^  ex  n.onimentis  et  Chromco  Hu- 
sau^iensi    Joannis    Trithemii    hrens     notitia 
traditur;  sed  nnllnm  indicatur  alicuju^  eccle- 
siastici  culttis  vestigtum. 
S    Remedium   episcopum   et   eonfessorem  hodie 
memorat  Auetarium  Tornaeense  Ma,-t!p-ologu 
Bedani.  De  guo  quum  nusquam  abbi  ocemrat 
utla  mentio,  vix  duhium  nobis  videtur  qum  h,ic  a 
die  1  octob,-is  mig,-arit,    nescio  qua  scnptons 
illius  auctarii  oscitantia,  sanHns  is  quem  Hie- 
ronymiannm  Fiehenoviense  adhuncdiem  1  octo- 
hris   indicat    his    rerbis    :   Remis,    depositio 
sancti    Remedii     episcopi,     Corheiense     vero 
minusad  diem  15  jannarii :  ■RemiB,  depositio 
S  Remedii  episcopi   et  confessoris,  ac  demque 
G,-evenus  ad  eumdem  diem  15januan:  Remedn 
episcopi  et  confessoris.  Uhi  etiam  certum  nde- 
tur    aUquam    confusionem    factam    esse  inter 
S   Reniigium  episcopum  Remensem  et  S.  Reme- 
dium  ahhatem,  de  quo  utroque  ad  diem  1  octohns 
eqenmt  majores  nostri. 
Richardum  eremitam  adjeeto  sancti  nomnie  lau- 
dant  Benedictini,    Tritheminm  secnU  qui  deeo 
in  Chronico  Hirsaugiensi  hxc  retidit:  In  festivi- 
tate  Sanctorum  Omnium  obiit  S.  Richardus 
monachus,  presbyter    et    eremita,   qui  vitam 
soUlariam    pro    Ghristi  amore  m  eremitano 
juxta  Pfaffenbron  in  Alsatia  multis   duxerat 
anni^    vivens  in  omni  sanctitate  et  puritate 
conscientise,  multosque  tam  vitEemerito  quam 
sermone  evimgelico  revocans  ad  semitas  vitifi 
sanctioris;  unde  et  spiritmn  habere  prophetue 
meruitet  muUis  miraculis  coruscavit.  ^««a^es 
autemUarhacenses,qualesrece7isprodie,-n,dC:iy. 
Anno  dominil262,kalendas  novembris,  obut 
frater  Richardus,hcremitaPhafl"enbornen.  Eum 
vero  prxtcmittimus,  quum  nihU  deprehensum 
fuerit  quod  eultum  ipsi  adhihitnm  significet.Ete- 
nimlitterisdatisadReverendissimumEpiscopum^ 
Argentiiiensem,  responsum  est  die  31  jamiaru 


(1)  Cafnbro-British  Saiuts,  p.  188-197.  -  (2)  Cattil.SS., 


lib  X  C.6.-  (31  Mo,i.  Ga-vx.  Hist.,iom,  XVII,  p.  179. 
'  anni 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


annl  1878  :  Nec  libii  liturgici   noi-  quisquam 
eoium   qui  <le   Alsatia  sciiptitannil,    cxrepto 
Ci'aiididier,boati  viri  ineiiiineiunt.  Apnd  Gruii- 
didier  vero,  tomo  VI  operuni  ineditorum,  pag. 
I70,h}t^r  Ieguntur:PfafTeiibriinn,jaeens  ad  qua- 
tuorleueas  ab  oppido  Neocastrcnsi  (Neubourg), 
ad  diniidiam  leucam  a  Maricnbrunn,  ad  leu- 
ciiin  <-uin  diinidia  a  Gersdorff,fuit  olim  abbati.Te 
Neocasti-ciisis  Ordinis  Cisterfiensis.  Hanc  soli- 
ludinem  celebriorem    fecit    sacerdos  oximia:' 
sanclitatis.  Riciiardus   iiun<;upatus  :  qni  cuni 
plures  aiinos  ibi  vixisscl.  cum  fania  saiictitatis 
obiit.  Aiinectuntur  quio   Trithemius   scripsil. 
jYcc    /'/.v  fPftiord   traiiamiscniuf    (jiion    itnrforc 
H.  J).  Epixcopo  Arycntiiictisi  de  cailfiii  rc  iiitcr- 
rogandosi  cnravimiis. 
Rivallinus.  Vid.  itifra  Vollo. 
B.  Roma;i  a   Livia   iminiiicruid  huc  die  hat/io- 
(jraphi  aliqui,  decepfi  forsan   a   Leandro  Al- 
bcrto,  (jui   (1)  Hcripait  hmtuiii  iiostrum  kalen- 
dis  novenibris  dieni  suum  ohivissf,  (jiiuin  vita 
cesserit  die  21  novewbris  1201,  ut   reirtius  ait 
E('hard{^),c.r  tcstimoiiio  Bernardi  Gitidonis,  qui 
(jiii  in  rataf(j(/o  uiaifistrormn  (/encralinm  Ovdinis 
PriEdieatorum,  secundum  optiina;  notx  codicem 
Tolosanuin  (3),  cujus  Jectionem  descrihendam 
curaviinus,  Homasum   obiisse   notat  anno  Do- 
mini  MCCLXi,  xi  kal.  decembres  :  undc  corri- 
genda  est  lectio  quam  exhihcf  Mavfem'  (4),  in  ijita 
nuinerus  xi  ante  kal.  decembres  dcsideratur. 
Attuinen  litteris  interro(jarimus  H.  P.  Pradd, 
Ordinis  Prxdicatorum,  vivuin  humanifafe  jde~ 
nuiH  ac  glorix  saiicforuin  valde  stuxUosum,  num 
B.  Romieo  aliquis  cultus  puhlicus  dcferatur.  Hic 
nosfecif  certiores  omnem  sub  auspiciis  III.  Ej)i~ 
scopi  Carcassoneusis  adhiberi  operain  ad  obti- 
nendam  a  sede  Boinana  (■ultus  confirmationcm, 
nobis(jue  transmisit  non  pauca  documenta,ijuo- 
runi  usus  erit,  quando,  Dei  favente  gratia,  opiis 
hollandianum   deductum  fuerit  ad  d/cm  21  no- 
veinbris. 
Simonem    Serantonium,    e.v    Ordine    Servorum 
B.  Marix  Virginis,  in  heatoruin  nuincvum  repo- 
suerunt  auctor  Menohjii  Mariuni,  Lcoiuirdus 
Coszando  {o),Josephus  Bro(tchi{ij),sed  inter  illos 


nil  sci-iplmn  supersit  prscter  id  quod  S.  Hidulfi  D 
legendis  insertum  legitur,  neque  ccrtus  alius 
dies  nobis  innotueril,  quo  potuus  quain  hoc  ipso 
colatur,  quidquid  in  nonnullis  uuctariis  Usuar- 
diiiis  i-elatus  sit  ad  dictum  xi  junii  suh  nomine 
Spinali,  alibi  autem  coli  dicatur  kalcndis  au- 
gusti,  velf  ut  nunc  ex  auctario  Luxoclensi  nota- 
tum  est,  kalcndis  norcmbris.  Itaque  qui  hlstoriam 
Sjnnuli,  (juanfum  ad  iios  jicrrc.nit,  velit  ediscere, 
adeat  Vitam  triplicem  8.  Hildulphi,  quam  cum 
eommcnfario  prsvio  ct    annotatioiidnn^  edidit 
Humbertus     Belliomine ,    Mcdiani    monusterii 
ahhiis,tum  InterAeta  nostra  ad  diein  lljulii,fum 
iii  Hisforia  Mcdlani  monastcrii,  vidclicef  Vitx  1 
numin.iyj-i:>{\)),   Vita;  II  nuin.4  {[()),   Vitx  111 
cajtp.  X,  XIV,  XV,  et  xvi'  exovdium  { 1 1 ).—  Prxterea 
vcro  in  Historia  Mediani  monasterii  modo  citafa, 
primum   occurrit  mentio  tran.slationis  corjiori-s 
S.  Sj)inuli  ad  j)riorafum  Bella-valHs,  qux  ita 
rcfertur  c.r.Joaiine  a  Baijono,anno  1H26  Mediani 
monasfcrii  hisfoviojrajjho  :  Anno  autein  mciv, 
Bertrico   abbatc   ct   fratribus  consentientibus, 
corpus  beati  Spinuli  prjedicti  ad  Bcliamvallem 
honorifice  sublatum  a  Mcdio  cntMiobio,  in  capsa 
argeiito  tecta  reponitur:  cujus  incritis  innuiiiera 
coruscarunt,  ut  a  veridicis  antiquorum  relatio- 
nibus  percepi,  miracula.  Sed  iiunc  vel  ob  com- 
patriotarum  nialitiam.  vel  iiihabitantium  defe- 
ctuni  vitte  ct  insolcntiaiii,  virtutcs  penitus  in 
eodem  cessarunt  loco  (ll2).  Ex  frequenfia  mira- 
rulorum  qux  j)rimis  femjiorihus  jiosf  translatio- 
nem    iu  prioratu    BellxvalUs    apud    veliquias 
S.  Spinidi  contiyerunt,  nomen  suum  ac.cej)isse 
fertur  vicus  non  procul  inde  ad  rijtam  Mosellx 
sifus,  ubi  fluvium  tvajicere  et  sxpe  subsistcve 
solebant  peregrini  ad  sacras  exuoias  undique 
accuvrcnfes  :  qui  vicus  scilicet  /»(/f  Portus  coelo- 
rum   (vulgo   Portieux^  nuncujjatus  est  {V.i). — 
Postea  autem,  anno  1647,  pars  prsecijyua  illarum 
veliijuiarum,  majora  ridelicet  ossa  comjjlectens, 
fvanslafa  est  Bellavalle  iSanceium  atque  veposita 
in  prioratti  Sanctx  Crucis,  qul  postea  in  abba- 
tiam  tifulo  S.  Leojioldi  dedicfttam  exrrevif.  Qua; 
vero  Bellaimlh  revtanseranf,  earum  j)ars  ali(jua 
monasterio  Mediano  restituta  est  anno  1730  (14). 


(jui,  licct  vocati  sancfi,  nullo  tnmen  cidfu  ecclcsia-     Theodorus.  In   Sijnaxario  Mhiojyico   Ddmanni 


stico  gaudent,  et  tandcm  Catalogus  hagiologicus 
C  Etruscus,  Romai  tgj)is  datus  anno  1731.  Quumque 
cjus  nomen  minime  rej>evlafur  in  fahidis  eorum 
qui  in  Ordine  Servorum  ut  saiicfi  cofuntur, 
anno  1861  a  Patrihus  ccenobii  Florentini  cum 
P.  Vicfore  De  Buck  communicatis,  satis  crit 
remisisse  ad  ea  qux  de  Simone  scripsit  Gianius 
in  Annalibus  Servorum  B.  Marix  (7). 
S.  Spinulum  0'"^;/'^  Spin^,  monachum  Mcdiani 
monasterii  (Moyenmouticr)  in  Vosago,  suh  hoc 
di.e  laudat  Auctarium  Luxoviense  ad  Martg- 
rologium  J-suardi,  his  vcrhis  :  Apud  Median. 
coenobium,  sancti  Sphiuli  confes.soris,  qui  prae- 
cipuus  discipulorum  saneti  Hidulphi ,  post 
anachoriticam  vitain,  quam  laudabiliter  con- 
sainmavit,  clarus  luundo  miraculis,  ad  Domi- 
luini  migravit.  Eumdem  S.  Hidulfo  adjuuxe- 


legitur  hoc  die  :  Translatio  corporis  Theodori 
martjTls,  prsefecti  militum,  in  Scatabum  ditio-  ^ 
nis  Sijut  in  .lilgypto  Superiori,  et  consccratio 
ecclesia?  ejus;  //(  Calcudario  ^EthiojjicoLudolfi: 
Translatio  corporis  Mar  Thcodori,  et  in  C(den~ 
dario  Coptifaruin  apud  cumdcm: XAv^niws  cor- 
poris  Mar  Thcodori  Shatabam;  in  Sijnaxario 
Coptorum  apud  Maium  :  Translatio  corporis 
Theodori  ducis  ad  Sciatabam  Asiuti  .-Egypti 
Supcrioris  urbcni.  Theodori  ducis  translationem 
In  ACggpfum  nullihi  legissc  ine  memini;  susjjicor 
hunc  Mar  Theodorum  esse  ahbatem  The(jdorum, 
Hon  reroducem  inHitum.  Fortassis  hic  agitur  de 
celcberrimo  Thc(jdoro,sanctissimo  S.  Pachomii 
discijmlo.  De  Theodoro  duce  actum  fuit  die 
7februarii,de  ahhate  Theodorodie  U  maii,  una 
cum  S.  Pachomio. 


{\)J)e  i-iris  illusiv,  Onl  Frmlic,  fol.  186.  -  (2)  BibUoth. 
h-aitUc,  tom.  I,  p.  101.  —  (3)  CIV.  L.  Delisle.  m  Notices  et 
pxiraits  tles  ntss.  elc,  tom.  xxvii,  pp.  310,  313.  —  (i)  Am- 
pUss.  Coltect.,  toni.  VI,  p.  mi.  —  mSagro  tempioServi- 
tano,  p.  110.—  (6)  Vite  de  Santi  e  Beoti  Fioreiitini^parH, 

Novembris    Tomus  L 


p  581  -{7)Tom.l,<;ent.i,pp.  440et441,adanniiml438.- 
IS)  Act  SS.,  toni.  III  Jiilii,  P-  ^iOS.  -  (9)  Ibid,.  p.  m  - 
(lU)Ibitl.,p.m  -(ll)Ibid..  p.2;^2>i34.-(12)BeIhoinme, 
op.  cit.,  p.  ^69.  —  (13J  J.  F.  Deblaye,  ReUqnes  tie  Vrylise  tle 
Moyenmontier,  p.  5.  -  fU)  Ibid..  p.  f>. 

2  Tiinotheus 


^^  PR.ETEHMISSI  ET  IN 

A  Timolhcus  nnni>,;  ,ui  l.fe  reUbrafur  iM 


;  ALIOS  DIES  RELz\Tl. 


%„c,r.rio  Jthiopiro  ,i,'o<'  «'"'''  l>'l'"f"''"- 
'a::!sidr,„es,,i!.r<o,,i,Da„ir,PapMn„. 

(1(1  diem  15  jwiii. 
T,     aniu.  „,.n-,,n-  Mir  ,rlr,.;„..r  ,„  t<,„.a.r.u:o 

,„   C.,lr„.la,-io  r,  H,,„....:..-ia  Mh.op.n^   1..,"- 
tl,e„s  ,n,.iil ;  ,rli.l..a  ro,.se„,i,.„,  nom.na,  .„  ho, 
so,o  nomine  disc,-epa„fia  es,. 
VrllciK.  r«/. /w/'ra\'ollo- 

S     Venerii    translatio.    h.    A,Ktm-io  Flo,-e.„n.o 
■  Vsmrdim   „,a,;,„-olo!,ii  a„,nn„i"f»>-  -" '    ''" 
dir  i„  CivitateRet;ii  dn  ,Em///«,  F'»'"'  ''"'"':! 
M„„„e„siJ,   translatio  oorporis  beat,  Venevu 
nfes.ori;:departibnsU,censiunwnlReg.J. 
pnvdictun,.   Ei„s  l,;,„sla,io,.,s  „,e,„o,;a  ..p'.d 
Fhil    I.W,-a,l,..„  '-t  i»  >»a>;'J>-olo9"^  «  ''"■'"" 
logiis  BenediHinis  rejiri,„r  «rf  di,',„  3  »orH»- 
in\-    Dr  ea  .Hct.im  est  a  majonbns  ,,ost,,s  ari 
,/,>'„,  13  septe„,b,-is,  i„  commentario  p,-»;o  ,1e 

S.  Venerlo  (1).  .         „    ■      ,      ;„ 

Vollo    Potanus.Velleus,  RivaUnus,  Pynecu..   1„ 
m-o  q..e,„  desa„rtis  B,i,a„„i^  Armo,;c^a„,.o 
maqanice  edidlt  ca„o„ic„s,hG.„;.h>,,  „.,h- 
ca„,„r  ad  ,liem  1  „ore,„h,-is  „o„nun,  1„o."m 
,„e,„o,-ia  so!„m  se,;;„a  est  per  nom.na  q,mrum- 
ir,7/;„,.,-«/,o";Wo,.o,-o"'<''i'"-'™'''";"f 
„,.la.-es.  Videlice, S.  Vollonis V'^'-"P';'"''^''" 
liiy„i,„s  estrics  ,,„Wa.»  ";  «"  ^'f  "  ^; 
nJa  S.  Brioci.  Qnl  ^ancins,  a„  Ga,;.h,,,1o,  ,e  e.r 
maiori  B,;tan„ia  h,  A,;,>o,;.;,m  re„„,  .-t  a  „o„- 
Zis  ,.,.,„  exis,i„>a„.r  c„m  S.  Bonto,  ep,scopo 
Claromo„ta„ol?),q>.ico,lt,,,-dieloja,n,cn-,'. 

S  Poiani  item  titnlo  decoralnr  ,,c„s  d,meseos 
]i2cZs.Isfo,;eid,,„,'stc„„,S.Potent,„o, 

disclpuh   S.  Cohnnbani,  j»/  mapstrnm  s,„.,„ 
M..^t  L„.rori,.m,  ac  ^ostea,„  A,;„or,ca,, 
elsec„„d,.,„  I>e„,i,s,e,;,m  .nonastermm  cond,d„ 
juxta  allqnam  A,mo,;c^.  eiritatem,  ,p<od  san- 
rt/s-s/,,,.  o„he,;,a,;t.Pn-n-'>1'"<  '■'"•«  ""''«»'.''^"- 
M^rolim  stataa  S.Pota„l,ahb,„,s  ,„,.»,»« 
„e,-entis,in  ecelesia  eao.obii   La„tenacens,s(t). 
S  Velle  .,-«„/te  ,nemoriam  a„  rlr  ,„B,;ta„,..c,s 
,raditlo„lb„s  esctlendls  versatlssmus,  Dame! 


B 


i,,rf„ri™»M/o,r.crf.yv,.,/„„.'.i'-|;;^^™;^" 

(„,„  e^se  nomlne  ret„st,x  ec,-!es,a<  (.>„<, 'Cca», 

%r;a,.m  ^:z:,r:zj::z:- 

„/;/,, c,i,'S'ia>„  //".'/"■■'■  V""" '"■'"""'  ^"  "• 

,BI  r,>,o  infinens.  A,leo  .„„.'.„  ™"';"'i'^'- 
,,;,,„„  ,-„./,.//„«^  cle.,i,„.^  f„,ssefernre,  a 

'ZZ!,s„;,.;,.s. ".'7f;;;:,t;::: 

sa,n'„,m  qui  in  alte.o  ,-j„s,le,„  a;,!,e,,s  lae.e 
sed,;  firlaL  Mira  p,-Me,ea  .ina^dam  ,le  eo 
„aira„,,.r     prod.y.a.    *<•«    " 

""""""■  :-;;;:r:,.,s  ::£"'"•  ^^"^" 

;,  ,  ;„  t,-actu  Uo,,ensij>..rta  ..,;;,„  B!os.-o„e„- 

a!,e  (ad  ,.;.,i»la  ne>„pe  pd^^J  '"""''  f^^ 

l'rcm  hxc  sU,t„a  p„e,;„„  reprBsentat  nudo 

,;*!«  .««/.*'•--' /'«""""«"""'";:;;/:: 

,lr,.;,  „.a„,.s  ...r.n  snstctat,  nec  ci.n.h'""»  "', 
„;     l>',ie  .■o..spl.;t>.r  „ndeepis,<opumrdc^»- 
„',„  "suspleeris   (5) .    Q„i'h,am   rero  „;...,..'." 
no,,„!a,-i  loc,„  ,hn-e  ,,.,„.»■„,  h,ee,^ta„,es,. 
w"ierus    Diel    1   >>or.;„b>^ls  iU,gat  Mn,-er  (G) 

„;,„,„;  A,..,...^ta„l  i»  Barana,  a„„o  Mi 
1,1,  seJqao  ,he  obie,;t  re!  quo  loco  y«/  "., 
tiom,:ino  inoratur.  Atpr..lp,.e  es.de,;,,,. 
,,{;cl„s,;,!t„seechsiastki,ps,t,;b„t,, „„,.„,,., 

:„«,/  ne,i„e  apnd  M,„-er  ncp.e   ,.!.b.  .■eper.re 

Wnhcbnus.  Ilefe,;  htem  Murer  (7),  /„  .h.cat.,ae- 

Zsim.Jr ,ad!.ramrlpa.,L,,r.fl>^>, 

nonproculab  Imjus  orlgine,  s.tam  esse  erc!es,o- 
lam    ci  qa^.lam  ret»-^^  '"'J^cent  f'"»"'  >  "' 
locum  iihnn   ad  S.  Wilhehni  odgo  appeHa,;, 
atque,  «t  videtur,  in  ecdesioia  corpas  c„j„s,,a,„ 
leaH  ,-eqni.'Scere ;  .■n.i.,s  bea„  ,'1.;  r.tx  et  ,„o,-t,s 
uHa  nspiam  „.e.„o,;a  e.stai.  lpseta„,e„Mur^- 
solo  hoc  ^.dieulx  nomine  et  forte  qnam  ,psedh 
assi.i„ar„  ^tate  „lr„s,  h^c  sufficere  putar„  ut 
ad  dkm  1  «oren,b,-is  B.»'i!he!>„>.>„co„fesso,-e,„ 
rl,ra  annmn  1000  vita  funetum  affirmaret. 


(4)  MaliS.  A„tiqmlh  A'  Marhihan.   p.  *«. 


-955^ 


^^- 


DE 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


11 


D 


DE  S.  PHOTmO  EPISCOPO 


BENEVENTI   IN    ITALIA. 


<;.  V.  H. 


SKCUtO  1. 

S.  Photimis 
primua 
Beuevfu- 

taniis 
tpiscopits, 


ob  inolitain 
trmlitioueni 


Iufef  pluriino.^  S.  Petri  (nsi.ifudo^,  quos  relnti  a 
.^nnrto  t(j)o.-<tolonini  prhidpe  fcrk.ms  mis  pra'- 
posifo.t  Italoriiiii  pla  iraditio  i-eneratiir,  mnctus 
occnrrif  Photinii^,  fjncm priinnut  ecdesixsux  anft- 
stitnit   liciicceiitnni  cohtnt.  Tlnic  .^ancto  episcopo 
ciiltuf!  }}Hh(icu.s  exhibetur   iu   ecclesia  catlwdrnli 
Benerentaiin,  coiiHecrato  altari  in  honorein  S.  Pho- 
tini  f*';((  rrliqii-i.s  xanrtls  llUns  EccleHiai  episcopls. 
Conftecrafiouis  arta  hnhentur  In  archirlsrathcdralls 
,'(rlr.sia:,  (jux  ihldcm  ijm-  legl  atino  1880,  die  5  jidii, 
fn.srlrnlo  roinjjlc.ro  arfa  ab  amio  I(i8(i-1692,  quo 
nltiino  anno  1692,  dle  sej-nndo  niensis  decemhriit, 
pr,rdlcfnin   altare  consecratuin  fuit.  In   dij)ftjcho 
errlr.^ia:  Benerentann;  qtiod  anno  1691  m  syiiodo 
B  provmciaU  ijublicarit  Ursinus  nrchlej}i.sroj>us,  ita 
legltui-  :  S.  PhoHnu^;  ab  apostuloruni  principc 
orrlinatus  anno  xi.. 

:2.  De  S.  Photino  Marlus  dc  Mpcrn,  arrhidiaco- 
nus  Beneventanus  {\),sequentia  tradd  :  Sanctus 
Photinus  apostoli  Potii  discipulus,  ab  eo  Bene- 
ventuni  missus  anno  Domini  circitcr  40,  fuit  pn- 
nius  qui  opiscopale  munus  Benevcnli  pxerecret, 
ox  majorunt  nostrormn  traditione.  Quod  proba- 
bile  est,  cinn  nedum  Neapoli  S.  Pctrns  opiscopum 
constituerit,  verum    etiam  Puteolis    aliistpie  in 
locis,  etmultomagis  in  civitate  Beneventana  eo 
tempore  norentissinia.  Decodein  sanrto  Irrfnnns  in 
Hagioloijlo  Italico  (2)  :  Siinctus  Photinus,  ut  vul-o 
fertur,  primus  episcopus  Benevento  datus  tuit  a 
sancto  Petro  apostolo,circa  aunumDomiui  xl.Hic 
Beneventanos  ad  Christi  fidem  sua  priedicatione 
adduxit,  et  cum  aliquot  annorum  spatio  gregem 
sibi  commissuni  rexissct,  migravit  e  sasculo,  quo 
anno  prorsus  ignoratur,  qaemadmodum  successo- 
rum  ad  S.  Januarium  usque  nomina  interciderunt 
etacta.  Joannes  de  Xlra.^froi^i^^diptgrhon  ^.Bene- 
i^entana;  ecclesiai  exordiens,priino  loro  S.  Photmmn 
ponit  his  im-bis  :  S.  Photinus,  natione  GrfBcus,  ab 
ipso  apostolorum  principe  primus   adlectus  fuit 
cpiscopus,anno  parta:  salutis  quadragesiuio.  Can- 
felins  qnoque  noster{'^)  :  A  sancto,«/V,Potino  {Petn 
apostoli  di.scipulus  erat)  Bcneventani  ad  christia- 
nam  fidcm  eruditl  suut.  Qnihus  ronsentd  c.riinius 
Joannes  de   Vita,  Benemitan^  ecdesix  canoni- 
cus  (5),  a.^.^erens  Photinuni  f'.s>r  qui  prior  ab  apo- 
stolo  Petro  Benevcnti  cpiscopus  ordinatus,  Bcne- 
ventani  episcopatus   rcligionisque  christianaj  m 
eam    urbem    invecta*   fundamenta  jccit.    Quam 
tratlifionrm  jure  ar  merlfo  conunendari  dlrlt  sait- 
jMcitatesua.  Ac  Beneventum  tpiod  attinet,  smce- 


<; 


rior  lorlasse,  inqud,  quia  ecteris  .siiuplicior  ad 
posleros  ejus  rei  tradilio  pcrvasil,  duin  de  suo 
primo  cpiscopo  Photino  ac  di'  Pctri  in  sua  HKcnia 
adventu  nihil  mugaificuni  ac  quadaiu  miraculo- 
rum  pompa  illustre  jactat :  eo  dunitaxat  contenta, 
iit  cumdom  Photiniim  primum  sibi  ab  eodciii 
Pctro  cpiscopum  constilutum  velit. 

:i  Vmis  qi(i  huic  Beiipventanx  fradHioni  oboim     quam  non 
IrU,  Franrlsriis  fud  Parm,  Beitrrnifanus  archk-  Inttrmutmen- 
j)hcoj)Us,  Jonnnis  de    Vda  a-qnalis.  Hic  vir,  ita     ^'^  fjj'^'" 
refeH  Joannes  de   Vita  (6),  in  encyclica  epistola, 
qnam  ad  pasloralc  patritc  su;e  munus  evectus  de 
more  conscripsil,  primum  Bpnevcnti  episcopum, 
contra    quam  hactenus  creditum  vulgo   fuerit, 
S.  Marciiuumi.  martyrem  discipulum  sancti  Petri,  E 
civibus  prorsus  ignaris  putcfecit.  Causam  cur  a 
recepta  sententia  recessisset,  hanc  mihi  humilitcr 
sciscitanti    benigne    reddidit.    quod    scilicet    in 
Usuardo  S.  Sophiai,  in  bibliothccaVaticana  asser- 
vato,  cuiX  aut  XI  seculi  autiquitas  tribuitur,  ha;c 
in  mcnse  junio  aliquaudo  se  legisse  meminerit : 
Beneventi,  S.Marciani  episcopi  et  martyris,disci- 
puli  S.  Petri.  Hxc  apnd  Joannein,  cujns  cerha 
sequrntia  tofo  cum  assensn  reddhniis.  Po.tt  rdatuin 
enim  diihia:  fidel  Inrentuin,  ita  pergit :  AiMeov, 
non  id  mihi  statim  pcrsuadere  potui,  quod  cx 
dubife  fidei  monmucnto  vix  verisimile  conjectai-e 
sinit  perpctuiim  apud  oumes  ejus  rei  silentiuni ; 
quis  enim  credat,  cum  longo  tempore  ecclesia 
S.  Sophife  ejus  codicis  quotidiana  pcne  lectione 
uti  debuissct,  atque  adeo  vulgatum  apud  onmes 
Beneventanos  S.  Marciani  priini  cpiscopi  nomen 
jam  fuisset,  ejus  tameii  rei  ita  pcriisse  meinoriam, 
ut  nullum  vel  Icve  vestigium  ad  posteros  permca- 
veritV   Qui  rerfe  conrludlt,  et  nos  roncludhuus  rum 
Ipso  :  Doncc  igitur  meUora  atTcraiilur,  tutiiis  mihi 
erit  communem  illam  vetustissimamque  sequi  tra- 
ditionem  pluribus  non  mediocris  notai  probatam 
^criptoribus,  quie  S.  Photinum  primum  Bencventi  F 
episcopum  a  sancto  Petro  ordinatum  fuisse  testa- 

^i.  Maneat  ergo  i^uus  S.  PhoWno  honor  et  locus,  putari potest. 
qiiemnidlis  quidem  antiquitatis  monumentis,  sed 
venrrahdl  sanrfx  Benerentanx  ecrlesix  traddione 
prhnum  cjusdem  ecrtesU'  collmns  eplscojmm.  An- 
ntim  tamen  ordinationis,  queni  duhium  plenque 
frndunf,  rlrca  quadragemmum  Jiost  Christnm 
nafum  nequaqunm  ronsfdurrr  andrinns;  opina- 
murenlm  mnlto  post  fnnpore  Petrmn  Benevento 
episcopum  dedisse. 


(U  Chroiiolova  episvoporum  ecdesiie  BeimeHians,'^.  l. 
^  m  Ap.  l^ghelli.  Ital.  Sacr.,  tom.  VIII.  p.  13.  -  (:t)  /'-"«- 
cothccu  Bfuerentanu,  lib.  ..  c.  12.  -  (4)  ^fetropoUtanarn.n 


urlinn.  hist.,  part  ui.  diss. ....  c.  8.  n.  6.  -  (3)  Ant^^t 
Benerenta,,.,  tom.  I,  diss.  Ui.  De  temporeq..oprunum  Bem 
t-enti  .^uscepla  est  christiana  fides.  -  (t.)  Ibid. 


DE 


12 


G.V.H. 


SECCLO   1. 

Qtiamquatn 

dociimeiita 

antiqua 


m  SS.  ATHANASIO  ET  THEODOR(» 

DISCIPULIS    S.    JACOBf 

COMPOSTELL.E     IN     HISPAMA- 

§    1,   Traditioiuim    de   SS    AlhanasK» 

reeeiisio   et    crisis. 


B 


traditio  de 
his  sa>ictis 


Itrsecedit  te»i 
pus  quo  titr 
bari  ccepit 
hisforia; 


T..onsemelh,<,perH,,o,tro«cuuionn,,M\v,xnmn"e 
\^Tlieodori  „o,nii,„  p,-^,h,'e^^sa,-ib„s  Hos/iv.v  „br„i 
il  f„,_.re,ef„;„„'ji<eA'i;  t„„ep,-s:fei-missa  n<lk<,le„- 
,lasnove„,h,-ismise,;,„t.  Sie „'l <li';„  -2r,j„l„[  1 )  '"'<■'• 
,,rBte,;„iss,>s  h'jit„r :  AthanaMus  et  Tlieodorus,  ut 
comites  sancti  .Iiicobi  iu  Hispmiia  relicti.juxa 
mamstri  sepulcruui  apud  Cou.postellau,  tunuilat, 
exMaurolyco,  Felicio,  Galesiuio  huc  rcnuss,  sunt 
15  n.aii,  to,n.  llI.p.44W,  atque  iterum  in  pneter- 
missis2.5  junii.  Dc  iisdeu,  etiam.  ot  alus  S..  acobi 
upostoli  iu  Hispania  sociis  aut  ab  eo  ordma  ,s 
episcopis.aclumin  co„nnentai-,o  ad  Acta  CifiCili 
episcopi  Eliberitani,  ad  dieui  1  M.ruarii.  Rec.irrit 
iteruui  sernio  de  Atlianasio  ton..  111  Aprihs,  pag. 
1(301  et  Blibi.  Quid  de  utroque  aut  alterutro  hoc  die 
dici  possit  equidem  non  iuvcnio  ;  ueque  eiiui,  lu 
AclisS  .lacobi  me..,orantur.Si  .|ua  1  aniayo  lides 
est   fuerit  Athaiiasius  iste  CKsaraugustanus  epi- 
scJpus,  queni  referre  ipsi  Inbnit  1  noveiiibr.s,  ad 
quem  proinde  diem  reui  totani  ex  Sampiro  alu^- 
que  exauiinandain  lemittiinus, 

si  Molestissimi  t.-e,liipl ';'",„  ";"'-■  '■-•'.'"  ''■J"'"'"- 
di^Ms,:,;im  eh,-o„ieo,;,m  fi'p„e„tis  ,le,;,et„m  tot,es 
reeoi„e,-e  e,-u,„hen.  Hisp„„o,;,m  Ustor,cum  lo,^,e 
gr<,ksim,.ma,,di„,,,<,s,Jo'.,,.M'v;',,'<„n{Y^»- 
cos  se  discipulos  divo  Jacobo   adjunxisse,  quo 
tempore  ft.it  in  Hispauia,  fama  est.  Qui  plurimos, 
novem  numerant :  Petruu,,  Eborce  ,.i  L,,sitama 
episcopum,    pro    quo    nonnnlli    Thes.pho.iteu 
substi tuunt.  pra.suleinBergitanu.n,  qu^  m-bs  no,i 
■;  ocul  Almeria  sita  erat ;  Cecilium  Ehber.tanuni; 
Eufrasium  Illiturgitanum ;  Secundu.n  Abulenseui , 
C  indaletiun.Urcitanum  (Verga  opp.dum  esse  cre- 
ditur  in  Vasconu,n  co.ifinibus) ;  Torquatum  Acc,- 
h  num,  id  est  Guidixensem  ;  Hesich.um  Garthesa- 
u.n,    lon  procul.Vsturica;  Athanasmm  de,,iu... 
t  Theodorum.  sacri  sepulcri  («■•'-■°'»  ;  ^  "^  l^" 
fert,  custodes,  quormu  ibi  sepnlca  dextia  l*va- 
nue  ...onstrantur.  Sunt  qui  hos  omnes  Ro,ua  a 
Pe  ro  et  Paulo  apostolis  a.nandatos  in  H.spaniam 
nutanl,  gratia  evangelii  promulgaudi.  P,o,sus  qu, 
rstori^in  ante  quingentos  ferme  annos  scnpsi 
Pela-ius,  Ovetensis  episcopus,  Jacob.  discpulos 
Lit Cdoceru,..,  Basiliu...,   Pium,  Gr,sogonun,, 
Theodorum,  Athanasium,  Maximmn.  Nos,  quo- 
niam  rermu  antiquitas  certam  scnptiom  deroga 
fidcn,  liberam  lectori  judicium  de  tota  hac  re 

rdinquanius.  ,  ,■     i 

^  ILrr  Mark.ua;  cnl  pendm  fMjmhninn 
dieeniifama  ab  antiqno  durio,  nonrerta  dommen- 
Lru.  U,  sanctorum  viromm  S.Jaroh.  d>.npna. 
tum  con.tare.  Quareafrpnmcenscmn.  n.oro.Mon. 
rudlas  adlnlere  molesiia.,  srd  n„^  Uberum 
jndicimx  rdinqnimus,  ita  ut  ips,  Hispanorum  fra- 


ditioni,  S.    Jacobo  AthaM;,siun>  cun,    Iheodoro 

[ii^rip^lo.  fribucnti,  adk.rcamus.  ila-r  ennn  ane 

avipius  nnJle  annos  apnd  Hi.pan.an,  fau,a  vale- 

J  ..fque  antiqnissiml^  ronsl,pn,ta  <hnnnenUs  . 

ona-  dormnenfa  nou  adhibemns  ad  re,  fidem  astru- 

endam;distant  enim  ionnanr  rpundnu,  a  rennn 
narratarum  temporibus,  septnn  frre  sernla;  sed  ho, 
ndenf  apud  nos,quodfestanfvrist,mtm  ecclestarum   K 
fraditionnupfuriunsanfe  secnlis  qnam  fals,  rhro- 
uirornm     ro.n,ulatores    fotam    turbare    rr,pernnf 

hisforiaun  ■     m       .     «• 

4   Prins   dorun.entnu>    cst  ep.sfola   Lcouts  III,    eisnffnnja,- 

iLnd  PontiPns  :  qna.n,  siruf  et  cd lam  Jt^  U.^^^^ 

aJfera>n  Calixti  II,ad  calcem  hvjns  commenfan 
intcqran,  p,'ofcremns.  Jbi post  >,n>-ratam  S.  Jarou 
translationem  Hic>-osol,j,nis  in  Hispan.a.n  sanet>- 
mo'  co,-poris  sep>ilturamM^-  f¥'""'  '  »'^"«  ''\^l'^"', 
sahibri  consilio,  duo  clientuli  ren.ansenint  ibi  a. 
custodienduui  pretiosuui  laleutuui.  lieati  snhret 
Juobi  eorpus  veneranduui.  quorum  umis  dictus 
est  Theodorus,  alter  vero   Athanasiu^.  Alu  vt-ro 
discipuliDeo  comite  ad  pr*dicandum  Hispanias 
in.n-essi  sunt  ;  ut  pn^misimus,  illi  duo  discipuU 
pedissequi,  pro  reverentia   illius  mngistri.  dum 
smnmocumaflectu  pr=tfatum  sepukTum  pervi- 
rrilcs  indesineuter  pervigilareut,  jussermit  se  post 
obituiu  suum     a   cbristiauis    juxta    magistrum 
suum.  unus  ad  dexteram  illius.  uhus  aii  suustram, 
sepeliri.  Sicque    defiuito  termino   vit*    natura; 
debitum  persolveutes,    felici    excessu    spiritum 
exhahirunt  cueloque  animas  gaudendo  mtulerunt, 
quos  iineceptor  non  desereus  egregius  cci-lo  terra-  ^ 
quesecmu  collocMri  obtinuit    divinitus.  stolaque 
purpurea  in  a^terna  curia  cum  eisdeuL  discipulis 
-^audet  oruatus  corona,  miseris  se  deposcentibus 
hivicto   suffVagio  palrociuaturus.  Alte>->nn  dor>t- 
mentn.n  est   episfola    Cali.rti   papx    II,    ^n    qiM 
scfjuentia  leqiutus  :  AUi  vero  discipuli,  Attumasius 
scilicel  et  fhendorus,  ut  lu  ipsa  beati  Leoms  opi- 
stola  scribitur,  juxta  apostolicum  i-orpus.  luius  ad 
dexteram  et  alius  ad  la;vam,  sepeliuntur. 

5  Pr.rfev  ea  qnx  in  „troq,ie  dorumenfo  /e<,i>nns,    etnup.jco^^- 
nibil  de  SS.  Athauasio  ef  Theoduro  »o,in,>is.  Sic   f'^f^."/^;._ 
erqo  statmndum  ridetvr:  Athanasms  et  1  lieodorus       ^^^^.^^^^^ 
S.  Jarohi  diseipuli  fueru,d,saurfi  apostoli  sepnlcn 
custodcs,cf  post  beafinu   ,uortnn   nniis  a   de.rtns, 
alter  a  sinistris  S.  Jacohi  tn>nnlati  qniescn>d.  Ilvr 
est   pura   IIisj,anoru>u    f>-adifio,  cni    adhi:>-nn,is 
ianto    libeutius    .juanio    ape,i<,.    nuper    i^epulcra 
S.  Jacobi  et  discipulorum  ejus  atque  in  eadem  eccle- 
sia  repe>-fa  ossa  >najus  ifli  pondus  addidernnf  {:^). 
Vnusquisque  a,de,n  ,'id,-f  ,p,a,n  lainm  ct  speciosu,n 
fingendi  campum    h;e    linca-  falsariis   dcsig»a,r 
pofvn-iuf.  Quos  a-fp-e  quideu,,  scd  famcn  se(,nemur 


(1,  Tom.  VI  Julii.  P.  *.  -  i"^)  ^'-  '-^^"^  "^"i"""^'  '■'■■  ^^-      '■  '^-  ^  '"  ^^'-  ■'"^^"'  ^  "■ 


vsque 


DIES  PRIMA  NOVEMBRiy. 


M. 


Pspudo- 

De.rtcr 


A  usquead  Taninijin».  qni  dcfrienfihus  Arfis,  ipsr 
(Hguafusesflionnii   sancfornm  Acfa  quintoderinin 
jiostohifum  enrum  seculo  rompoim-e. 
A„tiq>'a<  tra-       6.  Fkmus  Lucius  (Pseudo-)  De.rfer  in  Clironico 
diiioni   qux-  adau.  r7(nW/.V7;  MuUos  etiunidiscipulos,  pra-d- 
daniaddidit    p^os  autpm  numoro  duodecim,  more  apostolico 
""■"'""       mHispfuiiaiii  sfcum   porUil.  Scilicet  opisnopos 
Basiiium,  Pium.  Atlianasium,  Maximum,  Chryso- 
gonum;  prfsbyterosTheodorum.Cfecilium,Thesi- 
pliontem,  Iscium,   Culocerum;  lectores  Torqua- 
tum,    etc,    efc    Athanasii,  quem    hir    nominarif 
fantum,  mox  ampUoycm  noiitiam  dahit  u<l  annnm 
Chrisfi  no,  inquiens  :  Per  ba-c  tempora  sanrtus 
Athanasius,  primus  episcopus  C;esaraugustanus, 
Grsecus  natione,  discipulus  sancti  Jacobi  ex  his 
quos  in  Hispania  liabuit,  tota  Celtiberia  pra;dicat, 
etsemirabilem  ibi  priestat.Tpseque  etTheodorus 
tota  Carpclania  prsedicantes  et  docentes  discur- 
runt.  Tlifodori  rnrsus  mewinif  ad  aunnni  Chrisft 
41  :  Impleta  lionorifice  legatione  sua  ac  rebus 
Hispanifesanctissime  compositis,  relictaqueeccle- 
sia  Thoodori  cura-  qufe  de  Columna  dicitur.quam 
B.  Virgo  sua  pra?seutia  sospitaverat.  beaverat  et 
B  consecraverat,  ubi  et  prjEClaram  imaginem  suam 
reliquit  (qufe  ctelestis  redes  ex  eo  tempore  fide- 
lium  devolione  frequentatur),  Jacobus  cumlacry- 
mis  Hispanonun  Hierosolymam  revertitur.    Ef 
iterum  nd  aunnm   Chrisfi  7:/ ;  Theodorus.  U  Ca;- 
saraugustanus  episcopus,  prsfdicans  in  Africaun 
Pentapoh,  cum  Irenffio  archidtacono  suo  et  Sera- 
pione  et  Aunuonio  lectoribus    martyr   fit.  Ncc 
multo  post  dcliituni  ejus  corpus  ad  Hispaniam 
■  (ut  ipse  Theodorus  jusserat)   prope  sepulcrum 
sancti  Jacobi  jacet. 

7.  lu  udditiouihns  ad  Maximi  Chronicon,  qux 
S.  BrauUonis  dicuufur,  sequenfia  carmina  hffuutur 
de  Athanasio  et  Theodoro  (1)  : 


M.  Maximi  de  S.  Athanasio  pbimo 

CaiSARAUGUSTANO     E  PI5C0P0     CARMEX. 

Priinus  Athanasius  nostia  fit  prasul  in  urbe 

Angelicreque  donuis  paslor  honorificus. 
PerGaipelanos  jactat  sacra  semina  tractus 

Et  Celtibemiiriedicat  inpopulis. 
Macte  aninu  pietate.  senex.  pi^sulque  palerque. 

Discipuhis  Jiu-obi.  ponMticuinque  decus. 
Ora  pro  populo  (.■ommisso,  splendide  pastoi : 

Anchora  qui  fidei  diceris  esse,  fave. 

Obiit  prope  CiBsanmgustaiu  A.  C.  .V.t.  Colitur 
l  novembris. 

EJUSUEM   M.   MaXIMI    I.E   S.   ThEOUOKO   PHIMO 
AKOHIPBESBYTEKO  S.  AtHANASU  CARMEN. 

Hispania?  figunt  paribus  vestigia  cuiis 

Divus  Athanasius,  lum  Theodurus  amans. 
Presbyter  iste  fuit  primus.  docuitque  libenter 

In  Celtibero  dogmata  sacra  solo  ; 
Cumque  quater  decies  complesset  Gynthius  orbein. 

Cinctus  frnnde  caput  sitlera  clarus  adit. 
Consors  allcriusTheodori,  cui  data  cura 

Custodire  sui  husla  verenda  patris. 
Macte  animo.  Tbeodore  sacer.  servator  ovills. 

CiEsarejp  fulgens  religionis  lionor. 
Anle  Deum  supplex  pvo  nobis  sedulus  ova. 

Qui.  duce  te  *,  fidei  carpsimus  ambvosiani. 


AUcionf: 
fi,  V.H. 


e  Fseiido- 
Braiflio, 


c 


*  ii>  ed.  dive 
le. 


MaXIMI    AU     S.\M:T0S     PKIMOS    CjESARAUUllsrANO^ 
PRzESULES   AtHANASIUM   BT   EpITEGTUH 
ET    ARCHlPRESBYTERrM    THEODOBrM    AC   SOCIIOS 
MARFVUKS. 

En  pie  sacris  iidoleuius  aris 

Thura  nardumque  el  solitos  odores, 

Pra^sulum  lurbie.  sibi  quos  patronos 

Urbshabetista: 
Quos  habet  patres,  fldeique  primos 
Pra^sules,  istis  quoque  sub  magistris 
C^-saris  floretnimis  urhs,  quibusiiuc 

Dedicat  ;p(les. 
Laudo  te  primum,  Atlianasi  aacer. 
Teque  pvffstanti.  Theodore,  cantu. 
Non  minus  nostris.  Epilecte  pr*sul, 

Dignus  es  odis, 
Tertiuiii  et  primum  vidit  ipse  Iberus 
Fortiler  passum;  sed  eiiini  secuiidum 
Sacva  pev  tractus  Libycossevenlem 

Glaia  Gyrene. 
Hic  cubant  sacri  cineves  sepidti. 

Quos  dolens  Crescens  sepelire  mandal.  ' 

Hiiic  levat  Grescens  graviove  causa 

Fraler  et  liospes. 
Et  comes  supplex  Ivena-us  illis, 
Qui  levitaium  capnl  esse  fertur, 
Atque  lectores  duo;  sed  necanlur 

Quatuor  ense. 
Marlii  sena  quater  alma  lute 
Plebs  tibi  supplex  sociisque  saciis. 
Quo  die  passos  memorant,  celebval 
Festa  ([uolannis. 

S.  Tamai/us  in  nofis  ail  Marfifro/o</inni  suitui  Pt  secuiidum 
Hispani<um,ad  kal.  noreiubris,  Maximi  disticha  ImTamoyus, 
et  parteui  odx  saphica-  exscrihit.  In  ipso  Murti/ro- 
loqio  seqnens  eloijium  Athanasii  Jegitnr :  CiEsar- 
augustfe,  inCeitiberia  Hispani*,  sancti  Athanasii 
episcopi  ipsius  urbis  I,  B.  Jacobi  Hispaniaruiu 
apostoli  discipuli,  et  in  vita  et  post  niorteni  fide- 
lissimi  coniitis,  qui  sepulto  magistri  sanctissiino 
corpore  et  in  ejus  honoreia  altari  sacrato,  infuias 
priesulatus  induit  Ca-saraugustani .  ubi  et  in 
Carpetania  et  alii)i  priedicans,  tandem  in  priiua 
persecutione  Neronis  martyrio  coronatiir.  Tan- 
dem  S.  Afhauasii  Acta  rompouif  in  hancfonnam : 

9.  Acta  S.  Athanasii.  discipuli  B.  Jacobi  apo-    '/"'  ^'   ^'^ 
stoli  et  CEesaraugustani   episcopi,  marlyris,  ox 
breviariis  et  scriptoribus. 

Atlianasius,    origine    Graecus,    Toleti    ortus , 

natione  Judeeus.  cuin  in  eadem  urbe  primos  eru- 

ditionis  et   doctrinae  flores  suxisset,  ad  apiiem 

sapientiie  vir  jaiu  consummatus  pervenit,  eo  tein- 

pore  quo  Jerosolyniorum  principos  et  sacerdotes 

Jesu  Christo   Dumino  nostro  niorlem  intrepidi 

perquirebant.  Quain  ut  inculpal)ilius .   ut  ipsis 

videljatur,  pertu-erent,  perepistolas  Judteosapu.l 

Tolctum  incljiam  synagogaiii  possidentes  mtcr- 

pellarunt,  ut  ejus  morti  assenlientes  sententiam 

damnationis   innocentissimi  Jesu  subscriberent. 

A.st  Toletani,   qui  vitam.    miracula   et   prodigia 

Christi  per  varias  relationes  cognoverant,  Jor(>- 

^olymam  Athanasium  et  Josephum,  viros  adnii- 

rabilis  doctrina-  et  in  scripturis  egregie  edoctos 

niiserunt,   ut    Jerosolymitanis  Jud.eis    prmcipi- 

busque   sacerdotum   aliisque    in   lcge   niagistns 

edicerent,  noqna^iuani  hoininem  iHum  do!o  perde- 


,„  Ad  calcem  Cbronici  M.  Maximi  (ed.  Madriti,  lOM,,      p.  ..-55.  C.r.  P.  L.,  lom.  XXXI.  p.  .07. 


rent, 


u 


AUCTORK 

G.  V.  H. 


iutetjra 


rent,  eosque  a  pi-opo.ito  indigno  facinore  prorsus 
inerterent.  Sed  cum  Athanasius  et  socnis,  dum 
Chvisli  mortem  redimere  propei-ant,  .Tero^olymam 
convenis.sent.  eam  a  perlidis  .Kid;eis  exoeutun; 
iami:im  protinns  didiiore.   Hinc   Athanasms  v, 
eruditionis  curiosius  specnlari  desiderans  causani 
nua   adducti   ejus  principes   morlem  mtuleranl 
Rcdemptori,  tandom  protimdius  atinovit  lUam  ob 
invidiani  luisse  patratam.  Tm.c  Toletanos  suos 
do  onmibus  ad  unuissim  certiores  Jaciens,  doctri- 
nuin  Christi  ad  salntoni  (Unntaxat  in  posterum 
esse  necessariam  concivibus  rescripsit.  Hinc  eos 
admonet  ut  si  forte  aliquis  ex  ejus  apostohs  seu 
disripulis  Toletum    adventure    contigerit ,   lUos 
admitterent,  et  Glunsti  verbum  fidomque  prom 
coniplecterent. 

10    Ille  vero    Jaeobo   Hispaniarum    aposlolo 
de-^ignato  conversus  adhterens,  tandom  cum  eo 
Hispanias  repedavit.  et  ejus  discipulus  eleotus, 
onmes   iUius   regionis    angulos  lustravit,   donec 
C^saraugustam  cum  magistro  ingressns,  et  cnm 
eo  in  oratione  positus,  admirabilom  illam  b.  Ma- 
ri*  Virgmis,  adhuc   in  cai-ne  manentis,   super 
B  colmnnam   splendentis,   apparUionem   nUuUus, 
onuUa  a  beata  Dei  genUrico  Jacobo  mandata  pro- 
prii^  auribus  inteUoxit.Quinhno  postmodmn  ora- 
torii  fabricse  interfuit,  et  a  beato  magistro  dhus 
loci  et  urbis  episcopus  ordinatus  est.  Qui  cum 
Theodoro  presljytero,  ejus  socio,  post  successore, 
in  custodiam  angohcaUs   redicul;^  perseveraus. 
nmlta  tempora   consmnpsit   in   Virgmis  maU-is 
servitio  et  obseqiuo.  Post  haic  Jacobi  magistri,  ab 
Herode  decoUati  Jerosolymis,  corpus  a  discipuhs 
collcctum  et  navi  impositum,  angelorum  mnuste- 
rio  Hispanias  advectum,  et  apud  Mam  Flaviam 
Galljeciee  appulsuin  agnoscens,  relicta  domo  vu-- 
..inea  dc  Golunma,  Theodoro  presbytero  et  socio 
GaUa^ciam  perrexit,  et  ima  cuni  csetens  aposloli 
discipulis    eo  convenientibus    sacrum    niagistri 
pignus  solenmiter  sepelivit,  aramque  tolo  mentis 
affectu  reUgiose  constraxU. 
compomn  U.  Hinc  solemnibus  peractis,  Gajsaraugustam 

repedaus,  ut  talenta  spiritualia  in  postermn  lucri- 
facoret  per  totius  Coltiberiae  fines  eircmens  mtre- 
pidus  evangelica  jactare  semina  coepit,  et  ad 
Carpetanos  perveniens,  etiam  imiversam  lUam 
recionem  pr*dicando  lustravU,  plurimos  ad  Chri- 


ex  iHuUis 
corynsa. 


(.  sti  tidem  convertens  et  a  fa^ce  antiqus  legis  ad 
vivificantem  evangeUce  voritatis  doctrinan.  revo- 
cans.  Tandem,  cognita  per  Hispanos  preesules 
B  PauU  apostoU  captnra  et  vinculis,  illum  cum 
Elpidio  Toletano  et  Basileo  Braccarensi  Romani 
dimittunt,  qui  ipsi  munera  et  refecUonem.  quas 
Hispanorum  nomine  deferebat,  in  eorum  siguum 
obtulit  anwris.  Igitiu'  legatione  obUa,  et  de  negolio 
coinmisso  pnesulibus  et  fideUbus  rationem  red- 
dens  exactam.  ad  propriam  revertere  ecclesiam 
satagens,  a  gentilimn  uiaim  tentns,  ob  fidei  con- 
fessionem  martyrio  kalendis  novembris  anno  UX 
coronatur.  Cujus  sacrnm  coiijus  a  fidehbus  col- 
lectum  et  GaUa^ciam  delatum,  juxta  Jacobi  magi- 
«Iri  tumuUun  sepelitur  et  adhuc  honorifice  requic- 

scit. 

12.  Hoe  ed  exemplar  Actorum  S.  Athanasii,  5»a; 
Tamayus  faietur  a  nemlne  specialiter  scrlpta 
fulsse ;  qnare  ea  ex  oinnlhus  composuii.  Quorum 
Actorum  rationem  reddens  ita  proseqniiur  :  En 
sancti  praesuUs  et  martyris  Acta,  qus  ex  centoni- 
bus  abs  auctoribus  minutatim  recensita  coagulare 
potuimus,  in  quoruni  prob:itione  aliqua  subjun- 
gemus :  Phimum,  circa  originom,  quam  fuisse  gree- 
cam  asserit  Dexter  in  Chronico,  ann.  80,  n"  :2,  his 


DE  SS.  ATHANASIO  ET  THEODORO. 

verbis:Per  h^c  tempora S. AUianasius,  episcopus  D 
Wngustanns.    (iu^cus    natione,    d.sc.pnlns 
.^:|i  Ja^bi,  tota  Coltiberia  pr.dicat.  ccmvennnU 
MorilIol.p.c.  ^l,comesdeMorac.i7     .3  7, 

et  c^teri  superius  relati.  Secundum,  de  c  vih- 
Ite  et  ortu  apud  Tolotmn,  adsit  Juhanns  Petn  m 
Chronico.  n^  8.  fol.O,  ubi  agens  de  nuntns  quos 
Z.i  Toletani  nnsorant  Jorosolyn;arn  conU.n^. 
.entesumrtemDomini,eosfnissoexIolotamsc.v.- 

b us  sn.  synagog..  refert,  et  proi^at  egreg.e  con.es 
L-ensisd.c.l7,fo!.317.etLudov,cusLopezd. 

7.  Tebt,.m,  de  logatione  Ronunu  pro  v.sUando 
B  Paulo  apostolo  in  vinculis  posUo  testis  est  idem 
Julianus  in  Advors.  n-  n,  hac  serie  :  lu  n.emorns 
f  .lust.  reperi.  qnod  ecclesi.  Hispame  eln.m.nt 
Atha.iasiun.  C«^saraugustanum,Elpidnnn  To  Ita- 

nnm,  Basiliun.  Braccnre.isen^.  qm  cum  alns  oUam 
ex  judaisn.o  et  go.Uilis.uo  Paulu...  vn.ctun.  Hom^ 
vi  Jtarent,  ipsique  .nmiera  et  refecUones  de^.^^ 
tesconsoiarontm-.  Quod  .pse  Panhis  o.  10  Epi.t. 
ad  Hebr^os  doeet.  dum  dicit :  Kt  v.ncnhs  nieis 
eompassi  estis ;  idque  tuit  sub  mensem  septembris 
anno  DonUni  qninq..agesimo  ..ono  Couvenmnt 
Michael  de  Er/e  de  Adventn  S.  Jacobi,  c.  19, 
Do..MnrusCasleIta  et  c-eteri  recentiores.  QuARTUM, 

de  mai-tyrio.die,  mense  et  a.mo  obitus  b.,  M.Maxi- 
nms  in  calco  epigrammatis  ^uponns  posiU ;  el 
eonducunt  dicta  a  Bivario  a.m.  bO,  fol.  ilb. 
Hinc  a  Galesinio,MauroIyco  et  Ferrar.o  deviabis, 
qui  diem  martyrii  seu  t.a.isitns  ad  X\  nian  retu- 
lere,  forte  verum  diem  ignorantes. 

13.  Misso  tantis,er  ^ ''-^^^;--''" '^Xt    ^^^ 
„nrum,ut  mole  maximo,sicpde  uummo,  .eliqiw» 
'Lniriamus.  Hieronymiana,  Parmm  Romamm, 
Beda  Fhrus,  Rahanns,  Wandelhertus,  Notkerus, 
\do  '   Vsuardns,   AU.anasimn    ac    Theodoium 
f.rorsu,  iynorant.  Maurohfcus  ad  diem  16  maii, 
senfem  reliquis  de  quihus  egit  Hensrhenius  ad  diem 
1  fehruarii,  Athanasium   addit  ac  Theodorum, 
Leoninx  epistolw  auctoritate  nixus  :  Duo  autem 
reliqui  hujus  apostoli  (Jacobi)  comites  Athanasms 
et  Theodorus  in  Hispania  relicti,  juxta  niagistri 
sepulcrum  apudCompostellam  tunmlati  jacenl,  ut 
in  epistola  quadam  S.  Leonis  leginms.  Galesrmus 
eodem  die  :  In  HispaniaSS.  confessoruin  Cceeiln... 
Athana^^ii  et  Theodori.  E  quibus  G^eUius,  beati 
Jacobiaposloli  discipulus,ab  apostolonnnpnncipe 


Petro  episcopus  eonsecratus,  Elibentana;  ecclesiiK 
priKfuit.  Reliqui  item,  ubi  ex  urbe  Hierosolyma  m 
Hispanian.  ejusdem  sancti  Jacobi,  quomHerodes 
A'nMppanecarat,corpusasportarunt,indeRo..ia.n 
piW'cti  episcopiqueab  eodemlacU,adHispamam 
gentium  supeistitionibus  implicllam  mittuntur  ; 
ubi  hidalenUus  Vergitanit,  Torquatus  AccUans, 
HesychiusCathenan<e,Secundus  Abylanai,  Gtesi- 
phon  AlmeriauEe,  Euphrasius  Elilurgensis  civUa- 
Us  episcopatui  praifectus,  e    tenebns  mgontom 
muUitudinem  pi-o  sua  quisque  regione  ad  aspi- 
ciendam  evangelii  lucem  revocavit.  Ab  illis  Uom 
duobus,  Athanasio  et  Theodoro,  qni  ex  Hispania 
nun.quan.  discesserant,  in  rnultas  iUius  provmcios 
partes  christianffi  religionis  discipli.ia  propagata 
est.    miippus  Ferrarius    in    Cataloyo  yenerah 
AthanasU  ac  Theodori  his  mentlonem  fecit,  semel 
ad  diem  15  maii,  Uernw  ad  diem  2>  jmm.  Fnori 
loco  ha^c  hahet :h\\hu^  maii,  GoinpostelUv  i.i  Hispa- 
nia    SS.    Athauasii    et   Theodori,  discipulorum 
S  Jacobi  apostoU;  et  nnnotai  :  Ex  Maurolyco  et 
Galesinio  hac  die  :  de  iis  agit  Marieta,  lib.  I  do 
SanctisHispaiUiE,addiem25jmUi.hitabuhstanien 

ecclesiaj  Compostella.iai,  in  quibns  sancti  quos 
colit  annotantur,desideranlar,nti  in  ed.tis  Madnti 

animadverUmus. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


15 


sohnttmodo 
tradilion'''» 

referinil. 


B 

Qus  Pseudo- 
Dextertradit, 


c 


1)011  confir' 

mantiir  nisi 

auctorilate 

ilieronymi 

Bloncm; 


animadv.Ttinms.  Alteroloco  idem  profni  elognim 
cum  sequenti  notu  :  Ex  Muurolyc-o  et  Cuilesinio  hac 
die  *  de  quibus  tamen  ad  diom  15  man.  Sed  ex 
tabulis  ecclesii^  Compostellana' ,  teste  Joann.' 
Mariela,  iib.  vi  de  Sanctis  Hispanife,  liae  dio. 

14  Qnihm  ownihvs  consideratis,  uvnm  conmni- 
min  omnihns  nurhnm  ridemifs  ah  aliis  nlifer 
oniatiun.  Nncleus  f,sf, Athanasium  ac  Tlieodorum, 
S  Jacohi discipulos,exstitisse in  Uispania.  Rehqua 
majori  minorire  aut  etiam  nulla  fidc  adjecta  sunf. 
Betro  lta<}ue  </ressum  rcferamiis,  siu<julis  rehus 
-aaeurai^  truiiiim  suhjectis.  Anfi<piissimum  dom- 
juentum,  <'pistola  L<-onis,  et  hanc  serutns  Cali.rtns 
papa,  iuter  dtsrijudos  S.  Jacohi  Athanasiuni  ac 
rhooAovu\nannumcrant,quiju.rtama(/istriJacohi 

corpiis  fumuhiii  jurehaut,  posfquam,  te.ste  Leone, 
sacrum  corpas  ri<jili  cura  cusfndieraut  dnm  rita 
manerd.  Vtrumque  etiam  Peluffius,  Ovetensis  epi- 
scopiis,  lufer  Jarohi  discipulos  recenset,  uti  supra 
Mariauam  testantem  andirimns.  In  hor  fiinda- 
mento  traditionis  Hispanorum  totum  Athanasu 
P/Theodori  Aiiornm  ledipi-inm  a  postenons  xvi 
scriptorihus  exsfrnctum  est :  uut<dmudim  sane  ar 
lahilc,  quippe  quod  fimdamento  male  roha-reat 

15  Pseii<lo-De:rterorJinem  ducif,fac,tque  Atha- 
na.sium   primum    episcopnm    Ca^saraiiipistauum, 
eique  successorem  assignat  Theodoruni,  ep,sropum 
oUisdnn  urhisseriindum,  anuis  Clinsti  oO  et  /1. 
Quod  qna  ,iu<-toritate  fccrit  pcuitHS  vldere  nequm. 
Pseudo-Dextrifurtiv-um  patrem  communi  siisfu-^ 
cloue  diinnt  liomauum  Ilifjntram,  max}u,  sed  mm 
inqeuiirirnm,ini,entis  sed  nou  sat  sincerj,  erud,- 
tionis.  Potestifaquefieri  nt  quie  Pseudo-Dexfer  de 
Athanasio  nrnrarif,  e.r  Hifpiera;  cahuno  manannf, 
imenta  ah  Hujue,-a  uon  puto.  Hahet  enim  p-a^ter 
alios  auctorem  ad  quem  se  .■eferaf,  nnnn  ,uer 
histo,-iros  maqnnm,  Hic-oni/.uum  de  Bhncas.  II.c 
cnim  iu  Commcnta,'iis  rerum  Aragonensmm,  ita 
scrihit  :  Nam  post  beatum  Athanasium  ipsius 
apostoli  (Jacohi)  discipulum,  quem  pinmmn  C*- 
saraugustanenseuiepiscopum  memorant,  ^^r'.  (1). 
Qu^  cum  legisset  liomanns  dr  la  Hi<jiie,-a,mox 
Oc^auia   aTsaniinjustam  ad  Hieron,jmn„,m,i- 
cam  litteras  dut,  }:alendis  juniis  anno  1589,  rn 
quibus  inter  alia  sc,-ihit :  Ad  h^c,  qua.  de  beato 
Athanasio,  primo  C^saraugust^  episcopo.  scr.- 
bis,  jam  ego  nonnunquam  legeram  ;  sed  an  sola 
traditionenitatur,  vel  aliquo  veten  scnptore.  vel 
membrana,  veUm  abs  te  docen  (^). 

16  Adqnem  eodem  anno  lodifCa^saraugnsta  Or- 
cauiam  die20  jnlii  ,-esr,-ipsit  HiconiimvsBhmras: 
Neque  tamen  n.inori,  in.o  vero  majon  veterun| 
monumentorum  nititur  copia  quod  trachtuua  est 
i.obis  de  B.  Athanasio.  ut  is  prinms  nosti-a.  urb  . 
episcopus  statuatur.  Nam  iuter  ea  qm^  a  Beutei.o 
et  Vasifio  afferuntur,  gravissima  Calixti  Papre  tt 
ma^ni  Basilii  de  fundatione  nostra-  hujus  augu- 
stissim.^  .cclcsia^dePiIavitestiu.onia,  apparent 
etiam  istius  vei  nonnulla  vestigia.  bunt  porro  aha 
inhancsententiam  non  pauca,  mimme  prorsus 
explodenda:neinpeillustrisac  vetus  ea  ipsa  de 
re  qua.  iu  bibliotheca  ejusdem  eccles.i^  asserva- 
tur  historia  (ut  in  ea  co.itinetur),  in  Morahum 
libris,  qui  diu  latuerant,inventa.  H.  au tem  l.b.n 

iidem  ipsi  iili  putantur  ^^-/1"«^ ^^^1;!^ , ^^^ 
Grego.-ius  episcopo  nostro  Tagion.,  a  lolet.mo 
con  iho    regeque    Cindasvinto    Gottho    Homam 


AtmonK 
G.  V.  H. 


misso,  in  oratiouibus  pe.-noctunti.  cuni  sanctorum 
ca-tu  in  divi  Pet.-i  basilica   apparens,  ut  dicitur, 
revelavit.Exstanl  fjuoque  et  sanctissiinoia.m  beati 
,lacobi  discipulor.in.  quiu  appellantur  lectiones, 
olinuiue  in  nostro  breviario  feruntur.   quse  ex 
eodeni  Calixto,  atque  ex  Leone  Papa,  ac  B.Hie- 
rony..ii  martyrologio,  sicut  didic.t  a  bealo  Chro- 
inatio.  necnon  a  Loinbardorum  chronicis  ct  ahis 
autlienticis  lil)ris  (naiiKpie  in  ipsa.-u.n  leclio.ium 
l)r«fatiuricula  l.tec  omnia  am.otantuv)  excerpta? 
dicuntur.  Necnon  antiquissiniBe  visuntur  hodie  in 
eoden.  templo  jampa^ne  vetustate  evanescentes 
pictune,  quibus  tota  hsec  res,  au.ibus  ou.ni..m 
testata  satis,  ipsis  oculis  testatior  fit.  Iccirco  eani 
nohii  cunctatione  mea  dubiam  leddere,  tanietsi 
neque  ita  protuU  qnin  dubilanter  illam  affiniia- 
rini.  ne  in  alicujus  nunium  critici  aniniadversio- 
neni  incurrercm  :  cum  pra;se.tii..  hactenus  niihi 
hujusinodi  s<nploruin  perlej,'cre  libros  non  licue- 
rit.  Sed  nequaquan.  duco  inmajorun.  traditiones 
inquirendu.il  niniis.  maxlme  iu  hls  rebns  cpia^  ad 
divinum  cultum  el  f.delium  devntione.n  augen- 
dam  pertiuent  (3).  Hzc  doctissimus  Blanras  nd  ^. 
liovianiim  Higne,-am  dc  Athanasio,;jr/j»o  te(/J- 
augnsf;c  episropo.  Qni  qua  in  si'uteufia  fuerit  satis 
patet.   Videndum  est  qnid  sentiant  ilU,  qnornm 
iinrforitatem  inrocat. 

17.  Joannes  Vnsa;Hs  (4)  sequentia  scripsit :  Reli- 
qui  duo,  S.  Athanasius  ct  S.  Theodorus,  juxta 
sancti  apostoli  corpus,  quod  indesinenter  vigilan- 
tes  servuveranl.  alter  ad  dextram,  alter  ad  sini- 
stram,  a  populis  quos  Deo  lucrifecerant  sepuUi 
sunt,  quos  Petrus  Antonius  Beuter,  libri  prinii 
capite  vigesimo  terlio,  ab  apostolo  ex  Hispania  in 
Jud^am  redemite  Ca-saraugusta^  relictos.  alle- 
ruin  episcopum,  alterum  presb>ierm.i  scribil.  Sed 
hoc  cu.n  epistola  Leonis  non  concordat.  Testimo- 
nium   Bniqcusis  uo.-^ft-i    Vaswi  fotnm   ad  Leonis 
epistolam  'refe,-tur,   qno.Jque    Beuter  snim-add.f, 
uti  hene  Vasaius  notavit,  a  Leonis  qnstola  ahesf, 
En  tihi  ,m-ba    Beufe,-!,  i-njus  o,-iginalem  textnm 
quHm  prie  manibus  uou  halj<-am,ex  ifalica  versmue 
quam  Mphonsiis  Vlloa  conferit  (5),  latine  :  Factu 
iUa  ecclesia  (<u,<jelica  B.  Vi.-ginis  a  Pilan)  com- 
niissa  fuit  duobus  discipulis,  quoru.ii  nomma  sunt 
Athanasius  unius,  alteriusque  Theodorus.  Hunc 
ordinavit  (Jacobus)  presbytemm,  iUun.  consec.-a-  ^, 
vit  episcopum  ad  p.-sdicandam  Do.mm  fideni; 
deinde  cum  septem  reliquis  iterumHierosolymma 

profectus  est. 

18  Pe,-^j>icHum  est  Vasxi  auctontatem  frnstia 
invomri  ad  confirmandum  S.  Athanasii  Ca^sa.-au- 
nusfaunm  pr^siilafum;  qnem  Calixtus,  ^  nnru- 
tinsBelloiH,re,isis,pariferig.iorarunt:ignoranmt, 

inquam,  non  hominem,  .^ed  ho.nini^  rp,sropatnn,. 
Quod  ve,-o  Maq,iHm  Basilinm  huc  fra..-e,;f  afpi- 
L,demAnv.uva^\epis<-o2>atHmC^saratfgust^^ 
lepidum    ufiqiie  negotinm    esf.    Legerat    opfimiis 
Blaucas  qnem  affci  Vas^inn    a.    anunn,  ■  ^ 

■37  sc.-,he.,tem  de  fnndiUa  a  S.  Jacoho  ^-f"^ 
Vi>-ginis  eccksia  in  C^^sarangnsfana  c.v.tafe,  ^^^ 
estconstans  a  muUis  ret.-o  s^cuhs  ac  pe.-petua 
Sretnien.ona,perquam..mltaanU.^^^^^ 
cesta  teste  Magno  Basil.o  m  ep.st.  ad  NLpul.. 
fobi''  vclut  per  manus  tradita  smit.  (n^-  a  T  asa.o 
"t^^vere  dicta  sunt.  Qnem  aufem  Vas.ns  <i,fe, 
ZiliHn,,doce.de>u..,ulfaad..osunn..ript<ised 


qiiiet  ip»e 
Vasieiim  et 

itiios 


uonjure 


(l,   Hispania  iUastrafo,  U,u.  1.1.  p.  578.  -  (^)  Inle.      ^^^^-J'  ,:.   B^euter,  Cronica  etc.  U.dotta. 


rivo 


DE  SS.  ATHANASIO  ET  THEODORO. 


AUCTORi; 

G.  V.  H. 


B 


appellal. 


10 

oko  tnidiiioaU    n-rhu  jjtreeni><st;  qmd  hic  sane 
docet  ac  veri.^sime,  hunc  Jilanca.^,  memorix  aid 
y»/»i»/a.s-/a'  hsH  dercptits,  crcdidif  testnri  S.  Atha- 
iia^^ii  cpiscopafum.  Leonem  uc  Caiistum  Bomanos 
pontificcs,  <juos  deinde  anctores  laudat,  de  Atha- 
UiisWepiscopatu Ca^saramjustam  nc  rerhum quidem 
fvnsse,  aUatum    a  nobis    utriusquc   docummtum 
palam  farit.  Quod  vero  martyrolocjium  Hterom/- 
miannm  iu  causo'.  suppetias  addurit,  ranio  iferum 
fecit   labore.    Nam    ne<juc    illud    martijroloipum 
horum  virorum,  Athanasiuiu  diro  aut  Thoodorum; 
mentiom-m  facif,  neqitr  ilJud  martijrnhujium  quod 
cr  jjrafationis  litteris  Hieronijmi  ef   Pammachii 
sappnsitifiis  Hieromjmiamm  credidit,  Hieromjmr 
c.^f,  sed  Vsiiardi.  Kf  hic  iferum  lahitur  :  naiti  ititer 
Jacohi  discijndos  Usuardus  non  recensuit  kWMma- 
sium  «e^»^Theodorum;  nlsl  forte  codex  aliquis 
ifjtiotus  iu  Hisjtauia  iuterpohifusiti  matius  Blancx 
inriderit.  lie  ergo   rcrum  jjrohatur  quod  randidc 
ronfitetur  BUmcas,  auctores  istos  suis  ocidis  nou 
fidsse  usurjmtos.  Quod  rero  de  hisforia  iu  libris 
Gregorii  Moralium  repcrta  enarrat,  ad  tt^utitiam 
revocarc  iieqiieo,  quum  Ulam  non  haheatti;  puto 
tnmcu  essc  caiiidein  Pelaciii  Oretensis,  qux  Atha- 
nasium  qmdem  et  Theodorum  Jarohi  discijjidis 
aiinumerat,  de  episcopatu    vero    Cssaraugusfano 
facet.    In   breriariis  quihusdain,  ac  prxseiHm   in 
hreciario   Cxsaraugustauo,   Athmiasium  procja- 
mari  prlmum   Cxsaraugust&  episcopum  fibenter 
credo.   Et  sic  cogor  opinari  Hieromjmo  Blancx 
solum   suum   snperesse  Beuterum  auctorem  cum 
hreviariis.   Tandem  notatu  dignum  est  BJaucam 
cx  fama  Joqiii  allorum  nec  retiain  aniini  proferre 
senteittiain,  fidem  fainen  fieri  aJiquam  ex  pictis 
imagimbus,  qux  procid  duhio  Athanasium  infula- 
tum  rejjrxsentant. 

19.  Ambrosius  Morales  (1)  jungit  quidem  rum 
septem  Jacobi  discipuUs  Athanasium  simul  et 
Theodovnm^episcojjum  t-ero  Athanasium,Theodo- 
nimvfeshyterum,  nuda  Cxsaraiigustaneiisium  fid" 


D 


—  Inferius  vero  heec  iiabot : 

MHcte  aniini  pietate,  senex.  pi  wsdciue  palerque. 
Discipulus  Jacobi  es  pontificumque  decus. 

-  Phua  de  eo  suis  loeis  annisiS  et50.Egimus- 
nue  superius  ad  amium  ;^5,ubi  tcstinionio  Juham 
ostendimus  huuc  eum  ahis  missvnu  luisse  Hioro- 
^olymas  ab  Hispanis  Judi^-is  super  morte  Christi 
Domini.  Vide  Galedonium  et  Hugonem  supra 
relatos.  Jam  ad  slngula  rcspoudendum  est. 

n  Athanasius,  pnnuis  C*sarautiustie  episco- 
pLis.  Id  quidem  fp-atis  asseritur,)iechabef  tdoneum 
aucforem.  Notissimus  oumium  diseipulorum  apo- 
stoli  Notusest,  sed  notissimusomnium  nuJJo  modo 
dici  potesf,  nisi  forte  opera  et  studiofaJsanorum. 
Quem  .-ognoscunt  Leo  III  et  Galixtus  II.  Cogno- 
scunt  saiie,  sed  episcopum  Cxsaraugusfauum  fuisse 
nec  Leo  ne.c  Calixtus  dixeruid.  Belvacensis  et  ahi. 
BeJracensis  iiihil  novif  nlsi  ex  Leone  et  Calixfo,  et 
episcopatum  Athanasii  ignorat  {4.}:  alii  sane  per- 
muJti,sed  qnid  dicant  etqua  autoritate,Ja)njjarfun 
dixittius  et   deinrcj,.s  dicetur.  Breviarium  Cordu-  ^ 
bense,Eborcnse.^rfr/ffr/;  Cordubensis  copia  mihi 
non  est,  sed  EJjorense  (Vlysippone  1548)  Athanasil 
iwsfriiion  meminit.niore  ouuiia  antiquaHispaniae 
breviai-ia.  Sane  fieri  tion  jjotesf  ut  omnia  aidiqua 
Hispa)iix  brevia)-ia  inspiciam,  quijjpe  qux  adiri  a 
me  non  posshd.  Su.'ijncor  tamen  breviaria  jilcraque 
0  Leo)ie  ac  Calixto  aut,  quod  idem  est,  a  Viiicen- 
tio  BeJJovacensi  pendere  et  Athanasii  episcojjatum 
igtiorare.  Penes  me  esf  Projirluiu  Comjiosfellamm, 
imjiressnin  CoinjJOSleJlw  onno  Domini  1590  :  m 
quo  ad  dietn  5  ttiaii  sie  lego  :  Torquati  et  socioruna 
nwrtyrum  poutificum,  dupl.,  discipulorum  beati 
Jacobi  apostoli;  et  eormn  duo  corpora,  scilicet 
Theodori  et  Athanasii,   coUocaiitur  in   ecclesia 
Compostellana.  Offlcium  do  connnuni  plurimorum 
martyrmn  temp.  paschah.  Quamquam  hic  ridentur 
Athauasius  et  Theodorus  cum  reliquis  poidifici- 


coiiffcsta 


tFdimonia 
quoque  a 
Birnrio 


vmn  tJreshuterum,)iudaC3isaraugusraneusiumfiae     Auiaua^m^  c.   ...^v, .  .  ...^ 

cnmdiat    Franciscus  de   PadilJa   (3),  quem    ex     bus  computari,  de  ejnscojjatu  tamen  Cxsaraugu- 

hispanico   idiomate    Jafinnm   facio,    ita  scribit  :     stano  sermo  non  est. 

Huic  ecclesiae  (Cxsaraugusfana;)  ordinavit  fTaro- 

hus)  episcopum  unum  ex  sociis  et  discipuUs  suis, 

Athanasium  nomme,  et  aUerum  nomme  Theodo- 

rmn  ordinavit   presbyterum.    Ef  citafnr  Beuter 

lih.  I,  c,  25  (qui  esf  tyjjographi  etror  pro  23).  Unde 

persplcuum  est  PadiUam  pendere  ex  Beutero. 

•20.  Ad  aunnm  Christi  37,  uhi  Dexter  inter  disd- 
palos  duodecim,  quos  S.  Jacobus  in  Hispaniam 
secum  jjorfavit,  Athanasium  ejjiscopum  et  Theo- 
doruni  lectoreiu  coUocai,  Bimrius  annotat  qux 
seqimniur  (3)  :  S.  Athanasius,  pruuus  Gssarau- 
^stse  episcopus  post  S.  Jacobum  apostolmn. 
Notissinms  onmiuni  discipulorum  apostoli  hic  est, 
quem  cognoscunt  Leo  III,  Calixtus  II,  Belvacensis 

pt  alii,  dum  de  S.  Jacobo  agimt.  Breviarium  Cor- 

dubense,   el  Eborense,  et  fere  onmia  autiqua 

Hispania;  breviaria,  Pelagius  Ovetensis,  Vas^fius, 

Mariana,  Marieta  et  ceteri  Hispani  scriplores,  et 

ipse  dese  fatetur  in  tragmcnto  quod  superius 

adduximus  deS.PetroBraccareiisi  inquiens:  Jaco- 

bus,  ZebedEei  filius,  magister  meus,  etc  M.  Maxl- 


^2.  Pelagius  Ovetensis,  Vasaeus,  Mariana,  Ma- 
rieta  et  ceteri  Hispani  scriptores.  Kx  sujjra  rela- 
tis  patef  PeJaglum,    Vasxum,  Marianum,    scire 
ntlque  Athanasium,  scire  Theodorum,  S.  Jacobi 
dlscijjujos,  ejjiscopatuin   autein  nescire  aiif  facere. 
Marietam,  qui  )ion  est  ajjud  me,  Bivarlo  daho.  De 
ceferis  Hispanis  scriptoribtts  hic  respondere  non 
possum  ;  respjo)id eJjo  postea,  uU  Tamayum  exami- 
tiabo.   Et  ipse  fatetur  de  se  in  fragmento,  quod 
superius  adduximus  de  S.  Petro   Braccarensi. 
Fragmentum  illud  quod  exscrihere  jjiidet,  netantis 
quisqudiarum  sordlJjus  jjaginx  nostrx   macuJen- 
tur  leqi  jjotest  apud  Bioariutn  in  conimentario  ad 
a)inum  Christi  30.  Porfentosum  spurii  documenti 
mendaclum,Ah  scriniis  cujusdam  bibliotheciK  Sar- 
diniis  et  etium  ab  altera  regni  Aragoni^^  acceptum 
per  manus  P.  Bartholomaei  de  Oiivenza,  Provin- 
ciaUs  Societatis  Jesu  in   insula  Sardiuiai,  typis 
postmodum  excudit  Divus  Prudentius  de  Sando- 
bal,episcopus  Tudensls,  iu  historia  ejusdem  eccle- 
bu«  ZebedEei  filius,  magister  meus,  etc  m.  maxi-     sis'.  Ita   Bivarius.  Jam  m-o  in   iJlo  documoUo 
ums  iu  eius  hoiiorem  epigramma  scnpsit.  Incipit     S.  Athanasius  dicit  quidon  S.Jacobum  ^nagisfrutn 
^gj,Q.  suuin,  at  nihiJ  de  sno  ejjiscopatu.  M.  Maxinms  in 

ejus  honorem  eplgramma  etc.   Ejjiyrammaia  et 
PrimusAthanasiusnostiafitp.iBsuHnui-be  carniina  Maxltni    spuria   sunt   ac   supjjosititia, 

'"-■'  seculo  XVI  cotificta  :  )-es  est  lijjjns  ac  tonsortbus 

nota.  Plura  de  eo  suis  locis  anuis  4:2  ut  50 :  quai 


vel  iiihil 


rrimus  Auiaa^ius>  uuakia-  "i.  p ■  ".^".  ■"  - 
AngelicaEque  domus  pastor  honorificus. 


(1)  Hist.  Hisp.,  lib.  XI,  cap.  7,  n.  Iti.  -  (2)  JiiBt.  Hisp.,  sec.  i, 
cap.  8,  fol.  18.  -  (3)C:omment.n,n.4.  -  (ijViA.Speaditm 


Historiale,  lib.  n,  cap.  6. 


nos 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


17 


lii-xK-r  antl- 

tjuarn  tradh 

t  ioiiem 


tlemoimtrant, 


celspiifia 
»ttnt. 


Idem  est 
dicemitiin 


nos  ibidem  examinaUmus.  Eginmsquo  supenus  ad 
annuni  :^5,ubi  tcstimonio  Juliani  ostcndiiuus  hunc 
cum  uUis  niissum,  etc.  Tesiiinoiiiuni  illud  JuUam 
spuriwn  est  ac  confictmn,  ciim  reliquis  falsoriim 
chronirorum  documenfis. 

23.VideCaledonium  ctHugoneni  supra  relatos. 
BUerelogiaDextri,Chroniciauctoris{[),qnsto]om 

(luamdam    allc(jarit    Bimrlus    Ilwjonis  rpisropt 
PortwjallensisadMaurlfiumarchiepiscojjumBrac- 

carensem,  in  qua  mentio  fit  Vitx  S.  Pefri  Brnrca- 
rensis  (ex  vetusto  rodice  memhranco  scripto,  uf  ihi 
dicitnr,  de  mandato  Argioviti,  quondam   hiyus 
sedis  [PortmjnUensis]  cpiscopi^  aurtore  Catedonio 
Braecarensi.  In  cnjus  Vitx  fraymenfo  scribitur  : 
Jacobus  ad  Ca:saraugustam  fediculam  excitarat 
in    honorem  DeiparK  Virginis,   creatoque  inibi 
Athanasio  discessit,  etc.  En  tihi  quod  ex  Caledonio 
d  Huijone  videndnm  dixit  Bivarius.  Qui  haic prai- 
miserat  (3) :  Eam  (epistolam)  vero  ex  autographo 
traxit  doctissimus  vir  ainicusque  noster  Gaspar 
Albarez  de  Losada,  cujus  dono  eam  Ulysippone 
missam  acccpimus.  At  hanc  epistolam  et  ipsnm 
Calrdonium   Bracrarensem  in  (/ratiam  Pseudo- 
Dextri  ronfirta  esse  merito  jmlicat  Nicolaus  Anto- 

niusi;^).  r.;    W   97 

^4  Birarius   ad  enmdem   annuni    UirisU  ^i, 
Cowment.2,n.  5:  S.  Theodorus  episcopus  suc- 
cessit  Athanasio  in  episeopatu  CEesaraugustano. 
Eius   discipulatum  fatentur    omnes  illi  qui   de 
sancto  Alhanasio  aguut,   quos  nunc  citavimus, 
Calixtus,  Lgo  et  ceteri,  et  similiter  Pelagms  epi- 
^copus  Ovetensis  et  M.  Maxunus  in  hymno  qucm 
de  tribus  prioribus  Cssaraugustae  episcopis  edi- 
dit.  Dabimus  illum  inferius   ad   anuuni   7L  De 
Tlieodoro  agcmus  iterum  anno  50et71,  quo  mar- 
tvrio  coronatus  est.  Sufficiat  hic  animadvertisse 
eadem  omnino  vaJere  de  episcopafu  Theodori  qus^ 
de  Athanasii,  videlicet  antiquis  itjnofuni  fu>ssc,  a 
quihusd(tm    recentiorihus   admissum,  ab   optims 
historiris  ignorari.  Qua^  ad  annum  Christi  42  de 
Athanasio  Birarius  annofat  nihil  opus  est  referre; 
supponit  more  solito  Athanasium  a  Jacoho  ordina- 
tum  episcopum  Ca:sarau(justanum,  dmtqueaccur- 
rissecumreliquisadcorpusS.JacohilnHispaniam 

translatum.  .  . 

95     4</    annum    vero   50,   Commentarius    ad 
Dej:trum  citaf  locos  jam  pridem  trartatos,  deiude 
citat  elrmum  horum  sanctoram  ex  Galesuuo,  quod 
supra  ipsi  aituJimus  ex  15  maii;  falsum  pexfrum 
JmUpra^sidio  falsi  Maximi,adductis  hjmno  et 
epiqrammatis  supra  a  nobis  descripfis;  d.sputat  de 
uno  aut  duohns  The(jdoris,  de  morte  quieta  an  vio- 
lenta  :  qux  omnia  sunt  umbrarum  vacuanm  vana 
certamina,qua:que  ideo  missa  farimus.  Pricterea 
de  sepuUura  ntriu.^^que  sancti  viri  ea  scribit  qux  ex 
Leoneet  CaUxto  nota  sunf.  Tandem  loca pra^dica- 
tionis  Athanasii  et  Theodori  desiijn(d  ex  Pfole- 
-mxo    nux  pariier  prxtermittimus.    Denique,  ad 
annum  Chrisii  71,  cui  Dccter  Theodori  mortem 
annectit,  Bivarius  errantem  Dextrum  suoerrore 
confirmat.  Illum  Theodorum  (pd  cum  socu^  Ire- 
naio  Serapione  at(jue  Ammonio  Pentapoh  m  Libya 
mart-uriumfecit,  ipsi.ssimum  Theodorum  successo- 
rem    Athanasii     in   Cccsaramjusfano    episcopatu 
et  Jacohi  discipulum  prxdicat.  Qux  utt  stne  uUo 
auctore  idoneo    affirmantur ,  inanem    refutandi 
laborem  non  postntant. 

^iJ.Ad  Maximi  epigrammata  et  hijmnum  nilui 
(diud  annotandum  duxi  prmter  hoc  :  sunt  hxc 


AUCTORE 
G.  V.   H. 


E 


siihjmixU 


posterioris  a:vi  hoinlnis  f(dsarii  conficfa  manu  rar- 
inina  insipidajPseudo-Dextri  incentis  alfero  Tlteo- 
doro  addito.  Jam  ad  Tamayum  transeundum  est, 
(jenerosum  Athanasii  Artorum  conscrlptomn.  Qui 
soUicita  fontium  inillratiune  magna  nos  refutandi 
cura  liberavit.  Pendet  enim  totus  ex  falsis  chroni- 
corum  auctorihus  et  seripforihus  quihnsdam  qiio- 
rum  nidla  est  aucforitas,quij>pequi  aut  ah  Hsdcm 
f(dsarUs  decepti  fuerunt,  aut  vaija  (piadam  vuliji 
fraditione  iUusi,  qux  fieri  potuissent  ut  farta 
hahneruut. 

27.    Videamtis  prxcipua  Actoru7n  capita.  Kt  deiisqmad 

primo  iptidein,  circa  orlginem  Athanasii  (/rjecam,      -^^'"  '"" 

aucturcm  ritat  Dextrum  ad  annum  Christi  50, n. 2: 

et  conveniimt,  inquit,  Morillo,  et  comes  de  Mora 

et    ceteri    superius    relati.    At    Pseudo-Dextri 

auctoritas  nulla  cst,  et   qui   Dedrum  sequuHfur 

eorum  nuUa  est  auctoritas.  Secundo,  circa  ririfa-^ 

tem   Athanasii  Toletensem  citat  Julianum  Peiri 

ejus([ue  fabuUjsa  imenta;  (luorum  fides  tota  quanta 

griBca  est  et  nuUa :  (piam  nec  comes  M(jrensis  nec 

Ludovicus   Lopez  suo  testimonio  credulo  sanare 

jmsunf.    Terfio,  le(jatiomm  ad  Paulum  ex  ejus- 

dem  Jidiani  adversariis  adstrult,  aiirforitate  parij^ 

cui  nec  Michad  de  Erze,  nec  Castella,  nec  ceteri 

recentiores  mederi  valent.  QuaHo,marUjrium prB- 

dic(d  ex   Marco   Maxlmo,  ejusikm  cum   Dextro 

farina:,  quem  nedoctissimusquidem  Bivarius  sal- 

vare  potest. 

28.  Alleijaverat    Tamayus   more  suo  inijentem 
scriptorum    caterram ,   prlmi ,    medli    iufimique 
suh.^enii,  quorumpleros(piesupra  nos  ipsi  adduxi- 
mus,  aut  ah  allis  addurtos  examim  suhjerimus. 
Snnt  autem  sequentes  :  ex    marfijroloijis,  Petrus 
Galesinius,    Maurohjcus,    Phdippus    Ferranus;^ 
di'in  Odixfus  II,  CalixfusIII,  Leo  III,liomam 
Pontifices;  scriptores  Flavius  Dexter  ejusque  com- 
mentator  Bivarius,  Marcus  Maximus  ejus<pie  rar- 
mina  qu!B  supra  exscripsimus,  tandcm  JuUanus 
Pdri  Amhrosius  Morales,  Joannes  Va.sBus,  Vm- 
centiusBeUovacensis,  Pelagius  Ovetensis,  Sfepha- 
nus  Garihay,  Joamm  Marieto,  Petrus  Antonius 
Beuter,  Franciscus  de  PadiUa,  Maurus  CasteUa 
CastiUo,  Bernardus  Brito,  Miirllh,  Rodenrus  de 
Aruria,  Gaspar  Srohtnus,  Mayister  Eus-Pueda, 
Michael  de  Erze,  Ludovicus  Lopez,  comes  Moren- 
sisetaUi,in(pilf,innuineri. 

oc)LeonemIIIefCalixtumIIsupradedimus{/^). 

BuUam  Callxtl  Illnon  dahimus,  quia  rfe  Athana- 
sio  a»^Theodoro  nullum  verbum  facit :  le(j,  potest 
inappendiread  tom.  III  Hlspanix  scccr^,  u.^i 
Galeiinium  (pioque,  Maurolycum  et  Ferrartttm 
exscripsimus,ex(piihusnihi!  ahud  ihih(-,muspi3^^^ 

t7utri,isq,iesanrti  discipulatuin  Jacohi,  sepulen 
custodiam,  septdturam  juxta  corpus  mayisn  >nn 
Jacobi  etS(Lfdatls  (jhrlam,  ipubus  Oalesiniu. 
addit  (tpostolicos  lahores.  Dextrum,  Maximum, 
Mianimimpune  spernimus : suid  en,m  supposi- 
mi-ur,(tq,tecumiUispr:ctermittim,isdoctiss,inum 

5    ;  LZ  qui  tanta  s,d  inyenii  ac  doertn^  pr^ 

1^sAudjrosiusdeMorales,Joannes  Vas^tis,  et 
trm^lto  antiquior   Pelaylus  Ovetensyna^na 

fTlunt  autfidsa  rhronira  exscnhunt,  qia 


Tatnayiis 


t' .   tnm  I  cao  21.  —  (11  Num.  4. 
Novembris  Tomus  L 


i 


DE  SS.  ATHANASIO  ET  THEODORO. 


ALXTOBE 

G.  V.  H. 


QitiJ  riden- 

tttr  seniieit- 

dum  decla- 

ratitr. 


18 

dictumesf  pra^fevenm  quem  hisforkx  fradifioms 
nueleiwi  rocarimus,  ma.rime  affirnmrent,  audietuit 
mdlo  modo  stint.  Qvxenim  sihufihm  iredecm  auf 
nuafuardpcim  seculis  rcccufiores  aucfores  narrarc 
co^penwf,  ah  sana^  crific^  homi>nhus,JHxta  not,ssi- 
wnm  a>i.is  hujus  canonem,  veolirndo  sunt,  Qux 
aufem  de  Athana^ii  Actisdicfa  sunt,eademomum 
eadem  leqe  ralenf  dc  Thhodoro  ejusque  pest,s,  qua- 
lia   0    bexfro   aut    Ma.rimo    prolata    fncrunf 
30  T;sdiosxinquisifiomiinem  imponenfes,  qnuf 
tandem  de  Athana.io  ar  Theodoro  statuendmn 
videatur  libere  .rf/f«m^..  Athanasius  ar  Theoaorus 
mfi  Jacohi  discipuU  exstiferunt,  ,jui  heaf,  apo- 
.toiieorpus  in  Hispaniam  translatum  jugt  ensfo- 
dia  circtmidantes,  beafa  tandem  mortc  qn,cvcnnd, 
ac  juxfa  v,a!fist,-i  corpus,  vnns  ad  dexf,-am  alfer 
adsiuisf,-am,  imuulafi  jacenf.  Ex  Hispama  nmn- 
nuam   abierunt.  Hbc  tesfantur  Leo  et   Cahxtm. 
Ua,-tu,-es  olnisse  Leo  insinuaf,  d,im  dicit  pnrpnrea 
eos  sfola  insiynitos.  Episcopos  f,iisseatdpresln,teros 
nvUasat  eerta  tradifiodocct.  Lihcnter  famcn  ul 
admise,-im.  quamquam  mdlo  lnsto,-la^  fesf,mov,o 
invixus.  Athanasiinn  p,-immn,  Theodorum_..n.«- 
B  dum  CBsaraugvstxepiseopos  fuisse,  vt,  hg,fn,-  vel 
in  ipso  cofahgo  Ca-sarauousfavo.-um   p,-a^sulm,, 
Covstifntio,dhussgnodalihus  anno  169^  nnpressts 
pr^fixo,vos  cmn  doetissivw  Ri^^co  (1)  nega,nns; 
itpofe  qvod  vnJlo  retcmn  fesfimon,o,mdh  ,psms 
nrhis  antiqna  f,-adifione  vitafnr.  Pubhe^  et  eccle- 
Mici  c^dfus  honore  douatos  esse  ex  brcna,;,s  e 
,nart,pr,1oqiis  ...rpc  cifafis  clar,ss,mepafe;maxune 
rero  in  ejvsfola  Uonis  III  egrcg,a  savctM^  glo- 
ria  qva  beati  viri  iv  ca^Iis  p-unnf.n-  ,uan,fcsfa  est. 
rf,lsquesa,>cfisepnIc,vannolS7'Jme,,sefebrua- 

rio  quavdo  S.  Jacohi  sepnlcrmn  mvenmn  fmt 
Juitl  heati  apostoli  tvmuhnu  hinc  ,vde  ,ncenfa 
fitere. 


Utrhisqiie 

sancti  Com- 

jiosteUse 


§  11.  SeiuikTuni  SS.  Atlianasii 
el  Thoodori.  Recognitio  reli- 
quiaruni  laeta  anno  1879. 

scindn-!U,cti  Jmohi  i.tque  tuuc  udj,u-c„t,>m 
„,,o.„n..Theodori.*Anastasuc/.«-,V«« 

foJu,n  ocuUs  suhjccc,-o  talcn,  5"«'"«-^»;;  ,^ 
Lavationes  in  mujori  succHoecdcs,^  catM 
Comuostcllun^, B. P-  Fidelis  F,ia  S.  J.ac  D.  Au,  - 
uZs  Fc,-nu„dcz-G„e,;-a   dedcrunt   ,n  opnscl 
„Z  cditoi^).  In  5"»  (3)  haM,',-',,o',,.n,e,,t, 
™    ,■„/;.  delLutio  o,il,orupl,ica  tunda,ncn    - 

cin,„s  (pug.  «^?v  /;?./;,i»'-'"- *•'"»"'"■' '"'""""" 

rnseriptwum  signis  distingwntes. 


sive  reposilonum.  ub,  ^-»^"'_^2™^^^",^  Lcundmn  e  „  „  o 

orientalem  ='1'^'J-  ^  ^"^^^  Cdamenlali  ultaris  n.ajoris, 
ducla  correspomlenl  iormEe  lunuainc 

erecti  intra  annos  lliGti  el  l*>(i9. 


^^y    Cni  delineatoni  doct^ssum  auHo,-es  ejus-     sep„cy.o„ 
S2.    tm.  "*^":  ^;  ,-„  io„gnm  sect,que  wvenUwi  est. 

dem  movunmd,  foi  mam  seer,  .v  ^ 

,.,;,„„,  addide,-uvt;quas  Ar/';- ;';';' '^^;^. 

,,riorisul/,n,u,cvclasduximus(fig.IIctin)^J^es 

^I.^/d....«'/ hra,.tcisudigmssnvas:j^ 

m  cst  fraqmeut,nn  pacimcdi  opcr  ,nus,voeeeIe- 

s.qvnfur;aUeracstpictm'aexrete,yod,ceA^.^^^^^^ 
ComposfeIla,n,co,>fecfaannon29;ferf>am^^^^^^^^ 

^.  Z  sepJlcrorum,  factam  a  Th^dem,ro  ejn- 
Zono  IrienL  (in.  sec.  IX)  (4),  exhd>et  In  pno, , 
fHa  IV)  stat  Theodcnirns  capite  nifvla  tecfus, 
Tmstrahacnfum  gerens,dexfr.  iudice  frinm  scpnl- 
crorum  medium  desi.gnaus,,uod  supen.,Ians  ange- 
Ins  dextra  indicaf,  sinistra  incensat.  Panes  han, 
inscriptioncm  hal>et :  T.ooonK'  Er.sKor' ;  .  forn.^ 
lampasdependef.  Scemula  (fig.V)camdem  hsto- 
riam  de,,i,upf  paucissimis  mutatis  adjunefis.  Qn^ 
onvua  cumLeonis  epistoh  mirifice  consovan 

S3  Alio  in  loco  infrn  sacellum  luajns  cathed,  a-    (Usa  ,b,dcm 
//.;  Composfellana^,  plurima  ossa  humana  mrenfa    repe^.e- 
fuen',qu3^qnmu  cehcment.crsuspiearcnfurLompn-         ^- • 
.telbmses  e.^se  ,-eIiquias  S.  Jaeohi  afquc  hujus  d>sc,-  ^ 
mdormn  Athanasii  a.  Theodori,  Emive^d>ss,n,ns 
Miehael  Cardinalis  Paga,  a,-cInepiscopus  Compo- 
^tellavus,  peritis  viris  examinanda   dedd.  Cujus 
eraminis   en   tibi  authentlcum  docmnentum,    ex 
hispanico     (5)    ad     rcrhvm    hdtne    redddum    : 
Infrascripti,  Doctores,Doniinu?  AntoniusCasairs, 
in  facultatc  artis  medicamentariee  Universit.flis 
liuius   eathedniticus,  Eques  a  magna  (-ruc^  I^^a- 
l)eil*  Catholicit,  etc,  Dominus  Franciscus  Freu-e 
y  Barreiro,  ac  Dominus  Sanchez  Freire,  m  iacul- 
tate  medica  ejusdem  Universitatis  cathedratici, 
recepermit  ab  Eminentissimo  Domino  Cardmale, 
istius  diacesis  archiepiscopo,  Utleras  humamtatis 
atque  officii  plenas.  tiufe  sequentia  conmumicant: 
34.  Exploratio,  qu*  sub  pavimcuto  presbyteru 
atque  interioris  sacrarii  hujus  sanctfe  ecclesis 
metropolitana'  de  Compostella,  nostro  nostrique 
Excellentissimi    Capituli     canoniculis    mandato 
instituitur,  eo  fme  ut  detegatur  sepulcrum  et  ossa 
aloriosissimi  apostoli    sancti    Jacobi,    cui    hffiC 
ma<?nifica  basilica  consecrata  fuit    post  priniam 
eorumdem  inventionem,produxit  interalios  effe- 
ctus    Inventionem    ma^mse    collectionis    illorum 
(ossium)  intra  sepulcrum  rus+icum  in  memorato  F 
interiore  sacrario,  quse  est  absis  uiagnje  basilic^, 
absque  ullainscriptione  qua^  indicetea  esse  sancti 
apostoli  vel   duorum    ejus   discipulorum,  sancti 
Athanasii  et  sancti  Theodori,  quos  historia  ac  tra- 
ditio  testantur  jacuisse  sepultos  juxla  cineres  tam 

dilecti  magistri  sui.  Cumque  summopere  intersit 
eonundem  authenticitatem  summo  studio  atque 
exquisitissima  sollicitudine  inquirere,  rationi  ac 
prudentiEe  consentaneuui  existimavimus  rogare 
vestras  Excellentias,  ut  diguenlur  eadem  reco- 
gnoscere,  examinare,  ordine  componere  ac  colh- 
gere,  nosque  deinde  certiores  taciant  sccundum 
notamsuam  scientiam,  veracitatem  ac  judicandi 
facultatem,  de  tribus  hisce  punctis  :  1°  ad  quot 
squeletra  pertineaut;  i2"  quanta  sit  eorum  antiqui- 
tas^S^utruminillis  signum  aliquod  reperiatur, 
quod  faciat  temerariam  vei  vero  dissimilem  opi- 
nionem,ea  esse  eormnquorum  putantu]-,videiicet, 
sancti  apostoh  sive  solius,  sive  hujus  et  duorum 
cjusquosdiximus  discipulorum.  Bonitatis  vestra; 


a  Card.  nr- 
chieii.  Com- 
jmtellauo. 


^    ,        VVX'  tractLK  can.7.-(^2)/f^-      In-4^-    (:i)Pag.70.-{4)£;«;.«fi«s«.9'Wfl,t.XIX.p.G:^^ 
(DEsi^aflersrti/rada.tom.XXX.ti-aciL  .      i  ^^^^       (5)  In  ai.penJice  ad /?m.*-.-rf»N  etc.  supra  cil.,  p.  HU-Ul. 

,erd.os  de  un  viajea  Satttiago  de  (^ancm.  n.  ^^ 


cuerdos 


nF  SS   ATHANASIO  ET  THEODORO. 
A  acnoUs.im.  .eligionis  secm-i  oonndimus  fo.o  ut     secunamn  M.ucturnm  c^^^^P^^^^^  ^^^^^^^^    ^^  ^^,^^ 
■^  -    ..  ._-...,.:  ..,^,.,,..iti  nnii^  imuosituui, 


„on  dedi<'uemini  tanti  nion.enli  onus  nnpos.tun  ,     leira;,  i.  ,;,  i„nunierabi  bus.  Qu. 

t     'fieiafe  illud  lun.  eo.nplete,  ut  nobis  exh.-     » '^^;;,^  ^^^  ™   ,t,diose    exmninund.s   po>ien- 

disque  in  ea  ^«'^'^;^^;  J^da  ia  discos  margi- 
aptissuna,necesse  u^iecou  ^^^^^^  .^^ 

nibus  sursum  recuivi^  fl^_^P«f^^,   .  .,,,,,„,ntis 


nibus  sursum  recuivi^  --^  .  iVasniontis 


a<i  iil  dele<int'K 


beati^  iuformationem  luminosam,  m^  "«^  f  f '" 
vet  ad  videTKluui  clare  in  eventn  tanta.  gravita  is. 
Deus   conservet  vestras   Excellentias  m  nnUtos 
annos.  Sancti-Jacobi,  die24januaru  187 J. 
Michael  Cardinolis  Paya, 
Archiepiscopus  Compostellauus. 
(Se(juifi(r  chirographi  tessera). 
Excellentissimis  et  maxime  lllustribus  Dounms, 
Doctori  D.  Antonio  Casares.  Rectori  ac  catliedra- 
4;.n  i.lvivnncit^    i^tius  Universitatis    lilterarite, 

r  t™  D  F:::::ciseo  rreire  et  D.  Ti,noth«,  Sat,-     "--—:;—  ^^,,.^  ccnpages 
chezFreire,n,edicineeacchirurgic^cathed.-at,c,s     ^^^^^^^pil^^^    f.etaque     distrib,.t.one     „, 

'"i:;Adin,ptendan,ordi„ationen,intranscripta  '^-^^^^^^Z::^^^ 
connnunicatione  expressa.n,  venerunt  una  n  ^^^^^^^  eujus  not.  sunt  Irag.ueuta 
,,.latiu„,  arcl,iepiscopale;  ub,  eos  receperu,,t  P"""  ^  "^  ,„,,,it„dinis,  colore  claro  avellan», 
Do...i.,i  Gu,onic.  D.  Jacobus  Blanco  Ba.Te.ro  *  ."^^'^^  Jj  fragilia,  deletaque  quas,  com- 
a  kntonius  Lope.  Fer.-eiro  et  D.  Joseph  Labm  et  -  -  P«  ^^J  ^^,^  cavitatis  crann  ac 
Cabello,  delegati  a  sua  E,ninent.a  et  Lxce  lenl.^-     Pl^'^  P^"^  ,„;,  ,„,;,.  Secunda.u   co,rger,e,n 

B    i,no  Capitulo  ad  assisteudu,u  recog,nl,on,  facul-     P^      '^^  '^,,  ^,,,,  „„,  correspoudent  oss,bus 
tatis-,  qui  eos  duxerunt  ad  sacrar.u.n,  quod  est  m     '^  "^  ,,  ,;^"       ,,„Hs.colore  arenati  cu,nn.acn hs 

nhsi,iemagna;ba.silici^,cu,juspav,.„entun,co„,-     a.upl.tu.un,-      g       .,„„;.„.  ,„i„„s  hauul,- 

■„lek.acrece„tersublatun,  erat.  hi  centro  nitra 

pavimentum  istius  circuitus  cemitm-  capsa    ,u 

„rodu.n  loculamenti,  for.nata  rud.ln.s  par,et,b u. 

cuius  cavitastendit  nonaginta  novem  cent..net,a 

iul^gum,  in  latum  triginta  tria  i„  p,-olundum 

tri-inta.In  ipsa  invenerunt  ossa  hum,a„a.  pos.ta 

sh,;  ordine  et  permixta  ahquo  terreo  pnlvere 


E 


amu  uuuim^  i^-B""" ,    .  ■  .,-. 

V  ridrntil,us.  „,ajoris  ponderis  ac  m.nu. 

bu    qm,np."a.cede.,tia,ac  sutur>e  cram.  oss.f,- 

cate  muUi.'in  locis  a  parte  interna  ac  qu,busdam 

hfbcis   a  parte  externa.  Tertia  couger,es  sunt 

fr-  nu  nta  ossiun,  parvi  voluminis.colore  obscuro 

a"dto,leviaqueacfragiliora.etsutura.con,pete 

",''itT4  a  parte  cranii  interna,  ossaque  qu,bus 
n^  ordine%t  permixta  aliquo  terreo  pnlver  .     °"  ^  ^^^,  „,,,,,»  te,.uita^ 
privata  cartilaginibus  et  part,bus  .nolhbu.,  tam     co.npon  ^^^  pa,t,cula,u,n     Mo.-  » 

Ltrita  ac  tam  fragilia  ut  ne  u,u.m  q-"«"   -     J^'   ^^J  q„aL,ue      co„gerie„,     consl,tuu„t,       cer..,.,., 
i„tegr„mexistatacco„,pletum.Qua.msupro,e     ^"^     ™^  J         '  ,-,)   ,i,,„ifleat    dubium    crca 


PRIHIA  CONGERIES. 


SECUNDACONGERIES,  TERTIA  CONGERIES. 


OSSA 


LATi:.s 


Fronlalia. 

Parietalia. 

Eadem. 

OccipilfiHa. 

Sphenoidalia. 

T^niporalia. 

Eadein. 

Maxillaria  supenora. 

Eadem. 
Talaria. 

Maxillaria  infenora. 
Vertebr». 
Costell». 
(.'oralliaa. 
Claviculie. 
1  Etedem. 
1  Homoplatae. 
I  Etedeiii. 
Humeri. 
lidem. 
Cubiti. 
lidem. 
Radii. 
lidem. 

Metacarpiana. 
Eadem. 
Feniora. 
Eadem. 
Tibise. 
Eipdera. 
Perorife. 
Ea;dem. 
Astragali. 
Calcaiiei. 
lidenu 

Metatarsiana. 
Eadem. 


dextrum 

sinistruin 


sinistruin 
dextrum 


y 

sinislrum 
dextruin 
sinistrum 
dexlrum 
sinistrum 
dextrum 
sinistrum 
dexlrum 
sinistrum 
dexlrum 
sinislrura 
Uexlruin 
sinisLrum 
dextrum 
sinistrum 
dextrum 
sinislrum 
dextrum 
sinistrmn 

idem 
dextruui 
sinistrum 
dextium 
sinislrum 


Suinma  tota 


37.  Analysis 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


21 


exawiue 
facto, 


37. Analysis  chemica  fra^ienli  diaphysis  fenio- 
ris  e  secunda  congerie  Imnc  suniniam  dedit,  quam 
sequens  quadrum  exprimit,  ubi  simul  comparatur 
sunmm  quam  Berzelius  ex  analysi  chem.ea  nor- 
malium  ossiuni,  quamque  Girardm  obtmuit  ex 
analysi  ossium  sceleti  Geltici. 


coyrosiTiu  nnKMic^. 


Materifi 

inorga- 

nicn 


Materiaoraanica 

Fhospliatum 
cal.  et  iiia^. 
(^arljon.cal. 
Fluat.  cal.  . 
Soda  ellii^- 
liydr.  soiia; 
Tota  summa  . 


Ossiom  nur-    Uim 

mallora,       oostrc, 
33.30  4,50 


;n  scflfio 
uliimo. 

3,S(1 

S3.I10 


rtlSi)  S7.-20 

ll.:!o  s,3o 

■2.1  !t) 

l.-iO      ^     ^ 

IIKVHI  11HI,00       100-"" 


SH  In  conipositione  ossium,  quse  studio  huic 

:^:Z^n  subjecta  fuere,  duo   qu^dan.   specialius  notari 

convenit :  pnmo,  magna  diminutio  maten.ie  orga- 

nics     quie    ad    antiquitalem    refern    videtur ; 

^ecundo,  augmentum  phosphatorum  et  dlmmutio 

R  carl)onati,  cujus  rei  causa  esse  potuit  actio  acido- 

rum  productorum  in  fermentationesubstantiarum 

organicarum^qufe  cum  ossibus  permixt*  fuerunt. 

7  .7-       3n  Attentisiisquterelatasunt,tresquiiestiones 

t/:r^.*  ab  Eminentissimo  Domino  Cardinali  proposit. 

Zobi  et  ^is-  sequenti  modo  resolvi  possunt :  1«  Ossa  recogmta 

dpidorHm     ^^.Jiinent  ad  tres  sceletos  incompletos  ejusdem 

''"'         uumeri   personarum,   amplitudine  atque    ^tate 

differenlium,  quorum  qu^  ad  duas  priores  con- 


geries  spectanl  erant  in  transitu  a  secunda  ad  D 
tertiam  partem  durationis  mediae  ae  physioiogicae 
quam  solet  vita  durare.  dum  tertia  congeries  iu 
hac  tertia  parte  consistere  videtur.  3"  Antiquitas 
ossium   recognitorum  accurate    statui    nequit ; 
verum  considerato  staUi  integritatis  et  composi- 
tionis  tam    simili  in    sceleto    celtico,    affirmari 
potest  exstitisse    per  secula.    '^"  Quod  spectat 
antiquitateni.  haud  temere  crcdi  videtur  dicta 
ossa  pertmuisse  ad  corpora   sancti   apostoU  et 
duorum  ejus  discipulorum. 

40.  Quibus  laboribus  termiuatis,  processum  fuit 
admundandaaclavandaomniaossa  in  alcoolio, 
ad  rcmovendum  humorem  dandamque  majorem 
consistentiam  ;  classificata  deposita  rehquimus  in 
capsa  hgnea  tribus  divisionibus  distincta.  ea  vcro 
quie  non  determinata  fuerant,  numero  3ti5.  in 
altera    capsa.  Factie   sunt    onines    opcrationes 
prffidictEe  in  eodem  loco  ubi  ossa  apparuerant. 
excepta    analysi   cliemica,    assistentibus   tribus 
Doiuinis  qui  coastituerunl  commissionem  indica- 
tam,inde  a  die  nono  ad  diem  vigesimuiu  quintum 
februarii,  et  ab  hora  octava  usque  ad  decimam 
et  mediam  noctis. 

Sancti-Jacobi,  die  20  juhi  1879.  -  Antomus 
Casares.—  Franciscus  Freire.  —  Timotheus  San- 
chezFreire. 


tpstaxtiir 


E 


Transcriptuin 
de  mandato  suEe  Eminenti*  RevcrendissimEe 
Card.  Archiep.  domini  mei. 

Dionysius  Lopez,  a  secretis. 


DOGUMENTA 


DE  SS.  ATHANASIO  ET  THEODORO 


EPISTOLA  LEONIS  PAP^  UI" 


e  codiee  Calfxfmo. 

Incipit  epistola  beati  Leonis  papse  de  trans- 
latione  beati  Jacobi  apo..toU  ;  qu-s  IU  kalen- 
das  .jamiarii  celebratur. 

IVoscat    fraternitas    vestra,   dileetissimi    recto- 
res  totius  christiauitatis,  qualiter    m    Hispania 
integrmu  corpus   beati    Jacobi    apostoh    trans- 
iatum    est.   Post    ascensionem    Douum    nostu 
Salvatoris  ad  coelos  adventumque  Spintus  super 
discipulos,   ab  ipsa  passione  Christi  m  revoUi- 
tiono  anui  undecimi.  lempore  azymorum,  bea- 
tissimus  Jacobus  apostolus.perlustratis   Judi^o- 
rum  syuagogis.Hierosolymis  captus  ab  Abiatai 
pontihee  simul  cum  Josia  suo   discipulo.  jussu 
Herodis  capite  plexus  est.  Sublatum  est  autein 
corpus  illius  beatissimi  Jacobi  apostoU  a  discipu- 
nJuis  noctepr.B  timore  Juda.orum;  qm  augelo 
Domini  comitantc  pervenerunt  in  Jopem  ad  httus 
maris.Ibivero  lisesitantes  ad  invicem  quid  agere 
deberent,  ecce  nutu  Dei  parata  affuit  nav.s.  Qu. 
gaudentes   intrant  iu  eam,  portantes  almnnuui 
nostri    Redemptoris,    erectisque    veUs    s.u.ul 
cu.u  prosi.eris  veutis.  cuu.  magna  tranqu.lhtate 
'      '  navigantes 


e  vodke  Escnrialensi. 


In  Christi  nomine  Leo  episcopus  vob.s  m  Christo 
crede..tibus  et  cuncto  populo  cathol.co.  Mesci- 
nm^  vobis  de  translatione  beat.ss.m.  Jacob.  Zehe- 
Zi  h'.tris  Joa.mis  apostoli  et  evangehst^;  qui 
Slatus  est  ab  Herode  rege  in  HierosoU.ua.  ut 

^er  Adus  apostolorum  docet.  Hujus  beatiss.m. 

acra  ossa  apostoU,  a  Domino  vero  ord.nante  ad 

^rnante  sic  requievit  inter  iUa  rathe  et  Sa  e, 
^.od  dicitur  Bisria,  in  locuu.  Uia..  Indc  vero  leva- 
U un  ct  pus  ejus  a  suis  discipulis  nendo  et  .ndu  1- 


22 


EX  MSS. 


*  frf.  distan- 
tem 


B 


navijrantes  snper  niulas  niaris.  coUaudantcs  clc- 
mentiam  nostri  Satvatoris,  Hyriii?  pervenenuit  ad 
portuni.  Ibi  prse  gaudio  cecinerunt  hunc  davidi- 
funi  versuni  :  In  inuri  vix  fi(X  rf  semifa:  iua:  in 
(Kjiiis  muliis.  E},u-essi  de  navl,  doducentes  dopo- 
suerunt  beatissimum  corpus  in  quoddam  pragdio- 
lum   vooitatum    Lihcnim    Donum,   di^tans  *  a 
pri^Iata  urbc  octo  milliljus,  ubi   aunc  veneratur. 
Quo  in  loco  invenerunt  vastissimum  iaolnm  a 
pa^anie;  consfrucfnm.  Ibi  vero  circumspicicnfos, 
invcnerunt    ci^ptam ,    in   qua  eranl  1'orroa  in- 
strumenta,  cuni  quibus  artifu-es  lapidum  erant 
assueti    agere    domorum    iedificia.     Gaudentes 
igitur  ipsi  clientuli  pra?iatum  idolum  diruernnt 
atque  minutatim  in  pulverem  redegerunt.  Deinde 
cavantcs  in  altnm  posucrunt  firmissinium  fun- 
damentum,    ibiquo    dcsupcr    fecorunt    piu-vam 
arcuatam    domum ,   ubi    construxerunt  lapidoo 
opere   scpulcruni,  ubi   artifioiali  ingenio  condi- 
tur  corpusapostolicum.SaperiBdilicatur  ccctcsia 
quantitatemininua,qu3ealtanordinata  divo,  feti- 
cem  devoto  pandit  aditnm  populo.  Post  hum:rtio- 
nem   sanctissimi  corporis  laudes  colebravcrunt 
superno  regi,  psallentes  hos  davidicos  versus  : 
Laifahitur  Jnsfus  in   Domino  et  sperahit  in  eo,  et 
landahnntur  omnes  recfi  corde;  et  itorum  :  In 
memoria  xterna  eritjustus,  ab  audifione  mala  mn 
fimehif.  Post  aliquantum  voro  temporis  ab  ejus- 
dcm  apostoti  alumnis  in  fidei  agnitione  plobibus 
edoctis,  brevi  adolevit  fecunda  ac  Deo  muttipti- 
cata  messis.  Inito  autem  satubri    consilio,   duo 
ctientuli  remanserunt  ibi  ad  custodicndum  pretio- 
sissunum  talentum,  beati  sciticet  Jacobi  corpus 
venerandum.  quorum  unus  dictus  cst  Theodorus, 
alter   vero  Attianasius;  alii  vero  discipuli    Deo 
comite  ad  praedicandum  Hispanias  ingressi  sunt. 
Ut  prEemisimus,  illi  duo  disciputi  pcdisseqm  pro 
reverentia    illius    magistri,    dum    summo    cum 
affectu  prjefatum  sepulcrum   pervigites  mdesi- 
nenter  pervigilarent,  jusserunt    se  post  obitum 
suum  a  christianisjuxtamagistrum  suum,  unu.s 

ad 


DE  SS.  ATHANASIO  ET  THEODORO. 

requiem  habere,  et  atii  vcro  qualuor  ascenderunt  D 
rathcm  ct  veversi  sunt  ad  priorem  Hierosotmiam. 
Etdumessentpiiriter.nafum  draconis  dcstruxe- 
rmit  per  mcritum  beali  Jacobi,  ct  cjus  mstru- 
mcnfa  disruporunt  in  montcm  qui  ab  initio  voca- 
tus  fnorat  Ilicinus.  ct  ex  tunc  vocatnmus  eum 
Montcm  Sacrum.  Vos  vero,  fralres,  iu  Ghristo 
fidem  *  habentes,  pro  nobis  ♦*  preces  offerte  Do-  *  coa.  fide 


mino,  quia  quod  superius  diximus,  vcrum  ost. 


cod.  vobis 


ad  dexteramitliusetalius  ad  sinistram,  scpetu-i. 
Sicquo  dcfmito  tormino  vita;naturiE  debitum  per- 
sotvcntes,  fetici  excessu  spiritum  oxtialarunt  cce- 
loque  animas  gaudendo  intulermit.  Quos  pra^co- 
ptor  non  dosercus  c^^rogius  ca^lo  tcrraque  sccnm 
cotlocari  obthmit  divinitus,  stolaque  purpurea  m 
iPterna  cmna  cum  eisdem  *  cUsciputis  gixudet,  or- 
nafus  corona,  miscrls  se  deposccntibus  invicto 
sulTragio  patrocinaturus,  auxitiante  Donnno  et 
Satvatorc  nostro  Jcsu  Christo,  cujus  rcgnum  ct 
imperium  cumPatre  ct  Sphitu  sancto  peremuter  ^ 
manct  in  stccuta  siieculorum.  Amcn. 


ANNOTATUM. 


a  Epistolai  Leonis  Illduplex  e^temphirsuperest; 
utrumque  edimns,  non  ex  manu^vriplo  codice  qiiem 
non  cidimus,  sed  juxta  fextuinfijpis  cxpressuvi  a 
B.  P.Fideli  Fita  ef.  Domino  Aureliano  Fernandez- 
Gnerra  {i),infer  apinmdices  et  documeuta,  n.  IV: 
unum  ex  codice  Escuricdensl  III  L  0,  in  forma 
foiii  4'S  sec.  XII;  alterum  ex  codice  Calixtino 
hihliothccx  rcf/iai  Mafritensis  II  L  1.  Posterius 
jam  edlderai  Iloresius  (3),  sicut  et  epistolam 
Calixfi  II  (3),  quam  continuo  suhjungimus. 


ed.  ejusdem 


EPISTOLA   CALIXTI  PAP^  0. 


G  HancbeatiJacobitn-mstationem  a  nostro  codicc 

exctudere  nolui,  cum  tanta  prodigia  et  trophiKa  ad 

decus  Domini  nostri  Jesu  Christi  et  apostoti  in  ea 

scribantur,  quae  etiam  minime  ab  epistola   di- 

scordant  qufc  B.  Leonis  nomine  iutitulatur.  Sed 

sciendum  quod  bcatus  Jacobus  pturcs  d.sciputos, 

scd  duodecim  habuit  speciales.  Tres  in  Hicrosoly- 

mitanis  oris  elegisse  legitur,  quorum  Hermogenes 

pr^esul  effectus   et  Phitetus  archidiaconus,  post 

eius  passionem  apud  Anliochiam  nmttis  nnraculis 

fiocorati.  sacra  vita  in  Domino    quicvorunt,  et 

l^eatus  Josias,  Herodis  dapifer,  una  cum  apostolo 

mai-tyrioexstititlaureatus.NovemvcromGaIjEcia, 

dum  adhuc  vivcret  apostolus.  etegisse  dicitur; 
quormn  septem,  aliis  duobus  in  Gal^cia  prsdi- 
candi  causa  remanentibus,  cum  eo  Hierosolymis 


pcrrexerunt,  ejusque  corpus  post  passionem  pcr 
marc  ad  Galaiciam    deportaverunt.  De    quibus 
beatus  Hieronymus  in  suo  martyrologio  sic  dixit 
ac  beato  Chromatio  scrlpsit,  quod  sepulto  in  Ga- 
IfEcia  beati  Jacobi  corporc  ab  iipostotis  Petro  et 
Paulo  infulis  episcopalibus  apud  Romam  ordi- 
nantur.  et  ad  prajdicandum  Dei  verbum  ad  His- 
ptmias  adhuc  gentiti  errorc  implicitas  diriguntur. 
Tandem  vero  praedicatione  sua  innumeris  genti- 
bus  itlustratis,  Torquatus  Acci,  Ctesiphon  Vcrgi, 
Sccundus  Abulfe,  Endalccius  Urci,  Cecilius  Eli- 
beri,  Esicius  CaicescEe,  Eufrasius  Eliturgi,  V.  idibus 
maii  quicverunt.  Atii  vcro  duo  disciputi,  Athana- 
sius  sciticet  et  Thcodorus,  ut  iu  ipsa  bcidi  Leonis 
epistola  scribitur,  juxta  apostolicnm  corpus,  unus 
ad  dexteram  et  alius  ad  lievam,  sepcliuntur. 


(l)  Eecuei-dos,  etc.    p- 


13(),  __  (2)    EspaTia   sngrada,      lom.  III,  App.,n.  ix.   —  (3)  Ibid. 


DE 


DIES  PRIMA   NOVEMBRIS. 


S3 


DE  S.  AUSTREMONIO  PRIMO  EPISCOPO 


ARVERNORUM  IN  OALLIA 
COMMElVTARItJS    PR^VIUS. 


D 


8   I.  S.  Aiistrenionii  Acla  torna.  Prinw  Passionis  arjJinmentuni 

breviter  deciaratur. 


G.V.  H. 


Gdilios 


Roma  missi 

siint  septeni 

ei>isco2>i 


nsAN         i  f'"  ^-  Aiistremonii,i»'/»(/  Arvernoruw  episropl, 
sEcuLoi.       \irarf(n,da  af/f/rrilh>r,h<nu/  Ujuarns  diffiriiltO' 
]^stioqenc-  l\tum   quihus  id  „r<,oiinm    ahnndat.  L,    om:pf, 
Us  de  tm-  gy,i,n  (luxstione  versmmir,  circa  quam  eriahionnH 
orequoin     ^^^-^^  ^-^,,^,   ah  vnn  rf  alfrro  ac  terfh  ser.ulo  fVajUi' 
"""'"^       diovtur,  tanfusque  e,^f  (d>  uiraque  parie  arnionnii 
(ipparatus  animique  pwjnantium  fanti  uf   hrcn 
secufuram  parrm  spcrare  nefas  sif.  Quum  eunu 
B  S.  Auslrcmonins  sii  uuu.^  r.r  sepfeu,  rpi.^eop,s  quos 
Bomana  sedes  wisit  in  GaUian,,  st(ttim  <p,xrdur 
ad  aposioJi<-a  fcupora  an  <,d  Deciauam  setatem 
sit  refereudus.  Galluram  rruditorinn  sehola  qunm 
IMorivam  vocant,  quwqne  a  G,;'<,(j,-io  Tnrouensi 
epis<-opo  (/rr<,<„-iaua  andif  ef,  quia  reUvtis  popnU 
traditiouihus   o.-edibiis   s<;-ii>ia   p,-wcipue  h,sfo,;a 
inniti  videtur,  cmtitraditionaUs  now„mtur,/>h,-os- 
qne  e  sepiem  ad  De<-lauum  ,TVum  rerocat  et  Austrc- 
monium  eu,n  HUs. 

2.  Hnic  scholai  (dtera  ernditorum  ,;rornm  s<-hoU, 
oppouitvr  qna;,  quia  t,-adiftouibns  </Io,-iatur,  tradi- 
iioualis  nomeu  ohUuuif,  ef  <p,ia  srpieuanum  Gre- 
qorii  Turonensis  nnmerum  ad  ap<jsfoUra  fem/xjra 
'refe,i  <n,ti<},-e</o,-iaua  vocatnr.  H,sto,'ienm  nouieu 
prima  srhola  sceuuda^  dtwe  recisat,  quantnm  eijo 
video,  non  jure  sed  iujnria.  Snut  euim  iu  h<,r  ,,o>, 
wluns  <p,am  iu  iUa  p,:z-st(n,tes  ernditioue  vin,  cUn; 
i„nemo,    iudef<'sso    stncUonnn    labo,-e  prohahles, 
mm  sstimatione  ac  m<ifu,'o  judi<-io  p,-a'p<,lie»1es. 
Quorum  c(/o  S(n,ctx  (n,ii<piitatis  uotitlam,sc,eut,am 
en-lesiasficx  f,-aditiouis  uisi  snuimo  apud  meloro 
esse  confitear,re,m-ap,idef.  Q,uxsfio  rno  ,psa,<ina 
in  dii-imeuda  tauti  /vV/  laho>'aut,  uou  semel  lu  Actis 
nosi,-is  tarfa  fnit,  fnifqnequHmmderetur  propto' 
Austremonium.  hoc  locoUh,-<dis  nf,-i,uque  ,'at,.<m- 
hns,  iir,-nm  t,'arfa„da.  Ve,nm  euiuivco  rr  „,ature 
cousiiic-afa  a  p,'i,uo  p,'oposito  dissdmmus. 
,oc  loco  non       3.  Aucto>'es  (pa  iu  hac  maicia  ,c'sa„(hidc.u- 
ZJZJ:     darnui,  triplici  fe,;ue  dip,'e,dia  ceuse,if,ir.  K<>rum 
alioni  orofamnu  hisioriam  qmmnon  lemter  attnjis- 
sent,  yern,u,pir  p,'ofa„<,rum  uotitia  p,-a-<W,  esseut, 
ad  hisforias  deindeccelesiasficas  a<Tessr,-n„f^,-ernm 
sa<ra,-nm    ifjuari,   spiritMs  ac    uo>;ux    Mesia^ 
raMiea^  ius<;i.   Fa,i,n„<p,c  esf,  quod  uec,'ssa>',o 
fieri  dehnit,  nt  jndicio  haud  safis  a-qno  ute,-e,dn,; 
falso,,U'raqneiuterpretin-entiir,etaherrouetsp,'n,(;- 
piis  in  seqneUis  c,ro,-r  plcas  <led,irti,per  i<,,iofam 
silv(nn  cxci  viato,'es  ifer  facccd.  Alh  ,;irsus,  ne<- 
ingenio  nec  scientia  nec   laboir  p,:rstanfe.%  quod 
semel  s<riptu,n  in,ene,;,ut,  fideUter  ,n  novosldm,s 
refernnt,  uee  uo,'a  iuqui,-eutes,nec  rete>'a  (Ujn<l,- 
cantes,necconmeta  irntinautes.  Q,io,-um  estlc<j,o: 
q,ws  .s/  le</e,;s.   tan(U'm   repe>;es    omnes  o,un„,o 
cocUnu  toties  re<-ocp,e,'r  <r,n„h,;,.  Tandem  ah,  su,d 
invtraque  schoUi  ,;rio,nni  laudc  u<jsf,-a  ,>,aj<n'es, 
iuqeniopra^cUn-i,  ,d,;,isq,.e  fum  sacras  t,nu  p,'ofau^ 
JcntiJ  acumine  iusi(/„esJ,idicio  matim,  consdii 
prudeutes,  immeuso  hthore  stndiogne  d,hgent>ssn„o 


C 


Jioc  loco  non 


/„  ,dra<piehisfo,-ia,mr,'a  <tep,'(>faua,iliu  mullu>u- 
qnc  rersati,  <p(oruui  tameu  sfndiorn>u  crdus  in 
o/)positas  ahit  paHes.  Hinc  existimare  Ucet  neidra 
rs p<trteta,dam (tff,d</<rcU,ec,u  uf prndcnfis  judi<;s 
assensun,  pmiter  i>iclinrt.  Qua>r  ronsrufam;n„ 
oppri  uostro  videtur  universai  qnaistioni  tractanda^ 
nuuesupcrsedce,  doner  clario,-r  Ua-e  c.r  fauta  <-ou- 
fricafione  rrccpta  afqne  ',d>e,-io>-c  f>;ietu  <'.e  tot  sfn-  ^, 
dio.wrniu  hominnm  lahoribus  invento,  universam 
licuerd  causa,n  peudus  roff^oscce. 

Jam  adS.  Austrenionii  Acfa  c<i(jn(,sce,,da  aiqne 
pxaminanda  accedimus. 

4.  T>'ia  Acfontm  S.  Austremonii  e.re,„plana  ad    Austremomi 
uost,'(nn  i^euo-e  uoiitia,u,<,noruiu  tciinm  f>/pisja,u         ^<i"- 
p>'idem  edititm  fuit,  reUfpta  duo  er  m<n,nscri{>tis 
rodirilnis  nnnr  ,»'imum  in  lurrm  prodenid. 

5.  Primn,n    exemplar  rcperiiuns   anno    1S80,    l'ri,m  Pas- 
mense  januario,  in  hihliofheca  puhli,-a  ni-his  Chn-o-        '">"" 
nionfana;  iu  A,;m'uia.  Codex  esf  .'<a!<;di  X,  uiciu- 
hraucns,  longus   0"^,35,  latus  0^\26.    OUiu    fud 
ahhfiiix  S.  I/Udii  in  cad<-m  urhr  CU,,;„„<juta„a. 
Mutdus  estp(t(,iuis  aUxptot ;  ifaqnc  S.  Austremonii 
A<ia hiecodr-x soUis  nonnisi  itiitio  mutila  dare pos- 
set.   I„,r„ii„„s   aniem_i„   eadem    CJarouiontaun 
bihUoiheca  alinm  codicem  n,anusc,'ipfnm,p>',<>ri  illo 
nnilto  receutiorem,  qui  sacris  olim  officii  ecclesia- 
stici  Ircfiouihns  inse,'viis.ie  videinr,  in  <p,o  ectmdem 
,-epc,'imus  Vitam  S.  A\isliemomi pra!rc<h;dis  apo- 
q,-apham.  Quare  qux  in  antiquiore  codire  deerani, 
'exposfe>'io>-e  snppleta  integ>'am  narratitjuis  se>-iem 
exhiheut.  H,c  autem  codex  sccdi  XIII  mciuhra- 
ne,is  est,  longus  0-^,41,  latus  0"^,28;  multx  cerx  F 
(jnttx  iu  iMjiua  fixa;  noctumum  nsum  mdicant. 
Haic  Acta  S.  Anstremonii  satis  si,u,dieia  snnt 
carentque  verhorum  amplifcatioue  re,;,n,qne  intp>-~ 
,,olafioue,  qux  alterum  ac  maxime  te>'tium  exe,u- 
plar  immauecptautum  auxerunt.  Ad  relicpm  duo 
exei,iplaria    antequam    accedannts,  hoc   ,»'imum 
accurato  examini  ..nhjicicmus.  Ac  pri„,o  <pudem 
S.  Ansfremouii  Vitx,  qnalem  praisens  exempktr 
descrihit,  synopsin  hrereiu  iradim,ts. 

6  Ationim  s,/uopsis.  Sanetns  i^itnr  Auslrcnio-  /,,•<■>■/.<  «//«o/- 
nius 'apostolornni  Christi  discipulus,  temporibns 
Deciiimperaloriscum  aliis  qnamplnribns  cotuIi- 
scipnlis  in  Galliis  missus  legitur  ad  pr^tdicandun,. 
Verum  post  accessum  apostolonnn,  cum  Valen- 
tini-mi  et  Novatiani  haeresis  inimico  iinpellente 
eontra  legioneni  christianam  grassari  ca.p.sset. 
.anctus  Clemens,  discipulus  ac  successor  beati 
Petriapostoloruiuprincipis.hos  viros,  sicu  .  ab 
auostolis  onlinati  tucrant,  m  singulis  eos  urb.bus 
destinavit.  Deinde  sequuntur  sentem  vn-a^;tm  vo- 
,,r,na,</it<m,mI),,^,,,J^i>nu(''-S(it,t,miuumn,<,rt,j,'es, 

,,,liJus  ({ucttnor,  ontisso  Anstremon.o  co,,f,-ssores 
aueiorappeHai.  Quilnts  dictis  ad  S.  Auslrenioni. 
ac^ta  na>'i'(n,(hi  fransif.  Samium  i;rum  recta  i;a 
dncd  ad  >,i,.uia  A,',-c,-uica'-  ci,;taiis,uhi  tunc  maxi- 

mus 


Sll* 


S4 


DE  S.  AUSTREMONIO. 


AUCTOBE 

G.  V.  H. 


pus  Parisiacis   Dio.iysius  episcopus,    Abvernis  D 
i;H;MO..s  ™s,  Len.vicims^^ 


pyoponitKi: 


B 


musgentiliumerrorcolcbalur,,v«o'»i»™«'';'^»"     stremo.i.s  ."=..,..,  ^ 

rf,Vai«^  Cmfl.n.,„e  „ulo  ad  ejus  pMo.n,,  ^'^^^^  "   i,,„p„3,  divorsi.  pro  C  ,r,s  . 

.„«d«K;';«'^"<»?«''*-*^'--'-7';'''"^::;'"^  nomine  afectus  p'..is,  pra^sentem  vitam  glad,o 

c,-e<ie,ull.  stauut  ,-ite  Mn,etos  saut^n  doctm  ™™^«  .,    Saturuinus  vero  jam  securus 

baptis,„atis  ,o,.!a  tiur^r.  Maguo  iabo.r  doct    m  '™  ^;"':.^"^;^;^  ,,„„bus  presbyteris  suis  :  Ecce 

disci,,nlis  s..is,  ..;<•„/;  /rac/,(«m  .11,  fne,-atleutasac  e^oja,  ^^,^^^^^^  .^_,^^,^„,„^  „  „„j 

saJrdotes  constituit.  Deiu  refertnr  p,-od,gnm     ,-  «3„'f,        ,,,,,,.  Cu„,que  co,.,prel,e.,sus  ad 

ratl  .X   muf,-agio    ,-ustia   propter   euhcj.as   a  ^  ' "^ ''^  j^,^,,;.;^,,  relictus  ab  his  solus  attra- 

S.  Austremonio  acceptas,  et  acldit..r  hunc  ,no,-en  '"'^P;:"  ™^;'"^;  „  ,,,,  i„is  cerneret  derelictum, 

adhuc  pe,-sta,-e,  nt,  si  sacerdos  pr.sto  est    anc  '^^^XZrVonune  Jesn  Cl.riste,e.a.,di  n.e  de 

alium  cibum  eulogias,  pamm  mdeboet  bemcUetu.n,  «^asse  m^^  ^^^^^  ^^^  ^^^^_^_^^^^  ^^^  ^^,^,^^^„  ^^  ,„^ 

accipia,.tho„.i,.e.'i.  ,ieib.i^,„e,-eatnrhahe,-epn„tific,m  inse„.p,te,-n,m. 

n.P,-osperopor,-osuccessufide,prM,op,o-  "^  *;'^               ,  ;„  i    ,  eivitate  ita  evemsse 

cedit;  «  disciprdis  sandi  p,-a:sul.s  adj.ctores  fiunt  ^™  '  ^^-^            ^,^,,„  ,^uri  toentis  vestigiis  alli- 

et  prUicatores,  simu'ac,-a  dest,;.untur  rt  ,nc,;,na  '-'^'^'^^^  cJmic.  pr^^cipitatus,  vitan,  r,nivit. 

J.wr„,«ca».s.,„-,,7„,„//,/»</outta.Ucebas.l.ca.,  f}^^^;^jXo\ZnjT..m.^^^^^^ 

Domino  opitulante,  const,^.ereutur  quanta,  ,i«s-  Gat  anu    Marlialis  in  sununa  sanctilate  vive.ites 

,p,an.    in    una    aliarnm    cv.tatum    ■eg.u    ,ll.u.  '^^fXmsite  Ecclesia^  populos  ac  fidem  Cl.rist. 

co,rstruct*  cernuntur.   Au,'tor  Deo   c,rat.as  ag.t  po  t  ^^^'\                  f^,i,i  .onfessione  .uigi.a- 

et  quo.sdam  sac,-^  Script,,,-^  te.rt,.s  ,-aWec,cco„„„o-  p  r  omn,a  d,             ,               .^^^_^  ^^^^^^  y  per 

dosaffe,-t.  Sanctip,-^snlish„„..l,tate,n  co„,„,e„dat  '^.^.™^^^^^^,,,^,,  terras,  in  ca.lestibus 

et  zelL  pr,.,l,;,te,n.  cp.o  »  disc,pnlo,;mnumero  ™  ~  ^^^^^'.^^^u. 

constitJ„,.Upasto,-es;ipse  ut  eran,el.c. per-  ^-'''''^^''l^^^P^l   ,,;,,,„.^   ec.put   Aeto,:.,n 

fectionis  no,;„am  oste„cle,-et  et  n,und.   po„,pa,n  J:J^'j21l,ab.                                  '         ' 


Ditaret     Iciodori   monasterium    a^dificat.   Judxi 

autem  plurimi  per  eas  re(,ioues  diffusi  zeJnm  sandi 

viriaccendunt,qui  eis  Christum  annuntmt.hre- 

mentes  ira  Jndxi  riro  Del  necem  parant.  Qm  a 

discipulis  monitus,  gaudio  exultat,  spe  I:^tus  mar^ 

tyrii  •  discipulos  consolatur,  majon  zelo  Judims 

aqgrediiur    eorumque   parvulos  haptizat.    Quod 

nms  ex  Judxorum  principibus  f/ranter  ferens, 

haptizatum  ah  Austremonio  fiUum  m  puteum  mit- 

tit  iiltraditur,(^f  Austremonium  verherihuslama- 

tum  capite  truncat.  Abscissum  caind  in  eumdem 

auo  filium  mittitputeum;  unde  discipuh   caput 


scriptorprB^  oculis  hahuii :  quod  ijarinn  secuius  esi, 
cuialia  ex  parte  contradixit.  Secutus  est  m  enume- 
yamlis  episcopis,  solo  omisso  Austremonio  ;  secutus 
est  inassignando  martyrio    sanctis  D,on,fSiO  ao 
Saiurnino,  dicendo  :  De  his  vero  Dionysius  ac 
Saturninus  per  martyrii  palmam  cursum  con- 
summarunt.  Grerjorii  vcrba  de  reliqnis  episcopis 
excento  Auslremonio,  fideUter  descripsd  usque  ad 
finem  capltis.  Qu^  itaque  in  Gre<jorio  exscnhendo 
auctor  noster  pr^iermisii,  distincto  expressa  cha- 
ractereoadispatent.  Nonminus  clarepatet  aucto- 
ris    intentio  Gregorio  contradicendi   m   tis   qux 


el  circa 
noiiitulla  ei 
contradicit 


quo  filium  mittitputeum;  unde  aisnpun   cajn^o     ''^    2^^^^ 

iajltri    una   cum   r^rnUi  ^corp^ee^ucen^,     ^^^ ^^-^^^^^^^^^^^        ^J,,,,,^.   statueuH 


C 


utrnrnque  madyrem  lciodon  in  monasteno  sepul- 
turx  tradunt.  Aquaputci  fii  fons  sandaium.  Judxi 
««um»^o-,utneunusquidemin  haeurbe  sicuti 
in  aliis  habitare  noscatur  usque  in  prEesens.iorHS 
uhi  sanctus  nnutijr  quiescit  in  magno  hahetur 
honore  Tum  sequitur  revelatio  Cauttno  facta,  qux 
ipsis  ferme  Gregorii  Turonensis  verhis  narratur, 
deinde  translatio  corporis  facta  ab  Avdo  nutu 
divino    Vohicum,   et    altera  translatw   facta    a 


monii.  Imprimis  Gregorio  adcersatur  statuenti 
Austremonium  cum  reliquis  tempore  Decu  missos 
esse.  Namprima  narrationis  periodo  diat,  aliena 
ntiquefide,  quamvoce  legitur  i/i<^/f«f,  Austremo- 
nium  apostohrum  Christi  discipulum,  temponbus 
Decii  cum  aliis  pJurimls  condiscipulis  missum  esse 
in  Gallias.  Vtramque  igitur  seutcntiam  ad  mani- 
festam  contradictionem  uno  verhorum  amhitu  con- 
cludit  iia  scrihens  :  Sanctus  igitur  Auslremonius, 


divino    Vohicum,   et    altera  transatio   jacia    a     -       ' ,  j  discipulus,  teniporibus  Decii 

Pippino,  petente  Lanfrido,  Maustacum;  tandem       P^;;^^^^^^^ 


Hujiis  Pas- 
sionis  scri- 
ptor  Grego- 
rium  Turo- 
nensem  legit 


suhduntur  miracula. 

8  Actorum  examen.  De  inventiom,  translatione 
ae  miraculis  infra  dicendi  locus  occurret.  Nunc 
Actorum  examen  dillgens  instituemus. 

Hiec  Acta  S.  Austremonii  i/e.sea  enarrant,pluri- 
mispost  sancii  riri  ohitum  seculis  scripta   Auctor 
Grerjorium  Turonensem  prx  mamhus  hahud  et 
paHim  exscripsit,quod  ex  mox  dicendis  patehU 
Greqorius    scilicet    Historiw   Francorum   Ub.   I, 
cap28,  ita  scripserat :  Sub  Decio  vero  imperatore 
multa  bella  adversus  nomen  christianum  ormn- 
lur     Valentinianus  et  Novatianus,  maximi  tunc 
hsereticorum  principes,  contra  fidem  nostram  mi- 
mico     impellente    grassantur.    Hujus    tempore 
septem  viri  episcopi  ordinati  ad  prsedicandum  m 
Gallias  missi  sunt,  sicut  historia  passioms  sancti 
martyris  Saturnini  denarrat.  Ait  enim  :  Sub  Decio 
et  Grato  consulibus,  sicutfideh  recordatione  reti- 
netur,  primum    ac  smnmum    Tolosana    cmtas 
sanctumSaturninum  habere  cceperat  sacerdotem. 
Hi  ergo  missi  sunt :  Turonicis  Gatianus  episco- 
pus    Arelatensibus  Trophimus  episcopus,  Nar- 
bonoePaulus  episcopus,TolosseSaturninus  episco- 


prsesertini 


tlUUOLWirji  uiii.    v^... 1  ■  •  ... 

imperatoris  cum  aliis  quampluribus  condiscipulis 
in  Galliis  missus  legitur  ad  praedicandum. 

10    Uhi  ergo  sihi  legere  visus  est  auctor  tam     _ 
fiagnintem  contradictionem  ?  In  libris  Gregorii  ^''■«' ^";^"^^ 
Turouensls,  qui  hic,  lih.  I  Historix  Francorum, 
septemepiscopos,  quos  inter  Austremoniuni,  qnem, 
ille  Stremonium  vocat,  tempore  Decii  missos  affir- 
mat;  alibi  vero.  videlicet  in  libro  de  Gloria  confes- 
sorum,  cap.  80,  et  in  lihro  De  gloria  martyi-um, 
cap.  48,  hos  eosdem  viros  discipulos  apostohrum 
haheri  insiuuat.  Etenini  de  Ipso  Saturuino,  Tohsa- 
tium  primo  episcopo,  laiidato  caplte  48  hmc  scrihd: 
Saturninus  vero  martyr,  ut  fertur,  ab  apostolorum 
disciputis  ordinatus,  in   urbem  Tolosatium  est 
directus.  Quem  in  hcum  sane  perquam.  apposite 
annotat  Ruinartius  :  Si  eo    nomine    apostolos 
vere  intelligit  Gregorius,  dissentit  a  seipso  in  lib-l 
Hist.  c.  30,  ubi  ex   ipsiusmet  Saturnlni   Actis, 
ejus  Tolosani  episcopatus  initium  Decio  et  Grato 
Cons.,  id  est  anno  250,  consignat.  Erat  forte  jam 
tunc,  ut  hodie  superest,  vulgi  traditio  sanctum 
Saturninum  ab  ipsis  apostolis  ordinatum  fuisse 
episcopum  et  in  GalUas  missum,  quam  hic  secu- 

tus 


DIES  PRIMA  N0VEMBR3S. 


Sj 


AUCTDHE 
G.V.H. 


Hcoporiim 


A  tus  esL  Grcgorius.  Grrgoriinii  utrohiqne  a  fte  (Hs-     TamhreoUeremmtiatqas&Greijoriusfmim  eitar- 
mitirc.  eeriffsimnm  est :  qnxrn  diain  a  Jiidiiartio      rai  ih  Dioin/mii  ar  Sufnriiiiii  martijrio,  et  mo.v  ad 
uiiid    qni    aposfohtrum    disdpidos    nomiitat,  prr     Grrcioriitm  ej-i^crihriKlnm  rcrertitar,  omisso    solo 
(ifiosfolos  pntiterit  iiiffllitjere  nlsi  apostolos.   Qnod     Auslremonio,  ita  ut  Gret/orio  eontradicmdi  finem 
aiftrm  riros  uh  aposinliro  a-ro  remotns  a/iostolornm      rfarins  i)ianifrsfcf;hir  qui/ipr  Austremonium  fece- 
fhsrifjidos  vocarif,  pc.rsiiadere  milii  iinn  pnssiim,     rat  coiifessorem  qiiirta  mnrte  fiiiem  ritx  ohfiimi- 
Heqiie  ire  in  sententiam  eontm  qiii  Imc  modo  Gre-     tem,  qiiein  auctor  noster  scit  esse  martijrem.  Quare 
qnriiim  scciim  ipso  cnmpoiierr  sfiulrid.  Dciinh  Gre-      Greijnriaiia  phrasi,  vxrppfo   Austrcmonio,  tnm- 
qorins  non  dicit  ab  apostolis,  .^v'*/  ah  apiisfohritm     scriijia,ad  siiam  mirratioiiem  texendain  prnredit. 
(\\sii\pi\\\^  ordinatum  Saturninum.  Denique.tradi-         t:l  facta  paiica    refert,  aposfolir.is  pleraqiie   Facut /muca 
iinnrin  de  S.    Safnrnino  ah    ipsis   ajiosiulis    (scit     coni/riia  feinporihus,  rcin  christianam  a  fcniiihns        rcfert 
apnsfnlnrum  discipidis)  iinliiutfo    episcopo    ct  iii      primo  inifiis  hntn  tjradii  profichntcni,  taiidcin  con- 
Gallias  misso,  vnh/i  solnmmotlo,  et  non  etiam  do-     rersa  innumerahili  iniilfituilinefioreiitein,institntos 
ctiorum  fuisse  qiiis  Bninartinm  doriiit  ?  sarmhtes  ar  lcritas, qiii  rccepfain  fidcmtiterenturac 

11.  Jdem  Grrijnrins  Tnroncnsis  rap.  80  lihri  De  ioinjius  propaijarenf,  fnndati  Icindori  monasterii 
gloria  confessornm,  Vrsinnm,  a  qno  Bitnritjes  f a mam,  evant/elinm  ab  Ansivemoino  Jndicisprx- 
Christnin  acceperunt,  a  discipnhs  iipostnlonnn  dicainm ,  haptizatnmqne  iinius  ej-  principibus 
eiiiscopnm  ordinatum  attjue  in  Gallias  ihsfinafnm  Judxnrnin  fihitm,  euiiidcmqiiehancoh  causamprn- 
fuisse  scrihit.  Quinam  vero  fuerint  ex  mente  Gre-  jectum  in  f>utcnm  ;deiiique  Austrenionium  -(//  irati.^^ 
qorii  hi  aposfnlorum  discipuli,  qnnrum  tfiscipulus  Jutlwis  iicci  tradifuin  ejustpte  rttpuf  in  iiutenm  qui 
ertit  Vrsinus?  Manifesfa  res  cst  ex  lih.  J  JMiriai  parriim  marfi/rcn  jam  arceperat  missum,  utrius- 
Franc.orumcap.29,  iibi:V>e  horuin  vero.  inquit,  tpie  marti/ris  in  monasterin  Jciodorensi  sepultu- 
(rmeipulis  quidam  Biturifras  civitatom  ag}rressus,     ram.  _ 

^'  silutaro  omnium  C^uistuiu    Doniinum    populis         \LHxcfarta  tohiis  narratioms,  ut  tta  dicam,    et  simjulare 
nuntiavit  Ex  his  ergo  pauci  admodum  credentes,     suhstanfiam  runstifnuiif,  nii  parms  rtmsnhrafin-    min.ndim  ; 
clerici  oi-dinati  ritum  psallendi  suscipiunt.  ct  qua-     nes  brcresque  conciuiiculas  anctor  intexud;  idn  de 
liter  eccle^iani  construant  vel  oumipotcnti  Deo     miruculisloquitur,brevissimediciteamultafmsse, 
solemnia  celebrare  debcant,   iudKumtur.   Docet     nnnm  qut)tpiedesrrihif,narrtifqiie.-<errafum  a  ntin- 
'eran  Grcqnrius  hunc  Bifuriqitin  primiun  pnedica-     fratjio  vi  diabolica  inferendi,  rusficnm  hominein  oh 
Urein  disriimhtm  rssr  ilhirim  srptem  rirorum,quos     eulot/iampanisbenetlictiahAustremomo  acceptam. 
interAuBiLnomnmreccnsct^qitiJJecio  ac  Grato      Idem  miramlum  ahsqnc  nomin.biis   hrorum  ac 
Con^inGal!iasadrenissent:hoscnimeJusdem!ibri     pcrsonaruin  Tnrtiiiensis  refidif  {Dcijhr.ro.it., mp. 
,ai>  2R  enumerarerat.  Viri  noinen  hic  suppressum     31),  quod  apud  Arvernos,^«2»^,ges^ummadole- 
amritca/i.  80  lihri  Dc  gloria  confessoruin,  tlicens  :     scentian.ea  inveritatecognov.(?./^'G..//o;v.  rerba 
murigaverourbsprimum  a  sancto  Ursino,  qui     amhi./na  .vtnf,  nec    .stttis  thdtirant  nfrum    i/.so 
■X  discipulis  apostolorum  episcopus  ordinatus  in     tulolesccnte  resgesta  .sit,  an  atloiescens  rem  t/esam 
GalU^s  destinatus  est,  veibmn   salutis  accepit,     aittlirerit.  Mihl  tamen  plirttsis  Grcjonaiiahiii. 
^tc  ue  ec     I^^^^  Bitur  gensem  primum  instituit     aUerum  sensnm,  non  illumprioreui,  hahere  videU;r 
r  ruue    qurmigrans  a  seculofin  campo  intor     Nec  Gretjorius,  nec  auctor  nns^cr  idonntm  affrrf 
eUqlrs^pul  irpopulornn.  sepultur.  locatns  est.     tiuctorem ;  ///.  enim  :  in  verUate,  mqud,  cognov , ; 
NZn.rvlinusa  di.^ci/nilis  ttpostolnrum  ordina-     hic  :  traditnr,  <uf,  relat.one  fidclium. 
Hicenjo  lisinusaaistipiui.ui  mracitla    post     morhin  tlehile  corpu- 


Jioina  i.i 
(idllittin. 


tinere  apnstolica.  Vnde  consequitur  Gretjorio  notam  ihuhm  pafr 
fuissc  acproliafain  fradifionem,  sire  ruhjarem  sivc 
ecclesiasticain,  tpix  scphm  vi.-os  episcnpos  hinpon- 
bustrihuchtft  tiposto!ici.s.  Quos  nihiiominus  aiicto- 
ritah  exe.n/jlaris  cujnsdam  Acto.-um  Saturnini, 
tjuodpraiter  Saturninum  nullum  ex  reliquis  nomt- 
nat,adDeciana  Gregorius  temporarevorarit.  Ex 


ptipnlus  aeoiw  nonore  p 
Zcrumamhi.-ct  scpuhnn.i.  Posfra  cruda  inc.rscit 
ruslicitas,qui  Ucet  scirent  quod  in  praedicto  loco 
Yciodoi-o  rec[uiesccret,nullum  tamen  illi  exhibc- 
banthonoriscultum.  Noicf  hcior  ha-c  qua^  snjna- 
uius-Grego.-ii  euim  Turonensis  verha  snnt  ex 
lilirn  I)e  tjloria  confrsst.rum,  cap.  30,  quo  loro 


nat,adDe.clanaGregormstemporaeiotairi..  .^f;^/,,,    Cautino    facitim    ena.-rttt,    tptam 

,,,l„is  rolligifur  prima  phnisis  tnirtoris  Actorum  ^^  '      ^,.  ^^ .,;     ,^,,  /,,,,;^,,;,  „.,„.  ../  fiiie.n, 

L  Anstren.ouii,  Gretjo.-iiim  respicere  Turonensem  ''''^'";/    '  J';^,,/^;,  „/,,•„,;,  arctiorii  rerbis:  h.ec 

i,.i,.,ue  contradictionem   osten,le.-e.   Citi  auctor  ''-':^-'^^' ,''";'  ".^.iw.  jLrum  Gregorii 


Hm  Acta, 

srritlo    VI 


monius  apostolurum  Christi  discipulus  cum  aliis 

rondi.<;cipnlis  Decii  imperatoi'is  tempore  in  Gtdlias 

inissus;  sed  hoc  vcnnn  non  est  :  Cleme.is    Fcln  ^ll^^nTu^o.iensemscripta  cs.^e,  tifqiie  eum  in 

opostoii  snccessor  eos  misit  ab  apostolis  orduiafos.  G. 'ff^'    ',         ;^^  co.dradicafur.  Post  Gretjorium 

Deinth  episcoporum  nomina  eodem   moth  attpte  pmi              .>^^^  f,,ujnmita  ex  ipsis  Gretjtmi 

iisdem  fe.-me  rerbis  quihus  Gretjnrius  cnumc.-at.  scnpta  ...  W                                     ^           ^.^^^..^ 


fer.ne  rerbis  qui 
Novemh.-is    Tomus  J. 


G.  V.  H. 


sttilo  scripta 
giticero. 


ilJfittnr  at- 
tribiieiido 
seciilo  VII. 


DE  S.  AUSTREMONIO  EPISC.Ol^O. 

,e„t,J  G.r,,L    .^o„t,-o,lire„,li  s„p,;,   po,;te,-     '^J^'^^.    ,^,,,,;  .v77,  ,»r  „o„  c,.,„  ,lla  .p.an, 
Zpo^itaL  Gre,r,no..;,te,„i,„„pM',-l.sa,.l,„„'l,<^     ZIIm^,  in  qno  dee.t  prologns,  ou,,us  apo- 

:™£i;::;:;!rr.frr;i2-  s:^ri::t's:;r^?r^~^;:» : 
::;5r;~r;si";=;  i* ''rSw:i::""-»t'r^;:r:; 

r  „■„«!.»..;»  «.«"■*;o»f»'  '■»""■'"■"""•  P-^^-d'""'"-  ]],,„en„ea,„,q„^dict'.r„ss„,',eTpo„e„,.  I»" 

,,,  ,  Au.tremonii,  «„„•«■.-«"'•"'  A,re,;,o,;„„,  co„-  '^' ^'  ,]  ,„,;„„. ,.  Nau.  pass.ones  u.artj.u.u 

ZZ^saee,;)otes  ac  lerita.   si„,plir^crr,arrat  ^^,X,nn..     Ana.olia..i    et  A.tretad.    a^ 

■ ,         ,„.  „„m,s  i„  d„hi,„n  voca.-et.  F„„.la>,„„  "  ^^^^^   ^^,„,^„,,^„  qui  in  eade.u    urbe  sa  - 

Au°tremouio  Irio,lo,;   „,o„as,e,;„.„,   .«"■"™'"»'.  '^  ,.„a,„„t    p,o    Christo,  glor.oso    elua- 

t"   ,"r  ",-fr«,;«   ,;,stici.  cr„,leV,tate,„    M.,  ^^  ^^  ,,„,,  ,„„„  „,„„„  a,-.,,.n,e„n„,  .,.  - 

^t^n,ti  accepe,-a,.  ip^e  t,;„lit.  St,il„s  a«ct,.r,s  '«"            ■         ^^^,,,^  ,„,,,„„  ,„  Austremon.o,  ,/. 

^,Wr       //Vi  ""^'"■''"■""'^""•V""- •'''■"""!;"""  1,.lrf;o  se,;„o  est.   Q„o.l  si  ta„„sper  </e,„  . 

:'   Zrans.    Aii,',a   /"«'-    '"'-f «'  ,.;^  M.,i,„n   c,„.,de,n  esse  at,„e  A„s„rn,o^'2 

],e,-iodielega„tia.„  sapi„„t  „cSido„..„„fc.-„'c,cdo^  ,,,,^,  Austren.om.  nost,.  et  nm 

K,,lLn,.,are,,,.  Spcci.ninis  lo,-o  i.^ta  s.„t :  S.qm-  >„^                          ^.„,„    p,.^j,„„,,  esse  aucto,  i 

d  .,1^     fecunda,  .remorosa  arboribus.  v„.e.s  "^^    ;,      ,                  „„.^„„,„  ,,„„,  s.  Austre- 

u;::;..ima.popu,isconstipatae,eo,nn.erc..sre,V.ta  P^_^^^  ^^;..^^^,^  „„„  ^  ,,.  ,„  .™.  .^.^-JJ- « 

/;„,«„  i™/„  ...;,^/,""  „«r;/,„«"/"'"  '■«s^-  •f-"".'''    ;-,,.„.,„■,.„) .,,„„,„/„..«f"'/''""".-^"»'  '■'■":  """" 

^     :.:^U  nLtate  ac  rcd„„d.„,^ia  jn.  se^.,,-     ^    -  ^^^^^-^^^  „„„.,^,,,„„  ,.„»oc„^,"  »* 
,  tc,„po,;„„  fcfs  lc:,enda,;os  '''•^''''•';";,,;'f:     ^„.„.„;™,.,.rf  Iciodori  in  nco,q,n  mvWs  ,n,ll,a,  „s 
io„„eeata„,}„,„.ir.ct„hj,rto,>a,„q"con"„sarl,1,c,         j  „,,,,„,,,.,„„  j,.,.,,,.„„,.„,„.  .  . 

X  •,,/.•""""«'/'■•''   'i""'i"'  '".'"  J"""-'."';-,.:'  "i-2.  'r«„rfn"  citari  potcsi  ,o.lcr  i'"'-'";   "f^ 

X,/«T"'i/sc"j"s./«»'^'-'^''""'"«'«'-''5"!':".^"'r,  ,«.A-7/,«6/.S.P«.;«''"^^-i»-'''».'/"""-'°'-''.'"^^'"'""' 

,..«'/«,  ''F'-^'  '"■^  ".-;"".-'■'■-'.  «';■'  '"^"■*"  Ze  ,rhis  :  b.cipit  prologus  S.  Prjeject.  .n  pa.- 

-Z  Z,o,-iifL„„e,.>a  s„hse„,c„s  sai,c,„  sc.;,-  .,_  ,  A....emonu^  ^--jf--: 


Uitjus  S. 


B 


/terperaifJ 
aiicfor 


c 


/((jH  iiuiicaretit. 


s   11     Expoiuintur    ai-gunu>nta 
Passionis  secund*  ct  tertia>. 


Passiosec..if 

da  iitiiptior 

egt, 


tertia  ai„- 
j,liani.ii.f. 


,  s.-e  ,r,-ois  :  iiiciijii  iJ."."t, - 

sionem  S.  Aust.emonii ; e,  se,p„t„,-l,^c  eaden.Pas- 
lov.a  de  a,in„.s.  Unde  qniden,  patct  c,-ed,,„     F 
,ec    \II  S.  Pr^i,;'t,„n   ,.,.,->orem,  es.sc  „o„  pat,->. 
■ltece'„>io,;'splc.4„e  opi„i,;,e,„  hanc  s„a„,e:rSm;o 

f:i«,,:/</t"/"n3»//">'""^^^7";'.:d^"';;; 

..,-,  ; „,.;;,  y„.r,Astrebodio,.s.„.c  Astrebund.o,  ,1 

;„■■„;  co,ii.J  l,ahc„t,  sn-ipsit  Anstremomu,..,p  - 
prio  n,a,ie  a„  qnia  //«  in  »"»  cod„-c  tcjera^  ^  P„>o 
.ustremonii   Vi.a  „„d>o  a,„pUor  est  iita,    '--;::';::Z^^^^ 
',"„„.,.   Code.   n,e„,hra„e„s  cst  fo^-J^^       ;^„...i,..cri>a>efa.-erecons,.eri,:r.y.add,c,n 
'      ^ecli  IX  rel  X,  inter   ^f^^^'^^'^^     '    ,o,-c,„h,;s.  ,.hi  i„  Passio„e  S.  f" '//"'-^'^^^X 
LijBr„.rellensis  ."""co  ''''•^'"""^■^,^te     lio  sc  invcnisse  A...elia.,nn,  „o>a  „,ar^.,ai,       o 
,Zjivt„s  at,p,c  ad  Le„,o,-ice„ses  .■efc.cdi...  cse  .  ^     .,^  ^^^^  ,„„^„„  „,,  ,s„,,,„,  „e,,„. 

/„,;•"/  ""■'"  "■'■'■'""■«  «'""«'P"'^'"-"'"  '     'J'  ,,,.,,,•,.,•  p,.4.;;  ,';/„r»;"'/'"^"» "<"■"«'»"'";'".' 

•rjz«.„" '■'■''-''"■-■^"^'"'■'■■^ ""'''"' r,rf » ■".«  '/»"'■"-'  ""•.'/'■'>■ """"  ■''■■^■^'"■'  r " 

"iZtnec  alinnde  n,il,i  '/"/'''J'"""  "'■;'"■'■'    '^"""^,      s  ^•^•/.•c/."»  «"«■""■""  ^-^  '"'•/"•^- ''"'"T ''f ''  ' 
nionii  mnv.fK....»*  ^obinms  ex  miuem, . 


(1)  Mr/.SS.. lom.n-!amiani,i 


..nisi. 


tiofi^ 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS.  i27 

A   notis   inarttfroloyii  ml  1   /lorcinhria :  Aclu  saneU      Iribus  doininis  ■.sortHinn   rvfiih-t  nurnn,.  Se>iiiitnr      AucroiiK 
Austreinonii  a  S.  Priejecto   inetro  scripta  esse,      ifi'r  AusUx^monW  Bltini.jn.-^,  somitio  <',issii  et  fra-       «-V.H. 
pfane   iqiioro.   Nerjue  enim    ex  Snrio   id  discere     frniit  ejii.-^  {viartijrii  hHJus  Cnssii  fit  meiitio),  ron- 
pnittit  qtii  dirit  .^ntitiiiiimh  S.  Pr.rjerttini  Pas-.^iniies     pituitin   liifiirit/itm  i>i  fide  .•iii.^repta,  ponsecratia 
uiarfl/ruiii   lu.aileiito    .<rrip.sis^c    .^fijfn,    iierjae    cx      Vrsiui  iii  ej,isropa,ii  Hiftiriijaiii^raditus  iit  Arrer- 
vadem  Pra'ierti  Vita  simjdice,  abi  jn-o  luculento     nos.Deniqiie.j,o.slfri(jinfase.r  annos  in  episrojjutit 
haheiar  gloiioso  stylo  ;  nihll  aiifein  sfrirtam  inrtro      dnefos,  pervenif  fere  ad  tnnpoi-a  Trajani,ef  Vrhico 
orationnn  indieat.  Vtdirain   .jiind  snitin,  s.i.^pivor      sihi   s,il,sfUatn    ejusrnpn,      Irindn,-i    ,itn,iasferium 
Baroniiun  ijnam  hxc  sc.riherd  mrinoria  ronfns,,,,,      construxif.  Jttdxi  inidti  in  arbe  Arrnnira  .liffiisi 
/■((/.wc  ■  dlrlt  eitim  nd  dirm  1  ,inrr,„h,-is,  ,tnitofa,ido     sitni,  qnns  dannones  ruiitra  Austremonium  Christi 
in  S  Austremonium  :  Hujus  acta  nietio   snipsit     pdr,n  tam  f,;a'fnosr  jwa^dicantem  e.rritanf.  Veniunt 
S  Praejectus,  ut  auctor  qui  ejus  vilani  scripsit     di.srijmli  et  iiisfantls  jirrindi  patrem  .u,minoitr,tt, 
testatur  quani  iiubes  apud  Suiiuin  toni.  VII,  hac     'jai  L^fas  sprm  marftjrii  arripit  et  p,-a^ gaudio  rx,d- 
die  Ai  Surlus  foino  VIl  aihil  e}us,nodl  dicif,  nec     tans,  .Vtsripnlis  u!ti,na  moniia  i,-ad,t;  quos  ina-ren- 
VitamAusivemomlmesolutasivestrictaoratione,     tes  .•onsolaiur   et   nstendit  se  marti/rio  paratum, 
,irc  Vitam  S.  Praijerfi,  nux  T non  Vllfomo  oentr-     exemplo  Christi  et  apostolorum. 

,-it  Aliande  ilaque  hi.srr  ri.-is  Austremonii  Vita         28.  Austremonius  interim  mhementiori  exardet  «''''^';; -(-' 
metro  conscripta  inm^tnit.  Qux  sane  alia  non  fne-     zelo  in  eonre,-tr,i,lis  ,jrntiVtht.s  et  Jnd^r.s,  ct  i.nias       -^^^ 
,-it  ar  rersns  qitihus  her  P.tssln  iiiterpolatnr,  srpa-     ex  illorum  pro,'e.-iljus  filinm  haj>tizat.  I.-atus  pafrr 
,afimsi,-e  in  u..am  sn-iein  fra,i.ser,j,fa,  anf  ipsa     filin m  in  jmieam,  qm  nxinc  u^que  permanet.  v^ro- 
Austrcmonii  gesta  2«.a//a  La/>6e«s  edidit,dei,ipto     jieit.  Tum  Austremoniunl  flajelhs  .■a.-.sum  .-ajMe 
cideV„-rt  j,.-uloqo;h!tc  enim    a    rc.:sibus    initi.im     truncant.  Anima^   ejredir,.ti     .■ieitcornm    e,.te,-rx 
,/nraiii  Parnm  .rfWt  in   .-e  iam  jm.-ra  errasse     obviam  vemuni,  consertusque  est  Austremonius  ^ 
B  Galesinium  vel  matjn.im  Baroniiim ;  ap,  t-ero  inde     apostoloruni  clioro  martyin  palma  laureatus, ((uo- 
rnn,:iudo  alind  existn^e  ant  exstitisse  ltn,-um  Acto-     rum  exstitit  in  mundo  iimtator  et  coUega  exmnus. 
,;un  exemplar,  qand  prr   V.-his  hihlintlieras  dili-      Caput  martifris  ahsrissum  post  parmli  corpns  m 
aentissimc  quwsit.im  i.imnire  .lonpotul.  puteum  prnji.-ifur;  t,f,-i,„tq,a:  indr  erutum  iiik.o- 

r         ^>4  Nihditaqnr  ridco  fjtiod  coqat  me  Pr^Jecto     dorensi    moiiasfrrio    Inrare    de.-rere.-nitf.    Qu,hus 
fu,s.e,rn.U.    ^^^-^^'^ .  ^^.^^^^^^  i  Austremonii  ad.<^c.-lherc,  ar  sane     hn.natis,  fnlgent  niiracnla  plu,-ima;  expotn  aqnx 
■  haud  committam  ut  hanc  tctiam  nume.-o  Passio-     jndei   i.ifirml  sauanfur,  h^ec   aqita   die  inartjru 

nem  Hn  t.-ihnam.  Neqtte  cnim  Pra.jerto,riro  doctis-  quotannis  cxumiai.Sa^ntur  .u  Jialjeos  ,fu,  rhiii,. 
slnw  atqnc  cloqucntix  la.nle  j>,-a^stantissi,no,  nec  nantur  prop.-iis  sedibus  et  exio,-res  finnt,  . ta  ut  ne 
oinnino  viro  sapie^iti  et  soh,-io,  nr  isia  q.ildcm  Me,  unus  quidem  in  omn.  ru.-e  Arvermco  hab.ture 
ha^c  inslpida  cc.-borum  ae  fahularam  fa,;-ago  sinatur  usque  in  pr.^sens.  7  »./ mar^y,...  f..m/.-s 
,ulsc.-ihi  ahs,jue  rii;  injnria  pos.sit.  simmx  venerationi  esse  ccBpd  et  nuraeuhs  fuhjrrr, 

P  •....,„.  25  Hic  leeto,-em  moniium  colo  tria  A.-inrnm  quaiiidiueoa-.t;ri,-r,-c.itdo..a,;,setpop.d.f,-p,a;.- 
2  :  :;:  «  S  Austremonli  rxemp^aria  t,;hus  dcinceps  dcnonii-  tia  iu.-ltjfus.  Posfca  rene.-.tt.o  n.iniuc.ptt  eperirc 
'"""'""     ,;,;l,,,,.,,/,,,,/;U  ,,n-.fm«.W.Ethcetnondubitarentbeatum 

mimmania/fmPassiopaiva.r,m..my,<u-/.r//»m     martyrem  eodem  loco  mancre.  non  maximum 
Psn^na^  tameneiexhibcbantiamuIatmn,quous^^^^^^^^^^ 

Z-  nnnc  dc  alils  dicendn.n.  divina  eo  transferre  decrevit  quo  nunc  decentei 

„arrat:sin        ^6-    A.-rin„ieid.an     Passionls    pa.-r^.    Ancf^  %^  ^,^"^"1^,  .f  .«../«««m.  .an.^/ Austre-    ror,oris  r.. 
r<mlo,ie  ,„!-    hujus  Passio,iis  Austremomum  apostolorum  fae.t         X.h  Post  lixt  fjesa  ei  ,  ..^,^  .  .•  „.  ..^,^     mo,.,-  et 

ritna         Jleqam  p,-^clpnum,  a  Clcinente  pontificc  te.npo.-e  monn  .n  eodem  ''^''''^^'     ^^  *^f  ^^^*  ^lcu  '"'''"- 

Neiinis  d.iq.ii  cum  lio.io.-e  susecptiini,  pidlala,iti-  jussu  regis  ad  locum  ^*^"^'"^^,^"  5^./    !  !^^^^,     '■.  tnu.slatio,,.. 

biis    ValeJnlani    ae   Noratiani    haresihus    nnn  ipsmsprMiienUhu^.QuosibttMlo.cfeiu.tu,. 

.^iih^GaZ  niissinn.  Quovum  virorum  illu-  P.-evelatioCautinofaria,.-eddi.qiteiun.nlnhono- 

C    Zuquijamanteaperbeatorumapostolorum  ..../yx,/.a/« /i/.v>.^.'>^-a..  a^;.,./.^-.....^ 

^::;d;i;Ua!u  sin^Us^erant  urbibus^lele,andi,  f-^'' ;'^  ^'^—^ 

Lcsuni  nomma:etdeinconsuetiunnn.nernm  et  .■ehcct.a;    }ul.;.:un;S^  Tv^^^^ 

o,:Vinem  fcne.is  eosdcm  riros  enu.nerat  qans  G.-e-  Pipjn.io^peiente  Laiifrido    hbatc,  }ili  "^  j^    : 

,    /  .  T,.oncnsis,  Hlsi.  F.-a.ir.  L  I,  c.  28,  duos  -''''-^''^'^^'^^^^^^^^ 

iDionijsiitmctSatiuminnnO,nartijres,qnat,tor.-e-  rnto,;tm    De  his   rero  7''^  '    •  fj     ^^     ^^^^ 
UquoLnfrssionls  .jlorla  dirii  illasi,-es.  Indr  o,;.      i.-anslation.hus  et  '---^  W-  ^^^^^         ^^^ 

tio  ad  Ausivemomum  reriiinr.  Qunu  pr:e,l,a..,di  uln   de  fjlo.ua   S.    Au.liemonn   j^ostn.na 
fidem  causa  ad  Arcermca:  civitatis  ,n^nia,  ipsa,n      ''^'^"''■^-  ,,  p,,,- ,, -,  ,,,^,,,.  /w  j.ro-  ^„,«,-,  ,.,,-„ 

„i  ,.la,r  i,i,V.,;if,  CJ,a-ontn„fa,i,un  n.-brm  re.i.ssc,  et         30.  ^  /^^^  ''^  ^- ,^         f^^  i  Austrcmonii     AuB.remo- 

,nultoseran,jrli.-a  irjc  intbaissr  asse.-lt  rerbis  iinn  loyinn   m  '''''''^^^^^.'^'  '    ^T^  nmn. 

paucis.  TnmniiraciLn  seroati  enauf.-a<jio  rusticl  p.-a-fx.u.i,  q..m  T  ^''''^^  '^'      ^  ^f     ^^  ,,,,      <  ^-n 

\j,-aj.hirc,Jepinqit,rteo,,.paratKu^v^mommnrttm  O^^^a  sa.iH,  r.i;  utr,piu,ifa~ 

iaLti.to  kdsa..o,,jttor .jur  d....o.iihus     ^^^'-'^P^  ^^^^^^^^^^^^^  ""^'^^'^"^ 

a:quc  odiosum  ostendit.  ReJatis  ube.;;mis  p.;vd.ca-      re.-sn.^,  e.rcrpt,s  t.ht,.,  ,n  ™      ''/^^       .nra^ced.utt, 
fLls   fiuefihits,  exccllentla  diseipulorum  qui  cx      Orfo   rnsus    .jui  i''''^;;;.^^^^ 
rultoiihitsitiolo.-ttmJ,tmfir.-e,iti,ia,jist,;roope.-a-     Austrenronmni  .r..y./.;^r  -^    '/-^^^^^ 

to.-es,  .nidiipiiciiate  ecclesia,;tm  quantas  in  nulla  p.dls  ^''' ^-^'^fXT^^^^ 

aharnm  regiouun.  civitate  construclas  esse  eern.-  -^^'!;';;  ' !  '  j  J^'  'Uopu^  Trophinius, 

inus.  fuUjo.-e  ini.-ar.tlorum,  dte.f  a  beaU>  eptscopo  ^^^^^"^^  Lernovicas 

clectos  esse  .solc.-tes  et  uidu.^tnos  v.ro...  Hos  .ta(iue  Na. boi  .x-  ^^^      .^^^^^  ^^^  monarchiam  Au- 

tamquam  bases  colunmarum  ceteris  priefecit.  i\  artial...  ^  ^J^  '  ^^  Oeum  suscepit 

,„,,„,,,  „,       .7.  Dcindr  iiiciiioiiem  fttcH  eo..ce,.usahM^.-  ^cv^  mcb^  -  ^^^^^J^  ^^^  ,,,.^,^,^. 

junoit  ,tc      nionio,  Sainrniiio  ar  Mariialiqttotannis  nebrai;  h;'bc.  da    -  ^^  >'  Dionijsi.an  excludit,  eo  fine 

Austiemonii  .^ollti,  in  conHnio  Aive.n.Cie  dhi^Cfs.s,  ,j,a  lo.:is  a  ,;u^  1  innmnsis ,        ,  j  ^^^ 

gestia  ; 


28 


DE  S.  AUSTREMONIO  EPISCOPO. 


D 


AUtlTOBE 

G.  V.  H. 


niissloitciit 

eJiisinAyrer 

itiatii. 


B 


virtutes  et  la- 

horfn  (iposto- 

licos 


eliam  txtra 
Arrfntiam 


"^                                                                *  ■              ^fifnif    Vn-Mt^i  viniufi  prxdiaifio- 

„t,  „„h.o  Diony.!o  et  .uhstlMo   Austremonio,  »—;;-"  ^!  ^^^  ,,;„„,,;,;„„„„  .t  ,„o„a.,.-n 

,„os  n,aHyres  ,-eti„eot,  i,„„„  (^'-0"^"'.  ""^^^^l^^  'ilZ^i^  e,-ectio„e,n  co„„ne,„o,-m,t.  T,m  na,- 

U,„de,„   m„,jsio  ,-t  Sat,„;„„o,  ,-el,i,„s  7.m'9     .  ^^™." ,„..„„,,,„„  ,„.,„,;  „  „a„f,-a!,io  r„,t,e,,  q,„ 

3„o»  inter  Austrononimu    ,-ere„.et,   eo„fess,o„..  '"';;;;' ^^^,,^,   „,„,e,-ot,  et  d„o,;„„ 

qloria,nassiij,iet.                                                .  ,,rm„„,„n  dehae  ,;■  eoVoquinm,  jMo.s- Austrenio- 

^  31.    T„,„    r,-fe,-t  Au.tremonium,  .  ,..;./-»-;/','  '^ZrmtVe,-s,,s,;,ii,dietortoeaele,„,-efer„„t. 

d„ol,„s  ,„„„„,  sn,;:  co.n.   i,,terf„rsse,  j>a^^  ™XX»  ,-ei,eti,  ,„„lta  si,„n,  at.  Auslremouio 

Vo,ni„ie.  et  aseensioni  a,,f„,sse,  atqae  ,„M  ^^J          ^j          „„,,,„.,„.  „d  fie,e,„  eo,„er,„ 

cosfes  die  e,„„    reilqnis    S     Si^'"" '"    '  ^^  ^  ,     ,  .,  rr»»,/,'"/;»// .'™  ">""""' A"stren,onu 

Seq„„„t„r  ,-e,-s„s  oeto,  ^"'."'™-^;^^:'^,J:    ^^     ^lXZ  et  „,artjri„,n  ej„s  , ,„>ia„t. 

,,e,:,it  a„etor  Austremonmni  GaU,a    ""/"'■->'''''  '''■        ,,„,„,.  ,,,-„7  ,„,,«  J«-«s«/««  «""■sn'«  »""""•■' 

'j„-llie,is  rlrls  a  se  „„m,o  ellri^s,  ">  ^'-"^"TZ  M^^rZerlr„„,  „rl„;„  f,'lsse  .il1f„sos.q„i- 

/■„./,„„  esse,   eo,„ita„ti,,„s    Neete,;o    p-.,M-,  ■!"'^'^J^;^„^,  fi,,,,,,  a„„„„,ia,;a,il  conrr,t„n- 

'v,.„„„  ,„.oprobo  et  Ma,neto  "'"--^^;;;;^^  ^  ^"'X -•«./»'  Versns  riginU  tres  ,„e„,io„e,„ 

Pe,,-o,iiscii,,,lose,socl.,sa,-eei,e,;„.M^fmK^^^^  ,„                          ,t  j„,,^o,;„„  a.l  fi'''-'"  '"''''"■'"- 

tatis  ma.4  ineuuctanter  »'!»;' P--''™f^  'ZjZi  si„„.lae,a  .■olel,a,„ ,  aUI  J'''l^: 

Cristiet  ,e!,en,  era„oe>ica,.,.  ^'"/';""  ^'  ^,      ,  A:„;Luio  neee,„  varant.  Per,ji,   „a,;-at,o„,s 

po,-e,  doeente  Spintu  5..ncto  ad  ^^y^^T^  tr/c.  rfi»-;»,»  A"'"" /"•'■'"■'/"■^■"''"'■™"'"'^"J; '''" 

civitaten,  perveuit;  .i„.  i,o.,,e  -^^^^  Z^'>i>tizJ.  Q„o  U.,ti.ato,  rlr  s„„,i„s  F,.„,- 

Clarin,ontensisvocataest.9'';.     '^'A    --.*  ';°,,„„,      f^^„.,,^   ;,,,,,„   ,,,,esia,„    .d,fica,   ,n 

rivitatis mania et  ipsms  region.s  c    ila  em  c m,'  -             '  ,  '„  ,  .  p,;„,,,,,  J„da:o,;„„  /,/"""  /"•«- 

:,o„,ense,n  iniersit,  .„  p,;„s  t..c  a„-e  d>,qnej..-  ^  '  ^;,^  '  ■;,„  i„,,re>noums  l,;.,.lo,;„„ 

dieare,  deindenon  ,n„lto  post  «'    '""".^"'^    '  ,,:,,:,,,,  „„J.„„„  e.r„-a,.it  etsep,dt,„M„ 

Austrenroniusj,«/''«-;'./'"';^.""-"";;'  - -^  .   ;.  '„;'„;"■„„„  po„,pa.  Seq„.„,t..r  j.„.;,is  ,na,-t,„;s 

„„,  fo,-sit.,„  e.rpop.„.  "-"^;-;  -^f 'X^  ,t    :  X  n,Js  „;;„,;„",',«.  Austren,onii;,r.</'- 

;r::;/;^r~:r„:«  ^t:,,..  ,.-  '•«"«-.  L,,.-ii.o...-e.-sio,,e,,,,n.artr„„^  -.""- 

•;;r;/«/;.^  «'•''"'»,  9"^  """f  ^»-'  '"    ,  .7        :, ,'  „      ^^  • ;,.  rf;,,,.,-,,„,;  „,„,6„„,  „„./;,.;««.,  q„i  M.„;„s  per 

s,i!,stitlsseCas,,;  La„.lu„.,et  l..,.cpo-t..  „xeauendo.    Q„e.„  i.„'islt    Austremonms, 

,o,.re,-sione,„    ad    aa.-o,„o„t.„..„„  "'•  ™        ^  "^^  ^P^Zis    S.:ete.;o  et  M.„.,eto  a,-chldia- 

.sisse.  Ihi  /„■-/'•""  '■"'"■'{'■''/""•.f"'::,;  ,^/  :       tr^qnilus  ra„e,n  Io,;,e„se,„  *  petit,  „,,i 

c,n  re,-s.,s  q„l p,:eede„t.a  '"•-":'  2;^'[.,„^„.  Trl...JetiL..t..,:  I„  q„o  itl„ere  i„  rilla  M.„-o- 

32.Arveruenses  cives,proceres.nrtametpa,en  .«     „„,.,,„,,„„  „,jesia,n  S.  Pet,-o  dedicat.  Interi.n 

s..eo,,r.-t,...t..retAu.^r.^^  t,^^':;:::::::::;."""  Ans.;euK,nius.,„,/- 

,„;,,    C,a,-o,„o„„„.a  ••^''''^''"'  f  ;"'„*^„,,  ,„„.     „„„.„,,;/,„/,„.;„  y,<.^  /'«"«'■n,'  bas,l'.:„„  .le.l,- 
dedict,  in  qua  etiam  eccles,a»t,cos  0^    ;,      '^  /     ,.,.,.,•  „„,,,.,„,  „.;;„(„  ,„a„s<,s  rfona- 

gruenter  i,.tituit.  H;-  --  ^;^;;-  '^^  ^^    ;  ^  ^:;;';:.,;,„„/.  .,  c<,„/;,^,„«"^e  S.  Austremouio.  E.r 

inir"r.'liscla,-e.-e„.e,p,t.Q„.ro"»^'^  .^              pr^.l,cat,o„,s     ca„sa 

,e,-sih„ssu,„n.at,,n   ''^^;;^;     J^l^  X'»^  Ans/reuJius  /„    ,„onta,.a  dire.e,-„tAnton.nus 

Austren,on,us  et  'i'-'-    '';"';,,  ^^^j,,,    ,„„,;,;,  „a,<enit,  qui  sunet„,n  rl.;,.„  l,.r.t„ta.co,,secr.„,- 

„d   sa„ct,tate,n   per.h,..^  ^f^Zor   p.„;ter  ,,.„„  ec-lesi.m  Co,„pe>.dlace„se,„.  0,-d„,at,s  ,.„„.- 

instrnCos,    qn^    ^'"*'>"f'\Zt     idl    L„,d.  s„;s  in  ralte  Io,;.e..sl,  Co„,pe,..)lacu.n  pet,t,eccle- 

i,„pe,ii,.     Ve,-s„s     ^^''"'f     "'J^^JZntis  sia,„S.Mic,,.,e,idedle.,t,et.cclesl..l\eoordinono^n- 

Po,ro  Austremonms  saaet.ate  '>''"!""•!"';;.  ,.,  ,  ^,,,,,.;,,,  rf;.„;„„,;  ^««s  „d prie.lica „.!„,„  e,„,- 

,,„,^;„.„,o,„,,«n«^c„^<,,„-^2:!:^^  Zt:....,lq,.e„dL.'eo,,re,,i.,,.t,q,.oss„,,,,a,-i- 

„ridis  fo„,es  «q,'":-'";]  «^""'^:,      „'     .„X;„„*  „/  husmonitis  instruit .C„„,  re,-o p,;„ccps  J...U:„;.,.. , 

te,r„  e,,.lt;  d,s.;p.„.  ej..>-   t.,nf,,„  P    '  ,„,.,.,.  ,„„,.,,.,.;,  .,„,■„,«,  Austremonio  „eee,„  p„,:,- 

,„a!,istris„ifia,„adj„tores.Q,.ot'>^>^l^^  ^.^■^,i;„;Us„.,..,t.,isset.hisa„et,„„patre,„ 

rm.e,,„,Marti.diLe,„.>r,ee„s,eSaU„^„oJ^o  ^^^  ,,„„,„'„,;„  or,aione  „.,.,redl„,.i„r,   „e   se   ,„.„■„ 

sa„o  eplseopis  eo„a,,one.„_  """              ..    ,  j^  ,„„„,.  Q„i,„,s  sa,.ct.,s  episcopns  ,-espo„.let  s.h. 

„„.finlo  Arre,-nl.B  d,..ces,s,  'i^jj^^^lecio,  nihH  fore  .,e.-epti„s  .j..a.„  rit.„„  finlre  ,na,-tr.o. 

sclitum    ret,net    ,;o,nen.    \"™'^  ,X ,  ,„„  „(,  ;      ,'„,  „d   Deo  „l„c.-iter  se,;ie„d,„n   er,,.„-l.,- 

Ausf,e„roniu,u  l.„,.l..,d  et  „o„.en  ej„s  de.l„c„,„  i^^^  1^^^^^^^^^  ,„„,,„,„,„,■,  eisqne  r„ledlc„  et  „lll,„„ 

A„st,-o  i„,h,-es  fere„te.                   „„,,;„„,  „d.l„clt.  ,„.>„ita  „„„  e„,„  henedictione  tr.id„. 

•Xi.  F.„„a  Austren.o,,,, '"."';  ,,'';^.,;t:';„;,  36.  Tun.,    n.isso    Nerte,-io   ad    A,.,.;.,„l,e,.ses, 

Hlc  B,t,..-..J.,s perqe„s  t """"'"""            ^^„,,„,  „,„„,„;,,„  .,„,„  Ma,.,e,o  soclo.  I,-lodo,;.,„  ,;;;;■„„„; 

„  „,o,-bo  sanat,  q,„  ^''f '''r^'";'"  J^     |,^,T,,L  ,,;.,,„„:  „„„  et  a„,pll„s  sta.lio  ;  .„:„lo„i  ..e  „:,- 

,.,,,f,/;,;^"^.ii;/'"^','/''-'Austreu,on,us,„A^c<o„7.  ,.,,,;,„,„„.,    „,jo„e,„.    Q.,o    ,„;.,.te 

mat.eisqueVrsi ^T^^^^^^';^  ^^f  ^o     1,;.,:.„;.J  pri,.c^ps   „.:;„^A   f."J'„"    «""'^'"^ 

■nmsem  m  pagn.n  p.  ofectus   .„„e,m  /  /,„„,„„„„■  Austremonius,  a„geh.-a  roee 

A"'«""^'--"rr";:;;r-^::;::^n  ::z;:  rLeatJ: p..s,  ,....„..s  i..j..r,as  cjdte,.;,,..,,.,,-: 

,„a.j„a  erpar,e  "'f''"''*''"'^   'J^l^jJ  ,„,„,„,     ,„;„„  ,„  e.„„de,n  p.„.^„n  q„o  antea  L„.:.„„,p,:,J'- 
Se.;,..da.  Quxretj,onessa,..^t„,„  p.^s  ,i„„,.s„hpedlh„socclsi  episeo],ifonsoritur;antn,a 

„n.e.:.h.„.,.,r    .„    '^;"';,'»""''     "'^"  ,„„  ^  c,/;    n,  .„.„;.,rls  in  p„radisu,„  ,o,.„„h.T  .^pecle  asec.di, 

„,iio,.e  e,    eo„te„,pl.„,one     "^V^^^J;^        .^  pj         „„„„.„,„,„    ^,,;,    ,;„.,^„„;,,  j,,,,,-,,,   .„; 

liberiusvacareposse,,pos,  '.'    "'     '^^;    ,,.^^,,,„.  „„„■„„■■„„„,  i„i,o    corpus   ,jnx.;,.nt  et   .,.ve„,u„t. 

episeop..t„  c.j„s...„„,„tos,er  '''>"^"^^'"j£;'.„.^f,.  ,j,Ji„  /,;„,,„,.,„.„.,„  ,,■,■/.,;„„,  defer,,,.,.  Me,;,„ 

,;„;„,„.,;,•„.  "'y".;JjJ^^      :  '^Zl:  l,o„l,..s    V,-hlc„s   n<,„  ;,<„'"<,   „'"'"'    IJ'-"''' 


et  apitd  Jn- 
rf»os, 


deniqne  >""'' 

tffriiitn 


G 


j)rod>;jiis  tH' 

t:i<fi}e  fiine 
einirraf ; 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


59 


A  vvteum  v„dr  mpvt  erhahifur;  soh»n,e.  nuni.fyi     Sequitur  tandemoMumentu,.,  quod  sanct.  Au- 
^Z.   iJutur,  eorpus  martyri.  i.   UcuJo     stre.nonu  ossa  Ma.^..acun.  a  Pippu.o  rege  tvan- 
3.0  Modorensi  in  r<mobio  sqMur.  Virtntes     slata  ibideni  serventur. 
wu}fxfunt:sam<t  ^(jrofos  aqua  pute,.  qm  quofan- 
ni^  die  martiirii  exnmhtf.  Comphvit  heafus  Austrc- 
uonius  aqonem  suuw  diekalendarnm  uovemhrnnn 


(1.  V.  H. 


nnno  a  passione  Domini  uostn   Jem    Chnsti    U4, 

Verms  trif/iufa  martyriuni  iMrant. 

37  Hir  rodeir  Parisinns  finem  Passioni  ac  varra- 

:::%:Z-  tioniimpomt;  roder   rero    Voficanns  ar  Lahl>ei 

rersio»n,>      Liriuensis  uarrationem  nlterius  proseqnnutnr,  et 

quid  post  sancii  viri  obitum  (jestam  sit  expounnt. 

Vrbirus  episcopns  Arrernos  crhortafnr  ndpmueu- 


§111.  Geslorum  S.  Austivnionii 
exainen. 


Jiidaeoru»! 
pt  aJiorimi 

siippfic'"^ 


Jnm    hafjes,   Itenerote  lecfor,    trinm    Passionum 
argnnwita  ocidis  fideliter  snijjecta,  qnas  infra 
posifas  si  percnrrere  diijuaberis,  proprio  uteris 
iudicio.  Ad  S.  Austreniouii  res  (jestas  quod  specfat. 

■f  .     .1    ..i  .  ■j.;;..„i 


lifMcritMx 

hi^lorix 

Aiistreiuouii 

roDX/tectllS. 


B 


E 


cnViiiiiqiie 

saiicio  exhi- 

hifiiiii. 


Vrhirus  episcopus  Arrernos  crhortanr  adpunnu-  ^^.^^^^^^^^.^^^^^  -^,  ,„,„„,  ,.,,„  ,^,,,,,rrunf,  nt  ridelicet 

dos  Jnda^os.  Capifnr  mnltitudo  Jndwurnm   qnihns  .^^.^^^. ^^  ,^„,,,-,,/„,/  apostoli  formam  e.rhi- 

edirifur  ittnm  mori  eligant  an  baptismo  abim.  r..i  i^J^^^         uosfqnam  praulicationis  ardore  ac  dili- 

n,,quisiqnnridcrautiumorfemarf,jr,setamjetnm  / '^,.^,^^^^,,,,»  maqnam  partem  sancta  fd. 

undierant    loqnentem,   pdem   chr>st>anam    snsn-  ■.^^^j^^^^^,  ^,^,,.,^    tluxit  !>,mpha,  ecrlesias  xdificat, 

piuut^reliqniexierniitumtnr.Sepnlrrnm  b.Au^tie-  ^^^^^^^  ^^^^.^^^^^  ,„/„/s/ro.s  tandem   multis   editis 

nionii   maguo  nrpit   esse  !u    houore,    fulqeutfbus  ^^^.^,^^^^^^^^^,^^^,^^^^^^ 

miracn-lis,quornm  nuum  referfur  hor  moilo  rout,-  ^^^^^  mouastcrio,  dataqne  per  se  ipsum    relijiosa- 

qisse  ;  Quodani    tempore    qnadragesim^  ,    euin  ^.^^  ^^^^^^^.^  disripnlis,  Judxos  pedrahit  ad 

sacerdos  divina    ex   more  ^lf^^-^f.^/^^/^y^^^uo  /^^?'"",  5'">n/m  cum  prinripis  flinm  haptizassrt. 

beatus    Austremonms.    nnrabile    ^l'^^»' ^^^^^^^^  ;>,„;,. /,v,  ;;«f.r  ef /?/mm  e/ c/./.  Austremoiiin.n 

cunctisquiaderanl  cernentibus.  exutsepmcio,  ei  .^^^^^  rehns  Passio  mayna plurimas  alias, 

procedens    ante   altare.    elevata    juxta    morem  ^:;.^,,,  ,„„„,,  ,^,,?,,,a„M,,W,Y.^r/r//,- 

episcopin.anudextera,sace,dot.  on.n.quepop^  ^"3..  hanc  pLionis  minim.  historiam 

benedixit,  ac  benedictione  completa,ipsis  \ Kienu-  ^^^  _^^^^.^    suhsfanfiam    continere,   Austremonium 

hus.  ad  proprium  regressus  est  ^^f'^^™''  .„/,,,  cathoiir^  fdei  strennum  pr^dicatorem,  ah 

38.  Mansit  .unrti  nn  ■^^V'';/--/-;;;^^    ,,  [postoHcn  sede  missum,  ab  ipso  Arrernornm  gen- 

burbarorum    incursiones;    deletus   wouasren.  A...  ^,^.  Deinn  fulsse  couversam.erectisqne  ecclesns 

,rclcsiis,sepnlrrnmmansitiucogu,iumf^^^^^^^^^  J    /^t^Z'  rei   diriu.  ministris,  sfabilita  fde, 

,^,artgrispersisfr,de.Pace  -  ^^^^;^-  ^  ^;:::;:^:^    ,„,,.;..  phnun,  tradita   qnoque  apo 

oratoria  :  qux  qu,  pleun,s  disn.  '■f''^''':  •  '  ^';'',  X/Zr.-.  rita^  forma  sig,nsqne  iUustrem  migrasse  ad 

l>ore    Ca^i>m.   Iao^ore„.e,„    ee,e.a,n^eep^     „^^^pJo„es  o,„„es  tres  inserunt.  Afosto- 

re.je„da,n.  «,-chkUaco„ot„s   fu„ct„s   "tfi^^-^  Zm^"  """»"'"  i"'''"'""""  ^"'''"  '""'"" 


Kjii^  ;mi.-'S'0 
iii  Gol/iaiii, 


IcioLo  co,-p„s  S.   Austreu.onn,  /«-'';-'';  '^ZM:,„ag„a,aCle,„e„te.  Pet,-i  s„ccesso,-e. 

.;cipos„itj„.ta  co,y„ss„i  decesso,.s.  r,„„,,,„a  ,  ^  j^^^  ,,.  ,„,!^,,,;„    y„„^,„,,  ,„,ssio„is  a  Pas- 

dicn„t„r  ele  Pippino,  Rot„er,o.E„p-as,o,      t,j^    -  1^^     J    ,,„„,  „,,.„,.,„,,  „„.„,.„„•„»  „  parva  et 

C  /ato«.  co,,,on«  S.  Austren,o„u  T  «/,v™    «       '  „1  to/y„«(«,-. //(«  «,m.  post    S.  Sp„-it„s 

^  locm„,  petctc  La„f,-,do,   o,„„,a   „,a„ca    i„„lc  n         «      ,J,  „.„  et  ista  post  Petri  ,„a,-t,j,-i„,„, 

dissita;,„e„tiofitt,-i,mp,.e,-o,-„n,q,ut,-es,o  '        ^;;,,, „,,,,,,,■/,•,.,,„,,,.,,.  ,//,.,,,,*;  „«.«■. 

merisi„sc,-iptas„,;,pitea„fcr„„f;ta„de„,sej„,2  '^"2    '^,,  ^J,  esse  Ne,-o,,is  p,o-sec,,ti,,,,e 

f,,rpa,,cicers,,si,,co,,.,-e,,tese,,,ae.,^,c,,,,dj^^  ft-     i«       ^^.,_^^^    ^.  ^,^,,.,^^,..^^  ^„„,,  ^„,;„ 

„  Passio  sancti  Austre„„>„„ep,scop,  et ,,,,/,.  ^^»,,^   „,.„:,,„„„,,  «,„o/,„„  r,V«,„  tri,,i„tase. 

;W.  Po^t  Passio„e,„  i„  '■«'"■<■  I'""™''»  <■'  ^".'-  "'  "    ;ili,,„„,„u  Arce,;,o,;<,„  .l„.risse  q„„,„  !„ 

„•„ ,,  ,.,j„e.r  beati  Austremomi,  5««  «(  a.„pl,ficata  ^'  ™  ."  ^^               ..„,„.  „,  p„.,,;„  ,„„,/„„,  „„<  /•«■.  «'/ 

„•.„,,„„•„.     S.rr,-e,,o,;i   T„,-o„e„sis   „„,;-af,o    de     e,eUt,o„e  ,,„po,        ,Jp,,^^;„,,,,affi,;,,at.,,,,„ 

facta  Ca„fi„o.  Posl  ,;'celatio„e,„.  incipit  ejusdem  te,,po, a   1 , "J"    '                    p„,„„  „„„j,„„,,„r. 

Sa  tnmslatio  facta  ai.  Acito  II.  aa,-o„,o„ta„o  al^e  U,ore.,,,  ,,,„,, ,te,  -^^  ^^^^^^^^^    1 

,,,isco,,o.  Icio'lo,;,  V,,!,;,;,,,,.  ?'"""  ""''.'■""  «"'"  ,„,,;„,„,,(  g/s/^,,/,"  «"""»  «;'"■'■""'"■  '^'""'""'i 

La  ,„  ,p,o,,a,„ paetlar ,;,;,ol,io  ta„t,sperdepo.  '^^^^^^    ,,,.„.„„■    „.„„„,./i„.,    co„,,,o„, 

sita  fnissent.  Post  hanc  prin,a,n  t,;,.,sla„,.„e„,  """'^         ,,,.  ^.,.,/     ,„„,„,„.,„    ,..,,,   cp,o„,odo 

i„,.ipi,  eiusdeu,  secuncla  translatio,  ,„^ /";'"  -      J'"'^;'' .    '^^^^,  ;„„„  ,„■; ,  ,„•/-«"  ^l'''"'-""- 

„  ,-,,r  Pip,,i„,<,  l,ete„fc    La„f,;'lo   alMe.  Vuhao  ^- ^^^^^'^""l"''^,,    ,„.,./,,,„,„   .S'.   Pe„-o  de,lica,-e 

Maiia:,L,  anno  Do„,i„i  7fJ4.A,.s,.„,n,sec,,..     '"JJ     "^    Z^u  apostolo,  si  e„i,„  'ief, to. 

I,„i„s   „;„,s,atio„is  ,-e,a„o„e  uicp.t    ext..s  l.b.i  pot,,     t    '                 ,,„„  ,„„,;.  „/(,■„  (Ji  ,„„„„„  " 

...i  nouloru,.,,  ,„"  A"''«  "-'iP''  «ber  m.raou  or.un  '«"^^  ^^    ,      .  „,„„  j,,„„fi,at„s  ad  n,ini„„„„ 

Qni  Liher  n,i,-ac„lo,;„„  c„,u  texlu  .,„„/  „   e,;,,s  ^'"'^'^"    *"",„,  .,„;,  ,„„„,.,■„„,//.  V„o  ,;,-,•" 

l.cto,;.'..  Ete„i,„.  V„„„  ,„-^:'-e,le„tia  ,„„,„„ ,  Pass,o.  a„„    t,  ^/"'^      l                „„.,„,.,  ,„_  „„„„  ,.„„„„,. 

,..,./„/,„,  t,-a„s,at,o„es.  st,j,o  a„,p„llato  et  po.ie,,-  «'";;,,'"„„  „„„.,,„„  ,,„,,,,,. 

,osisa„.baail>„si„,-ol„lo.',c,v,ta.v„t.l,.rc„„,-a.„la  " ["'::"^.^  j^,,,;,,,i„,,ro,,otaxisfacili,,s,-o,,,,,o. 

si,.,,.,iciorJe,  co.„,.;,o  s,ril.e.,di  ,,e..e.-e  „.„;;„,„„■■  ii-  ""  '  ^                                                  „,/,„■, 


qmiiivi»  110,1 

iisdem  lenipn- 

ris  iiiitlx 


iii  siiigKli" 
Passionihiis, 


30 


UE  S.  AUSTREMONIO  EPISCOPO. 


D 


AltCTUHK 
0.  V.  H. 


prituum 
rrfertitr  ; 


B 


citi  traditlo- 

ni  Gregoriiis 

TuronenfiiK 


itu  contra- 
dicit 


ut  t»i'i  fion 
iam  iyiiofaa 
se 


,„,n,e,  Fetrl  .nceessore,  ,e,nj,ore  ye,-o,ua„^  pe,-se-  Qu^  su,,rn  ,y« «  "^'»  ;     ^  f         ;,.j,.„   ^.^,     ,„,,-„ 

,.„,;.,;,■,.  .l„ri„,-  «„■,«  ,«J„,-(,.,^  o,.„/«,«,„  nio,',',,  de  ,pso    vud^  ^''^2-Lru.s  hxe  scnbit : 

.,„;  Ch„,e,„e,n  p,-h„um  fueumt  a  Petro  po„tit,ee„,.  „,a,-t,j,-„„,,  caj   4^     l^  /  ^^„^^„,„,„„ 

kt„!t  e,:jo  ,„m  a„„o  70,  d„,-a,-e  i„  j.o„fHieat„  ^»'"™'™Y;'°"';^^'V„    u  ben,   Tolosatiu.n  esl 

A,;,e,:Ju,„  tri<,i,^a  sej.te,„  a„„oset  j,ersere,-are  D.scr.us   «-      ™  ;        "^^,  .„^„,,.,„  „„„„,„, ,  gi 

fe,-e  asque  ad  te,„po,-a   T,-aja„i,  d,m,„odo  veUs  d.rectu,.    .W  A  «    '« '^ '  ,^      ,.^    ^j^. 

,,;./,„„«•.  Austremoniuu,  alijaot  a„„os  a„te.juam  eonomme  «P°»  °'°  ^''"^  ^  ^.,'30,  ^W  ex  ipsius- 

„,/«„.rf,„-  «  Cle„,e„te  ad  episropaleo,  dij„,tate,„  -ut.t  a  se  ^s    l^  '   ej^  To  os.Ini  episcopatus 

faisse   ereet„,„  et  ,je„ti  Arrer„o,',m  dest,„atu,„  met  S''t»  nm    Ad  -^^  e^"  ^  ^^^  ^^^^_^^  ^ 

ij,osto„,.„,  .j..od  e„.„  te.r,„  Pas,o„is  ,,„j„s  „e,j,a,-  ^^^^ ^,  ,t  hodie  supevest, 

,j„a,„  j.u;,„a,,  et  [.ot.us  eo„r.e„d.  X  traditio  sauctu.u  Satur„ium„  ab  ipsis  apo- 

44.  Passio  „mu,„a  aperte  tempo,;m  e,ro,-e  laU-  vulg.  'f^''  ™    ^^'    j^^^,  episeopum  et  in  Gallias 

tur;  dieit  e„i,„,  ejuu,„  Vah„ti„ia„i  et  Ko,-at,am  stolis  °'dmatum  lu,  st  ep       P  ^^^ 

!,Je.is    ,,-assa,-i   cpisset,  Austrenmuimu    e„,„  ""-»>"'  'I"^'",,^'^''„~,,resse  existiman.us, 

soeiis  a  ae,„e„te  .nissos  e.se.  Jan.  re,-o  d,.dn,„  pos,  quam  '^2^'\Z^Z\lncer.   Vide,ur  e.-go 

ae„,e„te,„  l.>e  l,a;-e.^es  o,ia,  .su„t.  Atta„,e„  a,.etor.s  dmd  'l'^^'-^'  ;.;,,, ;/s„,„,,,,,:„;  ,nissio„e  „-adi- 

,.,;-or  e..t  iu  eo  „i  <:,-eda,  l,as  l..,-ese..  rireute  S.  Cle-  «'•^«'•'''■'    ""^  " , /t^n,^  ,.■  fuisse  .p.a,„  Ae,a 

„,e„fe  Pet,-i  s,.e.cesso,-e  exo,-tas  fuisse;  nam  tantum  t.ouem  coj„or.>se  a,q„e  T         1 

„he..t  ut  ,„e„s  eju..  slt  Austremouii  ,„issio,,cm  ad  ""^ !]l^'^;^      -^^  ;„  ub,-o  Ve  .,lo,-ia  Co„fesso- 
s..c.,.,d,.m  a,d  te,ii,m  se,;,l,m  t,-al,e,-e,  „t  j,of,us         **^-/'^' '     '  ^^  /     ,,,,„.„      Bltu^-ij.m  episeopo, 

.■onfra  eos  qui  Deciaua   te„,po,-a  kule    „,.ss,o„,^  ''""''  •,r',,t,«-Bituga    -ero  urL  primmn  a 

,,,,,,■„„„,.„„/.„«„,   ,.a,r.,tio„e,„    eo„,posue,;f,  ut  ^:^^;^"^^^^  .postolob. m ep.sco- 

,„,;,  ipso  e.ro,-dio,  ...asl  .liecrf^-  A,.fremo„,um  l^^^^^^^l^^^^^^Zu.  destinatus  est,  verbun, 

..,,.,..foU„;m  eol,e,j.m  te,„po,-e  Dee„v.x,sse  scn-  ™    »"'»^J  »  ,,.,ie3i„nr    Biturigensem 

lU''auditaest:„a,„Cle,„e„s  „,,s,f.,lu,„.Re„,,.,s  ^^^^^k  reStque.  /„  Ub,.  vero  Histo,-l^ 
„n„o,;m  uolis  l,xe  Passlo  .,„„,„,a  .-a^-ef  o,„„,,„,;  P"^  ^,'  .^;")",  .,^^  ,,,„„„,  cap.  28  sejAem 
,jua,-e  nee see,m  pufj.u^re  dieendu  est  nec  a„o,ab.  ^'^  ^  l^^^eU,  f  .j„a\uls.jue  ,„orte  ritam 
iisipri,„o  e,;-o,-e  ,,^reseon  Vale,a„„a,u  et  Mra-     ^^2rU.^^oL^ur:  ^e  LL(„e,„pe sepfe,n 

''«'"■                                                   7    .               r  oni^romnim)    vero  discipulis  quidam   Bitungas 

45.  Hoc  itaiue  loco  iu^stlo  non  ,..;s.„o„,e„t.  |;  2";";'^  ,^^'^^    ,,,Xre  luium,  Cluistum 

t,.acfa„daoeru,,;t,adfe„,j>o,;.aposto,,caS.Ansi.e-  '^^''^^^^^"^^^l^.^  '„^„,,^,,,,  gx  his  ergo  pauci 

mouius  ,-efe,-e„d,.s  sl,  a„  ad  te„,po,a  Decana   S,  Domuvun    pop                      ^              ^,^^_^^        j_ 

,,o,;m  Aeto,;m  aucto,;tate  stand.m  e.f,  apostlo  ^^^"^^^^   ■^^,,^,,.  ,.,,,,,!„„  cousU-uaut, 

,:idH  Austremonius,  aut  s..lfe„,e,m  ',';'-'-3       ;.  '^  t^:^  ;Si  Deo  solenonia  celebrare  debeant, 

eis  vl.cisse  diceudus  est.  S,  G,-ego,;o   T,„o„,„s,  ™'"™P                                  „rf„,„  „  ,i;,,!j,„iis 

.reditur,  De.ii  impc-atorls  te,„pore  ^"■ca—  ^^^"^,,,  U,-si,L,,prl„,um  Biturigum 

250  cmu  sex  ,-e,iquls  ,„lssus  e..f  Austremonms.  Q„  q    »'    - ^^                         ^^^,,.,^,„  ^^^^^^^  ^,,.,;. 

,.ae  iuparte  .d,G,-ejo,-io  Turo„e„s,  '^'-  -  «;  <^;  Z     rSl'"'  0,-e.,.,rlo,a  diseipulis  aposto- 

bit,  „.aj„opere  off.:,M  'f^J^^J^:'^^^  ZuZiI^puso,-dl„atus  at.jue  i„  Gallias  dlrectus 

doctos  vi,-os  ;  .j,„  «'^'•^""•'''"f '",';''  Z:^Z  est.  E.Lle!n  autem  traditioue  Gregorlo  Innot.usse 

a,te,;us  sc,,o,x  exspectare  debet.E.jo  le,  0  „u  1     0  ^^.           ^^^  ,,,npo,-ape,- 

ne„sis  a,dlMls  a,„ore  nec  stud.o  teneor  Acto,  ,„„,  '^^^^^toli.^ ■  secus  e„i„,„o„  j,ote,:„d  bahere 

sed  verltati.  a,„o,-e    ""^'"^^;^;  j^;;  «^;,,:;^;:™;  ^:;:;r:!:«„a^„,„  ab  apostoloLn  dlscipuUs. 

;„ge,;„anam  '''•■''•"f'' ^' '''"''"^  ^,^'^Z„  Ha.d  e„im  l,.d,.e..r  ,d  eum  aiiis  ad,nltf.m   ,,oc 

4G.  Ef  p,;„,o  .j,„dem  ^;''^  ;    ."^J  "     ', J, .",  „„„„•„,  iiseip,do,;m  ap„sto,o,;m  alios  desigua,; 

l-;jssio„e,„  „„„„„«-„  aj,,,eUa,  <„,„.s,  /<oc p„e  sci  ,j,ta  J  „osfe,;ores. 

esse  ut  G.-e.jo,;o  »"":'"^«'""-,^-^^';;;;r     '"ir  l^rtS'"'  «•  Orego,;,m  Turo„e,.se„,, 
Actase,%ere,,tur,i,uerederent,no,.D.,.    ,,p«a  „,..„,,  2)«.,-„„„,<.,„;x„^„,-.«om- 

,o,;s  te,„po,-e,  sed  ..postoUro  --  "-  '- "  '>»„  . ,   Jj,Uo,.:,n  sL  vigctem  te,npo,-e  dese,;,isse, 
nium.  Cum  ,,is  Aet,s  ,-el,.jua  Acfa  eo„so„a„t   ,n  J        Satur„i„i  exe„,j,la,;, 

.,.,se,;be„do  apostoiic.  .fati  Au— ^  -^  '^n^^Zo^Gtato cousuUbus  Sa„„;,i,.,m  Toios. 

'"""  lu^"P^'-j^e,a,,.e  b,-er.ar.a^  '^^^^^^oZ  ,>.-mum  asslguaf  eplsc.,p,„„.  T,-adltlo  .juam  Gre- 

.„,tl.jua,  „o„  ta„,e„  ,,,s,s  ^^"f"^J^^  \,„,.u.s  i„  lihro  I  Historix  dese,;.lt,  eadem  est  .juarn 

„ec  auctoritas  eoruu.dem  '"'^  "^'^™  ,«™'"^,^  ;  ^^  -'m,,   nost,-a,  parca  rideUeet  Passio  ac  n,i„l,„a, 
Ijisum  pcitlus  „,sj„c,amus   .^,ego,„.„,      ^    j  ^  Pateor  mlhi  vlde,;  „o„  „,edioc,-em  rim 

,,e„am  fidem  a.l,,lbere  eur  nou  -'">^^^^^  '^Zs  accedere  ex  testi,„o„io  G,-egorii.  Patet 

,;b„s  p..fescet.  A„te  o,„,ua  V-»  '"^^^'^^^  ,„•„,„  ,.m,m  abesse  ut  G,-egorius  auetoritafe  Acto- 

G,-egorius  certitudiuem  assereud  ^P^^^J^^  „„„  g.  Saturnini  popu,a,;b„s  suis  A,-re,;,is  t,„.U- 

,„„,.„,  ,;,.„.,   Decu  ,""^-'-f  ",,,'r  ,;„.";     ,  tionem  feeerit  d,d>la„,,ut  etia,„  auctor  Passio.iis 

fnisse.  P,-Her  Pass.onem  S.Satu  -'      '      ''«"j^  .„„•„;„,;«<•,<;,„/«.,•.„,  Gregoril  sententlam  oj,poslfa 

'■'  '•»  -<"  ^'"^f'^: ':  "^"      '    ,.^  ,f , :    PasZl  vatrix  traki.„e  guasi  vaiidissimo  telo  coufo.lere 

;.j,tur  caus.  1"»  f^^[2  Zn  SaZu^Decla.  i posse  exlsfiniarii.  Et  reapse  Ita  co„fodlf,  utper 
"".'■""■'["" '''IjtZ^pZ^eeto  „11,11  aliud  nisl  ,„ul,a  secuia  A,;e,;,o,;„„  eeCesla  suum  se  Pet,-o 
n,s  .,ss.g„a,-et  " "'^»",'^,'  ;J^;  „, ,  ,„„  „•,„,  „„„  „„(  acnenU  debere  Austremonmm  c,-e.,e,-epe,;-exe- 
''""""  ""'"'^^lZ^ZZ^fu^:  .j,.od,.,.de  rit.  Quod  c,a,-e  pafebit  i,if,-a,  uU  eccUsiasi,eam 
,n,ssio,ie  ,n  ««' '" /'^;.''' ,",  ,,.';,•(;„„/,,,•,,,  „«„„-  A,-ve,;,o,;,m  fradiflonem  evolvemus. 
',''■'''■'■'•''''■'','':•:.;:■::"      ,",-l'^-''-''^^  ^.Jamadsi„gulan,uiraeuU„„,,uodtrlaAca 

lu,;s.ceecc,es,astica,sue  „oi_e,  ^^^^^^^  ^^^^  ^^^^^^  refe,;„,t,  exa„ii„a„dum  oratio 

sive scriptis consigmta  ld,,,s^  ^^^^^_     ^^^,^^^,^^,  ^,  „,.,„„  ^,^,,,,.,,, ,^„,^,.,.(,„  „■(,„ ,,ocp,-o.li- 

47.  J«,„  '-•'',"""";?  ^  ;,,",';.;  ,Ja>  ex  iUa     gium  S.  Austremonio  au  alli  se^cerdoti  t,;bue„du„, 
H,d,  „o„  „„0  in  loro  0,  e.joi  lumies  ges.  j  Duhitandi 


qtlntit  (tese- 
ritis.,c  ceit- 
scitdiis  sit, 

E 


uuUo  itptid 
poptdares 
suos  sttccea- 

Stl. 


Miraculuin 

rustici  a  sitb- 

mersione 

servati 


DIES  PRIMA  NOVICMBRIS. 


31 


A    DMnnli  rausa  hicr  cst  :   S.    Oregonm    Inro- 
vensi.s  h,  Ubro  De  uloriu  ronfesHormn,  eap.  31,  nt 
quanfo  sit  lirtus  saeerdofii  osfe,M,  facfvu,  er,a,- 
raf  quoa  apud  Arvevnos,  /«y»//,  ge^tum  m  ailo- 
leseentia  inea  in  veritate  cognovi.  Quidain  pre- 
sbytei-    solitarius   iter  carpens,  ad   hospiliolum 
cuiusdam  panperis  Limanici  mansionem  expetut. 
Qua  accepta.  juxta  moveni  sacerdotum  nocte  a 
«tratu  suo consuvgens  ovationi  astitit ;sed  et  tiomo, 
nueni  necessitas  conipellebat  lignum    ex    silvis 
evelieve,  valde  matuve  suvvexit;    et  sicut  mos 
i-usticorum  babet.  nondum  inchoanle  luce,  postu- 
lat  cilMui  a  conjuge,   qufe  sine  mova  povvexit. 
Acceptum  vevo  homo  ille  panem  non  pnus  come- 
dit  quam  a  saccrdote  l,euediceretuv  aut  ab  eo 
eulocrias  acciperet.  Quibus  acceptis  sumpsit  et 
nl,iit"  Cnmque  ad  anmem  adhuc  ante  tucanum 
venisset,  imposito  plaustro  .um  bobus  m  ponte 
qui  super  navem  locatus  erat,  ultermu  tvansmoare 
cuM.it  in  tittus.  Vernm  ubi  in  medium  amms  deve- 
nit   nudivit  voeem  dicentem  :  Merge.  mcrge,  ne 
mJreris.  Cui  vespondens  vox  alia  aittbme  tua 
enim  admonitione.  quse  proclamas  fecisseni,  si  ves 
B  sacva  meis  conatibus  non  obstavet.  Nam  scias 
eum  eulogiis  sacerdolis  esse  nuuutum;  ideo  ei 
noceve  non  possum.  At  iHe  voccs  audiens  et  perso- 
nam  uullius  cevnens,   ac    de    se   verba  ,,ac  avi 
cognoscens,consignans  se  cvuce  dommicagval.as 
Deo  egit    quod  ei  pars  advevsa  pv^valere  non 
potuit.Tum  m  tittus  ulterius  pvogrediens,  cum 
optato  oneve  domum  regressus  est  satvus.  Ita 
(irefjorins. 

51    ^imihm  IMorl,n„  P^issin  mi«lmn  roi.hl.et, 
'"'""!,  7v™"'  n<i<rm  et  rdi.jiia:  ,l„a:  Pu.sioiirs  ei.imlrm  in  seimim 

eodem  temport.  vivtute.  d.gnatus  est  Donunus 

::,endere  per  ilUun,  ut  gentilium  eorda  non  mmu 

miraculis  quanr  prsedicatiombus  er.gerent   Nam 

cum  quodam  die  isdem  beatus  pont.lex  Austre- 

moniusjuxta  Flaveris  nuvium  populun,  pra^d.ca- 

;°acsrenuemoneret  ut  stabiles  permaner  n 

n  his  quee  ab  ipso  didicera,.!,  ...mm  .n.b.  fertur 

a  Do.nino  accfdisse  .niracuiu.,..  Trad.tur  emm 

relatione    fidelium,   quod    duo  rustic,  ad  l,gna 

Sei,da  flu..,en  transfretare  voluissent,  cumciue 

pomdi  ubi  vir  Domini  praniication.  ,nserv,ebat 

LTsti.issent,unusex  illis  acceplo  pane  ex  quo 

C  refectionis    hora    comesturus   erat,  u     ciedo, 

inspiratus  a  Don.ino,  perrexit  ad  ep-scopmn  oMu 

litque  ei,  qui  suscipiens  e.m.dem  panen,  1  e,  e 

c  xit  eidemque  rustico  eulogias   ex  .pso  ded.t. 

Mox  re  Uens  navi...  cun,  co.nite  suo  plur.busque 

^;:tendU,etve.,tofla.,tecom,m>vetur^qu. 

Navisverointer  aquar.m,  undas  ag.tata  sub.ne, 
S   e  omnes  necantm.  pr.ter  onmn  cm  beatu 
pontJfex  Austremonius  eulogias  ded-f  .im  •     .-^ 
.  ipa,„  flu.„i..is  attigit  e,  .ner.t.s  ""  De  ".  '^  " 

b,,«  i.ilLesus  evasit.  Dan.o.i  vero  qm  ceteros  m 
:o,:lpelagimersU.hm.UUo.— sn- 

lu.ne.n  properare  cernens    ad  co"^--'"  ., 

audiente  popuio  Ca.uabat  .n  «^re  _l.u  quul  a  .  . 


nro  sanrta  communione  hahentuv.  Hxc  Paasio      auctobk 

I'    V  H 

minima.  '' 

.52.   Tanta  inter    utramipte,  (ireijorii   riilclfcet    aed  siippre^t- 
atqup  Artorum,  t,arrafioneu,  iuterredif  similitiido,  »o  Auslreino- 
)itinnnnntroliiquefactumuarritrimi,fiitisafijinirti:i 
ride-ri  pnn,it   farie  /^w.svV.  ('terqut^  anctor  relnta 
refert,  neiiffr  aHcforem  qui  fidem  faciat  affert.  E.r 
rclatioue  ildelium  aurtor  Arforum  urrepit,  Greijo- 
rius  in  veritate  cognovit  gestmn  apud  Arvevnns; 
ntruw  vero  roffuoverit  rein  se  adoleseente  (jestam, 
an  adole^ceus  roijuimrit  rcm  f/estam.  duhia  phraftis 
vnu  dirimit.Nihittameu  duhinm  e.^^t  aurtornu  Arfn- 
riim  teifu<><e  lihrum  Ore(/orii,mide  ^Jarfew  rajvfis 
30  e.i:srrip.<<it  usqucai/  iilfimumi^ersiim.iiucni  ^tatim 
^eqnitur  in  capite  31  ^iipra  ritafa  uar,-iitio.  K.ri.^ti- 
mare  iqifnr  licd  hujusrusticansB  traditionis  am-ani 
ad  Gmpriuni   p.:rvenisse  quuni    adolescen.^  cdii- 
rarctur  apud  Arvenio.s,  qmtiu  posfca  talem  qnalrm 
memoria  temierat  Miraculorum  lihro  insernerif ; 
aiictoreiu  vero  Passiouis  minimx,  dUiijenfiori  iusti- 
tuto  examiiie,factum  cum  umnihu.^  rerum  acper.-<o- 
■narnm  adiunctis  expiscatmn  memorix  tradidisse. 
Potest  ctiiim  fcri  ut  iilfiiua  Acforum  verha  Grego-  ^ 
riaiiam  uarratiouem  rcspiciant,  iihi  dicitur:  Etiam 
usus  molevit  in  omnem  vegionemut  jejuni  qiiiqur. 
<.i  sacevdos  adest,  eulogias  accipiant.  Nam  apnd 
Grcyorinm  acceplum  honio  ille  panem  non  prius 
comeditquaur  a  sacerdote  hencdiceretur  aut  ab 
eo  eulogias  ucciperet.  Quihus  acceptis  sumpsit  et 
abiit.  Vhi huhes hiniiiueiu  jcjuuum,qui nold sumerc 
panew    anteqnam  sacerdos    heuediccudu  cnhujias 
indc  dederif.  Nihil  credere  nos  jubef    Pa.^snmis 
a,ictorem  rem  iucertam  in  ore  vulgi  fiuctuaiitem, 
proprio  jndicio  ad  Austremonium  „ceommoda,se; 
nihil  euim  in  hac  minima  Passione,  .satis  sohria 
rerum,  fiiujcudiaudaciam  indicaf. 

53  Postremo  locode  morte  S.  Austvemonu  (u/eii-  rradiiio  rff 
dnm  Tria  Actu  clrca  rei  suhstautiam  conreuiunt  ,„„rti  ma>i>r 
et  n,a,ii/rii  coroua  S.  Austvemonium  insig^imnt. 
Gre(/orius  vero  Tiinmensis  Austvemomum  r/  mar- 
turibus  sc,/re(/at,  et  pacifica  coufessonnu  morte 
ohilssct,-adit{\)-  Ancior  Passionis  mimm^,quem 
eofiue  ..cripsisse  diximus  ut  areyorianx  sefdeuti^ 
colifradiccretur  ubihicS.  Ansiveinonmm cnm  reli- 
,n,i^  ad  Veciaua  fempora  revocat,  eumdem  Gref/o- 
rio  contradiccndianiiniim,  quod  morfeui  Aus  rc- 


riO    COnTiaiinrn...   "-• .     <  -r     ,     ,       V  ,  „, 

luonii  spectal,  statim  at,  initio  maiufextat.  Na,„ 
receiiJs  >eptem  episcopis,  de  his,  m2»,(,D.o.,ys,us 
ac  Saturninus  per  n.artyrii  paln.a...  cm;sm..  con- 
sum,..arunt  ;  dein  Gre.joriam  exm-M,  omism 
A,.stremonio,  pergit,i,t.  ipsissimis  /-'  '-^; 
,„l.is:  G.atianus  vero  Troph.musq..e  et  P.  ulu> 
ac  Martialis  in  smama  sanctitate  tcrentes)  adq,  - 
Is  ecclesi»  populos  ad  fide.n  pra-  o.„„.b„j 
Christi  dilatatan,  felici  confess.o..e  .u.g.-arm  t  tl 
.ic  ta...  illi  pev  .nartyriun.  quau.  h.  per  co.,1  - 
s    ,!^.,veU..^uentes,er..sinc<.los,jbu.pj.n. 

s,„.t  co..j„nc,i.  Qnihns  Gre,,or,i  reihis.   I,h< 

::,::;^:::^;:.-'^..^-:;-,;;:,-;r: 

^"T"'";;™'/  :   en  linjas  ii,a,-t,iri 

;;;:;;::/::;v;;::::..— ^ "■"-"• 


tl) ///«/. /•V(f»c-.,lili.  I.  cai). -^- 


puhlira 


DE  S.  AUSTREMONIO  EPISCOPO. 


AUCTOnE 

r,.V.H. 


iijiiota  Gi'i- 
gorio 


H 


qiiia  iifiKd 


obacurata, 


35 

puhlica  (uictoritate  a  RomanU  jmUcihus  comle- 
nundi gJoriosa pro  Chrisio  morfe  fuHcii  suni,  quuni 
Austremonius  iJopHlari  se.fiiionc  ignohilium  houu- 
num^privatopoiius  quajit  jmhlico  odio,  quamqunni 
nb  Chrisiifiiicni,  iiiftrcinpfus  sif. 

54  Henan  ifaquc  hoc  hco  quxstio  gravi^suna 
movetnr.sifne  annon  S.  Austremonius  martnns 
tiiulo  honoraiidus.    Grerjorius    ncyat,    affrinant 
Acla  et  cum  Actls   per  inutia   secula    affirmai 
Arvernormn  ecdesia,   Nequc   aliam   ob    causam 
ncfjaruntaJiqui,  atque  ipsa  aliquandoArcernorum 
ea-lemi,  sancii  pi\rsulis  mariijriuni  nisi  oh  auciori' 
iatem  S.  Gregorii.  Librato  itaque  utriusque  aucio- 
rifaiis  pondcre,  si  aUerutri  adversaiitium  parti 
sit  assentieiulum,  <p(um  adhuc  suh  judice  sit  Its 
ueque  ullo  EcclesiB  decreio  depniia  ncc  fortassis 
anfe  supremum  judicii  diem    dirimenda,    videor 
mihi  Arcernorum  antiqusn  ac  satis  constanti  et 
adhucperduranfi  traditioni  adhmrere posse  ahsque 
fn-itaiis  nota.  Patet   enim  perspicueex  hac  ipsa 
Fassione  minima  tumtemporis  Arvernorum  tradi- 
fionemper  Greiforii  opinionem  uecpiaquam  fuisse 
rendsam,  sed  'data  opera,  puhUco  ecclesix  cultu 
fuisse  asseriam  acper  mulia  deinceps  secida  pro- 
pa(jatam,  qu^postea  concuU  aUquantisper  poiuif, 
nec  fainen  eveUt,  usque  in pnssentcin  diem. 

55.  At   Gregorius  Arvernis  nafus  et  educatus 
apud  Gallum    episcopum,    sanctissimum   virum, 
apud  Aviium,;BquctUs  sanctitatis prssul^m,  Arver- 
norum  iradiiione.'i  ignorare  non  potuit.  Besponden 
posset,  magis  mirum  videri  iofam  per  tot  secula 
Arvei-nensem  ecclesicun  ef  popuUim  ficto  credidisse 
martgrio,  fidi  maiigrii   monumeniis   ostensisque 
adficUmartgriilocumprodigiis.  Attamen  erroris 
exempia  prudentiam    commendant.     Veruin   qui 
assumit  Gregorium  non  potulsse  Mere  traditionem 
Arvernorum  clrca  Austremonium,  is  quidem  pro- 
bare  dehet  et  nomen  et  honorem  e.t  cultum  et  res 
gestas  Austremonii  in  omnium  inanibus  fuisse  et 
ore,  aut  saltem  iis  consignata  Uhris  quos  viri  eccle- 
siasiici  manihus  terere  solent.   Sed  nihil  horum 
probatur,ei  omnia  aUter  sese  habuisse  vel  ex  ipso 
discimm  Gregorio.  OhUvioni  ferme  traditus  erat  in 
urbeArvernorumsuusapostohis.Quodnemomirari 
debet ;  nam  neque  Arvcrnorum  urhs  sacro  Austre- 
monii  corporegaudehattsepultus  enim  fuit  in  Icio- 
dorensi  ereino.  Deinde  tot  clades  bellorum,  nrhis 
:'  eversiones,  pestdentes  morhi,  harharorum   incur- 
siones  omnia  turbarant,  omnia  susdeque  verferanf, 
ut  facih  Arcernorum  nrbipotueritaccidere  quod  m 
nudtis  GaUiarum  civitailbus  accidit,  ut  apostolo- 
rum  sim-um   d   tumulum    et  hcum    et    nomen 
iandem  iqnorarent,donec  coeUtus  adcenientes  sanch 
rlripopuUs  suis  se  ipsos  nianifestarent,  quorum 
pafrihus  Chrlstum  annuntiavcrant. 

5fi.  Bem  ita  se  habuisse  apud  Arvernos,  vel  ex 
Ipso  Gregorio  probari  posse  videtur.  Quid  eiiim  ? 
duro  Gregorius  insectatur  Iciodorenses  verbo  quod 
quiescentem  apud  se  Austremonium  nuUo  lionore 
afficereni,  qnum  tanien  quantum  apud  se  thesau- 
rumhaberentnon  ignorarcnf.  Quid  ergo  Gregorio 
rausai  fuit  cur  adeo  in  Iciodori  rusiicos  invehere- 
f, ir  Arvernisverourbanis2xirceret?Quodhi Amire- 
monium  ubi  sepuUus  essct  ignorareni,  iUi  apprime 
scirent :  nec  sclrent  modo  sepuUum  apud  se,  sed 
rtiam  quis  ef  quantus  vir  esset;  nisi  enim  et  Iwc  sci- 
vissent,  nihil  erat  cur  sepulcrohonores  impendere 
debuissent.    Quamquam    et    Iciodoreiisem  popu- 
Uim  facile    excuso  :   ideo    enim    Austremomum 
non    colebat    cruda    rusticltas ,     quia    non    cole- 
batpoUta  urhanitas.  Erat  enim  Arvernorum  prx- 
sidis,  erat  diaconi  ab  ipso  Iciodonm  missi,  sancU 


onostoU  cineres  et  ossa  vcneratlone  prosecpu  ei  D 
iunudum  in  Iviodorcnsi  basiUca  inhonorum  non 
rcUnquere.  Quod  ita  negUgere  sanriissum  vu-i 
inmuUim  nuUosquetanto  patria:  apostoh  i.onorcs 
reddere  toi  sancU  Arvcrnorumprsesules  potuerunt, 
non  aUam  invenio  causam prxtcr  oblinonem. 

57  Den^as  ienebras peUere  eaqni prunits  quidam     sn-mn po- 
radius,quumCauilnodiaconoca^hsf1svisioscrupu-        j";' 
l,ani.ijLii:sicenimCauiiin.s,posieaArvmi^^^^^^^^^     ^^l^^^ 
prxsui,  Greqorlo  rem  gestan  narrani.  1  unc  crgo 
Austremonii  sanciitas  Arvernis  celebran  iterum 
cmiii;  sed  non  una  cum  sanciltaie  staiim  rcrum 
oestarum  series  ipsis  innotuii;  et  pofud  S.  Gmjo- 
rius  sclresancfum,poiuit  nescire  mariijrem.  Intel- 
Uqo  hinc  posse  mihi  ohjici,  cur  ad  Arvemorum 
ecclcslxtradiihmemappeUare  ausim,  qui  hoc  loco 
nuUameamfuisseconfendo.  Accusatio  specie  non 
caret-faciam  iamen  ut  diUmtur.  TradiUoncm  pro- 
punno,  fradlfiouem  non  fuisse  inferrupfam    non 
contendo.  Inierruptam  fidsse  apud    urbanos  aut 
saltem  vehementer  offusam  tenehrisperspicuum  est; 
apvdpaganos  Iciodorcnses  non  item.Ieste  eiiim 
Gregorio,  cruda  Iclodorensium  rusiiciias  non  tgno- 
rabaf;sednonhonorahai,quemomnihonored,gnum  h 

scire  dehebat.  Manet  ergo  Uhertas  opinandi  qux 
deindc  in  iota  Arvernorum  ecclesia  rursus  invalmt 
traditionem  ab  Iciodorenslhus  fuisse  servafam,  nec 
tantum  servafam,  sed  erectis  monumeniis  soiida- 
tam.Hincosiendehant  heaU  viri  sepidcrum,  lUtnc 
puteu-m  quo  marttjris  corpus  projecium  fucrat,  nee 
fonge  inde  dissitum  martijrU  hcum  et  fontem  imra- 
euUs  sanationum  lUustrem. 

58    Prxter  Austremonii  missionem    acceptam    Prxtn-  httc 
tempore  apostoUco,  pr^dicafion^-m   apud  Arvernos    probabiUter 
insignl  successu  coronafam,  miracida,  sacrorum    ""^"'^^f''' 
minisfrorum  ordinationem,aUa  quxdam  supersunt 
qux  ad  hisioriai  suhstantiam   trihus  Passionthus 
communempertiiwedlxlmus,  Sunt  autem  ecclesia- 
rum  mUficaiio,  monasteru  Iciodorensis  fundatlo, 
Lvcil  martgrlum.  Qiioruni  veritatem  Ucet  scriptis 
monumentis  adstruere  non  jwssim,  sunt  famen  ejus- 
modi  td  nidlo  negotio  credi  possint. 

59  Hoc  loco  mcesse  est  Passionem   minimam   oratononm 
rursus  distingui  a  duabus  reUquis,  ut  primitivx     ^'''^^« ' 
traditionis  notas  observemus.  De  primo  oratono  a 
S.Austremonio  consiructo,  iis  verhisloquiturPasSiO 
minlma  ut  primorum  temporum  adjuncta  facile 
deprehendas;  ita  enim  scrlbU  :  Adhnnc  denique  p 
locum  sanctus  vir  Dei  Austremonius  properans, 
ecclesiam  ibi  qu^e  nec  locis  nec  populis  erat  nota, 
Domino  protegente,  cum  magno  studio  fabricavit. 
Vides  ienuiu  Inltia,  hci  ohscuritaiem  ct  humdiia- 
tein,  omnia  quaUa  tempms  lUud  requlrit.  Hoc  oia- 
torio,quodfortassisprivatarum  a^dlum  pars  aut 
suhterraneumcuhlcidumfult,pra;dlcctfionis  siaiuit 

exordlu  more  aposioUco  vir  apostoUcus.  Accur- 
rentihus  deinde  plurimis  ac  haptizatls,  pUira 
erecta  fuerunt  oratoria,  in  prlvatis,  ut  credere  fas, 
civium  conversorum  xdihus ;  sparsa  deinde  per 
Arvernorum  regionem  prxdkailonis  hice,  sive  per 
Austremonium  siveper  beati  viri  discipulos,  aUa  et 
aUa  addita  sunt  oratoria.  Hbc,  opiiior,  rei  sub-^ 
stantia    et   historic^  traditionls    veritas    censen 

potesi. 

60.  Lihenter  concedo  Passionis  auctorem  videii-     qualiatein- 
tem  pUtrimas  haslUcas  ledificafas,  tantum  sphndo-   p.ts  pctieha' 
rem,tantainque  sacrarum  xdtum  copiain,  errore         '«'"' 
ductum  Austremonio  adscrlpsisse  qum   diu  post 
knsivemonmmfacfasunt.  Quod  sanemanifesfum 
est  In  eis  quis  pauh  jiost  scripslt  in  eademPassione, 
uhl  sancH  viri  discipuhrum  zelum  describit :  Et 
sicut  exhibuerant  sua  membra  servire  injustiti® 

et 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS.  33 

A   et  iiiiquitali  a,l  iniqiiiUtem,  ita  e  conlmrio  sludc-     ilhnimmti,.  ,.,-„1.  ./,.a  rs«  ™/imV;.<  Kmnplis  ,l»,m„-      «.ctom 
bant'!orvireDec>in.-.anclilicationera.Destruebant     slralur  uhoh,.':.  .    „    ,     , 

nr,«  nbi  (livmnniljus  ante  sacrificaverant,  et  ipsis         «4.   VI  ,-n„rh„/.,m„.<  liuiir  ,1,  ,,r.l,,  S.  Austre-     Ma,i,  m- 
h    locis   cnm  magno  conaminc  et  miro  dccore     n.onii  di.p„lali..nr,„,  .„e„le,„    „o^ra,„   ,,„^  .it  .v-^.-^"' 
ecclesias  construebant  :quibus  per  idem  lempus     .,pr,;am,^.  Q„a:r„„„,„r  ,.,  Pa^^„,„r  „,,„,„„,  ,;.,,,-   ^^  J.^,„„^„^ 
mns  ct  an.or  in  pr«;di(ta  urbe  increvil  nt  tanla;     „e„t„r,,,„.,m  m,),;, ,;;  „„l..<:ta„l,a,„  ,l,x,iii„s,  fatsa 
hasilic.c      Domino    opilulanlc  ,    conshucrcntur     ,„;,ha,-i  ,„;,ae„„t,  qua,„ms  earmi.lem  rerumvm- 
nuante  nusquam  in  una  aliarun,  civitatu,..  regni     Mem  re.-tis  ,l.,.;„„.;,li>   ,„-a'ter  f.„„„m  ac  Ira.l,- 
nUus  constructe    ccrnunl.,r.    Pro    quo   gralias,     tionem  Arre,;,o,;i„,,  .k,„,.„str„,-e  ,„,„  ,>.,ss,„u,.. 
s,m,ne  Patcr  0„,„ipotens,  poscimu.s    qui  lam     A,l  nliq„as  pa.siones  „1  redeam,,.,  qu„h,„,H  ,„ 
eg,-e.ium  pra^dicalorem  mitlere  dignatns  es,  per     Passin„e  „„,,,„„  ar  ,,arr„  l„„r  .,,.,;„  ,l,.r„„,.s  ,;.,- 
nucn  olin,  la.,.  innn.ucrabilc,  populuu,  perdi-     l„lls  „„eleo  s„,.e,;„l.l,l,,r.  s„sj.ertam  „t„j,.o  .,„.,lo 
Z   U  caicslia  rcvocarcs.  H.rc  ill.,  ,„.  „„„  l„i,-     "ol.is    ,;.let„r.  v,s,    al,„„,le   „lo„ea   ,™/?n«  «»• 
MntZo,-i   Auslrcnonii  „on    r..„„ruiunl,  .W     aurt.,ritate.  <^„.,.,  ,t..ej,.e.le  .l,s.;,„I.,ta^.Xu.iT.- 
etim„,„    „„t     orl„,;.m    se.;,h„„     h,.;.    .■I.„;i,s     mnm.qno  inter se,.t„..,j„,taessrl.-oll.,.;,„.l..s,,,„...l 
^ep"""'"  ,le  i,.sius  prssentia  miistrr„speh,  ar  jiassionis  rl 

,.„     ""ci ""./»»,    '■""■ '"»'    -•'     '"'    '■o,<st,;„r,o„em      .■es„,;erlio„isre!iq„isq„ri„„„^,„aP„ssio„e„„r- 

"'°rr      „„>„„^te,^ii  I,-io.lorr„sis.  F.,h„l.,m  ,.r  .■o,„„,r„t„m      vat,,,;  reji.^i„„,s,  ,..,„  .j...,.   ,l„  p,',  «""  7»'"".  ■-' 

A„:rLio  '::;j„t  „„il,„,,„s  „„„.11,,,^  .j„i  a„te  A„,o„i„m     ',uo,l  n.llnaUa  ''^   ««'  r"""' ^^^^;'^™  ^  J^: 

a,t  Parliomium   monastiram  vilam  „„ttam  f„issr     „i<,^lo,;s  ,i.t..t,„:   I,r,„  ,hrrn,,„„Ie    ehqnisser 

"IZTno^  ah  A„lo„io  „„t  P„,^l,o„,io  ,„ona.     ri,^is  aposloliris  el  .e  P.,.;  .,,1  e..s    .,h.t„  o,-„t,o,. 

Zr,     ita  i,„-e„la  esl.  se.l  .,h  „,,ostolis  l,:,rlil„,  i„.le     ,,,„  hino>  mi^it  H  bmo.,  nt  antea  Doin.nus  fereral 

1;:PZisle,„,,o;-ih,.se,,llL,,,-,,,,....,..t...,.<iste„      H.C  r„im   ,-a„.ls „lq„e  -"'-;;' ™"  ^^^^  E 

B  „J„hilio,^e,„fo,;„amve,larlace,-lis.j„ea,lsl,i,^l„  aurto,;s  „.„;;,t.o„e  i„„j„.„t„.j,„  vna  p.st 
rrX2^„,m„s  P„ssionis  mi„i,ni  aactoven, :  Unea  si„p,los  co,iti„i,o  .l,c,t  „.l  s,n,j,.las  „rh..s 
Monasterium  dicilur  .edificassc  in  loco  q..i  Ic,o-     '"'»-!'^-  .„„    ,„,„^„     „f„.„,j„    ^„^,„,u      ^  ,a,.a, 

dorus  vocalur,  ub    i.on  .nod,ca,n  monachor..ra         bo.  l-a^cius  ,siu    .„„,e,         ,  ■'.„„•,•„      ™,rt,.,„ 

toba...  consl  lucns,  apostolicara  vitam,  qua...  ai,rtovPassio«is i>„,-r:,j>,:,,>os„,t,,„e,-e,-o.vm.l„,s.  P- 
ptene  did  cTra  l"uc  ler  illis  Iradidit  conscrvan-  CoHe.am  a,,ost,.lo,;,m  pr..;,.„i,m  .l,c,t  AusUerao- 
dan,  d^^  i  ,u  egrdis  arlis  rclundi  anin.um  el  ni..ra,  „,iss„m  .li.it  aClemente  "j;osloI.>.;„„s„c. 
i,Z'e,.perDo,,,inicollas..bdi.F;»cc,.r,o ,/;«..,■-  .■e..so,-e,  „on  dw,t  ov,l,nat„m  a  Clemcle,  el  ,la 
^^°  S,  VL"  "^"■'"""'  „„«,„.s.^.,-;„,»  I.-io.lovi  o,:,ti.„,em  leinvevat  ut  Anslrcmon.us  jam  „,„;,,„ 
S  AZ^ni^  f,L  f",„latn„,.  Aactov  P„s-     „o„,i„is  riv  rristcs  oClemrnte  s„scrpt„s  «.  Iionore 

rr:r:j:^^:t:r:^:--  =™-FTFt^:^^^      — 

di,-hii,o",rita ..jile,  so,ita,-i .nWs  dcdilam  />!'^';^™  :^-';:^^  j.^ ^    S!?  Zsfremo-  ^ 

C  „,.,>..toliris  l„ho,il>„s.  Q„od  „rq,„,,erl.^rAc„  h,-et.  „,s  ^'''fi   '       "     °  -^                ,„  p„,^,.„  „,,„.„„,. 

i„„,Auslren,onius...«./,««ic/o;/«'--^;;'-  T^   ^'^ZlrZlZa  e,;-ov  esse  ridetnv, 

sa,;:,s  e.rj,e,lltlones  .;„„   socs  ,nst,t„,t.  Res  ,««  ^;''';,,„,,^,,.„,,,.„„;;,,.  ,>,■,■«,«;  m//,,,c  W,-,, 

eo,.cij>ie,„la  ridelu,:  S ■t"s  ej„sco,„s  .■„msor,a  ^^J^^^ZdZ'''»'''^-'"'''' '""  '-'"  '"""" 

ekclis,  abdicata  o,„,„  ,;;;„"  te,;-enai;m  ru, a,  ..r  ''"';,                           .,,,;„ ,../■,.,.„„/„,„ p„l,m- 

,,eni,in.  alq-e  „,,ostoli.-^  ''''''''''XZ^il.cZ-  ^^Cl;^     ^^  Auslrcmonio.l,-,.«^"/» -„„./,."- 

j>,-ix  sal„h  ,„:..;„■„, „l.-r  s"^'J"e  j;^te.;"""  ">  'l'"  ''"■'7.      ,,,  ,.,„  ,-     ,  ,,,„,„„,  „  „  P.,ss„.,.e  ,„i,.ima 

ren,,a:  sta.lehat,  .■t  jn.vi  .elo  sah.h  j„-ox„„.>r,.„  '  ""'  (      '.'^' '  ,','j,,     „,„„„    ,/„,,■,.„„■„,„.,„    Petvo 

.-■'■".^-  "'"• ' —,  ""■'""!';  ^"".'■'  :;  ;'    t      ';'</.;       «..a,^ s„,^f...^t.,sj„-i„cij,es, 

„,„,„„•,.  ,./,,„„„.  ,,...„,i„„si,.ri.„.,io.^e„s.smo^„-  ^^  ;,;^;   ,^,,.,„,.,„„;,  ,.,„■,„„  ,„„  iu  „.„■,■..„- 

,lr,-ii  ^dificatio,  l,or  .,..;„  .hs,.„.,s  modo  „,tell.a^     cj^'^  ■  ,„„    „,,„.„,  „,;  ^,„,,,. 

„,.„    ..sse   c.-e,latnv.    si    .■rhq".    Pas..o,„   fides     ^!;;,;  ;,.;;;;„,.„„,:-;,„,^,„,;  ,,..  ,..f.;.r,„,...  Dr 

„  „„,  63.  Qnod  Lucii  mavt.viun,  sj.e.^l..t.  qaan,.,,^  ^^     Z^^;:, ' „,i!;,  .„,.,i,L  iis  .,..  i„  er..- 

„„.,i,jrl..„..    s.;^ij,tis    ,ib,-is     n..,l„    ...'C   A.^to  nec  „,o.„,l,lena  ''",  ,e  mi.,l,,,a  .,i.rim,.s. 

s,.,.;:..,.,t  alia  „h  Artis  S.  Auslrcnon,,,  nou  r„eo  '«'"^"'  ',';,.f;,;;;;,„,.„  „„,.,.„,  ,^„,„„,,,„„  S.  Austre-  e,*«„»™.,. 
umd,vohiberej>ossit,j,.om.....sr.imcrter.srji.s„.;„  >  ■  „„„„  tit  in  winima  Passione    m„»ar,„„ 

ra,,itionis  j,„,-til...s  „dn,itt,.l..,:  P.^imo  c.m  .,o„  n.on  u  "';2'fZe,e,^L :  Est  locus  i„  co„f,nio  .V"'"™;"". " 

f„..ilr  f,.,;;'.t  .■j"s„,.>.h  ,„„,^l,„-i"m  fi,,„rve.c^jm  "l^^^^^^^g  ',,,   .„ti„„oru,u    re.atiouc      ^■•'"■"- 

,.u,lafictio,.is  uecl.rcessil„sai,,,a,::.t  ,„;■  .'hhl.,s.  A.xc.mc^         ^^^^^^_^    ^^.^^^    ^^^^^^^^    ^.^^.^^^,, 

7',„„  .■e.-o  ,:-s  ,jest„  appvime  conrenit  J,..lxo.^„m  P' ^"  "             ;        ,„„,.,  ;„  „„„o  co„vc„icl,anl 

rndoh  ar  i"  ,■/„■/»'/"«'«   o,lio   f,.,-ioso.   Taudem  "°'       '  ^  ^  ,.^;;;'j,i„,,  „«.„0,,  egregius  Lcn,ovi- 

impo.sif..m     „.,oles,:;,li  b„,,ti=„to    L,..„    „""'«■"  ^!'    ^,,,  Martialis  ct  inclytus  .uartyr  Jiatu.-ninus 

vemota:   ..nli.juitatis  n.orrs   ,-e.loht.    A.l..„„.l>a.d  "■  ;"'     f  ■'^,.,,^^,  „„,„„;,  f„,.„l.,m.  .,..!„  »„"'- 

.■l„-i.^ia„i  lacis    co,jn,.miHU,  quihns  rt  hapl.smus  lolosa..u..-                            .            /•„„,,„,„,„,„ 


Noren.hvis  T,tmus  /. 


l 


DE  S.  AUSTREMONIO  EPISCOrO. 


G.  V.  H. 


Iter  autetn 
BHiirigas 


[rperire  nou  po,„i.  nisi  fortcTnss^  ,-el  T>^>gnac     •^"^^l^J^lJZtnli  litnr  Ursinns, 
intelliyi  ,olne,it.  F,ne,n  e„r  eonoen„-ent  qnotan,„s,     m  , atio  no,,jb, "  ,     ,,^,„ 

q,u.„L  /„>  viris  ,,on  sit  ineUgnns,  <-o„fict,„n  esse     mg,-a„s  a  •-"  '^'  «  "'^  J  ^  jj^^^enim  adhuc 
L,  eonrentn  eonficto  ,-o„se,ne„ter  e.isti,no. ^  Z!^':;^!:::!^^:^^^  Domini  v.ne- 

rari  ei.-=que  revcrentiam  debitam  exhibere.  Q„« 
ntite,npo,ii„-i„r,tioB  Eeclesioi  conceniniU,  ,tae„,n 

;e,^ta    neqne   „:4eeesso,-es    nostri    nee„e    „os  ^"''— f^^^-Kl^^^::!;: -^^ 

inlire  pot„i,nns.  L,  apoc,-,,„,,„  P.,ss,one    ,p,a,n  er,  ^^^f^JX^            ,,„,,   Ue,u  fuit 

Pet,;,s  F,-a„ei.'>e,.s    Chiffletins  ad  Hensehenn,,,,  d,t,  '''^'.' ^'-'f"';/',,  j,„ ,.,,;,<,  ft,„,„,;,„rf.,,««- 

,niserat,  eade,„  fe,-c  ie.jnntnr  de  ,„or„o  Cassu.  J,u  ^^^™*  Y      7  '.^       ij«.«//-'   *-""-« 

posteama,;,,rfnit.A„i„,adrert,tHensehe,„nshe=c  .1 1 ,  f  ^   ^"      l          ./  .-^^^^^^^^ 

Uni^se  .■ontinoc-e,  d„„„„odo  Cassii  te,npo,-e.  j„,     '''-'''?''"■''; ^,2;«"'  ^  X./»  snpe,-stitlni 
ei,ra  a„.  2C4  ,„a,-t,jrin,„  fecit,  et  Austremonms     eo„sp,c,u   ma,tp,s  p,ole,„  etnnie^      p 

mserU  (1).  Mc„,ifestn,„  est  hm,c  Cassiisa„atio„.;„      '"^jl^^^^ibus  o,nmb„s  condndi,n„s  iter  liitn,;-     ,ni„„s  fi.le 
et  co„versio„e,n  ant  confirtas   esse   ab    nt,;,,.W'  '^' '^S.ZZrZdi,,..^,,,,,.,,.^    ..h    eo    h.,nc       i„r„n„. 

6.mconse-    docmiiento  et  exeniplo,    et    inibi  aliquantisper     socmm  tlhs  octavum  adjiuujnnU 

n-atlo,       ,.nnininratim    in  eiusdeni    cathedrjt   pontificatu     monio  facet.  ^ 

Lommoralus    ni  ^Jusaem  J  TTr^immi         /-'  Hocloro  Passh  magna  prx  Passione  pafva  uemque  prar 

popu^i  petitione  sublunavit  beatum  Uismum  \-  ,'  Z,  .  .,  L.Jt  •  nf^rirnmm  er^o  dlcatio  fidei 
discipnlum  snum,  nobiUtatis  apice  pollentem  et  redundat.  H^c  enun  Ua  pnrj.t^  ^^'''^'ZZf  ^'^^^"''^' 
per  omnia  Deo  placere  studentem.  Clericorum     et  laicorum  rebus  prudenti  moderanune  compos  ^^^^_ 

er.o Tlaicoruni  rebus  prudenti  moderamine     tis,    l^tus  in  Dommo    ad   Arvermca  i^pedavi 
a!po^tis      '.    ^/.m    lisL    .erlis   in   ^ctraque     arva.  lUa  vero  :  Clericorum   ergo  et  la.corum 
^^^llH.a',    nra^ter  iUa    populi    petitione,     rebus  prudenti  n.oderamme  d.spos.tis,  ad  Nivei- 
Jr     «  p!^maona  refert.  ii  l<iue  ntrius.ue     nensen.  pagum  iter  direx.t  Ad  cujns  nsque  mo- 
jZ^hni.  a,uiori  /d.s,  primum  ah  Austremonio     las  perveniens,  populum  adhuc  error.bus  m.phc,. 
^Z^m  Xitas  Liensinm  recepit.  Pes  certa     tum  gentilitatis,    idola    adorando  ,   d^mombus 
"c^^pinnm  Bituricensium   episcopum  fnissc     sacrificando,  sua  salubri   et  dulc.  pr^d.cat.one 
Vn    um;temporum    personaruUue    adjuncta     ad  veritatis  cultun.  necnon  et  fide.  B.qmtatem 
L    r.;wa  iideutn^-    In  proprio  hujus  sanrti     convertit.  Ergo  in  De.  t.moro  W^;^--"; 
ufficio    quo     nunc    utuntur    Bitnricjes,  nuUa  fit     U^tus  m  Dom.no  Arvermca  repedavit  ad  arva 
Austremonii    mittentis  aut  consecranfis  mentio;     Si    itaque   Passmn    magnx   fides ,  Nivemenses 
Zatamen    quod   pugnet    cum    Actis     nostris     Ansir emonlo  fdem    pr.d.atam    ac    susceptam 
ihileqifur.  Greqorius  Turonensis  Actorum  narra-     debent.  Ipsa  Nn-crnens,s  ecclesia  m  suo  Propno, 
tioni   facet   Gregorii  verha  supra  exscripsimns :     festo  S.  Austremonn,  quod  d,e  S  novemhns   ntu 
aui  inlihro  De  gloria  confessorum,  cap.  80,  Vrsi-     duplici  eeJehraf,  ita  teMurdeseet  de  Bdnru-ens^- 
lum  a  discimdis  aposfolorum  episcopum  ordina-     hus  :  Romse  fundata  eccles.a,  Petrus,  cui  umveisi 
Uun  Bituricensinm  insfitnisse  dicit  ecclesiam,  et     gregis  cura  fuerat  comm.ssa,  m  diversas  Occden- 
lihro  primo  Historix  Francorum,  capp.  28  d  29,     tis  partes  misit  discipulos  qui  fidem  pr^d.carent. 
hnnr  unnm  fnisse  e  septem  episcoporum  discipulis.     Ab  eo  Arverni  in  Galliis  habuere  Austremonmm 
('  Pes  ita  qesta  videtnr  :  Ursimm  sive  episcopum     Is  cum  evangelium  apud  Arve.-nos  semmasset, 
sivesimplicempreshyterumXxxsivGxnox^xn^adBifu-     studio   prolelandi    Christi  Salvatoris  imper.um, 
ricensesdedinavit  quieopercjens  fidei  fnndamenta     Noviodunum  ^duensimn  seuNivernum  adLige- 
jerit  clericos  ordinavit.Erant  tamen  temiia  admo-     rim  appulit,  ubi  religionis  christiante  tundame.ita 
\lum  initia.  Lahoranfihus  suhvcnit  Austremonius,     jecit,  quod  et  fecisse  dicitnr  Avanci  B.tur.gum. 
ronverso^  confirmat  proprinmqne   iis   episcopum     Nihif  cst  cur  testanti  ecclesiB  .\,vernenst  fidem 
tradit  aut  ordinaf  Ursinum.  ah^gemus. 

70  Ouod  si  quis  enmdem  mihi  Gregorium  ohji-         7.1  Jam  occurrit  tempor.s  nota,  qna  Passionem      Tempor^s 
aulraditiom  \^„,.,.„,,t,,„    (c>)    „    Leocadio    adhnc   efhniro      minimam   carere    supra    diTimus.    Passio    emm   nota  mcerta. 

ZotZ,    domum  impetrafam,  qnam  primam  fuisse  Bituri-     magnaet  parvapost  triginta  sex  annos  in  episco- 
uum  dicit  ecclesiam  et  ifa  ratiocinefur  :  Hic  Leu-     patu  Arvernensis  ercles,x  peractos,  eremum  Icio- 
cadiu^    te^fe  Gregorio,  e  stirpe  Veftii   Epagathi,     dorensem  cogitasse  Austremomum  referunf,  ad- 
Lnqdiumms  martyris,  fuit;  non  potuit  ergo  apo-     duntque  perseverasse  usqne  ad  tempora  Trajam, 
sfolico  vixisse  3ivo  ;  hie,  inquam,   meminerit  et     autfere  usqueadtemporaTraJam,  ut  Passwparva 
ascendente-^  et  descendentes,  respertu  unins  cujus-     hahef.  Imim-atoris  nomen  ex  Lahheana  eddume 
dam    e  stirpe  hujus  jure   meritoque  dici  posse.     excidit,  in  ms.  codice  Pansiensi  habetur  Vespa- 
Deindequod  supra  admonendum  duximus  lecto-     sianus,  mendo  manifesfo,  quod   cum    ipso  texta 
rem  hicrepetam.Primamevanfjelii prxdirationem     pmjnaf.    Sola  Passio  parva  Trajamim  nominat. 
apud  Bitnrirenses  ex  traditione  didicit  Gregorius     Dilucidandx  hiiic  quxstioni   ideo  supersedemus, 
eamque  sevo  aposfoliro  assignaf,  direndo  (3)  Vrsi-     quia  fundamentum  hisforicnm  hxc  nota  non  habet. 
„nm  adiscipnlis  apostolorum  episcopum  ordina-     (Junm  vrro  in  fine  Passio  mayna  mortem  Austre- 


(UAct  SS  tom.  m  Maii  (ad  d.  15),p.^,  num.  5.  -      cap.SO.- (4)  Labbe,  B/W.,  tom.  II,  p.  4b7. 
(2)  Hist.'  Franc,  lib.  i,  cap.  29.  -  (3)  De   .jloria   .o.,f., 


monu 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


35 


AUCTOBK 

G.  V.  H. 


A  monii  anno  apas.vone  Domini  04  (insifjiiet,  nione-     infn-pnntifriinu  fnfinitfi,sed  ni»i  Possioneviinima 
nins  iterin»  lerforeni    hic  vianife^ta    rhronologix     credo  ordinafnm  ab  Auslremonio  episcopnm  vices 
rnlnera  reperiri,  quihns  medendis  ttecessaria  nohis     gerentem,  auf  fotiassis  plnres  episcopos,  qui  nman 
dinmentn  desunt.  *''^  socHs  snrcessorem  Austrenionio  dederinf,  et  ita 

74    Post  honores  S.   Lndo    vuirfyri    redditos,     deinceps    snrressioneni   serufani   fiiisse    usipie  ad 
Sm^Zrroi    andifo  nuntio  morl>i  S.Mari!  discipnli,virsanctus,      Urhicuw,  qui  extremo  seculo  III  et  ineunte  IV 
Passio        adhihitis   Kccterio  Mamrfoque  sorHs,  ad  iiirisei,-     srdeni  teuuit  An-ernorum.  Nomina  antem  episco- 
magnadc     fi^^»  Marium  profciscifur  iu  raflem  lorncnseiii,     porum  tanfa  tem[>oris  iuferraprdiue  e.vridis^e  fain 
^''^'^''^       quo  in   itinere  ecclesiani  in  villa  MarojoU  heato     frequens  est  in  ecclesiasfica  historia  factmn,  vt 
adificatis,      i^^^^^  dedicaf.De  Mario  ejusque  Arfis  rideri  potrsf      niirarl  suheat  cur  iude  f.r  defecfu  nominum  tradi- 
tonius  II  Jnuii  Actorum  ef  qua:  Danirl  Papebro-     torum  non  fui.s.se  episropos  aliqui  conrludaut.  Leyi 
chiuscommentafur.NosdehocAmiremonn  ifinere     dignusestde  hac  quxstione  dortissiinus  Domnus 
quodaffrnieniusanf  imjemus  nihll  omuino  hrd,e-      Chamard,  0.  S.  B.  (1).  Quare  stafim  nioneo  e.r 
wus    Cousecrafani   a    sancto  viro   hls    adjunrtis     iuueniofu.rissePassionisiuafjuxaurforem,quando 
errle^iam  non  credimus.  Qiiod  vero  additurM^ive-      Vrbicum  inducit  haheutem   ronrionem  senatormn, 
moniuni  simer  sepultum  Mariuni  ecclesiam  xdif-     elsque  iudicentem  uf  Judxos perseqnereiitur. 
ca^se    ipsique   Mario  dedicasse,  credere  nequeo ;         7G.Jam  ad  marfip-ii  narndiouem  regrediamur.  de   ac0.u,H,. 
.unUoque  minus  credo  nobiles  viros,  quos  beatus     Subsfautiam  niart.jrii  tres  Passioues  fere  eamdem         ^^^^^^^^^^^ 
Mariui   salutari  pra^dicatione  ad  viam  veritatis     traduut.  Di.ri  fere  eamdem;nam  qnuin  parva  ac      ^^^^^^.,^^^.. 
converti  fecerat  eidem  ecclesiiEbeati  Austremonii     magua  posf  fagellationem  aiupiitafo  capite  martij- 
suK^e.tione  ex  pranliis  suis  in  usus  clericorum     rium  facfiim  esse  dicaut,  miniina,  alio  ve,-horum 
ibideni  onmipolonti  Deo  sanctoque  Mario  ser-     cirniifu  iisa,inuuere  videtur  eucrto  fa,jris Kn^Wv' 
viontimn  triginta  mansos  volmitate  promptissima.     monio  fuuc  tandem  capnt  fuisse  a»ipufatuni;tt^ 
B  condonasse      eamque   donationem   voluisse    ut     .«/msovV./f .- Bealum  vero  Austremonmniantisti- 
S  Au^tremonins  episcopali  auctoritate  confirma-     tem  nmltis  verberibus  lamatum  quo.u  usque  sp.- 
ret   P   ■«..  pntamhabeo  fahu-lam.  De  .difnifa     ritum  exhalaret,  novissnne  cap.t.s  "b  runcal.one 
ecclesia  in  loco  qui  Compeudiacensis  dicitnr,  sanrfo     martyrii  palma  eum  decorantes.r.,.,/  Au  tren  o- 
1^Z'lia  S  Austren'onior?.W/r«M..,7.7..r//..     nio  amputatiim,  exfriuin  Pas.onumauctoi,fafe, 
theZ^^^^^  inp>deuni.l.-oJiciturquosanct.U^^^^^^ 

t  sT/Xlr  0  deque  Mameto  reditus  Iciodonnn     ject,nu  fuerat,atque  lude  e.rt,-ahifur  iina  cumLiicii 
Zi     t      .D^^^^  ^orporeJu.ta   Passionem  pa,-vam   et   miuimam. 

Z;»  1;'  7./..,....  ignotum  esto  aucforem.     Passiomagna  Luciimartynum  muHo  anfe  coust,- 
iTZilim  turraffruipore,n,iacumsepidturamarfyrisC^e- 

de  Vrhlco  75.  -^''^''."  /^«' "^j^  jr,j,i,i„    ;,,  ,,eiunm     dinius  miuiiiia:  ac parr^  Passiom  fdem  esse  haheu- 

succesmreab  Arverufjs  sihique  suffeifum   l   "><-un,    '  ^>''>""  miracido  loQuentis  ad  Austremonium 

^Z  ouJZretmdJn   oJm.n:  Qu^  pr^fer  puteum,  Pussio parva  ac  ,mm,nan,lul  ,„e„unr.. 

k^Shn         Z-a,  in  sola   Pas.lone  Lip.a  Glorlosn.n  ^ne  Austremonu  .  co,-pore  e.,fnn 

ZJ^r7p^"'naf,n-ll  '"'iuuetls  p,:  ,nluln,a  at.ue  In  co^los  iufrol„un,,ne,n  Pass.o  —>' 
Tn      aMaf  Pasio  ma^na.  Qna,  aufequan,     resiit p,-odl.jio, parm  ac  ,na^ua,n,rardo.un,  ,ed- 

et  paria  leaniunu  XI  j       ■< j .,.,„,  n,.„,.,addncor  ,dnuidon,d  i„-xtersi. 


E 


C  X:^eZ^:MZ'sll:uf  ,Ldlcl,uus,  Uco„udicl,ur.art,rlie.stlt,ts,y,usacsauat,o. 

coadj,dor  cnn  jnre  successiouls,  coratns  fue,-ll,  """'''~'*;V   ,,  ,„.,,, sauCI rM ,„-oject,m     *,,W,V» 

Passio  ,niui,na  facet,  Urlucn,n  etparmet,ua,na  /;;^  J  ^   ,  ,,„,  ,,  „„•„;,„„'  «^,,™        l^.- 

Passlo„o,uiua„f.  De  U,-h,co  r,der,  potest  Gode-  /^"''' »"7  """^' ,..,„„„,     Ve,-m,i  p-odlglu,u 

f,;dns   Heuscheulus   ad  die,n  3ap,-ills„,  Acf,s  "^'"Z^^:,,^^^^^^^^ 

Ls„-ls.  Hoc    loco   dlce„da,n  ridetur,  s,  Au.  re-  «''''''«"''   '"'""J',,  ,i,„,,„,  Maneat  e,:jo. 


aqitK 
qiiotatinii!. 
exmdantis 


r^^;;:r:-;"::;:':=':;2:  j:;;;...».»»;;^^^^"--"-"""'--' 

:;;L;l;«     apostoUca,   fa,.s,„n    ita,uerlderi     n,sc,;pt,one  ,ul,as,  lap,dea. 


post  fempora     apoi  .    , 

Austremonio  coxvum  fiiisse  rrhicnm;  nolim  fanien 


(l)  Les  fgliaes  du  moiid^  rowm/». p.  399  sqq. 


DIVUS 


l 


36 


AICTOBK 

G.  V.  H. 


D1VU9      STREMONIUS      A      S-       PETRO 

IN  GALLIAM  MlSSUS  APUD  AR- 

VERNOS       VEN^        nOEQUE        DATA        H.S 

REGION.BUS  APOSTOLATUM  MARTY- 

R,0      HOC      .PSO      .N      LOCO      CORONAVIT 

CIRC1TER     ANNO     DOMINI     LX 


nr  S   Al'STREMONIO  EPISCOPO. 

,ni,-ae,i),u„  sal,;'ti    ,.i   " ""'    ,  ,„,.p,i,,uus oxslitit 
Prinius  Arvemaiitiuni  prasuletpuEui  uu 


Austremonii 

c  sepulcro 

populo 


,N       CUJUS       MEMOBIAM       H.C       UBI 

QUONDAM    FONS  SALIEBAT   D1U 

SACRA     STET1T     .CDES     P1ETATE     FIDE- 

UUM       EXSTRUCTA       QUA       TEMPORE       EVERSA 

MANC  CRUCEM   EREXERUNT  D-«  ET   D 

FALLON-HARDY       D-E      31       MENSIS       MA1I  osteiulit.  /^(^''(rf^  """ '"" "—  "  ""  .ff»;.sre( 

fopulo       ■!"""-V""'^'  1  ;L;,„  S.  AusU-emonii  sepuk,;,,,,     pe,;t.  T,„„-  n,U,t,., ,  'f'J'^  .  sirctus  igilur 

-"'"""■  ■;;:::;  rz:Ze ..-»... «; ';^;;;^«-  t— :;:^:^o:;— ipu,ust.upo^^^ 

rri::;:^:;-:--'-— ^     -^-t''t4p::— ^"S';S 

;   l^ff,' «.  »--r"'-  '•  -J'"''-'"  Austremonu  ;<oj«-     '-  .'",^,.;  'V„™„«,,,,^,  ,,.6i««!/'''-  AusU-e- 

Z,M,r,;,tis.  Q,.ale  prodigii  ge„„.  etp,;„„s  et     Gjv^  f^   ,„„„„  pa,;  diseip„lo  et  sueeessore 

B  Z  ior»«.  see„U.  aceidisse  i>h,s  se„,el  co,,„or,-     mo'       '  «  ^  '^'        „„  ^„,,„rf,„„  .1,,,,.  /»  /!«.,  ,* 

^-''"'-''-•^i:^'t:r::;::: t:::;::  ;^:r;:::^:""«'-""-  --^^  — 
^:^:.::t:::t!;:s;r:r.ii  .^.™. ...  — -;:;:3X..™..''0.~ 

LiL,,.,  ;.<•''«"""«  '■'■'•'■  ■-"^"  '■>">'■"""  ''"'"""■     Zn;Ti„,„o,i  Sir  :  Beatus  ^P^^—l 

in  numero  septuaginta  duorum  d.scipuloium  a 
Domro.IesuCl,risto  designatus  in  sacra^  ccena. 

•  IV.  Ecdosiastica  Arveruoru.u 


E 


H  aUeruui 


i 


itartyrolo- 

gium    Claro- 

moiUanuin 

sec.  VII 


,noUUU,C..ta     d.      S.      AuSt,r-       l^ -ri^L  resurrectionis  .v.aUon^^ 

cmenter  gaudere  promeruit.  Eratque  cum  cusci 
U,OU,0.  'ulisquandostetitDominusJesusinmedioeorum 

otdixit  illis.  Paxvobis;  cujus  dnlcissiman,  pra.cla- 

^.....^.«.— ;.'.».«'-«r«i'^-'-"'"":;'  "•-::^™::::'';:.:"r::S:trs::::; 


omao    e    Breviario     Claromont.nsi      Ludovici 
'vEstaimj,  episcnpi  Chiromontani  an.  n>;>4,  quoa 

'''m  Hicpaulisper  sfand,nn  est.  Se.r  autseptem 
secnhrum  fradiiionem  scriiJtam  lectons  ohoculos 
no^ui  Hac  itaqne  traditione  discimus  Audremo- 
niumad  tempora  perti.ere  aimtuUca,  et  marfyno 
,ltam  PnivL,  non  obstantc  contrar.a  Gregon, 
Turonensis  traditione.  Jam  quid  deinceps  tenmnt 
Arvernornm  ecclesia  penitns  perscrHtemur,  bi 
Dufraisse  andias  (1),  contraria  omnia  ienuit  eccle^ 


.„^:lo:sir,.Jus,  aliai.,su,er  A,-eer,^„n 
eeeksi3,  doe,„„e„ta  «ff«-«.rfa  d„x„„useo  fi„c  ,ri 
Z^sta,di.si,„.  I„.j„s  ceCcsi.  trad,t,o ja^ 
i„H„,e  ill„st,-ataprop,;„m  de  sa„c^oapotolo  s„o 

lust  emonio  -•c,/,/«^  te.^ti,„o„i„,„.  P,;.„oloeopo„o 

t^^Zoyi,„„  C,aro,.,o„ta„,„„  „.s.  '«"»*'•«';;;;«;. 

lihliolhce:  „atio.,aKs  Pa.-is.,'^,  "<"■'  /"'«"«""' 

'l^m^,  sec.  XII;  ,•„  ,ao  S.  Austv—  ,•  o^^^^^^ 

;„  festo  ej„s  ,lie  '^3''"'-/'''5''^''-^^ '^  ^  ~  |,"' 'fi  n„t,-a,s..ca„a,as  ,.,,....^.....^  ^ 

Arvernis,natalisbeatiAustremonnna^^    nsq^u  /,.„,„    (5„;;;,„^„.„(„,.,-«ee«,J,or»„«,H 

Roma.  a  sanctis  apostol.s  ^^^^^^^^^^^^T^Ac^n-  .■ecep»  "J'-'"'""'  Austren.onium  «  Ko.„a.,a  sed.e 

eamden,  urben>  ob  Chnsti  evangelmm  pio.d,can  J^^J^^^  ^,^,^  ^^  ^^^_  ^^^.^^^  ,„  ^,„,,,^„„  ^,.,.,,,,,,.,,,. 

dmn  directus  est.  ^,,^  6,.f,.,-«,.;«  vehe,.,e„ter  doleo  me  mn  potmsse 

fld.Sec„nd',toeopo.,o„.aHy,^olo,i„.r„^^^^  ^                 ■„,,,,,,„„,,.„„  ,c.ekat,ere,.,brev,an,s 

,„.a„c,.,n  anni  tm  ,,.od  assere,.ur  "  ^^  '"' ^  ',*  ,;„.^,;,„„,,  ,,;,.  ,,„,,„,„;,  „,  sesel.M  ,n  Pas- 

..apit,.U  Claro,„o.,tan,,  1";<^'''"'^/^^^,  !;„„,  ,„;„;,„«.  Citabo  Passionis  ,n,.„,n^  e.o,-d„„n 

noue  ;  /,,  'l'.o  V-  ^^  ''""  ''^'''''/.^'LTrustre  et  deinde  .:i,aho  ,ec,io„c,„  hre.iarii  .p,a,„  Dufra'sse. 

,n  Galliis,  urbe  Arvernens,,  "«'^  '  J"  f ",  „rf  p,.„ia„ri«„.  5'««''  ass,„„pse,;U  .Mu,,t.  T„,.e  un,- 

,nonii  ma,-tyris,  qui  ««"-/^Xmob»  n.^p.e  „a,a.„  fiet,  "«'■  P'"":"^  ''"'"""■    '          ■ 

episcopusordinatns,adeamden  urbemobUu.su  IJ      ^,,^^^.,,,^^  „  ^.„.,^„„,.,    ,„,i„  o.,,,ss,s 

evangeliun.  pra.dicand,.,.,  '''rectus  e  Y                    AusUe,.,onius,  apostolorum  ChnsU 

81    W/o  (000  pono  h,^e,-,a,;„,n  ,„■'■.  „,e.,b  ^?   .        » temporibus  Decii  imperatoris  cmn  alns 

a„«,„..     ,.e...n  bibUotUee.  naiio„aUs  ^ar.^,^  a^_  "^^^c.c^s^  iu  Galliis  missns  leg.- 

:;jf:^,.:::i:iS— -— -  -----"-'^  -^'™'^^'""^™  """"^'" 


traditionem 
Arrernortim 

de 

Austiemonii 

missione 

apostoli^^^f 


et  alteruni 
sec.  XIII, 


breviaria 
Claromon 


(1)  (h-iginede^^^glises  de  Fr««rMFan..  1688),  c.  9. 


giassan 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


;^7 


A  grassaii  co^pisscl,  sancUis  CleincMis  aisi-ipuliw  ac 
^ucco.ssnrbcaliPetn.apostoIoiuni  pnncipis.  hos 
viros.sicuUabapostolisorainatiruerant,  in  sm- 
t;ulis  eosnrbilms  dfslinavit.  Hi  vm-o  missi  sunt  : 
TuronicisOratianus  cpiscopns,  ArHiatcnsis  Tro- 
ptiimus    "piscopus,   Naibonffi  PauUis  episcopus, 
Tolosic  Saturninus  opiscopus,  Parisins  Dionysius 
episoopus.  Loiuoviccn  Martinlis  opis.-opus,  Arvor- 
nisvcroAustreinonius  ost  dcstinatus  opisoopus. 
Itu    Paasiii  qitnm   niinhnani  Hiijirltainiis:  ifhi  lucc 
clarins  serunda  phra^is  cr  inniU--  .^rrijitoris  ronfii- 
tntpnmaiHaliena  fde  {\o^\hn:  ituimt,)  tiixani. 
■omprvhitnt,        84.  Dufraissf  rcro  proharv  intcndniH  traditioimu 
""frustra   '    gs.se  eirimx  Arcrrnornni,  sPi>ti'ni  rpisrojin,^  emisse 
reclamante     -^  Oalliuiu  teoipore  DecH  auno  2o3,ar(jnmenti  loco : 

Pufraifine  :  ■  -  '■■■-■■  ..-.«*.-^i..«,.j /..i.'u/-/i_ 


Brerinriajiifjnitjwprfssajiisfin  nostroniinrpisco- 
poriinictcaiJitnli  in  nsnin  errlesiarnin  Inijns  di(P- 
aesis,  upud  Joannem  Petit  Parims  an.  ir>28,  ct  in 
Thiersafiitd  Hohrrtnm  Ma.ssalinum   au.  loo7,  iu 
legeitda  S.  Ansfremonii  ^  noreinhris,  dicunt  ipsos 
(fteptem- episcnpos)  in  Oalliam  mis.ws  fnis.^e  iwpe- 
rantcDcrio:  Snuctus  igilur  Austrcmonins,  aposto- 
lorumCiiristidiscipulus,touipnribusDcciiiinpera- 
B   toris  cuni  aliis  plm-imis  condiscipulis  iu  Gallms 
missus    lo^itur    ad    prfEdicandum  ...    Hi    vero 
missisunt  iTuronicisGratiauns  episcopus,  Are- 
latensibus  Tropbimus  cpiscopus,Narbon>t  Paulus 
episcopus,  Tolosit;  Salm-ninus  episcopus,  Parisns 
Dionysius  episcopus,    Lemovicensibus  Martialis 
episcopus,  Arverniifi  vero  Austremonius  est  desti- 
natus  episcopus.  Huc  nsijiie  hreciaria   citat  Dn- 
fraisse  At  curhouus  inr.sccundam  iihrasin  ontisit 
et  tiohis  pro  verbis  puncta  dedit  ?  An  ideo  tptia 
leqitphrasincaindcm(pt(im  habct  Passio  miuiina, 
ei  ita  (ippositum  docent  hreciaria  thesi  tpiam  hoc 
capite  Dufrtiis.^e  opc  et  auctoritatc  eornmdcm  hre- 
viarioritm  dcfcurlit?  Videtitur  enim  lectioues  lUo- 
nim  hrcriariorum  exdcm  esse  qux  Passio  minima. 
Hinc  p  ut  oolens  nolens  snspira,-i  co</ar  brcriana 
manitscriiJta  diaresis  Claromoutaux,  (jna;  optimus 
canonicns  secundo  loco  apH  adprohatidam  thesiu, 
eadem  reticendo  hqui  pro  thesi,  uhi  rero  lihera  .m,d 
ad  lo(pieudum,  fhesi  coutradicetret  consouarc  ntm 
monumeutis  mss.  et  bremariis  a  nobis  iu  hac  para- 
(jrapho  eitatis. 
necrruu-  So.  Jam  perijendum  est  ad  seridum  snbseqnen.% 

(rnant  nt  tradiiio  ecclcsi^  Afveruorum  in  sacra  UturgM 
{,fenarium  expressa  cotpiosratur.  Qitcm  iu  finem  afferam  hre- 
amiiHSt  ^.larium  Claromontanitm ,  tijpis  exntsnm  auno 
1654  r»/^"?M/«s;Breviarium  Claromontense,  ad 
meliorem  forinam  debitumque  modnm  restitu- 
tum  iUustrissimi  et  roverondissimi  m  Christo 
Patris  D.  D.  Ludovicid'Eslaing,  Claromontensis 
episcopi,  authoritate,  ac  e.jusdeiu  occlesiie  capituli 
consensu  editmn.  Claromonli,  apud  Nicolamii 
.lacquard,  1654.  In  hoc  breviario  sequens  legifur 
officium  S.  Austremonii : 

Venit.%  adoreiuus  Donnnmn  rogom  martyrum, 
qui  bcatum  Austremonium  pontificali  sublimavit 
fjloria  et  martyrii  palma. 

In  1«  NocTURNO.  Ana  1  toni.  Pruims  Arver- 

neusium  prajsul  et  pr^ecipuus  exstitit  Austreiuo- 

nius,  quibus  notitiam  veritatis  primus  ostenclit. 

Ps    Beatus  vir,  cum  rc!i(jttis  dc  r.ommuui  unius 

martyris.  Ana  2  toni.   Laudabilis  athleta  Dei 

socios  tuibuit,   Nectarium  scilicet   presbytorum 

et  Mametum  levitalis  habcntem  ordinis  otficmm. 

Ana  3  toni.   Pn^coniali  plane  excolcndus  est 

laudc  ponlitcx  iste,  qui  primordialom  siu^  prae- 

dicaUonis  fructnm  Domiuo  dedicavit.  Sequuntur 

lectiones  e  Ubro  Sapietdis,  cap.  10.  Resp.  1- /-^n; 

didatns    marlyrum    cietns    laudabilinm    victrui 


triumplioiuiii    ^loriatnr  laiiroa.  ii)   qua    beatus       auctoue 
Austroiuouius   tripudiali  oxullat  la;UUa.  V.  Lau-       <J.  V.  H. 
dabili    eteniiu    virtutum    tlore    venustatus.    in 
lucifiuo   cielorum   palatio    gaudet   laureatus   ot 
perpotua  ^doria  docoratns.  Tripudiali.  Resp.  2. 
Sancti  Spiritus  nuctio  do  onmibus  beatum  dncuit 
Austremonium  et  instruxit  in  omni  scionUa  et 
doctrina.  v.  Gloriticans  eum  salutari  munificentia 
ac  mirifica  lenitate.  El  instrnxil.  Resp.  3.  Hone- 
stuin,   efr.  de     c.ommnni.    In    atitiqito    hreriario 
Claromoutensi    sec.   XIV  ler/itur   resjtotisoriuin 
sequeus  :  Sanctus  Austremonius,  Dominn  Josu 
Christo  prjedicante,  diviui  documeuta    inysterii 
sa;;aciter  didicit.  et  quaj  Kcssit  virUitum  insignia 
prsescntialiter  vidit.  Vocciu  Doinini  Jesn  dicentis  : 
Pax  vobis,  aiidivit ;    illa  namque   bencdictione 
dignus   fuit   qua  ascendens  in   coelos  discipulis 
bcnedixit. 

In  II"  Noctuhno.  Ana  4  tonl.  Vir  Doniiui  Au- 
stremonius,SpiritusSanetigratiareplotus,turbam 
expctit   fraudcntor,    illiquo    priedicalionis   dncn- 
menta  pronuutiat  coiitidcutcr.  Ana  5  toni.   (ao- 
sceiite   fidclium  numero,  ecclesiam    construxit, 
quam  iu  bcali  Pi-tri  principis  apostolorum  honoro   ^. 
dedicavit.  Ana  6  toni.  Spargimtur  etcnim  divim 
passim  verbi  semina,  dilatantur  almiflua  ortho- 
doxa'  religiouis  sacramenta.— LectioIV.Sanctus 
Austremonius,  a  Romana  sede  summotiuo  Pon- 
tifice  in  GaUias  missus,  primo  Noviodunum  super 
Ligerim    appulit,    ibique    religionis    chrisUana? 
sacramenta  jocil  ct  episcopatum  inslituit.  Sta- 
bilitxi    illic    religione    christiana ,    successoreiu 
sanctum  Palricium  relinquens,  Augustonemetum 
Arvernornm  veuit,  urbeni.  ut  ait   sanctus  Sido- 
nius,  in  Limania  situ,  muris.  turribus,  iediliciis, 
antiquitate,  civibus  pcrcelebrcm.  lequore  agro- 
luiii  amoenissimo,  in  quo  siue  periculo  quiestuosai 
fluctuanl  in    segetibus   undae:  quod  iudustrius 
ciuisque   cpo   plus  tVequentat  hoc  miuus  nau- 
fragat:  viatoribus  molle,  fructuosum  aratoribus, 
venatoribus  voluptuosum;  tjuod  montium  cingunt 
dorsa  pascuis,  latera  vinetis,  terrena  villis,  saxosa 
castellis,  opaca  lustris,  aperta  cultui-Is,  concava 
fontibus,  abrupta  fiumiuibus:  quod  demquc  hu- 
insmodi  est  ut  semel  visum  advenis  multis  patna; 
oblivionem  s^pe  persuadeat.  Resp.  Cum  voluis- 
set  Deus  noster  gloriosos  christian*  rehgionis 
titulos    per    mmidi    spargere    climata,    beatum  F 
^Vustremonium    per   manus   apostolorum   sacri 
pr^sulatus  venustavit  diguitate.  V.  AUribmt  ei 
ele-^antem  parcimonialis  vitse  uormam  et  gratio- 
sissimam  verissima?  prffidicationis  eloquontiam. 
Beatum   -  Leetio  V-  Ibi  divino  affiatns  Spintu 
Austremonius  evaugelicis  verbis    ciBCutienUbus 
pa-anis  probavit  mera  esse  deliramenta  deorum 
siinulacra,  Dei    autem  invisibilem    in   essentia 
imitatem,    distinctam    in    pcrsonis   Trimtatem, 
naturas  differentes  in  Christo  unica  Filu  a^torm 
subsistere  hypostasi :  et  hsec  ita  verbis  et  mira- 
culis  demonstravit  ut  Arveriiis  cum  pagana  mi- 
pietate  divortium  facere  et  catholicie  rehg.oni 
adha^rere  suascrit.  Quod  ut  promptius  exeque- 
retur   sanctos    Lirenatmu,    Marium,  Mametum, 
Antoninum  et  Nectarium,  vi.^,  vit^  ac  doctrma^ 
focios,  ad    superiores    inferioresque   provincue 
partes  tamquam  fertiles  et  ad  messem  albican  e 
Laetes  ad  Christumque  divimtus  propendentes 
populo  ,    Biturigas    vero    Ursiunm    episcopnm 
dostinavit.  Catechumenos  instructos  bap  r.av.t, 
sa    o  clirismate  dclinitos  confirmavd,  Iitteratos 
et  probatos  ad  ordines  eccIesiasUcos  promovd, 
pront  a  Christo  apostolis  et  apostohcis  vins  tra- 


38 


AUCTORE 

G.V.H. 


DE  S.  AUSTREMONIO  EPI3C0P0. 

in  Sion  ..ecnri   possinws  videre.  Qu,a    G  or,a.  D 
Ouia^  Te  Deun,.  -  V.  Ora  pro  Bob,s,  beate 
martyr  Austre.noni.  ,V.  Ct  digni  efficamur  pro- 
mi^sionibus  Chri:>ti. 

aTl.^uubs.  Ana.  Felix  Arvernica  reg.o,  quam 

beatus  ,n=u-tvr  A„slre,no„ius   sangnuie   conse- 

cravit  proprio.  Ana.  f.l.risti  ,„iles  Anstre.uomus 

a  Juda'is  t^n,p,el,e„sus  pro  lUte  Cl,r,st,  c,.,t,  ur. 

ed  tonneuta  sentire  non  poterat,  qu,a  C.hr,st,,n 


ditum  csl,  ecclesiasticam  hierarchiam  efformavil, 
dericos  et  monachos  perfectionis  regulam  docuit. 
Tandem  fessus  annis  et  laboribus,  m  parlom 
oneris  episcopahs,  quod  triginta  sexannos  susti- 
nuerat,  sanctum  Urbicum  coadjulorem  et  succes- 
soi-em  elegit,  et  ad  Issiodorensem  eremum  dmna 
contemplaturus,  niliil    tameu    debiti    pastoralis 

omittens,serecepit.Resp.LaudabilisathletaDei  ^^^^^  ^ _  ^_ 

Austremonius  vencrabatur  ab  ommbus,  quonuun     .ea  i  ^^^  ^^^^^^y^^^  Ana.  Austremoni,  inquit 

probabilis  scienti.^  documentis  pollcbat  et  ver-     semp  ^^^^^  invictissimc,  ne  frangaris  suppli- 

nantibus  meritorum  titulis  ilorebat  V.  brat  nam-     ^";';  ^^^^   ^^,,^^,.^  j,  p,,^nuo  quod  mox  perce- 
que  eximius   doctor,  juslitia-  seetator.  veritati.     c.o,  scd  .latuia.  p         _^        ^_      ^^^^^^ 


dilector.Et  verna.Uibus.-LectioVI.  lUic  chri- 

sticidarmn  foetentium  turba  Jud^orum  doimc.- 

Uum  fixerat;  pcrmultos  cx  illis  ct  primari.  viri 

filium,  Lucium  nomine.  rcligionis  dogmata  docet 

et  baptizat  sanctus  Austrcmonius.  Abomuiabihs 

pater,  id  iniqne  ferens.  f.Uum  putei  aquis  muner- 

sum  suffocavit.  Quod  ubi  rescivit  bealus  episco- 

pus,  Issiodoruni    festinus   accurrit    sanctu.uque 

ma.-tvrem  honorif.ce  sepelivit.  Majores  iras  mde 

concipit  tetrum  Jud^orum  genus,  instigante  Lucu 

martyris  patre.  qui   per  sicarios  varus   ictibus 


pturus  es  ,n  ceelesti  palat,o.  Ana  Eodeu, 
momento  q„o  sanguis  ex  beati  ,„ariy,.s  Austre- 
onii  oapite  flnxit,  sub  pedibus  ilhus  fons  aquce 
de  terra  prornpit.  Ana.  In  qua  bora  sauct,  n,a,- 
tvris  Austrcuouii  aBi,„a  cst  egressa  a  corpore  ; 
lym„idicis  stipala  choris,  a„gelorum  obsequ,o 
iu  specie  colnn.b,*  visa  est  ad  ca=lest.a  deporta.,. 
Ad  Benedictus,  Ana.  E.ximii  Austremonu  n.ar- 
tyris  tai  alque  pontificis,  Christe,  celebrant.bus 
festum,  peti...us  ejus  ...erilis,  da  feterua;  b*red,- 
tatis  priemium.  Oratio.  Deus    qu,  beatuu,  Au- 


niartyris  patre.  qui   per  ^^^-^^J^^^     '^Z^^onmc.V.  ^M'^^  el  martyrii  subli-  ^ 
B  alTecti  Austremonn  tandcm  capn   c  nde^^^^^^^^^^^       sUem  P  ^^^^^^^^^  ^^^^^^^  ^^^  .^^.^^ 


truncant.  IUius  corpus  a  gemcntibus  d.scipul.s 

honorifice  in  ecclesia  quam  Issiodori  jedificaverat 

conditum  est.  Ubi  postea  inhonoratum  remans.t 

ad  animm  circiter  quingentesimum  sexagesimum, 

quo  Cautino  tunc  diacono,  postea  ep.scopo,  rcve- 

iatum  ipsius  sepulchrmn,  Deo  inspirautc,  ca.iccU.s 

vaUatum  vencratio.ii  essc  co^pit.  lUinc  sanctus 

Avitus,  secundus  hujus  nominis  Claromo.it ens.s 

cpiscopus,  reliquias  Volvioun.  transtuht.  Volvico 

postea  Mo^acum  delat^,  ubi  rcligiose  asscrvan- 

tur  frequcntibus  miraculis  insigncs.  V.tae  h.sto- 

riam    scripsit    sanetus    Prcejcctus,  Arvernorum 

episcopus  et  martyr.  Resp.  Du.n  sanctus  pr*d.- 

cat  Austremonius,  occurrit  populus,  crcdcnt.um 

au<^etm-  numerus,  laus  Christi  Jesu  ommum  ore 

personat.  Christiana  fides  ab  omnibus  magm- 

ficatur.  Vcnerabilis    pontifex    spirituaU   lastatur 

eaudio,  dum  suo  conspicit  labore  et  studio  gre- 

gem   Domini    multipUci    augn.citan    numero. 

Christiana.  Gloria.  Christiana. 

IN  III-'  NocTCRNO.    Ana   7   toni.   Destruuntu. 
.hnulachrorum    delubra    vana,   corruunt   .do  a, 
ac   niirifica    sanct^    crucis    eriguntur    vcxi lla 
r  Ana  8  toni.  VencrabiUs  pontifex  sp.ntah  ^tatur 
.audio  dum  suo  conspicit  studio  gregem  Do.inm 
multipUci  augmentari  .m.nero.  Ana  9  tom.  Pax 
Christi  Ecclcsice  pr^dicatur,  vera  salutis  .lotitia 
diflmiditur,  laudabilis  pra^dicatorum  ordo  pas- 
sim magnificatur.L.cf/om.-  e.  honuM  S.  Amhrosu 
•„  ;//./;  Dcsignavit  Dominus  et  aUos  scptuaginta 
duos  efr.  Resp.  7.  Provocabat  autem  populum 
ad  fidei  sacramentum  pius  affectus  glonosi  ant,- 
stUis,    quia    in    o.unibus    actibus  prj.d.cab.lem 
se  e^ilcbat  universis.  V.  IIU  virtusd.vmat.anta 
contu^it  facundia.  dog.nata,  ut  verb.  aud.tores 
rini  christiani  nominis  ct  fide.  cxtemplo  du  e 
r  ntur  amore.  Quia.  Resp.  8.  Magnificus  ant.s  es 
Austremonius  dixit :  O  quan.  des.dcrab.le  nun- 
tium  quod  mihi  pr^nuntiat  me.  coi-dis  de..de- 
rium  V.  Magnopcre  cupiens  per  martyn.  agone. 
vkto  ias  consu.n.nare  t.iumphales,  ait:  0  quam 
Resp  9    0  bcatc  Austrcmoni,  quam  dulcc  est 
^'tat'is  gratia  tuum  fiere  martyrium  quam  cha- 
rum  estlmoris  causa  tnum  laudare   n"mphu.u^ 
Quiasicutinutroqucp*.aujM,i.i^.n 


masti  victoria,  conccde  propitius,  ut  .llms  sc.nper 
prctiosis  fulciamur  meritis  cujus  pra^clans  glo- 
riamur  triuniphis. 

Ad  Vesperas.  Ana  sola.  Fcl«x  Arvcrnica^ 
nybna  (h  Umdlhns.  Ad  Magnificat,  Ana.  O 
beate  Austremoni,  quam  dulce  est  tuum  flere 
martyrium,  quam  charum  est  tuum  laudarc 
triumphum  :  intercedc  pro  nobis  ut  mereamur 
viderc  Deuni  deorum  in  Sion. 

86.  Q^iihus  adde  prosam  prapriam  missm,  ex 
missaU  aaromontensi  ejnsdcm  Ludoriei  d'Estotnfj 
edito  Claromonti  an.  1046  : 


et  fjusdeni 
teviporiii 
missaJf, 


Nova  cantet  cantica 
Gaudens  plebs  Arvernica 
Sancto  Austremonio, 

Quem  verbi  dominici 
Destinavit  nunciuni 
Sedes  apostolica. 

Nactus  pontificium 
Corda  movet  genlium 
Al)  erroris  vitio. 

C.ui  dedit  eulogias, 
Spernens  fraudes  impias 
Hie  exit  a  fluvio. 

BapUzalus  patrias 
Natus  per  insidias 
Perimitur  gladio. 

Hic  pnesul  occiditur, 
Fons  de  terra  oritur 
Sanctoque  marlyrio. 

Ut  columba  vehitur 
Ad  cielum  deducilur 
Anima  cum  gaudio. 

A  peceati  macula 
Hujus  sancti  sedula 
Nos  mundet  oratio 

Viventis  per  stecula 
Post  mortis  paUbula 
In  cotili  palalio. 


87.  Mansit  itaque  in  anmm  1654  priseorum  i»  guibui- ef 

'— "      ,                r^iip^  liudabili'^    ita  .n     seculontm  traditio  in  ecdesia  Arvernonim.  Ex  hor  '""'^,! 

Quia  sicut  in   utroque^^^                                        ..ro  o^Ac/o    ridemus  iUnstrissim.m    d-Esfain,.  ^"^;^ 

utroque    refulges    '^•':^'""^-^/y,^ys    de  coUec^io     motumforfassisfemponnnisfonnnfervorenioppn-  ^^^,t,.„,„,.. 

pastor,  ^^,,.*^.'P'^°' .!;'', ;i,;/^^^  Demn  deorum     gnanda   apostoUca  septem  episeoporum  misswne, 
tuormn  .soUicitus  sci\uioimn,  quu  ^^  ^.  rmidms 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


39 


menioria  uecepimus,  oratorium  \n  honorem  vir- 
ginis  Deipurie  in  subm-biis  construxit,  quod 
Sanctre  Mariae  inter  sanctos  deinceps  appellatimi 
c^t.  Post  fundatani  Arvernorum  ecclesiam,  studio 
protelandiC.hristi  Salvatoris  iniperium,Nivernum 
ad  Ligeriin  appulit,  ubi  reUgionis  ctiristianae  fuu- 
damenta  jecit :  idem  tecisse  dicitur  Avarici  Bitu- 
rigum.  Lectio  v.  Tandem  ad  suos  Arvernos  rever- 
sus,  in  partem  oneris  pastoralis.  quod  triginta  sex 


A  timidiH8a(/n-evccpisse,itn  uf  iii  ipsa  l^t/ftuln  mis- 

ttioncm  a  Clcmente  fartam  proileriret,  asscrens  sim- 

pliriter  a  Komana  sede  summoque potitifice  mlssum 

meAustreinonium;6T^f''«  rero,  imprimis  mnrtij- 

rium,aperiisfiiiiie  frailuidur  ut  in  Artis,prwsertim 

in  Faxsionc  maijna,  narratur.  Ad  tempora  ajiosto- 

Uca  Austremonius  referfur  In  primo  respoiisorio 

secundi  uorturni :  Cum  vokiisset  Deus  noster  glo- 

rio.sos  christianfsreUgionis  titulosper  mundi  spai-- 

gere  climata.  beatum  Austremonium  per  manus     annos  sustinuerat,  sanctumUrbicum  successorem 

apostolorum  sacri  prassulatus  venustavit  digni-     elegit.etadlciodorensem  erenmm  divinacontem- 

iaie.  Nihiltamen  inhocoffirio  gloriosiuspr^Bdii-a-     platurus  se  recepit.  Illic  a  Judeeis,  ex  quibus 

fur  quam  sanrfi  episroiji  martijrium.  multos  Christo  acquisiemt.  variis  ictibus  ailectum 

Antifinnin         ^*^-  Sequeidi  dfmum  serido  Arrernorum  errlesia     Austremonium  capite  plexuiii  tuisse  eeclesiai  Cla- 

uMiitionrni    nntiquam  traditionem  abjecit,  aut  potius  Arcerno-     romontensis  traditio  esl;  quam  tamen  ignorasse 

descriferimi    ^.^,,,,  episropi  suos  /usserunf  paferuam  fraditioneiii     videtur  Gregorius  Turonensis.  Narrat  enim  pium 

abiicere;    breriarium  Romniium    aboVitum    fud ,     antistitem.  iii  summa  saiictitate  viventem,  post 

norum  introductum,dohufeac  gemente  meliore  cleri 

portione.  Ita  eiiim  lef/n  iu  mouuscripfo  rodire,ldo- 

,    njanuscrit  doveni^i  unncupafo'-  :  Mmo  1731  in  ecclesia  mo- 

.ilssoire.      nasterii  lciodorensis  0.  S.  B.  martyrum  honores 

sancto  Austrenionio  adhuc  delerebantur,  et  Bene- 

dictini  monachi  Sancti  AUyrii  prope  Clarum  inon- 

C  tem  allalis  documentis  probabantsanctmn Austre- 

monium  martyrii  gloria    esse    insignitmn.    Quo 

factum  est  ut  multorum  ex  animis  exortum  dubium 

eximeretur.  Verum    anno    1737 ,    illustrissimus 

Dominus  Massillionius.Claromontanus  episcopus 


AUCTOriE 

G.V.H. 


acquisitos  Ecclcsije  plunmos  populos,  post  Christi 
fidem  per  onmia  dilatatam,  telici  coniVssione  ex 
Iiac  vita  migrasse,  efc.  Hic  sistiiuunj  quin  refiqua 
lectionum pars  ad  inmntiomm  reliquiaruni  spectat. 
OL  Conijruit  enjo  luoderua  traditio  eeclcKix 
Arrernorum  runt  nurleo  illo  verifafin  quem  supra 
in  Passione  minima  reperisse  tyisi  sumus.  Atqm 
imprimis,  non  obstaufe  Gret/orio  Turouensi,peran-  approbntnm, 
fiquit  traditioArreriiorum  dirifur  iUa.juxta  quam 
S.  Austremonius  decurrente  primo  seculo  Arver- 
norum  reuit  in  urhem;  et  iterum  Austremonium  a 


rectns 

a  seile 

npostolica 


'piseopi 
Claro- 

iiioiitaiii 


novum  composuitbreviariom,  quod  typis  expres-     Judieis  capite  plexnm  fuisse  ecclesife  Claromon- 

sit  Petrus  Boutaudon,  typographus  regius  Claro- 

monte.  Jubente  episcopo,  clerus  secularis  novum 

breviarium  accepit,  in  quo  sancto   Austremonio 

cultus  sancti  confessoris  tribuitur.  MuHi  ex  senio- 

ribus  cleri  hanc  Romani  officii  abolitionem  i^gre 

tulerunt.  Ita  prxdictus  rodex  Iciodorensis. 

%%  Prxvaluerunt  tandemin  diwcesi  Claromon- 
tana  uorx  fradifiones,et  breriarium  Claromontense 


tensis  traditio  esse  d/citur,  quam  tamen  ignorasse 
videtur  Gregorius  Turonensis.  Patet  itaque  fradi- 
fiunem  Arcernorum  Grcf/orio  Turonmsi  contra- 
riam  per  decem  et  anipUus  senda  iuvahiisse,  lahe- 
factnfam  secido  uiio,  nec  tamen  reculsani,  et  nunc 
quoque  nostris  temporihus,  ap/irobanfe  mle  aposto- 
licn,  puhUco  fesfhuonio  in  dlcinisofficUs  crlcbrari. 
92.  Miruin  fortatssif<  aUcui  cideri  potest,  martijris 
cidtuni  S.  Austremonio  non  adhiberi,  martijrium 


unni  1774  Frnncisri  Marix  le  Maistre  de  fa  Gar- 
««■.  XVJII,    i^^y    Stremonium    coUt  ut  eonfessorem.  Aufiqiiis     vero  in  offirio  pubUro  ex  trnddione  Arcernorum 
nnfiphonis  ef  resuousoriis  abjertis  noca,ex  Scripfu-     eccksiai  non  dubitanter,  sed  certo  affirmari.  Causa 


iihi  tainen 
noii 

cofitnr  iit 
tniirtyr. 


non  uiia  afferri  potest.  Prima  ac  prxeipua  mihi 
videtur  i/)sius  Homani  MnrfijroloijU  elojiuiu,  quod 
martijris  tituUim  non  adliibef.  Deiude  nuctori- 
tas  S.  Gregorii  Turonensis,  qux  seculi  decimi 
sepfimi  episco/ios  commorif  ut  subluta  marfijris 
denomlnatione  uno  confessiouis  tifufo  Austremo- 


B 


seil  rursiis 

asscniif 

1'ropriioii 

(Inroiiion- 

Ifiise 


rorum  rerhis  eonflafa,  mbstditta  fitere.  Lecfioues 

secundi  Nocturni  desuiujdx  sunt,  quarta  ex  Grego- 

rio  Turonensi,  Hist.  Ub.  I,  cnp.  30  :  Decii  impe- 

ratoris   terapore  ....  pariter  conjuncti;  quinfa  ex 

ejusdem  Turonensis  Ub.Deglorin  confessorum,cap. 

30  ;Per  sanctum  Stremonium  ....  auxilia  antistitis 

impetrantur;  sexta,  ut  ibidem  indicafur,  ex  Histo-     nium  honorareid.  Quapropter,  ad  vitandum  scan- 

ria  monasterii  Mauziacensis   (1) :  Sanctus  Avitus     dalum,in  re  non  omui  ex  parte  ind,d,ia,  uihU  in 

hujus  nominis  secundus  ....  post  mortem  sepeliri     cultu  exteriori  innoiandum Romaiu  judiccs ccnsue- 

voluit.  '"^""^- 

90.  Anno  tandem  1862,  dic  11  sepfembris,  Sacra  93.  Pr.nfcr  documenfa  scnpfa  duo  nlia  subjuu- 

Rifuum  Congregatio  approbarit  norum  Proprium  gam  satis  antiquu,  quorum  famen  asfatem  defiiurr 

Sanctorum  ecclesioi  Claromontensis,  ubi  doininica  nequeo.Primumestlapismarnwreusquiannol709 

infra  octavam  Oinnium  Sanctorum  eelehrandum  invenfus  esf  iu  ecclesia S.  Ifhdu.quum  alfure S. IHi- 

indicatur  testum  S.  Austremonii  confessoris  et  dU  de^trueretur,  iu  qito  Inpnle  Injebntur :  Hic  reii- 


Au^liemonii 

maiiijriian 

prtBilicant    et 

inscriptio 

<hiplex 


ut  refert  Grogorius  Turonensis,  aut  etiam,  juxta  qua^  ita  sonat :  Partes  femoris  sancti  AusU-emonn, 

aliam  et  pcrantiquam    traditionem,  decurrente  Arvernormn  episcopi  ct  mnrty ns   {^).ifraque 

primo  seculo,  ab  apostolica  sedc  cum  sex  ahis  h^c  iuscripfio,qtturumjuxta  Dtongsium  bammar- 

episcopis   in    Gallias    missus,  Augustonemetum  thanum    neutra    septingentos   annos     supernbnt 

advenit  ibique  sedit.  Cum  patefacto  sibi  per  varia  (anuo  1720),  Austremonium  pra^dicat  martyrem. 

mu-acula  pr.^dicationis  aditu  Arvernam  civitatem  94.  Taudcm  docitiueuforum  senem  claudat  sche- 

sub  lege  Christi  redegisset,  plurimos  direxit  evan-  dula  quam  interanuotida  a  prxdere^soribus  nosfns 

geliipra^conesadsuperioresinferioresquepartes  inreni,  in  q,ta    ecclesi^  BrivateimsteMtmouuun 

provinci^,  quorum  pr.vcipui  Marius  et  Necterius.  legitur  de  marfijrio  S.  Austremomi :  In  Calendano 

Ipse  vero  catechumenisinsU-uendis  ac  baptizandis  antiquo  membraneo  ms.  msigms  ecclesi*  briva- 

fervens  incumbebat.  et  si  quem  invenerat  ido-  tensis,  cujus  aliciuot  fragmenta   nobis  exh.bu.t 

neum,  sacris  initiabat  ordinibus.  Ex  tunc  etia.n,ut  Antverpi^  coi-am  anno  171 1  Enunent.ssimus  Car- 

(1)  Clr.  Mabilion,  .-(c(.  .VS.  0.  S.  B.,  sec.  III,  p.  102  sq.,n.  6.  -  -  C^)  Gull.  rhri.st..  tom.  U.  p.  ^'25.  -  (It)  Ibid.         ^_^^^^^_^ 


et  iraditio 

nrlesite 
Brirafcnsis. 


m;ctobe 
O.V.H. 


DE  S.  AUSTREMOMO  EPISCOPO.  ^^^  .^^ 

tiore  manu  ;  vi  idus  novembri>._;i-_-  _     ^^  ^   ^^^ 

,ONll     EP.    ET    MAKT.     J 

eju 


D 


AV,STBEM0N,1ETMATR..EH,S,...      --M^  .^       ,;,,     ,.^,ert„„  '."" -^J':-  .      ^'    ,,,„„    ««.JOnO     r»™- 

tiore  manu  ■.  vi  mus  novembri..  ;    o  ua         ^^^     ^^_  ^,^^^^,^„  """'''^""fDe  s    fuil:  ile  omnibus 

:--z:";!=:;- -  ■  -  s^:r:;:::r;ri;£. .- - 


martyns. 


bus,uilple,ieuuuuu,>  ...  ^^^^^..^  ^„^^ 

subditus  ora     non  ^^^^^J^^,  specie- 
debet  esse  sollicta  seo  pi^         >  adulatores 

b..^.<l— ■>'"r'^"':^"lriouaiuc.ousta- 


l'.>-'l"-'"'""'[— ;i;;;io,.iqua,ucousta- 

^V.IV  pnnu,  hnentione  .-eli-   ^S;™-- ^^ri^^^ 
^*      _.; <     VnmnMnonn  se-    n.sHi^t.hh.  n,'"i'-J^;'^"  ^., ,,,„,,„,  ui,,^ 


invcnlioni'' 

S.  Austre- 

monii 

historia. 


quianun  S.  Austrenionn  se- 
culo  VI,  et  de  tluplioi  trans- 
latione  earunulcMn  ieiodoro 
Vulvieun»  et  deinde  Vulvieo 
Mauziaeunu 


(I  Cautino 

episcopo 

sff.    VJ  »(flt- 

rata, 


bant  pretio  v'";»'.»""' '"■;'"„„,,  ,;  ,„„„o„ia  Cm,- 
rf„orf.«-»m.»'''?"'.'^.'''"-''^'''77    ''„,„, 

■        ,„,.„;„„;».■««'  S.  Austreiuonii  „      '•"'" ''i'''«'f '^' f;:^:;'''™;';^^::,,;  „,c,t^.,,;o  E 

p«:;rc:^;^.-'-^^ 

mmmmmm 

narmn  resonantibus  voeibus,   et   -^^^''^1    ZJ.,,^ticic,,j,,sviritu,nul,map,.dse  h,he,-e,. 

;rrb.~5S-i^-^»  ?iSS3SS:s.:s^= 

:'■'■•  ^"c  ■;,;,<  '''■^"•'^  «'  J'^'*'""""  ''^"■"■'''"'  !'.     Tebis    us  H  aperiri  beatissimi  martyris  Austre- 

,- —  ::;=  i- ,;:^,="";  r;;:"i::;=«^;-i 
;:s::i:::;:,s£;f  r  r;:;t  ;;;"sr:==^^^^^ 


Secundo 

iuventio  **' 

j)ritr}a 

transldtio 


{\)Sa\-avon.Ori9ine»de 


C!oirmovt,v.h%^mh-^i-^V-'^- 


pontifeK 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


41 


Iciodoro 

Viilvici"» 

extr.  sec.  VII- 


B 


SeciDida 
translatio 

Viilrico 
Maiizlacum, 


te>iq>ore 
Pijtpinireffin 


pontifex  Prajcctus  jacel  huniatus;  ibiquo,  Deo 
ordinante.  sepuUura^  juxta  prxlibaluni  Dei  sacer- 
dotem  PrjKJectum  martyrem  traditur  venerandus. 
09    Hcnir  irandatlnytew  et  sequeMem    Vuhico 
Mauzkinm    Mabifiowus  (1)    uarravit  ex    Actis 
Labheanis,quam  nos  Pnssionem  mtgnam  dmmus. 
Nohis  hic  brevioribus   esse  licebit,  qunm  interjra 
(locnmeuta  infra  legeuda  daturi  simus.  Juxfa  Fas- 
vonem  minimam,  hcus  sepidtura  S.  Austremonii 
illHstrafus  a  suo  iterum  exorbltatus  erat  honore. 
Tertiam  rocat  Mabiliouius  liauclciodori  cladeui  ex 
anctoritafe  Actormn,  vt  puto,  Lnhbeanorum.,  pri- 
mum  .seculo  V  iueuufe  vastaufibus  Waiidali.%dein 
Theodorici  copiis  serulo   VII  decurreute.   Nunc 
rurstis  ex  eodem-  auctore  vasfantibus  quibusdam 
Wandalis,AcitnsII,Arrernorumepiscopus,iuloco 
wart,jriiprs:decessorissmPra-,iectierexitmonaste- 
riim  Vulvici.  Hic  ifjifur  Arvernorum  ponfifex,  per 
revelationem  Jesu  Christi,  f//r/^  Po>^^io  minima, 
divinilus  ammonitus  juxla  Passionem  parvam, 
juxta  Passionem  maqnam  in  somnis  admomtus, 
qnum  sibi  adstaret  vir  in  visu.  vivido  vultu,  canis 
decoratus,  oculis  ardentibus,  ingressu  mirabilis, 
aspectu  terribilis,  Iciodorum  adit  nudfis  ex  rlero 
et  populo  comltaufitms,  sepulcrum  apenri  jubef, 
sacras  reliquias  Vuhicum  transfertjnxta  heatum 
Prxjectnm  sepulturx  iradit.  Aliis  verbis  idem  refe- 
runt  Passio   minima   ac  parra.  Passio   magna 
factum  unum  addit.  Translafo  videlicet  sacro  cor- 
r)ore  tantisper  in  monasterium  quoddam  puella^ 
rum  hxreligios^  femins,  malidxmonis  instmctu 
sacris  reliquiis  dluserunt  verhis  contumeliosis  us^; 
quas  divimjusfitiapuuienfe,  inde  Vuhicuuipouti- 
fex  et  clerus  sacrum  corpus  iranstuleruHt.  lie,  fides 
penesaucforem  maueaf.  Quo  mmohxc  translatw 
facta  sit  incertum;  quum  vero  S.  Prxjecfus  occs^is 
sH  auno  G70,et  successor  ejusAvitus  ad  annum  080 
pervenerit,  illo  temporis  spatio,  anno  circiter  680, 
facta  censeatur  translatio  S.  Austremonii  Iciodoro 

Vulvicum.  . 

100  Jam  de  secunda  translatioue  rehqmarnm 
S   Austremonii  Vxdvico  iu  mouasferium  Mauzia- 
ceuse  Anno  ab  incnrnatione  Domim  764,  mdict.  u, 
re-nantevero  Donmo  Pipino  anno  24,acta  esth^c 
translatio.  Eodem  tempore  imperabat  Roman.s 
Constantinus  Leonis  filius.  Ita  uotatum  tnveuioad 
calcem  rehdiouis  traushitionis  secundx,  qu^  Pas- 
sloni  magnm  subjuncta  esf.  Se.d  inter  insfru.uenta 
ecclesix  Claromoutensis  reperitur  diploma  Pippnn 
reqis  pro  dotafione  seu  insfauratione  Mauziacen.^fS 
monasterii,quo  diphmate  mulfa    Pippmus  bona 
conredit  prmdicfo   monasferio;  quod    mnjnt  :  lu 
nomine  sanctce   et  individu^  Trimtatis  Pipmus 
opitulante  divina  -ratia  Aqu.tanorum  rex...;  d>cd^ 
nue  in  decursu  orafionis:Bt^io  Austremomo  prnno 
prjesuliArvernorum.cuJUs  sagra  ossa  a  Vulvico 
AD  C(ENOBiUM  (Mauziaconse)  thanstulimus;    ef  m 
/7«.;Datakal.  febr.,   indictione  xi,  anno   xKiy. 
regnantePipinoinclytorege(2).  tr/;m«.;ar.s6=« /** 
Christianx  sequentia  aunotarunt,  qux  irauscribere 

opera;  prefium  est.  .    ,       „ 

101  Ubi  lcgitur  supra  an.24Pipim  regis,legen- 
duml9  putant  Cointius  et  Bouchetus.  qui  priJ^cc- 
ptum  lioc  evulgavit  inter  probationcs  vcr.Pong.ms 
domus  FrancicB,  ubi  occurrunt  multa.  ^-anantes 
lectiones.quas  edidit  Cointius  ad  annum  833, n  3 
utramqueeditionem,Sannnarthanorumexcod^e 

Joannis  Savaronis  et  Bouchetianam,  confercndo. 
Ceterum  hunc  annum  19  refert  Cointius  ad  annu.n 


E 


C 


833,  qui  erat  19  regni  Pipini  filii  Ludovici  Pn. 
Verum  ad  illuni  pertinere  non  potest  hoc  diploma 
in  quo  Pipinus  ipse  dicit  factam  a  se  translatio- 
nem  corporis  Stremonii,  qu^e  contigit  anno  7^4. 
Vide  etiam  Annales  Cointii  ad  annum  681.  n"  71 
et  sq.  Heec  porro  conveniunt  cum  hisloria  trans- 
lationis  S.  Stiemonii,  auctore  Lanfredo  abbale, 
quam  edidit  Mabill.  tom.  3  Act.  SS.p.  191.Legen- 
dum  videtur  indict.  secunda,  pro  undecima.  ut 
etiamlegitur  apudSavaronem.  Facileautem  erat 
unam  sumere  pro  altera,  quippe  nota  11  modo 
pro  II,  modo  pro  xi  explicari  potest.  Porro  ubi 
legilur  annus  ^4  Pipini  regis,  sumitur  initium  ejus 
regni  in  Aquitania  a  morte  Caroli  cognomento 
Martelli,  qui  anno  741  exstinctus  est,  ut  onmes 
fatentur.  Quamvis  enim  slatim  regis  nomen  sibi 
non  vindicaret  Pipinus,non  mirum  si  post  assum- 
ptum  publice  regis  titulum,  qui  solus  ei  deesse 
videbatur.  cancellarii  aut  qui  vice  eorum  diplo- 
mata  scribebant,  annos  ejus  regni  co.nputaverint 
a  tempore  administratse  regiae  summa;que  pote- 
sLatis  in  Aquitania.  Sane  Marianus  Scolus  viginti 
septem   annos   regno   Pipini  tribuit.  quod  non 
potuisset  facere  nisi  computando  ejus  exordium  a 
morte  Garoli  Martelli.  Hoc  Pipini  diplomaegregie 
propugnatum  est  a  Joanne  Berthon,  rectore  eccle- 
sise  S.  Martini  Mausacensis.  adversus  Josephum 
Garachon.rectorem  Sancti  PauU  apud  Mauzacum. 
in  Ute  pendente  coram  judicibus  Ricomagensibus 
anno  1707.  Hoc  modo  diploma  omni  vitio  in  notis 
chronologicis  carere  ostenditur. 

102.  Hxc  illi ;  quorum  explicafio,  quamquam 
Coinfioinferpreiatiosubfillsquidem,sedomnicarens 
fuudameuto  visa  est  (3),  spernenda  nonest.Etenim 
nec  ipse  Cointius,  nisi  facta  ri,  diploma  Iioc  ad 
aunum  833,  Plppini  Ludovici  Pii  filH,  Aquitau,^ 
reqls  annum  Wtraherepotuit.  Debmtenim  ex  anno 
24  codicis  Savarouis,facere  19,ui  cum  Bouchetmno 
conveniat,qu.um  midto  minor  ei-raudi  facdfas  essef 

ex  XK  ad  xxiv  quam  ex  ii  ad  xi,  quod  nos  admiUere 
coqimur.  Deinde  Pippiul,  Caroh  Magui  patris, 
reguum  a  morte  CarohMartelli  compufat,im  fuisse, 
Mariani  Scoti allatum  exemplum probat.  Alferum 
eiusmodi  exemplum  hgifur  in  Gesfis  abbatumlon- 
tanellensium  (4).  Tandem  tempora  P,pp,ui  regis 
eiH^queexpeditionesAquitanm,illorumquehellorim 
adhincfa  imprimis  conveniuut  rei  uarrafa^inmsfro 
codice,  signantquePippinum  Cwoh Ma,iell,  fihum, 
cui  iusuper  sijnchronum  imperatorem  Uomanorum 
Cousfantiuum,  Leonis    fihum,   veiusfus     aucior 

""'xmHaudtamen  dissi,nulandum  esf  diffindta- 
tem  <<uperesse,  tituhim  ridelirei,  Pipinus  opitulante 
Dei  "i-atia  Aquitanorumrex..yH^.H  fituhim  I  ipp'- 
nasK,-ohMa,ieIhfi{iusnumq,ium,q,iodjov'mns. 
s.nnpsif,q,dquePippin,mi,L,nIoviciPi,fih,nu,fam 

HaiUsijnL-evldeturidri^^^^^^^^^^^ 

nersit,  maximequum  indictio  fum  xi.  fumn,  ipsiu 

"^^.p.    conrenialimolndictioncumidf,,,ioeji 

RU  usaue  ad  838  (5),  ac  nwrfuus  esf  d,e  lidicem 
l-JmZsQiiod  li  diploma  ilhid  autheuflvum  pro^ 
aurdaf,n.up,eaPI^^^^^^^ 

PUmo  hJalfera  S.  A,ist,ru,oni,   translatio  ad 
t^ulm  iXperfiuet.  Suspicionem  fortasse  move- 


au(;tobb 
G.V.H. 


jtftlri^  Caroli 
Maiin  i, 


vel  rij>i>i>ii  A 
Aijiiitmiia, 


(1)  Aet.  SS.  0.  S.B.,  sec.  in.  part.  u,  P-  f  3'*^^,' 
Gall.  ehrist.,  lom.  It.  Instr..  p.  lOS  ^qq-  -  i^i  Annal.  Lccl. 
Novembris  Toinus  I 


I    ,,  ^^1  n»  3   -  (*)  MoD.  Germ.  Hist..  tom. 


6 


Aldeberti 


AUCTcnE 
G.  V.  H. 


ipso  regt 
jubeiite 


tt  coniitaiite  ; 


13E  S.  AUSTREMONIO  EPISCOPO. 
Mdeberli  episcopi  recognovi.  Quid,uid  ^tauctor     ^;;  f^^^^",;;;-!:,  assoM.  Toto  ta,uen  c.lo 
,««.,  «d«rij,(o  ro«.ta«'i'"  ,,«/.<ra/OH.s   «om-».,     ;;,:^,,„„(,  «j,»,  aii.m  J)osten«ns  «'««- «'«'"' ™' 

iZZe,n  LpUori.n.uJa  diceuJi  ,euere  e^en-  ^^    '    "  '  f  ^      .^J  ^^^^^   f^^„„t  3         p^ 

,*  conati  Jt.  Juxtu  Po.sioneu.n,nnn,au,M'^  t'^  "  udio  reposuevunt  honoriflce,  ot  ■U.Ki  vas 

fndus  abba.  petierat  a  Pippino  ut  »"^«  ^^\ f^^  a  £  ntUsime  (uit  reconsignaluni,  quousque  in 

ex  civitate  Arverna  aliquem  transferend.  l.ce  -  ^  «™t'^f  ^^^^^        ,etiosius  temporc  opportuno 

Zl   Co..e..^    re.    ',ui  P^^^^j^^^f^J^^Z  ^^ZZ  Le^e    inteyra.uarratione.  cu,n 

m,ieus,  iutcrogaus  de  corpo,;b,.    «""»'"  ,„(,,,  .;„(;„,„-4„.,  /„  fine  post  Acta. 

„„nulatis,   didicit  ^''>-'"™.  Y''-^"— nt^  mMu^  -'i"'"  '"  P"''"""  """■"■"  "Z 

priEdicatorem  ejusdem  urb.s  lore.  Tu.m=  ■■emun  lu  ^^^^.^,^^,„^  „„i    , 

!cens  monachorum  petitionibus,  d'vmo     actus  A  «'    »           ^          .^„„,.  5,»,,«  ,„„,  ;„x  «ff«;- 

nutu  (ut  scriptum  est, Cor  reg.s  .n  n.anu  De.  quo-  : "  5«  '<"    ,aatio,,e.Hotr'-'"-'  "'""  'l'"  '*'  "T" 

^umque  voluerit  vertel  ihud,)  celeri  nu.rl,o  ratr.-  .(  x  ^«     f  :,,,„,.^i,,.«^„,,  .  iicitur  H  eiden, 

busjubetutquantociusproperente  s,mu  cu,..eo  '«""|:^;    „j„,,.^„,„  ,.;,,,,  H^  e^t   Bo,e,;us 

sJmum  martyrem  deferant.  ^!""*      "^"  ^^^  ALta.^i.d^u.r-iaPippi^^oregesacr.mAnsire- 

Passiouis  rniuiui^,  eel,   »«  -P^f  ».-''"!'"'„"„,  ^     monii  <■«,«.*  «4''- «'"=  ^i^^'^""" '«  3"^«'"" 
Lino    tactus    spira,..ine,    «  /«---,,,:  ,^'^     "  X  ,^,  „„  ,<,C;«««*  3,«,*««  «..53«,  J.o("-, 
a,,cto,-e  ta,u  prodi,jiosu,u  „,fiatur  ,n  «""'«'"     f  .,;,.  <;„„«(;„„„„  «V..r,-...  L«</"««s  fe,-e  ad 

splendidissi„,a,u  dieiu.  reoclat,on,s  «^»'  "^^     ".„  "^p„,,;,„;.,    „6i   oi.c.,-,-.   ,-";6,.  tra,M,o 
■ia,u ;  cujus  fide,u,  uti  ,n,dtarun  al,ar,m  , e,  u,n,     /<»  «.^^  3^„„,;„;„„  Wio«(,„-  .■  Nil  jam  co..j.c,e.is 

■  •       ■ rex  nomine  f.sus  amminiculo  *  sacrum  njento  a 

rriTeno  cespitc  aufcrt  ac  subilo  *  cc^ l.batum 
n,aXs  laudabiliter  sustentatur.  SteUuUcsuas 
ZL  suo  Lakbeus   inseruit  ad,no,^-   "'^f' 


intn-fueruiit 

Adebci-tus, 

Arvpniorum 

fj)isropux, 

et  Jiogerius, 

(lux 

Aquitanise, 

*   Saint-Ivoi- 

ne 


B 


E 

I(^(((  ,tr(ipiit_ 

S.  Austremo- 

nii  a  rcge 

impetradl. 

*  Cliavroux 


apud  auctorem  yelinijuhnus. 
^  105    Mauziacenm  itaque  sUUm  cum  mgenU 
caudio  pergunL,  et  sepullur^  locum  cum  Joseph 
fcriba    etWrdote    regis  in   altum  fod.en  es 
noctemque  iUam  pervigilem  ducentes  sanctiss.m 

Lto  rex  cnm  exercitu  suo  advemens,  et  «- 
auaque  per  omnem  regionem  aud.entes  non 
nX  ibi  facta  est  tm-ba.  Rex  autem  sequebo^r 
Trpu^et  humeris  deportubat;  fit  mgens  l^i  la 
QuTdeferebant  l^tabantur;  a  qmbus  auferebant, 
Slant.T.iqueorainebeat.m.t^^A^ 


lZ.ZkiiMeuin.II.cit^ 

jL  nikil   morafus  et  nulU  duhio  udm  cum 

Austremonii  n<men  audici,set,  eorpus  sancti  ui  le 

terra  e.altari  juhef,  et  quum  i-'"'";^'"'' '^ea 
manibus  susfenfahat.  Jam  seqwiur  :  Piaeteiea 
tres  pueri  vultu  decoreque  parili  ac  venustate 
luculenti,  sertis  religatas  invicem  nianus  rosa- 


G 


(■(ti  tratisla- 

tiotii, 

sefuitduni 

relalionein 

poiieriorem, 


nebant.  Talique  ordi.,e  beatus  ™^rty  "™.  .,„,q„e  ^peculis  redimiti,  ad  exequ  as  convene.^e;  F 
nius  ad  eumdem  (Mauz,aceuse)  ™h,.       onaste  q       P  ^^^^  apprehendc.s    submde 

rium  tranferri.  Deiude  pauca   ^»»'"'^«"  '^    «  ^ervicaloperto,nonilhcubioccipulsedub.du.cr,- 
opportuna  ct  ,-Aus  a,ljuuct,s  ««^f "«2  1"  '  ^,  f  arf      .  inat  siuciput,  manum  injiciens  tres  rosa.  flores 

Zelciodoro  V"l""""''^"^"'"^ZZ  a^^Z     tulit  :  videlicet  prima,  sacram  terre  h^redem; 
.,,irac,daMa,,z,acioste„sap,-oy,;^dUu.^,^„anda      *"  ^^„^^,i,    afHare  honores;  terUa, 

De  ,ui,-aculis  vero  in  iUnere  faCs,  '1'^^^^^  ,  .'^^peram  in  pr^sidium  incunclanter  coaptan- 

,,„„„  et  „,agna  '•<f-'""' «^/if  ""X'    oL  dam.H»-,c,-c,;o,o««..,-o»e,/o,.«*,aPW,«oAustre- 

i,-y„,.,«  Passioni  ,nini,u^  "''''""'" /"'^vf^^;,,'  monii  ca^itis  Ro;,e,-io,i,.a,n  donalioucu  ,user,pta 

iL,  c,.us,un  «^  affi.;uarenec  neganmauum  ^  ,,.^;,,„,,.„  ^       ^,,^u,  ferac,ss„nu,u 

est.  Fie,-i  eui.n  potucrunt,  '"■"'"  ^"  ".f""',  [,,to,-is  i.ujeni,„u  e.cogitarit,  ut  c.leste.n  guas, 
dubitare  prorsus  licel.  Ita  a  -/.™f »  f  **  ;f  «"^  l,„ja„,,„n  iuteroe.du.n  iusinuaret,  .p  sublat.s  de 
abasse,-e,,do..,e.ulc,cio^<,,,al,d,sta.,2P^t,o  J  ^^^^^.^^^^^  ,„,;,,  Rogerw  E,,f,-as,x 

106.  Necessa.-iu,n  d,.x„,,us  h„c  pa       «ff«  <    «  J                            ^  ^;„,„  ,„Me,u  ct  do,uus 

Us  ,u.  apud  Labbeu,ni)  i'-;/;*      ,  "'^;     ,  Zo.-^^s  et  cceleste  po,-te.,dere.,t  pr.sidiu.n   Qua,-e 

,.,„„  S.  Austre.uom,    desc.;pa  l''J''     '■J''  [ .  „„,(„;       ,„,„  „^,-i„,ere  „o„2,o(,«(,  co,,- 

aia  co.nposita  fuit,  ut  m,„  ""^'Xr^^uZ  grLu  fue,-it  ut   liogerio  pcteuti  Pippinus  sanct, 

e,u.u  judico  propte,-  ^""["1^^^;^^%  Ipiscopi caput  coucederet.  Rosas  .niraculosas  ,,,     - 


mil^dss 


(1)  Xoo.  hiU.  »iss.,  tom.  H.  p-  50.V507. 


Aroemorum 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


43 


■  Ausiremo-  Arrernonmnnscopo,anno  1197  aut  arcteu  au^ 
'■^"u  reliiui:.   h>    n>o>,a.t^no    Mamlaceus.   anMer 

recognim      aJrcnt^  fncrunt.  Credlhile  est  a  seenh  duodemno 
mvo  U07 ;    ^^^,,,,,,  „.,^„e  ad  seculum  dechmm  oetavum  s:bjvus 
fui^^^e  recofjnifas;  nos  tamen  nihll  authentin  docn- 
wenti  reperire  potnimus,    pr^ter    mstnnnentnm 
authcnticnm    qnod   anno    1839,  die  24   ortohris, 
in  capsa  sancti   Austremonii    a  R.  D.  Comhes, 
episcopi    Chiromonteusis     vicario    gencrah,   has 
reUqnias  recognoscente  mventnm  fnit;  quo  instrU' 
mcnto    testahantur  monachi    Bcnedirtini   se,  III. 
D    Massiliouio    Claromonfcnsi   episcopo   petente, 
(Ue23  fehr.anni  1731,  S.  Austremonii  capsam 
aperuissp,  ef  os  a  sacro  corpore  ahstnlisse,  episcopo 
tradcndum.  Cujus    rei  proressnm    verbalem   lege 
infra  una  eum-  Utteris  petitoriis  episcopt  Masst- 

honii.  ■■       f 

110    Tandem  sacraruw  S.  Austremonii  reli- 

"""l'r"  quiarum  solemnis  recognitio  sen  visitatio  facfa  est 

episcopi  Cla-  annom9,die24  octof>ris,a  Claromontano  cpiscopo 

romontani,    ^^   j)   Lndoriro  F^on  ac  B.  D.  Comhes,  prs- 

dicti  episcopi    vicario    generaU.  Cujus  visitatio- 

nis  proressum  verhalcm  hir  exhibemus,  latine  rer- 

B  sum    e.r  gaUiro  exempfari  quod  anno  1880  7nense 

)anuarioMauziari  desrripsimus  iu  domo preshfte- 

raU   fradente  ar  benigne  jniaute  R.  IK  parocho; 

reUqua  acta  puhUca,  qnorumversionem  latmamhc 

dabinius  ex  exewphn-i  gaiUco  factam,apud  eum- 

dem  venerahilem   rirum  descripsimus,  ipso  quoque 

phmnunn  juvante,  cujns  viri  insignem  caritatem 

eraa  nos  et  erga  S.  Austremonium  pirfatem  satis 

taudarc  non possnmus. In  his  versionif^us  adornan- 

di^  pra^cipuum  studium  fuit  in  vestelatina  servare 

gallicam  formam,  nt  authcntiris  dorumentis,  qux 

vernarula  Ungua  in  opns  nosfrum  inserr  nrqueunf, 

esset  versio  simiUor  ac  quasi  pellucida. 


una  cuin  delibcratione  reliijiosorum  Benedictino- 
rum,  dicUe  petitioni  acquioscentium.  Epistola  illa 
atque  ea  deliberatio  inventge  in  capsa  reliquiarum 
sfincti  Austremonii.  transcriptse  servantur  in 
archivo  ecclesiae  Mauziacensis.  !n  dubium  vocari 
nequit  reliquias  sancti  Austremonii,  populoruni 
venerationi  in  Benedictinorum  Mauziacensium 
abbatia  quotannis  expositas,  in  eodem  loco  con- 
servatas  fuisse  usque  ad  infelicia  revolutionis 
tempora,ad  annum  usqne  1792,  quo  annoreligiosi 
suo  monasterio  egressi  sunt. 

113.  Operam  deinde  dedimus  ad  coUigendas 

probationcs  quibus  constare  possit  prctiosum  hoc 

depositum  intactum  permansissc  tomporibus  tur- 

bationis  atque  impietatis.  Quem  ad  fmem  audivi- 

mus  depositionom  D.  Joaimis  Baptistse  Rougier, 

moderni  majoris  *  et  communitatis  procuratoris 

inde  a  revolutione  auni  1793,  anno  «tatis  77; 

D.  Joannis  Auzene,  proprietarii  et  agentis  muni- 

cipalis  inde  ab  eadem  revolutione,  anno  aetatis 

74  ;  et  D.  Jacobi  Jabot,  proprietarii  exercentis 

functiones     «ditui    *    eodem     tempore,     anno 

^etatis  79. 

114.  Hi  omnes  tres.  notee  probitatis  vni,  qm 
Mau/.iacum  ab  infantia  incoluerunt,  testes  fide 
digni,  separatim  interrogati,  testimonio  nos  cer- 
tiores  fecerunt :  1"  Fuisse  ante  rovolutionem  noto- 
riumS.  Austremonii  reliquias  existero  in  ecclesia 
abbatiEo  BenedictinorumMauziaci  easque  quotan- 
nis  fidclium  venerationi  oxponi.  ^2"  Tempore  rei- 
public»  perturbatffi,  quum  spoliabantur  ecclesice 
ot  reliqui^E  violabantur,  capsas  quibus  contme- 
bantur  reliquis  sancti  Austremomi,  sancti  Cal- 
minii  et  sanct^  Namadise,  et  plurimorum  aliorum 
reliquiaria  a  prgodicto  Joanne  Auzene,  secreto  ex 
ecclcsia  fuisse  rcmota  et  domum  suam  uvecta, 


AUCTORE 
G.V.H. 


per  testeii 
iiionros 


•  gaflict 
maii-e 


■  gallire 
marguiUier 

probala 

reliquinvinu 

authenlia, 


ilie2ioctohris 

on.  1839, 
M.D.Comhes, 


,etversiosimiUoracquas,pelluciaa.  \      IL  Jnvinte  D   Henrico  Forrier,  paroclio 

nLSequaturergoprimolocoprocessnsverbahs     Pe -^^^^^^^^ 


tunc  constitutionali,depositaque  tmsse  m  armario, 
cuiu^  clavem  spatio  duorum  fermo  annorum 
D.  Auzene  constanter  penes  se  servabat  coque 
temporisspatiocapsasnonfuisseapertas.3»Quun. 

tranquiUitas  redire  atque  impietatis  furor  sedar. 
videbatur,  dictas  capsas  intactas  fu.sso  redditas 
atquc  in  sacristia  dopositas,  ubi  nos  ea^dem 
reDeri.nus.  4-Capsas  in  sacristia  depositas  ibidem 


s  F 


Mmiziaci, 


D.Conibes:  .     . 

Exemplar  processus  verbalis  visitatioms  reli- 

quiarmn    sancti    Austremonii,    sancti   Calmimi, 

sancta;  Namadia;  et  aliorum  sanctorum  in  ecc-le- 

sia  Mauziacensi  dopositorum,facta!  perD.Combes 

^icarium  generalem,  in  arclrivo  episcopatus  depo- 

siti  -  Anno  1839,  die  24  octobris,  nos  Augustus 

Combcs  Montis-Ferrandensis  seminarii  pr^ses,  '^^^■^-^^^  ,        Has  ftiisse  novis  vio- 

vicarius  generalis,  ad  veriflcandas  P-^ictas  re  -  Pe  Pe  "-  ^        -^.  ^^  ^„,  j„^^,„  p.  Henrici,  quo 

quias    speciallter    delegat,,   petente    D.    Fau  e  Xrtante  et  adjuvante  D.  Auzene  impiorum  eas 

C  Mauziaci  parochi,  presbyteralem  domun>     .ct^  '^^°^^^^^^^^J^ .  ,^,,i,n-^  ^o^ne.  qn<,  pve.by- 

^  paroclria.  adivimus.  Quanr  ™numssiouem  m  p  e-  uio  -ubta          ,^^_^^,^  ^^,^^^,^  ^^^^.^^^^^  ^^^ 

turi  operam  dedimus  ut  c«to  ™'"l™"f  '^f  ,,tTerat  D.  Rougier,  D,  Au.tae  pr^dict, 

reliquias    gloriosi    sancti   Austremonn    c.vOat.s  P™  ^^^,  '^/^Maw.iacensim     civium,    empta  ab 

Arvern,.  apostoli,  sancti  Calnunn,  .-"^1-  Nama-  "^  ^— ,i,ibus  illa  parte  a.difrciorum  abbati* 

di*,  et  alioruu,  sanctormn  m  M«"'->aeens,  eccte  a  h^»^^^  ™        quoe  nm,c  est  domus  prcsbyteral,s. 

depositorum,  ibidem  ad  Imnc  usque  d,em  tu.sse  Maumcen  ^J^^^^  ^^^^^  ^_^^^^^^^^  ^^.^^^  ^^^^^ 

oonservatas.                                                      ,.  ,          „  ordinemquc   restitutum.   6°   Apertis 

112.  Absque  uUo  dubio  constat  pret.osas  sanct,  ad  pa  en                H^            ^^^^^.  ^^^„.^,„„„„ 

Austremonii  reliquias  pri,no  Icodor,   .n  sep,too  ™^°  "^/'^^^^.Ji^^i^^Melium  fnisse  expositas. 

depositas,  deinde  post  destructum  I™dor,  mona.  c  le«sque            ^^^_.^^.^  ^^^^^^.^^^  ^^^^^_^,  ^^^^ 

st^-iumaban,roG74  usque  ad  089.c>rn.ter,aC  aro-  7  Capsas              ^^^^,^^^,^,^^„,  ,,^,,,„1. 

,no„tano  episcopo  Avito  no.mn.s  hujus  s  cu,  do  1»^^^^"^l.J^  depositionibus  additis  circ,m,sta„- 

Vulvicum  translatas,  tandem  amio  7M  ab  AOc-  ,  -^w                   riendas  capsas  recognitas  a 

berto  Cl.aromontano  episcopo  iu  abbat,a  Mauz.a-  ^'  ^»^*  '^•,^^,,,  ^     p™eessinms  ,    pra.se„t,bus 

censi  fuisse  depositas.  Pra^ter  ,no,u,menta  h>  to-  puva                      Mauziacensi,  D.  Dalbine  paro- 

ri^  ecclesia.  Arvernorum,  et  f,del,u,u  p,etalem  0-^'™^?   ^^^^tilis  Ricomagi,    D.    Ber„ard,„ 

quce  sancti  Austremonii  gloriosas   >-el»l>»»-    »i  '  °  ch^M,u-satensi,  DD.  Dellestable  et  De.,a,d,u 

Mauziacensi  ecclesia  venerata  est  qu-.nu  lum  d,^  P    -^o  1^^^^  ^^.  ■  ^^^,^^^..  ^^^,    Ferra,rdo„- 

bitandi  locm.  relinc|uunt  utrum  Mauz,ac>  .ancl^  d,  cc^              e leemosynario  coUegu  R^o.nagen- 

ha>  reliqui,^  fuerint  deposita,,  rem  cerUm  nob  s  s   .  D.  bi^                   Mauziacensi  et  DD.  Auzene 

reddidit  epistola  Massilionii,  op,scop,  Cl.aronro,  -  ^^'  O,^™^^,^,'  f^^a  capsarum,  antiquj^at,s 

ta,ri,adreligiososS.Benedict,Mauz>ac,ex,ste,.t  s  ej  J"l>ot  ^x                  ^^^,^,^^   ^^,,,,,,^    Mau- 


eadei» 
sQlemnifer 
recognovit 


AUCTOHE 
G.  V.    H. 


{a,nMa^lion;ielreligiosorun,   Bened.c;  ,noru,n     sa.ct,  Bonmt  „ „„^,,,„„,.    ,,, 


D 


Lrafeci,nusmenlione„,.lnspect*sanct,Aust.c- 

Zui  reliquiae  veracitate,n  test,raoniorun,  pra;- 

c  o  u,u    neutiquam    dubiam    tecere      nosque 

S-adiu^lc^amnpHmum^cc^^^^^ 


faSciCUlOS  ^«P»^'^^"'-"  "  7"  ,,,„03,  DE  M.^N,L0C0  ; 
SANCT,  B0N.,T„  BHSCO       .T  »  °  ^^^,,.     1„ 

atteri  :  Rbl,qu,*  ,^^^,^^^  .  M,x,tLA  sanct. 
secundo  os  crat  s,c  "  »<=>'P<™'        (.,  ,„agnum, 


Heclaravit, 


B 


rmpore  com raota=  reipublicae  et  deinceps  .nu..-     po     -  ™^  P  ^,^^  ,^^5  „„„  potuere.  Hono- 

™ei,tactmn.Pretios,Bhcereliq„ia.pa„n.sser.c,s     ^^'^    '^^  ,f„,  ,,po„e„diReverendiss,moep.scopo 
;™luteerantetUnteiste.nporeexesiscooperhs       ™  { ^^'^^'™  y/detectas    esse   probat.ones   ,n 

^^ere  :  t.niola  pergamena  ^-^^^^^^  ^^^^  l.arum  reliquiarum,  pr,eter  ha,^  u.uun^ 

bat:REL.QU,ssANCT.AusTREMOs.,.Pulve  en.l...te.  t.r                          ,.evolutioms  quatuor    ll.r  rel,- 

r  rp^ifn.i-iria  operie.item    sedulo   colligendum  ttmpoie                                      ^^  ^^^,pg,^  ,^,gse 

ra^Sue  in  capsa  decenter  c.llocavi.nus  qu.ax.     a  D.^-X^^,„,  ,,p,,,  .eddita  eodem 

,na  cum  ossibus  ossiuraque  fragme.,t.s  S.  Aus^^^^^^^^  ^^^eaque  populorum  ve.reration.  constanter 

„,onii,involutislinteocand,doc„mhacmsc,.  l^^.^^^.^^^^ 

ptione  :  Ossa  sanct.  Stremoni..                    ..  ^      ,          „„„  f,dem  nos,  v,car,us  genera  ,s, 

'1 10.  Quan,q„am  in  capsa  S.  Auslremonu  .0  J^J^XesnXn.,  processum  verbalem  v,s.ta- 

i„veniraus    titulu.n  scriptum,    qm    ^^'"1 '^    '  ;,'o„is„ostr«  coraposnin.us.cuisubscr.ps.musuna 

authe..ticitate„.positiveconr.r,,.e.nonposs„    us  bon.s               ^^^..^^,,^,^  pr.senlibus  et  test.bus 

prohiberi  qumninns  ea.ndem  .U.s  f.dem  lal  e  e  cmu                        ^^^^.^^  certiiicandBe authent.- 

S-us  qua.a.,terevoIutioneme.sderahab,a  ^^°  Z'^";^      ,^,.„„    ^ioHosi    sancti    Austremonn, 

fuit!  propter  deposilionera    cu>".  o,rcu,nstoln  c^      Ji            ,.    ,^^,^,,„,,,„„    ,„,rt,    calra.nn, 

additis  fide  dignam  testium  aud,tor„m,  propta  Namadia;  et  sanctorum  quorum  supra 

signa  anUquitatis  caps^,  propter  ^^^^^  ™l,ionen,fecimus,eorun.quecultuiperpeluando 
reliqnias  reperinms,  propter  eultmn  h,s  reUqmis 

ecWitumtoIotemporequopossibilelu,teasver,e-     m  ter,.s.  ^,_         ,.,.,,.,,„ 

rari,  propter  cnramD.Perier,  ep.scop,  const,  ut.o- 
na\i     suppressisduabus  aliis  Mauz.ac,  ecclesns, 
cota-vandi  antiqua,  abbaU.  eccles.a.,,  earaque 
dedicandi  saucto  Austremon.o,  quemad,nodum 
,„aioratus  Mau/.iacensis  acta  testantur,  propter 
magnara  difncultatem,  nec  veremur  et,a,n  d,cere 
impossibilitatem  auferendi  ha.s   sacras  rehcimas 
eisque  aha  ossa  substitucndi,  sive  tempore  , llo 
quo  pretiosum  hoc  depositmn  sub    t"  "t 
D.  Amene,  sive  tempore  quo  trad.tmu  fm  D.Hen- 
rico  Ferier,  qui  omnem  lapidem  n.ov.t  ad  s„bt.a- 
hendum  illudfmori  revolutionariormn,  s.ve  te.ii- 
pore  quo  in  sacristia  fuit  occlusmu,  clave  ma.iente 
penes  emptores   domus  presbyterahs,    s.ve    eo 
tempore  quo  co,nnuss„m  fuit  vigilant.ae  .ac  fideh- 


visitationis 

iuKtnimPHio 

confecto; 


E 


Coinbes,  vic.  gen.  -  Dellestable.  -  Dejmdm, 
S.  Sulpicii.  -  Faure,  desevvilor.  -  Bornardin, 
deservitor  Marsat.  -  Dalbine,  parochus  S.  Ama- 
bilis.  -  Rougier,  major.  -  Grand,  eleemos. 
coUegU.  — Jabot-Ozene. 

l^O  Ex  hoc  processu  verhali  clare  patet  quam 
^oWcita  cura  boni  cii-es  Mauziacences  samit 
patroni  sui  sacras  reliquins  ah  inrursu  nnpiorum 
tutas  servaverinf.  Jure  ixjHur  ae  merito  IIL  D. 
Ludovicus  Feron,  Claromontensis  episcopus, 
anno  1839,  die  20  novemhris,  inventas  S.  Austre- 
monii  reliquias  declaravit  authenticas  sohmm 
decreto  ac  sfafuto  quod  sequitur  : 

Nos    Ludovicus   Carolus   Feron,    miseratione 
divina  et  auctoritatc  sedis  apostolicse  episcopus 


Citjus 

seittentiatn 

conjlnnapit 

in.E}:Claro- 

inontanits. 


c 


»icfit  i't 

reliqitias 

SS.  Cahninii 

Namadix 


tempore  quo  comniissum  fuit  vigilantia;  iic  fide  ,-  ^,^^^,,,^„',^„^5,  ^.igi,  relatione  nobis  pra;sentata  a 

tati  pa..ochorum  catholicorum,  q„.  ""*^  .'i  ''=™'"  p  Con.bes  n,aioris  nostri  sen,inarii  praiside,  viso 

lione    ecclesia.    Ma^^^ia-^™^' ,.P'^P°f '  '"'^i  processu  verbali  co,nposito  a  D.  Faure  deservi- 

Consideratio  exigui   raoment,    q^^o^    P°™\'"  tore  Maumci,  rebus  oninibus  multo  cura  exanii- 

haberi   in   -'f-'^"'!»  ^*,<i;;;!^  .f  ^'"^^^P  ^e.tt"     natis,  collectis  suffragiis  unanirais  omnium  men,- 
ipsisque    aha    ossa    ™bst,tuej^^l,  ■    co,^^eratn._     ^_^^^^^  ^^_^^.|..  ^^^^^,.   ,^„^,„.,^„^  ^^,,,^„  Sp„.,t„s  I 

n.agn^  cur^  omn,  'f  ^P»^^,**^™ ''''^'^   ™  i.nploratis,  perfecta  et  plena  convictione  acquis.ta, 

servandi  hoc  preeclarum  depos.tum,  q»«  ""'  „Ji„a,i,„j;  el  ordina.uus  sequentia  :  Art.  1. 

.nanifestatur  »>'"  .=-^1°  ^»— °i      t  cul-  Rchqui»  -ncti  Austreraonii  quas  possidet  paro- 

pericuhs  qu.B  omn,  abjecto  '•'.n»'-;  "^';.^;  ™™4  chia  Mauziaci  agnoscentur  ut  authentica;.  Art.  II. 

tando  hasce  rehqu.as  ^^''^PX,;  '  fMa,;iacensis  Reliquia.  sancti  Cahninii  et  sa..cta  Namadia.  in 

bonus  ^^dmims  rat,on.sM„„n.apahs  ^J^-^^^^  J^^  ^^^^^^,^  ,„„,,,,,t,e  etiara  agnoscentur  ut 

diebus  revolut.o...s;  ''ff^^*''^''"™^;  Pf '^^^^j^^^  authcntic*.  Art.  III.  Cuncta.  istce  reliquis  qua 

devotio    civinra  ^^'^^;''~neTumM^-  tales  fideli„m  venerationi  exponentnr.  Art.  IV. 

Austreraonmm  :  ha.  .-afones  omnes  ™"*  '°'-l'^  ^^^^^      „,,j„ri,  „o,t,.i  se.ninarii  pr8eses,  per 

sime  probant  sacras  has  rehqu.as ad  nosUa usque  ^^^  ^p^.^,^,,,^,^  ^i^,^g^j„,,  ^j  ^pponendun,  sigillu.u 

teraporaesseconservatas.                      ostendunt  noslr„,n  preUosis  istis  reliquiis.  Art.  V.  Quod 

117.  Argumenta  jam  '^''P"^''^;^"^^"';™™;  „ttinet  ad  varia  ossa  conclusa  quatuor  reliquiariis 

rehq„ias  sanct,  fusU-eraon     fmsse  conse*  ^^^^^.^     ^^^.^^^  ^^     ^^^^^^^^  ^^^.,,^„3 

etiam  probant  rehqmas  -™  '  C^tamn  et   ancte  ^^^^  ,„,„ti„„e„,  volumus  ut  cura  honore  ser- 

Namadiae  m  eadem  capsa  '^»'^^'"^^^' ^  "°;  ',^''.  ^entur  et  ponantur  in  loco  conveniente.  Attamen 

usque  tempora  f^^'^ ^°"''^\''?^^'-^''Zry^Z-  h  md  per,nittimus  ut  fldelium  venerationi  expo- 

Z^:::!::.::^^:^^^^^^  na,J,.deficiente  plena  certitndine  eorumdem 


rf  altorum, 


dio  Foussier.Sacrte  hee  reliquisemvent^  sunt  cum 
tsniolis,  ooque  in  statu  quem  dicta  authentica 
de.i-nabat.  Nos  vigilem  curam  adhibuinms  ut  h^ 
reliq^liiae  decenter  in  capsa  reponerentur. 

118  Visitavimus  quatuor  rchquiaria  hgnea, 
quibus  t.amquam  stylobatis  quatuor  parvse  statuie 
hgne^  eranl  imposit^.  In  primo  repenmus  duos 


authenticitatis. 

Actum  Claromonte,innostropalatio  episcopah, 
die  20  novembris  1839. 

-(■  L.  C.  Ep.  Claromontanus.  —  Ex  mandato, 
Osoucard,  can.  vic.  gen. 

Hl.  Huic  decrefo  suhjuuyinius  exepiplar  epistoU 
Massilionii    et   processus    verbaHs    monachoruni. 

Mauziacensiuni, 


lur  epistola 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


45 


iiiotiii 

remonii 


B 


Mibn'(Uio 


.sitiiii 


Mauziacensium ,    quonim     in    prorcssu    irrhah 
D.  Comhes  fit  meiitio.  Vtruniqup  i,istnimentiim  m 
(imfuam  hitiuam  certimMs,  serrata  qnautum  peri 
poierat  farie  (jalliva,  ad  anijeiidam  fidem : 

Epistola  Massilionh.  Construonduni  curavi  in 
palatio  cpisropali  sacellum,  quotl  Deo  dodicavi 
^ub   invocatione   sancti    Anstrenionii,  Arvernise 
iipostoliet  primiepi^copi,  cujus  sacrum   corpus 
in  vestra  conservatis  ecclesia.  Suppliciter  a  te, 
doniine,  peto  ut  domino  Theron  parum  aliquid 
cinermu  ejus  vel  ossium  aliquot  parliculas  hadas, 
sub  novi  sacelli  altare  mittendas.  Pro  benit,'nitate 
vestra    scriptum   testimonium    adjungetis,    quo 
signiiicetis    vos    mo    potente  hasce  reliquias  a 
ro%ore  saiicti  Austromonii  separasse,  sub  altari 
sacelli    palatii    episcopalis    ponendas.    Nornen 
vestrum  ac  menm  adscribclis,  annumque  diem- 
(tue ;  est  onim  mea  authentica  jungenda  particuUs 
quas  mihi  missuri  estis.  Exspecto  magno  cum 
desiderio,    altare   consecraturus.  Si  clementiori 
nteremur     coelo,    exhortarer    vos     ut    veniatis 
mecum  pransuri  cras,  ipsique  illas  afferatis. 
Suni,  domine,  animo  sincorissimo  vester 
Humillimus   alqno  obsequentissinms  famulus, 

•f-  .1.  B.  Episcopus  Glaromontanus. 
Hocmauo,  dio  mnrtis. 
u,-uor......       H±  Processus    verbalis  mon.   Mauziacensium. 

.n.n-iiorum  Hac  die  vigesima  tcrtia  mensis  februaru,  amio 

n.iz.arni-    j^iiHe^iiiio  sfi»tin*:;ent('simo  tri^esirao  prinio,  ad 

hoiamoctavanuuatntiiuim,D.LudovicusTaupin, 

prior  abbati^  regiEe  SS.  Petri  et  Pauli  Mau/.iaci 
prope  Ricomagum,  Ordinis  Cluniaccnsis,  Claro- 
montanje  dicecesis  in  Arvernia,  quuiu  nosmcapi- 
tulum  convocasset,  ubi  tota  comnumitas  mventa 
est  capitularitor  congrcgata,  nobis  exposuit  Reve- 
rendissimuin    Dominnm    Joannem     Baptistam 
Massilionium ,     modernum    episcopum    Claro- 
uiontanum.  houore  se  affecisse  scribendi  ad  se 
epistolam  datam  die  30  januarii  auni  preesentis, 
(lua  ipsum    cunctosque  religiosos  componentcs 
oommunitatcm  dict^  regi*  abbati.^  Mauziacen- 
.is  instantissime  orat  ut  volintsibi  commumcare 
aliquot  particulas  reliquiarum    corporis    saneti 
Austremonii,    Ai-verna;    provinci.^    apostoh    et 
Claromontante  di.^cesis  primi  episcopi,  quarum 
possessores  sunt  ex  tempore  immemonah,  quas- 
que  conservant  in  sua   occlesia   obscratas  cum 
C  omni  requisita  deccntia  in  capsa,  propter  anti- 
quitatem  venerabili;  quie  roliquice  ponendt^  sint 
sub  altari  sacelli  novi  qnod  dictus  Dommus  Epi- 
scopus  construendum  cm-avit  in  palatio  suo  epi- 
scopali  sub  invocationeejusdcmS.Austremonu. 
m.  Lcctione  facta  por  secretarium  dictis  com- 
munitatis  non  solmu  epistoU^  Magnitudm.s  ejus, 
sed  etiam  alterius,  Revercndissimi  Patris  Joannis 
Fricout,  snporioris  religiosorum  strictae   ojjsei- 
vantia.  Ordinis  Cluniacensis,  dat^  dic  14pr*sen- 
tis  mensis    ad  priorem    abbati^  Mauziacensis, 
tendentis  ad  exhortandum  religiosos  dictiie  com- 
umuitatis  ut  corde  bono  annuant  votis  ac  preci- 
bus  dicti  Domini  Episcopi;  facta  super  negotio 
deliberatione,  omnes  mianimiter  ei  concurrorunt 
per  comumnem  consensionem;  et  extemplodedu- 
xerunt  diclum  D.  Ludovicum  Taupin,  dict*  abba- 
ti*  Mauziacensis  priorem,  ad  sacnstiam,  uIdi  hic 
alba  et  stola  indutus  est ;  deinde  cmn  ipso,  corcos 
accensos  manu  tencntos,  iverunt  ad    sacolUun 
ubi  est  capsa  gloriosi  sui  patroni :  qua  discoo- 
perta,  prostraverunt  se,  dictisque  precibus  rcqui- 
sitis  in  simili  casu,  dictam  capsam  aporuerunt. 
datoque  inceriso,  cxtraxornnt  os  corpons  dieti 
sancti    Austremonii,  gloriosi  sui  patroni,  quod 


involutum  panno  hombycino  operis  damasceni 
deeentor  posucrunt  in  capsula,  quam  munitam  et 
obsignatam  sigillo  diclj^  abbatite  dederunt  in 
manus  D.  prioris,  quem  rogaverunt  ut  Domino 
Episcopo  eam  tradendam  curaret;  ciuod  hic 
libenter  in  se  rccepit,  promittens  se  commis- 
sionem  ipsorum  fideliter  executurum,  tradendo 
pretiosum  depositum  sibi  commissum. 

In  quoruiu  lidoin  praisentem  proccssum  ver- 
balem  composuimus,  cui  omnes  rcligiosi,  com- 
poncntes  nunc  communitatem  abbati?e  regiaj 
Mauziacensis  subscripscrunt,  apposueruntque 
sigillum  insignimu  dictee  abbatije,  ut  dicto  Domi- 
no  Episcopo  pro  re  nata  inserviat.  —  Datum  et 
ratum  liubitum  in  abbatia  Mauziacensi,  tiac  die 
23  tebruarii,  an.  1731. 

Domnus  Ludovicus  Taupin, 
Prior  abbatiffi  Mauziacensis. 
Copia  priesens  ex  originali  fidoliter  descripta 
reposita  fuit  in  capsa,  cum  epistola  dicti  Domini 
Episeopi  Claroniontani. 
L.  S. 

124.  Hiscc   snljjunjimus    processum   verbalem 
D.  Faure,tunc  parochim  Mauziaceusis  deserritorls, 
de  ipsa  D.  Comhes    visitntione,  rapsariim  apcr- 
tione  et  reUqniarum  recotjnitioiie.  K.r  qno  dirimi 
potest  duhiim  quoddam   quod  legenti  processuin 
verhalem  D.Comhes,  qnem  primo  loco  pnsuimns, 
oboriri  potuit,  ridelicet  utrnm  reUqnix  S.  Austic- 
monii  et  ceterorum    sanctorum    in  una   an   m 
plnrihns  rapsis  fnrriiit  rcpertx.  Ex  lioc  procmu 
D.  Faure  clare  patet  in   rapsa  S.  Austremonii 
solummodo     hujus     reiiqnlas    fnisse     rqjerfas, 
saiirtorum  eero    Calminii  et    Namadiai    in  alia 


AUCTOBE 

G.V.H. 


Hfcnon 

procvssus 

rn-huUs 

D.  Fniirf, 

purochi 

Manziacen- 

sis, 


ptiitioni 
aitnuens ; 


capsa. 

125.Processusverbalisvisitationis  et  aperturiE 

capsarum  saneti  Austremonii,  sancti  Calminii  et 
aliorum  quatuor  reliquiariorum,  infra  dc^ignato- 

ruin. 

Anno  1839  dieque  octobris  24,  D.  Augustmus 
Combes,  majoris  seminarii  prjeses,  vicarius  gene- 
ralis  dioscesis,  vlrtute  delegationis  speciahs  Reve- 
rendissimi  Domini  Episcopi  Claromontani,  se 
transtulit  in  tedes  presbyterales  et  in  ecclesiam 
Mauziaci,  ad  examinandam  authcnticitatem  reli- 
quiarnm  quas  dicta  ecclesia  possidet,  conclusas 
duabus  capsis  ligneis  quarum  una  dicitur  sancti 
Austremonii,  altera  coopcrta  cupro  vanis  colori-  F 
bus  distincto  dicitm-  sancti  Calminu  et  sanctse 
Namadiie,  et  quatuor  reliquiariis  ligneis  quibus 
taiiKiuam  stylobatis  qnatuor  parv^  statuae  etiam 
\Wneiti  impositse  sunt. 

Ne  dubimn  venire  possit  de  identitate  capsa- 

rum  et  reliquiariorum  supra  designatorum,  mvi- 

tavinms  ad  assistendum  c=^rimoniee  D.  Joamicm 

Baptistam  Rougier,  majorem  et  procmatorem 

eommunitatis    inde    a    revolutione    anni    1/93, 

D    Joannem  0/.ene,  proprietarinm  m  parochia 

Mauziaci  et  agentem  municipalem  indc  ab  eadem 

rcvolutione,et  D.  Jacobum  Jahot.  propnetamim 

in  cadem  parocliia  et  fungentcm  numere  a^ditm 

inde  ab  eodem  tempore.  Qui  Ires  testes  cognitie 

nrobitatis     imanimiter     doclaraverunt     coram 

r  ieario  generali  delcgato,  coram  DD.  Dalbine 

mrocho  Sancti  Amabilis  Ricomagi,  Bornardm 

desorvitore  Marsali,  Dellestable  professore  majo- 

ris  seminarii  dio.cesam,Desjardin  professore  m 

eodemseminario,  Prudhomme  deserv.tore  Sanct. 

Geoi-ii-de-Mory,  Grand   eleemosynario  m  colle- 

iRicomagensi  et  Faure  deservitore  Mauziaei, 

se  perfecte  agnoscere  dictas  eapsas  ct  reliqmana 

esse  casdem  atque  eadem  quas  ct  qua.  religios. 

*-^''^  Benedictmi 


de 
i-ecoynUione 
retiijiiiaruin 

pn- 
D.  Coinbfs, 


46 


AUCTORK 

G.  V.  H. 


Benedictinianteanmini  1793  fidelimnvenerationi 
exponebant.  Insuper  dietus  Joanno?  Ozene  decla- 
ravit  se,  cessante  religionis  cultu  in  Gallia  post 
aimum  1793,  capsas  et  reliquiaria  praedicta 
secreto  ac  directe  ex  ecclesia  Benedictinorum 
domuni  suam  transtulisse,  adjutmn  solummodo 
a  D.Henrico  Ferrier.tunc  parocho  constitutionali. 


DE  S.  AUSTRJEMONIO  EPISCOPO. 

ROMONTAM.  Os  cum  inscripltone  in  cliarta  perga-  D 
niena  repositum  fuit  in  loco  suo.  In  quarto  erat 
digitus  cupreus,  quo  in  medio  sub  vitro  erant 
parvie  ossium  particute,  et  a  latorc  inscriptiones 
parvjB  dufE  in  charta  pergamena,  quas  legere 
non  potuinms,  sive  quia  teinporis  diuturnitate 
characteres  notabiiiter  erant  deleti,  sivo  quod 


qui'hocasepetiveratutprrfctaobjectarevo-     scriptura   pnBcedeutibus    multo    est    antiquior. 


lutionariorum  furori  subtraheret;  dictas  capsas 
et  reliquiaria  deposita  fuisse  in  armario,  cujus 
clavem  constanter  pcnes  se  habuit,  et  mansisse 
in  hoc  armario  usque  ad  cultum  restitutum,  et 
toto  isto  temporis  lapsu  nnmquam  fuisse  aperta. 
et  deinceps  per  se  ipsum  directe  fuisse  reportata 
in  locum  unde  sumpta  fuerant,  et  commissa 
tutel*  dicti  D.  Henrici  Ferrier.  qui  perrexit  tem- 
pore  et  loco  eadem  fidelium  venerationi  expoiiere 
ut  pridem  factum  fuerat. 

His  notitiis  collectis,  D.  Combes  processit  ad 
aperiendas  capsas   et  reliquiaiia ,  ut  sequitur. 
Primo  aperuit  capsam  S.  Austremonii,  in  quo 
reperta  fuit  epistola  auto^rapha  Massilionii.  Cla- 
romontani  episcopi,  petentis  a  priore  abbatiie 
B  Mauziacensis  portiones  aliquot  reliquiarum  sancti 
Austremonii,  ponendas  sub  altari  quod  in  palatio 
episcopali  construendum  curubat;  processus  ver- 
balis  religiosorum,  petitioni  annuentium,  dictee 
epistohe  adjmictus  est  et  sigillo  nbbati*  nmnitus. 
Juxta  epistolam  repertum  est  vetus  vas  porcelia- 
num  continens  :  l"  parvam  ampullam  vitream  in 
qua  erant  quatuor  dentes;  T  fragmenta  plurima 
ligni  veteris  onmino  putrefacti,  et  teeniolam  mem- 
braneam    haec     exhibentem  :  Reliquis  sancti 
AusTREMONii.  Post  illud  vas  triginta  duo  ossa  vel 
ossium  fragmenta  erant  mixta  pulvere  multarum 
aliarum  particularum  ligni  putrefacti,  involuta 
linteo  veterrimo  et  pessimo.  Capsa  mundata  est; 
triginta  duo  ossa  vel  ossium  fragmenta  posita 
sunt  in  mappula  candida  ab  onmi  parte  consuta, 
et  cooperta  panno  serico  et  villoso  rubei  coloris 
cmn  hac  inscriptione  :  Ossa  saxgti  Stremonii,  et 
reposita  in  capsam.  Ligni  ft-agmenta  coUecta  sunt 
in  saccum  lineum  et  posita  in  eadem  capsa  ad 
dextrum  portee  Iatus;vetus  vas  porcellanum,  con- 
tinens  parvam  ampullam  in  qua  sunt  quatuor 
dentes,  etiam  in  capsa  repositum  est  ad  portee 
latus  sinistrum. 
C       Deinde  D.  Gombes  apei-uit  capsam  sancti  Cal- 
mini,  abbatiae  fimdatoris.  Primum  objectum  quod 
repertmn  est,  authentica  erat  latine  exarata  in 
charta  pergamena,  data  die  8  septembris  1705, 
signante  Claudio  Foussier  suppriore.  Dicta  capsa 
continebat  saccos  tres  pelle   ovina  continentes 
ossa,  et  unum  lineum  continentem  caput  inte- 
grum,  et  reliquias  alterius;  ab  utroque  capsae 
latere  inscriptiones  erant  conformos  authonticae. 
Sacci   positi   sunt    cum    inscriptionibus  in  loco 
eodem  quo  fuerant ;  authentica  quoque  reposita 
est  in  loco  quo  fuerat,  et  capsa  reclusa. 

Statim  post  D.  Coinbes  visitavit  alia  quatuor 
reliquiaria  lignea  supra  designata.  In  primo  inve- 
nit  duos  parvos  fasciculos  separatos  portantes, 
unum  hanc  inscriptionem  :  Reliquia:  sancti  Bon- 
NiTii  EPiscopi  ET  RELJGiosi  DE  Maniloco,  ct  altoimn 
hanc :  Reliquia:  santi  Marii  confessoris.  Uterque 
fasciculus  cum  sua  inscriptione  m  charta  perga- 
mena  repositus  fuit  in  locum  suum.  In  secundo 
erat  os  unum  cum  hac  inscriptione  :  Maxilla 
sancti  Petri;  fasciculus  et  inscriptio  in  charta 
pergamena  reposita  sunt  in  loco  suo.  bi  tertio 
erat  os  satis  magnum  portans  hanc  inscriptio- 
nem  :  Reliqui*:  sangti  Austremonii  episcopi  Gla- 


Artis  periti  nobis  dixerunt  contineri  Iiaec  verba  : 
Ex  DiGiTO  S.  JoANNis  Baptist^,  qu.-R  trausscri- 
psimus  in  charta  et  una  in  reiiquiario  reclusimus. 
Altera  let^i  non  potuit.  Onmium  supra  reiatorum 
compositus  est  prsesens  processus  verbalis  cui 
D.  vicarius  generalis  et  testes  supra  designati 
mocuin  parochiae  deservitore  subscripserunt. 

Combes,  vic.  gen.  —  Dellestablo.  —  Dojardin, 
p  s.  S.  —  Bernardin,  deservitor  Marsati.  — 
Dalbine.  parochus  S.  Amabilis.  —  Faure,  deser- 
vitor.  —  Grand,  eleemosynarius  collogii.  —  Rou- 
gior,  major.  —  Jabot.  —  Ozene.  —  Prudhommo. 

\^2&.  Hitiir  srquafiir  alfer  processiis  verbnfis  eju!>- 
dfiii  Faiire  de  apposifione  sigiUi  episcopaiis  : 

Processus  verbalis  appositi  sigilli  episcopalis 
reliquiis  sancti  Austremonii,  sancti  Calmmii  et 
sanctoe  Nainadiae,quas  ecclesia  Mauziacensis  pos- 
sidet. 

Anno  1839  dieque  novembris  27,  ex  articulo 
primo  ordinationis  Reverendissimi  Domini  epi- 
scopi  Claromontani,  datfe  die  20  novembris  anni 
hujus,  quae  declarat  authenticas  reliquias  sancti 
Austremonii,  sancti  Calminiietsanctse  Namadia;, 
quas  ecclesia  Mauziaconsis  possidot;  ex  articulo 
quarto  ejusdom  ordinationis  quse  D.  Augustum 
Coinbes,  majoris  seminarii  prsesidem  et  vicarium 
genoralem,  specialiter  delegat  ad  apponendum 
sigillum  episcopale  pretiosis  hisce  reliquiis,  is 
donuo  huc  se  transtulit  in  dommn  presbyteralem 
et  in  ecclesiam  Mauziaci  ud  unplondam  comniis- 
sionem  suam. 

Aporta  sancti  Austromonii  capsa,  lintea  qua? 
sancti  ossa  continent  exsoluta  sunt;  ossaprincipa- 
lia  separatim  involuta  sunt  toenia  candida  obsi- 
gnata  ab  utraque  parte  extrema;  ossa  principalia 
una  cmn  minoribus  et  ossiuin  fragmenlis  reposita 
sunt  in  eadem  mappula  in  qua  antea  erant,  quae 
fuit  cooperta  panno  serico  et  villoso  rubei  coloris 
multis  in  locis  consuto.  Totum  hoc  ligatum  fuit 
tainiola  candida  qu8e  totam  latitudinem  circum- 
dat,  et  obsignatmn  ab  utraque  parte  extrema.  bi 
medio  addita  fuit  parva  tEeniola  rosoi  coloris  ad 
supplendam  tseniolam  candidani,  breviorem  quam 
ut  totum  preliosum  fasciculum  circumplecti  pos- 
set ;  qui  fasciculus,  debito  obsignatus,  repositus 
fuit  in  capsa  cum  hac  inscriptiono  :  Ossa  sancti 
AusTREMONii.  Saccus  linous  continens   ligni    fra- 
gmenta  inventa  in  hac  eadem  capsa  ligalus  fuit 
tEenioIa  candida  ab  utraque  parte  extreina  obsi- 
gnata,  et  positus  in  capsa  a  portie  latere  dextro  : 
parva  ampuUa  continens  quatuor  dentes,ad  orifi- 
cium  fuit  obsignata  et  rcposita  in  veteri  vase  poreel- 
lano  a  portae  latere  sinistro.  Epistola  Massilionii, 
processus  vorbalis  religiosorum,  ordinatio  Reve- 
rendissimi  Episcopi  in  capsa  fuereposita,qusefuit 
obserata,  et  sigillum  foris  appositum  scuto  seree. 
Doinde  sancti  Calminii  capsa  aporta  est,  sacci 
continentes  o.ssa  extracti,  sollicite  ligali;  partibus 
extremis  sigillum  appositum  :  onmes  dein  cum 
suis  inscriptionibus  eodem  locosuo  repositi  sunt. 
Antiqua  authontica  in  charta  pergamena  latine 
exarata.insuperiuscriptioincharta  indicans  ordi- 
nationem    qua    permittitur    expositio     reperiri 
in  capsa  sancti  Austremonii,  in  eadein  capsa  con- 

clusae 


appositioitr 

sigifh 
episropali.i:. 


F 


DIES  l'RliMA  NOVEMBRIS. 


47 


rirorjiiitio 
irlitjniaruin 

fartit 
tui.io    INTid. 

B 


PfWtvr 

religuias 

i.  Austremo- 

nii 

Mauziaci 

fiervtttan, 

r: 


'lianoiiUHlla 


clusse  sunl.  Gapsa  fuit  obscrala  cl  sigillum  appo- 
situin  sera?  eatenatiK,  ligata;  Ueniola  rosei  coloris. 

Totuni  lioc  actuni  est  prEesentibus  DD.  Daibine 
parocho  Sancti  Amabilis.  Dellestable  majoris 
seminarii  (iircctorc,  Dejardin  ejusdcm  seminarii 
directore,  Pilli^ve  deservitore  Vulvici,  Rordes 
(leservitorc  de  Ghateaugan,Bernardin  desei-vitoro 
Marsati.Faucherelcemosynariovisitationisoppidi 
Ricomagi  et  Grand  eleemosynario  collogii  ejus- 
dem  oppidi. 

In  quorum  fidem  nos,  deservitorparochiiEMau- 
ziaci,  praesentem  processum  verbalem  fccimus, 
(Uii  D.  vicarius  generalis  et  testes  praedicti  nobis- 
cum  subscripserunt  die,  mense  ef  anno  ut  supra. 

Gombes,  v.  g.  —  Faure,  deservitor.  —  Dalbine, 
parochus.  —  Dejardin,  p.  S.  S.  —  Dellestable,  p. 
S.  S.  —  Faucher.  —  Bernardin,  deservitor  Mar- 
sati.  —  Grand. 

1:27.  Tondem  mjuatur  arfus  (iidkeMiruH  SLVtfiitJai 
tiperiunc  vapsx  S.  Austremonii  et  e.rtnfrfionis 
refiqiiiiiruin  farfx  ii  Lifdnrico  F^ron,  episrojio  Cla- 
romontaiio,jK'r  D.  Brun,  rirarium  fjeueniiem  prx- 
dirti  episcopi,  ex  ejusdem  mandato,die  20  jaiiuarii, 
anno  1852: 

Nos  Ludovicus  Feron,  miseratione  divina  et 
auctoritatt^  sedis  aposloHcae  episcopus  Glaromon- 
taims,  implorato  luuiino  sanctiSpiritus  aperuimus 
capsani  continentem  rciiquias  sancli  Austremonii 
Arvernfe  rivitatis  apostoll.  pieque  provoluti  in 
^enua  coram  pretiosis  illis  reliquils,  indc  pro 
ecclesia  nostra  cathedrali  duas  particulas  extraxi- 
mus,  quse  sunt  fragmentum  satis  magnum  tibiBe 
dextrae,  et  alterum  fragmentum  minus  magnum 
ejusdem  ossis.  Quo  facto,  remisimus  reliquias  in 
eumdem  statum,  replicatasque  cum  eisdem  linteis 
designatis  in  proccssu  verbali  D.  Combes,  vicarii 
generalis  diipcesis  et  majoris  seminarii  prssidis, 
nostro  sigillo  obsignavimus. 

Mauziaci,  die  :20  januarii  an.  1853. 

Brim,  vic.  generalis.  —  Ex  mandato,  Aug.  Teil- 
Iiot,  C.  Secret. 

128.  Mofjnojm-e  desiderareram  actnm  autheidi- 
cuin  hujns  serundx  aj)erturx  et  recoijiutionis  reVi- 
quiaruni ;  verum  inveniremn  licuit.  Fortassenon 
puhlira,  sed  jyrirata  assisteniis  et  exaiiiiiiantis 
medici,  doiniiii  scilicet  Imbert,  ut  atiunde  mihi 
coinpertum  est,  auctoritate  facta  est  relatio  quam 
lego  in  Ubro  D.  Goiiiot  <le  ahbatia  regali  Mau- 
ziacensi,  (jalllce  scripfo  (1)  ;  iihi  sequenfia  niiine- 
rantur  :  1"  Femur  dextrum  cui  deest  apophysis, 
quem  magnum  trochantercm  vocant,  qujtque 
videtur  fuissc  serrata.  :2"  Femur  sinistrum  inte- 
grum,  dempta  magni  trochanteris  facie  aversa, 
quae  etiam  serrata  videtur  fuisse.  3"Tibia  sinistra 
et  tibiae  dextrie  pars  superior.  4"  Vertebri  pars 
satis  magna ;  tres  vertebriK  lumbares  et  rotula 
una.  5"  Basis  cranii  tota.  G^  Caput  ferc  integrum, 
costarum  fragmenta  duo,  calcancum  haud  inte- 
grum.  —  Praeterea  capsa  continebat  plurima 
ossa  parva,  e  quibus,  praeter  digitorum  pedumque 
phalanges  aliquot,  nihil  discorni  potuit.  Fost 
kanc  ultimam  cajisx  aperturam  sigiUuin  episco- 
pale  portx  apjiosituni  fuisse  non  cidetur. 
E<jo  quidem  quuin  Mauziaci  anno  1880 
inense  januarii  instrumenta  authentica  descripsi, 
capsain  intus  et  foris  diliijenter  inspicere  potui, 
aperiente D.parocho;  fasciculumet  reliqua  qitorum 
inprocessu  rerbaU  inentio  est,oculis  usurpari. 

H9.  Ex   noiabilibus  reliquHs  S.  Austremonii 


exfra  Maiuiacenspin  ecclcsiain  exisfere  didicl  jiar- 
fem  unam  in  seminario  iiiajori  Claromnntauo- 
Ferrandensi,  quam  setmm  tuHsse  ridefurMauziaco 
doiiiuin  D.  Coiuhes,aUeraiH  in  errlesia  ratiiedrali 
Claroiuontrnsi,  ierfiam  in  ecvlesia  parockiali 
Iciodorensi. 

130.  Oiiinein  oprriiin  tledl  inresfirjaiido  cajnti 
S.  Auslremonii,  qiiod  oHin  constaf  Iciodori  fuisse 
conservatum ;  citjus  translationem  et  vices  varias 
antequam  Iciodornm  peneniref,  ridesis  m 
refatione  illa  cujus  supra  meminimus,  quxque 
infrajmt  Acfahtjenda  esf.  Quum  MahUionius  srri- 
bfirf  alferum  foinum  Actorum  SS.  Ord.  S.  Bene- 
dicti  seridi  lll^  rajnd  S.  Austrcmonii  iu  Iciodo- 
rensi  monasterio  adhitc  sermbafur,  itt  Ipse  aiictor 
testafur  in  Trauslatione  S.  Stremonii  episcopi 
Arverncnsis  (p.  l'J4)  :  Iciodorum  monastcrium 
hactenusffl//.i67?;porseveratsubOrdineS.P.Be- 
nedicti,  recens  con^regationi  S.  Mauri  unitum;  m 
quo  sancti  Stremouii  caput  ctiam  nunc  asserva- 
tur.  corpus  vero  Mauziaci.  Qiio  vero  temjiore  Icio- 
doro  tiblafuiH  qitore  jmrtafum  fuertt,  non  coiistat. 
F.  D.  Dafjuilloii,  ijtirochus  Iciodori,  qui  iiie  hosjn- 
ttditafe  pra-rlara  Iciodori  domum  sitam  recejut, 
dicit  se  nidlani  inrenisse  memoriam  kujus  capitis 
Iriodori  erisfenfis,  neque  aiife  neqite  jiosf  reruin 
siihccrsionrm  in  Go.llia.  NfAum  quidem  est  in  reco- 
qnifione  relitjuiarum  focta  Mauztacl  a  vicario 
fjenerali  Briin,  a  dociissimo  ciro  Imbeii,  medicinx 
dortore^  infer  relifptias  inrenfum  fuisse  cajntt  et 
cranii  jjarteiti.  ^erum  floctissimo  medico  reiio 
constare  non  potuit  koc  esse  caput  S.  Austremonii. 
Pliira  auf  certioro  discere  noii  liruif. 

VSi.Belifjuifis  S.Austremonii  alibi  quofjue  ftiisse 
aut  esse,  subinde  ex  variis  documentis  colletji.  Vnum 
ef  olferum  hic  odscribo  iterum,(nam  allafa  Jam 
fuere,  iitfesfimonium  martijrii ,)  Juxfa  Gallixrhri- 
stianx  au<^tores  (tom.  Ilyjy.  225)  :  Aimo  1709,  in 
ecclesia  S.  Illidii,  destructo  altari  S.  Illidii,  lapis 
niarmoreus  inventus  est  cum  hac  inscriptione  : 
HiG  reliquij:  sunt  B.  Austremonii  mrs.  scique 
JuLiANi  ET  Stabfle.  QnamquitiH  non  admiffo  corpns 
S.Austreiiionii  aliquamdiu  Jaciiisse  in  kar  errlesio, 
jiotef  tanien  reliquias  quasdam  ibidem  fuisse. 

132.  Deiiide  let/o :  In  ecclesia  cathedraU  servatur 
capsula  ex  argento  inaurato  cum  hac  inscri- 
ptione  :  P.\rtes  femoris  saxgti  Austremonii  Arver- 
NORUM  episcopi  et  martyris.  Jiixta  Samiiiaiiha- 
Hum  neufra  iiisrriptio  sejjiiiifjentos  annos  sujieraf. 
Unde  jxttet  ex  Judicio  D.  Samniarthani  facile  ad 
annnin  1107 posse  referri.  Quod  si  ito  sif,credam 
a  Roberto  jiontifire  Arreriiorum  ex  Mauzia- 
censi  rwnohio  Clarummontem  fuisse  alJafas  tunc 
quuin  reliquios  examine  canonico  rerofjnorisset. 
Partes  fcmoris  dirit  inscrij}tio;et  rehitio  doctissimi 
medici  Imbert,  fjui  die  2!l  JoHiiarii  on.  1852  reli- 
qifias  S.  Austremonii  examinavit,  inter  ossa  sancti 
ciri  eHumerat  duo  femora,  parte  aliqua  mutila 
ufroqur,  tjua;  ridenfur,  inquif,  serrafa.  Qitore  non 
absurdum  erit  ojjinari  duo  femora  funcfuisse  muti- 
lafaquumsolemnis  recognitio  occasionem  facilem 
jiOHtifici  daret.  PosterioreiH  eporham  non  libenter 
admiftain,quia  iHScrijifionis  anfiquitas  confrarium 
videtur postulare.  Xikil  tamen  certi  definire  audeo, 
quia  ttifa  res  miki  sfat  alieiia  fide,  eaque  kominis 
autumontis  jiofius  quam  Judiconfis. 

133.  Taudem  audivi  ex  ore  doctissimi  ciri, 
R.  D.  Ckaix  de  Laoarhie,  parochi  Sancfi  GenesH 
opud  Cornielifas  Claromonfe,  reliijuias  S.  Austro- 


servaiilitr 
Claromontc 
rt  Irioilori. 


Quo  dniiierit 

S.  Austremo- 

nii  caput, 

inccitum. 


Qusetlain 

rditjHia 

olini  neronts 

Cfaronionte 
in  ecrlesia 
S.  Ulidii 


et  in  ecclesia 
cathetlrali, 


atque  (uViuc 

in 
Entraigues. 


(1)  Gomot,  Histoire  de  Vabbaije  royttle  dc  Mosut,  p.  i^. 


monu 


4S 


AUCTORE 
G.V.H. 


AHtiguiis 

cultus 

S.  Austremo- 

nii  aptid 

Arfenws. 


B 


Non  tatnen 
memoratn  r 

sanctus 

in  vetustis 

martyrohi- 

giis. 


Ejiis  elogium 

in  maiii/ro- 

logio 

Romano. 


Missa 

propria 

concessa 

vicariatn  i 

apostolico 

Novae 
Caledo>iis£, 


monii   servari   /h    ecclesia 

S.  Austremonii  iyi  Entraigues.  Atqne  hxr  sunf  qnx 

de  reliqKiantm  S.  Austremonii  eh-ratione,  transla- 

tionibiis  atqne  existentia  ad  meam  notitiam  perve- 

nerunt. 

§  VI.  Do  cullu  S.  Ausd-emonli. 

S/  Actis  apocnjphis  fides  est  adhihenda,  statim 
II  martijriQ  sacrum  viri  corpus  ptthlici  cidtus 
honores  accepit.  Qui  cultus  paulafim  inte- 
puit  et  tandem  desHt ,  douec  tempore  Caufiui, 
ccelesfi  visione,  si  Cautino  fides,  marfijris  fumu- 
lum  illusfrante,  intermissus  cuitus  rvparari  ca-pit. 
Tunc  vernmcuUum  miracuUs  etiam  commendatum 
iucejnsse,  e.r  Gregorio  Turonensi,  De  gloria 
conf.,  cap.  30,  cerfinu  est.  Postea  reru  hellis  ef  har- 
harorum  incursibus  vastafo  Iciodorensi  monasfe- 
rio,  sepulcrum  saucfi  viri  absque  honorihus  dehifis 
aliquamdiu  ruderibus  ac  squalore  ohrutum  ntan- 
sisse  videfur,  donec  ab  Avifo  II  sacnnn  corpus 
exaUafum  e  ferra  et  Yuhicum  franslatum  fuif,  nti 
snpra  fuif  enarratum.  lude  ad  uosfra  tempora 
cultn  non  intermisso  S.  Auslremonius  apitd  suos 
gaudef  Arveruos.  Extra  Arvernorum  fines  hic 
cidtus  sero  sparsus  est. 

ISo.Martijrohgijwi  quod  Hieronjmianum  voca- 
tur  Austremonii  nomen  non  hahet,  mdlis,  ne  anti- 
quissimis  quideni  exnuplaribus,  v.  g.  Epternacensi 
aut  Bernensi.  Ado  Viennensis  Austremonii 
non  memiuif,  uec  reliqua  niarti/rologia  antiqua. 
In  Usuardo  puro  non  invenifur ;  in  addi- 
tame7itis  tamen  ad  kal.  novemhrls  legitur  ejiis 
vomen  et  elogium  hreve.  Videlicet,  iu  codice  Aqui- 
cincfino  :  Arvernis,  sancti  Austremonii  episcopi; 
in  codice  Victorino,  et  reginse  Sueci^  n"  130  : 
Civitate  Arvernis,  sancti  Austremonii  episcopi  et 
martyris  ;  in  codice  Altempsensi:  Arvernis,  natale 
beati  Austremonii  martyris,  primi  pastoris  civi- 
tatis  ipsius  ;  apud  BeJinum,  in  editione  altera : 
Arvernis,  sancti  Austremonii,  primi  Arvernoruni 
episcopi  et  martyris.  Molanus,  haud  dubie  ex 
BeJino,  juxta  Soll^frium,  texfui  suhdidit :  Arvernis, 
sancti  Austremonii  primi  Arvernorum  episcopi  et 
martyris. 

13G.  GaJesinins  hreve  hahet  eJ og i u m  :  Ar\'ern% 
sancti  Austremonii,episcopiet  martyris.  Tandem 
MartyroJogittm  Romaiium  kal.  novemhris  Austre- 
monii  mentionem  faclf  his  verbis  :  Arvernis,  sancti 
Austremonii,  primi  ejusdem  civitatis  episcopi. 
Saussaii  Imglus  elogium  descrihere  supervacaneum 
esf.  Qnihus  adde  breviaria,  qux  recensere  nikil 
aftinet. 

137.  Tandem  hic  suhjungimus  missam  propriam 
S.  Austremonii,  qussimuJ  S.  Austremonii  cuJtum 
in  e.dremas  tevras  propagafum  indicet. 

DOM.  INFRA  OCT.  FESTI  OMN.  SANCTORUM.  In  FESTO 
SAKCTI  AUSTREMONII,  PRIMI  ArvERNORUM  EPISCOPI,  ET 
VICARIATUS  APOSTOLICI  NoV.£  CaLEDONI^  PRINCIPALIS 

PATROKi.  (Ex  duplici  decreto  S.  R.  G.  de  Propa- 
ganda  Fide  15  maji  1881  et  18  decembris 
ejusdem  anni.) 

Introilus.  Fsalm.  95.  Annuntiate  inter  gentes, 
quoniam  magnus  Dominus  super  omnes  deos; 
quoniam  omnes  dii  gentiuni  daemonia  :  Dominus 
autem  coelos  fecit.  Psalm.  ibid.  Cantate  Domino 
canticum  novum  :  cantate  Domino  omnis  terra. 
Gloria  Patri. 

Oratio.  Deus,  qui  nos  de  tenebris  in  admira- 
blle  lumentuumbeati  Austremonii  prajdicatione 
vocare  dignatus  es  :  da  nobis  ejus  meritls  et  pre- 


DE  S.  AUSTREMONrO  EPISCOPO. 
veteris   communitatis     cibus  ita  digne  evangclio  Cliristi  conversari,  ut   D 


eam  quam  te  miserante  susccpimus  fidem,  san- 
ctis  operibus  confiteri  valeanms.  Per  eumdem 
Dominum  nostrum  Jesum  Christum. 

Lectio  Epistolje  beati  Pauii  apostoli  ad  Thes- 
salonicenses.  (L  Thes.^aJ.  2.)  Fratres  :  Fiduciam 
habuimus  in  Deo  nostro....  accepistis  illud  non  ut 
verbum  liominum,  sed,  sicut  est  vere,  verbum 
Dei,  qui  operatur  in  vobis  qui  credidistis. 

Graduale.  Gloria  vestra  sumus,  sicut  et  vos 
nostra,  in  die  Domini  nostri  Jesu  Christi.  In 
Christo  Jesu  per  evangelium  ego  vos  genui. 
Rogo  vos,  imitatores  mei  estote  sicut  et  ego 
Christi.  Alleluia,  alleluia.  Deo  gratias,  qui  trium- 
piiat  nos  in  Christo  Jesu,  et  odorem  notitiae  suie 
manifestat  per  nos. 

Sequentia. 

Arvema  gens,  mente  laita 

Prome  cantus  die  ista 

In  laudem  Stremonii. 
Hic  te  primus  informavit 

Vera  fide,  primus  pavit 

Verbo  evangelii. 
Missus  a  Roinana  Sede 

Ad  te  volat;  et  repente 

Nova  fiunt  oninia. 
Plebs,  quaj  prius  sine  Deo, 

Redemptore  gaudet  Christo, 

Jam  fidelis  et  pia. 
Quos  ludebat  stultus  error, 

Quos  tegebat  noctis  horror, 

Hi  sunt  lux  in  Domino. 
Ubi  vepres  et  spineta, 

Ibi  surgit  seges  inulta, 

Rigante  Stremonio. 
Christe,  quem  sub  hoc  pastore 

Patres  nostri  coluere 

Fide  et  virtutibus ; 
Quorum  fidem  profitemur, 

Fac  et  mores  imitemur, 

Placentes  in  omnibus ; 
Ut  corona  quam  in  ccelis 

Tuis  parasti  electis, 

Mereamur  perfrui. 
Amen.  AUeluia. 

Sequentia  sancti  Evangelii  secundum  Mar- 
cum.  (Cap.  10,  15.)  In  illo  tempore,  dixit  Jesus 
discipulis  suis  :  Euntes  in  mundum  universum.... 
super  Eegros  manus  imponent,  et  bene  habebunt. 
Credo. 

Offertorium.  (Isaise  61.)  Vos  sacerdotes  Do- 
mini,  ministri  Dei  nostri,  dicetur  vobis  :  Fortitu- 
dinem  gentium  comedetis  et  in  gloria  earum 
superbietis. 

Secreta.  Benedictio  tua,  Domine,  super  haec 
munera  nostra  descendat,  qufe  majestati  tuce  pro 
triumpho  sancti  Austremonii  offerimus,  humiliter 
deprecantes  ut  cujus  ministerio  fidem  accepi- 
mus ,  ejus  intercessione  ex  fide  vivamus.  Por 
Doniinum  nostrum  Jcsum  Christum  Filium  tuum : 
qui  tecum  vivit  et  regnat. 

Communio.  (Ephes.  2.)  Eratis  sine  Deo  in  hoc 
mundo;  nunc  autem  in  Christo  Jesu  vos  ,  qui 
aliquando  eratis  longe,  facti  estis  prope,  in  san- 
guine  Christi. 

Postcommunio.  Deus,  qui  beati  Austremonii 
ministerio  eam  nobis  gratiam  contulisti  ut  ex 
infidelibus  fideles,  ex  peccatoribus  justi  efficere- 
mur  :  adesto  operibus  tuis,  adesto  muneribus,  ut 
quibus  inest  fidci  justificatio,  non  desit  fidei  forti- 
tudo.  Per  Dominum. 

138.  Hxc 


E 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


49 


134.  Hxr  missa  desvmpta  esf  ex  Missis  [n-opriis 
ad  nsion  i/is/f/nis  ecclesix  Claromo/ite/isis ,  a 
SS.  Domi/io  nostro  Pio  papa  IX  approbatis  ac  de 
maiidafo  W.  ac  Rer.  I)D.  Lndoviri  CaroU  Ft^ro/i 
episc.  Claro}}!.  cdltis  (Farisi/s,  Le  Cllwe,  1805J.  Uhi 
prxterea  leyitnr  hsec  prsefatio  propria,  i/t  fesfo  et 
per  orfai-ain  Irf/e/ida  :  Vere  dignuin  et  justuni  est, 
fequum  et  salutare  te  quidem,  Domine,inomnibus 
sanctis  tuis  mirabilem  pr^dieare,  sed  in  hac  prte- 
sertim  beati  Austrenionii  festivitate  maximas  tibi 
gx-atias  agere.  Ipse  enim  vere  nobis  est  apostolus, 
cujus  ministerio  nos  a  tenebrts  ad  lucem  et  a 


morte  ad  vitam  misericorditer  transtulisti;  hunc  D 
dedisti  nobis  patrem  et  magistrum,  qui  et  per 
evangelium  nos  in  Ghristo  genuit  et  viamjustitia; 
verbo  et  exemplo  prinms  monstravil;  hanc  tu 
nobis  iilo  proedicante  gratiam  contulisti,  ut  qui 
hospites  eramus  et  adven*,  nunccives  sanctorum 
et  domostici  Dei  nominemur  et  sinms.  Et  ideo 
cum  angelis  et  archangelis.  cum  thronis  et 
dominationibus,  cumque  omni  militia  caMestis 
exercitus  hymnum  gloriae  tuse  canimus  sive  fme 
dicentes. 


VITA   PRIMA  S.  AUSTREMONII 


AUCTORE     ANONYMO 


B 


ex    (htplice    codice    Claromontauo 


CAPUT  PRIMUM. 


S,  Austrcmonii  inissio  in  Galliam.  Labores  aposlolici.  3Ionaslcrii 

Iciodorcnsis  sedificatio. 


s. 


S.  Austremo-  *^anctus  igilur  Austremonius,  apostolorum 
nius cioii ttliis  Christi  discipulus,  tempoiibus  Decii  impe- 
sexa  ratoris  cum  aliis  quampluribus  condiscipulis 
S.  Cl&mcirte  jj^  Galhis  niissus  legitur  ad  pradicandum.  Verum 
post  accessum  apostolorum,  cum  Valentiniani  et 
Novaiiani  ]ii«resis  inimicoimpellentecontra  legio- 
nem  christianam  grassari  ^  ccepisset,  sanctus  Gle- 
mens,  discipulus  ac  successor  beati  Petri,  aposto- 
lorum  principis,  hos  viros  sicuti  ab  apostolis 
ordinati  luerant  in  singuhs  eos  urbibus  destinavit. 
Hivero  missi  sunt:Turonicis  Gratianus  episcopus, 
ArelatensisTropliinms  cpiscopus,  Narbona^  Paulus 
episcopus,  Tolosa^  Satuniinus  episcopus,  Parisius 
Dionysius  episcopus,  Lemovicen  ^Marcialis  epi- 
Q  scopus,  Arvernis  vero  Austromonius  est  destina- 
tus  episcopus.  De  his  vero  Dionysius  ac  Saturni- 
nus  pcr  martyrii  palniam  cursuni  consummarunt, 
Gratianus  vero  Trophimusque  ct  Paulus  ac  Mar- 
cialis  in  sumrna  sanctitate  post  adquisitos  Ecclc- 
sise  populos  ad  fidem  prse  omniinis  Christi  dilata- 
tani,  felici  confessione  migrarunt.  Et  sie  tam  illi 
permartyrium  quam  hi  per  confessioneni  relin- 
quentesterrasinccelestibus  parltcr  sunl  conjuneti. 
Sanctus  vero  ac  venerabilis  Dei  cultor  Austi'emo- 
nius,  qui  cum  Gratiano  beatissimo  vel  reliquis 
quos  memoravimus  est  directus,  quo  aniplius 
cognovitgentilitatis  fervere  crrorem,  illic  intrepi- 
dus  ac  fidci  calore  accensus,  Domino  ducente 
Arvernis  civitatis  moenia  pervenit.  Spiritu  enim 
Sancto  repletus  non  verebatur  incredulse  gentis 
expetere  feritatem,  hoc  sibi  re  arbitrans  prodesse 
ad  gloriam.  si  rudem  ac  duduni  incultam  terram 
ad  verbi  Dei  sernina  proscindore  ct  excolere  ac 
fructiferam  Domino  juvante  cum  labormn  certa- 
mine  reddere  posset;  juxta  illud  quod  scriptum 
est:  Fai'ate  viaiti  Domini,  /'cctas  fadfe  i/i  soUtndi/ie 
semitas  Dei  nostri.  Solitudo  autem  hujuscemodi 


regio  cum  habitatoribus  recte  dicitur,  quia  sino 
Deo  in  hoe  mimdo  vana  et  insensibilia  olementi 
colentes  variis  daemonioruni  erratibus  subditi 
erant,  adorantes  creaturam  potius  quam  Creato- 
rem.  Nam  eadem  urbs  ad  quam  Dei  famuius 
primo  perrexit  in  Limaimia  ^  sita  iiabetm-.  illoquc 
in  tempore  secundum  hujus  desideria  erroris  et 
conventu  populorum  et  nobilitate  inclita  vide- 
batur. 

2.  Erat  igitur  civitas  ipsa,  ubi  maximus  tunc 
gentilium  error  c  colebatur,  in  supercilio  montis 
ejusdeni  urbis  posita,  muro  et  turribus  firmiter 
munita,  et  aqu^dueto  grandi  et  miro  opere  irriga- 
batur.  Siquidem  terris  fecunda,  nemorosa  arbori- 
bus,  vineis  ulierrima,  populis  constipata  et  reierta 
connnerciis  habobatur.  Sed  terra  IVuctifera  et  t'or- 
tilis  a  malignis  operibus  inhabitantium  erat  cor- 
rupta.  Ad  hunc  denique  locum  sanctus  vir  Dei 
Austromonius  properans,  ecelesiam  ibi  quse  nec 
locis  nec  populis  erat  nota,  Domino  protegente, 
cum  magno  studio  fabricavit.  Cumque  illic  inde- 
sinenter  die  noctuque  vorbl  Doi  semina  spargere 
non  cessaret,  ad  prasdicationis  ilhus  constantiam 
innumerabilis  multitudo  utriusque  sexus  ex 
eadem  provincia  concurrentes,  pie  ac  fidoliter 
sanctis  ejus  nionitis  obedientes,  Creatori  omnium 
Deo  credere  ca'perunt. 

3.  Igitur  sanctus  Dei  prjesul  ac  per  orania  apo- 
stolicus  vir,  Arvornormn  congaudens  facilitatem 
credendi,  baptismi  gratia  illos  rogeneraro  studons, 
evangelicis  verbis  adloquobatur  eos  dicens:  (Tc/ti- 
mi/ia  riperarn//i,  quis  roUs  oste/idif  fngerc  a  ve/t' 
tnra  ira  .^  Facife  frnctus  dig/ios  pa-/tifenUse,  qno- 
nia/n  2>er  (jratiam  Domitii  nost/-i  Jesu  Chrisfi  de 
i/isensibiUhns  lapidibns,  id  esf  ex  inc/-edtdis  et 
/lecdn/H  Denm  coy/iosce/dihns  pafribus,  in  veros 
AhrahxfiUoscoi/im.utarimeruistis.GratiaemmDei 


Ai-vernis 
ecchsiam 
roiistriiit 


et  C/iristi 

fifin» 
prmlicat. 


Nttin  1.  —  ^  crassaii  2.  —  ^  ita  "i. 
Novembris  Tomns  I. 


estis 


50 


VITA  PRIMA  S.  AUSTREMONll  EPISCOPI. 


srrratur, 

t 


B 


Kx  Mss.  estis  salvati  per  fiitein;  qui  vos  pretioso  sanguine 
quasi  inmaculaii  agni  redimere  dignatus  esf.  Cujus 
beuefcio  et  ope  adjuti,  confortamiui  alterutrum, 
spem  habentes  qnia  (pii  ccppii  in  vobis  opus  bouum 
perficiet.  Multis  vero  exhortationibus  et  doctrinis 
populoruni  turbis  inibutis  atquc  ad  verbi  Dei 
notitiam  cuiu  nuilto  labore  el  signis  a  Donuno  ac 
uiiraculis  non  modicis  convocantibus  provocatis, 
levitarum  et  sacerdotum  officia,  sicut  traditum 
^  illi  iuerat,  ecclesiastico  more  instituit  d.  T;xntas 

denique  sub  eodem  tempore  virtutes  dignatus  est 
Dominus  ostendere  per  illum,  ut  gentilium  corda 
iion  minus  iniraculis  quum  pniedicationibus  eri- 
gerent. 

Hiisiicus  4.  Nam  cum  quodain  die  isdem  beatus  pontifex 

rjiisope  Austremonius  juxta  Flaveris  c  fluvium  populum 
<i  Hnufragio  pi.gg(^i(.aret  ac  strenue  moneret  ut  stabiles  pernia- 
nerent  in  his  qute  ab  ipso  didicerant.  vmum  uubi 
lertur  a  Domino  accidisse  niiraculum.  Traditur 
enim  relatione  fidelium  quod  duo  rustici  ad  ligna 
cfedenda  flumen  transfretare  voluissent,  cumque 
populi  ubi  vir  Dominl  praedicatio[ni]  inserviebat 
substitissent,  unus  ex  iUis  accepto  pane  ex  quo 
refectionis  hora  comesturus  erat ,  ut  credo , 
inspiratus  a  Domino,  perrexit  ad  episcopum 
obtulitque  ei.  Qui  suscipiens  eumdem  panem, 
benedixit  eidemque  rustico  eulogias  ex  ipso  dedit. 
Mox  rediens  navim  cum  comite  suo  pluribusque 
aliis  conscendit,  et  vento  flante  commovetur  aqua. 
Navis  vero  inter  aquarum  undas  agitata  submer- 
gitur.  et  omnes  necantur  praiter  unum  cui  beatus 
pontifex  Austremonius  eulogias  dedit;  qul  na- 
tando  ripam  fluniinis  attigit,  et  meritis  viri  Dei 
intuentibus,  inUesus  evasit.  Deemon  vero  qui 
ceteros  in  profundo  pelagi  mersit,  hunc  littora 
fluminis  incolumem  properari  cernens,  ad  colle- 
gam  suum  audiente  populo  clamabat  in  aero  :  Eu 
quid  ag/s?  Quare  non  necas  huuc  qui  tam  andaci- 
te.r  fiuminis  uudas  transcendit?  Ad  quem  respon- 
dit:  Non  valeo,  licet  cupiam,  quia  Austremouius, 
qui  undique  nos  ejicit,euhgias  illl  dedit.Quo  niani- 
festo  peracto  miraculo,  ab  illo  die  et  deinceps 
sanctum  Austremonium  magis  prEedicanlem  au- 
dierunt.  Etiam  usus  inolevit  in  omnem  regionem 
ut  jejuni  quique,  si  sacerdos  adest,  eulogias  acci- 
piant,  quae  pro  sancta  commimione  habentur. 

Mitltis  ad         5.  Igitur  cum  jam  ab  omnibus  virtutibus  et 
fidem        signis  claresceret,  fiebat  omnimodo  ut  ipsi  adju- 

conversis,  t^res  magistri  existerent  et  prjedicatores  verbi 
Dei,  qui  paulo  ante  cultores  idolorum  esse  desie- 
rant.  Ab  ipsis  denique  simulacra  destruebantur  a 
quibus  summo  cum  studio  fuerant  fabricata.  Et 
sicut  exhibuerant  sua  membra  servire  injustitiae 
et  iniquitati  ad  iniquitatem,  ita  e  conti-ario  stude- 
bant  servire  Deo  in  sanctificationem.  Destruebant 
aras  ubi  dseinonibus  ante  sacrificaverant,  et  ipsis 
in  locis  cum  magno  conamine  et  miro  decore 
ecclesias  construebant;  quibus  per  idem  tempus 
mos  et  amor  in  prsedicta  urbe  increvit,  ut  tantje 
basilicae  Domino  opitulante  construerentur  quan- 
t£e  ^  nusquam  in  una  ^  aliarum  civitatum  regni 
illius  constructte  ^  cernuntur.  Pro  quo  gratias, 
summe  Pater  omnipotens,  poscimus,  qui  tam 
egregium  praedicatorem  mittere  *  dignatus  es,  per 
quem  olim  tam  innumerabilem  populum  perdi- 
tum  ad  coelestia  revocares.  Jam  enim  implebatur 
hoc  quod  per  Osee  prophetam  dudum  ante 
dictum  fuerat  ex  persona  hujusmodi  populi  con- 
vertentis  ;  Vocabo  uonphbem  meam plebem  meam. 


pfistorea 
coHStituit. 


condit. 


et  nou  misericordiam  consecutam  misevicordlani  D 
consecutam.  Et  erit  in   loco  ubi  dictum  est  ets  : 
Non  plcbs  mea  ros,  tbi  rocabuntnrfilii  Dei  viventis, 
Et  illud  Isaiae  :  Venient  ad  te  qui  detrakehant  tihi, 
et  (jcntes  qu%  non  coijnoveruut  te,  ad   te  propera- 

huut. 

6.  Gum  igitur  longo  tempore  sanctus  Dei  Austre- 
monius  in  pn^dicta  regione  feliciter  convorsatus, 

■popuiorum  multitudinem  ad  Dei  notitiam,  sicut 
dictum  est,  perduxisset,  congaudens  de  felicitale 
tanti  gregis,  tamquam  bonus  pastor  Dominum 
exorat  ut  oves  suas  integro  nuniero  custodire 
dignetur.  incessanter  illi  gratias  agens  pro  innu- 
mera  multitudine  quam  per  eum  adquisierat 
nomini  suo.  Et  quamvis  nmltis  virtutibus  et  mira- 
culis  insignis  videretur,  in  cunctis  custodiam 
virtutis  humilttatem  mente  retinens,  hoc  scepe 
aiebat :  Nou  ego  quicquam  operor,  sed  qui  habitat 
in  me  Spiritus  Sanctus.  Et  illud  apostoli :  Gratia 
Dei  suui  id  quod  sum.  Posthinc  vero,  cum  jam 
gregem  Christi  nmltiplicatum  cerneret,  sapien- 
tiores  quosque  ex  ipsis  et  omnem  injustitiam 
odientes,  providens  reliqua:  nmltitudini,  consti- 
tuit  pnisesse  pastores,  qui  non  desinerent  omni  E 
tempore  minus  doctos  a  pravitatis  itinere  revo- 
care  atque  ad  viani  veritatis,  quae  Christus  est, 
perducere  festinarcnt.  Hi  autem  qui  a  Uxni 
benigno  magistro  prsedicandi  curam  susceperant, 
non  subsistebant  onmi  modo,  sed  meditationi 
legis  Dei  inservientes,  quod  a  sancto  patre  didice- 
rant,  ceterce  plebi  adnuntiare  studcnt. 

7.  His  ita  habentibus,  sanctissimus  vlr  Dei  Mauastcriu 
Austremonius  populorum  frequentlam  uon  ferens  lciodori 
quam  in  pontificali  culmine  sustinebat,  necnon 
et  seculi  dignitatem  quam  ei  prgeferebant  filii 
quos  in  evangelio  Ghristi  genuerat  devitans,  ut 
impleretur  quod  dictum  est :  Justus  justificefm' 
adhuc,  monasterium  dlcitur  cedificassc  In  loco  qui 
Iciodorus  f  vocatur,  ubi  non  modicam  monacho- 
rmn  turbani  constituens,  apostolicam  vitani 
quampleniterdidicerat  feliciter  Ulis  tradidit  con- 
servandam,  docuitque  eos  regulis  artis  retundi 
animum  et  jugo  semper  Domini  colla  subdi. 


ANNOTATA. 


a  Horum  alfer,  secuU  X,  fuit  olim  abbatim 
S.  lllidii.  In  eo  desiderantur  numeri  1  et  2,  quos 
ediuius  ex  aJtero  seculi  XIII;  cfr.  Comment.prxv., 
num.  0.  Codicem  hunc  designamus  numero  2,  Hlum 
vero  anfiquiorem  numero  1.  —  Ipsam  autem  hanc 
Vitam  primam  in  Commentario  prasc.  Passionem 
minimau}  passim  appcllavimus. 

b  Llmannia,  sice  Limania,  gallice  la  Limagne, 
regiuncula  est  tractus  Arrernensis. 

c  Videtur  auctor  indicare  coluisse  altquod  insigne 
erroris  monumentum  quod  in  Arcernica  civitate 
coleretur  quum  eoAusfremonius  missusa  Clemente 
advenisset.  Opinor  auteiu  siguificari  maximam 
illam  Mercurii  stafuam  eo  tempore  erectam  Arver- 
7iis,  atque  hunc  esse  maximum  illum  errorem  qui 
tuuc  colebatur  Arvernis.  I)e  qua  statua  PUnius  (1) : 
Verum  omnem  amplitudinem  statuarum  ejus 
generis  vicit  setate  nostra  Xenodorus  Mercurio 
facto  in  civitate  Galliee  Arvernis  per  annos  decem, 
HSJ^  (sestertiuut  quudringentiesj.  Postquani  ibi 


NQm.  5  —  >  quatenus  2.  —  ^  nuUa  2.  —  ^  conbtruere  2.     —  *  mitti.  2. 
(IJ  Hist.Nat.,  lib.  XXXIV,  cap.  7. 


satis 


51 


A  satis  artem  approbaverat,  Romam  accitus  est  a 
Nerone,  ubi  destinatum  illius  principis  simula- 
ci*um  rolossum  focit  cx  peduin  longitudine,  qui 
dicatus  solis  venerationi  est,  damnatis  sceleribus 
illius  principis. 

d  Nihil  Clnumtis  et  totiiis  aevi  aposfolici  tempo- 
ribusmnfjis  cousoniuu  dici  pohiit.  Verba  enim  illn 
morem  evamjeiizandi  apoatofis  proprium  uc  drin- 
ceps  a  riris  apoi^toliris  usurpnfiim  f/raphice  depiii- 
ffiinf.Qtfem  morem  ClemPH^  Romanus  in prima  ad 
Corintkios  epistohi  iisdem  fernie  verbis  fradit, 
cap.  42 ;  Praedicantes  apostoli  igitur  per  regiones 
eturbes,  priniitias  earum  spiritu  cum  probassent, 
in  episcopos  et  diaconos  coruin  quicredituri  erant. 
constituerunt  (1).  Quem  modum  ac  rationem  viri 
deinceps  apostoHci  secufi  sunt  fesfe  Kuseiito.  Qui 
posfquain  de  Ignatio,  Polycarpo  nlUsque  apostolo- 
nim  discijmlis  Jocutns  est,  ita  pergit  (2) :  Praeter 
hos  alii  quoque  complures  eodem  tempore  vlgue- 
runt  inter  apostolorura  successores  prlncipcm 
obtinentes  locum.  Qui  utpote  discipuli  tantorum 
virorum  admirabiles  plane  ac  divlni,  ecclesiarum 
fundamenta,  qure  variis  in  locis  apostoli  prius 
B  jecerant,  additis  aedificiis  exstruxerunt;  pr^edica- 
tionem  evangelii  magis  ac  niagis  promoventes  et 
salutaria  regni  ccelestis  semina  per  universum 
terrarum  orbem  late  spargentes.  Siquidem  ple- 
rique  ex  illius  temporis  discipulis  quorum  animos 
ardentioris  plnlosophiiT?  desiderio  vcrbum  divi- 
num  incenderat,  servatoris  nostri  prseceptum  jam 
antea  expleverant.  divisis  inter  egentes  facuUati- 
bus  suis.  Deinde  relicta  patria  peregre  profici- 
scentes,  munus  obibant  evangelistarum,  iis  qui 
fidei  sermonem  nondum  audivissent,  Christum 
prsedicare  et  sacrorum  Evangeiiorum  libros  tra- 
dere  ambitiose  satagentes.  Hi  postquam  in  remo- 
tis  quibusdam  ac  barl)aris  regionibus  tundamenta 
fidei  jecerant  aliosque  pastores  constituerant  et 
novellae  plantationis  curam  commiserant,  eo  con- 
tenti  ad  alias  gentes  ac  regiones  comitante  Dei 
gratia  ac  virtute  properabant.  Quippe  divini  spi- 
ritus  vis  ac  potentia  multa  per  eosdem  miracuia 
etiam  tum  operabatur,  adeo  ut  prlma  statim 
audita  prtedicationc  universi  simul  populi  veri 
numinis  cultum  promptissimo  animo  susctperent. 
Qui  hxc  Jegit  et  Jecfa  comi^araf  cuni  Hs  ijme  de 
S.  Anstremonio  in  Actis  iinrrantur,  plane  eadeni 
G  reperiet  dicta  de  Arveniorum  primo  episcopo  qux 
Eusehius  de  primis  aposfoJoruni  discipnJis  ac  suc- 
cessoribus  eiiarraf. 

e  Flaver,  /.  e.  Elaver  ftufius,  sice  Elavarls,  Elau- 
ris,  Hileris,  nunc  fAlIier,  surgit  in  Cebennis  in 
confinio  Gabaloruni  et  ViJlavoruin,  et  infra  Niver- 
num  (Nevers)  in  Lifjerim  infiuif.  Revenfiores  scri- 
jjfores  euin  Alerem,  Alarem  nppeJJanf,  Helerium 
quoque  ef  Hclarlum,  Alerium  rf  Alerini  (3). 

f  Iciodorus,  nunc  Iciodorum  oppidum  (Issoire). 
supra  urbein  CJaromonfanain  situin,  ubi  Bessa; 
aniuis  cum  KJavere  confJuif.  Monasterium  primifus 
fundatum  rarias  cJades  subiif  acsoJo  fuit  a;quufnm ; 
posfea  a  S.  Prsijecto  aJumno  restitafuin  sec.  VII, 
posf  iterafas  clades  instaurafum  est  denuo  sec.  X. 
Cujus  basiJicani  in  honorem  SS.  Pcfri  et  Austre- 
monii  dedicavit  Bernardus  Claromonfensis  episr. 
circu  an.  050  (4).  Inutile  censenius  hnc  afferre  qux 
defiindato  hoc  nionnsterio  in  Manusrripto  Iriodo- 
rensi  narrantur;  in  quosciipto,  cujus  in  his  rebus 

Num  9.  —  *  regis  2.  —  ^  sanctum  2. 

(l)  P.  G..  tom.  I.  p.291.-  r2)  Wst.  Eccl.,  lib.  III,  cap.37. 
(P.  G..  tom.  XX,  p.  291.)  —  (3)  Valesius,  Nolifia  Galliaruii), 
ad  hanc  vocem.  —  (t)  Act.  SS.  0.  S.  B.,  sec.  iii.  toni.  II, 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 

quam  levis  sit  fides  nemo  iynorat,  asserifny  iJJud      ^.^  „^3. 
mouniitp.rium  auno  318  n  romHissn  Nafarin  fui.^se 
erecfum  (5).   De  hnr   Xntaria  cfr.  qvx  dirif  ,/.  B 
Bouiliet  (6). 


CAPUT  SECUNDUM. 

Judivorum  oonversio  ItMitata. 
Lucius  |)U(M*  a  palir  noeafus. 
S.  Austronionii  inartjrium  et 
sepultura.  Revelatio  eorporis 
see.  VI. 

rer  idem  vero  tempus  non  inodicam  multitu-       'hfixi 
dinem  ex  Judseorum  gente  in  Arvernam  urbem  Austienionio 
constat    fore    diffusam  a.  Nam    antiquus  liostis,       »'^''*^"' 

......  „         ,  mobunfm: 

videns    sibi  perisse   quos   per   famulum   suum  „ 

Austrenionium  Dominus  adquisierat,  et  quia  a 
mundi  exordio  contra  electos  Dei  pugnare  non 
destitit,  totam  nocendi  sui  artem  contra  virum  ^ 
Dei  per  hanc  perfidam  gentem  studuit  incitari. 
VerumcumbeatusprEesulhunc  infelicempopulum 
propter  piaculum  in  Salvatorem  commissum  mul- 
tis  increpationibus  argueret,  utque  ex  divinarum 
Scripturarum  auctoritate  ostenderet  proptersalu- 
tem  generis  ^  humani  de  coelo  eum  descendisse  ad 
terras,  et  incarnatum  de  Spiritu  Sancto  et  Maria 
Virgine,  isdeui  perfidus  populus  nullo  modo  ei 
prEebebat  adsensum,  nec  soluni,  ut  eos  monuit, 
poenitentiam  ex  incredulitate  et  duritia  sui  cordis 
perceperunt,  sed  etiam  in  ejus  necem  apertis 
persecutionibus  conspirarunt.  Quod  sancti  viri 
diseipuli  intelligentes,  mmtiare  student  magistro 
quod  de  ejus  interitu  tota  mentis  aviditate  Judiei 
cogitarent.  Audiens  autem  pater  sanctus^hunc 
sermonem,  alacri  vultu  tranquilloque  ut  semper 
erat  animo  respondisse  fertur  :  Erre  nunfium 
bonum  deterra  longinqua  adlatum,  si  ad  effertuni 
rei  qiiandoque  prxstante  Doinino  perveniret. 
C:umque  discipuli  turbati  de  tali  secmn  respon- 
sione  conquererent,  ait  ad  eos  sanctusDei  Austre- 
monius  :  Quid  esf,  fratres,  quod  tristiores  soUto  vos 
conspicio  ?  Numqnid  considerutis  martijrii  mei 
gJoriain  pertiinescere,  quam  tofo  mentis  desiderio  Y 
a  Domino  studeo  promereri?  Metnentote  verbl 
Domini  Jesudicentis: Non  estservus  majordomino 
siio,  neqiie  disdpuJus  major  eo  (jui  inisit  HJum.  Et 
Iferuin :  Si  me  persecuti  fuerint,  et  vos persequentur. 
SimuJque  reminiscite  quid  monuit  dicens :  Nolite 
eos  timere  qui  ocridnnf  rorpus,  quia  posfinodum 
non  habent  quid  ampJius  faciant.  Quid  denique 
Jucundius,  immo  qnid  servJs  Domini  amabiUus 
huiv  nunfio  qiix  drfidisfis  ?  Qui  Ideo  de  ferra  lon- 
ginqua  hona  nuntiare  perhihetur,rum  erutis  ani- 
niabus  fideJinm  de  laqueis  ientationum,  qux  tofa 
vitn  hinnana  e.<it  super  ferram,  ad  aiternam 
patriani,  ubi  sine  JnJjorum  rertnmine  vuiu  Chrisfo 
perenniter  regnatnri  sunf,  eos  transmeare  /nsi- 
nuatur. 

y.  His  vero  et  hujusmodi  assertionibus  fortiores    Martyrium 
eoscontrahujusmunditentamentaredditos.ideni        Lhcj! 
ipse  contra  resistentem  sibi  impiissinuim  Judaeo-      ^^^^'^^^^ 
rmn  populum  fide  armatus,  aperta  eis  voce  Chri-      ,-^,,;„;s. 

Austiemonii. 


p.  191  seq.  —  (5)  TabletteH  historiques  de  VAuvernne.  tum. 

VIII.  p.  214  sq-  —  (6)  Statistique  mommentale  du  Pwj-ile- 

Donie.  p.  193. 

stum 


52 


KX   U?S. 


stum  prsedicare  non  destitit.  Et  licet  ipsi  plus  de 
ejus  interitu  pertractarent,  ille  tamen  et  Dci  Filiuni 
eis  adnuntiare  curat  et  parvulos  quosque  eorum 
comprehensos  lavacri  salutaris  unda  perfundit. 


VITA  PRBIA  S.  AUSTREMONII  EPISCOPI. 

ANNOTATA. 
a  DiffHsoseotemporepcy  Arvenionm  ciritatcm 


D 


puum  fore  •  baptizatum,  maximo  luroresuccensus,  dere  jmsas,  in  proj,im]uas  commigrasse  GaUias, 

cum  multitudine  su^  gentis  ubi  vir  sanctus  tunc  eoque  conceptum  erga  Christi  Jegem  odmm  transtu- 

temporis  morabatur  advenienp^filiumsuum  ("ertur  Hsse. 

in  puteum  projecisse.  Beatum  vero  Austremo-  h  Tempus  iUud  ipv^sens  quo  nosciturnuUus  m 

nium    antistitem    multis    verberibus    laniatum  nrhe  ArveniorumvivereJudxus.prefwsum  r,,Mur 

quoadusque  spiritum  exhalaret,  novissimc  capitis  exhibere  indicium  quo  tewpus    stataatur   horum 


B 

J  iidxi  cxpulsi 
S.  Austremo- 


pfitis  celebre. 


obtrmicatione  martyrii  palma  eum  dccorantes, 
dignam  sibi  Christus  animam  excipiens,  aposto- 
lorum  meritis  constituitsociandam.  Caput  ejusin 
puteum  post  parvuli  memln-a  projectum,  sed  a 
christianis  quam  celcriter  sublatum,  utrosque 
condigno  condientes  honore  in  monasterio  quod 
Hyciodori  construxerat  isdem  sanctus  martyr, 
sepulturje  locum  iradiderunt.  Ex  aqua  vero  ejus 
putei  infu-mantium  multitudo  postca  fideliter  hau- 
riens,meritis  sanctiviri  exvariislanguoribus  saluti 
restituuntur. 

10.  Dehinc  namque  ca^pit  christianorum  odium 
in  Judaeos  concreseere,  qui  hoc  scelus  fuerant 
nii  sepulcrum  perpessi.  Quos  ita  atrocissimis  ptcnis  variisque 
tmraculis  guppliciis  sunt  insecuti  ut  ne  unus  quidcm  in  hac 
urbe  sicuti  in  aliis  habitare  noscatur  usque  in 
pr^sens  b.  His  vero  ad  nihilum  redactis  et  extra 
fines  suos,  si  qui  effugere  poterant,  dignani  ilHs 
pttnam  Domino  tribuente,  ejectis.  eumdeui  locum 
in  quo  sanctum  martyrem  tumulaverant,  summo 
honore  diguum  dueere,  magnisque  cum  muneri- 
bus  beati  antistitis  expetunt  suffragia,  cujus 
meritis  et  intercessionibus  suffulti,  ex  quacumque 
tribulatione  vel  infirmitate  I^si  adveniunt,  sani  et 
incolumes  ad  propria  revertuntur. 

11.  Verum  longa   per  tempora,  et  quamdiu 
populus  superstes  fuit   qui  signa   et  miracula 
sanctamque  conversationem  beati  Austremonii 
mente  et  opere  retinebat,  ad  sepulcrum  ilHus 
eadem  plebs  cum  multis  donariis  devota  mente 
concurrere  festinat.  Hos  vero  a  seculo    exce- 
dentes  et  per  plures  jam  refrigescente  caritate, 
cruda  sequcns  increscit  rusticitas.  Qui  licet  scirent 
quod  in  praedicto  loco  Yciodoro  requiesceret , 
C  nullum  tamcn   illi    exhibebant  honoris  cultum. 
Post  longinqua  vero  annorum  curricula  Cautinus, 
cui  ipsius  Arvernae  urbis  episcopatus  datus  est, 
in  diaconatu  suo  eamdem  ecclesiam  rexit.  Igi- 
tur  dum  nocte  quadam  in  lectulo  cellai  sufE  qua: 
huic  basilica;  adhaerebat  decumberet,  audivit 
psallentium  quasl  parum  resonantibus  vocibus, 
et  continuo  surgens,  vidit  templum  magno  splen- 
descere  lumine;  obstupefactus  namque  aspexit 
intrinsecus;  erat  enim  cellula  illa  in  superiore 
contra  fenestras  templi.  Et  vidit,  et  ecce  circa 
tumuhnn  multitudo  albatorum  tenentium  cereos 
el  psallentium.  Quod  diutissime  cernens,  cum 
discessissent ,  statim  fiicto  mane  jussit  tmnulum 
cancello  vallari,   praidixitque   reverentiam   loci 
illius.  Ex  hoc  euim  frequens  oratio  super  tumu- 
lum  funditm-,  et  auxiha  antislitis  impetrantur  c 


diin  de 

nvylectum, 

sec.  VI, 

ngenie 

Cauiino, 

ritrsus 

hoiwratur. 


Acforum.  Yeruuifamen  indicium  fallax  est,  uti  ex 
dicendis  patebit.   Prima  qnidem  spede  designari 
videfnr  eporha  anfe  sccnlum  VI  nudium;  nam  post 
medium  seculum  iUud  muUiapud  Arvernosiique 
ditissimivivebant  Juda^i,  teste  Gregorio  TnronensL 
Etenim   inter   vifia  istiu^  Cautlni,  Arvernorum 
eyiscopi,  cujus  e-x  ore  S.  Gregorius  reveJationem 
S.  Austremonii  quai  in  Actis  narrafur,  audivisse 
sedicit,cum  ebrietate  et  avaritia  et  crudcUtate  ab 
ipso  Gregorio  refcrtur  ejusdem  Cautini  familiari- 
fascum  Judxis.  Post  nurrata  cnim  alia  indignis- 
simi  episcopi  scelera{\)  :  Judseis,  inquit,   valde 
carus  ac  subditus  erat,  non  pro  salute,  ut  pastoris 
cura  debet  esse  sollicita,  sed  pro  comparandis 
speciebus.  Hic  Cautinus  successit  sancto  GaUo, 
Gregorii  msfri  avuncido,anno  562  {^).Saneimtan- 
dum  noH  est  a  Cautino  revocafos  fuisse  Juda-os  ex 
exilio;  non  enim  omississet  Gregorius  iUudceteris 
ejusdem  sceleribus  addere.  Ergo,  dicat  aliquis,  tem- 
ims  iflnd  quo  Arvernorum  dvifas  Judiels  carult, 
seculum  sextum  medtum  prxcessit'-^  Attamen  alind 
idque  posterius  tempus  est  quo  Judxis  habitatori- 
bus  caruisse  Arvernicam  ciritatem   cetia  hlstorla 
tesfatur.  liem  narrat  Gregorius  Tnronensis  (3), 
eamdem  versibu^  exornavit  Venantius   Fortuna- 
tus  (4).  S.  Avitus,  qul  Cautino  succcssit  in  cafhe- 
dram  Arvernorum,  una  pentecostes  vlgllia  bapflza- 
vlt  ampUus  quingentos ;  hl  vero   qui  baptismum 
percipere  noluerunt,  discedentes  ab    illa    urbe 
Massiliae  redditi  simt,  ubl,  adnofante  Uuinartio, 
postea  haptismum  suscipere  compnlsi  fuisse  viden- 
turex  eplstofa  S.  Gregorli Magni ad  VlrgiUum  Are- 
latensem  etTheodorum  MassiUen^em  episcopos  (5). 
Potest  ergo  fieri  ut  Arvernorum  clcitas  dudum 
Judxo  racua  permanserit,  quod  videns  Acforum 
compllator,  hanc  Arvernorum  fellcitatem  carendi 
Judxo  inquiUno  cim  tradltione  occisi  a  Judxis 
pafriai  aposfoU  conjungcre,  ac  factam  muUo  post 
Austremonii  mortem  sevo  Jndatornm  ejectioneni 
hujus  Sitati  attribuere  vohterit.  QuodmuUo  magis 
susjHcarl  Ucet  In  Passiom  parva  ac  magna,  nhi 
idem  factum  narratur  cum  Us  adjunctis  qux  muUo 
efiam  propius  ad  Gregorii  Turonensts  narraWo- 
nem  accedunt;  manere  enim  dicuntur  haptizafl,  ct 
qui  baptismum  recusant  ejlci ; eodem  plane  modo 
res  accidit  suh  Avito  episcopo. 

c  Hic  primi  aucforls  fextus  terminari  videtur. 
Difficih  enlm  Intelhctu  est  cur  auctor,  qni  non 
semelGregorianamnarrationem  exscripsit  suo  eam 
argumento  apfando,hlc  verha prxsentia  Gregorli 
retinnerlt,  quoi  significant  Austremonium  adhuc 
requiescere  Iciodori,  si  statim  alio  trcmslatum 
fulsse  dicturus  esset.  Ideo  qus:  adduntur,  j^ost 
secutas  translaUoncs  adjecta putamus. 


E 


Num.  9.  —  1  Xon\.G-2. 


{\)Hist..  lib.IV.  cap.  12.  —(2)  Savaron,  OHgines  de  Clair-      lib.  V,  cap.  5.  (P.  L.,  tom.  LXXXVIII.  p.  186).  -  (5)  Epist. 
mont,^.o%  —  {2}His(.,  lib.  V,  cap.  11.  —  (i)  Miscellanea,      lib.I,  ep.4~3(P.  L.,  tom.LXXVIl,  p.  oU9  sqq.). 


GAPUT 


DIES  PRtlVIA  NOVEMBRIS. 


53 


A 


GAPUT  TERTIUM. 

Duplcx   translatio  ViilvkMini  et 
MauziacuuK  Miracula. 


III. I-       I  ostea  voro  per  rGvelationem  Domini  nostri 

"s     Jesii  Chrisfi,  quia  istlem  locus  a  suo    iferuni, 

^       exorljitatus   erat    lionore,   veniens  Arvernorum 

,'".    pontifex,  adhibita  secum  monachorum  caterva, 

'"'    canonicorum  insuper  niulfitndine  atque  frequen- 

tia  suEB  plelMsJussit  aperiri  beatissimi  martyrls 

Austremonii    sepnlturam.   Cum    autem    aperto 

sarcopha^^o  corpup  illius  inde  levaretur,  tantus 

odor  circumstantium  nares  perfudit  ut  vere  sci- 

rent  eum  [in]  anlani  paradisi  apostolorum  meritis 

sociandnm.  Inde  cum  snmnio  lionore  deportatns 

est   ad  Vulvicum  «  cocnobium,  nbi  beatisslnius 

martyr  et  pontilex   Prfejectus  jacet  hnmatus, 

ibique ,  Deo  ordinante  ,  sepulturiT-  jnxta  prjeli- 

batum    Dei    sacerdotem    Prifjectum  maityrem 

traditur  venerandus  h.  Ubi  dum  per  plurimum 

spatinm  jaceret,  postmodnm  auxiliante  Doniino 

ad  Mausiacense  monasteriuni  c,  qui  non  longe  in 

honore  sancti  apostoli  Petri  et  sancti  Caprasii 

niartyris  exstat,  cnm  ingenti   est  gloria  trans- 

latus  (/. 

13.  Nam  cum  isdem  Mausiacus  propter  malo- 
ai,„,    rum  hominum  invastationem  valde  a  suo  esset 
honore  dejectus,  venerabilis  vir  Lantredus  abbas 
ejus  cffinobii  ct  monachormn  caterva  rogaverunt 
Pipinum  regem  ipsius...  '  e  ut  conccderet  ejs  in 
civitate  Arverna  allquem  sanctorum  transferendi 
Ucentiam.  Rex  vero  clementer  illls  quod  pctebant 
concedens  et  non  post  multum  Vulvicum  veniens, 
atque  ex  sanctorum  corpora  illic  tumulata  inter- 
rogans*,didicit  beatum  Austremonium  olim  prce- 
dicatorem  ejusdem  urbis  fore.  Tunc  reminiscens 
monachorum  petitionibus,  divino  tactus  nntu,  ut 
scriptum  est :  Cor  regis  in  mann  Dei,  fjnocuinqne 
rolnerit  rertd  ilhnl,  celeri  nuntio  tVatribus  jubct 
ut  quantocius  properent  et  simul  cum  eo  sum- 
mum  martyi-em  deferant.  Qui  statim  cum  ingenti 
gaudio  pergunt  et  sepulturse  locum  cum  Joseph 
scriba  et  sacerdote  regis   in    altum    fodientes, 
C  noctemque  illam  pervigllem  ducentes,sanctissimi 
martyr-is  corpus  digne  componunt.  Mane  autem 
facto,  rcx  cum  excrcitu  suo  adveniens,  et  circum- 
quaque    per  onmem  regionem  audientes,  non 
raodica  ibi  facta  est  turba.  Rex  autem  sequebatur 
corpus  et  humeris  deportabat;  fit  ingens  Ijetitia. 
Qui  deferebant  Ifetabantur,  a  qulbus  auferebant 
flebant,  talique  ordine  beatus  martyr  Austremo- 
nius  ad  emndem  ^  voluit  monasterium  transferri. 
mmlis       1-1-.  Gredo  nutu  Dei  actum  fore    quod  primo 
^scit.      de  Iciodorensi  fuerit  ad  Vulvicum    delatus    et 
inde  Mausiacum.  Nam  isdem  beatus  Austremo- 
nius  in  loco  qui  vocatur  Hiciodorus,  sicut  disse- 
ruinms,    regulare    monasterium    primitus    con- 
strnens,  ibi  monasticam  tenuit  vitam.  Sed  jam 
non  solum  nec  regularis  ibi  erat  liabitus,  vernm 
f  etiam  propter  imminentia  paganorumbella/",  qu^ 

Arvemis  regio  perpessa  est,  nuUus  cultus  sanctte 
religionis  ibi  habebatur;  ob  id  voluit  asportari. 
Postmodnm  vero  a  regulari  iterurn  Mausiacense 
ccenobio  ^  placuit  transferri,  in  quo  loeo  quantas 
per  m[um]  Dominus  dignatus  est  operarl  virtu- 


tes,  miracula,  signa,  non  est  hoc  virium  niearum 
exponere.  Sed  ne  in  futurum  fabulosa  credantur 
quas  adhuc  nova  cernuntur,  pauca  de  miraculis 
quse  per  illum  in  eodem  monasterio  Dominus 
fecit  adgrediamur.  Nam  isdem  locus  sub  tanta 
debilitate    erat    adtritus,    quia     inter    onmia 
opulentia  sublimis  habebatur,  ut  jam  vix  propter 
oppressionem  pravorum  hominum  ibidem  ser- 
viontium  monachi  esuriem  valerent  adquiri.  Sed 
postea  Domino    annuente,  ejus  intercedentibus 
meritis  et  precibus,  ad  tantum  recuperatus  cst 
honorem    ut    sublimiter   majoribus    exfequaret 
locis  et  nil  frugi  habcrct  in  cunctis. 

1.5.  Cum  igitur  paulatim  fama  sancti  martyris 
circumquaque  reboaret,  fiel^at  ut  non  solum  ex 
vicinis  locis,  verum  elinm  ex  longinquis  regio- 
nibus  concito  gradu  expetenda  suffragia  adve- 
nirent.  Erat  autem  quidam  nobihs  genere,  in 
territorio  Turonico,  qui  male  patiebatur  a  ditmo- 
nio  et  no"te    ac  die  cnideliler  agitabatur.  Nam 
in  basilica  heatissimi  martyris  antistitis  atque 
confessoris  Turonicis  ab  uno  daemone  lihc-ratus 
est.  Qui  exiens  fertur  claniasse  :  Jum  qnia  mvritis 
hnjns  sancti  expellor  a  te,  ego  veniam  ad  sororem 
tuam.    Tu    autem    si    ah  aJtero  (lamiotie,  scilirrf. 
meo  sorin,  r/ti  liberari,  Arrernis  railc  ad  monasfe- 
rium    Mauziacnm,  et   ihl  a    heato   Austremonio 
curiiheris  ab  illo.  0  diabole!  invitus  ab  ejus  cor- 
pore  exiens  et  invilus  nt  mererelur  curarl  bona 
ventura  ei  prsedicens,  corpus  alterius  invasurum 
non  taculsti.  Tamen  isdem  honio,non  incredulus 
his  dictis,  ad  eumdcm  locum  pervenit  et  ejus 
basilicam  ubi  beatissinms  Dei  martyr  et  pontifex 
hnmatus  adhuc  jacebat  Austremonius,  Intravit. 
Qui    illico  ditmonem  cum  sanguine  vomuit  et 
ab  eo  liberatus  est.  Ibidem  per  tres  dies  vota 
et  orationes  Domino  persolvens,  ad  locum  unde 
venerat  sauus  redilt. 

IG.  Aliud  vero  miraculum  quod  Dominu?  per 

eum  operatus  est  narrabo.  Fuit  quidam  nomine 

Atdcgeus,  gravi  per  quinque  annos  infirmitate 

detentus,  nullam  corporis  sentiens  valetudinem, 

quia  per  onmes  membrorum  artus  una  tenebat 

ffigritudo.  Deportatus  autem  ante  sepulcrum  san- 

ctissimi  viri,  ubi  dum  pervigilcm  duceret  noctem, 

sanitatem  recepit  et  incoliunls  ad  propria  rediit. 

Nec  silendum  puto  quod   quidam,  Hildebertus 

nomine,pedum  amiserat  usum;  ubi  dum  portatus 

fuisset,  meruit  recipere  sanitatem,  et  qui  ahenis 

manibus  delatus  est,  propriis  gressibus  reverti- 

tur  sanus.  Sub  eodem  fere  tempore  deportatur 

quidam,  Adalbertus  nomine,  cum  duabus  feminls 

Aufrasia  et  Adalberga,  quibus  officium  pergendi 

erat  abiatum  ;  et  venientes  sanitatem  recipere 

meruerunt  et  incolumes  rcdierunt.  Venit  etiam 

ciuiedam    femina    Adalsindis     carens     luminis 

officio,  qure  alienis  manibus  deducta  et  oculorum 

Imnen  meruit  recipere  ac  sana  redire.  Adducun- 

tur  insuper  duo  viri  Slgobertus  et  Lantarius  cum 

quadam  femina  Adalberga  nomine ,  oculurum 

Imninibus  privati,  et  illuminati  reversi  sunt  sam. 

Veniunt  namque  higalbertus  nomine  et  Radulfus 

cum    Benedicta   et  Ingelberga ;  simul  othcium 

per-endi  eis  ablatum;  sed  meritis  sive  mterces- 

sionibus  pra.fali  martj-rls  a  contractura  pedum 

solvmitur,  et  nodi   disjungimtm,   et  incolumes 

revertuntur.  i      ■» 

17  Prffiterea  aliud  dictum  nnrabile  quod  egit, 
silendmn   non   puto.   Sanetus   namque   beatus 


EX    MSS. 


Eiiergimc- 
mcsUberatur, 


E 


■tniioiilur 
iiijiniiiis, 

jjeilibiis 

voiitracti, 

cmci. 


Pieiiitentis 
vinculum 


Num.  13.  —  '  Eiiuitanie  pi-ovincie  add.  2.  —  -  ex-interr. 


itit 


1   .>  _-  3  ita  1  ^.  -  Nttm  14.  -  ^  a-cosn.  ita  1,  2. 

Petrus, 


fefrcnm  ajmd 
sepuhriim 

S.  Austrenio- 
nii  dissilit. 


6 


Dmmoniaci 
fiberati, 


54  VITA  PRIMA  S.  AUSTREMONII  EPISCOPI. 

Petru^;.  princeps  apostoloruni,  a  Domino  lianc     sopulcrum  beatissinii  martyris  perducti  virlutem   D 

anguoribus  curai-e     omnipotcntis  Dei  ct  meritis  sive  prccibus  hujus 
:ti  curati  sunt,  et  sanitaHbus  restituti  nicolu- 


obtinuit  gratiani  utavariis  .ei.-o 
valeat  quoscumque.  Unde  accidit  ut  quidam 
Romam  veniens,  ob  niaxima  peccaniinum  suo- 
rum  molimina  brachia  ferro  utraque  vincta 
haberet.  Sed  dum  ante  sepulcrum  cum  vota 
adstaret  beatissimi  Petri.  ejusque  intercessio- 
nibus  cernua  devotione  supplicaret,  illico  ex 
sinistro  brachio  ferrum  nutu  divino  disruptmn 
est  et  ex  eodem  sanus  elTectus  est.  Sed  sequenti 
nocte  eidem  Dominus  per  visionem  revelare 
dignatus  est  :  Surgem  vade  Arvernis  in  Aquita- 
7iiam,  ef  qnxrf  monaafenum  Mauaiacion,  uhi 
beafns  martyr  et  poMifex    Aiistremoniits    adhuc 


sancl 

mes  redire  meruerunt,  ita  sani  ac  si  m  eis  jus 

proprium  dsemones  numquam  habuissent. 

20.  Est  aliud  pra^terea  memorabile  miraculum     ?7r  a  hym, 
quod  non  omnino  silendum  est.  Quidam  namque    et  ab  ob.^^es- 
toto  corpore  lepra  perfusus  ibidem  ad  beatissimi         ■'''""■ 
viri  corpus  perducitur,  qui  etiam  immundo  spiritu 
tenebatm-  obsessus.  Dumque  per    aUquot   dies 
ante  sepulcrum  gloriosissimi  pontificis  atque  mar- 
tyris  vota  sua  prout  poterat  cum  uxore  sua  persol- 
veret,  deprecans  Dommum  ut   sanctissimi  viri 
meritis  et  a  lepra,  qua  per  omnia  membra  erat 


Sionp 

dlB»)Ollis 

samtiis. 


kimatus  jacet.  Quo  dum  ordinante  Domino  Jem     perfusus.  eum  mundaret  atque  etiam  ab  innnundo 
Christo     perceneris,   alferius   hrachii    sanifatem     spiritu  curaret;  qui  meruit  exaudiri.  Nam  corpus 

ejus  et  a  lepra  curatum  exterius  et  ipse  mterms  a 
duemone  liberatus,  sicque  in  utroque  recipere 
meruit  sanitatem.  Ubi  dum  post  curationem  in 


C 


ciBci  ciirati 

et  alii 
dsemmiaci. 


recuperahis  et  u  ferro  liheraberis.  Qui  consurgens 
festine  Arvemisvenit,etMausiacum  monasterimn 
j'uxta  imperium  Domini  advenit.  Ubi  dum  ante 
corpus  viri  beatissinii  vota  sua  et  orationes 
persolveret,  sicut  Roma  in  visu  ei  prredictum 
fuerat,  ferrum  dextro  brachio  subito  contrilum 
est  et  brachium  liboratum.  Unde  satis  claret,  eum 
a  beato  Petro  Roma  solutus  sit  ab  uno  ferro,  et 
per  revelationem  a  sancto  Austremonio  ab  altero, 
quia  beatus  martyr  et  pontifex  Austremonius 
sociatus  est  apostolorum  meritis,  et  digne,  quia 
ab  apostolorum  principe  fuerat  ordinatus  et  ad 
Gallias  ad  preedicandum  destinatus  ,  ut  meritis 
illius  cosequaretur.  Homo  vero  qui  infirmus  venit, 
sanus  et  incolumis  Deo  protegente  ad  propria 
rediit. 

18.  Quidam  pra^^terea  da^moniacus  ad  emndem 
cum  ahis  quampluribus  sanctum  locum  advenit. 
Quem  quidam  monachus  ex  eodem  loco  multis 
ab  eo  causis  quEesitis  interrogavit  plurima;qui 
fertur  ei  respondisse  :  Tii  qnid  interroyas,  quid 
vis?  Tihi  quicquam  respondere  iwlo,  nisi  tantum  : 
Vohis  anfem  hac  nocfe  dorinienfihus  Austremoiiius 
ante  majestatem  divinam  adstahat  supplicans 
pro  his  omnihns  quorum  corpora  obsessa  hahemus, 
ut  ea  dimiftenfes  procul  ejireremnr  /wr/*'.  Et  cum 
monachus  interrogavit :  Qna  hora  eris  jJidsurus 
abeo?  Vel  nt  cumfuturum  sit  ut pellaris inde?  Ai 
ille  respondit  :  Sdo  quia  cum  primuni  signum 
motum  fuerif  in  ferfiam,  sfafim  hinc  egrediar.  Et 
sic  coaclus  est  ut  horam  expulsionis  suae  diceret 
et  pulsus  exiret.  Sed,  o  diabole  inimice  veritatis  ! 
quomodo  de  te  vera  dixisse  fatearis,  cum  men- 
dax  sis  ab  initio  et  in  veritate  non  stetisti,  et  qui- 
buscumque  suades  falsitatem  promittis?  Scio 
plane  quia  coactus  exiisti  et  magis  coactus  reces- 
sisti.  Honio  autem  ju]:)ente  Domino  hujus  sancti 
meritis  et  intercessionibus  hora  tertia  ad  motum 
signi  curatus  est  et  a  dEemone  liberatus,  atque 
sanitati  restitutus  rediit  incolumis. 

19.  Venerunt  etiam  duo  c^ci,  utrique  privati 
luminibus,  et  visibus  a  Domino  receptis,  ad  loca 
occulta  redire  sua.  Sub  eodem  vero  tempore  plu- 
rimi  sunt  adducti  maligno  spiritu  pleni,  qui  il)idem 
a  Domino  sanitatem  recipere  meruerunt  et  a 
malignis  spiritibus  liberari.  Daimoniac;e  qua;dam 
feminae  venerunt  duae.  Venerunt  etiam  et  tres 
viri,  onmes  a  dcemonibus  obsessa  corpora,  et  ad 


eodem  loco  persisteret  nec  ad  agellum  suum 
vellet  redire.  ammonitus  est  a  conjuge  sua  ut 
rursus  suum  propriosque  inviseret  parentes. 
Dumque  bis  terque  fuisset  ammonitus,  eique  sug- 
gereret  uxor  sua  ut  reverteretur,  mox  fertur  tale 
ei  dedisse  responsum  :  0  mtdier,  qnid  nie  tani  fre- 
quenfibus  insultas  t^ocihus  ut  domunculam  meam 
rrpetain  et  paupercidos  parentes  revisifem?  Num 
jmtas  aut  credis  me  adeo  venisse  ut  revertar?  Quid 
etiam  <estimas  me  triduo  precari  Dominum  j)Ost 
accepfam  sanitafem  meis  orationibus,  iium  vf  hinc 
recedam  et  teguriolum  meum  videom  ?  Non  utiqne; 
absit  ut  redeamus.  Sed  quia  Dmnino  miseranfe, 
merifis  istius  prwclarissiml  sancti  ab  infinnifate 
exferius  interiusque  curari  incrui,  hic  moriar;  et 
hoc  corpus,  Domino  juhente,hic  habebit  sepulturani, 
etsi  in  sferquiUnio  loceltum.  Sicque  factum  est  ut 
postera  die,sieut  prsdixerat,  vita  pntsenti  caruit, 
et  in  eodem  loco  sepulturte  est  traditus.  Credo, 
licet  leprosus  iste  vir  et  daemoniacus  fuerit.  tamen 
boni  meriti  eum  dico  fuisse,  qui  dum  curatus  a 
Dommo  esset,  noluit  redire,  sed  oratu  obtinuit  ne 
curationem  quam  acceperat,  denuo  ad  seculum 
rediens,  quodam  modo  perderet.  Elegit  enim 
magis  mori  ubi  curatus  fuerat  quam  iterum 
implicans  se  actibus  seculi,  perderet  vltam  quam 
per  gratiam  Sancti  Spiritus  habebat  acceptam. 

FINIT  PASSIO. 


F 


ANNOTATA. 


a  Vulvicum,  gallice  Volvic,  vicus  est  Arvernise, 
prope  liicomagum  (Riom,  Puy-de-Dome). 

b  Cfr.  Commenf.  prxr.,  uhi  de  frauslatione 
priina,  prxsertim  num.  99, 

c  Mauziacum,  galUce  Mosat,  Mozat  vel  Mosac, 
ricusest  Vulvicum  interef  Jiicomagum  sifus. 

d  Cfr.  Comment.prm,,  num.  100  sqq. 

e  Cfr.  ihidem. 

f  Cfr.  Comment.  prm\,  num.  99. 


VITA 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


55 


D 


VITA   SECUNDA   S.    AUSTREMONIl 


AUCTORE    ANONYMO 


ex  codice  Brnxellensi   85S0  ". 


CAPUT  PRIMUM. 


S.  Austreinonii  inissio  in  Galliam.  Labores  apostoliei.  Monaslerii 

lelodorensis  a^difieatio. 


[S. 
mentP 


I 


aliis  sex 
lalUam 

■issus 

Listremo- 

niiis 


Nniprr  vita  vel  passeo  sanuti  austhehonii 
EPisuopi  ET  MAhTYRis.  —  Imperatoris  seterni 
modortunine  universa  regnorum  sceptrti  regente, 
postquam  ejnsdem  filins  Dominus  nostor 
Jesus  C;in'istus  carnoam  formani,  qnam 
B  assumere  dignatus  est,  potontia  qua  docebat 
super  ca?los  evoxit,  sancti  apostoli  per  quatuor 
terriE  pla^^^as  se  diffuderunt  et  universis  nationi- 
bus  normam  fidoi  quam  a  Domino  accoperant 
observandam  tradiderunt.C.umque  per  id  teuipus 
Nero  inipiissimus  terra  marique  imperii  sui  frena 
laxassot  ot  in  Chri.sti  tanmlos  dira  ejus  rabies 
nimia  acorbitate  debaccharet,  contigit  beatum 
Glementem  pontificem^successorem  apostolorum, 
sanctse  et  summee  sedis  Romanae  gubernare  ' 
apicem. 

2.    Beatissimus    igitur   ac    gloriosus    Domini 
Austremonius,  apostolorum  Christi  coUega  prreci- 
puus,  ab  eodcm  a  beato  prjesule  Glemente  per  id 
tcnipus  digno  est  cum  honore  susceptus  et  loco 
maximre  venerationis  habitus.  Contigit  prtetcrea 
Valontiniani  et  Novatiiuii  hteresim  pullulari  ^  contra 
religionem  christianam  ;  unde  coaclus  est  beatus 
Glemens  sanctum  Austronionium  cum  aliis  qui- 
busdam  strenuis  ^  viris  in  partos  Galliarum  diri- 
gere.  Quorum  videlicet  virorum  illustrium,  qui 
jam  antea  per  beatorum  apostolorum  providen- 
tiam  singulis  erant  urbibns  delegandi,  lia^c  simt 
nomina  :  Turonus  Gratianus  episcopus,  Arelato  ^ 
Q  Trophimus  opiscopus,  Narbonie  Paulus  opisco- 
pus,  Tolosa  Saturninus  opiscopus,  Parisius  Dio- 
nysius  episcopus,  Lemovicas  Martialis  oplscopus, 
Arvernicam    donique    inter    oos     monarchiam 
Austremonius  incHtus  inartyr  post  Deum  suscepit 
regendam.  Hi  denique  omnes,  secundum  oinnipo- 
tentisDoi  cunota  regentisdispositionem,propriam 
meritonim  suorum  sunt  adopti  vicissitudinem. 
Nam  ex  eisdem  Dionysius  ac  Saturninus,  duo 
magna  luminaria,  per  martyrii  palmam  assocuti  * 
sunttoternifc  1'elicitatis  coronam;  Gratianus  vero 
Trophimusque  et  Paulus  ac  Martialis  verbi  Dci 
semina  ubique  dilTundontes,  etdo  vasis  iniquitatis 
immmorabiles  populos  reddentes  sanctseEccIesiae 
gremiis,  in  non  fieta  sanctilate  viventes,  optatie 
beatitudinis  sunt   olfecti   compotes,  et  licet  hi 
per  passionis  agonein  nec  non  et  alii  per  quietis 
diuturnam  confessionem,  prtesentem  sortiti  sunt 
corporum  metam,   unius   tamen    vitse    coelestis 
senatus  eos  pariter  in  isther  retinet  ovantes. 

3.  Venerabilis  ^  igitur  Dei  cultor  Austreinonius 
partos  Galliarum  ingressus  et  comilibus  prtolatis 


irventi)i 
risti  fithm 
mxdicat, 


Num.  1.  —  '  i-orf.  t'ubernavit. 

Num  2.  —  '  ita  passlm  in  cod.  occurrit  forma  deponens 
pro  tirtiia.  —  2  cotf.  strenuus.  —  ^  ita  con:,  jiriiis  Arela- 


a  se  mutuo  divisis,  tellus  Arvernicum,  ad  quod 
per  divinitatis  ^  dispositionem  dolegatum  se  fore 
non  dubitabat,  adgressus  est  intrepidus,  et  innu- 
mera  d^monum  delubra,qu«  por  eamdem  regio- 
nem  errore  fanatico  cuncta  colere  pro  diis  vide- 
bantur,  vanissima  esse  figmenta  publice  priodi-  E 
cabat,    satagens    ad    vivifica  Christi  convertere 
dogmata.  Spiritus  itaque  Sancti  virtute  fretus  ac 
munimine  verbi  Doi  firmitor  vallatus,  Arvernicie 
civitatis  moenia  incunctanter  adiit,  non  voritus 
vesanise  gentis  expetere  feritatem,  quia  mens 
Ghristo  dodlta  nulla  formidatur  incommoda.  Prse- 
torea  eviuigolizabat  ois  indesinentor  fidem  calho- 
licam,  quam  asanctis  apostolis  acceperat,  videli- 
cet  ununi   Deum  in  Trinitato  vonorandum,   et 
eumdem  in  tribus  personis  oxistentom  in  unitate 
summopere  colendum.  Docobatque  ieque  unigo- 
nitum  Dei  Filium  de  supernis  cuelorum  ad  forras 
descendisse  pro  salute  cunctorum  in  plenitudino 
temporum;  propterea  lequum  non  esse  ut  homo, 
C[uiest  et  rationiscapax  et  magno  pretio  sanguinis 
Domini  omptus,  ad  ^  injurias  ejusdem  Doi  idolis 
mutis  et  vanis cervices  suasinclinaret.Pnedicabiit 
alternam  dilectionem  ad  invicem,  et  quod  sibi 
quis  uuituo  juvamine    fieri  optaret   alteri  non 
clenegaret.  Asserobat  omnibus  bonorum  operum 
exhibitionibus  insistendum,  toto  nisu  ixcceleriuis 
pai-are  viam  Domino  In  cordibus  eorumdem  infi- 
delium,  qui  per  tot  soculorum  curricula  per  infi- 
delitatom  duruerant,  saxea  gorentos  corda,  ado-  E 
rantes  creatm-am  potius  quam  creatorem. 

4.  Erat  Igitur  urbs  ad  quam  vir  Domini  Austre- 

monius  perrexit  in  suporcilio  montis  posita,  quae 

socundum  illius  temporis   errores   et   conventn 

populorum  et  nobilitate  inclita  videbatur,  niuris 

turribusque  fiimiissirnis  vallata,    ot   aqua?ducfu 

grandi  mirifice  irrigabatur.  Erat  et  terris  fecunda, 

nomorosa  arboribus,  vineis  uberrima,  commerciis 

referta,qufE  a  maligno  incredulorum  ccetu  inmie- 

rito  videbatur  esse  corrupta.  Ad  hunc  denique 

locuin  insignis  Domini  Austremonius  proporans, 

et  quampluribus  iid  fidei  rudimenta  convrrsis  ac 

superfluis  deorum  cultibus  abjectis   ot    ararum 

delubris  ex  parte  dirutis,eccIosiam  in  honore  beati 

Petri    apostolorum    principis    Domino    favente 

construxit.  Quo  negotio  boni  primordii  patrato, 

«avisus   est  beatus  pontifex  quod  de  adquisitis 

Domino  populis  matrem  fidelium  coadmiari  vide- 

ret  ecclesiam,  ubi  advenientos  populi  veternosas 

oriminum  diluerent  noxas  et  por  fidem  inteme- 

rati^  Ecclesite  gremiis  rodditi,  perpetuam  trans- 

tensis.  —  *  cod.  assecutis. 

Num   3.  —  '  '»  cod.  antr  hanc  cocem  iidd.  sequitub.  — 
a  cod.  divini  lantis.  —  '  cod.  ab. 

ferantur 


ecclesinm 
construil 

et  cleriros 
ordinat. 


56 


EX   MS3. 


Prodiffio 

ivstici 

^tis  ope 

naufragio 

erepti. 


VTTA  SECUNDA  S.  AUSTREMONII  EPISCOPI. 

iiec  ipsuin  inutilandi  licenliam  habcre  :  nierito  D 
pares  et  niartyrii  agoneque  et  di^nionum  prote- 

statione.  ,      ^  , 

G.  Claris  i^itur  signis  radiante  beato  pr«sule 
ita  ut  nullo  in  loco  lateri  potuisset,  prodentibus 
eum  energumenis  quos  ipse  curabat,  cuepit  se 
omnis  populus  eidem  olTcrre,  relicto  gentihtatis 
ritu;  quos  ipse  unda  sanctificationis  respersos 
benignissimis  instmebat  documentis,  quatenus 
supernis  inhiarent  postquam  Christi  gratium 
agnovissent.  Et  quidam  ex  eis  tanta  Domini  smit 
gratia  repleti ,  ut  et  sufTragatores  magistri  fierent 
et  cooperatores  verbi  Dei  qui  paulo  ante  cultores 
esse  idoloruni  desierant,  et  ubi  d;Temonum  delu- 
bris  anle  latuerant,  ibi  summo  Deo  magnis  jubila- 
tionibus  conerepabant.  Unde  et  tantus  ardor  fidei 
Domino  annuente  in  eorum  cordibus  incanduit, 
ut  tam  multiphces  ibi  ecclesias  conderent  quantas 
in  nuUa  aliarum  regionum  civitate  constructas 
esse  cernimus. 

7.  Longo  igitur  tempore  beatus  Domini  Austre- 
monius  in  hac  regione  fehciter  conversatus,  in 
apostolicffi  sanctitatis  excehentia  vitam  ducens, 
innumera  virtutmn  operatus   est  insignia,  qure 
nmic    stilo    prosequi    supervacaneum   ducimus; 
prEesertim  quia  et  valde  erat  difficile  inter  tot  in- 
numeras  plebium  cohortes  frequentantcm  eum  et 
quodammodo  discurrontemagnosci  nisi  declaran- 
tibus  signis.  Namclaudis  gi-essum  reddendo,  mor- 
tuos  ab  inferis  vitae  reddendo,  energumenos  ^  ab 
obsessis  dsemonibushherando,  csecis  lumen  prte- 
bendo,leprosos  curando  aharmnque  mirandarum 
signa  virtutmn  patrando,  totam  gentem  Arverni- 
cam  Domino  favente  ad  fidei  aequitatem  conver- 
tit.  Signa  enim,  ut  ait  apostolus,  non  sunt  fidelibus, 
sed  fnfidelibiis.  Confirmato   ergo  in  Dei  timore 
populo,  providit  ex  eis   sollertes   et  industrios 
quosque  viros,  qui  et  rerum  administratione  cete- 
ros  pra^rent  et  prudentice  sagacitate  miro  calle- 
rent  ingenio,   qui  et  zelo   divini  amoris  referti 
Eequitatein  diligerent  et  non  haberent  dolum  in 
lingua  sua,  nec  exercerent  ^  malum  in  proximos 
suos.  Hos  itaque  tamquam  bases  colunmarum 
ceteris  praefecit,  movens  eos  ut  inscios  et  rudes 
docerent,  omnesque  ad  meliora  provocarent  et 
ad  fideni  quam  ab  ipso  didicerant  minime  devia- 
rent. 

8.  Est  locus  in  confmio  Arvernicfe  dioecesis  qui 
antiquorum  relatione  priscorum  a  dominis  tri- 
bus  sortitum  retinet  nomen  b.  IUuc  quippe  semel 
in   anno   convenieliant    beatus    Austremonius , 
necnon   egregius  Leinovicensium    MartiaUs,    et 
inclitus  martyr  Saturninus  Tolosanus,  tamquam 
lumiiiaria   huic    mmido   micaiitia.   Conferebant 
inter  se  de  supernis;  de  statu  Eeclesio;  catho- 
UcEe  ac  de  suarum   ovium   protectibus    mutua 
alternatim  confabulatione  disserebant,  vel  si  ibrte 
in  alicujus  plel)e  aliciuis  hseresiarcha  oriri  vide- 
retur,  qui  raaxime  m  primordia  nascentis  Eccle- 
siai  pullulari  videl)antur.  mutuo  verborum  jaculo 
funditus  ab  Ecclesiu  evelleientur,  vel  si  a  piopriu 
errore  non  resipisceret,  inler  biothanathas  pro- 
scriberetur.  Qua  ad  invicem  sanetissima  coUa- 
tione     examinata,     unusquisque     ad     propria 
repedabat  ovilia. 

9.  Operse  pretium  videtur  et  illud  non  reticere, 
quod  qutedam  exstitit  causa  qua  ad  Bituricense 
pagum  ire  decrevit ;  dispositumque  peragens  iter, 


ferantur  ad  aulam.  Cernens  itaque  per  sua; 
exhortationis  ac  prsedicationis  instantiam.  quse 
de  ore  ejus  Donmio  suggerente  ineffabiliter  pro- 
fluebat,  innumerabiles  utriusque  sexus  catervas 
ad  immortales  fidei  latices  cursitando,  immensas 
crcatori  omnium  rependebat  gratiarum  odas. 
Instituit  denique  more  ecclesiastico  sacerdotum 
ac  levitarmn  distincta  singillatim  officia  singu- 
lorumque  graduum  vel  qui  psalmos  alternatim 
reboarent  ordinatissime  histitutadecrevit. 

5.  Miraculoruin  porro  insignis  ^  hunc  beatum 
pn^sulem  decorare  Doinliius  dignatus  est  tam 
innumcris,  ut  mentes  rebellium  non  minus  mira- 
culis  ad  crcdendum  incitarentur  quam  exhorta- 
tionibus  crudireutur.Ex  quibus  ut  niajora  prsBter- 
mittamus,    unum    de    minimis  ex    quo   majora 
perpendantur  refercndum  videtur.  Quodam  die 
dum  pretiosus  Domini  Austrcmonius  juxta  Flave- 
ris  fluvium  consisteret  et  populos  quos  per  fidem 
Domino  adquisierat   verbo  prsedicationis  veluti 
novella  plantaria  ccelestibus  irrigaret  monitis,  tale 
inibi  fertur  accidisse  signum  ex  quo  partim  datur 
intelligi  quanta  excellentia  sint   tanti  viri  acta 
B  perpendenda.   Revelatione    quippe    notum    est 
eorum  qui  adfucre,  quod  duo  rustici  ad  ligna 
caedenda  proficiscentes  pi-3efatum  flunien  trans- 
fretare  conati  sunt.  Cumque  illic  ubi  pontifex 
Domini  preedicationi  studebat  paululum  suhsti- 
tissent,  unus  ex  ipsis.  accepto  pane  quem  refectio- 
nis  hora  comesurus  ^  erat  et,  utcreditur,inspirante 
Domino,  perrexit  adbeatum  antistitem  obtulitque 
ei.  Qui   suscipicns    eumdeni    panem   benedixit, 
eidemque  rustico   ex  ipso  eulogias  dedit.  Mox 
rediens,  naviin  cmn  comite  suo  plurinhsque  aliis 
conscendit  ct  vcnto  flante  commovctur  ^  aqua. 
Carina  vero    inter  undarum  minaces  procellas 
undis  dehiscentibus  male  agitata  submergitur, 
omnibusque  dirus  patet  exitus,  eorum  corpora 
volventibus  undis  spiritu  vitali  carentia.  Evasit 
autem  is  cui  bealus  pontifex  Austremonius  eulo- 
gias  dederat,  ipsius  eum  protegentibus  inter  undas 
meritis  a  quo  in  ore  perceperat  donum  benedi- 
ctionis.  Sed  totius  nefand^  artis  auctor  dcemon, 
qui    hujus  tam  iniseri  negotii    cxstitit   impiger 
patrator,  cemens  hunc  virum  incolumem  ad  littora 
tendentem,  quem  meritis  bcati  viri  Dominus  libe- 
rare  decreverat,  ad  collcgam  suum  itidem  mah- 
C  gnum  clamitabat  in  aere,  audiente  populo  :  Heus 
tu,  ait.  qnid  operoris? Ciir  hitnc  2>ermittis  clabi  qiii 
iam  pernicihus  alis  iindas  fransmeat  fltnnitiis?  Ad 
quem  ille  :  Non  valeo,  Vicet  wex  sit  volnntotis,  qnia 
AustremoniuSj  qui  nos  umiique  ejieit,  iUi  eiiloijias 
(hdit.   Quo  audito,  universus  populus  qui  huic 
spectaculo  intererat  et   qui    deinceps  comperti 
sunt,  beati  prresulis  pra^-dicationi  avidius  inha^se- 
rmit.  Mos  eliam  mde  inolevit  in  omnem  regionem 
ut  jejuni  quique,  si  sacerdos  adsit.  eulogias  acci- 
piant.  quai  merito  pro  sanctsB  communionis  vera 
ratione-*  habentur.  0  quam  pari  et  fequo  libramme 
a  superno  inspectore  sanctorum  merita  pondcran- 
tur!  Hic  dilectus  Donhni  Austremonius  Arvernicce 
gentis    aggressus    edomare   feritatem,   fatentur 
da^mones  se  illum  non  posse  impedire  qui  ipsius 
saneti    erat   munitus  benedictione.  Pari  ordine 
Saturninus,  martyr  Domini  inclitus,  ipsius  comes, 
ut  supra  retulimus,  Tolosan^e  gentis    expetens 
verbo  fidei  demulcere  rabiem,  fatentur  numina 
daemonum  ejus  se  pra^sentiam  tolerare  non  posse 


ef  aliin 
711  iraciills 


pluj'>mis  tuta 

geiif  ad  fidem 

converm. 

E 


Siiigiiliis 

aiiiii^  ronro- 

nit 

S.  Austre- 

nioiiius  SS. 

Martiateiii  ^' 

Sntiirittiiiini. 

h 


Niim,  5.  —  '  ita  cod.  —  ^  cod.  comessurus.  —  ^  cod.  com- 
moventur.  —  *  cod.  veracione. 


Nam.  7,  —  ^  cod.  erguminos.  —  ^  cod.  ercerent. 


repperil 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


57 


iitii- 

ini 
cl 

'tW 

mm 
rat. 


»1  sihi 

'iiiif 

ido- 

se 

eriitm 

l.at. 


ropperit  quemdam  vii-uin  illu^;tn^sinuuu,  uouiinc 
Cassium,  cuui  suis  tratribus  gravi  languore  iufir- 
mitatis  toto  corpore  ipsoque  vultu  dehonestari ; 
quos  ab  eadem  cegritudinis  incomtuodifate  ere- 
ptos  pristinae  sospitati  reddidit  Itetos.  Erat  autem 
prtefatus  vir  Cassius  nataliuni  splendore  decora- 
tus,  et  quod  mull:v  benignilatis  esset  suorum 
affinium  protestal)autur  edicta.  Qui  quautte  fuerit 
sanctitatiscujusve  meriti^fmis  probavit,  in  quo 
oumis  laus  secure  canitur,  qui  pro  Deo  ad  pal- 
mam  usque  martyrii  dicitur  pervenisse.  Itaque 
beatus  Austremonius  ad  Bituricensium  incolas 
usque  perveniens,  populum  adhuc  in  fide  vacil- 
lantem  suo  studuit  roborare  documento  et  exem- 
plo  .  et  inibi  aliquantisper  commoratus,  in 
ejusdeiu  catliedrie-poutificatu  sublimavit  beatum 
Ursinum,  di.scipuluui  siuun,  nobilitatis  apice  pol- 
lentem  et  per  omnia  Deo  placere  studentem. 
Clericorum  ergo  et  laicorum  rebus  benignomode- 
rauiine  compositis,  Isetus  in  Domiuo  Arvmiica 
repedavit  ad  arva. 

10.  Denique  triginta  et  scx  annis  cum  magno 
eertamine  pontificatum  ejusdem  m-bis  rexit,  et 
perseveravit  fere  usque  ad  tempora  Trajani 
imperatoris.  Postea  vero  Urbicum  virum  sanctis- 
simum  in  ponlificali  culmine  ordinavit,  omnem- 
que  clerum  et  plebem  illi  commendavit  ac  dimisit 
ad  regendum.  His  rite  peractis,  pretiosus  Domini 
Austremonius.populorum  frequentiam  non  ferens 
et  aniles  laudum  strepitus  vulgi  refugiens,  in 
pontificali  quoque  culmine  positus  favores  adu- 
lantium  perhorrescens.  toto  aniuii  proposito  spi- 
ritali  theoriBe  decrevit  inhserere:  omnibusque 
modis  oblectamenta  mundi  respuens ,  ipsc  ad 
meridianam  plagam  eremum  concupivit;adquod 
perveniens  monasterium  construxit  in  loco  qui 
vocatur  Tciodorus,  ut  tanto  ibi  Domino  vacaret 
liberius  quantum  a  numdiali  hominum  strepitu 
erat  segregatus.  Ubi  non  modicam  monachorum 
conslituens  turbam,  apostolicam  vitam.  quam 
pleniter  didicerat,  feliciter  illis  tradidit  conser- 
vandam ;  ad  exemplum  videlicet  beatorum  apo- 
stolorum  et  per  ipsos  credentium  docens  eos 
vivere,  de  quibus  dicitur :  Midtitudinis  anfem  cre- 
ihiifiinn  erat  cor  uiium  ef  anitna  una,nec  quisqunm 
aliqnidsnnm  esse  dicebat,  sed  erauf  iUis  omiiia 
communia. 


RX  MSS. 


c 


ANNOTATA. 

a  Cfr.  Commcnf.  prBv.,  >ium.  lO.Haiic  Vitam  iu 
Comment.  przev.  passtm  Passioiiem  parvam  appel- 
hrvimiis. 

b  Cfr.  Comment.  prxf..  nnm.  07. 

CAPUT  SECUNDUM. 

JudaH)runi  conversio  lontota. 
Lueius  puor  a  palro  nocalus. 
S.  Austromonii  marlyriun» 
ot  sopultura. 


„cia:i  Per  idem  vero  lempus  non  modica  Judaic^e 

remonio  gentis  agmina  in  urbe  Arvernica  videbantur  esse 
orfe,,,       diffusa.  Sed  et  antiquus  hostis.  videns  sibi  periisse 

iintliir, 


E 


quos  per  fanuilum  suum  Austremouium  Dominus 
adquisierat,  et  dolens  innumerabiles  populos  pcr 
ejus  pr*dicationem  de  suis  fuucibus  extruhi,  tuto 
suo  illo  antiquo  conamine  suae  artis  apodixen  ' 
pcrfidam  gentem  hanc  in  virum  Dei  conatus  est 
exercere.  Venim  cum  beatus  prtesul  hunc  infe- 
licem  populum  propter  piaculum  in  Salvatorem 
commissuui    umltis    increpalionibus    argueret . 
atque    ex   divinarum   scripturarum   auctoritate 
ostenderet  pro  salute  gentis  humaiiai  de  cnelo 
puuidescendissead  terras  el  iuearnatum  de  Spi- 
ritu  Sancto  ex  Maria  Virgine ,  isdem  perfidus 
populus  nullo  modo  ei  prEebebat  adsensum,  nec 
solum  de  quibus  eos  monuit  ex  incredulitate  ^  el 
duritia  sui  cordis  poenitentiam  non  egerunt,  sed 
insuper  in  ejus  necem  apertis  persecutionibus 
conspiranl.  Quod  saucti  diu  discipuli  perspicaci 
curiositate   animadvertentes ,   indicare   student 
magistro  quod  isdem  nequam  populus  de  ipsius 
iiiteritu  tota  mentis  aviditate  pertractaret,  dicen- 
tes  illi  :  O  fer  rjuaterque  beate  dominc  pater,  num 
iipioras  hujus  vesanx  ge.nfis  Jndaicm  pcrfidiam  in 
fui  f/rassari  ^  perniriemY  Cfrte  quidem  fafeinnr, 
id  palam  sit  tihi,  noveris  linnc  c.mtnm  malignum 
suift  machinationihus  dolosis  pate.rnitatem  tuam 
ocius  e.rsfin(/uere  velle  et,  si  fas  sit,  nomen  tmmi 
fundifns  a  viventdms  aboleri  velle.    Cnde  nt  tni 
cnram   agere  magnopere  digneris ,  sancte  pafer, 
oramns,  quui  in  hnjus  insanissimx  gentis  dolos  te 
incidere  rafde  pertimesciinns.  Novimus  quin  qnl 
cwli  terrsqiie  recforem  carne  visihili  mundo  appa- 
rentem  interficere  non  sunt  veriti ,  forte  nec  tiim 
miserehuntur    revercnda-     senectuti,  et   te    .■^ancfo 
pafre  erudiente  didicijnus  quia  in  occasn  honi  pa- 
storis  magna  exstat  ruina  subjectas  plebis.  Quod 
nehuic  innnmerahdi popidn  per  tnam  eriiditionem 
Domino  adquisito  provcniat ,    magna   sagacifate 
tnam  paternitatem  providere  congrnit.  Queb  cum 
vir  Domini  a  discipulorum  ore  mente  tranquilla 
et  vultu  alacri  hausisset,  sic  demum  ora  resolvit : 
FeVix,  inquit,  hujus  famm  relatus,  si  ad  dictorum  * 
fidem    proveniat    effecfns ;    opfimumque   est  pro 
Christo  hujns  corporex  molis  suhire  dispendium 
si  ex  eo  pervenitur  ad  felicissimum  supernx  beafi- 
tudinis  immarcescibUe In-arinm.  Nam,  quod  fateor 
nf  palam    sit    omnibns ,  sciafis  me  pro  Christi 
Domini   timore  imiumeras   velle  perpefi  cruces, 
horrendos  quoqitc   heUuarum   amplecfi  hiatus  et  ^ 
iminmera  tormentorum  gencra  ,  quonsque  vitalis 
fiatns  deficiat,  non  timere;  maxime  cum  amplecicn- 
dum  sit  eornm  doH^  occnmhere  qni  in  Domini  Jesn 
nece  manus  trnculentas  injicere  non  timuere.  Popu- 
Imn  autem  suumdeificu  Omnipotenfis  clcmentia  sua 
ineffabili  providenfia  ubique  circnmteget  ^  et  mise- 
ricordia  qna  enm  volnit  revocari  a  tenebris  ad  se, 
qui  est  vera  Inr,  fine  fenns  non  desisfef  tueri  et 
conservare.  Oumibus  quoque  indesinenter  nionita 
salutis  suggerebat.  ita  inquiens  :  Filiofi,  sufficiat 
unicuiquc  hactenns  sna  exercuisse  studia  et  sut 
in  volupfatibiis  deserviisse;  reliqunm  superest  ut 
qiiod  quisqne  vivit,  Deo  et  non  sibi  vivat,  qiii  reddi- 
turus  est  secundum  opera  sua  unicuique. 

1*^  HiEcethujuscemodiverbacumvirDoinini    gmmlatus 
fdiis  ciuos  in  Christo  per  evangelium  genuerat,      '^^i^^ 
tranquillo  ut  erat  semper  vultu  oreque  venusto 
perorasset,coeperunt  discipuloruiu  mcntes  magno 
moeroris  pondere  priEgravari.cernentes  eum  insi- 
diantium  laqueosetminas  plus  nppeterequamfor- 


Num.  9  -  >  cod.  meriUs.—  ^  ita  fo,-r..p,;,is  cnthedram.      tia^saie.  w-  "•; 

Num.  11-  —  '  sic  cod.  -  -cod.  incrudelitate.  -  ^  coii.      tegeiet.  ^ 

Novembris  Tomns  1 


midare. 


VITA  SECUNDA  S.  AUSTREMONH  EPISGOPI. 


KX    MSS. 


B 

Martijriiim 
Lucii  pucri, 


et  deiudc 

ijjsins 

S.  Auslremo- 

nii. 


58 

midare.  Qxios  intuens  inquit :  Cur,  carlssiini,  iiiihl 

soUto  triMiore><  effirimini?  Xum   arhitramini  me 

pro  Chrtdi  Dominl auiorecntawinis  mjonem  per- 

tinmcere  ?  Scitote  quia  pro  eo  cunrta  quai  a  qnovis 

laforc  ^  possuiit  excoyitari  ^  suppliria,  suni  paratus 

jm-ferre.Si  enim  Chrislum  Dominumoportuitpati 

H  ita intrare  inghriam  mam,quis  cffo  sum  qui pro 

eopati  recumn  ^  ?  Vtinam  rd  idoneus  sim  disci- 

pulorum  ejussequi  vesti(/ia,  qui  per  ampla  orbis 

spatiavariasuntperppssiformenta.  Non  est  ennn 

servnsma/or  doinino  suo,  neque  discipulns  major 

eo  qni  misif  Wum.  Quilius  vevbis  aniniiequiores 

effecti,   pritstolabantui-  euui    quotidic  adversus 

nefaudissiinam  gentcui    dimicantem  et  eloquia 

salutis  more  vehemcntissimi   torrcntis  cvomcn- 

tem,  quse  quidem  aliis  erat  odor  viti^  ad  vitam, 

non  credcntibus  vero   lapis  offensionis  et  pctra 

scandali ;  numimineque  regio  septus,    Christum 

omnimodis  non  desfitit  palam  praidicare,  utpote 

quem  scmper  orc  ac  mente  gerebat    et  cujus 

tamulatui   indesinenter    inhcerebat;  et  quos  ab 

eommprava  revoearc potcrat  synagoga,coufestim 

salutifera  respersos  unda  universorum  Domiuo 

subdcndos  sancta  aggregabat  in  aula. 

I3.Unde  factum  est  ut  cujusdam  ex  proceribus 

.ludaiciB  plebis  filium    ^    baptismi    sacramento 

lotum  populo  sociaret  fidelium.  Fiunt  ergo  nota 

patri  JudaiO  quje  a  beato  Austremonio  fuerant 

gesta,  suum  utique  fllium  lavacro  salutari  rena- 

lum.  Quam  ^  ob  rem  ejusdem  genitor  amarissimo 

commotus  felle,  etultraquam  credi  potest  aegre 

fcrens,  multitudine  suib   geutis    agglomerata  ^ 

veluti  olim  ad  Domini  Jesu  necem  cucm-rerant, 

sicitidem  nunc  ubisanciusDomini  degebat  pari 

voto    eademque  pcrliuacia    ctfcratus   adcurrit , 

filiumque  suum  qui  viro  Domini  indissociabiliter 

adhi^rebat  arripiens.  in  puteum  qui  nunc  usque 

permanet    pertinaciter    projecit.     Beatum   vero 

Austremonium  antistitem    temerariis    manibus 

pariter  aggredicntes,  muUis  verbcribus  diversis- 

que  suppliciis  diutissimeaffecerunt;cumque  inter 

hffichostiam  jubilationis    et    gratiarum    laudes 

Douiino  infatigabilitcr  offerret,  tandem  cum  capi- 

lis    multatione    decorarunt.  Ad  cujus    protinus 

egressum  animse  fiunt  obviam  polorum  catervte, 

et  dulcitcr  hynmizantes  ad  superuie  curige  sena- 

tumovautem  admittunt,  consertusque  apostolo- 

rum  choro,  martyrii  palma  laureatus,  quorum 

exstitit  in  mundo  imitatoret  collega  eximius.  0 

quani  prasclaram  meritorum  vicissitudincm  con- 

tulit   arbiter  «ternus   huic  sanctissimo  martyri, 

qui  videntibus  cunctis  {Ethereum  penetravit  pala- 

tium,  regnaturus  cuin  eo  in  a^ternum. 

14-.  Impiorum  denique  phalanges  adhuc  inpre- 
tiosum  Domini  martyrcm  Austremonium  saevien- 
tes,  ejus  venerandum  caput  post  parvuli  corpus 
in  puteum  projecere.  Sed  is  cujus  moderaiiiine 
seculorum  ordo  dccurrit,  suorum  ubique  fidelium 
curam  gerens,  religiosos  citissime  preeparavit 
viros  qui  et  pretiosum  caput  et  parvuli  corpus  ab 
aquoso  eruerent  domicilio  et  meliori  rccouderent 
niausoleo.  Sublato  itaque  a  puteo  magni  pretii 
thesauro  in  ccenobio  '  Incioderense,  quod  idem 
inartyr  Domini  olim  construxerat ,  utrosque 
favente  Domino  locare  decrevemnt.  Quo  peracto 
tanta  coeperunt  micare  ad  hujus  egregii  niartyris 
loculum  insignia  virtutum  quanta  nullius  valet 
effari  lingua  viventium.  Nam  et  ex  aqua  putei 
illius  quo  sanctum  corpus  est  projectum  multi- 


D 


E 


C 


tudo  languentlum  fidelitcr  lianricns  menlissancti 
viriab  onmi  cruebautur  incounuoditatc,  optatiE- 
que  reddebantursospitati.Singulis  quoquc  amus, 
eodem  die  quo  beatusmartyr  relinquens  terrena 
penetravil  siderea,  ejus  putci  lympha  ab  mns 
supergrediens  sua  mirabiliter  videbatur  hume- 
ctarc  ora,  largifiuam  et  quasi  superinundautem 
'^ancti  martyris  dcsiguans  virtutem. 

\o    Patrato  itaque  hoc   scclcre  Judin,    ccppit 
odium  christiaJiorum  in  eos  vehemcntcr  cbulin-e, 
tautaque  eos  infcslatione    ccepcrunt    mipetere, 
variis  eos  suppliciis  afficientcs,  quousquc  proprns 
sedibus  eliminali  suffi  habitationis  cxtones  eih- 
cerenlnr  :  ita  ut  no  unus  cpiidem  in  omni  rure 
Arvernicovelutiinaliis  nnmdi  regioniljus  habi- 
tare  sinatur  usque  in  prteseus,  cougruam  meritis 
illorum  Domiuo  vicissitudinem  rependente.  Qui- 
bus  ad  nihilum  redactis,  ca-perc   religiosi  vu-i, 
divini  amoris  zclo  fervidi,  eumdem  locuin  quo 
sanctum  martyrem  tumulavcrant    suiumo  cum 
honorevenerari,  multique  cx  longinquis  rcgioni- 
bus  adventantes  magnis    cum  muneribus  beati 
martyrisAustremoniicxspectabautsuffragia,cujus 
ope  freti  et  munimine  fulti,quacumque  incommo- 
ditate  dctinebantur  eruti,  sani  et  alacres  ad  pro- 
pria  reverlebantur.  Factumque  est  ut,  quamdiu 
populus  superstes  fuit  qui  signa  et  prodigia  beati 
martyris    viderant    et  nota    mente    recolebant, 
sepulcrum  illius  etmagnis  nitescerent  donariis  et 
plurima  totius  vulgi  frequentia  veneraretur  a  cun- 
ctis.  Quos  e  scculo  excedentes  pluribusque  jam 
annis  evolutis  refrigescente  caritate,  ccepit  isdem 
locus  frcquentia  hominum  destitui  et  paulatim  a 
pristiuo  lionoris  statu  annullari.  Et  licet  non  dubi- 
tareut  bcatum  martyrem  eodem  loco  manere,non 
maxiuuuntamen  ei  exhibebantvenerationisfamu- 
latum,  quousque  illmn  vis  divina  eo  transfcrre 
decrevit  quo  nunc  decenter  quiescit    humatus, 
favente  regc  reguniDomino,cui  est  bonor  et  gloria 
in  secula  seculorum.  Amen.  Explicit  vita   vel 

PASSIQ  BEATI  MARTYRIS  AuSTREMONII. 

CAPUT  TEHTIUM. 


Revelatio  corporis  S.  Austremo- 
nii.  Duplex  translatio  Vulvi- 
cuni  et  Mauziacuni.  Miracula. 

Ue  translatione    jussu   regis  ad  locum  mau- 

ZIAGUM     ET     DE     MIRAGULIS     IPSIUS     PB<EFULGENT1BUS. 

Post  longicva  annorum  curricula  quo  gloriosus 
martyr  Domini  Austremonius  con^umniato  inar- 
tyrii  agone  in  lciodorensi  ccenobio  diutissimc 
quievit  humatus,  placuit  divint^  majestati  nmndo 
palam  facere  quautas  virtutis  csset  isdem  inartyr, 
cum  eum  ab  eotlem  loco  transfercndum  decrevit. 
Per  idem  tempus  regebat  Arvernicie  sedis  cathe- 
drain  prcesul  nomine  Cuutinus,  qui  in  suo  diaco- 
natu  prius  eamdem  ecclesiam  ubi  vir  Domini 
quiescebat  gubeniavit.  Igitur  dum  nocte  quadain 
inlcctulo  cellte  su^e,  quae  huic  basilicse  adhierebat, 
decumberet,  audivit  psallentium  quasi  parum 
resonantibus  vocibus;  et  continuo  surgens  vidit 
templum  magno  splendescere  luuunc.  Obstupe- 
factus  namque  aspexit  intrinsccus;  erat  enim 
cellula  illa  iii  suporiore  contra  fcnestras  teinpli. 


Jiifiiti 

e.rjnthi. 

S.  Austreino- 

nnsepulenim 

inirttciilis 

pritfs  celebre, 

deinde 

m't/lectum. 


Reliquim 

S.  Auslremo- 

nii,  agente 

Cautino, 

rursus 

honoratm, 


Nmn  12.  -  »  forsanliaove,  ut  in   Vitu  terlin.     -  ^  cotl         Num.  13.   -  >  fidelium.  -  ^  cod.  quem.  —  ^  cod.  agglo- 
e.xcogita.  -  ^  rorf.recusam.  remeiaU.-  Nom.  U.  -  '  (i.  c)  vod.  incendio. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


59 


B 


c: 


Et  vidit,  pI  etco  circu  lumiilum  multiludo  alba- 
torum.  teuentium  cercos  et  psallentium.  Quod 
diutissiuip  cernens,  cum  discessissent.  statini 
facto  mane  jussit  tumulnm  cancello  vaiiari  prfe- 
dixitquG  reverontiam  illius.  Ex  hoc  eniui  frequens 
oratio  super  tumuluiu  fimditur  et  auxilia  antisti- 
tis  impelrantur. 

17.  Ig:itur  Waudalica  porsecutione  ingruente  '. 
urbes  pluriuige  per  Galliaui  dirutee  fuerunt ;  cujus 
persecutiouis  tempestaleui  prfpclara  urbs  Arver- 
nica  vitaro  non  valuit;  nam  ot  eadem  pari  modo 
est  eversa.  Sunt  hactenus  iu  moniiueutum  auti- 
quiB  nobilitatis  ruince  aedificiorum,  parietinis 
maceriarum  exstantibus.  Ecclcsiis  quoquo  ubiquo 
depopulatis,  contigil  eumdem  locum  quo  sanctus 
Domini  erat  voneratione  hominum  privari.  Unde 
divinitus  Arveruorum  prresul  ammouitus,  adgre- 
gata  utiiusquo  soxus  -  plebe  non  modica,  adiit 
locum  quo  sanctissimum  corpus  quiescebat,jun- 
ctis  pariter  monachorum  clericorumque  cator- 
vis.  Supplicata  itaque  Altithroni  clementia,  cum 
jubente  prsEsule  urna  ubi  sancti  martyris  artus 
quiescebant  aperirotur  et  exinde  sanctum  corpus 
levaretur,  tant^  suavilatis  odor  inde  oxortus  est 
ac  si  aromata  et  balsama  ibi  aspergerentur,  in 
tantum  ut  omnes  faterentur  eum  paradisiaco  illo 
nectare  dulcedinis  perfrui  quod  sponsa  postulat 
Iffitabimda  :  Trahe  me,  inquit,  ^osi  te;  cwremus  in 
odorcni  HHf/ucnfonnii  fiton/w.  Levautes  itaque 
sancti  martyris  glebam  cuin  hymnis  cantantibus, 
advexernnt  ad  coenobium  qui  vocatur  Vulvicus, 
ubi  beatus  martyr  ot  pontifex  pr^fatus  *  jacet 
humatus,  ot  juxta  ipsius  bustum  sanctum  marty- 
rem  Austremonium  locandum  decernunt. 

18.  Cumque  inibi  ejus  sancta  membra  diu  quie- 
vissent,  nolons  divinitas  geminum  docus  Ecclosi^e 
suse,  haec  videUcet  duo  magna  hmhnaria.  unius 
ioci  contineri  angustia,  placuit  itoruin  divin^ 
majostati  sanctum  martyrem  ab  eodein  removeri 
Ioco'.Estlocus  antiqua  nobilitate  eximius.ab  urbe 
Ai-vorni  docom  milibus  distans,  vocalnilo  Mauzia- 
cus,  ubi  non  modica  uionachorum  caterva  spiritali 
theoriae  illis  diebus  operain  dabat.  Ferobat  ^ 
autem  tunc  tompus  isdom  locus  insigno  nominis 
beati  Petri  apostoli,  pariterque  sancti  niartyr'is 
Caprasii  coutinens  pignora;  sod  postquam  Deo 
favonto  ahnus  martyr  Austremonius  illuc  est 
delatus,  transiit  ad  ^  nominis  *  gloriam  ipsius  co?- 
nobii  vocabulum.  Cujus  ccenobii  rector  bonae 
menioriiE  Lanfrodus  illis  erat  in  dicbus,  qui  inito-' 
consilio  cum  subdito  *^  sibi  ^  monachorum  grege 
adieruut  pariter  Doinnum  Pipiuum  rogein  Aqui- 
tanife,  unanimiter  eum  exorantes  quatenus  eis 
aliquem  ex  prinioribus  sanctorum  inartyrum 
Arvernte  civitatis  ad  suum  monastorium  tiaus- 
ferro  liceret.  Rox  vero  precibus  aureni  semper 
accommodans,  dictis  petitionibus  eorum  assonsum 
prtebere  judicavit,  ot  non  post  multum  Vulvicum 
adiens  *,  de  sanctoruiu  corporibus  illic  tumulatis 
sciscitatus,  didicit  boatum  Austremonium  doclo- 
rem  et  uiagistruuiArverniciruris  oxstitisse  etojus 
incolas  ad  fidei  rudimenta  convertisse.  Quani "  ob 
roiii  petitionum  reminiscens  inonachorum,  divino 
lactus  spiramine,  sicut  Sapientia  protestatur :  Cor 
re(/is  in  niniiu  Dei  est,  et  qaonunqiie  volnerU 
vertef  Hlwl,  celeri  nuntio  tratribus  jubet  ut  quan- 


clarescit. 


E 


tocius  properent  et  cum  ipsius  juvamine  beatum      ex  mss. 
deferaiit  martyrem. 

19.  Qui  statim  ciim  ingenti  oxultatione  festi-  uhimhaculis 
nantes  ot  ad  iudicium  regite  auctoiilatts  Josep 
ipsiusregisapocrisiarium 'secum  habentes,noctem 
illam  pervigilom  ducunt,  et  sanctissimi  martyris 
thecam  reserantes,  sanctum  ojus  corpus  ad  trans- 
foroudum  educunt.  In  crastinum  ergo  phoebo  suo 
jubare  arva  ubiquo  inlustranto,  rox  prEefalus 
cum  suo  comitatu.  ^  Ia*tus  adcurrit,  et  onmes  cir- 
cumquaque  ad  fmos,  qui  por  totam  regionem 
occurrere  potuorunt,  imanimos  advonere ;  aufo- 
reutosquo  inde  sanctum  martyrem,  cum  plausu 
ot  alacritato  populorum  iilud  deforebant.  Rex 
quoquo  ad  instar  rogis  David.qui  olim  ante  arcam 
Domini  ludobat,  Ifetus  ante  sancti  martyris  exe- 
quias  exultabat  et  ejus  sancta  membra  propriis 
immeris  evehebat.Erat  autem  hiems;cumcfue  Ifeti 
et  alacres  iter  agerent,  subito  tantfe  densitatis  nix 
coepit  elabl  ut  totius  torr;e  suporficiem  operiret,  et 
quod  est  mirabilo  dictu.  por  onuie  illud  itineris 
spatium  quo  sanctum  corpus  vehebafur,  nihil 
nivis  cecidit.  Omnes  quoque  fegroti  et  ii  quibus 
natura  lumon  nogaverat,  qui  sancti  martyris  locu- 
lum  tangere  meruerunt,  et  hi  gressibus  receptis 
incolumes  sunt  offocti,  nocnon  et  isti  optatfe  lucis 
sunt  effecti  compotos.Denique  paulatim  augeban- 
tur  agmina  populorum  usquo  quo  ventum  est  ad 
cocuobium  Mauziacensc,  ubi  Domino  favento 
cuin  magno  est  decore  locatus,  ibiquc  hactenus 
tanta  ejus  vigent  beneficia  et  virtutum  per  singu- 
los  dios  incrementa,  quanta  nullus  valet  explicare 
lingua:  qute  si  scriberentur  per  singiila.  a  pluribus 
dicerentur  apocrypha. 

20.  InCIPIUNT    E.IUSDEM    MIR.^CULA  '  SANCTI  AUSTRE- 
MONII  EPISCOPI  ET  MARTYRIS  POST  TRANSITUM  "  «.  lusi- 

gnia  mirandorum  actuum  gesta,  quee  divinitati 
placuit  ostendere  per  gloriosum  martyrem 
Austremonium,  Ai-vernicre  gentis  prfEsuIem 
atque  doctorem,  in  coE-nobio  Mauziacensi,quoipse 
humatus  quiescit,  nostrse  non  est  facultatis 
retexore,  quia  humauEe  capacitatis  vires  exce- 
dunt.  Nam  rerum  opifex  Dommus,  qui  nullius 
eget  laude,  post  ipsius  sanctissimi  agonis  trium- 
phum  in  prsefato  loco  admirandas  admodum 
peregit  virtutes  ad  comprobandum  sui  fidelissimi 
testis  meritum,  simul  ut  et  humana  ratio  inde 
percipiat  supe  utilitatisjugiter  omolumentum  unde  F 
virtutum  cernit  indoslnonter  oriri  iucrementmn. 
Illoruni  sane  sanctorumobtontu  apud  majesfatem 
.summi  Dei  nosmuniri  credimus  in  terris  in  qui- 
bus  sic  ovidenter  nitoscunt  prodigia  virtutis  ^.  Erat 
igitur  ■*  vir  nobilis  quidain  '^  genoro  ex  torritorio 
Turonico,qui  uifandae  pestisquatiebaturdcemone. 
Qui  a  caris  et  notis  in  basilica  beafissimi  Martini 
opiscopi  Turononsis  doducfus,  ab  eodem  est 
dEemone  iiberatus.  Sed  exiens  fortur  clamasse  : 
Qui,i  hnJHS  sancti  inerifls  expeUor  a  te,  scius  fe  iie- 
rnin  rnu/eliore  spirifn  invaOenfhan,  a  quosidenuo 
liberarl  •*  vohieris,  vade  Arvernis,  ad  inonasferiim 
Manziacim,  quo  beatus  '  Ausfrenionins  marfi/r 
qniesnf,  et  envi  titSi  sahitis  restitutorem  ^  esse 
coqnosce.  Cujus  vocis  oifectus  continuo  subsecutus 
ost,  atquo  ab  atrocissimo  correptus  "  dfEmone  ad 
prtEfatum  locum  quo  pestifer  spiritus  eum  ire  do- 
cuerat   pergens,  basilicam    sanctissimi    intravit 


Enert/iimp- 

iius 

Ilberatur  ; 

a 


Num.  17.  —  '  cod.  intruenle.  —  ^  cod.  xesus. 

Num.  18.—  1  co(f.  locum.— ""^  cod.  serebat.— «  corf.  adque.— 
*  ii,  coiL  i-epet.  Iransiil  ad<iue  noniinis.—  ^  cod.  iniUo.-"  m/. 
subilo.  —  "J  cod.  suhiti.  —  '^  cod.  audiens.  -  ^  cod.  queni. 

Num.  19,  —  1  cod.  apociisaiiuin.  —  - cod.  comitalus. 


Num  20  -  '  miiaculi B.-'-  (inc.-trans.)  incipit texths 

UBIU    Mm.VCULO«tM     V.    L.   -    '  ^:XPUC.T    TEXTUS     mcPlT 

UH.B  MmAc.LOR.  «  odd.  V.  L.  -  *om.  V  L  -  ->  v.  n .  q  ) 
^^  ^.  n.  r.  L.  -  "  li]'eia.e  /;.  -  '  om.  I ,  L.  -  «  restitu- 
toruni  B.  -  ^om.  B.  . 

martyris. 


60 


TX    MSS. 
ET   IMPR. 


nautDititr 
iiifinn  Hs, 


pedibus 
cotitractits, 


B 


mitlier  cxca 

rum  aliis 

tHbm, 


treit  ficci. 


iliio  viri  et 

totiiicm 

m  itliere--^ 

chiufli. 


Paii  itentitt 

cincuJiim 

fcrreiim 

apudsepul- 

crttm  S. 
Auslremonii 

t/insilit. 


martyris.  Ante  cujus  tumuluni  cuni  aliquanidiii 
jacuissct,  diBnioniacuni  virns  cuni  niisero  cvo- 
mens  cruore,  sanae  menti  redditus  est;  ibique 
triduo  ijratiarum  actiones  Domino  persolvens 
et  beatum  Auslj-fniouium  suuni  liboratorem 
asserens  ^°.  ad  propria  repedavit, 

2I.Nec  illndsilendmn  roor  quod  eodem  tem- 
pore  per  boatum  Austremonium  gostum  est.  Fuit 
quidam  homo  '  nomine  Aldegeus,  gravi  memljro- 
rum  inconnnoditate  detentus,  nnllam  sui  habens 
valeludinem  eorporis  per  ajnios  quinque.  Affmes 
itacjue  sui  et  parenles  ad  basilicam  sancti  marly- 
ris  eum  advehunt  -,  et  cum  eo  totam  ducentos 
noctem  porvigilem,virlutem  adesse  scntinnt  niar- 
tyris.  Nam  sospitati  redditus,  qui  ulienis  fuorat 
evectus  humeris,  reversus  est  grcssibns  propriis. 

22.  Haud  dissimile  contigit  iisdem  in  diebus 
miraculum.  Erat  qnidam  liomo  vocabulo  Hilde- 
bertus,  qui  pedum  dobilitate  nmlctatus  gradiendi 
funditus  amiserat  usum.  Delatus  est  crgo  ante 
martyris  venerabile  sepulcrum  ;  quem  supplici 
conalu  exorans  ut  sui  niisereretur,  adfuit  propi- 
tiatio  divinitatis,  receptoque  pedum  robore  inco- 
Unnis  stetit.  et  cum  ingenti  alacritate  publica  voce 
laudans  martyrem  sanctum,  ad  propria  est 
reversus. 

23.  Snb  eodem  lere  tempore  adilt  limina  jam 
dicti  gloriosi  martyris  queedam  nmlier  vidcndi 
privata  olficio;  quam  comitatus  est  quidaniclau- 
dus  eum  duabus  '  ejusdem  sexus  fominis  non 
impari  gressumn  "  debilitate  mulctatis  ^.  Deducti 
ergo  in  basilicasanctumquemexcelsis  proclaman- 
tes  Austremonimn.  adfuit  divina  clementia  nexus 
solvere  miserorum.  Vultu  *  namque,  quem  diu- 
tina  ^  depresserat  caecitas  °,  in  kicem  commutato, 
gaudens  mulier  circumcirea  oculorimi  orbes  vol- 
vebat,  et  qui  aliorum  viribus  fueranl  evecti,redin- 
legralis  basibus  pedum,  ovantes  huc  illucque 
cursitabant,  sicque  redierunt  ad  sua. 

24.  Adducuntur  itidem  tres  cceci,  qui  diutina 
caecitatis  caligine  depressi,  a  '  magnarum  opum 
affluontia  ad  exilem  erant  Inopiam  delapsi,  unus 
quidem  sexus  masculini,  duo  vero  feminei ;  parl- 
que  voto  Altithroni  altis  voeibus  exorabant  cle- 
mentiam.  Quorum  gemitibus  divinitati  annuere 
libuit,  et  ut  cunctis  patescerot  martyris  meritum  -, 
atra  depulsa  caligine  inlustrantur  videndi  jubare. 

25.  Eodem  die  advehuntur  duo  claudi  cum 
duabus  feminis  ejusdom  invalitudinis  ad  preclari 
limina  martyris  '.  Cujns  ut  inlroierunt  ^  atria  ^, 
deific^a  faciente  clemenlia,adoptopergondI  robore, 
alacrlter  cursitandorepedaru)it  ad  propria. 

26.  Pr^torea  aliud  factuni  diotu  '  mirabile  quod 
SEepedictus  martyr  pereglt,  silendum  non  puto-. 
Beatum  namque  Petrum  apostolorum  principem, 
quem  Deus  a^theroEe  custodem  deputat  ^  aulae, 
cunctos  curare  posse  Ianguidos*nemo-^san«  men- 
tis  ambigit.Quidam  itaque  poenitens  Romam  adiit 
beati  Petri  suffragla  potiturus,  utraque  brachia 
ferrovincta  habens;  antc  cujus  conspectum  vel  •■' 
sepulcrumeum  cernuus  exoraret '  Onmipotentis 
misericordiam,  illlco  ex  sinistro  brachio  ferrum 


VITA  SECUNDA  S.  AUSTREMONII  EPISGOPl. 

nutu  di  vino  disruptum  est^  et  ex  eodem  sanus  effe- 
ctus  est.  Sequenti  vero  noete  facta  cst  vox  divini- 


D 


tus  ad  eum  hujusmodi :  Snrf/nis  vade  Arvertih  /n 
GaUiaiii,et  perquire  locum  Mau^iacum  vocahulo 
quo  marfijr  Austreinonius  humatus  quiescit;  quo 
(luiii  aflv€/icris,alterius  hrarhii  sunifaicm  rccupe- 
rfy/^/A-.Quiconsurgens  fostino  Arvernis  venil,  et  ad 
jam  dictum  ca?nobiuin  jussionis  divinje  haud  " 
segnis  exsecutor  pervonit.  Ubi  dum  ante  corpus 
bealissimi  viri  sua  vota  persolvcret.  repento  ab 
illius  bi-achio  fcrrum  procul  exilivit  ^**,  et  optatam 
recepit  sanitatcm.  Unde  claret  martyrem  san- 
ctum  "  in  illo  '^  superna;  curiai  senatu  visionis 
divinoe  non  dissociari  a  beato  Petro  in  beamine, 
cui  concors  fiiit  in  pcenltentis  reddenda  sanilale. 

27.  Adducitur  cx  longinquo  quldam  da^monia- 
cus  arctissimis  nexibus  catenarum  vinctus,  cum- 
que  antc  sopulcrum  martyris  sancli  miseris  ^ 
modis  quateretur,  inter  i^Inrimos  circnmstautes 
percunctatus  ®  est  eum  quidam  monachus  multa. 
Ad  quem  Ille  hujusmodi  responsum  dedit :  Quid 
mc  inferroijasYtibi  rnlninie  respondere  volo  ;  sed 
hocscito,quianoctetransactahie^Austremoniusanfe 
majesfateni  *  divinain  (tdstabaf,  sup2^^if'ii'>s  pro  his 
quorum  corpora  ve.care  non  desistinius,  ut  ab 
eornm  (lominatione  procul  ejiceirmur.  Tunc  isdem 
Interrogavit  eum  horam  suae  ogressionis.  Cui  et 
Inquit  :  Scio  quia  inox  nt  sljnuin  horse  tertisb 
motum  fuerit,  ab  hoc  homine  exibo.  Quod  et  ^  ita 
factum  est.  Nam  ut  ad  laudes  Doo  concinendas 
signum  insonuit ,  ille  pestifer  spiritus  ,  relicto 
hominis  domicilio,  vacuas  recessit  in  auras  *. 

28.  Venerunt '  eliam  duo  ^  c«ci,  ex  multo  jam 
tempore  videndi  juvamine  destituti,  poscentes  a 
sancto  martyre  luminis  donum.  Quorum  preces 
dlvina  majostas  exaudire  decrevit.  Nam  sancti 
martyris  freti  meritls,  iugata  nocte  et  ingrosso 
die  ^,  qui  venerant  palpando  rediere  videndo. 

20.  Venerunt  cliam  tres  viri  et  dute  feminse 
inmiundorum  spirituum  infeslationo  vexati,  beati 
mart>Tis  Austremonii  exposeentes  suffragium  ^ 
Vlrtute  ergo  divina  meritisque  sancti  comwulsi 
sunt  di^mones  hominum  relinquere  domicilia  et 
inhabitabilia  hominibus  avibusque  expetere  de- 
serta;  saiiEeque  menti  redditi,  gaudentes  repeda- 
runt  ad  sua, 

30.  Patratum  est  a  Domino  per  gloriosum  mar- 
lyremaIiudmemorabile'miraculum,quodminime 
censeo  reticendmn.  Quidam  namque  toto  corpore 
lepra  respersus,ad  beatissimi  viri  tumulimi  dedu- 
citur;  qui  otiam  spiritu  imnmndo  tonebatur 
obsessus.  Cumque  -  per  aliquot  dies  ante  sepul- 
crum  sancti  martyris  excubaret  cum  sua  con- 
juge  et  intorno  gemitu  supplicationls  preces 
accumularot  quatenus  a  gemina  incommoditate 
liberari  mereretur,  spe  sua  frustraius  non  est. 
Nam  meritis  sancti  viri  expulso  dremone,  cutis 
quoquo  por  omnia  recuperavit  candorom;  sicque^ 
utraque  peste  carens,  adeo  sibimet  congratula- 
batur  ut  futeretur  se  nec  ad  proprium  redire 
agellum,  nec  sacrum  eumdem  locum  ulterius 
relictuium.  Suggerente    itaque   sibi  conjuge  ut 


Dt£iiioniacus 
liberatus  ; 


K 


cwci  curati 


et  alii  (Imno- 
niaci ; 


vir  a  lepra  et 

ah  obsessione 

dsemonis 

sanatus. 


Nnm  20.  -  '»  (s.  I.  a.)  s.  ii.  1.  1',  L. 

Num.  21.  —  '  om.  V,L.~-  advenit  B. 

Num.  23.  —  '  ducibus  B.  ^'^  gressuri  V,  gressus  L.  — 
3  niulclaUe  B,  V.  —  *  vuUum  B.  —  ^  divinn  V,  L.  — 
"  cffcitutis  B. 

Num.24.— 1  ad/i  —  ^ (n). m.) nier.  mart.  V,L. 

Num.  25.  —  '  (I.  m.)  m.  I.  V,  L.  —  ■^  intiaveiunt  L.  — 
3  ara  B. 

Niim.26.  — 'o«i,  r.  L.  —  •  (s.  n.  p.)  n.  p.  s.  V,  L.  - 


=•  deputavit  V.  L.  ~  *  languentes  I',  L.  —  f-  nenon  B.  — 
«  f,  V.  om.  V.  L.  —  I  om.  B.  ~  ^  om.  B.  ~  ^  au  B.  — 
'"exivitii.  — 'Mm.s.)s.in.  K.i.— '^  (i-i-)  nullo  V.L. 

Num.  27.  ~  1  niisteiis  B.  —  ^  peicunctatum  B.  —  ^  om  B. 
—  +  niaje^Lile  B.  —  ^  om.  B.  -  «  aures  V. 

Nam.  28.  —  '  veniunt  I^  L.  —  Mres  V.L.  —  ^  diei  B. 

Num.  29,  —  1  sumaf,'ia  V,  L. 

Num.  30,  —  1  mirabile  B..  —  =  duinque  B.  —  ^  in  add.  V. 

reverterentur 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


o; 


A  reverterentur  suosque  revisereiit  parentes,  poni- 
tus  uon  adquiovll.  sod  nhjiirfiata  c;!  rlixit  •* :  .Smc 
im  fridito  Domtno  sanctoque  niartiji-i pro  luU-pta 
mnifate  gratlarum  persolvere  vota,  ei  quod  nobis 
(/einto  risnm  fitirit  jirraffcnuts.  Non  anibi^o  liunr 
siUiJE  uientis  exslili.ssf  homineni,  qui  nialesua- 
(lonti  "^  uxori  non  credens,  magis  elegit  StUicLum 
ma^niificfire  martyrem  pro  impensa  sauitato 
quam  "  rursus  seculi  se  impiican'  actibus  ^.  Biduo 
ergo  in  bono  *  permanens  voto,  tertia  die  ingru- 
ente  ^  bae  bice  privatus  ^**  esl  el  auima  ejus  Iseta 
de  pr;tmio  efTecta  est". 

a  31.  Quoniam  propensioreni  fidem  eisdem  ope- 
rilniP  '  aceomuKjdamus  qiue  oculis  iutuendci  diju- 

'■  dicamus  quam  illis  quiK  auribus  audieiido  vix 
credimus,  nunc  adgredianiur  ea  quae  per  beatum 
martyrem  Austrenionium  exspectatione  di}?na  ^ 
coram  posili  ficri  vidinius.  Vonit  namquo  a 
ToIosauEe  gentis  climate  quoedam  puella  nobili 
edila  prosapia,  cui  lumou  natura  nefravit  '  iu 
lantum  ut,  secundum  illius  evaugelici  Cfeci 
nati  sed  a  Dommo  per  linimenta  *  luti  inlu- 
luinati   tigmentum,    vultus    iliius  ^  puellae    non 

^  solum  tenebrosus  esset  ^  sed  nec  palpebrarmii 
vestigia  quo  oculornm  orbes  esse  debereut 
significaret.  H^c  ergo  ducentium  '  manibus 
Mau/.iacensis  basilicce  atria  ingressa,  ante  beati 
Austremonil  mausoleum  se  poni  debere "  rogavit. 


In  sinistra  itaquo  parte  cancelli  quod  cui-vatura 
macerije  iegitur  tolam  noctem  pervigilem 
ducens,  ante  pullorum  cantum  seusit  ad  se  acce- 
dere  "  virum  vultu  vpuorabilem.  manus  sibi  per 
faciem  oxtergonlem.  Cumque  oculi  illi  reforma- 
rentur  dextroquo  ad  i)lenum  redintegrato  sinisfer 
perficeretur,  subito  quidam  janitor  illic  quieseens 
nbscoui  fo?toris  '"  miserum  emisit  sonum.  Quo  " 
sanctus  provocatus  abscessit,  minorque  inventus 
est  ocellus  dextro.  tanien  perfecte  vidons.  Exstitil 
in  testimonium  rei  gostfB  sanguis  ab  ejus  genis  '- 
elicioiis,  multo  tempore  ostestans  ^^  parietem  san- 
guineum.  Erat  vero  nomen  puellfe  Karissima  ", 
percuuctabalurque  omnes  *^  cujus  stigmalis  idem 
ossent  '^  totius  essentiEB  prorsus  iguor;nis  spe- 
ciem.  Expi.iciuNT  •'. 

ANNOTATUM. 

a  A  nnmero  20  tnl  finein  Vitx  eadfin  leguntur 
ar  in  Libro  miraculorum  qiii poi^t  Vifam  tcrfiam 
S.  Aiistremonii  dnpliccni  translatinneni  exciptt. 
Qiiare  codiciini  Brujcellensis  ef  Vaficani,  sinnil 
d  editionis  Labbeanx  collatione  hir  facta,  varian-  ^ 
tes  lecfiones  cxhihemus,  signantcs  codiceni  Brnxel- 
leiisrni  littera  B,  Vatirannm  V,  editionem  vero 
Labbcaiiain  L.  Detextu  Vaticano  et  Labbeano  cfr. 
ipix  staiiin  ante  Vitani  tertiam  dicuntur. 


EX  USS. 
KT   IMPR. 


VITA    TERTIA  S.  AUSTREMONII 


AUCTORE    ANONYMO. 


c; 


Hanc  tertiam  S.  Austremonii  Vitam,  quam  commentando  a  reliqiiis  dnahus  distinxinius  nomitie 
Passionis  maxinix,  edimus  ex  codire  ins.  Vaticuno  reyinai  Suecia!  n°  486  (in  Comment.  prcer.  nuni.  20, 
inendose  scribifur  nunterus  420  pro  48()),  nteinbraneo,  folio  paroo.  Exaratus  est  sevido  IX;  quare 
auctoribus  Ilistoriai  litterarix  GalHarum,  tom.  XV,  p.  021,  lianc  Passionem  seculo  XII  fribuentihus, 
consentire  neqnimus.  Porro  qiiuni  codvx  anferiore parfe  ahlata  jiroloqum  Jinjiis  Passionis  mutilum  cxhi- 
beaf,  eumdein  pr3;p'f/innis  ex  codice  Parisino  bibliotJiecx  nationalis,  signato  «"  5365,  meinbraneo,  folio 
niaximo,  ser.  XII,  qni  integrain  Passionem  exhibet,  demptis  versibus  intercalarihtis prxter  unum  aut  alfe- 
rum  et  tota  ea  parte  tpm  inripit  a  versibus  iinin.  26  additis.  Codicis  hujus  rarianfrs  lerfiones  perpetuo 
annotantur  una  cuin  onnantibns  lectionibus  codicis  Lirinensis  ecclesix,  editi  apud  Labbeum,  in  Nova 
biblioflicca  mss.,  toin.  II,  p.  482,  absfpte  dicto  prolotjo,  sed  cum  versibus.  Codicem  veterem  esse  dicit 
Labhens,  sed  aifafrm  nfm  indicat;  qnam  nidlo  modo  indafjare potuimus. 

Coflicem  Vaticanitni  sitpiamus  numero  1,  Parisinuni  nuinero  2,  edifiouein  rcro  Labbeanain  nuinero  3. 


PROLOGUS  a. 


V 


InCIPIT   PKOLOGUS  SANGT!  PhJ:JECTI  '  IN  P.4SSI0NEM 

sANCTi  AusTREMONii.  —  Guni  rector  seculorum  inef- 
fabile  sua  dignatione  perounti  mundo  subvenire 
dignatus  est  jniserendo  ipse  pn^scius  futurorum, 
sic  idoneos  spons®  suse  intemeratae,  videlicet 
Ecclesije,  decrovit  ordinare  pastores  qui  ot  rena- 
tos  in  Christo  adoptivos  filios  immortalitatis  uuda 
abluerent  et  divinl  verbi  nectare  eorumdem 
penetralia  irrigarent ,  vel  cum  iniminens  dira 
sfevientium  detonarot  procella,  ad  pii  agonis 
incitamenta  provocarent  et  ipsi  ecclesiarum  pro- 
vidi  rectores  in  ovilo  Cbristi  insegniter  excu- 
bantes,  tamquam  iodificati  super  fundamcntum 


apostolorum,  insignium  verborum  spiculis  corda 
rebolliuiu  jacularout-,  quatenus  protervos  demul- 
cendo  et  uiites  ad  potiora  incitajido,  cum  innu- 
meris  agminibus  atria  perennis  vitai  felici  trans- 
migrationo  merercntur  penetrare ;  quod  non 
solum  verissimis  assensiouibus  astruendo.  verum 
etiam  copiosis  prodigiis  coruscando,  ad  cujus 
aivi  felicitatem  toto  nisu  sequentes  inhiare  debe- 
ront  cvideutibus  patefecere  miraculis.  Sed  et  post 
mirabilem^Christiadscensumadccelostantavirtu- 
lum  congerie  iideni  fundatores  ecclesiarmn  in 
SEeculo  immicuere,  leprosos  curando,  CEecos  illu- 
minando.  jiaralyticis  gressum  reddendo,  exani- 
matos  vivilicando,  ut  veridica  Domiui  sontentia 
in  cis  implota  sit  dicentis  :  Quicredit  in  me,  opera 


VITA  TERTIA  S.  AUSTREMOMI  EPISCOPI. 


KX   USS. 
ET  IMPR. 


B 


e  septuaginta 

diwhus 

Christi 

discipulis. 


qua;  ego  facto  ef  ipse  fackf.  Ex  quorum  collegio 
alnius  Domini  Austronionius  toto  orbe  noniinan- 
dus,  velut  lampas  lucidissimus ,  parles  Gallia? 
illustrat  et,  ita  est  fatendum,  suarum  fulgoro 
virtntum  ipsa  reverberat  astra,  deitica  favente 
clementia.  Qui  rite  in  orbe  tali  vocitatur  noniine, 
quia  sicut  flanto  austro  pruiufo  et  frigoris  auste- 
RiTAS  liquoscit,  ita  isdeni  martyr  Doniini,  a  par- 
tibus  RomaniEe  climata  adiens  GalliEe,  innume- 
rabiles  infidolitatum  niachinas  suo  pcritissimo 
eloquentia?  porfodit  spiculo,  et  superfluas  orro- 
rum  frivoiositates  suo  vjmefocit  oxemplo  et 
documonto.  Qufe  quamvis  sint  tnni  magnifica  ut 
exiguitatem  huniani  sensus  vldeantur  oxcedere, 
tamen  ne  ex  toto  silentii  carcere  tegi  videantur, 
etsi  ejus  praeconia  idonee  non  valomus  eloqui, 
vol  tonueni  sermonem  dovotie  plobi  auribus  ten- 
tcmus  inforro,  quia  maximus  fructus  ost  audien- 
tium  *  athletarum  gosta  revolvore.  Explicit  pro- 

LOGUS  ^. 

Conditor  excelsi  residens  in  culmiuc  coeli 
Emicat  in  sanctis,  jugiter  laudandus  in  ipsis, 
Quos  et  mirificis  murido  radiare  Iriumphis. 
Inter  quos  renitet  viitutum  lampade  vernans 
Ma^ificus  marlyr  Austremonius  orbis, 
Qui  meruit  pasci  divini  dnnrmate  verbi; 
Diseipulus  Cliristi  de  se|)tuaginta  duobus, 
Cujus  clara  sequens  certamina  lectio  narrat. 

ANKOTATVM, 

a  Huncprologum  damm,  uijam  diximm,ex€od, 
Parlsino.  A^nid  Labhenm  omnino  omiffitur  prdder 
versus  suhjuncfos;  in  rodice  Vaficano  fere  fotiis 
deesf,  depcienU  primo  folio,  ifa  ut  exordiatur  in 
media  voce  [exijguitatem  humani  sensus... 

GAPUT  PRIIVIUM. 

S.  Auslrenionii  missio  in  Gal- 
liam.  Labores  aposlolici  in 
Arvernia. 

IkCIPIUNT    GESTA    ET    PASSIO    SANCTISSIMI  AuSTItE- 

MONU  PRiMi  Arvernorum  pontificis.  —  Iniperatoris 
aetorni  moderamine  universa  rognorum  sceptra 
regente ,  postquam  ejusdem  Filius  Dominus 
nosler  Jesus  Ghristus  carneam  formam,  quam 
pro  nostra  salute  assumere  est  dignatus,  potentia 
qua  docebat  super  coelos  evexit,  sancti  *  apostoli 
per  quatuor  terrfe  plagas  se  diffuderunt,  et  se- 
ptuaginta  ct  duos  ejusdem  Doniini  nostri  discipu- 
los,  qui  jam,  sicut  sermo  rofert  ovangelicus,  ab 
ipso  electi  fuerant,  paucos  scilicot  operai-ios  ad 
multain  niessem  et  toto  dilatatam  -  orbe  quasi 
agnos  inter  lupos,  pius  ut  ipsorum  eis  jusserat 
magister,  direxorunt.  Ante  gloriosissimam  nam- 
que  ipsius  Domini  nostri  passioneni  eis  fuerat 
jussum  ^  no  in  vias  ■*  gontium  ireiit  et  ne  ipso- 
rum  civitates  ^  intrarent.At  postquam  Judeea,  suo 
immanissimo  scelere  fcedata  ot  sua  damnabili 
obstinatione  ctecata,  ipsius  RedomptoHs  ^  saluti- 
feram  praedicationem  et  apostoioruui  doctrinam 


funditus  sprevit,  dicens  in  sui.s  filiis  Domino : 
lipccdr  ((  nobls.  et  scicntiam  viarum  fitarum  nolu- 
mns,  isdem  rerum  omnium  Domiuus,  noininom 
volens  periro,  qui  ideo  venerat  ut  populis  qui  in 
tencbris  ct  umbra  mortis  sodebant  lumon  orire- 
tur  justitiie,  dixit  eisdoni  sanctissimis  discipulis : 
Eunfes  in  mundum  nuirersum,  prxdicafe  evati- 
f/elinm  onrni  creaturx.  Qni  crediderHel  baptizatm 
fiierit,  salrus  erif.  Sancti  igitur  aposloli  ipsorum- 
quo  jam  dicti  gloriosissinii  socii  cum  ipso  Douiino 
conversantcs  ipsiusquo  sanctissimo  obtutu  ' 
gaudentes,  iiullatenus  ab  ipso  corjiornli  pra^- 
sentia  patiet)antur  ^  se  separari ,  queni  post 
modicum  "  teniporis  in  cffilis  '"  noverant  exaltari. 

%  Post  gioriosam  igitur  Domini  nostri  ascon- 
sioneni  postqiie  Sancti  Spiritus  advcntum,  beatis- 
simus  Pctrus  c/,princops  apostoloruin  ^  qui  vicem 
Christi  inter  oos  folicissimo  geroro  vidobatur  -, 
advocans  ipsos  sanctissimos  discipulos,  humili 
preeceptione  et  duici  jussione  ut  prteceptorum 
Domini  memoros  nou  fierent  segnes  obauditores 
imperavit.et  binos  ad  pra?dicandum,prout  Domi- 
nus  ante  ^  eis  jusserat,  destinavit,et  sua  omnium- 
quo  apostolorum  bonodictione  roboravit  et  pon- 
tificali  honore  sublimavit.  Quorum  videlicet 
virorum  illustrium,  qui  singulis  urbibus  erant  "* 
delogandi,  hrec  fuere  nomina  :  Turonis  dirigitur 
Gratianus  opiscopus  °,  Arelato  Tropliinus  **,  Nar- 
bonse  Paulus,  Tolosa  '  Saturninus,  Lemovicas 
Martialis.  Arvernicam  inter  eos  monarchiani 
Austromonius  inclitus  martyr  post  Deum  susce- 
pit  regendam.  Ibi  denique  omnes,  secundum  Dei 
omnipotentis  cuncta  regentis  dispositionem,  pro- 
priam  meritormn  suorum  sunt  adepti  vicissitudi- 
nem.  Nam  ex  eisdem  tantum  Austremonius  ac 
Saturninus,  duo  magna  luminaria,  per  martyrii 
palmam  assccuti  simt  aeternsefelicitatis  coronam. 
Gratianus  vero,  Trophimusque  et  Paulus  ac  Mar- 
tialis,  verbi  Dei  seniina  ubique  diffundontes,et  de 
vasis  iniquitatis  innumerabiles  populos  sanct» 
matris  Ecclesise  gremiis  reddentes,  in  non  ficta 
sanctitateviventes,optatfBbeatitudinissunteffecti 
compotos.  Et  licet  hi  per  passionis  *  agonem  nec 
non  et  alii  per  quietis  diuturnam  confessionem 
priesentem  sortiti  sunt  corporuni "  motain,  unus 
tamon  vitse  coelestis  senatus  eos  pariter  in  aster- 
num  retinet  ovantes. 

S.Glorlosissimusigitm' Austromonius  in  numero 
septuaginta  duorum  discipulorum,  ut  supra  jam 
dictum  est,  a  Domino  Jesu  Christo  designatus, 
ipso  Domino  prjT^dicante  clarifica  divini  docu- 
menta  magistoriisagacitordidicit,  et  quas  gessit 
virtutum  insignia  praesentialiter  vidit.  Nam  et  in 
sacrEe  coeniE  convivio  cum  cconantilnis  discubuit 
et  novo  mysticoquo  mandato  stronuus  minister 
interfuit.  De  passione  vero  Domini  cum  ceteris 
condoluit  discipulis,  et  gloriosa  ipsius  resurrectlo- 
nis  ^  revelatione  -  subsequenter  gaudero  prome- 
ruit.IUa  namque^benedictione  sanctificari  dignus 
fuit,  qua  ascendens  in  cffilum  discipulis  bonedixit. 
Angelorum  etiain  voces  audiro  gratulatus  est  * 
dicentium  :  Viri  GalHsei,  quid  admiramim  adspi- 
cientes  iii  crehim  ?  Sic  reiiiet  qnemadmoduin 
vidistis  enm  euntem  iii  ccelum.ln  die  quoque  sancto 
Pentecostes  ^  Spiritum  Sanctum  accepit  cum 
ceteris  discipulis,  cujus  intima  unctio  de  omnibus 


D 


a  S.  Pelro 

cttm  aliis  sfx 

ejnscopus 

conserratus 

iii  Galliam 

iniftitur, 

ft 


E 


mysteriorum 
vitx  Domini 

testis 
oculatus. 


Prolog.  —  *  pietiosa  odrf.  1.  —  '''  om.  1. 

Nnm.  1.  _io„,.  2.  — s  dilataudam  2.  —  ^f.  j.)  jus.fuer. 
2.  —  *  viis  'i.  —  s  {].  c.)  civ.  eorum  2.  —  ^  redemptione  3,  — 
■•  obtului  1.  a.  —  8  patiebant  2.  —  *  modum  '.i.  —  '<>  ccelum  2. 

Num.  2.  —  '  (P.  p.  a.j  pr.  ap.  Peli  us  2.  —  ^  videhantur  %  3. 


—  ^omM.—  ''fueraut2.—  ^' o»i.  2. —  "  Tiopbiiuus  2.  — 
'  Tolosie  2.-8  passionem  2.  —  »  corporis  2. 

Nam.  3. —  '  iesuiTectione2. —  ^  o»i.2.  —  ^  quoque  2. 

—  •  gnit.  est  aud.2.  —  ^^  Pentecosten  1,  2. 

illum 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


63 


A  ilhiin  (locnil  ul  inslnixit.  in  onini  scienlia  el 
doctrinn,  stabiliens  euni  in  fidei  soliditate  ct 
confiirnans  in  oinni  patienlia  et  veritato,  tribueiis 
illi  lai-Liifliia  rharismatuin  munera,  ac  "  clarifi- 
cans  pahitari  mnniticentia  ot  mirificali  ditans 
virtiituni  potentia. 

Hie  '^  Domini  inarlyr  prieclaro  luinine  covdis 
Corpoveisque  oculis  meruit  pie  ceniere  Ghristum. 
A  Domino  doininante  quidem  lienedicitur  ipse, 
yunni  |jeLit  altapoli.  cainern  supeiastralevando. 
Quin  etiam  veniente  die,  cum  Spiritus  almus 
Itjni-' in  ef(ivfiec(Hli  descendit  ab  arce 
Et  pcr  aposloiicuni  se  contulilaymen  honeslum, 
Affuit,  emeritus  ditari  munere  Christi. 

4.  Venerabili.s  igitur  Dei  cultor  Austremonius 
parLes  Galliarum  ingressus,  et  comitibus  prsefatis 
a  se  mutuo  divisis,  pancis  tantum  secnm  comi- 
tando,  quos  a  beato  Petro  discipnlos  et  socios 
accipere  meruit,  retentis,  Necterium  ^  h  scilicet 
presbylpnini,  Ursinumf[uo  c  ahnificfe  probitatis 
virnm,  Mumetum  (/  quoque  iiabentem  levitalis 
ordinis  officium,  tellus  Arvernicum,  ad  quod  per 
divinitatis  dispositionem  deleg^atum  se  fore  non 
dnliilabat,  adgressus  est  iutrepidus,  et  innumera 
da?monuin  delnbra  ^,  quEE  per  eanidem  re^fionem 
eiTore  fanatico  cuncta  colere  pro  diis  videbantur, 
vanissima  esse  figmenta  publice  prredicabat, 
satagens  acl  vivifiea  Ghristi  convertere  dogmata. 
Spiritus  itaque  SanctE  virtute  fretus  ac  munimine 
verbi  Dei  firmiter  vallatus,  Arvernicfe  civitatis 
moenia  iucunctanter  adiit,  noii  veritus  vesanse 
gentis  expetere  feritatem,  quia  mens  Christo 
dedita  nulla  tbrmidat  ■*  incommoda.  Prreterea 
evangelizabat  eis  indesinenter  fidom  catholicam 
(luain  a  sanctis  apostolis  acceperat ,  videlicet 
unum  Deum  in  Trinitate  veuerandum  et  eunidem 
in  tribus  personis  existentcm,  iuunitate^summo- 
pere  colendnm.  Docebat  Ecque  unigenitum  Dei 
Filium  de  supernis  ccelorum  ad  terras  descen- 
disse  pro  salute  cunctorum  in  plenltudine  tempo- 
rum ;  propterea  aiquum  non  esse  uL  bomo,  qui 
est  et  rationis  capax  et  magno  pretio  sanguinis 
Domini  emptus  '\  ad  injurias  ejusdem  Dei  idolis 
mutis  et  vanis  cervices  suas  inclinaret.  Prifidica- 
bat  alternam  dilei-liipiiem  ad  invicem,et  quod  sibi 
quis  mutuo  juvaniine  fieri  optaret,  alteri  non 
denegaret.  AsserebaL  onniilKis  bonorum  opermu 
exhibitionibus  insistendum.  toto  nisu  accelerans 
jiarare  "  viani  Domino  in  cordibus  oorumdem 
infidelium,  qui  per  tot  seculorum  curricuia  per 
infidelitatem  '  duruerant,  saxea  gerentes  corda, 
adorantes  creatniam  ]H>tius  quam  creatorem. 

5.  Post  non  multum  vero  temporis  spatium, 
revelanle  sibi  ac  docente  Spu-itu  Sancto,  ad  ipsius 
regionis  civitatempervenit  qua?  hodieque  propter 
praeclaram  affluentiam  amaniitatis  et  firmitatem 
roboris,  turrium  murormnque  copia,  vinearum  ac 
nemornm  abnndantia.  apricitate  •  collium  et 
venustate  montium,  a  prisco  eonditore  Clarimou- 
tensis  ^  e  vocitata  est.  Fuderat  najiique  in  ^  terris 
roseum  jubar  iguituin  nt  sol,  cum  sanctus  vir 
coepit  evangelizare  catholicam  civibus  doctri- 
nam,  Cujus  prEedicationis  rumor  totam  repente 


eommovit  civitateiu.  Atbleta^  auteiu  Domini  ^  cx  mss 
Austremonius  Sancti  Spiritns  -ratia  rcpletus,  kt  impr. 
inexpugnabilibus  sacne  fidci  armis  inunitus,  tur- 
ham  gentilium  honestate  sermonis  turbatam 
cxpetit  gaudenter,  illique  pra?dicationis  docn- 
ment.a  pronmitiat  confidonter.  DonhniLio  quidem 
incarnnlionis.  passionis,  resurrectionis  et  ascen- 
.sionis  mirabilo  mysLerium,  oraculis  vatunr  longe 
ante  pr.Tedicfum,  apertissimis  assortiunibus  paii- 
dens,gIoriinii  vitiv  ca-leslis  pra^ficabal  incrodulis, 
voce  aflabiii  dicens  :  Qin  vmUderit  et  iii  iiomine 
Patrin  et  FiUl  et  Spiritiis  Sanrfi  haptizidits  "^  fne- 
rit,  mhuf!  rrit.  Qnl  irro  non  crciUiln-it.  rondemna- 
hitur. 

Spargen^  perpai-lesmundi  regnatorOlympi 

Discipulo-s  proprios,  atiiletam  ponlificali 

Huiic  per  apostolicas  decrevit  honore  sacrari 

-luie  ninnus  sanctas,  tribuen?  atTaniina  grata. 

Hnnc  etenim  primum  felix  Arvernica  tellus 

Accipitexultans,  dono  sorlita  superno 

Pontificcm,  qni  persplouani  gustaveral  undam 

Dogmatis  a-terui  de  vivo  fonte  lluentem. 

Floi-ebat  vero  sociis  sibi  ccelitus  auctis  E 

Uisino  Necteiioque  percuncta  piisJustoqueMamelo  ''. 

Exultans  igitur,  nulla  loiniidine  llexus, 

f lonvocat  assiduus  gentes  ad  jura  salutis. 


miiUos  ron- 

rrrtit, 


').  Aiveinenses  igitur  cives  tam  proceres  quam-  sermour  «c 
qui' '  urbani,  nec  non  et  pagenses,  ut  audiunt  ter-  ""raculis 
libileiii  iucredulormn  perditionem  -.  optabilem 
quoque  credontimn  salutem,  desiderant  protinus 
consequi  et  fidem  Christi  et  gratiam  baptismi. 
Adcurrit  inlerim  pojiulus  credentinm,  augetur 
nnmerus  fidolium  ;  laudem  Domini  Jesu  onmes 
uno  ore  personant.  Christiana  fides  universorum 
credulitate  magnificatur,  sa^va  principum  severi- 
fas  inspirante  Deo  in  suavem  mansuetudinem 
vertitur  ^,  dira  plebis  duritia  in  blandam  dulcedi- 
nem  commutatnr.  Crescente  vero  fidelium  nu- 
mero,  vir  Domini  Austremonius  ceclosiam  in  jam 
dicta  *  civifate  construxit,  quam  in  beati  Peti*i 
principis  apostolorum  honore  dedicavit.  In  qua 
etiam  ecclesiasticos  ordines  congruenter  instituit, 
probabilesque  personas  almne  fidei  sacramentis 
imbutas  sacris  ordinibus  insignivit  ac  divinis 
obsequiis  mancipavit.  Prfeconiali  plane  est^  exco- 
lenduslande  poutiibx  iste,  qui  primordialein  su« 
prfedicationis  et  magnificabilem  tVuctum  Domino 
Jesu  Christo  principique  apostolorum,  boato  sci- 
licet  Petro.  humili  dedicat  prosecutione.  Spargun- 
turotenim  divini  passim  vorbi  semina,  dilatantur 
valde  almifluie  orthodoxae  religionis  documenta, 
diabolica  "  evacuantur  figmenta,  destrnuntur 
simulacrorum  delubra,  vana  corruunt  idola  ac 
vivifica  '  sanctse  crucis  eriguntur  vexiila.  Pax 
Christi  nullo  contradicente  prfedieatur,  vorte  salu- 
tis  notilia  fido  pollente  diftimditur,  laudahilis 
prfedicatio  robore  coruscante  magnificatur.  Vene- 
rabilis  quoque  pontifox  spiritali  Ifetatur  gandio 
dum  suo  conspicit  labore  et  studio  grogom 
Domini  multiplici  augmentari  numero.  Gaudebat 
utique  ^  de  filiornin  ijrofectibus,  quos  ac  si  pius 
pater  nutrimontis  Ibvebat  ccelestibus.  Mirabilis 
quidem  in  suis  refuigebat "  actibus,  qnia  dulcis- 


Nam.  3.  —  "  hac  1,2.  —  "^  vehsi's  itntr  hanr.  vorem  mhh  1. 

Num.  4.  —  "  Nectariuin  -l  —  «  (d.  d.J  del.  dtem.  2.  — 
^  fonnidabat  2.—  *virtule3.  —  "  ledemptus  2.—  "  pi-a;- 
parare  2.  —  i  (p.  i.)  pro  infidelilate  2. 

Nmn.  5.  —  'apriscitate2;apriscitate  1,3. —  -  Clarmon- 
lensisl.  —    sjd.  3.  —  *  adletal.—   "^  noslrimW.  3.  — 


0  et    liapt.  iii  noni.  P.  et  F.  el  Sp.  S.  2.  -    '^  juxtoque 
Meiueto  1. 

Num.  6.  —  '  quam2.  —  -  proditionem  3,  .3.  —  ^conver- 
titur  2.  —  ■*  dictam  1.  —  '•  om.  3.  —  "  diaboHce  I,  2.  — 
Tviviiice2.  —  «naraque^;  ubique  3.  —  «refulget  2. 

sima 


64 


EX    USS. 
ET  IMPR. 


VITA  TERTIA  S.  AUSTRKMONIl  EPISCUPI. 
sima  aniplecteud»  >«  exhortationis  pr^dicamo.ita     in  Deo  est  abseondita.  Sdmus  quippe  quoniam  au„   D 
multimoda   prosequebantur   virlutum    prodigia.     apimrHerit   simile.^  ei  ervnns  rf  rMnnus    run, 
Glorificali  autpui  ipsius  imperio  ab  obsessis  arce- 


icuti  est.    Tunc  (/enerosx  (/raftfhihnnti/r  uninia;, 


giebantur  famineparegoriali^Y.divitibusexempla    perennitate  corporis  et  anim^,  et  regnabimus  rm,i 
dapsililatis  '3<?  ditissima  crogalioncpandebantur,     Dro  inperpetims  a^ternifates. 


pauporibus  jura  patientia-  nuinifu-alis  evangclica 
instruetione  ostendebantnr,  ut  onniibus  onmia 
factus  onmes  vir  Domini  lucraretur.  Merito  cnini 
conlaudant  multi  sapientinm  ejus  "  qua;  usque 
in  soculuni  non  delobitur. 

Actibus  in  cuncfis  sanctus  mirabilis  iste, 
Cu.ius  al>  ore  pio  non  cessant  verba  sonando 
Quicquiil  justitiip.  quicquid  pietalis  aniandii:'. 
Interea  populus  properans  Arvernicus  adstat. 
Audiat  ut  supplex  cifilestis  gaudia  vita!. 
Quosmonet  intrepidus  subvertere  templa  deorum. 
Quosimulacra  simul  pereant  fabricata  metallis. 
Vexillaque  crucis  ti;;nis  figuntur  in  allis. 
g  r.ujus  et  arrnati  signo  suh  nomine  trino 

ingeniti  Patris  ac  •''  Geniti,  non  quippe  creali 
Verbi.  consimilisque  peromnia  Famini^almi. 
Credant  esse  cui  conslat  '«  sine  leuipnre  repmnM 
Trinum  personis,  unum  deilate  perenni. 
Purificantis  aqute  renovati  scilicet  unda. 

ditigenUr         7.  Laudabilis  voro  ol  saepo  nominandus  Auslro- 
doctrinafidei  nionius  vonorabatur  ^  ab  onmilnis.  quoniam  pro- 
mstrmt,      bajjiiihus  scientife  documentis   poUebat  et  ver- 
nantibus  moritorum  titnlis  ^  florebat.    Poscebat 
itaque  stepius  ut  corde  nmndo  spiritu  fruerotur  ^ 
sancto  ;   sacra  etiam  unctione  edoctus,  spiritu 
potiretur  recto;  spiritu  quoque  principali  sub- 
nixus,    fidissimus    in   sancta   Ecclcsia   poUeret 
orthodoxus  populorumque  praedicator  ogregius. 
Proferobat  otenim  *  de  thesauro  suo   nova    et 
vetora,fidoliuminstruons  corda  mirificali  pruden- 
tia.  Nam  deificee  Trinitatis  essontiam,  majestatis  '^ 
A  potentianicategorizans/i,unumDeumlaudabiIiter 

magnificabat,  tripudianter  glorificabat  et  glorian- 
ter  laudabat.  0  laudabilem  opiscopum,  qui  lumon 
veritatis  et  justitiaetramitemsagaci  pandit  instan- 
tia,  ot  ut  felici  teneatiu'  exorcitatione  bona  parsi- 
monialisque  vitae  sana  et  prudentiali  ^  hortatm" 
C  doctrina!  0  clarissimum  virum  per  quem  Eccle- 
siae  stabilimentum  roboratur  solemniter,  fidei 
fundamentum  ad  altiora  provebitur,  ordo  catho- 
Uca;  credulitatis  venusta  honestate  decoratur  et 
sublimando  fulcitur!  Quid  enim  in  persecutione 
tolerandum  fuisset,  j^Iacila  exhortatione  praemon- 
strabat;  quidve  in  pace  Ecclesige  sectandum  forot, 
fidelissima  oruditione  innotescebat  :  Scopon  i, 
inquions,  nostrum  '  pmiitudine  niali,  aiif  crqjernm 
dirigitiir  aidhoritnte;  sed  ut  id  i^jsuin  telos  habeat 
salufare,  diligenti  nobis  est  studendum  ®  soUicitu- 
dine.  SciJiret  vt  eo  pariter  fendauins,  quo  nostrim 
veraciter  esse  archin  ^  sciinus,  ef  uhi  iiostrattt 
regnare  dirinitus  *•*  nsiam  noriinits.  Topon  "  in 
leye  Doniini  die  nocfiique  iueditando  '-  ipsius 
ainminiculandm  pnesidio  qua;rantns,  ut  quxrendo 
invenire valeamus  '^.  VitaetenimnostracumChristo 


E 


gio  e  ierra 
eliatis. 


Expulerat  noctis  tenebras  aurora  diei. 
Splendel>alque  dies  rutilo  sub  sole  per  orbeiii. 
Quum  sanctus  populus  pandit  pia  verba  magislri, 
Ul  nascentedie  sererentur  '"  semina  verbi 
Ac  {Pterna  dies  vitiorum  pelleret "  umbras. 
Cordisenim  proprii  thesaurussempcraperlus 
Semper  inexhaustus  radianti  suggerit  auro 
Lucidiora  Dei  verlio  mandata  fluenti. 
.^stuat  ergonimis  Cbristo  ronjungere  gentes. 
Centiiplicata  Deo  ut  referat  comuiissa  talenta. 
Firmiter  esse  Deum  declaransomnipotentem  *". 
Qui  regit  imperio  terrani  pelagusiiue  polumque. 
Hic  genus  humanum  mortali  carne  solutum 
Corporibus  monstrat  reparandum  nobilis  auclor 
Cbristi  judicio.  sed  nunqunm  rursus  eisdem 
Externum  fieri.  moriendo  lege  priore, 
Ut  crescant  tormenta  malis  et  gloria  justis. 

8.  Sanctus  denique  Austremonius  Ghristi  ath-   aigue  l^apti- 

leta  coeptis  magnopero  insistens.regionem  sedule    ^at.fontibu^ 

circuibat,  ovangolium  regni  prjedicans.  Cui  virtus    "l2'"^Zt 

divina  tanta  largifluEe  contulil  facundia?  dogmata 

ut  verbi  auditores  divini.  Spiritu  Sancto  intorius 

oporante,Christinominis  et  fidei  extemplo '  duce- 

lentur  -  amore. Quibus  itaqne  orttiodoxae  creduli- 

tatis  prEedicabat  sacramenta,  eos  etiam  subinde 

purificali  baptismatis  abluebat  unda,  Sanctique 

Spiritus  confirmationis  ac  porfectionis   gratiam 

pollenter  illis  salubria  imperliebat   charismata. 

Provocabat  quippe  illos  pius  at!'ecttis    gloriosi 

antistitis  ac  doctrina   mirabilis,  vita  laudabilis, 

exhortatio  salutaris,munditiaplacabilis.  Inomni- 

bus  plane  actibus  suis  praedicabilom  se  exhibebat 

imiversis,  Erat  nompe  oximius  doctor,  justitiae 

sectator,  veritatis  dilector.  sanctitatis  splendor. 

strenuusorator,munificalis^occlosiarumfundator; 

humilitatis  fundamontum,  patientise  exemplum, 

largitatis  supplemontum.castimonise  spoculum  et 

totius  honestatis  ornamentum.  In  quo  splendebat  F 

charitas  pertecta,  sinceritas  alma,  jocunditas  sin- 

cera.cloonalis^^A-prudontia.honorabilistomporan- 

tia,  intima;  puritatis  fortitudo  praevalida,  atYocta- 

bilis    sciontia,  sanctaeque  vonustatis    elegantia. 

Inter  alias  denique  virtutes  erat  prudens  consilio, 

ingenio  poUous,   facundiu   priepotons,  Dei  prae- 

ceptis  onmigeno  nisu  parens,  ad  coelestem  anlie- 

labat  patriam  tondons.  Nam    quotiescumque    in 

aridis  vel  montanis  locis  verbmii  Dei  adnuntiare 

decrevisset  et  aqua  ad  baptizandum  defuissot,  ita 

illi  vlrtus  divinse  adorat  gratiae  ut  invocato  Christi 

nomine  ox  proiundo  ^"  terrie  fontes  produceret  " 

aquae  vivse.  Clarissimis  ergo,  ut  diximus,  signis 

radiante  boato  pra^sulo,  ita  ut    nullo    in    loco 

lateri  ^  potuisset,  prodentibus  eum  inergumenis  * 

quos  ipse  curabat,  ccepit  se  omnis  populus  eideni 


Num  6.  —  '"  ampleclenda  9.  —  *'  medella  1.  —  ^-panegy- 
rali  :i.  —  13  dapsatilis  —  2.  "  (s.  e.)  ej.  sap.  2.  ~  »6  el  3.  — 
1«  stat  1. 

Nun).7.  — '  veneratur  3.  —  *(m.  t.)  tit.  mer.  2.  —  ^  nue- 
retur  1 ;  frueientur  %  ~*  enim  2.  —  "^  majeslati  2.  —  «  prii- 
denti  2.  —  '  nostrumne  2.  —  ^  (d.  n.  e.  s.)  n.  e.  dii.  sl.  2.  — 
*  archon  3.  —   '"  om.  2.  -    •'  scopon  2.  —  '^  (d.  noct.  med.) 


med.die  nocl.  2.  —  "  valernus  1.  —  "  gaudebis  2.  — 
"^  adimpletur2.— 1^  serrenlur  1.  —  "  pellere  1.  —  '^omni- 
potem  1. 

Num.  8.  —  '  extimplol.  2.  —  -  ducerelur  1.  —  ^muni- 
ficabilis  2.  —  *  clericalis  2,  3.  —  ^  profundum  1.  —  ^  pro- 
ducere  1 ;  producerent  3.  —  ■"  latere  3.  —  ^energumems3. 

offerre, 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A 


(is 
fi 

ciiin 
'■tiuli 
\ii)io. 


B 


offerre,  relicto  gentilitatis  litu.  Quos  ipse  unda 
sanclificalionisrespersos  benignissimis  instruebat 
documentis,  quatinus  supernis  inhiarent  post- 
quam  Christi  gratiam  apnovissent.  Et  quidam  " 
ex  eis  tanta  Domini  sunt  gratia  replcti  ^**  ut  et 
suffra{?atores  niagistri  forent  et  cooperatores 
verbi  Dei,qui  paulo  antecullores  idoloruni  desie- 
rant:ctubida?mnnuin  delubrisantclalucrantjbi'' 
sumnio  Deo  magnis  jubilationibus  concrepabant. 
Unde  et  tantus  ardor  fidei  Donnno  ainiuente  in 
eorum  cordibus  incanduit  '^  ut  tam  niultiplices 
ibi  ecclesias  conderent  quantas  in  nulla  aiiarum 
regionum  construetas  esse  cernimus. 

9.  Esf  namque  locus  in  confmio  Arvernicai  dice- 
cesis,  qui  antiquorum  reiatione  priscorum  a  dom- 
Nis  '  TRiBus  l  sortitum  retinet  nomen.  IIluc  -  quippe 
semel  in  anno  conveniebat  beatus  Austremonius, 
nec  non  aeque  egi-egius  Lemovicensium  Martialis 
et  inclytus  Saturninus  martyr »  Tolosanus,  tam- 
qnamluminariahuicmundomicantia.Conferebant 
inter  se  de  supernis,  de  statu  ecclesi.-e  catholicce, 
ac  de  suarum  ovium  ■*  profectibus  mutua  alter- 
natim  confabulatione  disserebant ;  vel  si  forte  in 
alicujus  plebe  aliquis  ht-eresiarcha  oriri  videre- 
tur,  qui  maxime  in  primordio  nascentis  Ecclesise 
pululare  ^  videbantur,  nmtuo  verborum  jaculo 
funditus  ab  Ecclesia  evelleretur,  vel  si  a  proprio 
errore  non  rcsipiscei'ct^interbiothanatos'wpro- 
scribcretur.Qui  ad  invicem  sanctissima  collatione 
examinata,  unusquisque  ad  propria  repedabat 
ovilia. 

Rignifer  insignis  pater  Austremonius  atc(ue 
Clarificum  luinen  fidei  splendensque  lucerna, 
Exuerat  pius  ut  letra  caligine  cunctos 
Quos  nutribatpopulosa  Arvernicatellus, 
Incessanter  adil  villas  caslellaque  cuncta, 
Hortaturque  tidem  baptismate  sumere  sanctam 
Perquam  clausa  poli  reseratur  janua  nobis 
Et  sine  rjua  nulli  regnum  cffilestepatebit. 
Nec  mirum  cum  rite  sui  sit  nominis  iiaeres ; 
Sicut  enim  ventus  qui  nomine  dicitur  Auster 
Dicitur  ac  alio  Zephyrus,  tamen  unus  uterque 
Imbribus  inrorans  terras  foscuudat  aristis, 
Sic  pater  egregius  coelestispascua  vitfe 
Erogat  in  popuHs.  locuples  pietate  salubri. 
In  quo  fonsinerat  viUeet  sapientJa  vera; 
Idcirco  tenet  deductuni  nomen  ab  Austro  h, 
Quem,  frati-es,  summo  studio  veneremur  ovantes. 


ANNOTATA. 


n  NoH  possumushor  loco  non  wemonwe  famo- 
sisshmtiii  illwl  fcchsix  Arelatensis  documentnm 
sicB,  id  qiiidam  dixit,  monumentum,  qiiod  Petrina! 
>i//ssioni  f/ivet.  Keperitur  in  codice  Parisino  hihlio- 
tliecx  nufionalis,  n"  5537,  fol.  tB;  cujus  in  primo 
folio  I eg itiir :  Code-x.  iste  tuit  Petri  Saxii  et  ex  eo 
Baronius  edidit  epistolas  pontificuni  Romano- 
luni  de  privilegiis  ecclesiae  Ai-elatensis.  —  Ste- 
phanus  Baluzius.  —  Delatus  ex  urbe  Arelatensi, 
ubi  emptus  est  ab  ha;redibus  Saxii  anno  160:2,  in 
hanc  bibliothecam  Golbertinam.  Hoc  itaque  lu 
codice  inter  episiolam  Pelagii  eplscopi  ad  nniversum 


65 

popidum  I)ei,  et  epistolam  Greyorii  episropi  /td 
Manassemjiemensem.  archiepiscopum,  le>/itur  fni- 
gmentum  quo/ldam  rjeof,raphi/:um  de  Gahin,ei  dein 
docuiuenfum  illud  nullius  sane  auctoritatis,  q„od 
ideo  ecclesiai  Arelatensis  documentum  audit  quia 
inArelatensi  codice,  ubi  Ronmnorum  pontificum 
epistolx  de  priiileyiis  e/:clesiai  Arelatensis  perscri- 
huntur,  foiiuitum  membranm  locum  occupat.  Est 
aiitem  secuU  nt  videtur  duodecimi.  De  scpteni  viris 
a  bcato  Petro  apostolo  inGaliias  ad  pn^dicandum 
missis  tempore  Neronis.  —  Sub  Claudio  igitur 
Petrus  apostolus  quosdam  discipulos  misit  in 
Galliasad  pr^dicandam  gentibus  fidcmTrinita- 
tis;  quos  discipulos  singulis  urbibus  delegavit. 
Fuerunt  hi  :Trophimus,  Paulus,Marciaiis,Austre- 
monius,  Gratianus,  Saturninus,  Valerius  et  plures 
alii;  qui  comitcs  abeato  apostolo  iliisprfedestinati 
fuerant.  Ex  quo  hoc  unum  coUir/itur,  .seculo  XII 
fuisse  qui  crederent  hosce  viros  a  S.  Petro  in  Gal~ 
lias  fiiisse  inissos. 

b  I)e  sancto  Necterio  agemns  die  0  decembris. 
Vitam  ejus  narravit  Jacohus  Bran/-he  in  altero 
libro  Vifarum  SS.  Airernia;,p.(!9S. 

c  De  sancto  Ursino  ayetur  die  0  novemhris. 
d  De  Mameto  sive  Mamerto  artum  est  in  Prz- 
termissis  dieiSJunii.  De  eodem  Daniel  Papehro- 
chius  in  notis  ad  Acta  S.  Marii,  eodem  die,  ita 
scr;;»i(;Nequehic  Mammetus  proprium  aliquem 
cultuin  habet;  sed  de  eo  agit  Branche  post  Vitam 
S.  Marii  additque  quod  in  Arvernia  superiori, 
prope  oppidum  Salers,  parochia  sit  S.  Mameti 
dicta;  quam  Joannes  Aicelinus,  episcopus  Claro- 
montanus,  aimo  1598  dedit  suee  cathedrali,  ubi 
suspicatur  sepultum  sanctum,  quem  etiam  vocat 
Mamertmn.   Ha:c    ilh;  cfr.  Jacohus  Branrhe,  in 
Vitis  SS.  Arverniai  Hh.  II,  p.  387. Hic  Mametus  ab 
ecclesia  Claromontensi  colitur  die  5  novemhris  in 
festo   omn/um  sanrtorum  Arrernensium.  Etenim 
inProprio  ejusdem  diei,lect.  V,dieitnr. -Pietiis  prce- 
termittere  non  sinit  interconfessores,Mammetum 
Antoninum,  Sirenatum,  beati  Austremonii  socios. 
e    Tantuin    ahest    ut     Clarimontis    nomen    a 
prisco  conditore  urhi  Arvernorum  sit  indttum  ut 
ante    regis  Plppini  tempora  nusquam  occurrat. 
Nomen  iilud prima  vice  occurrit  apud  anoni/mum 
continuatorem  Fredegarii  Scholastici,  qui  p.  IV 
sequenfia  scrihit     (Mi/jne,    P.    L.    tom.  LXXI, 
col.  6!ll)  :  Cumque  in  gyro  castra  posuisset  (Pij}- 
^(■«HsjjSubito  aFrancis  captus  atquesuccensus  est 
(vicus  Burho),  et  homines  AVaifarii  quos  ibidem 
invenit  secum  duxit,maximam  partcm  AquitaniEe 
vastans,  usque  urbem  Arvernam  cum  onmi  exer- 
citu  veniens  Claromontem  castrum  captum  atque 
succensum  bcllando  cepit...  Uhi  lininartius  ann/j- 
tat  observari  a  Savarone  iu  Orirjinihus  Claromon- 
tensibus  (paj.  22)  hanc  primam  esse  apud  veteres 
auctoi'esClarimontismentionem,/2uem  locum  aperte 
ab  ipsa  Arrerna  urhe  distinfjuif.    Undc    conjieif 
castrum  seu  arcem  in  monte  vicino  ad  urbis  custo- 
diam  exstitisse  Clarummontem  dictum,  undepostea 
urhi  nomen    trihutum   sif,  cum  nempe   hellorum 
tumuitibus  iion  semei  violata  in  montem  translafa 
fuisset.  Id  prohat  ex  vulgitraditione  qua  loci  incolB 
rineta  et  ferras  urhi  virina  vulgo  la  cilta,  eam  vero 
urbis  partem  qux  montis  caeumen  occupat  Glair- 
mont  appcllant.Ex  modo  hquendi  auctoris Passio- 


EX    MSR. 
ET   IMPR, 


Nqid.  8.-9  quidem  3.  —  ^"  (s.  g.  v.)  gr.  s.  repl.  2.  —      Sal.  2.  —  *  omnium  l,±  —  "  pukilai  i  'J.  —  ^  respicerel  1.  - 
"  ubi  3,  —  13  (in  cor.  c.  ioc.)  inc.  in  eor.  cord.  2.  '  biotanatas  I. 

Num.  9.  —  1  dominis  %  3.  ~  =  iliic.  2.  —  ^  (S.  m.)  mart. 

Novembris  Tomus  I  9  «'* 


66 


EX    MSS. 
Er    IMPK, 


VITA  TERTIA  S.  AUSTREMONII  EPISCOPI. 

Zs,  hodieque...  Clari.non.ensis  vocitata  est,  colU-  inibi  "IJS^^l^^^Ipemi^^le^^iibnnr » t ^ 
!„V„r  /,«»0  de„omwafio„a„  auctori.  teu.pore  mt,s  Ar^  ^  ^  ^^i^lull>  suun.  nobilil«tis  apice 
recentem  fuisse  ideoque  seculum  ,w„u,n  iuieus  aut     lun.  Ursnmn,  b  disc.pulun^suum,  ^  ^  J_ 

octmnim  finieus  hidicari. 


D 


B 


f  Categorizans, /.  e.  rectf  et  verc  jn-xdirans. 
g  Paregoriali,  /.  e.  consolatoria,  cfpduvi  e  (jra^ca 

h  Dapsilitas,  /.  e.  Uhemlitas,  pariter  effictum  " 

voce  Sa^^iAii;. 

i  Scopon,  a  vv.otM,  cotisiliu)ii,propositum;part- 
tersermnni iufermixtai posfea  incenlioitur  hx  roce,-i 
(frBCX-ziloz,fiHis,ap/it,primipium,oWix,substantfa, 

Wttoc,  locus,  (Tcitiaxa,  corpora.  Notaverit  eruditus 
lccfor  ex  grscizanfe  stijlo  scculum  quo  malc  affe- 
ctatafjnecizaudi  rafione  erudifx  oratiouis  famam 
quxrebant. 

k  Cleonalis,  gUrix  digna,  a  grxca  roce  y-Uoi. 

\  Cfr.  Coinineut.  prxr.  num.  07. 

m  Biothanatus  est  qui  riolenta  moHe  mortuus 

esf. 

n  Quam  vana  sit  hxc  efijmoloyia  indepatet.  qiiod 
non  Austremonium.  scd  Stremonium  ridgo  dice- 
Itant. 


CAPUT  SECUNDUM. 

S.  Austronutiui  laborcs  aposlo- 
lici  oxlra  ArviMMiiain.  Bcatuni 
rrbicuni  sibi  opiscopuin  sub- 


pollent^metperomnia  Deo  phicero  .tudenten.. 

U  Clericorum  ergo  et  laiforum  rchus  prudenti  Nwenie„sr.n 
ruoderamine  dispositis,  ad  Nivernensem  ^  pagum      ^-- ;^_ 
iter  direxit.  Ad  eujus  usque  mcolas  pervemens  ^^^^^^  ^^^^.^^^^^ 
popuhuu  adlmc  erroribus  iu.plicitum  rrentihtahs     ^,  ^^;^.,^. 
idola    ador;mdo,   dBeinonibus   sacriticando,   sua    „iamSecu,>- 
salubri  et  dulci  pn^dicatione  :id  veritatis  cultum     dam  exroiif 
nec  non  et  fidei  ^quilatein  convertit.  Ergo  in  Dei 
timore  populo  confirmalo,  lielus  in  Douuno  Ar- 
vernica  repedavit  ad  arva.  Fertur  etenim    quod 
Leniovicinam  '  regioueiu    hdgidis  suse  '  radns 
maxima  exparte  illustraverit  et  ad  fidem  Christi 
frequenti  vi?itatione  convei-terit.  Aquitamai  etiam 
Seeund;!^  magnilicus   extitit   prtvdicator  prieci- 
puusque  instructor,  spiritalium    quoque  chan- 
suiatum  strennus  lavgitor.  Hse  nempe  regiones 
illum  ut  i.iissimum  venerabantur  ^ut  iuciytum  re- 
colebant « doctorem,  ut  venerabilem  honorabant ' 
fautorem  ^  totoque  mentis  desiderio  condignum 
iUi  exhibebant  Mionorem.  Hic  emn  laudabat  ac   ^ 
si  magnre  prudentise  virum,  ille  ut  '"  principalem 
extollebat  episcopum.  Hic  illins  probabilem  mi- 
rabatur  eloqueutiam,  ille  huniilitateiu  ejus  prje- 
dicabat    et    patieutiam.    Desiderabant    quidom 
potentes  viri  et  religiosiE  mulieres  eum  sa^pius  '' 
cernere ,    quibus     consueverat     salutariter     •^ 
jocunda  modesti  hortaminis  consilia  propinare; 
peroptabant    identidem    pauperes    frequentiu: 


Vitain  con- 


ria  fuudatit».  Miracula. 


A]iiiil 
bitnricenvfS 
Cassiuiii 
sanat  i't 
Ursiniim 
episcoimiii 
co>i$ecrot. 


c 


illum  iutueri,  quia  gratissimo  ejus  solamino  gau- 

.,     I    •     I       '       •    "        .^  ^  .1 ,.       debant  se  clementer  recreari  '^. 
StllUlt.   lcUHloiVnSlS    UlOnastC-         t2.jan,quippegrand!BVuserafa.tate.decora 

splendidatns  canitie,  cumquo  exterior  homo  ho-    tewplatioam 

nesta  venustaretur  pulchritudine,  interior  pollebat      cog^to"^' 

morum  prohitate  el  coruscibili  meritoruni  specio- 

sitate.  Quia  vero  exeiuplo  Marth:t  in  actuali  vita 

diu  Christo  regi   libenti   animo  ministraverat, 

coepit  cordetenus  meditari  de  laudabili   studio 

Marise,  quee  contemplativse  specimen  vitne  -  gere- 

bat ,    quia   optiniam    partem    elegit    quse   non 

auferotur  ab  ea.  Et  intra  se  dixit  :  Quls  dal}it 

milii  pennas  sirut  cohimhx,  et  rolaha,   et  requie- 

scam ;  ut  sedens   secus  pedes   Domini,   audiam 

jugifer  rerljum  illius  ?  Ha^c  vu"  Domini  Austro- 


Lum  ergo  fama  viri  Dei  ob  magnum  sua;  ^ 
sanctitatis  meritum  multarumque  frequentiam 
virtutum  -  longe  lateque  divulgaretur,  ex  vici- 
nis  civitatibus  nobiles  viri  et  mulieres ,  pluri- 
uifeque  populorum  phalanges  catervatiin  ad 
eum  concurrere  gaudebant  ^.  Quibus  mystica 
ccelestis  vitse  pabula  affluenter  ministrabat  et 
optabilem  corpoiimi  animarumque  salutem 
annuente  cleiuentia  superni  arbitri  ■•  impendebat. 
Pia  namque  sollicituduie  erudiebat  discipulos  ui 
oumi  sapicntia  ac  sanctitate.Operspretium  vide- 


monius    sedule    secum    ^   revolvens .    disposuit 
negotia  omnino  relinquere  secularia  terrenasquo 


F 


tur  et  illud  non  reticere  quod   qua?dam  extitit     flocci  pendere  occupationes.  Donique  xxx  et  vi 

•  "  ■      '  ■'       annis  cum  niagno  cortamine  pontificaluni  ejus- 

dem  urbis  rexit,  et  perseveravit  usque  ad  tem- 
pora  imperatoris  ■*.  Providit  ergo  ex  .«uis  disci- 
pulis  solertes  quosquo  ^  et  industrios  vlros.  qui  ot 
rerum  administratione  ceteros  "  et  prudentiit- 
sagacitate  miro  callerent  ingenio,  qui  et  zolo 
divini  amoris  reforti  aquitatem  dihgerent  et 
non  haberent  dolum  in  lingua  sua  nec  exercerent 
malum  in  proximos  suos.  Hos  itaque  tamquain 
bases  coluninarum  ceteris  prtefeeit.  monons  eos 
ut  inscios  et  rudes  docerent  omnesque  ad  meliora 
provocarent.  ut  a  fide  quani  ab  ipso  didiceranl 
minime  deviarent. 

iiiuuius  «u  i_.iiui..-viioi»...  V..... ^^. ...... ,         13.  Advocans  namque  unum  cx  ipsis,  voluit    Vrfjicnm  ^i>>' 

l)opuIuiu  adhuc  in  fide  nimium  vacillantem  suo     ei    ecclesiasticos    conmiittere    ordines ,    ut   ipse    substitint  ei 
studuit  roborare  docunieiilo    ot  cxemplo  ^  Et     postmodum    heremiticam    solitariamque    vilani  TJ.",nii 

fiiiKhi- 


causa  qua  ad  Bituricensem  ^pagum  ire  decrevit; 
riispositumque  peragens  iter,  reperit  quemdam 
virum  illustrissimum ''  nomine  Cassium  a  cum  suis 
tratribus  gravi  inlirmitate  toto  corpore  ipsoque 
vultu  dehonestari.  Quos  ab  eadem  aegritudinis 
uicoimnoditate  ereptos,  pristinse  sospitati  roddi- 
dit  hetos.  Erat  autem  pnvfatus  vir  Cassius  nata- 
lium  splendore  decoratus,  et  quod  multae  benigni- 
tatis  esset  suoi-um  affininm  protestabantur 
edicta.  Qui  quanta^  sauctitatis  fuerit  cujusve 
meriti  finis  probavit,  in  quo  omnis  laus  secure 
caiiitur;  pro  Doi  namque  amore  ad  palmam  usquc 
martyrii  dicitur  pervenisse.Itaque  boatus  Austre- 
monius  ad  Bitmicensium  civitatem  perveniens, 


Nom.  10.  —  '  (m.  s.)  rnagnip  ^.  —  -  muU.  h:  vir.  oni.  2.  —  »  lecoluiil  '■2.  —  '  lionovantuv  2.  —  *•  fautoruni  %  '.i.  — 
■'|i-om-.;,'aud.)('onfun-ebant  3.—  ■•  arbitris  12.  —  ^' Bituii-  »  exibenl^.  — '"•  qui  2.  —  "  (e.  s.)  sipp.  euni  2.  — '- saluhri- 
c^iise  1.  —  «  illustnum  2.  —  ''  (d.  et  ex.)  ex.  el  doc.  ±  ter  2.  —  '^  reparari  l^. 

Num.  11  —  ^Nevernensem  ;i.  —  ^enini  2.  —  ^Lemovi-  Num.  12.—  '  owi.y.  — -(sp.  v.)vit.s|i,  a.  —  ^(s.s.)sec.sed. 
censimn  2.  —  ^  sH^;)ie  doclrinEeV  —  ^  venerantur  l,  "2.—      3.  —  *  Vespasiani  «f/t/.  ii.  —  ''oiii.2.  —  ^  sniiplc  re^evenfi 

ducere 


A  (lucere  Miberius  potiiissel.  Cui  ot  dixit :  Accipe, 
frafer  rhftrisshue,  cnram  pastorolis  offirH,  enm- 
fjiie  sic  tracta  ct  aye  sicut  corani  Deo,  ipsi  iinmor- 
tali  reffi  coram  sanctis  omnihus  rationem  reddi- 
fiirns  in  fremendo  examine.  O  felieein  pastoreni ! 
0  boniim  dispensatorein,  qui  utique  iniplevit 
preeconialem  perspicuie  dispositionis  affectuin 
quo  scicbat  sibi  divinitus  augeri  incrcmenta  vir- 
tutum !  Arvernonsi  siquidem  ecclesite,  cui  ipse 
pra&erat,  beatum  Urbicum  c,  licet  invitum,  semet 
tamen  cogente,  clero  etinm  eligente  populoque 
conseiiliente ,  strenuum  constituit  episcopum. 
Hanc  etiam  ordinationeni  clerus  et  populus  id- 
circo  niinus  nioleste  ferendam  ^  esse  ccnsebant 
c|uia  illum  intra  ^  patriam  inansurum  fore  ipso 
innotescente  sciebant.  Iste  plane  pontifex  miro 
iloxologoque  ^  cnllens  ingenio,  ordinabili  voto 
et  prudenti  consilio  sibi  conunissam  gubernabat 
eeclesiam.  QufEsivit  profecto  adjutorium  quo 
fequanimiter  pondus  quivisset  ferre  sibi  imposi- 
tuin,  non  ut  secum  porlanti  sacri  juvaminis  sub- 
traheret  solatiuni,  sed  ut  pariter  portantes  majus 
negotiarentiir  ijra^mium.  Ecce,  ut  ita  dicam,  vere 

B  Israelita,  in  quo  dolusnon  est,  quoniam  quicquid 
facit  rectissima  intentione  et  sincera  ordinat 
devotione.Ecce,inquam,fideIis  dispensator,  queni 
(onstituit  Dominus  super  familiam  suam  ut  det 
illis  ciburn  in  tenipore.  Ibi  enim  cst  eruditio  spi- 
rilalis  gratia?,  facilis  ^  patet  norma  justiti^.  His 
rite  peraclis,  pretiosus  Domini  Austremonius, 
populorum  frequentiam  non  forens  et  aniles  lau- 
dum  strepitus  vulgi  refugiens,  in  pontificali  quo- 
que  culmine  posilus  favores  adulantiimi  perhor- 
rescens.  toto  animi  proposito  spiritali  theorias 
decrevit  inhaerere ;  omnibusque  modis  oblecta- 
menta  niundi  respuens,  ipse  ad  meridianam 
plagum  heremum  concupivit,  et  ad  quod  per- 
veniens  monasterium  construxit  in  loco  qui 
vocatur  Yciodorus,  ut  tanto  ibi  Domino  vacaret 
liberius  quantum  a  mundiali  hominum  strepitu 
erat  segregatus.  Ubi  non  modicam  monachorum 
constituens  turbam,  apostolicam  vitam  quam  ple- 
niter  didicerat  fcliciter  illis  tradidit  conservan- 
dam  ;  ad  exemplum  videlicet  beatormn  aposto- 
lorum  et  per  ipsos  credentium  docens  eos 
vivere,  de  quibus  dicitur  :  Miiltitudinis  autem 
rredentium   erat  ror  niium    et  aninia  iina  ^   nec 

G  quisquam  aliquid  "  snnm  esse  dicebat,  sed  erant 
illis  oinnia  comnmnia. 

Fama  beala  dehinc  vulgantur  ubique  ' 
Concurruntque  ad  eum  populi  gaudentque  catervae 
De  cunctis  propeiare  locis,  ul  mystica  verba 
Intenti  capiant.  doctis  animisque  recondant 
QuiP  prsclara  fides  depromit  niartyris  almi. 
Quos  atlileta  Dei  miserans  inlbrmal  et  ornat 
Virtutum  exemplis,  divinae  lucis  et  armis. 
E  quibus  Ursinus  ctelesti  dogmate  plenus 
Eligitur  prEesul,  popuio  quoque  Bituricensi 
Omnis  consensu  populi  precibusque  petentis 
Pastor  prieticitur  djgne  venerandus,  amandus. 
Sed  cupiens  hominum  strepitus  vitarebeatus 
Quos  jam  subdiderat  Christo  baptismale  saci-o, 
Accelerat  fundare  locuni.  qui  nomine  dictus 
Anliquilus  fertiir  Flaviacus,  (luem  vocat  ipse 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 

Yciodorum,  ab  aquis  rf  idem  quibus  insilus  inest. 
Ecclesiamque  dicat  Petii  sub  honore  ^  beati. 
Exultans  illicque  diu  vivendo  moralur ; 
In  quo  constituil  monacliorum  sancta  manere 
Agmina,  legis  apostolicfesectantiacultum. 


67 


U.Quadam  namque  die  cum  pretiosus  Domini 
Austremonius  non  longe  a  monasterio  quod  ipse 
construxerat  juxta  Flaveris  '  fluvium  consistcret, 
et  luculento  ^  sermone  populuin  alloquerelur 
populosque  quos  per  fidem  Domino  adquisierat 
verbo  prgedicationis  veluti  novella  planlaria 
coelestibus  irrigaret  monitis,  ostendit  Doniinus  per 
eum  hoc  ammiranda,'  virtutis  prodigium.  ex  quo 
palam  ^  datur  inteliigi  quanta  excellentia  sint  ■• 
tanti  viri  acta  perpendenda.Duo  siquidem  rustici, 
cum  suis  venientes  operariis  et  plaustris,  priedi- 
ctum  volcbant  fluvium  navigio  transmeare,  ut  ad 
silvain  pergerent,  qu^  ultra  flumen  erat,  ligna 
c^dere.  Gum  itaque  pervenissent  ad  locum  ubi 
sanctus  vir  prgedicabat,  ceteris  prietereuntibus, 
unus  illorum  divino.  ut  credimus,  nutu  inspiratus, 
paululum  substitil,  quo  verbum  '"  pra^dicantis  au- 
diret  et  ab  eo  benedictionis  gratiam  humiliter 
impetraret.  In  exordio  quippe  nascentis  EccIesiEe 
talis  erga  pra^dicatores  erat  consuetudo,  videlicet 
ut  finita  prtiedicatione  eulogias  coinmunionis  gra- 
tia  acciperent  omnes  "  a  prEedicatore.  Unde  rusti- 
cus  ille.  antequam  '  conscenderet.  juxt^i  morem  a 
sancto  viro  eulogias  petiit  ^.  Quibus  acceptis,  cuin 
sociis  proLinus  ^  navem  conscendit.  Vertunt  inte- 
rini '"  fluctivagas  per  alveum  Flaveris  "  undas  ; 
repentina  pernicies  ventorum  impulsione  exori- 
tur,  transversa  viatione  subito  prora  dirigitur,  et 
duin  puppis  undoso  monte  ad  alta  sustollitur,  illa 
proclivi  dejectione  in  ima  delabitur.  Proceilosis 
ictibus  navis  hinc  inde  '-  alliditur  atque  lamenta- 
bili  '^  naufragio  deinergitur.  Quid  plm-a?  Pereunt 
utique  onmes,  prseter  illum  qui  a  sancto  Austre- 
inonio  eulogias  aeceperat.  Cumque  idem  ipse  ad 
litus  natando  tenderet,  diabolus  in  aera  ad  alterum 
diabolum  coepit  horribiliter  clamare  ",  sancto 
pontifice  '^  omnique  populo  audiente  :  Heus ! 
inquiens,  quid  facis?  Quid  pigritas?  Cur  non 
festinas  illum  submergere  qui  ad  litus  festinat 
nafando  emdere?  Occupa  velocius  illuvi,  ne  trans- 
nafef  fluviuM  et  possit  vivere.  Cui  alter  :  Magna 
quidem  aviditate  et  ^^  omni  etiain  voluntafe  hoc 
fecissem,  si  mihi  idla/enus  possibile  fuissef.  Sed 
hoc  ipsum  non  periniffit  fieri  salutiferi  potentia 
Christi,  propter  merituni  sancti  Austreinonii  et 
propter  fidem  ejusdem  viri.  Offirit  quoque  "  miht 
rrehra  prxsenfis  inferressio  populi.  Expulit  enim 
nos  de  finibus  Arvernicx  regionis  episcopns  isfe, 
ia  virfufe  ef  nomine  illius  Chrisfi  qui  resurffens  a 
mortuis  clausfra  destruxit  inferui  et  subvertit 
pofentiam  prindpis  nostri.  Haec  audicns  sanctus 
Austremonius,  magno  repletus  gaudio  dixit  : 
0  ca'li  recfor,  terra:  fundafor,  aquarum  creator 
oinnisque  creafurai  dominafor,  rex  regum,  Doiiii- 
nus  dominanfium,  gratius  fihi  cernua  devotione 
ago  '^,  qui  per  Filium  tuuin  unicum  Dominum 
nosfrum  Jesum  Christuin  triuinphalem  servis 
tiiis  de  anfiquo  hosfe  concedis  victoriam.  Cujus 
inenarrabili  pofentia  urcus  fortiam  superatus  est 


KX    MSS. 
ET    IMPR. 

d 


Pi-Qdigiuin 

ntstici  e 

naiifragio 

servati 


Nam  13.  —  '  (v.d.)duc.  vit.  ±—^  gerendam  3.—  ^  infra 
I.—  *doxo  longoque  -2.—^  facile  2.  —  «eorum  quEepossi- 
debat  «rfrf.  2.  —  ^  Hic  rrrsus  e.cscriptus  est  in  cod.  2;  sed 
l>ro  vulgantur  hgitur  vulgant.  — *  (P.  s.  h.)  s.  h.  P.  I. 

Num.  14.  —  "EIaveris3.  —  =luLUIentil,2.  —  ^partiin  1, 


3.  _  *  sit  1, 2, 3.  —  fi  verbo  1 ;  verba  3.  —  ^  (a.  o.)  om.  acc. 
Q  _Tnavemarfrf.  2.— spelitS,  3.  —  8  (c.  s. p.)  pr.  c.  soc.  2. 
—  '"  ilaque  2.  —  "  Elaveris  3.  —  ^^  (n.  h.  i.)  h.  i.  nav.  2.  — 
13  iamentabile  1.  —  "  (h.c.)cl.  horr.  2.  — '«  pontiflci  1,2.  - 
'6  ex  J,3.  —  "eliam  2.  — 'Md.  a.)  ag.  dev.  2. 

et 


EX  HSS. 

BT  IBIPR. 


VITA  TERTIA  S.  AUSTREMONII  EPISCOPI. 

Exclamans  alio  ^s :  Quid  agis,  wudeUs,  inique  ?  D 

Vivere  cur  sinis  hunc  ?  Cur  non  submergere  tentas  ? 
Altei-  ad  hsc  :  Quia  ttUus  ibil  benedictus  ah  isto 
Piipsule  nos  pellcute  suis  de  finibus  islis. 
Cuncli  mox  laudes  fesUnant  reddere  Christo 
Marlyre  cum  sancto  qui  summo  vernat  Olympo. 
15.    Lon^o    i^itur   tempore    heatus  Domini  ^        eifith 
Austremoniiis  in  liac  regione  feliciter  conver.sa-  Austremomi 


B 


68 

et  iufirnu'  acchwli  sunt  rohon:  Domine,   non   ^" 

est  qui  siniHis  sif  tibi,  qni  cripis  inopem  de  mann 

fortiorum    ejus.    Ut    enim    vidit    prtelibatum 

hominem  de  aquie  periculo  ereptum,  vaticinali 

adversus    dsemonem    utens  apostophe  ^°,  IfKta- 

bundus  intonat  verbis  :  Quomodo  cecidisti  de  ca-Jo, 

Lucifer,  qvi  mnne  oriehuris?  Corrulsti  in  terram, 

qui  inlnerabas  genfes.  Qui  dicebas  in  corde  fuo  : 

In  ccelum  consceiuiam,  super  astra  Dei  exaUaho     t^g^  \^  apostolicse  sanctitatis  excellentia  vitam 

mlium  meum  ;  sedeho  in  monfe  festamenfi,  in  lafe-     ducens,  innumera  virtutum  operatus  ost  insignia, 

rihus   aquiJonis;  ascendam   suj^er   altitudinem^^     quEe  nuuc  stylo  prosequi  supervacaneum  duci- 

nubium,  similis  ero  AHissimo.  At  vero   propter     j^^us,  pra^sertini  quia  et  ^  valde  erat  difficile  inter 

superhiam    tuam,    sujteram   perdidisti   gloriam,     tot  ^  innumeras  plebium  coliortes  frequentantem 

Delapsus  es  etiam   ad  erebi  profunda,  ut  in  la-     g^j^^  ^j  quodammodo  discurrentem  agnosci  nisi 

inenfabdicocnmsB  cofhivionis  roragine  mulfimoda     ^eclaranlibus  signis.  Nam  claudis  ^ressum  red- 

cnm   fuis  complicibus  luens  tormenta,  experiaris     ^^^^q^  mortuos  ab  inferis  vita^  reddendo,  ergu- 

qnanta propriodelicto^-commiseris^^ gaudia.Quid     niinos  Sab  obsessis  corporibus  ^  liberando,ca3cis 

adhuc  inaniter  moliris  pretiosa  morte  redemjitis     lu^^pn  prcebendo,  leprosos  curando  aliarumque 

machinamenfa    ingerere    lethiferx     seductionis  ?     mirandarum    signa  virtutum   patrando ,  totam 

Christus,  inquam,  Jesus  de  te  pollenter  ^*  trium-     gentem   Arvernicam  Doniino   favente  ad   fidei 

phat,    rujns    lucforiam    nos  sfudemus   affectahiH     jequitatem  convertit.  Si(/na  enim,  ut  ail  Aposto- 

voto    iiniversis  priBdicare,    et    salutifern    vieificie     \yxs,  non  sunt  fiddibus,  sed  infideUhus. 

crucis  vexiUa  in  illius  ^^  laudis  titulo  passim  eri~ 

gere^^yUt^'^  sicut  a  veridicis  vaticinatnm  esfprophe- 

tis,  benedicantur  in  ipso  omn^s  tribus  terrx,  omnes 

gentes  magnificent  eum,  et  ab  omniuin  ore  incessan- 

ter  dicatur  :  Benedicfus  ^^  Deus  Israel,  qni  facit 

mirabilia  solns,  ct  benedictum   nomen  majestatis 

ejus.    0    spectaculum    lamento    et  laude   ple- 

num!  Lamento  enim  in  perditione  illorum  homi- 

num  qui  naufraga  -^  periclitatione  demersi  sunt, 

quia  prsedicatlonem  sancti  antistitis  spreverunt 

nec  ab  eo  panem  salutis  acceperunt,  et  ideo  tra- 

diti  satanee  perierunt.  Laude  vero  in  illius  salva- 

tione  horainis  qui  perfectae  fidei  tenens  sacra- 

mentiun,  a  sancto  pontifice  munus  suscepit  eulo- 

giarum,  cum  quibus  pariter  vitae    indeptus  est 

spatium.  Inde    quippe    inexpertus    est  salutare 

beneficium  unde  almee  fidei  sanctEeque  creduli- 

tatis  mirabile  cognovit  mysterimn  ^<*.  In  quo  ita- 

que  miraculo  et  christiana   religio  laudabiliter 

mirificatur  ^Vprtedicabiliter  Iaudatur,mirificando 

prsedicatiu',  et  glosiosum  almi  praesulis  meritunr 

Iripudianter  propalatur,  augmentabihter  magni- 

ficatur  ac  jocundanter  ab  omnibus  veneratur. 

Iste  Dei  martyr,  quamvis  compleverit  ipso 

Offlcium  monachile  loco,  quem  diximus  ante 

Se  sibi  construxisse  suis  de  rebus  opimis, 

Junctis  quo  monachis  Domino  serviret  ^^  ibidera, 

Non  tamen  a  populis  unquam  solamina  tollit 

Pristina,  sed  magnis  signis  in  plebe  refulget. 

Ex  quibusaudacipr»sumo  letexere  dictu, 

Unum  prodigium  Ghristi  virtute  corascum. 

CumsoHto  plebem  innumerani  fortissimus  heros 

AUoquiturmandata  Dei  sermone  revolvens, 

Augustam  prope  quam  Christo  fundaverat  aedem, 

Scilicet  ad  fluvium  Flaverim  ^^  de  nomine  diclum, 

Quidam  cum  socio  properans  ut  transeat  amnem 

Rusticus,  in  silva  quaerens  sibi  caedere  ligna, 

Substitit,  a  socio  declinans  qui  petit  "  undas. 

Hoc  agit,  ut  sibi  succurrat  beuedictio  sancta, 

Qua  pius  ipse  pater  populorum  peclora  firmat. 

Inde  petens  flumen,  dum  puppis  ad  alta  procellis 

Subrigitur,  veluti  mare  labitur  ocius  undis, 

Adfuit  alma  salus  ahis,  pereuntibus  ilUs. 

Nando  cumque  tremens  ad  littus  tenderet,  ecce 

Insonat  aerii  voxhorrida  daemonisatri. 


iiiii-anfhi. 


Edita  luminibus  variis  ceu  sidera  fulgent 
Stelliferi  cceli,  sicsancli  praemiajusta 
Sumunt  pro  meritis,  variisque  nitnribus  intra 
Regis  Olympiaci  miranda  palatia  vibrant. 
Iste  tamen  martyr  pretiosus  clarior  omni 
Lumine  solis  adest,  pietas  cui  maxime  ^  Christi 
PriPstat  ut  foret  exemplum  virtulis  in  jevum. 
Delicias  sil)i  nempe  putat  jejunia  sancta, 
Tradere  membra  quidem  nescit  lassata  quieti; 
Pallor  in  ore  sedet,  macies  in  corpore  toto. 
Errat  et  in  vultu  gravitatis  semper  honestas 
Atque  pudiciti»  '  summae  pudor  immaculatus. 
Orat  cum  lacrimis,  devoto  pectore  anhelans 
Solem  justitise  qui  sanctos  provehit  ad  se  ; 
Summum  jure  bonum.  aeternum  lumenque  bonorum, 
Qui  quemcumque  sibi  perspectat  corde  fidelem 
Militiae  proprise  dignatur  jungere  sanctfp, 
Mcenibus  astriferis  secum  regnare  peroptans. 
Denique  pro  minimo  ducit  cruoiamina  carnis, 
Quae  patitur  diuturna  senex  venerabilis  iste, 
Ni  succumbat  amore  Dei,  mucrone  cruoris. 
Martyrum  amabilium  victricia  signa  sequendo. 

ANNOTATA. 

a  De  Cassio  cfr.  Comment.praiV.  nnm.  68. 

b  Dc  Vrsino  cfr.  Comment.  prxv.  mtmm.  (>!), 
70,  71. 

c  De  Vrbicocfr.  Comment.  jtrsev.  num.  75. 

d  Yciodorus  ab  aquis  vera  efi/mologia;  nam  dor 
celtica  lingua  aquam  significaf  ;qnod  in  quibiisdam 
ftuminiim  nominibus  adhuc  superesf,  v.q.  Dor, 
Douro,  et  in  aliis  nominibus  communibus  (1). 

CAPUT  TERTIUM. 

Conversio  Jud?eoriim  ientata. 
Lucius  |)uer  a  patre  neeatur. 
Eeclesia^  a  S.  AustrtMuonio 
eonseerata?. 


E 


F 


Num.  14.  —  'f  quis  2.  —  ^^  apostrophale  t,2.  —  *'  altitu- 
dine  1,3.  —  ^^  omA,  3.  —  "^  hge  amiseris.  —  **  pellenterl. 

—  ^^  nulHus  1,  3.  —  *^  (p-C-)  er.  pas.  2 ;  eligere  passim  3. 

—  "  ail  3.— '»  Dominus  add.  2.  —  -»  naufragi  2,  —  a»  sacra- 
(1)  De  Bullet,  M/'iuoires  sur  la  laiigue  celtique,  tom.  II, 


Umnis  igitur  ecclesia  sanctorum  optime  novit       judiei!^ 
qualiter   Jerusalem,    pro    commisso    in    Salva-    piHrimi^'"' 

menlum  2.  —  ='»  magnificalur  2.  —  ^^  servire  l.  —  '^  Ela- 
verim  3.  —  ^*  perit  3.  —  ^^  forsafi  jjro  alii. 

Num.  15  —  1  o»i.  2.  —  s  om.  2.  —  =>  oiii.  2.  —  *  energu- 
menos.— f-dsEmonibusl.S.— ^/pgremaxima. — 'pudiciEel,2. 
Vesuntione,  1759. 

tore 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


69 


sti  tore  piaculo  ultrici   vastatione  a  Tito  sit  sub- 

'■  vcrsa  et  Vespasiano.  De  qua  subversione 
ideni    Doniinus    Jcsus    ante    prfedicens  :  Quio 

'  venimt  dies  in  te,  et  circumdahunt  te  iniiuici 
tui  luJfo,  ct  circunidahnnt  tc  ct  coamiuatabuni 
fe  uiidique  pf  ad  terram  consternenf  ^  ie,  et  filios 
tuos  qui  in  te  sunt;  et  non  relinquent  *  in  te 
lapidem  sitper  lapidew  qui  non  dastruatiir,  eo  quod. 
non  cof/noreris  teinpiis  risitationis  tua:.  Quidam 
cniin  JudiBoruni  gladiali  excidio  ^,  quidam  famis 
penuria  lethifera  in  obsidione,  inio  etiam  saavis- 
sinia  populatione  perierunt.  Perpluros  etiam  vili 
nmiii^mate  venditi,  in  captivitate  sunt  miserabi- 
liter  deducti,  sicque  per  diversa  *,  ut  Davidica 
compleretur  vaticinatio  spiritali  dc  oisdem  Ju- 
daeis  effata  pra^sagio  :  Disperge,  inquit,  Hios  in 
virtide  tua,  et  destrue  eos,  protecfor  7neus  Domine, 
et  gentes  cognoscerent  ejus  populi,  de  qua  heec 
veridica  recitatur  prophetia,  execrabilem  in 
Christum  Jesum  blasphemiam  et  incredulitatem. 
et  ex  pernicioso  lapsu  Judaica?  gentis  ipsa^^spiri- 
tah  gratia  inspirante  credendo  declinarent  "  per- 
petuce  captivitatis  detrimentum  ac  fidei  percipe- 

^  rent  sacramentum  feternreque  salutis  prfesidium. 
Per  idem  vero  tempus  non  modica  JudaicfB  gentis 
agmina  in  urbe  Arvernica  videbantur  esse  dif- 
fusa.  Multi  namque  ex  ipsis  illa  in  parte,  qua 
venerabilis  pater  Austremonius  jam  dictum  fun- 
daverat  monasterium,  mapalia  sibi  ad  habitan- 
dum  ,  utpote  peregrini  moxque  pro  immani  ^ 
scelere  dispersuri,construere  disposuerunt.Reve- 
rendus  itaque  vir  streimusque  orator,  beatus  sci- 
licet  Austremonius,  cum  sa^pius  eis  viam  salutis 
et  notitiam  requitatis  formamquc  credulitatis 
pra.Hlicando  panderet,  prophetali  quoque  ser- 
mone  illos  increpabat  dieens  :  Quid  est,  Israel, 
qitid  est  "  quod  in  terra  iniiniroruin  es  ?  Ince- 
terasfi  in  terra  aliena ;  coinquinafus  es  cuni 
mortuis,  deputatus  es  cum  liis  qui  iu  iuferno 
suut,  derefiquisti  fonieni  sapieutim.  Si  in  via 
Dri  amhufasses ,  hahitasses  uiique  °  super  ter- 
ram.  Disee  ubi  $it  prudentia,  ubi  sit  virtus,  vhi 
sit  inielfectus,  nt  scias  simul  nhi  sii  lour/ifuruitas, 
rifa  "*,  rirtus  ",  nhl  sit  virtus  '^  oculorum.  His 
vero  auditis,  plurimi  compungebantur,  et  poeni- 
tentite  remedia  votls  onmibus  a  sancto  viro 
depreca])antur,  sancti  gurgitis  lavacro  ablueban- 
c;  tur. 
1"'       17.  Sed  et  '  antiquus  hostis  vldens  sibi  perisse 

''■  quos  per  famulum  suum  Austremonium  Dominus 
acquisierat,  et  dolens  innumerabilos  populos  per 
cjus  prfedicationem  de  suis  laucibus  extrahi,  toto 
suo  illo  antiquo  conamlne  sufe  artis  apodixen  per 
hanc  perfidam  gentem  in  virum  Dei  conatus  est 
cxercere.  Vcrum  cum  ^  iieatus  prtesul  ^  liunc 
infclicem  populum  propter  piaculum  in  Salvato- 
reni  commissum  multis  incropationibus  argueret, 
atcpie  ex  divinarum  Scripturaruni  authoritate 
ostenderet  pro  salute  gentis  humanai  de  coelo 
oum  descendisse  "*  ad  terras,  et  incarnatum  do 
Spirltu  Sancto  ex  Maria  Virgine.  isdem  perfidus 
populus  nullo  modo  ei  pra?bebat  assensum  ;  nec 
solum  de  quibus  eos  monuit  ox  incredulitate  et 
duritia  sui  cordis  pa^nitentiam  non  egerunt,  sed 
insuper  in  ejus  necem  apertis  persecutionil)us 
conspirarunt. 


KX    51SS. 
PT     IMHli, 


nficalnr. 


Qualiler  excolilur  lellus  dumosa  lahoie 
Profeiat  ul  dignns  fructus,  ita  sanctus  et  iste 
Senles  de  populis  vitiorum  pellere  certans. 
Deslruit  errorem  gentilem  saepe  monendo 
Ut  necis  auctorem  vitent  lucemque  sequnntui 
Qua'  cunctns  salvat,  vegetat,  subliniat,  honorat. 
His  sanctis  fidei  monitis  demulcel  et  ipsam 
Judaicani  plebem,  qua-  tunc  morabalur  eadem 
Urbe  colens  scelerata  deo.s  quos  sculpserat  ipsa 
Atque  suos  palrios  venerans  polluta  penates; 
Maxima  pars  quorum  lavacrum  compun(^ta  peteliat 
Baptismi,  assiduis  lacrimis  peccata  luendo. 
Namque  dolebat  in  his  se  lapsam  sponte  ruinis 
Qua'  magis  exilium  barathri  mnitale  jiaiarent 
Quani  decus  et  requiem  vitfe  ctpleslis  amccnfi'. 
Talia  conspiciens  fieri  saevissimus  hostis 
Atque  dolens  praviler  quod  sanctus  straveril  onines 
Gentiles  pedibus,  Judipos  provocat  ardens, 
Quos  habuit  semper  ferventi  fraude  sequaces. 
Ut  sanctuin  perdant.  Subito  quoque  faclio  frendens 
Plebis  Juilaicfe.  piavas  suli  fraudo  latenti 
Pi-ieparat  insidias  insonti.  Sed  pius  heros 
Omnia  contemnit.  spcrnit.  certaniine  victor. 

18.  Sanctus  igitnr  Austremonius  alhlela  fulgu-  ^'^'""-^ {"'"- 
rantes  evangelicse  doctrinte  radios  passim  nulla-  judmnu},  «h 
tenus  formidabat  diffundere,  sed  credenfium  Ausiiemum.t 
corda  lampabih  splendore  spiritalis  gratife  illu-  ijapiizniiis, 
strat  et  celsa  virtutum  fastigia  almorum  exemplis  <'/'"''''■  s"" 
actuum  sublevat.  Quid  plura?  Omnes  quotquot 
ad  vitam  jeternam  prseordinati  erant  convertit  ct 
baptismatis  unda  purificavit.  Denique  intercom- 
petentes  qui  fide  orthodoxa  cathechizabantur  ' 
filius  principis  JudEeornm  patre  nescientc  affult. 
et  ut  gratiam  baptismi  consequeretur  a  viro  Dei 
humiliter  postulavit.  Quem  sanctus  vir  ^  cura  reli- 
quis  bapli/.avit  sibique  in  filium  adoplavit  et 
Luciam  nominatim  vocavit,  ulpotc  de  infidelitatis 
tenebris  ereptum  et  luce  veritatis  illuminatum, 
sacris  etiam  charismatibus  prudenter  inbutum 
^terneeque  sanctitati  laudabiliter  dedicatum. 
Completis  ergo  ^  ex  more  baptismi  *  sacramen- 
tis,  vir  Domini  Austremonius  multiphci  fervore 
deifici  amoris  ^  succensus  "  villam  ^  qti^  Plauzia- 
cus  a  nuncupabatur  oxpetiit,  in  qua  ex  fidelium 
circamanentium  sumptibus  ecclesiam  construxit, 
eamque  in  honore  beati  Petri  apostolorum  prin- 
cipis  dedicavit.  Princeps  autem  Judteormn,  ut  F 
comperit  filium  suum  a  venorabili  pontifice  esse 
baptizatuni.  intolerabili  confusns  dolore  pariter  ac 
mcerorc  ingemuit,  ct  vehementissime  succensus 
ira,  utpote  diabolica  instigatus  malitia,  propriuni 
tandcm  filium,  paternoutiquecarensaffectu.quo- 
dam  projecit  in  puteo.  ne  iilum  Christi  Ecclesia 
baberct  vivum  ex  quo  alii  Judfei  acciperent  cre- 
dulitatis  exemplum.  Quod  cum  sancto  Austre- 
monio  fuisset  nuntiatum,  niox  cnm  collcgiti 
fidelium  ad  lciodurense  ^*  regreditur  nionaste- 
rium,  et  convocata  secum  caterva  fratrum,  cuin 
thuribulis  et  crucibus  coruscisque  cerooruni  Innii- 
nibus  pergit  ocius  ad  puteum;  cx  ((uo  niox  sancli 
Lucii  martyris  juvenile  corpus  a  fratribus  cxtra- 
hitur  et  adlocum  sopulchri  cumduIrifluo*canore 
hyninidicai  modulationis  ilodncittn-  '".O  Judaicain 
perfidiam  omnibus  seculis  exocrandam.quseprins 
in    Dorninum    crudeliler  .«revit,  servos   quoque 


Nam  16.  —  '  prosternent  2.  —  ^  reliquent  1.  — 
™  exitio  2.  —  ■*  diversi  1,  3.  —  ^'  ipse  3,  —  ^  declinaret  ±  — 
'  (]).  i.)  perimani  2.  —  *  quid  est  oiti.  ^2.  —  "  in  pace 
adff.  ±  —  >o  vilii'  2.  —  »  01».  2.  —  •*"  lumen  ± 


Num.  17—  ift(».  2.  -s, 


O    _  3 


I).  p.)  |ir.  Iie.ll.  ii.  — 


■*  desceudisset  I. 

Num.  18.  — '  cathezizabantur^l—  "Uei«f/(/.  2.  —  "  onii- 
l,us  3.  _  *bapti=mati  1.2.  — "^amore.  1.2.  —  "  el  «rfrf.  I. 
—  "^  villa  1.  2.  —  ^   Icidiorense  2.  —  "  dulciflua  2.   — 

"  reliijiiti  Iiiiji'!^"""!-  Oiii.^a. 

ficit 


70 


KT  MiVR. 


B 


leUiifcro  afficcre  inforimiio  non  desistif!  Nec  suf- 
ficil  illi  jjcrcussissc  oliiii  ^regis  pastorem,  scd 
etiam  ipsum  insectatur  gravissimo  odio  gregem. 
Iste  nainque  perosus  patcr,  si  tamen  pater  dicen- 
dus  est  qui  paternos  in  filium  non  servavit  affe- 
ctus,  christianis  licet  invitus  venerabilem  exhi- 
buit  martyi-eni.  Perdil  infelix  paterni  reverentiam 
nominis,  orbatus  affcctabili  dignitate  felicissimfe 
prolis.  Cumque  titulum  christianitatis  in  filii  mor- 
tificatione  cupit  nmnino  delere,  facit  potius  ut 
omisso  infidclitatis  errore  Luciu.^,  typico  insigni- 
tus  nomine,  scribatur  crelitus  in  libro  vitae.  Lucius 
namquepuerad  Christi  tirocinimn  sancti  antisti- 
tis  sagacissima  eruditione  instruitur,  pi-obabili 
authoritate  provehitur  ct  protegibilibus  annis 
nninitur.  Lucius  sub  annis  pueiitiiie  preestantis- 
siine  Christi  mililia  fnngitur  et  officiali  severitate 
crudelis  pai-ricidae  occiditur  propriique  sanguinis 
effusione  perfunditur.  Beata  cerle  el  pr^dicanda 
puerilis  a^tas,  qna  vctcrnosi^  machinationes  anti- 
qui  hostis  mirabiliter  deluduntur,  qua  impiissi- 
inus  pater  a  piissiino  tilio  veritatis  gratia  '^  sper- 
nitur,  qua  infidelitas  confunditur  et  deiflci  vcxilla 
tirocinii  coruscabihter  panduntur.  Hsec  est  illa 
a?tas  qu^  in  glorioso  marlyre  Lucio  h  magnific^- 
bilitcr  pniidicatur  ct  poloso  honoramine  clarifica- 
tur.  Lucius  etenim  puer  christianissimus,  fide  de- 
votus.sperobustisslmus,  charitate  ardentissimus, 
agonotheta  robustissinuis  martyrque  proniptis- 
sunus,  veritate  eoelitus  jubente  munificahbus 
angelorum  obsequiis  cxcipitur  atque  in  choro 
inartyruni  fulgido  diadematc  felicis  victorise 
coronatur.  Ipsimi  profecto  christicolfe  ut  lauda- 
bilem  venerantur  marlyrem  cernuisque  depo- 
scunt  orationibus  ut  eum  pro  se  apud  Deum 
perpetuum  habeant  intercessorem. 

Hon-ea  complentm*  Chrisli  rediraita  maniplis 
Yivificip  messis,  nostro  gaudente  palrono 
Passim  doclrinae  radios  diffundere  sani-tie 
Qui  datus  est  nobis  specialis  in  orbe  magister. 
Fiiius  tnterea  cujusdam  principis  orat 
Judaici  vulgi,  divino  munere tactus, 
Ut  mereatm-  aqua  viventis  fonte  renasci, 
Lucius  a  lucis  sorlilus  nouiine  nomen. 
Qui  dilTerre  nolens  sanclus  quod  qu»ril  et  optat. 
Ei-udit  ad  plenum,  qua  mente  lavacra  subire 
('•       Debeat.  et  sacro  renovat  baptismate  lethnni  '^. 
Talia  cunu|ue  patris  ssevi  referuntur  ad  aures, 
Frendet  et  insanit,  nimiumque  dolosus  oberrat 
A  patriw  affectu.  sitiens  extinguere  morte 
Magnificam  prolem  et  meritoium  j^ermine  clarani. 
Tandem  vipereis  instaurans  anna  venenis, 
Perimit  insontem  puteoque  retrudit  in  alto, 
Sperans  infelix  facinus  tam  jrrande  laleie. 
Dic,  natura  potens,  ubi  sunl  tua  jura  paterna, 
Cum  pater  interimit  natum  de  se  generalum? 
Mox  Cliristi  famulo  ut  sanctas  defeilur  ad  aures 


VITA  TERTIA  S.  AUSTREMONII  EPISCOPI. 

le^rotatione  detineri  iiinotuit  et  ut  ad  cum  ocius  nimecdemn 


visi 


ronsecrat 
Maroioli, 


yUirlum 
ilinciptilum 
HyrotaiKan 

adiens, 
Aiistremo- 


E 


isitandi  gratia  iret  ^  ejus  cx  parte  commonuit  ^ 
Direxerat  enim  illum  beatus  Austremonius  ut  ^^^^_^^^^ 
montana  peragrans  loca  vices  pontificis  exe-  ^^,,^,.^  j^^^... 
qucndo  homines  erroris  tenebrositate  cfecatos  drfmdi, 
corusco  fulgoro  sna'  pni^-dicationis  inluminarct  et 
ad  ti-amitem  itquitatis  dcdnccret.  Quod  et  fecit 
bonorum  exempla  actuum  *  monstrando  et  prae- 
dicabilia  virtutura  p;itrando  prodigia.  Sanctus 
itaque  AusU-emonius,  ul  expcdito  cursu  illum 
invisere  posset,  beatum  Necterium  ^  laudabilem 
presbyteruiu  sui  itineris  facit  socium,  noc  non  ot 
boatum  Mammetum,veuerabilein  archidiacomnu. 
His  ergo  secuni  comitantibus,  valleni  expetit  Jor- 
nensem  r,  ubi  venerandus  vir  MiU'ius  infirmitate 
detentusmauebat.  In  eodein  aulom  itinere  diver- 
tit  ad  quomdam  villam  quse  Maroioius  "  (/  vocita-  ./ 

tur,  in  qua  fabricatam  ab  incolis  basilicam  aposto- 
lorum  i)rincipis  in  honore  dcdicavit.  Inde  quidom 
concitis  grossibus  ad  virum  Dei  Marium  vir 
Domini  ^  Austromonius  pervenire  contondit.  Con- 
tigit  namque  ^  ut  ^mtequam  sanclus  antistes  ad 
beati  Marii  pervenisset  hospiUum,  euindem  viruni 
Dq[  9  e  ^"  seculo  jam  migrasse  fulgidaque  ca^Io- 
rum  palatia  nutu  Dei  subisso.  Sa^pe  noiiiinandus 
itiique  preesul  beatus  Austremonius  sanctum 
corpns  athletEO  Ghristi  novo  cum  digna  veneratione 
tradidit  mausoleo,  novamque  super  eum  ut 
dignum  erat  basilicam  sumptibus  fidelium  circa 
manentium  oedilicavit  ipsamquc  cjus  in  lionore 
solomniter  consecravit.  Xobiles  etonim  viri  quos 
beatus  Marius  salutari  prjedicatione  ad  viam 
veritatis  converti  fecerat  '^  eidom  ecclesiee  beati 
Austromonii  suggestione  ex  pr;«diis  suis  in  usus 
clericorum  ibidem  omnipotonti  Deo  sanctoque 
Mario  servientium  triginta  mansos  voluntate 
proinptissiina  condonaverunt.  Quam  donationem 
voluerunt  ut  sanctus  antistes  episcopali  authori- 
tatc  confirmaret,  ut  nullus  subsequentiimi  ulla 
temeritate  violare  cam  auderet.  Hoc  enim  beatis- 
simi  prEesuIis  sincerissima  ammonitione  facie- 
bant,  qui  magnopere  desiderabat  ^-  honorai'e 
sanetam  Dei  Ecclesiam  et  fidem  corroborare 
catholicam.  In  utroque  siquidem  pollet  niirabilis, 
id  est  et  desiderabili  priedicatione  et  prsjedicabili 
operatione.  Strenua  namque  dispensatione  eccle- 
sias  Dei  utiUssimis  ^^  commoditatibus  dotando 
nobilitat,  ut  in  terra  viventiuin  centuplicatam  F 
portionem  secundum  Dei  promissum  recipiat  '*. 
20.  Dh-exerat  etiam  plures  discipulos  in  mon- 
tana  pra&dicationis  causa,  ex  quibus  ad  eum 
unus  illuc  venit  reverendus  vir,  scilicet  Antoni- 
nus  e,  qui  etiam  innotuit  ei  qualiter  omnipotens 
Deus  per  oos  sacramentum  fidoi  hoininum  nien- 
tibus  inseruerat,  et  quomodo  amor  vitae  aeternai 
in  eis  excreverat;  qualitor  etiam  universalis  plebs 
obnixe    postulabat   ut    iret    dedicare    basilicam 


ac  dein 

tertiam 

Cotnpendiaci. 


noviter  tedificatam  in  loco  quiCompendiacensis/' 
Crimen  hoc  horrendum,  monachorum  cum  grege  sancto  dicitur.  Quod  vu'  Domini  audieiis,  omnipotentem 
liluc  ire  parat,  sanctum  corpusque  sepulchro  Deuni ,  qui  facit  niirabilia  solus  ,  sincero  corde 

Snblatum  fovea  cletnenter  liadit  honesto,  glorificavit    seque    iturum    ut    populus    petobat 

Egvegius  martyr  constanter  et  ipse  futurus.  voraciter  promisit.  Ordinatis  ergo  ibidem  ecclesiae 

ministris ,    supradictum    cum     discipulis    adiit 

19.    Gloriosus    denique    Austremonius    dum     locum  .Ibi  etiam  ecclesiam  (/ in  honorc  sancti  Mi- 

sancti  luiirtyris  Lucii  sepulturai  iinplet  officium,     chaelis  arcliangeli  consecravit   et    ecclesiastico 

bcati  Marii  discipuli  sui  Uigubrem  '  oxcipit  nun-     ordinc  nobilitavit.  Cumque  por  ahquod  tempus 

tium.Quinetiamillieumdem  venerabilem  virum     ihidom   degeret  ot  populorum  orrata  proedica- 


Num.  18.  -  "  gratia'  1.  -  "^  forle  UKmii.  '■•  Maraiolus  2.  -  ^  Dei  2.-  ^  ilaque  '»    -  "  om  ''  —  '"  de 

Num   19  ~  '  lueul,rem  1.  -  ^  (o.  v.  g  i^  vis.  gr.  oc.ir.2.      ■>.  ~  "  (conv.  fec.)  converterantL'.--  desiderabant  1,  3.- 
—  Mnonuit:2.  —  *  le.  a.l  act.  ex.  2.  — SNectanum  2.  —      "  utillimas  ^>.  —  i*acciniat-X 

bili 


'accipiat^. 


DIES  PRIJIA  NOVEMBRIS. 


71 


A  Ijili   caslignlioDi'   eniendarct    •,   convenerunt  ad         ^.  S.  Pelri,  /'//  plafca  hnjus  .uminh.  deMnicfa 
ouin  undecumqne  ^  discipuli  cjus  quos  illas  in     anuo  1790  n  rebpllibnif.. 

|)artes  ad    pra?dicandnni    transniiserat.  Quibus         4.  S.  Michaelis,  a  miiffis  Mro  seculis  dinitu  ■ 
venerabilis  pastor  salutaris  fluenta  doctrinae  affa-     evat  in  platea  des  Gras,  proiie  portam  orcidenfa- 
bili    effusione  propinabat,  et   ut  parsimoniali   ^     '"  "      "    '     " 
observatione  ad  sanctarum  arcem  virtutum  con- 
scendere  niturenlur  bonesta  urbanitate  mirabilis 
facundiae  hortabatur.  Accendebat  *  siquidc-m   in 
cordibus  eorum  perfectissinnnn  et  saluborriinmn 
amorem'*  co?lestis  patrito.  prgedicando  illis  heh- 


lem  cafjiedrnlis. 

0.  Dedirafa  SS.  MM.  Cassia,  Vicforiiio  et 
Maximo  prope  S.  Illidiiim ;  pod  rerim  erersionem 
seculi  XVIII dpsfi-Kcfa. 

(i.  S.  Syniphoriani,  warti/rio  coronat!  Amjusto- 
diiiii.  Hmc  ecclesia!  anvo  GfSO  S.  Genesii  mmeu 


siani   jocunditatem    perennis    gloripe.   Suadebat     dafiim  est,  qui  eam  resedificareraf,  eiijus  quonue 


utique  eis  quo  lerrena  flocci  pendendo  desideria, 
Christo  re{?i  foto  conamine  totaque  virtute,  se- 
mota  utique  "^  simulationis  techna,  militarent,  ut  "^ 
ab  eo  absque  ulla  cunctatione  splendidam  per- 
petuae  felicitatis  coronam  perciperent. 

ANNOTATA. 

a  Villa  Plauziacus,  (faUice  Plausat  (Puy-de- 
Donie,  Clermont). 

b  PapehrochiiiSj  in  anuuf.  ad  cap.  III  Acfo- 
°  riim  S.  Marii,  tom.  II  .Jun.,  Lucium,  infjuif,  mar- 
tyrem  nullum  norunt  Arverni.  Af  in  fesfo  oiuuium 
saucforiiui  Arrerneusisecclesia-',/ia:c/iabefProj)riuiii 
Arvernense,  in  lecfione  IV:  Hsic  igltur  dievene- 
remurintermartyres  Antolianum,  ^/r...  et  Luc.ium, 
a  beato  Austremonio,  ut  tradilur,  baptizalum  ac 
scpultum. 

c  Vallis  Tornensis,  sire  Va/lis  Moutis  lornalis, 
secnudum  Braur/ie,  in  Vitis  SS.  Arceruix,  iib.  II. 
p.  368,  extendifur  ab  oppido  Sancfi  F/ori  (Saint- 
Flour,Cantal)«S(/Hf  ad  Massiacuui  (Massiac,  Clan- 
tal),  nhi  diio  rid  a.  sancto  Mario  vocaidur,  nnus 
S'-Mary-le-Creux,  alter  S*-Mary-le-Plain. 

d  Maroiolus,  secnndiini  eumdcin  auctoreiu  Maro- 
geol,  uiio  inil/iario  a  va//e  lornensi. 

e  De  hoc  Antonino  agetur  die  3  Noveinbris. 

f  Compendiacensis  /ocus ,  gallice  Compains 
(Puy-de-Doiue,  Issoire). 

^Fieri nonpotesf  ut  ecc/esiarum  a  sancto Aiisive- 
monio  fnndafaruin  accuratam  seriem  texuiuiis, 
ileficiente  rernm  cerfitudine.  Midta  fiiisse  nuniero 
oratoria  apnd  Arcernos  adfidem  conversos  res  Ipsa 
/oipiitur,  quoruui  fortassis  nitinen/m  posteri  mirum 
in  moduin  aii.reriint,  ita  nt  qux  posteriora  secula 
<',  ere.reranf  ad  Austremonii  tBr«?>(.  frausferrent;  qna 
de  re  in  Conunent.  prxv.  dixiinns,  unmm.  09,  60. 
luter  ecclesias  iu  ipsa  ur//e  Claromonfaua  a^difica- 
fas,  a/iquof  ad  Austremonium  refcrunt  H  qui  sau- 
cfum  viriini  ad  iJecH  wtutein  retrahunt;  ita  liecie  in 
Ilistoria  ecc/esias  Arveruensis  tom.  I,  pp.  51,  58, 
dfccin  ecclesias  ad  Austremonium  auf  salfcui  ad 
ejusdem  fempora  refert;  sunt  autem  sequentes  : 

1,  Qnai  creditur  doinus  Cassiifuisse,post  dominl 
conversionein  in  ecclesiam  versa.  Dedicata  est 
sauctx  Marix  et  saucfo  Laurentio.  Ila-c  aiuliebat 


mafer  ecclesia  beatai  Marix  episcopalis,  quam  Gre-  fF>'^>^  ^olos  te  iucidere  ralde  pertimescimus.  Novi- 

qoriiis  ruroneims,  in  Hist.  lib.  II,  cap.  16,  vocat  '^'us  enim  quia  qui  co'//  ferr^que  rectorem  carne 

veterrimam  ecclesiarum  intra  muros  urbis.  In  risibiU  muiido   apparentem   wterficere  non.  >tunt 

eodemloconuncstatcathedralisecclesia.  rerifi,   forte   nec  tuai   «   miserebiwfnr  reverenda- 

•2.  Sancta-  CA-ncx^.paidinu  a  cathedrali  disfans,  seiiectuti,  et  te  sancto  patre  erudiente  didmmus 

a  meridlona/i  vidclicet  parte.  Posfea  vocata  fud  a  5'"«  '«  oooam  honi  pastoris  magna  exstat  rmna 

Sancto  Sepulcro.  sed    desfrucfa   fuif   a    Jacobo  ■^"Im-fx  plebis  \  Quod  ue  huir  lunumerabili  po- 

d'Amboise,  ad  faciendiim  foufem  iu   eu  /uco  qiii  pi'lo   per    tiiam    erudifiouem    Donuno    adqmsdo 

^N/»c  es/ platea  Delille  proveuiaf ,  magna   ^agantatr  fuam  paternitafem 


FT    rMPH 


corpus  in  eamdem  frans/afum  fuit.  Desfrucfa  fnit  o 
re/ie//ibus  aiino  17Ui. 

7.  S.Mauritii  et  sociorum  MM.Hxcecclc^ia  anuo 
730  a  S.  Bonnifio,  anno  1095  a  S.  Ferreo/o  nomen 
habnit;  ante  reruin  eversionem  in  Ga//ia.,erate.c.c/e- 
sia  niiuoris  seminarii  (sous  la  Poterne). 

8.  Ecclesia  de  Chantoin,  qiix  fuif  deinde  sancii- 
moniaiium,posfea  canonicorum  regu/arium,  dein 
Carme/it.  discalc.,demum  sacerdotum  missionario- 
rum. 

9.  S.  Andreae.  cujus  Tigridius,  rivente  S.  Leo- 
gitntio,  regimen  habult.  Erat  iu  urbis  parte  occt- 
dentaii;  desfructa  fuit  anno  1797. 

10.  SS.Cyri  et  JulittEe.  Amio  470  erat  sauctimo- 
nialium,deiiide  paroc/iia/is;  anno  1793  rersa  fnif 
in  sfabulnm  equorvm. 

CAPUT  QUAUTUM. 

S.   Austremonii   inarl^riiini   ef 
sepulturn. 

l  ra-dictus  interim  Judieus,  Juda-orum  ne- 
quissinms.quod  de  carnali  filio  crudeliler  fecit 
de  spiritali  patre  ejnsdeni  tilii  jam  martyris,  beati 
sciiicet  Lucii,  omnigenis  tacere  nislbus  gliscit,  ut 
qui  maligna  persuasione  interfecit  sanctum 
martyrem.  dolosa  machinatione  bcatum  occidat 
Austremonium.  Magnificus  nempe  antistes  Au- 
stremonius  magnopere  cupiebat,  ut  diximus,  per 
martyrii  agones  victoriasconsummare  triumpha- 
les.  Quod  sancti  diu  discipuli  perspicaci  curio- 
sitate  animadvertentes,  indieare  studenl  ^  ma- 
gistro  qnod  isdem  nequam  popuhis  de  ipsius  K 
interitu  tota  mentis  aviditate  pertractaret  -, 
dicentes  illi :  0  ter  quaterque  beate  domine  patf^-, 
num  ignoras  hujus  vesanai  gentis  Judaicas  per- 
piliain  iii  tiii  grassare  ^  perniciem  '-f  Cerfe  quod 
fatemur  ut  palam  sit  tibi  *,  noveris  hnnc  cMum 
maliqnum  suis  machinatibus  '•  do/osis  paferni- 
tafem  fiiam  oriiin  extiuguere  ve//e ,  et  si  fus  sif 
nomen  tuum  funditus  a  viveniibiis  abo/eri  rel/e. 
Vnde  ut  fui  curain  agere  magnopere  digneris , 
.■<ancfe  pater,  oramus;  quia  in  liujus  insanissim^ 


Murtfni  )iibi 
n  Jinixin 

Intpiilnliiiii 


Num.  20,  -  ■  f,H.  .ast.  em.)  c..ti|..veril,  pr^di.atione '2.         Nam  21.  --  •  sataguut  'i.  --^  Iractnret-^  --  ^  cm.^re  ^ 

-n.ndir,.,e:^.-  «,mTimonili  l.  -  *  ..rendeb.t  \,%  X  "  Ms.  L)  t.bi  .il  2  - '^  machmat.ombus  2.  3.    -  Mf.  u.  t.) 

-f-aimiiel.;!.— einique2.— 'et«.  "■  '■  ^-  -■  -     t''^'"  -  ., 

^  providere 


72 


KX  MSS. 
£T  IMPB. 


providere  eongruit.  Qiu^  cinii  vir  Doinini  a  disci- 
pulorum  ore  ^  mcnte  tranquilia  et  vultu  alacri 
hausisset,  sic  demum  ora  resolvit  et  intima  alacri- 
tate  gavisus  magnaque  hilaritate  ^  perfusus 
dixit  :  0  quam  desiderahilem  nuntinm  qni  milu 


VITA  TERTIA  S.  AUSTREMONII  EPISGOPI. 

fum  s  meruero  ghrificali  vietoria.  Mihl  quippc 
rivere  Chri^tu.<i  esf  et  mori  lucrum.  Misericordix 
etenim  ejus  omuino  meum  commitfodesiderium,  nt 
ipse  siia  ordinatione  disponat  eum,  a  quo  constat 
fofius  boux  volunfatis  »  exordium,  Non  enim  se- 


D 


pr^nuntiat   mei   cordis   de^iderinm!    0   felicem     parahit  me  a  chav.tate  dbus  vlla  ^^  mundi  tnbn. 


B 


rxspectat 

Austremo- 

nius. 


V. 


me,  si  perrenire  quirero  ^"  ad  cleoneuin  cerfaminis 
studium  in  qiio  diutina  "  pnitur  niachia  '- a  et 
inclita  in  virtufe  Tonantis  merifoque  agonizantis 
iaudafur  rirtoria!  Cumque  plus  solito  la^tior  ^'^ 
incedereU  discipuli  ab  eo  perquisierunt  mirantes 
quid  sibi  jam  dictus  nunliasset  legatus.  Et  sanctus 
antistes  :  Felir,  inquit,  hujus  famx  relatus ,  si 
nd  dictonim  pdem  proveniat  effectus ;  opfi- 
mmnque  est  pro  Christo  kujus  corpores  nwlis  suh- 
irc  dispendium,  si  ex  eo  pervenitnr  ad  feUcissi- 
mum  supernx  heatitudinis  iminarcescihile  hra- 
mum  ".  Nam,  quod  fateor  ut  palmi  sit  oninibns, 
sciatis  me  pro  Christi  Domini  amore  innumeras 
velle  perpeii  cruces,  horrendus  quoqiie  helhiarum 
hiatus  et  innumera  fonnentorum  i/enera  quons- 
que  vitalis  ftatus  depciat  non  fimere,  maxime  cum 
amplectenditm  sit  eorum  dolo  occumhere  qui  in 
Doniini  Jesu  *^  nece  manus  truculentas  injicere 
non  tiniiiere^^^.Populum  autem  suum  deifica  Omni- 
potentis  clementia  "  sua  ineffahili  providentia 
ubiqim  circumteijet  ^^,  et  misericordia  qiia  eum 
voluit  revocari  a  tenehris  ad  se  qui  est  vera  lux  '" 
fine  -•*  tenus  non  desistet  tueri  et  conservare.  Omni- 
bus  quoque  indesineuter  monita  salutis  sugge- 
rebat,  ita  inquiens  :  Filloli,  sufficiat  ^i  nnicuique 
hactenus  sua  exercuisse  stndia  et  suimet  volup- 
tatibus  deservisse.  lieUquum  superest  ut  quod 
quisque  vivit,  Deo  vivat  et  non  sihi,  qui  redditurus 
est  unicuiqnfi  secundum  opera  sua. 

22.  Ex  qua  responsione  discipuli  oppido  mcesti- 

ficantur,    gravia    subinde    ab   imis    pectoribus 

suspiria  trahuntur,  intemus  animi  dolor  flebili 

lamentatione     panditur ,     afficiabilis     cordium 

mcestitia  lacrimabili  ejulatu  ac  lamentabili  plan- 

ctu  manifestatm-.  pallentes  quidem  genae  fluidis 

lacrimarum  rivulis  irrigantur,  inter  creberrmios 

etiam  sin^ultus  verba  pree  doloris  magnitudine 

negantur.  Sed  sanctus  Dei  athleta  et  ^  venerabilis 

pr^sul  supenia  illustratus  -  gratia,  nimise^illorum 

tristitise  paterno  compatiens,  afl^ectu  consolato- 

rium  eis  sermonem  fecit  dicens  :  Cur,  mihi  *  cha- 

rissimi  ^,  solito  tvisfiores  efficimini  P  Num  arhitra' 

mini  me  pro  Chrisfi  Doinini   amore  cerfantinis 

iigonem  pertimescere  ?  Scifote  quiu  pro  eo  cuncta 

qUtE  a  quovislicfnre  possuiit  e.rcogifari  ^  supplicia 

sum pnratus perferre.  Sienini  Chrisfum  Dominum 

oportuit  pati  et  ita  intrare  in  gloriam  suam,  quis 

ego   sum  qui  pro  eo  pafi  recusem  ?   Vtinam  vel 

idoneus  sim  discipidorum  ejus  sequi  vestigia,  qui 

per  ampla  orhis  spatia  varia  sunt  perpessi  tor- 

inenta.  Non  est  enim  servus  major  domino  suo, 

neque  apostolusmajor  €0  qui  misit  illum.  Nam  de 

mea  salute  contristari  fiolite,  sedjjotius  congaudefe 

nifa;  felicifafi,    qnia    heafum    et  felicem    me  fore 

incunctanter  censeo,  si  in  confessione  reritafis  per- 

severans  proprium  pro  ipsa  veritate  '  sanguinem 

fudero.  Mea  procul  duhio  auginenfahifur  gloria,  si 

cum  paJaistrolis  finierit  pngna,  remunerari  coeli- 

Niim.21.—  ^ora2.  —  ^  alacritate  1;  (gav.  magn.  hil.) 
oiH.'l. —  '°(p.  q.)  potuero  pervenire  2.  —  "  diutius  3. — 
'-  machina  ^.  —  *'  (p.  s.l.)  I.  p.  s.  '2.  —  "  (imm.  hrav.)  prae- 
mium2. —  "^ Ghristi  «rfrf.  2.  —  ^^  timuenint2.  —  "  (o.  c.) 
i-lem.  omn.  2.  —  '*  circumtegeret  1 ;  c-ircumtegere  2.  — 
iB  cid-lux  om.  2.  —  3*»  fide  2.  —  "  sufficit  2. 

Num.  22  —  ^  om.  2.  —  ^  stratus  1,3.  —  ^  minime  2.  — 
*  mei  2.  —  ^'  om.  2.  —  "  excogitare  2.  —  "^  (p.  p.  i.  v.)  pro.  ip. 


tio,  non  iemporaUs  angusfia,  non  iinmanis  perse- 
qunforum  sxrifia;  quia,Ucet  pennittente  Domino 
corpus  diversis  fotigare  acerhitatihus  ad  idfimnm 
qnoque  occidere  possint  ",  animrim  in  pofestate 
nidlatenus  possunt   hahere.   Qui   enim   promisit 
nobis  nulliim  ex  nostris  perifurum  forc  capiUis  '^, 
faciet  misericorditer  nt  nuUiim  ex  nosfris  pereat 
memhris,  sed  integer  spiritus  et  anima  et  corpus  in 
ejus  advenfu  servefur  ^^.  Spirifus  efenim  nieus  de 
,'rgasfido  carnex  corruptihiUfafis    egredi    oppido 
desideraf,  ut Domino ccElitus  confiteatur. Sed  si  vobis ' 
in  peregrinafione  adhuc  pnsitis  '*  necessarius  sum, 
in  casiris  fideUum  ut  infideles  '^  adquirere  sata- 
gam     '",  j^ro  amore  Jesu   Christi  militarc   non 
ahniio.  Mulfo  anfem  est  meUus  esse  cum  ipso  ^^  si, 
ut  spero,  mei  desiderinm  animi   celeri   tcmporis 
meatu   compleafnr.    Non  im  igitur  mei   terreat 
absentia  corporis,  qiiia  magis  subrenire  vobispot^ro 
cum  ad  beafitudinem  quam  Deus  promisit  se  diU- 
gentihus  ^^  ipso  suffragante  pervenero.  Cor  meum 
quippe  ef  caro  mea  exultaverunt  in   Deum  rivum, 
qui  non  privabit  bonis  eos  qui  amhulant  in  inno- 
ceniia.  Cumque  vir  Domlni  talia  prosequeretur, 
mitigavit  aliquatenus  mcestitiam  illorum.  Inter 
amicabiles  denique  complexus  grata  miscentur 
oscula  pacis,  eisque  paternali  aftectatione  valedi- 
cens,  ppiscopali  etiam  authoritate  benedixit,  et 
post  benedictionem  htec  afTamina  inlulit  :  Sequi- 
mlni,  inquiens,  me  ^^,  frutres  amantissimi,  non 
incessu  p)edum  sed  sacra  imitatinm%qua  Dominum 
Jesum  dncui   certafim  esse    sequendum.    Tenete, 
qusso,  formam  doctrinse  iUius  quant  we  docente 
didicistis.  Nonvos  fraiigai  uUus  terror  mundanx 
pofenUx,  nerpie  occupct  lulnlis  amor  execrahiUs  ^** 
phUarggria:,  nec  infaustx  collnvio  disfentet  gastri- 
margix  -^  Sed  et  infer  prospera  et  adversa  viani 
fenete   regiam,    quo  nec  prospera  vos    insolenter 
extoUant  nec  adversa  turhabdifer  dejiciant.  Ser- 
vandn    ifaque   almai    fidei   salufare   propositum, 
cajneiis^^  teternx  remunerationis  pr3Emiuin,  His 
dictis,  beato  jussit  Necterio  ^^  ut  preedicamenta 
verae  salutis  Antrambensi  h  studiose  ministraret 
populo  '^.  Ipse  vero  c(Bpit  protinus  remeare  ad 
supradictum  monasterium,   assumens  ^*  secum 
beatum  Mammetum  tantum  diaconum  ^'^'  suum. 
CumquG  monasterio  adpropinquassent  ^',in  quo- 
dam  termino  distante  uno  et  eo  amplius  stadio, 
beatus  Austremonius  orandi  gratia  substitit  '^^ 
flexisque   in  terram  genibus,  diutissime  oravit. 
PoUente  etenim  fide  fidissima  illius  mens  peren- 
nis  consciacoronEeindicibiliinflammabaturamore 
perpetualis   gloria.    Non    dubitabat   etiam   pro 
Ghristo  sustinere  quidquid  non  solum  tormento- 
runi  Judaiea,verum  etiam  onmis  humana  poterat 
sEevitia   excogitare.    Jam  quippe   mimdo    altior 
magis  de  triumphall  victoria    in  Christi    fidu- 
cia  ^"    quam  de  senilis    corporis    meditabatur 
agonia. 


E 


ver.  prop.  2.  —  ^ccelitus2.  —  "  (bon.  vol.)  honitatls  2.  — 
1"  ultra  l,  3.  —  "  possunt  2.  —  ^^  capillum  2.  —  •*  eruetur 
1,3.—  i*positus  1,  3.  —  "*  infidelium  1,  3.  —  i«  et  orfrf.  1. 
—  "  illo  2.  —  >8  (s.  d.)  ditigentihus  se  2.  —  "  (i.  m.l  me 
inq.  2.  — '^o  execrahili  2.  —  ^'  castrymargite  1.  —  "  ca- 
piensi.  2.  — -3Nectario2. — ^*  (s.  m.  p.)  pop.  st.  min.  2.  — 
^^  assumpto  2.  —  *8  (liaconem  2.  —  ^^  appropinquasset  % 
-«  suhstetit  1.  —  29  (Ghr.  fid.)  Christo  2. 

23. Interea 


IMES  PRIMA  NOVii^MBRIS. 


i'        ^:i.  InttTca  pra!libatu5  JudiEoruin  prineeps  r, 

"  inissis  in  via  latenlor  exploratoribus,  prspslolabu- 
tur  adventum  ejns.  Ut  autom  cnm  advenissc 
(■{jMipcrit  ipsis  iimotcscenlibns,  oeciu-ril  ilii  iu 
prjfidicto  loco  cum  snis  compliclhn-^.  Miimmclus 
vero  diacomis  ejus  ut  vidit  Illos  oirmrprc. timore 
|)crlerritus  heatum  rcliqnit  Austrcmoninm.  Nun 
lonjrc  qnidem  ab  codem  '  loco  quamdam  in^res- 
sus  e.nl  .■^pcluncam,  ot  quia  sanctum  antistilcm 
niclu  passionis  snlnm  reliqnerat,  deinceps  a  con- 
spcctu  hominmn  rcmotus  in  eadem  spclunca 
solitiiriam  dnxit  vitam.  Cliristi  veromiles  Anstrc- 
iiiunins,  a  .ludfeis  comprchen^ns,  pro  fide  Christi 
tlaftris  atroeissimis  ca^dehatur  ;  sed  inlata  sibi 
lormcnla  sentirc  non  potcrat.  quia  Christum 
.Icsuin  suo  semper  in  ore  habehal ;  et  quia  tides 
iu  eo  mirahiliter  pollcbat.  Christuin  pro  quo 
patiehatnr  negare  non  poterat.  Cumc[ue  diu 
\exarctur,  apparult  ilH  angehis  ut  pio  soiamine 
cnm  confortarct  :Atn-'frriiioni,  inquit,  i/ftinoais-f^inif 
/ir.miif  Chridi,  nr  fravgarit^  siipjdicio,  mi  miii/ift 
i/rafnlare  de  -  prannio  (jiiod  mox  j)ercepfuruft  rs  iii 
ra-li'sfi  jiidafiii.  E.t.yiprffif  iiciiijir  fr  inirafiifis  auf/r- 

H  Ii)ru)ti  ra-fna,  ccelesf.iitiu  rjuuijiir  virfiitiini  rxeiTlfiia, 
candidafns  efiain  marfijrmu  choriis,  in  quo  aeniper 
fip-falieris  jirrjirfua  fjforia  derorafiis.  Hac  itaqnc 
consolatione  percepta.  athleta  Ciiristi  Anstremo- 
nins,  ac  si  novus  pra?Iiator  novitatc  glacialis^^per- 
tusns  !:etiti:«,  ovantcr  agonlzabat  in  ccrtamine. 
Senilia  (piidcm  cjusdcm  corporis  memhra  intcr 
dirissima  carnificum  verbera  virtute  pollebant  * 
rohnstissima.McnsquipperclIcispatientlicconscIa 
murnuu-e  carebat  ac  querimonia.  Non  enim 
auferebat  immanisslma  ab  eo  ^  lictorum  vesania 
fiduciam  tripudialisvicloritp.  quia  corroboraverat 
iiientcm  illius  altissima  virtus  divinre  potentiiv. 
Felix  utlquo  "  paljestra,  in  qua  Christi  athleta 
fidelitcr  dccertat.  qno  dcsiderabile  trophEenni 
;i'tcrna'  trlorificationis  obtineat.  Pertimescit  inte- 
rim  nefantlissimus  princeps  ne  tam  crudelis  in 
sanctimi  Austrcmonimu  sa;vllia  christianls  circa 
manentibus  ab  aliquo  viatore  nuntictur,  et  idco 
praioptat  illum  ocius  occidere,  ne  forte  a  fidelibus 
viris  ^  pcr  vim  rapiatnr.  Onod  etiani  idcntidem 
sanctus  autistes-metncliat,  nc  glorioso  diiidem;itc 
miu-tyrii  diu  desiderato  *  brevi  temporis  spatio 
frnstraretnr.  Similc  eteiiim  desiderium  li.ahebant 

C  sceiestissimus  prlnceps  Jndivorum  et  magnificus 
christianorum  antistes,  scd  dissimili  conditlone. 
Illc  quidcm  nt  scrvnm  Dei  extinguerct  ct  univer- 
sidem  "  Ercleslimi  de  intcrfcctiono  tiuili  pontiti- 
cls  mcestificaret;  iste  vero  ut  inclito  martyriu 
cteli  dccoraret  p^Iatia  et  Ecclesiam  Glirisli  trlum- 
phiLli  splenditicaret  ^"  victuri;i.  Jubct  ergo  tuini- 
dus'^  ac  deteslabills  priuccps  piwvaricali  censura 
sanctum  Dei  antistitcm  capitall  velocius  pmiirl 
sententla.  Traditur  deuno  crudelissimis  '^  carni- 
ficibus  i^  Insupcrabiils  Chrlsti  mile^,  hinc  indc 
'  impeiliiur.  itcrat;ique  sulisannationc  illuditm-  ct 
iliudendotciTateimsprosternitur.Cmnqueinterra 
Kenmi  fixissct,  ^ladlidor  ^upcr  euiu  stctlt  capul- 
que  lilius  gliidiali  '*  .secamlnc  '■■  ampntavil.  hide 
vero  velocius  reccdentes,  almum  caput  venerandi 
martyris  secum  detulerimt.et  in  putco  quo  nefiui- 
■  llsslmus  princcps  "■  j:impridcm  smuu  prqjcccral 
liiium.  jattavernnl. 
i21.  MiralMlis  qiiidi'm  Dcns.  (jiil  lu  s;ini'lis  snis 

Num.  23.  —  '  eo  'J.  —  ■  '>'"■  "^-  —  ^  /"«'''''  ^'laili»l's-  — 
*  pollelmt  ±— ^abeuinnii.  i.  —  °  iUii(|iie  l.:i.  — ^  om.± 
-'  8  desidejatii'2.  —  "univei-siuii  y.—  '"  (l-  s.)  ?^pl-  tr.  iJ.  — 
"  timiilus  I.  :t.  —  is  tm.  '1.  —  '"  »  caniir.  1,  if.  '*  glavi- 
nnli  1.  —  ir-  seccamine  ±  —  '"  .[n<l;e'.ruin  luffl.  -_'. 
Xorriidiris    Tniiiii^    l 


73 


ammiranda  valde  '  exercel  ma-nalia.  Ut  enim 
ostendcret  quantfe  sanctitatis  quantique  meriti 
venerabilis  antislcs  ct  martyr  insignis  fueril, 
mirabiii  enmvirtute  si-norum  mirabiiiter  hone- 
stavit.  Nam  eodem  momento  quo  abscissione  gla- 
riii  san-nis  ex  ejus  capite  fluxit,  sub  pcdibus 
liims  fons  aqua?  de  terra  prornpit.  Mirabilis 
quippe  productio  fontls  evidenter  festimonimii 
sua-  indicat  ^  prohitidls.  Teilus  (piippc  ammiran- 
dmn  ac  pi-obabiiu  dcdll  Indicium  cimi  sanctus 
Auslrcmonius.«uo  sanguine  purpuratus  migi-avit 
ad  crelum.  Tn  (pia  etenlm  hom  ejus  aninia  est 
egressa  a  coi-pore,  hynmldicls  stipata  choris 
angelorum  ohscquio  in  specie  columbfe  vlsa  est 
ad  cojlestia  deportari.  0  virum  omnijrena  lande 
dignum,  cui  jubente  Dominu  lamul:itur  militia 
iuigciormn!  0  marfyrem  almifluEe  venerationis 
gloria  sub]imandmn,quem  Dominus  Jcsuscensuit 
super  omnia  l)ona  sua  constituendum!  De  quo 
tri]iudinnter  exuitid.  mirahilis  concio  palriarcha- 
rum,  cui  plausibiiiter  con^:;mdct  ciarissinms  ordo 
prophetnrum,  quem  subiimilcr  houorat  ciiorns 
iiposfolorum,  qui  etiam  in  giorioso  c(bIu  residet 
martyrum  laurcatus  splendido  diadcmate  vlrtu- 
tuin.  Felix  pro  certo  Arvemica  ref,'io  quam  bea- 
tus  martyr  sanguine  consecravit  proprio.  Felix, 
inquam  ^  qu:e  tanto  gaudet  patrono^cujus  etiam 
gratiali  *  semper  adjuvatnr  merito  et  pr^esidiali 
munlturpatrociuio.DIgnum  itaqnc  est  ut  beatum 
Austrenionium  onmis  venerctur  nmndus,  quia  de 
illo  gratniatur  in  ccelo  universalis  sanctorum 
exercltus. 

^O.Nuntiatm-interca  discipulis  iithletara  Christi 
Austrcmonium  a  perfidis  Judseis  esse  interie- 
etum.  Proh  dolor!  qiiis  potest  expedlre  quantu.s 
uKvror  quuntusvc  luctus  pariter  et  gemitus  disei- 
puiorum  irrepsit  corda-'  Niniii-um,  quia  extincta 
crat  corporaliter  lampahill.s  cornm  lucerna.  Cur- 
ritiir  eteiiim  cuiii  magna  i-ordis  nucstitiii,  cum 
summa  curritur  diligentia.  ut  sciatur  quo  sint 
posita  sancti  priesulis  ac  venerandi  martyris 
membra.  Invenitur  vero  '  tandem  sanctissinmm 
corpus  absque  eapite.  Afficiuntur  inde  procul 
dnblo  intolerabili  m<prore  pariter  et  angore  -. 
Implctur  protimis  ccclum  lainentablli  clamore, 
reboant  ^  hinc  inde  voees  mcestifico  ploraraine. 
Inter  qncruios  denitpic  planctus  lali  etiam  usi 
sunt  faminc  :  0  fieafe  Aadiriiioiii!  iif.  ijuid  *  iuter 
iiaiifirtf/ia  srridi  fjregrm  fimin  tam  r.ifo  refirpiisti  ? 
0  miicfi.fsim('  jiafcr,  rai  iios  reycndos  ef  "  sulafari 
nonna  insfifaciufos  commisisti?  Qnis  iioster  erif 
aiiifiifo  jiasfur  ac  tfa.r?  Qnistain  sfrcniinsdortorac 
/irs^cijiiiiisY  Iii  (jno  prndcntiafis  inreniemns  consi- 
fiuiii  /irofjifafis ,  in  quo  t/ratissimum  sofaincn 
infiini  aiiiorifi,  iii  qiio  pnvdicafjifnii  c.rfnirfafli)nein 
rera:  rcfiijionisY  Tn  (jiii  cs,  iit  ad  Dinniinis  Jcsus, 
spfeiidida  fuxmundif  qui  efiam  jier  luortem  camis 
iiiundiiiii  ricisfi,  iii  iKiinitie  ejus  sis  inrntor  nnstri, 
iif  fr  jiossiiiiiis  srqiii  ad  ijfnriant  ra^fi  quo  te  sequen- 
dum  ssBpius  tnonnisfi.  Student  interea  uti  res 
gcsl;i  eral  Urhico  quaniocius  mandare  episcopo. 
Qui  cum  cognovisset  magistruni  suum  ab  impiis 
Judieis  tiiisse  interemptmn,  indicibili  permotus 
tii.stamlne,  aggregata  illico  cleri  ac  "  populi  nml- 
litudinc  secum,  cxpcdit;i  viatiunc  ;id  Iclodorimi 
pervcnit  monasterium.  Disclpuli  vero  corpus  san- 
itissimi  martyris  in  ccclesiiuii  :di  <•(*  in  '  honore 

Num  24.  'oHf.5.  —  -{^.  i.)inil.s.y. —  ■'  (jiuiin-intpi.Tni 
0111.'^.  —  '  t-Iat-iiili  I ;  gloiiali  X 

Num  25  —  "^  fjiii.±  — ^  (et  aii^.)ac  lU.tme  "J.  —  ^  oin.-l. 
—  *  int  ().)  iiiquit  -2.  —  "iicy.  —  "(cl.ai-i  ii-ltritei-J.  — "i»l.'J. 


RX    MSS. 
FT  1MI'R, 


Sepelifiir 
Iciodori. 


10 


Siincti 


74 


V[TA  TERTIA  S.  AUS 


KX    MSS. 
KT    IMVR. 


B 


itbi  miraeulis 

conirtcat. 


sancti  Petri  dedicatam  cuni  condignis  officioruni 
muniis  detulorant.  Doleut  pripterea  detrimentuni 
ablati  capilis;  sed  protinu.s  e  regione  callis  rcccn- 
tia  intuentur  vestigia  sanguiuis;  cumque  eadem 
prosequerentur    vestigia ,    venerunt    usque   ad 
putcum  et  cognovermit  in  eo  tuisse  projectum 
caput  saneti  martyi-is.  Sed  is  cujus  modoramine 
spculorumordodecurrit,suornmubique  fldMinm  ^ 
curam  gercns,    rcligiosos  citissime    priyparavit 
viros  qui  pretiosum  caput  ab  aquoso  einiercnt 
domicilioetmeliori  recondercnt  mausoloo.Hepen- 
tina  namque  liujus  facti    opinio  pcrvolavit  ad 
omnium  aures  Arvernorum.   Factus  quoqne  est 
concursns  populornm  repente,  concordi  unanimi- 
tate  plangentium  pariter  ac  lugentium  :  <thii  sidit 
illi  qui  interfecenmfpaittorem  nostnim  ?  ToUoittiir 
de  medio  rhrintiaiiontm.  Episcopus  interim  cum 
clero  triumpiiales  cxcquias  beati  martyris  solenmi 
peragit  voto.  Discipulorum  quoquc  chorus  hymni- 
dicas  prcces  fundendo  sanctum  mai-tyrem  com- 
mendat  omnipotenti  Doo.  Miscetur  quippr  luctus 
cum  jubilo  vocis,  perstrepit  cjulatus  populi  vuldc 
ptangentis,  et  inter  cauoras  modulationos  hynml- 
dica^  jubilationis  ad  locuni  dcportatur  polyandrii " 
vcnerabile  corpus  S.  Austremonii.  lllius  etouim 
glorificabile  corpus  in  co-nobio  Iciodorensi  sopc- 
litnr  pra-cisi  '"  in  loculo  ^^  lapidis. 

26.  Quo  peracto  \  tanta  copperunt  ad  hujus 
ogregiimartyrisloculum  niicarc  virtutum  insignia 
quanta  nullius  valet  effari  lingua  vivontium.Nmn 
et  ex  aqua  putei  illius  quo  sanctuin  caput  -  est 
projcctum  mullitudo  langupntium  fideliter  hau- 
licns,  meritis  sancti   viri   ab    omni    eruebantur 
incommoditate  optatieque  reddebantursospitati. 
Singulis  quoque  aimis,  eodem  die  quo  beatus 
maHjT  relinquens  terreua  penetravit  sideria  ^ 
ojus  putei   lympha  ab  imis  supergrediens,  sua 
mirabiliter  videbatur  humectare  ora  largillua  ■* 
ct  quasi  inundantem  sancti  inartyris  designinis 
virtutem.  0  beate  Austremoui.  qnam  dulcc  uiihi  ■• 
est  pietatis  et  hunhlitatis  gratia  tuum  tlcre  uiar- 
tyrium!  Quam  charum  est  amoris  et   honoris 
causa  tuum  laudare  triumphum!  quia  sicut  m 
utroque  polles  laudabilis  \  ita  in  utroque  retulges 
mirabilis  \  Te  quidem  honorare  laudifluum  esl, 
qniaomnisqui  te  solemniter  honorat, Christl  Jesu 
mirabileiu  poteutiam  qui  te  glorificavit,sine  dubio 
('.  magniticat.Te  enmi  exorareproficuum  est,  quia 
inde  optabilis  iinpetratur  delictorum  venia    et 
coelestis  adipiscitur  gratia.Nunc  vero  securus  de 
te  ipso,  sis  quajso  *  de  coUegio  tuorum  sollicitus 
servuloruni.  nl  tuo  tuUi  suffragamine  mereamur^ 
de  virtute  in  virtutem  proncore,  (pio  Dcum  deo- 
rum  in  Sion  securi  possimus  videre.Omncs  etiam 
qui   tuani  solemnitatem  huinili  ^"  concolebrant 
devotione.  pri\;sonliali  fruantur  paco  et  percepta 
delictorum  remissione  tecum  giorientur  teterna 
clarificatione.  Complevit  igitur  beatus  Austremo- 
nius  gloriosum   agouom  suuin   die  kalondarum 
novembrium  anno  a  passione  Domini  nostri  Jesu 
Christi  sexagesinio  quarto,  rege  regum  regnante. 
cui    est  lionor  et    gloria   in   secula    soculoruni. 
Amen  ^K 

(iens  inimica  bonis  semper  Judeea  nefaniia, 
Aslutaiii  vulpem  vapido  suli  pet-toie  porlans, 
Oixiiuusiit  siipra,  veslruni  Imnc  lurilnuida  palrouuiii 

Num.  25.  —  "  ««».  '2.  —  '^  |).»ly:ni(lri  1.  —  '"  pnpciosi  -2. 

—  "  |yi-n  :>. 

Nam.  26.  —  >  peracla  I.  —  "  {s.  c.)  c.  s.  1  —  "  sideia  :i.  — 
i  iaigjflue  i.  —  ^*  orii.  -2.  —  «^  niiraliilis  •!.  —  ^  laudaliiUs:^. 

—  '(s.q.)  scis  (iiiseso  I ;  sis(iue  :J.  —  «  mcreantur  2.  — 


TREMO.VII  EPISCOPI. 

Tradere  umlitui  moili  pro  nomine  Christi, 

Principis  inslinctu  qui  natum  lumiue  vita- 

Audax  privarat  vacuans  vilidibus  auvis. 

Evgo  patens  miles  cai.itur  trahilurquo  cruentis  >■■: 

Judaicis  manibus  tr.igicali  sanguine  .lignus. 

Sicque  diu  tortum  confortans  angelus  inquit 

C(elitus  apparens  :  Athleta  »••>  Dei  venenmde. 

Begi  diltrctus  supero,  gaudere  niemenlo; 

Gaudia  percipies  nuUo  lahentia  fme. 

Red.litur  his  di.'tis  siMu-tu.s  constantinr  alniis. 

Non  trcpidans  Gluisti  nomen  sublime  superbis 

Proclamare  senex  Judieis.  donec  ab  ipsis 

Atlritu^^  iHVuis  pro  Christo  sponte  tetendil. 

In  tei  ram  geniluis  prostratis.  flexile  cnllum. 

( :ui  superassistens  ictu  deliberat  uno 

Ceivicem  rapitis  gladiator  plectere  saiictam. 

^\r  quoque  summa  "  poli  conscendens  clanor  astns 

Adslatin  arcepii  regis  jam  victor  Averni. 

O  quam  laude  sacra  cudis  terrisque  eolendus 

Marlyr  liic  egregius.  quem  Christus  censuit  alnm 

Pro  uieriUs  decorare  libens  diademate  cckIo! 

I)i(,'nus  laude  quidem  ipiem  laudant  agmina  cicli : 

!)e  quomundusovansexultat  iite  patrom», 

Summa  crealori  nostvo  sitgloria  sempev. 

Uie  kal.  n(iveml>iis  gloriosa  vota  redduutur  ; 

Sexageni  quaterque  anni  a  Christi  morte  dicuntur 

Pnesulis  Austremonii  gloriosum  usque  U-iumphum  "■*. 

ANNOTATA. 


n 


E 


a  Maehia,  '.  r.  imfiiiu,  a  coce  \i.i-/r^. 
b  Autrambonsis  populus  videtur  esse  populut^  de 
Entraigues  (Puy-de-Dome  .Rio!n.)^j*v>y«'Ennezat. 
r  hiquoditin  ('.amiphiri Maiinacripti  Ifiodort'iisif< 
quod  idciioafum  fiiit  aimo  1740,  leyo  Luciiim  mar- 
tyrem,  filiwn  Lucii  prxferti  Romaiii  a  Neroiie 
ronstitufi,  ah  Austremonio  fuissc  conversam  ad 
fidem,  mulfosque  Liieii  et  Austremonii  opera  Cliri- 
stum  fuisse  secutos.  Quod  quum  Luciiis  patri  suo 
indicasset,  hic  ira  succensus  Austremonii  necem 
molifur.  Cujiis  martyrii  narratio  sequitur  ex  yal- 
tiro  sermoiie  iu  lafiuum  rersa  :  Sanctus  admonitus 
a  fideli  famulo  lugam  capessit  versus  Bessani,  ubi 
socii  sui  Necterius  ac  Mametus  degebant,  viam 
secutus  iu  virum  Pt^rier,  per  quein  ui  Bessam  aut 
Sanctum  Necterium  iler  ducit.  Fugientcin  sequuu- 
lurlciodorensescum  pr^tecti  niilitibus;quosquum 
vir   sanctus  venientes  viderot,  gressu  citatiore  y 
viam  carpit.  Videntes  auteui  niilites  flamorem 
tolIuntdiconlesiFugilivumtenete.Nobilisquidam 
vir  de  Veviev.  qui  venatni  operain  dabat,  auditis 
elamoril)Us,  equo  rertur  adversus  euntou  ut  viaui 
prtecluderet.   Sanctus    vero    pergit,    regreditur, 
asceniiit  in  viiic;Ls  de  Plaigue,  ubi  tuuo  sylva  crat, 
qualis  tractus  dictus  Arundinum  (det!  Hoaeatu'), 
anholus  pervenit  in  Tormay,  ubi  nunc  est  sacel- 
lum  ipsi    dedicatum,  bibitque     ex    aqua   tbntis 
qui    in    dicto    sacello    adhuc    scaturit,    quique 
umltis  haurientibus  solatio  fuit.  Eo  in  loco  vir  iste 
nobilis  de  Perier  iiatns  ob  lougum  cursum,  san- 
ctuni  tenuit,  queni  capite  plecti  jubet.  Ipse  autoni 
occisi  caput  obtulit  Lucio  praitecto  qui  valde  la;ta- 
batur  dono.  Lucius  vero  priefecti  filius  auditam 
Austremonii  uocein  patri  exprobravit ;  qui  vehe- 
menter   in    filium  exardescens  statim  eumdem 
morti  tradidil,   jnssilque,   secundum    quosdani, 
cadavor  iii  putomii  mitti,  tiuom  modcruo  tempore 

lu  y,,,  .).  —  "  iiic  ihHiiih  vodex  %  seu  rafininus,  ~  ^-  cu- 
lentis  1.  —  '^adletlial.a.  —  "summo  1.—  ^"  sicetiam  1 
iii  iuaryini';  in  tejiu  ccro  Xf\  gloriosum  usque  triumphuin 
iu-iesulis  Stremoni,  c/  rarsxisin  inunjiin'  huir  numini  indi- 
riitiir  jirivjjijiiciiila  nifllobn  Au. 

dicunt 


DIES  PRIiMA  iNUVEMBUIS. 


75 


\  diuuiil  L'sse  pulcuiit  uiiLu  ucclcsiam  saiicti  Aviti. 

qiiomadniodiim  in  Vita  S.  Austrcmonii  dicitur. 

Ulriu.squc     martyris    legcndam    composuerurit 

S.  Praejectus  et  S.  Avitus  Claromontcnsos  epi- 

scopi.  Fit  autem  juvcuis  Lucii  iiicmoria  in  mona- 

sleiio  Iciodorensi  postridie  festuin  Austrenionii. 

Deiiicepsnegaricofptn^  cstS.Auslrcmoniomar- 

lyris  titulus.co  quod  Gregorins  Tiironensis  conles- 

soreiii  eum  appellat;  sed  sutlus  est  fidem  adhibere 

SS.Pnejecto  et  Avilo.  saiicti  Grcj^orii  :>^qualiljus. 

qui  euiii  niartyreni  vocant.  Adde  martyrologium 

Burde^alense,  Claromontanuni,  atque  ecclesiani 

moiiastei-iiTciodoreiisis. utii iii  ejus officlu antiplio- 

najinartyrisdecantantur.  Nuncquoqucpauio  ante 

quani  haee  scripsi,  anno  1731  patres  Benedictini 

Snncti  Itlidii  prope  Clarnmmontem  produxciunt 

cliartas.    quje  ali    errore  revocaruul   crcdentes 

S. Austreinoniuni  non  essc  martyrem.Nihilominus 

anno  1737  Doniiims  J.  B.  Massillon,  ClaronionLen- 

sis  episcopus,  dicit  emn  solninuKjdo  contessoreni 

in  breviario  quod  fecit  ijjse  et  jussit  typis  dari 

per  Petrum   Boutaudon,    regium    typograplium 

Claromontc.  Quud  breviaiium  omufs  sacerdotes 

R  seculares   accipere  coacti    smil    stricte  jubenLe 

Doinlno     Massillon.     ac    prohibcnte     quoinlnus 

Roinanum  officiuin   facerent;   quani  rem   nmlti 

presbyteri    provectioris    aatatis    aegre    tulerunt. 

Qnidtnii    rlr  iforfit^siinns  Cfuroiiiniifc   iue    fifJino- 

iiuif  siiprrfsfyf  ijHiniiiJiiiii  r.r/irohnnii/i  foriiiaiii  qiia'- 

(tdreriiiis  incolas  i-ici  Perier  adJutc  adhibefitr,  qtix- 

•liic  orfinii  Iifdjiiissc  dirciida  csf  r.r  iiarrafione  pr^- 

inissii.  Ifa  riiiiii  dirifiir:  Snnt  isti  Judivl  dc  Perier 

qui  occiderunt  S.  Austremoniuni.  Fortassis  operse 

iirrtiinu  esf  hor  loro  alirjnid  adderrdr  Maiiiiscripfo 

Iriodorcnsi.  Afi'jaaiido  fifidiis  prxfii/ifar  Aunales 

Iciodorenses.  AUrilmituraurtori  cuidain  Charrier, 

qni  asserlf  nofas  sc  coUef/lsse  nna  cnin  Irlodorensl 

ricr  Pefro  Gnh-hi,  ex  nianiisrrlpto  <iHodain  codice 

memlraneo,  quem  mllltes  caplfanel  Meiie  ex  fhe- 

.'tanro  mfinasterli  Iiiodorcnsis  rapfnin  Injniblicani 

platcam  oppldl  afijrrcranf,  aniio  1575  nrhe  capta. 

AUi,    qnos    inter   domlnHs    Bidanrc,   anctoreni 

faclnnf    Jidlnnum    Blauf,    Iclodorensem.     Vldc 

TahclfidashisforicasAri'erni3i,aHcforeJ.B.Bond~ 

let,   tom.    VIII,   1847.   CHiiosi  lectoris  enjo  ex 

eodem   Mannscrlpto  Iriodorensl,  scipientia  Ititine 

verto:  Vita  S.  Austremonii  scripta  per  SS.  PrEe- 

C  jectum  et  Avitum  jjerdita  fuit  vel  combusta  a 

Gothis  vel  aliis  invasoribus  i[ui  ecclesiam  Icio- 

dorensem  vastavernnt.  Illa  vero,  quain  inveni 

stylo  gothico  scriptam,  unte  urbcm  a  capiianeo 

Merlecaptamtranslala  fuit  ad  prioratuni  Sancti 

Saturnini.  Htec  Vita  compo.sita  fuerat  a  quodam 

nionacho  ad   reparandnm  damimm  qnnd  mgin 

])assa  fueiat  ijriore  Vita  pcrdila. 

CAPUT  QUINTUM. 

.Iu(l3ci  puniti.  Cultus  S.  Auslre- 
nioiui  noiiloHus.  C()r|)ons 
revohuioot  duplex  Iranslatio. 


7"/  Ueniquc  iiiuniis  exequiarum  expletis.  Urbi- 

'irixti  (.Lis  episcopus  L-onvocans  ad  se  civitatis  senatorcs 

'"'  regionisque  primores,  indixit  illis  ut  detestabileui 

'!',i;  Jndaiomm  synagogani  cum  suo  principe  ahsqu.- 


V.T    1M1'II 


dilatione  comprehcnderent,  el  quicvuiique  ex  eis 
fidein  christianai  religionis  malk-ns  olxservare 
doxolof:o '  cathechizati  in  scrutinio  salutari  ablue- 
rentur  baptismatis  gurgite  ac  pro  Christi  amore 
pennitterentur  vivere;  qui  vero  pertinaci  renuis- 
sent  intidelitate,  pcenali  mulclarentur  uiortis 
damnationc.  Cujus  placabili  edlcto  moxparentes, 
conipichensi  sunt  Juditi  exccrabilcs:  quibuscom- 
prehensis,prteconariavoccclamatmii  est  ut  Linum 
r  diiobus  eiigerent,  aut  Christo  regi  militare  tml 
niortis  supplicia  luere.  Illi  iiamque  qui  vocem 
angeli  audieraiit  dum  beatus  agoni/.abal  Austrr- 
monius  in  eertamine,  dicentis  :  Anstremoni,  nc 
fraiif/aris  supplicio,  scd  (jratnlare  dcprxmio  quod 
infj.r  perceptnrns  es  iu  cwlcsti  pfduflo,  admirabilc 
etiam  viderant  signum  quando  caput  ejus  esl 
amputatum,  fontem  sciUcet  aqua^  de  tcrra'  visce- 
ribus  fuisse  divinitus  productimi .  pollucibili 
voluptate  crcdiderunt  aiiisquf  quamplurimis 
credere  persuascrunt.  Qui  vero  iii  sua  reman- 
serunt  perfidia.  justissima  dirissimaj  mulctatio- 
nis  afllictt  pa?na.  transilorite  mortis  pertulere 
torinenta,  postque  -  temporalia  multimoda,' 
vexationis  ac  macerationis  verbera,  vacua  et 
lacerata  relinquentes  corpora,  divino  examine 
danuiati  pffinalia  petiere  tartara.  luitnri  horrida 
perpetuEe  mortis  supplicia. 

i>y.  Quibiis  ad  nihilum  redactis.ca-pere  rciigiusi        cnt^is 
viri  diviiii  amuris  zelo  fervidi  eumdem  locum  quo  Ausiifiiiuini 
sanctum  martyrem  tumulaverunt  sumnio  cum   /"'""*;  '"''/'■ 

,  ■  ii-  .....      releliris,  ifein 

honorc  venerari,  mullique  ex  longmqms  resioni-  -  .  , 
bus  advcntantes  magis  ^  beati  martyris  Austre- 
monii  expectabant  sutfragia.  Cujus  ope  freti  et 
muninnnc  fuiti,  quacumque  iucoumioditate  deti- 
nebautur  eruti,  sani  et  alacres  ad  propria  revcr- 
tebantur.  Multis  itaque  prEEdiormu  largitionibus 
haud  ijrolixo  temporis  interstitio  Idem  excrcvil 
locus,  in  tantum  etiam  ut  ex  plurimormu  abuii- 
dantia  sumptuuni  plurimge  circa  ipsmn  coeno- 
bium  -  ecclesijB  cunstiuerentur.  Quod  Itaque 
asseiitionahs  antiquitas  prisco  patuii  uotaminis  in 
culmine  testatur,  ipsa  quoque  operosa  faeies 
pavimenti  pluribus  in  locis  tvidenterfatetur.Quo- 
dam  igitur  tempore  quachagesima:  ^,  cum  sacei- 
dos  divina  ex  more  celebraret  mysteria,  beatus 
Austremonius,  mirabiie  dictu,  tle  suo  cunctis  qul 
aderaut  cerncntibus  exiit  sepulcliio,  et  proccden? 
ante  altare,  elevata  juxta  morem  episcopi  manu  1"' 
dextera,  sacerdoti  onmique  populo  benedixit,  ac 
benedictioue  completa  ipsis  vidcntlbus  ad  pro- 
primnregressusest  sepulchrum.Permaiisitautem 
sanctie  religionis  cultus,  iionoris  etiam  status  cjus- 
dem  loci,  quousque  permittente  jusUssIma  Dei 
omniputcntis  cciisura,  proph-r  iimumera  lioml- 
num  facinora  paganorum  grassata  *  est  longc 
latequesEEvitia.  Cujus  feritatis  immanitate  multie 
i-ivitates  sunt  depo|)uIati.e,  plurimacastclla  fuudl- 
tus  destructa,  mouasLcri;t  solo  tenus  diiuta,  el 
quas  tunc  erant  hominum  habitacula  facta  sunt 
pra;  nliiiia  vastaLIouf  feiiuuui  cubili;i.  Per  idciii 
tempus  Iciodoreiisc  monastfrium  laudabili  pluri- 
marum  stipamine  ecclesiarnm  prtedical^iiliter  val- 
latum.  I'cr;ili  barbarorum  mauu  noscitur  fuisse 
depopulatum  pemlusquc  subvLTsum.  Qua  tcni- 
pestate  etiam  antiquiores  monachi,  qui  sciebaiit 
ulji  et  quallh-r  erat  reconditum  ^  venerabile  cor- 
pus  saiicti  Auslrcmonii  piitsutis.  rupto  parcarum 
stamine  tenuere  via.s  universa-  carnis.  Sic(iui- 
remaiisit  incognitum  a  ejusdem  snncti  martyris  „ 


Num.  27.  —  '  (J.jxoluco  1.  ^i.       -  i»o<tfiu;iui  .1, 

Nam  28.      »  mnsnis  1.  —  =  {■teiiobioium  :i.       ''  i|uu.hri- 


:esjiiii  t,  —  '  criissitln  I.  —  ''  i-iHKiiliilii 


sepulcliriuii 


76 


VITA  TEHTIA  S.  AUS' 


EX   MSS. 
KT   IMPB. 


Arpern  icn 

fegione 

vustata 

ft  ifirulo  mo- 

miKterio 

Iriodoretisi. 

h 


B 


C 


Jturntts 

i-asiata 

reijione, 

Austiemonii 

corjjiis  tratis- 

fertur 

Vidinmm 


sopukhrum;recoleinl.iUniiunsuinoiiiInis)nciiiori;) 
posteris  soinper  fuit  nota.  Sopito  vero  tni-bine 
belloruni  ac  redeunle  pacis  tempore,  ubi  tot 
quondam  fuerant  mona.^^teria  duo  reparantnr  ora- 
toria,  in  quibns  illi  qui  reniansennif  divina  imple- 
bant  offxcia. 

20.  Ouoniodo  vero  eadom  strages  Iragmdia- 
imnque  funestie  clades  gcsta?  sint  '  qui  nosse 
pleniter  cupit,  recurrat  ad  librum  quem  de  Ger- 
manonnn  ^e.^^tis  noverif  scriptum.  Namque.  sicut 
injbi  refertur,  postijnam  tlagitiosissimus  rex 
Theodericus  b  regnuin  Francorum  pervasit,  nimia 
ardens  crndelitate  simulque  cupidine,  Galiias  et 
Aquitaniain  Papianuiue  civitatem  una  cmn  Lan- 
gobardia  violcnta  pervasione  copit ;  et  ut  valerot 
solus  pofiri  rcgna  pervasa,  bellum  cum  fratiibus 
egit  apud  Vifimain,  antiquissimam  urbem,  in  quo 
bello  fratrem  superavit  nec  nonque  oceidit  r.  0 
auri  sacra  fames,  quid  non  cogis  agere  morlalos":' 
Qute  Imnc  niisemm  vonenosa  radice  totius  ini- 
quitatis  ita  lethaliter  infocisti  nt  hoc  agere  pra-- 
sumeret  quod  facere  verentnr  belKue.  Sed  ejus 
exercitus  pertassus  diutina  expeditiono  et  prrelio- 
i-um  labore,  in  duccm  sunm  arma  parant  conver- 
tere.  Qui  veritus  ne  rogno  cum  dedecore  priva- 
retnr  atque  truculent^  neci  daretur,  convocans 
quosque  proceros  sui  exercitus,  tali  horfamino 
eormn  iram  fregit  et  animos  eornm  tali  ammoni- 
tione  cupiditatis  suse  vinxit  :  0  foiiissimi  et 
iiivi^tisiiinii  ntilitcs,  oinniitm  hihornm  linmcniorcs, 
jam  iul  capiendarum  -  muUunnu  p-iedain  pr.rixt- 
ramini,  qui  nunc  usque  fame  et  algore  nec  nonque 
helJorum  inruptione  nimiuin  lahorastis.  Eo  qnippe 
i-ohis  terram  pra^tendam  divitem  auri  argentique 
metaUis omniuinqiie fruf/umfertilem.  Qua pervasaj 
e  restri^a  cordibus  innnoria  pristini  lahoris  recedet 
funditus.  Sicque  Arvernis  ingressus  f/,  monasteria 
et  ecclesias  solo  tenus,  ut  jam  prslibavimus, 
coaequans,  nimiaque  grassatus  ^  noquitia,  Briva- 
tensem  vicum,  sicut  in  Libro  miraculorum  beati 
Juliani  legitur  e,  irrupit  et  concupiscibilia  quaeque 
disrupit,  neque  sacrse  sedi  popercit.  fndeque  pro- 
gressus,  Iciodoronse  adiit  ca^nobium  et  euin 
pristina  gloria,  sicut  eadem  Passio  docet,  spolia- 
vit  et  ad  solitndinein  redegit.  Arvernis  quoque 
civitatem  obsidcns  se  capere  ratus,  nutu  Doi 
propria  spe  est  frustratus.  Sed  ne  stratematicon 
vidoamnr  texere.  his  omissls  ad  propositum 
unde  evagati  sunms  Altithroni  juvaminc  revei- 
tamur. 

30.  His  ifa  gostis,  Doi  lidcles,  llcet  rari?simi, 
qui  remanseraiit,  duris  silicibus  vel  pra^ruptis 
montibus  seu  abditis  cuniculis  tutainine  dcfensi, 
ne  Dci  cultus  funditus  in  eis  doperiret,  oratoria 
pro  capacissimis  basilicis  pro  suo  modulo  restau- 
rai'e  coeperunt,  cum  funditus  onmium  monaste- 
rioruni  cultus  Arvernis  positorum  deperisset.  Sub 
eodom  ferc  tempore  quidam  vir  illustrissimus. 
cognomino  Cautinus ,  archidiaconatus  fnnctus 
officio.  Iciodorensom  locum  suscopit  ad  regen- 
dum.  C.ujus  tempoi-ibus  cernentes  plurinii  sedn- 
tam  toinpestatem  jam  dictam,  authoicm  pacis 
Domuium  non  ut  oportuerat  honorlficavo- 
runt '.  sed  apponentes  sct-undnm  psalmograj)lii 
dictuni  iniquitafos  supcr  inquitatos  suas,  cum 
magis  ad  iracundiam  provocavorunt.  Quibus 
inerito  sic  contigit,  sicut  olim  ^gyptiaco  populo, 
cujus  onmia  germinantiu  postquam  graiido  con- 
sumpsit.  quicquid  fiiit  reliqumn,  locusfa  supervc- 

Num    29.  —  '  sunt  3.  —  -  sK^yj/purbiumV  — ^ciassiitTis  1. 
Num.  30.       '  Ktorificaverunt  3.  — -grandini  1. 


mEMONil  KFISCCPI. 

niens  corrosit;  et  ut  por  prophetam  dicitur  : 
Uesiduum  grandinis  ^  comedit  h'uchus,et  residuum 
hrnrhi  coiiwdit  lornsta,  rastarit  ruhigo.  Sfatiinquo 
subinfei-t  :  E.rpergisriinini,  miscri,  ef  flctr.  Nam 
quicquid  Doo  odiMlis  reliquit  Thoodericus,  post- 
modum  gcns  Vandalica  nimimn  effora.  de  vagina 
sua;  crudelitafis  ogres.sa.  dissipavif .  Avitus  autem, 
successor  beati  Projecti.  auferons  ab  Iciodoro 
coi-pus  bcatissimi  Austremonii.  jnxla  coipus  sui 
antecessoris,  sicut  in  ipsius  translationc  i^leniter 
roferendum  cst,  Vulvico  transposuit. 

;J1.  Scd  Dous  nmnipotons  eolla  rogum  Franco- 
rum  jugo  suffi  tidei  subjugavif,  victoriuuiqno  eis 
clemonti  dignationo  contra  barbaros  concessit ; 
sicqui'  ipsornni  ccferorumqno  virorum  saniori 
iiiento  viventium  et  pmbitali  opcram  dantinm 
suffriigamino  paulatim  mater  Ecclesia,  qum  cen 
iioino  ignobilis  inculfa  manebaf.  pristinum  doco- 
lom  ca'pit  resumerc  ct  suum  iuforfuniuin  pede- 
tentim  abjicerc,sacraquereligio  certatimaugnion- 
tnni  rcsnmere.  Intor  quos  regos  unum  diva 
sublimitasprEelegif  Pipinum  cognomine,  qui,sicut 
Titan  suo  jubare  laricomorumque  vibrationo 
tclrum  fogimon  nebnlarum  fncessit  ef  detogit  ita 
suo  auxilio  ct  laborc  nocumn  destruxit  et  proli- 
cuuii)  immo  salutiferum  cultum  auxitQui  ^  vene- 
rnndus  rex  nimiumcpic  solors  ot  industrius  Deo 
gratam  jussit  aggregari  synoduiu  /",  in  qua-  fuere 
praisules  clarissimi  et  comites  imimneri.  Cum  his 
orgo  jam  dictus  rex  plurima.  proul  divina  subli- 
mitas  concessit.  de  fido  sanctae  Trinitatis  contra 
Deo  contrarios  haereticos  disputavit  et  incorrigi- 
biles  qnosquo  de  suo  rogno  cnm  suis  complici- 
bus  exturbavit.  Aperto  quoque  domum  pro- 
prio  Eerario  ,  infinita  munera  Dei  fidelibus 
pro  suo  liliitu  "  ad  restaurationem  ecclosiarum 
et  sartafectorum  reparationom  devotissime  con- 
tuHt.  Huic  sacratissimo  jm"e  interfuit  praavius 
Rotgorius.  duxquc  maximus  Pitagorejs  linguse 
probatus  et  signifer  egregtus.  Hic  ortus  cx  Fran- 
corum  genere  clariorque  Agameninonio  ger- 
mine,  in  curia  supradicti  regis  altus  est  nobiliter. 
Qui,moriente  Arvernorum  quodain  comito  cogno- 
mine  ^  Hectore,  a  rege  saepefato  Eufiasiam  ejus 
suscepit  sobolem ;  cum  qua  celobrans  dulcos 
liymena?os.  (jinnia  quio  patris  ipsius  fuerant 
suscopit  jure.  Hic  ergo  inclytus  comes  locuni 
maximuin  in  honoroDominiSalvatoris  construxit, 
queiii  Kariofukim,  qiiasi  (jb  oful.\m  dignitatis 
Karom  ojus  patre  jam  defuncto,  ipsius  Karoli 
amminiculo  onoma  indidit.  Cui  loco  castrum, 
quem  Incissam  Pctram  vocant,  ut  condigna  repo- 
cia  ab  ipso  mundi  Salvatore  mereretui'  percipere. 
tribuif,  quem  cum  jam  diclii  Eufrasia  jam  nomi- 
iiafo  Hcctoro  jurc  hcrcditario  adquisivit.  Sed  his 
omissis,  (oepta  gradiamur  semita. 

32.  Ahbafes  igitnr,  ({ui  regi£e  majestati  '  ade- 
lanl.ab  co  perc(^ptis  maximis  muneribus,  quicpie 
gratantcr  :id  propria  rediere;  inter  t[uos  extitit 
qnidnm  pra?cluus  ^.  ipsi  regi  admodum  dilcctus, 
nnminc  Lanfridus,  (iui  omnigena  prece  sibi  tribui 
jjoposcit  almi  Austromonii  corpus,  quem  diu 
continucrat  humatum  Vulvicense  coenobium.  Nil 
Jam  coiijiciens  rcx,  nomino  iisus  amminiculo 
sacrum  merito  a  torrigeno  cespite  aut'ert,ac  subito 
cailibatum  manibns  laudabiliter  sustentafnr  g. 
Pii^tcrea  tres  pueri  vultu  decoiequc  parili  ac 
venustate  luculonti.sci-tisreligatas  invicemmanus 
rosarumqnc  spccuiis  i-cdimiti,  ad  exequias  convo- 

Num.  31.—  '  cni  1,3.— 3quo!.— -Hbito3.— ^  iiomine:J. 
NuJD.  3Si.        '  in^jcstaiis  1,— -piiPcIaiiis  :i 


D 


'■/  ItOXtlH, 

OftfniPippi,,, 
rpifin, 


E 


Vttlcico 
Maiis-iafutn. 


iiere 


DIES  PRIMA  NOVEMHHIS. 


A  iioro:  ([uonim  unus  pepluiu  apprehemloiis,  sub- 
intk'  ccrviciil  oporto,  non  illic  ubi  occiput,  sed 
ubi  discriniinut  sinciput,  int^mnii  injiciens,  tres 
rosae  flores  tulit  :  vidulicct  priniji,  sacrain  ibrro 
hierodoin;  secunda.  laitos  -' vci-nuli-;  aldiuo  hono- 
1-0!^:  terfia.  vini  suporam  in  prjesidiuni  iiicunctan- 
ler  noaptandani.  Hisons  suntsinnil.  Quod  supon 
voliioii',  lirni  dc  pci-toro  (Ixis.  Scd  nunqnuni  iiiago, 
vulio  disparanuis.  Paretnr  pnocluibus  loiiis  aptus 
nt  olim.  Post  hsec  si{fnit'ero  regis  monsU-ahat. 
partesque  vinriri.  honoralionis  colsa^  affoctatione. 
Pornix  in  vallibns  ^  tiiiunphal  Januarins  cavis  ^\ 
Cantemus,atque  amemus.Nuuc  vos  pudici.nostra 
rnm  vostra  Inudc  jun^itc.  Snh  cespito  souia.  ho- 
norabili  vofo  niodio  aquis.  Cujus  sununa  plaga 
moridiani  Flaviacus  ndornatur.  Expucit  "  gesta 

KT    MASSEO  SANUTl  AlISTREMONIl  EPISGOPl  ET  HARTYRIS. 

ANXOTATA. 

a  Noit  n-iif  inrriijnifinii,  iinl/u  tainfii  rriif  honoir 
„  r.irniimliifnin.  Seil  iirqiir  niinrloriis  ille  innf/nojicrr 
rolifnr,  rolifnr  luiiicii.  Jiire  inirdr/  qn/.s  jwssrt 
Arrrrnorain  teivdiim  erf/a  S.  Austremonium  pie- 
tnfis  rnltnin.  In  ipsa  nrhe  Claroiniiiifana  itnlla 
'■rrlr.sia  .-lanrfo  cpiscopo,  pafri.r  iqjo:^tolo,  ilnHrafa 
rrrnitnr;  Uahet  tamen  mr.ellum  in  errlpsiu  rufhe^ 
ilrali.  01/ ni  rrrlesia  In  honorem  S.  Ansli"oiuonii 
i/idinifa  fnif,  qii!L'  esf  friyesinia  srruiida  iii  srr/r 
tmlesiarum  nrbisClaromontanai,qnam  ex  veferi  ins. 
roilirr  Sanrfi  Ill/ilii  Siiraro  nlirlif  rf  nofis  illnstra- 
rif.  P/rfiifis  ijeitns  enjo  pafri.v.  apostolos,  ij//o(l  alibi 
firrjitens  est,  in  Arvernia  rarnin,  nt  r/del/crt  cives 
fili/s  snis  opnstol/  nomrn  frihnanf.  Pancissimi 
Arrerni  nominr  Austremonii  rorantnr.  Iiidicecesi 
Rnihenorum  (Rodez)  vicus  est  qui  Austremonii 
nominr  iiisii/iiifnr.SanrtnsAnsivemonm^patronus 
i'st  sripiritfinm  lor-ornm,  Jlont-morin.  Ferminat, 
Lorigo  ;  erclesia:  Iciodorensispatrouus  est.  OUm  in 
ahbatla  Iriodorensi  cnltns  ej/is  releherriuus  erat. 
li/  rrr-lrs/a  Maiiziitrnisi  adlninlrbitofruitnrhoiiore. 


77 


Pra^trr  /ixc  doctns 'ini,/am  sarerdos  Cfaronioiifen- 
sis  duo  tanimn  anl  tria  hca  noverat  ubi  S.  Austro- 
monius  simiali  iiinilo  nilchafar.  Forfassis  /jhini 
alia  snpersinif,  ,jaa-  ijnxrntffnt  ine  /afnernnf. 

h  Aur.for  ronfnitdit  T/ieodoric.um  Gotliornw 
rrijrm  c.um  Theoderico  Clodorei  fiHo,  i/e  qi/o  hir 
sermo  est,  ut  farta  (d>  anrtorrei  adsrrijifa  j,rohant. 
Qnrni  vero  libriim  de  Germanornm  t/esfJs  .srrijitum 
hor  loco  desiijnare  aucior  volnerii,  inilii  ijniilem 
dnhinm  esf.  Ila/td  fainen  longe  a  twro  aberrari' 
inihi  ludeor,  si  ijisnm  Greijorii  Turnnemis  Fran- 
/•ornm  hisforia-  Ubrnm  ierilnin  nna  rum  Frrdr.i/a- 
rii  epitome  hor  nom/ne  de.^i(jnafnm  ojdner.  Eailnn 
frrme  in  aj>inione  esf  Rninurtins  in  nota  ad  lih.  ]{ 
MirariiL,  de  niiraridis  S.  JnUani,  rap.  13. 

c  Haicsjierfant  /)rai/inm  ijnod  apud  Vironliam. 
iocum  urliis  \'\Qm\vn^h,coininissum  est  inierGodo- 
iiiurnm,  S/jisinnndi  Jinrjnni/ionnm  ret/isfrairem, 
e.tClodomerem  ac  Theoderimni,  filios  Cloi/orei,  in 
qno  jn-aJio  a  ftiijiente  Godoinari  e.i.erritn,  ijnnin 
inraniins  proressissef,  r/rrnnidatns  Ciodonier  orci- 
sus  est,  nltione  divina  fratricidam  atitngente  talio- 
nis  pa-na,  ijueinadinoi/i/m  heaii/s  Arifns  pr.rdixe- 
ruf.  Qua-  r/udes  iit  ijnffjme  Fredegarii  fribiiitur  ^ 
T/ieo(loriro  qni  sorernm  ulcisci  fratris  morte 
rolnissef.  Vidr  Il/^f.  Frunrornm  lih.  III,  vaji.  (!,  ei 
Fpifoinen  /oro  resjwcfiro.  Vironf/ain  rero  Valesius 
in  Noiitia  Galliarum  putat  esse  V6zeronces  (ls6re, 
La  Toiu-du-Pin);  Rninart/ns  rero  in  hnnr  lorinn 
annrifiif  r.r  Liihbro  r.ssr  Voirou  (Isore  Grenoblc). 

dCfr.  Gref/orins  Tnron.,  Ilist.  Francorum,!!/). 
III,  rajij).  li,  12. 

!■  (.'fr.  idcin,  Lib.  inirarnloriiin,  dr  niirandis 
S.  .Jiilinni,  rap.  13. 

t'  liair  sijnodns  iii  Sucrornm  conciUornm  iiora 
anqjliss/nia  rolleriionr,foin.XIl,p.  (j(il  (Florenfia: 
IJdO),  iwatur  coneiUuin  Volvicmise,  quoil  ej-  sola 
hac  narratione  innotnii. 

g  Cfr.  Ciiminenf.  pratr.  nnin.  108,  uhi  dehor  loro 
disseriiur.  Qnai  rero  seqHnntnr  adfinem,  intelUfjere 
nequinius ;  snnf  /inrn  jtnfa  oiiosi  /ihrarii  inr-dlfn- 
inenfa. 


KX    MSS. 
BT  JMpH. 


REVELATIO  CORPORIS  S.  AUSTREMONII 

KV  EJUSDEM  DUPLEX  TRAN.SLATIO 

AUCTORE  ANONYMO 

(^./*   vinL     ]'(tfir(fHf>   rf   ('(lifioHc    LaUlwi   ", 


■  XCinr    llEVKLATIO    COHPORIS    BEATJ    AlSTREMONlI. 

''■  Posl  longieva  aiinorum  curricula,  quo  gloriosus 
'"  lotoipio  orhe  nominandus  luaityr  Doniini  Austro- 
monius  in  palaestra  Cedar  liujus  cujus  incolatuni 
orthogibraa  paradisi  sede  lapsus  suisjureha?re- 
ditario  diniissa  Iiiiis.cnin  dialiolo  iVIici  rotifli;^'ons 
congressu,  consunuuato  bravio  atqne  agone  inar- 
lyrii,  coelestia  victor  conscenderal  regna,  ojusque 
sacrosanrta  somata  vili  snb  cippo  in  Iriodoronsi 
quieverant  huinafa  cconobio,  contigit  dissnt;tudino 
longa  maloruni ,  homimun  crescente  miseria, 
«'jusdein  piissinii  pafris  corpus  scrvitio  privari 
'oiidigno.  oblila  innumcra  bouoficia  qua;  isdoin 
ilii    i';r,.i-a|    d('gons   in   hac  vita.  Ideoquo  lihuil 


diviiiu;;  sublimilati  '  mundo  palaiu  lacerc  qiiali^ 
quantusque  esset  isdem  martyr,  cum  eiiin  lali 
iiiodo  volnit  innotosci.  Nou  eniin  j^oterat  hiccrna 
igne  S.  Spirilus  vohomcntcr  acconsa  sub  niodio 
reponi.  sed  supra  candelabrum  elevari,  uf  oiimi- 
bns  qui  in  doino  Doi  snnt  Incore  valeret. 

±  Anhiain  igitur  Arveriiica?  sedis  callioilrani 
praesul  pro  suo  niodulo  Doi  fultus  amniuiiculo 
tiinc  regebat.qui.  uf  roor,  qnodaiufolici  pra-sagio  »>chidiacono, 
pro  ipso  sno  oporo.  in  qiio  prudons  c-xtihl.  (,au-  |,.p^^,.„^,^„„ 
tiiii  noincn  sortivit.  Nanique  i.sdem  ajitequani 
pontificali  sublimarctur  throno,  ecclesiani  in  qua, 
ul  jani  dixinms,  vili  sub  gleba  et  humili  sub 
cespito  cdHfsft'  illnd  ot  protiosuni   latebaf  fho- 


rereltUitr 
Catiliiio 


r/nsco/io. 


Nnm.  33.  —  ■'hv\it<  I. 

"  KSn.ir.iir\T  3. 


—  '  nivalliljus  1.  —  ■'■  roiiii^  I.  —  Nnm   1.  —  '  vnljliinilali--  I. 


sani  iim. 


7S 


KEVELATIO  KT  THAXSLATIU  C.UllPOHl-S  S.  AL:.STKL:M0.\I1. 


KX    MSS. 
ET   IMPK. 


Deiti.  rursiis 

^Jtis  iiieinoriiy 

ohlilertilu. 


c 


a(/eii(e  Aiilo 

e/yincojju 

traunfeiinr 

Iriniloro  ; 


siiuruiu  .  iii  duo  archidiaconatu  regubat.  Igitur 
duni  ([uadiuii  nocte  in  lectulo  colUv  .<aa' .  quse 
huic  tiasiliciie  erat  conti^ua,  tciii]ioribuf^  pre-ssis 
deiaunberct,  aure  capescil  Llarissiniuui  scd  Uinien 
tenuipsiuaun  sonuni  quaruindam  vocum  laude.'* 
Deo  resoriantiuni.  Qui  lontinno  melu  pcrcitus. 
stratu  seniet  excutiens  attonitu.squc,  quod  hau- 
serat  aure  gliscens  coguoscere  oculis.  confestim 
ii.spicit  interius  cernitque  eumdein  lcmplum 
iiiafiin)  radiare  fulgore,  sed  non  materiali  luniine. 
HiKsitabat  namquc  inti-a  se  quid  hoc  esset.  Cella 
(inippc  ipsius  udeo  tenebat  fastigia  celsa  ut 
cunaculum  fenestris  tevnpli  cssct  aptatuni.  Et 
ecce  juxta  tumuluni  ccelestem  cernit  assistere 
niilitiam,  radiiiiilem  snpra  solis  jubar,  salutitera 
crucis  vexilla  iii  manibus  teiientes  cereosquc 
gestantes  ultra  solitum  morem  fragrantes.  Podera 
quoque  el  ciclades  qnarum  amiciebantur  teg- 
minc ,  nivium  supcrabant  candoi-cu)  omnis- 
que  muscl  balsamique  odorem.  (Jui  quanto 
eamdeui  visionem  curiosins  <'npiebat  ccrnere. 
lanto  ejus  visus  hebetabatur  splendore.  Credo 
virtuiem  fore  angelicam  qufe  ad  tuniulum  bcati 
martyiis  excubias  celebratnra  convencrat.  Cuui 
ergo  '  illa  alnutica  discessisset  tnrba,  ipse  ad  se 
rediens,  facto  manc  advocat  socios  et  cives.  Tum 
lui[uit  :  0  iiiif/erliriri  -,  iii  hac  hasiJira  nir  dr/M'- 
riit  rrrfreiifia  iiairis  nostri  et  riir  est  frHstrafii.f 
.serritiu  ulmnnontm  ejus  solertia  iot  per  seeula 
ipM  fliijnr  rrhlbiia,  resira  forprnte  iipiaria  ?  Qno 
dicto.  thecam  martyris  jubet  vallari  cancello  et 
postmodum  honore  excoli  maxuuo.  Ex  hoc  ergo 
si  frequens  oratio  super  tunuiium  sanrti  devota 
rundatnr,  auxitia  ab  ipso  sacro  imtisllte  scmpcr 
iinpeti-autur.  Explicit  revelatio. 

X    iNOIPrr  E.(USDEH    PRJMA    TRAXSLATIO.  IgitUr  UOO 

post  multum  aecidit  teinporis  spatimu  ut  Wan- 
dalorum  gens  ci-udelissima,  suain  cupiens  augeri 
fainain.  dikitare  ct  gloriam.  universam  pene  ut 
invaderet  Galliani.  Qu;e  m'bes  destruens.  castru 
evorten.?,  ecclesias  dissipans,  monasteria  villasque 
depopulans ,  maximanT  stragem  christianoiinu 
faciens .  nullum  propria  ulterius  sinebat  potiri 
vita  quem  in  sua  poterat  reperire  pntsontia. 
Civjus  persecutionis  tempestale  prjeclara  urbs 
Arvcrnica,  licet  multis  florerct  pompis  et  robusto- 
rum  ^  virormu  defeiL^aretur  gladiis.  turrium  mu- 
rorumque  tutaretur  propugnacnlis,  evitare  non 
potuit,quia  divinis  destitnebatur  auxiIiIs,eo  quod 
nec  dum  ut  oportebat  authoreni  honorificabat 
suie  salutis.  Sunt  enim  hactenus  bi  nioniinentum 
priscse  ipsius  nobilitatis,  inurorum  tantum  slgna 
celsa  levantes  fastigia,  non  ad  allud  utilia.  Eccle- 
fiiis  quoque  ejusdem  pagi  ptne  .solo  aequatis  ^. 
contigit,  heus  proli  dolorl  eumdeni  locum  quo 
sanctns  Domini  Austreiuonins  quiescobat  deso- 
lari  ot  ipsuin  protiosissimum  luargaritum  regls 
setemi  diademate  aptum  veneratione  homiiium 
funditus  privari,  ot  qnod  ])rius  negle^cntia  ^,  hoi- 
ei  poslniodum ,  quod  gravitcr  est  gomiscen- 
dum  *,  sacerdotum  egit  ignorantia. 

4.  Nainque  tune  temporis  bcatus  Avitus,  vn- 
strenuissimus ,  pra?sulatuin  gorobat  Arvcrnica- 
sedis;  qui  praeteritoruni  flagellorum  reminiscens 
atque  mtcrore  tabescens,  illius  Boiinargls  '  valde 
anlmabatm'  fainine.  quo  nos  dicit  jicr  nmltas 
angustias  et  tribulationes  regnum  Dei  oporlere 
iutr;u-e.  Cum  orgo  orationi  dans  sempi'r  0]>ernm 


fessa  luembra  commeudas.set  quieti.  iii  una 
noctium  adcst  ei  niedife  noctis  iii  hbraniine  vir  in 
visu,  vivido  vultu.  canisderoralns,  oeulis  ardonli- 
bus,  higressu  uiirabilis,  iispectu  terribilis,  qui  sie 
infit :  iJt  heits  tn !  inquit,c»r  iynuvia  lorpens  somtio 
(trpriineri.i  maroreqne  roiifcria,^  fahrsrisY  Kt  (wn 
nnupinin  ajaid  Deani  ha/mis  patronain,  qiii  omne 
quod  ab  eo  petierif  dicfo  ritiusfacilUine  iinpetrarr 
itossii.ro  neq/refofrafrnin  rjns^nliurnniscilifrf  san- 
cturtini,  anj-itia  rrqnirisY Nainqnr pro  errfo  nncrris 
quia  qnamdin  ejiis  beatissimum  eorpus  mncratione 
drhifa  rarnerii,  fna  apnd  Denin  deprreaiio  effrrtnni 
mininie  licrrrpinra  erif.  Eri/o  iiiipir/rr  SHrijr  ipuin- 
focins,  et  alibi  rjns  sanctissiinim  franfcr  coipns; 
qnia  qiix  hiiir  ciritafi  accidit  prstilenfia,  hac 
niaxiine  fiiH  oh  cansa.  Nain  nt  certior  fihl  meus 
/iiit  serino,  a  lorn  qui  vocatur  Iciodorus  Vulviro 
cirnobin  beafissiiiii  Anstreiitnnii  i/loriosissinnini 
defrr  cnrpns^  nt  pnr  ejiui  prrtios/.-isiaia  ''  ineritii 
ktwiano  gpiieri  Januam  suiit  miserivordiie  aperiat 
Drns.  Qua  visione  ])ers]jecta.  pr-cesid  menioratus 
a  stratn  cxurgcns  onmipotenti  Deo  gratias  rcddi- 
dit,  frati-esque  advocans  onmein  textuni  hujusce 
vislunis  ])er  ordinem  narravit.  Aggregata  itaque 
utriusque  sexus  liaud  modica  plobo,  adiit  locuni 
quo sanctissiinum corpusquiescebat, junctis  sibi 
pariter  monachormucIerlcorumquecatervis.Sup- 
plirata  itaque  Altithruui  rlemenlia.  cuni  jubente 
prajsule  urna  ubi  sancti  martyris  artus  quiesce- 
bant  aperiretur  et  exiude  sanctum  corpus  leva- 
retur,  tantce  suavitatis  odor  indo  f^i  oxortus  ac  si 
aromata  multa  et  balsam:i  ibi  spargorentur. 
in  tantuin  ut  omnes  qul  aderant  fatorentnr  eum 
paradisiaeo  illo  nectaro  dulcodiiiis  perfrui  quod 
sponsa  postulat  Ijetabunda  :  Trahe  ine,  inquit. 
[wst  te,  cnrrrnnis  in  odornn  nnf/neiitorniii  fnurnm. 
5.  Levantes  itaque  sancti  niartyris  glebiuii  cnm 
hymnidicis  cantibus  et  popnioruni  plausibus, 
perveniunt  comitante  Deo  in  qnodaiu.  non  dicam 
puellaruni,  sed  pull:uuin  monasterio;  quia  nlgrl- 
dinem  quam  habitu  gestabant.  comitante  diabolo 
in  corde  gerebant :  ibitjue  divertuntur  hospitandi 
gratia.  Ipsuui  quoquc  inonasteriuni  eonstructnm 
fuerat  in  honore  peccatricis  Marifo  et  Marthiie 
sororls.  Tum  ille  chelydrus.  qui  Adam  primige- 
iiam  a  florigera  sode  depnlerat,  quique  onmis 
bonitatis  semper  novit  esse  contrarius  totiusquc 
charitatis  Invidns,  recurrens  ad  solita  fidlsslnia- 
que  sibi  arma.  imniittendo  se  in  aliquarum  soro- 
rum  cordibus,lingna  vlperea  talibus  conviclis  lace- 
rai-e  sanctum  non  timuit  corpus:  O,  inquit,  frafres 
dihciissinti,istnd  '  corpHs  qnod  affulisfis  exanime, 
dicife  eujns  sit  vel  qno  censeatur  nomine.  Quibus 
responsum  est  a  fratribus  :  Hoc,  inquit,  coipus 
renerabik  qnod  ceniitis,sanctissiini  pro  cerfo  nove- 
rifis  forc  Ansfremonii,  iirxcelhnfissiini  patris, 
priini  et  sumini  Arrernornnt  jifxsHlis.Qwhus  illa;, 
uti  dEemonibns  pleuie  :  Isfuin,  Inquit,  re.tfrum 
Anstrehodinin  qneni  dirHis,  qnanfoeins  rohiscuin 
aufrrte  ethinc  recedite,  quiu  nisi  hoc  cifius  fcvcri- 
tis,  non  absque  muf/no  vestrorum  detrimenfo  inju- 
rifiti  reeedefis.  Hfec  autem  dicentes  cum  magno 
fiu-ore  aliaque  plurima  convicia  in  sanclo  Dei 
jaculantes,  propriis  non  claustris,  sed  antris  so 
abdunt.  Altitonans  ergo,  qui  ni!  iimltuin  abiro 
patilur,  quique  per  prophetam  terribiliter  dicit : 
Nolife  tangere  christos  ineos,  id  est  reges  et  sacer- 
dotes,  ef  in  sanctis  meis  nolite  malifjnari,  itemque  : 


D 


contemneuli^K 

sucrim 

corpm 

divimtii-^ 

puiuiintiir  : 


V 


Num.  2.  —  ^  veri)  3.  —  -  inigerliTivi  :t. 
Nnm.  3.  —  '  robustium  1.  —  -  aTiuantis  1.  —  '  igntirau- 
li:i  :i.  —  *  genienscendum  1. 


Num.  4.  —  I  Buii.'ut,'is  1 .  —  -  jrloriosissima  :t. 
Niim  5.  —  '  illud  X 


gui 


DIi!;.S  PRIMA 

\  Qni  ros.  iiiquil.  t"tit//'l.  pnjillh/ni  ncnll  mei  fauf/if, 
ip.-^iniim  (l:uiiii;il)ili'iii  iiugarihilciii  iideo  voluit 
UMrihilitcr  ixTfolli  v[  austrnv  nlcjscl,  uf  luer 
niulifutes  ultcrius  uequaquajii  uudeaiit  in  srui- 
«loK  Doi  ulla  convicia  rabido  ore  proferre.  Nani 
a!ia'  earum  a  dEpnionibus  captse,  aliiv  propriis 
laquais  uecatai.  alia^  etiani  Ipbribus  et  dissenten- 
i-is  ronsuniplsp.  nonnullie  utiquc  profluvio  ventris 
laljDranles  ol  cnni  ipsis  storconl)us  piopria  extn 
iliKefeules.verniibusqnesi-alurieulcs.interoniptit;, 
ciinche  ex  hac  tVatrili  vila  itilVa  lireve  spatium 
lcnipnris  inieliciti-r  niigravcrc.Sic.ijuc  coinplctnm 
pst  in  eis  quod  in  libro  Sapientja-  .scriptuni  cst  dc 
imiiiis  :   Ditp/ici,   inqnit.   /•«iilrifi/iiir  /■iu/h-rc  /ns, 

hoiiiiiip. 

.,..  ('..  1'ost  iioM  multum  itaquc  lemporis  spatium. 
videns  supi-;ulictiis  pontitex  eunidem  locum  deso- 

'■  lari,  jidvocans  turbani  cloricorum  et  laicoruiu, 
priBCcpitut  iterum  ainoverent  glebani  sancti  mar- 
tyris  et  art  locnm  qui  vocatur  Vulvicus,  sicut  oi 
divinilus,  ut  supra  jam  dictum  est,  rovolatum  i'no- 
rat,  defcrrent.  Vigilata  igitur  noctouna  ot  vigiliis 
ex  morc  celebratis.cnm  gaudio  o|  tripudin  corpus 

"  saiuli  martyris  aulercntes,  adduxorunt  ad  ca-no- 
l)iniii  qnod  vocatur  Vnlvicus.  ubi  sanctus  martyr 
ct  iinntirex  Pnejectus  jacct  hnmatiis.  ct  juxta 
ipsius  bustum  S.  Austremoniuni  locandum  decor- 
uunt.Cumque  inibi  ejns  sancta  menibra  diu  quie- 
vissent.  nolens  diviiiitas  gemiiium  docus  Ecclcsife 
suse,  haic  videlicet  duo  magna  luminaria,  unius 
loci  contineri  angustia,  placuit  iterum  divinEe 
majcsiali  sanctiim  martyrem  ab  eodem  romovcri 

loCO.  EXPLICIT. 
is         7.    IXCIPIT   E.IUSDEM   SECUNDA     TRANSLATIO.   Opitu- 

/  lante  Allithroni  potentia,  adjuvante  clemciitia, 
jam  nunc  tcmpiis  inslat  quo  beati.ssimi  Austre- 
nionii  athleta;  insignis  ipsius  obtentn  pandatur 
translatio  sacra.Kst  igitur  locus  antiqua  nobilitate 
valde  oxiniius  et  religione  prEocIarissimus,  ab 
Arvemica  urbe  decem  distans  niiilibus,  vocabulo 
Mausiacus;  quom  locuni  mitiquis  in  temporibus 
flalminius  construxit,  Romuloa^  urbis  senator 
fgregins,  quemque  beati  Petri  apostolorum  piin- 
cipis,  paritcrque  almi  martyris  Caprasii  insignivit 
piii;neribus  auxitquo  munoriljus  et  amplificavit 
agrorum  possessionibus,  datis  simul  et  pr^claris 
prEodiis,  cuni  servorum  mancipiis.  Quem  locum 

f:  prfefatorum  pafrnm  sub  honore  sacrari  jussit,  .sci- 
licet  nt  qnorum  sacrosancta  continebat  pignora, 
ipsorum  intcrvontu  et  anxilio  sutiVagarotur  por 
secula.  Sed  postc[uani  almus  martyr  Austremo- 
uius  illuc  Domino  favento  est  delatus,  transiit  ad 
Kloriam  ipsius  sancti  nominis  et  vocabnlum  ejus- 
i-leni  cionobii. 

8.  Cujus  sacri  arcliistorii  incrat  roctor  leternje 
et  felicis  memoria^,  LanfVidus  cognomine,  qui  tam 

"  Deo  quamque  hominibns  oiimimodis  studebal 
placere;  sicque  imitari  satagebat  Marfham  ut 
ucquaquam  nogligcrot  Mariain.  Ejus  cordi  omni- 
potons  Deus  immisit  salubre  consiliurn,  juxta  illud 
aposlolicum  :  Oiiinc,  iucpiit,  ilcfiiiii  ojifiiiiniti,  cf 
oiiiiic  ilonuiii  pcrfcctuiH  def^iirfniin  e.it,  //cscciidcns  a 
ji/itre  ;«j;/./H»m;scilicetut  cum  sibicrodito  mona- 
cliorum  grege  adirct  regem  sorenissimum  dom- 
num  utiquo  Pipiiiuin,  suppliciter  exorans  euin 
quatonus  ci  aliquem  ex  prinioribus  sanctoruni 
martyrum  Arvornit  civitatis  ad  suuni  oi  liceret 
Iransferre  moiULsterium.  PrR:;f'atus  autein  rex 
Innc  teniporis  Arvernis  civilate  nimiis  florons 
|'oin|ii,s    morabalur,    magna   suonnn    proccrmn 


NOVEMBRIS. 
comitatus 


7?) 


K\    .MSS. 
KT   IMPR, 


comitatus  calcrva  ct  tam  Gcnnauonini  qnaMiqii,- 
Arvornorum  stipatus  froquontia. 

.).  l.lom  voro  AuKListus  audiens  petitiones  jani  /,ui et  m^ione 
I  hcti  patris,  ut  probis  libons  seniper  aurem  accom-  "*'  ''l 
modabat  dictis.  snnulque  niemor  somnii  quod  '*""■''''<''"''"" 
l)i-idom  viderat.  se  (|uasi  in  excossu  mentis  yJl^T 
Vulvico  adesse;  et  ii)idem  orandi  gi-atia  basilicam  Mil! 
B.  martyiis  Priejecti  ingressus,  videbat  quoddam 
tribimal  anro  s[i]cndidius  a  ([uibnsdam  personis 
vciiorandi  oimumodis  habitus  saiicto  altario 
superponi,  sic([ue  qiiemdam  regem,  gommatum 
aliiiic  incrcdiblli  pulchritudlno  adeo  pisediliim  nl 
iiinumeriiniccidslratmnadshuitiumluminaobnu- 
bliarcntur  ejus  majestatis  ineffabilitor  radiantis  a 
gluria.  Ip.^o  in  trlbnnali  sedere.  et  multa  illi  sancto- 
i-mn  millia  adslarc.  Inter  quos  almus  Austremo- 
nius  toga  amea  prajtextus,  stola  comptus.  planefa 
iudutus.  ad  quoddam  itor  explondum  quasi  para- 
tiis  adstabat.  et  quem  sibi  oadom  potestas  socium 
hujus  itineris  dirigeret  inquirebat.  Ad  (|uem  : 
Sociuin  rjuem  (/ile/iissinie  rcqidris^  /niiic  /iubefo 
qid  /iiic  liindo  nr/nn/i  c/ni.-i/i  intrarif ;  slcquc  liono- 
lificoutissimiis  pater  dans  nianum  regi,ex  tomplo 
ogrodiebatur.  Cui  isdem  ([uo  tondere  haberent  E 
inquirebat.  Sanctus  voro  respondit :  Esf,  inquit. 
ju.cfa  /ociis  doiniti  ct  inagisfri  mei,  Petri  ajjostfjlo- 
ruiHjtriiic/pis,  /iniiore  dicattis,  cofjitoiniiie  Mnnziu- 
rus,  et  /njc  a  Dnniino  arrejji  in  niandafis  nt  sii/i 
inea  fitfefa  e.t  inuniinine  cnm  a/ripiaiu,  et  oinniitm 
(jitai  i/n  fjerunfur  ij/sin.^qne  inspecior  et  jn-ooisor 
existain.  Cumque  Iiivc  dixisset,  crassis  so  sub 
nubibus  contulit  ct  h;ec  vlslo  al)  ipsius  regis.  ocu- 
lis  disparuil.  Qui  audita  petitiono  abbatis  alacer 
effectus,  cum  onmi  illa  regia  magnificentia  epi- 
-Jioporum  quoqno  ot  abbatum  ac  clericorum 
liaud  exiguo  numoro  Vulvico  advonit,  et  de  san- 
ctorum  corporibus  illuc  lunmlatis  sciscitatus. 
didicit  bealum  Ausfremonium  doctorem  ef  magi- 
strum  Arvernici  ruris  oxtitisso,  et  ejus  incolas  ad 
fidei  mdimenta  convertisse,  ot  ab  Iciodorense 
ccenobio  huc  dolatum  luisse.  Qui  stafiin  gaudio 
magno  roplotus  diviuoquo  spiramine  tactns,  sicut 
Sapientia  protestatur:  Cor  reffis  in  manii  Dei  est, 
et  /juocnmquc  vo/uerit  verfct  i/lud,  statim  jubet 
abbati  nt  celerem  nuntium  fVatribus  dirigat,  ut 
quantocius  properent  et  cum  Dei  juvamine  boa- 
tuin  sibi  deferant  martyroni. 

10.  Qui  statim  cum  ingenfi  oxultatione  festi-  c'  nwijnit 
nantes,  et  ad  indicium  regiae  authoritatis  Josoph,  iiompa, 
ipsius  regisapocrisiarius\qui  post  ejus  disce>sum 
abba  extitit  Tiernensis  cob-nobii,  secum  habon- 
tos,  noctem  illam  pervigilcm  ducuut  cf  sanctissimi 
martyris  thecam  reserantes.  ipsius  sacratissimum 
corpus  ad  trausrorendum  educunt.  Cum  ergo  illud 
aporirotur  mausoloum.  tanfaexindc  fVagranlia  est 
exorta  ut  oumium  aromatmn  oxcoderet  suavita- 
tem.  Vincebat  onim  sabea  torebintenaquc  thura; 
non  ci  ioquari  quibanf  opobalsama,  cassia  nec 
listula  onmimnquc  pigmciitorum  gcnera.  In  cra- 
stinum  orgo  phcebo  suo  jubaro  aurca  sidera 
obfuscaiifo  forris([ue  suum  lumen  sorcnissime 
infundcnto,  rox  hiclytus  diademate  iiLsignitus 
ct  nobilissimo  ostro  tectus,  cmn  suo  illo  magnlfico 
coinitatu  la?tus  adcurrit  tutaquo  profinus  rogio 
obviam  venit.  afforoutesquc  inde  martyrom  san- 
ctum  ^  cum  plausu  et  nimiaalacritatopopulorum 
doforunl.  Augustissimus  vero  rex,  ad  instar  David 
logis  qui  ohni  ante  arcain  Domini  ludcbat,  oblifa 
regalipnrpnra^pra-gaudio  oiiuiom  iilani  insigncin 
vcslcin    lachrymis  ijcrrundobat    et   anto    saucli 


'■(nnitaitti- 
rpifc, 


Num  10.  —  '  ii|ntcrisiariuiii  :i.  —  -  {"i-S-)s.  iii.  :J. 


martyri.s 


80 


ADDITAMKNTUM  DE  REl 


KX    MSS. 
KT  lilPR. 

inter  mnltu 
tii  irnciijn 


ad  miiin 
rcenobium 
frfnisfen 
anno  7G-i. 
h 


H 


iiiarlyri!>  exequias  oxultabat  ipsiu^tjue  sacratls- 
sima  niouibrii  propriis  huniGris  evchcbat. 

11.  Eral  autGiu  hieins;  Janus  quippe  tune 
Feljruo  locum  dabat  et  nlterno  [unc  ruccpssu 
viceni  ipse  sumebat.  Cumque  lieti  cl  alacres  itcr 
carporcnt,  sul)it()  tantse  dousitatis  nix  coepit  olabi 
nt  totuin  i-us  Arvernicum  oporiiot.  Et  quod  est 
mirabile  dicfu.  por  onme  illud  itineris  spatiuin 
(luosanctum  corpus  portabatur,  nil  omnino  nivis 
cecidit :  credo.  ut  ostenderet  Dei  ^atia  salutem 
illi  evenire  ro^ioni  boati  moritis  martyris.  et  non 
ut  impodimontum  tronorarot  populis.  Cuncti  ergo 
iEgroti  et  hi  quibus  natuia  negaverat  lumen.  nl 
sancti  marlyris  loouluni  tan^^ere  meruerunt.  sulu- 
tem  pristinam  recoperunt.  Nani  et  hi,  gressijnis 
recoptis,  incolumes  sunt  effocti,  nco  non  et  isti 
optatie  luois  sunt  compotes  lacti.ct  rnulti  alii  sani- 
tati  redditi. 

Ii2.  Doniquo  affatim  ur^a-banlur  eis  iununiora 
populoruni  ag:mina .  quousquo  ventum  cst  ad 
coenobium  cui  vetustus  conditor  Mauziaco  nomen 
indidit,  eo  quod  inter  aquas  oonditus  sit  /'.  Esl 
namque  isdem  locus  in  tantuni  lertilis  et  amocnus 
nt  prnennUiusrei  videaturindigns.  Ibi  ergoDeo 


.IQUilS  y.  AUSTHEMONil. 
favonlc  tunc  R.  Austremonius  ciim  magjR.  est  D 
Iionoro  tocatus;in  quo  loco  haclouus  tanta  ejus 
vigcrit  benefioia  ot  florent  merita  vlrtutumquo 
por  sinjrulos  ilios  iiicrenionta.  quanta  nuliius  inor- 
tahum  oxpHcaro  valet  lingna.  Oi'«'  ^-i  scriberontur 
per  singula.  forsan  reor  quod  a  pluribus  dicoren- 
tur  npoory]»ha.  Aimo  ab  Incarnationo  Domini 
nostri  .losu  Clirisli  DCCLXIIH.  indiotiono  '  % 
regnante  vero  domno  Pipino  anno  2-1-.  acta  esl 
lifec  translatio.  Eodoni  tomporo  imporaliat  Roma- 
nis  flonstantinus  filins  T.oonis  Imporatoris.  Expi.i- 

CIT  TR.^XSI.ATIO  SECUNnA. 

ANKOTArA. 

u  VI  ti  finis proxhiss  VUai.sk- H  qnat  sequuntm; 
hi  mUce  Parhino  nou  scripfa  sinit.  Xc  qiia  fnmni 
rnnfimn  nriafur,  codices,  Ucet  tautnmuwdo  duos, 
iiutare  perriemus  codeni  modo,  Vaticamm  scHiref 
niim.  1,  Lirincmem  e:f  edif.  Lafjhci -n uiu .  H. 

b  Mauziacns  ab  aquh.  vcra  cfi/mologia,  qua-  in 
Mosa-  ffuminis  itomine  adhur  supereM;  .^i(jmpcaf 
aidciu  fnnim  f.r  mvlfis riimlis paludeum.  '^ 


LIBER  MIRACULORUM. 

h>st  frauslatioiiem  dupliccm  <iuain  mudu  dediiniis,  tajitur  iii  rfidicc  Voticatio  4-^0  srrirs  mirncidorun', 
qimm  et  Lahheus pariter  e  codice  Liriueusi  eodem  loro  tradd.  Sed  quia  nihil  reperitur  in  isfo  fif^rn 
miracnlm-nm  prmter  ea  qitse  in  Vita  secunda  amim.  20  nd  finem  (cfr.  supra,2mg.5!}  sqg.)  diefa  .^uut. 
horiim  rodirum  rariantes  lectioms  jam  auperius  annotatas  lector  im^euiet. 


ADDITAMENTUM  DE  RELIQUIIS  S.  AUSTREMONII 

AUCTORE    ANONYMO 

r   soltf    o(IIUo)fi'    Labbeuna  ". 


S.  Austienii.>- 

nii  corpiis 

lciodoro 

Viihicuni. 

(leiii    fulfico 

Mausiacum 


UcOli     S.i^NCTI     AirSTHEMOMI     USS.V     M.AUSIACUM     A 
PIPIN'0    RERE  TRANSI.ATA    IBIDEM    SERVENTLa.  Notissl- 

muni  manel  imiversis  B.  Austremonium  primum 
Arvernorum  episcopum  apud  vicum  qui  dicitur 
Yciodorus  vitam  illustri  consummasse  martyi-io. 
tramJatum.  Geus  enim  Wandalica  ipsum  post  longe  temporis 
destruxit  locmn.  Post  cujus  destructionem  beatus 
Avitus  ,  Claromontonsis  episcopus  ,  oraculo  in- 
structus  angelico,  corpus  B.  Austremonii  ab 
Yciodoro  transtulit  Vulvicum.  A  quo  loco  Pipinns 
indytus  rox  Francorum  ad  p"litionein  Lanfredi, 
at)batis  Mausiacensis .  Adeberto  Claroinontano 
episcopo  prjesenle ,  postoa  depoHavit  Mauzia- 
cum.  Ubi  pro  reverontia  B.  inartyris  pluriina 
reliquit  insignia,  scilicet  cachos  crystallinos,  et 
lapides  pretiosos,  ot  aiu-i  plurimum  de  quo  fioret 
vas  in  quo  corpus  B.  Austremonii  honorifice 
leconderotur.  Itaque  Adeboi-tus.  opiscopus  Claro- 
montanus ,  qui  cum  Lanfredo  abbate  oorpus 
ejnsdem  martjTis  Mau/.iacum  transtulerat,  in 
ultimis  agons,  credens  se  apud  Deum  ojusdom 
martyris  meritis  juvari,  in  ocelesia  Mauziaconsi 
lumu'ari  voluit  in  testimonium  veritatis. 
Cujmi  lloffi-  2.  De  capito  voio  ojusdom  gloriosi  martyris 
rioAgiiitniii.f  hoc   cortissimum  haboimis  quod  <-o  tempoic  quo 

Num.  12.  —  '  IndiciniiP  1. 


el  iii  caslvo 

Fetne-mcii-st 

collorafim 


domnus  rex  Pipinus  corpus  s;epe  fali  martjTis        duci  a 
ex  Vulvico  ail  Mauziacum  transferebat,  Rogge-  Piypino  rerje 
rius  Aqnitania'  dux  ab  oodem  Pipino  rege  caput      itomitum 
ejusdeui  martyris  loco  maximi  munoris  extorsit, 
ot  ad  castrum  sui  juris  quod  Potra-inclsa  dicitur. 
transtulit.  Qualiter  voro  ipsuin  caput  Yciodorum 
delatum  sit  breviter  pandimus. 

3.  Pr*fatus  diix  Roggorius  monasterium  niaxi- 
inum  in  Iionore  Domini  Salvatoris  construxit . 
quod  Karrofulum  ob  honorem  Kaioli  nuncu- 
patum ;  cui  loco  castrum  supradictuni,  quorl 
Petra-incisa  dicebatur,  in  quod  caput  B.  Austro- 
monii  transtulerat.  in  perpetuum  possidendum 
concessit.  Denique  irrumpentibus  paganis  apud 
Pictavorum  pagum,  delati  sunt  thesauri  mona- 
sterii  Sancti  Salvatoris  Karrofensis  ;ib  ojusdom 
inonasterii  monachis  apud  Arveruos  ad  castrum 
quod  Petra-inoLsa  dicobatur .  eo  qnod  munitus 
esset  locus  ct  suse  iiropriae  possessionis.  Evolntis 
vero  multis  annorum  spatiis,  monachi,  qui  pro 
oustodia  thesanrorum  niissi  fuerant,  inierunt 
consiliuiu  ut  ex  filiis  pagensium.  qui  sibi  vicinio- 
res  orant,monacharont,  quatuius  sibi  succedentes 
in  eodem  oasti'o  monasteria  in  perpetuum  habe- 
rent. 


4.  Transacto 


tlES  PUIMA  \()Vt:MHl{IS. 


niiii 
r/iir. 


y\   lUpK. 

^  f(l.  (Jaiifiei- 

liiui 


ffppoi-unt  tractaie  quoiiKxlo  .sp  et  suos  sodales  a 
subjoclionGiibbatiset  nionaehoruniKaiTotensiuiu 
Ijnssenl  abstrahere.  I;;itur  suiHTvrriit  ffsfiviliis 
B.  Austremonii,  et  pnelati  monachi  inierunt  nai- 
-ilium,  utsipossent  prfefatuiTi  castrum  everterent. 
el  nionasleriuni  Yciodninin  oijni  a  sarictn  Austn-- 
iiionio  construclnin  rotpdificarent,  et  supradictos 
theHHuros.  cuiu  iis  quje  ad  ipsuin  c.astruni  portine- 
bant.  sub  ditinue  sua-  potcstalis  icdi^^ercnt.  Rofra- 
verunl  aulem  priefaluin  (Jislcheiium,  qucin  slbi 
abbatem  projfecei-unt,  ut  adirenl  visifandi  gratia 
locum  in  quo  oliiu  inclytus  niartyr  Anstrpinouius 


ujus  tempore  error  Yciudorensium  nionaclin- 
lum.  qui  bcati  Anstrcmonii  i-oi-pns  se  habeic 
inaniter  garrlvK  .  pnllnlavit.  Quod  quomodu  H 
qnare  acciderit.  hnic  inserero  scripto  opene  prc- 
iinm  dnxiiuns. 

S.  Islf  Caubertus.  sicut  dixinms.  apiid  Mausia- 
'■'ini  nntritus  et  educatus  fuit.  Sed  quia  post 
ilnininnni  Mancionom  abhalem  MansiacenscMn 
eidem  ecclcsia^Mausiaceusi  abbas  snbstitui  voluil. 
iH-r  valuil.spe  sua  fnistratus,  postea  monasterii 
\ciodorensis  abbas  ecclesife  fiiit .  et  quia  ab 
ecdesia  Mausiacensi  lepnlsam  passus  fnerat.  ad 
se  ulcisceudum  totins  ncquifi;e  suse  arma  convor- 


U/mU   st    rnnr 
WfntieiilihiiM. 


R 
stie- 


jacuerat  hnmatLis,  et  caput  ipsms  t.ir.nl  ut  cmn  tit.  I^am  cmii  certissime  scirot  boatuiu  Aush^nin- 

honorodiemfostumcelebrarent;quodetfactmu  nimn    olim   a    domno  Pipiun  rege  Mausiacm., 

«^t.  lunc  er,o  pret.o..,  martyns  capul.  quod  dux  Iranslalnm  et  ihi  contineri,  nnn  est  veritus  n,m- 

Rog.enus  m  capuf  aurcmu  nmu  npm-  fabricatmn  rmmlam  sancturum  co.poribiis  titnlos  in  noninc 

rocund.deral.  a  pnedicto  castro.  quud  nunc  San-  boati  Austromnnii  impunere  et  menda.ium  suum 

ctus\vomusappellatm-.apudV-indonm.d.-Iahm.  qnibnsdam     fii-titiis    ot     falsis     memorabilihu^ 

est  cum  supiadictis  thesamis.  astrnere.  ctc 

5.  Solemnitate  igitur  peracta,  Bernai-dus.  de  '  ^  «i.  Hoc  rumore  Mausiacenses  onmes  tam  mona- 

'rfjrf    quo    supra    Incuti    sumus.    circa   medi.e    nnctis  ,-hi  quam  clerici  quamquo  laici  permoti,  et  hoc 

''-      me.hnm  sifi  laboraus,  qncindam  laimilumnnniino  ad  opprobrium  occlesitv  Mausiacon.is  fieri  arbi- 

Bcnodicfun.  ad  pi.feum  i.-e  jussit  ut  aquam  sibi  trantes,  quamvis  de globa  beati  Austromonii  cer- 

dete.Tet.  Qui  urceolum  acclpiens  in  manu.  cum  lissimi    sinf    et    hoc    omnes  pene  A.vernorum 

adputenm  accederb  vellot  ad  hauriendamaquam.  ecclosi*  testentur,  qu*  in  antiquissimis  scrlpti. 

vidit  supra  nia.g.nem  putei  duas  adessepersonas;  translationem  olim  a  domino  Pipino  i-e-e  factam 

qui  pav-oro  porculsus  rotrogradus  redire  festinan-  continont.    ve.^entos  tameu    occlesiam"  Mausia- 

ter  cupit.  Quem  m.a  do  personis  evocans  diclt :  censen.  glorioso   patronl    sui  nnmine  ot   beata 

Cnr-  non    appropius  hvc  haurire  Ufiuam  ?  No/i  ipsius  faiua  ,  qu^  ubiqne    vene.'abilis  habetur. 

fimere,  sed  consfans  esfo;  naui  certissime  scias  me  privari.  prfefatls  Yciudorensinm  fallaciis  obviai-c 

e.sseAnstrenionimn,huj'^>^lodfiuHlaforem,etohho<-  doceve.mit    et    quautus  thesau.ns  de  corpoiv 

fibi  moHo  apparro  iff  cor/Nosra.shuHrIocHma  mr  beati  Austremonii    apud   ipsos   .uaneat  palam 

risiiafMm  uf  rem/ificefur;  sed  cacr  ur  alicul  nsque  oslondore.  Exinde  domnu.n  Robertun.  Claro.nnn- 

ad  finem.  rita^  fus:  dlcas;  qnia   si  uHcui  dixeris,  tensom  episcopum  Immlli  pustulatlu.ie  logav.-- 

^fafim  lumrn  oculorum  amiffc.s:  Cum  hiiec  et  alia  ni.it  ut  ad  ipsorum  ecclesiam  accedero  dignare- 

multa  beatus  Austro.nonius  dicto  famulo  pra^di-  tur.et  quautus  thesaurus  docorpore  beatl  Ausfre- 

ceret,  ab  oculis  ejus  disparuit.  Famuius  Itaque  .nonii  peues  ipsos  abscondltus  mano.et.  diligoiiti 

hauslf  aquaui  de  puteo  ot  eam  ei  a  fjuo  missus  oculo   no.i   refugeret  intueri.  Quoru.u  precibus 

fuerat  detulit.  Bernardus  siquldoni  saepe  dictus  pnefatusepiscopusannuenslncmuMau.siacensem 

videns  vultum  illius  pallidu.u  eum  intorrogavit  petiit,  et  va^-  in  quo  corpus  boati    ma. tyiis  An- 

quid  vidisset  ;  famulus  vero  professus  est  se  nll  .st.-emonii  positum  erat  ape.i.i    jussit.  et  ipsmii 

vidisse.  Quem  Bernardus  itermu   atque  iterum  corpus  sicut  ab  inclyto  roge  F.-anco.iim  Pipino 

C  interrogavltquid  vidisset;fajnulus  veropronihilo  lineis    et    sericeis    linteaiulnibus    involutnm    el 

visionom    ot    ipue    audierat   dncous.  narravit  ei  recnndifum  fuorat,  ot  desupe.-  studioslssliuo  coi- 

oninia    quEO    audioiat    et    viderat ;    qui    statiui  rigiis  llgatum,  ne  solvl  de  facile  posset,  insupcr 

lumen  oculorum,uteisauctusAustremoniusprEe-  ipsas  corrigias  impressione  sigilli  Pipini  rogis  el 

dixe.-at,  amisil.  Hnc  iii  lihin  niira. -11101™!  plenius  aliornm  duonuusigillorum  mnnltas.  ut  tantl  n-gis 

repories.  opus  autenticmn  permaneret,  ui  roi  cortitndinc 

'""'"       (1.  [gitur  peracta  soiemnitatis  dic,  prfEfatus  Bci-  invenit.  Episcopus  vero  ut  vidit  a  parte  sigillorum 

"       i"ia.Tlus  netilt  a   Gislebcto  abbatc  ut  lu  eodoni  fiscellani  illaui  In  (lua  boati  Anstromouii  co.-|ins 

loco  basilicaiii  miriv  u.agnitudinis  iii  honoreprie-  coutinei)alnr    non  sine  danino  sigillorum  posse 

fati   martyris  .'OjEdif.cai-ent.    Post    paucos   dies  reserari,  ab  altei'a  parte  cor.igias  scindi  jussit  ..f 

Gislehortns  piTodictus  abbas  cniu  Be.nardo  et  ossa  boiita  intus  latontla  sun  circniustantin.ii(|nc 

ceteiis    mon;ichis    castrum    supradictuni    ctepit  conspcclni  uciilu  ad  nculum  apparerent :  .piod  .i 

destruore  ot  ex  lapidibus  ipsius  castri  monaste-  ita  factum  osf.  Episcopus  itaque  ipsa  beati  Au- 

rinin  ^edificare.  Quo  iodiflcato.  petienmt  a  domno  t.-e.nn.iii  ossa  piofiosa  oci.lis  iuspoxit.  manibi.s 


IXI~ 

•III 
i.f 

tnji 


Bctuirdo  episcopo,  ([ui  iunc  occlosiio  (;iarnmontis 
p.'a;erat,  ut  ipsam  basUicam  i.i  honore  saneti 
Austremouli  et  saii.  li  Pelri  dedicaret;  qiiod  et 
tactum  esl. 

7.  His  Ita  gestis.  noii  iiiultmn  i)ust  teiiipus  Gis- 
tebortu  abbato  defuncto  Berna.'dus  successit.  post 


tetigit  cf  digitls  atfrectavit. 

10.  Huic  tam  p.-ioclario  ostensioni  corporis 
bei.ti  Anstremnnii  adhiit  W.  i)i'iBpositus  Claro- 
luonteusis.  avnncnlus  dicli  oplscopi.  et  \V.  ;ibb;is 
eccloslie  Mansiacensis.c^t  Arnaldns  abb:isS.lllidii. 
et  Durantius  abhas  S.  Aud.oio,  ot  A.iihlardns 


Bornardum  Girardus,  que.u  I.iterfeceiiint  .nona-  abbas  Rlnmensis  ;adfuerunt  etii.m  de  ijnecipnis 

chi   ejusdem  loci.  et    In  tu.To  quam  ipse  con-  nio.uichis  ecclesuu  Mausiaconsis  qnampinrcs.  ef 

struxerat    sepelierunt.     Cui    Girardo     successit  cum  ii).sis  etiam  (ioiiconuu.  .uilitum  et  laicoruni 

Rot)ortus  abbas  Cantinubensis;   hujus  teinpore  nomiulli.Hjec  demonstratio  facta  fuit  subtusina- 

Hngo.  decauusYciodoronsis. -;iipradlctnmcaslnmi  ju^  altar.'.  Iii  infprinn  ciypln  i|na;  vocatnr  con- 

Soreiuhris   'ruiiin.^  I.  1 1             te.>5sio. 


E 

Miiii:iiii:i  jit 
rcl  iijiiiiirinii 
Aiisln-nKiiiii 


I 


HOf  VIII 111!' 

rfrofjinliii 


83 

>y  iMiH.  lossiu.  !^'itur  ussa  <rl(jiiosi  martyri'^  Austrenioiiii 
(lictu*  episiopus  ct  ubbates  pr;vnoniinati  in  vas 
illud  uiide  lueraut  assuiupta  safjaci  studio  repo- 
suerunt  honoritice.  et  illud  vas  diligentissiuie  tuil 
reconsij,niatuni,  quousque  in  aliud  vas  niulto  pre- 
tiosius  tenipore  opportuno  venerabiliter  transpo- 
natur. 

aiiiuj  I  i!i7.  11.  Actum  est  hoc  mmo  ab  inearnationeDomini 
1107,  IV  idus  apiilis.  lunu  nona  decima,  feria 
iiuinla  septimanai  paschalis  soleumitatis,  Ca-le- 
stiuo  Romana^  sedis  existente  pontifice,  Roberto 
Arvernoruni  priesule.  Phili]Jiio  Frmicoruni  lege. 
Wilelmo  Slausiaci  abbate.  Erubescant  igitur  et 
sileant  onmes  sugiliatores  et  adversarii  Mausia- 
rensis  ecclesiag,  quia  quioquid  studuorunt  doli  vel 


DE  SS.  MKLTAGASO  ET  S(k:I1S  MAHTYRIBUS. 


tVaudis  cuulra  ipsam  machinui'i  super  corpus  D 
beati  Austremonii,  velint  nolint.  ipsum  venera- 
bile  corpus  habel.  possidet  et  venoratur;  quod 
evidentissimis  veiitatis  pra^coniis  ad  laudem  et 
gloriam  beati  Austremonii  et  salutem  populi 
Christus  disposuit  sic  fieri.  cni  et  honor  ot  glona 
cum  l^alrc  et  Spiritu  Sanctc.  por  omnia  soeula 
secuIoruiM.  Amou. 

ANNOTATrM. 

a  (^i'.T  tnuir  .■>liniHs,iiji/('l  sohnn  lAihhiniii  repe- 
riniifs  (i'f  p"'i}'   '■"'■'""  '/"■■''   ""'''"   }"'"'"'"   -'■""'• 

/t.    'id.')  siii/. 


DE  SS.  MELTAGASO,  VICTORE.  FELICE 

B 

CRESCENTE,  FELICE,  SATTO,  PERSEVERANTO 

.=.v.H.  Kuwi  m\\.  ]\mL  nisTHi  si\ii'iiNiN.i  mm.  snipiici.i  niiiii\ 

MARTYRIBUS  TERRACfN\E. 


E 


KXEUNTE 
SEC.  1. 

SS.  Meltagasi 
et  socio)'t(»> 
hi  iiiiD^tyo- 

JoglU 

Ifirronymia- 

II  is 


rnria  fif  inrii 
lio. 


1n  tintiquo  miu-iijnAoijio   qnod  Hieroinjniiuniiiii 
vocanmlet,  muiforitm  sanctonim  cohors  har  <Ue 
occurnt,  quos    marfi/ref:    ftiisse    iiulhiin    itobis 
(btbium  est,  ex  more  hiiic  marti/roht/io  so/emiii 
sancfos  martyres  non  alio  ut  phtrimum    tifnlo 
tjuam  sanrfifatis   iiisifpiiriidi ;  inissosrjiie  rinicfos 
Terracinx  ejcisfimoinus.  Ifa   riiim    in   jjrxdictis 
fastis  /c(/(/»«*\-biTarracina  natale  sanclonim  Mel- 
tagasi,  Juliaui,  Victoris,  Felicis,  Criscentis,  item 
Fehcis,  Satti,  Perseveranti,  Octavie,  Cessie,  Ma- 
ximi,  Risthe,  Saturnini,  Donate,  Simplicie.  Prime, 
Cesari.  Sejifeinthriin  hxc  sanrtoruin  noiuinaexeiii- 
jAar  codicis    Bernensis   exhihef,    rnjits    scribendi 
rationem   sequimur.   Florentinii  ediiio  sexdecim 
enumerat  serjueufps  :  In  Terracina  natahs  sancto- 
rum  Meldagasi,  Juliani,  Vietoris,  Felicis,  Criscen- 
tis.  Item   Felieis,   Satti,  Per.severanti,  Octaviae, 
Cassie,  Maxinie.  Risle.  Saturnine.  Donate,  Sim- 
plicii,Ctesarii.  Florenfinius  in  /lotis  citaf  maniiscri- 
ptum  codieem  Antverpiensem,  quem  a  Bollando, 
JietischeuH  cf  PajicbrochH  opera,  ucccperaf.  Huiic 
codicem    in    hihhotheca    Purisina    nationali    sub 
n"  10837  assermttim,  meis  oculis  inspexi  et  sequeti- 
fin  sancforuni  nomitia  exscrijjsi  :  In  Terraci,  Mel- 
decasi,  Juliani,  Victoris,  Felicis.  Crescentis.  Item 
Felieis,    Satti,  Perseveranti,    Octavise,    Cassia;, 
Maximse.  Faustit,  Saturninaj,  Donata»,  SimphciEe, 
Piima.'.  Sutd  eryo  sexdecim  saticforuin  nomiiia. 

2.  Deinde  Florentinius  ex  Corbeiensi  codice  et 
suis  codicibus  serjueufem  affert  sanctorum  sertem  : 
\n  Terracina  natalis  sanctorumMeldegasi,  Juliani, 
Victoris,  Felicis,  Sati,Perseveranti.  Octavite,  Ges- 
sise.  Eristei,  Saturnini,  Siniplicii,  Primi,  Caesarii, 
Magni,  Justi.  yomiua  omniiio  rjuindecim.  In  codlce 
metnbraneo,  foUo,  sec.  XIll,  quem  inter  bibfiofherx 
Laurentianxincrementa Florenfis:  cidi,  marfijrnm 
Terracinetisium  seriem  hanc  reperi :  In  Terracina 
natalis  sanctorum  Meldagusi,  Juliani,  Victoris, 
Felicis,  Crcscentis.  Iteui  Felicis,  Salti,  Perseve- 


lanti,  Octaviai,  Cassise,  Maxinia;,  Ri.slai,  Satur- 
iiinsB,  Donat^e,  Simplicii,  Csesarii.  Septemdecim 
sancforum  nomina.  Ex  t/uibus  jtafef  non  modo 
nutnero  sed  etiam  nominihus  ar  (jrnere  sanctorum 
codices  variari.  Quapropter  ufilem  Florentinil 
disjmfationem  exscribemus,  ifuam  hulrloro  in  notis 
suhjunxit. 

3.Sexdecim,  intjuit,  inartyres,partim  viros,par- 
tim  mulieres.indicatM.  Antverpiense,  totidemque 
libri  nostri  :  hac  tamen  differentia,  ut  licet  in 
utroque  agmen  ducat  Moldocasius  sive  Maldaga- 
sius,  postremus  in  illo  uon  est  Cfesarius,  sed  inter 
sanctas  mulieres  turiuam  claudit  qua;  uomine 
Prima  est  in  libris  nostris  et  pro  Caesario  substi- 
luitur;post  huncM.  Corbeiense  addil  Magnum  ot 
Justum.  De  Magno  frequenter  in  hoc  codice  apud 
Dacherium  addito  fluctuavi  an  potius  titulus  esset 
celeberrimi  martyris  more  Grtecoruni  in  Menolo- 
giis,  vel  proprium  noinen.  Bis  in  hodiernis  iastis 
Magnus  additur  in  martyrologio  Antverpiensi,  in 
libris  nostris  pra^toritus.  nempe  ad  Melitinenses  et 
hosTerracinenses.An  Saturninus,  quiacoleberri- 
mus  esset  in  regione  illa,  magnus  ideo  dicoretur, 
utCsesariusceleberrimusTerracina;  vocari  potuit, 
ignoro;  dubiuin  excitasse  sufficiat,  decernant  alii. 
Justus  in  libris  nostris  aut  M.  Antverpiensi  nequa- 
quam  meinoratur,  et  fortasse  ad  sequentom  diem 
pertinet.  In  eodeni  M.  Corbeiensi,  quamquam  duo 
hi  martyres  addantur,  sacri  agminis  numerus  XV 
non  excedit.  Deficit  euim  Crescentius,  alterFehx, 
Maxima  ot  Donata.  In  nostris  vero  libris  pro  Fau- 
stai  nounne  Rista  legitur,  quas  Eristeus  in  Cor- 
beiensi  est. 

4.  Ex  uberrimo  tamen  sanctorum  martyrum 
choro  qui  ex  urbe  Latii  Terracina  in  adductis 
mss.  unanimiter  producuntur,  Julianus  tantum 
presbyter  et  CiBsarius  diaconus  memorantur  in 
Roniano  et  aliis  latinoruin  martyrologiis.  Quam- 
quam  vero  in  Aclis  apud  Surium  post  Julianuin 

et 


E.f  honiiii 

niunero 

ritletur 

eliiiiiiiaiidnx 

Mfiffnus  ; 


F 


alil  oero 

nonnuUi 

iidem  cuin  Hs 

(jui  in  Acfis 

SS.  Cmarii 

ctJuUani 


UIES  PBIMA  i\OVF,MBHIS. 


m 


A  et  CEesafium  iti  iiiiiii'  nirr.sus  nonnisi  Felicis  et 
Eusebii  mai-tynuni  adiiotetur.eum  Leontis  (Lfon- 
tii)  eonsuiaris  in  Cliiristi  eonfessiono  [briunatis- 
simo  obilu ;  ex  verbis  tamen  CEesarii  ai.1  Luxu- 
.   riuni  antequam  mcr^^eretur,  eonstat  suli  eodcm 
Tarraeiuensi  ec|uite  primurio,  sinc  permissiouL' 
eonsularis.  plnrfs  martyres  ac  sanctas  virgines 
per  i^nem  fuissc  corouiilas;  ita  i'nim  Luxuriopro- 
piiKjuam  morleni   uiinatus  est  Ciesarius  :  "  To 
vero,  Luxuri,  hodie  coniedet  coluber,  ut  eogno- 
ijcai   omnis   hcee   regio  quod   vindic-ct  Dnmiiuis 
sanguincm  servorum  suorum  et  virginuui  quas 
tu    ignibus    concremasti.    „    Unde   sanctarum 
mulierum  quic  hac  die  uumerantur.  diiplex  cssi'l 
corona  virginitalis  et  uiartyrii.  Euscbium  mona- 
chum  et  Felicem  presbyterum,  qui  in  hac  classe 
non  receiisentnr,  post  ali(|Uos  dies  a  nece  SS.  Ca;- 
sarii    et    Juliani    marlyrium     (ecissc    et    tbitc 
12  novembns,   ut  ibi  adnolabinuis.  cx  iisdem 
Actis  palam  est. 
Atih         5.  HartcnKn  Floveutinius.  Qua;  iiiiuniijiitnii  t>in- 
Nerei,     nimoda  certitiiiUiir  nou  i/amlcnf,  prnhiibi/i  tnDii-ii 
illeiff     conjfrtnra  itirtii  rs^r  c.clsfiinn.  Iltiid  irrn  iiniu-iinis 
"''  *      ptucef,  serriis  Dei  rt  ririjiiie.s,  qiionim  i^ainjiiinciii  a 
Luwurio  Deuvi  requisitmtmi  Cxsarlits  niinutus 
esf ,  esse  eosilcni    qiins   iiiarfijinloi/iiiin   iintif/iiinn 
recenset.  Qiiiini  irin  nt  lcrtor  rHr  iiitclHjat,  rcpc- 
tenda  hoc  ltirt>  snnt   Acta  AW.  Nerei,  Achillei  et 
fhiiiiitilla-  rnni   soriis   Hn/ihrosi/nfi  ef    Thcodora, 
qn.r  frartncif  in  toin.   III  Mnii   Ilcnsrlieniiis  lul 
diein   12.  Artornin  iUoniin  cap.   G  lei/itur  Aiire- 
lianns,  i/iii  riri/inis  Doniitillx  iniptias  ainbiebaf  sed 
Christi  ririjincni  ntollirc  non  potncraf,  dixisse  ad 
Sulpifiitm  et  ServiUanmn,  ilfustres  Juvenes  :Sc[o 
quia  collactanen.s  Domitillre  habetis  sponsas.  id 
est  Euplirosynani  ct  Tlieodoram  virgines  sapien- 
tissimas.  Cum  ergo  Domitillam  deijoni  feccro  dc 
insula  ad  Campaniam,  ista;  ad  illam  visitandi  gra- 
tia  vadant,  et  suasione  sua  revocent  ad  gratiam 
meam  aninuim  ejus.  Cuni  ergo  dcposita  esset 
Domitilla  de  iiisula  Pontiana  ad  Terracinam  et 
venissent  ad  eani  Euphrosyna  et  Theodora,  invi- 
cem  habucruul  gaudiiim  luagnum.  Insfmrtortm- 
ririo,qnnin  Doinitllln  }ejniiarct,rii-prrunt  Euphro- 
si/na  cf  Theodora  riri/inein  at/ijredi.  verbis ;  venim 
boinitilla  fnin  orationc  cfpntrl  fuin  rditis  iniram- 
lis  utranique  ad  Christuin  addiuit.Tmc  niiserunt 
C  se  arabce  ad  pedes  ejus  et  credentes  niysterii.s 
Ctiristi  consecratfB  sunl.  Universi  autcm  viri  et 
mulieres  qui  pagani  cx  urbe  vencraiit,  sive  servi 
siveingenui,  vidfutes  IiEec  credidermit  Christo  et 
baplizali  sunl.  Et  t;u-ta  esl  doiiuis  iii  (|ua  uiancbat 
(Doinitillaj  quasi  ecclesia. 
■t/n„fiir.        fi.  Postea  venit  Aureliauus  rim  Sidpitio  et  Serri- 
liaiio.  nf  qiiasi   uiio  tlie  trinin   riri/innm  iiuptix 
pcrnit.    Vrrnin  Snl/iifins  et  Serrdiauus,  rlilciites 


E 


niirtiriila    qna-  i>iilriila  fiirraiit  ,    credlderniit    ct 
Anrcliiiitinn  nt  a  cu?ptis  absisfcref  hoiiati  sunt. 
Aurclianus  iuitem  non  curans  do  his  quai  illi 
loquebantur,  tecit  per  polcutiam  .^uaiu  includi  iii 
cuhiiulo  Doiiiitiliaiii,  ut  securus  faceret  violeu- 
tiam.  Veruni  atfnit  dirina  idtioet  Anreliannssal- 
tans  corruit  et  exspiravif.  Videntes  autem  quie 
eveiierant,omnes  credidcrunl.Fratcr  auteiiiAurc- 
liani,  noiniue    Luxurius,   petiit   ab   imperaton- 
Trajano  ut  hos  omnes  ad  sacriricanduiu  compellc- 
ret;  qui  si  non  consentirent,  pcenis  eos  quibus 
vellet  iutcrimeret  Vntfc  Ln.rurius  Sidpitium  ar 
Sennliamim  Aniano  urbls  pratfecto  tradidit,  qul 
ros  decollavlt.  Ipse  vero  post  hfee  Luxurlus  ahiit  ad 
virgines  Christi  ad  Tcrracinensem  civitateui,  ot 
nolentes  penitus  idolis  imniolare,  abiatis  omnibus 
qua;  habebant.  in  eodciii  cubiculo  in  quo  siniul 
nioraljaiitur   clausit  ct  igiicm    iiiipo.-.uit.  Altera 
namcfue  die  veniens  sanctus  diaconus,  nomine 
Ca^sarius,  invenit  corpora  virginuni  immaculata: 
in  lacies  enini  suas  prostratie,  oraiites  Dominum. 
recesserunt.  Quarum  corpora  Ca?sarius  in  sarco- 
phago  novo  sinud  condicns  iu  protlmdo  tcrra.- 
iufodicns  sepelivit. 

7.  Hinr  crijo  patef  /jlnres  inartijres,  vlros  et  vlr- 
ijlncs,  eodein  feinporc  qno  ('xsarlusTerracinx  dei/e- 
bat  inartijrii  lanreain  obtinuissc.  Potest  er(/o  fieri 
nt  prtefer  Sidplfinin,  Servitlannm  et  tres  ririjines, 
allos  qnoiiiie  Luxnrius  sive  per  se,  sive  per  alios 
niaijlstratns,  inorti  devoverit  devotasqite  occiderif. 
Etcniin  illl  qiios  iit  occidcre  Hceret  a  Trajano 
impetrasse  tcijltur,  erant  il  omncs  qitl  rldcnfcs  rrc~ 
diderant  prseter  Sulpitinm  ac.  Servilianum  riiin 
trlhns  rlnjinibiis.  Qnornin  oinnluni  marti/rlnm 
qnumquam  Acta  prmdlcta  iion  cuininciuorant,  r/.r 
tamen  dnhitari potest  quln  secntuin  slt.  Prxterca 
crcili  /lotest  ctlaiii  nnirer.ws  rlros  et  inidicrcs  qul 
paijani  e.r  nrbe  iencraiit,slve  .fcrri  sirc  Ini/cnni,  ct 
eidentes  miracula  credentes  Chrlsto  baptizafi  fiic- 
raiif,cadcin  damnatltincfulssc  roin/trchensos.-crant 
cnlni  In  ctideni  doino.  Cndc  Jndiranins  Florenti- 
ninni  probidiili  ratione  adductum  fitisse  ut  rredc- 
rcf  hosre  sanctos  vlros  ar  innlicrcs,  quorum  i/lorio- 
sam  rohortem  marti/roloijluin  Hleionijmiannni 
Iiodie  celebrat,  pertinere  ud  eos  sanctos  quonm 
niortcin  C.tsarlns  Luj-nrio  cxprohrat.  Placct  ntlqnc 
Floreiitinil  o/iinlo,  quainvis  artjinncntls  liirirtis 
stabilire  eani  nequeainns.  Xain  potcst  perl  nf  V 
C^saril  rcrba  Sidpitliim  .^olunnnodo  ac  Serrdlii- 
num  iina  riini  Ooinltllla  ct  .torils  Theortora  atqnr 
Enphrosi/iia  respiviant.  Qnldqnld  est,  sancti  qno- 
nim  in  vetnstomartijrolinjlo  fif  mentio,vivi,feinin,-e, 
iiiiinorfali  sna  Itnirca  fvunntur  in  netis,  sni.^ique 
honorlhns  jmtiuntnr  in  terrls.  Dc  Cx.fario  dlacono 
iir  Jullano.  qnoruni  Arta  .^n/icrsnnt,  s/ierlidl  cnra 
nf/einns. 


V,.  V,  H. 


ritlriUiir 
iliveiiili. 


84 


DE  SS.  C^SAEIO  DIACONO 


ET  JULIANO  PRESBYTERO 


1) 


C.V.H. 


MARTYRIBUS  TERRACtN.^i: 
COMMEIVTA.RITJS    I>Kv*;VIl.rS, 


5^  I.  SS.  Caesarii   et  Juliani  Acta  qualorna.   Tolius   narralionis 

marlyrii    conspoclus. 


KXKUNTK 
SKC.  ], 

(^uuiaor 

Aclorum 

SS.  Ca^sarii 

ff  Juliani 

rj-piiipfnria , 


ijiiurniii  iiif- 

tlittt 

bivrhra 

titniin 


>f  ttllcritiii. 

'llitfi  litio 

jii'i//i.rioi'"  ; 


Cflrhfrr/inNiir  est  !n  sarni  iint/ipiitair  martif- 
riutii  sanrtonim  Cfesarii  ct  Juliani,  ijiii  jmssi 
siifit  Terrncitix  in  Campania.  Acta  mnHyrii  ex 
rodicihiis  iiiamtsrrijitis  ijiiainplifrimis  (iilitjnitrr 
iiitersecoUatis  lectori  suhjicicmiis.CidtHseoruindem 
sancf-orum  per  muUa  retro  secnla  celeberrimus  nunc 
'jiioijiif  magno  cinn  hoiiore  jicraffitiir.  Qiioriim  saii- 
cforum  eijreijium  rrrtnmen  quatuor  omniHO  Acto- 
rum  exemplaria  enarrant;  qux  exemplarla  pcrspi- 
'uitatis  ijratin  quafiior  /•ocahulis  sfnfim  nh  inifio 
distini/uemiis.  Primuin  ifnqHc  sit  Passio  niinima. 
secundum  Passio  parva  vocetur,  terilum  Pnssio 
wiiijor  nudiafjjHnrtumrcrodirntur  Pussiomnyi\mi\. 
Codices  sinifularHiii  PnssionHni  simjulos  nrcHrntr 
sigiiufos  infrn  nd  capita  earumdem  lector  inrc- 
iiict ;  hoc  loro  gnicrnfim  iudirasse  snfficiaf. 

i.  Passioncm  mininiam  adhur  incdifam  fres 
codices  suppcditanmt.  Romanm  unus  e  bibUothecn 
Sancta:  Crucis  iii  Jcrusnlcm,  iihi  jn-xdecessores 
nosfri  eunidcm  inccneranf.  Eyo  rcro  cum  in  Vrhe 
rersarer  anno  1880,  pretiosum  eodicem  apud 
Ci.stercienses  monac/ios,  qu/  ajj/uf  hnsUicam  Sanctff 
Crucis  deijuid,  uon  invcn/;  i-cjici-/  fameu  in  hihlio- 
theca  Victoris  EmmanueUs  in  coUeijii  Momani  xdi- 
bus,  quo  cHiH  aliis  monasfcriorum  sjxilHs  hic  quo- 
<jue  codej:  illntHsfHif,ocrujjafn  n  giiheriiio  Cisn/pii/o 
urhc  Romana.  Secundum  codicem  inveni  in 
hihfiofhera  cxsaren,  Vieuux  in  Ansfria.  TerfiHin 
in  liihlioflieca  Laureutinna  Floreiifia'  iu  Efruria. 
Itomnni  codicts  njioijmjihum,  quod  Roime  confed, 
ruin  HtroqHC  codicp  VieHneusi  ar  Florentino  n  mr 
rollntHiuiiifrn  dabifur.  Alium  jjrxtercn  rodiccm  iu 
h/hlioflirra  Laurcidiaua  Florentia:  rejjcrtum  leqi 
ijuidcm  diliycidcr,  accurate  rcro  cum  reliquis  con- 
ferre  supervacnneuin  e.ristiinavi,  eo  quod  historiir 
fidclcm  quideiH  nr  irliijuis  conmunm,  sed  innume- 
ris  lihrarii  mcndis  fa-datum  ac  mutilum  inreni. 

3.  Passionein  jjaream  duo  codices  miuisfrarunt ; 
FlorentiuHs  uuiis  c  hihllothrra  Rircnrdinun,  7Va- 
jrctiuHS  alfer  e  hihliothecn  jiubUca  uuicersitatis 
Ti-ajccU  ad  Rh^num,  in  Necrlandin.  —  Passioiicui 
lunjoreiH,  qunm  Surius  more  suo  correcfnm  ar 
jio/ifam  edidii,  nos  c  vefustissimo  codice  exscripsi- 
mus,  guem  conservat  bibUotheca  capituli  basilira: 
S.  Pefri,  Romx,in  Vatirauo.  Qui  rodcx  uuiis  est  ex 
iis  qnos  Saiicfo  Pctro  dono  dedit  S.Znchariuspapn 
sfi-ulo  nono.  Roinanum  illml  exemplar  hinc  Indc 

iHUfilHiH  ri/iiuus  fa/c  qun/e  est.  Ddudc  rJHsdrm 
Passiouis  cxciHji/ar  idcin  ex  /■odice  aufiquo  musei 
uostriBollandiani,  qiwd  diUyenti  instituto  examinc 
rum  codiribusjjliisqHnin  quiuquaglnfa  ronfuliiuHs 
r  /ui-iis  hihiioflicris   Itafise,  Austria-,    (ir.nuania', 


E 


ma 

Ctesarii 

solumitiodo 

innrtijriKin 


(iallia'.  Bclyii  nc  Nerr/audia!.  Sinyuloscodices  nd 
cujnit  Passionis  receusitos  /cctor  intcuiet. 

Passionem  maximam  ex  ipsis  codicibus  antiquis 
cxhihere  aut  ajiograjjha  rerejita  a  jjrxdcccssoribu.^ 
iUistiis  cuin  codicihus  manuso-iptis  conforc  ncqui- 
vimuji;  icmporttm  enim  ethominum  injuria  perie- 
raiif.  Enindeni  Passionem  ex  siio  codicc  cdidcruiit 
monach/  Beucdictiui  c  inonte  Cassino  ;  apoyrajj/ia 
inferse  collata  dahimus. 

4.  Quatuor  Artornm  rxeinjilaria,  qiiod  substan-  j^assiomini 
fiain  spectat  inariyrii,  valdc  simdia  sunt  inter  se; 
diffcrunt  vero  ita  ut  aUud  alio  plura  rerum  persona- 
rHinque  ndjuncta  ct  rerba  addant.  Passio  m/nima 
Jejuua  cst  ac  tjreris;  soUus  Caesarii  inaiiyrinm 
post  breveni  interroyafionem  factain  a  Leontio  con- 
sulari  dafamque  a  Caisario  resjjonsionem  fuin 
Leontiu,  fum  condeinnaufi  Luxiirio  urbis  prasfecto, 
martyris  in  mare  demersi  ejectionem  in  littus  secu- 
famque  in  LHXuriuin  diviuifus jmnain  paucis  ver- 
bis  cimrrai.  Tcmpus  aiti  locuin  non  cxjjrimit,  sed 
hoininum  nomina  soliiminodo  et  locuni  sejmUurse 
propc  Terrnrinain.  Reliqua:  Passione^  et  mulfa 
colloqiieiitiutn  vcrba  ct  aUas  j^ersonas  ct  alia  mar- 
tyria  nec  non  jtrodiyia  sujjKraddunt  ;  temjjus  insu- 
per  ct  lorum  drferminant.  Qiiarum  unrrnfionum, 
quo  fnrilius  differcnfiain  uno  veiuii  ocu/i  obtutu 
iinusquisque  jjcrspicere  ac  dijudicare  possit,  tofius 
innriyr/i  scrinn  Juxfn  qnnfuor  Acfn  enarrahiinus.   F 

-■").  Sanctuni  itaque  Caesariuin  diaconuni  Luxu-  brecitei 
rins  tradidit  Leontio  consulari.  Rn  Pas.^iio  luinima 
iirditHr  rnpifijHe  /irfiirein  in  inedins  res.  Pnsslo 
parrn  Cfts:niuMi  dcd/ir/f  ex Africa  inCampauiam, 
incivitateinTerracinam.Afroxnnrratfac/niis  Ter- 
racin.-c  ipiofnnnis  rpfe/irari  solifnin.  Juvi'uis  cnim 
jjulchrriimr  oriintus  jier  jj/ures  menses  enutiitur, 
iit  tauclem,  jmst  saciificium  oblatum,  equo  vectus 
ascendaf  iu  inoiitrm  inarinum  ef  praicijntrt  se;rujus 
cinei-cs  iufrnijjlo  rcrijuduniur.  Hxc  quasi  in  sce- 
nam  jjrojionuntur.  Admiiens  enim  CEesarius  Jmwc- 
uem  oruafum  jn-a^frrcunfcin  videf,  ct  qnid  i'ci  sit 
rives  infrrrogat;  qui  .statim  uan-ant  hunc  pattium 
morem  fradendi  juvenem  morti,  patrise  salutls 
projnia^rpie  yloria:  cniisn.  Htntini  crrlamaf  Cifisa- 
vmHjiorrcndum  fariuHsde.tesf.afus.  Seqnitur  nar- 
'■afio  jji-a^dicU  facU  die  /calendarum  januariarton  ; 
qiml  roi-am.  aspiciens  Cassiirius  rices  pnlam  rrudc- 
Utatis  accusat  e.t .-  Va;,  inquii,  principibus  qui  dele- 
ctajitui- sangnine.  Aitdientes  hxc  Finninus  pontt- 
fcr  ef  Luxviius  priinus  ciiitnUs  C;esariuni  carceri 
mancipant  fradunfque  Lconfio  considari.  Quipost 
longam  dispHiationem  tandem  ad  sacrificandum 
roiiijjelinr  Ca?sariiim  nititur.  Longnm  dispiitntio- 

nmi 


enarrat  ; 


DIKS  PHIMA  NOVEMBKIS. 


«5 


A  neiii  fniilinii  iiiilirnl  /ih.'c  }^as.-<in jhiiiUj  ikhi  /nu/H. 
t).  Passlo  i-eroquani  inaJoremajip('l/ariinnn,niar- 
c  fijrii  Acfu  exordifiirafeuiporf  perneciitiniiis,  feiii- 
Ijorc  ride/iccf  fjiin  C!(im/iiis  iiinfrciii  snniii  ncrai-if 
ij/adio  et  per  totuin  orlieiii  proinnlijaoif  deeretmn 
ijiio  vetantur  onuies  a  cidtn  deornni  rccedere  ef 
jiihcntiir  roHnacta  offerre  aaerifieia.  Eodciii  fe.iiiporc 
Firiniiins  ip/idain  pnntifcr  Terracinw  pra^dirfnin 
fir.^tsiininii  inorein  cirihns  siiis  snasif.  (In^sarius  e.r 
.Ifrica  Terrariiiain  adeeniens  oriiafnin  jni^taiein, 
Lnrianniii  noniine,  n/jviam  /la/ni  ;  qnid  rci  sit  cires 
inferroijaf.  Seqnniitnr  responsa  cirinin,  (liesjirii 
r.vc/ainafionc.s,  jnrenis  sacrificiiun,  atipic  ejnsdrin 
rj- pra-cifnfin  interifns,  fli*^saiii  e.rr/amatlo  ct  arrn- 
sofio  nt  snpra  :  ijnse  oinnia  /omjiore  srrnione  e.vjio- 
i/ifiitiir  ac  riridiiis  ocn/is  ipiasi  sidijiriiintnr.  Fir- 
ininii!^  ponfifc.r  ( liv^ariiini  ronjirit  in  inncn/a ; 
iiderini  colleetuin  Luciani  eorpns  in  cinerein  redi- 
ijit,  in  Apollinis  femp/o  cineres  deponif  offcrfiinr 
rirtiinas.  Pnst  oeto  dies  Firininiis  jmnfifex  cf 
Lii.niriiis  priniiis  cicifatis  GEesarimn  e  carcere 
diiriiiif  iii  forum  ettradnnt  Leonfio  consulari. 
m  1.  Pi/ssio  inaxiina  /ia'c  oniiiia  lnn;/iiis  atipie 
cniic/eatins  eroirif,  ifa  inclpiens:  Quinlus  a  ( '.a;sarc 
■  Ocfaviano  Augusto  GUiudius  Nero  Gallicula  in 
HoMian.i  rppnblira  nionarfhiani  iniporii  ot  sununi 
apiccin  iirimutus  obtinuit.  Dein  Neronis  sceiera  ac 
persecntioHis  edietnin  tradit;  Lnxnrimn  Jndicem, 
FiriiiiHiiin  Apn/linis poiitifcriii  luiiiritia  rOHjnnrfos 
Terraeimcsnx  dijHitatis  /oriini  frniiissr  i/icif  nsijnc 
ad  Domitkmi  imperinm;  iiarrnf  defesfandiini 
iiiorriii  pncripifiiiidi  Jiirpnis,  nr  f.a-^sarii  r.r  Afrira 
adcrHtiini  Trrrariiiiiin ;  V.iSfi-Av\nn\  nniiti/His  orna- 
fnm  dofiI)nsfnisseaffirmat,/tosjHtioqueu.mmEiise- 
liil  ciijnsdani  ciris  TerracineHsis^ibidcin  conrcrfrn- 
dis  ciriliiis  ojjcrain  iiara.^sc,  dnm  fnriHOri  jirn-sfi- 
fntiis  dies  adesset.  Quibus  dictis  aitctor  Passionis 
diijrcdifnr  ad  ninrtijrii/m  Nerel  et  Ar/ii//ei,  qnos 
■^npplicio  affecfos  Ciesarius  inferiin  transrexif 
Jininain  iii  praidium  saucfx  Domitillss.  Narrat 
cnnatus  Anreliani  ad  indnrpndam  DoinitiUani  ad 
Hiijjfias  et  rc/iqna  ex  Actls  SS.  Nirei  rf  Ac/u/lei 
nsque  ad  sepn/fa  a  Gsesario  virf/innin  niarti/rum 
rorjiora.  Qadiiis  prrarfis  adest  dies  }>-a/endarnm 
'/aHnariarnin,  fnciiinri  jHd)lico  sfntiifns  dirs.  Nnr- 
rafur  scelns,  contra  qiiod  j)o/ifissiina  orafione  inve- 
/liturCsesiirms-.qidquiini  taeereno/lef^Firminijion- 
^'  tiflcis  Jussu  in  rincida  eonjicitur.  Qno  fnrfn,  ■ 
scelerati  fe.9fi soleinnitas  j)crficitur.  Tuin  dssavunn 
ininis  aijijrcdifnr  Firininus;  quem  ni/iil  commnfum 
rarrcri  rrddi  Ju/jef.  Arccssitur  Fundis  Leoiitins 
consnlaris,  qiii  jinsf  triduuin  Tcrrarinain  inijrcssus 
a  Firnii no  Ci}S-i^Y\\  causam  edocetur. 
h  S.  Consfifidus  anfe Judieem consulareniC.tBSivr\\x& 
"'  j)/urimus  subit  infcrrogafioiies,  quas  Pnssiones  rnm 
^''  Gsesarii  resjionsis  referunf,  Passio  niininin  j)nueio- 
l^".  res,  Passio  jnirra,  ui  sup)'a  diximus,pr:eteritgene- 
ra/i rnrnbn/i)  \o\^(^:v  lYi^puidVnmU  nsn ,  Pns.^io  niajiir 
enucleafe  tracfat,  Passiu  niaxinia  cnmjiendio  trndil. 
Post  /las  inferrogafiones,  qnuin  diis  sncripcare 
Gitsarius  renuisscf,  ad  Aj)o//inis  fenip/nin  dudtur, 
quod  oranfc  (.ia^sario  concidif,  Firminiiuiquc  inm- 
fificem  riiina  oj)jjrini/t :  ita  quidem  tres  Passiones, 
sola  Pa.^siour  miiiiina  exrrjjfa.  Col/aj)so  frnipln, 
orriso  jjoidifirr,  Lnxiirins  cnidrn  Leontiuni  inrr/ii- 
liir  et  GsesariuMi  inagiciB  arfis  inciisat.  Leonfius 
Csesavloirain  snain  ininatnr;  intirpidc  resjjoHdef 
G.Etsarins.  Totnni  /""■  rrferiinf  Passin  luaxiinn  cf 
inajor,  illa  inepte,  /ia;c  jiu/e/ierrime;  Passio  parra 
so/nm  tempii  ruiiiain  inortrmque pontificis,  Passio 
miniina  tdtiiiiani  .s-nlniniiiodoCiasavu  rcspnnsinncin 
iiahet.  Posf   /inr  G,;iesarii  rcsponsnni   Lnxurius  in 


Passione  inajorr  /jioid/mn  ad  puiianduiii  GiRsa- 
rium  instii/af  c.f  interrOf/aHte  Leontio  qiia  sit 
/>ir,ia  /inii/riid.i/s  :  f  louKregelnr ,  inqi/U,  tota 
riviliis  ail  tpmphiiii  i'VPrsum.  Fit  ifa,  ejicitur 
cruderibus  FirmiHi  corpus,  Luxurius  populum 
a//oquifnr,  Gaesarimn  nrni.mf  jirrfidis',  lioinicidii  et 
mnijiccs.  G*surius  jn/b/irr  iHnorcnfiam  j)roc/amat, 
popidnm  ad  j)mnitentiani  /loHatur.  Conc/amid 
jiopn/us  :  l^onns  homo  jiista  loqnitur.  1\issii) 
uiaxiina  niodo  safis  confuso  cadrni  liabcl.  Passio 
})arm  solani  Luxurli  accnmtionem  ad  poj)id um , 
f;a.'sarii  rcsjwusuni  et  pojmli  voreiu  Hfjjmibanfis 
Gtusarium  rrfrrf,Pnssinautcin  miiinna  ni/iil  /loruiu 
fira-fcr  irrlia  insfiganfis  Lconfium  ef  LeoHtU  exjio- 
srenfis  qnn  sif  jiirna  puniendus. 

'J.  Tradifur  itnque  carceri  Gajsarius  .  jn.ffa 
Passiones  majorem  ac  jjarvani ,  ex  auctoritatr 
Lnxnrii;  Juxta  Passionem.  maximam,  ex  anctori- 
fafe  Leonfii.  Li  r.arcere  GfRsarius  deijH  niuiuni 
iiiinin  et  ineHsein  i/niini :  ita  scilicet  Passiones 
major  et  j)arna  ;  dintins  Ju.rtn  Passioncin  luaxi- 
mani.  Mlnima  Pa,tsio  lii/id  /labet  de  /lac  incarce,- 
riitioHP.  Posi  annuni  rt  inensem  Luxnrins  Ga?sa- 
rinni  e  carcere  cducit,  Leontinm  arcessit  cf  con- 
suluit  eum  ut  exstingueretur.  Educitnr  GjEsanus 
iiiarrrntiis,  niidi/s,  fecfns  so/iiiiiiiindo  mjidHs  siiis, 
riistodicHte  nHijelo  Dei.  SaHctns  Dei  martijr publice 
r.adems  in  terram  Denm  orat,  et  subHo  Utx  de  cmlo 
In/isn  sfilriiilidissimi)  luiiiiiiis  rcstina^nto  Giesarium 
rirciiindnf.  Qiio  jirniUfjio  ronrrrsiis  Lcontins  Dcutn 
rernin  confifetur,  propria  r/dnmijdc  Ga^sarium 
indiid  ef  jirnro/utus  iii  ijninn  iit  bapfizefiir  roi/at. 
Qiirin  Ga^sarins  bnjitizaf  cf  supcrreuiens  .Jnliixnus 
f)resbijter  corporis  Dominici  saci-amento  conimn- 
nit ;  rxfi/cfa  orafinne  Ljeonfius  vifain  c/audit. 
Luxuriiis  flaisarimn  diaconum  nna  rutn  .luliano 
presbijtero  in  saccos  mitti  Jubet  atqne  in  marejyrs- 
cijiifari.  Ita  quidcni  Passiones  major  ac  j)arva 
uarrant,  maxima  bsec  cadeni  refcrt,  miniina  totam 
i//am  partem  oinittit.  Jnxt.a  Passiones  majorem  ef 
ina.riinani,  LeontH  considaris  corjius  uxor  ejus  ar 
plii  .<r/)idtura!  fraduid  non  Inni/r  n  rivifate  tertio 
Laiendas  Horembris. 

10.  Alia  antem  nocfc  j)ost  triduuin,  ex  Passione 
inajore  nr  nia.cima,  qiium  dncerentur  admoiiem, 
Gassarius  Luxurinm  allocutiis  fremcndam  impio 
inortem  ex  morsn  serj^entis  pranUcit.  Quam  j)rai- 
dictionem  efiam  parva  Pa.^isio  /labef.  Miiitma  Pas- 
sio  Ga;sai'ii  ad  Luxuriuin  ccr/)a  idfima  atqiir 
/lanc  j)roj)licfiam  stdjiiecfif  responso  Luxtir/i  ad 
Leontii  quwsfioHem  supra  relatam  :  Quali  debet 
puniri  scntentia':'  Qni  qiiuin  dixii^.^iet :  IJ\  alllgatus 
saxo  pntcipitctur  in  rcmna,  Giesarius  /oquitur  uf 
in  prascedenfibns  Passionibus  et  IaixhHo  niortcin 
/awdicit.  Jn.rta  Pnssiones  otnnes  in  tnarc  incrqnn- 
tiir  marfijrcs,  cf  srrundnm  GiEsarii  prnj)/icfiam 
Luxurius  iHiirsu  serpentin  diem  ohit  supremum  , 
/laiid  tanicn  nntr  qiinin  fj/oriosos  marfijrcs  vidissct 
suis  oridis  jisallentcs  ntiibos  et  nir/iora  eoruni 
/lonorifice  u)ulis  sublata.  Sei^elitnr  Ga^sarius  cnin 
SnVinno  firojie  Terracinam.  Nonjwncn  Passionnm 
npiiijrnplin  /lic  fcrininnnfur ;  a/ia  addnnt  innrttj- 
riuni  Euscl)ii  et  FeUcis  a  Leontio,  Leontii  conrersi 
fi/io ,  cnpifis  damnntnruin ;  qnorutn  corpora  ef 
ra/ilta  Qnnrfns  prcs/ujtcr  dc  Capua  invenit  et  .s-ej)id- 
tnrx  tradit. 

Haic  snfficcrc  exisfimn  ad  ijcnera/cin  /-*a.y.s(o- 
nuin  eonspectum  ex/iihendum.  Quamquani  et  alia 
praiter  /taic  rnriorum  c.ci.'nij)/ariuin  discrimina 
adjuHiji  j)ossimt ;  qux  omnia  in  fine  accurafi.^sime 
ndnofata  studiosns  lector  invenire  poterit. 

I  I.   (^ni  qnntnnr  Ai-fnrum  e.rcm})laria,  quoruin 

urgumentum 


MIV.HJHK 

G.  V.  H. 


/.•iiiilii 

riitisuliiri.'! 

CDiireritifnifm 


H  Lii.r.nrio 
jiidlri  lior- 

rpiu/am 
iiiotimi  a 

Casiirio 
prmdictain 

refrriiiil. 


1'ilg.lrO 


8fj 


DE  SS.  C.KSAHIO  DIACONO  KT  JrLlAM)  PRESBYTEKO. 


ntasiiiia 

manifeste 

apocn/pha  et 

fnendosa ; 


B 


/oiif/e  prx- 

slanlioi- 

Pa»!f{o»i(iJo)\ 


e  quo 

Passioiies 

paria  ef 

mininia 

certissime 

extroctie 

!fll/ll. 


argumeiitnm  enarmvimn!^,  utiento  itniitiu  pctrny- 
rere  atque  inter  f^e  vomparare  roluerlt,  tii  Dinlfi.s 
sibi  similiu,  dissimi/ia  iii  nniltis  iiireiiiet.  Anthcn- 
fica  nitlla  ejristimo.  Passioncin  marimain  antliin- 
firornin  Actornm  ne  speciein  qiddeni  prx  sc  ferir 
iinnsqnisqne  priino  jndicahif  aspectn,qui  vel  scincl 
antiqim  cf  authenfica  inarti/rnin  Acfa  nculis  itsnr- 
pavcrit.  Undeciini  seciili  fcfiiin  esse  siispicor.  Dicc- 
rem  hanc  esse  illam  Cpeparii  Passioiiem  qnani 
Petrus  Biaconus,  in  lUiro  Dc  riris  iUin^trlbns 
Casiiiensibns,  rap.  21,  All/crico  uftribnif ;  vernin 
riri  (jravitas,  ingenium  pran^larum  ac  doctrinw 
solidiffis  nbstarc  inihi  visa  siinf  qnoniiiins  hanc 
fncnbrationcin  Albericoadscribain.  Ant si  ei  adncri- 
benda  est,  scholasticse  quoddam  dimplinx  exerci- 
finm  ninhratllc  cirdn,  adolcsrcntis  nnnduin  docfri- 
ita  iinbuti  solida.  JIoc  jiidiciuin  mihi  luiponnnf 
sfj/lns  .'iupra  modum  affcctatus,  ehquium  ner  per- 
sonls,  nec  irhns,  nec  feniporihns  com^onuni,  niciida 
historica  aj^crtissiinu  d  lapsus  chronologlci  turpis- 
simi.  Aucfor  irrx  manibus  habuisse  vidcfur  Acfa 
qux  Passioncm  inajoirni  dlxinnis,  /nstijicr  Acffi 
6VS'.  Ncrei,  Achitlei  ac  Dnniifill^,  cx  fptihus  ununi 
ojms  conflapit.  Nostro  itaque  judicio  hzc  Passio 
maxima  oinni  anctoritafc  et  poudeir  desfituta 
jacef. 

12.  Aliter  oinnino  de  Passione  majore  jndicare 
roifor.  Qux  qitainqufiin  Intcr  Acfa  authcnfica  et 
priinitjcnia  lucuin  Invcnirc  nctptit,  matjna;  tainen 
antiquifatis  videtur;  ef  si  qnld  video,  ipsa  Acfa 
authcntica  ,  scd  intcrpohita  ar  rctracfafa  ,  nobis 
offert.  Lahi  quldein  stfitiin  ab  Iniflo  hwc  Acta 
videntnr  errore  chronologico ;  aftamen  ex  ipsl.H 
Acforum  viscerihus  cruifiir  qno  har  crrorls  spfclcs 
ahsfcnjafur,  ufi  pnstea  patebit.  Qnxruinquc  p'nnt  et 
dicunfur,  tum  temporibns  tuin  personis  ac  locis 
convcniunf.  Secidnni  quintuin  prs^ccdcrc  honiin 
Actoruin  xfafem,  indc  concludo  quoil  dc  fransla- 
tione  Romam  nihil  confinenf,  scd  Caesarii  ac 
Juliani  corpora  Terracina;  adJiitc  requiesceir  sup- 
pnnunt.Ea  Acta  Surins  edidit  corircfa  ac  polita, 
ims  Instifuto  nostro  servata  primitjenia  aitctoris 
phrasi,  liitef/ra  Acfa  cnni  rariorum  cndicuiu  le- 
ctionlbus  variantibns  daturi  sunius,  faiita  curu 
qitanta  exlmiormn  martijrmn  rebits  gestis  dehe- 
fur. 

13.  Passioparra  et  ininiina  ex  majori  exfractx 
snnt :  quod  evidenfer  patebit  illi  qui  Acfa  frlna 
secuin  cninponere  vnbterlf.  Qiiare  cjusdein  (jaudent 
auctorifafis prseroqafiva  qiiii  snus  iinde  manarunt 
fons.  A  vero  forfassis  hand  aberret,  qtii  mecum 
sentiaf  ha;cAcfa  Ci£5ar\\et  .hi\\iin\,quani Passioncin 
majorein  vncamns, posf  dcleta  Acfa  autheiiiica  c.r 
pdclinm  ineinoria  fuisse  restituta  et  primorum 
Acforuni  loco  fuis.^^e  ajntd  posteros.  Qnibus  e.rfcr- 
niiiu  qunddain  auctnrlfafls  robur  accedlt  nuod  ipsa 
liomana  ecclesia  anfe  decem  .salteni  secida  hxcActa 
letjlt  quafia  dahimus,  ufi  videre  est  in  Passionali 
S.  Zachariai  papx,  unde  exemplar  nosfrum  fide- 
liter  exscripsiinus.  Qnare  putanditni  esf  hsec  Acta 
nou  esse  e  niimero  eorum  qnx  vl  decreti  Gelasiani 
sestimentur  apocrijpha.  Passinneni  itaque  majorem 
examini  suhjiciemm. 


D 


§  II.  Mnrlyrii  SS.  O.vsarii  ot  Ju- 
liaiii  (onipus,  j^t^uus  ot  alia 
adjuncta. 

Prlmaquxstiooccurrit a  limiiie  (luotemporeet an- 
iio  SS.  Cjf sariLi?  /-Mulianus  niftrfi/riiim  fecerint. 
Tt-iii^oic Jnqniuuf  Acfa ,quo  Ctaudius  matmn 
suani  necavit  gladio  iurore  arreptus,  talem  aucto- 
ritateui  per  totutn  orljeiu  divulgavit  nt  onmes  n 
cultura  (leornm  nou  recodeierit  et  consueta  exer- 
cerent  .'jacriricia.  Deinde  subjitnfiunt  :  Tempore 
auteiu  ipso  quo  sacra  ejus  omnibus  innotuit,  erat 
Firniinus  quidaui  pontifex  civitatis  Campaniiv, 
quod  esl  vocabulum  TerracinEe.  Postremo  narra- 
fur  Firminlhn/ns  .scclcstisslinuin  invenfuin,quo  ad 
placanda  numina  ct  cirifafis  i/loriain  aui/endain 
jnrenis  electus  in  mare  se  prxcipiiem  daret,  qiiod 
horrcuilum  .^acrlpcium  quofannis  kalcndis  janua- 
rils  celcbraiidiim  in  iiinrcs  Terradncnsium  fransie- 
rat :  ifa  parafur  murtijrii  sccna.  Juveneni-  enim, 
Luclanuni  nninlnc,  in  crndelluin  dxmonum  victl- 
main  pintjnesicnfem  Ciesariiis  ex  Africa  rcniens 
ohriam  hahuif,  et  inde  totins  marfi/ril  caii.-^a  deri- 
vatur. 

15.  Claiidium  huiic,  qui  mutrcni  suain  necavit 
f/ladio,  non  esse  iUnm  Clandium  qiil  Xeroneni- 
iido/ifarif,  sed  ipsuni  Xeronem, /jer  sc  nianifcstuni 
csf.  Xou  pauci  codlccs  Ncronls  nniiicn  habcnf.  E.c 
hoc  e^xordio  nnu  mlmr  muftos  judicasse  Caesai'ii 
mavfi/rluiu  ex  horum  Acfnrum  auctnritate  tcmpoir 
Ncronis  aceldlsse;  quodqiium  ipsisAcfis  sit  contra- 
rium,  manifestmn  videre  sibi  visi  simt  errorem.  Af 
pace  clarisslinnrum  virorum,  Acta  non  dicunf 
Neronis  tempoir  Caesarium  martijriuin  fccissc,  sed 
laiamtunc  persecutionis  let/em  vi  cujus  ad  necem 
GcKsarins  dahifur.  Diclfnr  cfiain  eodein  teinpore 
Flrminiis  quldam  pontifcx  fnlssc  Tcrraclnx  ac 
nefnrium  qiiem  supra  dixhnus  morem  introduxisse 
in  civifatem,  qul  mos  Cfesarii  martijrio  ansain  est 
prxhifnrus.  Sermn  qiiidem  esf  de  facfo,  sed  non  sin- 
ffulari,  verum  quotannis  recurrente.  Possunt  itaque 
qnx  in  Acfis  narrahnntur  de  Cffcsario,  iinnio  dchenf 
accipi  ut  inultls  aniiis  posteriora  Nerone.  Prxtcrea 
hasc  omnia  non  ipsa  martyrii  Acta,  sed  qnsedam  ad 
Acfa  iufrnductlo  siinf,  addlfa  mnlfis  refro  secu/is, 
tnnr^  nplnor,  qiium  ad  reparaiidani  iinmensam 
Aeforum  comhustnruni  stratjeni,  (juasi  secunda 
curlsslmorum  niarfi/rum  Acfa  cr  sua  aut  paren- 
tnm  mcmorla  fiileles  Cnnstaiiflni  tempnrc  ef  dein- 
ceps  restawarent,  in  quibus  tditjuot  annornm  error 
non  magunm  creaf  pcricuhim;  sl  tainen  error  hic 
inveulfur:  iiani si Fivminn pnuflficl  senectntis  aiinos 
concesseris,  quod  nihil  habes  cur  neyes,  statini  cohx- 
renf  omnla.  Potuit  Firminus  flaqranfc  Xeronis 
persecntione  scclestum  juvcnis  prxcipifium  suis 
persuasisse  Terracinensibus  ipse  juvenfiite  florens, 
qui  postea  sencx  ora^/p  Cgesario  criniiuuiu  /mnas 
irafo  Xuminl  dederit  fcnip(jrc  Trajani. 

16.  Non  euim  ante  Trajanum,  sed  hoc  iinpera- 
fore  passus  cst  Ca^sarius,  uf  ipsa  Acta  indlcunt. 
Efcnlniquumadsuppficium  C*sarius  cuni  Juliano 
insaccos  mitterentur,pM)stea  in  marepurricidarnm 
pcena  merjendl,  iiiiquum  Jndlrein  diaconits  intre- 
pidus  alloqulfur  in  hnnc  moduni  :  Te,  Luxuri, 
hodie  comedet  coluber,  ut  cognoscat  hsec.omnis 
patria  quia  vindicat  Dominus  sanguinem  servo- 
rum  suoruni  ot  virginum  quas  tu  iguibus  coucre- 
\.\\ii,iii\.Scrri  iiiiicm  Dd  ct  clrtfines  quorinn  sangni- 

nem 


iinperator  ,^ 
qiio  iii  Acti.^ 


E 


noii  ifle  fst 
Claudim  qui 

Neroiie»} 
adopliiril.a^il 

ipse  Ner'1. 


Cffsariu-i 

Tvojaiii 

impei-atori'^ 


DIES  PRiMA  NOVEMBRIS. 

neni  Dms  Luxnril  niaiie  iiltiinis  illrltitr,  ijisi 
rideiifur  csyf  iii(irti/rrs  paiifo  tinfe  Terracina:  .wji- 
jilir/o  Hf}'frti,  Siiljiitins  et  SereiUanm,  DoniifUln 
nini  Horii^  Theodora  ct  Eiijiiiro.sijna  rirrjiiu-s,  ipiii.^ 
Csesarius  .•icjjeliDis.se  le.giiur  iii.  Artis  eoriiin  (1). 
Credi  po.<tsiint  etiani  alU  martijres  hlc  indicari  de 
'/iii/iii.Hsiipra  cijiiHiis;sed  noii  rrcdn,qiiod  Coittatori 
riro  doctissiiiio  jilaniif  {-2),  hor  Inro  ajcre  Cttsn- 
rium  de  iis  martijrihns  ijnos  Ijii.nirins  intrrnnissii 
har  ipsn  Caisarii  riiii.sa  pcndrnfr,  ijiiiji/ie  i/ni  rio- 
lcntilioininis  irain  e.rritiis.-<cnf,jirorlaiiiiiiidoi'.-ji-ia.- 
rium  viritni  honuni  i/ni  jnsfa  loquatnr.  Nihil  eniui 
hic  aaf  alilii  jirrsrrijitiiiii  est,  ijiiod  nori,  iindc  illo- 
riini  iiiiinatar  inartijrinni.  Xcijiic  Contatorl  r^sw//- 
tiam  dicenti  illum  Lu.rariuni  dc  quo  in  Acfis 
SS.  Ncrei,  Arhillci  ac  Doniitillas  dirci\^niii  csse  ab 
lioc  Lu.riirlo,  hiinr  vidcUcef  csse  Tcrraciiwnseniy 
Ii'iiinaiuiin  Hlnni.  Nihil  vetat,  ininio  ijiix  dixinnis 
suadciif  ntrohiqiie  c^.^c  enindnn. 

17.  'J'riiJiiiio  ilaijur  inijicratore  Cittsarius  niar- 
fi/rii  roriaiiiin  arceint.  Altera  jam  oritur  fjiiaistio, 
qiio  sciliret  iiniio  inartijres  nostri  eoronafi  sint.  I/mi 
^[cta  rcsjioiisiiiii  dalnint,  si  rnni  ^lcfis  SS.  Nerd  ct 
Achillei  acDomiUUa;  ronfernutur.  Passa  est  Douii- 
tilln  anno  [irinio  Trajani,  qnaui  Doinitillani  cnin 
>-ociis  C*>;ariu.s  .scjjc/irit.  Hic  rcro  Terrarinani 
ailrenerat  aliqnanfo  temporc  aute  kalcudas  jauua- 
rias.  Kalciidis  Jaunariis  carccri  traditur,  ultra 
aununt  uuuni  iu  innculis  j)criuansit  ci  trihus  jiost 
diebns  inmare pra;rijilfatus martijriuui  consunnna- 
rit.  Viidc  sequitiir  (li^^a\'\\m\,qui jyriiuo  anno  Tra- 
/ani  Terracinani  adrenit  ct  sccnndo  anno  trntns  fnit 
in  castodia,  tertio  anno  iuijierautis  Trajani  ad 
uiartijriiterniiiiuw  /icrveuisse.  Hxr  r/ara  sunt  ac 
pcrsjHcua, 

18.  Verniu  inijeus  ex  hac  c/aritafe  derolcifur  tenc- 
hrarnm  nnhea.  Nam  fieri  nou  jiotest  ut  qiii  uuno 
uuo  et  lucuse  uno  cnm  trihus  diebns  j)o.st  lcidendas 
janimrias  aniii  prinii  ohiit,  /mlendis  uoceinhris 
obierit.Deiude  linic  fcmporis  duratioid  aliijnnt  dics 
addendi  sunt;  nam  Cfesarius  m  carcerem  missns 
kalendi$Jauuariis,iiriinopcr  dics  minimuin  octo  in 
rarcere  jjermansit.  Eteniin  jw.Hf  Juceiiis  prxcipitinin 
quumej-c/aiuassetCsesavms'.ViSveip\xh\ic^eipr\n- 
cipibus,  et  rcliqua,  audlens  Firininus  pontifex  jus- 
sit  eum  teneri  summo  studio  et  recludi  in  custodia 
publica.  Deiu  crcmafo  corjwre  Juveuis  ohlatisquc 
\  in  temj}/o  sacrificHs,  /losf  dics  orfo,  sccniidnm  Arta, 
CEesarius  c  custodia  cdncitur  in  fornin.  Arce.s.^idnr 
Fundis  cousu/aris  Leoutius.  Qui  qaum  venisset^ 
Terracitiain.Jiim  jicr  tridnuin  iniiceraininC.-^sa- 
rium  tradidcruut  Leontio.  Jam  enjo  /labentur 
rnstodiai  die.s  uudecim.  Fit  iuterrogatio,  itur  ad 
temiilnm  Aj)ollinis,oraiitc  Caisario  trmjilum  coiici- 
dit  et  Firuiinuin  rnina  sna  inrolvif.  Lnjnriiis  unt- 
rersuni  poj)nlnin  convocat,  eruitnr  e  ruderihns  cor- 
j)its  Firuiini,et  jiost  norain  arcnsationcm  ac  Ca^sa- 
y\[defeusiniu-m,tui-liautciuCM^avnfarorciuj)oiiidn, 

Luxurim  iternm  Csesarium  rarceri  tradlt,  et  fnif 
iu  cnsfodia  anno  iino  et  mensc  unn.  Qno  tein/mrc 
evoluto  ifernm  C-MSAVim  Lcnutio  tradifnr,fartis,jne 
jirodi(jiisLeoutinsconvertitur,liajjtismumetrcliijua 
sacrametifa  acripit  ac  beata  inortc  vitam  clandit. 
Haic  oiniiia  qniscredat  nuica  /lora  aut  dic j)eracta 
fuisse,  qnemadmodnm  jyrxcedeutia  etiain  inajnris 
inolistydcnfnrijnam  uf  jjaucis  horis  jyerfccfa  cen- 
seantnr,  plurcsrjnc  rei/uiri  dies  haud  absnrde  dicas. 
Taiidcin  courcr.^o  Lcontio  C>^s^.v\w?>Ubertatiresti- 


.S7 

tuitnr;  nam  jiosfea  Lcontio  mortito,  eadeia  die 
Lnxnrius  tenuii  Julianum  j)rcsbijteruui  ac  Ctrsa- 
rnim  diacounm.  Qnof  dies  extra  custodiain  trans- 
eijit  Ctpsarius  r*  Nnllibi  scribitur.  Veruui,  nt  Leon- 
fiusdebite  iustrnatur,  non  sine  caitsa  inensem  aut 
cireiter  admiftere  po.H.simu^^. 

11).  Quibiis  considcrafis  haud  inrnnimodc  tnihi 
rideorscqneutcm  dierum  rationeui  uninerando  inire 
/losse.  A  /adeudis  Januarii  dies  custodis  uudecim, 
dcinde  auiius  uniis  ct  mcnsis  nnns,  deduccnt  nos  ad 
scqnnttis  anni  dicui  11  inensis  fchruarii ;  qiiibus 
adde  dies  tres  qiii  decnrrunt  a  Morte  LeoutH  usqitc 
ad  ( l;esarii  nia rf  i/ ri ii ui ,/iahcm u.s  dicm  fehritarH  14. 
ilisri-  difhas  sl  atinuiwres  dirs  instruendo  Lcontio 
trii/iuta,et  jiro  rcliquis  uefjotHs  in  decursu  tractatis 
dirs  qiuifnor,  }in-tiiiijriniis  ad  dictn  aj)ri/is  rii/esi- 
initm  atqtic  ifa  (l^esurii  inartijriiiin  inridcf  in  dicnt 
riijcsitnnni  mcims  aprilis,  qno  die  lefjitur  iu  mar- 
fijroliiijiii  Hirronijtniauo  :  Terracinje.  nat^lis 
S.  (!ibs;ii'ii.  ILir  (lifsiiiius  liiujiohjgos  nnii  jiariiui 
cejracit.  Majorcs  uo.^fri  in  Praitermissis  ad  diem 
20  aprilis  Cassariuni  /louiint,  dircnfcs  /ttiuc  cssc 
( Ifesariuni  qui  in  Marfi/ro/oijio  h'iiinano  colitnr 
/ca/endis  noveud/ris,  atqiic  adeo  /lunc  nostrnm  mar- 
tijrcm,  fjnod  ifa  se  habere  disjjntatio  nostra  tam 
simllc  rcddit  lero  itt  de  du/jUci  Cx.^urio  cofjifarr 
iios  retet. 

dO.  Qnid  eiyo  dc  Acfis  nostris  scnticndnm  cit, 
qua;diciuC¥esi\v\\  marfi/rlo  tribuere  videutur ka/en- 
das  iioremhris  Y  licsjjondeo  in  Arfis  uon  scribi 
( ;j>;sarium  lalendis  norembris  martyrinin  fedssc, 
scd  co  die  sejMlc.ro  fuisse  depositnm  ah  Ensebio 
scrro  Dci.  Quid  eniiu?  Firriiic  nnn  potuit  uf  scH- 
f/endo  /oco  aj)to,  jjarando  sarcop/uKjo  aUquaufum 
temporis  fiierit  imj)eusnm,  dum  interim  sacrai  reU- 
qiiia-  /ira-rio  quodani  /ondo  conseri^arenfnr  ?  Quoil 
faufoest  verosimdius  ijuanto  Incu/cnfius,  hactcnt- 
/ioris  intercapedine  admissa,  Eusebii  Fe/icisque 
inarfijrium  cnm  his  Actis  ronseutiat.  Qainto  cnim 
dic postscpidfumC.-Sis:\v{mv\  Ensehiits  ac  FeU.r  a 
niiUfibiis  Leontu,  fi/ii  Leontii  consuiaris  qui  con- 
rcrsu.'^  fneraf,  tcitfi  fncrnnt.  Difficde  credam  octavo 
jjost  pafrcm  dcmortunm.  dic  fiUum  cnin  /jote.-itate 
consulari  patri  snccessisiie;  post  menses  a/iquot 
facdins  admlttefnr.  Hoc  itaqiie  niodo  cohxrcbuut 
omnia,  si  C^sarium  ac  Julianuni  dic  20  aprilis 
/anreain  cmlesfem  cousecutos,  kalendis  novembris 
aepulrro  /louorafiorc  douatos  diccmus,  ct  sic  omnis 
tcncbrarum  ralifjo  crancsrit.  At  dc  /lis  satis. 

"!{.  Fuerunt  qni  V/andii  uomiuc  iuducU,  qnuin 
primum  C/audinin  aduiifti  nou  jJo.^se  scircut  ac  de 
ClaiidioNn-one  nonroijitarcut,adC/audinin  secun- 
dum  Cfesarii  ar  Juliani  martijrinm  retrahnidnm 
esse  ceusnerint.  Qnorutn  opinio  nulla  fitndatur  soli- 
ddafefuitdaincnfi,cstqucipsisActiscontraria,quiB 
inmultis  codici/ms  Claudinm  Ncronem  arniratis- 
sime  dctcrminaut,  ct  taUa  iu  decursn  affiriuant 
ijnalia  scrandi  C/andii  temporihus  miuime  con- 
i/ruant,scd  Trajanl  tcmjiora,  nt  dnnousfratvmits, 
'rcrtissiutcj)ostnkid.Qnod.^i  Ti/tcmoutius  hxr  Acta 
Ciesarii  ct  Juliani,f/*/a;  apud  Surium  letjere  jyoterat, 
lUliqeider  iu.sj)c.ri.-<.-<ct.  a  jirxcocc  forsitan  Judicio 
.vhi temjjerasset  (3).  Nou  enim  veruiu  est  in  Actis 
Cfesarii  uu//am  fieri  Domiti/la:  ■mentionein,  qnnm 
i//a'.  rirqiiics  quarum  mcntio  fit  hand  allx  censeri 
rcrtopossiut  quam  DomdiUa  cnm  .sociis.Pafetetiam 
qiiam  recte,  ut  solet,  Baronius  Jitdicard  (4)  Clipsa- 
rium  siih    TraJano  j)a.^.-inin  ad  tcmjiora  C/aiidii 


AUCITOBK 
G.V.H. 


rf/V  rii/fiaima 

infiniisnprl- 

li^  ; 


E 


iii  si^imlcro 
iiutem  ipsi 
jirsEjjiirato 
rolloriitiis 
kfiliinlis 
iioi'i'iitbris. 


Erriinintifni 

(liesarii 

iiiiiiii/riiiiii 

nil  Clnuilii 

arcuitfti 

femporft 

rrmriiriiiil. 


I 


(l,X.«.-,s-.,  a.Ulie.n  I.  Aprilisetad  .lie.n  VI  Ma.i.  -      .1  IVajani   ,>e,secuUonem.  -   .i)  Annot.   ad    Ma.lyrol. 

(2)  De  /iislorh    Ten-acinemi,  lib.  V.  cap.2-2,  in  notis  --      Ron...  1  nov. 

(3)  Wmoires  sur  Yhislolre  .irlrsiustii/ue,  sec.  H,  nota  l\ ,  sernndi 


{ 


88 


DK  SS.  a-KSAHlU  DIACONO 


AtCTORK 

U.  V.  H. 


Ititerempt! 


t'1'IH, 


B 


tpnt  panae.r 
more 


fiernndi  iiiiii  e:<!<<'  rrcora)ii/inii,  tirc  iiccesse  Cfisc  niiii 
Menardo  ct  (iliis  duos  ftKjere  Ca^sarlos  iit  nodns, 
qiiem  iiuUiim  enne  demoiiMfaeim?f!>;  goJrafifr. 

22.  Absoliifa  igitur  dispiifntioiie  <h  temporc  iitar- 
suntSS.mar-  tijrii,  nd  ipsifiii  uiatiijrii  ijriius  oratio  rerfafur.  [ii 
ti/res  suppii-  Acfis  lejiiuus :  Eiidcm  die  (<jua  morfifus  est  Leou- 
cioparricida-  ^-^^.^  Luxurius  tenuit  Julinnuin  prosbyteruiu  et 
Claesariuiu  diaconuui.  et  dedit  siMiteutiuni  in  eos 
utauibo  iu  saceum  missi  in  uiare  priecipitarentur. 
Cujus  sciifciifiar  r.rccutio  post  triduuiu  secuta  cM. 
interea  missi  iu  saccum  beatusJulianus  presbyter 
et  sanctus  Gcesarius  diaconus  pra?cipitali  snnt  in 
mare.  Interrojafioucs  qua-  prifcessrrauf  et  iu  Act/s 
infra  posifis  hijeiidit  suuf,  foriuaiu  judiciaJeui 
habent.  Breve.t  sunt,  breria  luartijris  rrspotmi, 
nimiia  qualia  inrusct  tcinpus  rrquiruut,  airr  ea  e.r 
Acfis  proconsutaribu,-<  ezficripscfiuf  sire  parentum 
traditione  receperiui  ii  qui  }ia;r  uinrfijrum  Arfa  scri- 
pscruut.  Quw  prxtrriuifHmus,  iifdesupplicin  loqua- 
mur  afque  ifa  Jertori  pJaue  itinotescaf  quam.  fre- 
mrndn pnuo  simjitiri  Htn Innitiniie  missi  in  saccum 
indicetur.Snpplicioruui  ruiiu  niuiiiuiu,quxhumauai 
crudelitafis  inqeutum  inreiiif,  nuJlum  puto  esse 
acerbius  quinii  saccn  sirr  culen  iusutuiu  houiiiiem 
inaqtfasprxripitari.QuodipsicrudrlissiiuiHnmaui 
tton  sine  horrore  memorant.  Omnia  enim  mort/s 
(jenrrn  ha'c  mnrs  uiia  bnhet.  Dr  (juosuppJirin  dorfis- 
siiucmorc  suo  disjjutavit  dr  clarissimus  Atiiouius 
GaUonius  iu  prxrlaro  libro  qnem  De  sanctornui 
martyruui  oruciatibus  iuscrijisU.  Lecforum  coui- 
modn  (juibus  librr  isfr  aut  fnufr.-i  rjiis  unu  Ha  nbrii 
suuffjtauca  ej^scriJiemus. 

23.  Ciileus  itaqiir  icJ  sarrus  esf  antiquissiiiium 

formenfi  (fenus  cujus  jam  Flautus,  poeta  rnmicus, 

Romanorum    ,„(.yH;„,Y  ,>,  Vidularia:  Jube  hunc  insui  culeo  atque 

in  altuni  deporiari.  si  vis  anuonam  bonaiu.  Pnrro 

cuJeus,dr  qun  hir  aijimus,  uter  seii  saccus  fuif  ex 

corio  factns,in  quo  cvm  catie,gaUo,  serpenie,slmia, 

veJ  aJiquiJiiis   saJtem  horum    iuscrfus  jiarricida, 

pr«ecrjisej  Jri/is  Homauorum  derrrtn  in  mnre  vel 

fltmen   dabatur.   Unde  jam  ex  anfiquis  temp&ri- 

bns,  reJufi  cr   Ciccrnne  (De    lurentione,  lib.  II) 

ciMjnosci   pofesf,     hujusuKjdi    lej-    iu  parriridns 

exstitisse   videtur  :  Si    quis    parentes   occiderit 

aut   verberaverit,    ei    damnato    obvolvatnr    os 

[bliiculo  lupino,  solea^  ligneie  pedibus  inducan- 

tur,  et  in  carcerem  ductus  ibi  sit  tantisper  dum 

C  paretur  culeus.  in  quem  conjectus  iu  profluentem 

prwcipitetur.  Ilurusque  Cirrro.  Veriim  lafu  fuif 

lex  isfa  ,  nt   Hiijonius  doref,  (De  Judiciis,  lib.  II, 

cap.  31),  nd  homiues  deferrrudos ,  ne  L.  Llosfii 

eremj)lo  moH,  qui  jtrimus  ouiuium,  jmst  AiiuiJniUs 

l)eJ.lum,  j)afrein  inteifecit,  suis  genifin-ibus  et  ij^si 

ferro  aJHsre  niodis  ritam  eripereni.  Itaque  qnum 

hello    Cimhriro    anno    G4()    Pohlicius    MuJJroliis 

matrem  inferemisset,  hoc  cruciatiis  geno-e  affectus 

fnif.  Scribit  ha-r  Lirius  lib.  XVIII  hnc  nioilo  : 

Poblicius   Malleolus,  luatre  interempta,  primus 

omniuni  insutus  culco,  in  luare  pr*cipitatus  est. 

Post  hicc  tulii  Pomjjeius  in  jjurrtridas,  dutn  con- 

sjilatus    dignitafe   jmfirefiir ,    ejusinodi    legem    : 

Pnetor  qui  ex  hac  lege  quferet,  de  ejns  capite 

qujfirito  qui  patrem,  matrem,  avum,  aviam,  tVa- 

trem,  sororem,  patruelem,  matrueleni,  patruum, 

avunculum.  amitain,  materteram,  consobrinum, 

consobrinam,  uxorem,  virum,  generum,  socnun, 

vitricum,  novercam,  privignum,  privignam,  pa- 

tronum.  patronam  occiderit,  cujusve  dolo  malo 

id  tactum  erit,  sive  couscius  fuerit,  deque  ejus 

matris  capite  quferito.  qu<e  filium  tiliamve  occi- 

derit  et  avi  ejus  qui  nepoteui  occideiit,  ejustjue 

qiii  emit  venmum  nt  pulri  daret.  quamvis  iioii 


t:T  JULI.VAO  l-aESBVTKKU. 

potuerit  dare,  is  si  coufessus  fueril,  virj^is  saii- 
guiiu'is  verberatus.  deinde  culeo  insuatur,  cum 
cane.  gallo  gallinaceo  ot  vlpera  ot  simia.  deindo 
in  mare  prolundum  culcus  jactetur.  Mrminif 
hujusce  Pnmprix  JrgisJustinianifs,Iusfiflff.  ^V.  De 
pub.  jud.,  jinragrapho  Aliii  doindr.  dum  nii :  Lej,-e 
Pompeia  de  parricidio  cavetur.  ul  si  quis  parentis 
aut  filii.  aut  omniuo  affinitatis  ejus  qiue  uuncu- 
patiouo  parentum  continefur  fnta  pijvi>araverit. 
....  piena  parricidii  puniatur,  ot  iioquo  gladio. 
nequo  ignihus,  neque  ulli  alii  solemui  poenjE  sub- 
jiciatur.  sed  insutus  culeo  cnm  oune.  gallo  galli- 
uacoo.  vipera  et  simia,  et  inlor  eas  foralos  angu- 
stias  comprehensus,  secundum  qnod  regionis 
qualitas  tulerit  vo!  in  vlciuum  maro  vol  In  ;nmioni 
projiciatur.  Ilujusmodi  tiim  iumiaul  laiiique 
acerho  cruciatu  punitus  fuit  (ut  Valerius  Maximus 
testalnr  lib.  I.  cap.  l)  Attillus  trimuvir.  eo  quod 
sacros  libros  describeiidos  tradldisset.  lia  frre 
G(dJouius  JiJj.  cii.,  p.  203,  205,  iihi  Jegesis  jjhira 
de  rodrm  arqumrufo. 

2-i.  Coiisidrrrt  Jerior  rrlim  exemj)lnm  AftUii 
jjrobare  parr/cidii  poenam  etimn  ad  i>loJatse  reli- 
qionis  rros  e.rteusniu  fuissr,  ur  ijuts  e.r  iiiiuia  jirenir 
rrudeJitate  Acfis  uosfris  fdem  tiegef.  GnJlonio 
assentior  dicenti,  se  non  jmtare  oumia  semper  hsec 
auiiuaJin  simuJ  cinu  dnmunto  jiarriridii  rulco 
iusiifn  fuis.-ir ,  sed  inferdum  aJiqiin  faiifum.  Ifn 
Tijri  S.  UJpianvs,  cujus  exemjjJum  GalJouius 
cfiam  nffert,  npud  Eusrbium  I)e  mnrtgriJuis  Pa- 
J[c-^iiu:v,cup.  5  (Mignr,  P.  G.  fnui.  XX),  lcgitur  : 
post  crndeles  plagas  et  acerbissima  fiagrorum 
verbera  una  cum  cane  et  asj^ide  in  culeuin  ox 
crudo  boviscorio  insutus  in  mare  prioclpilatus. 
Ex  hiscequff-  attuliinus  iutrJligifur  quam  immnui 
sitppJicin  saucti  ninrfgres  Ciesarius  ac  Julianus 
Christo  trsfiiuoniutii  dederiut.  Qunniquam  rnim 
de  animaJibtfs  cum  sancfis  in  saccos  immissis  Acta 
non  Joqiiuntur,  nihiJ  est  cur  iinfnm  rein  iu  duJiiuin 
rocemus.  Puiaverim  equidem  e.r  consprrtn  .serpeuf.r 
secuui  iu  rulenm  mittendo  sanctum  Caesariuni 
diriiiiius  mofum  fuisse  iid  iufimauflniii  iiiiipin  ju- 
dici  irnti  Xumiuls  tiiidirfam  inJiouem  iufenfaniis  : 
Te.  itKjuii,  Luxuri.  comedet  hodie  coluber.  Qim 
fremeiuln  projihriia,  refereniihus  Acfis,  ifn  impJetn 
est uf  imjiius Lururius  sriprufis  iuiiiiissi  rruriafirm 
eo  fere  moelo  suJ)ierit  (juo  a  subincfgen-dis  in 
ruJeorum  nvgusfiis  siiJiiri  deJiuit.  Sfiidiosa  rei 
drsrrijifio  ferif  uf  iii  pjrrisqur  rsrmjilaril/us  fofus 
locu^  fcede  vexatus  sii :  scrUiis  sriJicef  reliqio  fuH 
qiiidjiiam  mufnrr. 

2o.  Quod  si  qiii.t  quwrnf  riijiisiiam  dccrefi  vi, 
aut  qua  persecutionis  lege  Gaesarius  ac  Julianus 
damuafi  siiif,  Acfa  (juidem  iiuUuiu  singulnre 
derreium  nfferuni  jirHrr  edirtiim  Xrroiiiaiium. 
Persereridtat  etiim  iJlud  fremendum  (ihristianis 
osse  non  licet.  Nofum  est  Nenjnis  ar  Dnmifinni 
prrserutionem  afque  adrersus  rhrisfianos  itrjluui 
mriis  in  loeis  ex  prxfectorum  ar  mdgistrafuum 
ineJemeutia  prrdurassejioc  sensu  uf  roJrntiJuis jier- 
seqiii  occasiiiiieiu  farileui  parnrrui.  SeriJiit  rfiniu 
Eusehius,  llisi.  Ercl.  Jib.  III,  cap.  32 :  Post  Neronis 
ac  Domitiani  persecutioneni.  sub  hoc  cujus  nunc 
tempora  commemoramus  Trajano  particularem 
quamdam  per  singulas  civitates  populari  motn 
adversus  uostros  excitatam  fuisse  persecutionem 
accepimus,  Dein  persecutiouis  hujus  victimam 
rominemorai  Simeourm  Hierosolijinifanum  epiv 
sropum.Saue  quod  jiojtulnris  uiotus  farere  jioierai, 
potuif  quoque  maijistraiuum  furor,  flaininum  iiivi- 
fjin  nfqurairo.r  iu  rhrisfianos  odium  ex  pra^reden- 
iibus  jiersrcuiionibus  adhiic  niaJe  desucfum  s;evire. 

PnpuJnris 


D 


ud  riolnlar 

reJi,iioni.<: 

reose.ctnjsu 

fiiit. 


^'ou  e.r  (iliru- 
jns  jiriiidpa- 

/is  (iecrpii 
vi,  xeitJiiiJici'' 

arhUrio 

daimiati  »»n/ 

SS.  C^j^ariu^ 

f/.iii!iuiius. 


^ 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


Fojmlaris  qiiidciii  iiiolifs  adi^ersus  Csesarium  con- 
citatus  non  fuit,  frustra  id  agente  ac  conante  Lu- 
.rifrio  ;  rujns priratn  Oflio  nftiuf-  e.r  Firmiiii  poiiti- 
pris  iiiorfr  surcen.so  fnrorr  sancti  iiiartijrrs  post 
jyrxclaram  confesslonem  morti  addicti  sunt. 

26.  Laxuriiim,quiin  Acfis  dicitiir priiiwscivi- 
tatis  fiiisse ,  existiino  essc  euiiidem  qiii  ex  Actis 
SS.  Nerei,  Achillei  et  Domitillx  cum  sociis  inno- 
iescft.  Qiiod  enim  Confatori  risuiti  esf,  hitnc  Liixii- 
riiiin  dirersum  cise  ab  illo,  haiid  safis^  iit  snpra 
dixi,  congruum  hisce  Actis  exisfimo.  Qui  enim 
argvifur  n  Ctesario  ob  illatatn  Dei  serris  iicrem 
coiirreinnfnsfque  virgines  rssc  ridrtiir  ipsissiinns 
LH.Turius  qnem  horum  Acfa  commemorant ;  ciijus 
rei  fanta  ridefur  esse  evidentia  uf  Confatori  neces- 
sarinm  fiierit  nlios  ndduccre  nut  fingere  inarfi/res 
quoruni  nullam  notitiam  habemus  ;  nec  ipse  Con- 
tafori  halniit,  sed  gratis  fiupponit  illos,  qiii  fausfa 
acclainatione  C^sariuni  hnidaverunf,a  Luxurio 
occisos,  uf  halieaf  tpio  C^sarii  vituperium  stabiliat. 
Quod  nuUa  rafione  facienduin  fuerat,  quum  i/ratis 
admittatur  duplex  Luxurius.  Veruin  est  in  Arfis 
dici  Litxiirium  primum  civifafis,  sed  antiquissiini 
codires  nusquam  addiderunt  ririfnti  nomcn  Ter- 
racintB.  Qiiodsi  ergo  aliundc  consfaret,  quod  rea/jse 
non  constaf,  Romai  nafum  rsse priorem  Luxurium, 
potuit  civifatis  nomine  Boinam  iiitelHgere  qui  Acta 
conscripsit.  Potuit  quoque  ex  prima  nobilitote  Ro- 
mana  naius  esse piier  Tcrracinx  et  efJain  deinceps 
in  praidio  prope  Terracinam  hahitare.  Luxurium 
de  quo  agitiir  in  Actis  villam  prope  Terrncinam 
hnhuisse  ex  ipsis  Actis  inanifestum  esl,  quippe 
qiiod  j^rojtriis  verhis  asserafur.  Qnare  nihil  video 
quod  cogat  alium  pro  noto  Luxurio  kic  substituere, 
fanfo  minns  qiianfo  rlarins  Csesarii  vprt)a  Vale- 
rinnifratrem  rirginiim  criidelem  carni/icein  desi- 
gnant.  Qnx  verba  Csesarii  ad  certitndinem  tam 
proj^e  cnnsnm  iidinovent  ut  revern  in  dnbiuin  rorare 
uon  ausim.  Prxterea  iitrobique  mores  hoininis 
iidem  apparent,  esfque  talis  hic  qualis  describitttr 
ibi,  rir  crudelis,  christianoruin  osor,  riii  ruluptnti 
est  innocefdes persequi  nr  ftiippiliciorum  iinmnnitate 
in  pios  saivire.  Juxta  Acta  SH.  Nerei  et  Achillei  ac 
Domitilhe,  Luxnriiis,  Vffleriani  frnter.  runsulis 
pliiiN  ernf ;  qui  consul  in  hreviario  Romuno  Aure- 
lius  FulvHs  dicifnr.  Hic  consulatum  gessit  cum 
Doinltiano.  Eteiiini  in  fastis  ron.-^ularihn.^i  Onu- 
/ihrlnnis  legitnr  :  Doiiiitianus  Auguslus  XI,  Titus 
Aurelius  Fulvus,  quod  incidit  in  annum  Domitiani 
4  ef .'),  a;rx  ndgntai  ^.'i,  et  itrrnin  :  T.  Aureliiis  Tu- 
tarus  11,  et  A.  Senipronius  Atratiuus,  nnno  Doini- 
tiani  8  et  U,  ierat  rulgaris  SU  (1). 

27.  Lcontins  ronsularis  Cninpanix  et  ex  /tcrse- 
cutore  chrisfianiis  aliundr  notnti  non  esf.  LeontU 
nomen  in  Actis  martynm  per  Campaniam  pas- 
sorum  non  semel  occurrif.  Primns  jjost  hunr 
nostrnm  pUns  cjns,  consularis  item,  Felirem  et 
Eusebium  occidit.  Qiiein  euindem  snspicor  esse 
Leontium  Campanim  considarem  -snh  tpio  Mon- 
tanus  iniles  martgrinm  fecit  frmporc  Hadriani. 
Tertius  invenitur  Leonfius  Campnnia;  ronsnlaris, 
qiii  Nola;  SS.  Virginrs  Archelaam  ,  Theclam  et 
Susannam  marfgrio  affectt  fempore  Decii  iinpera- 
loris  (2).  Pauto  post  ronsidaris  in  Artis  S.  Feliris 
occurrit  nomine  Drarus,  ant  juxta  alios  codices 
Draco  (3),  ita  ut prxcipui per  Campaniam  cousula- 
res,  christitiiiorum  prrsecufione  infanies,  Leoiitifj- 
rnmacDraconninnoniinerorenfnr.Siinfiicforfns.-<is 


G.  V.  H. 


tlignitifn. 


ejusdem  familix  nomina  ?  Qiiodsi  itn  sil,  mirifra 
exsurgit  Acttn-um  Caesarii  ac  Juliani  rtjnfinnntio 
in  iji.s-o  Leontii  nominr  fnndata,  ex  rpiodam  titulii 
sepulrrali  invento  in  ria  /lublira  iiiter  Fumhjs  li 
Terracinam,  qui  in  Corporf  Inscrii)tionuni  ialina- 
rum.  tom.  X,  partel,  n9  6258  censetur  : 

P.  LEPIDIO  P    L-  DRACONI 

L/ELIA     Q,     L.     AMMIA     UXOR 

FECIT  ET  SIBI. 

Eteniin  in  Actis  nostris  legitur  :  Gorpus  auteni 
Leontii  collegerunt  uxor  et  filii  ejus  et sepelierunt 
juxta  civitateni  in  a^vwxn  suum.  Quid,  si  fifnlum 
invenfum  Ita  Irgamus? 

P.   LEPIDIO  P,  L[EONTIOj   DRACONI 

LAELIA  p    L,  AMMIA  UXOR 

FECIT   ET  SIBI, 


Agrr  nufein  Leontii  qiii  Fnndis  hnbifabnf,  (/uuni 
prope  Terracinam  esset,  vix  potuif  inter  Terrari- 
nam  et.  Fundos  non  fiiisse  situs.  Hlum  itfitpie  fitu- 
Inm  sc/julrro  LeonfH  nostri  inscriptnm  fiiisse  haud 
inani  forlnssis  conjectnra  suspicari  possumiis.  E 

28.  Ante  Leontium  imius  tantummodo  consida-  nim  i<imni 
ris  Cainpniii<B  nonien  legere  me  memini ,  isque  rou.iuliim 
esf  Memmins  Pnfns.  Ifa  enim  legimus  in  Artis  <^''""y"""*« 
SS.  Nerei  et  Arhillei  :  Sancti  verc  execrantes 
dona  ejus  (Aurelinni)  et  magis  DomitillfE  fidem 
corroborantes,  ideo  verberibus  ab  eo  gravissimis 
attrectati  sunt,  atque  ad  Terracinam  depositi. 
Memmio  Rufo  sunt  traditl  consulari.  Mrmmins 
Biifns  forte  idem  et-t  L.  Minurius  Ilufns  qiii  in 
fastis  consularihus  legitur  consulatum  gessisse  citm 
Domitiano,  anno  Domifiani  7  et  8,  a^rx  rulg.  88. 
Cerfe  Meminios  Rufos  spectat  inscriptio  reperta 
in  ruderihus  parvi  theatri  Terracinas,  quse  in  Cor- 
pore  Inscriptionum  lat..  fom.  X,  parte  1,  n"  G.T^ff 
cen.v-tur : 

T    T    MEMMI   RUFI 
PATER   ET   FILIUS  FECERUNT. 

Consularis  Campanim  dignitafem  notam  ante 
Hadriniium  fuisse  apiid  eriidifos  in  confes.^iO  est. 
Angnstus  scilicct  Itnlinm  in  iindecim  regiones  di- 
visnm  ad  Polam  usqne  erfendit,  singuHsqne  /ir^fo- 
rein  prxfrrit ,  qiiibns  rir  consulnris  imprrtibnt. 
Deiiidr  Hadrianns  Itafiam  qunfuor  ronsnlnribiis 
regendam  commisit.  Consulares  r/uatuor  virario 
Roina-  piirrfnfiif,  quos  infer  erid  roiisnfaris  Cnm- 
pania^  (4).  Ef  hter  quidcin  sufficiunt  ad  probaudnm 
Actis  SS.  MM.  Ciesarii  et  Juliaiii  veras  antii/ui- 
fatis  nolns  ini'S!<e ,  et  i/naniris  iinfhenficn  nnf 
genuiua  sirc  efiani  primigcnia  ntm  sint,  haud 
taineu  e.sse  sprrncndn  magna;que  sinceritatis  faciem 
/iVtese  frrre. 

§  III.  DcGalla  Valenliniani  iilia 
per  invocalioneni  S.  Ciesarii 
sanata,  et  de  sancti  transla- 
tione  Terraeina  Romani. 


'1 1 


N 


011  /junris  e.cem/)laribifs  .ir.lorum  (iitsarii  ef  /),jcii,i,ri,tiim 
Juliani  sabjniiiiifnr  dornmriifiiin  quot/iltun  ini-  h»»c  nfnintio- 
rarnfi /irr  snnrfornni  inniigrnin  inlrrces.-tionem    '""'"  rrffi-nin, 


(l)  CIV.  Sihelyliaete.  Anlli].  Errlesiw,  Dissert.  lI.-t^i)Re-  in  Coimiieiit.  a<i  Nnliliam  ilignitaluni  linp.  Oft-id..  oai».  4«. 

inondini.  Slona   crclf^iastini   di   ^ijfa.  iib.  I.  cap.   ix.  -  in    Tln-.vniro   AnH.juit.  Uo,u.   a   .1.  G.  Cwvio  f<.nt'esl... 

(3)ylf/.i,X.  lom.  IJan.,p.!)3«3(i..'.)5I.~(*)(:fr.Pancirolum  It,n.   VH,  ni,  ISiir.  et  ISOfi.  el  citatos  ihi  fdntes. 

Norcinhris   Tomus  L  '-            potrtdi, 


AUCTOBK 

G.  V.  H. 


90  DE  SS.  G.ESAU10  DIACONO  ET  JULIANO  PRKSBYTERO.        '  ^^  ^       ^ 

Intloni^  Terracina  Romam.   Quod  ah  una  parte     l„„a,u  //-'"'»  ;'''/^^'';;;,^.„„,  ,,,,,,,,,„(  ^,,„rf,-„,« 
omni  con..i,lc,-atio,H-  dip,u,u  ridetar  ob  m  .</.ste     '•o>'.l"rn\''^''£tnJ,:„.l,,,.,,,,itfilio,uaalla,n 


Placidiam^ct  snpra>nan  diein  olnit  ^'""^f  ^"  ^«^^'^ 
Placidia,  Magni  Tyodosii  ex  Galla  fiba  Hono- 
rii^ue  er.  patre  soror,  nupsit  Afhaulpl'o  Gothorum 
Xarhoue    i»    GaUia,  anno  414,  genudque 


momentum;sed  ah  altera  parte  nulhus  td  pensi 
dixeris,  ob  erroresqidhusintrimtur.  Documentum 
iHud  ex  S.  Damasi  Acfis  excerptum,  ar  postea  au- 
ctum  novis  errorihus,  ad  ralcem  Actorum  SS.  Gas- 

Vallia  rcddit  Honono  /mpeiaton,  ejus  pairi. 
Eamdem  Honorkis  ConstaMio  patrino  uxorem 
dat  anno  417;   ex  guibns  nasoitur   Valeutmm- 

nns  III  anno  419. 

31    Anna  imperanUs    Valentiniani    II    nono 

DamasHs  papa    mortuus  esf  die   11  decembns, 

^'     '    ■'  /  anno  sexto. 


B 


TheodosH  fiUam  Ewloxiam  accepit  uxorem.  Q 

es  uuionr  dua-  nata;  sunt  filix ;  major  natu  Endo- 

xia  matris  nomine  roratur,  minor  vero  natn  Galla. 

lUa  adohscens  defuncta  est ,  hs^r  sola  et  nuica 

parenfibus  snperfuit.  Eudoxia  Valentiniani  uxor 

filia  erat   Theodosii,  qui  rwn  Honorio  ecclesiam 

heaUPaulia;dificavit,cujusquefiliaEndoxiaccrle-     _ \,'  ,,,.„,.;,    Theodosii 

,       .f   nunfl\-nrr  fereiis  Galla    Vahnfniani     basihcam  constrnxerat),  anno    uu    vmeiui    -j     , 

seriptiom  : 


antiqiiornm 
scriptorit  ni 


E 


cr  Actis 
S.  Damasi 
fXrerjjlnin, 


,  .„  repta  fuit.  Quam  par 

tijrem,  sanitatis  recuperandw  cansa,per  Campanix 
littora  vehendam  curmit.  Itineranfem  Terracinx 
episcopus  Felix  excipit,  ad  S.  Csesarii  sepulcrum 
deducit,  atque  ihi  a  dxmone  liheratnr.  Cnjus  sana- 
fionis  fama  Pomam  delata,  iUiro  Anjusti  arcur- 
rniit,  jnbcHfqne  reliqnias  iirxdictorum  marfijrum 
solemnipompa  in  urhcm  fransferri ;  quas  Pomam 
delatas  beatus  Damasus  aceipit  in  palatio  et  con- 
dlt  sub  altari  in  huncfnem  dedicato. 

30.  Acta   S.  Damasi,  unde  hxc  hausta  fuere, 
Valentimannm  Juniorem    voeant,   qui    lCudoxiai 
Aurjusiiefiham  Eudoxiam  uxorem  duxit;  de  Theo- 
dosio,  qui  cum   Honorio  beati    Panli  hasilicam 
construxit,  ne  verbo  quidem  mentionem  faciunt; 
hortum,  queitt  Damaso  dederat  Augustus,  infra 
urbis  m<x-nia  fnisse  dicunt.  In  reliquis  ronsonant 
cum  siqmidictis,  prxter  puellx  nomen,  qux  non 
dmpUcifer  GaUa  sed  Galla  Placidia  audit,  quod 
aUqul  codices  secuti  sunt.  Qux  omnia  tot  pcrso- 
narum,  rerum  ac    femporum  erroribus  intricata 
sunt  ut  ferme  qnid  samm  sit  iynores.  Erronm 
fenehras  Hlata  historim  luce  discutere  conahimur. 
C  .S.  Damasus  Liherio  successif  die  1  octobris  anni 
,300  ac  pontificatum   tenuit  per  aniios  octoderim 
et  menses  tres;  ohiH  enim  dlc  11  deceinhris  anno  384. 
Fuerunt    ei  coxri  dno  imperatores    Valetifiniani 
nomine,   Valeutiniamm  I  sive  senior,  et  Valenti- 
nianns  Ilsirc  junior;  nterque  Damaso  et  Eccle- 
sia:  catholica^.  dafis  le(jihns  farernnt.  Valenfiniaiius 
senior  ex  Severa  hahiii  fiUum   Gratiannin ,  qni 
antio  SV.3  prope  Lurjdunnm  in  Gallia  intcifectus 
est,  cujus  merifa  S.  Amhrosius  laudavit.  Repu- 
diata  Severa,  Justinam  Valentiniunus  senior  aece- 
pit,  atque  ex  eagenuU  Vaieiitinianum  lljuniorem 
dictnm,acfilias  tres,  Gratam,  Justam,  Gallam  ; 
hanc  Theodosius  I,  slve  Mayiius,  Flaccilla  defnii- 
cta,  uxorem  duxit.  Imperator   Valentlniunns   II 
una  cnm  fratreGratiano  Ecclesia:  catholicB  ipsius- 
que  2)ontifici  Dainaso,  patris  exemphi  secufi,  eqre- 
giam  navarunt  operain.  Scrihit  eiiim  Thcophaiies 
in  sua  Chronoijraphia,ad  ann.  1  Theodosii :  Gra- 
tianus  et  Valeiitiniaims  lcge  data  episeopo.s  exules 
revocarunt,  atque  Ariu  lavcntos  expulerunt,  coo- 
perante  Dauiaso  Roniano  pontiiice  (1).  Theodo- 


Theodoshis  ctppil,  perfecil  Hononus  aulaiii. 
Doctmis  mundi  sacratam  eorpore  Pauli- 
PlacidiK  pia  uiens  operis  decus  oinne  palerni 
Gaudet  ponlificis  studio  splemlere  Leonis. 

ValeHtinianus  III,  cui  quinquennl  Theodosius 
II,  S.  Pulcheriisfrater,  Arcadii  imperatoris  filins, 
ac  proinde  Theodosii  I  nepos,  anno  425  fiUam 
Eudoxiam  despoiisavif,  ex  se  et  Eudoria  impera- 
trice  genitam,  sexeiinis  puer    augustah  pnrpura 
indufus  fuit  anno  426 ;  desponmtam  sihi  Eudo- 
xiam  iixorem  accepit  annu  437,  ex  qua  duas  habuit 
filias,  majorem  naiu  Eudociam,  quam  Cedrenus 
Eudoxiam  vocat,  minorem  natu  Placldiam.  Eudo- 
xis,  TheodosU  II  ex  Endocia  fh,v,  dehetur  con- 
structio  ecclesix  S.  Petri  ad  vinrula,  accepta  a 
mafre  Eudocia  catena  qna  S.  Petrus  Hierosohjmis 
vincfus  fuerat.  Vahnfiitianus  III,  infercmpto  sua 
manu  Aefio,ahAetU  amicis  inferfectus  est,  utiscrlhit 
Prosper  in  fne  Chronici,  ubi  ita  pergit  (2)  :  Ut  I 
autem  lioc  parricidiuui  pcrpetratuni  est,  Maxi- 
nius,  vir  geuiini  consnlatus  et  patriciif  diguitntis, 
siuupsit  iiuperium.  Qui  cum  periclitanli  reipu- 
blicit  per  ouuiia  inuruiurus  crederetur,  non  sero 
documento  quid  aniuii  lialieret  probavit  :  siqui- 
deni  interfectores  Valentimani  non  soluni  non 
plecterit,  sed  etiam  in  amicitinni  receperJt,  uxo- 
remque  ejus  Augustam,  amissionem  viri  lugere 
prohibitam.  intra  paucissimos  dies  in  conjugium 
suum  tiansire  coegerit.  Sed  luic  incontiuentia  non 
diu  potitus  est.  Nani  posl  allerum  mensem,  nun- 
tiato  ex  Africa  Genserici  regis  adventu  multisque 
nobilibus  ac  popul;uibus  ex  ur!)e  tugientibus,  cum 
ipse  quoque  data  cunclis  abeundi  licentia,  trepide 
vellet  abscedere,  septuagesimo  septimo  adepti  im- 
perii  dieafaumlis  rcgilsdilaniatus  est,etmembra- 
timdejectusiuTiberim  sepultura  quoque  caruit. 
Post  hunc  Maximi  exitum,  confestim  secuta  est 
multisdignalacrymisRomanacaptivitas,etmten 
omni  prtesidio  vacuamGensericusobtinuit,occur- 
rente  sibi  extra  portas  simcto  Leone  episcopo,  cu- 


(1}  P.  G..  lum.  CVIU.  p.   1%.  —  1^1  1*-  L.  tom.   Ll,      p.  004  sq. 


jus 


iW 


DIES  PWMA  NOVEMBRIS. 


91 


^  Jiis  supplicatio  ila  cuin  Deo  ugenle  lenivit,  ut  cum 
omnia  potestatis  ipsius  essent,  tradtta  slhi  eivi- 
tate,  ab  igne  tamen  et  CfKcie  atque  suppliciis 
ahslineretur.  Per  quatuordecim  igitur  dies 
secnra  e(  lihera  serntationi-  onmilius  opibus  suis 
Ronia  varuata  cst,  mnltaque  miliia  captivorum, 
]>rout  quique  aut  setate  aut  arte  placuenmt,  cum 
regina  el  filialjus  ejns  C.artha^inem  abdiicta  sunt. 
fla^r  (I  Prosjicro  (/icht  li/ro  (liti(Ii)iii(s  tif  qNuilaiti 
/lisforise  scric  ad  mrtoin  filiarnin  Valmtiniani 
iliiri-rmnir ;  hiiniiii  ciiini  oh  raiisinii  /nfii  cs-f  iiisfi- 
fiifa  iJispKfafio. 

32.  Procopins,  De  hello  VamlnUco,  /ib.  I,  vapj).  4 
et  o,  post  relatani  Acfii  cf  VaJeiithiiani  cxi/cni, 
Genserki  in  urhem  admifidn  ae  Maxiini  IiKjiihreni 
nwrteni :  Eudoxia.  ait,  cum  Eudocia  et  Placidia, 
quas  ox  ipsa  Valentinianus  procroaverat,  captiva 
in  Gizerici  potestateni  \cu\i ;  cfpanloposf :  Endo- 
ciam  Gizericus  matrimonio  junxit  cum  Honorico, 
filiorum  nmjore  natn;a!teram  Valentinianifiliam, 
Olyhrio  senalormn  Roma;  spectatisshnoimptain, 
Byzantium  cum  matre  Eudoxia ,  iniperatore 
postulante.  misit.   T/icophanes    in  sua   C/irono- 

°  (jraphia  :  Gizerichus,  aif,..  Eudoxia  imperatrice 
ejusque  filiabus  nna  secuni  abductis,  jn  Africam 
navihus  remeat;  ibi  demuin  Eudociam  Honoricho 
filio  suo  majori  conjugio  copulat,Placidiam  vero, 
cum  Olybrium  patricium  virum  hahere  compe- 
risset,  una  cuni  niatre  Eudoxia  suh  custodia  te- 
im\i{\). Priscns,hariiin  rerninsynchronus scriptor, 
eadem  eonfirniat.  Ifa  cnini  in  Kreeiptis  ejiis  llisfo- 
rix  /'=r//»//^s'.Genserichus....ah  orientalihns  quoquc 
partem  bonormnValentiniani  obtinueratEudociai 
nomine,qu:Ti  Honoricho  ejus  filio  nupserat'{3)  ^^^^/ ; 
Gensorichus  vcro  nmltis  ad  eum  ex  diversis  parti- 
hus  legatis  missis,  non  ante  nmlieres  liberavit 
quam  majorem  nalu  riliarum  ValentinIani,Eudo- 
ciam  noniine,  Honorielio  tilio  desponderet.  Tmic 
fniiii  Eudoxiam,  Theodo.=:ii  fdiam,  remisit  cum 
Placidia,  aUera  ejiis  lilia,  quam  duxerat  Oly- 
brius  (H).  Kraiirius,  Ilisf.  Ecvhsiasticx  Iib.  II, 
cap.  7,  seqnentia  scrihit  :  [Gizericus]...  ui  Africam  ■ 
reversus  est.  Eudoxiajn  una  cum  duabus  filialms 
secum  abducens.  Ex  his  majoiem  natu,Eudociam 
nomine,  Hunerico  filio  suo  uxorem  dedit ;  junio- 
rem  vero,  Plarldiam  nomiiie.  ima  cuiu  matre 
Eudoxia,  aliquautu  post  cum  rcgio  cultu  acsatel- 

C  litlo  Byzantium  misit,  ut  Marcianum  imperatorem 
placaret....  Geterum  Placldia  jussu  Marcianl, 
matrlmonio  utitur  01ybril,qui  eam  domiim  diixe- 
rat.  Hic  inter  senatoros  Romanos  nohilissimus 
hahehalur.  et  capta  nrbe  Roma  Gonstaniinopolim 
se  receperat  (4).  Hironiron  Ale.randrinnni :  Et 
occupavit  urhem  Gensericus,  Afrorum  rex,  uxo- 
remque  Valentliiianl  Eudoxiaiii  ot  filias  ejus 
geminas,  Placidiaiii  et  Honoriam.  sfciini  ahduxlt ; 
quas  paulo  post  Leo  imporator  e  servitute  rede- 
init.  Honoriam  retinuit  Gensericus  filio  suo  Hono- 
rico  desponsam  (5).  Ccdrenns  iti  Ilisforiarnm 
roitipcndio  :  Gizerichus  Eudoxiam  Honoiicho 
tilinrum  suorum  natu  maxlino  copulavit:  Placi- 
diamOlylnio  Patricio  nuplam  audioiis  cum  matre 
Eudoxia  asservavit  (0).  Zonaras,  Annalinin 
lib.  XIII :  Genserichus  Eudoxiain  cuni  duahus 
ttliabus  in  Arricam  sceum  asportat.  Cujus  filiam 
Endociam  natu  inajorem  filio  Honoricho  jungit ; 
alteram,  quia  Olybrio  patricio  desponsam  datam- 


que  noverat,  cum  matre  asservat.  Qum  cum  hieii- 
nimn  ibl  ogisset,cmn  filia  Pia(idia,vegnanlo adhuc 
Marclaiio,  By/.antium  rovertitur .  rolicta  filin 
Eudocla  (7). 

33.  Qko  e.v  nnunitiii  /lisforirornm  conscnsu 
manifesfiiin  est  utratnrjne  Valcntiniani  aUfue 
Eudoxim  filiatn,  Eudociam  videlicet  et  Placidiani, 
pafri  snpersfifcs  fuisse,  in  Afrirani  (ihdKrfas. 
nKptifsiiKe  fnissc  inujoretn  nutii  IJonnricho,  Gense- 
riri  reffis  Vandalorum  filio,  ininorem  Olijbrio 
pafririo.  Errarit  iitiqKe  Chronici  Ale.caiidrini 
aiicfor  ipiKin  llonoriiiiii  Hoiniricho  dvsponsain 
dicit;  non  enim  Ilonoria,  ^ied  Eudocia  andiehut 
illa  qKuni  Ccdrenns  falso  Endoxiam  notninal, 
qna;i/Kc  Ilonorie/ii  u,ror  faefa  est.  Erraf  qKnque 
Patjius,  cuin  in  notis  ad  Baronium,  anno  455,  n.  5, 
seriijslf  a  Prisco  Eudociam  vocari  Ihnoriam 
Ilonorirhi  u.iorem  ;  co  eniin  loco  Priscas  eam 
vocat  Endociam,  utl  supra  videsis  loco  allato. 
Neque pleiie  consentire possuin  Baronio, ad annum 
455,  n.  15,  assercnti  nupfias  Pladdix  cnin  Oli/hrio 
non  per  Gensericuin  sedper  Marcianuin  Constan- 
tinopoli  esse  e.onfractas,  idqiie  testari  Evai/riuni ; 
neque  Pagio  dicenti  idem  testari  Priscum  ef  Era- 
(/riinn,auf  Priseum  atnhijue  loqiii.  Nani  Emu/rius 
non  dixit  quod  versio  latina  euin  die.enfein  farif. 
Non  enim  dixtt :  Placidia  jussu  Marciani  nupsit 

Olyl)l'io,  scf/  ;  Yi  [A-v  nXaxiofa  y^^l'-'^^?  oixCKCi  ze)>eiJo;ta!ii 
Mapxiavoj  'OX«Ppi([>  TctuxTjv  ItiotxioafJLEvij),  (piod   rerteil- 

dum  pnfamus,  uti  supra  fecimus  ;  Placidia.  jussu 
Marciani  matrimonio  uiltur  Olyljrii,  qui  eam 
donmm  duxorat.  Ubi  Plaridiam  Oli/hrius  domifm 
dnxerat?  Romm  nenipe  ante  captivitafetn.  Nee 
PriscKS  loe.  cit.  anihir/nc  loqKifiir,  sed  clare  atfjne 
aperfe;  (/ieit  eniin  haudfpiiiqiiam  qiiod  ve.rsio 
latina,  duxit.  sed  iy.ya\}.T^f.zi,  duxerat.  Majori 
incKdo  Ccdreni  rersio  Iiifina  loc.cif.  infecfa  est,qu^ 
avSpa  E-/£Lv  potOtov,  ifa  rcddit  desponsatam  audiens, 
cum  dicendnm  esset  nuptani  andiens.  Quare  in 
Zonara  rerbuin  xaTTi^^ilT.cfJa'.  non  simpliciter 
dosponsam  e.s.si-  sed  do.-ponsaui  dataiiu|Uo  rer- 
fendKin  dimmus.  Recie  tandem  Pagtus  asserit 
sfaiiduni  eb-sc  cum  Proenpio,  t/Ki  Placidiatu,  ante- 
fpiiim  ConHtantinopoliin  indfcrcfKr,Oli/brio  nKpfnin 
fuisse  testatnr;  quod  conprmat  Ci/rillus  monarhiis, 
aucfor  aecurafus,in  Vita  S.Eufhi/mii  abbufis  srri- 
bcns  :  Valeiii  IVatris  et  Olyhrii  gtJiicri  (neqifis  Pla- 
cidix  ririJsndiK'  niiltmitur  llttenv  ad  imporaUiri-ni 
Eudociam  (TlieodosU  II  uxorem)  (8). 

34.  Jatn  rcdeainus  eo  unde  efjressi  sumus,  <id 
exordium  videlieetrelafionisde  miraridn  rffriiKsln- 
fione  SS.  CfEsarii  ac  Juliani.  Ex  tcstimoniis  /lisfnri- 
coruin  qux  atfulimus  manife^fe  apparet  pene  niliil 
ex  rero  dictum  esse  ah  ancfore  relafionis.  Cnnfudit 
hie  oiiinia,  personas,  fcmpora,  res  i/csfas.  Ex  diio- 
hus  V(deiif,iiiianis  Datnaso  coxvis,  Valentinianus  I 
hahuiffiliam  Gallam  nnininc ;  scdhie  fanfum  ahest 
uf  Thiodosii  I  filiiim  uxorctn  dK.rerit  nt  ipsc  Thco- 
dosius  I  Vale-ntiniani  I  filiam  Gallam  duxcrd 
uxoreni.Gallii  hwr,  Valentiniani  IpIia,non  hfdiuit 
iiKdrcm  Kndnxiam,  nce  sororcm  Kudoriani  vef 
Eudoxiam,  scd  mafreni  iiabuit  Jusfinatn,  sorores 
rero  Griifam  ct  Jusfum;  ipsc  autein  Valentinia- 
nus  I  et  Damaso  furissrcf  Ecrlesia;  laiis  lci/ibns 
profuisse  leyitur.    Vale.nfiniunus  II  sire  Junior. 

Dutnasi  a-quuUs,  sancti  ponfificis  consilHs  obsvru- 
fiis  est  in  rcrnnindis  ah  cxHio  orthodoxis  ejiisco/ns, 


AVCroBK 

i;.  V.  H, 


illtlT  .'<•■ 

ri)fliiti*. 


E 


)lniioiii*lr(iliir 
frroritiiis  ; 


liomi..p.l57.-|:()n>ul.,p.^l8.  -(4)E.l.Vales..M..t-un-      (7)  P.  (J..  I'.m.  (AXX1\ .  p.  UOl.  -  *S|  ^./,  .s*..  tnn..  U.. 

lia^    1(179.    n.  -m.  —    (."»  P.    C...    toin.  XlUl.    |>-  NIN.  -       .ian..  ]i.  ;Jly.  ,_  _ 

^  ejiviendis 


J 


y^ 


DE  SS.  G^SARIO  DIACONO 


AHCTORE 

G.  V.  H. 


ren  autem 

cotitigtsse 

ridetiii' 


C 


iiiipemtori- 
bu8  Valeiite 
et  Vahnti- 

niano 
junltnp, 


f'jlcieti(fis hxreticis ;sed  neqnehic  Valoif/u/onKs  II 
Theodosi/  Isive  Magu/filiam  xtxorem  habu/f,  ttec 
filias  genuit  Eudociam  rel  Gallam.  Valentmia- 
luis  III  Endoxiam  Thcodosii  Am/itsfi  fil/am  uxo- 
rem  habu/f;  hic  aidetn  Theodosius  non  esf  noinine 
primns,  sed secmuhis.  Non  est  iUe  Tlteodosins  qul 
S.  Pauli  basilicam  a;dificare  ccpp/f,  sed  hitjus 
Theodosii  nepos  ex  Arcad/o  fil/o,  Orienfis  iinprra- 
tore,et Eudoxiafamosa  ejus  eonjuge,  quse  S.Joan- 
nem  Chrysostomum  persccufa  est.  Prarfeira  hic 
VaJcntin/anus  III,  mulfis  annis  jmsf  S.  Damasi 
obituinnatus,  non  potuii  ejtis parere  consiliis  in-o- 
prio  orc  datis  ncc  ei  esse  fainiHaris.  Valentin/a- 
niis  III,  qui  Eudojciam  hahnit  uxorein,  cc  ea  duas 
fiUasgemiit;  sed  major  natu  non  vocabatur  Eudo- 
sia,sed  Endocia,ef  minor  non  vocahafur  Galla,sed 
Placidia.  Nec  major  adolescens  dcfuncfa  est 
i>ivente  patre  Valentiniano,  sed  patri  snperstes  in 
Africn  Honoricho  Genserichi  filio  mtpsif.  Eudox/a 
Valeniiniani  III  nxor  mdificavii  quidein  fituhim 
S.  Pelri  ad  Vincula,  qux  hasHica  Eudoxiana  voca- 
tur;  sed  hsec  Ettdoxia  7ton  est  filia  TheodosH  I,  sed 
Theodosii  II. 

35.  Errores  tnulfipUces  detegere  lahor  magnus 
non  fuit,veritatem  latcnfem  indagare  raldc difficile 
est;quapropteromniaexfrahendxverifafiselemcnfa 
eorradere  undique  juvat.  Relatio,  cujits  errores 
iieqotium  nohis  facessunt,  extracfa  est  ex  Actis 
S.  Damasi,  sed  aucfa  et  inferpolata.  Qualis  in 
Actis  S.  Datnasi  continetur,  multo  est  simpUcior, 
non  paticis  tamcn  fadata  nscvis.  Eam  XJghelUus 
in  fomo  I  Ifalim  Sacrxtypis  exprcssit  ex  codice, 
ut  fatetur,  Vaticano.  In  Actis  S.  Damasi,  quse 
Pomaiexscripsit  oliin  G.  Ilenschen/us  ex  tomo  X 
Vit.  SS.  Baron/i,  qumqne  etiam  reperiri  dicit  in 
archivis  S.Petri  Bomx  signata  B,  et  in  hibUotheca 
Barber/ana,  quxque  ipse  confulit  cuin  Ilolste- 
n/i  apogi-apjho  cx  utroqtie  codice^  eadem  relafio 
leqitur,  atque  UghelUo  ad  amussim  eonvenit; 
quarc  ex  eodem  codice  utrumque  hausisse 
credo.  Ihide/n  igitur  lego  Valentinianuin,  de  cujns 
filia  Galla  sermo  est,  addito  jimioris  epitheto. 
Galla  qnoque  Galla  Placidia  audit.  Hortus 
etiam  quem  exstruendx  S.  LaurentU  hasilicx 
S.  Damasus  imjJetrasse  legitur,  infra  nrbis  moenia 
sifus  essedic/tur.  Valcntinianus  juniorex  horum 
Actoruni  aucforitate  Ettdoxiam,Endoxia:  Augitsfai 
filiam,  uxorem  hahnit;ex  qua  dttas  procreavit 
filias,  quaruin  natu  major  mafris  sortita  est  no- 
men,  minor  Galla  Pladdia  appellata  fuit.  Major 
in  adolesccntia  defuncfa  est.  Theodosiuin  ct  Hoiio- 
rium  et  S.  Paitli  hasiUcaiu  silentio  premunt.  In 
reliq/iis,  qiiod  argumentumspeetat,  cum  pjrBcedenti 
relatione  congruit ;  q/tare  sugillatos  siipra  errores 
iterum  notare  necesse  non  est. 

36.  Quod  vero  in  Actis  S.  Damasi  prxdictam 
fiarrationem  sequifur,  dignum  esf  notatu:Ea  tem- 
pestale  (sic  hgo)  Valcns  Augustus,  Vaientmiani 
gernianu.s,  orientulem'  perscquebatur  Ecclesiam, 
ea  lidclieef  tempestate  qua  iniracidum  SS.  Ccesarii 
et  Juliani  in  sananda  Gafla  ef  reliquiarnm  fransla- 
tio  contigif.  Habemus  itaque  claram  teinporis  nofam 
ah  anno  xrs!  ndgaris  H75,  Damasi  10,  nsqne  ad 
annum  370,  Damasi  14.  Aniio  enim  375,  die 
17  novemhris,  Vatentinianns  senior,  Valentisfra- 
ter,mortnus  cst,ef  die  22ejusdein  mensis  Vatenfiuia- 
nus  junior  Augits-fus  facfus  est.  Ita  eniin  fasU 
Idatii :  His  consulibus  (post  consulatum  Gratiani 
Augusfi  III  et  Egitii,  i.   e.  anno  37.5)  ttiermpe 


375 


E 


ET  JULIANO  PRESBYTERO. 
Carosianfe  dedicatce  sunt  agcnto  prosfecto  v.  c.  D 
Vindalonio  Magno,  et  ipso  anno  diem  functus 
Valentinianus  senior  XV  cal.  decembrcs  in 
Castollo  Virgifione,  et  levatus  est  Valenlinianus 
Junior  Aufrusfus,  fiiius  Augusti  Valentiniani,  ab 
exercitu  intribunali  die  X  kal.  dec.  in  civitato 
Acinco.  Quum  igHur,  ut  habet  rclatlo,  Valentinia- 
tius  junior  Augustus  esset  tempore  patraU  mira- 
citli,patrari  idnonpotuit  aute  annum  375.  Quod 
qunm  factum  sif  perscquente  catholicos  Valente, 
ficri  non  potnit  jmst  anniim  379,  quo  Valens  a 
Gothis  cremattis  fttit  factusque  Augustus  Theodo- 
siiis.  Nam  juxta  fasfos  Idatianos:H\sconsn\ihus 
(D.Ausouio,  Q.  Clodio  Ilcrmogeniano  Olghrio,  i.  e. 
anno  379)  levatus  est  Theodosius  Augustus  ab 
Augusto  Gratiano  dio  XIV  kal.  febr.  in  civitate 
Sirniio.  Pafet  ergo  miracuhtm  accid/sse  eo  temporis 
spatio  quod  inter  atinum  375  et  379  decurrit. 

37.  Confirmafur  ex  iis  quat  in  eisdcm  Actis  ac proinde 
sequuntur  deiturps  ;  eteniin  fioretitem  religionis  interannum 
.^atutn  desctibetis  hisce  verbis  a/ictor  m^iis  est :  In 
divorsis  quoque  mundi  partibus  procurante  beato 
Daniaso  florebat  Ecclosia.  cunctis  hfereticorum 
fraudibus  redactis  ad  nihilum  ;  nam  et  eo  nitente 
vulgaverant  imperatores  odictum,  ut  omnes  qui 
Romano  rogebantur  imperio  eam  tenerent  fidem 
quam  pontificem  Damasum  ot  Petnmi  Alexan- 
drinum  cpiscopum  priKdicaro  cognoscerent.  Hoc 
esf  ilhid  celeherrimum  edicfum  Theodosii  Magnide 
fide  cathoUca,quod  reperitur  inCod.  Theodosiano, 
l/b.  XVI,  tif.  I,  de  fidecathoUca,estquescqiietis: 
Imppp.  Ghatianus,  Valentiniands  et  Theodosius 
AAA.  —  Edictum  ad  populum  Constantinopolita- 
NUM.  —  Cmictos  populos  quos  Clementije  nostrae 
regit  temporamentum  in  lali  volumus  religione 
versari  quam  divinum  Petrum  apostolum  tradi- 
dissG  Romanis  religio  usque  nunc  ab  ipso  insi- 
nuata  declarat,  quamque  pontificom  Damasum 
sequi  claret  ot  Petrum  Alexandrite  episcopum, 
viiimi  apostoIic(e  sanctitatis;  ut  socundum  apo- 
stolicam  disciplinam  evangelicamque  doctrinam 
■  Patris  et  Filii  et  Spii-itus  Saiicti  unam  doitatem 
sub  parili  majestate  et  sub  pia  Trinitate  creda- 
mus.  Hanc  logem  sequentes  christianorum 
catholicorum  noinon  jubenms  amplecti,  roliquos 
vero  domentes  vesanosque  judicantes  han-etici 
dogmatis  infamiam  sustinere  nec  conciliabula 
eorum  occlosiarum  nomcn  accipore,  divina  pri-  F 
mum  vindicta,  post  etiaiii  motus  nostri,  quem  ex 
ccelesti  arbitrio  sumpserimus,  ultione  plecten- 
dos  (1).  Edictuin  datuni  est,  ut  pafei,  Gratiano  V 
et  Tiieodosio  Coss.,  /.  e.  anito  380,  qui  est 
Damasi  14. 

38.  Dc  illo  ergo  anno  Acta  c/tata  loquunfur  et  et annnmZl^, 
deinde  /ta  pergunt :  Inferea  beatus  Damasus, 
peracta  basilica  pro  qua  Galla  Placida  (sic) 
dudum  vexata  fuorat,titulum  eam  constituit  ot  in 
iionorem  sancti  Laurentii  consecravit,  ubi  et 
donavit  patenam  argenteam,  etc.  biterea,  didt 
aucfor;  nenipe  interea  quani  gesta  sunf  qiix  modo 
iiarravif,  ergo  ante  annum  380.  Quuin  vero  de 
basilica  sancti  Laurentii,  oh  quam  Galia  vexata 
fiierat,  loquafur,  non  Ucet  supra  annum  375 
ascetidere.Habeinus  itaque  eamdem  tempor/s  )iotam 
quo  miraculum  factitm  est.  Aiiam  insuper  indica- 
Uonem  cifata  verha  afferunf.  Dona  enim  qua:  entf^ 
inerat  a  Dumaso  huic  S.  LaurcntU  basilicx  collata 
probant  agi  de  illa  S.  Laurentii  hasHica  qum  est 
prope  theatrum  Pompeii,  ut  colUgitur  ex  Vitispon- 


m 

1(1 
s 
/ 


(I)  Cod^  Tlieodonianus  Jac.  GolholVeili,  ed.  Lipsia%  17:i(i,      tom.  VI,  p.  5. 


tificum 


I 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


m 


'ftaon  in  Dnitiaso;  in  qiKtni  eccUsiatn  postea 
r.  Domasi  reiiqniai  frniislnf.v  fiipre.  Hortus  ergo 
uetn  Damasus  n  Vahntiulano  i/npetrtfratjnxfa 
irta,  ihi  sitiis  fuiftset  uhi  nunc  est  ecdesia  S.  Lau- 
enfii  in  Daniaso  appellafa. 

3y.  Qiiihiis  omnihuA  ronsuleratis,  liceat  in  re 
bsrura  v-onjeviura  uti  qux  non  videatur  ahsurda. 
Uthstantia  fotius  rci  Jinr  rriHf  :  Galla  fjiixdatn 
''ahntiiiiatio  juniori  Dainasoque  pontifici  coxrn, 
ropter  riolata  basilicx  S.  LaurentH  fimdamenta 

dirinone  corrip/fiir.  deinccpK  a.  sancfo  GEesario 
[luanda.  Ilahemus  e.r  dlsputatis  Damasuin,  Valen- 
Iniannm,  tempus,  locum;  superest  qussrenda  Galla 
uaihisre  adjunrfis  conreniat.  Aliam  non  inrrnio 
rwter  (rallam  Vulenfiniani  scnioris  cl  Justinx 
Uam,,  Valetiiinianl  junioris  sororein,  postea  alte- 
am  Tlicodosii  Mayiii  uj-orein.  Jiunv  erfjo  qiiasi 
idorix  nuclenm,  doner  demousfrefur  falsus, 
■mplettor;  reliqua  errantiutn  auclorum  ftgtnenta, 
X  nomhiuin  roiifusione  at.que  iqnoraiitia  feinpornm 
rfa,  nhjicia.  Fuerif  ergo  Valenfiniaiius  annorum 
Uiodevim  Auyusfus  quum  Damasoj^etitum  hortum 
oncessif,  Onlla  rero,quum  taiifa  pefulantix  docu- 
uenfa  dahat,  norem  nnnonim  piiclla  ;iia  ficf,  uf  fota 
.istoria  anno  370  adhxreat, 

40.  Quod  si  cui  nosfra  conjecfura  dispHcvnf, 
iliam  fncicmus  qum  multisfortnsse  eo  matjis  arri- 
lebit  quo  hahct  elementa  aliqua  firmius  m  certo 
istorix  fundo  inlixrcnfia.  Dnmasum  ic/ifur  mutn 
n  Sixfum,GnlIam  in  Placidiain,  cfhahchis  Vnlen- 
inianum  ainicum  pontifici,  Eudoxiam,  S.  Lau- 
■entii  hnsdicam,  Endociam  qnoqne  ah  Eudoxix 
nnfris  nomine  una  faiifum  littcrula  dircrsnm. 
lum  hac  conjeciura  ad  quinfum  usque  seculum 
•em  gestam  demittimus.  Etetiim  S.  Sixtus  hujus 
'omiiiis  tertius  sancto  Ccelesfino  sucv.essit  anno 
'H2,posf  novetn  antiorum  2'oiitificntnm  ohiit  niino 
'40.  Vnlenfinianus  III  huic  potitifid  valde  fuit 
hedicns,  ut  patet  Icgenti  fexiuin  Libri  pontificalis 
n  Vifn  S.  Sixti  III,  nominntim  rero  :  Fecit  autom 
)asiiicam  beato  Laurcntio,  ciuocl  et  Valentinianus 
\.ugustus  concessit.  Insuper  Valentiiiianus  III 
'oc  Sixto  poiififice  ThcodosH  II  fiHam  Eudoxinm 
ixorem  accepit.  Qam  oinnia  mirifice  convetiiunt 
um  iis  qum  relatio  narrat.  Verum  ultiina  conve- 
iieiifin  foti  vonjectura;  grave  rulnus  infiigif;  nnm 
'ui  anno437  uxoirm  duxif,fieri  non  potest  nt  anno 
140,  quo  Sixtiis  obiit,  hnbuerit  minorem  natu 
illain  qiitE  par  fiicrif  tiirhnndo  opcri  fundaincn- 
oritm  ecclesix.  Et  cum  hoc  ultiino  comtmine  totam 
■em  missam  faeimus,  priorem  conjecturam  reti- 
icnfes,  qu3!  nlhil  esf  aViud  nc palpnntis  in  tenehroso 
legofio  animi  opiuio;  quani  quivis  qui  certiora 
locuerit  iUico  eximet.  Si  quis  qussrat  cur  fam  insi- 
n'duin  documentuin  inoreiniir,  fofuniqiic  nhjivien- 
lum  pufcf  ut  nullius  ponderis  (ptisquiUas,  ideo 
•dat  nos  feeisse  qnod  rei  snbstantia  imra,  ut  ita 
lictt  in ,  Ca-riarii  nempe  e  Terrncinensi  sepulcro 
rnnslnfio  Jioinam,  certa  sit  attpue  itidubia. 

41.  JJincnova  aritur  qusestio,  quo  scilicet  loco, 
iire  Valetifinianns,  sive  Dninnsus,  sive  qulsquis 
''uif,  sacras  saiictissimi  marfgris  exuvias  posuerit. 
Acta  S.  Damasilnhunc  modumloquuntur:^?isdGm 
.feneranclas  roliquias  ad  palatium  usque  dcdu- 
■ens,  inlra  Imperiale  cubiculum  veiieiabiiiler 
■ondiditin  altari  quod  ipse  suis  manibus  dedica- 
iii.  Vhi  quum  de  Damaso  sermo  sit,  Damasi  qiio- 
pie  infelligenditm  ridetur  palatiitm.  Atfainen  in 
psa  relnfione,  qiialis  SS.  Gtesarii  et  Juliani 
rictis  siihjungi  solet,  eadem  res  hov  modo  narratur: 


Val.entinianus  Augustus  vum  Eudoxia  conjitge 
basternam  in  qua  aniea  fiUam,  nunc  sanata  fiUa 
sanctns  Gtesarii  et  Juliani  reHquias  posueraf,  intra 
Romanuni  palaliumcollocavit  in  optimo  imperiuii 
cubiculo,  per  beatisslmum  Damasum  papam,  qui 
ejus  oratorii  dcdicator  cxtitit ;  nbi  inPmita  dona 
contulit  et  in  ornamentis  ab  Auguslo  illata  sunt. 
Qui  locus  usque  hodie  muUa  mirabilia  divinee 
grati;ie  prtestat.  Qiiam  partem  relationis  ultlinam 
vertissima  silii  historia  vindicat ;  Inhor  esf,  uter  sit 
lovus  sancf.arum  reliqiiinrum  In  urbe prior,  absque 
dubio  discernere.  Sunt  eniiii  dno  oratorin  sntwto 
Cfesario  sacrffl,  qux  utraque  divnntur  in  palafio. 

42.  Snncfuarium  sancfi  C.Eesarii  in  sncro.<tancfo 
palatioexstifissemanifestumestexIAhropontific.au, 
in  Vita  Sergii,ad  annum  687:  Post  sepfonniuni 
vcro  dclimcto  beat;e  momoriai  Conone  apostolicie 
sedis  prtesule,  ut  fieri  assolel,  Romanus  popuhis 
urbis  in  duas  partes  divisus  est,  et  una  quidem 
pars  elegit  Theodorum  archipresbyterum.  alia 
vero  pars  Paschalem  archidiaconum.  Et  quidem 
Theodorus  archipresbyter  cum  populo  qui  ei 
favebat,  praivenieus.  interiorem  parlem  patriar- 
cliii  tenuit.  Paschalis  vero  exteriorem  partetn  ab 
oratorio  sancti  Silvestri  et  basilicam  domus  Juliae, 
qujie  super  campum  respicit,  occupavit.  Cuniqne 
unus  alio  *  locum  non  cederet,  sed  utrique  imma- 
niter  perdurarent,  ut  unus  alium  superaret,  inito 
consilio  primatcs  judicuin  et  exercitus  RonianEe 
militiiE  vel  cleri  pluriuia  pars  et  prtesertini  sacer- 
dotum  atque  civium  uuiltitudo  ad  sacrum  pala- 
tiuni  porrexorunt,  et  diu  pertractantes  quid  lieri 
dcboret  qualitorve  duoruni  altorcantium  clecto- 
rum  sopiretur  contentio,  Deo  annuente  in  perso- 
nam  dcnoniinati  Sergii  venerabilis  tunc  presby- 
teri  concordantos  se  contulerunt,  eumque  de 
medio  populi  toUentes  in  oraculmu  beati  Gjesarii 
martyris  Glu-isti,  quod  est  intra  sacrosanctum 
suprascriptum  palatium  introduxerunt,  et  exinde 
iu  Lateranense  episcopium  cum  laudum  decla- 
matiouibus  deduxerunt  (I).  Qucin  in  locitm 
sequentia  annotat  Maffeus{^) :  Ad  sacrum  pala- 
tium  perrexerunt.  Sacrum  palatium  ad  quod  e 
Latcrano  major  pars  cleri  et  primatcs  exercilus 
perrexerunt,  ut  de  restinguendo  schismate  inter 
Theodorum  archiprcsbylerum  et  Paschalem  ar- 
chidiaconum  consilium  iuirent,  situm  crat  uon 
in  Palatino,  ubi  olim  Cfesarum  eedes  iuere,  sed 
haud  procul  a  titulo  Sancti  Sixti.  in  eo  loco  ubi  via 
Appia  a  via  Latina  divertit.  Peramphe  eteniui 
ffides  illicconspiciebanturdictaesacrum  palaliiun, 
eranlque  usui  sive  pontificis,  sive  imperatoris.  si 
quando  RoiuiE  esse  contingerot.  balra  sacrum 
palatium  oratorium  vel  ecclesia  sancti  GfEsarii 
constructa  erat,  quam  sub  nomine  tituli  Sancli 
Ctesarii  in  Palatio  nobilitatam  luisse  tum  coni- 
plura  vetnsta  monimenta  testantur,  tuin  acta  sa- 
crfo  synodi  TridentiuGe,  quibus  subscriptus  legitur 
Christophorus  caidiualis  Madrucius  presbyter 
sANC-Ti  c^sARU  iN  PALATio.  At  c  nuiucro  tituloruiu 
expuuxit  ecclesiam  hanc  Sixtus  V,  quod  nimia 
vetustate  coUapsa  penitusque  inaccessa  sua  a;tate 
eadem  erat.  In  veterem  tamen  tbrmam  haud 
multo  post  sedente  Clemonte  VIII  fuit  excitata, 
qui  insupcr,  ut  pristinam  dignitatem  ecclesiifi  illi 
sartam  tectam  posterilati  retirierct,  eaindem  de- 
nuo  in  numero  titulorum  descripsit.  Htec  animad- 
verto  ex  eruditissimo  Baronio  (ad  annum  603,n.2). 

43.  Baronius  Inco  cifato  rerera  hxc  hnbet  qu:e 
Maffeas  inde  hnusit.  Causn  divendi  Haronio  fuit 


MJCTORE 
G.  V.  H. 


iibi  ejiis 

rorpun 

fepositut» 

fiiit, 


E 


*  sic  ed. 


F 


rion  in 
patriarc/iio 
Lateranen^l. 


P.  L.,  tom.  CXXVIIl.  pp.  892,893.  -  (2)  Ibid..  p.  909. 


ista, 


94 


DE  SS.  CiESARIO  DL\CONO 


AirRTOBE      ista,  quB  etiam  e  renostra  esf.  Meiiilneraf  expo^l- 
G.  V.  H.       fas  Augusfontm  hnaffhies  hi  hasllica  Julli,  ei  posf 
(icchiniaflours  consuetns,  ponflfirhjassu  reposltas 
in  oraforio  S.  Caesarii,  (juod  uhl  fucrlf  e.ri>llrfin' 
ronatur.  Jiiraf  rifafa  rerha  referir.  Venit  auteni 
ieona  suprascriptorum  Phoea-   ot    Leontise  Au- 
gustorum  Romani  septinio  kalendas  niaii,  et  ac- 
damatum  est  eis  in  Latcrani.-;  in  ba.silica  Julii  ab 
omni  clero  vel  scnatu  :  Exaudi  Christe  ;  Phocce 
Augusto  et  Leontiie  Anj^ustie  vita.  Tunc  jussit 
ipsam  iconem  dominus  i)uatissimus  et  apostoli- 
cus  Gregorius  papa  repoui  in  oratorio  S.  Casarii 
martyris  intra  palatium.  Dlrlf  Biironius  :Qnf)d 
autem  imas^ines  Augustorum  Grcgorius  jusserit 
reponi  postacclamationesdcbitas  in  basilica  Julii 
in  Lateranis,  in  oratorlo  S.  C:a?sarii  martyris  intra 
palatium  :  nou  putes  locum  illum  fuissc,  in  Pala- 
tino  vel  palatio  Lateranensi  quod  Palriarchium 
dicebatur,  sed  ecclesiam  illam  (qua*  aliquando 
diaconia,  postea  vero  titulus  iuit)  positam  iu  viit 
Appi^  divortio  a  Latina  haud  procul  a  titulo 
S.  Sixti  (ad  un.  603,  nii.  1,  :i). 
nhiiamen         44-.  De  ilh  oratorloS.  Cajsarii  scrlbif  Uartinel- 
ftiam  niiqiwtf  /h.s  in  Uhro  ciii  fiiKhts  Roma  ex  ethnica  sacra,  de 
oratoriutv     tei^pjis  sanctoruui  obsoletis  in  Urbe,  rap.  xn  : 
^  ?'"'  ..      S.  Caesarei  in  palatio.Est,ut  BIl>liothecarius  inquit 
^eauan''     P^^-  ^^' >"  Sergio  I,  oraculum  intra sacrosanctum 
palatium    Lateranense ;  habebat   monasterium. 
Idem  in  Leone  IV,  p.  207 :  Et  in  nionasterio  S.Caj- 
sarei,  quod  ponitur  in  palatio,  fecit,  ete.  Diversum 
a  sancti  Ga^sarei  apud  S.  Sixtum  cognominatum 
improprie  in  palatio.  JJe  m  Vfinvinlus,  de  Basiiiai 
Lateranensi  l.  iv,  c.  13,  ms.  hxc  scribit :  Novissime 
Leo  X  papa  magna  illa31  cardinaliumcreutione 
1517  oratorium  hoc,  cum  veteres  cardiualium  ti- 
tuli  non  sufficerent,  titulum  card.  instituit  euni- 
que   Nicolao  Pandulphino   Florentino    episcopo 
Pistoriensi  Curd.Prcsb.trudidit;  post  (lucm  cidem 
titulo  pra*fuit  Ludovicus  de  Gorvo  AUobrox  epi- 
scopus  Maurincnsis  a  Clemcnte  VII  anno  lo!59 
creatus,  cui  a  Paulo  III  sutleclus  c.^t  Christoiorus 
Madrutius   princeps    et    episcopus   Tridentinus 
anno  1544,  quem  Pius  IV  proxime  ex  eodem  ti- 
tulo  primum  tran.stulit  ad  tt.S.  M.  trans  Tiberim. 
deinde  episcopum  Albanensem  creavit.  Quo  vero 
pulalii  loco  aut  fuerit  aut  sit.  onmino  adhuc  mihi 
incomperluni   est.  Hactcnus  Piiiiiiiiius.     Qitfjdsl 
G  veitm  est  qtiod  monet  Barouius,  illud  orutoriuin 
S.  GEesarii,  f/p  7»o  Fanvinhis,  non  in  iHihitio  Lute- 
ranensi  situiu  fuis.se,  sed  In  dlvortio  rlaruiii  Appia: 
uc  Lafiiix,  sane  non  est  miranduin  Panvhilo  ejus 
locuin  in  pahitio    Laferaiiensi  incognltum  fuisse. 
Joannes  fuinen  Sereriinus,  Confjreijfifioiiis  Oratorii 
Romanx  preshyter,in  tihro  italirocul  tltufus  Me- 
morie  sacre  delle  sette  chiese,  c/r.  (lioinx  1030), 
loeuin  oraforii  S.  Gsesarii  //(  palutio  Lateranensl 
sutis  acciirate  indirat  ex  Lihro  ponfificali,  lu  Ste- 
phano   III  (1).  Erat,    Inquif,  vicinum    vcstiario 
propc  oratorium  .sancti  Nicolui;  nam  in  Vita  Stc- 
phani  ita  legitur  :  Gonstuntiuus  cum  supruscripto 
Passivo  etTheodoroepiscopo  ct  viccdomino  suo 
in  basilicam  Salvatoris  aulugit  (crant  autem  hi,  ut 
ex  prascedentibus  patet,  in  sauctissimo  Latera- 
nensi  patriarchio)  et  desccndentes  ad  fcntem  in 
ecclesiam  saiicti  Venantii,  aliquuntulum  ibidem 
resedcrunt,  et  considcrantes  nielius  se  possc  sal- 
vari  in  vcstiarium  asccnderunt.  UIuc  intus  oiato- 
rium  S.  Ga;sarii  ingredieiites  clausisque  super  se 


ET  .UTLtANO  PRKSBYTERO. 
januis  ibidcm  rcsidcbant.  Ufnm  rero  hoc  S.  Ciu-  D 
sarii  oraforiiini  ideiu  slf  quo  S.  Crreijorius  iiuaffi- 
nes  Augum-um  reponi  Jussif,  iu  aucipiti  relin- 

iiuif. 

45.  Jam  vero,  quod  supra  dixit  MartineUus  (^),  -Wn;;,,,/ 
Anastasium  seripsisse  de  sanctuario  S.  Ciesarii :  "'o»ffs/rr<r,w 
Est  oraculnm  intra  sacrosanctum  palatium  Late-  '"«'■^"^no,,, 
ranense.  sl  irr!>u  rcsinris,  non  iiiPciiitur  verum;  res  ^^^^^T^ 
ipsa  rera  esf.  Dicitur  loc.cit.  Libri  poiifificaJis :  s.Sixtii>n,io 
in  oraculum  beati  G:esarii  innrtyris  Ghristi,  quod  App;.,, 
est  iulra  sacrosanctum  suprascriptum  palatinm. 

Eo  loeo  egerat  Liber  pontifcalis  de  pafriarchio  et 
de  sacro  palafio.  Quxsfio  esf  ufruin  duo  hoic  dl- 
versa  sinf  au  eadein.  Uftffeus  loc.  clt.  dlversa  fuisse 
suppouU.  Videri  potest  illa  res  non  admoduiu 
clani  rsse.  Pofesf  eniin  feri  nf  suprascriiilum 
sacrosanctum  palutium  ipsuin  sit  patrlnrchluiu 
Latertmense,  potest  fieri  ut  sit  aliud  palafium. 
QuifJquid  est,  e.r  codem  Lihro  pontlficali  certo  co- 
ffiiorhuus  duo  sanctuaria  S.  Caasarii,  ununi  intra 
Laio-anensepalatium,  aUeruin  apud  monasfe.rium 
(juod  rorafur  Corsarum,  apiid  hasiJicam  S.  Si.vti 
Vla;  Appiai  (3).  Ecce  tihi  de  utrfxjue  fesfimonium 
in  7/7«  ifOH/s /T':  Nam  inonasterium  Corsarum  ^ 
quod  juxta  basilicam  B.Sixti  inartyris  atque  pon- 
tificissitum  est,  cjuod,  etc.  (4).  Et  ipse  mitissimus 
pontifex  atque  acutus  in  omnibus  bonis  obtulit  in 
ecclesia  bcata;  Dei  genitricis  semperque  virgiiiis 
Maria:  Dominte  nostra;,  qua:  ponitur  infra  priedi- 
ctum  monasterium  quod  vocatur  Corsarum,  ves- 
tem  dc  hmduto  nnam.  Ubi  supra  obtulit  in  orato- 
rioS.  Ga^sarii  vcstem  de  fundato  unam  (5).  Et  in 
monasterio  S.  Csesarii  quod  ponitur  in  palatio, 
fecit  vestem  de  funduto  unam,  et  vela  octo  (G). 

46.  Habciuus  eryo  duo  sanrtuaria  S.  Cajsarli.    pra;tcr  qiio'l 
ufraque  in  palatio,  slve  re  sive  nomine.  Sunt  alia       et  alia 
prHerhmr  S.GiBsarii  tempJa  veJmonasferia  e.r  fjul-  inoiiasieria  ft 
bus,  inter  obsolefa  sancfornui  tempta  in  Vrl/e,Mar-       fcc7ma: 
tineJJus  c.  xii  recenset  S.  Gaesarii  apud  S.  Paulum,       '  ' 

cx  LlJiropontifiraJi  in  Vlfa  Leoiils  III{7) :  Snnul-  ,.lsfb(f>iiin: 
que  m  monasterio  sancti  Caesarii,  quod  ponitur 
ad  beatum  Paulum  apostolum,  efc.  Supra  Marfi- 
iieUus:  C.?esn.re\  monasterium  in  regione  Gampi 
Martii  legitur  intaxa  Leonis  X.  Deiude :  SS.  Ca^- 
sarii  et  Pauli  in  regione  AreolEe  meminit  taxa 
Lconis  X.  Gastallus  Mctallinus  scribit  tuisse  Bedi- 
ficatum  quoddam  teinplum  suncto  Giesario  proi^e 
Undaiii,  ex  qno  facile  infcrri  potest  fuisse  quod  p 
nunc  dicitur  sancti  Pauli  Arenulre.  Vocatur  a 
Mazochio  propc  Tibeiim.  Taiideui  Gasarii  et  Sl- 
metrii  monasterium  in  ssdepropria  Leonis  IV ha- 
Jfcfur  iu  Libro  poiiflficaJi,  qiio  loeo  ita  Jejo  (8)  : 
Fecit  ipse  mitissimus  in  a;de  propriu,  quani  ipse 
u  fundumeutis  fieri  disposuit  et  cxjureparentnm 
sijii  uccessisse  videbutur,monasterium  anciilaruni 
Dei  iii  honorem  saiictorum  Simitrii  et  Cadsarii, 
ubi  et  dona  largitus  est,  eic.  Ha-c  Uiupie  mcnioria! 
eausa  dlcfa  sinf.  Patet  eniin  ex  his  S.  Gsesarii  fem- 
plisdno  soJa  ([Us  voeautur  In  paJfUlo  adremnf)- 
sfram  spectare.  Cfruin  vero  S.  Csesarii  corpus 
Terraciiia  Roinam  transJafum  ftcceperit,quum  e.r 
antitpds  documcutls  certo  iitnoteseere  nequeaf,ex  re- 
centiorihus  scrlpjtoriJnis  disranius  fjportef. 

47.  Baronlus  In  nofls  ad  marti/rotogium  lioma-    ^,^,,,^,  /■„,>>r 
uum  dle  1  norembrls  sequentia  scrlhlt  :  Erat  vetus      opiiKiniio- 
memoria  S.  CEesarii  martyris  RoiuEe  in  palatio,      pleriqw 
cujus  meminit  S.  Grcgorius  pupa  in  rcgistro,  1.  ii,     scnpfov'-^- 
c.  I,  (nisi  sanctuarium  ejusdein  inarfijrls  intrapa- 


Ai 

Itai 

ih 


SS. 


pri 


(l)Lil).  cit.,  IJ.5G2:  cfr.  P.  L,.  toni.  CXXVill,  p.  11.51.—  n.  51:^. 
(^)  P.  L..  ibid.  —  (3)  Supra,  num.  M.  —  li)  P.  L..  toni.  cU.,  ii.  -yr,. 
I>|..    1^11,  131-i,  n.  507.    —   lo)  Ibid.,  n.  509.  —  (li)  I|,ici., 


-  (7)  lliid..  p.  \^m,  n.    iU-,.  —  (S)  Ibiil.,  p.  LiliJ. 


latiuin 


DIES  PRIMA  NOVKMBRIS. 


«)5 


liiiiii  Ldteniiibnsc  eo  loro  ititelUgendum  sit) 
atquc  ibi  abbatia  una  ex  vifiinti  duabus  quas 
)lat;is  vidinnis  in  untiqiio  riinali,  quod  tiabotur 

bibliothcca  Vatit-ana,  in  i;od.  nis.  cujns  ost  tilu- 
s  Liber  ccnsuum.Ea  dirula  ecclesia,  corpus  ejus 
TTislalnni  csl  in  iwsilicam  Helenianam,  dictam 
io  nomino  S.  Crucis  ad  Hiorusalctn,  In  atrio  Sos- 
iriano,  ul)i  hactenus  religiosissime  asservatui-. 
■tdirnrif  itaqiu-  Bfin>iiiii.-<palatliivi  in  qiio  S.  Caa- 
.rii  rorpiis,ffr<lirato  oralorui,  rrposifuin  fiiit,  non 
Usse  in  Laterano,  scd  in  diimrtio  viaruni  Api)ix 

Latinx.  Ciiin  Bnronio  sentiunt  pleriqne  aJii, 
lorinn  srntrnfia.f  infr.ffras  referre  nHiilest  necessa- 
um,  Barfhohinxus  Pinzza,  Hiorarchlu  Curdina- 
ia,  tituU)  L.Sancti  Ctesarii ;  Pancirofi,  Thesauri 
oma;  ahsconditi,  in  regione  nona,  ecclosia  sancti 
Eosarii;  alil.  Hanc  er.clesiam  addifo  monasterio 
onachi  (jrxci  patria  extorrespossederunt,  fuitqiie 
rr  uhfMttia  iina  er-  eiyinti  celefjerrimis  Romm  ab- 
liiis,  quaruin  prxposifi  suinmo  Pontifici,  quaiido 
icris  sofemnifer  operabafur,  adsfare  consiaweranf. 
'osfea  monaehis  discedentihiis,  ecclesia  in  rainam 
'lyente,  sarriim  Ciesarii  rorpus  trausfafnnt  fuif 
f  i-ccfesiam  S.  Crucis  dictam  in  Jerusafeniy  qux 
•t  fmsilica  Heleniana  in  atrio  SKSSoriano,  ihlque  ad 
mc  usque  diem  requiesrlf  sub  aUari  majori  iina 
tm  corpore  S.  Anasfasii. 

48.  Antiqua  translationis  documenta  irrito  co- 
atitprr  Vrhem  quxsirimus.Qii/hns  uobis  dffirien- 
bus,  non  possumiis  nisi  breclter,  itt  frdmus,  rem 
'c.uti  se  habet  referre.  Historiam  celefjerrimai  hujiis 
■clrsia:  non  prosequimur :  primo,  quia  r.rtra  in- 
ituti  fines  dirayari  nos  non  sinit  operis  nosf.ri 
mgnifndo  uc  mofes;  deinde,  quod  erudita  manu 
^nsrripfuin  rolumrn  e.vspectamus  opera  pafriim 
iasilianorum  inrfijti  monasterii  Cri/pfx  Ferrata:, 
uod  mannscriptum  insplcere  nohis  licuit  prr  hu- 
lanitafem  dortissiiul  riri  hiijus  innnasfcrii  ahhnfis 
'ozza-Luszi,  ritjus  carltatrm  rrija  ine  hosplfem 
mm  summo  grati  animi  affectu  pr^sdkare  non 
?ssabo. 


cum  signo  crucis  lerreae  supereminente  erige- 
i-ent  Terracinenses,  ut  posteris  reverentife  esset 
locus  ille.  Ager  circumstans  (vul^o  dicilur  lepre- 
Iiontlo,  ot  ad  capitulum  ecclesia;  cathedralis  spe- 
ctat),  olim  dicebatur  agerVaranusafamiUaVara, 
Terracina  oriunda,  cujns  sub  dominio  oral.  Quem 
forum  et  riidrra  et  r.ohimnaui  Hfrlatam  crurlfrram 
anno  JSSO  mense  Junio  inspexi.  Pattcos  ante  menses 
muffa  ifildrm  cailavera  effossa  fueraut,  defecfum- 
qiie  opus  musiinim  vafde  pulcfirum. 

50.  hi  hac  enjo  eccfesia  apud  SS.  marfijrum 
sppufcrum  sanata  fuit  GaUa,  cujus  grafia  fongam 
roartifuimus  disquisifionem  Instituere.  Sltus  eccle- 
sisi  accurafe  respoudet  refafloui  translaflonis,  uhi 
feglmus  Fellccm,  Terraclnensem  eplscopum,adren- 
tnntem  Gtdlam  non  sivisse  'urf>em  ingredi,  sed  cum 
ea  ad  eccfesiam  S.  Csesarii  divertlssr  snnationls 
impefrandx  causa.  lioma  enim  adoenlentibus  hxc 
eccfesia  ante  urhemjuxta  viam  Appiam  sita  est. 
Hlnr  ergo  Uoinnm  sacra  marfgrum  rorpora  trans- 
lafa  sunf,  haud  tnmen  integra ;  parfem  enim 
pretiosi  thesauri,  ui  iBquum  ernt,  sibi  ac  suis 
S,  Fellx  sermre  dehult.  Parfe.s  llfx  allqunmdiu 
requieverlnt  In  dlrta  ercfesla ,  posfea  vero  intra 
nrhem  in  ecclesiam  catliedrafem  translatx  fuerint. 
Qu.v  transfafio  quando  et  per  quem  faeta  sit  expi- 
sriiri  non  potiil. 

51.  Inveni  autem  in  eccfesia  catfiedraU  Terra- 
cln.v.  SS.  martgrum  rrfiquias.  Primo  sub  aftari 
majori,  si  Inscriptlonl  fides  est,  requlesrunt  corpora 
SS.  MM.  Caesarii,  Juliani,  Feficis,  EuseUi.  Verum 
affl.ca  muro  marmorea  fnhitfa  testatur  raptas 
fiiuc  sarras  reliqulas  In  (piodxtm  sacr.lfo  fuisse 
ahscondltas  ac  postmodum  Terracinam  refatas. 
Direhat  mihi  quldam  sacerdos  nihU  prxfer  pulve- 
rem  ferreuum  ac  vesfium  fragmenta  fuisse  reper- 
fiim.  Jn  fnbidn  ncriptum  erat  : 


FRANCISCUS  ANTONIUS  MONDELLI 
CORPORA  C/ES.   ET  RELIQ.   PATRO, 
EX   FAMIL.  ASSORATI   SACELLO 
RESTITUIT.   ANNO   1807 


AUKTORK 

G.  V.  H. 


in  vcrlfniii 

eitra  urbfin 

i-fpositx ; 


E 


parsadfiuein 
ecclenia 
Ctttlifilrali 
servata,  et 
aUera  in 
sacello 
domestico 

comitis 
AnlondU. 


\  IV.  Do  SS.  Ciesarii  et  Juliani 
reliquiis. 


rrrrnrlnx  uti  gloriosi  rertaminis  trlumphum, 
itn  prlmnm  sncrorum  ossiuiu  sedem  snnrtls 
slnil  marfgres  consccufl  sitiit.  Corpora  enim 
anctorum  martyrum  collegit  quidam  servus  Dei 
[ui  cum  ipsis  habitavorat,  et  sopelivit  noctu 
niocojuxta  Terracinam  civitateni  die  kalenda- 
um  novembris.  Ita  Acta ;  Juxta  quos  martijres 
drm  serrus  Dei,  qui  Ipsos  fumidaveraf,  una  cum 
^u-lirl  preshijfero  Ipsipaucis  post  dlehits  marfijrio 
iffecfl,  a  sancto  Quado  sacerdote  Capuano  sepulti 
unf.  Dr  iflo  prlinx  srpuffune  loco  Dominicus 
intoniiis  Contatorl,  flhro  V  Hisforlie  Termd- 
lensls,  cap.  14,  sequentia  scrihit :  Locus  ubi  prope 
rerracinensium  urbom  inventus  est  orans 
X  Eusebius  prope  corpora  sanctorum  martyrum 
^eesarii  et  Juliani  credimus  esse  illum  eunidem 
n  quo  nunc  exstant  vestigia  ecclesi*  vcteris 
^.  C^sarii,  alias  sancta?  Marise  in  Varano  nuncu- 
^atffi.  In  ea  autem  nivonta  sunt  corpora  pnefa- 
orum  SS.  martyrum  atquc  aliomm  multorum. 
idooque  memorife  ergo  factum  est  ut  e  directo 
n  via  Romana  columnam  marmoream  striatam 


In  eadem  cathedrali  ecclesia  conservatur  pars 
brnrfiii  S.  Caesarii  in  pufeherrimn  theca  hrachU 
formnm  prsiferente.  Apud  comltrm  Antonefti,  iu 
eadem  urbe  Terracinensi,  vidi  in  saceffo  domestico  F 
capsam  argentenm  pufcfiro  opere,  munlfam  crij- 
staUo,  cardinnils  Anfonrlli  donum,  in  qua  conser- 
vantur  diio  magna  ossa  hrnchii  S.  Ca?sarii,  qu;e 
archlpreshgter  prxsens  mihi  testatus  est  esse  au- 
tfienflca.  Inslgues  afias  sanctorum  marfijrum 
reiiqulas  non  inveni  Terrnclnx. 

53.  Poinx  ypro  coryjws  S.  Ccesarii  una  rum  S.  poime  corpus 
Anastasii  requiescit  in  pulrherrimo  vase  sub  aitari     S.  Cjcsarii 
majori  hasdica^  Heleniana^  sirr  Snncfa:  Cruris  in     ''"1^1^^' 
Jerusalem,  ut  inscrlptio  testatur.  Quo  qiiando  trans-    ^  ^^j^^^" .,, 
Intn  fuerlnt  sanctorum  martyrum  ossa,  nemo  ex    j^,.,^,,arm. 
doctissimls  monnrhls  Clsferciensihus,  quorum  cura; 
hasiflca  tradlta  est,  ine  edocere  potult.  Opinlo  eraf 
Cartfiusianos,  quorum  tunc  ecclesia  erat,  omnia  se- 
cum  documenta  abstufisse;  quai  investlgare,  turba- 
tisjm-Urbemhihfiofiiecis  monasterioritm,  non pofui. 
Fortassis  in  Lateranensi  archivo  latet  aliquid ; 
verum  adeo  dlfficiles  habui  istiifs  eccleslx  viros  ut 
omnes  conatus  mei  In  Irrltum  cesserint:  solo  et  umco 
exemplo  in  Urbe,  cujas  doctissimos  viros,  hlhtlotfie- 
carum  atque  arcfuvonun  prxpositos,  Cardlnafes 
doctissimos,    ipsum    etlam    summitm    Pontificem, 
benevolos  fautores  studiorum  meorum  iiahul.  In 
soio  capilulo  Laternnensi  laborandum  fuit,  et  la- 

bore 


i 


9G 


DE  SS-  C^SARIO  DIACONO  ET  JULIANO  PUESBYTERO. 


AUCTORB 

G.V.H. 


t}isiquod  i» 

sacello 

S.  Laurentii 

servatur 


nJiqua  parn 

brachii,  rt 

ColoH  isE 

altera  pars; 


cajtut  vero 

mansit 

in  ecclesia 

S.  Anastasise. 


hore  irriio.  Ne  ipsa  quidem  pretiosissima  S.  Ctesa- 
rii  Acta  ex  anf/quissiino  ijjsonan  Passionali 
conferre  licuit.  Qitod  Jusli  (loJoris  mei  festijndiiiiim 
hic  consignare  mhti,  ne  postea  prudens  lector  mire- 
tur  iitfer  phfrima  Actorum  exempiaria  Latera- 
nense  Hon  nuincrari. 

53.  In  saceUo  S,  Lattrentii,  quod  sancta  sancto- 
rum  vocatur,  inter  sanctoruni  reHqidarinn  iiinu- 
mera  cimelia  brachittm  S.  Gtesarii  conserrari  Jegi- 
tur  in  pagellis  quas  ibidem  prostant,  reUquiarum 
indices  continenfibus.  Veruin  utrum  hic  prefiosus 
thesaurus  adhnc  conservctur,  iion  sine  causa  qua;- 
ritur.  Joamies  enim  Severanus,  in  libro  supra 
cifato  (1)  patatium  Lateranense  describens,ubi  ad 
sacellnin  S.  LaurentH  quod  sancta  sanctormn 
dicitur  pervetiit,  eo  modo  loquitur  ut  sitsplcio  oria- 
tur  Caesarii  brachium  auctoris  attate  jam  fitisse 
deperditnm.  In  tertio,  inquif,  altari,  sancto  Lau- 
rentio  dedicato,  erant  atiquot  carbones  martyris 
hujus  sang:uine  tincti...  brachium  S.  Ca,\sarii,  etc. 
Videfur  iiaqiie  loqui  dc  feiupore  prxttrito.  Et  re- 
vera  magnam  dubitandi  rationem  affert  sHentium 
Panciroli,  qui  S.  Coesarii  brachium  in  illo  sanctita- 

B  rio  eonservatum  non  receiiset.  Moiiet  hic  auctor, 
postqttam  aliquot  reliquias  enumerarit ,  cetera- 
rum  non  jjotuisse  ae  habere  plenam  certitudinem, 
eo  quod  anno  1527,  direpta  lioma,  milifes  reliquias 
abstuleritit  (2).  Maraiigoni  ttimen  (3)  S.  Cajsarii 
hrachium  commemorat  dicens :  In  capsa  ebui"nea... 
brachium  S.  Coesarii  martyris. 

54.  Quidquid  est,  integrum  certe  brachinin  apud 
sancta  sanctorum  7ion  consermtur,  quum  Alexctn- 
der  II ponfifex  inaxiinus,  anno  ab  incarnatione 
Domini  post  millcsimum  scxagesimmu  nonum 
septuagesimo  vertcnte,  Caesarii  brttchium  S.  An- 
noui  Coloniensiuin  aittistifi  dono  concesserit,quod 
S.  Anuu  pnsuit  ColoniEe  in  ecclesia  S.  Georgii  (4). 
Utriiisque  hrachii  S.  Ccesarii  reliquix  ita  distributx 
sunt  ut  unius  integri  ossa  integra  Terracina  debito 
cum  honore  conservet,  alterius  itna  pars  Bomse, 
altera  sit  concessa  Colonix.  Ne  tpti^  ridiculam 
objectionein  moveat,  quam  inepfo  ignorantium  ho- 
minum  risu  ha^retici  atque  iinpii  homines  obfrii- 
dere  soleitt,  meminerit  eruditus  lcctor  ecclesiastico 
sermone  ubl  de  sanctorum  reUqitiis  agitur,  totum 
ssepe  jioni  j>ro  paffe,  ef  eorpus  ibi  dic/  requiescere 
nbi  pars  coiporis  etiam  parm  reperifur,  ita  quoqiie 

C  brachi^imuhiparsbrachii^X)es  uhi pedis  pars.  Qnai 
monuisse  superracaneum  videri  fas  craf,  nisi 
recens  auetor  coctam  tot/es  cramhen  reeoqitere 
statuisset. 

55.  Jam  agendum  esf  de  rnpite  S.  C^sarii,  qitod 
a  reliquo  coipore  a  mitJtis  retro  secuJis  separatiiii 
conservatum  fuit.  Quando  sanctissimum  caput  a 
corpore  fuerif  separafum,  non  Uquet.  Pufo  famen 
id  facfum  esse  quum  S.  Bernardus  liomai  cersare- 
tur  tempore  Innocentii  II  pop3^,  ejustjue  anno  9, 
ab  incarnatione  Domiiii  1138.  Ita  enim  refert 
auctor  VifijE  S.  Ben/ardi  Jib.  /f,  cap.  1 ;  Rediens 
aulem  pater  sanctus  abUrbe,  ex  sanctorum  apo- 
stolorum  martyrumquo  corporibus  xeniu  secuiu 
retulit  pretiosa,  liaud  inodicuui  hunc  slbi  repu- 
tans  fructum  esse  laboris.  Inter  qu®  B.  Caesarii 
dcnteni  quonam  modo  receperit  memorandum. 
Cum  enim  iutogrum  ei  praidicti  martyris  caput 
exhiheretur  ut  tolleret  inde  quod  vellet,  dari  sibi 
petilt  dentem  unum.  Frustra  vero  aliquamdiu 


D 


Dnis  htiic 

arulaus  a 

S.  Benmrdi) 

>n  Galliam 

nUatus  esf; 

densnJlp)- 

datum  nbbatix 

Crt/iitiF 

Perrnlvt. 


fratres  qui  cum  eo  vencrant  laboranfes,  conees- 
sum  sibi  trahere  penitus  non  valcbant.  Fractis 
eorum  cultellis  duobus  aut  tribus  quos  applicue- 
rant,  nihilominus  adhuc  dens  immobilis  porma- 
nebat.  Tum  ille  :  -  Orandum  nobis,  ait ;  ncc  enini 
haberc  possumus,  nisi  martyr  ipse  concedat.  „ 
Facta  denique  orationc,  reverenter  acccdens, 
incrcdibili  facilitate  duobus  tulit  digitis  quod  fer- 
reis  ante  moveri  non  poterat  instrumenlis.  Mmtet 
itaque  certum  capuf  spparatitm  Beniardo  fuisse 
obJatum.  Caput  illud  sancUssimum,  trauslato  in 
basilicam  IleJenianam  coiyore,  mansit,  si  Panci- 
rolofides,  in  eccJesia  S.  Anastasia;;  ifa  enim  Jego  in 
indice  reJiipiiarum  iu  fine  lihri  saipe  citati,  cui  iitu- 
Jus  Tesori  nascosti,  etc 

5G.  Dens  igUur  itnus  ivit  in  GaJJiam  vuin  .<(ancfo 
Bernardo;  aUus  dens  dono  dafns  fuit  ahbatia; 
Cnjptx  Ferratx,  fuitque,  uti  ab  HUs  monachis 
audivi,  non  tantum  ciim  honore  conscrvtttits,  sed 
efiaw  donis  cwJitits  datis  iliiistris.  Sitnt  prxterea  in 
variis  Jocis  reJiquiarum  S.  Caesarii  minutse  parti- 
cuJb,  quas  recensere  Joiigum  foref  atque  impeditum. 
Potest  quaii-i  hoc  Joco  qitid  de  S.  Juliani  reUquiis 
factum  sit.  Constat  utriusque  sancfi  martyris  Cse- 
sarii  et  Juliani  corpora  Bomam  Terracina  avecta 
fuisse.  At  deinceps  soJiiis  Cassarii  meinoria  durare 
videtur.  Opiiwr  utriusqus  sancfi  sacra  lipsana  ita 
tandein  commixta  fuisse  ut  discerni  uira  vtriusque 
ossa  forenf  vix  aut  ne  vix  quidem  posset  :  quare 
sub  uno  Csesarii  nomine  ittriusque  corpus  in  eccle- 
sia  Sanctx  Crucis  reqtiiescei-e  puto. 


§  V.   De    niiraculis  sanctoruni 
Csesarii  et  Juliani. 


PJurima  apud  sanctissimorum  marti/rum  sepuJ- 
critm prxstitacccUtus  fuisse  benefidaquuin  Ter- 
racinx  adhuc  requiescerent,  ex  ipsorum  Actis 
discimus.  Ita  enim  Jeglmus  .■JJln  oratione  eorum 
beneficia  praestantur  usque  in  priesentem  diem. 
Quai  benefcia  quamquam  non  recensentur  nomi- 
natim,  credi  fas  esf  sanafiones  i^orporum  fu/sse 
afque  animorum,  energumenrjruin  Jiberationeiu 
atqite  aJiahujusmodi  qua  ad  honorandos  sanctos  F 
suos  cJemeiifissimus  Dcus  per  sacra  ipsorum  U- 
psana  operari  coiisuevit.  Atfaineu,  qitum  singida 
ignoremus,  ea  suh  genernU  Actorum  testimonio 
prseterire  cogimur .  Primum  beuefeium  citjus 
accuratam  descriptionem  accepimus,  Jiberatio  est 
GaJlx  ab  inhabitante  ac  vexante  dxmone;  cujus 
reJationem ,quam  ex  instifitta  superius  dispufafione 
Jeetor  noverit,  iiifra  Jcgendam  dabimus.  Post  iJJttin 
sanationein  inulto  secuJorttm  tractii  nihiJ  quid- 
tpiam  de  miraeuJis  S.  C-JdSO.vn  perscripfuin  inve- 
nimus,  nec  inuJfa  dfineeps  itsquc  In  hunc  dicm,sed 
dito  vel  tria  omniiio.  Esttpte  noiatu  dignum  in 
Galla  sananda  duos  ccelestes  viros  oeeupari ,  nil 
duhlum  quln  unus  Ca^sarius,  alter  sit  Julianns,  In 
reUipns  vero  soUus  mentionem  fieri  Ceesarii. 

58.  Priinum  ttaque  Ci^sarii  miracitlum,  cujus  , 
memoriain  historia  eonservaf,  Roinx  accldit,  pon-  iiKcm/iin" 
tifice  Alexandro  II  aut  circiter.  Cujus  oecasione  ea-stiiirtutu, 
S.  Anno,  ut  sitpra  retuUinus,  sancti  marfyrishra- 


GuU" 

A  nyusta 

a  rfxatioiif 

dwmonis 

lilicrata ; 


lll7(t 


rtt 


(1)  Memorie  sacre  Gic,  p.470.  ~  ii)  Tesori  nascosti  01 
fiow(«,  regione  II.  ecclesia,  XIl,  Ronue  \(r£i.  —  (S)  Istoria 
della  cnpiiflia  di  Scii    Lorenzo,    p.  i%  Homa-   17t7.    — 


(■t)  Cfr.  Vil.  Annonls,lil),  I,  capp.  33, 34, 35,  ril.  intra,  nuniin. 
58,  Di). 

eiiiuni 


UIES  PUIMA  NOVEMBHIS. 


07 


^hium  a  pondfice  (hnio  nccepit  Coloniam  transfe- 
'eiiilion.  Citji/s  niimrnli  nnrrnlioiwni  ah  ipso 
lanctisninio  arcliiepisrojio  Antionc  fnrtovi  liitr  inse- 
•imiis,  monentes  lectoreni  nf  in  iinn  nnrrationr 
fi/plrx  oiisrrvel  niirariihnn,  iintiin  qiiod  S.  Ainio 
larrai  lioinx  arridissr,  rerorato  ad  rifaiii  Aiidrra, 
ilteriim,  exstinctum  precibns  incendium  : 

Illc  (S.  Anno),  nc  quas  cx  Italia;  divitiis  npes 
ulvcxci-at  sua;  sedi.s  concivibus  ininus  conimu- 
licasset,  elegantis  artificii  capellam  templo 
H.  Gcoi-Kii  contiguani  instruxit,  reponcns  in  ea 
|und  a  Ronia  dctulerat  dignuni  venoratione  mar- 
yris  GEEsarii  braehiuni.  Quam  ut  apostolici  nonii- 
lis  dignitas  celebriorem  redderet,  in  lionorem 
5.  -lacobi  sacraturus  cam  vencrabilis  pontilcx 
nmi  populo  proccssit ;  et  eccc  vorax  ineendium, 
'o  jam  ut  mos  cxigit  infulato,  repente  clvitatem 
/ersus  orientem  invasit  minaciter.  Tunc  turbis 
id  ejus  extinctionem  sese  certatini  subtrahenti- 
™s  et  episcopuni  vlx  paucis  cx  tam  itnmani  quee 
■onfluxerat  multitudinc  septum  rclinquentiljus, 
lle  tanti  nia?stus  impcdimenti,  cum  caput  infra 
inanus  veclinans  paululum  resedisset ,  quasi 
lesponso  divinitus  accepto  :  Non,  inquit,  siix  vir- 
'iifis  vini  irjnis,  qni  fra ude  malifiosi  serpentis 
"inersit,  in  periculnni  aliquod  Iiujus  urbis  Iiodie 
')perabitur;  tantnm  plebs  e.x  Iioc  secura  redeat,  ut 
in  ronsccratioiw  fiHa;  inatris  nosfrx,  sanrfa'.  srHicet 
Ecrlesix,  heneplacituin  Doinino  niinisterii  nosfri 
oersolvanius  obsequiiim.  Protinus  reverso  populo, 
flainnia  nlhilonilnus  cmoriens  defecit.  Itaque 
jiixta  ritum  Institutionis  ecclebiastlci^  cunctis  in 
ricdicando  saccrdotem  prosequentibus  alacriter, 
abi  tempus  cxpetiit,  eminentiorls  loci  petens 
iipicem.  mellifluis  et  compunctione  plcnis  exhor- 
tationibus  circumstantes  alloqui  ca3pit  ;  cum 
rcpente  per  insidias  invldiosi  hostis  edax  denuo 
consurgens  ignis  turbationem  non  minimam  sacri 
verbi  auditoribus  incussit.  Quos  forti  commoni- 
tione  nc  loco  moverentur  retinens  eplscopus, 
onmibus  in  periculis  primum  asseruit  esse  prjesi- 
dium  laudibus  Ghristi  nullum  prseponere  perlcu- 
lum;  ipsos  oculis  inspicere.  si  tantum  starc 
deliberassent,  quam  velox  nemine  obsistente 
furentis  incendii  fieret  interitus.  Adhuc  eo  talia 
prosequente,  cum  nonnullis  extra  facientibus 
caeteri  vcrbi  Dei  reverentlam  habentes  gradunt 
fixissent,  adspicientibus  cunctis,  velut  inundatione 
desuper  fusa,  in  mnmento  temporls  totus  oppres- 
sus  est  ignis,  et  ad  majorcm  Ghrlsti  gloriam, 
regnante  non  minimum  super  eos  incendio  quos 
ardor  avaritiie  non  passus  est  in  audiendo  sacer- 
duteni  perdurarc,  II  qui  verbls  cjus  assensi  fue- 
rant  ne  levis  quidem  scintillje  vestigium  in  oinni 
supellectili  sua  repererunt.  Unde  matcriam  di- 
rendi  sumens  episcopus,  in  longum  protraxlt  ser- 
monem,  multa  de  diemonum  insidiis,  multa  de 
Oci  clementia  disserens;  fincm,  non  initia,  in  chri- 
stianis  quseri;  ca^terum  ct^^pisse  bonum  nec  per- 
lccisse  non  modo  nulli  mercedi,  sed  et  suppiiciis 
nbnoxlum  atfirmans.Postrcmo  In  extolleiidis  san- 
ctorum  laudibus  inunorans,  hoc  rclatione  dignum 
functis  suspirantibus  annexult  : 

oO.  In  urbe  Roina  vir  quldam  Andreas  uomine 
non  opere,  divitiis  et  vit;e  delitiis  affluens,  laxse 
conversationis  amplam  terebat  viain,  animam 
oneri,  corjjus  habens  voluptati,  cui  pra^ter  nomcn 
christianitatis  et  cinortuam  Jidem  christiame  rcli- 
gionis  nihll  inesse  vldebatur,  excepto  quod  beato 
Giesario  martyri  devolus  ccclcsiam  cjus  cum 
r.ereis  frequentarc  solebat.  Hic  generali  mortis 
conditione  pr6eventus,sero  sui  po?nitens,  ultimum 
Novenibris  Tomii-s  L 


offlavit  spiritum.  Nec  mora,  corpus  feretro  com- 
posilum  llentium  et  plangentlum  amicorum  trlsU 
ambiebaturobseiiuio,  sepulturam  cjusob  qutedam 
impedimentaindiemalterum  differcntium.  Itaque 
prnltactis  ad  inedium  noctis  excuhils,  altn  silcntio 
cunctis  altoque  sluporc  pcrfusis,  rcpentc  feretrum 
moveri  coepit,  elevansque  caput  qui  jacebat  exa- 
nimis,  cutn  undique  circumspiciens  ampllorem 
videntibus  leirnrcm  incussisset,  fugju  prfEsidium 
nonnullis  arripientibus,  onmibus  vero  pariter 
mentc  consternatis.  in  feretro  rcsedit.  Intcrim 
prudpntioi-es  fiduciam  pauhilmii  resumeulcs,  a 
longe  qulbusdam  subsistentibus,  propius  acces- 
serunt,  et  intuito  diligenter  bnmine,  quid  rei  con- 
ligisset  sciscitati  sunt  ;  utrum  phanlasiis  diaboli 
iuderentur,  an  insueta  mortalibus  lege  ab  inferis 
redivivus  emersisset,  vd,  quod  magis  crat  in  sus- 
picione,  langnoris  imtnanitate  pro  mortuo  habitus, 
oculos  lantum  intucntium  fefellisset,  cseterum 
vitam  plcne  non  amisissct.  Ad  haec  ille  graviter 
suspirans  :  Non,  iiiquit,  siinulata;  sed  rera:  inortts 
ivridi  sortem;  at  iwo  perpetua;  inortis  sentenfiani 
et  in  anima  et  in  corpore  proh  dolor!  luerein,  si 
Czsarii  martyris  Deo  digna  non  intercessisset  snp-  E 
pl.icatio.  Subjungensque  secundum  tenorem  inter- 
rogantium  ubi  tuisset,  quid  vidlsset  ot  qualiter 
rediisset,  exposuit  dicens  :  E  corpore  violenter 
ejcrt.iis,  ad  terribile  niniisqiir  jiarenditiii  Christi 
solinin  diicebar.  Ihi  circumstanfihus  cum  tremore 
inillihus  nnr/elorum,  ef/o  miserrimus  conscientiie 
reits  ner  ociilos  in  quemqiiam  illnrniH  snpplex  aftol- 
lere  p^rxsumrbain  ;  sohunnwdo  disfricti  jiidiris 
tristem  sententiam  accipiens,  a  teterrimis  et  horroi-e 
plcnis  dxmonibus  ad  xternx  dnmnationis  lora  tra- 
hrbar  absque  inisericordia.  Pectusque  feriens  ac 
nimis  flebiliter  ingemiscens  :  lllius,  inquit,  horx 
miseria.  nidlis  ditjne  exponenda  verhis,  mei  rordis 
niemoria  nuinqnam  elabitur.  Cumque  ine  fienfriu 
procacissimi  dsemones  caehinnantes  meisque  casi- 
hiis  insulfanfes  ad  perditionem  atrociter  iinpeUe- 
rent,  preciosus  martijr  Cxsarius,  nieis  ralamitafi- 
hus  pie  commotuSj  cum  favore  sancfx  Dei  (jenifricis 
Marix  sanctorumqite  apostolorum  ef  martt/ruin 
procidit  aiife  Dominum,  culiieruin  suorum  sfiij- 
mata  demonsfrans,  et  dicens  :  0  clemcnfissiine 
Domine,  fremendi  nominis  tiii  causa  Iwer  quondain 
libmter  excepi,  nec  erat  in  his  perferendis,  liretcaro 
gemeref,  ulla  reluctatio  mrntis,  dummodo  tenipora-  F 
liiim  tormentorum  asperifate  corpus  seinel  eneca- 
ium,  nullis  deinceps  trisfitia:  stiinulis  vel  animain 
vel  corpus,  tc  pra-side,  afficrret.  Quid  itnquc,  tr  qiii 
pius  es  inspiciente,  nocis  doloribus  in  corde  denito 
preinorY  Ecce  qui  meo  credulus  patrocinio  vitam 
suam  mihi  commisit  ex  infrgro,  prxreps  iinpellifur 
ml  inferos,  jainque  merito  sfultitia'.  nrguitur  qui 
nina  spe  sedurfus  ,ne  cohierit  ut  vitx  sux  guberna- 
torein,  quein  iii  levigandis  saltein  suppHriis  habere 
nonpossif  interressorein.  In  his  loribiis  eu  rnrain. 
Christo  rege  jacente,  piissim.a  Dei  genitrix  Maria, 
cum  reliquissanrfis  sr  ndjungriis,fih'uin  rf  Dnmi- 
nuin  suum  ad  i-oluntatem  mnrfgris  sui  ficxif.  Prr 
ritjus  imperium  pessimis  dxmonibus  ereptits,jam 
reitia:  seiurns  et  rifa;  rorpiis  nd  hoc  rcindurre  jus- 
sus  sum  iii  his  rognitis  nnusquisque  sua;  saluHs  .svj/- 
licifior  reddatur.  Hiec  bomine  perorante,  cum 
adstantes  stupor  invaderct,  collegit  se  super  ferc- 

trum  et  obiit. 

00.  Tcrtlum  auf  quarfum  mirnculum  cllo  quiid 
S.  Bernnrdo  contigif  apud  snnrfi.ssimi  murigris 
cnput,  qiiuin  nnllis  antea  instrumentis  evellendus 
dcns  post  fusas  ad  mntigrein  preccs  leri  fadni 
digiforuin  sponie  ccderet ;  quod  supra,  ithi  de  rcli- 

13  quiis 


C.  V.H. 


DE  SS.  GiESARIO  DIAGONO  ET  .lUMANO  fRKSRYTERO. 


98 

AHCTonK  qi'iis  egimus,  ipsius  Beniardi  Vtfx  aucfnris  rerhis 
G.  V.  H.  relatum  indp.  Praeter  hxc  iiihil  hahemus  quod  refr- 
ranius.  Fuit  tamen  magna  apiid  mcrum  ('.lEsarii 
sepulcrum  Romss  inpalafio  signorum  frequenfia; 
legimvs  enim  in  relafione  p}-imi  niiraculi  ijuod 
iranslationi  Bomam  occasionem  dedif :  Qui  lociis 
usque  hodie  multa  luirabilia  divinse  gratise  prpp- 
fitat. 


§V1.  Oe  c-ultu  SS.  Ctvsarii  o! 
Juliani.  Eorunidoin  ofliciiun 
a;ncouni. 

(.idtus  celeherrimorum  martymm  qiiam  fumt 
atitiqtius  etquaqnamrsum  diffusus  inde  ma.rime 
ipafef  quod  rix  ulti  .'iint  sanctorum  fnsfi  auf  mo- 
numenfa  quse  Juliani  ae  CgesiU-ii  menfionem  non 
faciant.Singula  enunicrurelonguni  foret  et  inutife ; 
quapropter  hxc  pauca  sufpciunt.  Marti/rnlogii 
Hieronijmiani  varia  exemiiiaria  cnm  reliquis  Cit- 
B  sariuni  ceJehrant  ar  .luliaiiuni.  Mnrtgrologium 
parrum  Honianum  ufriusque  meminif.  Ado  iiou 
fantum  eos  commemoraf,  scd  ipsn  .^anetorum  Acta 
cmiiracfa  exhibet.  Vsuardvs  more  suo  Adonis  con- 
traetum  eUigium  erhihef.  Beda,  Rhahnnus,  marfij- 
rologium  Fuldense  ef  plurinia  alin  SS.  Ci3R:i^ariuni 
ac  Julianum  celehrant.  Quibii.^  coronidem  impo.^uif 
Martqroloqium  Romanum  lcalendia  novemlfris 
seqnenti  elogio  :  Tarracinie  in  Campania,  natalis 
sancti  Caesarii  diaconi,  qui  diebus  multis  in  cuslo- 
dia  macoratus.postca  cum  sancto  Juliano  presby- 
lero  in  saccum  missus,  in  mare  pnecipitatus  est. 
63.  Prmipnas  diversarum  regionum  bibliothecas 
lu.^itrnrimus;  vix  ullum  reperimus  passiouale  quod 
mnrfyrum  nostrorum  Aeta  non  eontineret.  Lnugis- 
simam  seriem  plus  quiyiquaginta  codicum  infra 
fradcmus,  inde  a  seculo  nono  SS.  CiKsarii  ne  Juliani 
gesta  referenfium,  ex  Belgio,  Gallia,  Italia,   Ger- 


mnnia.  Ncerlandin  nfque  nliis  regionihus.   Vnde   |> 
sanctorum  glorin  ae  culfus  longe  lateque  diffusus 

quam  maxinie  elucef. 

m.  Xcr  latinx  linquxfermlnlsipsorian  coarcfn- 
tur  rulfus  ac  houor  ';  apud  grtecos  etiam  celehran- 
tur.  hiter  eos  vero  qui  Ctesarium  ac  Julianniii 
insiqnis  rulfus  honore  nuxerunf,primum  ncprxri- 
puum  sibi  lorum  vindicant  Hnsdiani  nionachi  eoih 
stitufi  in  Italia,  maxime  vero  in  Urbe  et  in  snn- 
rtissimo  monnsfcrio  S.  Marix  Cn/pfS!  Ferrata-. 
liasilianorum  monachorum  celeherrimn  abbafia 
fuit  apud  S.  CjEsarium  in  palafio  Roma;  rujus 
.^uprn  meminimus.  Quorim  monarhorum  nrefa 
fuissi'  videfur  ninoris  neressitudo  cum  S.  Nili 
discipidis  Cryptx  Ferrafa.:  inonaf^ferium  inrolenti- 
bus.  Quo  farfum  esf  ut  Baiiholomants  Junior,  vir 
sanrfissiiuus  nc  hgmmologus  nidli  laude  secundus, 
in  honorem  SS.  Ca.^sarii  ac  Juliani  egregios  compo- 
suerit  hi/mnos  quos  exipsis  Crgptx  Ferratx  eodi- 
ribus  descripfos  ac  per  nos  aeruratissime  collatos 
daturlsumus.  Ingenfi  sane  Ixtifiahxc  sacra  cinie- 
lia  aceepimus,  summopere  gaudenfes  grxros  inge- 
nium  hijmnidirum  in pr.rclarissimorum  marfgrum  ^ 
latinorum  gloriam  impendisse.  Etenim  uti  in  ^- 
profanis  ita  in  saeris  valef,  quod  Grajis  ingenium, 
Grajis  dedifjion  uiiquc  musa  sed  Deus,ore  rotundn 
loqiii.  Si  enim  grxcorum  facundiani  in  ceU-brandis 
snncforum  laudihus  eum  latinorum  haglologia 
comparns^  pallct  ac  squalet  illico  tofius  Hnguas 
lativ3!  eloquentia,  ac  Grsecorum  sidns  fulgef 

velut  iuler  ignes 
Luiia  minores. 

Mnximas  ergojure  ac  merifo  gratiarum  actioncs 
persolro  clari.^simis  inris,  quorum  amicitiaglorior, 
qul  thesauros  suos  larga  nianu  in  SS.  marfgrmn 
honorem  niihi  rommunirarunt,  quoruni  nomina  In 
perpetuum  grati  aninii  testimonium  hic  consignota 
relinquii,  Josejiho  Cozzx,  monasferii  Crgpfx  Fer- 
ratx  abbati,  atque  Aufonlo  iiocchi,  ejiisdcnt  niona- 
nferii  bibliothecario. 


OFFICIUM  GR^CVM  SS.  CJESARII  ET  JILIANI 

^x  codice   Crgptoferrafensl  Nill   II,  secidi  XII,   memhraneo,  follo  parro,  signafo  1.  a.  111,  auetore 
Bartholomxo  Juniore ;  cnjus  nomen  tu  margine  adscrihltur,  et  format  .'<lngulis  litteris  acrostichida  xo-jv 

OeOTOxJwV,   (pm  eSt   B3(p6oXo|l. 


C 


KaLENDIS    NOVEMBHIS. 


M/.v    .\o;|;.?c',o;   £',';   tt.v   a'. 


Vespere  canon  sancU  Caisarii  toni  obliqui  IV,         Tr,  zTirspa  xavwv  toO    avLo-j   Kaiffapiou,  -/^/o; 
sub  acrostichide  :  Illustrem  celebro  Caesarium  ex     rz),.  o',  csowv  y.y.^o-j-^yyyj,  ■  Tov  x).£w6v  ■jij.vw  Kx. 
corde.  Bartholonifei  (junjoris),  (rapiov  Trpo-ipovw;,  Bapf)[oXo[xa' o-j  -roO  viojj. 

't}o>,   a'.   Y|'/o;   -)..    Z'.    'Ap|J.aTV.a-Y,v   *l>apa(ij. 
T(j  TO'j  Xo-.TTou  A5"Aa|j,7rpja'|Ji£vO(;.Evoo;e*ULaoT'j; 


Ode  I  in  fono  ohliquo  IV  :   Auriijam  Pharnonis. 

Tu  qui  Christi  fulj,'idus.  f;loriose  uiartyr  Csesat  i, 
adstas  tluono  cum  angoloiinn  ordinibus,  amorc 
te  hononmtes  ac  sanctam  tui  memoriam  a^ontcs 


('      Ka',Ta3L£", Tzape^rfiXw;  Opovw  ^uv  avyeXojvTacsT'. '". 
s      T0'j;    TioOcd    7E    yEpaipovTa;    ■''    xal    rV,v    ^eiav    ioj 
prccibus  tiiis  libcra  a  tcntationibus  ac  tribulatio-     {AVY)p.Y,v  iTi-.Te/.o-Jvra;  TipeTSsia'.!;  loj*  rjcy.',  -£'.paT- 
''  [jitov  T£  zai  0).'>]>e(ov, 

"Opfjpo;  ^c£av/|;  voYiTo;.  Ka-.Tap',£-'j  -ry.oTo;  JjaOj- 
TaTOv  "  Sa',[jLOv',/.ri;  7:AavY|(;  aTtEXa'Jv(ov  Xa|ji'[;£7'. "'"  ty,; 
Upa;  aOAYiaeto;  ■■".  y.al  ■ui.atwv  ra?  xapo^la;  twv 
e-jfreSw;  dv'J|JLvo'JVT(.)v  ie''''  H-xju.y.-y.  ),a'A7T0'jva;  'v/.r~- 
Tore, 

Nio;,  (l)pa',o;,  euT^pETfVi;  o-.dxovo;  "t(jv  |a'jtty|3{(i)v 
\p'.TTOJ  ■■"dvaoei.yOE',;,  'ivTOj;  dfjXYjTa  Ka'.Tdp'.£*,  Ta; 

evavE-r;   xaTET^a-jTa;  '^'  tijv  EiJotoXwv  Ojo-La;    y.a'.   ty,; 

tatis  illustrasti  dogma  adorandum  per  tines  orbis,     Tptdoof;  iTpdvwo-a;  -  oovjxa  to  uziz-zh-i  h  to^;  TripaT',. 


nibus, 

Aurora  apparuisli  intclllgibilis,  Caisari.  caligj- 
neni  prolundissimam  diaboHci  erroris  cxpellens 
lulgoribus  sancti  certaniinis,  ct  iidelium  corda 
pie  te  cantantium  iniraculis  iUustrasti  undKiue. 

Juvenis,  puIcher,decorus  minister  mysterioruni 
Christi  constitutus,  overeathletaCiesan.tecisti  ut 
desinerent  cxecrandre  idolorum  hostia;,  et  Trini- 


Gloria. 

Ornatus  certaminum  stigmatihus    et  pm-jm- 
ream  porlans  vestem  tuis  sanguinum  fiuenti.s  tin- 

ctam 


Kexot|j.y,jjisvo;    to'^;    T(ov    dOAojv   TTi"jj.aTL  ■''  v.y.'. 
:op'5'jpioa  (iop(JJv  '^  tcC;  T(iJv  alfj-d.Ttjav  p£'!0pO',;  fie6ap.- 


DIES  PHIMA  NOVK^iBHIS. 


\\\) 


6),wv*  xal  ToC;  TTLTTw?  avjjjivoJTt  ^e*  v£p.o'.;  D.aTjAOv 
Tai^s  7:oea6eia!.5  a-o'j. 

Kai.   vijv   ("le07d.it ',ov. 

BxTO;  ev  ooe'.  tz-j^-j-o^o^;,  Tiava-|'vE"",  Tipooi.etuTiajTe 
7e  ^'■'  ■  xa',  vap  TO  rtup  ^pepe'.;  ttji;  affTexTOu  (pua£Oji;'~,  xa'. 
peve'.;  axaTatf/exTOi;  * '  aXXa,  Seo|JLa'.,  Tia^  toc  t-7|5 
iLuvT,;  fAOu  xaTa!sAe;ov  *  xal  tov  vouv  ;a.o'j  'iWT-.aov, 
oeiTTCva. 

'i^Ori    y'.   '()    TTEpswffa;   -/.7-    apyac;, 

Aeojv  xaOaTrep  TreTio(.f)wf;  ",  Ka-.aapie  aO),o'.pdpe  *, 
iTaAeo);   Ttj)    TTaoitJ    ^TreTTTi;  ■^■.    o'.e)vevy(ov    tojv 


?■ 


^yQpu/  *  Ta  evay^i  (ipr.TxejjjiaTa  '*,  xa'.  toj  -•.v.^o-j 
OavaTO-j  Toj;  T:Xavo)[J.Evou;  ^buofjievo?. 

"Eytov  xapoiav  xaOapav  *,  tou  nvE*jiJ.aTo?  tou 
aviou '"  0Wf—f\0'.0'/  Traauaxap  evevou  ^'.  xal  TtTjv  Aoywv 
aou  [ji^oyXw  *  Te[xevTi  xaTELSay.aaf;  "  eww),'.xa  xal 
■K\'kvT\<;  OVTW?  TaOpa  |Ji'fiyav/,iJ.aTa. 

■|owv  Ae6vT'.o;  To  '.fwi;*''  ~o  aouTov,  aOXocfdpe'*,  to'j 
■jwTo;  as  Tov  u',6v  7:spt),3iA'];av''^,  TTii;  dTraTTji;  tT(V 
0E'.vT,v  *  6[Ji'!y).T,v  xaTa/.£).o',Tie  '*,  xal  tIj  Xp^.TTw  r-.T- 
[   TesJTa;  ■jloi;  '.pwTO;;  dvaoeoEi.xTa'.. 

Adia. 

Neuoi.?  T.fjLLv  Tov  ',)vaT[j.6v  '■"  xal  twv  7iTa',T[i.aT(»)v 
r>,v  Xu(TLv'%  7ro).ue)ee  Xpio-re,  xal  Tati;  7ipeToe'!ai.<;* 
KaLTopiou  Tou  Tot£ou '"'  T(i)  xd(i[JHi)  Tou  owpoufjievo; '* 
EiloTiVOv  xal  ^'a),-rjVTiv  TaiT?  ^xxAr.Tia'.!;  tou,  (i)?  eu- 
TTtXavyvo^. 

Kal   vuv   0£OTdx'.ov. 

"AxaTavoTjTOv  ^ttI  "'^to  Oauud  tou,  Oeotoxe  "^,  Tto); 
vevvat;  twv  7:p07taTdpa)v  tov  7:),dTTT,v  '^ "  xal  Hr).x^v.<:^ 
(o;  flpoTOV  ■*  Tov  /opTjyov  Tou  yd^.axTOt;  '■■,  xai  yipe',(;  ^v 
dvxd).a'.(;  Tov  TidvTa  ^epovra  h-fi^a-zi. 

Kd9!.T[jia,  ■fiyo<;  a'.  T6v  Tatpov  tou,  x-jp'.e. 

Ni.x-f,Ta;  dvopLxJ);  t(jv  e^^oo^Xuv  tyiv  TiAdvriv  *, 
eoe^io  iv.  0eou  twv  9au|jidTwv  tt,v  /dpLV  *,  xal  fipuwv 
'■d[jiaTa  *  6epa7:euei;  voTTipiaTa  '"■  ■  oOev  T-/,[xepov  tT|V 
Tcavayiav  tou  [jLvrj[ji'ov  6opTd^o[iEv  '*  xa'.  tt,v  TeT:Tr,v 
7ipotncuvou[JLeVj  KatTdpi-e,  xdpav  toj. 

'QOT|     0'.     Xu     [AOU     'V/U?,    XUpLE. 

"Op«po?  cpa-.opo?  '^  T\  [JLv/ifATi  Tou  dvaTei),aTa '*  £v  Ttji 

xdT[jL(j),  dy.e  Ka'.Tdp'.£  '*.  (puTaytjyeirdTraTav  ttjV  yriv  '■'' 

'■   x.aldTioo'.(jxeL''*oaLpiovLy.di;,[AdpTu;.  !^d).ayya<;'  *  xa-. 

-iOT,  fJepaTzeueL;  '*  T(dv   7:itt(u;  fieAo)oouvT(dv  ** '  T-^ 

ouvd[ji£'.  Tou  od;a,  c',).dvOpa)T:E. 

.\a6<;  t£7:t6;  '*  xal  lepo;  tou  xupLOU  tou  '*  /pTi[Aa- 
TLli^uv,  Up6v  dvLEpov'*  xaTaSaXtov  aOsvEi  (JeLxw*'',  t6v 
TT,;  Tzlarf.c.  jjluttt.v'*  *I>LppLivov,  fidpTu;  KaLTdp'.e*, 
Oavdtto  7:apaTie[ji7ceLs  ■^"  pi  pouAOfievov  xpd^^ELv '■■' ■ 
'{■fl  ouvdfjLE'.  Tou  od;a,  (p(.).dv()p(i)7:£. 

'Vtieo  o'jTo'J  '\  Updy.apTUi;  KaLTap-.e'"*',  0  oeTTioTT,;, 
6    ava6aAAO[jiEvo;  "^"    (pto;    w;    Lu.d:Lov    'jjaAfi^.xw; ' , 

VULlvdv    TE    ETTtOta  '*   £V   Ttj)   (TTaOltO     eTX£T:aTe  *   'f(OTL 

dv£x).a).^/,T(|)  "^",  euTE6(o;   }jLe).(i)00'JVTa  "^  '  T"?,  OJvdfxeL 
Tou  oo;a,  ■.:;.LAdvOp(i)7:e. 

Adca. 

.Mapfxapuya-r;  '"  t(ov  t(uv  OxufidTtov  ta  TiepaTa  '" 
■^puxTO)pE':TaL,  dyLE  Ka',Tdp'.e  ■* '  dWk  tou;  TtdO(|) 
Toj  T->,v  TeKrViv  ■^  [jlv/,[j:tiv  exTeXouvTa;  '■  xal  rViV 
')io-e[XT:TOv  '*  xdpav  tou  ^v  TiLTTe'.  TipoTx-JvouvTa;  * 
ay.d^^EL;  fio(ivTa;  *■'"  ■  T-f,  Syvdfje".  tou  oo;a,  ■f.la.-/- 
Opto-e. 

Kal   vjv   ©soTdxtov. 

■pdSoo;  dyv>,^-*  to'3  "leaTaL  ■>,  pXaT-JiTaffa*  dveoei- 
yO-^i;  dvOo;  (upoLdTarov  '*,  t6v  -iuTOupyov  7TdvT(0v  xhl 

Oeov 


ctani,  gloriose  Gaesari,  adstas  coriun  Domino  unl-       »x  m*.s. 
ver.sorum,    et  cum   fide   laudantibus   te  tribue 
misericordiani  precibus  tuis. 

Ad  Dei  Genitrinem. 

Hnbus  in  nionle  ig^nifcr,  purissima,  prsefigura- 
vil  te;  igneni  enim  fers  inconiprehensibilis  nnturjt; 
et  nianes  incorubusta.  Al  precor,  passiones  animae 
moir  comburas  et  mentem  meam  illumines,  do- 
niina. 

Oih-  III :  Finnfitts  nh  initio. 

Leonis  adinstar  confidens,  Gssari,  praeniium 
ipportans.  aniinose  in  staditj  stetisfi.  coarguens 
hoslium  execrabiles  supcrstitioiies  ut  ab  acerba 
morte  errantes  eruens. 

Ilahens  cor  mundum,SpiritiLs  Sancti  habltacu- 
hmi.beatissinie,  factus  es;  et  verbomm  tuorum 
vecte  delubra  solo  sequasti  idolorum  errorisque 
vere  putrida  machiniuuenta. 

Videns  Leontius  luinen  inaccessibile,  0  laborum 
praemia  ferens,  luminis  te  filium  circumfulgens, 
deceptionis  horrondain  caliginem  dereliquit  et 
Christo  credensfilius  lucis  ostonsus  est.  E 

(jloria. 

Tribuas  nobis  propitiationem  ac  peccatorum 
romissionem,  misericordissime  Christe.  et  preci- 
bus  Cresurii  sapientis  mundo  tuam  don;ms  pacem 
ct  tranquillitatem  ecciesiis  tuis,  ut  mi.sericordiie 
viscera  habens. 

Ad  Dei  Genitricem. 

Incomprehensibile  ost  prodiglum  tuum.  o  Dei- 
para,  ut  parias  progenitorum  crealorcm,  ot  lactes 
ul  nwrlalem  cmn  qui  ducit  lac  [in  tua  ubera],  el 
ieras  in  ulnas  omnia  ferentem  verbo. 

Kathisma  toni  I :  Sepidcrmn  fuum,  Dne. 

Devicto  viriliter  idolorum  errore,  accepisti  a  Deo 
miraculorum  gratiam,  et  scaturiens  sanationibus 
curas  morbos  ;  unde  hodie  sanctissimam  tui  me- 
iuoriam  celebramus  festo,  et  venerandum  hono- 
ranius,  C^sari,  caput  tuum. 

Ode  IV  :  Tii  rirfn.^  ineii,  Dne. 

Aurora  veluti  splendida  memoria  tui  surgens 
in  muiido.  sancte  Csesari.  illuminat  universani  tcr- 
ram,  et  expellit  diabolicas,  martyr,  phahmges,  et 
passionibus  mederis  cum  fide  cantanlium:Virtuti 
tuae  gloria,  0  aniator  hominum. 

Tempium  veuerabile  ac  sanctum  Christi  tui 
vocatus,  tcmplo  profano  dejecto  roborc  divino, 
crroris  sacerdotom  Firminum,  mai-tyr  Cassari, 
murti  transmittis  non  volentem  clamare:  Virtuti 
tme  gloria,  0  amalor  liomimuu. 

Pro  eo,  sancto  martyrio  functe  Cmsari,  Dumi- 
nus  indutus  lumine  ut  vestimento  juxla  psalnmm, 
nuduiu  te  stanlem  ui  stadio  texit  Umiine  inolTa- 
bili  pie  cancntom  :  Virtuli  Imo  gloria,  o  amalor 
hominum. 

Gloria 

Fulgoribus  miraculoruni  tuorum  mundus  illu- 
slratur,  sancteCiesari,  sed  eos  qui  cupide  tuam 
venerandam  momoriam  colunt  atque  a  Deo 
missum  caput  tuum  cum  fide  venerantoi- 
sanctificas  clamantes  :  Virtuti  tuEc  glona,  u 
amator  tiominum. 

Ad  Dei  Genitricem. 

Virga  pura  Jesse  germinans  ostensa  es  florera 
pulcherrimum,  plantarum  onmium  creatorem  ac 

Deum 


m 


DE  SS.  (l.ESAKIO  DIACONO  ET  JULIANO  PRESByTERO. 


Kx  iiss.  Deum  ex  castis  visceribus  generans,  Dei  sponsa, 
qui  nuindum  decorat  et  illuniinat  olaniantes  : 
Virtuti  tuae  gloria,  o  amator  iiominum. 

Ode  V:  XJtqmd  me  dereliquistj. 

Legis  divinee  ut  custos  supcr  custodias  stetisti. 
martyr  GEesari,  ac  legitima  pro  fide  decertims 
victori:^  coronain  ac  niulloruin  iniraruloruni 
a  Deo  gratiani  accopisti,  ct  patronus  fideliuni 
nominatus  es. 

Quain  terribilia  opcra  tiia  ct  impeiscrutabilia. 
Christe,  judicia  !  Qui  prius  persecutor,  venerando 
tuo  suscepto  baptismate  ac  corpore  tuo  commu- 
nicafo,  statiin  spiritum  impollutis  manibus  tuis 
tradidit. 

Gondemnat  niorte  vitae  praeconem  le,  o  per 
omnia  rcvercnde,  voluptatis  (.-ognonien  habens, 
vere  Luxurius,  et  protiindo  niari  cuni  certaniinis 
socio  presbytero  tradit  laudes  canentem  Domini. 

Gloria. 

Inexpugnabilc  propugnaculum,  inurum  incon- 

cussum.  columnam  finnani  te  Ecclesiae  Chrislus 

B  effecit,  o  gloriose;  cui  precibus  luis  pacificani  trl- 

buas  tranquillitalein  ac  nobis  peccatorum  remis- 

sionem. 

Ad  Dei  Genifrirem. 

Adniirabilis  tuus  partus  atque  incomprehensi- 
bilis,  o  Deipara,  qui  divinaiii  menioriam  Ca;sarii 
illustrat  iiiiraculis,  ac  multorum  miraculoruin 
fontein.  iiiipollutani  iinagineni  figiirie  tute,  mon- 
sli"at  inundi». 

Ode  r/  ;  Miserere  mei,  mlvator. 

Robore  creatoris  omnium  corroboratus  divini 
flaminis,  detraxisti  inimici  putrida  munimentaet 
mundi  patronus  factus  os  cuni  fortitudine,  o  bea- 
ti.ssime  Ga?sari. 

Venerandum  tuum  ac  sacrum  corpus  una  cum 
certaminis  socio,  G^esari,  maris  profundum  acce- 
pit  littorique  illicsum  transmisit ;  cui  et  curam 
adhibet  illc  (jui  a  pietaie  noinen  impositum 
habet. 

Latere  tuum  nequit,  Ghriste,  nec  evadi  judi- 
cium.  Nam  qui  morti  tradiderat  injuste  servos 
luos.illicotuisjudiciisjustisjustampci-serpenteiii 
G  poenam  solvit. 

Gloria. 

Erutus  ex  tentationibns,  periculis  ac  c;isibus 
adversis,  appare,  athlcta.  cielitus  hodic,  sancte 
Gaesari,  cunctis  distribuens  propitjationem  ac 
magnam  misericordiam. 

Ad  Dei  Geiiitricem. 

Qui  tcrgischembim  utDeum  decet  vchitur,  ut 
decet  parvuliini  in  tuis  ulnis  continetnr.  sancti.s- 
sima  Doiiiina,  oiuiiiuin  servatrix  cuiii  lidc  te  bea- 
tam  dicenlium. 

Condacium,  toiio  II  :  Qini-  snrsniti  suuf  (p/a-rois. 

Virtute  Christi  armatus,  Cfesari,  supercilium 
inimici  dejecisti.  bcate,  ac  martyrio  completo, 
factus  es  robustum  hominum  auxilium  ac  mira- 
culorum  scaturis  fontibus,  intercedens  juglter  pro 
nobis. 

GCnftf :  Fatide  iiiilii. 

Ut  fiuvius  pacis,  miserationum  ut  fons  iniscri- 
cors,  ut  commiserationis  gurges,  ut  niarc  bontta- 
tis,  precibus  iuae  genitricis  passionum  meanim 

fluctibus 


©eov*  s;  ayvwv  Xayovwv"'  t^oooutTa,  QeovJfitteuTe*.    D 
Tov  xoVaov  wpaCI^ovTa  ■■  xa-  cpwTiJ^ovTa  j^otavTa^  *  •  !■/; 

OJvajjis'.  soj  oo^-x,  GL).avOpa)7is. 

'lio-r,   s'.    "Iva   Ti    [/s   dTZbiiio. 

rs'6ijio-j  Oeioj  tl)?  tpiiXa^  *  (^ijXaxa.i^  w[j.iXTiaaf;  ■% 
[jiapTus  Kattxapte*,  xal  vo[At[xw  ttwte'*  dvaOXT,!ya;,  ty.; 
yixfi^  TCiv  TTScavov  '"  xal  7zotX<^'j  Qaj[i.aT(ov  *  Ttapa 
fjeoj  yap'.v  eoiio)",  xal  TvpOTTaTfi^  T:t.cTti>v  iy^^r^^d- 
T'.Ta<;. 

'ti;  '^pc/.Ta  GO-J  -'y.  spya  *  xal  dv£^£p£'jvT,Ta '", 
\o'.o-T£,  Ta  x3{[jLaTa*".  6  to  Tplv  5'.(JxTr,;  ■■'■■  to  ts-tov 
crou  Seia[X£Vo;  |;ia7:T(.a-fia*xat  tou  atojxaTO;  trou  *  [JiETa- 
Aaj3(.)v,  suOJ;  t6  7:v£'juLa'*  TaiT;  ti-/pavTa'.;  y^^^yi  croj 
Tzazihiio. 

KctTaxpLvet  (lavaTti)  *  r/i;  swvi?  tov  xr.pjxa  ■■■  crs, 
Tza-vaoiwxs.  *,  ttii;  tp!.)vT|O0via;  ■'■  b  ^ttcovj^ao!;,  ovtq)^ 
.\oj^ouo'.0(;  '■■■',  xai,  ^JiCt  OaXaa^'/,;  ""  tjv  tw  trjvaOXoi 
TTOEffSuTeow  ^  7:a3aT:£ij.7t£i.  ujxvouvTa  tov  xupiov. 

Aoca. 

"ATtep-^TpeTiTOv  TTJpyov*,  Tsiryo;  0txaTd<re'.7Tov^^', 
TTJ).ov  dx).ovT,TOv  *   a£  TT,;;  sxxXT.o-ia;  *'  6  Xp-.ffTOi; 
dTiT]pvdTaTo,    Evoocs'"',    r,     TaC;  Tx',;  T:peT|iie'!a',; '■■^   t^ 
eipTiviXT^v  v£[iO'-(;  vcfJ.-i^^rfjy  "',  xal  ■/■,ijl'-v   t(jv   7:Ta'.T- 
JJldTWV  TTIV  dasTiv. 

Kal   vjv   0soTo'x'.ov. 

SajfjLaTTo;  toj  o  Ttixo;'''^^'!,  dxaTavdr,To;''',  0sor£v- 
vr,Tp'-a  "'.  i  r>|V  Oe-iav  tjLVT,[JTjV  ''  KaiTapioj  Aa;ji7:p  jva; 
TOLi;  OaJ[jiaT'.  "  xal  7:cX).(i)v  (la'j}ji.dTti)v  ™  T:r,y\y  tt,v 
dypavTov   £''xdva"  t7,^    [jiopc'7|;   aoj   oe'.xvj(ov    to:; 

7:EoaT',v. 

t2o'>,   q-'.  'I).dTO'r,T'-   jjici'-,   T(JTep. 

iTyJL  Tou  TravTOupYOtj"  ^itovvu[ji£vo;  6e'!oj  7:v£u- 
[jLaTo;'",  xaOeD.e;  TaTOU  eyOpou '"  aaOpd  6yjp(U[jLaTa  "" 
xa'.  7:poTTdTr,;yeyova;''''  CT-^upio;TOuxdT[AOJ^^',  tzi^- 
[j:axdpiTT£  Ka'.Tdpi.e. 

2£7:Tdv  Tou  xat  tepov"''  truv  tw  Tuvd6),i.),  KaLadpie  ^', 
OaXdTTT,;  Tto[jia  Pu66;'*TT)  yepTo)  oe;dijL£vo;  ^^  dT'.VE; 
TtapeTTEjjL-ljEv '■'',  OTiep  xa*.  XT,oeJe!."  euTeBeia;  6  ^Tttovj- 

'A).d6T,Tdv  TOJ,  \p',TT"s '".  xa'.  d'iJXTOv  To  y.z'.~.i,- 
pLOv-'',  6  yap  OavdTto  7:pooou;'"  dv^xtj;  Toj;  oou).&j; 
Tou'"  eJOu;  Toj  tg'.;  •/.zvj.v.s'.'''  toC;  o'.xa'!o',;  o-x-^iV  "" 
J7:6  o-^£(o;  E''T7:pdTT£Ta'.. 

F 

A6;a. 

Pjd;j.£vo;  7:e'.paT|jL(ov"'',  x'.vo'Jv(,)v  xai.  7:eo',TTd- 
TEtov"*',i7:'!aavov',  dO).T,Td'",  o'Jpavd6£v  TT||j.epov"',  kezz 
K7'.Tip'.£ '■■'.  7:dT',  o',avE!JLtov'^''!.).7.a;j.6v  xal  ;iEva  e).eo:, 

Ka',   vjv    HeoTo/.^.ov. 

0  v(OTO'.;  ''  yepojl^i-.xoi;""  O£07rp£7:w;  £7:oyoJ[,'.£- 
"'''^?''\H?-'f°~?S7:(o;  ev  TaC;  TaiT^^ayxdXa!,;  <ruviy£Ta/". 
7:avayia  OET7:o'.va*'".  T^dvTst;  o^.aTtolTtov  '"  toj;  ^^-.TT^r»; 
T£  iJ.axap',lCovva;. 

Kovodx'.ov.  r//.  [i',  Ti  d'»(o  'C:{-.Ci;. 

'iTyJv  TOJ  XpiTTOJ  '"  xaOo7:).',TOEl;,  Ka'.Tdp',£  ", 
oyp'Jv  TO'j  'syOpo-j"^^  xaTE^aXe;,  [Jiaxdp',e'"'.  xal  dOXr.Ta; 
yeyova;*  '^T/jpa  dvOp(i7:(ov  [ior.Oe',^'*,  xal  6aj;j.aTtov 
,ipu£',;  T:-/,yd;  ■^",   TrpeT^is^Jtov    d7:auTTt.);  UT:sp  ■^l',[i.(ov. 


'() 


0'.xo;  •   Tcdv^jT-iv    ijioj. 


'*).-   rrn- 


[jtO', 

xtJ|jLaTa 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


101 


*  -, 


^fAaxa  xaT£-jvo«Ta;',  xa-,  AoyLa-fjiov  ■"  ToixuiJita?  iroa- 
/a^*  eua-7iXaY'^v(-)  ^otiy;*  Y^''*"'^t'''''i?,  ''-^'-  aTiaOeia?*  tt.v 
'jyry  ijiou  ir)vTipwo-a?,  a^iwaov  *  tov  a^^TiTTiv  to-j 
a!.TO(piov*  iTua^tw?  ufxv^aai  sv  aTfiao-iv*,  TrpEO-^suwv 
-auCTTWf;,.. 

Ata  Xpf.ffTov  *T-r,v  £V£Yxa|jiEVT,v  ^xaTaXsiijjai;  TioXt- 
vc,v*  TefS^axCvT,;.  ao(p£*.  xaTeXa^ii;,  xai.  xaTe^iaXes* 
ifi;  ev  auT'^  ^vaYei;  (jujia;*,  xal  ewwXwv  Ta  ;dava 
la-jiTai;*,  Oeioui;  vaou?*iv  auTyj  d5u|j.Ti(iw  ef(;oo^av 
eou'''.  pufJ(j)  QaXao-oT,!;  p',t^eU  oe*,  ouyyopEUUv  <cwTi- 
■.'.s  Ta  TcepaTa. 

'H  "AspWTi  *  Tori;  Oeiot*;  airapYavoi^  *  iyxv.u-/i-y.: 
;tw<;*,  aOXooope,  toi?  00^;",  '^)  Tsp^axiva  toC;  a.^Xot; 
;  *.  xai  Tor<;  avwo-'.  o-jv  tt,  Ta'^/,  tou  '■■'  i[ji.auauveTa'. 
iOw  xal  kpTa!^e[,",'l*wu"''.  Tor;  Tor;*  TcavaYtoti; Xe',- 
ivo'.i;  *  xo[j,T:a!^ei,  tfai.5pw;  *  6  xotjao;  to^;  Oaufia- 

C.i;"    (;WTL^6[J.£V0s    pe)v7TEL  T->,V  flVT,[J:TiV  oo-j  *  '  aA/,a 

;'.;  fleiat?  Ttpe(xPeia'.i;  o-ou"  xa».  T,[jLa;  uavouvTa;  te 

JT^.TOV. 


'iiov^ 


^. 


0 


eou  o-UYxaTa[jaT!.v. 


'iTyu;  xal  fJoT,&eta  "  twv  dtjfievouvTwv  ",  fJiapTUi;, 
,YevvY,oai  '■"■",  'JAi.po[jievwv  TrpoTraTT,*;  ",  aotxouijievwv* 
TTT/i;  qsp[ji(iTaTOi;"  xal  Tdjv  Jjowvtwv  *  exaTTOTE  Ttpd- 

EuXoYTjTOs     |i     'Jeo;    T(I>V    -aTEpWV    T|[JL(.~)V]. 


tyrji;  * 


0  op(xxwv  6  j^uOtoi;*  fiuOw  3aAaoT7^.;"  TcapaTTEfJi- 
([,x£voi;"tou(;  XptTTou  o-TpaTLWTa;"  a;'!av  oix-fiv'*  utto 
•j  dbew;*,  fioav  [ji-V,  5e).'jjv",  EuOswi;  efTTcpaTTETat'^  • 
}koyr,~b<i  b  Oeoi;  T(iv  TuaTEpwv  ■/■,[jiwv. 

,\a[i.(iTwv  Tou  7:vcu[j.aT0<;  ■■■'7re7:XTipW[jLEV0i;*,6EUTe- 
jvufioi;  *■■  £UTE[iSetv  exo^.oao^xet.'^'  Tout;  aTejjouvTai;'^  ueTa 
u 'I't)v'.xoi; ■^■, xaL exT[jtT|fJevTe<; "Ta; xiipai;  ep^iL'i-/,Tav '^' 

TTOTafAW,  euTEpw;  oo^oXoYOUVTe?  Xc.oTdv, 

Ad;a. 

rTpoTTcxTa  xal  7rpd[jLay£*T(jvOAtpo[ie'vwv'"',  fxapTu? 

tLTopte ■■■'',  Tou;  7r!.TTw<;  tou  t^V^v  [JLVY,[jiTiV*irr',Te).ouv- 
;  *■'■  puTaL  7tpeT|iie'!a(.<;  aou  '■*  TiaT-ci;  civaYXTi^  ■^"  ^JowvTai; 
iTTOTe^'^"  EuAoytitck;  6  Oeo;  twv  TraT^owv   ■'r^ij.w'/. 

Kai  vuv  WeoTOXLOv, 

Aop.Tta;  (xxaTaTJiJeTTe  *,  ^pUT-^  Xuj^vta  '",  Opdve 
ipi[iop'.pe^*,  dxaTacpXexTe  [iaTe'*,  d.yvf\  TiapOeve^^^^^cptOT!.- 
V,  otiJTov  [Jie*To'vce  ufxvouvTa^"  xal  7r'!TTei.  xpauYoc- 
vTa'^^"  EuXoytit6<;  6  6e6<;  twv  TuaTepwv  ■fifAwv, 

'iioTi   T|'.   'ETTTaTrXaTiw?   xa[jiwov. 

Pajioo;  (T-jfuoi^  oeooTa'. "", xal  apoup6<;  aT'ia).e'TTa- 
;  '■*',  Te','/Oi;  xai.  txettyi*""  toT;  Tri.TToi;,  KatTap-.e*.  o'.6 
TatpeuYOVTEi;''''^^  Tto  vatT)  tou  xpdl^w[jLev'"'''iix£iiaTov 
.d;  Tar^TTpo;  0edv  tou  TrpeT^e'^ai;^"'^v  Tr^^TTet.  [jieXw- 
jvTa;'^''  'lepet;  [favu^jivelTTs '",  Xao; 'jTrepu-JjouTe  el; 
VTa<;  Tou;  a!.wva;.j 

'OXoAapiT:'?!  ^£  ■?|)v!.ov '""■■  xai  aTripa  7:oXu'^wtov '"""', 
jXov  eiJTejjeta;  '''  xai.  ).!.[jiEva  axXuorov  '*,  KaLadpLe, 
5UTa  '*,  ■/!  Tiiiv  TTLTTWv  6jjLT,YU3!.<;  *  7id3Ti<;  eTTTipei^a; 
v  oa'.tjLdvwv  ).uTpouTa!.'"'"'  evOeco;  [jieXtooouTa  ■■'■'  *  'Upe',; 
'.OYELTe  ■■■■■,  Xao;  iJTrepudiouTe  e'.';  7:dvTa;T0"j;  atwva;, 
'1*l).t,;  6  lepwTOTo;  ''^'  xai  6  ^iyat;  EuTePeio;  *,  t, 
t;  ■}]  Oe-ia^^  xa'.  TeTZTY,  xal  TidvT!.u.o;*.  Tptioa  xTipuT- 
jTa'*TT,v  TiavTOupYOv  xal  TuvOpovov'",  ;'>^e'.  x£',paXd; 


iTteT[j.-/iO'/^  TTpoOupiw;  ",  xal  auOi.;  (i.Ke^^i'sr,  *  TioTa- 

J'.;  ^^  ieiOpoi;*,  Xp-.oTov  oo;o)vOYO'jja  e*';  TtdvTa; 
<;  atwva;. 

E6l6yr,(Ti<;. 

'l*w[jLT,(;  t6  dYxa),)-w7ito[jia''',  Teppaxiv^;  to  xau- 
jj.a'*,  x)v^o;  'Af;p'.x"ri;  xal'"  xot^jou  dYa)>X'^a[j.a^^',Trpo- 
/-Ta  Ka'.c7dpL£*,  ^iuTa',  Y,[Ad;,  oeo'}jLeOa/^^,7idTY,;  ^tzt,- 
a;'^"  Tou  eyOpou  ixpo(iJvTa;  *  *  01  TraLOe;  eijXoYetTe*, 

le'.;  dvup.v£'7Te*I.  ).a6;  u7:epu'lj0UTe  £'';  TidvTa;  tou; 
va;, 

Kal  vuv 


fluctibus  pacatis,  fogitationum  tonipeslatibus 
•^odutis  niisericordi  inclinatione,  pnce  ac  tianquil- 
litatc  aiiimo  meo  replelo,  dignure  me  atlih-tam 
Uium  Ca;sarium  digne  laudare  carminil>us.  Inter- 
cedens,  etc. 

Propter  Christum,  quod  te  protulit  reliclo,  op- 
piilum  TprracinaR..sapienfi.  suscepisti,  ac  dejecisti 
in  ipsa  execrabiles  victimas,  et  idolorum  fana 
solo  *quasti,  divina  templa  m  ipsa  jedlficasti  ad 
gloriam  Dui:  in  i>rornritlum  autcm  niaris  jactatus, 
mat?na  cum  indulgentia  illuminas  munduiu. 

Africa  sanctis  fasciis  sloriatiu-  merito,  martyr 
coronate,  tuis,  Terracina  vero  certaminibus  et 
luctis  ac  sepulcro  tno,  languet  amore  et  fesla  ce- 
lebrat.Romatuissanctissiniereliquiismagnopere 
extollitur.  .^plendido  mundus  tuis  prodi<iiis  illumi- 
uatns  caiitat  memoriam  tui;  sod  divinis  prccibus 
tuis  et  nos  hymnos  dicentes  tibi  illumina. 

Ode  Vll:  Dpi  benignitafem. 

Robur  atque  auxilium  infirmoruni,    niartyr, 
factus  es,  afflictorum  patroiius,  injuriam  patien- 
tium    iibcrator    ardentissimus   ac    propugnator  v 
hiiic  inde  claniantium  :  Bonedictus  Deus  palruin 
nostrorum. 

Draco  profuiidus,  qui  profundo  mari  tradiderat 
Chrlsti  mliites.  dig^nnm  pcenam  per  serpentem 
statim  solvit,  haud  volens  clamare  :  Benedictus 
Deus  patrum  nostrorum. 

Fluontis  spirltus  repletus,  tiui  a  pietate  nomen 
habct  [Eusebius]  pie  vivere  docet  impios  cum 
Frlice,  et  ca;si  capitibus  missi  sunt  in  flumen  pio 
iaudes  cauentes  Christo. 

Gloria. 

Palrono  ac  propugnator  afflictorum,  martyr 
Ca?sari,  qui  cuiu  fide  tui  memorlam  agiint.  libera 
ens  procibus  tuis  ab  onml  necessitate,  clamantes 
undique  :  Benedictus  Deus  patruni  nostrorum.' 

Ad  Dei  Genitricem. 

Lampas  inexstinguibilis,  aurea  lucerna,  throne 
ignllormis,  rubo  incombustc,  casta^irgo.ilhmiina, 
sorva  me  te  laudantem  et  cum  fide  vociferantem : 
Benedictus  Deus  patrum  nostrorum. 

(kle  VIII :  SepfempUeiterfornacem. 

Baculus  virtutis  datus  os  ac  custos  tutissimus,  F 
murus  ac  tcgumcn  fidolibus,  CiEsari ;  quare  con- 
fugieutes  in  temptuni  tuum  clamemus  :  Protege 
nos  tuis  ad  Deum  precibus  in  fido  cantantes  :  Sa- 
cerdotes  [dicite  hymnum ,  populi  rxaltate  in 
oninia  sfecula]. 

Fulgentissimum  te  soleiu  ac  sidus  luminosum. 
colunmam  pletatis  ac  portum  haud  agitatum, 
Ca^sari,  habens,  fidelium  coetus  omni  insulta- 
tione  dtemonum  Ilbcratur  divine  concmens  :  Sa- 
ci:'rdotes,  etc. 

Felix  sanctissimus  et  magnus  Eusebius,  pai" 
divinum  ac  venerandum  afque  onini  dignuin 
honore,  Trinitatem  praBdicaiisoiiinimiuroatricem 
atqii(_'  uno  residentem  throno,  gladio  capitu  ca^si 
sunt  libenterct  iUico  abjecti  fluminis  in  fluonta, 
Christum  glorificantes  in  omnla  sa^cula. 

BenedicUo. 

Romi"e  ornamentum.  Terracinae  gloria,  decus 
Africas  ac  inundi  lu^titia,  patrone  Cjosari.  libera 
nos,  precamur,  ab  omni  insultaiione  inimicj, 
exclamantes  :  Pueri  benedicite  etc. 


Ad  Dei 


KX    .MSS. 


BX    MSS. 


lOd 


UE  SS.  G^SARU)  DIACONO 
Ad  Dei  Oenitrirem . 


ET  JULIANO  PRKSBYTEl^O 

Kai  vOv   WeoTOxiov. 


D 


..,     .         -    ayw-T-of;*    SeoatfiiJi  6  aJTpdo-tTo;;  *, 
Qui  coelis  coinprolicndi  non  polest   Scraplmn      .     J^.   J,^^^,-  oO.iavV^pLo;*,  x^^P^^^'^  ^^ 
inaccessibilis,  inipollntus  existens  subslantmliter     a/?av.o?  jTia?/.  .         ..      ,         ^ 

Dominus  comprehenditur  in  utero  tuo  ct  accessi- 
bilis  mihi  fit,  omnes  servans  cum  fidc  canentes : 
Pueri  benedicite,  saeerdotes  dicite  hymnuni.  efc. 


Ode  JX:  Obstuptfit  in  hor. 

Mundus  miraculorum  tuorum  luce  rcsplendens 
divinam  memoriam  tui  a^it,  cantat  antem  itro- 
L-lamans  cum  pielate  AlVlca  fascias,  certamina 
Terracinaet  sepulchrum,  Roma  reli^iuiis  magno- 
pere  se  jactat  ac  gloriatur,  beatissimc  in  Dco 
CiEsari. 

Victo  errore  fortiter  ac  coronis  victoria;  rece- 
ptis  a  Deo,  cunctos  servant  fideles  C;ttsarius  glo- 
riosus  Julianusque  sanctus,  Eusebius  et  Fehx, 
niartyres  verbi,  quos  digne  beatos  proedicemus. 

Ut  moenia  EcclesiiB  Ghristi,  ut  portus  fideliuni 

Iranquillissimi,  ul  electa  ligna  paradisi  intelllgi- 

B  bihs,  ut  cfvh  pemma^  pretiosa".  ut  patroni  onmium 

christianorum,  nmndn  pacem  .  cunclis  salutem 

vestris  precibus  procurate. 

(rUjria. 


^Tpa  aou  «■  xal  Trpo^iTo;  i^o-.  v-.veTaL  *  Travja;  S.a- 
C<;)iv  *  TO^:.;  T:L<rT«;  .usXw^oOvTa;  •  01  Tra-  oe^  £^0- 
Ys:Te*,  Uper;  ivu[.veCTe*,  'k^.hi  ■JT:ep-J'^ouTe  tk  ^avTa^ 
Tojf;  afwvai;. 

'Uori    6'.    "E^STTT.    £7^1    TOUTO. 

'0  x6jao;  Twv  Oa-jpLatwv  Toy  Ttp  (f<oTl  *^  a.u'(oX,6- 
aevo;  rhv   Oeiav   (xvr^p.v  <70.*  eTr-.Tae-.^  aOc^  oe 

*,  aUAa 


Nix-/|cravT£;  T-V.v  T:).avT,v  veav-.xw;*  xa!.  <yT£'fivou; 
t91;  vixT,;  oeiajxevoi  *  Tiapa  Oeo^  ",  rS^-^c  5-  aau)^o'jcii 
ToO;  TTiTToy;;*  Ka-.Tap-.o;  i  Ev5o;oq ""  'loyAt.avo;  Te 
Upo;  *,  •Eu=r;^i'.o;  xal  ^\*0A  *,  ol  j^cipTupe;  tou 
)ivou  *,  ou;;  £-a;uo;  i^axap-TWfiEv.     _^  _ 

''ii?  irupYOL  IxxXTiO-ia;  Tf,;  toO  \pi5TOU  *,  m;  A-^t^eve^ 
t:-ctwv  vaiT,voTaTO0*,  w?  exXexTa  ^  c-J/a  TrapaoeiTOj 
ToO  voT,4oO*,  (J?  oOpavoO  xetuT.Xia''',  w;  -npo^aTa-.    E 
-a-zTWv  /p-.cr-'.avuv  *,  Tw  xo(rji.w  t>.v  EtpT,v7iv*,  Tor? 
Tzia'.  Twrr.piav*  Oawv  -peTpeia-.?  T^p-JTaveOTaTe. 


Sapientia  substantialis  Dei,  chai-acter  et  in.ago  ;-o?-.a  .v..o^a.e  .0.  8e_o     ,  yapaxr,p  xa.  e«« 

et  splondor,  verbum  Dei,corona  et  gloria  atbleta-  xa   ^..u-j..^.\  ^-oye  Beo. ■    ..e.ave  xac  00  a    « 

runu  ipsormn  intercessionibus  serva  sperantes  iOX.,™v',  au.u>v  Ta.;  ua?a.k.e..v     ...ov    .0.. 

in  tc,  concordiam,  pacem,  constantiam,  tranyuil-  i),^KovTa;  fc.  ^o<.\  6|.ovoiav,  eip^v   ,  e«^a9e..av, 

litatem  ecclosiis  tuis  donans.  T»''-^''  *  ^««  ^«><W'='^?  'o.  ocopo.ixevo;. 


.4rf  Dei  Genitricein. 


lai,    vjv 


Oeotox'.ov. 


Beatus,  virgo,  tuus  populus.  patronam  arden-  Maxap-.o;,    WJeve,    ^  ^^^   }^^^    .    ^rpoTTa^iav 

tem  possidens  te,  vere  beatam  dictain  in  mulieri-  f)ep!XTivxexTT.^£vo;ae*,TT.vaXinew;  >£f.axapLTtxevT.v 

bus     ut   in    utero    comprehendentem    omnibus  ^  VJva^iv*,  o);  ^v  ya^p-.  y.opT.TaTav      rcaai  tov 

incdmprehensibile.n,  utpote  Deum;  quare  te  dei-  a/>?TiTov  <^,Htb.*-  o-.o  ae  'JeoToxov  xa-.  fKu^^Tr,  xa. 

puram  et  lingua  ct  cordc  confdentes  magnifica-  xapoicf  *  6[io).oyouvTe?  ueYaX-jvotxev. 
mus. 


APOLYTICIA  SS.  C^SAJilJ  ET  JULJANJ 

F 

^       Secpiuntur  ejusdem  offirii  sanrforuni   martipnm  Cs^sarii  ac  Jiiliam  Apoli/liciu,  «x  rodice  Vaticuno, 

membraneo,  folio  parvo,  ««  9671,  secnli  Xlll ;  fuit  olim  CryptB  Ferrat^.  Quem  codicem  eu-aravit 
Joannes  liossanen.His,  monachus  Basilianus,  anno  1230.  Auctorem  ignoramus;  Bartholomxum  prssce- 
dentium  hymnorum  scviptorem  non  redolent. 

Kalendis  novembris.  SaJicti  et  gloriosi  magni  Mt.vI  vo£[xfipLti)  a'.  Tou  dYioj  xa-  evooiou  lAeyaXo- 

mai-tyris  Ceesarii  et  Juliani.  Apolyticia.  jjLapTupo;  Ka-.sapiou  xal  'louX-.avou.  ATioXuTtx-.a. 


Tono  11,  ad  modufum  :  Helise  imitafus  es. 


Ti'j^o?  ji',  7:po?  To  •  'H/.iou  lpH.fA-fiO-6). 


Generosum   militcm    pietalis    ac   splendidum  Tov  yewaiov  6-Xtrriv  t-?,?  eu^efieia;*  xal  wawpov 

luciferum  terr*  occidentalis  hymnis  carminum  eojT-idpov   7-7,;   ETTrepia;  "    ev    ufAvc^OLat;    a!jjj.aTtov 

honoremus  nunc  atque  una  voce  ipsi  exclame-  Tta-/,cw[.i£v*  vuv  xai  au[A'i(ovw(;  auTw 'exliwTiawfAev''* 

ums  :  Magne  martyr  Caisari.  Chrislum  pro  nobis  Meya^.ojjiapTu;  Ka-.iTap-.e,  Xp-.TTov  u-ep  t.i^wv  outu- 
placa  servis  tuis. 


Aliiid,  tono  III :  Gaudeant  cwkstia. 


TIE'.  TWV  OOU>.WV  TOU. 


"KWo.  -r;/o;  v'.  Eu-ipaLVETi^w  Ta  oupavi.a. 


(Jaudcat  Roma  hodie,  Igetetur  creatio  universa.  lv>f  paiveffiru)  PwjiT;  x/,;/£pov*,  ayaX>.iaT3w  xTiTt.; 

Chrisli  enim  miles  C«sarius  nunc  convocat  homi-  a-aTa  *.  0  yap  XpLTTOU  TzpaTLwr/i^*  Ka-.ffap-.o^  vuv 

ues  quidem  cuin  angelis,  angelos  vero  cum  homi-  ajyxaAeC*  avfjpwTiou^  [leT  ayyeAwv  [xev*,  liyyeAou; 

nibus  ad  lietandum,Christum  glorificaudo  ut  vita;  truv  avflpcoTro-.*;  oe  ^,  iyaUeTirai  tov  XpLOTov^  oo;a^ 

datorem,  quia  largitus  est  nobis  hunc  suscepto-  s^vTa;*  w;  swooottiV,  oti  xe'/apL7Ta',  t,[a'.v  duTov  - 
rem  magnum,  patronum  misericordeni. 


Stichira 


avT'.).T,7;Topa  jj.Eyav,  ■:ipoa'TaTT,v  eu!n:).ayyvov. 


i.Tty_Tipa 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


m 


STi^T^pa,  rjyo;  fi'.  -po?  to  '  "Ots  ex  toG  ;lp).ou 

'  loE*OXit}jEi?,  t:ovo'Js,  '«re'-paa'fjto'J?  "',  piio'.;  wv  ■f,[jii(; 
k;  Tout;  SouXou;*,  ^0.-f\  oja;  tw  Osw  ",  evoo^e 
'.(7ap',e*,  (TSTtTE  'loj).'.avi  "■•  twv  7rTa'.TfjiaTa)v  r>,v 
t<j'.y'^',  xaXwv  TE  Tct!;  -pa^sii;  "  T^avTUv  wv  ^'.Xs'? 
d; ■*■'',  xal  ffu,  xaXXivixov  'fWi;'^,  ve[j.e  Tai;  ivoo^O'.; 


•.(Tijeta!.;  ■''■  T0'.(;  e'.'A'.xp'.vw;  tb  •:'.jiW7'.v  "'  eAeoi;  xa'. 


^'  as 


;o;  ^TioupavLov. 


'  loE  ''''^  6t'.  -aTa;  JJ.O-J  eils  'yg  *,  [j.apT'j;,  avefJsjjiT.v 
rioa; '"  xal  Tiaaav  ;jip'.!jLvav  '■■',  svoo^e  Ka'.Tapu  ", 
yzAjTe,  'i'!).£  XpiTTCJ  "'  *  xa'.  vdxto;  xal  ■r.ijiepac;  co', 
r.aiwi;  SouXsLiet.v''',  oaT,  [xo:  xal  o6va[j.i;,  [jly;  xaTOX- 
-a'.[ji'.'*  ■  o-j  yoijv''''  xal  -TipOTTaTY,;  ijlo'.  [JLEya;'^',  T>t£7iT, 
.  d'/-:iX-f\<\i'.^  hd.tx'^'  vLvou  [j.o'.,  xai.  yXio:^  iTro'jpav'.ov. 
"iitpOTii;  '^'  a)»Xo<;  'r.X^.o;  iv  y/j  *,  OaXTiwv  xai  owTi- 

V  evOetji; '*  xal  xaTeu^BpaivwvTiiTTOiji;'''',  evoo^e  Ka',- 
j'.e''^',  Twv  a  JXt|T(i)v  xaXXovr^  ■'',  Uper xal  ^■ju.u.aoTuo!. 
/   Io'jXi.av(jj  ■"  •  G(,)T'.<7ov  o'jv.  0£0[jia'.''',  TiavTag  xaiiE 

'jtUT'.  ■■■■,  A'J(ov'"''  7i£',pa(T|jLwv  xa',  x'.vouvwv ''■■■,  OXi^iLswv, 
/-YXT,;  Te  TzxTf^i  '*■■■  TO-j;  7:poTxaXo'jtj.£vou;  o-e,  TtpoT- 
:a  9£p[;.£. 

"AvOo;  ■*  Tiapaoe^^TOu  ix'iuev  '■■■■  to'j  (Iso '-'JTeuTOu 
'wo-^Ti; '^',  oua;  0£6xX-f,Te''.  oevopov  o£  G-w—/,p'.ov''^' 
itpov  xal  trxsTTov  tzi^izquc,  ''\  twv  OaufjiaTWV  w; 
'.avo;  ■*,  £xP'!wv  ivOewv  aOXojv^",  xapTSpia;  te  xal 
'vaioTTjTo;*''  od;a'".aOXY,T(ov  xuoo;,  yXio!;'^',  TTeffioqj 
iT'.XE'!ai;T:op'JUpa'"*  [xvT|Txou  xai  T|[awv  ev  Oeia  ooq'/) 
j. 

^'a[JLa*  7:aTpO7ipo[iXr,T0v  ti-.wv '""' ,  7iOTa;j.oq  ^yevou 
^[jiaTo^v  "',  T£[JLV£  Ka'.Tap'.£'*,o8£v  TO'.  7:£p',xXuTov  ■^' 
/.XTl^oJpov  ava;xaX6;*0u-'aTp6;7ap'.vo£O(ox£  ''^'  6a'.- 
vwv  putO£'!tT|i;  ■*,  aOXov  (o;  i7:'!T-rip:ov,  'Pdj^jiT,;  ap-/_'i- 
vopov  opi;'^^  oXt^;  ■■■■■.  tuv  Aa[AaT(j>  tw  7:d7:a  ''^  OsiTo'. 
wo^o;  IxtsXo^jvte;  ■*  oo^av  te  Trpo;  tV|V.  xai!  ce 
^orravTei;. 

Nco;*  w'^5y,;  ovtw;  euT^pe^:-/,;  '*,  ou  t-/,v  £;w  Oeav 
l^ovov*,  xal  '^apaxrJ-ipa  Xa[ji::p6; '■*.  ivoo^E  KaiTapie''', 
/,a  xai  x.ajXoc,  ijju'/-?,;'"*  6  (S^paw;  iv  xaXXEt.  oe'"  Trapa 
u;  (ivOp(.')7:wv  '^*  eCXxuTe,  TeTWxE  vujxip'!^;,  epw; 
yoiv'"  •  oOev  ■'^  avTspwo-'!  tou  TidvTE;  ",  0£'.o'.  lepE'.; 
TLXeC;  TE '^',  Ad[jLaTo;.  BaXevT'.v!.av6;  3aT'.Xeu;. 

"Ute  ■"  Gew;  spw;  ty;;  "I^u*/-^;  '■■■'  ■?i'|>aTo,  yevvaLto; 
rSTTT,; '"  xctzcf.  i)aTav  Tou  7:',xpou '",  TrdyxXuTe  Ka'.- 
pi.e'",  xal  t6v  6->i  T'.Tp(JTX£'.;  q£'.vw;  '■*    r/i  po[jLoa'!a 

V  dOXwv  Tou"",  Tai;  T^idOat;  twv  7:6vwv''',  'japeTpo- 
^vejj.vo'.;^'?!;'^''^::^^:^^/);  xapTepd;",7:Tepvai.;'*xa[j.- 
Xwv  auTOV  TaiT;  Tai;"',  yeXwv  xa^optoj/svov  TiaT'. ''' 
i  (i);  do-OevYi  xaTa7:a'.1^6[JL£vov. 

"VfAVO'.;'*  xal  (ooaL;  te  xa'.  t{;aX[jL0L; '^',  xpoToi.;  xal 
poiT; '"  dvu[j:vo'Jpiev  7:v£u;j.aT'.x(o;'"  7:d;  7:',tt6;.  Tidv- 
t£  Ka'.adp'.£  ■",  6v  xal  dpydyYsXo;  7:d;  ''',  M'.ya->iX 
a^'!apyo; ■",  dpya'!  te  xal  Opovot*  ■^'-XouvTe;  TujATiXe- 

>TaL  '■'■■  xa'.  TUVyoOEUOUT'!  TO'.  '■' *   eTL'"    Xa'.  ApLTTO;  T(i) 

xyT,X([)''''7:ep'.-.pu;,u:r£pT'.;jov  tte^sl'''^'  TTeix[/aTL  t>|V 
oav  TTiv  TioXuoX^ov. 

'Pto|JL-fi''^  ttXoutov  XTaTa',  [J.iv  tioAuv  '""  tol;  twv 
:uaaLwv  XE'.'|idvo!.;  '",  UeTpou  xal  llauXou  T£7:T{iJv  ■*'■, 
ijaTT'.avou.Zw7,;'"xa'.  Aaup£vTLOuxX£i.V(jv'*.xiLTOu, 
'.z  KaLTdp'.£'".  louX-.avo^j  Te*"'Xd[jL7:EL,  xataT^pd::- 
:aL  (jTTiep -r.XLo;  *  7:oXXo^;'*'',  oupav6;dvaoa!!veTa'.'", 
uivo;  dXXo;T:6Xo;'*.  o3ev  xalT-jyyaipouTLv'*  dyj-e- 
l;  dvOp(OTio'.'''-  -^o^T,  ■"  T^v  Oe6v  euXoyouvte;'^'.  xal 
lel;  to  xXeo;  to'j  xotjjou  "'^'  Tp6;ji(|)  te  xa-.  -Ko^tt) 
vyEpaipovTe;. 

Tjyo;  t:X.  p'. 

Tov  tpUTr/ipa  *  TT|;  to'j  Oeou  ^xxXYiTia;  Ka^.TdpLOv 

V  Tt[j.-/,TW[jiEv  tj;  EvjtpLTOv  [j-dpTupa  *  '  ouTo;  yap 


Stifhira,  tono  II,  ,i</  „iut/iihim  :  <^uinnlu  ,-r  r„}„o  h 
/im/iiin. 

Vide  afflictiones,  iabores.  ienlatione.'*.  liberus 
undc  nos  servo.^  luns.  caruin  par  Dco,  sloriose 
Cfpsari,  vcncrandc  .Iuiian(\  iH^ccaloruni  rcniis- 
^ioncni  [lribuc],pulchroruniqueopernm  palratio- 
nein  onniinin  qufr  ainal  Deus,  ct  tu  pulchrse 
vicluria;  Innii-n,  tribnc  gioriosis  intercessionibus 
illis  qui  pure  fe  honorant  niisericordiani  ac  glo- 
riaiii  caOcsteni. 

Vide  (juod  omnes  meas  in  te,  martyr,  reposu 
.<pcs  {_'[  omneni  soliicitudineni,  gloriose  Caisari, 
t;elcberrime  auiice  Christi,  ac  iioctu  dieriue  tibi 
generose  soi-vire,  quantum  possuin,  ne  t.udcni : 
lu  itatiue  etiam  patronus  niihi  magnus,  tegumen 
cl  protcctio  divina  fias  inihi  ac  decus  ccelestc. 

Visus  es  alter  so!  in  terra,  fovcns  atque  illnnn- 
iiaiis  divinc  ot  exliiiarans  fideies.  glorio.se  Ca^sari, 
athlctarumpulchritudo,cuinsacerdoteetmartyrii 
socio  Juliano ;  illumina  ergo,  precor,  onines  et 
me  Ina  lucc,  Hbcran.^  tcntationibus  ct  pcriculis, 
arHictionilHis  nccessitalcqnc  cnncta  invooantes 
te,  patrone  fervens. 

Flos  paradiso  prognatus  a  Dco  pUnitato  agni- 
tuni  es,  0  par  a  Deo  vocatum,  arbor  salularis 
nutriens  ac  tegens  fideles,  miraculorum  quasi  pela- 
gus,  occisorum  divoruni  certaminum  lortitudinis 
acgcnerositatisgloria;athIetarumdceus,  cekbri- 
tas.  corona,  regise  purpui'a,  memento  nostri  in 
divina  gloria  tua. 

Flncntiini  a  patre  emissuin  bibens,  fluvius 
factus  es  miraculorum,  venerande  CEesari;  unde 
tibi  celebratissinium  palatium  dominus  Augustus 
filiie  gratia  dedit  a  d;ienionibus  libcrata^,  nt  prje- 
niium  insigue,  Ronise  rectorem  constituens  uni- 
verste  cum  Dainaso  papa ,  divi  divinc  cultum 
c.vhibentes  in  gioriam  tuani  et  te  gloriticantcs. 

Juvenis  visus  es  vere  decorus,  non  soiuin 
externo  aspectu  et  forma  splcudidus,  gloriosc 
Cfesari,  verum  etiam  pulehritudino  anima;.  Spe- 
ciosuspulchritudinesuperfilios  hominumattraxit, 
servavit  sponsus,  amor  animarmn  ;  unde  vicissini 
amant  te  omnes  divini  sacerdotes  regesque, 
Damasus,  Valontianus  iniperator. 

Quando  divinus  amor  aniniam  tuam  ainplc.xus 
est,  generose  restitisti  SataniB  acerbo,  celeber- 
rime  Caesari,  et  ipsuni  vulneras  vehemcnter  gladio 
certamhuuu  tuorum,  mucronibus  laboiaun,  telis 
ex  phareti-a  tua;  patieiitiae  fortissim»,  calcibusque 
evertt.^ns  ipsum  tuis  ridiculum  spectaculum  cunctis 
ol  ut  infli"iiuuu  itlusuni. 

Hymnis  ct  canticis  te  ac  psalims,  plausu  ac 
choro  laudamus  spiritualiter,  fideles  omnes,  onmi 
lionorc  digue  Csfsari ;  qucm  vel  arehangelus 
omnis,  Micliael  dux,  principatus  et  throni  ainau- 
tcs  constringunt  amplcxu,  et  choreas  tecum  du- 
cuiit ;  insuper  ct  Cluistus  coUo  tuo  inha^rens 
honorificcntissimis  coronat  coronis  tuum  cuput 
beatissimmn. 

Roma  divitias  nacla  est  niultas  principmn  rcli- 
quiis  Petri  et  Pauli  venerabUiuin,  Scbastiani.Zoes 
ct  Laurcntii  inclytorum,  et  tuis,  divinc  Ca;sai'i, 
Julianique;lucet,fulget  utisoImuttitudini,eu;Iuin 
apparctvenerandmn,  altcr  polus;uiide  et  congau- 
dent  angetis  homines  cuin  gloria  Deo  bencdicentes 
et  nos  decus  nnindi  cum  tremore  te  et  amore 
honorantes. 

Tono  obliquo  II. 

Itluminatorem  Dei  Ecclesiie  Cajsarium  nunc 
lioinircmus  ut  dignum  honore  judicatum  marty- 

reiu 


i 


■i 


KX  Ui^. 


B 


104  DE  SS.  G.ESAR10  DIAGONO 

rem :  hie  eniiu  purpurea  ex  san;?uino  stola  indutus, 
splendidus  rogi  Ghristo  adstut  cum  choris  au^^e- 
loruni,  orans  semper  ut  donetur  nobis  magna 
misericordia. 

■  Glona,  tono  ohUqm  TI,  ad  moduhim  :  Prxfgn- 
mna  resiin-ecCtnnem. 

Mirabilis  Deus  noster  in  sanctis  suis,  miraculis 
quotidie  illusU-antibus  terrani  certaminum  splcn- 
doribns  et  vulnerum  fulgidissimis  radiis;  quoruui 
ut  sidus  medius  illucescens .  m;u-tyr  coronate 
Domini,  illuminas  fideles  et  passionum  disperi,'is 
tenebras  altissimas,intercessioms  tuie  luce.  Ange- 
lorum  exercitus  templo  tuo  jugiter  adsunt,  saucti- 
ficantes  eos  qui  cum  amore  pie  hodie  celebrant 
tui  memoriam  venerandam,  maxime  Gaesari. 

Vei'sns  mncisi. 

Medicina  fidelibus  datus  es  divina,  niartyr 
Caesju-i  beatissiine,  per  Christum  regem,  morbo- 
rum  oinnium  et  afflictionum. 

Ut  ros  Aemion  rore  tuo  exstinguis  ignem  spiri- 
tuum,  eos  ab  liominibus  quos  confidenter  male 
vexant  expellens  divina  gratia. 

Universi  fideles  concurramus  ad  honorem 
Ghristi  martyrum  coronatorum  et  splendidissi- 
moruni  amicorum  quos  ipse  honore  affecit. 

Fluenta  vitalia  manas  adeuntibus  miraculorum 
perennium.  una  cuin  Juliano,  o  prodigioruni  pa- 
trator  Caisari. 

Largitur  quidem  tibi  Ghristus  gratiam  miracu- 
iorum  ut  martyri  et  amico,  splendidum  te  uni- 
verso  mundo  cxhibens  ut  alterum  solem. 

Effulsit  tuum  lumen  Roma  in  regia,  medicatum 
reginEE,imperatorem  subigens  probum  ante  pedes 
divinos  tuos. 

Vehementer  tui  imperator  Valentijiianus  amo- 
ribns  exardeiis  palatium  tibi  procurat  ad  tuam 
gloriam,  exornans  divine  tuum  templum. 

Coronat  Christus  splendide  tuum  splendidissi- 
mum  caput  coronis  preeclaris,  et  splendes  fulgu- 
rans,  martyr  splendide  Csesari. 

Gloria.  Idiomelon. 
Hodie  terrae  cunctos  fines  signis  illustras, 
Ggesari  beatissime,  fulgoribus  miraculorum  innu- 
^  merorum  tuorum ;  quare  hominum  multitudines 
convenientes  te  beatum  dicunt  gaudentes,  vene- 
rantes  reliquiarum  loculmn  sanclum,  atque  a  Deo 
coronata  capita  venerantes,  magis  autem  deipa- 
ram  venerantes,  accipientes  fluxum  gratiis  sca- 
turientem,  glorificant  tecum  Deum  exclamantes  : 
Gloria  in  excelsis  Deo,  et  in  terra  pas,  in  homi- 
nibus  bona  voluntas. 


ET  JULIANO  PRESBYTERO. 

;rooc=i.pav   H  aCfxaTo;   (TT&XiTcifAevo^,  AaLiT^po?  *  tu    \) 
pa^^ae-:  Xpmti  Tiapi-TTaTa'.*  -rjv   /opoi:?  dyyilt^-^, 
Trpeo-fleiiwv  ael*  5(i>p7i3-?ivat  ■hfiiTv  to  ^iya  '{kto^. 

Ao£a,  r.xo;  t:X.  T,  "po;  to  •  IIpoTjTiwv  t->,v 
avaffTaT-.v. 

ea^tAao-TO?  b  Oeo;  ^ifxwv  Iv  TOt?  &Ytoi;  au-roCi"=^-, 
fjaJixaJt  xaOexi-TTTiv  ).a[JL7ipJvoucri  tT|V  yfiv*  aOXuv 
TaC;  Aa|X7rpOTT,^'.  xai  tuv  aTtvfj.aTwv*  cpaeLVOTaTat; 
ajya:(;*-  wv  w;  irr>ip*  [Aeao;  otaXafATrwv*,  aOXD^dpe 
y.-joiou,  cwTaywyet;  tou(;  tt-.ttou?,  xal  twv  7ia.S(ov 
TO  fJxoTO^*  otwxet;  t6  pai^u  twv  7:petrfl£'.wv  toj  cpwTi*. 
dvyeXwv  crrpaTtaL  tq  TEjJievE!.  ffou  ffayu<;  uapEtat.v-% 
aY!.&Jffa'.  TOj;  ^v  TtdOw*  tCxstp^c,  trf;[xepov  Uze- 
XoJVTti;  ffOJ*TTiV  IJlVTi[JLT|V  TTjV  ffeTTTTiV*,  [xeytffTe  Kat- 

STl'/T,pa  !7JVT0[Jia. 

'lafia  TOL^;  TitffTOt<;*5eoOffat  Qeiov,[xapTj;*  Ra-.ffd- 
pte  Tptff,iAdxap *,  TTpi;  Xptffro-j  pafftXew?*  vdffwv 
Tiaffwv  xa'.  OXtfjJEWv. 

'<>;  Z^rjzo^  'AepfjLwv*  opOT-l^Et;  TTJp   TtveutAdTwv'" 
iv5ow7iwv7iappTiffta*xaxw(;  ^vepYoujxevwv*  Stwxwv    ^ 
Qe'!?  /ap-.Tt. 

"ATiavTe;  01  TTtffTot^"  ffuvopdtJLW^Ev  Tipo;  odiav'-* 
Xo!,ffTO'J  Twv  d9)v0'-fdpuv*xa'.  XafXTrpOTaTWv  tptXwv*, 
ouffTiep  auTOi;  eodiaffe. 

NdfjLaTa>:;wTipd*jilpJe'.;  toi!;  7toofftoufftv*6aj|AdTwv 
devvdwv*  ffuv  'louXtavto  Te*,  OautiaToupve  Katffdpte, 

NsfJLet  [Jtkv  ffot  XptffTo;*  tt,v  /ap-.v  twv  9a-j- 
[jidTWv*,w;  jiapTUpt  xal  'fO.(j>*,  XajiTzpdv  ff£  TiavTt 
xdff[J.(f)*  oEt^a;  w;  d'X).ov  ir\k:oy. 

"HffTpaiJje  ffoj  t6  '^w;*  ev  'P(0[jlti  ^afftXtot*,  '.'dffav 
pafftXtoa*,  pafftXea  oaad^ov*  EffOXov  Tipo;  Tidoa; 
Oe^^ou;  ffoj. 

Scdopa  ffou  pafftAEu;*  BaXevT'.vtav6;  TrdOot;*'' 
(cXeyOet;,  dvdxTopd  ffot  *  TTOptt^et  Trpo;  ffriv  5d;av  ^*, 
xoff[jL(jv  Oe'!w;  ffov  t£[;.£vo;. 

iTetpet  XptffTo;  ).a(X7ip(d;*  ffT,vXa}j!.7rpoTdTTiv  xdpav* 
ffrecsefftvuTrepXdtiTipot;*,  xat  XdpLTiEt;  sqaffTpdxTwv*, 
[xdpTu;  ).au.Ttpe  Katffdpte. 

Ad;a.  'lotd[Jie).ov. 

!L;T,[jLepov  Y^;  Trdv  Tiipa;  -jipuxTWpet;,  Katffdpte 
Tatff[Jidxai,  ).dp.']j£fft  Oau[AdTWv  aTtetpwv  ffou '  oto 
ppOTtJv  Ta  Ti).Ti.^7^  (TjvEAOdvTa  ffE  [jtaxap-lt^et  y atpovTa,  F 
ff£Pa^d[j:£va  let^J^dvwv  ffopov  lepov.  3eoffTeTrTOj; 
xal  xdpa;  ffE|id[jiEva,  Oeotoxov  5'e  |xd).Xov  ffepd^uEva, 
xat  XajjL^dvovTa  pouv  '/^ap^.Td^JippuTOV,  5o;di:^£t  ffuv 
ffot  Beov,  ex[io(JVTa*  Ad;a  h  'j-j^tffTot;  Oetp  xat  iTii 
YT,;  eCpT.vT,,  Ev  ivi^pwTiot;  euoox-^a. 


'i-:;( 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 

105 

PASSIO    PRIMA    SS.    C^SARII   ET   JULIANI 
cum  periphrasi  grwca  ex  codice  Vaticano  1608. 

c  Fas..h.e,n,  rjua.»  in  Connncnf.  pr^v.,  p.  84,  num. .%  majorem  appeUavimus,  mppeditarunt 
<nl,re.  onuuno  qnn„rfa  ,uinqne;  quonnn  pJerirjne  sunnna  difi.L  rollafi  .3  v    I " 
te  mjt^ssme  notataln paucis  ian.en  ifa  .Ulirnfiun.  fen.pn-arinuL,  ut  cpann  c^^i^i^ZZ 

>'ts  sfndn  n,  nunufns„,r^^^^^^^  afi.ni  nos  accusent  Sed  Lporibus  alinnid  dlZdm  m 
■a  m  tot  v.farnn.  nnlldms  nihil  nos  kumani passos  esse  non  creLus,  pufLus  uZZd^n 
s  momenU  errorem  co,nmissum  esse.  Codices  ita  distrihuimus  ut  seandnn,  l^^Z  rnZ 
is  sunt  rcperti  seq,ie,tti  modo  exhibeantur :  ^     ' 

ICES  ITALIjE  -  1.  Romanus,  e  hibliofheca  a,rhivi  capituU  basilicm  S.  Petri,  mcmbraneus 
a.nno  c.r  ar,nanoA,n,  3,seculi  lX;koc  lectiona,-lum  e.istimatur  hasilic.  Tpetr!  12 
a  S.Zackar,a  I:  ,a  Grmaldus  sacrista,  ^ui  scripslt  Jussu  Fahrifii  nmlfi,  ranonir   SP^^ 

h,hl,otkec.  et  arckn,o  anno  im.  In  koc  rodice  rpann  plura  sint  ,»^  ncenii  ..«^^W 
.,  ea  rennumus  qu^pnus  scripfa  s,n,f,  uhi  k..  adln.c  legere  licuif;  ,,Llo  aufcn  aliZ  J  1 
'.  scrtpUomsuperad4,ta  aecepinms,  id  notandum  scnper  c,n-arinn<s.  ~  2.  Po„un,ns  e  biblio- 
rj.anatenstCs,,q^ra  Mnwva,,,),  mc,nb,-a„ens^  foUo  ,ncdiocri,  A  11,  28,  parfim  seculi  lX,partim 

lass,o  Ca:sa,'u  ,,deturseculi  X~  3.  Suhiacensis,  monasterii  Saneta.  Sckolastica^,  ,L,hra- 
'^'^7?"V^^'f  f  ^^^^^•-  4-  Florenthms,  c  bihliotheca  Lcnn-enfiana,  ,ne,nh,;n,cus,  folio 
,  phdet  20  eod.  1    s.c,,h  XL    -    5.  mrentinus,  e^  eadcn  hibtiofkcea,  me,nh,-ane,J,  foho 
'  'T",         ^"'^  ^'l;^^"-'^^  Strozzian^B  Florentia^,  «o  2.  Passiona,-ium  etko,niHa,-iu,n  SS 
-  6.  I  lorentmns,  e  bihhotkeca  Laureniiana,  memhraneus,  foUo  maximo,  scniU  XI  Fuii  hiblio 
',l„,m  F}o,rnfn,x  ccclesia^,  n-  130.  Passionarium  ef  ko,nilia,-;u,n.  -  7.  Florenfinus  ebihliotkeea 
',ana,  n,enil>rancus,  foUo  maxiuio,  secuU  XL  Fuit  bihliofhecoi  xdilium   Flo,rntinx  eccle^i^ 
Passionartum  a  mense  jidio  usque  ad  mgiliam  S.  Andreai.  —  8.  Florentinus   e  hibliotkeca 
,ana,  mcnbranens,  folio  maximo,  secdi  XL  Fuit  hibUotkecai  Ciste,riensis  Arnufinx   n'*  2 
■a<j,ncntum  Passionis  Cxsa,-U.  —  9.  Neapolitanus,  e  hihUotkeca  Borboniana,  nunc  dirtdnafio 
,nb,-aneus,  folio  maximo,  n-  VIII,  B  2,  seculi  X  vei  XL  -  10.  Romanus,  e  hihliotheca  Casana^ 
pra  Mnic,-vam),  memhraneus,  foUo  maximo,  secdi  XI  vd  XIL  Passionalis  fomus  secundus. 
Florenfinus,  e  hildiofkcca  Lan,'enUana,  ineinh)'ane.us,  folio  mariino,  secdi  XI  vd  XII;  nlu- 
d.  2.  —  12.  Pavennas,  e  hibUotkeca  capitidi  catkedralis  ecclesis,  membraneus,  foUo  maximo 
wcidi  XII,parti,n  sccuU  XIIL  Passio  Cxsaru  est  secdi  XIL  —  13.  Florcntinus,  c  hibliofkeca 
iana,  membraneus,  folio  maxi,no,  secdi  XII,  pjlnfei  20  cud.  4.  Fuit  Canacci  F/oi'entini.  — 
ieanus  lafinus   reginx  Suecix ,  ,ncnih,-aneus ,  foUo  minori ,   71°  4'JO.  —  15.  Vaticanus  lat 
w-us,  folio  maximo,  »"  5690,  secuU  XIL  —  16.  Ncapolitamis,  e  hibliofkeca  Borhoni<nu,.  n,ni'r 
fionaU,  ,ne,nh,rmeus,  foUo  maxinio,  secdi  XII,  n"  VIII,  B  44.  —  17.  lio,nanus,  e  hibliotkeca 
wa,  membraneus,  folio  maximo,  ii«  12,  29,  secuU  XIL  —  18.  lionianus,  e  hibliotkeca  archivi 
hasilicm  S.  Petri,  ,nemb,-aneus,  folio  maxinio,  ex  a,-ma,-io  A  7,  secdi  XIII.  —  19.  Vatic<rnus 
1SS  Suecix,  memhraneus,  ««  524,  secdi  XIIL  —  20.  Vaticanus,  mcnbraneus,  folio  minori 
irf  vi<lefur  seculi  XI.  In  prxpxo  foUo  legitur :  toOto  pip>(ov  riv  -tji?  ijtovri;  -ct)c  KpuTTToyeppr);.  Plura 
inier  <juai:  MapTiIptov  toC  aytou  Kaitraptou  xai  Twv  auv  auTru. Hoic  csf  pcripjkrasis grxva  Passionislatina; 
ii,  quam  eregione  textus  latini  edimus ;  a  (pio  pcpannn  recedit.  —  21.  Apog,-<tpkus  cx  codice 
iico  monastcrii  S.  Joannis  Capua;;  kunc  infer  docuincnta  a  prxdecessorihis  nostris  comparafa 
s.  —  22.  Casinensis,  ehibUotkcca  tnonastcrii  0.  S.  B.,  me,nb,-aneus,  foUo  magno,  scrnli  XI 
licus.  —  23.  Bomanus,  e  bibliotkeca  ValliceUana,  memhraneus ,  folio    maximo.  Vita;  SS.' 
pag.  145;  secdi  X  cxcuntis.  —  24.  Flo,-e,dinus,  c  hihliofkeca  Lau,rntiana,  n"  300    mem- 
folio  ,nagno,  seculi  XIIL  Fiiit  ValUsuinhrosai,  n"  003.  —  25.  Flo,r,ifinus,  e  hihiiotheca  Lau- 
memhraneus,  foUo  maximo,  n"  302,  secuU  XIII.  Fuit  ValUsu,nbrosse  002. 

'JES  GALLIJE.  —  26.  Parisinus,  bihliotkec<B  nationaUs,  memhraneus,  folio  minori  «•* 5299 
.  Fuit  liililiofkecx  Putcani  (Duimy),  senaforis  Parisirnsis,  Ji"  4175.  —  27.  Tri<:assinus  hihUo- 
Uc3i,  nicmbraneus,  n"  124S,  sccufi  IX  vel  X.  —  28.  Parisinus,  hihliofkecx  nationalis,  niemhra- 
•)  maximo,  n"  16733,  secuU  XII.  Fuit  S.  Martinl  a  Campis,  Ord.  Chmiac.  —  29.  Pirisitms 
e  mttionalis,  meuibranvus,  foUo  magno,  n"  17000,  seritli  XII.  —  30.  Parisinus,  hibli<jfkrcx 
';   ,ne,id)r(meus,  foUo  niaximo,  ,V'  15430,  sccuU  XL  iJafus  olint  doinui  Sorhona'  a  Pet,-o  Bhm- 

Sorbonico,  qui  emerat  eumdem  a  capittdo  S.  Marcdli.  Pr^cedunt  officia  Immacdatse  Conce- 
Corporis  Doinini,  manu  secuU  XILI.  —  31.  Tricassinus,  «"  7,  siruli  XII.  —  32.  Parisinus 
e  Nafionalis,  me,nhrancus,  folio  inagno,  n"  11753,  seculi  XIL — 33- Montis  P<'ssulani  e 
t  svholai  medicinx,  membraneus,  foUo  maxi,no,  »i"  30,  secuU  XII.  Passio  Cassarii  netjue  in 
rue  in  cafalogo  reccnsetur.  —  34.  Dirionensis,  bibliotkccai publica',  ,nrmbrf,,ieus,  folio  ,n<txin,o 
'idi  XII  cxeunfis.  Fuit  oU,n  Cistrrrii.  —  35.  Monfis  Pi^ssuluni,  c  hihlioflirra  schola:  medirinx 
',(s,  folio  maximo,  n"  1,  seculi  XIII.  —  36,  Duaccms,  hihliofkeces  piddicx,  membranetis,  folio 

724,  secdi  XIII  vel  XIV.  —  37.  Parisinus,  bibliofhcrx  nafionaUs,  pa}ig,'<tceus,  foUo  ,ninorl, 
secdi  XV.  Fuit  S.  Victoris,  n"  86. 
mbris  Tomus  L  14  CODICES 


U 


E 


\i 


1 


W 


KX    MSS. 


106  PASSIO  PRIMA  SS.  GiESARII  ET  JULIANI. 

CODICES  GEFMANL^  —  38.  Vindobonensis,  e  bibliotheca  Cxsarea,  n"  332,  seatU  XIL  —  D 
39  ViMonensis,  e  bihUotheca  Cmarea,  «°  330,  secuU  XIIL  -  40.  Admuntensis,  e  hibliotheca 
monasterii  Admnnfeusis  0.  S.  B.,  in  Styria,  membraneus,  folio  maximo,  n"  2,  secuh  XUI;  legenda- 
riutn.  — 41.  Admuntensis,ebibliotheca  ejusdem  monasterii,  membraneus,  foho  parvo,  ii°  412,  secuh 
XUL  —  42.  Admuntensis,  e  bibUotheca  ejusdem  monasterii ,  membraneus,  foUo  minori,  h°  94, 
seculixill;  passionale.  —  43.  S.  Maximini  apud  Treviros,  membraneus,  foUo  magno,  secuU  XIV. 
Fuit  monasterii  S.  Maximini,  Treviris;  nunc  est  apud  quemdam  civem  Trevirensem. 

CODICES  BELGIL  —  44.  BoUandianm,  e  museo  nostro,  memhraneus,  foUo  magno,  n°  4,  partim 
secuU  X,partim  XIIL  Passio  Cmsani  est  secuU  X.  —  45.  Namurcensis,  e  hibUotheca  seminarii,  mem- 
braneus'  foUo  maximo.  —  46.  Namurcensis,  e  bibUotheca  puhUca,  memhraneus,  foUo  magno,  n°  15, 
secuU  XIL  Fuit  S.  RuherU  in  Arduenna.  —  47.  BruxeUensis,  e  bihUotheca  regia,  membraneus,  foUo 
magno,  W  9289,  secidi  XIL  Fuit  S.  LaurentU.  —  48.  Bruxeltensis,  e  bihUotheca  regia,  memhraneus, 
foUo  7ninori,n°  21855,  anni  1277.  —  49.  BruxeUensis,  e  hibUotheca  regia,  membraneus,foUo  magno, 
«■>  206,  secidi  XIII.  —  50.  BruxeUensis,  e  bibUotheca  regia,  memhraneus,  foUo  magno,  n"  7487-91, 
secuU  XIII.  —  51.  BruxeXlensis,  e  hihUotheca  regia,  memhranms,  foUo  maximo,  n"  9120.  —  52.  Leo- 
diensis,  e  hibUotheca  pjMica,  memhraneus,  foUo  maximo,  n°  210,  antca  58,  sec.  XII.  —  53.  Bru.cetlensis, 
€  hihUotheca  regia,  memhraneus,  foUo  maximo,  h°  7460,  secuU  XIIL  Fuit  ahbatim  apud  VaUicellas, 
dein  Moreti,  postea  musei  BoUandiani  Antverpix.  —  54.  Apographus  ex  manuscripto  vetustissimo 
Audomarensi,  e  bibUotheca  regia  BruxeUensi,  n°  8929,  oUm  musei  BoUandiani. 

NEERLANDLFl.  —  55.  Haganus,  e  bibUotheca  regia  n°  14,  secuU  XV.  Fuit  Sororum  S.  Catha- 
rinse  Mudce. 


B 


CAPUT  PRIMUM. 

Csesarius  ex  Africa  Terracinam  veniens,  diruni  juvenis 
sacrificium  improbat;  mittilur  in  carcerem. 


E 


Tvmpore 

Nefonis 

Tiryiirinse 


1  empore  ^  quo  Claudius  matrem  suam  necavit 
gladio,  furore  arreptus  -  talem  ^  auctoritatem  * 
per  totum  ^  orbem  ^  dlvulgavit  '  ut  omnes  ^  a 
cultura  ^  deorum  non  recederent  "  et  "  consueta 
exercerent  ^^  sacrificia  ^^  Factum  est  '*  autem  ^^ 
tempore  ^"  ipso  '^  quo  '^  sacra  ejus  ^^  omnibus 
innotuit  ^^,  erat  ^^  Firminus  ^^  quidam  ^^  ponti- 
fex  ^^  civitatis  ^^  Campaniae  cui  ^^  est  vocabu- 
lum  -'  Terracina  ^®  a. 


(jmtannis         2.  Hoc  '  faciebat  ^  per  singulos  annos  ^  die^kal. 

rivis  neci  se  januariarum  ^  quasi  pro  salute  reipublicte  et  prin- 
devovet.  cipmn.  Suadebat  ^  hominibus  ignaris  ',  quos  ita  ^ 
perdebat  ^  deliciis  ^*  et  ornamentis  ;  qui  hoc  per- 
suadebat  "  eis  ^^  ut  propter  rempublicam  ^^  no- 
men  "  exercerent  ^^  crudelis  "  audaciae  ^' ;  qui  ^^ 
acceptis  ^®  thesauris  et  ^**  ornamentis  equorum  ^^ 
et  armis  ^^  belligeratoruni  ^^  acceptis  ^*,pr£ecipitio 
se^^mergerent^''  et^'^  quasi^^  ad  laudem^^esset^" 
G  eorum  ^^  qui  in  civitate  ^^  Terracina  ^^  mane- 
bant  3*. 


3.  Et  ecce 


1 ,  T(jj  xatpcji  h  w  K^-auoLo;  ttjV  eauTOtJ  \i-f\~i^ct. 
^ioz'.  aveiXsVj  utco  -^o^  (lup.oij  TrXeiov  ^p.p.av->|(; 
TOiaLirr.v  oi-aTaiw  xaTa  Ttdo-Tii;  ttjs  o''xo'J[J.evTif; 
^^eOeTO,  oizwq  aKavTe?  «7:6  T-/i?  twv  Oewv  BpTidxeiai; 
UTi  iYx)\'!v(i)Tt.v,  tiXXa  Ta;  truvTiOELi;  auTyj?  £TE!.TeXerv 
7,youv  TcpOTtpepeaQa^  Guaia^,  Tw  ouv  xa-.pa)  ^xeivtj 
^v  ^  feauTOU  izapavoiJLOi.  oiaTdqeK;  a7Taa".v  xaTdo-f,XoL 
ye^-ovainv,  tjv  Tif;  dp"^i.epeij?  T'?i?  twv  eCowlcov 
GpTia-xeia?  OepaTieuTTii;  UTrdpywv,  Touvo{j.a  <lHpp.wo<;, 
TcriXewi;  Kajj.7:avi!at;  -fiT',:;  xexXT^Tai  Tep^axiva. 

2.  OuTa);  Toivuv  t6  dje^e;  xai  dOeiAiTOV  tojto 
oiETipdTTeTO  i^yov  i^  exdTTw  ivLauTw  xa^d  tt^v 
TiULepav  Twv  xaXavowv  ^avouapiwv,  wi;  GT,a"!.v,  uTikp 
TT,?  awTTipia?  TYi^;  TioXiTeia?  xal  twv  dpyovTwv,  UTto- 
voaaeutov  tolh;  d^-pO.eTTepou?  dv&pwTzou^,  ou?  xal 
TiTcoXXev  T,ou:^aYLa^  TLo"i.v  xal  xoa|jL-ripa!7'.v  ^;aTra- 
Twv  TOUTOui;,  u)?  eLpTiTai,  6't:(i)(;  w;  av  £.(  0!.a  t^? 
TToXtTeia?  xa'.v6v  ovop.a  ^xTeXeo-toaiv  wpLOTaTT,!; 
7:a|i6Tiffta?  '  ot  xal  Xa^ovTe^  QTifraupou^  xal  xot[j.ov 
TToXuv  X6y(})  tTCTtwv  eTL  o'e  xal  oTcXa  TioXejjLLxa  oe^d-  '^ 
uevOL,  o-uv  auTOL?  xpT,[j.v'laa)a',v  eauTOui;,  wi;  gt^tlv 
eTiaivov  vo|jiLE^eiTBaL  Tiapd  twv  dv  ttJ  TioXei.  Tefi^axwTi 

ofxOUVTUV. 

3.  Kai  iZo-J 


Num  1.  —  1  temporibxis  2.  —  ^  arrepto  10.  —  ^  om.  17.  ~  *  suam  add.  17.  —  ^  o»i.  50.  —  ^  mundum  46  —  '^  (auct.  p.  t. 
0  div.)  p.  t.  o.  div.  auct.  2.  —  ^nullusSl,  36,  53;  omnibus  31 ;  om.  13;  homines  add.  9;  auderet  add.  21 ;  qui  add.  43.  — 
»  {a  cult.)  ad  culturam  12,50.  —  '"  (non  rec.)  recedere  21,  recederet  36,53,  accederent  50.  —  "  sed  36, 46,  47,  53  ;  sed 
magis  omnes  21.  —  ^^  exercere  10 ;  exerceret  12.  —  ^^  (et  cons.  ex.  sacr.)  aut  acerrimis  suppliciis  interirent  vel  ad  con- 
sueta  sacrificia  redirent  43 ;  (ex.  sacr.)  sacr.  ex.  21.  ■ —  '*  (f.  e.)  erasum  19,  eo  21,  erant  46, 47.  —  ^^  (e.  a.J  a.  e.  11 .  —  ''^  om. 
19. —  "  o»i.  45;  illo  2, 14;  ipsius  11 ;  (t.  i.)  i.t.53.—  '^quod  12;ut  11.—'^  ei  52;  (s  e.)  ejus  piKceptio  9,  sacrilega  ejus  lex 
31,  33,  34,  sacrificii  jus  45,  sanctio  49.  —  -°  innotuissent  11  ;  innotuerunt36;  innotuerat  55;  (ipso-innotuit)  oni.  21.  — 
8'ow.ll;  quidam  add.^;  quidem  orfrf.  17.  —  ^a  autem  frrfrf.  II.  —  ^a  om.  4;  nomine  5,  17  ;  (F  q.)  q.  F.  10.  — '^*  idolorum 
adr/.  21.— «'^civitate  10;  in  civitale  21.  ~  ^fl  quod  1,2,3,5,  10,  14,  19,48,53;  quse  9,  21 ;  cujus  17,  27,33,34,  52,  55.  — 
2'  vocabuIo2;(e.  v.)dicitur21,  v.  e.  17.49.  —  ^^*  Terracina;  1,  2,  3,  9, 17,  19,21,31,33,38.46,50,52,54,55. 

Num  2.  -  »  hic  36,  38,  49,  55 ;  htec  13 ;  qui  31 ,  33,  34 ;  qui  hoc  50.  —  ^  om.  31,  33, 34 ;  faciebant  3 ;  Glaudius  add.  45  ;  bacri- 
ficium  «rfrf.  49.  — ^  dies  5.  —  *07H.5;  adie  3.  —  ^  (k.  j.)  in  kalendis  januariis  55.  —  «persuadebat  11,13;  suadeus  45, 
53;  de  49.  — '  (h.  i.)  homines  ignaros  II,  enim  omnes  13. —^  om.  11,17,49.  —  «per  annispatium  exerceri  faciebat  49. 
—  1«  (p.  d.)d.p.  17.— "suadebat23;(q.h.  p.jowi.  IJ,  15.  31.  33.  34.  36,  38,  55,  suadens  17,49,  q.per  lioc  suadebat  12.  — 
"  om  9 ;  (p.  e.)  e.  p.  53.  —  ^^  reipublicER  17,  47.  —  "  (p.  r.  n.)  pro  reipubhcae  nomine  11.  —  ^^  exerceret  2, 45 ;  sibi  face- 
rent  49.  —  •"  crudelitas  38  ;  rc;/j«i"j9)-i£^er  17  e(  49,  crudelitatis;  et  orfrf.o,  9,  26,  38,  53.  —  "  audaciam  11;  audacia  13. 
31,33,34;  nomen  audaciae  4,6,7.8,  12.  16.  18-25,  27-30,  32,  35-37,  39-44,  46-48,  51,  54-55;  (c.  a.)  ow.  49,  se  ad  cru- 
delem  audauiam  17.  —  '«  ut  17  ;  et  36,  49 ;  quatenus  31.  33,  34.  —  »"  om.  26.  27,  50.  —  2»  (th.  e  )  om.  11,  13.  —  ^"  equo 
11,  13;  (0.  e.)  e.  0.  17.  —  '2  arma  2.  3,  5,  10.  11,  13,  31,  34,  45.  —  ^^  beUica  11,  13;  belhcis  17.  —  «^  om.  11,  13, 
34,  48,  49,  53,  55  ;  accepta  1,  2,  3,  5,  9.  10,  15;  ut  14.  —  s&  o,n.  2,  3;  (p.  s.)  s.  p.  14.  -  ■-"  mergeretur  3;  mer- 
geret  14,  45;  remergerent  13;  merserunt52.  —  "  ojh.  52 ;  hoc  add.  17.  —  "s  (e_  q_j  (,,„.  50.  —  ^o  (a.  1.)  ita  1,  50,  53, 
laus  9,  11,  13,  17,  49,  .50,  laudi  31,  33,  34,  religui  omiit.  ad.  —  ^»  ita  1,  2.  5.  9,  10,  11,  13,  17,  31,  33 ;  essent  15,  34; 
erat  49  ;  om.  50,  53  ;  reliqtti  esse.  —  ^^  (es  eor.)  eorum  esse  14.  —  ^^  civitatem  48,  51,  53  —  ^^  Terracinam  5, 
45,  48,  51,  52.  —  **  manebat  2;  manere  videbantur  11,  13;  (Factum  est  niim.  1  —  man.)  Erant  autem   hrec  con- 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


B 


^  ^  3.  KaL  iood  Ttq  vsavLa;  upaCo;  ttj  q^z:  Tiavu 
otaYwv  ^v  T'jj  auTvj  tioXe'.  dvdjAaTt  Aojx'.av6<;,  Sotl; 
TOL<;  Tou  (TWf/aTOi;  TiaOsTLv  xai  XayvswLt;  aveTOE-JSTO 
TtavTOTsxaTe;aLpgTOV  oe  xaTaTYiV  ■))\ii^a.v  twv  xaXav- 
owv  t'avo'japLwv,  xal  touto  OLayeyovev  cw;  tti; 
auTOU  dvaLpHTew;.  Tolvuv  y.y.-:'  ^xewov  tov  xa-.pov 
xaTaXapwv  6  [i.axapLo?  KaLTapw.;  6  Staxovo.;  oETto 
Tfs  "A^pov  xwpa<;,  xaT-/iV~ocrev  iv  r/i  TcoXeL  t^ 
^-ovo|j.a!:^oji.£v/i  Te|^paxtv7i.  '  ' 

4.  Kai,  (.owv  Tov  auTov  veaviav  -apepyofjievov 
wpaLov  Tcdvu,  Aoux'.avdvo-o|jiL,^WJdv£T0  7iap'dTL(rLv 
Tuv  tioXltwv  tl  d'pa  ooxeL  t\  xd^-^riTL^  auTTi  un:dpyEL. 
ol  ouv  7ro>,:TaL  eLTiov  auTw"  El.;  dvaLpedtv  tou  fTQfla- 
TO?  aJTOU  EJTLV  "h  TOtauT-/!  xdapi-ficrL.;.  Trpo;  ou;  6 
fiaxdpLO?  KaLTdpto?6oLdxovo;  eVo  *  'Opxuw  Oj.td;  tdv 
OedvTov  T^avToxpaTopa,  tlva  fxoL  xaTdoVAov  ■rzot.TiTTiTe 
TO  3l"t|V  atTtav  ?)  xaKdTe-/vo;  i~tvota  auTTi  ejtlv. 

5.  ITpd;  ov  dTTOxpLOevTs?  ol  TiolLTat  etT^ov  *  Outo; 
avarpEtj^eTat  w?  dpeTtdv  auT(p  e^^at  ooxe!:.  Tipd  ydo  I; 
71  xal  o'xTw  i^Tivwv  Tou  xaLpou  r7\<;  auTOU  xo^f^Tjrrsw^ 
dveXOuv  SL*;  to  opo<;  Td  Ttpd?  OdXaTcrav  ^Xs-ov,  xai 
xaTaplT/Jel;  utto  tou  ^.ktzo-j  auTou,  w;  yT,TLv,  urieo 
G-wTTipLat;  TT,;  TioXLTeta?  xat  twv  dpydvTwv,  dUd 
ftTiv  xat  UTiep  TT(?  Tuv  TtoXtTwv  euT,|jL£pta;,  i'Tt  oe  xat 
To  ovo[^a  auTov  sysLV  xatvTj^  0^^.^^;^  ^^-f^^  loiu^oy 
^xpTif^vtffev  xal  Tiapeowxe  T(jj  OavdTtj).  outlvo;  Td 
trufAa  f^eTd  ^fAeydXTi?  Ttfi^;  cruTTe^^.XeTaL  xaL  h  -zi^ 
vau  Twv  Oewv  tiiaojv  aTrdyeTaL,  xdxetae  TiupuauTTov 
o-uvTeXetraL.  xal  T)  Ticppa  ajtou  ev  tw  auTto  vatji  T(5v 
Qetiv  e!!;  ^wtTipLav  T/i;  TroXtTeta!;  xal  tuv  TtoXtTtuv 
aTroTtOsTat. 

6.  ToTe  6  fxaxdpto.;  KatTdptoj;  d  Stdxovo^dxTixotl)? 
To  ojTTe|3£i;  TOUTO  dTOTr-fipia,  eoTi  Tzpd?  TidvTa  Tdv 
TtepLeaTUTa    aLlTtjJ     Xadv*    'i}<;    d-v/iiT-xToi    uueti; 

uTtdpyeTE 


107 


juienetn 

Gffisarius 


3Etecce'quidamjuvenisspeciosusMnofidem     /,   ■ 
civ.tato  erat  ^nomine  Lucianus  ^qui  ^  deliei  s    '  ^ 

Iasc.vns  ^  nutnebatur  «  ad  ^ie.u  •okai,„aarum 
januanamm  '^  ad  interrectionem  suam  >-^  Venien. 
autem  '^  Gssarius  diaconus  ex  Airica  in  eamdem 
civitatem  »  quje  vocatur  Terracina  '^  vidit  '« 
juvenem  transeuntem  "  speciosum  '«'  nomine 
Lucianum  ^°. 

4.  Quemcum  ■  vidisset  ^  interrogavit «  cives    exTen-ad. 
ejusdem^  civitutis  quisnam^'  esset «  hic  ornatus^  r,e.sibusa  . 
Kesponderunt  ^:Ad  hUerfecthnem  ^  corporis  sui  ">    '"t^n-ooaiiH 
est  "  ornatus  '^.  Quibus  '«  beatus  »  Giesarius  '^ 
dixit  '«  :  Per  Denm  '^  omnlpntentem  vosconjnro  '8 
»^  (//f«;;s  m/Zu'  vel  '«  ej;  j««  mz/sff  ^o  ^,^/      ^,  21 
exercitatio  ^^  ipsa  ^^. 


5.  Et  dixerunt  '  ei  cives  ^ :  Nutritnr  ^  hic  *  mo^ 
modo  --  illi  ^placuerit  ^  ante  «  octo  vel  sex  «  mensi- 

^''^'''-Exempto^UemporeurmaiusetonHUu.uiscen- 
dit  12  1,1  montem  '^  marinnm  ^\  et  '°  arreptus  '^ 
e^HO,  ;3ro  sate  reipub/ica:  etprincipum  et  civium  " 
salubritate  '^,  et  "  »/  20  „o;,,g„  /,,,v,,^  y/o,v>  ^»  ,>.9e 
se^^-pra^cipitat^^  morti  ^-\  Cujus  corpus  ^s  ^,,,„  E 
(/randi  ^c  /,^„o,.g  ^0%/^»;-  27  ^^  28  „^  to„^,/„„, 
ducitur  ''^ApoUini^^^  et  ^-  /»twi(//o  con^umitur^^  d 
cinisejus  in  fcmplo  ^  pro  salute  reipuidicx' et 
cimum  **  reconditur  ^". 


ilu 
peritiiriiiii 

aiidit. 


6.  Tunc  '  GEesarius  diaconus  ^audiens  hoc  sce- 
lus^  dixit*  :  0  infelices,  quiHraditis^  animas' 
in  perditionem  «  diaboli » innocentium  '"^  qui "  nec  '^ 

hic 


et  (iolel. 


T^.Tfn  r  ^  ''  v°°'  '^''  kaleadarun,  ,ian«ariarum  quicumque  acceptis  thesauris  et  ornamenti.  en.orum 
e  a  m  s  beil.geratorum  pr^npiho  se  mergeret,  ad  laudem  eorum  se  fecisse  gauderet  qui  in  civitale  manereut  Et  C 
Uaudms  quasi  pro  salule  re.pubhc»  et  priucipum  suadebat  hominibus  i^naris.  quos  ita  perdebat  deliciis  et  ornameu  i^ 
ut  per  nomen  et  occas.onem  salufs  reipublic*  jus  exerceret  tyrannidis  et  crudeliUtis  sua.  40.  47.  Pro  iisdcm  oerbis  hmc 
tradit  cod.  43  :  Qui  d:=emon,aco  inflatus  spiritu.  suadebat  >gnaris  et  in.ipientibus  et  veri  Dei  notitiam  non  habentibus  ut 
propter  rempubl.cam  nomen  s>bi  assumerent  crudelitatis  et  audaci.T.  proponens  scihcet  illis  varia  deliciarum  et  orna- 
mentorum  genera,  ut  illis  delectati,  aceeptis  thesauris  el  ornamentis  equorumet  armis  belligeratorum  procederent  et 
pr^c.pitio  se  mergerent.  quasi  hoc  genere  crudehtalis  suo  sanguine  sanclificaturi.  Hoc  autem  faciebant  per  sinffult^s 
annos  d.e  kalendarum  jaouariarum,  quasi  pro  salute  reipublicae  et  principum,  et  quasi  in  laudem  eorum  qui  in  ciWtate 
lerracina  manebant.  ^  i'i«n.c 

„/''^,.^-  -'(«  e.)  eterat  11,  ecce  autem  17.  erat  itaque  49.  -  =  0,,..  2,  3,  49;  pretiosus  12;  speciosissimus  17. 
^.-  (m-erat)  ow.  49,  qui  er.  m  ead  av.  11,  er.  in  ead.  civ.  17,  er.  in  illa  civ.  43.  in  ead.  er.  civ.  4o  er  in  civ 
Terracmensi  qua^  est  sita  in  Campania  46.  47.  -  *  Lucinianus  %  10.  -  s  jn  add.  48.  53.  55  ■  de  add'  34  - 
^  o»i.27.  -■>  voluptatibus  17.  -  Me.  I.  n.)  n.e.I.  3.  -  0  usqueado.  11 ;  usque  in  17,46,  47.  -  >Ma  d  )  a  die  1  ^ 
3,  9, 14,  15,  30,  3-2.  50.  -  n  om.  ±  -  ^^  sui  5.  31,  33,  34 ;  fad  diem-suam)  ad  i.  s.  (ipsius  .>4)  die  kal  'jan  53  '54' 
-'8sanctus«rfd.  Il.-"(e.c.)eademcivitafe2,  3,  5,  10,11.13.14,  15,  17,  48.  50.51.53,55.- 'Mq  v  1)0,,,  4,5  4«' 
47  49  :  et  add.  %  5.  9,  10,  14.  -  »«  illum  add.  17  ;  eumdem  add.  49.  -  ^^  om.  II.  13,  17.  -  '«  speciosissimum  17'-  nimiJ 
arfrf.  5.^;  Ur.  sp.)  sp.  tr.  49.  — '^  Lucinianum  2. 10;  transeuntem  (/rfrf.  13.  17;  (n.  L.)  w»(.  11.49. 

Nam.  4.  -  1  ubi  5.  —  ^  beatus  Giesarius  add.  10 ;  (q.  c.  v.)  om.  31,  et  33,  34.  -  a  eumdem  (idd.  13.  —  *  o«i    4(5  47  49  ■ 
illius  9, 17.  -  '■  quinam  9  ;   quidnam  7,  10,  II.  V2.  14,  15,  26.  -11,  31.  33,  34.  3G,  43.  48.  49,  50,  Tyl ;  ut  quidnam  45  46  47" 
-  "  portenderet  31,  33,  34  ;  vel  sanctificaret  ndd.  43.  -  ■>  coronatus  10;  ,h.  0.)  om.  13.  -  «  At  illi  dixerunt  1 ;  qui  dixe- 
lunt  4-7,11.  17:  respondentes  di.xerunt  14;  qui  respondentes  43  ;  qut  responderuiit  49  ;  dicentes  «drf.  9;  cives  arfrf   3- 
hicornatusar/rf.  4-7.  11;  hic  juvenis  arfrf.  17;  om.-l,  lU.  48,  51,  53,  55.  —  sinquiunt  «rfrf.  43.  — 'o  (c.  s.)  s.  c.  14,suam"43' 
45.  46.  47.  —  "  esset  10.  —  >a  om  4-7, 11 ;  respondentes  add.  -1;  responderunt  tidd.  48.  51,  53 ;  dixerunt  add.  55*.  —  is  cui 
4^6.  —  »  om.  34.  —  i^  (c.  b.  C.)  om.  10.  -  "  ita  dicentem  10.  —  "  Dominum  5.  —  's  adjuro  45.  ^  '«  om.  4. 5.  9.  1(J,  11.14, 
17.33,  34,49,51.  —  30 e,\ercitatione  46,  46.  47;  (e.  q.  c.)q.  e.  c.  10.  —  »1  qua  10.  14;  est  orfrf.  %  11,  14,33,  34  "43 '41) '  sit 
add.  9  —23  ralio  27. 33, 34;  est  add.  o2.-«8  om.  3, 1 1;  ista  1;  hoc  quod  agitur  10;  est  add.  5.  17;  (v.  q.  e.  i.)'est  hoc  4.{  46*,  47. 
Nam  5.  —  '  responderunt  "2.  —  ^  om.  45.  46,  47;  (ei  c.)  om.  43.  —  ^  nutritus  48,  55.  —  *  om.  3.  :JS ;  honio  add. 
31,  33.  34.  —  ^  quando  13.  —  "  ei  14;  sibi  43;  om.  .55.  -  '  placet  4,  5.  17;  (i.  p.)  p.  i.  13.  —  «  om.  10  43  —8(0 
v.s.)  s.v.o.  10.  —  1«  menses  %  6,  7,  9,  10,  1.5.  17.  36,  31.  33,  34,  36,  38,  4.5.  4[),  4S.  .50, 52,  55 ;  et  add.  11.'  13,  36,53. 
"  excepto  2;  expleto  3.  9.  17;  Iransacto  14;  exacto  43;  certo  11.  13.  48;  vcro  add    9,  43;  hocarfrf.  4(J.—  "  ascen- 
det   43.  4S,  55.  —  "  owj.  7;  monte  3,  13.  3S ;  pontem  (?)   16.  —  "*  marino  3,  13;  maximum  46.  53,  55;  (i    ni.  m) 
ponte    marino  11.  —  i^  om.  10.  —    >«  arrepto  3.  5,  17,  31,  33,  34,  43,  46.  53.  —  "  (e.  c.)  civiumque  36.  45.  46,  48. 
55.   et  omnium  civ.  10.  —  's  o„(     10,  17;  salubritatem  13.  —   >"  om.  33.  34.  —  »"  ipse  add.  45,  46.  —  »"  (h.  g.)  g! 
h.  11.  —  aa  p„,_  7^  43_  _  ss  priecipitabit  36,  48.  53.  54;  pnecipitavit  2.  —  *«  ad  mortem  10,  11;  in  mortem  33.  34. 
45,  46,  47.  —  SB  corpusculum   2.  —   s"  fiducia  et  add.  55.  —  ^^  coUigetur  36.  48.  53,  54.  —  ««  om.  5-  —  «»  om.  6; 
adducitur  2,  3.  7;  perducitur  9,  10,15,26.27.31,  33.43.45.52;  perducetur  .36,  48,  53.  5-t;  deportatur  46,  47. —  "<>  om! 
*;  {d.  A.J  A.  perducitur  II,  14,  A.  deportatur  5.-3'  om.  9.  —  »"  consumetur  48;  (e.  i.  c.)  om.  11.  —  ^»  fi.  t.)  om.  11. 
14.  —  w  (in  templo-civ.)  pro  sal.  roip.  et  civ.  salubritate  in  templo  14.  —  ^^  recondetur  48,  51,  53.  54  ;  (cinis-recondilur) 
cmeres-recondunlur  2-7.  13,  15,  26,  27,33.34.36,38,  43,50,52,  cineres-conduntur  46.  cineres  condiuntur  4^5, 47.  cineres 
reconduntur  U. 

Nnin.  6  —  "  sanctus  add.  45.  46.  47.  .53,  i>4.  —  a  om.  47.  —  ^  (a.  h.  sc.)  hoe  10,  48.  51,  55,  h.  sc.  a.  9.  31,  45.  4(j.  47. 
^  audite  a(/rf.  10,—  e  etmiseri.  cur  10;  quid  3. 13, 17,  47.  —  Mradidistis  11.  —  ''animam  4,  5;  innocentium  arfrf.  2.  9.  lu, 
11.  17.33.34.51.  —  8  perditione  2,  II,  13,17,51.53.  —  »  diabolo  13,  31. :«.  4-5.  4ti.  i7;  om.49;  (in  p.  d.)  diabolo  in  p.33, 
diabolisinp.  15.  —  lOw».  9.10,   II,   17,  35,  47,  51.—  "i  quo  1,  45,  46,  47  ;  ut  9,   11,  33,  34.  52.  —  "^*  neque   17.  — 


108 


PASSIO  PRIMA  SS.  C^SARII  ET  JULIANI. 


UX    MS3. 


Impium 
sacrifichun 


arguit. 


B 


ac  inorttto 
Liiriano. 


iti  /11)11 
teheiiienter 
inipyohat ; 


QuaprQpter 

carcere 
inclutiitur. 


hic  ncc  in  fiUuro  ^^  vitani  aifernam  "  invenire  '^  iJ-ctpyeTee,  ofTLve^;  napa&iooTe  (|^uya?  cxOwoji;  zi<; 
possitis  '®.^  Et  "  erat  ^^  in  eadem  civitatc  occul-  dTzoXEtav  tw  oiapoXcjj,  cuLvei;  ouxe  ev  t<{j  vuv,  ouTe 
tiis  usque  ad  "  diciii  kalcndarum  januariarum  ^v  -^  {jieXlovTi.  a^wvi  ^wV.v  aiwviov  xXr,povofAT,CTa!, 
apud -"  qucmdam  servum'^^Dci--chrislianum2^  ouvT,<reiOe.  ^v  Tai:.;  r.pLepat-;  exeivat;  ^v  aU  TauTa 
cmn  quo  orationibus  ^*  et  vigiliis  -^  Dco  -^  et  ^^  ^TcpaTTovTo,  t,v  6  tiaxdpLo;  Ka'.ffdp',o?  ev  auT^  tt; 
Domino  ^^  nostro  ^^  Josu  Christo  ^"  psallebat  8'.         t^o  Xei  xpu-TOfjievo;  fAe''/p'-  tTi;  VEp^";  "wv  xaXav- 

Swv  (.'avouapiwv  Tiapd  tlvi.  y_pt.cTLavtji,  5ouX(j>  Qeou 
U7rdp'/ovT<.  ^v  T(jj  ).eX-o9o'TL,  ouTw;  dfiooTEpoL  euya^^ 
xat  dypUTiv-^aLi;  eTriTeXouvTe?  tw  flew  xal  xupLo) 
TifjLWv    'It.tou    XpLTTw,    xai.  ijjdXXovTei;    vuxTOi;    xai 

T][X£pa?  OLTjVEXWi;. 

7.  Veniente^autem  die^kalendarumjanuaria-  7.  KaTaAapoutr/i^  oe  tt,<;  Tit^epa!;  twv  xa).avo<ov 
rum,  faclus  ^  est  convcntus  *  civium.  et  venerunt  Lavouapiwv,  ^yevETo  o-uvopo|j.->i  uavTo;  tou  Xaou  twv 
adtemplum^ApolIinis,et  adduxerunt^hominem'  ttoXltuv,  xaUX86v  aTiav  t6  TzXi.ho^  ei;  t6v  vaov  tou 
Lucianum  ^  speciosissimum  ^  juvenem  '"  ut  sacri-  'AttoXXwvo;,  T.yayov  t6v  auT6v  dvopa  AouxLavov  vea- 
ficaret  ",  et  in  sacrificio  ^^  obtulermit  porcam  '^,  viav  Trdvu  wpaLOTaTov  tou  e-LOuTa'.  -nipwTov  Ou!r'!av 
quam  ^*  immolavit  Lucianus  '^  pro  salute  civi-  ■j-ep  tjwTT.pLai;  tti<;  -olewsxal  tuvttoXlt(])v. 

tatis  et  civium  ^"^. 

8.  Veniens  autem  *  CEesarius  diaconus  ^  ccepit  8.  'EiOwv  oe  6  |jiaxdp'.0(;  KaLadpLo;  TipiaTo  xpd^eiv 
clamare,  dicens  ^  :  llri  sapientes,  qitid  *  facitis  ^  xal  XiyeLv  *  "Avope;  aoiol,  tl  iroLeLTe  t6  dO£jj.L  xal 
scelus  slultum^?  Kumqiiid  Justitm  est  itt  2iro  vita  Trapdvofiov  0L-z67z-r\[f.<x.  touto;  ouyl  5'ixaL(Jv  ejtlv  fva 
morti  "^  tradatis^  homines^?  0  (juajn  stultum  '**  uivsp  r>|V  IIJcoV '"  ^<^'^<i'V  ■^'^P°'^^'^'1~^ '^^'^^  avdp^d- 
«f  "  morti  tradatis'^^  sanguinem'^^  imiocentem^*  I  tiou^  ;    to  Tiorov  clkt^iw  tH^  ^avaTtp   TrapaooOf.vaL 

alfjia  dOwov. 

9.  Eadem  hora  post  sacrificium  ascendit  juve-  9.  Aut^  tt)  cSptf  pieTd  ttiv  Ouaiav  iTi£3'l  ^  veavLa? 
nis  '  equum  -,  et  ^*  arrcptus  furia  ^  ccepit  furiose  ;jLeTd  tou  fTTTiou,  xal  (ruTyeOE'.;  fj.avLa  T^p^aTo  Ojjjlo- 
arripere  ^  equum  ",  ot  '  cum  ascendisset  ^  in  mon-  p-a^^tov  eXauvsLv  t6v  fTTTiov,  xal  dveAOfbv  e^;  t6  o^o^ 
tem  ^  if,  pra^cipitavit  se  '"  ipse  ^'  et  '-  mortuus     expT|ijivL7ev  eauT6v  xal  ouTcog  dTieOavev. 

est  ^^ 

10.  Hoc  ^  cum  vidisset  -  Ceesarius  diaconus,  10.  "0-ep  0£aTd[jievo;6p.axdpLO(;  Ka-.Tdpto;  ep(5a 
ca?pit  clamare  dicens  ^  :  Vx  reipuhllcm  et  *  pHn-  ^^eywv*  Oual  ttj  TroXiTettf  xai.  tol;  dpyouffLv  ofrLve? 
cipihus  ^,  qui  crucintihun  "  adfecfunfur  '  ct  cffu-  TaL;  tou  j3lou  tAaTaiaL!;  (Jv-/ipoT:o}.'!aL(;  au[XT:e'^'jp[j.£VOL 
sione^  sanguinum^  saginantur  ^**.  Vt  quid '^^  per-  TiepLTiAexovTaL,  etl  oe  xal  ttj  ixyJtreL  t(5v  dO(0(ov 
rfi7£s  animas  ^^  diaholi "  fraude  "  ei  ^^  suasioni-  aliJidTtov    crtTeofJievoL   e-ntTepTrovTaL  *    fva   t'!    outw^ 


his  '^  ? 

11.  Videns  ^  hoc  ^  Firminus  ^  pontifex  ^  dicen- 
tem  ^  beatum  Cfesarium  diaconum  ^,  jussit  eum 
teneri  cum  summo  studio  et  '^  recludi  ^  eum  "  in 
custodia  publica  "*.  Gorpus  autem  Luciani  ^^  col- 
legit  ^^  et  secundum  consuetudinem  '^  duxit  ^* 

ad  templum 


dTioXXueTS  i|iU7d?  dvOp(dTiti)v  Tyj  Tou  oLajiJoXou  aTrdTTi 
y)-euaI^6jj:evoL ; 

1  ) .  Axouffa?  Se  Ta-JTa  *I>LppitvO(;  6  dpytepeu!;  tojv 
eLO(.)).ti)v,  xat  £(.)pax(j?  tov  jjLaxdpLov  KaLo-dpLOv 
OTjaavTa  TauTa,  ^xeXeufrev  auTtxa  xpaTT/jTivaL  auT6v 
[jieTd  ■ndrri?  do-^aXeLai;  xat  TOUTOVxaTaxXeiaOvivaL  iv 
r^  OT,ij.oa'!a  elpxr/j.  to  oe  a-o)[j.a  to'u  ouo-celioui;  Aou- 

xLavou 


1> 


E 


"  fulurum  3, 11  ;  -seculo  ad(7.  55.  —  "  o»i.  17, 45, 4R,47.  —  '^  inveniunt  4-7,  17 ;  liabere  10.  —  "  om.  4-7, 17;  possint  33, 
34;  potestisD,  10,  15.53,54;  poteritis  SS,  49:  (i.p.)  p.  i.  51.  — "om.  3. 10.  U,  17.  -  »Scum  esset31,33.3i;  beatus  CEesa- 
rius  add.  36, 43;  Cfesarius  add.  46,  47;  autem  ndt/.  3. 10. 1 1.  17.—  »»  in  9, 17.  —  *=«  ita  1.  3.  5, 10, 11.  13.  38.  43.  45,  4(i.  49,  50. 
55;  cum52,  53  ;  in  reliquis  codd.  ad.  —  ^' servulum  11;  (q.  s.)  quodam  servo  53:  dixit  add.  7.  —  ^'^om.  11,  55;  (s.  D.) 
D.  s.  3,  om.  49.  —  "^chrislianoSS;  om.  3,  —  ^*  orationes  11;  in  orationibus  43,52.  —  ^^  vigilias  11.  —  -^  om.  3,9,11. 
C  17;  ilienoctuque49;  quotidie  Domino  vacabat  21 ;  Patri  at^rf.  45,  46,  47.  — ^^  ohi.  9,  17;  ac  53.  ~  ^^  die  noctuque  ((rfrf. 
3fi;{e  D.)  o.H.  49.  —  i=3  o,„  45_  4(5  53  „  80  („_  j_  c.)om.36.—  ^i  vacabat  53;die  noctuque  vacabat  10;  deservieltatSO; 
serviebat  17,  49;  {Deo-psallebat)  deserviebat  43.  om.  21. 

Num.  7  —  1  veniens  3-6, 10, 15. 26, 45  ;  venit  49;  adveniente  supradieta  21.  —  ^  jies  3,4, 6, 10, 15, 26, 45,  49 ;  ad  diem  5. 
—  3  lactum  14.  —  *  conventum  14.  —  ^  (a.  t.)  in  templo  11,  in  templum  13.  —  "  ad  templum  add.^d,  17.  —  "^  om.  9,  11,  17, 
21,33,  34,  36.38,  43.  45,46,47.  — 8  om.  9,17.  —  "  speriosum  9, 17;  f)r!ediclum  21.  —  '"  Lucianum  add.  9, 17:  (.sp.  j.)  o»(.  3, 
j.sp.46.47.  —  "  sacrificaretur21,50;  sacrificium  add.  11.  13.—  ^^  sacvificium  33,51,  53.  55.  —  '^porcum  55;  hostiam  4S. 
51,  53.  —  '*  quem  .55;  qute  2,  3,  7;  juxla  morem  add  21 ;  ipse  add.  10.  —  ^^  Lucianum  2.  3:  {i.  L.)  L.  i.  10 ;  (et  in  sacr.- 
Luc.)  om.  II,  13.  —  1°  {oblulerunt-civium)  om.  16. 

Num  8  —  <  l.eatus  add.  5.  9,  17.  —  -  om.  21.  —  a  et  dicere  11, 13.  —  *  utquid  3.  52. 53.  —  »  hoc  add.  10.  —  °  i.stud  11 
13,  17.  —  '  mortis  4, 1 1.  13.  —  »  (m.  tr.)  tr.  m.  10, 49.  —  »  hominem  1.  27, 33. 34.  52, 53;  (tr.  h.)  h.  tr.  43.  —  '"  juslum  45,  46 ; 
esl  add.  1,  6,  13.  15,  43,  46.  —  "  et  7.  —  "  (o  quam-lrad.)  om.  10;  (homines-trad.)  om.  3,  11.  —  la  hominem  53  ;  animas 
2, 3 :  om.  10.  —  "  innocentes  %  3, 10. 

Num  9.  - 'juvenemliS.- Sequoll,  13;{asp.j.e.)oHi.5.  — 3  om.  13.  —  *  (a.  f.)  arrepto2;  (aseendit-fur.)  om.  17.— 
'^ai;itare36;  conscendere  17.  —  "  c^hj.  11 ;  (etarr.-e<i.)  OHi.  50.  — '^  (arrept.-et)  o»j.45,46;  (coepit-et)  om.  49.  —  ^  ascendit  11, 
13.  —  »  marinum  atld  14;  (a.  i.  m.)  i.  m.  a.  31,33.  34.  —  i»  om.  2;  semelipsum  53.  —  "  om.  52,  53;  ipsuni  (i,  16.  17.  ifi, 
49,55;  elhoc  ei  (ha?c  ei  13.  hoceis  16)  munus  erat  11.13.  16.—  "'  ipse  «(W.  38.  —  "  (m.  e.)  om  II.  13.  3'o/i*»i  mtmerum 
om.  21. 

Nuiii.  10.  — 1  om.  11,  13.-2  sanctus  add-  II,  13.  —  ^  (hoc-dicens)  et  adjecit  21.  —  *  om.  13,21.  —''  principum  1.3,4, 
6. 9. 10.  14, 17.  38.  —  «  cruciatus  11.  27.  36, 43,  49 ;  ciuciato  13;  huminum  add.  21. 46,  47.  —  ■>  amplectuntur  1,  2,  3.  5, 10,  II, 
14, 17,  27,  36,  38, 43,  45.  52 ;  adplectuntur  9  ;  delectantur  15,  21,  26,  50;  pascuntur  31,  33,  34,  46,  47  ;  afflictorum  55.  —  «  effu- 
sionem4,5;  effusionum  13.  —  "  om.45;  sanguinis  9,  17,  46;  sanguinem  I.3.— >"  signantur5I.  —  "(u.  q.)  v^qui  50.  — 
•''vestras  add  2.3.-  '3  diabolica  4,5,9.  17.27.31.33.34.45,46,47.48,49,51.52,55;  diaholic^  1,2,3,  10,  14,  15,26,38, 
50 ;  diabobcis  11, 13,  21,  36,  43.  -  '*  fraudis  1,  2,  3,  10, 14.  15,  26,  38,  50;  fraudihus  11.  13,  21,  30,  43.  —  i"  om.  15,  26,  38. 
50;  deceplas  vestris  9, 17.—  '"persuasionibus  15 

Num.  11.  —  1  audiens  2.  II,  13.  21,  31,  33.  34,  43,  49.  —  ^  aulem  2,  43;  om.  49.  —  ^  Firmius  5,  7.  —  *  hsc  add.  49.  — 

0H(.21.43,  53;  (videns-dicentem)  Factum  est  eotempore  quo  sacrificium  hujusmodi  institutum  est.  eratFirminus  qui- 
dam  ])ontifex  civitalis  Terracina? ;  qui  audiens  46.  47.  —  «  diaconem  26.  27,  33,  34,  .52 ;  talia  dicentem  46,  47  ;  dicenlem  .53  ; 
OMt.  2.  9. 17,  45;(b.  C.  d.)om.  21,43.— '  om.  6.—  «  reclusit  2;reciudit  3;  redaudi  13. —  *•  o»».  5,  21,  33.  34.  36.  46,  47; 
(e.  r.  e.)  om.  9,  17.  -  i»  puhlicana  5.  —  "  mn.  10.  —  >8  (L.  c.)  c.  L.  U.  —  '^  (e.  s.  c.)  s.  c.  e.  49.  —  "  detulil  21 ;  jussit  2.  - 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


109 


A  X  «0.  ixAs.a.v  iT,:i,.h.,  auv.yJJvivat,  xal  xaTa  t6  ad  templum  Apollinis  '^  p.  ;n.     .-    ,« 

zii^fio,  a.u.^  drJrfc^yv.  eC;  tov  vaov  toO  'ATraX.,vo,  psit  et  sacrifiX  0".    V,         .    "^'"       '°"^"'"- 

xai  ToGto   ^.pl  rfv-;,).u.aEv  '  xal  oG.cu,  0.,-:«,,  ^J:  ^^     '  '*^'"'  o^naY.t  templum  ". 

T|XT,!rEV  -rov  vaov  tou  'AtcoXXwvo?. 

ANNOTATA. 
a  iVon  ;>Ho/.o  latine  melius  scrihi  Tarracinaiu  quam  Terracinini   IW.;  / 

lingua  Voiscorum  Anxur  dictum.  Ac  i  scrJ^^^Z^^:  7/'  Tr  T-'''"'  "^^"^""^' 
antiqux  lib.  II,  cap.  9,pag.  515.  ^  "^  ''/A'-»'^?  ^'//«r/H.-,   Geof/raphia^ 

b  />.n..  „«,/e  ..>.,„/.5  prxcipifalaf    a   Terrarinensihus  monsfratur  a^hu     i    r      .-  ■ 
gran  sasso,  z.  e.,  saxmn  grande,  ei  ad  rupem  ruboim       ,,"""'"'"'"' /''^''''^'  ^^od,e   diciturque  \\ 

CAPUT  SEGUNDUM. 

Ca.sarius  a  Leontio  consulari  Campani«.  ad  saerificandun,  frustra 
so!l,c.tatur.  Ejus  precibus  ten,plum  Apoliinis  corruit  e,  ruina 


EX    Mss. 


•iDinuni  pontificcn]  opjiriniit. 


B 


1  2.    MSTCC  OU 

ovdfAa' 


..  Mt-a  ouv  -^ifxspa;  o'xtw  tiAOev  Aou;o-jpLd;  tl; 
^  ;t'.,  Trpuro;  OTiapyuv  Te^^j^axivo;  r?;;  tuoXew; 
a(xa  anp^.vto  Toi  ap-/Lep2r  Tzpi;  ^dv  fxax.apcov  Ka-- 
trapiov  EvfJa  -?iv  xaTaxsxAe-^f^ivo;,  xal  E^Vr.Eyxav 
aJTov  £x  T-^;  uuXax^;-  ov  xai  ayovTe;  e^T-f,Tav 
0-/ifA0aLa  ev  |i£,w  T^;  ciyopa;  r?.;  TrdXeoj;  TsQpaxi- 
vr,;.  xaL  f,r,-^avTo  Tiv  'jrTaTov  r?);  Kafxrravia;,' ocrrv; 
r,v  £v  e«Lvat;  TaC;  -hfAepa-.;  -JTraTo;  xaOeCdfxevo;  eC; 
•l>OJVTavav  t->iv  7rdX'.v  olItw  xaXo^,uivf,v,  0;  ixi>;A7iT0 
AedvTto;  To-jvojjia. 

13.  U-JvOavdjAcvo;  ouv  TauTa  6  duTo;  UTiaTo; 
AsdvTto;,  ^£~k  i^oXlo-j  0-jf.ioa  Uifi-ri  tt)  TrdXet  Tep^ia- 
xivv)  •  TptT-/.;  v>^  Vepa;  T^apeXOourr,;  ev  a[;";iv 
6  fAaxapLo;  Ka-.^ap-.o;  aiiTo;  6'.a|jLeiva;,  xai  toO 
<iWfAaTo;^ajToO    Xolttov   ^xTaxevTo;,    ev    [/e^,^    Tr^; 


KaiTafjLov  toutol;  to^;  XdyoL;  ota  tpwv-?,;  tou  x-fipu- 
xo;,  Xeywv  outu;  •  Aeye  fiot,  a-j  tl;  xexAr,Ta'.;  4  oe 
fAaxapw;  a7uoxp'.0el;  e^Yi  auTw  *  KaLaapto;  liyoim'. 
&fAapTG)).6;,  SLaxovd;  d^j.  iva^Lo;.  AeovTLo;  -jTraTo; 
e-fil'  AouXo;  ei  r,  ejyevf|;;  0  ayto;  Ka'.Tap'.o;  eLTiev  • 
AouXd;  ELf/L  Tou  dX-/,Otvou  OeoG  tou  ev  to-:;  ojpavoi:;, 
xaL  Tou^ulou  auTOU  toCI  fAovoyevou;,  tou  xupiou  fiou 

Ir^iJOU  XoL(7TO'J. 

1  4.  AedvTLo;  ■JTtaTo;  eiTiev  *  '13;  coLxev,  oux  ay.rr 
xoa;  TL  TrpoTeTaEav  o'.a  Gslwv  auToiv  j^apayfxaTtJv  0'. 

oetmoTa'. 


Leondo 
conaulnri 


I  ost  dies  octo  venit  ^  Luxurius  primus  civi- 
tatis  cum  FirMuno  ^  pontifice,  ot  edu.vorunt '  C;e- 
sariurn  ^  de  custodia  pulilica  \  et  adduxerunt  ^  in 
lorum  s  civitatis  Terracina^  ^  et  ^"  po.tulaverunt  •■ 
consularom  >^  Campani^  '^  qui  »  iHi,  diebus 
orat  consularis  ^^  in  '«  Fundana  civitate  "  no- 
mine  Leontius  '^ 


13;  Qu'   dum  ■  venissot  ^  ad  ^  Terracinum  \     ohiaunu 
jam  -^  per     Iriduum  '  maceratum   CEesarium  «        «&  « 
diaconum  «   in   foro  "  tradlderunt  Loontio  "    '»ier;-otf«^**, 
Eadem  hora  '°-  Leontius  consularis  '"  interroga- 
vit  "  Ctesarium  '^  his  veri)is  '*'  sub  voce  '^  prs- 
conia'^ :  (^(^/s  15.  ,,op^,.;,Pj^^,^p^^^j^2c. .  f;^,^,,.^-,^^.  21 
peccator,  diaconus  ^'^  non  merifus  -'l  Loontius  con- 
sularis  dixit  :  Servus  es  an  ingenuus?  G^sarius 
diaconus  "-^  dixit  «  ;  .S'ert-ws  mm  "«  />om»»-  we/  ^^ 


14.  Leontius  consularis  '  dixit  ^ :  Audisfi  ^  quid*       n„.,itrr 
jusserant  prinvipes  ^  domini  «  imperatores  '  'f  C;e-     >r»,,o,uM 

sarius 


.laxerunt  2.  21.  -  «  sanctum  C.  10,  11 ;  healum  C.  45.  4G,  47  ;  C.  diaconum  %  3.  -  e  omU-  ^  eum  «I    T, '  1"     '^ 

lau  21.  -  i^  (,»..  53.  -  1*  m  «rfd.  U.  -  >=  o„,.  2I.  49  ;  consul  10.  -  ■«  om.  10.  -  "  (F  r  )  Fun.fan-^  ..i.iH.i    ,.  p     ^ 

c.vUatemll.4.- 

-/.  4.i  .j.i  ;  ad  discutiendum  C^sarium  Terracinam  advenire  add.  4(J.  47;  (n.  L,J  om  3(i  40 

03.  -  om.  XI.  .50.  -  «  post  1,  2, 11.  U.  15,  17,  21.  27.  31.  33,  34.  3G.  38,  43.  45.  46.  47,  50,  52. 55.  -  ^  (p.  ,,  ,,  3  -  »  itv 
io  ^^('^rT'''"^-  ^'"t'"'  '■-  ~  "  "'"■  ''■  -  "  *'■  '■'  ""'•  '*•  ^'-  ''•  -'•  ''•  "^-  ^-  -  "  ^'"  *^'-  -"^'^'-"-  L-'  H:  a.  L  L  t' 
tnnt.rf '■''""•  '''*''''°  '^=  (maceratum-Leontio)  tradiderunt ei  in  foro  beatum  levit.-.m  C^sanum  "I  -  -  (e    ,  ) 

«<W.  2,  , ;  d,aconem  add.  17.  -  >«  (C.  h.  v.)  eum  consularis  11.  il.  v.  C.  46.  -  "  pr»  se  -tS ;  (s.  v.)  v.  s.  5^.  -  <«  prTcorria 
iS:  d.cens«rfrf.l7._..  quid  L  ^,  3.  U.  14. 17,  3,^.  49. -- C.sa.ius  resp.  27,43  -  -.„.45  _-o».  13- oficio"   / 

2  fo  ^7  3^  73 -rr^"!  !':r ;  ^:  ^: ''■.' «'';7- ^: '3- -  ^  a^^^^^^ 

^3    nn.;      ■     -  f '      •      •  ^'  ''^'"'°'^^^''"'  ('''>'"'"'  sanctissimi-?)  1,  3. 14. 2«.  .50 ;  pijssimi  13  ;  poleutissimi  4.5,  4fr  nostri  mld 
oS.nostn  mv.ctissmi,  «.W.  4-7.  17,21.-  ^nostriarW.  10;  nostriinvicUssimiarfci.  lI.-«om.  17,43.49,53;  (C.d)sanchll' 


KX   MSS. 
fll 


(bicittir  ad 
tenijihim 
Apollinis, 


B 


quod,  eo 

orante, 

corruitet 

pontificem 
opimmit. 


110  PASSIO  PRIMA  SS.  CiESARtl  ET  JULIANI. 

sariusdiaconus«dixit«:i\Wo'Oa.Leontiuscon-     U^stz^-.cl^  -hfxwv    xal    ai^-TiTO'.   <^a^CkzZc,.    h    5yio<;  D 
sularis  dixit :   Ut  sacnficiiim  offeras  diis  "  im-     KaitTapw;  e^^ev  *    Oux^-   Asovtio;    u7ra-o?    ELTrev  ■ 
mortaUhns  'K  Ct^sarius  '«  dixit  :  TVrc  '*  sic  dixe-     ToO-o    Tipoaka^av    TravTi  ■'■  te  xa-   7.avTay_0'j  otiw;  *  ( 

anavTE?  L»:T0xu4't^a-'.v  xal  OuffLa;  TrpOTayaYWTiv  to'.; 
[jieyLa-ro^  Tifxwv  Oeol;  *  oeov  ouv  uiiv.^yv.  e;axo- 
ioijO^ffa'!  as  ToC;  TrpoaTaYfAaTLv  twv  xpaTo-jvTuv,  xai. 
(TTceLaat  Ouaia?  toli;  Osou;  ^ijawv  q;  aTtavTs;.  aTioxp',- 
OeU  6  ayLOi;  piapTUi;  tou  Xp!.aTO!j  eLT;:ev  Tipos  auTOv  ' 
'Axoucrov,  UTtaTtxe  .  aXT|Qw(;  oLitw?  T^poasTaqav  w;; 
8  :  0  salus,  nt  ^*  intereant  ^^  homines  et  vivi-  acppovsoraTO',  Tiapa  TiavTa?  avOpwT^ou;^  UTiap^^ovre*;. 
[■  88  nm  vossint  ^^.'  Acovtlo?  uT^aTo;  eLTisv  •  Oux  otoat;  otl  ota  tviv  awvt]- 

piav  &7T:avtwv  to'jto  TipoaiTa^av;  6  ayLOt;  KaLaapLo; 


runf^^?Quoniodo^^iHfelices.''Res\)ondHheon\\us^'' 
consularis  et  '«  dixit  ^^  :  Quare?  ^»  quia  ^"  pro 
salutc  '^  reipnhUcx  ^^. Cassarius  diaconus  -' dixit ^^ : 
^^  />6a  sa/KS  ^^  interfectio  est  ".  Leontius  con- 
sularis  ^  dixit  :  Quare  ^^  intetfectio  ^»?  5»;«  ^i 
omnes  salvos  facit  ^-.  Respondit  Caesarius  diaco- 
nus 
ficari  ^^  non  possint 


!^U07t0LfiaaL    os    [jlt\    OuvafievTi,    aX).a    TravTa<;    aTrOKXavwaa  xal  aTzoAlutra. 
15.  Respondit  Leontius  ^  dicens  ^ :  Fac  quod  ]  5.  Axouaai;  Bs  ' 


;pondit  Leontius  ^  dicens  ^ :  i*'rtf  jMOrf  1  5.  Axouaai;  6k  TauTa  6  uTvaTO^  tzT\  7vp6?  tov 

rf/co  ^j  sacrifica  diis,  quia  in  te  modo  *  videhis  jjiaxapLoV  "Axoutov  p.ou,  KaLaapLe,  xal  -pojeXOwv 
ess&^  suppUcia^,uhip%miri'' desideras^.^Res^pon-  Bucrov  ToiT?  Oeol^  toi;  [AeyLatoLi;,  iizt^  ^v  <roL  o<|j7) 
dit  Ccesarius^diaconus^'' :iVoH  me  ^^  comnwvent  ^-  y.o\'x<r:-f,p'.a  a  ou  ouvacraL  ^TieveyxeLv.  aJioxpLOeLs  oe 
^?a';?a.'  tua;  ^'^,  sed  ^*  vos  '°  commovent  ^^  wfernse  ^"^  b  aytoi;  KatffapLo;  et^iev  autw  '  UoteL  6  jiJouAeL  • 
g?/a?  ros  torquere  hahent  in  papetimm.  Leontius  i^t  yap  ou8'  okw<;  BuvTiaovTaL  al  aTCTi^^at  o-ou  tj  al 
consularis  dixit  ^^ :  Enmus  usque  ^^  ad  temphim  paaavot  aou  TctwT^Tat  t,  peTaaaleuaaL  d7r6  t^?  eCt; 
sacratissimum  2°  ApoUinis  -^  Et  vinctum  -^  ante  Xptatov  6jjLoXoy';a<;.  tou  Qeou  [xou  yap  ^vSuva-  E 
carpentuni^Leontiieonsularis^duxenmt  eum^^  fjLouvTo?  fxe,  xaTaTratTiaat  i/jx)  tov  iyH^o,/  [xou,  tov 
nudiun  ^^  Tzn-zi^a  aou,  t6v  OLa|io).ov,  U7t6  tou?  Tidoa^fxou.  o'Jat 

0£    ufitv     TOL?    cxae^eaLV ,    otoTt     exoeyovtat    U[i.a<; 

aiwvtaL  xo).aaet(;,  paaav^^^ouaat  u[xai;  et'?  t6  5L'/^vex£?. 
Ta'jta  dxouaaf;  6  u^raTo;  IxAeuaev  t^;  TaHeu?  autou  etotijLaaat  auTt^  t6  o'/;itJ-a,  xai  toutou  dyjievtoi; 
scJTj  TTOO?  autotn; '  Uooe-jBtojiev  eo);  tou  aeTitou  vaou  tou  [jieydXou  'A7i6X).tovOi;  "  TOte  Trpoaetaqev  t6v 
uiaxdoLOV    KataapLOv    yu[xvu&ivTa   autov    oeoefjievov    e^jLTipoaOev    to'j    dyTip.atoi;   a-utou    aupeaOaL    £(0;   tou 

vaou  Tou  Atioa/.wvo:;. 

IG.  Et  cum  ^  appropinquaret  -  ad  ^  templum,  i6.  "E>.9tjv  cjv  Ti^.v^a-^ov  tou  vaou,  6   [Aaxdpto^ 

Caesarius  *  diaconus  ^  manibus  ligatis  ®  in  medio  Tctc  yetpa?  SX""''  oeoe[JLeva^  [xeaov  twv  aTpaTtWTwv 
militum  '^  dixit^  :  Deus,  j^afer  Domini  nostri  ^  TrpoTTiu^aTo  Xeytov  '0  hthc,  TiaTTip  tou  xupLou  T|tj.wv 
Jesu  Christi  ^^,  qui  es  '^  in  xfernum,  iihi  ^^  omnia  'iTiaou  XpLotou,  6  wv  £uXoyTit6?  eC;  tou<;  a'^a>va(;,  ae 
cognita  sunf  ^^ ;  noU  me  dereUnquere,  sed  respice  ^^  d:rtxaXou[jiat,  oeaTioTa,  xupte  TjavToxpdTtdp^  otl  aot 
sperantes  ^^  in  te.  Et  cuni  hoc  ^^  dixisset,  subito  jj.6'ji^  7rdvTa  xaTdoTiXd  e^aLV,  [j.ti  ^yxatal^mvi;  [i£, 
ruit  ^'  templum  &  et  occidit  Firminum  '^  ponti-  dXX  eizios  i-rzl  jj.o',  tijj  dijLapTtoXto  xat  ini  TidvTa.; 
ficem  ^®.  Touq  TieTTotOdtai;  d^il    ao»;.  xal  TauTa  ei^Tiwv,  d-^vo) 

auveTreaev  6  vao?  tou    ATioXXtovoi;  xat    dv£'~Aev  <I*Lp- 
jjLtvov  Tov  dpyLepea  u.tik  tiAt/Jou?  Xaou. 
17.  Hoc  17.  nu06;A£vo; 


C.  21,  d.  C.  26.  —  f  respondit  21.  —  ^"  om.  27  ;  minime  21  ;  qus  31,  34.  —  "  (o.  d.)  d.  o.  53.  —  ^^  {o.  d.  i.)  d.  i.  o.  43.  — 
1*  beatus  C.  10,  21 ;  diaconus  add.  31,  3.3,  34,  49,  51,  53.  —  ^*  Qux  seguuntur  colloquia  om.  16  ;  mutatis  verbis  usgue  ad 
Deiis  -pAlev  (mirn.m.vide  ibid.)  exhibet  10.  —  i^  jusserunt  46.  —  «  miseri  et  add.  9.—  "  om.  27,  31,  33,34.38.  — 
C  ^®  om.  11.  —  ^^  (r.  L.  c.  e.  d.)  L.  c.  d.  2,  21.  r.  L.  14.  17,  L.  c.  r.  e.  d.  50.  —  2<*  infelices  eos  dixisti  4-7, 11,  17,  21.  —  ^^  qui 
17,  21 ;  cum31,33,34,  46,47.  ■-  =^om.  55.  — -^  republica  55 ;  hoc  determinaverunt  add.  4-7,  U,  17  ;  hoc  decieverunt  orfd. 
21 ;  (p.  s.  r.)  jussio  eoi-um  salutireipublicEeprovideat  46.—  ^^cmi.O,  14. 17  ;  (C.  d.)  sanctus  C.  21.  —  ^''{veresic-dixit)o)H.  13. 

—  28  solummodo  a(?d.  4,  5,  7.  —  ^^i.  e.)  e.  i.  i.  —  ^a  om.  9,  14,  17,  27,  43.  —  ^a  quae  55  ;  est  arfrf.4-7,  11,  13,  21.  —  so  est 
atfrf.  9,  17.  —  3>quK  4-7,  9,  11,  15,17,  26,31,33,  34.  49.53.  55;  cum  21,27,43.  —  «a  faciat  21.  27.  43,  40,  47  ;  fecit  17  ; 
(s.  f.)  f.  s.  34.  —  «Mr.  C,  d.)  G.  d.  r.  2,  C.  d.  dixit  3,  49,  C.  r.  9, 17,  —  »*  qus  21.  —  «&  intereat  11 ;  interficiant  31,  33.  34,  49 ; 
interimat  13, 21.— ^»  vivificare  11. 13.  15,  21,  33, 34, 38,  48,  49.  50, 52.  —  ^'  possit  4-7,  1 1,  13,  21  ;  pussunt  48,  53 ;  posse  14. 

Num.  15.  —  >  om.  33 ;  (r.  L.)  L.  r.  17,  L.  ait  21.  —  «  om.  17,  21, 51.  —  »  et  add.  47.  —  *  om.  46, 47  ;  demum  13.  -  <*  om.  21 ; 
expendi  36.  — "  (v.  e.  s.)  supplieiaque  vid.  55.  —  "^  punire  3,  48,  51  ;  plurimum  50.  —  ^  (quia  in-desideras)  sin  autem,  cilius 
tibi  supplicia  videbis  irrogari  quibus  ut  video  desideras  puniri  27,  43.  —  ^  (r.  G.)  G  r.  17,  beatus  C.  r.  21.  —  ^^  om.  17,  21 ; 
dicens  47  :  dicens  adf/.46.  —  ^>  in  hEec  13.  —  '^aeternae  qute  vos  udd.  13.  —  '^  et  temporales  add.*J.  —  '*magisarfrf.  21. 

—  "■  Dos  48.  —  '"  commoveant  34 ;  commovebunt  27, 43,  53  ;  (v.  c.)  commovebunt  v.  45,  4(i,  47.  -  -  "  pcena?  add.  2,  21 ; 
(s.  V.  c.  Kt.)  om.  3-7, 11, 17.  —  18  ad  eum  udd.  4-7.  9. 11, 13,  17.  —  »»  om.  21,  43.  —  ^o  om.  55 ;  sacralissimi  3,  9, 17, 48,  49,  53; 
(t.  s.)  s.  t.  43.  —  si  (s.  A.)  A.  s.  36.  —  ^-  Cssanuni  add.  49.  —  ^^  conspectum  3.  —  "  (L.  c.)  suum  9,  17.  —  -^  om.  49;  et 
add.o^.  —  '^*  ad  templum  add.  9,17;  (d.  e.  n.)n.  e.  d.  2,  3;  (et  vinctum-nudum)  tunc  eunte  Leonlio  ad  templum. 
beatus  CBesarius  vinctus  ducitur  et  nudus  ante  ejus  carpentum  27, 43. 

Nam.  16  —  '  dum  9, 17;  (e.  c.)  cumque  49.  —  ^  appropinquasset  9, 17 ;  Cipsarius  add.  53,  —  "  01».  2.  —  *  beatus  C.  21.  — 
6  om.  21, 49.-6  (m,  I.)  manus  ligatas  1,2.  3, 14,  45,  per  manus  hgatus  27.  31,  33,  34.52, om.  4-7. 9, 1 1,  17, 21.  stans  49.— '^  (i.m. 
m.)ot«.2i.  —  ^oravit  dicens  21;(vere  sic,  hioh.  14  —  dixit)/(_y/(Mr  m  corf.  10:  Valde  eti^s/r^stulte  locuti  sunt  imperatores  tui. 
Respondit  Leontius  consul  el  dixit :  Quare  hoc  dicis?  quia  hoc  pro  satule  reipublit-a?  constituerunt.  Beatus  Grpsarius  dixit 
Salus  ipsa  non  est  salus,  sed  interfectio  est.  Leontiu.s  consul  dixit :  Quare  interfeutionem  nuncuparis  ?  quia  omnes  salvos 
facit.  Respondit  Gsesarius  diaconus :  0  infelix  salus,  (luse  vivificare  nescit  sed  mortificare.  Respondit  Leontius  diccns  :  Fac 
quod  dico.  sacrifica  diis,  quia  in  te  modo  videhis  adhibevi  supplicia  per  quam  puniri  possis.  Respondit  Ga?sarius  diaconus : 
Non  me  conturhant  pcena^  tuEe.  sed  vos  conlurbabuntur  aiternFe  ul>i  cruciaturi  eritis  in  perpetuum.  Leuntius  consul  dixit ; 
Eamus  usque  ad  templum  sacratissimi  Apollinis.  Et  vinctum  ante  carpentum  Leonlii  consubs  nudum  beatum  GFesarium 
duxerunt.  Et  cum  appropinquavet  ad  templum  healus  Cfesarius  bahens  hgatas  manus  in  medio  militum.  hanc  orationem 
fudit  ad  Dominum.  —  "  mei  4, 17.  43.  —  >"  (J.  C.)  om.  3.  —  "  benedictus  add.  15.  —  '-^  cui  10 ;  et  cui  27,  43  ;  et  31  ;  ihi  38.  — 
'^(t.  o.c.  s.)om.  53.  —  "  adjuva9  ;supermeservum  tuum  add.  10.  —  '^sperantem  3,  10,  11.  13. 14, 15, 17,43,49,50.  — 
">(c.h.)h.  C.7.  — '^conuit  10,  21.— 'sFirmium5;Firminium  6.  - '"  (F.  p.)  p.  F.  1-7,  9,  10.11,13,17,21,26,27,31,34, 
36,  43, 46, 47,  48,  50-52,  54, 55. 


A 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


1  7.  IluOdfASvo;  otjv  TauTa  Aouioupid?  tl?  (Ivd[JiaT'. 
5;  T)V  TrpwTO;  TTi?  TToXsw;  Te^paxwn;,  opajjLwv  epda 
XEywV 'VTiaTixE,  axoucrov  KaiTapiou  tou  ouT^e[3oOt; 
uw;  (fjSaL?  fAaytxar?  eTrtcpwver.  Asovtlo;  u-aTOi; 
er-rTev  •  "EYvu)p.ev  a-avT£;  •  xal  i-LJTpa-^eU  ^oo;  tov 
l^axaoLov  Kaitrapiov  6  Aou;oup'.0(;  e^-/i  •  S-/,|jieoov  e!!; 
ae  E^aTiTETa!.  6  tlufxd;  jjlou.  xat  Tzpoc;  auTov  6  paxa- 
p'.o;  EtTrev  •  'Eyw  tou  Oeou  poYiOouvTOi;  ixo'.  oute  ae 
0UT£  Tov  apyovTa  <tou  tpoflT/JrivaL  v/ui,  xaO'  ov 
TpOTTOv  Tu  elnaq  oti  aTi(X£pov  ^^KTzreTa'.  6  6u^d;  (tou 
eTt"  ijioL,  yvwtlL  otl  aiipLov  iqatpavZe^Oe  iv  tw 
yevETflat  upaq  vexpou;.  )vO'.Trov  oux  eTL  t-JE-jhz. 
OvTiaxeTe  '['ap, 

'18.  ToTe  ifA|iav>i?  YevdfAevo;  i  Aou|oup'.0!;  i^ox 
TTpci?  Tov  UTiaTOV  Xeyojv  •  Oux  axouEL;  KaLcaoLOu 
XoLOwpouvTo;  xal  aT'.pa::;ovTo;  'zqIj<;  9eou?  TifjLolv  xaX 
Tou;  apyovTag  ->;a(ov,  eti.  os  xai  fi(/a(;  auTou;  ^;ou- 
Oevouvto;  OTifioo-La,  xxL  TouTov  oux  anoXXui;  ev  auv- 
TOfAtjj^  dXX'  ^a;  vrjv  ;  etpT,<r£v  Te  b  UTraTO?  tu  Aou^ou- 
pi(f)  •  Kai.  Tio'!a  TOUTOv  dT^otpao-eL  oeov  TeOvdvaL  ;  xat 
6  Aou^oupLo;  zfr^'  ITpiLTOv  jxevTOL  (Tuva-^0-/,Ttj  aT:a<; 
6  OT,}xo<;  6  iv  TauT-/)  Tvi  T^dXeL  ^v  tout([)  t(^  TOTTtf)  efi; 
Tov  (TeTiTov  vaov  Tou  A7;t>XXa)voi;,  ^v  w  xatdoTiXo; 
Tori;  TtdfTLv  eyeveTO  f)  auTOu  fAayLx->,  Teyv/],  xal  outox; 

TV)    &~dvT(jJV  "IjTiOti)   dva',0£OT|T(jt)'. 

19.  Qi;  ouv  'JTTSTTpetlvav  tov  tjiaKdpLov  Kai.^doLov 
£!,';  Tov  vaov  Tou  ATvdXXtovoi;,  xai.  ETrfiTav  e'';  tov 
TOTiov  iv  (T)  T,v  To  Tou  d^y_iEpi(j}(;  ttLpjjL^ivou  a(oaa 
eppifAixevov*,  ouT(i);  OLEo-i^T.trev  AafjiTcpa  T-ji  '^(ovy)  6 
i^Tjfi^vov  Aou^oupLo?  T^  Xatji  Xeytuv  •  AxouTaTc,  Trdja  fjXLXia 
xoL  imy,tii-7z  KaLTdp',ov  oi^jo^y.  d-eLBf,  yevdfAevov, 
ottl;  ouo£  To-r;  fxeyLTtoL;  8£oir;  t6  (JtpeiXdfjLevov  aepai; 
dTtovsfxEL  xaOtj;  TtdvTe?  -^ifxeri;,  oute  Se  tou?  dpyovTa^ 
T,ftajv  oelXlx.  Trpo;  ctl  ye  fxfiv  xal  ^dvov  T,ovdTaTO. 
TaC;  ydp  auTou  fxay^aLi;  xal  iTtaoLOLaLi;  Tov  dpyaid- 
TaTov  f,(j.tjv  vaov  tou  piEydXou  'ATidXXwvo;  el"?  t6 
eoatpo;  xaTEaEev. 

20.  Ev  auTT,  oe  T7)  wp(f  dxoutrai;  6  fiaxdpto;  Kat- 
Tdpio;  TauTa,  expa;ev  «(jvvj  fJLeydXiri  Xeytov*  'Axou- 
TaTe  fj,ou,  doeXooL  xal  T£xva  fxou  dyaTiT.Ta,  eC  OLxaidv 
^TTLv  fva  dv8p(j7iou<;  ij)o^oufJ:ai   pLaXXov  fi  t6v  6e6v, 

TOV 


ni 

17.  Hoc  audiens  Luxurius  primus  civitatis, 
cucurnt  ^  clamans  ^  et  dicens:  Consularis^  amlis* 
Cxsannm  ^  quam  '  perfidim  ^  et  «  hpunis  «  ma- 
<jms  consomntem  >"  ?  Leontius  consularis  >i  dixit  ■ 
Cop>oiimns  '^  Et  dixit  ^^  ad  >*  CEesarium  diaco- 
num  •■^ :  iro(//c  ;«  /^  exardescet  •«  ;>«  »(ea.  Tunc  ^' 
Cifcsarius  diaconus  «  dixit  "  :  JVeo  /e  «ec  ^o  ^„-/„. 

//■«  ^  ^Ka  25  tt^ardescit  -«  (.'^  cra.s  2t  emuescit  '-^,  et 
ciim  fueritis  mortui  ^»,  H/;e;-/«s  ^o  non  eritis  ^K  ' 


18.  Tunc  Luxurius  '  clamabat  ^  consulari  »  di- 
cens  *  :  Audis  ^  Caisarium  « injuria  ^  princijmm  » 
sermocinantem,  et  «  arf/mc  e«m  «0«  exstimjuis  ? 
Dixit  autem  consularis  ^"  ad  Luxurium  " :  ('^«a  '2 
dehet  pumri  sententia  '^  ?  Luxiu-ius  dixit  :  Pri- 
mum  "  quidem  congreyetur  i^  omnis  ordo  cidiatis 
in  eodem  Joco  ^^  ad  templum  >^  ubi  ejus  1«  claruit 
macjia  '^, 


LuTuriiis. 
pnmus 
civitatis. 


odivrsm 
Ciesaiiiiiii 


E 


■  cod. 


19.  Et  dum  '  revocatus  -  fuisset  ^  ad  templum, 
ubi  *  ejectum  '^  jacebat  «  corpus  '  Firmini  pontifi- 
cis  8,  sic  alloquitur  ^  Luxurius  populum  '":  Ecce 
cognoscite  quain  ^^ lierfidum  homincm  ^^  qui  nec 
deos  *3  timet  necprincipem  »*',  qui  etiam  ^^et »«  homi- 
cidium  fedt  et  incantatiotiibus  suis  templum  anti- 
quitatis  destruxit. 


ph-hrm 
coticifat. 


20.  Eadem  hora  >  clamabat  ^  C^sarius  diaco-  Quem  refiua 
nus  ^,  dicens  :  Audite  *,  fratres,  si  Justum  est  ut     Cfesarius; 
homo   timeatur  ^  magis  quam  Deus  "  creator  '^ 


omnium     rerum,    et    in     morte    ^ 


sanguinis    * 
hominum 


Num.  17.  -  '  survenit  12.  —  2  forliter  add.  10.  —  ^  q  consul  10;  consulari  21,  —  ■*  om.  10;  audi  4.  h,  6. 11, 13, 14;  audisli  7, 

46.  47.  —  f  om.  10;  diaconum  add.  53.  —  «  o;rt.  9, 17, 21,  27,  31,  33,  34. 36, 43,  46,  47,49.  —  '  perfidus  10;  perfide  911'  13  17  — ' 

^    8  est  Ctesarius  qui  10  ;  0/«.  1.  9,  U,  13, 14, 17.  21, 27,  31,  33,  ai,  36.  43, 46.  47,  52.  -  »  om.  10.  -  "o  insonantem  49;  artibus  hoc 

'    opus  exercuit  10.  —  "  om.  14;  consul  10.  —  ^^  agnosco  10;  audivi  46,  47.  —  i^  Leontius  add.  10.  —  '*  beatum  add.  4.  5,  7, 9     F 

11,13,17,21,52,53,54.-  ""'om.ai;  cum  furore  add.  4.6,9.11,  17,  52,— '^  exardescit  2,  3,  9, 13, 14,  17.  52.— »t  o,„  '21'- cui 

27.  36,  43.  45.  —  'S  om.  3,  27,  33. 36.  43. 45;  (G.  d.)  beatus  C.  10,  sanctus  C.  21.  —  >»  respondit  21,  27,  36, 43,  45.  —  ^o  o„',_  7 

—  *='  (p.  t.)  principes  tuos  2,  3.  —  ^a  (s.  d.)  om.  31,  33. 34.  —  ^a  ^,,,  ^.  14, 15,  26.  33.  36,  38.  43,  45. 51.  55.  —  ^  om  4-7  47  — 
^^  vestra  31, 33,34;  (h.l.  t.)  i.  t.h.2, 3, 10, 11, 13. 45.  -  ■'^  exardescet  26,31, 33, 34, 3S,  45, 46, 47, 48,o0.51.o3-55;  (neo  te-exard.) 
egoneque  tuam  neque  piincipura  tuorum  iram  aliquatenustimeo;  quia,  sicut  ipse  dixisti,  hodieexardescit21.  —  "  cito 
43.  53,  54.  —  28  evanescet  26,  31,  33,  34,  45-4S.  50.  51.  53-55.  —  ^^  (f.  m.)  m.  f.  43.  53.  54-  —  3°  ultra  49.  51 ;  jam  add.  21 ; 
potestatem  add.  43.  —  ^i  habebitis  43. 

Num.  18. —  >  consularis  43;  consularisarfrf.51.  — ^clamavit2,49;adLeontiuma!(7e;.33, 34;{)m.  14.  —  ^ow.  48,51;  adcon- 
suIarem4-7.9, 11. 13. 14, 17.  21,  53;  ad  Leontium  consularem  31;  contra  Leontium  10;  consularem  33,  34;  (c.e.)  cons.  clama- 
vit3.  —  *dixit  14;0consulnonorfr?.  10;  (c.d.)  d.c.47.  —  ^  Audi  2,  3;  audisU  14.  —  «  GEesarius2;  inarfrf.  1,3-6, 11, 13,14,15.21, 
31. 33,  34,  45.  46,  47,52.  — MnjuriRm  2,  4-7.9, 11, 13, 17,  43,  48,  49,  50,  53,  55.  — s  principis  2.  —  ^  om.  3,52.  —  '"  Leontius  10.—' 
"  (c.  a.  L.)  a.  L.  c.  33, 34.  —  i^  quali  6,  21;  et  quali  3.  9. 1 1, 13, 17;  quale  4,  7;  et  qualem  5.  —  '^  sententiam  5,  7;  (p.  s.)  s.  p.  10. 

—  "  om.  21. 45;  primo  47.  —  'f  congregentur  3.  5,  7, 14.  —  >"  (i.  e.  o.)  om.  27, 43.  —  "  (a.  t.)  om.  49;  Apoltinis  add.  9, 11, 13, 
17,— 18  om.  10,  45. 46.  47.—»''  magica  4, 6. 11.31,  33.  36. 49,  51. 52,  54.  .55;  ars  magica  15;  (e.  c.  m.)  ars  ejus  claruit  magica  5.  7 ; 
(c.  m.)  magica  ars  cl.  10;  et  ibidem  judicetur  add.  lU;  et  ibi  de  eo  quid  fieri  debeat  statuatur  add.  21;  et  postea  alhgato  (om. 
31)  saxo  prsecipitetur  in  reuma  add.  28.  29. 31. 33.  34.  48 ;  ars  add.  52. 

Num.  19.  —  1  (e.  d.)  cumque  28,  29. 31, 33, 34. 48.  dum  vero  43.—  ^  vocatus  36,  revocatum  33.—  «  venisset  36;  (r.  f.)  reversi 
fuissent  1 ;  et  add.  52.  —  *  om.  1,  5.  7,  9.  13. 14. 15. 17.  21,  26,  27,  31,  33,  :14,36,  38,  43,  45-50,  52,  54;  ecce  10;  et  53.  —  «  om.  3.  6, 
10, 1 1.  21;  ejectus  3.  9. 17;  ejecto  13, 15.  26,  36.  43, 4fi,  47:  et  foris  ejecto  53,  .54;  jectura  5,  7 ;  dejectum  31.  38 ;  erectum  55.  — 
"  erat  6. 11;  est  7,  9. 17,  38. 49.  55;  om.  2,  3.  4, 10, 13. 14. 1.5,  21,  26,  27. 31.  33,  34. 36.  43,  4-5.  46,  47,  4«.  50.  52.  53.  hi.  —  ^  cor- 
pore  15.  26.  36.  43,  46,  47,53,  54.- »  owi.  21;  et  «rfrf.  2.9, 17.55;  in  medium  nrfrf.  4.  5.  7;  trahebatur  et  add.  10;  (c  F.p.) 
bealusCasanu5  21.  — "allocutusest^,  10.  17;loquitur55.  — '"poimlo  1,7.9.  11,  13, 14,  17.  27.  48.  5.5;  (L.  p  )  p.  L.  u3,  54. 
populu  L.  3,  L.  ad  p.  dicens  10.  —  >'  quia  38 ;  om.  27. 33. 34. 36, 43.  —  '^  (p.  h.)  perfidus  est  iste  horao  10.  —  "  nostros 
add.  10,  —  1*  principes  9, 10, 17,  31, 33, 34, 45, 46, 4S,  49;  metuit  add.  10.  —  "  om.  33.  —  >«  om.  3-7,  9, 10. 11. 13, 17. 27, 36, 43. 
48,  49. 52. 

Num.  20.  —  >  (e.  h.)  tunc  beatus  GEesarius  27.  36,  43.  —  *  clamavit  2, 45.  46,  47.  —  »  om.  3,  14.  46.  47, 50;  (C.  d.)  om.  27, 
36, 43.  —  *  me  add.  4, 8, 49.  —  i*  (h.  t.)  hominem  tiraeatis  4-7, 9,  11. 17.  —  »  om.  I ;  Dominus  10.  — '  (D.  c.)  Deura  creatorem 
4-7,  9, 11,17,  Deo  creatori  14.  —  '^raortem  14,38,  45,46,47,  53,55;  timore  16;  ow(.49.  —  **  sanguine49;  acsanguine  21.— 


RX    HSS. 


1,^  PASSIO  PRIMA  SS.  C^SASII  ET  JULIANI. 

homimm  '"  pnrtficetur  cmias  "  ve><ir(t,    vos   '^  tov  -oitity.v  TravTwv  opaxwv  te  xal  aopaTwv  u|^£^  D 

judkate.    Unde  commoneo  caritaiem   ^^  vestram  aurol  xpwa-E  •  dT^iyvwTe  toivuv  tov  [^ovov  d).y/J'.vov 

Hf  panitmiiam    a{jai    utiusqnisqne    vestnim    de  Oeov    tov  TTOtYi^avTa  :?jp.i;,   071(0;  xaOapQ-/i  "h  ttoX'.; 

sanquine  '*  7»fw  effndisiis  ^■'  innoceniium  "^,  f^  '^  ■jji.wv  aTto  twv  ij.oXu<T[AaTa)v  twv   [AaTaiuv  edowXwv 

credatis  '*  e<  timeatis  '"  Dominum  -"  JesHW  CAr/-  xai  auo  toO  Trixpou  OavaTOJ  xal  tti;  ^xyu^ew;  twv 

^■/»;«    JO(v-  F;//»;»  -\  ^^'Jwt^''  a'-[^i-wv.  5^o  Tiapa-.vw  ->iv  Uf/STipav  ayaTtT.v, 


TW 


ueTavOT>r,  el;  exajTTO.;  y-£p  tuv  dOwwv  a-fJLdTWv  twv  ^/.-/jOevtwv   ucp'   U|auv   ir.i  ttiV  vf|V,  xai  Ti-.GTeudTi 
[xdvw    Oe^    Tw    d)sTiO'.vw    ffWTTipt    i^    oIt,;  tt.;    xapoia;    J[auv,     o<7Tt.;  ^cttIv   6  xjp-.o;  T.(iwv   'Ifi^rou; 


custodia  (iiu 
(Iftfnetur. 


XoioTo;,  6  y'.o;  toO  Oeoij  6  [AOvoYevT,;.# 

'aJ.Tunc  '  clainavoiunl-omnis  populus ^ dicen- 
tes^:  Botius  "*  Aowo  ^  justa  ^  loquitur.  Tunc  ^ 


21  .   ToTE  expa;ev  Tzd;  6  Aao;,  [J-eydA'{l  "'^   f «'•'"{] 

j^^......       X  )iY0VT£;  •  "AyaOo;    0    dvOpuTio;    oGto;    xal    oixa'.a 

Luxurius  tulit  euni  de  medio  populorum  ^  et  ile-  Xeyei.  dxouaa;  5k  Ta^Ta  6  Tzapdvofxo;  Aou;o'jp'.o; 
rum '"  rccludit  "eum '-.  Etfuit  '^in  "custodia^^  xai  Ou|jiou  TcXTitrOel;,  7:po7£Ta^sv  toC;  Tzap£(rTwtr'.v 
annumunum  '^  el  mensem  unum  ''  c.  auTU,  xal  e^ayaywv  tov  ay.ov  Ka'.:rdpLov  iv.  j^s^ou 

TOJ  AaoG  xai  7id).iv  iy.O.&^j^JVJ  dTzavay/Jevra  auTOV  xai  xaTaxX£'.c70T.va'.  h  t-/-  tpuXax/i.  STiciT.Tev  Ss  6 
uaxdpLo;    [JLdpTu;  ev  t-^    (pLiAaxv-    eviauTOV   sva   xai  fir,va  eva. 

a  Indicare  videtur  Iwc  rcs})OU.Hu  maritfr  non  ignorare  se  nullum  a  Trajano  imperatore  ejusmodi 

decretum  latum  fuisse. 

b  Videtur  iUud  esse  famosissimum  ApoUinis  tcmplum  suprr  quod,  si  Contaiori  fides,  lih.  III,  cap.  .5, 
pug.359  :  "  Exsurgit  modo  insignis  ecdesia  catliedralis  Terracinensis,  nornine  sanctorum  martyrum 
g  Petri  et  levitiE  Gaesarii  condecorata;  quse  tamen  ut  plurimum,  dimisso  titulo  principis  aposlolorum  Pe- 
tri,  snb  invocatione  solius  S.  Ca^sarii  appellatur.  „  Qua.'  eMesia  qunndo  construcfa  sii  ignorafur.  Consc- 
crationisejusdem  instrumentum  apud  CunfaioremIegiiurpa<j.3(J0,quod ita  incipnt:  "In  noinine  Doniiui, 
amen.  Pateat  universis  et  singulis  quod  ego  Ambrosius,  Dei  gratia  episcopus  Terracincnsis,  con- 
secravi  solemniter  basilicani  tilulo  S.  Caesarii  insignitam  in  hac  civitate  Terracinensi  constructam, 
sub  die  dominico  ac24mensis  novembris,  anno  a  nativitate  ejusdem  Domini  nostri  1074,  pontificatus 
Sanctissimi  Domini  nostri  Domini  Gregorii  Papae  Septimi  Soanensis  anno  primo,  in  festo  S.  Grisogoni 
martyris.  Consecravi  etiam  eodeni  die  trla  principalia  altaria  ejusdem  ecclesiEe;  videlicet  altare 
niedium,  quod  majus  est,  consecratum  est  in  honorem  S.  Grucis  et  B.  Mariie  semper  Virginis,  et 
SS.  Petri  et  Pauli  et  omnium  apostolorum,  et  beatorum  martyrum  Gaesarii,  Juliani,  Felicis  et  Eusebii, 
quorum  corpora  intus  recondita  sunt,  etc.  „ 

c  De  iemporum  raiionc  incundu,  nt  Acta  sibi  constent,  egimus  in  Comment.  prsev.  §  II,  numm. 
18-20. 

CAPUT  TERTIUM. 

Leontii  conversio  et  beata  inors.  Ciiosarius  et  Julianus,  a  Luxurio 
prinio  civilalis  Januiali  el  sacco  inclusi,  demerguntur  in  niare. 
Luxurius  secunduni  Ciiesarii  prophetiam  a  serpente  necatur, 
Csesarii  et  Juliani  corpora  ab  Eusebio  monacbo  sepeliuntur. 


Nudus 

F  carcfrc 
tductus 
Caesarius 


Ijxempto  ^  vero  tempore,  jussit  ^  Luxurius  ^ 
ejici  *  Cffisarium  *  de  custodia,  et  mittens  ^  ad 
Leontium  consulem  ^  consuluit  ^  eum  ^ut ^"  exstin- 
gueretur  ".Ejectus  ^^  est  ^^vero  "  Gaesarius  '^  de 
custodia  ^"  maceralus  ^''  et  tectus  '^  de  ^^  capillis  ^** 
suis  2^  quia  nudus  erat,  et  -^  angelus  ^^  Domini 
die  nocluque  custodiebat  eum  -*. 


i.  Tunc 


22.  SytATDXTjpwOivTo;  os  toO  xaLpou,  T:po<7£Ta;£V 
Ss  i  outrfj£pT|;  Aou^oupio;  ^x|5XTiOTivat.  tov  ayLov 
Katcdpi.ov  dx  tt,;  'iu).axT;;,  xai  a.T.o's-0^t'.  Tipo; 
AeovTLOV  Tov  UTiaTOV,  oVt'.;  xai  TjV  UTro^a^-uv  auToJ 
0-0);  !ruvTo'[jLW;  dvaLpeOTj.  ixp)-T,0£VTo;  o£  tou  [Aaxa- 
piou  KaL^-api^ou  ex  tt,;  ^j^.axT;;,  t,v  xaTaTaxei;  t^ 
ffwjJLaTi  Tidvu,  ■/!  os  v.6y.'r\  tt,;  X£;sa)vT.;  auTOtj  tjv 
au^TjO^Lca,  wo-T^  (jxiTTST&ai,  auTov  U7i6  twv  auTCJ  Tpt- 
yyTK  TiV  Y^p  yuijLvo;  TtT)  a-WjjiaT'..  TOLvaoouv  dyv^Xo; 
xup'!ou  TOJTOV  T,[j:,£pa;  y.ai  vuxtc;  iau).aTT£V. 

23.  TOTS 


"  hurnani  47 ;  hominis  ^.  —  ^^  vita  4-7, 10, 11, 17.  —  '^  om.  9, 17 ;  ipsi  add.  21.  —  "  prudentiam  21.  —  "  innocenUum  add. 
9, 10. 17,  'n,  36,  43,  46, 47. 49.  —  >s  fudistis  53;  eflunditis43;  effudisti  7.  —  '"  innoxium  3;  om.  9, 10, 17,  27,  36.  43,  46,  47.  — 
"  ul  9, 17.  —  '^  {e.  c.)  om.  27.  36. 43, 54.  -^  '"  (e.  t.J  om.  0.  —  20  nostrum  add.  7, 11, 13, 17.  —  ^i  (U.  F.)  F.  D.  3.  lU,  31,  33, 31, 
D.  esse  F.  14,  esse  D.F.  46,47;  et  credatis  in  eum  «(/rf,  43, 

Niun.  21.  —  1  quo  audito  21.  —  -  clamabat  43:  clamavit  49,  50.  —  ^(o.p.)  omnespopuli  1,2,  21,  31,33,  34,^),  52-55. 
omnesuna  Yoce  4f).  47;  (c.  o.  p.)  omnis  populus  clamavil  lu.  — *  dicens  43,  4'.),  5U:  voce  magna  dicens  10.  —  ^  justus  21. — 
0  et  justus  udd.  9,  17 ;  qui  add.  53;  est  add.  54;  est  qui  add.  36,  .52;  de  bunu  add.  5U.  —  '  ista  5,  7,  53.  —  **  tum  34.  — 
"  populi  3.  lU,  21. 43. 47,  49.  —  '"  in  carcere  30.  —  "  leclusit  1.  2, 11.  33,  34,  36,  47, 49 ;  fecil  includi  21.  —  ^-  am.  36;  in  cai- 
cere  add.  lU.  —  '3  (e.  f.)  fuitque  27, 43.  qui  fuit  2.  —  '*  eadeni  add.  21.  —  »&  (i.  c.)  reclausus  13 ;  per  add.  4-7, 9, 1 1, 17, 21, 49. 
— '«  om.  9, 17,  21 ;  (a.  u.)  anno  uno  2, 10, 13, 15, 26, 31, 33, 34, 3G,  45, 4-6, 47, 55.  —  "  (m.  u.)  mense  uno  2, 10, 13, 15, 26. 31, 
:j;i,  34, 45. 46,  -17, 55.  mense  integro  36. 

Num.  22.  —  1  e.\pleto  2-7,9.  11,13.17,21,48,50,  53,54;  completo  14.  — ^eum  «rfrf.  43.— ^eum  adti.  49.  ~*educi  14; 
ejicere  15  ;  sanctum  add.  ^7,31.33,34,38;  beatum  udd.  21.  —  =^  om.  43,  49;  (e.  G)  beatum  C.  educere  10.  C.  e.  45,  46,  47, 
4S;diaconum  «(/(/.  1.  —  «  misit.  10.—  ^  consularem  14, 15,  27,31.43,  46,47, 4S,  53;  et  (;(/(/.  2.  10,14,17.—  *•  consutit4,5, 
7, 11,  13;  qualiter  add.  27.  -  "  ei  27,  34,  43,  55.  —  '"  quomodo  36,  53;  qualitcr  43;  om.  27;  eum  ndd.  43.  —  "  exlin- 
guerel  21.  27.43,53.  —  '^  ejectum  31.  33,34,46.47;  ejicitur  27.43.  —  '^  add.exhD.hX  —  '*  ergo  49.  —  "^  CEesarium 
31.3;J,34.46;healusC.  21.  —  '"  publica  udd.33.'M:  (C.  d.  c.)  om.  3,  d.  c.  C.  47,  d.  c.  Ga-sarium  46.  —  "  maceraluni  31, 
33, 34,  47.  -  '8  tectum  31, 33, 46,  47.  —  '^  om.  27, 31,  ;i^l,  38,  43,  46,  47, 49,  52.  —  ^°  om.  33.  —  ='  om.  31, 45.  —  ^=  om.  3, 1 1, 13, 
27, 31, 33, 34, 43.  —  sa  enim  add.  21, 36, 43.  —  «*  om.  33, 34. 


A 


DIES  PRIMA  NOVEMBKIS. 

ii.  ToTs  5-;,  iyo.atv  .ov  ..«=ip..ov  Ka..ap.ov  iv         23.  Tunc  ■  adduxcruul  cun,  ^  in  n.odiu  lom  -^ 

,uE.,j,  .-,,;  ai-o.a,.  ,o,  o.v  si^V.Osv  6  4.«,  ..apru,  Qui  *  cum  "  ingrcssus  fuisscl « Ibru.u  '  divi  "  r  .. ' 

.a..  s..r.  sv  lt"9  -v™v,  sl.sv  .po,  .oi;  ..pa.ui-  s.rius  diaoonus  »  ad  nulifcs  qui  cuni  ^tjt^ 

.a,    Tou;  t:5   aX«e..   o..,.cov   a.™   xati./ov.a,  ■  tun,  .Honebanl -catonis -vin  tun,  ••■  IaX,:'; 

^e  ,.svo-/_ov  yeve,5a..  ■.a.v  oo..),cov  aurou  t,5v  sJape,.-  «,ss«  ^'  .,«■,-„,■„„,  ^'.  ..„„,.„„,  ./  ^t  subilo  «  ca<h.n  • 

.r,.av.,.,v  au.,,,.  auT..xa  ^-ouv  ™™v  ei,  .-V.  y^v  -.at  in  lcrra,u  -  a<lo,-avil  =«  Do.ninnm  diccns    /,"- 


htfv  ciidfati 

rhvuin- 
fiiiKlitur. 


■',        .  ,   Y^    ;  ■  :          '.'         ''     '  •  tpvft.r.  uw;  ufm  autom  -^^  ]iorn  racta  e 

{^'Il^-.ovr'''"'  "'  '■"^'""*  '  '"'  •^^^?^^^'-^-'  ^^'^  'i"  ".  «^t  Pi-otcxit  ^^  i:^,anum  diaeonuiu. 

2i.    -I2a,v   Se  toOto  AEdv...o,  0  i^a.o,  ;;.i.ro  ^4.  Vicicns  '  hoc  Leontius  ^  consularis  «  ctcnit 

^^.v  xup.o,  o^so,  ov  x-,p.a^e.  Ka...ap.o,  6  S.axo-  ..^  «  ry...,  ;.-..//.a/  G^.ar/.,s-  r//..o...  t.  yj  s  ,..i,^ 

x).a-..v  .,.o..a.o  .v  o..Xo.oa  au-o.  ;;v.s..  -^...f u.o,  se  »  chiamyde  sua  ■■'>.  indnit  ■«  beatum  -  S 'a- 

xo.  .spu..aAev  aurr.v  to,   f.axap..^  Ka..ap.:cH  •  -^  rium  -  et  rogare  -  crpit  ^o  coran.  onmi  ^'  popnlo 

0...;  ,p;aTa  a.xe.v  xa-.  .apaxaXst.v  au.ov  £v.i...ov  nt  baptizarotur.  Cni  -  dixit  beatns  ^  C^sa  in^  -- 

.av.o,  .ou  Xaou,  0.0.,  Pa.u.fi-^  u.    aO.ou.  .p6,  Ta  -  n-.rf.  -,  ,,  ,.,/,  ..  ,/,/,i/,  ,,,,,,      ,,,,^/ 

ov  a.oxp.Os.,  6  ..axap..o;  Ka...ap..o,  sr.ev  v.^  ^^,,,  ,;,,^ ,,_  ^t  accepta  aqna  -  baptizavit  en-n  -  in 

.....euaov  s.,  .va  Oeov  Ila..pa  .avroxparopa,  xa=  e-:,  „omine  Palris  et  Filii  et  Spiritns  Sancti. 

H    Eva  XUp'.OV    I-^O-OUV  \p'.7T0V  TOV  Ulov  -ZOO  OSOU  TOV  fJLOVO- 
YEVTi,  TiapaUTa  ok^TliTTEUTSV  T(0  XUp':a)  TTaVOLXEi.  COTE 

Aa[jojv  uotijp&fj.axapt,o;;[3a7tT'.TevauTO'Ji;£'.';  ro  ovoua 

Tou  llaTpo?  xa'!  tou  Vlou  xal  tou  'Ay.Io^  rivsuijLaTo;. 

2.").  'Ev  aUT-ji  ouv  T7)  (opa,  eXOwv  7rp£a-;3uT£p6;  T'.; 

ovof^a-T'.  'louX^avo;  jjleteoidxev  ajtor;  tou  Tza^/^jz-xo-j 


Iiiflr 

''liin^prsiig 
Lfontim 


35.  In  ^  ipsa  ^  hora  veniens  ■*  Jnlianus  ^  prc- 
sijyter'*  dedit  "  ei  ^  corpus  ct  sangnincin  Doniini 


"''  'T^'  ™r^^^  7^  ^''^^  ^^'^^7'^,^^"  ^^'-'^  '^^^'^  "«^"-i  ^  J^^"  Christi.  Et  cu.n  perJ-pi.sct «  omnia 

Ir.Tou  Xp.^rou.  ^asTa  ouv  to  0E;a.ea.  auTou;  TravTa  sacramenta  «  legis  b,  oravit  beatns  "  Julianns  >^ 

•f   ^^'-^t^'^^^\^'^  ;-^?  ^^J^^"^^,  WTo  0  ,aaxap.,o;  snper  Leontinm.  et  completa  orafionc  cuni  Klorl. 

louAiavo;  6_7:pETHUTEpo;  i-r.'.  tov  Aeovt-.ov,  xa-.  ttX-^-  Leontins  tradidit  '^  spiritnni  » 
pto^avTO;  auTou  Ttci  tuyr^v,  jaeTa  od;-ri;  7:apa/_p-f,jia 
6  AeovT-.o;  auT^  Tr,  (opa  -apeoujxcv  T(7j  xuotw. 

26.  ToTE  Toivuv  6  Aou^oupio;  ixilLcrz^  xpaTr/iv  5(J.  Eadem  ^  die  ^  Luxuriu.-^  tenuit  =*  Jniiimum 

va..  Tou;   ,uaxapt.o.;  iouX-.avov  tov  TrpETpuTepov  xa-  prcsbyterum  el  C^sarium   diaconum,  et  dccUt  * 

Kawap.ov   Tov    oiaxovov    o'.?   xai    a;:£-f^vaTO  xaT  senteutiam  in  eis^'ut  ambo  «  in  ^saccum^.  niissi» 

auTwvaTcooaTLVTOtayoEXsYcov,  STTQ^oUy^oai^ae^^  in    mare  ■«  prsecipitarentur.    Corpus    anfem   " 

^axxw    t.A-r,yEVTE;,    ouTw;    xaTa7:ovTccrfi?,va..  auTO-u;  Leontii  collegit  '^  uxor  et  filii  cjus,  et  sepclierunt '" 

£y  T(o  7i£A7.y£'.  T7,;_flaXaTcr.,;.  to  oe  tou  bHou  A£ov-  juxta  civitatem  '^  in  agrum  suum  '^ ,/,  tcrtio  kai. '" 


/iirci-ijfis 

tan-iniii-iilin 

iiuinUii: 


Ciisniius 
cam  Juliano 


Tiou  T(0[.ia  .7U3-Te':XavT£4  ^  T£  yuv-0  auTOu  xai  Ta 
TExva,  eOa-jjav  auTOV  7tX-/iff'!ov  r/;;  ^ioXsco;  6'^;  tov 
aypov  auTou.  r^  v^po  Tpuov  xaXavotov  vo£!J.3,oiwv.  xal 


nov. 


oUTd)?  aveTrauETO  i'i  xup.^w. 


27.  Trj 


27.  Alia 

Num.  23.  —  1  et  49 ;  0,11.  4fi.  47.  —  «  ^,,,  ^.f;  .^y^  55 .  („  p  j  adductus  est  21, 49.  —  »  civUatis  nrfr?.  2;  (m.  f.)  foro  civitatis  !0 

medmm  foriun  21,  2(i,  27,  31,  .S3,  3-t,  36,  43.  49.  ,50,  h±  —  *  quo  33,  U;  om.  49.  —  »  cumque  4i).  -  «  in  mhl.  14. 53.  —  t  o„,,  ^] 

C    15.  21.  31. 33.  49.  —  «  om.  5,  6,  7, 11, 13 ;  beatus  ndd.  10.  —  »  om.  lU;  {(.;.  d.)  t»»<.  21.  3(i.  43.  4.5,  4li,  47.  i'.»:  dixi t'«(/(/.  11, 13, 5(1; 

dicit  add.  (i;  ait  (irft/.  5,  7.  —  i»  catenis  nrW.  10.  -  » ligalum  2.  14,  38;  om.  15.  17.  2G,  31,  3:i,  34,  4,5,  4ti,  47.  49.  .52.54' 

—  >-  tenebat  lU;  et  (/(/(/.  38.  —  'S  o»i.  10.  —  '*  (c.  v.)  v.  c.  53.  51.  «»..  27.  43 ;  (t.  c.  v.)  t.  v.  4(i.  47.  -  •'•  modico  11 ;  '0.».'  U).  V.i 

—  >"  ovu  4. 17  :  vos  add.  lU,  13,  3(!;  me  add.  43,  52;  (m.  r.)  rofro,  modicum  me  14;  me  add.  -21.  2il,  3(i.  —  >■  bixale  1(1.55;  nie 
udO.  2,5,(i,7.  U.17,27.31.33,34,:iN.47,.53.55:  vincula  mea  modicum  «(W.  lU.  — '»  gratiam  4-7.  10.  11.— 'SDed  its  ;  Deu 
(,rf,/.15.  —  aosocius2;  om.  4;i.  —  -' fiicere  33.  34,  5(3;  (j,».  27,  49;  {s.  e.)  e.  s.  26.  3fi.  53.  54.  sociare  4,  .5.  li.  U.  17.  21,  eflici 
socium  10.  — 2^servis4.5.(..  11. 17.  21.  — ^i  suis4,5,  (j,  II.  17,21 ;  esse  (/(/(/.  49.  -  ^*  o„j.4(i.  —  aHeiTa  2,  14,  17.  -  ^i'' ora- 
vit  ad  49.  —  2T  y,„  i7._fiHoHi.  .55;  omnipotens  (/rW.  47.  —  -'MD- P-1  p.  D.  33.  —  3«  mei  27,  43.  —  ^»  et  add.\:i:{i\m  me 
'li^-nalus  tuam)  om.  7.  —  3^  om.  2-7.  11, 13. 3:1  ;J4.  —  ""  ow.  27.  —  "*  coruscus  13.  21 ;  super  eum  add.  10.  —  "ft  texil  bealum 
21;  beaiuiii  ndd.   10. 

Nuin  24.— »vero(i(/(;.  46,47;  auLem  (((^(/.  10.43.  — 2  o»t.  14.  — '  consu!  10.  —  ■•  (v-m- cUcI.dicens  3:J;cl.  direns  v.  m. 
31,  :J4,  cl.v.m.  45,  4().  47;  dieens  (((/(/.  21;  etdiceie  «(/(/.  49.  —  ">  unus  a(/(/.  .3.  17;  (v.  D.  D.)  verus  Deu.s  atque  Dominus  21. 

—  "  om.  21.  —  '  om.  43.  —  «  hoc  dicens  add.  43.  —  "  ante  17.  —  ■"  om.  2.  5. 14,  48.  49,  51 ;  sancli  II.  3(;,  .53  ;  ejus  :J.  U),  4;i.  — 
"(?»i.3.  10.43;  diaconi  add.  2,4. 14,51;  plnrans  et  dicens  :  Peccavi  add.  4-7, 11.21.—  '-  ut  7;  ploral)atdicens  :  reccavi.  Et 
("/(/.  17. -'■''exuens  21.43;  spolians  10.  — '*  ohi.  4.5.  —  "^  (c.  s.)  cldimiydem  suam  1.2,3,  l(»,  U,  Vi.  14, 17,  2(i.:ifi.  ;iS,  43.4*f. 
■5(l,51.52..53.55:  et  «(/(/.  10.— "^o;//.  13  ;  ea  (((/</.  1.3,  47,  53;  eam  (7«/(/.  21.  —  "  om.  I.  2.  i;i  14.  tS.  51,  .53.  r>5:  eum  :i.  45.  4i); 
eani  4(i:beato  21.  — "*o»(. 3;Ca?sario21;diaconum  ((*/(/.  1.51.— '"euni(/rW.  4-7.  U.  17.  —  -"  eum  add.  21.—  -' 0//,.  17, 
47.  —  ^^  et  10;  ita  add.  2.  —  -^  om.  43.  —  ^'  diaconus  add.  2.  3. 1(1 ;  diaconum  add.  10;  (d.  b.  C)  b.  C.  d.  ;W,  :U.  .5(i.  —  an  o,„.  ^Ji, 
43.  .M);  tanluniniodo  4(i,  47.  —  "«  sede  5U;  tantummodo  add.^lX,  43;  in  DominoJ.  C.  (/(/(/.  10.  — -'0//1.  21,  4:i,  47.. 5:i.  — 
-"  )>eatus  Ca^sarius  (/(/(/.  21 ;  benedixit  et  add.  1.  —  ^^  om.  2. 

Nuin.  25.  —  ■  om.  3.  —  -  .autem  add.  17.  —  ^  venit  3,  ;i4;  quidam  (i;  quidam  add.  4,  II.  17.  21  ;qiiidcm  add.h.  7.  — 
*  nnniine  add.  21.  —  ^  et  add.  10.  14.  50.  —  "  tradidit  21.  —  'f  eis 4**.  —  «  om.  Zi.  :i4.  —  "  cepisset  2(i :  perfecisset  43 ;  pervenis- 
set  10.  —  "» (fhrisliana^  add.  4(i.  47.  —  "  om.  2.  —  '^  CBesarius  ,53;  presbyter  add.  2,  5,  17;  {presbyter  dedit-Jul.)  um.  4.  — 
'*'' i'eddidit.5;i.  —  '■*  (t.  s.)sp.  reddidit3;  fperccpisset  omnia-spir.)  fecisset  orationem  super  eum.  tiiox  complela  oratioiic 
Lemilius  cunsularis  reddidiL  Domino  spiiilum  21. 

Num.  26.—  1  tunc  27.  4:!;  aulem  «r/</.  It.  — -o,».  27.  43;  (e.  d.l  o/h.  17.  — ^(L.t.)  t.  L.  ;iS.  49;  beatum  udd.  14.  —  '  ci 
(((''(''.  14;  in  eos  «//(/.49.  — '■  eos43;  (i.  e.)  {/mj.  14,21.49.—  "  o/».  47.  —  ^o//i.  4(i.47.— «sacco  2.  4-7. 10.  U.  12.  17.  2(i.:jii,  45. 
4(i,  47. 1-S,.53,  54.55.  —  9insuti4H,  47;o/».  13:mitteient  12.  —  ^"maii  .5:).  —  "  vero21.—  '^  collegerunt  1,  2.  4-7.  1(1. 11. 14, 
15. 17,21.  :i3,  34.  4:^.19.  .52,. 55.  —  '^euin  (/»/(/.  21,  27.  43;  illud  (/t/(/.  3G.  —  "  Teiracinam  :J,  U.  13;  Terracinam  «r/</.  .5;j,.54: 
Terr.  civ.  :J(i.  —  *'•  (ag.  s.)  agro  suo  2(3, 27, 33, 34, 3G,  43, 45, 4G.  47, 50, 53, 54.  —  '"  (t.  k.)  in  kalendis  50, 

Noi'1'iiihris  Tomus  I.  15 


114 


PASSIO  PRIMA  SS.  CJilSAlill  ET  JULIANI. 


LuxuHi 
mceprmdicia, 


27.  Alia  autem  nocte  post  triduuin  \  cuin  ^  du-  27.  Tfj  oiv  lii^a.  vux-l  -JiYOuv  fxsra  Tpei;  ^[Aspa;  D 

cerentur  ^  ut  *  priEcipitio  '"'  niergcrentur  •"'  in  aTrayofAsvuv  twv  &yuov  [Ac.pTupwv,  'loyX-.avoO  ^r^^x'. 

mare  ',  beatus  ^  Cfesarius  dixit  ad  Luxurium  :  xal  Ka-.o-aptoj,  ot^w;  ^v  T-fj  OaXaci^/i  auTou;  ^t-^rivai 

JV/t;  (luidem  aqua,  qnx  "  regeneravit  '^  (^»(7.^/  ^V/ww  -ripos-ra^av  ol  -itapavojAOL.  6  oiv  (iaxapLO.;  6  Ka-.aapioi; 

siivm  "  ea^  '*  ae.  renatum  ^^  sitscipiet  ",  vt  '"'  /ywrt  avoi;a;  to  c-TO{ia  aJTOij  £'In£v  -po;  tov  Aoj^oupLov  ' 

me  J)iodo  '"^  martrfrem  faciat  "  una  cum  ^^  patre  rvwOt  w;  ifis   [xev    t6  uowp  t6  avaysvvri^av  [^s  u? 

wccj  '■'  Jidiano  '"  (/«a;  -^  «n/f  ^^  fecerat  -^  christia-  -ffi7\  ui6v   ^^  auTou    [AE   TeyOsvTa   UTtoor/STat,    xal 


«wm 


^*  e.  jf'c  ^''  autem^'^,  Liwnri,  hodie  comedef  -"^      touto  jjie    jjiapTupa  TTopa-^pyijjia  avaoii;£i.,  tou   Oeou 


patna 


30 


[aou    outw;   suooxTiTavTo;,  ajjLa   t^   Ti.[-i.i(>jTaT(fj  [jiou 


Mj  sacco 

mayi 

demergtiitr. 

Corpora  iu 

liiius 
ejiciuniur. 


Luxurius 

serpentis 

niorsit 


coluber  ^^,  ut  cognoscat  hxc  omnis 

quia  ^'  vindicat  Dominus  "-  sanguinem  servornm      7:aTpl  xal  TTpe7i3uT£pw  'louAiavw  tw  xal  TTpWTOv  [as 
suorutn  ^  et  ^  virqinum  ^*"*,  q\(as  tu  igniin/.f  '"^      y_p!.'7T[.av6v  TioiriO-avT!,.  o-s  oe  ouv,  Aouioupte,  TTjfjispov 
concremasti  ^"^,  me  ^  quidem  ^"  ad  ^"  libitus  ^^      xaTaXaj^^aveL  ri   tou   6eou  OLxaia   xpicr'.?   tou  sva-         « 
tuos  *'  aqua  ^  mergi  jussisti  ".  -/Or, var  ^TlI  (ts,  toi;  Cwv  utio  ouew;  ^po^Ori^e'.,  Cva  yvw  *     -^ve- 

TiaTa   TiaTot.;  ot',  exoixwv  exo'-xT,(T£L   xupi.oi;  t6   'xXy.a.  * 

Twv   oouXcijv  auTOU   aij.a  xal  twv  TiapOevwv,  otl;  o^j         yi 
xaTaT'/;;»;   avED.Ei;.    xai   fiTiTrep    ^[/.s    [j'ev   utto    twv 
Twv  UTTTiosTWv  Tw  uoaTt.   xaTaTiovTio-Oriva'-  Tipoa-TaT- 
Te'.;,  ni)  oe  stt,    s'';  Ta   xaTWTaTa  tou  aoou  utio  to'j 
Oeou    [^ou    xaTayOov.t^ojjLSVoi;. 

28.  Interea  missi  ^  in  saccum  -  beatus  Julianus  28.  Ta^JTaoe  xa',  Ta  touto',;  o[j.oi.a  tou  aOXo-.fioou 
presbyter  et  sanctus  ^  Ca^sarius  diaconus  ■■  prae-  jjLapTupoi;  Ka^.trapiou  svwttiov  -avTwv  xal  t^  T^apa- 
cipitiiti  sunt  in  niare  ^.  Eodem  "^  die  '  quo  ^  mersi  ®  vojjLtj)  Aou^oupitj)  ^.eyovTO?,  evs^XTiO-^a-av  sv  Toi  rraxxt}! 
smit  in  littore  '°  eos  "  unda  ^-  ejecit  ",  ubi  ol  ayi.o'.  [jtapTups;,  'IouA',av6;  6  TrpeffpuTepo;  xal 
etiam  ^^  jacebat  Luxurius  totus  turgidus  a  ser-  KatTapLo;  6  otaxovo;,  outw;  ts  iijoOujjao6v  £yaAa-  E 
pente  percussus  '^.                                                          tjOriirav   ev  t-/]  QaXacrTT,.  sv  auT'/i  os  tt)  ■Ji^J.epa    ^j  rj 

xaTTivOTj-Tav  ol  ay.o'.  to'j  Xolttou  [japTupcf;  £•';  t6v 
aLy!.aX6v,  s^-fiyaYSv  auTOu;  t6  peu[j.a  Tr,  tou  Oeou 
yapiTL  ei?  tov  to-ov  iv  to  sxslto  6  AouHoup'.o;  i-l 
tou  ioa-iou;  ©'Xoi;  tJyxwOsL;. 

29.  Ipse  autem  ^  Luxurius  ibat  ^  equo  sedens  ^*  29.  Tf,;  yap  |JO'^pa;  ■■  a-jTou  [etl  0's  xa',  -riv  eV/ev  * 
ad  villam  suam  ut  pranderet;  et  ■*  quoniam  fesli-  xaTaTwv  iiyLUv  jjLavtavxal  X'j!r5av  7iepa<;eSfiXwa-ev  *!  jjii 
nabat  ad  prandium,  prtecessit  cum  equo  solus^  Ta  xaV  auT6v  a7r6o£LH',v  eys'- .  truvsjjr.  yap  t6v 
Igitur  cum  juxta  arborem  pra^teriret  •*,  et  ^  fa-  auTov  Aou;oupLov  ev  tw  LTt-to  a'JTou  xaOe^o^/evov 
ciente  ^  netjuitia  sua  ^  sie  evenit  ^"  ei  "  ut  '-  -TropEusTOaL  ap'.(TTf,c-aL.  ^TieLSfi  os  strTcsuSsv  dq  ~o 
coluber  ^^  j)er  caput  ejus  ^*  inter  collnm  et  capi-  apLTTov.  7Lpoiopa[j.£v  auTo;  cruv  t(Jj  fT^TTto  jjiovo;  * 
tiuui  tunica;  ejus  "•  inter  tunicam  et  ventrem  xal  of,  Tz/.ria-LaTavTOi;  utto  t',  oevopov,  xr^q  Trovripa; 
ejus  '*  irreperet  "  et  '^  latus  ^®  suis  ^°  morsibus  -^     a'JTou  7:pa;ew;  of.Xov  otl  i-r.i  touto  auT6v  ayo-jTTi;, 

laniaret,  ffuvspvi 


Num.27.  — I  iia  1,3-7.10.13,14,17,27,31,33,34,43,51,55;  religui  triduo ;  (alia-triduum)  o»).  21.  -  ^  cum  autem  21. 

—  3  dueereturl.2, 3, 14, 15. 50;sancti  mavtyresorfrf.  5,  7.9,  11,13,17;  Julianus  pvesbyter  etCa'sarius  diacimus  rti/f/.  45.  4(), 
47.  —  *  ila  1.4,  G.  14, 15. 17.  21,  31,  33.  34,  43,  45,  46,  47,  50,  -oB,reliqiii  et.  —  ^'  om.  21.  —  ^  mergeretur  1.  2,  3. 14, 15,  2(i,  .5().  — 
'  mari  10, 42,  51,  53,  54.  —  »  om.  53,  r>4.  —  »  qui  3, 14;  ([ua  12;  me  add.  3. 5.  7. 14,  43 ;  om.  5'i.  —  ^»  generavit  4,  6, 1 1.  —  "  om. 
17, 43;  ut  suura  31.  —  >2  esse  2;  ul  14.  —  *"  (ex  se  ren.)  om.  27, 31, 33. 34.  —  "  suscepit  2;  excepit  3;  suscipit  14.  — '"  et  %  21.  — 
^^  o»i.  15. —  "faciet21.  —  '^beatoo(7rf.  51.  — '^(p. m.)patrem  meum  1.2,  Juliano  patre  47. —  -°  om.  %  3;  Julianum  1; 
meo  47;  presbytero  arfrf.  13.  21.  —  ^i  ^ui  J-G,  17, 21, 36, 38, 43, 45,  53-55;  quem  12,  13,  48,  51, 52 ;  om.  11 ;  me  add.  43.  53.  55. 

—  -^ovi.  ll;anlea  53;  me  «t/rf.  3.  38,46,47. —  ^^  o»i.  11;  fuerat3:  fecit4(J,  47:  leceritoo;  fec.  eum  5.  ~"ojh.  11 ;  christianus 
^  3.  —  2ii  tu  2, 4. 5, 6. 1 1, 13.  —  2«  vero  21.  —  ^t  (h.  c.)  comecfet  liodie  33.  :i4 ;  te  «rfrf.  11. 13.  —  ss  carnes  tuas  add.  2.  —  ^»  (h.  o.) 

0.  h.  43.  46, 47, 49.  —  "o  civitas  55.  —  »"  Christus  add.  43.  ~  3-  onu  4:^.  —  ^^  o»i.  2.  —  ''^  ac  U.  1 7.  —  ^s  suarum  10.  —  ^"  igne 
21.  —  "  cremasti  10,  21;  concremare  jussisti  36,  5:^;et.5.7;  et  add.  10,  21.  27.  31,  iiS,  34,  :i8.  43,  49.  —  «s  nieum  34.— 
30  que  46;  quam  10;  quem  27,  31.  33.  34,  43;  (m.  q.)  qui  me  21.  —  "  om.  10.  —  *^  libitum  21.  27,  43  ;  libidos  38.  —  *•-  tu  10; 
tuum  21.  27. 43:  in  add.  21, 27.  31.  33,  34.  38.  43.  46.  47.  4').  52.  55.  —  "  a(]uam  43.  55;  (concremasti-atiua)  om.  4-7.  —  ^^  (Tne 
quidem-jussisti)  om.  11,  tu  vero  eris  inprofundo  mortis  a  Deo  mersurus  (vei-surus  11)  4-7, 11. 

Wum.  28. —  ^  missus  11;  sunt  add.  10.  — 2saeco2,3,46,  47.  — 8fj»i.4*^,51,55;beatus  53.  —  *  levlla  21;  (presbyter- 
diaconus) una cum  sancto  C^sario  diacono  17. —  ^  mari  10;  (prEPcip.-mare) priPcipitavit  eos3;  sed aiit/..36, 43, 53,54. — 
''eadem^;  autem  orfrf.  31,33, 34, 49;  vero  orfrf.46, 47.  — ''momento53.  —  "quod  31;  in  marearfrf.4-7, 11, 13.  ~  ^  prsecipi- 
tati  17.  —  •" littus  27.  .3.3. 34, 43, 49,  52.  —  "  om.  48,  51.  —  »^  undas  2.  —  i3  jecit  31. 33,  34:  dejecit  2;  projecit  4-7, 1 1,  i:i:  rejecit 
43.46,49,53;  eos  nrfrf.  48.  51.  —  ^*  autem  27,  43.  —  ^^  perculsus34:  (ubi-percussus)  om.  10;  (jacebat-percussus)  jacieban- 
tur43.  jaciebantur  in  littus47. 

Num.  29.  —  •  nam'iue  21 ;  enim  49 ;  (ips.  a.)  om.  27. 43.  —  ^  in  10.  —  ^  properabat  10.  —  *  om.  2.  —  ^  (prEee.-solus)  om.  V.\, 
cumeq.  soI.prfec.27.  43. --"praecessisset^.  —  '  om.  4-7,  10.  II,  i:i,  14,  15,  17.  21,  26,  27,  31,  33.  :i4,  3(j.  43,45.46.48-55.  — 
^  facientem  2  ;  facientes  1(J.  —  ^  nequitiam  suam  2 ;  serpens  wrfrf.  10.  —  '"  contigit  51 ;  venit  16  ;  supervenil  10.  —  "  om. 
3. 10. 13. 10.  —  1=  om.  10,  13.  16,  46.  —  '«  ita  13,  16,  43  ;  serpens  9,  26  :  lignum  coafractum  28,  29, 33,  34,  :i6  :  qui  add.  16 ; 
reliqtii  codices  omiiiuni.  —  '*  (p.  c.  e.)  c.  e.  4-7,  II,  17,  ojm.  .50,  super  c.  e.  9,  10,  lli,  de  arbore  veniens49;se  pra!cipilarelt| 
ei  add.  9 ;  immanis  serpens  descenderet  atque  add.  1  (recenti  numu),  14.  —  '^  (inter  c.  et  c.  lun.  ej.)  om.  43, 53,  et  col.  et  eap. 
tun.  (ejus  add.  4-7,  17)  ingressus  serpens  fo»i.  16^  4-7,  11,  16,  17,  21,  22,  et  c.  et  cap.  tun.  ej.  veniret,  et  serpens  2K, 
29,  31,  33, 34,  et  c.  ejus  et  cap.  tun.  ej. 51,  et  collum  38,  inter  eol.  lun.  3;  intraret  nrfrf.  1,14;  intraret  et  «rfrf.  26,  27  ;  ila  ut  add. 
10.— '8(i  t.et  v.ej.)oHt.  i;!.  16.  intertunicam49.  ventremejusU.  17,21,22,2S,29,;iI,:i:j.;i4,  ventre  ejus  4-7,  i.  t.  et  v.  3. 
46;sei7)ens  de  alto  lapsus  «rfrf.  15;  serpens  orfrf.  36,  48,  51,53,51-;  collum  et  ca[)itium  tunicie  ejus  serpens  «rfrf.  52.  In  cod. 
1  rcrbaintereoUum-vent,  eius  recenti  manu  fucre  scripta.  —  '^  /(«  ;i6.  48.  51,53.  54;  dilaberetur  43;  introiret  10.  Ifi;  ingres- 
sus  VA;  veliqtii  oniiititnt.  —  '»  om.  13. 16.  —  ">  ita  4-7.  9. 11. 21, 22.  :i(j,  38.  46,  47,  53.  54  ;  lateribus  14  ;  latera  10, 13, 15,  Ui.  17. 
28,29,31.33,34,4:149;  ?-f//5H/lateris  ;  eum  serpens  orfrf.  :i8.  — -"  om.  4-7. 11.17;  ojus  10, 13. 16,43.46,47  ;  sua  15;  sui  45. 

48.  50.  51,53.55;  suum  36,  53. 54  ;  eum  arfrf.  49.  —  *•"  fortiter  10;  serpentinis  «rfrf.  46.  47,  50  ;  eumarfrf.  14;  serpens  orfrf. 

49.  ^-tVal^-rec.wia».;,  17,21,22,38,49;  lacerarel28,  29,  31,3:J,  34  ;  laniabatur  45.50  ;  laniaretur  46,  47  ;  atlrectabat  13; 
religui  laniabal.  —  «^  (j.  u.  p.  venlr.)  i.  p.  v.  36. 54,  p.  v.  53.  i.  u.  p.  ventre  7.  i.  u.  2, 47.  et  p.  v.  10 ;  et  latus  ejud  «rfrf. 


cTL/apiou  auTou  xal  t-;,;  xoa^a?  -  ^v  oi:'<;  ^v  r^j 
xoai^  aJroO  aaeXfJwv,  ^uiypi  t},<;  y.o^p?jl^^  a-jToi 
7iYYi.a-ev. 

30.    Keii^evo?    ^s    iioyxoj^usvo.;,    ttoLv    ri    aurov 
a-oicveuda'.  elSev  Tor?  o-^fJaAjAoi?  ka-jTou,  xai  Cooj 
ol   ayiOL   fiapTupe;  |aXXovTE?    -?i,7av   af^^irJTepo'.   £-i 
-C>  :iCy>.7.l(}  T-lq  HaUzrr-f,^  xeipiEVQ...  ^t-U  -zv^li^:;  oiv 
jx£ya).r.?xai-J7ir,p£T';'^;  r^;  Trpow.ouTr.;,  Ta^wuaTa 
Tuv    &yiaiv    xal     xaXXlVLXWV    j^apTiiptov,    'lo-jALyr/j 
cr.fA',  Tou  -pzTJi-jTepou  xa-   Ka^.a-apioj  toO  o-axovo-j 
U  Twv   xjfAiTcov    ^i-oyayov   avops;  tlvJ;  e-JAa.SeC?  .' 
OTTEp  0  auTo;  AoLi;oup'.o;  xaG"  5.  e-rpT^Ta'.  o-iOaXuw 
tpavw;  ewpa  ■   Tipl.v  auTov   ^xt^veO^x'.'  ixsajva^ev  £v 
eauT.:,.  juvTiEe  ?A   -■.<;   ^ouXo;  Oeou,  o^tI;  xai  "truvi- 
fAEvev    a,ua   t^   ayitjj    Kataapiw  •  (STrep    xaf.   eOaiev 
vuxTO?  ^v  TOTTw  -Ir^^io^  T^i;  TToXsw;  Teppax-^vT,;,  u-o 
T>iv  fip-epav  Twv  xa),avo(ov  voepifjpLMv  ,  e':;  r>j^av  xai 
ETiaLvov  \p'.(7ToCt  Tou  6eo'j  Tipiajv. 

_31.MeTa  oiv  ~£VT£  -^jj^epa;  ejpefjr,  6  a'JTi;  oo-^Xo? 
Tou  Oeou  TO'Jvopa  Eu^e^^Lo?  dv  auTw  tw  to-(j,  ev  Jj 
T,v  xaTaGe^evo;  tou;  kyio-j^  ^iapTupa;  tou  XpiTTou', 
vritTTeiiwv  xa'!  euyo^uevo;  xal  -iaXXtov  w.xlziTzzwl 
^  XUpLU  TW  Gew  ^UfOV.  TOUTO  os  OsxTipLevOL  TioXXoi. 
c-uviTpe/ov  Tf^  fxaxapLio  Eucrei^Lw   ctiro  -?,;   TrdXew; 

TeppaX-lv^;,   r>i     ~o  (;,;  £.;pTrjtaL  7:A7i7'a^£LV  TOV  ToVov 

"^.  ^l^^'"  " ,  J^^'*^^'-  l^^'^   0"^'^   e-ecTTpeaov  ttoo;  xupLov 
xaL   efia-r^^^ovTo    utto    toO    jJiaxapLou    '^-ix^.xo;  'tou 


DIES  PRIMA  NOVEMBHIS. 


30.  Jacens  '  autem  ^  totus  tumidus  \  tamen  * 
anteqnam  exspirarct  vidit  oculis  suis  ^  psallentes 
aml)o  «  et '  cum  lionore  di-nissimo  «  corpora  '.an- 
<-t')rum  Mulioni  presbyteri  ct  Giesarii  diaconi  "> 
undas  »  auferentes  '^  quod '^  ipse  Lnxurius '* 
videns  "'  antequam  exspiraret  '«  clamabat  '^  • 
A./j,a-o  vos,  sancti  martyres  '«  Dd,  ut  modlann 
mw^.s-  .r  tormenfk:  Et  cnm  t.iec  ■«  diccret,  diabo- 
lus  snttbcavit  '^"  emn,  et  coram  onmibus  exspira- 
vit  ''^  Quorum  ^^  corpora  ^^  sanctomm  ^*  niar- 
tyrum  ^n  coilcf,nt  quidam  servus  Dei  qui  cuni 
ipso  2«  habitaverat  ^  et  scpelivit  nocte  ^«  fuxta 
Terracmam  ^^  civiUatcm  ^°fsnh  ^'  die  kal.  nov.  ^K 

31.  Post  dies  auteni  '  qninque  ^  inventus  est  et 
ipse  3  servus  Dei  \  nomine  Eusebius,  in  codem 
loco  ubi  posuerat  ^  beatos  martyres,  jcjunans  et « 
orans  '  Dominum  «  et «  psailens  x».  Hoc  dum  "' 
multi  '2  viderent  '3,  occurrebant  '*  beato  Euscbio 
do  civitate  Torracina  '«,  quia  '«  locus  '^  prope 
civitatem '^erat;  et  multi  convertebantur  '"  et 
bapti>;abantur2o  a  Felice  preshytero. 


-peTjjUTepou. 


ANNOTATA. 


fifln^^-T^Z  T'T  "'"'  '"''"'"'''"^''^'  »«^^^  '^  Armenormn  haptizatoH  sancfo  Gregorio  liluminatoris 

»«i'^J".>').>-/J^;!r"*r  'f '; ''''Tr  ^"^''T"^  ^'  ^«^^^«m^m;«,  ^o.te  indicant  confirmationem; 
undeqms  fot  fe  snspicetur  fmttum  Julianum  fuisse  Terracin^  rpiscopum 

C  Be  suppUcH,  sacri  actum  esf  in  Conuumf.  pra:v.,  ^V  //,  numm.  23  et  24 

d  De  Leontn  sepulcro  vide  conjecturam  nostram  in  Comment.prxv.,  numm.  27  et  28.  Quod  vero  Acta 
Leont>um  m  kal.nor.  sepultnm  dicnnf,  id  factum  esse  credo   ut  con^cniret  auctor  se.!iZllosut 
duum  o.cisum   C^sarmm  dicfurus  eraf.    Quem  crediderit  kal.  nov.  martyrio  consunJatl  fuisse 
onmemor  jhrum  quB   de  temporis  distrihutione  in  Actorum  decursu  dicta  fuerant.  Vide  CoLmit 
pr<BV.,  ^  11,  num.  27. 

e  Variantibns  codicum  lectionibus  non  adeo  certum  est  ulrum  Cffisarius  kis  verbis  ad  hanfismatis 

arpmm  an  vero  ad  haptizantem  alludat  Minnum.  Credo  ad  aquam  referri  baptismatis    Vero  enim 

sumle  non  est  GfEsarium  ex  Africa  adventanfrm  ah  hoc  Juliano  fuisse  baptizatum,  nisi  quis  ufrummie 

Jnhannmvidelicrt  cum  G^sario  diacom  suo,  e.r  Africa   Tcrracinam  venisse  supponat;  uuod  nihil 

C  esf  cnr  admiffas, 

f  In  ayro  Varano,  non  Verano,  uti  Surius  scribit.  Eodem  loco  postmodum  mdificata  fuii  ecclesia 
nunc  diruta.  Vide  Commenf.  prxc,  §  IV,  num.  49.  * 

uervinllf  ■  *'"  ~J'  ^^'  "■  '■  '■  '-^  "■  ^-  "'  '■  ''■  ^^-  P-  ^-  '•  '■  -•  *-^'  ^''  '^-  ^-  ^^^'  3^' ^- ^' *9-  Pervenisset  u.  a.  c.  e.  ^«, 
peivenisset  a.c.  e.50,  u.  a.  c.  e.  pervenit  10.  v.c.  ^, 

^^t^r^I^^  rrVr?°'  '^-  ~  '  "'"■  ^''■~'  '"^'''"'  ^°^"'  "■-*  '""■  ^■'-  ^'-  *^-  ^i--"*  viros  add.  31,  33.  ^t.  -  «  am]>os  1  15  17 
2^>  4.>50  o^.  5J,  54,  .5o  ;  o»..  l^,  13.  31.  33.  M.  43  ;  et  gaudentes,  id  est.  Juiianmn  et  Cresariuni  add.  ^21,  2i>;  sanctos  Dei  J ul  a- 
numetC_«rf.,30.-^...15.^ 

^  17V7  r  ■  "'^^""'^^■•^«=  abund.s3I.3;).34:  de  unda  37.  -  ^^' feni  1 ;  aufeientem  17.  aS;  afTerentesO  14  1.5 
^o,  4/.  ^i ;  ofTerentes  11 ;  ferrentes  in  arida  10.  Wc  trrminatu,-  codex  1(1  hh  ,-evhis:  Qui  niartyr  sepuitus  est  juxta  Terraci' 
nam:  lu  tjuo  loco  merjta  ejus  benese  credentilms  beneflciaprfesiant  innominePatris  etFiliietSpiritusSancli  cui  est 
nonor  et  ^ltjria  m  secula  seculorum.  Aiuen.  -  '3  quibus  1.  -  »  (quod  ipse  Lu.x.)  om.  10.  -  i"  ita  43,  4ti ;  vitJit  .53  ■  cernens 
^l,  2.1;  om.  rdiqui.  —  ^'^  se  videre  add.  49.-"  clamavit  ^,3;  om.  10;  {quod  ipse-clam.)  o»i.  H.  17,  36  -'S(b  niart.) 
ambo  martyres  et  sancti  %  3. 14.  -  •"  hoc  2. 3.  -  «"  afTocavit  -2.  -  ^-  (adjaro-exspiravit)  /,*r  /.^„„/,.r  .«  ..//..  cdicihus  1. 
^.  ^.  14  ,  (■(>/■««)  /oco  -21  et  3^2  :  succurnte  mihi  misero,  sancti  Dei,  quia  plurimas  patior  anguslias.  Et  luec  dicens  exspir.ivit  ■ 
m  rehqius  codicibus  omnitw prwtermittuntur.  -  ^-^  om.  1, 43.  49.  —  ^"  vero  add.  1.  43  ;  autem  add.  21  ■  videlicet  add  15  4(i' 
*7  ;  ita.iue  add.  49.  -  ^-*  «»,.  «j.  17,  33,  .34 ;  (c.  s.)  sanct.  corp.  4.  -  -'f^  om.  9. 17  :  Juliani  presbyteri  et  Cajsarii  diaconi  ruld  3  • 
Juii;mietC;Esariiflrf£/.:2I.  -  ■■'«  ipsis  17,  ^l,  33,  34,  36,49,5^2.53.  i4.  -  "  habitaverit  4  ;  habilabat  10.  -=«om.ll  17  ^Hi' 
noclu  1.  ^.  3,  10, 14,  21,  33, 34,  3ti,  47,  48,  49, 51-5-t ;  in  locum  add.  1,  14.  4S,  51  ;  in  loco  add.  2.  10,  ^l.  ^(i.  3U.  47.  52.  53*  .54' 
-  om.  i,  (i,  51 ;  Teriacina  ii ;  Terracinensem  2\.  ~  ^o  civitate  2 :  ubi  usque  liodie  florent  coipora  eoruiii.  Martyri/atus 
estautemsanctusCicsariusdiecalendarum  novembrium,  rejfnante  Domino  nostro  Jesu  Chrislo  in  secuk  seculonini. 
Amen  ;  l,is  verbis  hic  dcsinit  codex  13.  -  ^i  om.  1.  —  ^^  in  pace  add.  21 ;  regnante  Jesu  Chnsto  Domino  nostrn  in  secula 
seculorum.  Amen  ;  his  additis  desinit  codexll. 

Num.  31.  —  1  om.  1.  %  10.  14,  4S.  51.  .55.  —  ■■=  sex  49.  —  ^  JHe  53.  —  *  (s.  D.)  Dei  servus  53  ;  qui  cum  ipsis  habitaverat  add. 
17.  —  ^  posueranl  4,  G.  —  ^  (ubi-jejunans  et)  om.  45.  H).  47.  —  '  jejunantem  et  orantem  10.  —  «  Domino  2.  3;  Deuni  :iS  47 

—  om.  14. 17,  33,  47.  —  ">  psallentem  10.  —  ^'  cum  17, 43.  45,  46.  47.  —  '-  (d.  ni.)  m.  d.  l*.  —  "^  videbant  10;  cognovissent 
4J.  —  "  occurrerunt  1.  —  >^  Terracinam  I.  —  'i  qua  53.  —  "  locum  2.  —  ■«  civitate  10, 14. 17.  38.  -  '»  coavertebatur  (>)'> 

—  ""  om.  10,  38. 

GAPUT  QUARTUAI 


HK    USS. 


pprimilur. 

Apud 
marttjrum 
sepulcrutn 


Eusebius  et 

Felix 

presf»yter 

miiltus 

cQnvertunt. 


F 


m 


PASSIO  PRIMA  SS.  C^SARU  ET  JULIANT. 


KS    MSS. 


CAPUT   QUARTUM. 

Folix  niTslntcr  et  Euscbins  inonaehus  a  Leontio  (llio  Leontii 
consularis  eapite  pleeluntur.  fioruni  eorpora  a  Quarlo  presby- 
tcvo  juxta  eorpus  S.  Cicsarii  sepulta. 


D 


^Hf  coram 

fiWo  Leoiitit 

consitfafif! 


fidvm 
lirofiffiitcs, 


B 


tiiitfiiiifiir  hi 
rarccrem 


Hoc  audiens  Leontius,  filius  Leontii  '  con- 
sularis,  froinon-;  de  mortc  patns  sui  -,  misit  mili- 
tes  ^  el  *  tenuit  ^  Felicem  prcshyterum  et  Eusc- 
bium  nionachum  a,  et  jussit  ut  ^'  in  conspectu 
civium  ^  adducorentur  in  ^  foro ''. 


32.  TauTtt  Oc  axouTa?  AsdvT!.o?  6  ■jIo;  AsovTiou 
Tou  yTraToy,  Oyjjt.OfJiaywv  5'.a  tov  fJavaTov  toD  -aTpo? 
a'jT0'j,  auir7TE'.X£v  (TTpaTi.WTa?  xal  ^y.;)vSUiTEv  y.paT7,- 
OYjVa'-  Tov  'jLaxao'.ov  *I>'!),'.xa  tov  7ip£T^'JT£cov  xal 
EuT£[3'.ov  Tov  [jiovayov*  oO;  xal  ~po«Tac£v'"*  xaTa 
T:po7W77ov  Twv  iy.d-7t  7ro),',TWv  dyQ/iVa',  ^-l  r?,; 
dyooa;  7:00;;  ipdJTYiC.v. 

33.  UpOXaOLTX;  T£  £7il  TOU    [i-f,>J.7.~0^   0    r^-jT-Jztir,^ 

AedvTLOi;  ajjLa  twv  Ta  TrpWTa  wepdvTWv  tt,;  ajrfis 
7:d)v£w;.  0'JT0)?  o-.ElaATjTev  auTor^'  EiVraTi  '''ipi'.v, 
oouAoi    £a-T£  7(   £uy£V£C;  ;    T^po?   6v    dTroxp-JjivTS^  ol 

Deiuhfafe  ^  iwhis  nomina  vesfra.  Et  ^  responde-     ayio-.    *I>':X'.;    TzpEariuTsoo;    xal    EuT£,3iOi;    [^ova*/o; 

runt  ^"  :  i^c//.r   c/   Emebius    ".    Leontius   fiiius     e^^^^v  Ao-JXo'!  s^fAev  tou   xup-^ou  ■ht/.wv  Tr,7ou  Xpi- 


*  ro(/. , 


33.  Et  sedens  cum  majorilius  '  civium  ^  sic 
loquitur  '^  ad  eos  :  Dicife  nohis  *,  servi  estis  avt  ^ 
ingemvi  ?  Respondit  Folix  iirosbyter  :  Serri  sumns 
Domini  nostri  *^  Jesu  Chrisfl.  Et  dicit '  ad  eos  : 


Leontii  ^-  consularis  ^^  dixit  "  :  Dieiie  ^"  quare 
roufrn  snlufcm  reipuhUcsi  ef  principum  prxdicafis 
insaniam  "^.  Respondit  "  Fchx  presbyter  '^  et  '^ 
disit  -" :  Nos  insaniam  -'  non  ~^  prasdicamus  ^^, 
sed  -*  prmdicamus  ^"  sanam  -^  atque  reram  -' 
docfrinam  -^,  ut  timeatur  ■^^  Deus  ^"  et  cogno- 
seatnr  ^^ ;  quia  si  coffuoscifis  ^-  c.nm  ^^,  potestis  ^^ 
vifam  xtcrnam  cousequi  ^^ 


M.  Leontius  fiHus  Leontii  '  eonsularis  -  dixit  ^ 
ad  populum  *  :  Quid  vobis  videfur  ■'  'f  AUi  cla- 
mabant  '^  bonam  esse  doctrinam ;  alii  dicebant : 
Non,  sed  '^  sedncif  ^  populu m .  Hoc  ^  autem  '"  eis  " 
altercantibus  ^^,  reclusit  '^  cos  "  in  custodia  '% 
et  discesserunt  ^^''. 


et  mor  capite 
2ilectu)itiir. 


35.  Et  ^  misit  ad  eos  -  noctu  ^,  et  co?pit  *  eos  ^ 


TTOU  .  xai  7rdX',7  7ip6;  auTou;  e:pT,  *  Xia.iy.^^r^ixTS 
^ixh  -ra  (JvdfAKTa  U[j.wv  .  o:  ayi.0!.  et^rav  *  'Evw  [j.£v  f; 
<&'!X',^  xaXoufjia',,  d-j^x^ioq  T:p£TJjUTEpOs .  dTCoxp',fj£i; 
&£  xal  6  'ixz^ot;  auTou  'ior, '  Kdyw  EuTi,S!.05  Xeyo[j:a!.. 
StpiapTuXo;  ^ovayd(;.  AedvTto;;  £L7:ev  7Tp6<;  auTou^' 
Ki-x-^z  "/",|J.rv,  xaTa  tt,!;  ^ioX-.Te-ia;  xal  twv  dpydvTWv 
eToX[j.Y'|TaTe  xT,p'j;a'.  veav  o'.6ay^Tiv  ;  aTioxp^.OevTs; 
o'jv  0'.  dY!.oi  <l>'!X',c  xal  EuTefiioi;  eiTrav  auTtji*  Hfisr; 
xT.puTo-oj/ev  "lT,a-o'jv  Xpi.TTov,  T,T!.;  ^ttIv  'jy'-'i,c,  xal 
o-tOTTipiwoT,;  ^'.oaTxa).'!^,  xai.  i7:',7Tpo'iT,  7:dvTwv  Tipog 
auTOV  xa'.  tcj  iTziyi^/iiifJnzGfia.:  a-JTOV. 

33-.  "ATToxo^.dE!.;  AcdvTi.o;  siTrev  Tipoi;  tou;  7:ape- 
(TTWTa;  aurt^'  AxouaaTe,  Aaoi,  Ti  'j[j.',v  tpaiveTa',  ; 
dXXo'.  [ji£v  £xpa!;^ov  xaX-fiv  etvaL  ttiv  TOiaurriv  7:'!(mv. 
aAXo!.  EXevov  *  Ouyl,  dX).a  d^iaTWTi.v  t6v  "krj.oy  , 
Ta'jTa  6s  xal  Ta  touto',;  6[jiO'.a  d[jL'^!.[3aAXdvT0JV 
auTQV,  ixeXeutrev  6  7:apdvo[ji.O(;  AedvTtOf;  OTzuic,  6.Tzy.y- 
Qyiva',  7:d).',v  Tou;  ^Ytoui;  dv  tt)  G'j).ax-^,  7:poa-Td;at; 
TTpaTi.toTa?  do-tsaXto;  TTipetv  auTOui;,  xat  o'jtu)i; 
dTzeoT'/!  d7c'  auTtdv  6  Xao';. 

35.  KaTa).ajjO'j3T|;  6e  tt,;  vuxto;,  cTeX^.st  7:^6^; 


cohortari  '*ut  sacrificarent.  Illi'^  vero  deridentes^  auTou;  6  7:apdvop.0f;  A^dvT-.o^  -Kkt^Hoc;  !jTpaT',o)Tuv  iv 
et  contemnentes  "  claniabant^":  Gloria  in  excelsis  "vi  tpuXax'^,  oTrtOf;  avaYxarTWfftv  a-jTCj?  9uo-ai.  ot  ouv 
Deo.  Eadem  nocte  "  pntcepit  '-  eos  capitis  ^^  [^axdp!.ot  (j.dpTup£;  fj£aTd;j.£vot  tou;  o-TpaTttJTa; 
subire  sententiam  '*  et  ^^  corpora  ^^  in  flu-  iXOdvTa;  7:p6;  auTou;,  dpia  [isv  e[A7:£6iovte;  auTO'j;, 
vium  "  b  jactari  '^.  «{J-a  o£  ^couOevoDvTei;,  [jieTa  7:aji^iTia-ta;  expal^ov  oo^o-  ^ 

XoYOUVTe;  tov  Seov  tou  oupavou  xal  tt,;  vt,;,  xai.  eXeyoV  Ad;a  h  u'LtTTot;  Oeo  xal  etiI  -.'Ti;  £''pTiVT,,  £v 
dv6p(07:ot;  eu6ox'!a.  dv  a-JTT,  ouv  tvj  vuxtI  6  dTEJSeTTaTO;  Tupavvo;  AedvTto;  ix:A£UT£y  TOt;  TTpaTttoTa'.; 
auToD  07:1,);  tou;  itYtou;  [AapTupa;  xapaTOfi.T|TG>a-tv,  h:  ok  xat  Ta  Tt[J.ta  (TtoiJLaTa  twv  Q-.vltov  h  Tto  T:oTaf;.to 
^'.cp"?,vat   7:poT£Ta^ev.  07:ep  xat  Y^yovev  *  dXX'  ->i  tou   Qeou  ydpi;  ap.aji-?)  6t£:iiJXa;ev. 

3G.  Quorum  36.  BXTiBevTtov 

Num.  32.  —  '  (f.  L.)  oni.  7.  —  ^  patri  suo  2;  et  add.  38.  —  ^  mulieres  (sic)  'ii.  —  *  qui  43.  —  ■■'  tenerent  43;  lenuerunt  -i'). 
46, 47.  —  «  o»i.  14.  43.  —  '  ut  add.  14.  —  »  ad.  49.  —  »  forum  21 ,  33.  34.  43, 411,  r.^J. 

Num.  33.  —  '  majoies  2, 14.  —  -  civitatis  2,  10.  49.  —  ■'  locutus  est  21;  alloquitur  14.  —  *  (J.  n.)  om.  50.  —  '"'  an  2,  4-7.  10, 
14,  l.'i.  17,  :i3.  ;J4,  43,  49.  -  «owj.  17.  —  ^  dixit  U.  17,  27.  31.  33,  34,  38.  46,  49,  53.  —  «  vulgate  4-7:  divulgate  1,  14,  lo.  21,  20. 
33. 34,  36,  '3H.  4S,  50.  52-55.  —  »  om.  4-7,  17,  49  ;  at  illi  2.  3.  —  ^°  respondentes  dixerunt  2.  3  :  ei  add.  3  ;  amho  :  Nihil  ad  te 
I^ertinet  hoc  scire  add.  21;  nus  vocamur  add.  43.  —  "  E[j;o  Felix  et  frater  meus  Eusebius  vocatur  30  ;  vocamur  add.  2.  3.  — 
'-  (f.  L.)  o)n.  21.  49.  —  '3  oni.  17.  —  ^*  dicit  2,  49.  —  "^  ow.  17.  —  »«  insania  2.  —  '^  oi».  17  ;  respondens  3.  —  '«  et  Euse])ius 
monachus«r/rf.53,  -54.  — ''*ow.  1,3-7,  15, 17.  —  ^"0?».  1.5;  dicens  4-7.  —  -'  insania2;  contra  rempublicam  49.  —  --  ita  1-7. 
10. 14, 15. 17.  21. 20. 27. 31. 33. 34.30.38.  43,  45-50, 53-55;  om.  religui  codd.;  (ins.  n.)  n.  ins.  38.  —  '-'3  (ins.  n.  pr.)  n.  pr.  ins.  49,— 
=*  eliani  add.  4.  —  -'''  docemus  17;  (s.  pr.)  om.  7.  —  ^^  om.  2.  —  2'  (a.  v.)  om.  2. 17.  —  ^a  om.  7;  (a.  v.  d.)  a.  d.  v.  33,  d.  a.  v.  34.  — 
-"  timeatis2;cognoseatur  17.49;  unus  nrfrf.  4-7.  —  30£)euni  2;  Dominum  3;  Dominus  3K.  —  ai  co^noscatis  2;  timeatur  49;  et 
add  43.  —  ^^  cognosceritis  4S  ;  cognovissetis  53,  54 ;  cognoscatis  .5.5.  —  ^^  Deum  14.  —  ^*  poteritis  2.  —  ^^  (et  cognoscatur- 
consequi)  omnipolens  ut  vitam  a?ternam  consequamini  17:  (Leontius  filius-consequi)  om.  3G. 

Num.  34.  -  '  om.  3;  {i.  L.)  om.  4-7,  17.  21.  27.  31.  33,  :i4, 45.  40,  47.  49.  —  2  om.  15,  17,  27,  31, 33.  34, 45, 40.  —  ^  ait  4.  5,  7.  — 
*(a.  p.)0H).55.  — ''  de  hoc  of/rf.  4-7.  —  •*  dicebant31.  :J4.  —  ^  etiam  «r/rf.  0.  —  »  seducunt  5.  17.  53;  seducent  4,7;  seducerent 
G.  —  ^  ha^c  14:  in  hoc  33:  talia  49.  —  '"  om.  49.  -  "  om.  10;  inler  se  add.  21.  —  '-  dicentibus  49.  —  '»  ita  1,  21.  33.  :!4,  4;^  47. 
4S;recludijussit  49;jus3it  Leontius  li);reli(jHicodd.  recludit.  —  '*  0?».  49;  Leontius  «^/rf.  21,;i6.  —  "^custodiam  2, 17.27,31, 
34. 52:  mitti  add.  10.  —  '^  discederunl  2  ;  Uiscessit  17.  47,  49;  omne  add.  10 ;  populus  add.  17, 

Num,36.—  'nocluvevon.  — 'i  sanctos  17. —  ^ojH.  17;  nocte  10,  21,34,43  ;  consuUrfd.  10.-— *(e.  c.)  om.  17.— ^om.  17. 
49.  — »iY«l,  15,  34,;i8,43.51 ;  cohortave49;  coartari  2,3.  5,  7.45.  52-54;  ohi.  17  ;  ™//i7H;corfd.  coartare.-'' ille  2.-— ^  eum 
add.  G ;  eos  add.  10.  —  "  eum  add.  4.  5,  7  ;  (e.  c.)  oin.  15.  17.  —  '"  dicentes  add.  4-7,  21.  —  "  noctu  2,  3, 14.  —  '-  Leontius 
consularis  a(W.4-7,  —  '^  capiti  2  ;  capitalem  14,  39.43,53.  —  "  (cap.-sent.)  decnllari  17. —  '^  om.  2(>.  —  "*  oh(.2I;  ;  eorum 
add.  4-7. 10. 49  ;  eorum  jactari  tidd.  40.  47.  —  '^  ifa  1,  2,  :!3,  34, 43.  5:!.  54;  flumine  10  ;  reliipii  codd.  Iluvio ;  jussil  add.  4-7.  -  - 
"*  jacere  15;  (i.  f.,i.)o»/.  2ii.,i.  i.  t.40. 47. 


A  3G.    BXY.QivTWV     OE    TWV    icy/wv    ^(OJ^irWV      cv    -(0 

._OTa;^,f,.  -^.^JJov  O£=o,a£va  sttI  twv  6oi™v  u^ypt 
T-,,  fJaX..^.,;-  ..0^,;  7:por.-o.u£v,  -h  yap..,  to^  & 
TauTa  oLa^w^rasa  aTTiOsTo  o,i  -^  .^=^0;  t-;,=:  OaXacr- 
=77.<;  .J.riTtov  Tcov  ^Tpofiawv  xal  l.^oO  7zoz7fi6-to6' 

T..;OVO.UaTt    IVOUapTO?,  £/.  T-?;?   -oAeOJ?    KcLTTOliac;   O^TW 

xalo^uev-n;,  M?  <ruvifi7,  toGtov  7rapEpy_s:rOa..  ota  -o^ 
TOTTo.  ixEivo^  ^aTa^Oa-.  a^Tov,  Ta  ■t(5v  ^vSo^wv 
jAapTupMv  Ttoj^aTa  i'v£..  T,iv  T..(^.;wv  auTo,v  ^toxlC^-, 
iT.'.Tr^^  oyjir,^  htopBi  xziixv,^  .  :ruv-?i^ev  Ss  Taiita  xai 
.TtsG^xev  IttI  &^aivi .  a  .al  a::7iyaysv  s^  .^v  oiiav 

a-JTOU.      Y.pcaTO     70.:VUV    1^.1^,1^^     i,--^-,^,    ^-  .    ^^,^ 

ay'.wv  p,apTup(ov  y.Eoa?,»;, 

^    ;J7.  T-/i  ouv  e7z..ouav]  ^,u3pa  supsv  aut«;  ^:oa;  xai 
a[/oWo^.;,  xa..  Ta-jTa;'^^auvi^a;  l^cfj.,^^-,  _,r5  ^^^^_ 
^w.    y.Ktp  xal  T-/)  TrpoT-r.xou^/i  ^^ria  Tay-fj  TrapeowxEv 
£v  T(o  TOTTt^  ^v  w  To  TravffSTrTov  Tw;xa  Tou  ao..o.;uou 
fAapTupo?   Ka',Tap;ou  tou   ouxovou  xsCTa-      u-o '-6v 
K/iya  vos-a^^iptou  iT:..Ts).£r-^,  ^,  j,v7ipL-^  auT^iv   ^.f.ipa 
T:pa)T-/j  •    £v    (],    Toivuv    tot.,,,    ?M-ro^,    TrauT^oXXa' 
ocopsa,  xa:  Ci^^,^  xai  Oau;.aTa  ^iy^rr,^  i7r,TsXouvTat 
ei?  oo,=av  xai.  £T:aLvov  Xp^orou  toO  Osou  -/^pwv    •xiyo' 
t-^^   cr^^uepov   -/ifxipa^  ;^ap..T..  xai.  '^aavBpwTtia  tou 
^    y.^^'^0  xa.  Osoa  l.;.wv *Inao.:  Xp,TToO-  o,-ou  xai  ueOou 
T<p  IJaTp,  ■;■,   ooia  a;xa  tw  Uyi<^,  xal.  ra,OT:o..w  ajTo-: 
llvsu-^aT^,  vuv  :<ai  =^3!  xal  3C;  toO;  auova?  twv  iuivwv 

AuTiV. 


DIES  PRIMA  NOVEMBHIS. 


117 


yuartus d, de Capua  ■-»,  dum  t,a„siret  "ad  ai;mm 
""m,  uivcnif  corporu  sancforum  » sin      apm  " 

1™^  ■V.f  ■«  coliegif  n,  et  ..  in,po,suif  ■»  ",  =. 'S  " 
eulu  -■     et  -  duxit  ^  in  -  donnun  .uam  -  " 
™^p.l  -cunose  -  quierere  ^»  capifa  eorun^»  ' 


37.Aliaautem'dicetMpsa»capifaMnvenif-'  •    - 

sancti.s  ,  et  ^epelivit  juxta  corpus  ..anoti  »  c^.  ...MV.,,,,-. 
snrn  rhacom  ^^  et  martyris  '«  sui,  die  rionas 
novembns  -^ ;  ubi  per  -^  oralionos  >o  eorun.  bone- 
fie.a  ^J  pra,stantiu-  '«  usque  iu  pr.-^scnteni  ■" 
rl.ou.  ^o  ad  laudem  et  ^"  gloriam  ^^  Domini  nosfri 
Jesu  Chi-isti  ^-^  qui  ^'^  vivit  et  regnat  s^in  ««secula 
seculorum  -^  Anien. 


ANNOTATA. 


C 


cow 


a  De  ipsis  agemm  ad  diem  .7  noveiubris. 

^  11'entcm  vredo  fiivimnhic  inteUiai   ani  terfln  n    T^.- .,    ■  -n-     ■     ■ 

ripa  capitec^sif,.e,-int  '         '  '^"""'"  1'"'''"  l'"J'"^'<i<^  e.^ent,  ipsi  In  ipsafl,M 

^   e^Pineta  »fe%„  Fe,-oni.  l„cu,n  .  ,ui  in  l,ne  o,-a  ,„a,-is  f„t.  De  „.o  VirgiUus  JEn.  tiU.  vn, 


queis  Jupiter  Anxurus  arvis 
Prasidet,  et  gelido  gaudens  Feronia  iuco. 

Qm  loco  et   Ufentis  flumi  meminit  : 

Qua  Satuiie  jacet  atia  paius,  gelidusque  per  iiuas 
Qu.Tiit  iter  valles  atque  in  maie  conditur  Ufens. 

Tnmu  milUavionim  distmifiam  hinv   Terradmm  ex  Horatio  discinms,  Sat.  lib.  I,  V,  24  sqq. .- 
Ora  manusque  tua  lavimus,  Feronia,  lympha. 
MiHia  tum  pransi  tria  repimus  atque  subinius 
Imjiositum  saxis  late  candenlibus  Anxur. 

Vide  Cellarium,  Geogr.  antiqnx  lib.  II,  cap,  9,pag.  515.  F 

d  De  Quarto  agetur  die  5  nov.;  ude  etiam  Aet.  SS.,  ad  diem  11  maii,  de  SS.  Quarto  et  Quinto  MM. 

Nun,. 36. -  .  qu* 3(i.  e ^n.%  15  27, 36, 48, 51 ;  videlicet  21. - « (quorum-Eus.) .,„.  43 ;  (sanct.-Eus.)  <»n.  17  45  4G  49 
oO_--^„;„.  4-7.21.  -  r,  d.em3.-«clara4.7.l7.ai;daro30.43:pr;eclaros3:  clausa49:  iacto  14.  -  Me  i  1.5-^^^^^ 
%i.  'm%  %  7T  t:^^^  L""''^,,""^^'^  ^^'  f,  ■'  ""'^-"■^ris  10.  -  « in  5. 14.  -  -  littore  4. 5, 7, 14 :  littus  10, 17.  ^l  "  ' 

J:  '^^f  ■ -^^-f ^•*^-*^^- ^3  ;o»^  ..//,,„/ corfrf.-K.^  cap,taa.3.!4.17.  -  '"qui  3«  ;  qu^  43  -  ^^ol  ,ens 3,i 

49 ;  collec  a  34 ;  ea  ad^.  21.  36.  45.  4G.  47. 49.  _  -  o„,  3«.  43.  4!..  -  -  posuit  ^7, 33. 34. 36. Is.  49.  k^,  .Srponens  17   el"  <w' 

studioso  4o.  4b.  —  28  ((,_  ,j,j  q  (.  5_  7  _  ai»sanctorum  2.  '      t     i  "  «■  ^.  i ',  */ , 

i\um.  37  -  1  o>„.  36;  vero  ai.  -  ^  o,„.  21;  etiam  4, 6;  ipsi  etiam  5, 7.  -  ^  om.  45.  -  *  <m,.  43;  eorum  add.  45.  -  ■■>  (et  i  -inv  ) 

o,„  .^b.  _    quas  2,  3;  quos  4.  7:  inveniens  36.  -  t  (c.  e.)  cum  omni  reverentia  colligens  21.  -  ^  conjunxit  i;;  cum  ipsis  adi/ 

o  h;_cum  ipsa  add.  4.  7.  -  0  corpova  4.  7.-  ■"  eorum  21.-  "  om.  3,  21,  43.  47;  beati  14;  ac  Leatissimi  add.  i.".  4(i  -  "^  levit.T 

n  ku '^l''-^  ".o^J'!'''''  ?;'''•  ^*^-  -  '*  '^^^^'"''"^  ^'■^-  -  "  ""■  '^■'^'  '^'-  ^*'-  *"•  -^-  -  '"  fP-  «■)  «'■"tione  1.  45.  46. 4,s,  5.%  o.-a.io. 
niDUb  31,  33,  -13,  o2.  —  "„„,.  4.^.  et  merita  21.  -  ■«  florent  4-7.  21:  pra-stant  2. 26.  49.  5U;  parantur  2.-  '"  hodiernum  4-7  21 

*  •  ;''*•  7."  t"'^'  Pe>-J'eni)  '""■  17.  -  ''i  (I.  e.)  a>„.  35.  -  ^^  (a.  1.  e.  g.)  regnante  4-7.  pra^stante  21.  -  ^.i  j^su  ciirislo  Domino 
nosiro  4,  o,  6,  21:  Dommo  n.  J.  C.  7.  —  2*  cuni  Patre  et  Spiritu  Sancto  «</</.  1.  21.  49.  —  es  (q.  v.  e.  r.)  om.  3, 36  tS  :,3  ni  ,55 
cui  est  honor  et  gloria  2;  Dom inus  add.  21 .  —  3"  per  omnia  49.  —  "  o>n.  3.  "   ' 


PASSIO  SECUKDA 


J18  PASSIO  TERTIA  SS.  GiESARU  ET  JULIANI. 


PASSIO   SECUNDA   S.  C^SARII 

Hanc  Passionm,  quam  in  Comment.  prxr.,  patj.  84,  Hi<m.  2,  mininiam  appellavimus,  edimus  ex 
ouatiior  codiribns  m.<!.%  qui  scquenti  modo  di.-^tribuiintur  :  1.  liomanus,  ehibJiotheca  dicfa  Victorls 
Eminanuelis,  in  xdihus  coUegii  Romani  Soc.  Jem,  h"  118,  memhraneus,  folio  maximo,  sec.  XI  rel  XII; 
antca  fuit  hihUnthecx  Sanctx  Crucis  in  Jerumlem.,  n«  5,  —  2.  Florentinus,  e  bibliotheca  Laurentiana, 
mcmbraneu.<=,foIio  nnigno,  sec.  XI,  phitei  30  sini.stri  cod.  4  ;  fuit  biUioihecx  S.  Cmcisde  Florentia, 
^0  728.  —  3.  Viennen^^iis  in  Austria,  e  bibliothecn  Cxsarea,  folio  magno,sec.  X,n°  3r>7 ;  oJim  Hist. 
Eccles.  n"  14.  —  4.  Bruxellensis,  e  bildiotheca  regia,  folio  majori,  membraneus,  secuii  XI,  n"  64. 


D 


Sanctum  itaque  *  Gicsarium  diaconemLuxurius 
tradidit  consuhiri  ^  Leontio  ;  quem  intromissum 
sub  voce  prieconia  interrogavit  consularis  dicens  : 
Quis  3  fO(.-a)-/.s-?Respondit :  Cassarius  dicor.  Gon- 
sularis  dixit :  Se?-vus  es  an  ingenuus  ?  Dixit  Caesa- 
rius :  Serrus  sum  Domini  mei  Jesu  Christi.  Con- 
sularis  dJxit:  Domini  nostri  imperatores  *  diu  ^ 
jusserunt  ut  qiii  noluerint  sacrificare  diis  diversis 
B  pamis  diversi^que  supjAicHs  jmniantur.  Gaesarius 
dixit :  Pmns;  vestrai  diversx  esse  possunt,  xternx 
esse  non  possunt.  Unde  quia  non  timeo  phis  diver- 
sas^quam  st^^rnam'',  idcirco  nec  te  hac  hora^ 
audio  jubentem  ^,  nec  tuum  principem  comminan- 
tem.  Hodie  eniin  ira  vestra  exardeseif  "^,  cras 
evanescit ;  ef  cum  fucrifis  moriui,  uUerius  non 
eritis.  Tunc  Luxurius  clamabat  consulari  ^' 
dicens :  Audis  ^-  dssarium  hunc  principum  inju- 
riam  sermocinantem,  et  adhuc  non  eum  ^^  punis? 
Dixit  autem  consularis  ad  Luxurium  :  Quah  dehet 
puniri  sententia  ?  Luxurius  dixit :  Ut  aUigatus  ^^ 
ad  ^^  sa.rum  ^^  prxcipitetur  in  rcuma.  Caasarius 
dixit  :  Me  quidem  aqua  quse  generavit,  quasifilium 
sumn  ex  se  renatum  susciplet,  ut  ipsa  ^'^  modo  me 
martyrem  ^®  faciat  ^^  qux  ante  hxc  fecerit  chri- 

Nom.  1.  —  *on».  4. — ^consuIariscorffVfls. — ^quid  1,2,3. — 
■*  imperatoris  1.  — >*  om.  2,3.4. —  ^  diverse  1.  —  '  £eterna3; 
;eternas4.— «{h.h.)0Hi.  2,  3,  4.  hanc  ora  1.  —  '•jubente  1, 
4.  —  "•  exardescet  1, 4.  —  "  consularis  1.  —  '-  audi  1,  3.  — 
'3  (n.  e.)  eum  non  3.  —  >*  alligatu  1;  iUUgetur  -2;  alligato  4.  — 
'^  om.  1,3,  4.  —  ^^  saxo4.  —  '' ipsam  1-  —  "  (m.m.m.)  me 
martyrem  modo  2,  3.  —  ^"  facit  1,  3,  —  ^o  tu  2,  3.  —  ^^  co- 


stianum.  Te  ^"  autem,  Luxuri,  hodie  comedet  ^' 
coluber  corpus  tuum  ^^,  ut  cogmscat  hsec  otnnis 
patria  qnia  mndicat  Dominussanguinem  virginum 
suurum,  quas  tu  ignibus  cremasfi,  ct  me  qucm 
libitu  ^^  tuo  ^*  in  ^^  aquam  mergi  jussisti.  Interea 
mersus  sanctus  GiEsarius.  eodcm  ^®  die  in  eo  " 
littore  eum  unda  ejecil,  ubi  jacebal  Luxurius  to- 
tus  turgidus,  a  serpente  percussus.  Ibi  enim  in 
equo  scdens,  pergendo  ^^  ad  villam  ut  pranderet, 
et  quoniam  -^  festinabat  ad  prandium,  priecessit 
cum  equo  solus.  Igitur  cum  juxta  arborem  prsete- 
riret,  faciente  nequitia  ejus,  sic  evenit  ^**  ut  per 
caput  ejus  inter  collum  et  capitium  tunicpe  "^  ejus 
inter  lunicam  et  ventrem  ejus  ^^  latera  sua  morsi- 
bus  laniabat  ^^,  ut  perveniret  usque  ad  cor  ejus. 
Jacens  autem  tumidus,  anteaquam  exspiraret  ^* 
vidit  oculis  suis  psailentes  et  cum  honorc  dignis- 
simo  corpus  sancti  Csesarii  aufcrentes  ^^.  Qui  mar- 
tyr  sepultus  est  juxta  Terracinam  ^'^ ;  in  quo  loco 
merita  ejus  bene  de  se  ^"^  credentibus  beneficia 
prsestant  ^^,  in  nomine  Palris  et  Filii  et  Spirttus 
Sancti,  cui  est  honor  ^^  et  gloria  in  secula 
seculorum.  Amen. 


medit  1;  te  add.%3.-  *-  corpus  tuum  ojm.  2. 3, 4. — ^^libito 
1;  Iibitos2, 3.-  "  tuos 2, 3.—  ^°0)n.l,%  3.— -^  itaque  arfd.  4. 
—  ^'^  eodem  2. —  -^  pergebat  4.—  ^^  quum  1, 4. — ^"  venit  1. — 
3'  tonicjp  2.~  ^2  et  add.  1 , 2, 4.—  ^3  laniaret  4.— "  expirasset 
2;  expiravit  3.  —  ^fi  offerentes  1.  —  "'^  Terracina  2,  3.  — 
^'  om.  3.  —  ^^  pra'stalur  1 ;  prseslat  3.  —  "«  el  lionor  add.  1. 


E 


C 


F 


PASSIO  TERTIA   SS.   C^SARII  ET  JULIANI 

Hanc  Passionem,  in  Comment.  prxv.,pag.  84,  num.  3,  parvae  nomine  signatam,  edimus  juxta  codices 
dnos:  1.  Florentinum  unum,  e  hibliotheca  Riccardiana,  ti"  223,  membraneum,  folio  ma.vimo,  sec.  XI; 
qui  fuit  olim  monasterii  S.  Marthx  de  Monte  Ughi,  Ordinis  HumiUatorum.  —  2.  Ultrajecfinum 
alterum  in  Neerlandia,  e  bibliotheca  unioersitatis,  membraneum,  folio  minori,  sec.  XV,  inter  MedH 
^vi  Scriptores  Ecclesiasticos,  n°  20;  quifuit  Carthusim,  prope  Trajectum  inferius,  n°  248,  l. 


C!avarius 
Luviniil 
jucenis 


Ex  codice  Florenthw. 

r  ASSIO    SANCTI  C^SAmi   DIACONI    ET  MARTYRIS. — 

Veniens  Gaesarius  diaconus  ex  Africa  in  civitate 
quae  vocatur  Terracina,  vidit  juvcnem  traiiseun- 
tem  speciosum,  nomine  Lucianum.  Quem  cum 
vidisset  beatus  Gaesarius,  interrogavit  cives  ejus- 
dein  civitatis  quisnam  esset  hic  coronalus  et 
ornatus  ad  interfcctionem  corporis  sui,  ita  dicens : 
Per  Deum  omnipotentem  vos  conjuro  ut  dicatis 
mihi  qua  ex  causa  vel  qua  exercitatione  hoc  opus 
ugitur.E.i  dixerunt  ei  civcs:  Nutritur  hic  quomodo 

illi 


Ex  codice  Ultrajectino. 


c. 


jsesarius  diaconus  veniens  ex  Africa  in  Gam- 
paniam  ad  civitatem  quse  vocaturTerracina,  vidit 
speciosum  juvenem  transeuntem  valde  ornatum, 
et  inquirebat  a  civibus  civitotis  quidnam  esset 
hic  omalus.  At  illi  responderunt :  Ad  interfectio- 
nem  corporis  sui  est  ornaius.  Nutritur  hic  quo- 
modo  placuerit  octo  vel  sex  menses,  e(  tempore 
exempto  armatus  et  ornaius  ascendlt  in  montcm 
marinum,  et  arrepfus  equo,  pro  saJufe  reipuhUcse  et 
ut  imnen  habeat  glorix,ipse  se  prxeipHaf  morti. 

Cujus 


A  Cujus  corpns  rnm  gmndi  honore  collkntur  ef 
mcendzo  conm.nitur,  ei  cineres  ejus  in  femplo  reron- 
duntur.  ^ 


2  H^c  audions  Gaesarius  dixit :  0  infdicrs  uui 
tradiUs  ammus  innocentum  diabolo.  Et  cum 
vemsset  dics  kalendarum  januariarum.  conventus 
factus  est  civuim  in  templo  Apollinis.  Et  iuvenis 
piu^d.ctus  unmolansporcam  pro  saluto  civitatis 
ascendit  cquo  in  ri.onlem,  et  iuriosc  arripions 
equum,  pra^cipilavitse  et  mortuusest. 


B 


■  3.  Hoc  cmu  vidisset  Ccesarius,  clamavit  dicens- 
Vm  sapwnfrs,  qui,l  facifis  sce/us  stulfnm  d  uer- 
dit.s  animas  dioMtica  fraude,  ut  reipubJicx  et 
pr>nr,p,fms  q,i,  pff„sione  sang,mum  saginantur^ 
Audiens  h^v  Fiiniinus  pontifex  et  Luxurius 
pnmus  civitatis  jusserunt  teneri  Cjesarium  et  tra- 

diderunt  cuidam  consulari  Leontio.  Qui,  prsehabita 
eum  G^sano  longa  disputatione,  ait  tandem:  Fuc 
qmdd,co,  sacrifica  diis,  autpcenis  diversis  punie- 
r>s.  Respondit  Ciii^avlus:Nonmecommom>tp,eniB 
ti'S,  sed  cos  commorebunf  xtrrnx  inperpetiutm 

4.  Hoc  audito,  iratusLeontius  jussit  Ciesarium 
unte  s^e  nudum  et  vinctum  ad  templum  Apoliinis 
duci.  Et  dum  tempio  appropinquarel,  ca'pit  orare 
ad  Dominum,stafimque  ruit  templum  et  occidit 
J^irmmum  pontificem.Ha^c  dum  vidissetLimmus 
^  pnmus  civitatis,  clamavit  ad  popiUum:  Eccc  ,piam 
Verfidmn  hominem  aynoscite,  qui  nec  deos  timet 
yiecpnncipem,  (jui  et  homicidium  fcrit  ef  inranfa- 
ttonibns  suis  tempfinn  antifpiifafis  desfnu-if.  Ea- 
dem  hoia  clamavit  Cfesarius  :  Aadite,  frafres,  .si 
.pa^fum  ,a  timeatnr  magis  homo  quam  De,(s  r,-ea- 
tor    omnium   re.r,    et  m.n-fr  santpdnis  haminum 
P"r,ficetnr  cirifns  vestra;  rosjudicate.  Unum  com~ 
nioneo    cvitatem    rcstrdm,  ut  pwnitentiam   agaf 
nnusquisque   vestrum    de    sawjuine    innfjcrnfu,n 
innn  effudisfis,  et  rredatis  in  Christum   Filium 
j>ei.  Tunc  exciamaverunt  omnes  populi  :  Bonus 
homojusta  loquitur.  Hitc  audiens  Luxurius  tulit 
eum  de  medio  ixjpulorum  et  reclusit  eum   in 
custodia,  ubi  fuit  anno  et  inense  uno. 

5.  Exempto  vero  tenipore,  mittens  Luxurius  ad 
Leonfmm  consulem,  consuiuit  cum  ut  Cfesarius 
exstmgueretur.  Cumque  Ctesarius  de  custodia  eji- 
ceretur  maceratus  et  tectus  de  capillis  suis,  qui 
nudus  erat  et  an-elus  Domini  die  noctuque  custo- 
clierat  emn,  cadens  in  tcrram  Dominum  adoravit. 
M  lactaestlux  sicut  coruscatio,  et  protexit  euni. 
videns  Leontius  consularis  ccepit  voce  magna  cla- 
mare  :  Vn-e  D(,minus  De,(s  est  quem  prxdicat 
^^sanus  rf/ffco«»s.Etmittens  se  ad  pedes  GEesarii 

exspoliavit 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 

corpus  cumgr(tndih(n^oree(m,ifnZ       ;      r 
,erd,(citur  Ap(.ffinis,   ^  ince^d;:  ^^^^^^ 

2^  runc  Ca.sarius  dkconus  dixit:  ^„rf/,,, ,  i^fe- 
['r<.^  ef  nnscn;  rur  },or  sre/ere  fraditis  ffninL 
'nnoeenfrum    in   perdifionem   (lia/.li,  ,J  Z^ 

C  d    n    J  rV"  '"''"'"  ^ivitateoccultus  usque 
ad  d.em  kalendarum  januariarum,  apud  nue m 

damservumI^iehristianum,cun.UtS 
bus  et  y,g.Ins  Deo  et  Donuno  nostro  Jesu  Chri  l 
d^uoctuque  vacabat.  Veniente  autem  die  ^ 
Uiu.n,,anuanarum  factus  cst  conventus  civiu  n 
et  veneruntud  tcn.plmn  Apoliinis,  et  adduxerunf' 
honnnem  Luoanum  speciosissinuun  juvenem    e 
m  sacnficio  obfulerunt  porcam,  quam'  ipse  L  da- 
nus  unn,oIav,t  pro  salute  civitatis   ct    civium 
Videns  autem  hoc  beatus   G^sarius  diacon^,' 
coepit  clamare  et  diccre  :   Vi,-i  sapient,.,  nuid 
facitis  hoc  scefus  stn/tum  >  Numquid  Justuni  est  ut 
pro    v,fa    trfulatis    morti    homines    inno,,-entes -^ 
Ladem  hora  post   sacrificimn  ascendit  juvcnis 
equum,  et  arreptus  furia  ccepit  furiose  arripcre 
equum,  et  cuni  ascendisset  in  montem,  prceeipita- 
vit  se  ipse  et  iuortuus  est. 

3.Hoccum  vidisset  Ctesarius  diaeonus,  c.epit 
elamare  dicens  :  Va^  reipub/i,:a^  et  pnncipmn,qui 
crucnifibus  funptcrfuntur  et  effusiane  sampunum 
'V'anfur,Vtrji(idperflitis(tnimash,jmi^^^^^ 
fmljca  frau,h>  ef  suasionihus  Y  XufMon^  hoc  Fir- 
nnnus  pontiCcx  dicentem  beatum  Qesarium  dia- 
eonum.jussit  eum  teneri  cum  smnmo  studio  et 
recludi  in  custodia  publica;  ubi  diebus  mulfis  ma- 
cerafus,   deinde   traditus  est  Leonfio  consulari 
Campanias. 


KX     JISS. 


nn/.iiiiii 
snrri/iritiin 


E 


inijjrofKiiis, 
tyadiliir 
Lefiiitlo 

roiiiKiifiin', 


4.  Quem  ille  cirni  verbis  superare  nequiret,  jus- 
sit  vmctum  ante  carpentum  suum  ducere  ligatis 
manibus  nudum  usque  ad  templum  Apollinis 
Uuo  cum  pervenisset,  ad  orationem  ejus  corruit 
lemplmn  et  occidit  pontificem  Firminum.  Po.f 
ha;c  reclusus  in  carcerem  a  Luxurio  primo  civif a- 
tis,  fuit  ibi  unum  anmun  et  menscm  unum. 


Eo  oraiitf, 
leiii/ilniii 
corriiit  et 

ridna 
ponlifirnn 
opprimit. 


5.  Deinde  educlus  est  in  lorum  ab  eo ;  dum 
oraret,  ccelesti  est  luce  circumdatus,  ita  ut  ipse 
Leontius  crederet,  et  Cajsarium,  qui  erat  nudus, 
sua  chlamyde  indueret,  et  ab  co  baptizai-etui",  et 
coipus  et  sanguinem  Domini  acciperet  de  rajmu 
Juliani  presbytcri.Nec  mora;  dicta  super  orationc 
tradidit  spirifmn  III  kai.  novembris. 


6.  Tunc 


Liijiitiiis  iiii 

fitinn 

ronrifniia 

Hiincte  iiiori- 

titr. 


\iO 


PASSIO  TERTIA  SS.  CyESARU  ET  HJUANl. 


KX    MSS. 


Ciesarius 
ei  Julianus 

in  mare 
<Jeniersi  ah 

Eusehio 
nrprHuHtitr. 
fysf  Ettsihiiis 

et  Felix 
pffsbi/ter 
Ciipitf  phxi. 


B 


6.  Tunc  Luxurius  jussit  Julianum  et  CsKsarium 
miiti  in  saccuni  et  pi-tccipitari  in  niare.  Qui  eo  die 
rejecti  sunt  ad  littus  ct  sepulti  ab  Eusebio  servo 
Dei  juxta  urbem  Terracinani,  teinporibus  Claudii 
imperatoris.Qui  videlicet  Eusebius  cum  sepelisset 
sanctos  martyi-es  Julianum  et  Cfesarium,  et  ad 
sepulcra  eorum  orans  ac  jejunans  niultos  conver- 
teret  ad  fidem,  quos  Felix  presbyter  baptizabat, 
lenti  sunt  ambo  a  Leontio  filio  Leontii  consularis, 
ob  eam  maxime  causain  quia  Cjesarius  patrem 
ejus  christianum  fecisset.  Et  ad  forum  ejus  ducti 
nec  superati,  inde  carcere  reclusi,et  nocte  eadem 
cum  sacrificarc  nollent,  docoUati  sunt  atque  in 
fluvium  jactati.  Quormn  corpora  venerunt  usque 
ad  mare  et  rejecta  sunt  ad  tittus,  atquc  a  presby- 
tero  cpiodam  do  Capua  nomine  Quarto  inventa. 
Qui  ea  mox  imposita  vehiculo  duxit  in  casani 
suam,  et  curiose  quserens  etiam  capita  invenit,  ad- 
junctaque  corporibus  sepelivit  juxta  sanctum 
Caesarium. 


exspoliavit  se  chliunydem  suain  et  induit  Citsa-  D 
rium,  rogans  coram  onmi  populo  ut  bapLizaretur. 
Et  baptizatus  est  a  C;iisario  in  nomine  Patris  ot 
Filii  et  Spiritus  Sancti.  In  ipsa  Iiora  veniens  Julia- 
nus  presbyter  dedit  Leontio  sacramentum  corpo- 
ris  Christi,  et  dum  complesset  oraliones  super 
euni,  in  pace  Leontius  tradidit  spiritum  eum 
gloria. 

G.  Eadem  die  Luxurius  tenuit  Ctesarium  et 
Julianum  presbyterum,  et  dedit  sentcntiam  ut 
ambo  missi  in  saccum  priecipitarentur  in  mari.Et 
dixit  Ciesarius  ad  Luxurium  :  Me  tjttkh-m  a<jua 
qua;  regeneravif,  qmni  plinin  ex  se  renaium  Kusei- 
jnet,  ut  ipsa  me  martyremfaciat  una  cim  Juliano 
patre  ineo.  Te  anfem,  Luxuri,  hodie  coluher  eome- 
def,  iit  cognoscat  lixc  omnis  patria  quod  vindicat 
Dominus  sanguinem  servortm  suorum.  Eo  utique 
die  quo  sanctimersisunt.inlittorc  eos  mida  ejecit; 
ubi  etiam  jacebat  Luxm-ius  totus  turgidus,  a  ser- 
pente  percussus,  sicut  CfEsarius  ei  predixerat.  Et 
antequam  exspiravit,  vidit  oculis  suis  psallentes 
ambos  et  cum  honorc  dignissimo  corpora  eorum 
undas  auterentes.  Quod  ipse  Luxm-ius  antequam 
exspiravit  clamabat.  Passi  sunt  autem  Caesarius  ^ 
diaconus  et  Julianus  presbyter  sub  die  kalenda- 
rum  novemlirium. 


PASSIO   QUARTA   SS.  C^SARII  ET  JULIANI 

Hanc  Passionem,  quam  in  Comment.  prasv.,  num.  3,  maximam  ap)pellavimus,  ediinus  :  1.  Ex  ajio- 
grajiho  codicis  ecclesis  S.  Joannis  Cajmx;  Iterum  2.  Ex  apoijrapho  codicis  monasterii  S.  Joannis 
Cajma!;  demum  3.  Ex  editione  Bibliotliecai  Casinensis,  tom.  III,  Florilegii  jxig.  150;  qux  editio  facta 
est  secundum  codicem  Casinensem  139,plutei  KK.  Numeros  seeundum  quos  exemplaria  hoc  loco  censui- 
mus,  et  in  variantibus  lectionibus  annotandis  servamus. 

CAPUT  PRIMUM. 

S.  Ca?sarius  diaconus  e\  Africa  Terracinain  veniens  fldem 
Christi  clani  pra»dicat.  SS.  Doinitillpe  el  aliarum  duarum 
virginum  a  Luxurlo  judice  capite  plcxarum  corpora  se- 
pelit.  F 


Neroiiiunx 

in  itrbe 

Terracimi 


C 

Tfiiipore  Ouintus  a  Cassare  Octaviano  Augusto  Clau- 

perseciiiioius  ^jj^g  ^^^f)  GalUcula  iu  Romana  republica  monar- 
cbiam  imperii  et  summi  apicem  primatus 
obtinuit.  Hic  ^  sine  excmplo  nequam  nihil  inta- 
ctum  sceleris  ^,  nihil  flagitii  penitus  intentatum 
reliciuit,  adeo  ut  post  occisum  fratrem,  post  inter- 
emptam  uxorem,  post  sororem  denique  corru- 
ptam  stupro,  poremptam  jufrulo,  matrem  quoque 
turpiter  violatam  gladio  mediam  secari  prsecipe- 
ret.  Ncquitiis  multiplicibus  et  innumeris  Iioc 
adjiciens,  ut  apostolorum  Christi  primos,  aiterum 
ore  gtadii,  crucis  appendio  altemm  enecaret  ^, 
atque  ubique  urbium,  ubique  regionum,priEfectis, 
pra^sidibus  et  judicibus  prtestitutis  fidei  christiange 
cultores  exterminio  plectendos  horribili  impe- 
riali  cdictione  mandaret.  Circa  idem  tempus  Tor- 
racime  Luxurius  in  judicom  et  in  civitate  eadom 
Fii-minus  quidam  nomine  templo  *  praestituitur 
Apnllinis  in  ponlificem  ;  qui  tanto  sibi  mutno 
aiiiiciliiinim  ^  pcr  onmia  juncti  connextque  sunt 


fcedere,  ut  animo  uniti  ac  spiritu  solis  judicaren- 
tur  corporibus  dissidere.  Uterque  vero  dignilates 
concessas  temporibus  prolixis  obtinuit,  et  usque 
ad  Domitiani  imperium  a  alter  judicii  *^  solio,  alter  a 

cathcdra  pontificali  resedit. 

2.  Inoluerat  ^  autem  eisdem  temporibus,  quasi      quotann 
diis  immortalibus  jubentibus  imperatum,  facinus   Jnvenisd 
execrabilo  nullisque  prorsus  facinoribus  compa-    ^i^^^H^at 
randum.  Sexto  ^  siquidem  seu  octavo  mense  qui 
januariaskalendaspraeibat.prEecipuag^studio  dili- 
gentia;  juvonis  oligebatur  illustrls,  queni  et  venu- 
stum  species  et  fortitudo  robustum  et  spectabili- 
tas  generis  ■*  redderet  praeclarissimum.  Qui  nimi- 
rum  juvenis  per  eorumdem  sex  seu  octo  mensium 
decurrentium    lapsus    cunctis   penitus   corporis 
implendis    voluptatibus  prostitutus  "*,  de  ferai'ii 
publici  sumptibus  escis  dolicatissimis  ot  aceura- 
tissime  paratis  ad  libitum  vescebatur^splendidis- 
simis  nihilominus  tam  matorie  f[uam  (^ontcxtione 
indusiis  '  per  cadem  tcmporum  spatia  apparatu 


Num.  1.  —  1  hoc  'i.  —  ^  (n.  i.  s.)  om.  •!.  —  ^  necavet  %  3. 
—  ■•  tenipla3.  —  "' amicitiarunt3.  —  "judiciR. 


Nnm.  2.  -  ^  inoleverat  'i,  3.  —  ^  seslo  -2.  —  ^  pi-jecipuo  :t. 
_  *  (,»j.  3.  ~  ^'  destitutus  ii,  3.  —  «  vesceretur  %  3.  — "^  inJu- 

officiosissimo 


UDesaiius 
ibidem  CJiri' 
sti  fiihiii  clam 

liv.xdirat. 


B 

Qm  fempore, 

DomHiUa  in 

PoHtiam 

iiisu/ani 

relegata  est, 

agente 
Aurdiano 
SHO  spo/iso, 


G 


Nei-eus  vero 
'•f  Achilhus 

»iarfi/rio 
(^ortmitisu/it,- 
qnonim 
corpora 
^{omam 
dvfert 
Civsaiius. 


DIES  PRIMA 
.  officio.sissimo  adomatus;  ea  dumtaxat  lege   ea 
condit.nne  inlersita.  quatenus  m  prajinemoratis 
kalendis  exquisiUssimis  «  et  prcecipuis  et  oculos 
vel  maxune  demulcentiinis  llil-idis  "  indumentis 
equmn  super  bisidcns  phaloratissinie  apparatum' 
pro  totius  popuh  tuenda  et  conservanda  salute  dj 
editiori  rupe  morti  sese  ac  pnecipitio  daret  atque 
deoruni  in  cxHeros  rurcntfm  vesaniam  inse  ipse 
exlivina;SfBviensvesajmtlurore  placaret;  cujus 
diruptum  atqup  in  partes  frustaque  discerptuni 
corpus  combustione   rosolveretur  in  cineres    in 
Apollims  tumplo  suprems  devotionis  exsequiis  in 
memonam  perpetuam  recondendos. 

3.  Per  idem  tenipus  levita  Cjesarius  ab  Alric® 
fmibus  longmqua  in  Ausoniam  peregrinatione 
assuinpta  Terracinam  applicuit,  homo  et  hone- 
state  moruni  et  fulgore  sciontiix-  et  doctrinffi 
eloquio  prjeclarissimus.  Hic  itaque  m  dojno  chri- 
stiam  cujusdam,  Eusebii  nomine,  nactus  hospi- 
tium,  morari  Terracin^  deerevit,  priedicatione 
clandestma  quoscumque  poterat  instariti  vigi- 
lantia  ad  cultum  fidei  christian*  roligionis  con- 
verlcns,  dieinque  vesanissimi  hominis  dedicatum 
facmon,  quod  videlicet  plurimoruui  fideli  sibi 
innotuerat  relatione.  opperiens. 

4.  Tempestate  eadein  illustrem  virginem  spe- 
ctabiliquo  prosapia  ac  nobiiissimis  ortain  natali- 
bus,  sororisque  Plavii  Glementis  viri  illustrissimi 
fihain,  Flaviam  Domitillam,  jedibus,  urbe  pulsam, 
fundis,  pr^diis,  beneficiis  omnique  qui  ei  paterno 
seu  materno  jure  censu  pervenerat '  exhjeredem 
effectam,  Domitianus  tyrannus  judicii  ^sententia 
promulgata  Pontianam  exilio  ^  destinarat  ad  in- 
sulam.  Hanc  annitentibus  sanctis  Dei  Nereo  ^  et 
Achilleo  ■>  eunuciiis  ejusdem,  ipse  donatore  Ghristo 
regiarum  Ctelestium  potf^is  claviger  et  bis  seno- 
rum  teiTK  princlpum  princeps  Petrus  regenera- 
tionis  undte  expianti  purificationo  diluerat «.  Hfec 
coelestis  sponsi  amoris  intimi  1'acibus  inflammata, 
castimoniam  virglnitatis  perpetuai  Deo  dedicans! 
Aureliani  viri  illustrissimi  sponsalibus  abdicarat. 
Porro  Aureliamis  speciei  virgihis  singularis  impa- 
tiens  ignisque  sjevientis  succensus  facibus,  nul- 
lum  mente  solatium,  nullani  aniino  quietis  pausa- 
tionem   admittens,   hoc  a   Domitiano   Augusto 
precum    suppliciis    numerumque    copia  snpL-r- 
affiuenti    extorserat,   ut    virgo  Christi  ejecta    ^ 
domo,  pulsa  patria,  bonis  privata  hcereditariis,  in 
insulam  meinoratain   carcerem   snbiisset    exilii, 
quatenus  videlicet  immanitatem  ac  superabun- 
dantiam  malorum  non  sufferens,  ad  ejus  tandem 
animum  copulam  revocaret  conjugii. 

5.  Nonmulto  postjam  dictani  insularn  Aure- 
liaims  adveniens,  cmn  conaretur  sanctoruni  Dei 
Nerei  et  Achiliel  blanditiis,  minis,  donis,  repro- 
niissionibus  plurimis,  ad  id  ut  Domitillam  suis 
acquiescere    connubiis    persuaderent,    animos 
emollire,  videns  se  tandem  casso  desudare  labore, 
ignominiis  a  sese  dehonestatos  verboruiu  verl)e- 
rumquo  gravissimis  ac  durissimis  ^  affectos  sup- 
pliciis  Terracinam  deductos,  Memmio  eos  consu- 
lari  ad  extromum  ut  sacrilegos,  ut  blasphemos, 
ut  contemptores  deoruin  taadidit  puniendos.  Qui 
funi  ad  tliurificandum  diis  immortalibus  eos  nec 
torrentibus  niinis  nec  blandiliis  demulcentibus  ^ 
se  pertrahere  posse  videret,  appensos  primum 


NOVEMBRIS. 


121 


equuleis  post  adustos  crepitantium  nammaruin 
succendns,  extremo  capitali  eos  pra.cepit  pl  c  en 
dos  sententia.  Quornm  corpora  sanKuri.  "ta 
Usanus  olficosa  celrbrique  devotione  cununar 
tyrum  eorun.dem  discipulis  colligens,  nav.o 
Homam  in  pra.dium  sanct.-e  Domitillm  transvexit- 
cunctisque  pro  ritu  christiana.  religionis  consum: 
mat.s  peHectisque  exequiis.  via  Ardeatina  juxta 
apostoloruin  principis  fiii^  Petronilhe  memoriam 
ea  huino  operuit. 

J^mT^^u"^''  'f  p' '"'"'"  ^'-^nctorunuiue  Ne-     Do.ni.iu,, 
rei  e    Achillei  sedulitate  colloquii.  recreatione    Ten-acinai. 
eonsiln   atque  '   consortii  Aurelianus  contuens       ^"^'"•'" 
destitutam,  quasi  jam  demum  facile  suis  votis     •^"^''"•^"-'^- 
satisfacturam   de  exilii  insula  deduci  pn^cepit    nTV 
Terracmam,  atque  a  ^Snlpitio  et  Serviliano  viris  ""' 

illustribus  precibus  obnixis  extorsit  ut  ad  eam 
sponsas  suas,  sapientes  videlicet  et  eloquentes 
adolescentulas,  delegarent,  consulturas  videlicet 
et  persuasm-as  ei  ut  ulterius  Aureliani  consen- 
sum  ^  connubiis  non  negaret.  A  qua  cum  fuissent 
gratulanter  satis  officioscque  recept:v,  in  hanc 
pnmum  Euphrosyna  orationem  erupit :  Quanta 
te  mnper  dihctione,  soror  a,Nabi/hsima,  romphxx  ^ 
sumus,  quantum  yratulationi  complausimus  fux, 
guuntum  fuenmus  compassse  m(£renti%  quanium 
postrento  tecwn  seniper  conconle.s  e.i:stiterimus  et 
uHanimes,  ipsa  optimc  nosti.  Unde  tuis,  diiecMs- 
sniia,  casibus  condolentes  adte  venire  studuimus, 
scirc  (wida?  quxuam  sit  causa  tanfa  qux  iu  fantum 
fuum  animum  ohduracerit  ut   abomineri.s  deos , 
homines  ncfffir/as,  nobilitatem  natxdium  conculces 
tuorum,  deos  detestans  *  ijatrios,  dci  eultrix  sis 
effecta  ignoti,  veritatem  ab  antiquo  excultam  et 
:cJebratam  a  pafribus  dcserens,  um/as  quas  et  qtto- 


rum  ncscio  modcrnorum  secteris.  Vndepcr  liumuna 
etper  dimna  omnia,  soror  ipsa  mihi  vita  dilccfior, 
precor  atquc  obicstor,  parce  mu/is,  parce  na^niis, 
desinc  mnitatcm ;  reminiscere  prudentia;,  remini- 
scere  imjenuitatis  tux,  reminiscere  tuorum  nafa- 
lium;  esto  unanimis  eis  qui  tibi  semper  unanimes 
exstitere;  diUyedilit/entestv  '%  tequc  ipsa  ne  oderis; 
revoca  animum  ad  sponsum  tuum,  reduc  mentem 
ad  amorem  teflar/ranfcr  ^  atque  impatienfer  aman- 
tis,  unum  pro  certo  d  induhie  noscens,  te,  celis 
nolis,  Aureliani  evadere  nonposse  manus. 

7.  Dixerat;  lunc  Domitilla  :  Graf.es,  inqnit ', 
dilectissimai  sorores,  immensas  beucvoicntia:  /tibo- 
rique  vesfro  primum  ^,  quem  ad  nos  usque  arri- 
picntes  estis  perferre  »  dir/nata:,  ex  iutimis  aulmi 
medullis  rcsfituo,  meque  dilectricem  oestram  a:ipic  ^ 
afrjue  tm  cstis  mei  veridica  rclatione  insinuo.  Quod 
profccto  esse  verissimum  effectu  ipso  continuo  com- 
probabitur ,    cum  vos  non  per  inanes  verborum 
fufi/ium  andnit/es  duccns,  ipsam  simp/iciter  paucis 
mcrum  aperium  °  veritatem.  Nec  inea  nec  «  vc^tra 
interesse  reor  respondere  seriatim  wtiversis  sermo- 
nibus  rc^iris,  quos  in  commonifioncm  inct  affcrtiuiie 
ditjnantissima  uc  beiievolentissima  deprompsistis. 
Ad  ea  igitur  tantum  respondisse  suffecerit  ad  qux 
resptnisioncm  commoi/is.vme  ct  ncccssario  ficri  ipsa 
mi/ii  dictanfc  intcrius    ratione  .suf/jeritur.  Dixt- 
stis  igitur  '  me  deos  patrios  *■  detestantem,  Dei 
cu/tricem  if/uoti  effccfam,  omissaque  vcrifate  ex- 
culta  et  cc/cbnda  a  patribus  ad  nut/ns  c.-tsc  na:nias- 
que  conversam.  Sennonibus  rogo  intermissis  inte- 


ab  ii/al'iniiii 
futfu, 


viis  3.-8  exquisitissimus  ±~^  fuigidus  %  3. 

Nnin.  4.  —  »  provenei-at  3.  —  -  indicii  2.  —  a  om.  1.  — 
*  Nen.  3.  —  ^  Echilleo  ±  —  «  deluerat  i!.  3.  ~  t  e|e^.[.,  o. 

Nam.  5.  —  i  diutissimis  :2. 3.  —  -  deiiiulgentibus  •!. 
Novembris  Tomus  I. 


Nam  6.  —  '  (c.  a.)  om  ii.  3.  —  ^  assensum  2,  3.  —  ^  niaj- 
rentis  3.  —  ■•  detestaiis  1.  —  ^^ohi.3.  —  *  llagrantem  2. 

Num.  7.  —  '  primum  add.  '■1.  'i.  ~  '^  oin.  2.  3.  —  »  pro- 
ferre  3.  —  *  om.  l.  —  **  aperiens  3.  —  *•  seu  2.  —  ^  aj  ^^^i  y^ 

16  rim 


122 


PASSIO  QUARTA  SS.  C^SARII  ET  JULIANI. 


KX   MSS. 
ET   IMPB. 


rt 


dttjjUct  edito 
miraculo, 
convertit. 


B 


G 


Harum 

sponsi, 

Sulpilius 

ft  Seperiajiits, 

Aureliano 

subita  moj-te 

perempto. 


jubente 


Im  °,dUectissimx,faciamits  rebus  res  ipsBprohcn- 
tiir  ">.  Unum  igitur  horum ,  carissimai ,  vestra 
intfrrrif  facere,  ut  aut  ros  inrlaiiKitis  di/s  oiniii- 
pofenfissimis  vestris per  co,s  qiiod  ijisa  miki  "  fieri 
expetiero  imjjetretis,  et  ego  ad  eosdem  credendos 
deos ,  ad  excolendos  eos ,  ad  dirinis  honoraiidos 
obseqtiiis  aniiiium  recoeaho,  metiue,  qnod  ipsx 
dixistis,  confitebor  idfronea,  veritate  ^^  quam  patres 
exeoluere  oinissa,  ad  fahulosas  n^nias  et  aniles 
itieptias  deeipivnfihus  christianis  seductam  ani- 
mum  convertisse,  vestrisque  commonitionibus ,  ne 
in  uno  quidem  inobtemperans,  ohsecundantem  me 
studeho  exhibere  in  omnihus;  aut  ros  animariim 
vestrarum  considentes  saluti  Deo  meo  poUicemini 
credituras,  si  me,  invoeato  ejus  nomine,  in  nullo 
quod  expetieritis  ipss;  conturhimini  iinpofentcin. 

8.  Ad  haec  Theodora  :  Rationihns  profecto , 
inquit,  soror  dilecfa,  uf  quod  reruin  eiit  fateamur  ^, 
verba  tua  nitunfur.  Cxteruin  quia  nos  in  tantum 
deorum  roJuntatihus  obsecundantes  paruimus  'ut 
de  eoruin  erga  nos  henevolentia  tale  aliquid^ prm- 
sumere  deheainus,  ipsa  potins  qux  pro  dehitis,  ut 
credimus,  sedidisque  ohsequiis  fantain  ^  de  benevo- 
lentia  erga^fe  Dei  tui  pr^sumptionein  tUnassumere 
potuisti,  invocato  ejus  noinine  agr  fiunt  quai  fierl 
expetemus  ^,  et  nos  hora  eadem  deorum  cuUihus 
nohis  jam  insinuatis  vanissimis ,  quicquid  ipsa 
consulueris ,  quiequid  commonueris  faciemus. 
Tunc  Domitilla :  JJtinain,  soror  hice  mihi  "^  ipsa 
sitarior,  et  "^  tu  id  ex  animo  dixeris  ef  sorori  nostrx 
Euphrosynx  id  ipsuni  Deus  et  hahere  corde  ef  ore 
pollieeri  ^  inspiref.  Ad  quee  nihll  morata  Euphro- 
syna:  Super  meo  7ioni ine, mqmi,  nullu  hxsitatio  ha- 
beatur.  Adest  inihi  </ermanus  c&cus;  qui  si  ^  ad  ejus 
quein  colis  Deum  invoeationein  nominis jnq^illarum 
resumef  officiuin,  eian  Veum  verum,  euin  omnium 
potenfissiinum  ^"  hora  eadein  crediderim  ad  rujus 
invocationein  nominis  tantum  fuerit patraium  pro- 
di(jium.  Moxque  subsecuta  Thoodora  :  Si  ejus- 
dem,  inquit,  nomine  inrlainato  nutricis  mex  filio- 
lam  mutam  vel  unum  quidem  verbum  ^'  edere 
auribns  hausero,  veri  summiqne  Dei  vos  christianos 
eultorrs  non  ulterius  potero  hxsitare.  Quid  in  his 
pluribus  V  Caeco  visus,  muta  linguae  ad  invocatio- 
ncm  nominis  Jesu  Christi  Domini  resumente  offi- 
ciuni,  ambse  crediderunt  sorores,sacriquefontis  ^^ 
unda  regenerante  '^sponsis  morlalibusetterrenis 
hora  abrenuntiantes  eadem ,  regi  dominatoris 
seculorum  omnium  Fillo ,  virginitatis  perennis 
observantiam  dedicantes,  in  sponsas  perpetuas 
copulatee  sunt. 

9.  Advenerat  decreta  dies;  tres  sponsi,Aurelia- 
nus,Sulpitius  et  Servilianus.  quasi  virginum  trium 
una  pariter  celebraturi  nuptias  ',  Terracinam 
adveniunt.  Verum  Sulpitias  et  Servilianus,  cEeei 
mutieque  contemplantes  prodigia.ChristoDomino 
crediderunt,  Aureliano,  cujus  aciem  amor  ca^cus 
lucem  non  sinebat  prospicere,  in  tenebris  porsi- 
stcnte  perfidijE  -.  Qui  sperans  sese  per  viin  virgi- 
nem  opprcssurum  ^,  diem  *  plausus,  epulas  gaudii, 
coenam  celcbrat  nuptiaruni,  in  qua  scurris  admix- 
tus  saltantibus  eo  usque  saMavit  quoadusque 
corruens  exspiraret. 

10.  Luxurius  post  haec,  Aureliani   frater,  ab 

—  ^meadij.  1.  —  » interius  3.  -r-  '^'probanlur  3.  —  "(i.  m.) 
ipsamet  (?)  2.  —  ^-  veriUtem  '2. 

Nam.  8.  —  '  faciamus  1.  —  '^  om.  3.  —  »  tantum  1,  2.  — 
*  ergo  3.-1.  exspectemus  '2.  ~  "  mihimet  (V)  2.  —  '  om.  2. 

—  8  polliceiis  3.  —  0 {q.  s.)  quasi  2.  —  "*  (o.  p.)  omnipoten- 
tissimum  3.  —  "  (q.  v.)  v.  q.%  —  ^-  fonti  2,  3.  -  '8  i-ege. 
neratie  2,  3. 

Num.  9.  —  I  nuptiis  2.-3  prefidiae  2.  —  =  oppressuvam  2. 


E 


imperatore  Trajano  potestate  accepta,  Sulpitium  x». 
et  Servilianum  urbis  prEefecto  ^  cuidam,  nomine 
Aniano,  ut  regum  Iegum(p.ie  contornptorcs,  ut  in 
deos  immortalos  blaspheniosot  impios.audiondos 
puniondosquccontradidit.Quicunisese  in  audien- 
tiaprtefectlChrlstiDomini  fanmlosvoccclarisslma 
fatcrcnlur,  simulacrisquo  honoris  cujuslibet  rove- 
rentiam,  qucelibet  exhibero  obsequia  modis  omni- 
bus  detrectarent.  hora  eadem  ira?  flammantis 
pra)fecto  .succenso  iacibus.capitalis  In  eos  est  pro- 
mulgata  ^  sententia.  Quorum  a  christianis  reve- 
renter  corpora  sunt  collccta  atque  in  pra^dio  •'' 
eorumdom  via  Latina,  milliario  secundo,  officiosa 
satis  celebrique  sunt  devotione  sopulta. 

11.  His  ita  gestis,  venions  Terracinam  Luxurlus 
virglnes  sacras  momoratas  '  suporius  suis  sisti 
tribunalibus  focit,  eisque  ut  diis  immortalibus 
mcondant  -  thura.  libamina  offerant,  horlli  edl- 
ctione  ^pnecepit  ■*.  Qulbus  ronuontibus  ^  tacinus, 
dat  Luxurius  in  prEeceptis  ut  ablatis  prorsus 
omnibus  quiEcumque  els  adorant  in  auro,  in 
argento,  in  cero,  in  vasls  utonsilibus,  in  omni  denl- 
que  censu  et  supellectili  qualicumque,  ipsee  cu- 
biculi  ^  in  quo  pariter  morabantur  januis  undique 
claustris  munientibus  obsoratis,  circumquaque 
ignibus  posltis  ^,  mortis  horribilis  ^  exterminio  ple- 
ctorentur.  Quarum  corpora  illsesa  et  inadusta, 
capltlbusque  demissis  in  terram  orantium  ima- 
ginem  praetendentia  ^  die  altera  sanctus  levita 
C^sarius  ropperit  '",tcrramque  fodiens  in  profun- 
dum  dignae  venerationis  obsoquiis  sopullurce 
dedit. 

ANNOTATUM. 

a  Imo,  nsque  ad  imperiiim  Trajani  Luxurius 
et  Firminus  perrenerunt.  Cfr.  num.  10,  et  Coin- 
ment.praiv.,  §  II,  pay.  80  sq. 

CAPUT  SECUNDUM. 


Csesarius  immane  juvenis  sacri- 
flciunii  iniprobans  cus(odi?e 
mancipatur;  coram  consulari 

F 

fldem  fa(etur;ejus  oratione 
corruit  templum  Apollinis. 


Ifum  '  in  iilsagondlstempus  cur.sil:)us  ignaris  Neceinjuc 
stationis  evolvltur,  kalendarura  januarii  ^  festiva  nis 
illa  ac  prjEclara  solomnitas  aderat.  Grox  juvonum, 
turba  senum,  turma  adolescontium,  puerorum 
caterva,  nobilium  ignobilium,  divitmn  pauperum, 
mediocrium  nmltitudo  Innumora  certatim  ad 
solenme  illud  celebreque  prodigium  Iiominis  sese 
morti  ac  priiecipitio  ultro  dedituri  confluxerat. 
Hostiis  igitur  per  adoloscentis  manus  solenmiter 
in  templo  Apollinis  immolatis,  fusis  precibus 
omnibusque  rite  perfectis,  exit  tompium,  equum 
insilit  homo  vosanissimus.  Vcntum  est  tandem, 

—  *  dum  :i. 

Nnm.  10.  ~  '  profeclo  2.  —  ^  mulgata  2;  vulgata  3.  — 
^  pra;dia3. 

Num.  11.  —  '  memoiatos  2.  — ^  incendat  2.  —  =>  editione 
2.  —  *  prtDcipit  1.  —  6  redeuntibus  2.  —  ^  cubili  1.  — '  li.  p.) 
p.  i.  2,  3.  —  8  hostilis  1.  —  "  pertendentia  3.  —  ^"  repelit  2. 

Num.  12.  —  '  cum  1,2.—  ^januariarum  3. 

turba 


7 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 

A  turbaprosequenteinnumera,admontis  superci-  nam  nrofiUns  '^    \A             n                         ^^^ 

Imm.  d  ecce  inlV-lix  circum  spectantibus  ultimum  num   Et  con.ul.ri      /  "'"\,^^^f'^''''>-'^  =  -!/'>'">'- 

vale  cbcens,  do  rupis  vcrlice  sese  tradit  in  pr^Eci-  adr.nhti  '  E M ul     n      '^"'T       '  ^*^'  f'""'^'^'"' 

pitium.  ry        ■     ■   \'}  »"e    x*e  parhhus,  mquit,  Afnrx. 

C^sanus          13.  Dum  -ororentur  isla \ intererat  levita  G-^sa-  /»2.  /r/'/     c  '  ^^''".'""^-  ''»q"i>-  "■^f  i<-  nnfatU 

"■"'■-  --    rius,  qui  ultra  compescendi  animum  et  coeicendi  /        '^'"^ '""'"''""  ''"'•'  ->'<^'-'nari, 

--" '^     impatienscelsac^itvoce  ciama":  ^  "/w  /rir"    '''■-■""''"  .^''^'""  ^'-"---.i>r« 

intdlect>anM  uoctem  diem.  nnlL  .' "^Jl  -^nnntaf,,,  ^n.hns  nnperatoria  n^ajestas  r.nas  ^ 


ET  IMl-[(. 


B  .>.., ,„.. ..,A „„,.„. ',.— /::s  ri::*:t^a^s;;::!-,ri.^l:f;: e 
....,.«...„.,,„,...,...— t.,;i:^  "::;x;:.=x::::;  ::!z:::;;: 

extrenuim,  rjnxso /nstar  narfurienti^  elnnupy^  ««  /■       •     j  ^     r^      .      '  """"""■^"""""•^«"<c,im 

>.»  .Vn,n-.       14.  Cun;  ?a  vociferatione  horu     ol  htf       liuu,  ""''  f  ■  ^'^  .f ""'""'"  ^'"""  '"'"'"'  ''"''■  "^'- 

„,■ ,../.      „„„  Kirnuni  ^  pontificisls^     ulL    nt^^     i^n^^  T- r:''^'  Z     ''      17'  ""'  ""r""^'  "'"'•^"  "^^^' 

^..  '-""«  «  tionospossont  cohibore  cisari  J  ad  ^^^0    um  ^       '  ''"^  ''"'  '"'"  '^''P'"'^'"'-  ^""-'«^ 

-;     ™e^Pon.hei.aptuse.:2t!f^^^^  "^r^^^fX^/^^^ 

tur.CoIledisden.quejuve.uspr^cipdatireliquiis  effnndeiram  ;  extolle  adversaAnm^Zmr^ Zn 

atque  m  templo  Apol  mis  sununa  cum  devotione  cum.  Accelera  tempus  et  memZofi^Z  Z 

humatis,    regressus  domum   pontifex    oductum  sca>d  mirahilia  fn! yenies^  o^  fZt  !Z 

C^sarium     carcere     sms     obtutibus     imperat  noster.  Vix  consummarat  exorsl  cf  w  u     cum 

pi^sentan.  Quom  mm,s  et  i.nominiis  austeriore  ecce  repente  imperii  vi  persensa  dh^n    te  Ip  um 

mv  ctione  adorlus  carcen  dorum  pr^cipit  manci-  eorruit  d.mouis  e « fundamenti.  oversn  .'2^ 

qui  tunc  forte  tcmpons  Fundis  remorabatur,  ve-     quassavit 

mre  ad  ^  Terracinam  erflagitat.  Qui  cuin  efflagi-         17.  Quod  Luxurius.  amicus  ille  unicus.  sodalis 

nnnllft?'''"'/'""'     post  tnduum,  adiens  eum     miauimis,  contuens,  pr^  imuii  doloris  impatientia     ^eom 

pontitex  ccepit  m  ojus  aunl^us  onarraro  Afrum  coepit  furere,  des^evire  atque  in  consularem  Leon-  comutanm 
quemdam  genere  TonaciiKK  morari,  eversorom  tium  insanis  allocutiouibus  invehi :  Quousnue  in- 
plebis,  transgressorem  legum,  contemptorom  iim^ns.  consularis  Uunti,  nuigum,  subJrsorem 
deorum,  qui  pr^clarum  illud  facinus  et  per  quod  eeneficnm  '  aurls  animari  vitaUIms patiere  ?  Itane 
potissimum  lerracma  ubique  faiuosa  ^  et  ce-  aUhuccessas,  Leonti,  faeinorosum  perderc,  dnno- 
C  lebns  resonabat,  hommis  sese  pro  salute  po-  lire  scclestum  Y  Adhuc  ccssas  de  popufo  auferre  F 
puh  universi  morti  pnecipitioque  dedentis,  in  contacjium':' adhuc  cessas,adhuc,inqHam,moraris 
audientia  umvers^  plebis  nou  timuerat  «  conte-  «  eompaf/e  vimUium,  a  conncxione  hominnm 
statione  pubhca  mfamare.  quique  sibi  jubenti '  et  memfn-nm  -  putidissimum  ampnfare  Y  hi  ^  tanto 
mmas  etiam  mtentanti^ut  conticosceret  ol  rifum  faeinore  nullx  mnt  pnnlendo  inncctendw  morx, 
cmtatis  intamare  desinoret,  nulla  prorsus  voluorit  nullm  *  .mnt  interserendx  inducix  ^  Tnnc  Loontius 
ratione  annuere,  captus  etiam  et  trusus  in«  caree-  ad  levitam  :  Nisi  eyo,  inquit,  om.nium  rjnos  ferru 
rem     procaci  adhuc  mente  in  sententia  perseve-     snstincf  scelcrafissimc,  tanfnm  in  fe  facinus  ditjna 

ultione  puniero,  ah  ipsis  seculorumpriniordiis  non 
fuit  in  hominibus  facinus  dipiis  ultionlbus  rindi- 
cafuin.  Ad  quom(_;Eesarius  :  (Jnid  minaris  ",  iriquit, 
consularls  Ijconti'^  Omnia  cunvielorum,  omnia  tor- 


Luxuvina 
Leontium 


"'lsacyi/)ca„- 

<f"m  (tiis 
nicai^sum 


ret 

15.  Hsec  Leontius  audiens,  publice  in  foro  sibi 
prascipit  tribunal  parari.  Cui  pro  tribunali  resi- 

denti  1  cum  ox  pneceptiono  ejusdem  i-oprtesen- .,.„ „ ...»....»,„,„,..„,„.„,,,- 

tasscnt  -  Gassanum,  hac  «  eum  primus  interroga-  werUorum  gemra  paratus  est  desariiis  perpeU  ut 

tiouo  adontur  :  Dic  nobis  tu,  quls  nomlnc  dleerls^?  modo  Jesu  Chrisfi  Dominl  t/ratlam  valmf  ct  bene- 

Ad  quem  lovita  :  Cxsario,  inquit,  nuinen  e.^cf  mihi.  rotentlain  promererl.Tunc  conversus  adLuxurium 

Ad  haec  Leontius  :/rte//>/fl«am^,  inquit,  an  alieni//e-  consularis  ait :  6W«  te,  Luxuri,  de  pontificis  Inter- 


Num.  13.  —  1  (g,  i.)  gereietui-  ita  1.  -  -'  tanfa  tajiujue  3. 
j    "  ""'■  3.  —  *  sereuam  2.  —  «  vocelis  2.  —  "  Jinguere  2.  — 

communem  add.  3.  —  «  averlis  I .  —  »  amovehitur  il 
^  Num.  U.  ~  1  Dum  2.  3.  -  ^  Firmi  ±  -  a  custodia  %  3.  - 

om.  2,  3.  —  fi  formosissiina  1.  —  «  timuerit  "2.3.—  ''  ju- 
beute  ±  -  B  intenlali  I.  -  ='  aiu.  3.  —  ^"  carcere  %3.  — 
*' perseverare  1. 

Num.  15.  —  1  prajsidenti  2.  -  -  repricsenlasset  1,  2.  —  "  ac 


2.  —  *  (n.  d.)  d.  n.  %3.  —  ''  te  add.  2,  3.  —  "  mclitos  3.  — 
T  regios  I.  -  »  amcxil  1.2.  —  "  ablalis  9.  —  ">  om.  3. 

i\um.  16.  ~  ■  om  3.  —  -  appropinquaveral  3.  —  "  contige- 
bal  2.  —  *  conluitus2,  3.  —  ^niilil  2.  —  "  qua  2.  —  '^'ralias 
2.  —  *  om.  3.  —  "  Uioluia  cudd. 

Num.  17.  —  '  beuelicum  2.  —  -  inemhroruni  1.  —  ^  larilu 
sceleie,  in  tidd.  2,  3.  —  *  Inulla'  sunt  pun.-nulla?J  imnieudo 
ulhe  sunl  inneclend»  moite  ?  Ullie...  2, 3.  —  ■*  innutiije  2.  — 

emjffione 


PASSIO  QUARTA  SS.  CiESARlI  ET  JULIANI. 


FX    MSS. 
KT   IMPB. 


rf  pnpiihwi 
adrrrnus 
(;a>sarium 
roncitare 

nifiliir. 


B 


£ain  rrfiiint 
Capsiirius, 


rt  reductits 

iii  aircerem 

smptus  ab 

atti/elis 
rrrrpitfiir. 


m 

emptione  mcestissimum,  super  qua  qiiantum  et  ipae 
contyilndn-  (lii  immortuieAiwverifit'' ;veriimmam^ 
higtius  noveris  ^  me  de  morte  pontificis  tormentis 
omnimodi^  atque  ad  extremmn  eo  morfis  (jenere 
quod  difcrrimum  "  visum  fiierit  uUionem  factu- 

rum. 

18.  Eadeni  vero  Luxurius  hora  populuni  uni- 
versuni  ad  eversum  '  tenipUnn,  ad  perempluni 
pontificem  videndum  contuendumque  accersit, 
hisque  ccepit  furiis  in  eorumdem  auribus  insa- 
nire  :  Videtis,  o  i-oncires,  ftagiiium^  videtis  magum, 
videtis  ct  siletis  ?  DH  contemnnntw,  everfnntur 
templd,  perimuntur  ponfifces ;  ridetis  ef  siletis? 
Et  retorquens  in  Csesarium  acies  flammantes 
dicebat :  Cnr,  seelerntissiine  -  rirentium  omnium, 
ita  3  facere  voluisti  ?  Cur  iemplum  everfere,  eur 
coUef/am  et  amicum  meum^,  idem  volentem  et  nolen- 
teni  per  omnia,  voluisti  ^  perimere  ?  Ad  quem  Gse- 
sarius  :  Quid  vorJferaris,  ojuder  ?  Numquid  ego 
coUegam  peremi  fnum  ?  Numquid  ego  vel  ^  arietdms 
vel  evertendi  instrumenfis  quihuslibet  impegi  tem- 
phnn?  Numquid  idem  vel''  extremo  vel  minimo 
tetigi  ^  digUorum  ?  Si  autem  ad  effusam precem,  ad 
apetiionem  '•*  oris  mei  eversnm  protesfaris  parietem 
fani  nefandi  tui,  in  his  te  conjicere,  fe  perpendere 
cogat  ratio,  cujus  quam  solius,  quam  veri,  quam 
postremo  majestatiri'^''  Dei  cuUor  exisfam,perquem 
sertno7ies  mei  rohur  tantum,  tantam  nacti  sunt  effi- 
caciam. 

19.  Moxque  ad  populum  conversus,  hanc  ad 
eumdem  orationem  habuit  :  Rationahs  estis,  o 
homines,  sensu  infellectnsque  "^  vigetis ;  persnadeat 
vos  igitnr,  ohsecro,  ratio  rei  perpendere  verifatem. 
Si  verus  Apollo  deus  est  sique  veri  numinis  ^  erat 
jjontifex  ^  Firminus,  cur  non  femplum  tuitus  est 
suo  nomini  dedicatum,  rur  non  poniificem  a  con- 
guassatione,  a  morte  munivit  suum  ?  CuradJio- 
muncuH  verhnm,  eur  ad  dei  alterius  invocationem 
destructum  temphim,  eversus  j^aries,  ponflfex  est 
peremptione  muktoius?  Credite  igitur,  homineSj.^fi 
quidem  homines,  si  quidem  raiionales  estis,  si  qui~ 
dem  sensu  inteJligentia<pie  ^  capaces ;  credHe , 
inquam,  cum  Deum  verum,  credite  potenfissimum, 
cujus  tam  rohusta,  tam  valens,  tam  denicjue  efficax 
nominiserstitit  invocatio.H-^ec  auribus  percipien- 
tes  de  populo  plurimi,  corde  animoque  compuncti 
sunt,  et  in  hsesitationem  quamdam  scrupulum- 

C  que  deducti,  videntes  macerici  everssse  perempti- 
que  pontificis  signuiu  terribile,  verbaque  audien- 
tes  ejuscemodi  quibus  nulla  verba,  nulla  videba- 
tur  posse  ratio  contrairc.  Porro  Luxurius,  his 
auditis,  maj^is  ac  niagis  insanibat. 

20.  Extracto  denique  Firmini  cadavere  atque 
ex  more  humato.  ex  prseccptione  Loontii  carceris 
Ciesarius  inancipatur  custodia.  In  c^ua  cum  diu- 
tiore  tempore  commorantem  ecElestis  pietas, 
intercurrentium  angelorum  nicdianlc  colloquio. 
crebroest  dignata  revisere. 


D 


CAPUT  TERTIUM. 

Loontii  consularis  eonversio  et 
beata  niors.  Ciiesarius  et  Ju- 
lianus  presbyter  jubente  Lu- 
xurio  judiee  saeeo  inclusi 
demersj;untur  in  niare.  Lu\u- 
rius  seeunduni  Ca^sarii  pro- 
phetiani  neeatur  a  serpente. 
SS.  Ctiesarii  et  Juliani  eorpora 
sepeliuntur  ab  Eusebio  nio- 
nacho. 

Anno  jam  propemodum  decurso  ',  ad  orbi- 
tam  sol  pene  remearat  eamdem,  cum  ecce  ad 
impcrium  consularis  Leontii  pignora  tenebrarum 
tenebras  in  quibus  lucis  filius  Ciiesarius  vinctus 
tenebatur  irrumpunt.  Educunt  nudum  catenisque 
vinctum  militem  Dei  Leontii  militcs,  Leontio  ct 
Luxurio  in  foro  Terracinensi  una  residentibus 
praesentandum.  Orat  inter  eundum  ^  C^sarius 
ducentes  se  milites,  modici  sibi  temporis  ad  oran- 
dum  largiendas  inducias.  Orantem  vero  CiBsa- 
rium  humique  pertenso  ^  corpore  expansisquc  ^ 
palmi.s  nietrenteni  ^  planitiem,  lux  lampadis  fulgo- 
rem  coruscantis  ajquiparans,  dcstinata  ccelitus, 
Ghristi  undique  belligerum  circumfudit. 

22.  Ad  cujus  conspectionem  prodigii  consularis 
sese  Leontius  ad  vestigia  continuo  venerabilis 
levitEe  destituit,  Deumque  Gsesarii  solmn  verum, 
solum  in  coslo  et  in  terra  omnium  potentissimuni 
vocc  ingentissima  ^  exclamavit;  moxque  chlamide 
propria  levitam  induens,  ut  Christi  instrneretur 
fide,  Christi  innovaretur  mysteriis,  Chi'isti  conti- 
nuo  purificari  ^  lavacro  mereretur,  fusis  coepit 
lacrymis  postulare.  Quae  omnia  per  levitam  Cre- 
sarium  et  sanctum  presbyterum  Julianum,  qui 
tunc  ibidem  divinilus,  ut  credimus,  dcstinatus 
advenerat,  in  Leontio  hora  eadem  felicitcr  con- 
summata  sunt.  Quibus  orantibus,  perceptis  domi- 
nici  corporis  et  sanguinis  ^  mysteriis,  loco  eodem 
hahtum  Leontius  exhalavit  extremum.  Cujus 
corpus  ab  uxore  est  ejusdem  flliisque  collectum, 
sepultumque  haud  eminus  a  civitate  tcrtio  kalcn- 
das  novembris. 

23.  Die  cadem  data  sententia  cst,  proiunlgante 
Luxurio,  ut  sanctus  prcsbyter  Julianus  icvitaque 
Csesarius,  sacco  vincto  undique  obstrusi,  pariter 
fluctibus  immergantur  fequoreis.  Prfeterierat  tri- 
duum,  nox  advcnerat,  in  qua  in  sanctis  Dei  jussa 
sacrilega  consuinmantur.  Qua  videlicet  nocte 
hac  '  almifici  marlyres  oratione  Luxurium  refe- 
runtur  adorti  :  Nos  quidem  aqua  mater,  Luxuri, 
ut  pignora  propria  amplexabitur,  utfiUos  dilectos 
suscipiet,  recognoscet  suos,  recognoscet  quos  pepe- 
rit,  reddet  Deo  quos  Deo  ^  donatore  concepit.  Tu 
autem  omni  ^procul  ambiguitate  remota  insequenti 


Post  aiuiiii 
e carcere 
educltis, 
Ca^sarius 

lucfrirciin 

fiisitx 
conspicitii 


Qtio  proilii 

ad  CJiristi 

conrcr.^iii 

Lcoiitiiis 

n  Jutianc 

haplizatm 

rl  iiiemorit 


Julianus  > 

Cipsariui 

jassH 

Lii-i^iirii 

mai-c 

driner(/iiiil 

Liixariii 

scriiial"> 

Cfesari 

prsdiction 


«mirarisl.S.  -  ^  noverunt  2,3.— «  (v.  i.  n.)  om.  3.  ~  "te- 
lerrimum  3. 

NQm.18.  — '  (;i.  e.)  adversum  1,  2.—  ^  scelestissime  2,3. 
—  3  ista  2.  —  ^  mecum.  3.  —  ^  (p.  o.  v,)  om.  2.  —  «  om.  3.  — 
T  velle  2.  —  8  attigi  3  _  s  aperitionem  3,  —  i"*  moleslalivi  1. 

Nnm.  19.  —  i  (s.  i.)  sensuque  3.  —  s  cultor  add.  %  3.  — 


3  que  add,  %  3.  —  *  intelligentiieque,  %  3. 

Num.  21.  —  1  (p.  (1.)  (1.  p.  3.  —  '^  (i.  e.)  intereundus  3.  — 
3  prietenso  2.  —  *  expassisque  2.  —  '^  mentientem  3. 

Num.  22.  —  '  ingenuissima  2.  —  -  puriticare  2.  — ''  (e.  s.) 
sanguinisque2. 

Num.  23.  -   1  ac  ^i.  —  3  om.  3.  —  »  om.  3.  —  ■*  (lies  3. 

die 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A 


morm 

sir/fiitis 

nir.attir. 

Miirlijrit»! 

i-ur/ioni  iii 

f^tliia  rfjfctd 


B 


die  serpenti  ferocismno,  Deo  Jndice,  discerpendus 
tofii.fi  hihrndua  ejiS//(/cndi(sqHe  traderis,  ut  omnihns 
die  "*  sit  scrcna  lucidius  cnioris  nostri  dpifaicni  ul- 
tricem  sanctanimque  nr(jinn.mqu[c  igniuni  coiipu- 
(jranfium  nsfione  fuo  .<:Hnf  cremafa:  impr.rio.  Dixe- 
rant,  ot  ecce  a  nilnistiis  Luxnrii  momento  c.om- 
pi-ehonsi  eodem,  vincti  pedibus  manihiisque  sacco 
injicinnlur,  perveliuntur  ad  niaro ,  profundo 
pelagi  immerguntur. 

%i:  Insequenti '  vero  diei  lucesccnte  aurora,  ma- 
turius  solito  strati    Luxurius  ama?na   dostituit , 
cuniquG  ocius  apparatum  -  equum  insiJuisset.nul- 
lius  suorum  comitatum  opperiens.adruris^viliam 
proprii  maturabat  praiisnru?:  cum  ecce  subter 
ai'borom  expansam  haniis,lrundibus  nemorosam, 
equitantis  sinum  Luxui'ii  arbore  desiiiens  coiuber 
per  capitium  iilabeiis  tunlca*  Introivit ;  qui  mox 
instar   clnctorii  hominem  anibiens,   a  dorso  et 
lateribus  corpus   ceterum,  in  sede  vero  cordis 
caudam  et  verticem  collocavit  \  Ccepit  infolicis 
pectus    morsibus    coluber   attrectare  ferocibus, 
coepit  compagem  solvere,  cutem  discindere,  cor- 
rodere  carnes,  dispertiri  ossa,  cruorom  cxsugere. 
Desllit  miser  equo,  sesoque  mox  volutans  pcr 
humum,  tetris  opplebat  ejulatibus  aera.  Fertur 
autem  priusquam  ihidem  oppeteret,  sanctos  quos 
mari  Jusscrat  immeigendos,  nocdum  fmictos  vita, 
ad  maris   iittus  pervectos  contuitus  «,  oosdem- 
que  '  in  jucunditate  et  vocis  jubilo  amcentssime 
hymnum  «  conditori   glorlfe  persolventes  aspi- 


125 

manus,  ct  propriotato  vocabuli  et  digna^  merito 
actiohis  Felicls.  ^        "^^'*° 


KX    MSS. 
ET   IMPR. 

sistuntiiy 

rnrdm 

LfnnliofiUo 

Lruntii. 


E 


A  qiio 


iiO  ICiinvhio 
srprfiiiiilur. 


ciens,  "  ut  sui  misererontur  iteratis  perhibelur 
vocibus  Inclamasse. 

25.  Reliquias  autem  sanctorum  martyrum  Eu- 
sebius,  cujus  in  superiorlbus  fecimus  mentionem, 
quo  videlicet  hospite  ab  ipso  in  civitatem  ^  in- 
troitu  levita  fuerat  ^  perfunctus  Cfesarius,  nocte 
insecuta  coliogit,  atquc  haud  procul  a  TerracinEE 
mamibus  honore  et  reverentia  debita,  torr^  pig- 
nora  sacrosancta  in  die  extremo  cxigenda  et 
restituenda  deposuit. 


CAPUT  QUARTUM. 

Eusebius  et  Felix  presbyter  a 
Leontio  filio  Leonfii  consu- 
laris  capife  plexi.  Eorum  cor- 
pora  cum  capilibus  a  Quarto 
presb)  tero  inventa  juxta  cor- 
pus  S.  Ciesarii  tunuilanUir. 


Kiisrbius  et 
Pelij; 

frrsliiiter 


0, 


_Juintus  a  tr;msitu  sanctorum  niartyrum 
Ca^sarii  et  Juliani  decurrerat  ^  dies,  cum  ecce  ad 
mcmorlam  eorumdem  jejunus  ^  orationi  ac  psal- 
modiLc  ^  indulgens  sanctus  Eusebius  reporitur. 
Fit  ad  sorvum  Dei,  non  enim  ab  urbe  eminus  abo- 
rat,  concursus  undlquc  plcbis,  ad  divinl  crudltio- 
nem  ■*  vorbi.  Sexus  ^  onuiis,  jetas  omnis,  omnis 
confluit  pustromo  conditio,  purificabanturque  ^ 
unda  lavacri  saiutarls  per  presbyteri  cujusdam 


^7.  Deferentdjusigituriisquioasesetestaban- 
lur  contuitos,  Leonfio  consulari.  filio  Leontil  mn- 
sularis",  seriatimomnia  patofiunt.  In  foro  iglUir 
civilalis  Terraclnonsis  consularls  residens,\uis 
sanctns  impcrat  prjesentari  ohtutibus  ■  prfesenta- 
tos  2  hac  Leontius  eos  primus  sciscitationo  convo- 
nil:   Vosnr,  inquions,  r'.v//.wy,f/  seducifis  popnfnm 
pleljem  emiifis  ac  suhrertitisomnem,  deornm  sarra 
et  ipsi  detestamini  contemnentes  ^  et  ut  aVii  eadcm 
contemnanf  ^  et  defet^fcifur  insisfifis  ?  Tunc  Euse- 
bius  :  Ad  vium  etpvr  viam,  Inquit,  ceritafis  et  vitai 
nif/mur,  siposse  suppeiat,  ducere  universos  ;  sedn- 
eeir  vero  quempiam  neqnr  norinuifi  omninn  nec  vo- 
Inmus;  convertendi  omues  ■-;  si  fuculfas  darefur, 
peravidi,  evertendi  vero  seu  subvertendi  c-HJnspium 
volunfafe  prorsns  sfudioque  e.cfranei ;  rrrrsa  sta- 
tucre,  non  sfantia  emiere  persfHdentes.  Deum  au~ 
tem  unum  eredentes  ac  solum,  deos plures  funditus 
irpioramns,  Unde  eis  qni  non  sunt  lii,ainina  nec  ipsi 
ofl'erimus  nec,  si  possit  fieri,  alios  offerre  vetlcmus ; 
nec  planum  "  dncimus  nos  viam  veritatis  ingressos 
exfra  eam  oherrantes  videre  innnmeros  ef  silere. 

28.  Ad  h^c  Leontius:  Enjone  Roinana  plehs,        „,,..., 
opftmaf.es  Jiomnni  ipsi,  postremo  Romani  princi-    interroijati. 
pes,  qiiorum  dominatus  ef  imperium  ad  ipsos  usque 
ferminos  orhis  ferr.-e  disfcndifur,  imino  omnispro- 
peinodum  orhis,  dcsertis  xqHitatis  justitiieque  tra- 
mifihus,  per  devia  qimqne  ef  erroris  forfuososan- 
frif.rfus  vobis  oidentur  incedere ;  vosqiie  cliristicolx, 
qui  ne   milhsiinam  quidein   liomiuHm  portionem 
siipplefis,  soli  videbimini  aiquitaiis  calles  et  semifas 
invenisse  Justitiz  ?  Cumque   ab    ipso  mortaHnm 
priino  ne  unus  quidem  repcrfus  sithacteims  '  qui 
rcli<jionis  hujus  sacrosancti.$simm  semiiasdivinitus, 
id  asseritur  ^,  ostensas  calcasset,  omne^Juxta  vos 
rafionalium  jcnus  in  ferris  a  rrctissimis  rafionis 
Justitixque  franiifihns  per  ea  qnm  rationi  Justifia;- 
que  repupiatit  tortnosa  et  devta,  per  tot  milUim 
annorum  clapsHs  credrndum  csf  aberrassr,  fenen- 
dumque  crif  i^isos  auctores  et  rectores  humani gene- 
ris  deos,  quos  omniscios  et  omnipotentissimos  ratio 
ah   eis  humanis   aniinis  omniuin  nafuralifcr  im- 
niissa  *  proclamat,  iinpictafis,  quod  hlasphemium 
capiti  redundet  vestro,  vel  impofentix  aryuendos, 
qui pertotannorum  decurrentiuin  iiiillia,  rel  noluc- 
rinf  ^  iinpie  r.el  nequivcrint  iinpotcnfcr  hac  servi-  F 
tute  deferrima  "^  mentes  hoininnni  liberare  ? 

20.  Ad  hjec  sanctus  :  Prudenter,  inquit,  satis  ct 
vcrislmillima  rafione  nostrx  es,  consid,  nisus  rrli- 
(jloni  irsistcre,  et  per  miras  veritatis  imajinrs 
mcram  desfruere  veritatem,  et per  nmbraticas  lar- 
vas  et  phantasticos  lemnres  nostrx  fdei  determr 
ronafns  es  faciein.  Verum  nostra  relijio  inrinrihi- 
lis  est  et  insuperabilis  omnis  veritas ;  nostraque 
fides  non  speculares  imagines,nonp]mntasias  lenin- 
rnin,  non  commenta  sccnica  ef  theatraUa  ludifni 
quasi  parrula  '  exfimescit  et  rudis,  nec  veri.simili- 
bus  umquam  sincera  vera  potmre  deludi.  Ceterum 
si  fanfa  fihi  nunc  cmissa  cicUtus  irrumperef  verifa- 
tis  andirndx  rupido  nf  oh/vrfionihus  tuis  sinqulis 
responsa  rediiiheri  sufficientia  patereris,  monstra- 
irin  sane  non  nora  nos  doeere,  non   rudiu,  nun 


fortiUT 
('hrisd 


Num.  24.  ~  1  insequentis  3.  —  -  aiiparatus  3.  —  "  juris  3. 

—  *   expassarn   2.  cxparsam  3.   —  "  collucaiat  2,  3.  — 
contulit  3.  —  ■>  eosdcm  '■1.  eos  denique  I.  —  ^  innum  ^. 

—  "  accipiens  1.  -2. 

Num.  25.  —  '  civiLaLe  4.  3.  —  ^  fuerit  2. 
Num.  26.  Mecucunerata.  -  -jejuniis  2,  3.  —  "salrao- 
(li«y.  —  *auditionem  2,  3.  —   ^  sessus  2.  —  "  purificaba- 


tuniue  -i. 

Num.  27.  —  '  (L  c)  c.  L.  2,  3.  —  ^  prcesentatus  9.  —  "  con- 
lendentes  ±  —  *  confendant  2.  —  ■*  omnis  2.  — «  ple- 
nuiii  1,  2. 

Num.  28.  —  '  actenus  2.  —  -  asseritis  3.  —  ^  omneni  2.  — 
■*  innixa  ^.  —  ^  noverint  2.  —  "  teterrima  3. 

Num.  29.  —  '  parula  2. 

cunctis, 


EX   MSS. 
KT  IKPR. 


fidein 


12(i  PASSIO  QUARTA  SS, 

eunctis,  ut  as.<creras,  rctro  actis  sccidis  inaudifa  ; 
sed  uno  illo  sumnio  atque  prxcipuo  tegmine  obve- 
lafo  sihntii,  quaniis  ab  ipsis  fcre  mnndi  orieufis 
primordi-is  hanc  Deus  riam  patribus  revelacerit,  in 
ipsis  quos  suminopere  excoUtis  phitosophorum 
scripiuris  omne  fere  chrisfianx  refitjionis  dogina 
plenissime  ct  planissiine  ostendcrcm  confineri. 

^ 30.  Tunc  ieontius  consulari.s  :  Non  mihi,  ait, 

profitentitr,  vacal  miffis  invptiisqne  vesfris  diufius  niidiendis 
vacare.  Horum  utrius  vobis  optio  imperaforia  jus- 
sione  nostraque  largifione  conceditur,  ut  aut  deos 
immorfaJes  di;/nis  divinisque  hoitoraufe^  olfsequiis, 
auris  nobiscum  ritalihus  pofifimiui,  auf  id  facere 
differentes,  truncati  moxgladio  viventium  consortio 
sequcsfremini.  His  sanctus  Felix  in  Iiasc  vorba 
respondit:  Oplionis  concess^e,  consul,  parfem  po- 
steriorem  eligimus.Deosigiturtuoseertus  et  inambi- 
quus  ncias  non  modo  nulUs  uinquam  a  nohis  fpuv 
deitafem  condeceant  ohsequiis  honorandos,  verum 
omni  insuper  opprohriorwn  et  ignominiarum  ge- 
nere,  quoadusque  spirifum  efflarer/mus,  uf  adrer- 
sarios  et  hostes  dirissimo.-<  itostri  fjeneris  insectan- 
dos  ;  proqu^  facinore  hujuscemodi  et  cunetis 
suppliciorum  et  fortionum  ^  parafi  sumus  *  generi- 
bus  affligi  ^  ef  ad  exfremum  morfe  ipsa  mulctfiri. 
31.  Po.st  hffic  Leontius  ccepit  circumstantom 
populurn  sciscitari,  quje  super  his  oorum  habere- 
tur  opinio.  Quibus  varia  diversaque  censentibus, 
aliisquc  dogma  exclamantibus  pravum  atque  aliis 
bonam  mussitantibus  esse  doctrinam.  cai'cere  cos 
retrudi  consularis  pra?cepit.  Nocte  vero  insecuta 
eos  per  intermi.^sas  personas  diis  suis  commonens 
immolare,  cum  ipsi  id  funditus  detestabile  duce- 


etcapiteplexi. 


preshijlero. 


CiESARII  ET  JULIANI. 

rent,  cadem  nocte  plexos  capitibus,  fluvio  qui  di-  D 
citur  Ligula  a  in  praeceptis  tradidiL  innnergondos;  « 

sacrosanctaquc  corpora  niari  mox  fluvins,  mare 
litlori,  juxta  locuui  qui  Piucla  dicitur,  dic  altera 
destinavit. 

32.  Capuanus  vero  presbyter  quidam,  Quartus  >iepeliu„iur 
nomine,  ad  agruni  proficiscens  suuni,  sanctorum  Q"cr/o 
corpora  sine  capitibus  die  eadem  rcperit;  quie 
collccta  vchiculoqui!  imposita  domum  ad  se  vene- 
ranter  pcrvcxll.  Quorum  capilu  dnm  anhelus  se- 
dulusque  perquireret,  die  allera  illibata  Deo  lar- 
gitore  invenit.  humavltque  corpora  juncta  capiti- 
bus  juxta  corpus  levitie  CEesarii  die  nonarum 
novembriumi.  Fiunt  auteni  virtutes  nmltje  in  loco 
pausationis  eorumdcm  usque  in '  hodiernum  diem, 
accipiuntquc  petentes  digne  digncquc  quairentes 
inveniunt,  aperiturquo  dignc  pulsantibus  ad  me- 
moriam  sanctissimorum  martyrum  intcrventioni- 
bus  eorunidom,  priBstante  Domino  nostro  Jesu. 
Ghristo,  qui  cum  Patre  et  Spiritu  Sancto  vtvit  et 
regnat  Deus  ^  in  sccula  secnlorum.  Amen. 


ANNOTATA.  ^ 

a  Fortassis  eo  teinporc  quo  h!£c  Acta  conscripfa 
sunt,  id  nomen  Ligul*  IJfenti  fiuvio  dahatur,  aut 
alium  rirum  vel  torrentem  prope  Terracinam 
auctor  intcllexit. 

b  Hic  inseritur  in  edifione  Casitmisi  j^rofligiosa 
sanatio  fi! is:  imperfttoris  Valentiniani ;  qitam  qitum 
aliunde  sfatim  edituri  siimts,  textum  etiam  Casi- 
nensem  ibidem  pag.  127  Sfjq.  addimus. 


Num.  30.  —  '  (e.  t.)  om.  '^.  —  ^  (p.  s.)  paratissimos  3.  — 
«afficia.S. 


Num.  32.  —  >  ad  2.  —  -  oin.  2. 


SANATIO  GALL^  ET  TRANSLATIO  S.  CJISARII  ROMAM 

cHm  versione  grwca  ex  codice  Valicano  1608. 


De  his  egimus  in  Ctmment  prxv.,  §  III,  pag.  89  sqq.  Nunc  vero  textum  latinum  edintus  seeundum 
eodicem  e  hiUioiheca  archivi  capiiuU  hasilicai  S.  Fetri ;  de  quo plura  jain  dicfa  smit  supra,  pag.  105.  Ibi 
n"  1  signftfur  inter  Cfjdices  secundum  quos  edltur  Fassio  prima  S.  CxsarU ;  a  quo  fere  non  differt  codex 
Sublacensis  ibidem  supra  notatus  numero  3.  E  regione  autem  textus  latini  datur  etiam  periphrasis 
seu  potius  versio  grBcti  ex  cod.  ms.  Vaticano ;  qui  codex  supra  cfidem  pagina  105,  vicesimo  loco 
descrihitur.  Quam  versionem  ex  quattam  oratione  jjfinegyrica  valde  insipida  quasi  ex  sterqu/Iinio 
geminam  coUegimus.  Addimus  tandem  in  pfirte  inferiori  jjaginse  127  sqq.  ■  textum  ejusdem 
niiravuli,  quein  inseHum  invenimus  circa  finein  Fassionis  magnx  exccrptx  e  codice  Casinensi;  cfr.  hac 
pag/na  illius  Fassionis  nmn.  32.  Codicis  autem  C<is/nensis  descrijjtionem  dedimus  supra,pag.  120. 


VaUtai-  Ikcipiunt  acta  valentiniani  christianissimi.  De 

niani  JJ  et      MIRABILIBUS    SANCTI   C^SARII   DIACONI.  —   RcgUante 

Eudoxix  Dei  cultore  Valentiniano  Augusto,  eo  tempore 
filiaEudoxia,  q^^  Romanse  Ecclesiae  Damasus  episcopus  san- 
ctissiinus  picesidcbat,  qui  erat  vir  niagn»  piu- 
dentiEe  magna^que  virtutis,  cujus  monitis  atque 
consiliis  ita  prsefatus  Augustus  erat  obaudiens, 
ut  videretur  divina  gratia  illos  conncctcre.  Fa- 
ctum  est  ergo  cum  universa  ejus  jussa  aquani- 
miter  ierret,  ex  consensu  pontificis  Eudoxiam 
Thoodosii  augustae  memoriEe  filiam  in  conjugio 
accepit.  Qua  susccpta,  duas  ex  ea  filias  procrea- 
vit;  major  matris  nomine  vocala,  minor  Galla 
nuncupabatur ;  sed  major  adhuc  adoloscens 
dofuncta  est.  Sed  Augustus  niuiiu  in  junlore  filia 

ducebatur 


1 .  BaaiXeuovTO?  Toivjv  ~ou  eujsjSefrTaTOU  pa.tji- 
).E(Of;  Oua).£VT(.vi.7.vo'j,  £v  -zi^  xatpw  ^zsivw  ty,?  twv 
'F*fi)p.aia}v  iy.yX-f^iia^  AafxMco;  6  &Y!.uiTaTO?  iTiiTXOTro? 
■Trpo£xaOE!^£To  ■  r,v  yap  avYjp  \j.tyiD\t\<;  opov/|a-cu;  te 
zal  (To^(a;.  cijTivo!;  "Oi^  o-.oayjAaTi.v  xal  Ta',i;   o-jja- 

[■io-jXi:t'.i;  6  7tpO£'.pYi[;^£VO(;  A'JYO'ja-TOs  'J7^T,X00>;TiV,  <0^i 

L&ETOat  auTou?  UTto  T7i?  Oeia^  yjk^i~o<;  i^Tzs^izyp^t- 
vou^.  iyhezo  ouv  ^v  tcTj  TiaTa;  toc;  TTpOTpo-ii;  '.-so); 
oia'i£pe'.v  £x  TY|(;  cjvsasw;  to'j  TiaTc-.apyou  ('Wte  E'j- 
qiav  Bsoooclou  tou  ^v  ixsia.  tt)    p.vv,[J.r|    'h'Cx-:ipa. 


oo<; 


sit;  a-'juUYLav  pou^.ETOa-..  r,vT:£p  xal  0£^aij.£vo;  6  £v 
io-itf  T'/i  p.v7jp.'(i  (Jua}-evTtV!.avo;j  ouo  OuYaTspa?  e; 
auTYj?  Etr^r|Xev.  ■/i  |J:ev  TCpeTfJuTEpa  tw  tt,;  ygvvYiO-a- 

{/EVY,;      [JlYjTpO;      0'vd[JLaTl     £/ixXY,TO,    Yi    Oe     [J.'.XpOT£pa 

V-DXt.   ll).ax'.OLa    eT:ovo[Aa!^£TO.  7^   [x^YaXdJTipa    v^a 

ouffa 


DIES  PRIMA  iNOVEMBRIS. 


A  ouact  i"eAeuTT,TEv.  tolvjv  to)  AuvoucTaj  t^  u-.xpo- 
Tepo'.  Guya-rpl  (r!j;oof;oTy.To;  eTJEOEpito  epw<j,  01671 
[xov(,)Tar/i  auTw  iyxaTa^-iXe-.-Ta'..  E-Joocia  os  ■?iv 
7ipoE!p-rifAev  HeoooTiou  tou  {jieyaXou  paTO.iw^  Ouya- 
TT.p  iTUY/avEv.  ■OT-.t;  fAera  tou  ^v  oTta  7-/,  (jiv/i|AVi 
'Ovopiou  T->iv  Tou  -aveutp-/i[j:ou  i-.oi7-:o1rj'j'  iJauXou 
cxxVri^riav  ^OeixeXiwTev •  "o  oe  aur>i  Euoora  totoutov 
£•;;  t->,v  Tou  \p'.TTou  Tri^T-.v  xal  ayaTTTiv  7rpoexo'}.ev 
wiTE  xat  r>,v  Tou  xopuoaiou  aTroTToXou  IleTpou  e/.xXTr 
fftav,  07C0U  T,  T\y.i<x.  xar/.va,  -riT-.?  BiyxouXa  i7:ovo[^a- 
I^eTa'.,  ^v  r/,  ^toIe'. 'Poj-j-/)  (oxooo^uy.cev  •  ■'f\z:<;  eu; 
tr/jjAepov  Euoo?';a;  xixXr.Ta'..  aX).'  i-:  t6  7:3r)xc';'^e- 
vov  iTraveXOwfjLEv. 

2.  To'.yapoOv    6   j^axap-.wTaTo;   ^aTia;    Aa.,aacroc 
Tou;'f.aeuG-;pe:;  |BaT'.>,£':;  £;aiTr,Ta|Aevo;  tou;  tjuvcy- 
yu;  T-/i?  7T(iXew;   xT|~ou;  a.-j-M  CTzwouva'.,  ev  ot;  tou 
Tp'.T|xaxap':ou    Aaup£VT';ou  toO    ,uapTupo;   £xxXr|T-;av 
o'.V.ooouT,(raEv.  ouo-Trep  eufj.j  oofjT|Vai  auTw  exAeu^rev. 
ev  w  TO^Tvj  7:apay_p-?„^a  Ta   Oe|ji£Xta  pa),'wv,  6  bifM- 
TaTo;   7ra7ra;  ixxXTiTiav,  tou  XpiTTOu  auv£o-'0'JvTO(; 
ETToixooofxei:.    oTiep  axouTa^a  -ri   ppa'/;jTaTT,'  Ouyar>,p 
ToO  [BaiaEO);  ^v  t^  3Ex|jl->,v  Ta  OefA£X'.a  ^TTtT^^OeG-OaL'. 
opy/i  tcoaXt,  i;a'iOer^a,  avaj^.ov  £iva'.  to-^to  iAoy^TaTo'. 
l^   S'.oT'.  £v  auTo:;  to-:;  xt,t:o'.;  [iacTa:o|jL£'vTi  ^=<'-  iftKo- 
[A£vf|  T:po£p-/_£TOa'.  £tuO£VjXai  ei7i  oav  ■?iv  aiJTT,'>;aTa 
vTiT:'^dTT,Ta    T£pT:ofj.evTj,  ixeJ    TuyvoTepto;    eup^^TxcTo. 
iv  Tw  ouv  iv  auT(o  tw  TOTrto  TTrouoafiav  TraoTSvyi^^e^.v 
0'.'  eau7-r,;   xai  t(jv  Oepa^ra^.vioojv  (xuTTiq  Ta   OejjLcXta 
Ta  i7:'.TeyvTa  xaTaTTp£iJ;a!.oi.£voe:To  •  OTtep  It.v/v.^-}^. 
TaTa  euO£(o;uTTo  axaOaprou  7:vEujjLaT0;  T7c'apaTT£T0a'. 
T,p;aTo*    oOev   ol  [^ev  auTT|;  yov£':;  ol  auyou(TTO'.  xai 
7:a;   h   Twv  'P^ojAa^^tov  Xao;   H\'.^:^i    xai   7:£vOo;   o'.a 
7coX).(ov  ^ficptov  iT/-/|xaT'.v, 

3.  Ev  Tw  ouv  [j.£Ta;u  Tipo;  o'.atpopa  ivi(ov  Xs.i- 
fj^ava  TcpoCT-iepETOa-.  ouoeiAiav  TaTLV  £y.ap7:(uTaT0  ' 
(ixouTavTe;  Se  otl  h  tt,  v/itw  r,T'.<;  Xlov  '  ^Trovoaa- 
sCTa'.,  Tou  [j.axap'.ou  iTtowpou  [/apTupo^  ev  -^  to 
(Twfxa  xaTaxE'.Ta'.,  iv  w  to7:(,j  6  evo/XoufJievo? '  67:0 
7:veu[AaTo;  axaOdoTou  xal  Y,pyeTO  exc^Tc  rV  '^aTLv 
7:apauTL'xa  ixofAL^ETO,  TUvyjETav  2uv  To:;  auvouTTOi; 
('.)TTe  r>iv  OuyaTSpa  auTtov,  £■;  r^j  ouvatov,  -/.aTa  to'j 
TYi;  Ka[j,7:av';a5  atyLaXou  ^rpo;  auTov  Tov  [idpTUpa 
dT^eXOeLv  •  xal  £[ji{SaXdvT£;  aijr>iv  iv  paTTepvL(;j, 
iTTCLo/^    ouO£   dXXd);  -fiv  ouvaTov  ota  ttjV  XETCTfJrriTa 

Pao-TayOT.vai 


127 

ducebatur  affectu,  00  (luod  unica  re.nan.i..Pt 
Eudoxia  vero,  quam  .upra  dixinius,  Theudosii 
W.u  (u,t;  qu,  cun.  Honorio  august^  momorite 
hoati  Pauii  apostoli  ecclesiam  fundavit  at(me 
pertecit;  ejusque  filia  Eudoxia  tautum  in  Chri.ti 
fide  et  amore  profVrfrat,  ut  beati  IVlri  apostoli 
[ecclesjam]  quoe  ad  Vincula  nuncupatur  in  Urbe 
construeret;  qu»  usque  hodie  EudoxijE  nuncu- 
patur.  Sed  et  unde  ccepinms  redeanms. 


i.   Bcatissimus  papa   Damasus  ab   Augustis 
hortuni  quomdam  non  lon-e  in  Urbe  posifum 
sibi  dari  poseebal,in  quo  beati  Laurentii  mar- 
tyns  ucciesiam  laimcaret;  quem  statim  Augusti 
modis  omnlbus  dai-i  jusserunt.  Ubi  mox  funda- 
menta  ponens  sanctissimus  papa  Damasus.  suis 
manibus  ecclesiam  designavit,  quam  Ghristoju- 
vante  ad  perrectum  usque  perduxit.  Quo  audito, 
minor  filia,  duin  adlmc  lundamenta  ponerentur,' 
ira  ducfa  indi<,mari  ccepit.  eo  quod  in  eumdem' 
hortuui  vectandi  gratia  saepius  venirc  consuevo-  ^ 
rat,  et  quidquid  fuisset  per  infantiam  dulecfata 
ibidem  reperiret.   Gumque  ad   eumdem  locum 
fcstina  properaret,  per  semetipsam  cum  famulis 
fundamenta  composita  evertcre  nitebatur.  Quod 
ubi    pr;esumpsit,   statim   ab    immundo   spiritu 
vexari  ca*pit;  unde  tam  Augusti  quam    etiam 
Romanus   populus  m(Krorem  ac  planctum   pcr 
dies  plurimos  habuenmt. 


F.X    MSS. 
ET    IMPR. 


ob 

sacrilft/nm 

fttchius  a 

damoHv 

iiirrfptii. 


ad  eorpus 
S.  CiFsarii, 


3.  Dum  igitur  per  diversa  corpora  sanctorum  Ten-anmm 
eam  detulissent  et  nullmn  sanitatis  offectum  defn-tur 
meruisset ;  audito  enim  iiuod  in  insula  qute  ClLius 
dicitur,  beati  Isidori  corpus  esset  reeondituni, 
({uo  quicumque  vexatus  a  diabolo  advcnisseti 
sanitatem  protinus  mereretur,  devoverunt  Au- 
gusti  ut  fiiiam,  qualitercumque  posset  fieri,  per 
Campania^  littora  ad  eumdom  martyrem  dedu- 
cerent.  Et  exposita  in  basterna,  quia  ncc  aliter 
poterat  pras  debilitate  portari,  eo  quod  saepius 
vexarefur,  tandem  ad  urbem  pervenit  Campaniffi 

Teriacinam. 


EXCOmCECASINENSim.  -  1.  RegnanteValentmiano  Augusto,  DamasusRon,a..icatho. 
C  drani  pontifici,  obtinebat.  vir  et  fido  catholicus,  et  scientia  floridus,  et  moribus  honestissimis  adornatus    F 
In  tanta  autem  reverentia  Augustus  Iiabebat  antistitem,  in  tantum  utrunique  unanimeni  ef  ••oncordem 
gratia  divina  effecerat.  ut  quidquid  pontifex  vellet  nollet,  idom  vellef  sporneretve  Augustus    Ex 
consilio  antistitis  igitur  Augustus  Eudoxiani  Theodosii  Augusti  filiam  sibi  jure  copulavit  conjugii 
Qut  videhcet  Theodosius  cum  Honorio  pariter  sancti  Pauli  basilicam  a  fundamentis  ordiens.  lelici^er 
ad  finem  nsquo  pe.-duxit.  Eudoxia  vero  usque  adeo  in  apostolorum  sunmmm  divim  facibus  amoris 
succensa  flamn.averat.  ut  ejusdom  [opora]  basilicam,  quaj  in  prssens  usque  in  August®  memoriani 
EudoxiK  dicitur  quaiiKpie  ad  roveroutiam  vinculormn  apostoli  ad  Vincuia  cognonunari  voluit.  in 
Urbe  constet  esse  consti-uctam ;  sod  de  his  hactenus.  Nata:  sunt  autom  Augusto  do  coiijuge  flliit 
duje  :  quarum  p.-ior  quidcm  matris  nomine  Eudoxia,  iiiferior  vero  Galla  Placidia  dicta  est.  Verum 
prior  ante   completam  adolescentiain  annos  ocius  consuinmans  suos.  vocanto  Deo  defimcta  est ; 
unde  pro  communi  parentum  inore  eff"ectum  est  ut  superstes  Galla  ab  Augustis  tenorius  amaieliii-. 

2.  Teiupestate  eadeiu  ab  Augustis  hoituni  quomdam  antistes  oxpetiit.  Quo  ocius  ovanter([ue  ab 
Augustis  concesso,  manu  propria  pontifex  fundamenta  jaciens  prima,  ad  mcmoriam  brafi  mai-lyri^ 
Laurentii  designavit  ecclesiam ;  quam  post  etiam  adjutus  divinitus  felici  consunmialioiio  coitiplc- 
vit.  Porro  Galla,  audita  horti  concessione,  audito  etiam  quod  in  eodcin  jam  ad  conslniondam 
eeclesiam  jacta  ossent  fundamina,  ferre  Ipsa  verba  roforentis  vix  potuit ;  pro  eo  vidolicot  quod  ad 
eumdem  hortum  cum  collactaneis  atque  coEevis  suis  venire  crebrius  ibique  ludere,  spatiari,  oniiiia- 
que  quibus  educataruni  tenerius  puollarum  alliciuntur  nnimi  agere  consueveraf.  Undo  indignafa 
flammanlius  ad  locum  ipsamet  cum  lamulorum  voniens  multitudine,  coepta  ecclosia;  fundamenla 
nisa  est  demoliri.  Quare  mox  atrocissimo  tradita  da^moni,  vexari  ab  eodera  dirissime  co^pit ;  unde 
tam  Augustorum  quam  ipsius  quoquepopuli  Roinani  aniinos  mopror  invasit  gravissimus. 

3.  Delataquc  puoila  por  diversa  sanctorum  corpora,  a  nullo  meruit  sanari.  Audito  autom  ((uod 
in  msula  cui  Chio  vocabulum  est,  ad  beati  martyris  Isidori  corpus  diversa)  quotidic  ot  n.axime  in 
expulsionibus  diemonum  divinitus  exhiberenfur  virtutcs,  positam  in  basterna  puellam  per  Gampanije 

litlora 


EX   MSS. 
ET    IJIPB. 

a 


128  SANATIO  GALL^  ET  TRANSLATIO  S.  C^SARII  ROiMAM. 

Terracinam.  Cujus  urbis  bealissinius  Felis  ^?  epi-  pa(r:ayJJ-?,va'.  5ii  to  ajyvw;  evoyAer^GaL  On6  -loi:.  U 

scopus  eam  cum  omni  honore  suscipiens,  urbem  Tiveu^xaTOs  xal  XwoGufAECv  ■  6>w;  ouv  ev  Tvi  TroXei 

quideni  ingredi  non  pcrmi^~it:  sed  ejus  monitis  TrooeXOoOTr,;  Tf.  ^-ovo,u.a;o,u£v/i  Ts^i^^axiv/i,  -^i^Two? 

se  ad  beati  Gcesurii  niarlyris  ecclesiain  devertit.  -oAew;  o  |Aay.apLo;  <I>-:>/.;  r,y  i-j.7y.o-o:i,  o^  xal  p.£Ta 

Cumque  ante  venerabile  corpus  jaceret,  talem  7;acrf.?  ti|^-?i?  auTV-' 0TtEoi;a7o,  eCjaOerv  oe  aOT->iv  ef? 

beatissimus  episcopus  pro  ea  oralionem  fudit  t>,v  tioX-.v  oOz  e-ra^ev.  aX).a  Z'.k  jwv  i(Y=^''^'^  «•■^"otJ 

Axcens  :  Domiite  l)em  omnipotcns,  (jm  hanc  pvrl-  eii/wv  xal  vojfJ;aiwv  ^Ls  tov  Toa  ocyioy  i^apTjpo? 

/«?w  Hrtir/  jussisti  dans  spiritum  ritx,  qin  iinivev-  Kaicrapiou  vaov  avax)iv£crGai  TrpoaiTaiev.  h  tu  oOv 

sorum  es  vorpiifnr,  erf/om'  ju,sfHm  est  uf  spiriium  iVr.^Ta   toO    asfiaTfAWJ    )veL<{;avou    xeraOa-.    a-JTv.v, 

qmm  ei  t/are  dignafus  es  diaholi  potestas  pos^i-  T0'.a6T7.v  6  -Aaxap-^TaTo?  iT^limr.o^  £J/;r,v  :ipoT-;;ie 

deat?  Tuam  ergo,  Domine,  clementimn  suijplica-  T(ji  Oew  ).Eywv  Kupt,e  6  Oeo;  6  Ttavroxpaxwp,  6  Tau- 

mus,uf  cffm  priucipall  rcformex  spiritti  ef  prisfinx  ttjv  t->,v  xopv  v£vv-//Jf,vaj  y.sXsutra;  xai  ooJ;  «uTJj 

m/das  salitti,ut pcr  Inijus  marti/ris  intercessiouem  -KvsjtAa  ^Cw^,?,  6  TravTUV  wv  iT^iyvw^-f,?,  oy>i  a^-.ov 

sn/rrt^a,  metite  jam  pura  ecclesix  tus,  pro  qua  sativ  Tva  to  TivEJjAa  6  ooEJr.vau  atJTvj  £/.eXeuc-a?  ti  toj 

offhidit,  vofa  pcrsoJmt,  Tunc  omnes  qui  aderant  5  a^oXoj  Ho-M-j.  o-Jva7T£jr(i'  ^  tti  cr,  ojv,  x-jp^.e, 


respondcntes  :  Amen. 


ft  liujiis 

sancti 

intercfssione 

snnatur. 

EJiispareiiles 

*  cod.  lali 

h 

c 


jjL£-,'a).0T7,T'.  J7t:oxu7:tO[ji£V,  o-w;  ajr>,v  £i;  t6  apyaCov 
avaxa-.vi^,?  7:v£jp.a  xal  di  T>iv  TipOTEpav  ^t:'.- 
(r:s£'i'-i];  TWZViprav,  6t:w;  0'.a  twv  toj  jj.apTupo?  Ixs^Ltov 
Gz-Jiijfjuzvui  voi  XK'.  xaiJapcu  ajveLOOTL  £t;  ttiv  ixxAr,- 
crtav  aoj,  eC<;  -^v  r.jAapTev,  sJyas  sv  aJT/j  £xt£).s(T7). 
xal  TcavTs;  dTTExp-lOriTav  t6  "  A[i.TiV, 

4,   AoWOV  6  7;O0E!.0T,[J.£VO?     b.'fvi>TOLZ0<;    £7^1(7X07^0? 

Ev  xAajOij.(o  xai.  VTiTTE^^a-.i;  eajTov  exoeowxEV,  wa-T£  sv 


■nte,  quod  noctis  medio  t-/]  TpiT-/]  TijJLEpa  -V,  x.opT)  Oeo'j  xap'-^^  (.aaewi;  Eru^ev, 
fit  /',stola  indutus  et  vultu  TO!.a'JTT,v  O'.'  ajTr.i;  piapTjp^^av  e^r.yojjAevT,,  o-l  Ttji  [j.e- 
xisse  c ;  Peccaforum  iguls      aovjxTftjj  ^'^'f,ii  ay.o;  ^).0(ov  £7T£'javT,,  <j-:oA-r^y  evoeoj- 


E 


4.  Ergo  prsefato  sancto  episcopo  in  fletu  ac 
jejuniopersistente,  tertia  die  salvata  est,tale*  per 
se  testimonium  perhibente,  quod  noctis  medio 
sibi  vir  sanctus  apparueri! 

pulcherrimo,  sibique  dixii-- . ^  ___.,,,,.                  ,      ., 

non  alifer  nisi  jier  lacrifmarum  fontem  exstinyui-  jjlevo;,  ^v  Oscf  ).a[A7TpoTar/i,  xai  tpT.aLv  ajTTi'  T6  tijv 

fur.  Felicis  ergo  fietu  episcopi  scitote  essesalva-  aj^apTwAto-'    -ijp  oux   aXXto;  tt   ja->,  oia    r?,^    Ttiv 

tam.  Gumque  illum  quis  esset  inquireret,  Cti^sa-  Saxpjwv  tit.yti;  ffpewjTa'..  «I^iXuo;  cjv  toj  ayKj- 

rium  se  nominari  testatus  est :  Siatimque  ex  meo  txtou  ^t^ljxotiou  7iapaxaAo'JvTo;  tov  Oedv,  e;-7,),0£v 

eod.  a.Uo     ore  quasi  rolubrnni  ejiciens,alii'^  vero  qui  secum  aur>)  uyWi;.  iv  t(o    ojv  t6v  StytwTaTov  ET^ijxoTTOv 

erat  dedit,  et  aif  :  In  maris  profiindum  hunc  suh  £7:ep(0Tx/    aJTT,v  •  Il^i;   xal    7roio)    Tp6-(o    yeyova; 

omni  festinafione  demerge.  Et  faciens  signum  ori  Jy.v,;,   dTioxp^.OErTa  ti  xopT,  Ecpri'  KaL^ap^.ov  eauTov 

meo  et  aurilms,  statim  abscessit.  Ego  vero  ad  me  ovoj/a^e-.v  o'.£[^apT-jpaTo  6  ^a.^dc,  ^o\'  ejOeio;  ojv  iv. 

reversa ,  hsic  ipsa  nuntiavi  episcopo.   Qui  Jxfus  toj  ejxoj  TTojxa-ro;  d^-z^  o^'.v  £;T|V£yxe^/,  £T£po)  tw 

effectus,  sfafim  diluculo  sacrificium  Deo  offerens,  6'vt'.  p-et"  ajTo-j  oeowxev  zktm^'  Ev  t(o  tti;  OaXddxr,; 

sacra  mystcria  celebrarit.   Igitur  famam  salutis  P^Oco   j^eTa  jrda-r,  c77T0J07i  xaTa7:6vT'.i7ov  *  xal  7:oi'/r 

ejus  Romanae  urbi  fesUne  nuntiaverunt.  Quod  (ra;  (r-jpayroa  h  t(o  <^yo>^~'^  V-^'-'  ^^^-  ^'^  '^'•'^  w^'-~^ 

ubi augustorum  auribus  est  perlatum,  proti-  J^o'J,  d»av->i<;  dy£v£To.  'Ey(i)  ce  ef;  eauTTjv  ^TiavEX- 

nus  ad  urbem  Terracinam  cum  non  parvo  populo  Ooutra,  TauTa  ot£jir,vucra  Tcp  &yt(dTdTt|)  i-n:i<yx6r,(^, 

statim  properarunt.  Ad  quam  cum  pervenissent,  o^tt'.;  ojv  h  iTzi^j-Aor.o^  dxcjaa;  xal  i).ap6;  yEv6[j.Evo;, 

inveniunt  sanctum  episcopum  hostias  Deo  red-  euOew;  t(o  opOp(o  Outr^^av  t(J)  Oe(o  7:poo-£V£yxa;,  tcc 

dentem,  9e^=t 

[EX  CODICE  CASINENSI 139]  \{\.iora.Rdinsn\dim  destinantmemoratam.Ad  urbem  itaque  Cam- 
panise  Terracinam  puella  deveniens,  a  saneto  Felice,  qui  tunc  m'bi  eidem  in  antistitem  praeerat, 
decenter  suscepta,  ne  urbem  ingredi  quidem  ab  eodem  permissa  est.  Vcrum  eodcm  prEenionitore  et 
C  duce,  ad  sancti  levitae  martyrisque  Gfesarii  reliquiarum  divertit  memorlam.  Quo  cum  perventum  F 
esset,  hanc  pro  puella  orationem  fudit  ad  Dominum  :  Dominator  Domine,  qid  suavis  et  copiosus  in 
viisericordia  omnihus  invocanfihus  te  davidicis  rocihus  acclamaris,  quique  ejusdcm  attesiatione prophetai 
es prope  omnibus  invocantihus  te  in  veritate,  invocanfes  te  famulos  iuos,  Adonai,  Domine,  exaudire 
dignare,  meritisquehujns  felicissimi  martgris,  cujus  hic  exuvias  corporis  sacrosanctissimas  veneramm; 
omnia  hujus  anciVcC  fux  corporis  membra  mundissima  per  divinw  regenerationis  lavacruni  divinxque 
eucharistiam  commuuionis  effecta,  immundo  jiossessore  fugafo,  munditiai  pristinx  salutique  resfitue, 
quatenus  prmsumptionis  audacixque  puellaris  facinus  sancti  Uviix  tui  interveniu  a  te  indultum  clementi 
miserafione  cognoscens,  reddifa  sd)i,  jmreniibus,  patrix,  suis  parenfum  jjafrixque  vocihus  laudes  et 
aciiones  yratiarum  deVibet  nomini  tno.  Ef  hoc  prBstare,j}ater  misericordiarum,  jjefimus  in  ^iomine prx- 
memorati  Vnigemti  tui,  cum  quo  tihi  in  unitate  Sancii  Spiriius  individmtm  regnum  et  imperlum  sine 
fine  jjermanef  in  sccufa  seculorum.  Ad  cujus  finem  orationis,  pro  ritu  moris  ecclesiastici  omnes  qui 
aderant  responderunt :  Amen. 

4.  Persistcnte  autem  triduo  in  orationibus  praesule,  interventu  mar[tyr]is  puella  hoc  ordine  sanata 
est.  Noctis  siquidem  tertia;  medio,  ei  vir  vennstissimus  iacie,  stola  pro  levitarum  inore  coopertus, 
apparuit;  qui  puellam  in  haec  verba  convenit :  SciasDeum  Lelicisantisfitis  audisseprecem,  vidisse 
lacn/mas,  respjexisse  mentis  afflictionem;  undeper  eum  te  illico  restituendam  noveris  sanitaii.  Gumque 
hjec  loquentis  a  puella  nomen  exquireretur,  ei  Cfesario  inesse  nomen  ejusdem  responsione  cogno- 
vit.  Qui  confestim  quasi  colubrum  ore  extrahens  puellari,  viro  euni  qui  ibidem  secum  advenerat 
tradidit ;  hoc  ei  dans  in  preceptis,  quatenus  in  maris  profundum  citius  et  sub  omni  festinatione  demer- 
geret.  Quibus  factls  dictisve,  signo  dominicse  crucis  os  auresque  puellares  communiens,  nusquam 
prorsns  compamit.  Puella  vero  mox  rcversa  in  sese,  priesuli  serlatim  omnia  enarravit;  qui  de  ere- 
ptione  puellse  alacer  nimis  gratulansque  effectus,  lucescente  mox  die,  Deo  pro  redditionibus  gratiarum 
dominici  corporis  et  sanguinis  victimas  immolavit.  Quod  nimiruui  niiraculum  preesul  celerius  et  sub 
omni  ugilitate  turavit  Augusto  per  internuntium  delegare.  Quibus  auditis,  laitissiinus  imperator  effe- 

ctus 


DIES  PRIMA  NOVEMBRK. 


A  Osta  fiutmipta  UpoupY-f,tj£v.  -ap'  auTa  o-jv  tt.v  ^ti- 
(^■fiv  Tvi?  auTV)?  cruTYipia;  Tayiw?  ^jATivuffav  •  -fiTt? 
TO',?  Twv  auyouo-Twv  wa-i.v  axouTi.TOerara,  suQsto;  ev  r/i 
7i;6),£L  Tep^axiv/)  ou  |j.£t'  oXiyou  Xaou  7ipo7£YyLt^ei.v 
TrapeTxeua^ev  *  siq  tjv  TrapayeyovoTei;,  eupi^xouatv 
Tov  ayLWTaTov  iTrijxoTtov  Gu^iav  tw  Oe^j  Trpoaxouu 
^ovTa  xal  r>iv  auTWv  OuyaTspa  Trpo^rtpopav  Ti^j  xupiy 
Trpoa-ayou!7av.  toutwv  ouv  sxTeXeTfJevTUv,  tov  kyuo- 
TaTOv  e-i^rxoTTov  UTiep  ^x  TzepLTaou  iT!.[jiT,TavTo,  tw 
oe  [xaxapiw  KaiCTapu.i  Ttji  piapTupL  TioXXa  /apiTijLaTa 
^otopYirravTO. 

5.  "H5-/1  TOLvuv  ^v  Tw  -7io)«Xa  e-axoXouOeCv  Ta 
Tipoyeyev^if/eva  ppayew;  Ae;o|iev.  TOTe  ouv  OuaXev- 
TLv.oyo.;  6  auyouriTO?  f/£Ta  z},i,  Euooiiac;  zr^q  auf^pLOu 
auTCu  r>iV  aur>|V  |3aTT£pvav,  h  -J^  t>^v  OuyaTepa  aTOevr, 
(iTZTiyayov,  ^x  ypucroO  xaL  ^)i'j;avTLVOu  lxdT;.A7.aav, 
xaL  fxepri  Tiva  twv  5!y';wv  ).e','{;avwv  KaLuap-iou  xal 
"louXiavou  pa).dvT£<;  o  ts  '^jx^-.Xz-j^  xal  ■>,  twv 
'Pu(^atuv  TTOLjxvT.  ev  Tv]  auT/1  ^a^Tepva,  ofTLve? 
o;iO'j  (TuveAOdvTef;  f^eTa  Tr,<;  tou  fiacr-.Xeu?  OuyaTpo;, 
to{o'.;  -KOTLv  'J7r£C7Tpe^ov  •  xal  o'.a  twv  lepwv  wfAwv 
T71V  parrepvav  pacrTaEavTe?  fieTa  TrXeitrrojv  tpura- 
^f>L(7)v  xal  u.-jct,)v,  ^v  Tw  TwvTw^j^a-^wv  TraXaTLwxate- 
OevTO  ev  cr:;/vo7:pe-£(rT'iT(p  xaL  paTL).LxJi  xoujSou- 
xXi(|J  Sia  Tou  (^axapLOU  iraTia  AafjLatrou,  oo-TLi;  tou 
a'JTou  eu-xrf,pLou  xTT|Ttop  iZziyJiy^  •  iv  ot  aTsXeuTTiTa 
yapLfff^aTa  iv  tol?  xoCT[iT|[jLat7iv  ut:6  T(dv  auyouorwv 
iodO-^o-av  *  ev  u  TdTKo  7ioXXa  QaupiaTa  iTrLTeXouvxat 
£L<;  odcav  xai  z(<;  xauy_T,fxa  rJ^f;  exxXviaLai;. 


129 


om. 


dentGm,  et  suam  filiani  oblationom  ci  offcrent,  ,„ 
Quibus  celebratis,  Dui  antistitem  supia  modmn 
vcnei-ati  sunt ;  beato  autcm  GEesario  martyri  pUi- 
ruiia  dona  largiti  sunt. 


£X    M-is, 


5.  krgo  quia  multum  cst  ea  pcr  ordinem  pro-   ,^1..  rni,..„i 
sequi,  quae  gesta  sunt  breviter  eloquamur.  Tunc      plm-mm 
Valentinianus  Augustus  cum    Eudoxia  conjuge    ^- t^ii'^»''" 
eamdem  basternam  in  qua  filiam  tegram  dotulc-     ''^"^"'""'- 
rant  ex  auro  et  ebore  decoravit,  et  martyris 
GEesarli  atque  Juliani  presbyteri  reliquias  po- 
nens,  tam  ipse  quam  etiam  Romana  plcbs  quje 
simul    venerant.    propriis  pedibu.s   progrediens 
cum  filia,  ot  sacerdotum  Immeris  basternam  por- 
tantibus.  cum  innumeris  lumlnarlbus  et  laudibus 
intro  Romanum  palatium  collocavit,  in  optimo 
loco,  imperiali  cubiculo,  per  beatissimum  Dama- 
sum  papam,  qui  ojus  oratorii  dcdicalor  oxstitcrat.  ^ 
Ubi  infinita  dona  in  ornameutis  ab  Augustis  iilata 
sunt ;  qui  locus  usque  hodie  multa  miracula  prjB- 
stat,  ad  laudem  Domini  nostri  Jesu  Christi,  cui 
est  honor  et  gloria  in  secula  seculorum.  Araen. 


C 


[EX  CODICE  CASINENSI  139.J cins  gratesque  immensas  ex  cordis  intimis  referens  Greatori  cum 
mnumera  popuh  muititudme  Terracinam  arripuit  iter,  dieque  tertia,  cum  pra^sul  nondum  solemnia 
missarum  explesset,  cum  populi  quee  secum  convenerat  multitudine  basihcam  imperator  in-reditur 
Repertaque  tilia  saluti  pristmje  restituta  Deoque  devote  ac  venerabiliter  offerente  oblationom  in 
Icetitiam,  ut  dignum  erat,  et  laudes  Deo  ampliores  prorumpit.  Sanctusque  antistes  Folix  ab  oa  die  in 
maxinia  ab  Augustis  est  habitus  venorationo.  Contulitquc  cidem  ecclesi^  dona  imperator  innumora 
5.  Basternaque  ipsa  in  qua  puelia  languens  Terraeinani  delata  fuerat,  auro  et  ebore  mirifice 
ab  imperatore  jussa  est  decorari.  In  qua  nimirum  sacrosanctissim^  levitje  C^sarii  et  presbyteri 
Juliani  reliquiae  per  sacerdotum  humeros  Romam  usque  pervectse  sunt,  imperatore  cuui  populo 
accensis  luminaribus  in  hymnis  et  laudibus  prosequente.  Conditaque  sacrosancta  pignora  cum 
devotione  et  veneratione  debita  intra  Urbis  palatium,  in  cubiculo  augustali  per  manus  pontificis 
pamasi;  qui  ejusdem  basilicfe  rogatione  Augustorum  exstitit  dedicator.  Fiunt  autem  virtutes  multie 
in  loco  pausationis  corumdem  usque  in  hodiernum  diem,  accipiuntque  petentes  digne,  digneque 
quEerentes  inveniunt ;  aperiturque  digne  pulsantibus  ad  memoriam  sanctissimorum  martyrum  , 
inlerventionibus  eorumderu,  prEestante  Domino  nostro  Jesu  Christo,  qui  cum  Patre  et  Spiritu  San- 
cto  vivit  et  regnat  Deus  in  secula  seculorum.  Amen. 

ANNOTATA. 

a  De  hoc  Felice  ita  scrihif  Contafor,  Hid.  Terrac.  Jih.  V,  eap.  16,  in  iiota  :  Quid  aliud  prodigiosum 
aut  notatione  dignum  (priEtcr  ca  qux  hic  iiarranfur)  peregerJt  hic  sanctus  virFcIix,...  nobis  ignotum 

•^st Quin  immo  tria  antiphonaria  pervetusta,  ubi  sanctorum  Acta  continebantur,  mera  civiuiu 

incuria  perierunt. 

b  Vcfus  aiitiphonarinm,  in  ecclesia  Terracinensi  asservatum,  sequentibns  factum  celehrat  versiculis : 

Aujusti  proles  est  reddita  Galla  saiiUi, 
Propter  eam  Felix  dum  maityris  orat  ad  aram. 
Dant  Domino  laudes  una  curn  plebe  parentes. 
Nocte  soporatam  purgavil  d*mune  martyr, 

Ingentem  colubrimi  ejus  ab  ore  traliens. 

Ajmd  Coiitatorem,  Htst.  Terrac.  Ub.   V,  cap.  3.,  ^mg.  470,  ubi  agit  de  translationc  ct  iniracnlis 
saneti  Caesarii. 
c  Tesfinioniuin  pue/la:,  quale  legitur  in  textu  grsico,  tantisper  discrepat  a  textu  latino. 


Novembris  Ton/us  I. 


17 


LECTiO.NRS 


KX    MSS. 


130 


DE  S.  PRIMO  EPiSCOPO  ALEXANDRINO. 


D 


LECTIONES   DE    SS.    C^SARIO    ET   JULIANO  a. 


Lect.  I.  —  I  emporc  Claiidii  Ncronis  venit 
sanctus  CtEsarius  diaconus  ex  Africa  in  civitate 
GampaniEe,  quns  dicitur  Terracina.  Et  erat  in 
eadem  civitate  oecultus  usque  ad  diem  kalenda- 
rum  januariarum,  apud  quemdam  scrvum  Dei 
christianum,  cum  quo  orationibus  et  vigiliis  quo- 
tidie  Deo  vacabat.  Adveniente  autcm  supradicta 
die  kalendarum  Januarlarum,  factus  est  convcn- 
tus  civium  ad  templum  Apollinis,  et  adduxerunt 
juvencm  Lucianum  ut  sucrificaret,  et  in  sacrificio 
obtulerunt  porcam,  quani  juxta  morem  imniola- 
vULucianuspro  salute  civitatis  et  civium.  Peracto 
autem  de  more  sacrificio,  asccndit  Lucianus 
equum,  simul  cum  eo  prsecipitavit  se  ipsuni  et 
mortuus  est.  Videns  autem  hoc,beatus  Ctesarius 
coepit  clamare  dicens  :  Viri  sapienfes,  qttid  facitis 
scelus  siultum?  Numquid  Justnm  est  ut  pro  riia 
morti  tradaiis  homines  ?  0  quatn  stuHim  tit  morti 
B  tradatis  sanguinem  innocentem  ! 

Legt.ii.  —  Audicns  hoc  Firminuspontifex  jussit 
eum  teneri  et  recludi  in  custodia  publica.  Post 
dies  vero  octo  ejectus  est  beatus  Gsesarius  de 
custodia,  maceratus  et  tectus  de  capiUis  suis, 
quia  nudus  erat.  Tunc  adductus  est  in  medium 
forum.  Eadem  hora  facta  est  Uix  sieut  coruscus, 
et  texit  beatum  Cfesarium.  Videns  autem  hoc 
Leontius  consularis  misit  se  ad  pedes  beati  Gse- 
sarii  dicens  :  Percavl;  et  accepta  aqua,  beatus 
GEesarius  baptizavit  eum  in   nomine  Patris   et 


Filii  ct  Spiritus  Sancti.  In  ipsa  hora  veniens  qui- 
dam  presbyter,Julianus  nomine,tradiditei  corpus 
et  sanguinem  Domini  nostri  Jesu  Christi ;  et  cum 
fecisset  oratlonem  super  eum,  mox  completa 
orationc  Leontius  consularis  tradidit  spiritum 
Domino. 

Lect.  ni.  —  Post  hsKC  Luxurius  tenuit  Julianum 
presbyterum  ct  GjBsarium  diaconum,  et  dedit 
sententiam  ut  ambo  insaccum  missi  in  mare  pras- 
cipltarentur.  Eadem  vcro  die  quo  mersi  sunt,  in 
littoreeos  unda  cjecit.Ubietiam  jacebatLuxurius 
totus  turgidus,  a  serpente  percussus.  Jacens 
autum  totus  tumidus,  ante  quam  exspiraret  vidit 
oculis  suis  psallentes  ambo  et  gaudentes,  id  est 
Julianum  et  Ga^sarium,  et  cum  honore  dignissimo 
pcrgentesadccKlum.  Quos*  ipse  Luxurius  cernens 
clamabat :  Snccurrite  mihi  misc.ro,  sanctl  Dci, 
qiiia  plurimas  patior  angmtias;  et  hsec  dicens 
exspiravit.  Gorpora  autem  sanctorum  martyrum 
Juliani  et  Gsesarii  coUegit  quidam  scrvus  Dei  qui 
cuin  ipso  habitaverat,  et  sepelivit  nocte  juxta 
Terracinensem  civitatem,  sub  die  kalendarum 
novembrium  in  pace. 

ANNOTATUM. 

a  Has  teciiones  excerjysimus  ex  eodice  ms.  Ho- 
mano,  bibUotheca:  VaUicellana,  membraneo,  sec. 
XI et  XII,  folio;  Vitie  SS.,  tom.  XVI, pag.  73. 


DE  SANCTO  PRIMO  EPISCOPO 


C.V.  H. 


ALEXANDRI^  IN  .EGYPTO. 


ISEU.VTE 
SECULO 
SeCUNDO. 

S,  Primus, 


Alfxandri- 
nus  qui)iius, 


De  S.Primo  Galesinius  ad  hilendas  novembris : 
Alexandriis,  sancti  Primi  episcopi,  qui  ab  apo- 
stolis  successione  quartus,  ministerium  illius 
ecclesire  capessens,  cum  duodecim  annos  ei  prse- 
fuisset,  quievit  in  Domino.  In  quibusdam  marty- 
rologii  Hieromjmiani  auetariis  hoc  die  fit  meniio 
de  S.  Primo  episcopo,  cnlto  Augusfoduni  in  Gcdlia, 
quem  locum  utHiter  annotavit  Florentinius :  \{qc 
S.  Priini  episcopi  Augustodunensis  auctarium 
legitur  etiain  In  appendlce  ad  Adonem  et  apud 
Saussayum  in  supplemento  Gallicani  martyrologii 
kal.  novembris,  ex  Petro  Galesinio,  quem  laudat 
quod  S.Primum  episcopum  iEduensem  ex  tabulis 
Grajcorum  primus  restituerit.  At  Galesinius  hoc 
die  Alexandriae,  non  Augustoduni,  S.Primum  epi- 
scopum  recolit,  quartum  ab  apostolls  iUius  sedis 
successorem,  et  recte  ex  tabulis  Grfecorum,  ut  in 
notis  addidit,  potuit  Alexandrinum  episcopum 
indicarc,  difficlllime  vero  yEduensem,  inter  quos 
episcopos  Sammarthani  Primo  locum  non  assi- 
gnant. 

2.  Petrus  de  Nafalibus  in  lihro  xi,  caj).  6,  inier 
Alexandrinos  episcopos  sancfitatis  laurea  insigni- 
tos  S.  Primum  recenset  ordine  quintum,  quem  aUi 
quartum  vocant,  ufi  Eusebius  Hisf.  Eccl.  lib.  iv, 
cap.  1,  qui  ita  scrihtt :  Circa  duodecimum  annum 
Trajani  Gerdo  Alexandrinse  ecclesiae  episcopus, 
cujus  paulo  supra  mentionem  fecimus,  abiit  o 


vita,  quartusque  ab  apostolis  ministerium  ejus 
ecclesise  sortitus  est  Primus.  Patet  autem  quintum 
aut  quartum  loco  Primum  censeri  secundum  diver- 
sam  compufandi  rationem.  Qui  quintuni  dicit,ut 
Pefrus,  incipit  numerum  a  Marco;  qui  qvartuni, 
ut  Eusebius,  Marco  extra  numerum  relicto,  ah  ejus 
primo  successore  ordinem  dudt.  Primum  annos 
duodecim  Alexandrinai  ecclesiB przsedisse paiet  ex 
Ensehio,  Hist.  Eccl.  lih.  rv,  cap.  4,  uhi  scribit  : 
Anno  autem  Adriani  tertio  Alexander,  Romanfe 
urbis  cpiscopus,  fato  functus  est,  cum  decem  annos 
administrationis  expU'Sset;  cui  successit  Xystus. 
Eodem  circiter  tempore  mortuo  Primo,  anno  cpi- 
scopatus  sui  duodecimo,  Alexandrinae  eccIesiES 
sacerdotium  suscepit  Justus,  anno  circiter  121. 
Notanda  venit  aliqua  differentia  circa  annum 
Trajani  quo  Eusebius  in  Historia  Primum  ad 
AlexandriB  solium  pervenisse  scrihit,  nempe  duo- 
decimum,  quum  in  Chronico  suo  annnm  decimnm 
aut  utidecimum  indicare  videatur.  At  non  semcl 
ejusmodi  differentia  Historiam  inter  Eusehii  et 
Chronicon  occurrif,  quam  cui  adscribas  vix  dicere 
poteris,  Eusebio  an  Hierongmo  an  oscitanti  libra- 
rio.  Quare  cum  Valesio,  in  nota  ibidem,  potius 
sequimur  Eusehium  in  Historia  quant  post  Chro- 
nicorum  Hhros  scripsit,  quxque  ideo  erroris  minus 
suspecta  esse  debef. 

3.  De  cita  et  rebus  gestis  sanctihujus patriarclim 

Atexatidrini 


eiiaiii 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


B 


Aiigiistodum  Alexandrim  nihil  memorisB  proditum  invenimus. 
mGallia       QuxsUo  vero  movetur  utrnm  hic  Priinus  Augnsto- 
diino    an  Aiexandriai  episcopns    sit    tribnendus. 
Negari  nequit  in  quibusdam  cjwniplaribus  mardj- 
rolofjii    Hieronymiani  tcji  hoc  die  1    novembris 
S.  Prinium.sire  Priniinum ;  variat  enim  nomen. 
Perspicuitatis  gratia  variorum  aJiquot  cxempUi- 
rium    cmnitiaiioiics    adscribemus.    Bernense  :  In 
Galleis,  Agustiduno  Primini  episeopi.  Florentinii : 
Augustiduno  Galliie,  depositio  S.  Prlmi  epjseopi. 
^j;/yej7?(>>;se;Au8:ustidLmoPrJminiepiscopi.  Cor- 
heiense :  Augustoduno  Primi  episeopi.  Vcrum  est 
legi  in  appendice  Adonis  facta  ah  Heriberto  Ros- 
tveijdo :  *  Augustoduni  S.  Primi  episcopi ;  sed  ver- 
bisasferisco  nofatis;  (juod  dHigenter,  qnxso,  lector 
atiendat,  quo  quid  valeat  hsec  annunfiatio  in  Ado- 
nis  appendice  proheinteUigaf.  Anfeenim  RoHivey- 
dns  sequens  ad  lectorem   monitum  prxiniserat  : 
Habes  in  hac  appendice  quae  hactenus  Adonis 
martyrologio  fuere  Inserta,  cum  tamen  ab  aliena 
manu  sint.  Et  quidem  ea  qufe  asteriscis  notata 
sunt,  etiam  Jacobi  Mosandri  judicio,  qui  primus 
Adonem  edidit,  aliona  uli  Adone  judicata  sunt. 
Quorum  rationein  ita  ipse  ad  lectorem  reddit : 
"  Martyrologium  hoc  ex  quatuor  pervetustis  mss. 
codicibus  sibi  mutuo  coiTespondentlbus  manu 
propria  exaraviinus.  Verum  quartus,  a  monacho 
Ordinis  S.  Benedicti  conscriptus,  aliquot  sancto- 
rum  nomina  continebat  qui  in  ca?teris  tribus  non 
habebantiu-.   De  quibus    cum    dubitarenms   an 
essent  Adonis  vel  potius  per  dictmn  monachum 
ejus  martyrologlo  adjecta,  doctorum  virorum  usi 
consilio,  eosdem  sanctos  signo  *sic  pra^nolavinms 
ad  evitandum  onmem  errorem  ac  scrupulum.  „ 
Hactenus  Mosander.  Ego  vero  collatlone  trium 
codicummss.Mosandrlaniscodicibusvetustiorum, 
de  quibus  initio  Adonis  ad  lectorem  dixi,  multo 
plura  deprehendi  Adonis  non  esse.  Qusb  in  appcn- 
dicem  quoque  relull,  sine  asterisci  tamen  signo, 
ut  constet  quae    communi  nostro  Mosandrique 
consensu  ab  Adone  resecanda  sint,   quee  vero 
prifiterea  judiclo  trium  niss.  quos  dbd  codicum. 
Manifcstum  itaqueest,  sanctos  asterisco  in  appcn- 
dice  notatos   una   illius  Benedictini   auctoritate, 
negantihus  sex  codicibus  vetustissimis,  inniti,  adeo- 
que  a  puro  Adone  esse  aliena.  Quare  nec  Prlmus 
Augnsfoduni  episcopus  Adone  auctore  laudandus 
est. 

4.  Ad  qusesfioncni  hanr  dirimendam  aiifiquoncm 
martyrologornin  suhsidio  dcstitntns,  Iianc  securio- 
rem,  uti  opinor,  viam  ingrediar,  utprimo  qnidem 
AlexandrinopatriaiThx  Prlmo  .s»«/«  locnm  vin- 
dicem,  quipipe  qncm  veridica  historia  nemine  con- 
tradicente  agnoscai,  ac  Galesinius  et  Petrus  san- 
ctornm  honore  prxditnm  affirmcnf.  Deiiide  sta- 
tuendum  videtur  quemdam  exstifissc  ejusdem 
nominis  sanctum,  quem  j^duense^  olim  sacris 
cwlitum  honorihus  rolnerint,  hunc  vero  apud 
jEdnenses  olim  celebratuin  enindem  esi^e  cum 
S.  Primo  episcopo  Alexandrino.  Quod  uti  certis 
argumentis  vincere  neqneo,sictamen  rerum  perso- 
narumque  coiivenit  adjunctis  nt  opinio  prohari 
possit.  Antiqua  enim  yEdnensinm  ecclesia  inagis 
groica  erat  quum  latina;  unde  facilc  fieri  pofnit 
tanfum  virnm  qualis  fuit  Primus,  prinm  post 
Boinanam  sedem  ecclesia: prmpositnm,  apnd  Grx- 
cissantes  ^duos  heatorum  ccelituni  lionore  frui- 
tum  esse.  Non  sum  nescias  aliam  (juoque  viam 
iuiri  posse,  erroremque  snpponi  /ihrariornin,  qni 
etiain  inde  suadeatnr  qnod  niodo  Prinmtn,  inodo 
Priminum  in  i^ariis  exemplarihus  legimus,  atque 


G 


olim  ciiltii 

ecclesiastico 
lionoratns. 


131 

insuper  panlo  posf  nofissimnm  offcndinin^  epi 
scopi  nomen  Pinninii;  a»/  diain  noinen proprium 
eui  adjcctnum  primus  annectitur  excidisse,  ita  ut 
apud  jEduos  nullus  Primus  aynoscatnr.  NoUm 
tamen,  nulla,  uii  mihi  qnidcm  videtur,  causa 
cogentc,  hac  ria  insistere;  neque  rursus  duplicem 
hodu-agnoscere  sanctum  Primuin  nomine,  Alcxun- 
drinum  unum,  JEduensem  a/fennn,  mm  Fm-ariu 
quipo.^f  amiunfiafum  Alexandrinum,  JEduensem 
su/jjungif,  auctore  Adone  in  appendice. 

5.  Multo  vero  minus  consenm-im  Saussayo  in 
supp/emenfo  Marfyro/ogii  Ga/lirani,  quod  supra 
taxavit  Florenfinins,  cnjusque  hic  integrnm  fex- 
tum,  Saussai/atim  levitatishaud  duhinm  arqnmen- 
tnm,  suhjicio  :  Augustoduni  sanctl  Primi  c-piscopi 
iEduensis,  cujus   cum  memoria  apud  suos  dlu 
exciderit,  tamen  apud  Graecos  propagata.  Ita  vir 
divinus  orbem  universum  explorat^  sanctitatis 
celebritate  impleverut,  ad  nostros  usque  dies  pul- 
lulavit ;  ex  quorum  fastis  vendicata  in  lucem,  vo- 
lente  Deo.tandemaliquando  rediit,pia  operaPetri 
Galesinii  protonotarii  apostoiicae  sedis,  qul  vene- 
randum  sanctissimi  hujus   prfesuiis   nomen  ex 
Grfficorum  monumentis  repetitum  sacrasin  lalinre 
EccieslBe  tabulus,  quas  digno  numcre  dedicavit 
Gregorlo  XIII  pontifici  maximo,  retulit.  Ex  quibus 
novum  in  catuloguni  sanctorum,  sacris  auspiciis 
Urbani  VIII  pap;e  nunc  sedenlis  editum,  iioc  ipso 
die  transcriptum  est.  Hxr  Sausmyus,  quo  testante 
disciinus  ad  illum  nsqne  diem  ignotum  fnissesuum 
suis  yEduensibusPvimmnepiscopnm.  Quod  vero 
de  Galesinio  dicit,  rnjus  elogium  Primi  in  capite 
hujus  tractatns  recitavimns,  animi  levissimi,  si  non 
mendacissimi,  apertum  signnm  esf.  Non  enim  yF- 
duensi/ms,  sed  A/exandrinis  Prinunn  Galesinius 
assignavrrat.  De  Urbano    VIII  qnid  somniaverit, 
equidem  assequi  nonpossum.  Si  verba  sensnm  ha- 
henf,  intelligo  ntique  e  Galesinio  In  Mar/yroloyium 
Roinannm    Greyorii  XIU  Jnsm  editum  et  inde  in 
idem  martyrologium  ah  Urhano  VIII  recognitum, 
quod  anno  1630  e  typis  Vaticanls  prodiif,S.Pv'nm 
nomen  transiisse;  qux  oninia  falsa  sunt.  Hanc  in- 
terim  ex  mendaciorum  plaustro   (ita  enim,  teste 
Castellano,  GalUGallicannin  Maiiyrologium  vaca- 
hant),hanc,  inqnani,  unam  rrrifafis  yemmain  leqa- 
mus,  excidisse  ad  illum  usque  dlem  1637  jEduensi- 
hus  Primi  episcopi sui  memoriam.  Ex  qua  ignoran- 
tim  caligine,  mdlo  Inmine  vel  tennissimo  illnsfrata, 
satis    idonee   concluditur    Primum    JEduensihns 
nuinquam  prxsedisse  episcopnin. 

G.  Interiin  magnopere  scirc  velim  quihusnam  ex 
Grxcornm  fabulis  ipse  Ga/esinius  S.  Primi  nomen 
eruerif.  Me  enim  per  omnia  qiix  reperire  licuit 
Grsecornm  mensa,  synaxaria,  ca/endaria  quxren- 
fcm,  riri  noincn  perpctno  fngif.  Qnare  suspicari 
coyor  cx  nno  Eusehio  auf  Syncedo  hancGa/esinium 
ac  Petruni  de  Naiali/ms  Primi  notitiam  hausisse. 
Qux  suspicio  inorosum  /ectorem  in  idiam  foiiassis 
quxstionem  indncaf,  nnde  vide/icet  dePnmi  sancti- 
fate  constet  et  de  pu/dico  ejus  atque  ecclesiastico 
culfu.  Cui  eyo  rcspoiidere  inyenue  debeo  prxfer  ea 
qnx  ex  marfyrologiis  a  ine  recitata  sunt,  me  nnllum 
cn/tus  vestigium  aut  te.Hiimonium  invenisse.  Quod 
tamen  handquaqnam  impedire  de/ict  qnominus 
Primum  A/exandria:  episcopum  sanctifafis  g/oria 
snblimatnm  unusquisqne  rredat.  Fieri  enim  vix 
potuit  ut  priinis  istis  Ecclesiz  temporihns  secundiB 
totius  Ecclesix  catholidE  sedi  episcopns  prxsederit, 
qui  non  fnerit  insiyni  sanrfitafis  dono  prxclurus, 
maxiine  quando  nihd  in  eo  hisforia  notaverit. 


AUCTOIIK 

G.  V.  H. 


mn  taineit 
Aiigiistodii- 

nnmin 
rpisco/nis. 


iinlocuuifiitin 

/l(li/iv/oijiris 
',  ijrxfiH  iion 
meiiwratiir. 


m 


132 


1> 


DE  SANCTO  PUOFUTURO  EPISCOPO 


(J.  V.  H. 


PAPI^  IN  ITALIA. 


SKCUI.O 

SKCUNDO 

VKr,  QUAIITO. 

S.  Profulu- 

rum 

nuUa 

ealendaria, 

srd  (intjqusc 

litn/iiie 

cdebrant. 


etscriptoirs 

reei-iUiores 

Boboliiitis,' 


Beretla, 


Incertus  animilocimic ProMnro  inter prxtermis- 
sos  an  intor  sanctos  cuUu  publico  i)isiguifos^  con- 
veniat,  tandem  tcmn  saltem  cuHus  vestiyio  de- 
prehenso,  inter  Acta  Sanctorum  ejus  res  gestas 
examinandas  putavi.  Fateor  nihiJominus  totam 
viri  historiani  densis  ohvoJutam  esse  tenehris,  nec 
nndta  fortass/s  hoc  7Wstro  studio  luce  donandam. 
Nulla  martijroJogia,  calendaria  nulla  Profuturum 
Papiensem  inter  sanctos  commemorant ;  nec  festus 
ejus  dies  agifur,  nec  officium,  nec  commemoratio- 
nem  hahet  inter  sacras  preees.  I/yiicum  quod  repe- 
rire  potui  culfus  vestigium  sutit  Utania;,  quas  exi- 
stere  aut  exstitisse  dicunt  in  lihro  titaniarum  con- 
servato  in  archivis  cathedralis  Papiensis,secundum 
Bossi  apud  Josephum  Boholini,  in  opere  italico 
quod  inscriljiiur  Notitice  ad  historiam  patriam 
spcctantes;  qui  tomo  UI,p.ll>  (Papi^  1823-1838), 
Jocutus  dc  S.  Ohediano,  ita  dicit  :  In  notamar- 
ginali  Bossi  adjungit :  S.  Obedianus  invenitur  in 
litaniis  octavae  Parasceves. 
S.  Damiane, 
S.  Theodore, 

S.  Profuture,  }  ora  pro  nobis. 
S.  Litifrede, 
S.  Obediane, 
2.  Idem  Boholinus  in  tomo  I,p.  30,  nota  2,  scri- 
bit :  Ecclcsia  Papiensis  non  celebrat  officium  in 
memoriam  istius  episcopi  Profuturi ,  nec  sueces- 
soris    ejus    Obcdiani,  quamquam  ambo  sancti 
nomine  donantur  in  Chronico  Paratae.  Chronicon 
Parats,  uti  mihi  communicaoit  doctissimus  sacer- 
dos  Pajnensis  PreJini,  cujus  eximix  scientise  et 
egregix  caritati   pJeraque    deheo  accepta    referre 
qum  de  S.  Profuturo  hic  proferuntur,  JiheJJus  est 
manu  scriptus  bibJiothecs  universitatis  Papiensis. 
Pr^missa  nota,  sequatur  Bobolini  textus  :  Quartus 
episcopus  Papiensis  fuit  S.  Profuturus  (nota  2), 
cui  cum  Berettffi  catalogus  annos  quinque  sedis 
'  episcopalis    assignet,  cursum    terminaverit    an- 
no  397,  sepulturaique   traditus  in  ecclesia  SS. 
Nazai-ii  et  Celsi,  sive  S.  Inventii,  juxta  Ghronicon 
Parata)  (Gapsoni,  tom.  II,  §  47,  p.  78.)  His  addit 
notam  P'",  inqua  sequentia  :  Quo  loco  Gapsonus 
innititur    testimonio    Chronici    Rodobaldi  ;  sed 
advertendum  est  in  exemplari  Comi  nullo  modo 
innui  S.  Profuturi  corpus  in   dicta  S.  Inventii 
ecclesia  sepultum  fuisse.  lilifd  exemplar  Comi, 
de  quo  BohoJinus,  insertum  tomo  XXXV P^evum 
Ticinensium,  qux  est  colJectio  opusculorum  manu- 
scriptorum  facta  a  Syro   Comi ,  franscriptum  e 
registro  omnium  sanctorum  corporum  et  reJiquia- 
rum  confecto  a  Papiensi  episcopo  S.  Bodobaldo  II, 
anno  1226,  cujus  autographum  periit,  ad  seculum 
quartum  decimum  iniens  pertinet.  EccJesia  S.  In- 
ve7itii  7iunc  funditus   deJefa   est,   neque   constat 
S.  Profuturi   corpits,  qumn  ecclesia  destrueretur, 
fuisse  inventum. 

3.  Ja7n  videamus  quid  sit  cataJogus  Berettx, 
queiu  citavit  BoboJinus.  CataJogus  iste  a  canonico 
AJexio  Bereita  insertus  fuit  antiquo  registro  7na- 
7iuscripto  cathedralis  Papiensis,  cui  titulits  Ordi- 
nationes  el  alia  notabilia  capituli  cathedralis 
ab  anno   1461   ad    1G65.   Est    autem   cataiogus 


episcoporu7n  Papiensiu7n,  quem  ipse  Baretta  testa- 
tnr  desumpsisse  se  ex  vetere  libello.  Baretta  dietn 
ohiit  die  17  juJii  1591.  CataJogo  huic  muJtam 
auctoritatein  historici  adscribunt,  prsesertim  Cap~ 
sonus  et  BolioJinus,  ac  deficientihus  aJiis  certioribus 
unicum  resfat  motiumentum,  minore  errorum  nu- 
7nero  infectum,  uiide  Papiensium  prxsuJum  sijJla- 
bus  confici  possit.  In  eo  itaque  pritni  eptscopi  lioc 
ordine  notantur : 

S.  Syrus  fuit  episcopus  annos  .    56. 

S.  Pompejus 14. 

S.  Inventius 39. 

Profuturus 5. 

S.  Hobedianus 14.  . 

Hsc    7iobis    suppeditavit    doctissimus    Prelini  E 
sacerdos  Papiensis.  Animadrersione   dignum  est 
in  hoc  catalogo  Profuturum  absque  sancti  tituJo 
apparere. 

4.  Post  BohoJinu7n  aJium  historicu7n  Papiense^n     Capsoms, 

non  infimi  suhseJJH  audiamus,  cujus  jain  facfa 

est  7nentio  a  BohoJino,  Capsonutn  dico  Ordinis 

PrsEdicatorum,  qid  in  opere  suo  cui  tituius  Me- 

morie  istoriche  della  regia  citta  di  Pavia,  to7n.  II, 

p.  78:  S.  Profuturus  quartus  est  episcopus  Papien- 

sis  quem  Ughellius  recenset,  substitutum  Inventio 

circa  annum  139,  ad  meliorem  vitam  transmis- 

sum  die   1    novembris   anno    144.    Per  malum 

fatum  non  habenius  scriptorem  qui  ipsius  memi- 

nerit  Gualla  antiquiorem ;  hic  enim  illius  mentio- 

nem  facit  quasiin  transitu  (lib.  II,  cap.  6),  ubi  dicit 

ob  saevientem  in  fidcles  arianam  pcstem  haud 

potuisse  levari  Mediolani  vexillum  Ghiisti,  usque 

ad  Profuturum  Papise  antistitem,  ejusdem  sacra 

TESTE  msTOBiA.  Hiuc  cst  quod  mentio  arianismi 

ibi    facta    videri    cuipiam   posset    signum    se- 

culi    quarti.    VeiHimtamen  non  cst  bonie  nor- 

mee  multum  fidere  isti  Guallas,  neque  hoc  uno 

exemplo  probatur  ille   arianorum    nuncupatio- 

nem    tribuisse    idololatris...     Quoniodocumque  F 

alii    de     seculo    sentiant ,   cxstitisse    hominem 

asserit    documentum    omnium    quae    habemus 

sincerissimum  in  iis  quEe  episcopoiTim  nostrorum 

successionem  spectant,  vetus  quoddam  registrum 

sorte  prospera  conservatum  in  archivo  venera- 

bilis  capituii    nostrse   cathedralis.    Prasterquam 

quod  Gualla  meminit  de  sacra  ejusdem  historia 

sive  legenda,  nunc  perdita,  non  erat  cur  doctor 

Sonnani,  antiquitatum  ecclesiasticarum  Papien- 

siuni    peritissimus ,    Speltam  insimularet  creati 

cum  reliquis  episcopis  supposititiis  etiam  hujus 

Profuturi.  Hoc  solummodo  verum  est,  nuUam 

aliam  illius  superesse  memoriam,  ne  in  basilica 

quidem  Nazariana  sive  Inventiana,  ubi  Rodobaldi 

Ghronicon  eum  dicit  esse  sepultum  ;  et  procul 

dubio  in  errore  versatur  auctor  Flavise   Papiae, 

quando  more  suo  latinitate  incompta  scriptum 

reliquit  quod  ibi  (iti  basiiica  Nazariana  Profu- 

turus^^  "  solemni  funebri  choragio  conditus  anni- 

versariam  ecclesiasticam  obtinere  gaudet  com- 

memorationem  „.  Auctor  FJavias  Papia;  Sacrse 

est  P.  Romualdus  a  Sancta  Maria  (Ghisoni) ,Ordi- 

nis  Eremitarum  S.  Augustini,  cujus  integrutn  tex- 

tum  po.stea  daturi  sumus. 

5.  TextU7H 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


CmtlUi 


'  .s/c  ed. 


Uyhfm, 

Mdfronas, 

ile  (iasparis 


Homuahlns 

aS.  Maria 

in  Flavifp 

I*apis  Sacrae 


5.  Texlum  Jacobi  GuallB,  de  quo  Capsonus,  hic 
accipe   e   libro  cut  tifulus  HistoriEe  patrife,  sive 
Sanctuarii  Papioe  libri  scx,  iihro  II,  cap.  G :  Acce- 
donle  codern  sancto  pra^sulc  (Inmifioj  Mediolu- 
num  gratia  ordinandi  clara  clericos  ob  s^vientem 
in   fideles   arrianam  *   pestem ,  qute    prohibuit 
ibidem  usque  ad  Profutm-um  Papite  antislitem, 
EJOSDEM  SACBA   TEsTE  HisTORrA,  Ghristi  vesillum' 
erigere  et  pontificii  sedem    stal)ilire,  arriani  iji 
ipsius  urbis  ingressum  Inventium  invadiuit.  No- 
tandnm  est  Jacobnm  Guallam   anno  1505  diem 
olnisse  supremum,  ideoque  teneri  a  nolns    testem 
secuU  XV  cui  nota  erat  sacra  Profuturi  histo- 
vh\;qna!  rerba   nt  hene  animadveHit  Capsonus , 
sanctum  innaunt  rnjus  esset  hccc  lcrjcnda.  Ex  utro- 
que  auciore,  Bobolino  et  Capsono,  discimus  quid 
Ticinenses  moderni  de  suo   Profuturo  noverinf, 
ucque  quidquampraiterea  Ticinenscs  a  meper  litte- 
ras  interrotfati  indicare  piotuerunt.  Jam  scriptores 
xtaiispanlo  .wperioris  inspiciamus. 

(j.  VgheUins  in  Italiai  Sacra;  tomo  I,p.  1077 : 
S.  Profuturus  Juventio  suffectus  est  circa  annum 
■   139,sanctedecessitanno  114',diel.mcnsis  novem- 
bris,  sepultusque  cst  in  ecclesia  S.  Juventii.  Eum- 
dem  S.  Profuturum  Faustus  Antonius  Marronus 
iu  sno  rommcnfario  de  ecclesia  el  cpiscopis  Pa- 
piensibus,  ^j.  44,  in  UghelUana  serie  episcoporum 
Papiensium  enmidata  quarfo  loco  rccenset.  Joan- 
nes  Bapfista  de  Gasparis,  in  Sanctorum  Ticinen- 
sis  ecclesiie  episcoporum  breviario,  in  indicc,  ad 
finem  operis  :  Gatalogus  Cfeterorum  Ticinensis 
ecclesi*  episcoporum  sanetitate  fuigentiuni,  quo- 
rum    adhuc    eadeni   ccclesia  Ticinensis    eorum 
non  celebrat  officium  divinum,  de  quibus  memi- 
nerunt  Philippus  Ferrariensls  in  Catalogo  sancto- 
rum  Italht^Innocentius  ab  Ecclesia  in  Vita  sancti 
Syri,    Jncobus   Gualla  In  Sanctuario   Papiensi, 
Ughellius  Itaiire  Sacrte  tom.  I,  Gulielmus  Molanus 
in  opusc.  Modo  di  visitar  le  chiese  [di  Papia], 
Officia  propria  canonicorum  regularium  Lateran., 
Spelta  in   Vitis  episc.  Ticinenslum,  Stephanus 
Breventanus  In  Hlstoria  Papiensi,   Hieronimus 
Bossius  in  Dipthychis  epIscoporuniTicinens.  San- 
ctus  Profulurus,  eplsc.  IV,  1  nov.,  ab  anno  139 
ad  annum  144.  Corpus  in  S.  Inventli. 

7.  Perrenimns  ad  Flaviam  Paplam  Sacram,  au- 
ctore  E.  P.  Eomualdo  a  S.  Maria,  Ordinis  Eremi- 
tarum.  excalceatorum  S.  Angusfini,  cujus  obtter 
facfa  supra  fuif  mentio.  Ilic  auctor  omnium  copio- 
sissime  tractat  de  S.  Profuturo,  utpote  qui  rerum 
Papiensin  m  scienfissim  us,   a    doctisslmis    a  m  icis 
adjntusypene  omnia  coJlegcrif  qu!B  de  S.  Profuturo 
memorice  crant  prodifa.   Prsmisisse  Juvat    qu.-B 
liomualdus  in    moniiis    ad    lccforcm  prxmonnit 
jmg.  10 :  (Nnm.4)  Opus  ergo,  quod  Paplam  Sacram 
inscribimus,    quadripartinuu-.    In  prima   autem 
parte  habos  agiologium,  \n  quo  per  slnguios  nien- 
ses  nataiitia  occurrentia  sanctorum  Ticini  quie- 
scentium  sub  siio  quoque  (sic)  die  continentur,  ubi 
etecclesiielnqulbus  condunturenuntiantur,super 
quibus  prhno  annotationes  opporlunas  depromi- 
mus,  ac  subinde  superipsismetsanctis,Baroniani 
martyrologii  in  hoc  metliodum  secuti.  (Num.  5) 
In  secunda  parte  brcvem  habcs  uniuscujusque 
sancti  Iiisturiam    cum  authoribus  annotatis  ex 
quibus  e£e  decerptae  fuerunt;  sub  quamm  plurimis 
opportuno  accedunt  annolationes  quibus  occur- 
rcntia  clucidantur  dubla  ac  controversiiE.  Eas 
auternomni  studio  sinccriores  scribere  sategimus, 
nec  nisi  probatloribus,  iu  illis  conscribendis,  nlsi 
^iunus  auctoritatibus.  (Num.  OJ  In  tertia,  elen- 
chum  omnium  partialium  reliquiarum  sanctorum 


133 


quEe  ubique  ecclesiarum  civitalis  servuntur  cum 

nofs  super  illis  ecclesiis  de  quibus  actuin  h /a^io        ~ 

log.0  non  iuerat.  (Num.  7J  In  quarla.  hislorhun 

ommum  regum  Loiigobardorum,  ctr. 

8  Rom  uafdus  ifaqne  in  Ayiohgio,  pag.  m  :  Ka-    pnru-  ,„,,.,. 

lendis  novcmbns.  In  ecclesia  S.  Inventii  S    Pro- 

futun    Ticinensis    opiscopi,  qui    post    eumdem 

S.  Invontmm  m  cpiscopatus  ordine  eamdcm  quin- 

quonnio  roxit  ecclesiani.  In  nota  hxcaddif :  Pro- 

fiituri  episcopi.  De  eo  breviarium  episcoporum 

Iicinensmm    sauctorum  in   indico  ad  calccm  • 

Hieronymiis  Bossius  in  Dipthychis  et  Vitis  opp! 

Ticin.;  itcm  in  ms.  de  imperio  Romaiio  an    13')  ■ 

AntoniusMaria  Spelta.  Historia  epp.  Pap. :  et 

Pclragr;issa,  Laureolte  sacr;e;  Gulielmus  Molanus 

lib.  de  modovisitandi  ecclesias  Pap. 

9.  Idem  Romnaldns  in  parte  sccunda :  I  novem-     ft  seavuh 

bris.  De  S.  Profuturo  episcopo  Ticln.  in  S.  Inven- 

tn  (Ex  Hleron.  Boss.  in  Dlpth.  et  vit.  eplscop 

Ticin.  Item.ubi  de  imp.  Rom.  sub  anno  139    Et 

Petragrassa  Laurcol.  Sac.  etSpelta).  Profutmus, 

Ticuiensis  episcopus,  Ticini  ortum  habuit.  Post- 

quam  autem  apostolicis  clarus  signis  e  vivis  ex- 

cesserat  Inventius  primus,  divi  Syri  discipulus,  ^ 

anno  scilicet  contesimo  trigesiino  nono,  de  novo 

statim  eligendo  antistite  sedulo  agentes  clerus  et 

populus,  Profuturum,  exlmife  prohattequc  virliitis 

virum,  ad  pr;Esulare  muims  unanimi  voto  assum- 

psere,  qui  eamdem  sanctorum   preedecessorum 

suorum  prfEseferens  imitativam  conversationcni, 

grcgem  suurn  pari  instttucret  zelo,  pietate  et  san- 

ctltate,  et  quod  polllcebatur  in  nomine,  cunctis 

profuturusossct  inoporc.  Quartumitaquo  in  pa- 

storali  onore  post  Syruin,  Pompeiumetlnventium 

obtinens   locum,    meliora    eorumdem    gemulari 

usquequaque  charismata  satagebat,talem  segregi 

suo  exhihens  qualem  vovcrant  olcctores.  Exem- 

plari  qua  coruscabat  bonitate  eminontiquc  qua 

poliebat  doctrina,  potcns  in  opercet  sermone,  pa- 

storaleminlstei-ium  implere  impro^tci-misse  sata- 

gebat.  Aptissimo  divini  verbi  pabulo  commlssas 

sibi  ovos  saginarc  percupiens,creberrimos  illarum 

coetui  consuevorat  habere  sermones ;  quod  pra;di- 

catoris  munus  ad  usquc  vitie  terminum  toto  ho- 

mine    prosecutus  est.  Nec   tantum  suo,  sed    ot 

Mediolanensi  prodesse  gestiens  gregi,  stepe  Me- 

diolani  clain  clei'icos  ordinavit.prout  pr;edeccssor 

Inventius  non  semel  inibi  pi-a^slilerat.  Quatenus  F 

autem  vocis  su®  oraculis  efficax  accederet  confir- 

matio,  viva  itom  sanctorum  excmpla  populo  suo 

exhibuit,  quorum  nonnullorum  gosta  magno  spi- 

ritu  ab  eodem  identldem  perlegenda  litteris  com- 

mendavlt.  Multos  item  scripsit  sermonos  ot  homi- 

lias,  et  quamdiu  pontificali  in  sede    vixif,   vere 

cunctis  sicut  singulis  et  singulis  sicut  cunctis  mi- 

rabiliter  profulsse  visus  cst.  Novissime  vei-o  cum 

per  intcgruin  quinquemiium  In  ecclesia  sua  epi- 

scopum  ogisset,evivis  ereptus,  beatge  sibi  fructum 

acquisivit  jeternitatis,  anno  contesimo  quadrage- 

simo  quarto,  kalendls  novombris,  electo  sibi  in 

basilica  tunc  calhedrall  SS.  Nazarii  et  Celsi  juxta 

priEdocessorem  Inventium    tunuilo,  ubi  solemni 

fmicbri  choragio  conditus,  anniversariam  eccle- 

siasticam  obtinere  gaudot  commeinorationcni. 

10.  In  iertia  parte,  uhi  de  reliquiis  agif,  remittit    Qnutcmpoit 

P.  Romualdus  ad  Agiologium pro  eorj/orihus  inte-      /loruerii 
---■■■-  S.  l'ruruturus 


gris  ineccieiiiaS.Invenfiiquiescentihus,j)ag.'i.'}.Hsec 
igifur  sunt  omnia  qua;  de  S.  Profuturo  P.  liumual- 
dus  colleyit.  Fontes  uiule  hausit  fideliter  indicat ; 
sunt  autem  tmpressi  plerique  Hhri,  quorum  quos 
pertes  nos  hahemus  ocuHs  inspeximus,  reliquos  au- 
ctoris  fidei,  utique  sat  certs,  relinquimus.  Miror  cur 

hoc 


incerttiin. 


AtJCTOBE 
G.V.H. 


DE  SANGTO  BENIGNO  MARTYRE  DIVIONENSI. 


134 

hoc  loco  Jacohum  Guallam  non  citaverit,  quem 
fanmi  in  operi^  sui  subsidium  rocasse  tesiatnr  in 
monitis  ud  hdorem.  Hic  cnim  GaaUa,  nti  monen- 
tem  supra  Capsonum  aiidiiimus,  hyit  S.  Profutun 
sacrarn  historiam,  nunc  deperditam.  Quod  idarro 
magni  monwdi  fucrat,  quia  hoc  unico  vei-J)0  disci- 
mus  exstitisse  olim  S.  Profuturi  hyeudam  quavi 
vocant,  sive  sacrum  eloyium,  quale  de  sanctis  qui 


coJuntur  solct  conscrihi.  Pra^ter  hxc  qux  fideliter  D 
colUgimus,  nihil  omnino  de  S.  Profuturo  corradere 
valuimus,  De  xtate  sancti  episcopi,  ufrum  ad  secu- 
lum  secundum,  ad  annum  videUcet  144,  ejus  beata 
mors  sit  rcferenda,  an  ad  secuhim  quartnm  in  me- 
dias  arianorum  turbas  inciderit ,  deficientibus 
documentis  ulterioribns  inquirere  supersedemus. 


DE  SANCTO  BENIGiNO  MARTYRE 


DIVIONE  IN  GALLIA 


G.  V.  H. 


COMMEilVXAKIXJS    I>Xt^VIXJS. 


B 


SECULO 

SECUNDO 

VEL  TKRTIO. 

S.  Benigni 

}iomen 
aiitiqttHus 

celebre, 

»0"  ila  cei^ta 

eJHS  Afta. 


I.  De  Grcgorii  Turonensis  eirca  cultuin  S.  Benigni  testimonio, 
el  de  Actis  S.  Benigni  ad  Gregorium  Lingoncnscm  allatis. 


E 


Ex  Greyorio 

Turonensi 

ditciniHs 


agnum  est  ac  celeherrimum  Benigni  martyris 
nomen,  cujus  inchjta  fama  gloriw  per  univer- 
sam  fere  ktfini  oris  Ecclesiam  inde  a  remotissi- 
mis  seculis  .^parsa,  majori  in  dies  hice  resplendere 
pergit.  Cujus  utinam  tam  cerfa  esset  rei-um  gesta- 
rum  historia  quam  sancfifatis  acmarfijrii  coronu. 
Sancfissimi  marfgris  Acfa  fracfafurus  spinosum 
aggredior  negotium;  neque  ita  cxcutio  ut  non  vi- 
deam  me  apud  multos  offensurum,  muHnrumque 
fortassis.in  mc  Unguas  calamosquc  armaturum, 
si  pro  institufo  nostro  puram  veritatem  secutus, 
qum  vera  sunt  affirmare,  qux  incerta  sunt  sub  du- 
bio  relinquere,  qux  falsa  sunt  redarguere  audeam. 
Pleriqtie  enim  mortales  ita  animo  affecti  sunt  ut 
speciosa  praiferant  veris,  et  a  prxconceptis  opinio- 
nibiis  xgre  diveUi  se  sinant.  Ego  interim  Deo  veri- 
tatis  sinceris  servio  sfudiis,  nec  fas  pufo  pro  pietate 
menfiri.  Quare  reh'giosum  lecforem  moneo  ut  veUt 
rerum  argumcnfa  xquo  ponderare  animo,  neque 
anie  judicinm  ferre  quam   totam  disputafionem 
legendo  ahsoherif.  Sanx  rafionis  ac  sanx  criticx 
lexest,  non  majorem  auctoritatem  trihuere  rivuUs 
qiiam  fonfi ;  unde  seqnifur  posterioris  aifatis  scn- 
ptorihus  infactis  historicis  referendis  non  majorem 
inesse  auctoritatem  quam  fonti  inerat  unde  ma- 
narunt.  Fontem  ergo  historix  Bcnignianx  indage- 
mus,  ut  vera  agnoscere,  de  incertis  duhitare,  ac 
falsa  possimus  arguere. 

2.  Simarfi/rologium  quod  Hierouijmianum  aii- 
dif ,  ah  Uieronymo  non  sohim  nomcn  scd  etiam 
oriffinem  dnceret,  ad  Hierongnnm  et  per  eum  ad 
Eusebium  Benigni  hisforia  ascendercf.  Jn  fasfis 
enim  Hierongmianis  Bcnigni  martijris  nomen 
occurrit.  Verum  quum  sequioris  mtatis  fetus  sint 
isfi  fasti  (quod  Domino  Bougaud  non  itaplacef), 
Hierongmiana  auctorHatc  niti  uon  possumus.  Fa- 
tendum  igitur  omnimn  quorum  Ubri  supersunt  au- 
cforum  pn-imnm  esse  Gregoriim,  Turonensem  epi- 
scopum,  qui  Benigni  marfgris  memincrif.  Gregorii 
rerha  ponamus  integra,  prxmisso  ejusdem  monito, 
nhi  (1):  Primo  libello,  inquit,  inseruimus  aliqua 
de  miraculi.s  Domini  ac  sanetorum  apostolorum 
reliquorumque    martyrum   quie  hactenus  lalu- 


adinoiiitiim 


erunt,  quse  Deus  ad  corroborandam  fidelium  fi- 
dem  quotidie  dignatur  augere,  quia  valde  mole- 
stum  erat  ut  traderentur  oblivioni.  Co^/(;7o  itaqiie 
fine  quem  sanctus  ancior  sihi  prsestituerat,  verba 
ejus  fideUfer  exscrihimus  : 

3.  Benignus  (2)  autem  Dominici  nominis  testis,     orefiorinm 
apud  Divionense  castrum  martyrio  coronatus  est;  Lingonensem 
et  quia  in  magno  sarcophago  post  martyrium       visione 
conditus  fuit,  putabant  nostri  temporis  homines, 
et  prresertim  beatus  Gregorius  episeopus  (Lingo- 
nensis),  ibi  aliquem  positum  fuisse  gentilem.  Nam 
rustici  vota  inibi  dissolvebant,  et  quce  petebant 
velociter  impetrabant.  Ad  hoc  ergo  beati  sepul- 
crum  quidam,  <lum  exinde  muHa  beneficia  perci- 
peret,  cereuni  detuUt,  quo  accenso  domum  rediit. 
Puerulus  enim  parvulus  hsec  observans,  illo  ab- 
eunte  descendit  ad  tumulum  ut  ardentem  cereuni 
exstingucret  ot  auferret.  Quo  descendente,  ecce 
serpens  miree  magnitudinis  de  alia  parte  veniens 
cereum  circumcingit.  Puer  autem  timens,  sursum 
rediit  et  bis  aut  tertio  cereum  auferre  tentans, 
obsistente  angue  non  potuil.  Talia  et  his  similia 
beato  pontifici  nuntiata  nullo  modo  credebat,  sed 
niagis  ne  ibidem  adorarent  fortitor  testabatur. 
Tandem  aliquando  Dei  martyr  beato  se  confes- 
sori    revelat  et  dicit  :   Quid,  inquit,  agis,    non 
solum  quod  fu  desjncis,  veruni  etiam  honorantes  me 
spernis?  Ne  facias,  qttaiso,  sed  tegmen  super  me 
velocius  pr3ipara. 

4.  De  qua  ille  visione  concussus  beatum  sepul- 
crum  adit,  ibique  diutissime  pro  ignorantia  cum 
fletu  vcniam  deprccatur.  Et  quia  crypta  illa  qure 
ab  antiquis  iniiii  transvoluta  fuerat  diruta  erat, 
rursumeam  beatus  pontifex  rcEedificavit,  eleganti 
transvolvens    opere.    Sed    sanctum    sepulcruni, 
nescio  qua  causa  faciente,  foris  evenit.  Quod  illc 
intus  transferre  cupiens,  convocavit  ad  hoc  opus 
et  obsequium  abbates  atque  alios  rehgiosos  viros; 
in  quo  convcntu  grandc  miraculum  beatus  mar- 
tyr  et  populis  et  suo  praestitit  confessori.  Erat 
quippc  validum,  ut  supra  diximus,  illud  sarco- 
phagum,  ut  tale  in  isto  tempore  nec  tria  paria 
boum  trahere  possint.  Gumque  diutissime  mora- 


S.  Benigni 

cryptam 

restauriisse 

et  rvliqniu^ 
transiidi^^^i 


(l)Z>P97onflWmoni»i,piivfal.,P.L..tom.LXXI,p.S29.       -l^J /)ei/(oWfl  ;HaW.yn(».,lib.  I,  cap.  51 ;  P.  L.,  ibid.,p.752. 

rentur, 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A 


(ic  postea, 

jiitssionis 

HdtlCti 

historiti 

nceipta, 

btiniUcam 

Stlificaxite 


B 


ubi 

mimtiones 

multte 

impelrntie 
simt. 


-//ac  wnnia 
eonligerutit 

sfctilo  V 

e^eunte  et  in 

(tecursn 

tn:ciili  VJ. 


rentur,  ncc  inveniicnt  qualiter  ipsnm  intus  inCer- 
rent,  sanctus  Gregorius,  illuniinalis  coreis,  cum 
grandi  psalientio  apprehensum  a  capite  martyris 
sarcophagum  ut  duo  presbyteri  ad  pedes,  moven- 
tes  illud  in  cryptam  habilissime  dctulermit,  et  ubi 
ipsis  fuit  placitum  composuernnt ;  quod  non  mi- 
ninmm  populis  spectaculnm  fuit. 

5.  Post  paucos  autem  annos  ab  euntibus  in 
Italiam  passionis  ejus  historiam  ailatam  beatus 
confessor  accepit.  Sed  ct  deinceps  sanctus  martyr 
multis  se  virtutibus  manifestavit  in  populis.  Noc 
moratus  super  cryptam  illani  basillcam  magnum 
jussit  o^dificari.In  proximoautcm  est  aliabasillca, 
in  qua  Paschasia  qucedam  religiosa  veneratur! 
Nam  visum  est  eo  temporeslructoribus  quamdam 
anum  egressam   fuisse  ab   ipsa   basilica,  nigra 
veste,  cigneo  capite  vultuque  decoro,  quse  ^sic 
affata  est  structores :  Eia,  dilectissim},  pcrficife 
opus  buHum;  devcntur  macliina:  qiiibus  erigitur 
hsc  structura,  et  meriio  acceleratur  qux  tahm  hahet 
exsecutorem..  Nam,  si  permittrretur  ut  restrormn 
ocuJorum   acics  confcmp/aretur,    nempe    videretis 
vobis  operantihus  sanctum  prxire  Benigmm.  HiEC 
effata,basilicam  de  qna  egressa  fuerat  ingrediens, 
nulli  ultra  comparuit.  Autumabant  enim  illius 
temporis  homines  beatam  ibi  apparuisse  Pascha- 
siani. 

6.  Super  lapidem  vero  illum  in  quo  cum  plum- 
bo  remisso  pedes  ejus  confixi  fuerunt,  factis  lo- 
culis,  vinum  aut  siceram  mulli  infundunt ;  unde 
si  aut  oculi  hppitudinegravati,  aut  qux*libet  vul- 
nera  fuerint  peruncta,  protinus  fugata  infirmitate 
sanantur;  quod  ego  evidenter  expertus  sum.  Nam 
cum  mihi  nimia  hppitudine  oculi  gravarentur,  ex 
hoc  sacrato  unguine  tactus,  dolore  protinus  carui. 
Cum  autem  ad  Arvernam  regionem  lues  illa  in- 
guinaria    perveniret,  quje   sancti  Galli  episcopi 
oratione  depulsa  est,  et  in  subita  contemplalione 
parietes  domorum  atque  ecclesiarum  slgnarentur 
atque  caraxarentur,  matri  mo:B  apparuit  in  visu 
noctis  quasi  vinum,  quod  in  apothecis  nostris  ha- 
bebatur,  sanguis  esset  effectus.  Gui  iamentanti  ac 
dicenti:    Vs  mihi,  quta  sipiata  est  jjfagx  domus 
mea,  ait  ei  vir  quidam  :  Nosti,  inquit,  quod  post 
pridie,  qu-od  erit  in  kalendis  novcmbrts,  passio  Be- 
nigiii  marttjris  celcin-abitur  ?  —  Novi,  ait.  —  Vade, 
inquit,  et  vigila  totam  noctem  in  honore,  et  revoca 
missas,  et  liberaheris  a  plcuja.  Expergefacta  autem 
a  somno,  implevit   qua^  sl])i  fuerant  imperata, 
signatisque  vicinorum  domibus  domus  nostra  in- 
violata  permansit. 

7.  Quam  dignus  sit  Gref/orius  Turonensis  cui 
in  rebns  Bcnijnianis  fides  habeatur,  inde  maxime 
imtet  quod  rerum,  locorum  actemporum  maxime 
gnarus  domesticam  ferme  texit  historiam.  Ip.mis 
autem  S.  Grcgorii  Lingonensis  episcopi ,  cui 
S.  Benignum  apparuisse  dicit,  ipse  Turonensis 
pronepos  erat.  S.  Gregorius  Lingonensis,  excomiie 
Augustodunensi  episcopus,  obiit  anno  .'}13,  episco- 
patus  sui  anno  33,  nonagenarius  senex.  Benlgni 
revelatio,  quam  Turonensis  antistes  narrat,finienie 
seculo  Vaut  VI  ineunie  afciderit  nccesse  est;refi- 
qua  facta  qax  cum  de  se  tum  de  7naire  sua  nar- 
^<^vit,anfefinem  secuU  VI  contigerunt ;  ipse  enim 
ohiit  anno  595.  Sedulo  notandum  est  S.  Gretjorio 
-^ '<ronensi  projiositum  fuisse  ea  perscribcre  qun' 
scripta  adhuc  non  erant,  non  vero  qux  scripta  in- 
venerat  retractare.   lia   enim    clare  etoquHur  in 


135 


proa-m,o  tid  libros  de  Miraculi..  sanctorum:  AWana 

'nqud,de  sanctorum  miraculis,  qu^MmctomHla- 

tuerant  pandere  desldera.is,  etc.  Et  in  iiirode 

i-riona  confessorum,  qucm  omnium  ultimum  reco- 

ginirif  capite  45 :  Licet  jam  dixcrinu.s  in  prologo 

hbn  hujusut  ea  tantum  scribcrcmus  qu;o  Dcus 

post  obitum  sanctorum  suorum  eis  obtinentibus 

est  operari  dignatus,  tamen  non  puto  absurdum 

duci  si  de  illorum  vita  memorenms  aliqua  de 

qmbus   nulia  cognovinms   esse  conscripta    {[) 

Quare,  ue  ex  Grcgorii  silentio  pra^Judicium  ntr.c} 

videatur  contra  sanctorum  gesta  tpta:  ip.,e,  tpium  de 

usdem  santiis  agit,  non   refcrt,    cum   Ruinartio 

pnemonemus  Gregtmum  non  scripsisse  de  .^anrto- 

rum  gestis  quai  aliunde  nota  erant,  aut  qutjrum 

ritie  hahebtmfur  {%  Nihif  crgo  concfudendum  ex 

sdentio  Gregorii  contra  S.  Bcnigni  Acta. 

8.  Jam  vero  consideranditm  est  quo  sfaiu  Be:ii- 
gni  historia  fucrif  tempt,re  Grcgorii  Liw,oncnsis. 
Ccrfum  imprimis  esf    nulfa  Gregorio  S.  Cunigni 
Acta  fuisse  nota   quum  novam  sepidcro  crgpUtm 
eleganti  opere  convofvens  glorittsi  marfi/ris  cnftum 
insiauraref.  Neque  cerfo  consfat  ipsum  Benignun, 
sancioepiscopo  notmn  fuisse ;  cultum  ufiqua^ancto 
mariyri  in  sepulero  latenti  nequc  ipse  cxhifitijut, 
nequeuf  ah  aliis  fieref  permiftef>af.   Vencrabantur 
rusfici  locorum  accolm  sepulcrum,  et  qui  requiesce- 
bat  in  ilio  in  cmiis  se  vivere  multis  f>cucficiis  pro- 
bahat.  Utrum  vero  rmticis  Benigni  uomen  et  j)as.sio 
nota  tunc  fuerit,  nuffo  argumento  prohatur.  Ipse 
se  sanctus  Gregorio  revelavif,  ediiumque  mn.r  mi- 
raculum  revelaiionis  vcrifatem  ctmfirmavif.  Turo- 
nensis  narratio  accurate  inspecta  insinuat  miht 
Benigni  passionem  non  antea  innotuisse  Grcqm-io 
quam  eam  ab  euniibus  in  Italiam  accepit.  Eicnim 
si  viva  in  popufo  fradifio  pafrum  S.  Benigniyws- 
sionem  reiulissei,  pairuta  ad  tumufum  prodit/ia 
eam  merito  confirmasse  dicenda  .wnt,  nequc  safis 
inicffigiiur  sanciissimi prsesulis  cauii.mma  exspe- 
ciatio,    cujuscumque    rumoris  incrcdufa.   Omnia 
rerum  adjuncta  videntur  potius  designare  cufium 
arnsiicis  ignoio  sancto  deiaium,  dignumque  quem 
Gregorius  repeffcret  donec  mcliora  cwfiius  edocere- 
tur.  Quo  facio,  fuigentibus  apud  sacrum  fumuium 
signis,  post  paucos  annos  ab  euntibus  in  Italiam 
passionis  ejus  historiam  bcatus  confcssor  acce- 
pit.  Ilac  prlma  vice  Benigni  Acta  in  hisforiam  in- 
iroducuniur;  h^c  Tnronensis  vcrlxi    liinigninnx  ^ 
historim  universx,  tqux  ex  scriptis  AcUs  dudtur, 
hasis  sunt  ac  fundamentum.  Moneo  ergo  lectorem 
uf    iferum  iierumque  legere  dignetnr.    Vix   enim 
credi  potesf  quantas  tenebras  hoic  verfta  limpidis- 
sima  muUorum  ocuUs  oggc^serint :  Paissionem  Be- 
nigni  ab  euntibus  in  rrALUM  acccpit.  Nihdpotc.it 
simpficius    dici ;    nec  jjossuni    in  aUenum,  multo 
minus  in  contrarium  sensum  torqueri.  Nihil  ergo 
mirandum  posf  ptura  secufa,  quum  aucfor  chronici 
Benigniani  ea  referret,  usus  circumfocufionc  so- 
/fm/i/,/7f/.srn>sm7;...  utcambeatuspontifexacci- 
pcre  meroretur  a  quibusdam  rellgiosi.s  qui  versus 
Italiam  dirigebant  intoutionem  profcctionis  {3}. 

9.  Ai  siui)cmlo  crrore  fadum  est  ut  rccentiores 
contrarium  sensum  G)-egorii  verbis  suh.it ituo-ent, 
leqerentque  non  ab  euntibus  in  itaijam.  sed  a  re- 
DEUNTIBUS  EX  ITALIA.  Qucm  errorcm  primus,  quan- 
fum  as.icqui poiui,  commisit  Tiffemonfiiis  (4) ;  post 
TiJlemonfium  aUi,quosinter  Chiffietus  S.J.,  in  capite 
apographi  Ac.to)-umS.  Benigni  Eo  tempore  Aure- 


AUCTORB 
(i.  V.  H. 


Grefforio 
Liingoiifnsi 

primnin 
allata  xunt 
S.  Heiii^mi 

Acta  iili 
ciintibus  in 

Ualiiiin, 


non  a 

redeuittilutH 

tx  Italin,  itt 

anstruerunt 

nonnitlli  ; 


(1)  P.  L.,  lom.  LXXI.  p.  862.  —  {t)  P.  L..  tom.  cit..p.  61.  —      d.  fhisloire  ecefrsiastiqne.  tom.  III.  Noles  sur  S.  B^nigne. 
(3)  Vide  infra,  pnst  Acta.  —  (4)  Mhiwires  pour  servir      not.  1. 

lianus, 


DE  SANGTO  BENIGNO  MARTYRE  DIVIONENSI. 


AUCTOM 

U.  V.  H. 


quon  sectitus 

R.  D.  BoH- 

gaud, 

nomiulla  alia 


B 


o  se  couficta 
adjunxit. 


Passioitis 

S.  Benigiii 

aucloritas 

inceHa; 


13G 

lianus,  quem  nd  prBdecessores  nostros  misit,  ac 
tandem  Brimlictus  XIV  in  ceJeherritno  opcre  de 
Beat/ficafione  ac  canonisatione  sanctorum,  iih.  I, 
cap.  4.  Quem  Benedicti  locmn  legisse  videtur  eir 
clarissiinus  Bouf/aud  pre.^hi/ter,  qui  reccnslihrum 
conscripsit  t/allicc  de  (jesti.^  et  cuUu  S.  B(.'nigni  (!)■ 
liic  auctor'aregorii  verba  non  solum  fransversuni 
torsit  in  sensHni,sed  tot  insuper  auxitcommentis 
nt  Jegendo  vij' oculis  crcdas,  ita  umnia  cx  cerchro 
suofingit,compmut,  exornat,  fictamque  narrafio- 
nempro  vera  ohtrHdifhistoria,tanitamque  veritatis 
speciem  prxtvndii  ut  vrcderes  ipsuni  rchns  gestis  in- 
terfuissc  aique  Lingonensi  cpiscopo  fuiase  a  Htteris 
aecretis.  Non  siue  animi  mei  nifcrore  istas  fraudes 
uperiam,  ut  suus  vrrifaii  sit  Jociis,  uc  dovti  viri 
Roqet  de  BeiJoguet  opus  (2)  vindicetur,  quem 
non  crat  cur  tam  maJc  muJclaret  verJns  Bougaud. 
10.  .SV(/  tcnipus  est  Bugaidiaua  inventa  cum 
veridica  historia  componendi.  Didt  iiaquc  Boii- 
gaud  (3) :  Grogorius  Tui-onensis  nos  docol  S.  Gre- 
goriuin,  Lingonum  cpiscopuni,  suuni  avuncu- 
luni,  quuni  super  S.  Bonigni  tuniuliun  ecclesiani 
*diricare  in  animo  habcret,  Judicasse  moranduui 
sibi  esse,  donoc  aulhcntica  sancti  niartyris  Acta 
Ronia  ex  urbc  accepisset ;  eaque  Acta  paucis  post 
aimis  revera  illi  fuisse  alUda  per  peregrinos  ex 
Jtaliti  reduces.  Citatquc  Gregorii  JocHm  sujira  a 
7iohis  transeripfum  (4).  AddifqH.e  ha-c  Acfa  secido 
VI  non  rcperta  fuisse,  ccclc^iisper  GaJHas  vasta- 
tis ,  fuisse  rcperta  in  archivo  liomanm  eccJesix 
marti/rnm  Actitt  conservandis  a  pnntificiJms  con- 
stituto.  Paulo  inferius  (5)  repctit  Acta  S.  Benigni 
authentica  ex  nrhe  lioma  fuisse  aJlata  secuio  VI 
ineunte.  Deindc  (G)  nnrrat  S.  Gregoriinn  Lingo- 
ncnsem  Divionem  venisse  non  alia  causa  motHm, 
sed  dcvotione  tenera  erga  Burgundim  apostoJum. 
PaHlo  jjotit  (7)  cur  diihius  hsercret  S.  Gregnrius 
inter  alia  hanc  causam  affcrt  quod  certo  non  con~ 
staret  traditionem  existentem  de  Benigno  ad  mar- 
tyrii  tfmpora  ascende?-e.  Quis  non  crcdat,  uhi  hxc 
ab  honorato  viro  affirmala  Jegeritjiaherc  anctorem 
indubix  verifatis  fontem  nnde  usserfa  deducat 
veraqiie  prohet  ?  At  nihil  est,  omnia  fingit  Bou- 
gaud. 

11.  Praiterea{S)  :  S.  Gregorius^Higw/i,  frustra 
per  vastata  BurgundiEo  ecclesiaruni  archiva  S. 
Benigni  Acta  inquisivit.Quai  cuni  inventurum  se 
1  posse  desperaret,  quaerenda  mandavit  peregrinis 
in  Italiam  euntibus,  qui  viderent  utrum  haec  Acta 
Romoe  conservata  luissent.  A7  mox  {^):  Passio,//i- 
5UiY,S.  Benigni,ut  multie  alice,  missafuerat  Romara 
inde  a  primis  seculis.  Cogita  quanta  lajtitia  sancti 
episcopi  fuerit,  quuiu  pretiosi  textus  authenticum 
exemplar  manu  teneret.  Sine  dubio  sacrce  litur- 
giit  inseruit,  jussilque  htec  Acla  pubUce  ex  am- 
bone  recitari.  Quau-o  iterum,  qui  iisec  legct,  qiiis 
non  cogitet  omnia  et  singula  ex  idoneo  referri  aii- 
cinre,  ex  indubio  fonte  dcrivari  ?  Verum  cnimvero 
a  Bugaldo  invcnta  sunf,  nulJo  auetorc,  nuJlo  fun- 
dajnento,  nuJio  fonte,  prxter  ipsius  ingenium. 

12.  Missis  ergo  Bngaldi  fruHdihus,  ad  veridi- 
cam  historiani  redeamus.Tiironensis  verha  iteriim 
refero:  Post  paucos  annos  ab  euntibus  in  ItaUam 
passionis  ejus  ('Benigni  videlicetj  historiam  beatus 
confessor  accepit.  Prima  hic  occurrit  quxstio, 
quamnam  jjassionis  Beuignianx  hisforiam  S,  Gre- 
gorius  Lingonum  ejnsropus  aeceperit.  Uesponsum 
omnimoda  certitudinefuJtum  dari  nequit.  Sunt  qiii 


pi-ohafa 

flrnioiistrn- 
im: 


putent  iJJam  esse  qnam  jniucis  mutatis  Surius  edi-  D 
dit,  quamque  nos  non  mututum  et  integram  daturi 
sumus  cx  codicihus  mss.  Putat  Bougaudeam  fuisse 
qiix  legitHrapiid  Vincentium  BeJIovarfnsnn  {{0). 
Quxcinnque  fucrit  Passio,jure  ac  merito  quxritur: 
Qu/s  Passionishujus  auctor  est  ?  Nescitur.  Qui  fu- 
erunt percgriu/  euntcs in  Ifaliani? NesciniHs.  Quan- 
tai  auctoritatis  virt  ?  Nescinius.  Cujitmam  viri, 
cujusnam  eccJesioi  nominePassionem  allatam  com- 
mcndahanf  ?  Ncseimus.  Quid  igitur  de  aJIata  Pas- 
sione  seniiendum?  Kam  esse  aporrgphani  :  judi- 
cium  diirum,  sed  necessarium. 

13.  Non  sinc  specie  ohjicere  mihi  potcsf  aiiqiiis  neque 
oniniuni  auctoritutuni  Joco  soJuni  csse  Grcgoriuni  G>-e;on<) 
Lingonensem,  sanctitate,  miraoulorum  dono,  scien-  ^'";^^^"""*' 
fia,  prude/dia,  reruin  achominHm  ush  prohatis.^i- 
nium  virum;  qui  qnum  Arfa  S.  Beuv^niproJjaverit, 
satis  constare  de  Passionis  aiithentia.  Quscram  ego 
unde  prohitri possit  aJJatam  ah  euntihHS  in  Italiam 
Benigni  Passionem  Jiidicio  sanvtissimi  cpiscopi 
approixifani  fuisse.  Nimirum  fiullo  signo  Grego- 
rins  Tui-oncnsis  id  innuif ;  nuIJo  usu  Jilurg/co, 
nuiio  ceclesiasiico  documento  prohatur.  Et  quo- 
modo,  inquient,  .«'  episcopus  non  approbavit,  hxc 
Pussio  in  eccicsia  /sfa  con.-^ervata  est  ?  Quasi  vero 
nihil  intersit,  documentuin  aiiqnod,  aut  reruni 
gestarum  relafio  ecclesix  auctoritate  et  cpiscopi 
sigilJo  niHniaiHr,  an  simpJic/icr  legenda  fideJihus 
concedutur.  Hoc  fuctum  esse  credo,  non  ilJud. 
Immo  qiium  prudenilssimus  fitcrit  vir  et  cautissi- 
mvs,  vcro  slmile  est  nidJam  ignoioruni  honiiuuni 
fortuito  dorumento  aiicforitufis  puJiJicx  pondus 
addidis!<c. 


II.  De  Actoruni  qiue  supersunt 
spccie,  ?etatc  ac  fidc. 


E 


N 


emo  tamen  ex /is  qux  hucusquc  disputavi/nus  inAcih 
conciudat,  in  Acfis  Benigni  quai  hahemus  omnia  apocnjpliis 
essc  falsa  quia  ipsa  Acta  reputanda  sunt  "fJIJ'J^"^'l 
apocrgpha.  Possunt  cniin  apocrijpha  scripta  veri- 
tatis  partes  majores  vel  niinores  rctinere,  quihus  in 
eruendis  maxima  pars  lahoris  nostri  consistere 
soiet.  Sunt  enim  hcu!  nimis  rara  aniiquorum  mar- 
tyruniActa  aiitJientica  et  sincera.  Pierumque  etiam 
evenire  solet  ut  quo  falsa  a  veris  distinguas  md- 
iuni  suppefat  i)isirunientum,aut  ita  perpetuo  tractu 
scorlx  ai-genfo  adltaircant  ut  /nfinitis  curis  vix 
pauculos  puri  metalli  ramos  separare  liceat.  Acce- 
dunt  angustix  animi,  quiims  reiigiosa  mens  Deo 
sanctisque  devota premi  soiet,  qtHtndo  in  sanctorum 
Actis  tractandis  constanti  timore  vcxatur  impin- 
gendi  in  scopulos  a  dextris  aitt  a  si?iisfris  iatentes, 
percandi  vidcJicct  in  socrosanctani  veriiatem  aut  of- 
fendendi  caros  iionoratosque  viros.  NihH  enlm  adeo 
execranfur  sancti  cceJorum  cives  atque  ipse  sancto- 
rum  Deus,  ac  cultum  mendaceni;  nihilqiie  xgrius 
ferre  solent  multorum  sacerdotum  uninti  quani  si 
evclesiarum  suaruni  antiquas  quas  appeliant  gJo- 
rias  in  duhium  roces.  Nohis  autem,  pro  instituio 
nostro  sanctorum  Acta  tructantihus,  nec  Jitterarum 
gloria,  nec  hominum  laus,  neque  ipsa,  qux  magna 
esse  solet,  latentis  reriiatis  indagandx  voJuptas  pro 
fine  ac  scopjo  cst,  sed  cuJtunt  sancforum  sanctorum- 
que  res  gestas  viudicare  ab  hominum  mendacHs  et 
errore,  ut  impHs  liominibus  atque  hxreticis  calum- 


{\)  Etuiieshistoriques  snr  la  mission....  ile  S.  lifnitjne et      p.  175.— (4)  Supra,  nuin.  3-(;.— (o)  Lib.  11,  p.  USU.— (6)  Ub. 

sur  hs  orinines  des  it/Hsesife  DiJoit,(i'Autitnet  cle  Langres.      III.  p.  iiSS.  —  (7)  Ibid.,  p.i235.  —  (S)  Lib.  II,  p.  '^41.  — (9)  Pag. 
—('2)0n'!/i>ies  Dijotinaises.  Divione  IS-Vi.— (3)0p.  cit..lib.  II.      2t;!.— (10)  In  Speculo  historinli,  tom.  I.  vol.  ii,  lil>.  xii. 

n/andi 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


l'ttssio>ics 

S.  Beni?ni 

prima, 


A  ti/inidi  ria  prwdudatur,  ac  sanctis  Dei  riris  sfd 
suus  iflihafus  luninr  rtr  ruHiis  vrrax.  IToc  aninio  ad 
exaniinanda  S.  Buiiigni  Arta  arringor;  qiicm  eni-re 
precor  ut  a  Deo  nii/u  luinm  ohtinciit,  iie  in  Artis 
suiaffdJar  ncrrfalhnii  ex  ipsis, 

15.  Arfa  S.  Benifrni  partim  fi/pis  tradita,  par- 
fini  adhuc  inedita  suuf.  Nos  omuiiim  Acfurum 
■xcinplaria,  tjiinfqnof  jn-r  pr^eripnas  dirersani, 


137 


2.  Veniens  Aurelianus. 

3.  Aurelianus  imperator  Divifinein. 

4.  In  fenipore  illo  Aurelianns. 

5.  Tenipore  ilio  vir  alniificus. 

6.  Post  iniplotum. 

19.    Arfa    Vltrajrrtina.   quatni(Uiini    rx    rndirr 
secufi  XV  desumpfa,  reliquis  nmnibus  duxiiniis 


xeciuifht 

,1  Ifiiia, 


tiingularum  bihliofhccarum  ac  rodiciim  nofitiam  sinrcra   uh  inferpnfafis  disrerni  solcnf    Susf.imr 

ipsi.sActismfraexcudendispr!Bimttemus;suffiriet  Dirione  pnrfafa  fuisse   in   Gcrnianiam  una  riwi 

hor  Inrn  Arforum  qunsdaiu  ccu  speries  iudirasse.  reliquiis  S.  Benigni  anno  780;  quas  Klwari  reficr- 

Hex  Passmnis  S.  Benign.  exeinplaria  dirersa  inter  fas  S.  Anuo  Cnlouicnsis  arrh!cpi.-<rnpus  mnnasfrrin 

se  tnvemmus,  quorum  qim  forma  est  anfiqulmma  Sirp-herqeusi  iutulif.  Carfhusiani  Colonia  renrrunt 

primo  lor-o  renict.  Eaiu   inccnluius  iu  fahulario  Vlfrajertum,  pronumqne  est  judicare  sua  passio- 

unirersdatis  l  ftrajcrfince  in  Necrfandia,  in  rodirc  nalia  ex  Cnloniensihus  transrripsissr.  Quamqunm 

manuscripto  CarthusiiB  qua:  fuit  olim  apud  Tra-  mihi  persuasum  cst  dcmousfrari  non  posj  hwr 

jcctum  infenus;  rujus  nunc  adhur  vesti,jia  super-  auf  alia  Arfa  esse  eadem  qiix  ab  cunlibus  in  Ita- 

.suuf,   (jaudefquc   tcrra     anfiqunrum    dnminnrum  iiam    Grefjnrius  Linqnnnms  arrrpit,    jn-ojmidm 

nomtue  Carthustx.  Ilhiis  apofp-aphim  Rosweijdus  tamen  ad  ojmuiudum  in  Vlfrajerfensi  rodircprima 

rwisTrajertcnsisolimarreperaf,serrafurrpu:  adhur  illa  Arta  quornm  fif  mentin  reperiri,  esseque  Imc 

m  rolkctaneis  Bollaudianis  hihliothcrm  regisi  Brii-  nnstra  de  quihiis  aijimus.  Quum  euim  nidlum  rir- 

xellensis.  Nos  pretiosum  documentum  ex  ijyso  ms.  cumlocutionis  aut  amplifiratiouis  siquum  pr/efe- 

codice  acrnrafissimc  cdimus.  rmif^  cf  reliqua  sinf  inanifcsfa  paraphrasishnrum, 

If).  Serundu  Inm  sil  ejusdem  Passionis  exemplar  excej)to  n"  2,  aut  direudum  crit  Arfa  illa  in-im.-era 

nliui  ad  eumdem  Bosu-eijdum  Ultrajecto  missum,  periisse omnino,aut  fateudum  nihil  ohstare  qunmi- 

ex   rodlce    ms.  errUsiOi   S.  Salraforis;  qui  codcx  nus  in   hisrr    nnstris    aijnnsraufur.    Nidli   hihori 

Vltrajerfi  jam  non  esf,  rrediturque  ad  niuseum  peperci  lustrando  prxcijmas  hihliothcras  Galfix, 

Domini  PhiHps    in  AnrjUam   commigrasse.  Nos  Itatix  ac  Germanis,  Belgii  ac  Neerhmdix,  sjw 

Rosireijdi  ajiograidium  ex  pra-rifatis  cnllcrfaneis  durfus  fnre  uf  aufhcntini  gtnriosi  marfijris  .\rtu 

cdimus.   Tcrfio  Inrn  ponimus  exrmjilar  Vineentii  reperirem.  Nihil  aiitem  invcni  quod  cumhis  Vlfra- 

Belloracensis  e  Speculo  Hisioriali,  cujus  fragmen-  jectims  Actis  comparari  antiqnitatis  specie  possit. 

fum  Momhritius  Sancfuario  suo  inseruif.  Quam  Sauc  aufheufira  non  sunt, plane  sincera  non  sunt, 

Passioncm  P.  D.  Bnugaud  cxisfimaf  rssc  ramdcm  scd  antiquissima  forma, 

quam  Gregorius  Lingonensis  ah  euntibus  in  Ita-  ^20.  Acta  n'>  2  cujn  hisce  primis  in  historta  plane 

liam  acceperaf,   cujusque    ampliores  fnrmx  siiit  conreniunt;  .«cd  mulfo  hrcriora  afquc  in  formam 

rcliqux  Passioues.  Ego  vero  rum  Bugafdo  fjtinmi-  rompendii  redacta.  cnusurfa  Arfnrum  martgrum 

nits  sentiam  ah  ipsn  prohibeor  Vincentio,  qui  Pas-  specie  destituimtur.  J'ufo  igitur  esse  simplex  com~ 

sionis  e.rempl.ari  quod  tradit  hxc  rcrha  jn-xffxit :  jjendium  aliorum.  Achi  ir  3,  aliorum  Innqinrum 

Ex  gestis  ejus  ;  unde  quis  conrlndaf  Vincenfium  compcudium  hrcrius,  historix  ncc  addif  ncr  dciuif; 

Jiarratiouem  suam  ex  al/a  fougiore  confraxisse.  de  Actis  n"  4,  «-^  5,  n"  6  satis  dictum  est.  Ea  est 

<]mrt,f,            17.  Quarto  loco  sequifur  illud  exemplar  quod  omnium  forma  nt  sfatim  appareant  interjiolata ; 

i}tuntaet      jmucis  mutaiis  Sitrius  edidit,  qiiodqiie  in  rariarum  pafet  tameu  Passinncm  quam  >/"  4  insignidmus 

"'        gentium  passinnaiihus  rommitniter  reperitur.  Hxc  reliquis  e.sse  anfiquiorem,  eamque  ad  secufum  sej)ti- 

Passio  priorum    Passionum    manifesta    videtur  miim  referendam  puto  aut  adoctavum.  Vltima  et 

^  retractatio,  ■rerborum  amhitu  dilafata  lccfuque  non  pcnidfima  noni  seculi  fefus  cjfse  videntur.  Jam  de 

injurunda.  Quinfo  loco  surccdat  alfera  prxceden-  Actis  Bcnignianis  hrevem  conspcctum  lertoris  orulis 

tium  Acforum  amplissima  dilatatio,quam  ex  variis  suhjiciemus,  iit  qux  dcinrcps  dispufaturi  sumiis 

codicibus   manuscriptis   jier   nos  collatam  tijpis  clarius  intclUgerepossif. 

damus.  Sexto  faudrm  lorn  seriem  ctaudet  nutgna  21.  Bnmanoruiu  imjicrafnr  Aurclianus  Tcrentin 

quxdam    lucuhrafio,   quam   nescio   an    Artorum  comiti  Dirione  injuugit  uf  S.  Bcnigimm  inquirat, 

nomine  insiguire  Uceat;  est  enim  conatus  quidam  inventuniqite  vinculis  constricfum  adducat.  Addu- 

hi.<<toricus,    aut  potius    orafnrius,    in    missioiiem  ctiis  Benignus  cf  inferrogafus,  infrcj>idc  resjtondct, 

S.  Benigni  et  sociorum,  itna  cum  S.  Benigni  mar-  scductoris  faUacia  promissa  respuif.   Titm  diris 

tgrio,  cui  in  quihusdam  codicibus  subnectuntur  pcenis  affectus  in   carcerem  conjicitur  atqiie  ab 

mirarula  ejnsdcm  sanrfi  marfgris.  Hxc  narrafio  auijcfo  sauatur.  Seqiicnfi  die,  qiium  sarrifirarc  diis 

pars  est  legendarii  uiagui   Wolfardi preshgferi  de  nnllcf,  ad  fanum  qunddam  adduritur  iit  ri  rogatur 

Haseren,  estque  xtate  omnium  recentissima.  ex  idolnthgtis  manducare;  sed  sanctus  confessor 

'''iiii  aliis           IS.  Se-.r  Passionum  sj)eries  ex  rerhis  inifiaUhus  farto  rruris  siguo  idofa  afqitr  omnia  rasa  sarrifirH 

'lonimeiuis     rnmmodi  ergo  distinguemus  et  numeris  .insignie-  diriua  cirfufe  ad  nihdum  rrdigif.  Qund  mirarufum 

'  ^^^"^^-  mus,  ut  in  commentando  numerum  indicasse  siiffi-  quumsanctus  rir  diviux  virtuti  adscriheret,  deorum 

ciat  .sub  qito    re.npnndentem  Passinncm  bcnevolus  inanium  henignifati  Aurelianus  atfrihuit.   Quam 

lertoriufra  rrpcricf  siiis  nrulis  usiirjiandam.  Tan-  stupiditidrm  hnminis  duris  rerhis  Benignus  easfi- 

dem  hreviora  sanrti  marfgris  efogia,  breviarioriim  gat.  Quare   Aurelianus  e.equisitissimis  tnrmenfis 

leetiones^  hgmnos  et  alia  documenta  ecclesiastira,  exrogitatis  saurfum  rirum  carcere  inriudi  jiibet, 

dcinreps  sire  cum  Actis  sive  in  euftit  S.  Bcnigni  piedibiis  plumbo  tigatum  in  saxo,digitis  transfi.cum 

frademus,  ita  uf  nihif  qiiod  ufifis  dorumenti  loco  calentibus  .vtbulis.  Omni  cifio  et  potu  intenfirtus, 

sit  j)rxtermittamus.  Disfinguantur  itaqueActa,  uti  feroctbus  ranibus  esurie  et  stti  vexatis  diripirndus 

diximus  :  reUnqttitur,  postquam  comites  et  tribunos   ut   in 

1.  Aureiianus  iniperator  ad  caslrum.  Christum  crederent  admonuisset.   Missus  e  rxelo 

Novemhris  Tomus  I.  18            ungelus 


ArrTORE 
(J.  V.  H. 


Priiua  forle 

faili-in  ciiin 

.icti.t  aUiili-f 

ad 

iirrijiii-in,,, 

LilUJDIIfH- 

sei». 


E 


Svcitndn  fnl 

jirimir 

roinjiiiKlinm, 

siuiU  fl  leftia 

loni/iornin 

Artiinim  ; 

rili'/iiw 

interpolata. 


ActoruiH 

COIIK/lfCtllS. 


DE  SANCTO  OENIGNO  MARTYRE  DIVIONENSI. 


AUCTORB 

G.  V.H. 


Ceiie  rera 

sunt  ijuod  ad 

f/finis  nioiiiif 

spertttt. 


Actornm 
S.  Bcaigni 

cum 

S.  Andochii 

Acti» 


188 

niiffelus  ra'kstcni  w(ni//ri  rihian  a/fhi,  o  panis 
Benignum  sohit  d  camtm  frroriam  iti  niausnrtif- 
dinem  vertit.  Qimn  vero  sexto  die  illxsns  inventus 
essef,  juhrtitr  ah  Anreliamj  martijris  coJhim  recte 
ferreo  tnndi,  atqnr  ipsiits  lains  lum-ea  prrforari. 
Cujus  anima  colimhas  specie  in  ccefitm  ttscendif, 
odore  siiarissimo  cireHmqnacjue  diffuso. 

22.  Qifihus  in  rebus  sanr  nihil  inrrnitur  ijUod 
non  facile  credi  possif,  dnmmodo  Acta  ne  essent 
aporri/pha.  fpsnm  tnorfis  f/rnus  satie  ahsque  onini 
duhioadmitti  uf  rcrnm  drhrt.  Etniitn  qitum  frmpore 
WilMmi  abhatis  reliqnia;  sancti  niarfi/ris  inspirr- 

rentur,  in  cjus  f-eicljro,  quod  m  descripta  illius 
Passione  legilnr.  vulnus  ferroo  vecto  illatuin  con- 
tinuo  apparuit,  uti  testafnr  liadidfus  (ilahrr  in 
Vita  S.  WiMmi,cap.7.  Gregorins  cHam  Tnro- 
nensis,  loeo  snpra  a  nohis  cifato,  lapidem  comme- 
morat  in  quo  marti/ris  pedes  implnmhati  fucrunf. 
Mihi  tamen  aUquod  dubiitm  subit :  potest  cnim 
fieri  ut  Passio  Benigni.  quam  ab  euntibus  in  Ita- 
liam  iS'.  Grcgnrius  Lint/onrnsis  acrrpit,  dr  hoc  tor- 
mento  martr/ri  inflicto  loqiicns,  Dirioncn.HifjHsocca- 
sio  fuerit  forfuito  lapldipeiforato  iantum  honorem 
tribuendi  nt  sacra  marfi/ris  carne  tactmn  credc- 
rent,  atqne  ita  invocantium  fidem  sanctus  marfi/r 
editis prodigiis  fuerit  remmieratus. 

23.  J)e  orif/ine  Artornm  S.  Benigni  si  quxris, 
quid  ego  senfiam  dicam  perlihenier.  Puto  hxc 
Acta,  crehrescentibus  Boni^mi  miracuUs  ac  prodi- 
giorum  rumore  lafr  s/mrso,  c.r  qnadam  conjecfitra 
fuisse  composita  a  riris  peritis,qui  iUa  ad  GretjO' 
riuni  data  occasione  tulerint.  Mirnm  est  quanta 
infei-  S.  Amlnrhii  Acta  rf  Acfa  S.  Benigni  simili- 
tudo  infercedat.  Eodein  sfamine  aUo  suhfemine 
contexta  dixeris  ab  uno  et  eodem  textore.  Oculis 
suis  credat  hcfor  etjudicet. 

EX  ACTIS  S.  ANDOCHII.         EX  ACTIS  S.  BENI&HI. 


Ligatis  post  terguin  ma- 
nibus,  diipti  sunl  in  cons- 
pectum  ini(|ui^:simi  caesaris. 
Quilnis  A\irelianus  ait  : 
Cujufi  re</ioui.^  homiiies  estis, 
aut  fjuod  nomeu  vcsirunt, 
atit  quem  Denm  eolerr  ruf- 
iis?^.  Anilncliiusait :  Oriai- 
talesltoniines^umuH,u,sa)icto 
patre  nostro  Pohjcarpo  epi- 
scopo  missi  ;...  a  Christo  ad- 
motiiti,  cujtis  verbum  incor- 
ruptiuu  ijeutibus  prwdiea- 
7nus. 

Anrelianus  ait :  Sacrificate 
diis  uostris,  ut  fx  itrurio 
publico  rciuuueratos  primos 
ros  iu  iueo  piilatio  rsse  cuus- 
titum)i...Ah  hac  voce  hi  lies 
clamantes  dixerunt :  Auruni 
et  a>'ffeiitmn  tuu})t  tecum  sit 
i?i  perdltiotir,  fupe  rapiix. 


Nam  iios  nou  mutas  a 
Christi  coiifessioue.  qni  rt 
tuatu  drter/fei-e  habet  perfi- 
diatu. 

Nisi  hodie  sac)'ificaverii>t, 
diversis  pceuis  eos  aOftlyite. 
Et  itii  tamen  erant  integri 
quasi  nec  unam  plagani  ac- 
repissent. 

In  conspectu  Aureliani  ad- 
ruerunt  dicentes  :  Agnosee 
)uis.  miser,  vide  quunta  slt 
virtus  Cfirisli...  Aurohanus 
ait  :  Dii  vostri  tobis  subre- 
tiiuut,  et  ros  dicitis  Ciifisti 
nuxifio    vos    essc    defeusos. 


Vinctus  in  conspectu  im- 
peraloris  est  exhihitus.  Qui 
ait  iUi :  Ex  qiia  regioue  es,  o 

crucieofa,  et  quod  nomeu  est 
tibi  ?  lUe  respondit  :  Ab  ori- 
ente  veuimus  rjjo  et  fratres 
)uii,  quostujaiu  occidist!,a 
sa)icfn  Puli/cfirjio  lulssi  ut 
verbuui  Dei  yciitibus  prxdi- 
cetuus. 

('Nota.  Ilac  ex  Passion^III 
desumpta  stint,  seqiientia  rero 
ex  Passione  IV.) 

AuieHanus  aif :  Si  sermo- 
iiibiis  meis  prseheas  famula- 
tum,  maijinim  te  sacen/otem 
deuruiu  meonnu  eoustilitam, 
et  rcmuncratum  ex  aerario 
publico,jiri)iium  te  in  jmlaliu 
meo  essc  jubeho.  Hanctus  Be- 
nignus  respondit :  Aurum  et 
argeutinn  tuum  tecum  sit  in 
j)erditioue,  lu/)e  ra/jax 

Nam  me  nou  niutabis  a 
Cliristo  >neo,cu!  ((/0  serrio..., 
qui  et  tuam  detegere  /labet 
!usan!a)n. 

Nisi  hodie  sacrificat^erit, 
dicersis  eum  poenis  affligite. 

Ita  prislina^  reddilus  est 
sanitati  quasi  nec  unam  pla- 
gam  corporis  acrepissel. 

Et  ad  Aurelianuni  ait  : 
Ai/nosce,  miser,  quid  ftie- 
ruiit  foctw  specirs  deorinn 
tuoruiu,  quomudu  autc  si- 
f/num  saluHs  eranueruut  ; 
ainiosce,  liifelix,  creutoreui 
cali  ac  terrw.  Aurelianus  ait : 


Andochius  ait :  Saa^enm  ha-  Et  tu  agnosce,  Benignc,  quod  \) 
bes  cor  ut  )ion  crcdas creatori  dii  nostri  tuam  rupiunt  face- 
cceli  et  te^-rw  iicc  )ui)-abilibus  re  voluntatcm....  Sanclus  Be- 
nignusrespondit:  Vo^esaxe- 
ton  hal)es  cor,nec  ocitlis  vides 
quanta  sit  virtus  Christi. 

Quavenunliataaitiniquis- 
siinus  ;  Vecte  fcrreo   colluin 


ejiis. 


Tunc  iniquissimus  Ca-sar 
secundunisua>rahieimorem 


pariter  eis  vectihus  colla  ejus  in  !/)so  cu>-cere  cuidun- 
feriri  priecepit.  '^''<'- 

24.  Data  opera  ne  quis  fraudes  suspicetur,  non        ,„,,.„ 
simplicem  cum  intcrpolata  Passione,  sed  interpola-    ronfoi-mitas. 
tam  cuni  iuterpolafa  confuUmus:  qnamquani  si  in- 
trrpolafui  Benigni  Passioni  Ultrajrctinani  suppo- 

sueris,  comparatio  eumdem  e.rifnm  /lafjcbit.  Qnan- 
tmn  rero  Imc  una  res  toti  ci/clo  Benif/niano,  Acfis 
nenipe  Benigni  rf  Andochii,  prxjudicium  affcrat, 
nemo  est  qui  non  ludeat.  Quorum  Acta  ufra  prx- 
cedant  altera  nescio  ;  credo  totnni  ci/clum  .vmul 
compositum  fuisse,  rel  etiam  Benigni  Passionem 
ex  Andochiana,  vel  Andochii  ex  Benigmana  pro- 
flu.visse. 

25.  Manifesta  imt/na  qnai  reperitur  in  omnibus  QuBerlamin 
cu/itscumque  speciei  Actis  sane  nata  non  cst  majori  >isdem  secum 
fidci  conciliandm.  Omnia  enim  Acta  dicunt  Beni-      """"/'<■»''' 

.  o     T>  j  ■       i^    77-  7      pugnantta. 

gnuin,   7ni..^sum  a  S.  PolycarjJo  m   UaUias,  suh 

Aureliano   marfyrium    fecisse.    Quam    pugnam 

auctores  pleriqne  facili  componnut  mefhodo;  mii- 

tant  enim  Aurelianum  in  Aurcliuni,  et  tota  pugna 

suhUifa  est;  nullo  tamen  fundamento,  nullius  codi- 

cis  anctorifate,  nnlla  coyente  necessitate.  Vt  enim 

tanta  luvtatio  licita  sit,  non  sufficif  animadvertisse 

fadlem  esse  lil)rarii  crrorem  in  nominibus  siniili-- 

biis  et  se.vcentaJHdice  liuinartio  csse  excmpla  men~ 

di  similis;  prohandum- est  talem  errorem  in  voce 

Anreliani    commissum    esse,  non    esse    commis- 

sum  in  vocc  Pol3'carpi.  iJebet  probari  aufhentia 

vel  sinceritas  Actorum  in  reliquis  omnibus  prmter 

Aureliani  nomcn,  uf  liceat  manlfesto  vulneri  neces- 

.^ariam   adhibere   medelam.  Ergo,    inquient,   tu, 

resistentihus  tantis  viris  quanti  Benignum  Polg- 

carpo  triimunt  mat/istro,  fe  suprriorem  anfumas, 

audcsque  marfijrium  Benigni  suh  Aureliano  po- 

nere?  Quod  si  ita  juiUcarem  facienduni  ex prohis 

are/umentis,  nulUus  sane  nec  maximorum  rirorum 

me  movere-t  auctoritas;  in  historia  scrihenda  non 

nuda  nominum  umhra,  sed  argumentis  movemttr 

invicfis.  iSed  nihil  necesse  est;  nulla  eniin  docu- 

nienta  cogunt.  Potuit  a  Pohjcarpo  miiti  Benignus  F 

ac  sub  Marco  Aurelio  consummare  martyriiun; 

pofuit  corona  potiri  sub  Anrcliauo  ac  consequcnter 

potiiit  non  mitti  a  Pofycarpo.  Ex  Acfis  sane  apo- 

cryphis,  neque  enim  aUa  habemus,  ventas  induhia 

frahi  non  potesf. 

2G.  Atda  iUa  qusc  n"  5  distinximus,  quod  ctd  rem    s.  Snmplio- 

spectat,  cum  reUquis  conveniunt  interpolatis,  sed       riamm 

amiilioriforma  et  verborHin  circiiitulatiori;  quare  "    ■  /"'^ 

.      .       «■  I  .     ,    j-n        j        f         ■         ba])ii^alnni 

nuUa  hix  ex  tpsts  ajj uUjcrc potest .  i  andem  fnngis- 

sima  illa,  qum  n"  G   veniunt,  evidentes  fabulas 

anne.vas   habent,   quas  niorari  femporis  Jactura 

foret.  Videndum  ergo  utrum  rcs  gestai  qux  in  Actis 

referuntur  aUis  documentis  fidciri  queanf.  Affe- 

runtur  Acta  S.  Symphoriani,  marfijris  Angusfodu- 

nensis.  Videamns  quid  rei  sit.  Procrdunt  hoc  modo : 

Benignus  bajUizavii    Symphorianum;  Benignus 

sub  Marco  AureUo  niarti/rium  fedf;  crgo  Sympho- 

rianus  non  qjotuit  sub  Auirliano  ^^a.ssHs  c.svsr,  sed 

passHs  est  sttb  Marco  Aurelio.  Ita  alUs  verbis,  sed 

eodem  .^en.^^u,  Pninarfius,  et  ex  Ruinaiiio  Cupertts 

in  Actis  SS.,  ad  diem  22  angusU,  apud  Ciiperuin 

Bosqiietus,  aUique.  Deindepro  Benigno  ;  Benignus 

hapfizarit  Sijiu phorianum ,qni  Andochium  «rBeni- 

gnum  secutiis,  niarfyrium  fecif  sub  Marco  Anrelio; 

ergo 


iie(jup  Acta 

f/eiiiina 

S.  Sijnipho- 

riaiii. 


DIES  PRLMA  NOVEMBRIS.  j3g 

A  nj>  S.   Benignus   .ov   ,uh  AurcUano,   ,cd  snb      -V^^W^^S  ^/'mv>yw,.w7  Ji,^ 

Marco  Aureho  coronatus  est  Bonigno  nou  dm  antc  ' 


27.  ^iiKjiihiarnirnfe  eximuhfmus.Ar primn  fpti-     de  hisrc 
dem  Acfa  Sijiiiphor/atii,Ji(dicc  Riiiunrtin  sinccra,      mam 


intirlijriiun.  Cl.  Jhni/aitd 


sTc  martijrihus  deqite  Acii.<  eorum  lon(,issi- 
disputafioimn  insfifidf,  diipiis.-<iinam   Nf(»r 


AICTDRE 

C.  V.  It. 


iirfjilf 

nnliijua 

jirafd/io 

missw 

S.  Si/iii/jIiu- 

liani 


Porro  Ruinartiu^  in  Actis  Hiimphoriani Xm-o\uxuo  sanrfis  tractuntium ,  ijunm  mortuo  tanium  lios 

Aui-elmni  snhstitnmdum  pnfaf.  En  ccrha  ejiis  i>ro^  iccijdo  ad  Acfa  Sanctorum  BoHandns  accc^scrit 

;;n«;Porroejussanctimorlemadannumcirciter  prxtermittam,   qum  a   Bnaaldo  cnr  immanc.n 

180  roferimus,  cutn  a  beato  Benigno  sancli  Poly-  diffic.dtatcm,  qiu-,  Wa.-naharii  Aata  Teraemino- 

nu-pi  discipulo  l>aptizatus   dicaliu-.    Vhi  dicifnr  .-nm  p.r.nif,  r  dispntafione  sua  cxnunctam  suh 

Bemgnus  6.  Polijcnrpi  discipulus  ?  Nempe  in  Actis  libri  finem  in  notam  dcfnmt  ?  Nos  cam  in  litccm 

qiia;  sunfjiuia  nos  Hpocnjpha,  quxjn.rfa  T}n!nar-  f.uihcmus,  iit  pc.ics  lcctorrm  strt  judicinm  de  ve.-i- 

tium  iu-eris  non  carent  (1).  qn.rqnc  infcr  Acta  sin-  iatc  haptismi  a  Beiiigno  Tcryemims  collati 

cera   martijrum  connumerare  non  est  ausus;  et  31.  In  a/fero  to.na  Januarii  Actoruni  SS   suh 

B  deinde  in  monumentis  antiquioribus,  incpiif  (2).  dic  cjnsdcm  .ncnsis  17,  traduntur  Acta  'IWqcnii- 

Sed  monnmenta  anfiquiora  nnlla  sunt  qux  non  nu.-um   ma.iij.-nni   duplici  spccie ,   qna.-um  tina 

sint  Actis  Benitjnianis  posfei-io.-a;  pendent  itaque  j.-ttcx  tndetur  oriqims,  altera  Warnahario  atir- 

illa  ah  his  nec  alia  auctoritate  poUent.  Manifeste  forc,  prcsh./fero  Lini/oncnsi,  ipii  petmte  Cerauno 

eryo  patd  Bcnignum   discip.dim  S.   PoJijcaipi  Parisio.-um  episcopo,  incimtc  seeulo  septi.no  omts 

esse  haud  certis  probari  argnmentis.  suum  ehtcubravit.  Nos  hoc  loco  examinandis  hiscc 

^S.Si/inpho.-ia.i.isdicitHrbapfi~afnsaBen\gno;  Actis  stipersedemus,  qnia  cansx  nost.-a;  cramcn 

quxro  ubi  diratur.  In  Actis  S.  Si/mphoriani  non  illud  innfile  cst.  Sufficd  dcmonstrass''  ex  his  Acfis 

since.-is,  sed  ii/terpolatis.  Cur  hic  baptismus  inter-  probari  non  posse  Teryeminos  a  S.  Benigno  fuisse, 

polatus  prohandi  vim  haheat?  Deinde  in  immola-  haptizatos.  Si  enim  (jra;ca  Ac.fasincc.-a  snnl,cansa 

fione   (in-afatione)    missai   S.   Sijmpho.-iani   qux  di.r.iipta  est :  non  it'it  in  Cappadorinm.  bi-nv^miH 


a  S.  Benigno 

/'(( insr 
haptizatos. 


nvc  salia 

f>robatiir 

iionieii 

Aureliipro 


fia:Qu\(Si/mphorianns)hGdiosi):i[re:^Audov]uum  qiti  auctori  omncm  fidcm  aufc.-t  cirra  rau.^iam 
Benignumque  secutus,  per  martyrii  flagrantiam  ?'o«;n/m.i);>//^'y»m;  Docuit  eos  sanctiis  Benignus 
pervcnit  ad  palmanj.  Vhi  debaptismo  qitid?  ni-  omnem  sunctam  doctrinam,  ct  perfectos  in  fide 
hil.  Na.n  quomodo  probahunt  hitjus  rci  assertores,  Cinisti  confessionem  ci-cdulitatis  veram  ac  inani- 
ideo  Andochiuin  ac  Benignum  j^atres  dici  quod  festam  per  infusionemSanctiSpiritus  ut  cognuvlt 
Sijmphoriannm  hic  hapfizarit,  iUe  a  sacro  fonte     oosdcni  ad  integrum  rocepisse,  baptismatis  ipsius 

recepit.  Nonne  sufficit,  ut  patns  dicantur,  tttrum-  puriter  gralia  consecravit.  Posfea  vcro  siti  oblitus, 

que  virum  fidei  prseconem  exstitisse  ae  xtate  sitpe-  ubi  marti/res  in  mediis  flammis  Ulassos  exhihuit, 

.•iorrmfnissc?  Perei-a  non  intelligo  ex  hac  phrasi  ita  excla.nat :  0  hQain.s  ignis,  qui  tanlum  origi- 

Ija/itismnin posse  deduci.  nale  purgavit  peccatum  et  nullum  in  sanclorum 

29.  Prosequititr  Ruinartius  in  nota  ad  Acta  mombris  dimlimtionis  incciidlo  intulit  dotrimon- 

S.  Si/mphoriani  posf  cifuta  verha  ;  Nec  dubium  tum?   E.-i/o  Jam  pride.n   haptizatos  a    Boiiigiio 

ost  quin  Aureliani  imperatoris  nonicn  loco  Au-  tandem  aliquando  marfi/.'ii  rojus  a  peccato  puryat 

Aui-eliaiii     rolii   in    vulgata   Acta   irrepserit.  Gerte  codex  originaU.   Manifestum  hasc  ab   Warnaharlo  ex 

le-jemhiDu     S.  Faronis  supra  iaudatus  diserte  lialiot  Anrelii  Actis  ij.-xcoi  oriijinis  cssc  t.-anssnmpta ;  qua-  n-ro 

^  nomon  n"  %  ubi  de  imperatoris  odiclo  agilur.  de  Benigno  baptizanfe  supra  attexnit,  u.ide  haheat  F 

Consentit  Usuardus  in  martyrologio.  Hxc  Rni-  acecptam,  an  ex  ingenio  suo,  an  ex  traditione,  an 

miiiins.  Veru.n  si  dubinni  csf,  qnod  demonstra-  ex  atUs  Actis,ainhiijnnm  est.  Certuin  rcro  est  e.c 

rimus,  utruin  S.  Benignus  Si/mphorianum  hapti-  hoc  amhiguai  fidci  anrfore  incertnm  mancrc  l)a/)tis- 

zarit,  et  hic  baptismus  lir^eipua  ratio  est  referendi  mum  a  Benigno  Tergeminis  coUatum. 
Si/mphoriani  morfcm  ad  annum  ISO,  non  rideo         32.   Plurima    supcrsunt   dc  Boiilgiid   qu.rsita, 

quomodo  ex  rafionibns  duhiis  indiihium  fiat  Am"e-  quibus  congruo  res/ionso  safisficri  /lossr  non  qnt- 

liani    no.nen    loco    Aurelii    in    Acta    irrepsisse.  tauius.   Qitxritur  enim  primo  loco  unde  sit.  Et 

Usuai'di  testimoninm    Ruinartius    affcrrc   salro  .•espondenf  qnotquot  Acfis  culi/atis  nituntnr,  Orien- 

argn.nento  sno  non  pofest.  Nam  Ulr  idcm  1'suar-  fe.n    e.ise   sa.irfi    .na/igris   pafriam,   missumqur 

dus  Benignum  sub  Aureliano  p)onit ;  non  potest  Benignuui  «  S.  Pol/jcarpo  ad  prxdicandum  <jcn- 

itaqne  Ruinartius  in  hisee  rehus  J^snardo  stare,  tihits  Galliarum  Dei  eranf/clinm.  Nos  vero,  quum 

qiii  ju.cta  ip.suin   ulterufro    loco  nrccssario  crra-  Artis  fidem  habere  non  /)Ossimus,  nequc  afiunde 

verit.  Ex  his  patet  e^  dubiis  pi-xmissis  non  posse  cerli  qnidqitam  noverimus,  iijnoranfiam  futcmiir. 

sequi  nisi  dnhium  conscqueiis.  Agitur  crgo  de  ncgo-  QuxrU/ir   deinde  c/jiscopnsne  ftierit    an  si.n/jlex 

fio  in  tenebris.  Monuiitenta  posteriora,  sire  mcm-  sarei-do.t.  Si  Artis  fidem  haberem,  nihil  dabUarem 

hra.iea  sioe  iapidea,  nou  mo.-or;  quia  manifcsfum  qnin  fiierU  c/)isco/)Us;  mnlto  cni.n  mai/is  cansD.iaf 

cst  ex  duhiis  eapendce  monu.nentis  antiquiorihas,  Uloruin  femptirum  morih/us  ecctrsiasticis  c/)iscopum 

ideoque  rivulos  non  majori  gaudere  auetoritate  solemni  plitrium  virorum  apostoiieorum  missioni 

qua.n  fonte.n.  pra-cssc  qiiain  sim/)licein  preshi/terum.  Nunc  vero, 

"fi-tlmique        SO.  Deinde  afferniUur  Tergemini  frat.rs,  Leo-  quum  ne  ipsa  quide.n  inis.'<io  mihi  saf  cc.ia  ridm- 

■w.  Terye,»;.  nillai,  quie  Benignum  sepelicisse  dieUur,  nepotes,  tur,  tiihU  affirmare,  nihU  ausim  negare.  Tandem 


Cetrrn 

fjitof/ur  iii 

Actii  rrlata 

iioii  ^atin 

certa. 


(1)  In  nota ad  Gregorii  Turonensis  lib.  I  de  Gloiia  marly-      niin.  cnp.  51,  P.  L.,  tom.  LXXI, p.  752,  nol. h.  —  (2)  Il)id. 


ad 


AUCTORE 
G.  V.  H. 


Mominifn- 

fitm 
Dirioneii!'!' 


140  DE  SANGTO  BENIGNO 

ad  qiisesUoiiem  quando  et  quamdlu  munere  aposto- 
lico  fifnrfKs  sH,proptn-  eamdcm  causam  couticesco. 
Qiii  Actorum  pdc,  .S.  Folt/carpum  hujus  Bonigni 
missionis  auctorem  faeimit,  sibi  utiqne  constant 
martijrium  Beni^mi  Marco  AnrcHo  adscrihentes. 
Alio.^  tion  fiine  rufione  niovet  Anreiiani  nomen, 
quod  in  omnibus  Actortm  exempUiribus  leijifur, 
et  sancti  marfijris  certamen  ac  coronam  ad  Aure- 
liani  fempora  rcrocant.  Nostrum  sane  non  est 
tantascompQnerelites,  proisertim  qunm  documen- 
tis  certis  careamus.  Apostolatus  S.  Benigni  tem- 
pora  circuniscribere  neino  potest,  tacenie  videlicet 
historia. 


§  III.  Dc  niomimento  Diviononsi 
Auroliani  ol  Tcrenlii  nomini- 
hus  inscripto. 

Qvum  unno  1879,  mense  decemhri  c.reunte,  Di- 
vione  versarer  ad  inrestiganda  historia;  lieni- 
tj,tiana!mommenia,doctoshujusurbisvirossol- 
liciteinterror}ari,ne  ipiid  omiftcrcni  i(jnorans  quod 
(id  elucidanda  sanctissimi  mariijris  Ada  serrire 
possit.  Gratias  impHmis  aejo  viro  darissimo  Phi- 
lippo  Gnifjuard^pra-posito  hihliofhccm  urhana-,  qui 
omni  opcra  et  soUicdudine  stiidia   nn-a   adjurit, 
mtdiarum  rerttm  indicia  ostendit  ac  signa  pate- 
fecit;  ciijus  s(did)crrimis  consiliis  plurimnm  deheo. 
Gratias  etiam  ajo  D.  Garnier,  ciro  eriidifissimo 
atque.  illins  tractus  (C6te-d'0r)   archivis  prmpo- 
sifo,  qni  non  tanium  hnmani.^^sime  me  recepit,  sed 
etiam  ad  conspiciendnm  moiinmcntum  Dirionense, 
quo  de  agimus,  una  cnm  J>.   Guignard  dnx  niihi 
fuii.  De  monuniviifuni,  isfo  de  quo  etiam  cJ.  Bello- 
yuef,  in  operc  ciii  fiful ns :  Oiv/mes  Dijomiaises, 
qitiBStio  VI,  pj).  114  sqq.,  D.   Guignard  tradidit 
mihi  ijuosdani  bihHofheca;  ."iua'  m.^is.  lihros  ac  doefo- 
rum  virornm  adrersaria.  Leijebam  enjo  de  monu- 
mento  lapideo  olim  Divione  in  solo  repeiio :  In 
Japideerat  sfafua  arcnarii  Galli  barbati  scnJjjta; 
circum  Jejehafur  per  hipidis  oras  inscriptio,  qux 
dicebat  hoc  monumeninm  ab  AureHano  Angusio 
ei-eefum  fuis.se    Terentio  coniifi,  Solis  fiUo.  Qiiod 
si  tyerum  esscf,  majnum  utique  pondus  Actis  Bcnt- 
C  (jiiianis  ex  hocmonumento  aceedebai. 
arfolesveuffm        34.  Verum  acenrafius  omnia  inspicieiitihus  ad- 
arciiarium     versuria,  totum    neijofiuni   siihdidnum    videbatur 
reprwse7itam  J)^  Guifjnard  et  mihi.  Quare  eupido  nos  incessit 
ipsuiu  iapidem  oenlis  nsurpandi.  Ifojatus  D.  Gar- 
n:er  tocum  indicarit,  nosque  duxit  ad  palaiium 
Vesvrotte,  in  piaiea  Chabot-Cliarny  Divione  in 
iirbe  situm,  uhi  in  muro  lateraVi  ipsum  monnmen- 
ium  ocnlis  asjieximus.  Vernm  pro  Gaflo  tmriiato 
inrenimus  adolescentem  imberliem    arcum   tenen- 
teni,  inscrijitionem  nullam,  sive  fuerat  abrasa,  sive 
diminutis  lajjidis  oris  ablata.  Guudebam  adenipia 
errandi  occasimie;  nihil  enim  ephebo  isti  enm  Acio- 
rum  Tereniio.  Quiini  untem  in  liliris  hujus  nionn- 
menii  fiat  nieuiio,  neressarium  dn.ri  hoe  loeodili- 
(jens  totius  rei  examen  lectori  suhjicere,  ne  (juis  in 
posterum  aut  oblivionis  auf  negliijeiitiiE  me  accnsef. 
liogareram  D.  Gnignard  ut  pro  hunianitate  sua 
ej-  adrer.^fariis  mihi  ostensis  jier  oiinm  exdjierci 
(juai  legeramus  ambo;  quod  fecit  dUigeniissime. 
Jam  vero  quid  sH  monumentum  istud,  ex  iis  (juai 
di.yiiifdhiiinis  iccfor  judicare  jioferif . 
eum  35.  lu  nis.  codice  40(J*  bibliotheca:  jniblicx  urhis 

iiiKcriptiotie    Dirioneiisis  jilurima:   reperimitur  dissertationes 
grxca,  lu      tatlnx,  (luctore  Nicasio  jyresbytero,  quas  inier  iinii 


nominibun 

imiyiii. 


.:   E 


MARTYRE  DIVIONENSI. 

titulnm  jirxfert  Monumentuni  Divionense.  E.c  alio  /-^,.,,,,. 
rero  eodice  nis.  400^  ejusdcni  hiblioiheex  jiaict 
Nicasium  hanc  dissertationem  suam  dedica.sse 
Theodorico  Biguon ,  niagni  consilH  praisidi  pri- 
mario,  defuncto  die  liJjan.  aiini  1607.  Lucuhratio 
erfjo  Nicasii  isto  anno  anterior  est.  Argumentum 
dissertationis  est  clucidaiio  aniiqui  cujusdani  ino- 
numenti,  innro  apposdi  in  extrema  area  pahitii 
Dumag  senatoris,  in  quo  spectabatur  arcuarius 
cum  insfriptione  ^ra^^-a  c|u;p  eirca  limbum  legi- 
tur.  Quod  nionumenfuiu  trecentis  fere  annis  in 
hac  domo  fuei-at,  ut  apparet  ex  anno  quo  reperta 
fuit  (ha-c  aniiquitas),  scripto  in  latere  ejus  sini- 
slro.  Qu!B  quuni  Nicasius  scriherct,  ne.no  de  isto 
monnmento  egerat,  nisi  hisce  diebus  Renesius, 
qui  in  supplemento  suo  Gruteriano  inseriptionem 
sijiipiiL-iter  ab^^que  figura  et  cominenlariis  ullis 
publicarat.  Inscriptionem  dederat  Langerman , 
accejiiam  a  Domino  dc  ta  Mare. 

36.  In  codice  ms.  40(i^  ejusdem  hibliothecai  rej^e-  Aurelinm  et 
riuniur  lifterse  Divione  die  12  ociohris  dat3s  ad  Tn-eniii 
Nica.-iium,  Parisios,  nullo  noniine  suh.^cripta-.  Qni- 
hns  dicitur  miiti  exemjjlar  din  dcsidcrafum  iiionu- 
menti  Divionmsis,  factnm  a  Dubois  Divionensi 
scidjifore  periio.  Vonetur  in  litteris  Nicasius  deli- 
neatorem  scrijisisse  in  AVPEA...  Xjjro  A,  ef  l-TiNiTH 
jiro  rENlTH,  et  VnEPETlE  pro  rnEPETH.  Addif 
deiiide  ignotus  IJtferarum  scrijifor  :  Ohlitus  eraiii 
dicere  iue  credere  in  originali  mendum  esse  in 
voce  TENITH,  oportere  legi  TENETH,  vel  forte 
rENHTH,  si  dici  polest;  quod  si  ita  est,  factus 
est  error  ambiguus  in  pronunciatione  litterarum 
I  et  H.  Ego  vero  non  credo  Aureliani  tempore  H 
ejusdem  pronuntiationis  fuisse  ac  I,  sed  sequioro 
jevo  id  factuni  esse;  qui  error  inscriptionem  hanc 
novitatis  suspectam  facit.  In  codice  406*  snjira 
citato,  in  adversariis  Nicasii  legitnr,  pag.  24""  et 
pag.  26''''  :  Bene  supplevit  qui  VHEPETH  novis 
caracteribus  addidit  in  lapide ;  unde  jialam  csf 
jrrimo  parteni  tanfnm  hnjus  vocis  superfnisse. 
Jlinc  ergo  Jam  patere  cwjnf  delineatain  inscripitio- 
nem  a  Dubois  parum  accuratam  esse. 

37.  Inscrijitionem  hanc  Montfauconius  tradit  in  at 

Antiquitufe  exjilanaiione  ct  schcnudihus  Ulustrata,  Monfancoim 
fom.  II,part.  II,  lih.  V,  cap.  5,  num.  6  :  Nescio,  >'"  '"''"''''"• 
inqiiif,  utrum  major  sit  fides  habenda  inscriptioni 
alfcri  grnecn?,  ubi  Mithne  mentio  est,  quje  inscri- 
ptio  circa  sagiltarium  Galluni  armatum  arcu  et  F 
sagillis  legitur.  Sagittarius  certe  antiqua^  sculp- 
turii;  esl ;  nescio  an  idipsum  de  inscriptione  dici 
possit;  cujus  Ittec  sunt  verba  et  hfec  errata  : 
0  ArPEAIANOS  SEBASTOS  Tli  MITPA  TENETH 
TU  TEPENTUi  mEPETHE ,  id  est,  aurelianus 
AUGUsTUs,  mithrje  GENiTom,  tekextio  ministro.  Nes- 
cio  quid  hic  insolilum  deprehenditur;  sed  hac  do 
re  pluribus  quarto  tomo,  ubi  de  armis  Gallorum. 
Qno  inloco  vir doctissimus  sequentia  hahet(tom .IV, 
pari.  1,  Vih.  1,  cap.  13,  n.  3)  :  Diviono  apud  ckuissi- 
mum  vinun  du  Mai,  in  suprema  Divionensi  curia 
senaforeni,  in  anaglypho  sagittarius  est  Gallus 
nudo  capite,  pharetrain  ad  humeros  gestans, 
arcumque  nianu  dextera  tenens.  Vestis  est  oblon- 
ga,  tunica  manicata,qua;  quum  cingulo  admodum 
reducta  sit,  ad  genua  tantuni  detluit ;  tibiaha, 
ut  puto.  braccis  hierent ,  et  Dacorum  braccis 
tibialilHisque  sat  similia  sunt.  Inscriptionem  grae- 
cam  quie  circumposita  est,  olim  adhibui  veram- 
que  esse  putavi;  sic  autem  illa  concinnata  est. 
U  AVPi:\l\NOC  CEliACTOC;  et  ad  opposltum 
latus,  TLi  MITPA  rENETH,  iu  ima  ora,  TU  TEPEN- 
TliJ    rHEPETHK;    id    est    aurelianus    auuustus 

MITHR^E    GEXITOUI,    TEREXTIO    FAMULO     Vel    MINISTRO. 

Prseterquam 


m 


DIES  PRIMA  NOVEMtJRlS. 


B 


iiff  foilcm 
wofh  ah 
oiniiihiis 
relatii, 


sic. 


iiniir  vero 

(Irleta, 

per/iirdin 

tnliliiciliirin 

confirmatio- 

nemActonim 

S.  Benigni. 


L  Pra;tfrc[iiani  quod  ha;c  inscripLio  .saj<Utaiiuni 
nuilo  modo  respicit,  vix  poiest  ex  ua  senli.'ntia 
congruens   erui.   Quid  .sibi   vult   ilUid  Auhelia- 

NUS     MITH/E     GENITOKI     ET    TEKENTIO     FAMULO     CUin 

sagittario.  Ad  hjec  iii  hae  inscriptiono.  etsi 
brevissinia  ,  inulla  ignorantiam  arjjuunt ;  igno- 
rantiam,  iiu|uain,  quae  ha.'C  infima  secula  sapial. 
Erant  etiam  antiquitas  viri  graece  ignari  ut  et 
hodie,  qui  inlor  scribeiidum  errabanf,  sed  non 
erroriljus  ijujusniodi.  '.\upr,Xiavo;  pcr  H  et  non  per 
E  scribebatur  ;  MiOpa<;  non  per  x,  sed  per  0;  nec 
vel  ignari  has  litteras  aliam  pro  alia  ponebant; 
uTrepiTTiE  in  secunda  syllaba  t)  ,  non  e  habere 
debuit;mitto  e  aliud  additum  in  fme  vocis  'jTzsphris. 
Ille  Pseudochyndonax.  qui  tam  multos  decepil, 
Divione  proteclus  est ;  a  Pseudotcrentio  cavea- 
mus.  Vir  Divionensis  eruditissimus  mecuin  pulat 
insoriplionem  essespuriain:non  ilemdc  sa^qttarii 
statua  dieendum  quee  ex  terra  eruta  tuil.  Lituus 
et  pileus^  qui  in  altera  ora,  serpensque  qui  altera 
visuntur,  hiec.  inqumn,  an  sint  antiqna  nec  ne, 
non  consperfo  lapide  dicere  non  auslm.  H,-bc 
Monifaucon.  Vellem  vir  doctismnus,  lapide  non 
r/so,  nihil  pi-onunfiassef ;  f.ceniplar  miin  pnnnn 
fijnm  ipsnm  Monffiinvonfrannversam  eijH.  hnaijo 
Domini  Chmief,  fjnam  in  libro  .vto  expressit,  satis 
similis  csf  imagini  mann  scn/pforis  Duhois  deli- 
neatx;  qnai  ipsa  infida  esf  ac  fallax  ;  rirnm  eniin, 
uti  Charlet  apnd  Monlfaucon,  pro  ephebo  imberbi 
reddidit ,  dein  inscrijjfionem  Charlet  siijijjfevit , 
qns!  apnd  Dnbois  et  apud  reliqiios  mntila  cst. 

3S.  Anno  T771  D.  Leijouz  de  Gerland  Dioione 
librnm  edidit  (jallice  conscriptnm  hoc  fitiilo :  Do 
origine  urbls  Divionensis.  deque  antiquitatibus 
sub  Aureliani  muro  defectis  dissertatio,  nm  sche- 
matibns.  In  quo  libro,  schemafe  XXIySagittarium 
nostrim  rejyraisentat  arersiim,  id  in  schemate 
Dubois  et  Charh't,jnvenem  tamen  atque  imberbem, 
adeoque  vero  jjrojnorem  qni  in  mnro  palatH 
Vesvrotteincrustatns  consjncJtur.  !Schema  hoc,  auc- 
tore  feste,  delineatnt  Duminus  dn  Tilliot,  Divio- 
nensis.  Inscrijjfio  antem  ita  concejjfa  e.rhibetur  : 
0  AYPEA...  GTOS  *  TU  MITPArLiNETH  Ti>  TEPE- 
NIQ  ™  YIi!IPi'^TH.  Nota  imprimis  inscrijjtionem 
differentem  ab  aiHs  tum  verboruni  positione,  tam 
litteris ;  deinde  jjifens  cum  litao  in  lapidis  orain 
nnum  pUenm  jiluniafuin  coalnif.  Inscrijifionem, 
qualis  leyifur  in  sehcmafc,  aiicfor  gallice  reddidit 
his  verbis  :  Aurele  Fauste  a  tait  cette  inscription 
pour  Terentius  rarclier,  tils  de  Mithriis;  Aurelius 
Paustiis  hano  insoriptionem  tecit  Terentio  sagit- 
tario  Mithrai  fiho. 

39.  Quid  tandem  iii  lapidis  ora  scriiitum  fiierit, 
tesfibus  dicersa  nnntianfibus,  ijisaque  inscriptione 
jam  deleta,  cum  omnimoda  certitudine  sciri  non 
jjotest.  Testari  iitique  jmsnm  nnllnm  cx  prafdicfis 
seheinatibus  siujitfarinm  referre  ab  omni  parte 
similem  statum  qnam  proprHs  oculis  aspexi.  Est 
enim  admodum  adolescens ,  satis  pulcher  fade , 
qna  mquam  paido  iiiolHor  jenis  vultuqne  lan- 
fjtiido.  Cum  Mftidfaueoti  credo  ipsam  statuam 
antiqnani  esse,  sed  iusrrijjtionem  mentiri.  Snsjtiror 
inscr  ijjttonem  additam  fuisse  imjieriU  falsarii 
niunu,  ut  Acfis  Beniijnianis  aliqnod  fundamen- 
tum  lapideum  supjtoneref,  quo  Actis  adversan- 
tium  inijietum  melins  snstinereiit.  Si  enim  unum 
monumenfum  referret  utrumque  perseeutorein , 
Aurelianum  ac  Terentium ,  monumentum  anfi- 
quum  Divione  repertum,  non  modica  inde  Bcniy- 


lil 
»ianis  Artis  rnmmcndafia  arrederet.  Quumque 
non  ujnorarrf  de  nomine  Aurdiani  di,puf.,,-i 
rautus  illas  faafum  sijllabas  expres.mi  .ju.i-  tani 
Aurolium  quam  MnvWamuu  fa.rrr  queauf,  nempe 
AVPhA.  Scd  ffr  his  satis.  1-ajo  iferum  rjpertus  sum, 
qnod  sa^pissime  fieri  doctissimns  quidam  inr  Dil 
i-ione  mc  monurraf:  si  autiquitates  Dirioneusrs  a 
lonjeaspiih^aiirum  jnitas ;  adhibc  lijdinm  la/jt- 
dem,  ef  euprum  rejjeris. 

^■Delionv^im  quid .-^cufiam iniucis  lerbisdicam. 
y.  Benigiius  ifloriosus  Chrisfi  inartijr  csf,  Dieione 
sepulfus,  qui  .^ijnis  ac  prodifjiis  ajmd  Deum  se 
nvere  testalns  est,  qiii  sarratam  jiretlnsn  sanquiue 
terram  perpetuo  rirrumdat  au.rdio.  Qnid  crqo,  in- 
qutnnf,  tn  jubes  seculares  ecclesiarum  traditiones 
deseri  Y  Osteudant  mihi  rrclesiarum  traiHtiones  ad 
ipsum  martijrem  jieiiinijenfrs,  cf  qnocnmque  dnrii- 
mciito  ratidiores  habebo  ei  amjdectar.  Ve.rnm  ego 
nullum  inoeni  indirjum  rujuscninquc  fradifinnis 
qua:  ijjsis  Actis  ad  (rrei/oriniu  LinijonensemaUafis 
sit  anterior.  Divionensiitm    fraditio   qualis   esset 
sujtra  osten.^inm  est :  Rustici  renerabanfur  sancfnm 
qnemdam  in  maijno  sarro/diai/o  sc/nilfum,  rerla- 
niante  rt  obsisfente  Lingonuin  e/nseopo.  Kn  fofa 
Dicionensium  i.stius  teynporis  traditio.  Vtrum  vel 
i/mim  Benigni  nomen  tenerent  quisri  jure  jtotest. 
Occurrd  Boui/aiid  (\) :  Siniplox.  ait,  reruiii  narra- 
lio  osteiidit  qualem  erroroin  conmiiserit  Domi- 
nus  Belloguet,  asserendo  ad  sextum  usquc  secu- 
lum  aut  ignotuni  fiiisse  Diviono  Bonignum  aut 
saltom  obiivioni  traditum.  Lcge  Francoruni  liis- 
torici  narrationem  et  videbis  dubifutum  fuisso  de 
loco  sepultnraj,  do  ipso  sancti  viri  nKuiyriu  iion 
duhitari.Noverant  omnesBoiiignuin;apudoiimcs 
in  veneratione  erat.  Si  inquiras  quo  auctore,  quo 
inonnmcnto,    quibus  liftrris    ha'c  omnia   affirmct 
Bnuijand ,  jirxter  scrijjforis  jihantasiam  nihil  repe- 
ries.  At  martijris  natalis  dies  agefjatur  kakndis 
novembris,    teste.    inquif,    Grcgorio    Turoncnsi. 
Nempe,   j)ost  atlatain   ab  emitihus   in    ilaliani 
Passionem  Benigni,  teste  eodem  Gregorio  eodem 
in  loco  quem  inteejrum  lectoris  omdis  subjicietidum 
euravimus. 

41.  Etiam  antiquius  monumentum  cst  S.  Hic- 
ronymi  martyrologium;  ita  jierijif  Jiouf/aud.  Xci/o 
hoc  martijroloi/inm  esse  (irejorio  Lingonensi  anfi- 
quius,  et  insujjer  /irobet  liouijuud  statim  ab  initio 
Benigni  nomen  kuic  inserfnm  fuisse  martijrnlogio. 
At  sanctus  Urbanus  Limjonuni  episeopus  ex  dero- 
fione  erf/a  S.  Benignum  se/ndturx  Incuin  Divione 
eleyit.  Quid  indey  ad  summum  direre  tirebit  non 
ignorasse  Vrbanum  i?i  Dioionensi  solo  sacrum 
Bvn\\:m  rorpus  delitesrere.  Bra-terea,  quistibi  dixit 
hac  devofione  iinjjeltente  volui.s.-ie  Vrbanum  requies- 
cere  Divione  f'  Auctor  videlicef  chronici  sancti  Be- 
nigni,  quem  sex  saltein  seciila  a  facfn  qiiml  iiarrat 
sejjarant.  Guin  honore  ac  rovorcnfia  sorvahalur 
lapis  in  quo  sancti  martyris  pedes  Iinplumhati 
fuerant.  Ifernm  resj>oitdeo.  /insf  alliitaiu  ad  (Irei/n- 
rium  Lingoncnsem  Passinnis  histnriam,  ut  palet 
ex  (iregorii  Turonensis  relatione;  nihil  enim  habes 
quo  probare  jiossis  ante  hunr  la/ndem  reueratlimi 
fui.^se  ijuam  reruni  i/esfarnm  serics  o/ir  allata;  I'as- 
sionis  innotuisset.  Idein  jure  dicendum  est  de  turri 
qux  Dirione  ai/huc  visitur,  in  qua  rarcer  S.  Boni- 
gni  fnis.^-e  credifur;  idem  de  Brunetensium  ar  Ks- 
panensium  fradifione  asserenfium  illuc  deelinasse 
Benignum  jierserufionisfurorem,  hir  vero  a  satetli- 
fibus  raptuin  fuisse.  Omn/a  enim  et  singula  ex  Ac- 


AUCTffHK 

C.  V.  M, 


1'aitrii  li,- 
S.  iieiiigiU) 
etfrta  ;  im 
traditio  i)i 
eJitsArtis 
ccnsiiiniilii 
aiitiijiiiiir 


E 


demonstratnr 

(Ireiforii 
Liiii/iiiiiiinin 

Wliili', 


(1)  Op.nl..lib   HI.  cap.  I,  p.  236. 


tis 


DE  SANGTO  BENIGNO  MARTYRE  DlVIONENSl. 


AUCTORE 
C.  V.  H. 


neqiir  jndicio 
liomanee 
Ecclesia; 


B 


142 

fiH  pendmt  aut  gratis  assenmtur,  nullaque  ratione 
fonfir/uitt  aut  etiam  le.KP  imliciiim  prxhent ,  res 
Bcnigni  (jcstas,  quaiAdis  rontinetifur,  ante  Bonigui 
revelationem  et  Passionem  allatam  Divionc  notas 
fuisse.  Totins  Lingoncnsis  eecJesia;  sub  qua  Divio 
erat,par  vstronditio:  nulla  enim  imr  ecrlesia  ante 
Gregorium  Benigni  Acta  habebaf,  uti^atet  ex  G-re- 
(forii  Turonensis  rerhis.  Quod  enim  auctor  chronici 
Dirionensis  dicit,  harharoruin  incursu  auf  civium 
incuria  Acta  jjenesse  ^mmitiva,  quamquam  vero 
conforme  esse  potest,  crcdi  tamen  auctori  fof  seodis 
postcriori  non  pofcst.  Errtesix  Auf/ustodune.nsis 
docmnenta  Andorhil  Thi/rsiqur  Fassionem,  Passio 
Irensci  qua^  fertia  vocatur,  aut  passione  ad  Grego- 
rium  Limjonenscm  allata  sunt  postcriora,  aut  in- 
terpolatavelfalsa. 

42.  Ergo,  inquiunt,  te  judice  tot  sanrti  episcopi, 
tot  venerabilcsiiri,fam  iflusfres  erclesimerravenint, 
quum  omnia  qum  tu  in  didnum  vocas  vera  hahue- 
rint.  Ipsa  ergo  sacrosancta  Boinana  EccJesia  errat, 
qux  haic  Benigni  Aeta  aut  in  suo  marti/rologio  in- 
nuit  aut  in  sua  Uturgia  recttari  jubet  '^  Apage 
nugas;  hm  sunf  inanes  nxnix,  qux  cordatum  vi- 
rumnon  movent.  Cur  non  possint  sancti  episcopi, 
veneraUles  viri,  Hlustres  ecdesix  in  quihusdam 
sanctorum  ccelicolarumhistoricis  adjunctis  errare? 
Hanctam  vero  Roinanam  eccksiam  omnia  sancto- 
rum  Acta  qux  hinc  inde  ut  Jcganfur permisit,suo 
etiam  Judicio  extra  dabium ponerc  qiiistandem  nisi 
rerum  istarum  ignorantissimus  uffirmet?  Deinde 
ego  numquam  dixi  ncc  dieiurus  sum  Bcnifjrni  Acfa 
esse  fulsa;  fantuin  pronuntiare  ausus  siim  esse  ea 
Acta  aporrypha,  Juxta  ipsum  decretum  Gelasii 
/japs,  esse  fumen  cx  corum  gcncre  qux  lcgcnda  per- 
mitti  possint.Hste  de  Actis  Benignianis  sufficianf; 
reliqua  in  annotationibus  ad  ipsa  Acta  sequentur. 


§  IV.  Do  prima  invenlione  cor- 
poris  S.  Benigni  anno  48 T),  et 
(le    ejusden»   IranslaUonibus. 


D 


Corpus 

S.  Bcnit;:ni 

(liti  igiKjttim 

Jncti  it. 


Q 


nod  mnlfis sanrtorumrorporibus ronfigit ,ut fur- 

bafdijarbarorum  ineursionihus rcpuhfica ,vasfa- 

tis  oppidis  incoUsque  dispersis,  ignota  tandem 

omnibus  ignofo  in  sepidero  inhonora  dcliteseercnt, 

donee  misssc  de  ccdo  beatx  aniinx  dcbitum  sarris 

ossibus  honorem  quasi  postUminio  revocarent,  id 

beato  quoquc  Bonigno  accidif.  Quod  quomodo  acci- 

derit,  uniiqui  uucfor/s  verhis  rcferre  Jurat,qui  in 

ms.  codice  saa-anm  lectionum  sancti  Benigni  Dl- 

vionensi,  cujus    apographuin  P.  Chifflef  oUin  ad 

prsedecessores  nostros  suhmisit,  sequcntta  seribit : 

Multum  obstitit   christianae  devotioni  ne  super 

beati  tunibam  condigna  posset  basilica  ledificari. 

Ci-ypla  Uuncn  non  nmltum  sumptuos;i  operis  in 

ipso  loco  est  tnmsvoluta,  quai  lideliujn  illuc  popu- 

loruni  ad  venerationeni  bcati  corporis  conilucn- 

tium  su.sccptui  esset  accommodata.  Et  cvolutis 

deinde  non  paucis  succedcntium  tcmporum  cur- 

riculis,  jam  mitigato  pcrsecutionum  furore, Gallia- 

rum  popuii,  quanto  ab  insectatione  hoslili  libe- 

riores,tanto  decliviorcs  ad  vitia  et  advirtulum  itcr 

exequendum  lacti  sunt  ncgligentiorcs.  Undc  tam 

seeva  in  eos  processit  ultio  divinae  animadvcrsio- 

nis,  utlonge  lale([ut'  irrevocabiliter  cductus  bac- 

charetur  gladius  gentilitii  furoris.  Hac  igltur  tem- 

pestate  quassati  etiam  Divionensis  castri  accolae 

aedificia  sua  sine  spe  auxilii  divini  videmnt,  seque 


E 


in  priBdam,  immo  in  slragem  lioslibus  deditos  in- 
consolabili  amariludine  ingemucrunt.  Sic  itaque 
per  longam  currcntium  temporum  seriem  vexata 
etattritaGalliarum  ecclesia,  tandemcjus  respectu 
qui  cst  adjutor  in  opportunitatibusintribulatione, 
meruit  a  tantis  oppressionum  turbinibus  jam  H- 
bera  respirare.  Qno  temporo  Divionensis  populus 
vix  rocognoscens  ipsum  solum  suaj  nativitatis, 
hEesitare  ccepit  quo  in  loco  recondita  servarentur 
bcati  Bonigni  membra. 

43.  Dcindc  aucfor  pergit  eadem  narrare  qux  ex 
S.  Gregorio  Turonensi  jam  didiciimis,  revelafio- 
ncm  vidcUcd  S.  Benigni,  d  Invcntionem  sarcophagi, 
et  miruculu.  Fruslru  qiacsivlmus  mentionein  rero- 
gnitionis  sancH  corporis.  Qitam  tamen  a  Lingonensi 
Greqorio  furtam  esse  uf  credam  fadnnf  rdiquia; 
S.  Bonigui  jJOsfea  ab  ipso  Gregorio  Turonensi  me- 
moratx  in  fine  Historiai  Francorum :  In  illo  priore 
baptisteriosancti  Benigni  martyris  pignora  collo- 
cavi.  Hxc  plgnora  sivc  rdlquiaruin  iiarticulas  uh 
ipso  Lingonensi  Gregorio  a  reUquo  corpore  sepa- 
ratas  pufo;  nulla  cnim  inter primam  inventionem 
ef  Grcgorii  episcopatum  rcUquiarum  rccognitio 
facia  traditur.  Nec  facile  credam  ante  Benigni  re- 
cdatlonem  sarcophuguin  in  quo  sacra  ossa  quiesce- 
bunt  upcrfum  fuissc.  Vldetur  itaque  Gregorius 
sacra  'BQm^xn  pignora  accepisse  suxque  Turonensi 
ecrJcsix  infidlsse  cx  qnihusdam  particuJis  quas 
Grcgorius  Llngonensis  sibi  suinpserat ;  rt»f  pigno- 
rum  sacrorum  nomine  veniunt  non  ossa  sacra,  sed 
uUd  ohjectu  murfgris  sepuJcro  imposita ;  quod  ah 
istlus  tcvi  morlbus  atque  ccclesiastieo  usu  non  ab- 
horret,  ut  muUis  exempUs  ipsius  Gregorii  Historix 
prohari  potest. 

44.  Priina  inventio  ac  translatio  corporis  S.  Be- 
mgm  facta  est,Juxta  Chronicon  Divionense,  octavo 
kuJ.  decemhris,  anno  485.  Igitur  anno  dominica?  in- 
carnationisquadringcntesimooctuagesimoquinto, 
indictione  octava,  praesidente  sanctse  Romanai 
ecclesia;  Synunacho  papa,  Zenone  vero  ciesarc 
imperante  in  ropublica,  Clodoveo  quoque  primo 
regnante  in  Francia  et  Gaudebaudo  in  Burgun- 
dia,  inventum  est  atque  Iranslatum  octavo  kalcn- 
das  dcccmbris  corpus  almifici  martyris  Benigni 
abeato  Gregorio  Lingonicfe  urbisepiscopo,divina 
revelanto  providentia,  ut  refert  Gregorius  in  Libro 
miraculorum,  qui  fuit  antistes  Turonorum.  Gre- 
gorium  Turonensem  integre  exscripsimus  prima  F 
hujus  Commenfaril  paglna.  Quia  inter  inventionem 

et  fransJationem  uJiquot  ccrtx  dics  interfuerunt, 
utra  ad  diem  24  novembris  referenda  sit  ignora- 
mus ;  opinamur  tamcn  non  inventionem,  sed  tran- 
sJationcm  ud pra^dictum  dlein  refercndam  esse. 

45.  In  Vita  S.  Annonis,  Coloniensis  archiepi- 
scopi,  scripta  Jussu  lieginhardi  Sigehurgensis 
c<enohil  uJihatls,  qui  S.  Annonis  sequalis  fult,  ab 
anongino  quodam,  SlgeJmrgensi,  ut  videtur,  mo- 
naclio,  S.  Benigni  reJlqularum  fit  mentio.  Istius 
Vitse  cap.  38  Jegltur  :  Restat  nunc  commemorare 
qualitcr  corpus  beatissimi  martyris  et  sacer- 
dotis  Benigni  lemporibus  ejus  (Annonis)  ad 
perpetuam  Sigeborgensium  gloriam  et  salutem 
vel  invcntuMi  sit  vel  translatum.  In  Suevia,  loco 
quidiciturCel!asanctiViti,quidam  Alamannorum 
atquc  Burgundionum  dux  olim  eccleslam  consti- 
tuens,  suis  eam  haireditariis  bonis  ad  sustcnta- 
tionem  monachorum  illic  Deo  militantium  abun- 
dare  fecit.  Qui  devotione  pariter  et  fide  comitatus, 
cum  sanctarum  reliquiaruni  studiu  Divionem 
venisset,  inde  rediens,  corpus  Deo  dilectissimi 
martyris  Benigni  secum  exportavit ;  qui  divinitus 
ab  Oriente  Galliis  destinatus,  post  multos  agones 

tandeni 


donec  a 
S.  Gregorio 
Lingonciisi 

pntmm 

rcmniilniii 


translatum 
fititantio485. 


AUeru 
fraiinMio 
memorattif 

facta 
seculo  XI 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


i:T  Cella 
S.  Vitiiri 

Siie^i'ia 


B 


C 


"f(  ra-nohium 

^iifeburr/eiine 

(iin-rp.tis 

fofoiiieiisig. 


landem  sub  Aureliano  cjEsare  lancea  niilitis  per- 
cussus,in  specie  niveae  colunibai  ccelos  pcndra- 
vif.  Tres  ([uoque  geniinos  iralres,  Speusippmn, 
Eleusippuni  et  Meleusippuni,  a  pra;dicto  marlyre 
baptizatos  et  apud  Lingonas  egregie  coronatos, 
una  cum  corpore  S.  Mnmerti,  civitatis  illius  cpi- 
scopi,  dux  idem  concedenle  Ghriyto  eiueruit. 
laetusque  cum  tanto  coelestis  patrocinii  pignore 
fiues  Alamannia^  reacccierans.ecclosia?  quam  con- 
struxit  desidcrabilem  consignavit  Uiesaurum , 
sanctis  corporibus  ob  metum  iuturorum  in  sacra- 
rio  cum  altilulationc  nomimmi  terrje  altius 
immersis. 

4G.  Posl  muitos  annos,  onmibus  generationis 
illius  hinc  suljlatis.  cuni  locus  idem  regali  ete- 
nobio,  cpiod  EIe\vangc  nuncupant,  in  propricta- 
tem  cessisset,  et  tantarum   lueernarum  fulgor 
iucognitus  mmKlopuIvore  vilis  sepullura?  tcgcre- 
tur,  ordinanle  Deo   qui    producil   lucilerum  in 
tempore  suo,  cujusdam  opcris  intentione  pavi- 
mentum  sanctis  corpuribus  inuninens  a  Ibssoribus 
apertum  est.  Proseindentibus  autem  ilHs  humuni 
enmquG  certatim  egerentibus,  ex  improviso  san- 
ctarimi  rellquiarum  sarcophaga  discretis  nomini- 
bus  reperta  sunt.  IUic  magni  merili  martyr  et 
sacerdos,  vere  merif  is  et  nomine  Benignus,  csete- 
ris  nominatior  inventus  ac  sublevafus  est,  per 
idem  tempus  abbate  Reingero,  qui  B.  Annonis 
consanguinens  cxslitit.  ca-nobium  quod  diximus 
administrante.  Proximc  dehinc  Dominici  natalis 
gaudia  rex  Babinbergcelebravit;  ubi  divcrsaruni 
dignitatiun   convenfu   facto    nihilominus  abbas 
memoratus    advenerat.    Propinquus    ergo    cum 
esset  Annonis  archiepiscopi,  tjuasi  congratula- 
turo  Benignum,  qui  mittente  S.  Polycarpo  disci- 
pulo  B.  Joannis  Evangelista,^  venit  ex  Asia,  se 
testatus    est    invenlsse  ,    rapiensque    pontifex 
nomen  ipsum  ex  ore  ejus  :  -  Benignum,  inquit, 
te  affu-mas  habere?Hic  nieormnspecialis  inter- 
cessor  est  monachorum;  hunc  meis  petitionibus 
oportet  ut  indulgeas,  si  te  dclectat  ex  Iiocjam 
ullum  diiectionis  mefe  beneficium.  „   Ille  qui  in 
persolvendo  non  modica;  quantitatis  argento  regi 
obnoxius  erat,  ad  hsec  respondit : "  Ecce  quatenus 
pecuniEB  quam  debeo  me  cura  releves,  desideriis 
tuis  ut  vis  satisfaciam,  mittens  fibi  non  aliura, 
sed  enmdem    revera    Benignum,  qui  in   Divio- 
nensi  caslro   sub  Aureliano  martyrium  duxit.  „ 
Huic  sponsioni  prEesul  gratanfer  annuens.  quippe 
qui  nullas  opes  haberct  quas  non    libenter  in 
hujusmodi    conmiercium    insumerot,    cum    sibi 
mutuo  fidcm  dantes  utrlque  recessissent  ad  pro- 
pria,  post  mensem  et  dimidium  monachos  pre- 
tiosi  eorporis  globam  forentcs  Goloiiite  cum  gau- 
dio  suscepit.  Quibus  fidem  astruere  nitentibus 
plublicis  sacramontis  quod  non  alius  quam  qui 
logabatur Benignus  ossL*t.  non  ooncessit,  dicens  In 
f.jiis  vencratione  de  quo  agebatur  hunc  se  indu- 
bitanter  habiturum. 

47.  Prasmissoquo  in  Sigeberg  hujus  IjetitiEe 
nnutio,  ipso  cum  suis  consconsis  equis,  comit;m- 
tibus  parifer  ex  Colonia  non  exiguEC  muititudinis 
viris  et  ieminis,  in  ipso  vespore  donunic;e  nocti.s 
qum  jojunii  quadragesimalis  inifium  erat,  ad 
radices  montis  applicuil;  ot  doscendentibus  ad 
eum  debita  cum  roverontia  processionibus  fra- 
trum.  ossa  sacra  cum  laudibus  rocopt;i  sunl  per 
noctom  in  ecclesia  qua"  adj;u-L't  monti.  Manc  vcro 
dominlci  diei,  quod  toHio  decimo  kalcndas  martii 


m 

exspe.-(ationc    omnimn    illuxit.   omni    conventu 
solemmlcr    nKiuto,    diversis   etian>   onum  ,^, 
"udt.sque  lummaribus  templo  rcspU,K!enlc  sa 
cer  anbstes  ac  sanct;e  n,..,„ori;e  Erpho  abbas 
juos  humerossanctarum  rcliquiarum  fereiro  sub- 
Jinens,  resonante  jjopulo  signisque  concn-p;,,.- 
ibu...  cum  n.agna-  dcvoti<.nis  caru.ine  pra-eellon- 
bum    monachoruni.    m;u-tyrom   et   sacerdotom 
suum  Ghi-jsto   111  odorem  suavitatis  ad  altaro 
pr;esent;uunt.  Ii.do  so.-n.onen.  ad  populun.  habi- 
turus  alhora  i..;osul  conscc.Klil,  ct  totuspno  gau- 
dio  laeryims  nuens.  numquam  sibi  jucundiorom 
illuxissediem  tcstatus  osl.  Exponcnsquc  quis  vcl 
cujus  n.oriti  essct  (|ni  pc.rlabalnr,  <,uod  Bcnignus 
appoIla.-otur  indicavif.  dicens : "  Bonignus.  inquit 
bemvolus  dicitur  ct  morito  ;  ;ipertasci.im;.Nre^ 
ad    omnium  vosirmu  proccs   i.abct,  et  libeniis- 
5.me   cxaudieiis,  pcr  seipsum  accedit  ad  Deura 
ad   mterpellandum  pro  vobis.  Nuiic  igifur  dilo- 
ctissuui,  tanti    patroni    pra.'sontiam    i.;djcntcs. 
origito  corda,  ot  singuli  quid  nobiscxpediat  illi 
sui>pliciter    inthnate.    Mihi    credito.  si  tauliim 
fides  non  desit,  quia  Benignus  estet  nomiualur, 
benignissime      quodcumque     petitis     annuens 
accclerabit.  „    Annus    Dominicje    incarnationis 
quo    hfec    translatio    celebrata   est,   millcsiimis 
sopiuagesimus  lcrtius  erat.    Post  ha;c   duobus 
loculis  novis  allrinsecus  post  altare  composifis. 
medio  inter  eos  vacanteloco,  in  dextoro  bcatuin 
hmoccnflum,  in  sinistro  vcro  bcatuin  Ecnignum 
pontjlex  collocavit,  et  Ia;titia  pcrtusus,  qii;i.si  lu- 
dens,  ut  plerumque  solebat,  loquebatur :  "  Eril  ad 
libifum    nienm    rel    processus,    si    qii;uido(,ue 
dignus  altario  incdius   inter  vos  recipi;ir.  AUo- 
quin  ex  hoc  speranda  vobisgratiarimiactiopro- 
fecto  peribit.  _  Qua;  vox  quamlibot  levifcr  dicta. 
quoserlosit  ab  ois  accci^ta  nos  ocuiis  fidei  j;mi 
contemplamur ;  qui  otsi  corpore  necdum  videri- 
mus,  merito  tamen  crodinms  oum  infor  cos  locum 
j;im  accepisse.  De  cujns  vita  vol  opcribusiwuca 
pro  numero,  non  ut  debuimus,  sed  ut  potuimus, 
auxiliante  Deo,  hoc  fino  terminantcs,  otlo  inferim 
indulgenms,  ut  his  qua;  de  virtutibus  ojus  iira-dl- 
cauturelucidandis  leviores  assm-gamus  (Ij. 
_  48.  Jnveiitioiieni    in    CeUensi  aeiiobio  favtiim 
translationemque  in  Siyebertjmsia  ra-nohii  erdc.siinn 
Irf/iiHH!<.   VeUvm   priorvm    quotjue    tran.-ilafionem 
JJirioucinCcUam  S.  Vitieniideatiustradi.  Verum 
frustru  qumsim.  Nihil  reperi  j)ra;ter  ea  qua; /luhet 
Vif/ncrius  in  Chroulro  Liufjnnvusi,  et  ex  Viifnerio 
alii.  Scrulo  orfavo  e/jlsroj^alent  uHhs  Lini/onensis 
cathedram  tenuerunt  duo  viri,  natione  Sueci,  san- 
rtitate  fu-!vsfantcs,  nomluum  fere  .•ilmilium.  Priori 
qucm  sandum  alltjui  simplirlter  ajijwllant,  llerul- 
2)hus,  sive  Erlulfus,  aut  etiam  llarioljjhus  nomen 
esf;  alferi,  jwloris  sive  fratrl  sire  uejioti,  Arnul- 
jjhus,  Arioljihus.    De    S.    Ilvruljiho     aijitur     m 
Actis  nostris  Hie  13  amjusti  inter  prxtermissos. 
Fuit  autvm  S.  Ileruljjhus  inouasterii  Klu-arends 
funt/ator  av  jirimus  tihlias,   qittj  jjosf  ahi/irutum 
Liuf/oniim  ej}lscoi>atum  re.cessit  anno  774 ;  pci/um- 
ijue jiastt)rt(le  cenit  iu  manus  Ariol/ihi,qui Ilerul/ihi 
aut  frafcr  auf  nepos  fult.  l>v  hnv  Arlol/iho  slev 
irnuljiho  Jacohus  Viijncrlus  srrihit ttjna/  ('oiutium 


AUOTOnK 

fi-  V,  II 


I)r  /iriiiri 
[rau.iliitiiiiir 

Dirioiii- 

ail    Crflaiu 

S.  Vili  jifiiirii 

nieinoriiv 

friiifitii. 


In  Anualihus  crdeslastlcis  Franeorum  {i.) :  Arvul- 
fus  sivc  Ervuifus  id  unum  inter  cajtcra  pni-stitil 
in  gratiani  prioratus  apud  Sucvos  a  sc  constructi 
ct  sancto  Wito  consocrati,  quod  cx  ;d)balia  s;incti 
Bonigni  Divionensis  parttmi    rcliqui;ir.ini  htijus 


(IlMonum.  Geini.  HJsl..  S(ni>ll.  toin,  .\'I.  [>.  is^sr|.  —      (SjAdannum  780.  ii.  lil,  (tom.  VI.  )>.  is.'.). 


beati 


DE  SANCTO  BENIGNO  MARTYRE  DIVIONENSL 


AUCTOBE 
G.  V.  H. 


Qtiic  Dirioue 

reiiianwraf 

pars  corjioris 

S.  Benigni 

LiiirfOiias 

iraiitlatn 

eec.  X 

B 


gp-d  paulopost 
Dirioiicin 

rvhita  ft 
coUornfa  iii 

eccleaia 
S.  Vinceuiii, 


c 


144 

beati  tutelaris  eo  transtulit,quo  et  ipso  so  rccepit. 
idom  pcdum  (himioHense)  ccdcns  Waldrico  sub 
annum  780.  Ex  hoc  Vifjneiio  eodem  frmlnnt  au-^ 
etores  Gallix  Chris(iana>.  (1),  in  Ariotpho  XXXIV 
Lim/onuin  episcopo.  Hir  itjifnr  habemiis  Hhim  Ala- 
mannorum  ac  Burgundionum  ducem  ex  Vita 
S.  Annonis,  qui,  in  loco  qui  dicitur  Cella  sancti 
Viti...  olim  ecclesiam  in.stituens,...  devotione  pa- 
riter  ct  fide  comitatus,  cuni  sanctarum  reli- 
quiarum  studio  Divionom  vcnisset.  inde  rcdiens 
corpus  Deo  dilectissimi  martyris  Benigni  secum 
cxporfavit.  Opinio  nosfra  est,  quamsupra  indica- 
rinim,  una  cum  corpore  S.  Bcni^ni,  id  esf  cum 
parfe  reliquinrum,  Diinone  in  Germaniam  venisse 
iUam  Benigni  Passionem  quam  reliquis  omnihus 
prsifcrendam  du.rinius. 

49.  Northmannis  Galliam  vastantibus  ac  sacra 
foca  diripienfibus,  sawc^/ Benigni  monachos  cupido 
invasif  sacrum  S.  Bcnipni  corpus  fufum  in  forutn 
asportandi,  queni  Geilo  Lijigonum  episropus  (intra 
Divionense  castrum  ?)  eis  concessit,  ecclesiam  vide- 
licef  sancti  VincenfH,  ad  locum  refufrii  ct  custodiam 
corporis  sancti  BQXn^m.  Divionensis  chronici  verlia 
sunf,qum  postm  fextu  perpetuo  referenius.  Geilo 
Liuqonensi  ecclesix  prxfuit  ab  anno  880  usque 
ad888{^).  Tempore  Argrini,  qui  Lingouensis  ec- 
clesix  caihedram  tenuit  ab  anno  699  tisque  ad 
909  (3),  Norfhmannis,  Danls,Hun(jaris,  Saracenis 
in  interifum  GalUs:  confluentibus,  per  omnia  saivit 
gladius,  cuncta  dantur  incendio,  sanctomm  loca 
trnduntur  exterminio.  His  undiquo  ssevientibus 
nialis,  contigit  corpus  S.  Benigni  ad  civitatem 
deleri-i  Lingonis ;  pr^esidebat  lum  illi  ecclesiae 
donnms  Argrinus,  pastor  in  cura  hujus  loci  valde 
soUicitus  (4). 

50.  Gozelino  Lingonum  eccXesiam  regenfe  (sedit 
autem  ob  aiino  922  usque  ad  annum  9Hl{h)),  Da- 
norion  ar  Northmaunoruni  phaJangibus  a  Boduf- 
pho,  Richardi  ducisfilio,  rejecMs  drca  annum  925, 
contigit  corpns  Inijus  patroni  nostri  sancti  Beni- 
gni  dcferri  intra  nmros   Divionis  castri.  ibique 
servai-i  in  ecclesia  sancti  Vincentii  (G).  Ecclesiam 
iUarn  Beniguianis  monachis  a  Geiione  roncessam, 
a  liatiierio  archidiacono  eis  ademptani,  Warnerius 
episcopus  anno  912  eisdem  restituit  in  si/nodo  hq,- 
hita  in  eccJesia  sanrfi  Mamefis.  En  Chronid  sancfi 
Benigni  narrationcm  continuani,  rjuam  suprapro- 
misimus  (7).    Ita  pergit :  Successit   oi  denique 
(Arijrino,  qui  deposifo  episcopatn  mouachusfactus 
est)  \\\  curu  pastorali  domnus  AVarncrius  episco- 
pus  et  ipse  augmontator  bonorum  hujus  loci  de- 
votus.  Hic  primo  anno  suje  ordinationis.  nongen- 
tesimo  duodecimo  videllcet  incarnati  Vcrbi,  in- 
dictione    quindecima,    residens    in    synodo    in 
gremio    matris    occlesiai   S.    Mammctis.  coram 
archldiaconis  et  abbatibus  et  omni  clero,  interpel- 
latus  est  a  Godrado  abbate  et  monachis  patroni 
nostri  S.   Benigni,  de    quadam    ecclesia    infra 
muros  castri  Divion  sita,  sancti  Vincentii  honore 
ac  nomine  sacrata,  quam  donmus  Geilo  episco- 
pus  ad  looum  refugii  ac  custodiam  corporis  saepius 
dicti  S.  Benigni  perpetualiter  eis  habendam  con- 
cesscrat,  ot  de  qua,  cvmi  longo  loTiipoi-e  ea  nsi 
fuissent,  ropulsi  eranl  a  Katherio  archidiacono  et 
abbate  canonico  Sancti  Mammetis  ac  prsBposito 
abbatiib  sancti  Stophani.  Coiisidorans  ergo  me- 
moratus  episcopus  causas  periculorum  quie  tunc 


seciiti  iiicfnta 

a  Willdmi, 

abbatr 


E 


frequentes  imminobant  Nortmannorum  incui-sio-  D 
nibus,  cum  consilio  et  laude  ipsius  Ratherii  ac 
totius  sjmodi  reddidit  ipsi  abbati  Godrado  etmo- 
nachis  pritdictam  ecclesiam  sancti  Vincpntii,  cum 
habitaculis  ad  ipsam  ecclesiam  atrii  loco  pertinen- 
tibus,  quas  ipsi  monachi  olim  ibi  ad  refugii  locum 
construxorant.  Do  qua  occlesia  fecit  eis  privilo- 
giuin  episcopali  anlhoritate,  ut  nuUus  succeden- 
tium  deinceps  aliquam  viin  aut  calumniam 
sancto  Benigno  ot  monachis  eidem  servientibus 
inferret. 

51.  Quanto  temporis  spatio  S.  Vincentii  eccfesia  ithi  sub  fiiim 
pretiosum  fhcsaurum  ronservarit,  sdre  ncfas,  defi-       fjtti^dem 
cieutihusdorumenfis  tacifaquc  hisforia.  In  prisfi- 
num  loc.um  reconditum  fuisse  certiim  est ;  nam 
ibidem  S.  WiUelnms,  ahhas  Sancfi  Benigni.  sancti 
marfijris  rorpns  invenif,  Hic  WiUelmus,  natione 
Italus,  mr  vere  magnuSj  ordinatus  est  abhas  Sancfi 
Benigni  a  domno  Brunono  episcopo  (Lingonensi), 
anno  ab  incarnatione  Domini  nogontesimo  no- 
nagesimo,  indictione  tertia  (8).  Tanfo  abf>ate  prx- 
sidenfe,  sancti  Benigni  monasterium  pietafe,  refi- 
glone  ac  sanrtorum  cuUu  refioruif.   Tandem  anno 
miUesimo  priino,  ipso  Brmione  prxsule  juvante, 
WiUelmus  admirabilem  basUicam  S.  Benigni  fnn- 
davit  {^d),ef  sancfi  marfgris  ossa  ijwoi/f  in  cn/pfa. 
Remgestam  referemus  verbis  Rodulfi  Glahri,  Clu- 
niaccnsis  monachi  {lO^Contigit  orgo  postmodum 
quatenus  pars  ecclesiaa  beati  martyrls  Benigni, 
cui  auctore  Deo  primitus  pater  datus  fuerat,  rui- 
nam  corruens  darot.  Quam  cum  roformare  cupe- 
ront  artifices  caementarii.  graviorom  pars  eadom 
dedit  ruinam.  Quod  cemons  vir  Deo  devotus,  in- 
tellexit  divimtus  slbi  dari  indiciumquod  totum  a 
funtlamentis  renovari  convenlret  templum  ;  illi- 
coque  summo  mentis  ingenio  coeplt  ipsius  eccle- 
siai  reformand;«mirIfieum  construoro  apparatum. 
Quam  denique  curn  coepisset  reaedificare  positione 
mirabili  valde  longiore  ac  latiore  quain  fuerat, 
ignotus  tamen  erat  universis  locellus  quo  pretiosi 
niartyris  ossa  claudebantur  Benigni,  quia  solerti 
cura  taliter  antiquitus  fuerat  reconditus  ut  illo 
fiducialiter  veneraretur  martyr  per  ajvum,  ubi 
felici  morte  occubuit  propter  Deum  ;  sed  a  qui- 
busdam  incautis  dicebatur  etiam  ibl  non  haberi. 
Cujus  ignoratio  roi  nimium  moestiricabat  animum 
patris  Willelmi.  Taliquoque  defectu  anxio  reve- 
latum    est  visione  pulcherrima  per  ipsum  Doi 
martyrem    ipsius  honorabile    sepulcrum.    Erat 
enim,  ut  beatus  multorum  sanctorum  descriptor 
miraculorum  Gregorius  Turonomm  pontifex  re- 
fert,prEegrandis  arca  lapidei  sarcophagi  continens 
illum.  Pro  cujus  incredulitate  narrat  idem  sanctus 
alterum  sancti  nominis  Gregorium  Lingoncnsem 
episcopum  acrius  quondam  fuisse   incropatum. 
Cujus  namque  positionem  loci  antiqua  vetustas 
occuluit :  nam  coram  pr?ecipuo  illius  monasterli 
altari  profundlus  habebatur  defossum  memora- 
tuni  sepulcrum.  Quod  continuo  requirens  invenit, 
aporiensque  illud  contlngere  moruit  sacratissiina 
egregii  martyris  ossa,  in  cuius  etiam  cerebro, 
quod  in  descripta  ipsius  Passione  legitur,  vulnus 
ferreo  illatum  vecte  appamit.  Qu;^^  omnia  integra 
numero,  prEesentibushonostioribus  tam  opiscopis 
quam  cfeteris  diversorum  ordinum  vel  sexunm, 
cum    odoriferis  thymiamatibus    ac  psallentium 
choris  in  eodem  recondidit  sarcophago  ;  indeque 


F 


(1)  Toni.  IV.  p.  521).  -  (2)  Roussel,  Le  diocese  dc 
i/aiii/res,Tabula  chronologicii  episcoporum  Lingonensium, 
tom.  I,  p.  102.  —  (3)  U)i(l.  —  (4)  d'Achery,  Specilegium, 
tora.  II,  p.  379.—  (5)  Roussel,  loc.  cit.  —  ((i)  d'Acher  . 


tom.  cit.,  p.  m  —  (7)  Ibid-  -  (8)  Ibid.,  p.  3S2.  —  (9)  Ibid., 
p.  :i83.  —  (10)  In  Vita  S,  WiUelmi.  ap.  Migne,  P.  L.,  toni. 
CXLII.  p.  71U  sq. 

paululuni 


DIES  PRiiMA  NOVEMBRIS. 


Sllllll>tllOS0 

Atjiiilcro 

,rcoinlit<i  est. 


Aiini)  1271 
iflnjuhti 

S  Benigni 
"  niiitn 
itiviiiittis 
■'irvatis  ; 


A  paululuin  ad  orientem  amovens,  in  puleiiemmo 
atqup  incomparabili  locavit  tumulo.  Deliincnam- 
quc  pater  veuerandus,acriore  acccnsus  devotionc. 
reformandae  opus  basiltcae  instanter  quemadiiio- 
dum  decreverat  accelerabat  pcrficere.  Quoniam, 
ut  diximus  et  prt^sto  est  eernere,  totlus  Galiia; 
basillcismirnbiiiorem  atqnepropria  positionc  in- 
comparabilpin  perficere  disponebaf. 

52.  Notandnm  hnc  loco  renitsam-tnm  Witlctmiim, 
sarratissima  S.  Benigni  ossa  omnia  intejjrn  numcro 
iu  eotlcm  recondidisse  sarcophaf.'o.    Qaare  qua: 
a  reliqiio  corjiore  scparatx  iiimiiiiiitnr  rcUquia:, 
aut  ante,  autpost,  sed  non  in  ipsa  WillHmi  rccoqni- 
finnc  scparatas  fuisse  ecriiim  cst.  Qnod  anfein  dicit 
Rodidfus  in   eodein  recondita  fuisse    sacra  ossa 
sarcophago,  non  Hlum  lapideiim  judico  infelligeu' 
dum  esse  in  qi/o  a   Grcf/orio  LiiKjoncnsi  reperta 
snnt,  sed  alinm  U(jnci(m   in  qito  trnnslata  Lingo- 
nas  Divionemque  relata  fnerint,  ipsum  enindem 
qucm  pra^stanfissimo  opcre  oruafuin  pufdicai  rene- 
rationi    Wdlelmus  exposuit.  Hoc  cfiain  indicare 
videntur  verba  Ckronici  S.  Benigni,  in  renomti 
scpuhri  descripfioiic.  quat  perspicuifatis  errjo  suh- 
jumjimns  :   SepulcJirum   vero  sancti  et  gloriosi 
martyris  ita  est  eonstructum  :  Est  tumba  ex  qua- 
dris  iTedificata  lapidlbus,  qu;ie  octo  cubitos  in  lon- 
guni,  quinque  autem  tcnet  in  latuni,  cujus  cacu- 
men    lapideum     quatuor    sustiuetur    suffragio 
columnarum ;  desuper  autem  quatuor  columnfe 
marmoreiE  locataj  eiaut  antiquitus.  Olim  super 
lapideos  areus,qui  continebantabsidam,ferebant 
ligneam  scx  cuI)itorum  longitudinis,  et  triuni  la- 
titudinis,  septemque  ac  semis  altitudinis,  qufe 
undique  am-o  et  argento  vestita  historiam  domi- 
nicce  nativitatis  demonstrabat,  auaglyjjho  promi- 
nente  opere  pictura    satis  optlma.   Verum  hoc 
decentissimum  de  quo  loquimur  ornamentum,  ob 
recreatlonem  pauperum  fempore  ramis  fuit  dissi- 
patum  a  domino  abbate  Wiilelmo,  et  cum  capsa 
aurea  mirifice  gemmis  exornata,  pariterque  tri- 
bustabulisac  duobus  thuribulis  argenteis  cruci- 
busque,  ac  omne  ornaniuntunx  in  auro  et  argento 
venumdatum  est.    Qux,  quainquain   subobsciira 
sunt,  satis  insinnant  capsam  sacra  ossa  continen- 
fein  s{jlcndidisillis  ornainenfis  fuisse  circuindatain. 
Fortassis  a  vero  non  aberrat  qui  opinetur  ipsam 
reliqniaruin    capsain  lignca  iUa  inole  foris  auro 
argentoque  cooperta  fulsse  conclusain,  dichus  vero 
sofemnioribus  in  capsam  auream  mirifiee  gemmis 
exornatam  inferri,  populoque  soUtain  fuisse  ex- 
poni. 

53.  Anno  Domini  127L  res  accidit  sterna  me- 
moria  digna,  quB  quum  novm  S.  Benigni  reliquia- 
rum  exaltaiioni  locum  dederii,  liic  consignanda 
merito  videinr.  In  continuationc  Chrontci  S.  Be- 
nigni  ita  lego  (1) :  Pra?misso  Aymone  ad  Ghristum 
properante,  exsurrexit  e  medio  venerandus  prse 
cunctis  Hugo  de  Arcu,  honestissinite  conversa- 
tionis  pater  bonisqut'  moribus  adornatus.  Hujus 
autem  tempore  contigit  in  hoc  monasterio  res 
terribllis  atque  mlranda.  Turris  namque  lapidea 
in  medio  antiquae  ecclesife  super  bases  lapideas 
summopere  stabilita,  dimensione  longitudinis,  la- 
titudinis  et  altltudinis  copiosa,  nobiliquc  fabrica 
constructa,  horribiliter  corruit.  Sed,  o  miranda  res, 
theca  lignea,  qu£E  in  inferiori  parte  eeclesice  pre- 
lioslssimas  reliquias  continebat,  super  duas  co- 
lumnulas  lapideas  stabilita,  majus  ruinaipondus 


f: 


susfinuit.  Quaj  quidem  theca  onmino  illa^a  di- 
ruptis  duabus  colunmulis,  nullo  alio  visibili  lup- 
posito.  pcr  spipsam  miro  uiodo  subsistebat 
Lampadesctiam  qu<e  inlocodict;e  thec;Brontinuo 
inveneratione  sanctarum  reliquiarum  ardobant, 
nec  propter  tantas  ruinas  tamf[ue  tcrribilem  fla- 
tuin  et  sonitum,  necpropterpuivcrisincxeogita- 
tum  turbinem  exslinctje  suut. 

54.  Cfppit  Ilui/o  scinidirntam  ecclesiam  rcicdifi- 
care.  Gompleta  aufem  anferioreparte  jain  diclix) 
fabrlcjE,  qu^  juxta  vulgare  idioma  presbyterinm 
nuncnpatur,  sa-pedictus  patcr  socnndiim  diu  anfe 
conrcptuin  propositum  aggreditur  opus  dulcissi- 
mum  atque  amantissimum,  thecam  videlicet  ar- 
genteam  decentlssima  texliira  conceptam,  auro  et 
argento  geinmis(iue  compositain  fabricare,  in  qua 
sanctcne  reliquije,  qum  diu  in  imo  latitaverant,  ho- 
norifice  conderentur.  Qua  completa,  illius  frefus 
adjutorio  qui  perficit  et  solidat  omnia.  couvocavit 
prfedictus  pater  barones,  archiepiscopos,  eplsco- 
pos,  abbates  aliosque  prjelatos,  dissimililudine 
officiorum  graduumque  uni  Domino  raniulantes, 
cmn  cleri  et  populi  multltudine  copiosa  ;  eongre- 
gatoque  tam  nobiii  cu?tu  pretiosissimas  patroni 
nostri  Ghristi  athletae  Benigni  de  loco  ubi  annis 
plurlniis  quieverant  relicpiias  amoventes,  infra 
dictam  thecam  sive  capsam,  post  majus  altare 
decenter  atque  sumptuose  in  alto  stabilitam.  in 
hyinnis  et  eonfessionibus  Donilmnu  bonediccntes, 
cum  inaximo  cleri  popiilique  gaudio  condiderunt, 
anno  a  Ghristi  nativitate  millesimo  ducente.simo 
octuagesimo  octavo.  quarto  kalcndas  novembris. 

55.  .Juxtn  uuciores  Gallix  Christianx  (^)  prx- 
dicta  turris  ruina  accidit  die  14  fehrnarii  anno 
1271;  ecclesiam  Hugo  restaurarc  c/epit  dic  7  fchr. 
an.  12S0;  novain  ecclesiam  lienetli/--tionc  donun- 
dcm  curavit  die  27  apriiis  anni  1287;  in  quam 
postmoduin,  dic  .<tcilicct  xiv  kalcudas  noveinhris, 
crastina  S.  Lucx,  c/jrpus  sancfi  inurtyris  Bcriigni 
revelatum  et  argentea  capsa  reconditum  transtulit 
anno  sequenti ;  ad  cujus  anniversariam  cclchriia- 
tem  suo  constiiuit  conveniui  decein  lihras  Vicnnen- 
ses  annuatim  percipiend(ts,  anno  1299,  mense  au- 
gusto. 

56.  Diciiur  a  Claudio  Roherto,  in  Gallia  Chri- 
stiana  (3),  in  capsa  repeririplumhi  laminam,  cujus 
gijpseuin  exemplar  Divione  asservatur,  cwn  hac 
inscriptione : 


t 


HIC     REQUIESCIT     CORPUS    SANCTI    BENIQNl 
PRESBYTERI  ET  MARTYRIS. 


Quain  liic  aucfor  ad  Leonillam  refert;  patet 
auiem  posterinris  esse  xtatis.  Forfassis  inonachi, 
qui  corpus  defossa  humo  ahsconderunf,  ndiquiis 
illam  laminam  imposuerunt  memorix  ergo;  quam 
S.  Wilfvhnus  cuin  ossibus  in  capsa  concluscrii. 
Dominits  Bougaud  (4)  narrat  capsain  prxscnie 
Ilugone,  episcopis,  ahbatibus  ac  baronibus  coram 
fuissc  apcrfam,  ac  prwier  diciam  pluinhi  laininam 
reperiafuisse  omnia  ossa  majora  S.  Benignl  linteo 
involuta.  Ad  cujus  rei  fidem  nullum  affert  docu- 
mentum,  tcsfimonium  nulluin;  res  errjo  stat  ejus 
fidc,  in  quaui  Jurare  non  ausim. 

57.  Caput  S.  Benigni  quando  a  corpore  fuerit 
scparcdum,iiweriuin  est.  Pido  tamen  ah  llugone 
facium  ;  nam  a  Wilielmo  constat  ex  Hs  qux  supra 


AUCTnRK 

G.V.H. 


iinietih 

Iluijoiie 

episcopo  nova 

tlirra  liicJiisff 

mlfiinii 
poinpu 


Craimfcrun- 
titr 

(tllllQVm, 


siiiiiil,  tit 
fcrtur,  n/iii 

epitttphio 
jiliimbi 
lainiiue 

iiifcnfiilo, 


capilf  tamen 

II  iiUqitO 
cijr/ioie 
aejiarato. 


(l)  d'Achery,  Spicileginm,  tom.  U,  p.  396.—  (2)  Tom.IV. 
p.  087.  —  (3)  Tituio  Divi-i.  —  (4)  ^tude»  aur  S.  B^nigne, 
Novembris  Toinus  I. 


lib.  III,  cap.  6,  p.  306. 


19 


auciore 


UG 


DE  SANCTO  BENIGNO  MARTYRE  DIVIONENSI. 


AucTonE  auctorc  RoduJfo  Glahro  rduHmus,  in  sole/nni  illa 
G.  V.  H,  recognitione  et  capiti  cuni  rcHquo  corjjore  fuisse 
inventim,  et  Willelmum  omnia  ossa  integra  nu- 
mero  in  codem  recondidisse  sarcophago.  Quidquid 
estjBcniyniani  Chronici  continuator  disertis  verhis 
asserit  quod  Claudius  de  Charmis,  ahbns  S.  Be- 
nir/ni,  ficri  fecit  armariola  ad  sinistram  partem 
majoris  altaris  novjt  ecclesijE  statuta,  quorum 
partes  mteriorcs  ferreje  sunt  in  nioiium  trilicis 
sive  fenestrellularum  quarumdam  fabricatx'  au- 
roque  magnifice  deauratae,  ut  inibi  decentius 
reverenliusque  recondercntur  sacrsB  ac  pretiosje 
ipsius  ecclesiiE  reliquijB,  ot  maxime  cincres  sivc 
capita  sanctorum,  videlicet  Benigni  patris  nostri, 
Grcgorii  Linfronensis  episcopi  fundatoris  nostri,  et 
Radegundis  Francorum  regiuEe  (1).  Claudius  de 
Charmis  ehctiis  fuit  ahhas  annu  1488,  die  7  octo- 
bris,  ohiit  die  21  septembns  anu/  l'>lf>  (2). 


§  V.  De  minutioribus  roliquia- 
^       rum  S.  Bcnigni  pnrticulis  pcr 
diversa  loca  distributis. 


S. Benigni      mmcmoriai  causa  ])auca  hinc  inde  corrasa  tran- 
reliquHinim     miscriho  ex  docunicufis  ius.,  auf  iwp)-cssis  Ubris, 
pariicnlw  iii    ilJ  vel  epistoiari  commerdo.  D.  Hougaud  (3)  nar- 
dwersislocis,  j.^^  insignes  S.  Benigni   reJiquias  a    rege    Gou- 
tramno  dono  iJafas  fuisse  monasterio  S.  Manriiii 
Agauucusi.  Qui  re.v  eccJesiam  S.  Benigni  muJtis 
ornarit  difavitque  donis  anno  586  (4),  instifuifqiie 
ut  ad  simiJitudinem  7nonasterii  sanctorum  Agau- 
nensium  din  Hoctuque diiinum  in  hac  eccJcsia per- 
solvereinr  officium  (5).  Idem  Bougaud  refert  (6) 
anno  1408  eccJes/am  Augusfodunensem  arcepJsse  os 
tdiquod  S.  Benigni  puJchro  inscrtum  reliquiario; 
Annam  quoque  Austriacam,  Gatlia:reginam,acce- 
pisse  Dirione  anno  KJoO  parfem  reJ/qu/arum  de- 
sumptam  ex  reliquiar/o  parro  po/iato  ah  angeJo. 
Bej/erinntur  et  alibi  reJiqnisB  S.  Benigni,  v.  g.  in 
monasferio  BerJaimonf  BruxeJJis,  sed  cujus  Be- 
niijui  sint  ignoro. 
Divione  59.   Taiidcm    ex   archir/s    descrijHionis    Collis 

Aurei  (Cote  A'Ov).,efundoSancti'QevLV^n\  sequenfia 
depromimus,  qux  dchentur  studio  ac  favori  DD. 
Garnier,  qm  Jiis  archivis  cnm  Jaude  pra;esf,  et 
D.  Fhifippi  Guignard,  viri  doetissimi,  Divionensi 
bihJiotJiecx  prtofecti.  In  codice  2Htpij)-aceo,  foJ., 
n°  124,  mss.,  cui  tifuJus  (gaJJicej  :  Coinpendium 
mcmoriarum  monasterii  sancti  Bcnigni  Dlvionen- 
sis,  Ordinis  S.  P.  N.  Benedicli,  congregationis 
S.  Mauri,  dc priec/puis  reJiquiis  eccJesix  S.  Benigni 
ag/tur.  Codex  desfinufus  erat  ad  li.  Fatrem  Do/ni- 
num  Joannem  MahiUonium,  ut  coseva  manus  in 
prima  pagina  nofarif.  Kx  idiomafe  gaJJico  Jatine 
transcriho.  Pag.  13 :  De  pr;iecipuis  reliquiis...  Sunt 
in  hoc  monasterio  septem  capste  pretiosarum  ple- 
noe  reliquiarum  ;  trcs  supcr  altare  majus,  quarum 
in  media.  requiescit  corpus  nostri  S.  Benigni, 
Jesu  Christi  athleta;. 

In  thesauro  conservantur  plures  sanctorum 
reliquitein  capsis  satis  magnificis...  Caput  sancti 
patroni  nostri  el  apostoli  Benigni,  caput  sancti 


fundatoris  nostri  et  episcopi  Gregoiii,  caput  san-  D 
clie  Radegundis,  Francorum  reginse.  Qufe  tria 
capita  contiuentur  capsulis  argenteis,  deauratis, 
encaustifi  opcra  variis  in  locis  depictis  genimisque 
nuiUis  distinclis. 

Pag.  15,  10,  17.  De  sacris  rehquiis  altarium. 
E.xstraetum  e  ms.  quodam  codice  uostnu  hiblio- 
thecfe  n"  265. 

In  altari  StfB  Maria?  (Notre-Dame  du  Sl.  Lieu) 
smit  reliquite...;  sunt  eliam  in  eo  reii(iuiit;  SS.  In- 
nocentium  et  S.  Bcnigni. 
In  altari  Slve  Trinitatis  sunt  reiiquiEe...  S.  Benigni. 


S.  Joannis  evangel. 
S.Mattlifeiapost. 
S.  Petri 


S.  Benigni. 
S.  Benigni. 
S.  Benigni. 
S.  Benigni. 
S.  Benigni. 
S.  Benitrni. 


et  alibi. 


„      S.  Stcphani  protom.      „ 

„      S.  Bartholom?ei  „ 

_      S.  Mauritii 
In  crypta  confessionis  : 
In  altari  S.  Benigni  sunt  reliquiai  de  ipso. 
S.  Nicolai  rcliquise  de  S.  Benigno. 

„      S.  Luca3  „         B.  Benigni  nuu'tyris. 

„      S.  Grucis        „         de  S.  Benigno. 
In  altari  S.  Aprl  episcopi  el  confessoris...  reliqulie 
de  ipso,...de  ossibus  S.  Bcnigni. 

60.  Pag.  21.  Reliquise  S.  Benigni  aliis  datse 
ecclesiis.  S.  Gregorius  Turonensis  archiepiscopus 
in  altariposuit  reliquiasS.  Benigni  (Hist.  Franc, 
lib.  X,  c.  31),  quod  notandum  duxi,  ne  lionor  a 
sancto  archiopiscopo  martjTi  nostro  exhibitus 
oblivioni  tradatur,  potius  quam  ad  nostram  pos- 
sessionem  stabilicndam.  In  ecclesia  S.  Stephani 
Divione  (Perard,  pag.  134  et  alibi).  In  monasterio 
S.  Rioharii  (Sec.  IV  Benedictinum,  part.  I,  p.  114, 
n°  9).  Anno  1203  datae  sunt  RR.  PP.  Garthusianis 
de  Luvigny  (Genus  illustre  sancti  Bernardi, 
p.  523).  Majestati  GatholicEC  regls  Hispaniarum, 
anno  1568.  Gardinali  Cajetano  legato  in  Galliam, 
die  18  dec.  1589.  Duobus  RR.  PP.  Gapuccinis 
missiouariis  in  Oriente,  deponendie  in  cathedrali 
eeclesia  dedicata  sub  vocabulo  Beatissimse  Virgi- 
nis  et  sancti  Benigni  martyris  et  Burgundiae  apo- 
stoli;  quas  boni  hi  religiosi  in  Orientem  asporta- 
runt ;  quag  est  singularis  nostro  martyri  gloria. 
Dalui  sunt  DD.  Parochias  S.  Petri  Divione,  anno 
164-4.  ParochisE  quoque  Thennensi  S.  Benigni,  in 
BurgundiiE  comitatu... 

Afque  hsee  quidem  ex  Jaudafo  codice  deprompfa  ^ 
sunt. 

61.  Transeundum  est  adinfeliciatemporarerum   Qux  Diviom- 
in    GaJJia    subversarum,  quum    cxca   impiorum    servahantnr. 
rahies  afqne  auri  sacra  fames  in  S.  BeniKui  mo~       ('■'"'pc'''' 
nasterium  ac  tempJum  qjsaque  gloriosi  martijris    p^ytttrbatio- 
ossa  dehacchafa  est.  Ac  primo  quidem  pretiosa      nisfjallicx 
sancti  marti/ris  capsa  snhJata  est,  dcinde  Hgnea 

capjsuJa  reJiquias  continens.  Sequemur  in  hisce 
refei-endis  R.  D.  Bougaud  (7).  Ineunte,  aif,  anno 
1791,  anno  secundo  libertatis,  portis  sacristia- 
sigilla  apposita  fuorunt,  indexque  descriptus  re- 
rum  qua;  in  thesauro  repertte  fuerant ;  in  quo  legi- 
tur  :  Capsa  S.  Benigni  et  reliquite  ejusdem.  Uno 
post  anno,  die  18  fcbr.  an.  1792,  in  indice  recense- 
tur  :  Capsa  lignea,  cujus  operculum  linteo  indui- 
tur,  in  qua  continentur  rcliquite  S.  Benigni.  Pre- 
tiosa  capsajam  uhJata ,hie\i  ipsuiquoquc  rcliquife 
auferuntur  die  20  febr.  an.  1792,  transferuntur 
in  domicilimn  regis,  in  cubiculum  sinistraa  ajdium 


(1)  d'Achery.  Splcilegiiim,  tom.  II.  p.  398.  —  (-21  Gallia      p.  34S.  —  (i)  d'Achery,  op.  et  tom.  citl.,  p.  368.  —  (5)  IhiJ. 
Christiana,  tom.  IV.  p.  692  sq.  -  (3)  Op.  cit.,  lih.  III.  cap.  "2,      —  (6)  Op.  cit.,  lih.  IIl/p.  345.  —  (7)  Ihid.,  p.  381. 

partis 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


scnplHm  mnnu  D.  Be,ujni  Ba,uht,  cujus  a,ao.,ra.     u,onet  S  Bon  In    if  ?  ^^^' '"  /^'■^^'^^0«« 

phum  in  puUira  Dirioneusi  miotJ.eca  asserJtur,     ..Z     .o  r^    /?.''';.'';'' •''''?''■,  '''■'"'^'^  ''"■'' 
n-348;  ex  idiomale  aailivo  latlnr  r.w;»,.o  .  '      T  ''"'  '  "'. ^^»-'"-  f^^^-^o/z^a  .%.6,o-««m  repor- 


AUCTORB 
G.  V.  H. 


srposilw,  nec 
linctenus 
rrpeiiw. 


.n.   17«.^  mane  adiisse  D^.ninum'  Baron   ne  ^     t^    tZt        ""7""'"  ^"''"'  '"-'■"'""'■ 

catoren,  ecclesiastic»  supelloctilis,  q„cm    emm     ^^        ,,£        /      /' '"  ':''"''"""""'  f'''"""  "'jd>^'- 

administri pr^posnerant  Ln.  ad n;^,li"m ^m"     ''l,!'^*;!!':  '!:"'l"'"''  "-'•«^'■^  Benigni,  „.  ,Ue 

specfuntibus  conserviindis,  ilenique 

clesiarum  ac  nionasterioruni  i 

domicilii  sinistro  latere,  qua  doino  tune  utebatur 

Baron.  In  ipsius  cubiculo  api>ositani  muro  in  quo 

palet  janua  pcr  quani  intratur,e  regjone  fencstrEe, 

ligneam  vidi  capsam  ej:  ecclesia  S.  Benigni  Divio- 

nensis  eo  delatam.  quo  conservatoris  sollicitiori 

curse  subjiceretur.  Gapsa  lignea  erat,  quo  tamen 

ex  ligno  haud  scio,  facta  asseribus  senum  linearum 


'IKtnruinJe^itHmatjcha- 

.,  ^  larti/ris  Benigni,  ac  die 

-^  "oc.  fesliim  ejusdem  martyris  (3).  lu  unnalibu^ 

emqne  n.l.quusec-     s..iMatls  historicorum  jJmLL   iuf-Z^ 

nh,  ejusniodi  solennii  pompu  rircamduvi  rousae- 
nsiie,  prsilato  magnocereo  lirui,/niamnpum  vora- 
haut  majistraf,is  dono.  Similia  aliis  diebus  fie- 
haid  (.3).  Schiraben  (0)  sequentia  scribit :  Jubento 
pristmo  MonUmo  (Ber;/)  tninisterio  reruiii  inlo- 
riormu.  die  19  maii  et  3  angusti  anni  l8I2,alEare 


c.vMgiiuiittuu»i;iu,iiicL<iasseriDussenum  inearum     w  vpI :,„.;■>.  «.,  i,   .- 

c..ssit..dine,  pedes  tres  aU,ne  octo  di.itos  i:™!     l::!:!:; Z^ZZ  "'"""'  ''"''''  P^"- 


lata  digitos  sex  ct  lineas  decem,  unum  pedem  altn, 
addito  operculo  quod  commissuris  capsfe  adhie- 
rebat :  mensura  capsfe  clausie  cxterior.  Tntus  et 
extra  panno  serico  densiori  ac  collustrato.  grano- 
rum  hordeaceorum  figuris  insignito.  induta  erat. 


04.  E.r  lilterisK  Domiui  Bosdorf,  ricarii  Siye-  soU ite,- 

>'^T'Tr  A'^-"-""'-''    a»ni  im  datis  ad  nco.niUr 

B.  D.  IJauser,   eccksias    cathedralis    Cohnimsis  '^»no  i^i'j. 
euuouicum,  etper  hane  mihi  comnninicatis  didici 

Quatuoran,nlise.terioH„osn.r.mni„eratn,a;^.:  ^^^^^^^r^^^^.tl^^^^^i^ttrtZE 

launn.  Apc.-ta  c.psa  v,d>  corporis  S.  Benigni  reli-  .. ,aroc,i„.  Si,,et>.n;e,i~i,^Z^ Z 

qmas    mortualos,  qnarmn  pars  in  pulverem  re-  coiifeHis  ,,,.  ,,,,  Ben!gn„n,  ^.    ,   ,  ,  ' 

dacta;    ossa    omu,no    des.ccata.    Ha.c    eraut  Anno  imo.  die  20  augusti,  ape   a  e       — 

iuvoluta  panuo  ser,co  dens.ori,  stan,iue  violaceo,  arca  S.  Benigni  cu,u  reve  ^rcrp    t,  e   nre 


„^■•(11  ...     V        ^ ctiiicui^Tis,  mciusse  senco   m  iro,  auiK   circiMK- 

respiciunt.  In  hac  capsa  v.d.  etiam  saccum  coria-  dat.un  erat  visco  albo  ;   de  iis  dis  inl  po     a  t 

eum  colons  ilav.  va  de  crassum,  quo  aperto,  maxilla  inferior  cum  tribus  dentibus,  o^^^     .    ! 

.  hco  quod  co,Umebatur  m  puiverem  abiit;  sunt  chiis  et  tibiis,  partes  qu^edam  dc  do.-si  spina  pa.s 

qu    d.cant  cor  S.  Ben.gn.  .d  fu.sse.  Juxta  ossa  in-  cranii et alia  qu..dan..  Adjaccbat his  scheXmem 

voluta,  dc  qmbus  d.x.  .n  m.a  capsa  maxilla  sancti  branacea  oblonga,  cu...  I.ac  Inscriptione    f  sl 

■nlenor  nbsque  cap.te  erat.  e  qua  duos  dentes  ctus  Ben.oxus,  sacerdos  et  mahtv..  qu,  ,n  Div.a^ 

oxtrax..msc.oDommoBaron;ctieceramemmut  p.ssus  est,   S,.c=B.:..aENs,uM  r.^ius.  [n  eodcm 

tergumverteret.Qua.caut,onecessariaerat;ve-  invoIuc,-o  repcicbatur    os  circun.datu,n  scrico 

t.  us  cnim  erat  permittere  ut  aliquid  reliquiarum  flavo,  cum  hac  inscriptione:REL,om^S.  AGaoLJ.n, 

sim  coimnissarum  auferretu,-,  depositionis  pa?na  ep,.  et  martyris.  Pariter  i.ivcnicbantur  in  codcu 

,ntentata.  Utrun.quc  dentcn  conservo  ;  hic  enim  duo  ossa  SS.  Ewaldorum  ;  p,-in,o  ossi  inscriptum 

tJurgnnd.a^  patna?  mca,^  apostolus,  meus  quoque  crat :  Ewaldorum  ;  secundo  inscrta  erat  mcnibra- 

patronus  est.Tert,o  d,e  martis  proximo  Dominum  nula  valde  tcnuis,  cum  l.ac  inscriptione  •  RELiguLE 

Baron  ivi  salutatun.,  et  ipse  partem  panni,  quo  mag,str,  Ewaldi.  Adjat-ebat  his  alia  mcmbrana 

S.  Bcnigni  ossa  mvolvebant.ir,  abscidit.  Dominus  quoe  cui  affixa  fuisset,  coliigi  non  poterat  et  exhi- 

'-'  Baronnunc  (;24  jan.  a...  1824)  Divione  habitat,  benshas  voces:  uEUQUhE  ALm  Ewaldl  Ibecomnia  F 

potestque  harum  reru,n  esse  ,nemor.  Qullms  reii-  m  eodem  in  quo  invcnta  fucrant  lintco  .vcondita 


^i<Jfbiirg!, 

»*(liuc  ibnlem 

''ofitiaai; 


finiis  fjaid  factum  sit,  ijuorauf  omues.  Nemo  tanieu 
fe.\-t.at,is  nst,  nec  testantem  audivit  vidis.fe  se  pretio- 
.•<as  S.  Benigni  reliqtiias  aut  flammis  iradi,  aut 
s-parji  in  rentuni,  aut  inter  commnnia  mortuoruni 
ossu  ahjici.  Quare  spes  est  fore  ut  capsa  cum  reii- 
quiis  Divione  adhuc  delitescat,  iit  opportimo  tem- 
pore,  quaudo  id  Deo plaeuerif  et  istornm  honnuu,n 
pia  soUieitudo  ac  incestiijandi  sfiuUum  merucrit, 
in  lucetn  veniat. 


notavi  hac  inscriptione  :  Reliqu,^  S.  Benigni 
sacerdot,s  et  martvris,  et  quorumdam  aljorum 
SAiVGTORUM.  Taudeiu  capsa  S.  Bcnigni  aperta  fiiit 
die  23  deeembris  1805.  Ex  instrumento  tiinc  con- 
fecto  sequentia  capsam  Beuignianam  speclunt:N.  II. 
Deinde  arca  S.  Benigni  sub  litt.  C.  in  ijrotocollo 
indicata  in  ccclcsiffi  prcsbyterium  aftcrt-batur,  et 
ab  infcriore  parte  apericbatu,-,  singulisque  invo- 
lucris  arca  expromptis  atcpic  solutis  invonielmn- 


63.  De  reliquiis^.  Benlgni  in  Germanla  reperfis  tur  omnia  sicut  in  p,-otocollo  de  die  120  au^usti 

sequeutia  notatu  dijna   saut.  Seeundam  Bayerle,  1S19   commemorantu,'.   Sum,ua   cu,n   dili"cn(ia 

m  opere  cui  titulus  Eeclesiie  catholicfe  m  Dussel-  o,nnes  reliquise  continuo  reponebantur  in  arca; 

^^ovl,r€tiQui\v  S.Bemgn\qu:B  sunt  intemphsanrfi  quEc  ci.,ii  esset  clausa  sigillisque  cf  paiochialis 

Lainberti,  aniio  13V3  diice  Gulielmo  eo  franslatai  ecclesiae  et  commissarii  arehicpiscolis  signata  eic. 

faisse  videntur.  Tesianfe  Gelenio  (1),  iempore  belli  In  capsa  S.  Mauritii  repertB  sunt   reliquix  sic 

triijnita  annorum,  capsa  S.  Benigni  cum  refiquis  inscripfx :  De  cori'ORE  S.  Ben,(;n,  M.,  quod  S.  Ma- 

sanrtoriim  exueiis  Siijehurijo  Coloniam  iu  aiilain  MERTo  (an  Muuritio'^)  assocatum  nostri  fidele.s 

^iyeburgensem  translata  faerunf.  P.  Raymimdus  lwenerunt. 


{UVulonia  sii,jplex,p.  Ifi4 ;  cfr.  p.  154  sqq.  —(2)  Sieg-  XXX,  pag.  115.  —  {«)  Ge^ehichte  iler  Stadt,  Festung  utul 
("trc/iscJics  Heilifflhum,  Coloniffi  1750. —(3)  ILid..  pag.  G3  Ahtei  Sicijburg  iin  Hrrzodthiim  Berg,C.o\on\x\MC,,iia^.^lG. 
sq.  -  (4)  Vol.  XXIII,  pag.  lOS.     -  (5J  Ibid.,  pag.  117;  vol.  §  VI. 


148 


auktope 
G.  V,  H. 


§ 


Mirucuhi 

gtiie/hm 

rfifeniiil 

Grer/orius 


B 


Chronicon 
S,  Henigni 


§  VI.  De  niiraculis  S.  Benigni  et 
de  ejus  cullu. 

Mulla  adS.  Benignl  .sepufmini  contujiage  m/ra- 
i-ida,  ex  iisfjnx  liiiciLsipir  rciHliiiiits  saiis  per- 
spicuiwiesf.  Imprimisex  Gregorio  Turouensi 
avcepimus  ante  gloriosi  marfgris  revelationem 
Turoiinisis,  .y^isticos  ifti  vota  fecisse  et  qu.i- jjcfefjant  vefocifer  im- 
petrasse;<jux  utrumj)rodigia  an  afiifavoresfucrint, 
non  satis  constat.  Anguis  vero  ohfatiim  ad  sancfam 
Umham  ccreum  defendens  a  furr,  prodigii  sjyecie 
non  caret.  Deinde  miracidosa  S.  Benigni  revefatio 
sui,  Gregorio  facia  Lingonensi,  miracufosu  fapidis 
sepufcri  fevitas,  qua  a  tribus  viris  commodissime 
portabatur  sarcojihagus,  quem  jjlurimi  bores  antea 
movere  non  potueranf.  Nec  miracufi  suspicione 
caret  occursus  venerahilis  feminai,  quam  Fascha- 
siam  virginem  credideruut  anjuafes^  qux  ojn-rarios 
ad  urgendam  basilicm  coustructionem  incifabat, 
nec  rejjentina  S.  Gregorii  Turonensis  a  lij)jntndine 
ijculorum  fiberatio,  nec  sancfi  hujus  matri  facfa 
revefaiio  de  invocando  contra  grassanfem  luem 
S.  Benigno,  quam  fefix  successus  coronaoit.  Qux 
omnia  fegi j-jossunt  ajmd  Gregorium  Turoncnsem, 
lib.  I  de  Gloria  martgrum,  cajj.ol;  quod  sujmi 
iniegrum  retufimus. 

6G.  Pfurima   afia  quorum  in  decurftu.  Commen- 
tariifacta  est  meuiio,  quia  sijigufaria  facta  igno- 
ramus,  sub  generali  nuncupatione  heneficiorum  a 
S.  Benigno  cuftoribus  suisprspsfitorum  relinquere 
cogitnur.  Omnium  tamen  sjjlendidissimum  j)rodi- 
gium  totius  Divio)iensis  populi  oculis  usurjKiium 
exrij>imus,   quod  supra  e.r  conllnuafore  Chronici 
Benigniani  dedimus.   Theca  enim   fig)tea   in  qua 
eorjms  S.  Benigni  requiescebat,  magna  ilia  ecclesix 
ruina  anno  1271,  sofa  sine  visifiifi  fufdmento  su- 
spensa  hsesif  in  aere,  nec  ijjsis  famjmdihus  c.vsiinctis. 
67.  Hincjam  transeundum  est  adLibrum  mira- 
cuforum  S.  Benigni,  quem  majoribus  Actis  in  pfe- 
risque  codicifius  suljjunclum  invenimus.  Facia  dfa 
quafia  rej)erimus  lectori  tradimus,  rerum  fidem 
penes  ipwtum  nobis  auctorem  refinguentes.  Bes 
iilx  secufo  decimo  ef  undedmo  acddisse  videntur. 
^  Grassati  fuerant  seculo  IX  errores  ac  fraudes 
mufiijjfices,  )iec  ijjsa  S.  Benigni  eccfesia  fraudibus 
ac jjraistigiis  iunc  caruerai.  Quare hic  lectorem  ad- 
monendum  duximus,  ut  in  acceptandis  factis  mira- 
cufosis  summa  utatur  cautela.  Non  enim  frustra 
fucruHi  aut  ad  caliimniandi  Hbidinem  excogltatx 
fivta;que  venerabilium   virorum  querelas,  de  auri 
sacra  fanie  qux  fictis  sanationibus  fictorum  mor~ 
horum  satiari  cupiehuf.  Legat,  qui  tafium  reruni 
curiosus   est,    renerabilem    Guibertum    Novigen- 
tensem  (1).  Similium  fraudum  scena  fuit  S.  Bcni- 
gni  ecclesia  circa  annum  f^44 ;  quarum  meminerunf 
Mabillonius  (2)  et  Fleurg  (3)  ei  recentiores  alii. 
Res  in  se  sjjectata  tanti  inomenti  non  est  ut  diu  nos 
morari  deberet.    Verum  notissima  res  est,  fuisse 
patrum  nostrorum  memoria  esseque  nostra  tem- 
pestate  insignes  jjietate  ac  doctrina  viros,  quiafios 
omnes  candore  suo  ac  veracitate  autumantes,  sgre 
in  animum  inducere  2>o.^sunt  esse  aut  fuisse  qui 
tu)-pis  luvrigratia,  aut  fwda  amhitione,  aut  livore, 
aiit  levitafe  supra  quam  credi  possit  ad  assentien- 


DE  SANCTO  BENIGNO  M.VRTYRE  DIVI0NEN3I. 

dum  j)ro)ia  permoti^fafsasanctoruiu  Acfa  fabri-  D 
caverinf,fafsamiraculaj)i-odamarinf,fafsasetiam 
sanctorum   refiquias  ostentariut.  Qua  opinione  se- 
ducti  diras  intcrdum  coniumcfias  in  Fafres  nostros 


et  Libev 

niirarulorum 

Actis 

S.Beniirni 

majorihus 

subjunctns. 


Epistoln 
Amulonis, 

(trchiepismfii 
Lmjdunemin, 


E 


ojjcris  Boffa)ulia)d  indcfcssos  continuafoi'es  emif- 
tere  non  dubitarunt  viri ecclesiastici  quidam,  immi- 
tis  severitatis  ac  hgjjercriseos,  quam  vocanf,  nota 
i}ijustissi)nameriiissimos  viros  inu)-entes.  Quorum 
zelo  impo)-tuno  veritati  ac  sanctorumglorimadverso 
ut  occurrainus,  immanium  fraudum  qu:v  ecrfesiam 
ac  sepulrnon  S.  Bcnigni  dedecoreaffeceruut,  histo- 
riam  fidefem  subjidmm. 

{:,S.AnnoSii  af>batia:  sancfiBew^nl  jn-aierat In- 
gelramnus,  Divionensis  t)-acius  cho>-ejjiscopus,  Lin- 
gonum  ejjiscopo  Theotboldo,  Lugdunensiutn  a)-di/- 
ejjiscojw  Ainulo  Ine  viro  doctissimo  ac  discijifinai 
ecclesiasticx  studiosi.^isimo.  Factuin  esi  eu  temjje- 
state  ut  monachi  duo  ex  lialia  adveheroit  ignoti 
cujusda)n  sanct.i  quon  diccha)it  )-eliquias,  qum  in 
sancii  Benigni  temjjfo  jjrojjc  sa)tcfi  sejjulcrum  jjo- 
sitx  ac  puhlicx  venerationi  exhibitm  incredibiles 
iurbas  excifarunt,  j)raiserfi)n  i)iter  sequioris  sexus 
fidcles.  Eodem  modo  jjer  afias  JJivionis  er.clesias 
turbabatur,  atque  etiam,  guod  notatu  dignitm  est, 
Sedefoci  in  diwcesi  Augustodunensi,  ad  sejiulcrum 
Andochii,  Thgrsi  uc  FeUds,  Benigni  sociorum,  si 
Actis  quibusdamfides  est.  Bes  defertur  ad  Theothol- 
duin;  Theoihofdus  causam  defert  ad  Lugdunenson 
archiejjiscopum,  cui  suberat.  Hic  vero  gravlssima 
ej)istola  ad  Theotfjoldum  data,  totam  historiam 
enarrat,causam  dijudirat  acprudentissimoconsHio 
turhisfinrm  imiJOJiit.  Frxciaram  viri  egregii  epi- 
stofam  damus,  ut  suis  oculispritdens  lectorcausam 
cognoscat. 

G9.  Reverendissimo  et  puro  dilectionis  affectu    rf^  reiiijuiis 

excolendo  Theodboldo  ecclesiee  LingonicEe  epi-    nonprohath 

scopo,  Aniulo  liumilis  ecclesiiE  Lugdunensis  epi-       Divio»e 

scopus    in  Doniino   Jesu    Christo    sempitcrnam 

salutem.  Mandastis  nobis  per  dilectum  fratrem 

chorepiscopum  vestrum,  nuper  in  caslro  Divio- 

nensi,    apiid  ecclesiani  beali  Benigni  martyris, 

ccepisse  qucedam  fieri  in  his  qui  orationis  et  vene- 

rationis  causa  ex  quibuscumque  locis  confluere 

vidcntur,  et  maxime,  inio  ut  nonnuUi  affirmant, 

tantummodo  in  feminis;  unde  animus  vester  qua- 

dam  ambiguitate  turbaretur,  et  necessarium  judi- 

caretis  noslrum,  id  est,  fraternum  expetendum 

esse  consiUum.  Dixii  enim  quod  anno  transacto 

duo  quidam,  qui  se  monachos  esse  dicerent,  detu- 

lerint  usque  ad  pri^fatam  sancli  martyris  basili- 

cam  qucedam  velut  cujusdam  sancti  ossa,  quae 

se  vel  ex  urbe  Roma,  vel  ex  nescio  quibus  Itali^ 

partiljus,   sustulisse    affirmabant ;  cujus  tamen 

sancli  nomen  sc  oblitos  esse  mira  impudentia 

dixerunt.  Quasi  aut  eum  in  tantum  diligere  et 

venerari  potuerint,  si  verc  sanctum  esse  cogno- 

verant,  ut  tanto  terrarum  spatio  tam  studiose 

deferre  satagerent,  nisi  ejus  nomen  in  locis  illis, 

unde  assumptus    dicitur,  usitatum  esset  atque 

vulgatuni,  et  istis  ita  insinuatum  et  cognitum,  ut 

desiderarent  illum  et  exposcerent,  vel  etiani  furto 

auferrent  in  sute  regionis  finibus  coUocandum  ac 

veneralioni  fidelium  connuendandum.  Aut  certe 

quem    tanta   veneratione   dignum    agnovissent, 

quem  tanto  amore  transferendum  exoptassent, 

quem  tam  longo  itinere  ipsi  assidue  pertulissent, 

ejus  nomen  saltim  una  hora  oblivisci  potuerint,  ut 

non  illum,  quem  tantopere  diligebant  et  venera- 


puhlice 
renerationi 

expositis. 


{\) De pignorihus  sanctorum,\\h.\  (apud  Migne,  P.  L., 
tom.CLVl,(i.Gll  sqq.}. —  (2)  Ouvrmjvs  posOiume»  de  Mabil- 


lon  et  liuinart,  tom.  I,  p.272,  Paris.  1724.  —  (3)  Hist.  eccl., 
toni.  X,  ad  annuni.  S44. 

bantur, 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


et  ilc 

Siispcelis 

prodiijiis 

ibidein 


B 


el  Sedeloci 

crebrescenti- 

biis ; 


bantur,  continuo  desiderio  atque  oratione  ad 
prcesidium  salutis  suse,  et  ad  propitiandam  divi- 
nani  clementiam  pia  et  indesinenti  memoria  sibi 
adcsse  precarentur,  aut  omnino  tanta^  ignavia;  ac 
stoliditatis  exstiterint,  ut  noraen  ejus  ad  commo- 
nitionem  sui  nec  litteris  saltem  signare  studuis- 
sent. 

70.  Unde,  sicutprajdictus  Irater  noster  retulit, 
prudenter  et  religiose  focistis  ut  istiusmodi  reli- 
quias,  quarum  nulla  exstaret  auctoi-itas  et  ipsum 
quoque  vocabulum  esset  ignotum,  nec  ullo  modo 
reciiiiendas  judicarelis,  nec  penitus  contenmen- 
das;  si  tamen  ilii  qui  detulerant  posscnt,  sicut 
promittebant,  imjus  rei  certitudinem  ex  eisdem 
partibus  delatani  sub  diligenli  examinatione  evi- 
denter  ostendere.  Dixit  itaque  nobis  quod  unus  ex 
prjelatis  monachis,  qui  apud  Divionem  remanso- 
rat,  jam  mortuus  sit;  altcr  vcro,  qui  ad  perriuircn- 
dum  et  renuntiandum  pcrrexerat,  nequaquam 
ulterius  sit  revcrsus.  Attamen  dum  illa  ossa,  a 
tam  vilibus  personis  delata,  et  nulla  veritatis 
assertione  declarata,  et  tam  insulsa  relatione 
ecclesioe  illata,  velut  causa  bonoris  juxta  sepul- 
crum  prjBlati  gloriosi  martyris  reverenter  locata 
conservantur,  coBpisse  in  eadem  basilica  velut 
qua?dam  miracula  fierl,  non  sanitatum  et  curatio- 
num,  quibus  ulla  indicia  divinai  miserationis  et 
propitiationis  ostenderentur,  sed  percussionum  et 
elisionum,  quibusmiserae  muliercuise  subito  in  ipsa 
orationis  domo  cadere.et  collidi,  et  quasl  vexari  vi- 
derentur;  cum  tamen  in  nulla  parte  corporis  leesa; 
appareant.  aut  ulla  plaga?  alicujus  vestlgia  mon- 
strare  videantur.Qua  excausa  tanta  illuc  veiut  ad- 
mlrantium  turba  concurrit,sicut  non  solum  ab  illo 
fratre  nostro,  quem  mlsistis,  sed  etiam  a  nonnul- 
lis  aliis  didicimus,  ut  jam  trecentce  sive  quadrin- 
gentae  aut  eo  amplius  personse  esse  referantur, 
qufe  jam  dicto  modo  corruentes  atque  elis^  et  per 
paululum  velut  recepto  sensu  sanatEe,  nuliatenus 
a  loco  discedere  posse  firmantm';  quia  videlicet  si 
ad  domos  suas  redire  tentaverint,  statlm  nova 
nescio  qua  plaga  percusst^,  ad  ecclcsiam  de  qua 
esierant  redire  compellantur.  In  quibus  esse 
dicuntur  non  solum  puelljE,  sedetiam  conjugatie 
juvoniores,  et  maturiores  aetate,  honestiores  atque 
viliores. 

71.  H^c  autem  non  solum  in  ecclesia  sanctl 
Benigni,  sed  etiam  In  altera  ecclesia  intra  ipsum 
castellum,  et  in  aliis  nonnullis  per  parochias 
vestras  similiter  jam  fieri  ccepisse  significastis ; 
nam  et  in  Augustodunensi  territorio  quod  Sede- 
locus  vocatur,  apud  ecclcsiam  in  qua  sancti  mar- 
tyres  Andocliius,  Tbyrsus  et  Felix  conditi  sunt, 
similia  fieri  vel  potius  simulari  certa  relatione 
comperimus.ExspectavImus  autematiquotdiebus. 
ut  sicut  per  prfefatum  chorepiscopum  vcstrum 
rogavlnius,  diligentius  et  modum  et  ordinem  hujus 
rei  vustris  nobis  litteris  intimarctis,  ut  quanto 
subtilius  et  evidentius  instructi,  tanto  aspirante 
Dei  gratia  ad  respondendum  inveniremurparatl. 
Sed  quia  nihil  postea  rescripsistis,  melius  nobis 
visum  cst  ut  juxta  quod  ex  ejus  relatioue  agno- 
scere  vel  perpendere  potuimus,  dilectioni  vestrse 
debitum  responsionis  officium  solvcre  non  diffe- 
ramus.  Igitur,  ut  ad  haic  omnia  prout  Christus 
donare  dignatur  breviter  respondeamus.  et  causae 
ambiguum  cum  vcstra  parlter  dilectionc  resece- 
mus,  videtur  nobis  in  primis  ut  ossa  illa,  quoe 
nulla  ratione,  nuUa  auctorltatcnescio  eujus  sancti 
esse  dlcuntur,  unde  primum  prurigo  hujus  curio- 
sitatis  exorta  esse  videtur,  omniuo  de  sacris  ady- 
tis  et  de  loco  celebri  tollantur,  et  noquaquam 


149 

intra  ecclesiam,  sed  foris  in  atrio,  aut  certe  sub 
pariote,  vol  clrca  ipsam  vol,  quod  ulilius  oxisti- 
mamus,  circa  aliam  secreto  in  loco,  apto  et 
mnndo,  sub  paucorum  conscientia  sepeliantur:  ut 
quoniam  etsanctaosse  dicunlur,  aiiquid  eis  i-ove- 
rentla;  referalur,  et  qula  esse  penitusnesciuntur, 
nequaquani  rudibus  populls  occasio  erroris  ot 
suporstltionis  exisfant.  Nec  metuere  debemus  ne 
forlo  ox  hac  diligontia  aliquam  offensioncm  incur- 
ramus.  Vult  onim  onuiipotens  Dcus  nos  in  rebus 
suis  cautos  esse  atque  discretos.  juxta  pr;eceptum 
apostoll  dicentis  :  Omnh  aKtem  probafe,  qiiod 
honnm  est  fcnefc ;  nh  omni  spede  mala  abstinefe  vos. 
Et  itorum  :  Nam  et  ipse  satanas  tmnsfignraf  se  in 
anr/eliim  hicis.  Undo  et  Dominus  nionet  dicens  : 
Estotc  pnidenfes  siciit  scrjmites  et  simplives  sicut 
cQlnmbx.  Habemus  in  hac  re  magnum  et  reveren- 
duni  pielatlsexempium  in  gostis  beati  Marlini,  ut 
noquaquam  temore  adhibeanms  incertis  fidem. 
Qui  beatus  et  gloriosus  Christi  confessor  et  ponti- 
lex  iocum  quomdam  a  prieccssoribus  suls  sub 
altaris  titulo  cunsecratum  et  concurrentis  populi 
frequentia  celebratum,  quia  nec  nomen  sopulti 
illic,  ut  ferebatur.  martyris.  nec  tempora  passionis 
ejus  reperit.  omnlno  se  ab  illo  loco  abstinuit,  nec 
aucloritatem  suam  vulgl  opinioni  accommodare 
ullatenus  voluit,  donec  rei  veritate  divinitus  sibi 
patefacta  etiam  populum  superstltionis  illius 
absolvit  errore. 

7:2.  Invenimus  etiam  In  decretis  beati  papas 
Gelasii  graviter  notari  eplscopos  et  penc  aiie- 
nos  a  chrlstianitatis  aSectu  dcslgnari,  qut  In 
quocumquo  nomine  defunctorum,  et  fortassls 
nec  omuino  fidelium,  ledificatas  sacris  proces- 
slonibus  audacterinstituereprfesunmnt  ecclesias. 
Sed  et  quorumdam  venerabilium  valdo  san- 
ctorunr  corpora  novimus  vel  inter  agrorum  se- 
pulturas,  vol  in  angulo  ecclesiie  annis  plurimis 
jacuisse,  donec  se  dignis  revelationibus  manife- 
starent.  Quapropter  juxta  apostoHcam  atque 
evangellcam  auctoritatem  et  venerabilla  sancto- 
rum  Patrum  oxempla  atque  instituta,  removeatur 
de  medio  et  congruenti  modo  habeatur,  unde  tanta 
pullulavit  occasio  superstitionls,  et  nulla  probatur 
existere  utilitas  salutis.  Nani  etsi  unum  aut  multo 
duo  vel  tria  istis  ipsis  temporibus  quibus  talia 
goruntur,  sanitatum  vel  curationum  signa  In 
eadem  bcati  Benigni  martyris  ecclosia  veraciter 
et  probabiliter  celebrata  sunt,  htee  profecto  cunr 
onmi  gaudio  et  vcneratione  ac  dobita  gratiarum 
actione  ad  Dci  gioriam  et  beatissimi  utquo  glorio- 
sissimi  martyris  merita  rcferenda  sunt.  Nec 
tamen  ob  hoc  cetera  quse  sivc  in  ejusdem  marty- 
ris  ecclesia,  sive  in  plerisque  aliis  fierl  dlcunlur, 
approbanda  sunt;  quia,  quantum  ijjsius  roi  gestse 
ordo  oslondit,  j^otuit  fieri  ut  lia;c  prinmm  ex  vana 
opinione,  tamquam  nuper  allafi  sancti  corporis 
locuni  invoniret  occasio,  dum  iii  dlehus  quadra- 
gesimalibus,  confluentibus  fortasso,  ul  in  mullis 
locis  consuetudo  est,  ad  orationem  popularibus 
turhis  ostcndorotur  .  conmiondaretur  ct  vonera- 
tioni  liabcndus  qui  pcnltus  ignorabatur  suporva- 
cue  inculcaretur;  atque  ex  hoc  jam  supervonicnte 
solemnitafe  paschali.  quando  talia  inchoasso  por- 
hibentur.  viles  et  noquam  homunculi.  accepta 
occasione,  slve  necessitate  famis  cogente,  sive 
cupiditato  lucri  instigante.  istiusmodi  velut  per- 
cussiones,  ct  collisiones,  et  demcntationes,  ac 
rursum  sanationes,  fingero  afque  ostentare  ca;pe- 
rint,  slve  sint  viri,  sive  mulieres. 

73.  Quod  cum  populus,  supervacua  opinione  de- 
lusus,  in  admiratione  vel  tcrrore  habere  ccEpisset, 

tanta 


AUCTOBE 

G.  V.  H. 


E 


giiod 
:(iipcrstitio- 
nist/emisct 
scuiidalinn 


ceJienienl''!- 
impfohfit. 


150 


DE  SANGTO  BENIGNO  MARTYRE  DIVIONENSI. 


AucTORE      tanta  illuc  conferre   et  quasi  male  habentlbus 

G.V.  H.      velut  ex  misericordiEe  compassione  adminislrare 

cccperunt,  ut  omnino  qui  (alia  pati  videbantur, 

non  solum  a  loco  recederc  nollont.  sed  tanquam 

nova  plaga  ac  debilitate  pcrcussi,  nullatenus  se 

recedere  posse  simularcnt.  Quando  enim  unquam 

in  ecclesiis  Dei,  in  memoriis  bcatisslmoruiu  mar- 

tyruni,  talia  signa  incrcbuerunt,  quibus  nequa- 

quam  fEgrri  sanarentur,  sed  sani  percuterentur  et 

cicniontarcnfur  ?    Quando    istlusmodi    sanifates 

sanctorum  oratio  apud  Dominum  oblinuit,  qui- 

bus  simplices  et  innocentes  puellae  in  sanctuario 

Dei  incolumes  rcddajitur,  scd  si  de  salute  sua 

gaudium  parentibus  facere  voluerint,  continuo 

iterum  percussse  ad  domos  eonimdem  parentum 

suorum  rcdire  probibeantur?Quandoautcm  mar- 

tyi'es  sancli  ita  conjugatas  quasquc  fideles  in  suis 

sanctuariis  sanitati  restituerunt,  ut  eas  a  maritis 

scjungerent,  et  ne  ad  virorum  suonim  domos 

revcrti  possent  repentinai  cladis  animadvcrsione 

percuterent?  Quis  hfEc  non  videat  vel  fallaciis 

hominum  nequlssimorum.  vcl  dcceptionibus  et 

ludibrils    dcemonum    conclnnata,    (jui    hobctes 

"  sensu,  et  inanes  fide,  et  plenos  curiosltatc,  et 

attonitos  vanitate   facilc  opprimunt ,  vel  etiam 

invadunt  ut  in  eis,  Deo  justc  pcrniittente  et  pro- 

pria  nequitia  sceviente,  talia  etiam  veraciter  exer- 

cere  sinantur?  Atque  ita  velut  ex  uno  loco  per 

astutiam  bominum  ct  ncqnltiam  dcemonum  pessi- 

morum,  qui  humansE  saluii  libenlcr  illudunt,  per 

aliaatque  alia  loca  se  pestilentia  ista  superstitio- 

nis  atque  illuslonis  diffudisse  videtur,   dum   in 

sacris  locls  et  sanctorum  martyrum  basilicis  sunt 

etiani  quidam  qui  turpis  lucri  gratia  non  solum 

ista  non  prohibent,  nec  errantem  popuJum  ad 

sinceram  et  puram  religionis  observantiam  insti- 

tuunt,  sed  etiam  instigant  ad  talia  sectanda,  eos- 

que  tanquam  religiosos  prjedicant  ac  suisadula- 

tionibus  supplautant,  tautum  ut  ex  eorum  votis 

atquc  donariis  vel  marsupia  sua  repleant,  vel 

epulis  et  potationibus  vacent.  De  quibus  recte 

pcrprophetam  dlcitur  :  Peccata  populi  md  roine- 

dent  et  ad  iniquUaieni  eoriitn  siiblevaiunt  uniinas 

eonn».  Haec  de  fictionctalium  illusionum  et  insana 

quorumdam    cupiditate    nequaquam    in    hujus 

responsionis  nostrte  serie  diceremus,    nisi  taha 

tempore  pU  patris  et  antecessoris  nostri  ita  cer- 

C  tissime  in  quibusdam    homunculis ,    tam    vjris 

quam  feminis,  intra  parccciam  nostram  experti 

essemus,  ut  de  his  nullatenus  dubitai-e  permitta- 

mur. 

tt,sicutaiibi       74.  Vidimus  namque  aliquoties  corani  illo  qui 

ffidnmesi,     se  dEemoniacos  advexaticios  esse  simularent;  sed 

cum  plurimls  plagis  atque  vcrberibus  distringc- 

rentur,  conlcstlm  dc  miserrima  simulatione  con- 

fessi,  et  necessitates  atque  egestates  suas,  quibus 

suppleudis  talia  ostentaverant,  publice  exponen- 

tes,  ab  omni  invasione  da^moniaca,  sicuti  et  erant, 

illsesi  apparuerunt.Scimus  etiam  civitatem  quam- 

dnm  haud  longe  a  nostris  finibus,  qufe  Ucetia 

mm(.-upatur,sita  in  provincia  Narbonensi,ubi  cum 

ejusdem  piaa  memorite  prasdecessoris  nostri  tem- 

pore  ad  sepuicrum  sancti  Firmini  episcopi  istius- 

modi  pcrcussiones  et  elisiones  fieri  ca^pissont,  ita 

ut  in  membris  cadentium  reperirentur  qujedam 

•r(//7.uUionis  stigmata  uslionis*,tanquam  illic  sulphur  arsisset, 

et  ex  hoc  tcrriti  atque  obstupelactl  vulgares,  cum 

votis  ac  donis  plurlmis  gregatim  ecclesiam  fre- 

quentarent,  accepto  ab  eodem  patro  nostro  consi- 

Iio,praidicavIt  eis  atque  prfecepit  Narbonensls  qui 

nunc  superost  Bartholoma;us  episcopus,  ut  om- 

nino  locum  illum,  quem  superstitiose  frequentare 


cccperant,  ncquaquam  amplius  ita  frequcntarent,  D 
et  qua^cumque  illuc  conferre  consueverant,  magis 
in  usus  indigentium  et  misericordiai  opera  eroga- 
rent.  Quod  cum  factum  futsset,  statim  etibi  ctin 
aliis  locis  in  quibus  jam  similiter  ficri  Incipicbat, 
tota  illa  deceptio  cessavit  et  populus  fidehs  optata 
incolumitate  ac  Iranquillitate  rospiravit. 

75.  Unde  omniuo  videtur  nobis,  prout  ratio  ipsa  sm-erdotum 
dictat,  et  bonorum  nos  exempla  informant,  ut  auctontate  et 
arripiatis  pium  studium  ct  sacerdotalem  sinccri-  »ionitis 
tatem  ac  severitatcm;et,  no  domus  Domini,  quam 
oportet  esse  domum  orationis,  fiat  donuis  ncgo- 
tiationis  et  spelunca  latronmu,  climinetis  ex  ea 
istlusmodicommentum  et  figmontum  diabollcum, 
quo  tanta  infelicium  hominum  et  maxime  mulie- 
rum  nuiltitudo  nimis  dolcnde  ac  pudende,  velut 
captiva  ct  mente  capta,  obligata  tenetur ;  annun- 
tiaudo  onmibus  fideliter  atque  obtestando,  ut 
intermissohujusmodi  vanoetperniclosoconcursu, 
unde  uulla  animas  salus,  nulla  corporis  incolumi- 
tas,  nulla  vitce  utilitas  provenire  cognoscitur, 
unaqufeque  plebs  in  par(Eciis  et  ecclesiis,  quibus 
attributa  est,  quleta  consistat;  ubi  sacrum  ba- 
ptisma  accipit,  ubi  corpus  et  sanguinem  Domini  ^ 
percipit,ubi  missarum  solemnia  audire  consucvit, 
ubi  a  sacerdote  suo  poenitcutiam  dc  reatu,  visita- 
tionem  in  infirmitate,  sopulturam  in  morte  conse- 
quitur.ubi  etiam  decimas  et  primitias  suas  olfcrre 
preecipitur,  nbi  filios  suos  baptismatis  gratia  ini- 
tiari  gratulatur,  ubi  verbum  Del  assldue  audit  et 
agenda  ac  non  agcnda  cognoscit ;  illuc,  inquam, 
vota  et  oblationes  suas  alacriter  perferat,  ibi  ora- 
tiones  et  suppHcatlones  suas  Domino  effmidat, 
ibi  sufi^ragia  omnium  sanctorum  quserat,  qui,  ut 
scriptum  est  :  Seqmuitnr  agnnm  qnocuinquc 
vadit,  et  idcirco  fideliter  invocaiitibus  ubique 
prajsto  sunt,  et  per  ipsos  atque  in  ipsis  onmipo- 
tens  Deus,  qui  populo  suo  promittit  dicens :  In 
oinni  loco  in  giio  memoria  fuerlt  nominis  mei, 
veniain  ad  te  et  benedicain  tibi.  Ibi  itaquo  unaquce- 
que  plebs  pupillis  et  viduis,  pauporibus  et  pcre- 
grinis,  de  facultatulis  quas  Deus  tribuit  cleemosy- 
narum  largitionem  exhibeat,  iiospItaUtatis  officia 
impendat  et  quodcumque  comessafionibus  et 
ebrietatibus  et  qusestu  hominum  vanorum  cousu- 
mere  solebat,  in  istiusmodi  suis  etproximisalu- 
bribus  utilitatibus  expendat.  Hkc  est  enim  legiti- 
nia  et  ecclesiastica  rcliglonis  forma  ;  heec  antlqua  ^ 
fidehum  consuetudo,  per  quam  et  novltatum  va- 
nitas  amputatur  et  vetusta  ac  recta  evangelicse 
atque  apostolicai  institutionis  semita  custodltur. 
Si  autem  et  languores  aliqui  ac  debilitates  acci- 
dunt,  juxta  evangelicum  et  apostolorum  pr^ce- 
ptum  prassto  habet  unusquisque  ut  iiidtfvaf  presby- 
teros  ecclesix,  et  orent  super  eum,  ungtntes  eum  oleo 
in  nomineDomini,  et  oratio  fidei  salvabit  infirmum. 

7G.  Cum  hjec  larglonte  vobis  Domlno  fideiiter       o„„iiiio 
atque  insfanter  annuntiata  fuerint  et  observata,      rcmoveri 
confidimus  in  ipsius  pietate,  quoniam  cessanle        jubet, 
Inani  ac  supervacua  largitlono  munerum  ac  voto-      ^^  poiiti>> ^ 
rum,  cessabit  etiam  multitudo  ilia  simulantium  et  '^"''" ' 
simulatio  percussionum  ac  dementationum,  cum 
unusquisque  non  vana  et  falsa  ostentare,  sed  ad 
corpusculi  sustentationem  necessaria  quBerore  vel 
etiam  mendicare  cogetur;  ita  ut,  si  forte  aliqui 
obstinatiores  in  tali    facto    apparere   voluerint, 
duris  onmino  verberibus  coerciti,adconfessioncm 
veritatis  compellendi  nobis  esse  videantur.  Nam 
etsi  illud  verum  esset,  ut  discedere  a  locis  illis 
tentantes  confcstim  novo  morbi  genere  corripe- 
rentur,  quanto  esset  manifestius  hoc  ex  diaboli 
impugnationo  lieri,    tanto  confidentius  Domino 

miseranle 


A  miserante  ac  protegente  erat  disccdendum,  et 
contcmptis  fideliter  inimici  terroribus,  in  locis 
legifimis    more    ecclesiastico    iHius    misericor- 
dio!   supplicandum.    Neque   enim  inter  sanctos 
martyres  et  spiritus  atque  animas  justorum  cum 
Domino  jam  regnantium  illic  invidin  suspicanda 
est,  sedplenacharitatisunitas  et  pietatis  socie- 
tas;  et  ideo  simul  sibi  oblatos  {egros,  si  vitanda; 
tentationis  gratia  fideiiter  ad  aliorum  sanctorum 
liniina  deducantur,  nequaquaui    indignari,    sed 
potius  favere  et  congaudere  atque  congratulari 
credcndi  sunt.  Quorum  uims  prfecijjue,  niagnus 
videlicet  apostolus  Paulus,  pro].ter  hanc  imita- 
tem  spiritus  ceteris  sancEis  dicit  :  Si  cul  antem 
uhqutd  dovatis,  H  ego.  Nam  et  eqo  si  quid  donari 
propter  vos  in  persona  Christi.  Quod  si  votum  et 
desiderium  est  popujorum  fidelium,  diversorum 
martyrum  et  ceterorum  sanctorum  limiua  «up- 
pliciter  frequentare,  sunt  dies  cerli  et   iegitinii 
quibus  id  juxta  antiqnam  ecciesiEe  observantiam 
devote    exercere    conveniat,    tempore    videhcet 
generalmmrogationumetpro  diversis  tribulatio- 
g  nibusacnecossitatibus  indictarumlilaniarum.seu 
quadragesimalium  jejuniorum,  sivc  etiam  in  \Wi- 
liis  et  natalitiis  martyrurn.  " 

Ecdesim  77.  Qufe  omnia  et  ex  universalis  ecclesife  lege 

sohmnitafes   descendunt,  et  sacerdotum  prfedicatlone  ac  de- 
■"'"'•     nuntiatione  commendantur,  et  omnium  fidelium 
obedientia  et  pietate  attentius  observanda  sunt, 
quamquam  et  ceteris  diebus  cum  silentio  et  puri- 
tate  devotionis,  non  in  ostentatlone  et  tumultu, 
sacra  loca  probabilifer  visitentur.    Nunc    vero 
quanta  absurdilas  est  ii:ec  tam  legitima  et  tam 
assidue  annuntiata  ac  justa  a  plerisque  populari- 
bus  aut  negligenter  omitti  aut  vix  et  coacte  obser- 
vari.  et  ad  illa  esse  promptissimos  qu^e,  nullo 
pr^dicante   ac  docente,   imo  etiani  obsistente, 
tantum  animi  sui  supervacuitate  sequuntur;  qui- 
bus  ScTpe  beati  Pauli  apostoli  voce  inculcimdum 
est :  Fratres,  nolite  pueri  effici  sensibus,  sed  mali- 
tia  parvuli  estote,  nt  semihus  perfecfi  sifis.  Et  illud 
beati  Jacobi  dicentis  :  FcHgio  munda  et  immacu- 
lata  upud  Domimtm  et  Patrem  hxc  est,  visitare 
piqnllos  et  vidnas  in  trihnlafione  eonnn,  ef  imma- 
cuhitnm  se  cnsfod/re  ab  hoc  secnio.  Quatenus  ha^c 
atque   hujusmodi    apostolica  hortamenta  atten- 
dentes  tam  presbytori  quam  populi,  atque   in 
^  locis  suis  devote,  instanler  ac  fideliter  Domino 
servientes,  sinceritati  mentis  et  fructibus  miseri- 
cordije  potius  studeant  quam  vanitati  vel  osten- 
tationi.  Nam  etsi  quidam  illorum  tallacium  atque 
fallentium  vere  energumeni  et  arreptitii  essent, 
more  ecclesiastico  vel  in  locis  suis  a  sacerdotibus 
suis,  vel  in  quibusque  martyrum  sanctuariis  a 
propinquis  et  amicis  tranquilledebueranttractari, 
atque,  opitulante  Dei  gratia,  purgari,  non  populo- 
rum  turbis  atumultibus  inaniter  prosequi. 

Hiec,  prout  Dominus  dedit,  juxta  auctoritatem 
divinam  et  institutiouem  paternam  ad  interroga- 
tionem  vestram  sedulo  respondere  curavi.  Vos  et 
ista  libonter  accipite;  et  si  qua  meliora  Deus  inspi- 
ravit,  prompta  intentione  et  vigilanti  cura  pera- 
gito,  quatenus  grex  dominicus  vestrje  guberna- 
tioni  commissus,  eodem  Domino  auxiliante,  et 
erroris  effugiat  offendiculum.  et  religionis  ac  sin- 
ceritatis  consequatur  augmentum.  Misimus  vobis 
Ptiani  exemplar  epistola"  prEefati  pii  patris  et 
nutritoris  nostii  ad  jam  dictum  Narbonensem 
episcopum,  ut,  si  quis  de  hujusmodi  causis  subti- 
lius  et  plenius  nosse  voluerit.  illius  lectione  ube- 

(l)P.L.,toni.CXVI,p.77sqq. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


151 


rius  ac  profundius  instruatur.  Deus  omninotens 
revorend.u  dilectionem  vestram  ad  .di^.:^Uo-      ~ 
dX:r*;,7^"^^"^^^-P™'^^-Hcustodire 

'i^-^'osferlor,i,n  tempornm  ,Hiraeuhi  perscriuta       v      / 
non  ..enimus;  non  tamen  dutitamus  qnln  s^HZ     ^X^^ 

''>;^'^^"^<trtyr.nr.ultoressuospi,,,csseprmeritet         "^"'"^ 

ettamnnm  esse  per.fat.  Certo  nuper  litteris  J)ivione     ''""^ ''"''"">'■ 

ad  medatis  didici  S.  Bcmgnum  cum  fide  invoca- 

tum   clmitibus  suis   non    deesse.   Ad  sepuJrrum 

sanct,  mctrfijris  redeo.  Secnti  proxime  eiapsi  im- 

pieias  ,n  rapiendis  Benigni  reliquiis  non  sietit,  sed 

mann  .mcnlega  in  ipstun  templtu,,  ac  sacrosan- 

fium  sepulcru,n  sx,Hf,  ita  ut  ronfrinye,-et  montt- 

me„f,an  ac  inferiorem  ecclesiam  ruderilms  atcme 

orena  CHmuiaret.  Tandcu  sac,-nsaucto  temulo  di- 

vmocultui  reddifo,  Benigni  sepnlemm  ..afis  din 

fnstt    ruina    mansit    obrufnm,    donec    occasione 

exstrnendt  xdificii  rtidera  amot^erenfttr,  ef  ifa  fa- 

rtum  est  ut  mense  noiembri  anni  m.S  .^umma  Iw- 

uo,-nm  fjratnhtione  sac,-i  sepnlci  loctts  detegeretur 

^^'■■"■t'<^nfumnar,-atBon(pi,id,lib.m,rap.lOPo^fea 
tamen  dtibitatum  est,  ac  nova^  cnra^  ac  labo,rs  ta,t- 
dem  adipswu  sancfissitni  .^ep,dcri  fnndiim  perve-  ^ 
nernnt;  quod  nos  ipsi  co,-am  inspieere  ae  m,e,-ari 
potuimus  anno  1870  mense  dece,nbri  exeunte  dnce 
Ber.  Domino    Cihln  ac  co,uifante  docfo  amico 
i  i>'lippo  Gu„j,ta,-d,liec"'-  Episcopo  Fr.Pi,^;t  Imie- 
vole  concedente  ut  nostra  tjratia  fractis  si<jillis  ta- 
bttlatnm  lijnetun  anfcrefnr.  In  ipso  sepuicro  lapi- 
d.cum  inrenimtfs  sarcophagi  fundttm,  qim  credeba- 
tur  pars  fuisse  illius  magni  sa,-cophaqi  in  qno 
S.   Grejorins  Linjonensis  beati  mai-tgris  co,-pus 
invenc-at.  Ce,;tebatttr  etiam  jm,:^  iitfima  structu- 
rx,  qux  tndebattir  esse  cryptai  illiu^  qux  olim  sacro 
sepulcro  convoltitafuerat.  Libenfer  pro  itosfro  e,-ga 
S.  Benignum  pietatis    affectu    rertun    gestu,;un 
ordtuem  enucleate  prosequi   volueramus ;  ver,im 
p,;identi  usi  consHio  indicavimns  fa,du,u,  donee 
omnia  ad  liqnida,n  reritatem  perducfa  atque   a 
pcritis  viris  persciipta  ad  manus  nostras  venerint. 
Tunc  tottun  rei  eventum  accnrate  descriptum  Ana- 
lectis  Bollandianis  inserentus. 

79.  Vereor  ne,decnltu  S.Bm\p^\actu,-us,laborem       Ciift,,» 
ferme  snpen-acaneiun  assti,na,u.  Ta,doenim  splen-     s.  Beniyni 
dore  inde  ab  xvo  S.  Gregorii  Lingonensis  .s-aueti    mo,iu„Jnta. 
ma}i,j,;s  me,no,;a  culta  fnif,  uf  fam  nota  sit  quam 
quod  cst  notissimnm.    Per   universam    Gallia,n    ^ 
Belgittm,  Germaniam,  Neerlandiam,  vix  aliquod 
passiouale  ant  legendarinm  invenies  quod  S.  Be- 
nigni  Actis  ca,-eat.  K  Gallia  Benigui  memo,;a  in 
Italiam  transiit ;  Acta  ejus  in  legendario  ,nonasfe- 
rii  Fa,fie  in  Sabinis  invenimns.  Ma,-ti/,-olorpa  fere 
omnia  Benigni  nonien  celeb,-an(  addiein  1  novem- 
bris.  Marfyrologium  Hie,-on,jmianum    ex  codice 
Bernensi :  Lingonica^  rivitatis  cusfro  Divioni,  Be- 
nigni  presbyteri  et  martyris.  rfrnmqne  ,ua,-f,j,-o- 
logium  Adonis    atque   Usua,-di  siimmatim  Acta 
refWunf,  suppresso  imperaloris  uo,ninr,  tjucn  lio- 
mamun  marfg,-ologin,n  Marcu/n  Anrelium  rocaf. 
Ita  Ado  : 

Et  iu  castro  Divione,  natale  .sancti  Bi-nigni 
presbyteri ;  qui  cum  Andochio  compreshytero  et 
Thyrso  diacono  luissus  est  iu  Galliaui  ab  Ui-iente, 
a  sancto  episcopo  Polycarpo.  Cujus  pr;edicatione 
comes  Terentius  comperta,  vincfum  eum  et  cEe- 
sum  ad  .se  adduci  pra;cepit,  ef  ruisum  audita 
sermonuni  ejus  constantia,  nervis  durissimis  ca;di 
feeit.  Post  liEec  ad  trochleas  extensus  et  ceesus  ac 
rursum  carceri  mancipatus,  mane  idola  orando 

destruxit 


PASSIO  PRIMA  SANCTl  BENIGNI  MARTYRIS. 


EX    MSS. 


152 

destruxit  et  reductus  est  in  carcerem.  Cui  subulas 
deecm  cfilentes  in  uianibus  infixciunt,  et  cum 
pluiubo  remisso  pedes  in  lapidc  pcrforato  fixcrunt, 
et  canes  duodccim  feroces  cum  eo  incluscrunt  per 
sex  dies,  et  attulit  ei  an{?elus  panem  ccelestem, 
subulas  abstulit,  et  eum  de  plumbo  ac  ferro  eri- 
puit.  Ad  ultimum  coUum  ejus  vectc  ferreo  tundi 
et  corpus  lancea  forari  jubetur.  Quo  facto  columba 
nivea  de  carcere ,  christianis  aspicientibus,  ad 
coelos  ascendit,  et  odor  suavissimus  quasi  para- 
disi  secutus  est.  Venit  autem  beata  Leonilla  et 
conditum  arontatibus  corpus  non  longe  ab  ipso 
carcere  sepelivit. 


Apud  castrum  Divionem,  sancti  Benigni  pre- 
sbyteri,  qui  missus  a  beato  Polycai-po  ad  prit;di- 
candum  in  Galliam,  postquam  cst  a  Terentio 
comite  gravissimis  tormentis  multipliciter  affli- 
ctus,  tandem  collum  ejus  vecte  ferreo  tundi  et 
corpus  lancea  tbrari  jubetur. 

Marti/rolotjiuni  Bomamwi  : 

In  castro  Divione  sancti  Benigni  presbytcri,  qui 
a  beato  Polycarpo  missns  in  Galliam  ad  privdi- 
candum,  postquam  sub  Marco  Aurelio  inipcralore 
a  Terentio  judice  gravissimis  tormentis  multipli- 
citer  est  afflictus,  tandem  collum  cjus  vccte  ferreo 
tundi  et  lauceaperforari  jubetur. 


D 


PASSIO    PRIMA    SANCTI   BENIGNI   MARTYRIS    r/. 

//^r  Fassio,  de  qim  egimus  in  Comment  prmv.,  num.  in,pag.  137,  sumpfa  est  e  codiee  ms.  Wtrajectino 
R  in  Neerlandia,  bibliofheem  puhUae,  memhraneo,  folio  minori,  see.  XV,  inter  ^vi  Medu  Seriptores  g 
Ecclesiasticos  signato  «"  20.  In  initio  Jeyitur :  Istud  volunien  pertinet  ad  Carthusienses,  prope  Traje- 
etum  inferius ;  a^ud  ipsos  notatus  erat  «°  2i8  l. 


S.  Benignus, 

JllSSII 

Anreliuni 

inip.  captKa, 

b 

c 


corain  eodein 
iiiiperatore 

fiileiii  foHitn- 
prufitetiir. 


c 


yerris  cicsiis 

ab  iiiifjelo  111 

carcere 

mnatur. 


Aurelianus  imperator  ad  caslrum  cui  nomen 
est  Dymon  h  veniens,  et  pcrcipiens  a  Tercntio 
comite  (■  famam  S.  Bcnigni,  dixit :  Si  h unc  dimiseri- 
mns,  maynum  malum  jHttriiB  nostr^  accrescet,  et 
deorum  nostrorum  despectio  siihlecal/dur.  Nam 
cum  diis  nostris  ostensum  fuerit  signum  erueifi:ri, 
statim  tahe.-iee.nt  et  frement  dentihus,  nec  patiuntur 
signum  illius  intueri.  Audicns  ha-c  comes  jussit 
inquiri  S.  Benignum.  Qucm  inventum  ubi  gentili- 
bus  verbum  Dei  priedicabat,  vinctum  ac  csesum 
Aureliano  exiiiberi  prtecepit. 

±  Quo  viso  Aurclianus  ait :  Crueicola,  signifer 
christianx  legis,  si  modo  dUs  immolare  coniempse- 
ris,  dirersis  tepoenis  intcrimi prxcipio,  et  non  eruct 
te  de  manihns  meis  Christi  tui  auxilium.  Bcnignus 
autem  respondit  :  Vox  Christi  est :  Nolife  timere 
eos  quicorjms  ocddunt,  animam  auiem  occidere 
nonpossunt.  Aurelianus  ait :  Ex  qua  rcgionc  es,  et 
quod  nomen  tibt'^  Cui  Benignus  :  Ah  Oriente  veni- 
mus,  ego  ct  fratres  mei  quos  iu  jam  occidisti,  a 
sancfo  Polycarpo  missi  ■ut  verhum  I)ei  et  nomen 
Christi  gentihus  per  nos  prxdicefur.  Aurelianus 
ait :  Si  sermonihus  meis  pra'hes  famulafum,  nia- 
gnum  te  sacerdotem  deorum  cansfifuam  ef  innuine- 
ratum  d  te  jmmuminpalatiomeo  juheo.  Sanctus 
Benignus  respondit :  Aurum  et  argenfum  ef  dii  tui 
tihi  sint  in  perditioncm;  me  autem  non  mutahis  a 
Christo,  cui  servio,  qui  est  Verhum  Patris  et  vita,  et 
in  se  credenti  vifam   trihuit  senipiternum.   Hunc 
quem  neqas,  velis  nolis,  scias  Deum  esse  tuuni  et 
omnium  gentium. 

3.  Audiens  hsEc  imperator  nervis  durissimis 
eum  ca-di  prtecepit.  Qui  cum  traditus  fuisset 
Terentio  comiti,  ad  trochleas  exlensus  est ,  et 
cum  ccedcretur  ait :  Grafias  tihi  ago,  Jesu  Christe, 
quod  jjropter  nomcn  tuuni  hmc  pati  merui.  Sed 
cum  fuisset  c£esus  et  carceri  mancipatus,  angelo 
confoitante  ita  pristina;  redditus  est  sanitati 
iiuasi  nec  unam  plagam  accepisscf.  Altera  ergo 
die  jussit  Gum  Aurelianus  suis  conspectibus  prae- 
sentari,  et  ait  :  Benigne,  saerificas  diis  an  non? 
Cui  Benignus  ait :  Agnosce,  miser,  quod  dii  tui  nihil 
snnt.  Tihi  enim  vel  mihi  quomodo  subvenirent,  qui 
sibi  suhvenire  non  possunt  ? 


4.  Tmic  iratus  imperator  ad  fanum  quoddam 
euui  adduci  praecepit,  et  carnem  de  sacrificiis 
invitum  in  os  ejus  ut  manducaret  mitti  jussit, 
dicens :  Si  de  sacrificiis  deorum  manducaverif, 
contra  nos  postea  talia  non  loquetur.  Quo  cxhibi- 
to,  facto  e  contra  signo  crucis,  cum  oratione  ocu- 
lis  ad  ccelum  levatis,  statim  omnia  idola  manu- 
facta  et  vasa  qua^  cum  sacrificiis  offerebantur 
sicut  fumus  evanuerunt.  Tmic  sanctus  Benignus, 
cum  gaudio  magno  gratias  agens  Jesu  Christo, 
dixit  ad  Aurelianum  .•  Agnosce,  miser,  quid  fucrunt 
factai  species  deoruin  tuorum,  quomodu  antc  signum 
salutis  eoanuerunt;   agnosce,   infelix,    creatorem 
cceli  et  terrx.  Aurelianus  ait :  Et  iu  agnosee,  Be- 
nignej  quia  dii  nostri  tuani  cujiiunt  facere  volunta- 
tem;  si  tu  velis  illis  prxhere  assensnm,  magnum  tc 
in  conspectu  nostro  videhis.  Cui  Benignus:  Stulfnm 
habes  cor,  ncc  ocuUs  vides  quanfa  sit  inrtus  Christi, 
qui  deos  tuos  sic  comminuit ;  jam  dixi  tihi,  diaholc, 
amaior  criminum,  imagines  dxmonnni  non  adoro. 
S.Tunc  iniquissimus  ccesar  carceri  eum  recludi 
preecepit,  dicens :  Exhihefe  saxum  grande  et  trans- 
foratum,  in  quo  jjedcs  imphnnhetis,  et  in  digitos 
manuum  calenfes  suhidas  in  longo  figite,ef  sex  pedi- 
hus  *  illi  nec  ullus  aquam  prsebeat.  Includite  cum 
eodem  duodecim  canes  feroci.tsimos,  esurientes  et 
sitientes,  ut  a  canihus  dirijiiatur.  Reclusus  est 
itaque  sanctus  Benignus  secundum  jussioncm  ini- 
qui  ccesaris  in  carcere,  et  per  sex  dies  orationi 
vacans,  angelo  confortante,  et  canes  mitigati  nec 
capillum    capitis  ejus    aut  fimbriam  vcstimenti 
contigerunt.  Angelus  autem  Domini  ipsi  alimen- 
tum    paneui    ccetestem    prsebuit ,  et    discutiens 
subulas  de  manibus    et    plumbum    de  pcdibus 
ejus,  ait :  Accijje,  dileetis.si nie  Chrisio  ;  et  accepto 
pane  gratias  agens  manducavit. 

G.Sexto  igitur  die  Aurelianus  ait :  Aperitecusto- 
diam  et  videtesi  a  canibus  sit  direptus  an  non.  Quo 
facto,  invenerunt  eum  ita  illaesum  et  tam  inte- 
grum  ut  nec  una  plaga  corporis  ejus  appareret. 
Quibus  renunlialis  Aureliano,  ait  :  Vecte  ferreo 
collum  ejus  contundite  in  ipso  carcere,  et  lancea 
militis  vifam  ejus  crudeliter  ptiri  faeite,  ut  ne  ipse 
nohis  aut  diis  nosfris  injuriani  amj}lius  inferat. 

7.QU0 


Siijno  criicis 
idola  et  vasa 
sacrificioriim 

diissijjni; 


F 
dirissimis 
siippticils 

subjectiis, 
itp.nm  ii'i9^^' 

tiiini^terio 
a  tormeiilis 

liberatiis, 
•  ^jrodiebus. 


reele  ferri-o 

conlii>i'^'^\ 

luneea  ferii'' 

Jnbetni: 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


,1  (I  Leoitilhi 

srprlitKi: 


'  pro 
(jiinribus. 


B 


7.  Quo  iacto  coliiniba  nivea  de  ipso  carcore  a 
cliristianis  asccndisse  visa  ust  usf[ue  in  nubibus, 
et  pretiosa  anima  qiuiliter  ascendit  ad  ccelos  fuit 
ostensa.  Tantusque  odor  suavitatis  et  rnetus  in 
ipso  loco  refulsit  ut  itstiniarent  sc  paradisi  colori- 
bus  *  coliocari.  Discedente  ergo  Aureliano,  exinde 
Leonilla  beatissima  matrona  nulu  Dei  veniens, 
corpus  sancti  aroniatibus  condivit  et  honorificj 
sepeiivit.  Oua?  e  se  virtullbus  multis  manifesta 
prol.atione  semper  perclaruit.  Acta  sunt  hfec 
kai.  novembris.  regnanto  Domino  Jesu  Ghristo 
in  sociila  seculorum.  Amen. 

ANNOTATA. 

a  Spe  ductus  invemendi  anUqulus  e.cemjj/firPas- 
si.0Hts  hujus,  Colonim  ac  Dusseldoiyii  biUiof/ieras 
lustrari,  iiec  iiiveni  qnofl  roli-/j,ii,i.  Sif/ehuirjiim  non 
ai/ii,  quiii  nu/la  ibi  (/oriiinaifa  ejusmodi  supercsse 
oiri  fidi  affirniabanf.  In  aula  tamen  capitii/ari 
erclesix  S.  Laiuberti,  in  urbe  Dusse/dorpiana,  duce 
nohi/i  /jarnnit  EiKjniio  de  Boncerot,  istius  ecc/esix 
consilii  praside,  repevi  Hbrum  sacrarum  lectiomim 
ms.,  membraneum,  fo/io  miuori,  seci/i  ut  videtur 
XIV,  in  (jiio  rersu.s  fiuein,  in  r/iarta  fo/io  pertja- 
meno  suj)eraddita,scriptum  eratsequens  documen- 
tum  manu  sat  recniti : 

In  festo  y.  Benigni  martyris  presbyteri  4  Nov. 
Benignus  presbyter,  a  sancto  Polycarpo  in  Gal- 
liasniissus  ad  pra?dicandum  evangelium,  vinctus 
ducitur  ad  Tereutium  comitem.  Coniperta  ejus 
prajdicatione  auditaque  sermonum  constantia, 
nervis  durissime  cebsus,  ad  trochleas  extendi  ju- 
betur;  qui  rursus  carceri  mancipatus,  mane  idola 
orando  destruxit.  Tum  manus  illius  decem  subu- 


153 

iis  candentibus  in  digitos  immissis  transtbdi 
pedes  vero  evacuato  ad  hoc  lapidc  et  plu.nho 
liqua  o  mfigi,  ac  dcmum  sex  diebus  cum  duud.- 
cim  ferocissunis  canibus  in  quemdam  lu.um 
conciudi  mandatur.  Uhi  ab  angelo  servalus  pm.e 
coslesti  pastus  et  evulsis  subulis,  de  plumlK.'rerro- 
que  creptus  est.  Cxravissimis  igitur  ejus  modi 
tormentis  multipliciter  afflictum  et  ill^sum  con- 
-^picatus,  judici  tandem  collum  eius  vecte  lcrreo 
tundi  et  corpus  iancea  pcrforari  pi-aiccpit  Marcus 
Aureims  miperator.  Quibus  in  crucialibus  nohile 
martyriuni  consummavit. 

Qxodinhoedocmenfoconfraoniiirsantifiitiores 
codices  imperator  Miircns  Aurr/iiis  /i-i/itnr,  reren- 
tissimam  oriijinem  indicat. 

In  a/io  li/mj  hfjrarum  ius.,  meinln-a,i,-o.  fo/io 
parro,  .sec.  XIV,  scfjiieutcm  orationem  /egi  .■' 

Deus,  qui  beatum  Benignum  martyrem  tuum 
m  agone  probasti  et  probatum  in  dolore  susten- 
tasti,  quem  hodicnia  die  iu  ca-Ium  suscipere 
dignatus  es,  pr^sia  nobis  fanuUis  tuis,  ut  qui 
gkirium  non  meremur,induIgontiani  ipso  interco- 
dente  adipisci  mereamur. 

b  Notafn  di,jnnm  cst  nul/am  hoc  locofieri  m,'ii-  E 
tionfin   mnroruin  Divioncnsis  castri,  ijitod  crrfnr 
H/)rari.i,  ut  opinor,  hie  Dynmn  vocafur. 

cNofa  hie  Terrntinm  simpiiciter  comitis  titu/o 
lnsi(jniri,nonad,llto  loci  ilIius;</W  sanr  ,-nno- 
fioris  aivi  nofa  habcri  possif. 

d  Scripfura  codici.-i  non  adeo  ciara  erat ;  forfasse 
/pfji  dc/mit  immunoratum,  ut  sensus  sit  numero 
domium,  utj)atet  ex  martijris  respon.<io:Am'\un  et 
argonluin  et  dii  tui  tibi  sintin  pordilionem. 

cQuffi  manifesfus  error  cst  p)-o  i\u\\  jiafct  cnim 
oiji  de  Benigno,  tion  de  Leonilla. 


fX     US"!. 


PASSIO    SECUNDA    SANCTI    BENIGNI     MARTYRIS 

Ilanc  Pdssifjuem  secundam,  de  ijiia  diximus  in  Coniment.  przo.,  num.  10,  edimus  ct  ajm/rapho 
sumpto  cx  cod.  ms.  Vltrajectino  S.  Salratoris,  ef  servafo  infer  co//ectanea  Bo/landiana  /nb/iothecx 
regix  Bruxellensis,  n"  8929. 


r  ASSIO   RANGTI  BENIfiNI    CaRNOTENSIS    EPISCOPI  rt. 

Venions  Aurelianus  imperator  ad  castrum 
Duni  b  et  percipiens  a  Tcrentio  comito  famam 
sancti  Benigni,  ait :  Si  hunc  ma/,.fni.m  demispri- 
mus,  deorum  nostrorum  despectio  et  fotius  jxttrix 
mulum  orietur.  Quo  audito,  Terentius  eum  inquiri 
fecit  et  vinctum  ac  caesum  Auroliano  pra^sen- 
tavit. 

i^.  Cui  Aurciianus  :  Nisi  modo  diis  immolave- 
ris,  diversis  te  faciain  inferire  panis ;  nec  eruet  te 
Chrisfi  tui  auxi/ium  de  mani/ius  lueis.  Et  respon- 
dente  Benigno  :  Vox  Clii-isfi  est:  No/itc  tiniere  eos 
qui  corpus  occidunf,  animam  autem  netjueunt  ocei- 
dere,  quaesivit  imperator  de  nomine  et  loco  natio- 
nis  suEe.  Cui  Benignus  :  Ab  Orientc  eijo  et  fratres 
mei  a  Poiycarpo  missi,  (juosjam  occidisti.  Tunc  ait 
miperator  :  Si  meis  sermonibns  acquieveris ,  te 
majnum  sairrdofem  deorum  consfititam,  et  prt- 
mum  in  palatio  meo  faciam.  Respondit  Beni- 
gnus:  Auruin  et  arjcnfum  cf  dii  tui  siiit  in  jjcrdi- 
fionem  tihi ;  me  autein  non  mutabis  a  Chrisfo  meo, 
cui  sercio. 

3.  C^sus  oh  hoc  nervis  durissimis ,  traditur 
Terentio    comiti   puniendus.  Qui  eum    ad    tro- 
chleas  extendit  et  c^edit ;  in  quo  ipse  Deo  gratias 
Novembris  Tomua  /. 


retulit  quia  pro  suo  nomine  pati  moruit.  Post  hitc  p 
carceri  deditus,  sed  per  angelmu  ab  omni  h^- 
sione  curatus,  duin  die  tertia  coram  imperatore 
deos  respuerit,  ad  planum  duciLur  ct  de  sacrificiis 
deorum  cames  violenter  in  os  ejus  mitti  jubeu- 
tur ,  ne  de  cetero  contraria  lofiuatur.  Quibus 
exhibitis.  signo  crucis  o  contra  facto  ocuiisque 
cum  oratione  ad  ctElum  levatis,  evanuerunt  om- 
nia  idola  simul  etsacrificiorum  va.sa. 

4.  Etenim  orgo  eo  incarcerato,  jubenlurpedes 
ejus  saxo  transforato  implumbari,  calontessubu- 
las  digitis  suis  transfigi ,  noc  sex  diebus  sibi 
aquam  ah  aliquo  dari ;  iusuper  canes  duodecim 
cum  eo  in  carcere  claudi.  Sed  vir  Dei,  intcrim 
vacans  orationi,  per  hos  dies  fideliter  ab  angelo 
consolatur,  a  vinculis  absolvitur,  a  liEsione  mede- 
tur  et  dulcitor  nutritur  cibo  ca'lesti. 

5.  Nuntiis  denique  an  vivat  ad  carcerem  mis- 
sis,  cum  reversz  dicerent  eum  per  omnia  sanmn 
et  in  laudihus  Doi  non  ohliviscum,  piiecopit  col- 
lum  ejus  vocte  Ibrreo  in  carcere  contundi  et 
vitam  sibi  lancea  militis  auferri.  Quo  facto  anima 
sancti  visa  cst  ab  omnibus  in  spocio  columbfe 

nivse  *  ad  coelum  ascendisse,  ubi  regnat  cum  eo    •;,roniveit'. 
qui  vivit  et  regnat  in  secula  seculorum.  Amcn. 

20  ANNOTATUM. 


A 


154 


PASSIO  SEGUNDA  SANCTI  BENIGNI  MARTYRIS. 


ANNOTATVM. 


liri.  Unde  et  S.  Urbanus,  unus  ex  eoruni  priniis   \) 

pontifieibus,  ibijacuisse  noscitur.  Qf^x  vcrha,uU 

in  Comment.  prxv.,  num.  41,  dtximus,  sane  non 

demonstrunt  nntum  ante  Gref/orium  Lingonensem 

a   TiinJu^  hie  Garnotensis  episcopi,  quamqnan,      Divionefuisse  Benignunuri^^/V/  enim  tant.o  tempons 

Bcnisnu^  ad  Carnofenses  refevrinequit,opinionem     spatio  a  rehus  gestis  remotus  auctor  prohet  ?  Sed 

tamenepisropalis  diqnitatis  ronfrmnt.  Quam  au^     darr  indieant  auctori  persuasum   fuisse  S.  Beni- 

ciorem  ChroniciS.Benirjni  Vivionensis  animo  insi-     gnum  fnisse  epfsropum. 

tam  habuisse,  sequentia  e.jus  verha  demonstrant :  Et  b  Errore  simili  Passiom  prnnx,  uhi  pro  Divione 
plurimi  civilatis  LingonicEe  prEesules  hic  sua  cor-  Dymon  iegitur ;  qnem  errorem  lihrario  adsrriben- 
pora  jusserint  tumuiari,  videlicet  ob  devotioneni  dum  du.eimus.  Non  enim  andeo  cogitare  primum 
S.  marlyris  Benigni,  ut  quem  scqucbantur  ordine  auctorem  pro  Divione  Dunum,  scilicet  Augusto- 
SACBRDOTii,  eadem  qua  ilio  imnio  cupcrent  sepe-     dunum  prx  oeuUs  hahiiisse. 


PASSIO    TERTIA    SANCTI   BENIGNI   MARTYRIS 

De  hac  Passione  artum  esf  in  Comment.  p-BV.,  uum.  16.  Edimns  eam  (?a;  Speculo  historiail  Vin- 
eentii  BeMovarensis,  vol.  11,  lih.  XII,  rap.  111  sq.,  edifo  Nuremherga!,  apud  Ant.  Bohu?'ger, 
avno   1483.  Passioni  prxmittitur  :  De  sancto   Benigno  presbytero  ;  ex  gestis   ejus  a.  ^ 


Cfr.  Annot. 
p.  m. 


Aurelianus  impcrator  Divionem  ingressus  ad 
videndos  novos  muros  ibi  constructos,  jussit  tcm- 
plum  Eedificari  Mercurio,  et  ne  paterentur  ullum 
christiana?  iogis  professoreni  in  iocis  iiiis  rcsidere. 
Quod  audicns  Torentius   comes  ait :    Quid  .tit 
christianus  nescimus ;  sed  vidi  quemdam  peregri- 
num  roput  hahere  tou.sum  ;  eujus  hahitus  et  rifa 
differt  a  nobis;  deornm  cxremonias  refutaf,  jyopu- 
lum  nostrum  aqua  ahluit  et  halsamo  linit,  et  signa 
mulfa  in  populo  facif.  Posf  mortem  aliam  rilam 
in  deo  suo  eredentihus  promittit .  Audiens  hoc  Au- 
relianus  ait :  Quantum  audio,  christlanmn  hunc 
esse  hic  hahitus  designat.  Inquirite  enmetUijiiinm 
in  eoni^pecta  vieo  adducite  ;  quia  diis  no.-<fris  i.^ta 
conversatio  nonplacet,  sed  guum  eis  illius  CTucifixi 
signum   osfenditur,  statim    taheseunt  et   fremunt 
dentibus,  nee  iUius  signum  intueri patiunfur. 
2.  QujEsitus  ergo  sanctus  Benignus  presbyter, 
edit.  Spa-  ct  in  villa  cui  nomen  Spaniacus*,  ubi  verbum  Dei 
malus.       gentibuspraedicabat,  invcntus,  vinctus  ac  csesus  in 
conspectu  imperatoris  est  exhibitus.  Qui  ait  illi  : 
Ex  qua  regione  es,  o  crucirola,  ef  quod  nomen  esf 
tihi  P  llie   respondit  :  Ah  Oriente  venimus  ego  et 
fratres  mei,  quos  tu  jam  occidisti,  a  saneto  Poly- 
carpo  missi  nt  verbum  Dei  genfibus  praidicemus. 
Aurciianus  ait :  3i  sermonihus  meis  prxheas  famu- 
latum,  magnum  sacerdotem  deorum  meorutn  te 
constituo,  et  primum  in  palatio  meo  fe  essejubeo. 
Ilie  respondit :  Lupr  rapas,  primatum  sacerdofii 
a  te  non  aceipio,  quia  tihi  manet  ceterna  et  piessima 
damnafio ;  nce  me  mntahis  a  Christo,  eui  ego  servio. 
Audiens  hiec  Am-ehanus,  nervis  durissiinis  eum 
ccedi  prascepit,  et  nisi  sacrificarct  diversis  pcenis 
affligi.  Qui  ad  trocicas  cxtcnsus,  quum  csederetur 
gratias  agebatClu-isto  et  orabat.  Sed  qimm  fuissct 
CEesus,  carceri  niancipalus,  angclo  eum  confor- 
tante,   ita  pristiuEe  sanitati  redditus  est  quasi 
nec  unam  piagimi  accepisset  h. 

3.  Aitera  quoque  dic  priesentatus,  diissacrifi- 
care  renuens  cuitumque  eoruni  irridens,  jussus 
estacaesareadfanum  quoddam  adduci,carnosque 
de  sacrificiis  in  os  illius  ut  manducaret  vcl  invitus 
niitti.  Quod  cum  fieret,  iile  facto  e  contra  signo 
crucis,  corde  sursum  suspenso  et  ocuiis  in  coeium 
clevalis,  oravit ;  et  statim  omnia  idola  lignea  et 
lapidea,    et  vasa  quibus  sacriticia  offerebantur 


sicut  fumus  evanuerunt.  Tunc  sanctus  gaudio 
replotus,  gratias  egit  et  tyranno  do  cuitu  dcorum 
qui  ante  signum  salulis  evanuerant  insultare 
ccepit.  At  illc  ait  :  Agnosce,  Benigne,  quia  dii  nostri 
tuam  eupiunt  facere  voluntatem;  si  tu  assensum 
praihcre  velis,  magnum  te  in  conspectu  nostro  vide- 
hjs.  Cui  respondit  :  Sfutfum  hahes  cor,  ner  oculis 
vides  quanfa  virfus  Chrisfi  sif,  qui  tdola  tiia  com~ 
mimiit. 

4.  Tunc  iniquus  ca^sar  jussit  eum  iii  carcere 
recludi  iy\cms:Exhihefe  saxnm  magnum  ettransfo- 
ratum,  Iti  quopedes  ejus  supplumhetis,  et  in  digitos 
manuum  ejus  caletites  subulas  in  longum  confgite. 
Per  sex  autetn  dies  illi  nullus  nec  aquatn  praibeat,  et 
includite  cum  eo  canes  ferocissiinos,  esurientes  et 
sitietifes,  uf  ah  eis  diripiafur.  Qua  jussione  impleta, 
cum  includeretur  sanctus,monebat  comitcs  et  tri- 
bunos  ut  crederent  in  Jesum.  In  carcere  autem  per 
scx  dies  orationi  vacans,  angelum  Dei  confortan- 
tem  habuit.  Cancs  quoquc  mitigati  ncc  capillum 
capitis  ejus  nec  fimbriam  vestimenti  ejus  contige- 
runl.  Sed  et  angeius  Domini  alimentum  ei,  id  est, 
pancm  coelestem  prffibuit,  discussis  subulis  de 
manu  ejus  et  piumbo  de  pedibus. 

5.  Sexta  autem  die,  aperta  custodia,  invene- 
runt  euni  ila  iiiij^sum  penitus  ut  nec  plaga  in  cor- 
pore  illius  appareret.  Quod  audiens,  Aurelianus 
jussit  vecte  fcrreo  colium  ejus  in  ipso  carcere 
contundi,  et  lancea  mihlis  viUim  ejus  crudcliter 
finiri.  Quo  facto,  columba  nivea  de  ipso  carcere 
a  chrislianis  ascendissc  visa  cst  usque  in  nubibus, 
et  sic  pretiosa  anima  qualiter  ascendit  in  coelos 
fuit  ostensa.  Tantusque  odor  suavitatis  in  eos 
effulsit  ut  eestiiuarent  se  inparadisi  odoribus  col- 
locari.  Acta  sunt  hjec  circa  sanctum  Benignum 
presbyterum  kalendis  novembris. 


ANNOTATA. 

a  Di.rim7fs  in  Comment.prxv.,num.  16,hxc  verba 
ex  gestis  cjus  satis  indicare  hanc  lucubrationem 
Vincentii  afiorum  Actorim  esse  compendium. 

b  Huc  usque  Momhritius  in  Sanctuariitomo  1, 
in  folio,  146  v". 

PASSIO 


DIES  PRIMA  NOVEMBHIS. 


155 


PASSIO    QUARTA    SANCTI   BENIGNI   MARTYRIS 

Hanc  S.  Benigni  Passinm;n,dc  qua  m  Connmnt  pnev.,  num.  17,  dicfum  est,  ecc  quhidevim  raria- 
rum  regtonum  codtnhiis  manmcriptis  cdimus.  Horum  autem  rodicum  m-iem  ita  promuimu^  nt  ii 
quorum    discrqmntia    minor    hahetar   propinquis    numeris   signentnr.    Qua^   series   ita  srquitnr   : 

1.  Codex  Bomanus,  e  hibliotheca  dicta  Victoris  Emnmnuelis,  n-  20,  in  xdibus  Colleqii  liomani 
Soc.  Jesu,  memhraneus,  folio,  sec.  IX  vel  X.  Fuit  olim  Inbliothecai  monasterii  S.  Benedidi  Far- 
f^  in  Sahinis  ;  unde  cum  reliqnis  hiUiotherarum  spofii.^^  in  hiljliothccam  Vicforis  Emmanuelis  vi 
vofjente  frausfatus  fuit.  —  2.  iMonfi.ywssulanensis,  in  Gaffia,  e  bif.fiothera  schofx  medicinr  »"'■>-> 
memfyraneus,  folio,  ser.  VIII  vel  IX;  fuit  olim  fnhfiothrcs^  Buheriuua;  B  S,  1721.  Desrripfu^  ah 
imfwritismno  fibrario,  qui  nrc  (jramnuitirx  uev  orfhoqraphia;  fe.jes  rurarit ;  rnjus  innumera  sphaU 
mata  aunnfare  suprrmraueum  du.ri}uus.  Hujus  Passlonis  apof/raphum  Cftifffetus  ofim  ad  Boffan- 
dianos  socios  Antverpiam  transmiserat,  emendatis  mendis  ac  sphafmatis,  cum  har  inscrlptione  : 
Aefa  S.  BeniKni.  presbytori  ,,t  martyri^.  sincera  et  anliquissiriia;  illa  ipsamet,  ut  videtur  quie 
iid  S.  Gre^'orinm  Lingonensem  opiscopum  ex  Itaiia  perlala  esse  testatur  Grcgorius  Turonen^^is 
episcopus.  lib.  I  de  Glona  martyrum.  Quem  Chiffleti  aliorumque  errormi  in  Commenfario  stiqiff.tri- 
mus.  —  3.  Montispessufaneusis,  iu  Gaflia,  ex  eadetn  iterum  fjif,fiothcra,  h"  ISn,  „teml>raueus,  sec. 
partim  IX  vd  X,  partim  XI.  Passio  tiosfra  est  iu  parte  sec.  XI.  Ftiit  olim  fjifjfiothera;  Btihe- 
rian^,  D  144,  1123.  Ilic  notandi  sunt  cl.  Bour/and  circa  codices  errores.  Operis  sui  lil,ro  IV 
ifbi  secunda,  qitm  vocaf,  Acta  Benigni  est  r.diturus,   lertorrm   motirt  eaiu  Actorum  paraphrasim   s'e 

^  edere  Juxfa  codicem  «"  .55.  Edit  tamr.n  ha-c  radrm  Acta  ex  rodicr  135,  sed  pfurimis  in  foris  mti-  ^ 
tafa  et  rorrecta,  narratqiie  ex  alio  quodam  codice,  quem  suspiratiir  esse  codicein  folio  maxiino 
n^  30,  Chifffcftim  sumpsisse  sutan  apojraphum,  de  quo  supra  di.rimus  in  rodire  55  Monfispessu- 
lani,  affirinafque  in  rndice  n"  30  Benigni  Passioueiu  nuiic  dcsiderari.  Addifque  Chiffieti  scripiuin 
aut  potitis  aporjraphi  linjus  apoijraphum,  a  R.  F.  Van  Hecke,  tunc  temporis  imius  ex  Boflandia- 
nis  sociis,  ex  collectaneis  Boffandianis  bifjf.  regiiB  Bruxrlleusis  n"  S929,  ad  se  fuisse  transmissum, 
dicitque  iffnd  nmfta  sui  parte  esse  mtdiftim  ;  haic  Boutjaud  in  operis  stu  iib.  IV,  pae/.  413.  Jain 
accipe,  fector  henevole,  rei  veriiatem.  In  ipsa  enim  fnljfiotheca  schola;  inedicinx  vidinms  ac  legi- 
mus,  contufimus  secum  partimque  descnpsimus  prxdirtos  codices.  Passio  Benigni  iiuam  eo  foro 
edit  Bouffaud,  non  est  codicis  n"  55,  sed  codicis  n"  135  ;  rtijus  textum  orijinafrm  iion  arcurate 
drsrripsit,  sive  Bnugand,  sive  afius  pro  (eo  non  enim  arbitror  propriis  Bougaud  ocufis  codices 
hos  lecjisse),  sed  mtiftis  in  locis  mutavit.  Chiffieti  rero  apograplmm  non  prndrt  a  rodice  u"  30,  sed 
a  codice  n^  55;  apographum  mufilum  non  est ; sed  ;)«/•.%■  qua;  deest,  derst  eadein  iu  rodire  n"  55. 
In  vodicc  n''  30  iton  deest  Benigni  Passio,  sed  afia  adest,  longissima  itfa  qiiam  postea  daturi 
suinus.  —  4.  Parisinus,  e  fnhlintheca  natioiiali,  meinljraneus,  foUo,  »*»  11748,  sec.  X.  Fuit  ofiin 
S.  Germani  a  Pratis,  et  S.  Matiri;  vitiose  scripttts  est,  saltem  in  Benigno.  —  5.  Parisinus  e 
bibfiotheva  nafionali,  tucmhranrus,  folio  maximo,  se.c.  saftetu  XI,  n"  15430.  —  6.  Parisintis  e  fnblio- 
tlieva  nationali,  incmbraneus,  folio  minori,  ser.  XIII,  n"  12612.  Fitit  S.  Germani  a  Pratis,  ex 
lihris  monasterii  Corheiensis.  —  7.  Parisinus,  e  bihlintheca  nationali,  memhraueus,  folio,  sec  XIII 
n"  5270.  —  8.  Parisiuus.  e  hibfiofhcca  nutionufi,  meinfiraneus,  folio  minori,  sec.  XIII  vel  XIV 
W  5536';  olim  Cofbertiniis.  —  9.  Vicnncnsis  in  Austria,  meinhraneus,  fofio.  minori,  sec.  XI, 
)i'>  474.  —  10.  Hagamts  in  Neeriatidia,  e  hibfiotheca  regia,  papijraceus,  fofio  minori,  sec.  XV, 
n"  14.  Fuit  Sororum  Saitcfm  Cttfharime  Muda: — 11.  Vtdeucr.itus  iu  Gaffia,  c  hifdioffiera  puhUca, 
memhraneus,  foUn  minori,  sec.  partiin  X,  partim   XIII;   Passio    Benigni    est    iu   parte    sec.    X ; 

G  numerum  codex  non  hahehat.  —  12.  Bruxeiimsis,  e  btbliotJieca  regia,  memhraneus,  folio,  sec.  XIII   ^ 
n"  21885.  —  13.  Trevireitsis,  e  hifjliotlirca  puhficn,  memhraneus,  ser.  XIII,  W  1021.  —   14.  Natuur- 
ceusis  iu  Befgio,  e  hibfiothera  ptihfica,  metnhranrus,  fofio,  sec.  XII,  n"   15.  —  15.   Codrx   Brtixrf- 
lensis,  e  hihfiotheca  regia,  memhraneus,  foHo,  sec.  XII,  n"  9289. 


KX    MSS. 


CAPUT  PRIMUM. 


Sanctus    Benignus,  jussu    Aureliani   in»peratoris   (entus,  fulein 
coram  eo  forliter  profitetur. 


S.  Benifjnus 
Divione 

'iii/irmtori 
^iirdiano 


liATALis  SANCTi  Benigni  martyrii?.  —  In  '  toni- 
pore  illo  -  Aurolianus  "  ad  castrum  *  cui  nonien 
est  Divione  **,  ubi  tunc  temporis  "  novos  eon- 
struxerat  "^  muros  ^  a,  ad  videndum  eos  advenit  ^ 
et  ^"  cum  ftjisset  ingressus,    ait  :  Bene   inuros 

Num.  1.  —  1  eodern  ndd.  %  3,  7.8. 10:  eo  add.  KMo  — 
-  om.^i-b.  7. 8,  10 ;  quo  13-15 ;  (t.  i.)  i.  1. 1:2.--  ^  impeiatoi-  mld. 
U.  li  — *(a.  c.)in  castro  13.14. 15.  — ^Divioni  l!2;Divio- 
nem  4 ;  Divine  13 ; DivinoO.  —  " (u.  1. 1.)  o»i.  13-15.— 'constiu- 
xerant4.  — 8  et  nrfrf.  13-15.— ''aJvenerat  10,  13-15. —'*'w»i. 
13,  U.— "  hic  13. 14.  —  '=  invittissimi[s]  adii.  4.  —  '^et  add. 
2.3.10.12.—  1*  (Jovi-Sat.)  Joviset  MercuriiatqueSalurni 
13-15.  —  iB  om.  3.  —  1«  (e.  n.)  neque  9.  —  "  patiamini  3. 5, 


constructos  video;  Oidificate  nunc  "  iemplutn  '^ 
Jori  '^*,  Mercurio  atque  Safurno  '*,  rt  '^  ne  '"■ 
permiftatis  '^  tdfutn  '^  qui  se  fegis  christianai  '"  esse 
adfirmat  ^"  in  istis  locis  ^'  residere  ^^,  ne  ^^  eorum 
vana  religioiie  ^  noster  popuius  -^  depravetur  '*, 

10-15:  paciatis  %  9.  —  '«  ilium  2. 10. 13.  —  '»  (I.  v.)  c.  1. 3-5. 
y.  10. 11.  13-15;  (s.I.c.)c.l.s  4.—  ^''affirmaiunta.  —  «i (i. 
\.\\.\.%Z.H-\h.—'^'^  om.  10.  — -3  ut  2,  4.5.1».  l^.  13;ut  ab 
10, 11.  —  '-"  (v.  r.)  vanis  religionibus  3,  vanjp  leligionis  '1, 
4,  .5,  9, 13-15;  anobisfldi/.  12.  —  -^  (n.  p.)  p.  n. '2-5,  9-15;  esse 
add.  15.  —  2"  evertatur  3;  priveturi.  9,  U.  l'i;  pi-aeservetur 
10;  probetur  13-15;  prjebitur  2. 

2.  Audjens 


inflieatiir, 
h 


ft  ejiinjussu 


addnctiis, 


156  PASSIO  QUARTA  SANCTI  BEMGNI  MAKTYRIS. 

2.'  Audiens  rtutcrn  '  liiT-c  Terentius  ^  comcs  ^  Nolife  thnere  eos  qui  oecidunt  corpus ,  animani  D 
loci  *  illius  ^  b,  ait :  Chrisfianus  quis  « sif ',  invirtis'-  autem  non  posmnt  occidere.  Aurelianus  ait  »  :  Ex 
sime  imperator  ^  mn  notimus  ^;  sed  ridi  quem-  qua  regionc  es  »  et  qund  ^»  nomm  fihi  '>  rsf  ^^r^ 
da7n  hominem  pereyrinum  capife  tonso  ^";  habi-  Saiictus  Benignus  respondit :  Ab  Oricnte  vcuimus 
tus  "  vjus  diffhi  ah  '^  hahifu  nosfro  i",  et  vifa  ego  '«  et  fratres  mei  '^  quos  tu  jam  '^  occidisii, 
illim  immutata  '*  dcorum  cxrcmonias  refutnt.  a  sanrfo  Polijcarpo  '«  missi  ut  irrhum  Dei  ef 
Popnlum  nostrum  '^  «4/«//  aqua  et  balsamo  '«  nomen  Christi,  qnod  est  incorruptnm,  omiiibus  >^ 
linct;  signa  miilta  in  populo  facit;  novum  deum  adnunfiaremus'^^,  ef^^  lux  quB  iUuminat  onmem 
ptatrix  nostrx  designat  ".  Post  morfem  ,  aJiam  homincm,  id  cst  '^^  Chrisius  e  ^i  ccelo  jnissus  ^-, 
vitam  '^  in  deo  sno  '^  credentihus  Mernam  ^^ pro-     omnibus  jtcrpatcscai  ^^. 

ifif-ffi/  21.  6.Aurelianusait':<Si'sermoH/6Hsmeis2p-ffi6eas       stremir 

'S.  Audiens  '  ha?c  -  Aurcllanus  ait  :  Qnanttnn  famniatum,  magnum  te  saccrdofcm  deoruni  mco-  profitetur. 
aiidio  ^,  hunc  qucni  dicis  *,  christiaunm  cssc  desi-  rum  ^  consfitiiam,  et  rcmuncrafmn  ^  ex  xrario 
gnas  ^.  Inquirite  eum  et  «  ligatiim  '  in  ronspectu  puhlico  primum  fc  in  meo  palatio  ^  esse  jubebo  ^ 
'mcn  pcrdHcife^;qniasicnm  '■' dimiserimus^^,  ma-  Sanctus  '  Benignus  respondil  :  Anrum  et  argen- 
gmim  nialum  patrix  nosfra:  accrescct  ^'  etdeornm  tiimfunm'^  fccum  sif^ in jjerdif/one  ^'^jfupe rapax^K 
mstrorum  ^^  despectio  suhlevatur  '^.  Quia  "  noveri-  Primatus  '-  aui  '^  sacerdotium  a  tepromissum  non 
tis  ^"  quod  diis  nostris  non  pJacct  isfa  ronrcrsio  ^'\  acdpio  '*,  quta  infer/fns  ^tern/ts  est  ct  damnatio 
nec  m/scetnr  lex  '^  ifla  "*  christ/anornm  legibns  pfcnissima.  Nanuncnon^''-mufabisaChrisfom€0^'^, 
deo)-um  nostrorum  ;  sed  cum  diis  nostris  ostensum  cui  ego  ^"^  servio,  qui  esi  verhtim  pacis  ^^  et  viiai  '"^ 
fucrif  '"  signum  iJflus  crucifixi  -"',  statiin  faJtfsrcnt  Jux  inrnarrahiJis  et  ^*^  margarita  splendens,  qni 
et  fremcnt  -'  dcnfiJms,  nec  piifinntnr  --  slgnum  est  ^^  a  Patre  missus,  verho '^'^  editus  ^^,crcdcnfihns 
illius  infueri. 

4.  Aiidicns  auteni '  ha?c  Tcrcntius,  comis  loci 
iliius  -,  inquiri  jussit  sanctum  Bcnignuni.  Qui  ^  in- 
ventum  eum  *  in  villa  cui  nomen  est  Spaniaco  ^  c, 
ubi  verbum  Dei  gentibus  ^pra;dicabat,  vinctum 
ac  ''  caisum  ^  in  conspectu  Aureliani  "  cxhiberi 
praicepit.  Quo  viso,  Aurelianus  ait :  Crucieola  '" 
signifer,  christianx  Jcgis  si^^  te profitcris  esse  '^^do- 
cforein,}ial>cs  in  ^^metnum  ^^pcrsccnforem  ^^.Simo- 
do  "^  iuterrogationibns  meis  non  ^''  Jenocinio  ^^  ser- 
inone  '",  nec  nrijumcntis  ^"  verJjorum  ^',  sed  -^ 
anfiquse  Jegis,  cx  -^  srtcrifiriis  ^*  droruin  '^^  offer- 


admmtiatus  ^*,  qui  tn  se  credentihus  ^^  vitam  da- 
bit  ^^  tBfernam.  Ipse  est-^^qui  venfurns  est  jndicnrc  ^ 
vivos  et  mnrtuos,  qui  ^^  ct  tuam  detcgcre  haJwt  iusa- 
niom  quam  contra  Christi  servos  exerces.  Nam 
scias  -"  qncm  ncgas,  veJis  nolis  ^^,  Denm  csse  ^' 
tunm  ef  omniuin  genfiuin  ^^. 

ANNOTATA. 

a  Dici  vix  potest  quanta  belJa  ei  liies  muri  Di- 
vionensis  castri  /nter  eruditos  excitarint.  De  quibns 
dic.eve  siipersedeinus,  curiosum  Jectorem  rcmitfentes 


fidem 


re^^nolueris  ^',  diversis  tepoenis-^inierimiprai-  ad  Jihros  Domini  Roget  de  Belloguei  ei  cJ.  Bou- 

cipiam  ^^,  et  te  non  cripiet  *"*  de  manibits  meis  gaud.  Quorum  prior  hanc  materiam  ampJissime 

Christi  tiii  anxiJium.  tractavit  iu  opere  suo  sxpc  citafo  (1),  ubi  varii  au- 

5.  Ad  hsec  '  sanctus  Benignus  '^  respondit  ^  :  ctores  afferuntur ;  alfer  tetigit  in  opereetiam  satpe 

Sacratissima  *  Chrisfi  vox  ^  cst,  cuin  "  dicit  "^  ;  rf/c^fx/c  S.  Benigno  (2).  Nos  qui  Actis  Beniquiauis 


Num.  2  —  1  0111.  "2, 3,  U,  15  —  ^  Terrentius  11  —  ^  ita  3. 
11-li;  reliijui  codd.  comis.  —  *  om.  1(J.  —  ^  (1.  i.)  i.  1.  4..  — 
•iqui  !^.  3, 1:2.  —  '  (c.  q.s.)  christiani  qui  sint  4.  —  ^  om.  11, 
12;  nos  arfrf.  3.  —  ^  (n.  n.)  nos  nesciinus  13-1").  —  ^**(c.  t.) 
caput  habere  tonsum  ii-^,  lU,  11,  13,  15,  caput  tonsum  ha- 
benlem9,qui  c-aput  habettonsum  12.—  "queffrf;/. 'J;auteni 
add.  11.—  '^Hw.4.— "(a.  h.  n.)  ad  habitum  nostrumll.— 
'*  est.  Hic  fl(W.  13-15;  ac  «t/rf.  10.  —  "*  om.  4.  —  '"  lavacro 
14, 15.  —  >'  et  add.  H.  —  >»  om.  9. 14, 15.  —  '«  (d.  s.)  tleum 
^  suumU,15.  -«"om.  -2,3.9-14;  vitam  15.  —  »'  repromiltit 
^2,  13. 

Num.  3.  —  ^  autem  (((/(/.  Iti.  —  ^oj».  3.  —  ^  inquit  add.  3. 
—  *(q.  d.)  cujus  habituni  sludiumque  designas  14, 15. — 
^  conslat  14,  15.  —  "^  ont.  10.  —  ^'  ligate  eum  et  10.  —  ^  (i,  c. 
m.p.)p.  i.  c.m.3.  — "lYa  1.2;  reliquihxinc.  —  '"  dimisentis 
11, 13-15.—  "»(/(?.  er  3, 4, 10,  ll;accrescit  12;  conquiritur 

14,  15;  om.  reliqui.  —  '-  om.  4.  —  ^^  sublevabitur  3; 
verecunda  suseitatur  14,  15. --  **  cum  10,  —  '^scitis!!.  — 
'^^conversatio  11-13;  (quia-conv.)  diis  enim  nostris  noveritis 
non  placere  istam  conversationem  14, 15,  —  "  ont.  4.  —  '•* 
(1.  i.)  i.  1.  -2.  3,  10, 11,  13-15.  -  »»  (o.  f.|  ostenderit  2.  -  ^"  (i. 
c.)  illum  Cliristi  crucilixum  2,  i.  Chrisli  c.  11,  i.  Ghristi 
contixi  112.—  ^i  (t.  e.  1.)  tabescunt  et  fremuht  3,  12-14,  — 
^"  patientiu"  11. 

Num,  4.  —  »  o»i.2-5, 11.13-15. -Ml.i.)  /(o  1,6-8,  reliqui 
0)11.—  ^quem  10,  13;  (s.  B.  q.)  illum  de  quo  qutestio  age- 
hatur  quem  14,  15  —  *  om.  10,  13-15.  —  ^  Spaniacus  14; 
Hispania  15;  Hispaniatum  11,  12;  Ispania  fi,  13.  —  '^genli- 
libus  U ;  om.  14,  15.  —  "^  Aureliani  et  13.  —  ^  (a.  c.)  om.  14, 

15.  —  "  om.  13. — '"  cruciyula  1'2.— "n(/c/.  ex  solo  3.  —  '-  om. 
14,  15.—  >"  om.  14,  15.  —  '*  om.  10,  13,  —  '»  perseculo- 
r[esVJ  4. —  'i  in  add.  10.  —  '^  non  salisfeceris  non  12.  - 
'*  lacinioso  10.  —  '^sermonis  11  ;sennonum  12, 15;  (n.  I.s.) 
detttit  in  cvd.  4.  —  '^^  (s.  n.  a.)  om.  14.  —  ^'  respondens  in 
marijiiie  11;  om.  15;  contendere  q(/(/.  3;  sed  pacatissimis  et 
lenissimis  tidelitatem  etiam  deorum  innuenlibus  responsis 
subservieris,  nisi  etiam  add.  14, 15,  —  ^-  si  add.  12.  —  '^"  om. 

(1)  Origiim  Dijonnaises,  parle  I,  qu.  1,  et  parlelll,  qu.  U 


7, 1 1.  la ;  et  3 ;  ac  2,  10;  hsc  4.  —  -*  sacrificia  4.  12.  —  "^  diis 
3. —  ^"  (d.o.)o.diis  12,  —  ^'^  (sed-nol.)  secundum  anliquas 
leges  sacrificia  diis  oflerre  volueris  14. 15.  ■ —  -^  feris  11. 12; 
(t.  p.)  p.  t.  3.  —  2t>  pFiBcipio  2,  3,  10,  13-15.  —  ^o  (t.  n.  e.)  n. 
e.  t.  2, 10,  13-15,  n.  eruet  te  3. 

Nuin.  5.  —  '  (a.  h.)  om.  2-4,  10-15.  —  ^  hoc  erat  ^est  14^ 
nomen  christiani  add.  14,  15.  —  ^  respondens  dixit  11, 12. 

—  *  (r.  s.)  s.  inquit  14, 15.  —  ^  (C.  v.)  v.  C.  %  3, 10, 14,  15.  — 
0  quie  12.  -  '  (c.  d.)  dicentis  13-15.  —  «  dixit  14, 15.  —  "  tu 
</(/(/.  3.  —  '°  (e.  q.)  aut  quod  est  2.  —  "  tuum  2.  —  '-  om.  % 
3, 10. 11 ;  (t.  e.)  e.  t.  4. 13-15.  —  '^  Benignus  add.  14,  15.  — 
'*  Andociusf^AndochiusU,  15>  et  Tyrsusf^Tyrius*^  etFehx 
,'Andeolus  14, 15J  add.  %  4, 14,  15.  —  "■■  ojh.  11-15.-  '«  epi- 
scopo  f/rf*^/.  3,  4.  —  "  gentil)us  2-4.  10-15. —  '*•  prtedicemus 

3,  4,  10,  13-15;  prEedicent  2;  qux  seqauntur  omittit  codex  2, 
et  incipit  iterum  ah  iuitio  num. !).  —  "*  ut  3, 12-15.  —  ^"  (i.  e.) 
om.  4.  —  ^'  de  10,  13-15.  —  --  (e  c.  m.)  m.  e  c.  3.  —  ^^  pa- 
tescal   10;  peccatorum   caligine   oblenebratis    illucescat 

14,  15. 

Num,  6.  —  '  dixit  12.  -    ^    add.  fx  3,  10.  12,  14,  15.   - 
^  om.  4 ;  (s.  d.  m.)  d.  m.  s.  14,  J5  —  *  muneratum  3, 10, 13- 

15.  "  ^  (m.  p.)  p.  m.  3, 14, 15.  —  ^  jubeo  4,  l),  10, 13-15 :  con- 
stituam  3. —  ^OHi.  11,  12.— ^ow.  4,  — '»confletur  4,  10-15; 
fletur  3.  —  '»  perditionem  4,  10,  13-15.  —  "  (1.  r.) 
add.  rx  3,10.  12-15.  —  '-  primalum  3,  10,  13;  primatus 
eminentiam  14,  15.  —  '^  et  11,  12;  autem  4.  —  '*  accipiam 
11,  12.  — 'Mni.  n.)  n  m.  3, 10,  13-15.—  ^'^  om.X  10.13-15. 

—  '^  om.  4, 12.  —  »8  patris  3.  —  '"  vita  3.  10,  12-15 ;  el  add. 
12-15.  -  30  om.  3,  10,  13-15.  —  •■"  om.  10,  13.  -  ^-  verbum  3, 

4,  10.  —  -^  (v.  e.)  de  corde  Patvis  editus  Verbum  Palris  ap- 
pellatur  ('appellatus  15^  14,  15,  —  "  adnuntiantur  10,  — 
''''credenti  10,13-15;  credentem  4.— -"  tribuit3,  10,13-15. 

—  "  enim  add.  3.  —  -^  quia  4.  —  ^"  quem  negas  add.  3.  4, 
9,10,12, 14,15;  quem(V)  add.  13.  —  ^o  non  velis  11. 12.  — 
31  (D.  e.)  om.  14, 15.  —  ="■  esse  Deum  add.  14, 15 ;  (o.  g.)  um- 
nibus  gentibus  3, 4,  9, 12. 


et  7.  —  (2)  Lib.  I,  cap.  3,  n»  4. 


auctoritatem 


DIES  PRIMA 

A  auctoritatem  historieam  adscribere  oh  rationes  in 
Comnientario  prxv.,  §  II,  datas  nequifnus,  opina- 
mur  in  Actis  referri  eam  tradiiionem  vtdf/arem 
cujus  meminii  S.  Gretforius  Turouctisis  {l),  nhi  de 
Dicionr  loquens :  Est  auteni,  inquit,  caslruni  fir- 
missiiiiis  iuuris...  Voteres  ferunt  ab  Aureliaiio  hoc 
iniperatore  tuisse  oedificatuni.  Et  rjnuin  uuctor 
Passimiis  S.  Benigni  vel  aurtores  totius  cjjcli  Be- 
nif/niani  ud  componenda  sanctorum  marti/ntm 
Acta  persecutore  aliquo  opus  haherent  qui  o/nnium 
o/)inionr  Divionein  renissef ,  hune  Aureiianum 
elegerint. 

h  Gomes  loci  ilUus  ;  isfo  tempore  nondum  erat 
hmc  ditjiiitns. 

c  Spaniacum.  Epagny,  locns  estdiwhns  mit/ia- 
riiset  medio  a  Dirione  distans,  ciijns  patronus  est 
S.  Benignus.  AUero  mil/iario  a  Divione  distat 
Prnnidum  sive  Prnnetum,  Pronois,  rujus  incofx 
credunt  S.  Benignum  persecidionis  fujiendx  causa 
istuc  direrfisse,  ihique  a/iquandiu  /atuisse.  Spa- 
niacenses  insuper  desiynunt  fontem  prope  quem 
militesa  Terentio  missiS.  Benignum  itirenissent. 
^  Quo  ex  fonte,  Bcnijnlano  dicfo,  xi/rofi  aqiiain  hau- 
rire  consuecerant.  Trmpore  calamitatum  puldica- 
ru?n  fideles  eo  turmatim  accurrebanf.  Etiam  foiia 
arhoris  suh  qna  resedisse  S.  Benignuni  eredebant, 
ad  insfar  sncrarnm  re/iquiarum  distri/juchan- 
tur{% 


NOVEMBRIS. 


157 


CAPUT  SEGUNDUM. 

Sanctiis  Bcnigiuis,  nuiltis  tor- 
incntis  affcctus,  bis  in  carccrc 
ab  angclo  sanatur;  vectc  con- 
tusus  obit;  niiracula  in  niortc; 
cjus  scpultura. 

iV«-Ws  cmu,  Audiens  h®c  Aureiianus  ^  nervis  durissimis 
euni  caidi  prsecepit  dicons  :  Nisi  liodie  .sacrifica- 
verif,  dirersi.^  euin  formenfis  -  ufjiiyite.  Qui  cum 


traditus  3  Terentio  comiti  fuisset  \  ad  troclc-is 
oxtensus  est  \  et  «  cuni  ^  c.ederetur,  ait :  Grnfia. 
tdn  atjo,  Domine  «  Jesu  Chrisie,  quod  -  pnwter 
nomen  tniun  hxc  jjnfi  tnerui  >».  Prmsta  ",  r':r  '« 
gloriai  »3,  nt  smtineum  onmrm  /nrnam  qnmn  ini- 
qnissimns  ^^  caisar  me  pati  proicipit  '^ ;  couforta 
me  ,  xterne  ",  per  amje/um  tmnn,  et  ,ir  me  ah  hoc 
stadio  removeri  >»  permitfas  '^. 

•S.  Sed  » rum  fuisset  csesus  ^  carccre  »  a  manci- 
patus  \  angelo  '-  confortante  « ita  ^  pristinft  red- 
ditus  est  «  sanitati  \  quasi  nec  unam  plagam 
corporis  '«  accepisset  ".  Altera  igitur  '^  dic  suis 
eum  jussit  aspectibus  pra^sentari  '8,  et  '*  ait : 
Benipne,  sarrificas  ^"  diis  '«  an  hoh P  Sanctus  " 
Beniguus  respondit  :  Non  sacrifico  '».  Aqnosee, 
miser,  qnod  >"  f///  fui  -'o  ^^,-/^,^  ^^^^^^  21^.  ^„;^  ^-  aa 

signum  auctoris  nostri  s»  Jesu  "  Christi  ^^  ride- 
rinf,  statim  fabrsrenf  2«;  .sif„f  enim  ido/a  .^nrda  et 
muta  ^',  nequr  videtd  ^«,  neqne  ambulant  ^\ 
neque  audiunt  «^  neque  gressus  hahent,  cf  "'  si- 
miles  i/lis  fiiwt  ^a  ,y,/;  faciunt  «"  ea  ^  pf  omnes 
quiconfidnnf  ^"  in  cis.  Tibi  quomodo  •'"',  qni  sihi 
ipsis  3^  suhvenire  nonpossmit  ? 

0.  Tunc  '  iratus  caesar  ad  fanum  quoddain 
eum  -  addnci  prascepit,  et  sic  ^  ipse  *  veniens 
carnein  de  sacrificiis  <*  invitum  « in  os  '  illius  suis 
conspectibus  ut  manducarot  «  niiltl  »  jussit  '», 
dicens  "  :  .SV  de  sarrifidis  dcorum  '^  b  manduca- 
verit,  contra  nos  postea  '^  talia  '*  non  loquitur  ">, 
sed  dii  nostri  '«  ipsum  "  sihi  snis  serritiis  a.^su- 
munt  1«.  Quo  exhibito  '»,  facto  ^o  signo  crucis  e 
conlra  ^\  corda  ^^  sm-sum  ^3  suspensa  «,  oculis  ^» 
in  ciKlum  ^"  elevatis  -^  ait^«  :  Jesn  Clirifife,  ere- 
ctor  23  mundi,  desfrucfor  dannonum,  liij-  a;terna, 
aspice  in  hac  hora  ut  confundanfur  omnes  qui 
adoraut  scuiptiUa  ^^  et  gloriantur  in  sitnu/acris 
suis,  uf  3'  sciant  quia  tu  es  Deus  a^temus.  Et  cum 
lioc^'^  dixissct^^statim  omnia"^  idolamanufacta"^ 
sicut  tumus  evanuerunt  ^"'.  Tunc  sanctus  Beni- 
gnus  gaudio  magno  repletus  «^  ait :  Grafius  tihi 
a</o,  Dominc  ^^  J,..m  Chrisfe,  quod  de  ^^  sarrifi- 
eiis  ■*"  immundis  ■*'  me  ^^pollui  non  jtermittis  *^. 


EX    MSS. 


«6  angclo 
sniiatiir.ii  hi 

sccuiidii 

roiifeit^iiiiif 

a 


xiijno  rnins 

idola 

evanem-ri' 

fitcif. 


Nam.  7.  —  '  (a.  h.  A.)  A.  a.  Ii.  3.  -  ^  prenis  3,  10,  13-15. 
—  ^  fuisset  flrff/.  14.  15.  ~*  om.  U,  15.  —  "^  f/n  3, 10-15; 
religiii  om.  —  ^  sed  1-J.  —  ■>  oiii.  4.  —  »  om.  13.  —  ^  quia  10. 
Q  —  "*  (p.  m.)  patior  13-15.  —  »1  niihi  add.  3.  —  la  om.  9.  — 
'3  tuje  „rfrf_4  _u  iniquus  II,  1±—  '"jussit  !1;  (ra.p.p.) 
cum  suis  satellitihus  miiii  importat  14.  15.  —  '«  Domine 
Deus  aclif.  H,  H  —  u  nunc  4.  — '^  lemoveie  4.  il,  1:2.— 
'"(conforta-perm.^ow.S.  10. 13-15. 

Num.  8.  —  '  qui  14,  15;  om  3,  11.  —  a  oin.  14.  —  "  car- 
ceri  3,  10-14.—  *  mancipatur  14.  15;  est  aiid.  3;  uhi  add. 
14, 15.— fieuni«rf(M4, 15.  —  8(a.c.)y»».  4.  — 'om  14.15; 
eumffrf</.4. 10.  ^AIS.  —  «ir.  e.)  reddidit  4.  in,  12, 13;  ie-1- 
ditur  14,  15.  —  »  (c;ircere-san.)  carceri  mancipatus  est. 
Anyelus  autem  Domini  conforlans  ei  prislinam  ita  reddidil 
sanitatem  3.  —  '^om.  3,  4.  10-15.  —  "  (unam-acc.)  salfem 
una  plaga  fuisset  atlritus  fattnctus  15;  14. 15.  —  '^  autent 
II.  1^2;  veio4.—  '«  (s.  e.  j.  a.  p.J  s.  e.  conspectihus  j.  p.  3.  9, 

10,  13-15,  s.  e.j.  conspectihusp.  II.  s.  e.  j.  Aurelianus  con- 
spectihus  p.  4;  imperator  add.  14.  15.  —  '*  sed  oranino 
illiesus  apparuit.  Gui  imperator  /hec  altera  manii  descripta 
exhibet  cod.  14.  —  i'"'  sacrifica  3.  —  "  oin.  10,  13-15.  — 
"  oin.H,  11— i8sacrificaho4.  12;  et  ait  orfrf.  4.  —  i"  quia 
13.14.— 20  o„,.  10.— 2'  o.».I4.— 2^cum  13-15;  o/h.  10; 
(q.  s.)nam  11.  1-2.— 33mundi  10.  — "^,,,    lo.  _  sa  gj  „rf,;. 

11.  12.  —  =ii  tabescunt  3.  12.  13;  contahescunt  14.  15;  et 
fremunt  dentihus  add.  3.  —  "^  (^.  e.  m.)  m.  e.  s.  14,  15.  — 
-^*  neque  audiunt  add.  3,  10, 13.  —  -b  audiunt  15.  —  ^o  am- 
l'ulanl  15;  (n.  a.)  oin.  3.  10,  13.  —  "i  om.  12;  (n.  g.  h.  e.) 
quibus  13-15.  -  32  jiant3,  11,12;  ow.  10;  (i.f.)  f.  j.  4.  sunt 
13-15.  —  33  (q.  f.,  facientes  14.  15.  —  «  o,„,  \o.  —  sr.  (o.  q.  c) 
contidentes  13-15.  —  ""  suhvenient  fidd.  3,  13,  15;  subve- 
nmnl  add.  10-12,  U.  —  "  om.  10. 13-15. 


Num.  9.   —  1  Wc  roiUinuafiir  cod.  2.  i/ui  iii  riuin.  ;j  post 
vocem  adnuntiaremus  aljru/ifns  fuerat.  —  ^  (q,  e.)  e.  q.  2-4, 
9, 10.  13.  —  3  y„,  4  _  4  (5.  j.)  ^.ym  ipso  2.  —  "  (c.  d.  s.)  oni. 
14.15.  -  •=  invito  3, 14,  15;  deletum  iii  11;  ut  raanducaret    „ 
add.i:  eo  add.  14, 15.  —  '  (i.  o.)  ori  14. 15.  —  «  (u.  m.)  oin.  4.    ^ 
—  **  (suis-mitti)  carnem  de  sacrificiis  apponi  14,  15;  (ut- 
niitti)  mitti  et  manducare  12,  mitli  et  manducari  11.  ~ 
'«  pripcepit  14.  15.  —  »'  dicil  9.  —  '^  nostrorum  udd.  3,  9; 
meorum  ad,l.  lO.  —  "  ita  1.  10,  12-15;  relirjiii  om. —  ^*  om. 
II.  —  "'  loquetur  3.9.  10. 12, 13;  (contra-luq.)  nobis  postea 
tam  prolerva  loquacitate  non  reluctahitur  14,  15.  —  '•*  ipsi 
eum  14, 15;  .sihi  add.  3.  lo,  13.  —  '^  sihi  add.  9,  1 1 ;  sihi  in 
add.  12.    -  '*adsument  3.9. 10.  13-1.5.  —  '»  (q.  e.)  qua  exhi- 
hita  U.qui  exhibitus  14.  15.  ~  -"  Benignns  add.  U.  12.  — 
^'l-^.c.ec.)  ec.s.c.  2,  3,  10-15.  — -'■' corde  12-15;  etiam 
iidd.  14,  15.  —  ^"  rursum  9.  —  ■*  suspenso  11-15.  —  '^^'  ocu- 
lum  3;  quoque  add.  14,  15.   -  '"  ccelo  10,  13.  —  ^'  levutis  2, 
lu,  13;elevans  3;porrectisl4. 15.-2»  dixil  14. 15;Domine 
add.  3,  9.  —  ^i.  crealor  3.  4;  efleclor  11,  12;  ereptor  14,  15, 
—  ""  sculptile  II ;  sculptilihus  4.  —  «'  el  3,  12.  —  ^*  hiec  2, 
4,  10, 13.  14;(e.  c.  h.)  cumque  h!Ec3.  —  "^  facto  signo  crucis 
(0111.  12>  e  contra  add.  2-4.  10-1.5.  —  *•  om.  3.  —  "'•  raula 
facla  3;  oin.  11.  12;  Ii^'na  et  lapidea  add.  2-4.  10-14.  />**m 
raria  addioitur,  scUicet  a  cndd.  2,  10-13  :  El  vasa  ubi  fcatn 
quihu.i  10,  quie  cum  13.  quorum  2>  sacriticia  olTerebantur ; 
a  codd.  3,  4  :  Et  vas  quod  cum  sacrificiis  olTerebatur  ;  el  a 
cod.  14  :  Et  vasa  in  quiliussacrificabatur.  —  ^"  evanuil  4. — 
3T  explelus  10.— i"'o»i.  %  10.— 3»om.  10.  —  "  (d.  s.)  me 
sacrificta  2,  9,  me  per  sacrilicia  II. —  *' immunda  9,  11 ; 
mutis  3, 10;  mutua  2.  —  •-  om.  2,  9, 1 1 ;  (d.  s.  i.  m.)  mo  sacr. 
vanis  ('immundis  {-}.)  12-15.  —  **'  permisisti  II,  12. 


(!)  liist..  III,  19  (P.  L.,  tom.  LXXI,  p.  259).— (2)  Bougaud.      op.  cit..Iih.  III,  cap.  1.  p.  237. 


10.  Et 


158 


PASSIO  QUARTA  SANCTI  BENIGNI  MARTYRIS. 


Quare  ah 
iiiiperafore 


Agnosce,  miser  ^, 
*  dcorum  fiionun, 
^.  Ac/no- 


iterttm  in 

carcere 

auppliciis 

affecim. 


tur  *^j  ait  :  Andiic  me,  fiUoU  +*,  comites  et  frihuni,  D 
creditp  ^-^  Jesu  Chrisfo  *^  redemptori  *'  nostro  *«  ; 
quia  ipse  *"  spes  et  salus  credentium  in  se  ^°  est  ^^ 
m/  deleantur  peccafa  vesfra  ^K  Ipse  est  lux  mimdi 
hujus  ^^,  rujns  odore  reminseunt  mortni  ''"',  cnjus 
factu  ^^  ronfortantur  "^^  infirmi,  cujus  ^^  (jiorta  im- 
plet  ca^los,  cujus  misericordia  rcplet  ^^  terram  ^°. 

12.  Reclususque  '  sanctus  Benignus  -  in  car- 
cere  ^  per  sex  dics  *,  orationi  vacans  ^,  angelo  ^* 
confortante  \  et  «  canes  "  mitigati  ^»  nec  "  fim- 
briam  vestimenti '-  cjus  ^"  contigei-unt  ".  Angelus 
autem  Domini  '"^  ipsi  '^  alimentum  ",  id  est  '^  pa- 
neni  ctelestem  '"  prEebuit  ^^  et  discussis  subulis  -^ 
de  manibus  ejus  ^^  el  plnnibum  ^^  de  pedibus  ejus 
ait"*:  Accipe,  dilectissime  ^'"Christo  ^s,-  el  accepto  " 
pane,  gratias  agens  Deo  '^^  manducavit  ^». 
.„  quo^'pedescjus  '  imp/umbafc  ^,  ef  in  digitos  ^  13.  Sexto  igitur  die  Aurdiaiius  caesar  '  ait  ^ 
manuum  «>  ejus  calentes  svhulas  "  in  longo  i^  con-     ministris  suis  ^  :  Aperite  cnstodiam,  et  videte  si  a  * 

""  canihus  sit  direpfus^  an  non.  Aperta  itaque  ^cu- 
stodia,  invenerunt  eum  ^  ita  ^  illiEsum  et  *  tam  ^** 
integrum  ut  neque  una  "  plaga  corporis  ejus  '^ 
appareret  '^.  Qua  re  nuntiata  '*,  ait  •'^  iniquissi- 
mus  '® :  Verte  ferreo  '^  collum  '^  ejus  c  irt  /pso  '^  car- 
cere  ^"  contundite  ^*,  *=(  ^r/Hrm  ?Hi7i7i.s  ^'^  vitam  ^^ 
rjus  erudeUter  ^*  finiri  ^^  facite  ^^  ut  ^'  ne  ^^  ipse 
nobis  aiit  diis  nostris  ^^  iyijuriam  ampUus  ^^ 
ferat. 


10.  Et  ad  Aurelianum  ait 
quid  fucrint  ^  facfx  ^  species 
quomodo  ante  .siqnum  salutis  emnuerunf 
sce  ^,  infeUx  \  creatorem  cosli  ac  »  terra;  ''.  Aure- 
lianus  ait :  Et  fu  '"  agnosce,  Benigne,  quod  ^^  dii 
tiostri  fuam  cupiunt  facere  voluntatem  '^ ;  si  tu  ilUs 
velis  '^  prsehere  "  adscnsum,  jnaf/num  fe  '^  in  con- 
spectu  nosfro  videbis  '«.  Sanctus  '^  Benignus  re- 
spondit :  Vere '«  saxeutn  '^*  habes  cor  ^°,  nec  ocuUs  " 
vides  ^^  quanta  sit  virtus  Christi  ^'^,  qui  -*  deos 
iuos  25  .s-u;  romminuit.  Jam  dixi  fibi  '^^,  diabok  '^\ 
aucfor  criminum,  anitnarum  innocentium  parri- 
cida  ^^  quod  diis  fuis  ^»  iwn  servio  "^,  et  ^^  imagi- 
tics  dxmonum  non  adoro^^. 

11.  Tunc  iniquissimus  '  ctesar  carcere  ^  cum  ^ 
rctrudi*pra-cepit,  dicens  :&/*//"■/«■' ■■*rtr;/?H,9'm/ir/(?s 

in 


sed  iterum  ab 

angeU 

liberatus, 


-figiie  ^^,  ei  se.r  diehus  ^*  ilU  nuUns  '^  vel  '^  aquam 
praiheat.  Inrludife  ^^  eum  eodem  '*  canes  ferorissi- 
mos^^  duodecim  -^  esurientes^^,utacanibus  diri- 
piatur  ^^;  carcerem  ^  autem  ^^  ipsum  ^^  a  milifibus 
custodiri  -^  prxcipite  ~^.  Qua  jussione  impleta  -^ 
B  subulas  acutissimas  »"  in  manibus  ejus  «'  trans- 
fixerunt  ^^  et  in  lapide  «^  plumbo  remisso  pedes 
ejus  3*  adsti  inxcrunt  ^^  et  ^^  canes  cum  eodem  ^' 
incluserunt  ^.  Sed  cum  ad  »»  carcerem  *°  secun- 
dum  imperium  *'  iniquissimi  csesaris  *^  ducere- 

Nnm.  10.  —  1  miserrirne  2.  ~  ^  fuerunt  %  9;  sint  11.  — 
^(f.f,)  fact;!'  fueiint  10,  fuerit  fat-ta  :j,  factum  sit  13.  14. 
factum  est  15.  —  *  de  specielius  13,  15.  de  specie  U.  — 
^  evanuerint  10,  U ;  (quomodo-evan.)  of».  ■!.  —  "  ergo  «</(?. 
lI.12;mi^ei«fW.  "2.  3, 10.  —  ■"  om.  i.  —  "et  2-4, 9-15.  —  »  et 
eum  adorare  feslina  add.  11.  —  "*  (e.  t.)  om.  %  :i,  13-15.  — 
"  quia  2,  3,  lU,  13-15.  —  "  (tuam-vol.)  tuie  in  omnibus  quie 
proposueiis  agenda  voluntali  aspirabunt  14, 15.  —  '^  (1.  v.) 
v.i.  ;2.  3,10-15.  — "(i.v.p.)  v.p.i.  4.—  "  (m  l.)  te  enim 
eorum  venerationidevotestudentemH,  15.— '"ej^S,  10, 12, 
13;  videbas  2;  magnuin  et  gloriosum  incedere,  et  noliis 
etiam  considere  gratulaberis  14, 15;  rcliqui  videras. —  ^''om. 
11. 12.  —  ^**  0HI.4.  —  1«  (v.s.)  stultum  2,:J.  10, 13-15.  —  ^"  om. 
3.  _  21  tuis  add.  4.  —  --'  videl)is  1 1 .  —  "^  Dei  U.  15.  —  "  quae 
3, 4,  9, 1 1 ;  ([uod  2. 10.  —  -'•  (d.  t.)  t.  d.  15.  —  -«  (d.  t.)  t.  d.  15. 
—  2T  om.  11,12;  vicarie  diaboli  14, 15.  —  ^a  (a.  i.  p.)  om.  2, 3. 
10,  12-15.  —2!)  (d.  t.)  deos  luos  14,  15.  —  ^'*  veneror  14, 15.— 
81  om.  4, 11 ;  eorura  add.  14.  —  ^^  (da?monum-ad.)  ea  re- 
ligione  et  reverentia  qua  exigis  non  contemplor  14, 15. 

Num.  11.  —  1  om.  12.  —  -  iu  c.  11.  —  '  om.  ±  —  *  trudi  2; 
recludiS,  4,  9-1-2;  includi  13-15.  — '"■perforatum  add.  11;  et 
perforatuni  add.  2.  3;  et  transforatum  add.  13;  et  transfo- 
n   rateeum  4. 12.  — ''(i.  q.)  et  in  ipso  4, 11, 12.  quo  transforato 
14.  15.  om.  13.  —  '  istius  rebeltis  14,  15;  in  eo  add.  13-15.  — 
8  iniplunihetis  2.  3;  implebitis  10,— ^  (i  d.)  ita  3. 10.  12, 14;  i. 
digitis  2,  5.  11, 13,  i.  artieulos  4,  d.  relinui.—'^'^  om.  5.— "(c. 
s.)  calentibus  subulis  15.  —  '-  longum  13-15;  ligno  12.  — 
"  (subulas-configite)  clavos  inter  ungulas  et  carnem  infi- 
gite  5.  —  '*  diis  2;  dies  3, 4,  9 ;  (s.  d.)  per  sex  dies  10-15.  — 
"ullus3;necullus9;  (i.  n.)  n.  i.  2, 10-12.  —  "  nec2,  3,  10, 
13:  necetiam  14. 15;  ne  12;  o»i.  11.  —  '^(n.  v.a.)  nec  aqua 
ullus  4 ;  nec  aliud  quidquam  add.  1 1 ,  12.  —  '^  inclaudile  2, 
8;et  includilo  4;  include  13;  ipioque  add.  14, 15.  —  "*eo  11, 
12.  —  ^"  (c.  f.)  f.  c.  9.  —  -'  (f.  d.)  om.  14.  —  -^  et  sitientes 
add.  2, 4,  lU,  11. 13.  —  ^^  (esurientes-diripiatur)  longa  esurie 
ad  devorandum  euni  rapacissinios  et  multis  diehus  impa- 
sloselad  huncdepascendumavidissimos  deinde  14,15. — 
2*  et  tunr  euin  jn  carcere  11.  12.  —  ^'^  om.  24.  10-15.  — 
9^0»!.  11,  12.— 2U-ustodire4,9.— 28pnecepit4,  11-15.— 
'"'  adimpleta  11.  12;  decem  add,  4;  (q.  j.  i,)  qui  jussionem 
implentes  14.  15.  —  ^°  om.  14. —  ^'  om.  9,  13.  —  "-  confixe- 
runt  4;  infixerunt  14, 15.  —  ^^  om.^;  cum  add-  %  11. 13;  a 
add.  4,  9,  10.  —  ^  in  la|iide  add.  4.  —  ^^  confixerunt  2-4, 
10-13;  (plunibo-adstr.)  perforato  cum  liquefacto  plumbo 
artiiverunt  pedes  ejus  14. 15.  —  ^"  om.  2 ;  ferocissimos  add. 
2-4,  10-13;  famelicos  add.  14, 15.  —  ^"^  eo  3,  12;  in  carcere 
flrfrf-  2,  3,  12,  14,  15;  in  carcerem  add.  13;  (can.  cum  eod.) 
cum  eod.  can.  U.  —  ^^  clausi  sunt  2;  clauserunt  10, 13-15; 
recluserunt  11.  12.  —  ^»  in  3,  9-11,  13-15;  om.  4.  —  *«  car- 
cere  11, 13-15;  carceris  includeretur  4;  (sed-carc.)  ohi.-2.  — 
*>  jussionem  2-4,  10-15.  —  *^  principis  11,  12.  —  ^^  cum 
inclauderetur  2;  includeretur  3.  10,  13-15;  reciuderetur  11, 


jtibelur  veeto 

contundi 

et  laiicea 

feriri. 


E 


m- 


12;o»i.4;sanctusBenignusarf(/.2,  13.  —  **fiIiiU,  12;  inei 
add.  2, 13.  —  *''  in  add.  2-4,  10-15.  —  «  (J.  C.)  Jesum  Chri- 
stum  3.  10-1.5.—  "  redemptorem  10-15;  domino  2,  4;  sal- 
vatorem  3.  —  ■**  nostrum  3. 10-15.  —  *^  est  add  2-4.  14.  15. 
— '■"»(inse)ipse9, 10;(c.i.  s.)  i.  s.  c.  15. —  "  om.  3,4, 13-15. 

—  ^'^  nostra  13 ;  om.  14;  (ut-vestra)  om.  %  4.  —  ^^  (m.  h.)  h. 
in.  %  3.  —  "  om.  9;  (r.  m.)  in.  r.  3.  —  ^^  (c,  t.)  ad  cujus 
tactum  U,  12.  —  ''"'  invalescunt  14, 15.  —  "  om.  2-4,  10,  13- 
15;  et  ejus  11.  12.  -  ^'^  implet  13;  amplectitur  14,  15.  — 
"nerras  11.12. 

Num.  12.  —  •  reclusumque  %  9, 10, 13 ;  reclusum  3;  reclu- 
sum  itaque  14.  15  ;  his  dictis  reclusus  11,  12 ;  reclusoque  4. 

—  "  (s.  B.)  sanctum  Benignum  2,  3,  9. 10. 13-15.  sancto  Be- 
nigno  4.  —  ^  carcerem  3,  4;  (s.  B.  i.  c.)  i.  c.  R  11.  12.  — 
*  (i,  c.  p.  s.  d.)  p.  s.d.  i.  c.  14,  15.  —  ^  vacantem  10:{o.  v.)  om. 
13-15;  immoliilis  permansit  add.  11,  12.  —  "  enim  add.  U, 
12.—  '  (a.  e.)  ita  eum  confortatus  est  angelus  Domini  13; 
confortabat  angelus  Domini  14, 15.  —  ^  ita  11.  —  ^  canis  2 ; 
canum  fainem  et  ingluviem  14,  15.  — ''■mitigatus  2:miti- 
gatos3.  4;mitigati  sunt  11,  12;  mitigavit  13;  restrinxit  14, 
15;  ut  (om.  2,  3, 10_;  nec  capillum  ('capillos  10, 13-15;  capitis 
ejus  add.  2,  3. 10-15.  —  ''  aut  2.  3. 10-15.  —  '^  (f.  v.)  capillum 
capitis  4.  —  "  om.  2.  10.  —  ^*  contingerent  U,  14-15.  — 
•s  (a.  a.  D.)  om.  13-15;  angeHco  enim  ofticio  U,  12.  — 
'8  om.  %  4,  11-15 ;  ipse  3.  —  '^  autem  add.  13. 14.  —  '»  (i.  e.) 
et  2,  10,  idem  4,  om.  11,  12.—  '"  ei  add.  14-  —  -"  ministra- 
bat4;  (p.  c,  p.)  paniscoelestis  percepit  U.  12. — ■-'(d.s.)  ita 
10-12,  detractis  s.  14, 15;  reliqui  discussas  subulas.  —  ''^  om. 
2-4. 10-15.  —  ^^  plumbo  10-12,  14,  15.  —  ^  audivit  angelum 
(om.  lU  dicentem  sihi  11,  12.  —  ^o  dulcjssime  10.  — 
-^  Ghrisli  12-15;  et  confortare  in  Domino  add.  U,  12 ;  pa- 
nem  quo  reficiaris  «rfrf.  14, 15.  —  ^''  Benignus  add.  1 1, 12.  — 
88o»i.  3,  4, 10-15.  — -^edidit*;  comedit  11,  12;  et  refocil- 
latus  est  add.  12. 

Nim.  13.  —  ^  om.  2,  3,  10,  13-15;  imperator  U,  12.  — 


a  dixit  11.  —  8  (m.  s)  o»i.  2,  3,  10-15.  — 


3.  — 

5  disceiptus  12.  —  "  igitur  3-  —  ^  om.  2;  illum  10.  — 
8  om.  2,  13.  —  »  om.  3.  —  '«  om.  2,  10.  12.  —  "  (n.  u.) 
nulla  11.12.  —  '^ineum  ll;in  eo  12;  (c.  e.)  in  corpore  2, 
10,  in  ejus  corpoie  3,  corpore  9.  —  '^  apparesceret  2, 
3,  9,  10.  —  '*  qua3  cum  renuntiata  fuissent  Aureliano  3; 
quibus  renuntiatis  10 ;  cumque  ei  renuntiatuin  fuisset  quod 
illa?sum  illum  invenissent  U,  12;  quod  cum  renuntiatuin 
fuisset  Aureliano  14, 15  ;  Aurelianus  arfrf.  2,  4, 10, 13;  impe- 
rator  arfrf.  U.  12.  —  "*  dixit  11,  12.  —  '»  om.  2-4,  10,  13- 
15.  —  "  ferrea  11.  —  's  coUo  2,  3.  —  "  jpga  U.  —  ^o  (c.  e.  i. 
i.  c.)  in  i.  c.  collo  ejus  4.  —  ^*-  (i.  i.  carc.  cont.)  cont.  in  i.  carc. 
13-15.— =-om.  3;  miles  13.  — =3  vita  14,  15.  —  =*  o»i,  3.11, 
12.-86  finii-e  11-13.-21  faciat  13;  (f.  f.)  arruinpatur  14, 
15;crudeliterarfrf.3.  — a^et  4,  10;  om.  U,  13-15. —  -"  nec 
9.  _  28  {d.  n.)  deorum  nostrorum  2, 9, 13.  —  ^»  (i.  a.)  a.  i.  11. 

14.  Quo 


DIES  PRIMA  NOVEMBKIS. 


Nocle  a 
Liotiillii 
sfitelitui: 


14.  Quo  facto  '  columba  nivea  ^  de  carcere 
ipso  "  a  *  chrisliariis  ^  ascendisse  '^  visa  est ',  et  » 
usque  ad  "  nubes  ^**  pretiosa  "  anima  qualitcr  as- 
cendit  ad  coeluni  >-  fuit  visa  '^.  Tantusque  '*  odor 
suavitatis  et  nietus  '^  in  loco  illo  '"  refulsit  "  ut " 
Eestimarent  se '"  paradisi  odoribus  collocari  -",  dis- 
cessoque  "'  exinde  -^  Aureliano  iniquo  ^\  Leonilla 
beatissima  ^*,  nocte  -^  veniens,  sanctum  corpus  ^^ 
aromatibuscondivit^^et  -^non  longe  a-^carcore''" 
recondidit  ^'  in  ^-  sepulcro  ^^ ;  qui  ^*  se  virtutibus 
multis  ^^  manifesta  probatione  semper  percla- 
ruit  "".Martyrizavit  ^Ul  autcni  pro  noniine  Domini 
nostri  Jesu  Clirisli,  cujus  ■*'*  honor  et  potestas.  laus 
etgloria  in  cuncta  secula  seculorum. Ainen  ^".Pas- 
sus  est  sub  die  kalendaruni  novembriuin  ■"*. 


ANNOTATA. 

a  De  carcerihus  quibiis  S.  Benignus  muncipatus 

fuii  legendus  est  D.   Guirin,  sacerdos  Divionen- 

sis  (1).  Aucfor  iu  ea  opininue  rcrsafur  uf  duos  rar- 

^  ceres  admiftaf,  quod  sane  niltd  est  quo prohibeatur 

admittere.  Vereor  autem  ut  satis  probet. 

b  De  idolothijfis  niandueotuHs  aut  non  mandu- 
candis  pra:cepta  dedit  Apodolus  (5) :  Qute  inmio- 
lant  gentes,  dsemoniis  immolant  et  non  Deo.  Nolo 
autem  vos  socios  fieri  daemoniorum;  non  potestis 

Num,  U.  —  1  (q.  f.)  quod  cum  factum  fuissel.  visa  est 
chrislianis  11,  12.  — a  alba  ita  ut  nix  3.  —  ^  ohi.  10;  (c.i.) 
i.c.  11,12. -■»«/«.  10.  13.  — Mac.)o»*.  11.11  — 6ascen- 
derell.l:2;(ac.asc.)asc.ac.li,15.  — Mv.e.)  offl.  11,  12; 
(a.  V.  e.)  V.  e.  a.  3.  -  »  om.  t  3. 10. 13, 15.  —  s  in  %  3. 10, 13; 
om.  12.  —  ">  nubibus  9,  10;  et  in  hac  innoeentis  columbae 
personaorfrf.  H.  15.  — >'ejus  add.  14,  15.  — 'actplos  %  3, 
9,10.  13-15.  — 'aostensa:^,  3.  10.  13;  ostensum  14,  15; 
(nubes-visa)  altitudineni  ciEli  penetravit  ('penelrare  IV  U, 
12.  —  "  tantus  autem  II,  12.  —  ^^  amcenilatis  14, 15;  (e. m.) 
otii.  1 1,  M  —  ifi  ipso  14 ;  (1.  i.)  ipso  loco  10 ;  (i.  I.  i.)  om.  "2.  — 
"spiravit  oninium  olfactus  14. 15.  —  "*(|uod  4.—  '"astan- 
tes  12;  adstantes  add.  11.  —  '"»  collocatos  3;  collocare  13; 
interesse  11.  12;  recreari  14,15.  —  -'  discessusque  2;  dis- 
cessuque  4  ;  discedente  10-12, 14, 15.  —  ^^  igitur  3 ;  inde  4 ; 
autera  ex  eoderu  lono  14,  15.  —  ^s  om.  3.  14,  15 ;  Jmperatore 
tl,  12;(A.  i.)  Aureliani  iniqui  9;  (e.  A.  i.)igitur  Aurelianus 
exiude  %  ergo  Aur.  ex.  10.  —  ^*  matrona  add.  2-4, 10-15.  — 
^^  noctu  4 ;  nota  Dei  3 ;  nutu  Dei  10, 13-15.  —  -«  cum  add.  3. 
—  ^'  eondidit  9 :  in  sepulcro  add.  3.  —  ^^  oin.  2.  —  -^  ad  ipso 
2;  ab  ipso  10,  13-15. —  "o  (et-carc.)  om.  3.—  "  condidit  2, 
'-'    10, 13-I5;condivit3;recondit4.  —  ^^o;h.  4.  —  ^'sepulcrum 


159 

calicemDoniinibibere,  etcalicem  diemoniorum  • 
non  potcstis  mensEe  Domini  parlicipcs  esse 
et  mens«  da-nioniorum.  Onme  quod  in 
macello  venit,  manducate,  nihil  inlerroKantes 
propter  conscientiani.  Si  quis  vocat  inltdeUum 
et  vultis  ire,  onme  quod  vobis  apponitur 
manducate,  nihil  interrogantes  piopter  conscien- 
tiam.  Si  quis  autem  dixcrit :  IIoc  iiun.olalum 
est  idolis,  nolitc  manducare  propter  illum 
qui  indicavit  et  proptei-  conscientiam.  Gonscien- 
tiam  autem  dico  non  tuam,  sed  alterius.  Ulquid 
enim  libertas  inea  judicatur  ab  aliena  conscien- 
tia?  Undepafef  vesci  idohthi/ti.s  ut  idolofhiffis  illi. 
citum  esse;  christianisenim  efyentiHbus  persuasum 
erat  sic  re.^^ri  carnilms  idoJo  immoIafis,esse  .^ocium 
fieri  dxmoniorum,  qua;  idola  reprxsenta}>ant.  Lici- 
tum  tamen  erat  promiscuis  camibus  iiti  sive  in 
macello  reuum  exposttis,  .sirc  in  epufis  genfilium, 
etiamsi  inter  has  Cfsent  forte  earnes  dxmonHs 
immolafai.  Attamen,  cavendum  erat  scandalum 
illius  qui  rideret  clirisfianum  manducantem  carues 
ipsi  indicata.s  ul  immolafa.^d:emoniis.  Wnc  .^anctus 
Benignus  carnes  de  sacrificio  profano  manducare 
recusai,  quia  cogebatur  iis  resci  uf  idolofhi/tis.  E 

c  Hoc  viilnus  in  eorpore  niarti/r/s  tmnpore  abha- 
tis  Willetmi  inspecto  apparuit,  ut  diximus  in  com- 
mentario  prxr.,  num.  51. 

d  Martyrizavit.  (.  e.  war^yrmm  fecit,  testimo- 
nium  dedif. 

2:(r.i.s.)i.s.r.rrecomlivit  lU  11.  12.  -  ^"  quilms  3.  - 
="  om.  13.  —  8"  (qui  se-priPclai-uil)  in  quo  virtulibus  semper 
man.  prob.  clarescit  14, 15;  sanctus  autem  Benignus mani- 
festis  et  quotidianis  se  virtutibus  et  multis  siguis  semper 
declarare  non  destitit,  adeo  ut  iunuinera  sinl  Iienelicia  divi- 
na  quie  ad  ejus  sepulcrum  plerumque  pri"staiitur  1 1.  1±  — 
"  martyrizatusest  9.—  «Scui  est  9,—  ""  (martyi  iKavit-Amen) 
Actasunthipccircasanctum  Benignum  kal.  nov.  regnaiite 
D.  N.  J.  C.  cui  est  gloria  in  secula.  Amen  2.  acta-cui  (niait 
V  honor  et  gloria  ot  poteslas  in  secula  seculorum.  Amen 
3,  acta  sunt  ba?c  circa  sanctum  Dei  Benignum  kal.  nov. 
regnante  D.  N.  J.  C.  cui  est  gloria  et  virtus  in  secula  seculo- 
rum.  Amen  4,  acta-gloria  (>iirut  \)  in  secula.  Amen  10, 
acta  sunt  enim  hipc  circasauctum  Dei  BenJgnum  presby- 
rum  kal.  nov.  legnante  D.  N.  J.  C,  cui  est  honor  et  gloria 
cum  Fatre  et  Spiritu  Sancto  in  cuncla  secula  seculorum. 
Amen  11,12.  acta  sunt  liaic  circa  beatum  Benignumpre- 
sbyterum  kal.  nov..  regnante  D.  N.  J,  C,  cui  est  gloria  in 
secula  seculorum.  Amen  13-15.  —  *"  {passus-nov.)passus 
autem  sanctus  Benignus  presbyter  pridie  kal. nov.  h,om. 
24,  10-15. 


EX    Mss. 


(1)   Bulletin   d'histoire  et   d'airli^ologie    reliyicnse   dti      ("i)  I  Cor.  x.  20, 21,25, 27-29. 
dioche   de    Dijon,    anno    I,    fasciculo     I.    p.    II     sq.  — 


PASSIO    QUINTA    SANCTI   BENIGNI   MARTYRIS 


Hanc  Passionem  S.  Benigni  edimus  ex  uovem  codicibus  mss.,  quorum  Imc  est  series : 

1.  Parisinus,  e  bihliofheca  nationali,  memhraneus,  folio,  secuti  XI,  k"  11749 ;  fuit  olim  S.  Germani 
a  Pratis.  —  2.  Codex  Monfis  Pessulani,  e  liihliotheca  scholx  medidns,  memhraneus,  foHo  minori, 
seculi  IX  vel  X,  n°  130.  —  3.  Parisinus,  e  hibliotheca  uafionali,  memhrancus,  folio  minori,  seculi 
XI,  n°  2873\  —  4.  Parisinus,  e  bibliotheca  nationali,  membraneus,  folio  minofi,  secuU  X  et  XI, 
n"  ISO.j  ;  fuif  olim  Bigotiatius,  «"  41.  —  5.  Mefensis,  e  liihliofheca  puhlica,  membraneus,  folio 
minimo,  seculi  XI  (saltem  in  hac  Benigni  Passione),  h"  4'Jl  ;  fiiit  olim  .S.  Arnulphi.  —  6.  Pari- 
sinus,  e  bibliotheca  nationali,  membraneus,  folio  minori,  seculi  Xfll,  n"  3801.  —  7.  Duacenus,  e 
bibliotheca  publlca,  membraneus,  foUo  magno,  .'^eculi  XIII  rel  XIV.  —  8.  Audomarensis,  e  bihlio- 
theca  publica,  memhraneus,  secuU  XIII.  —  9.  Bruxellenais,  «"  7460.  Cfr.  supra,  pag.  lOU. 

Quos  codices  omnes  et  singulos  accuratissime  legimus,  sed  sex  tantum  codicum  lectiones  variantes 
indicavimus;  safis  enim  reliqui  convcniebanf. 

CAPUT  PRIMUM. 


160 


PASSIO  QUIWTA  SANGTI  BENIGNI  MARTYRIS. 


EX  USS. 


S.  Benignus 
ab  Orienle 
iii  GalUam 
(iiriiiiius 
viissui<,  veiiit 
Divionem, 


ubi, 
Aureliano 
iitiperatori 
imlicatua 


CAPUT  PRIMUM. 

S.  Benigmis,  a  S.  Polyearpo  in 
Galliain  niissus,  jussu  Aure- 
liani  inipora(oris  capilur,  et 
fidem  coram  eo  Ibrtiler  con- 
fessus  ac  dirissime  csesus,  in 
carcere  ab  angelo  sanatur. 


empore  '  illo  vir  almificus  Benignus,  Domini 


T 

sacerdos,  orientalibus  a  ^  parentibus  ^  oriundus 
fuit.  Qui  apud  beatum  Polycarpum  Asitt;  *  urbis 
episcopum  educfitus  atque  nutrilus  sacrisque  lit- 
teris  imbutus  est  ^;  a  quo  el  sacerdotalls  bene- 
dictionis  sumpsit  officium.  Sed  cuni  tandem  Do- 
minus  in  GalUis  commorantibus  agnitionem  sui 
nominis  ostendere  deerevisset,  iliico  sanctus  Be- 
nignus,  divinitus  ammonitus,  a  sancto  praedicto- 
que  ^  patro  cum  reliquis  sibi  in  comitatu  sumptis 
sociis  '^,  Gallicis  ^  ad  ostensionem  veri  luminis 
gentibus  destinatur.  Qui  cum  absque  discrimine  '•', 
protegente  ut  dignum  erat  ^"  divina  dextera,  ad 
locaaccessisset"destinata,pprambulabatcircum- 
iens  et  gcntibus  pabnkun  verbi  Dei  '^  niinistra- 
re  '^  non  desistebat.  Qui  cum  jam  maximam^'* 
ad  fidem  Christi  convertisset  fohortem.  peram- 
bniansvenit  ad  castrum  quodnuncupatur  Divion, 
derelictis  nihilominus  '"  Augustidunensium  ^^ 
urbe  sociis  in  eodem  ministerio  laboranti- 
bus  'l 

2.  Eo  autem  tempore  Aurelianus  imperator 
atrocissiniam  in  servos  '  Christi  persecutionem 
excitabat  -,  jamqne  ^  almi  viri  socios,  quos  ^  Au- 
gustudunensium  ■'^  urbe  ob  sacrum  ministerium 
reliquerat,  crudelissima  morte  damnaverat.Igitur 
ad  suprascriplum  ^'  castrum  veniens  \  ubi  rudes 
nuper  constructi  fuerant  muri,  ingressus  in  illud  ^ 
ait :  Optime  mnros  constructos  intuPMr  ^.  ^Edificafe 
ibi  templa  deornm,  iil  est,  Jovis,  Mercnrii  atqne 
Satitrni,  et  ne  patiamini  ulhm  qui  se  christianx 
Jegis  ussf-rit  sectatorem  isfis  in  locis  residere,  ne  ad 
eorum  varne  religioriis  cultiim  populus  iioster  "* 
/Ht'//(>/wr.Audiensh8ecTerentius,  comeslociillius, 
ait  '^ :  Christianus  qui  sif,  iiivictissime  iuiperafor, 
noa  non  novimus  ;  sed  vidimus  quemdam  hominem 
peregrinim  caput  habere  tonsum,  ac  habitus  ejus 


E 


differt  ab  habitu  nostro  ^^,  et  vita  illius  immutata  D 
dcos  nostros  cmremoniasque  iUorum  '^  refutat ; 
populum  nostrum  ahluit  aqua  et  halsnmo  Hnif  "; 
signamulta  iif  populo  '^  facit;  noviim  deum  pafriai 
nostrxannuntiat,  post  mortem  aliam  rifam  in  deo 
suo  credentihiis  ^^  poUicefur.  Audiens  hrec  Aure- 
lianus  ait :  Quantum  audio,  hic  quem  dtcis  chri- 
sfianum  se  esse  designat.  Ad  perquirendum  eum 
Jubeo  ne  farderis,  et  vincfum  ac  cxsum  in  ronspectu 
meo  perduci  studeas ;  qiiia,  si  hunc  dimiseris, 
magnum  malum  patrix  nostrm  accrescet  ^^  et  '^ 
deorum  uosfroruni  despectio  suhlevahitur ;  quia 
noreritis  "^  quod  dHs  uosfris  nonplacet  -"  ista  con- 
versio  ^',  nec  miscetur  iUa  lex  christianorum  legibus 
deorum  nostrorum.  Sed  cum  diis  nostris  ostensum 
fuerif  sigiiuin  illius  crncifixi,  statitn  tabescunt  et  ^^ 
fremuntdenfibus suis^^,nec j^aiiuntur sigtium  iUius 
infueri. 

3.  Tunc  Terenlius  comes  inquiri  jussit '  san-  etcorameu 
ctum  Benignum  presbyterum :  qui  illis  diebus  strenue  fident 
morabatur  in  villa  cui  vocabulnm  est  -  Spania-  i^''o/"''s'''«s. 
cus^nonprocul  asupradictocastro,ibiqnc  diebus 
et  noctibus  ■*  verbura  Dei  gentibus  praedicaro  ^  non 
dcsistebat.  Cumque  qua;rentes  euni  qui  missi 
fuerant  repperissent,  vinctum  ac  ccesum  in  con- 
spectu  Aureliani  in  jam  dicto  castro  adesse  fecG- 
runt.  Quo  viso  Aurelianns  ait :  Crucicola  signifer, 
si  ^  christianx  legis  '^  prodideris  ^  te  '■*  esse  doctorem, 
hahes  ^^  me  tuum  persecutorem,  si  modo  interroga- 
tionihus  ineis  non  lenocinio  sennone  ''  nec  argu- 
menfuin  verboruin,  sed  antiqux  legis  et  ^^  sacrificHs 
deorum  '^  offerre  nolueris  ^*,  diversis  pcenis  te  in- 
ferimi  ^'^ prxcipio  '^,  ef  non  eruef  te  dc  manihus  mcis 
Christi  tui  auxiUum.  Beatissimus  vir  ^''  Benignus  '^ 
respondit :  Ego  non  soluin  christiauum  me  esse  " 
confiteor,  sed  ipsum  Christum  indesineiifi  prxdico 
ore  '^"j  et  corde  tnvocare  non  cesso.  Aurelianus 
dixit^i  :  Perdeos  omnipotentesJuro^^,nisijussio- 
nibus  meis  summa  fesfinatione  parueris,  diversis 
tefaciam  suppUciis  "^  interire  ^^,  et  non  eripiet  te  -^ 
de  manibus  meis  Christi  tui  auxilium  ^^.  Sanctus 
Benignns  respondit :  Bonum  habeo  nunfiuui,per 
quem  ipsa  veritas  loquifur  dicens  :  NoUtc  timere 
eos  qui  occidunt  corpus,  aniinam  autem  non  pos- 
sunt  ocridere.  Aurelianus  alt :  Ex  qua  regione  es 
tu  ^'  'f  Sanctus  Benignus  respondlt :  Ab  orientali- 
bus  venimus  partibus  ^^,  ego  et  fratres  mei  quos  tu 
nuper  interfecisti,  a  saiirto  Pohjcarpo  missi,  nt 
verhuin  Dei  et  noinen  Christi,  quod  est  gloriosum 
ei  incorruptim,  gentibus  prxdicemus,  et  lux  qum 
illumiitaf  omnem  hominem,  id  est,  Christus  de 
cwlo  a  Pafre  missus  -^,  oinnibus  perpatescat.  Aure- 
lianus  ait:  Si  dederis  libens  assensuin,  dabo  salubre 
consilium.  Recede  ah  hac  vana  ^^  secfa,  ef  sacrifica 
diis,  cf  inagnum  te  sacerdotem  deorum  meorum 
constituam '^^ ;  et  ex  munerim  meorum^^  perce- 


Num.  1.  —  >  Notatu  aigiiHm  est  in  codice  2  ante  Pa.isio- 
iiem  hwc  verl)a  reperiri :  m  christi  nomine  incipit  i>assio 

SANCTISSIMI    BENIGM    EPISCOPI      CLORIOSIQUE     MARTVBIS.    — 

'  om.  l-.ex^  —  "  pnrtihus  2.  —  ^  deleta;  voci  supplet  Smyr- 
nensis  -2.  —  '•  (i.  e.)  e.  i.  .'i.  -  e  qyg  ^„,  7.9  _  7  fiatribus  7-9. 
—  8  iV«  1 ;  religui  Galliis.  —  »  (a.  d.)  om.  7-9.  —  ">  (u.  d.  e.) 
om.  7-iJ.  —  "  accessit  7-9.  —  '^  (p.  y.  D.J  v.  D.  p.  5.  —  i»  de- 
monslraie  7-9.  —  "  ow.  7-9.  —  >«  om.  7-9;  in  add.  9.  — 
'«  Augustudeiisiuni  7-9.—  »?  /(„  1 ;  rf^^g^/cominorantiljus. 
Num.  2.  —  1  servis  S,  9.  -  ^  (p.  e.)  exercebat  p.  7-9.  — 
3  el  add.  5, 7-9.  —  *  in  add.  7-9.  — ''  Augusludensium  7, 8.  — 
"  supradictum  7-9.  —  ^  (c.  v.)  perveniens  c.  D.  —  «  ita  % 
dehta  voce  eum;  eis  7-9;  eum  reliqiti.  —  0  video  7-9.  — 
'"^  (p.  n.)  n.  p.  5.  -  11  (c.  1.  i.  a.)  i.  I.  c.  dixit  5.  -  12  (d.  a.  h.  n.) 
a.  h.  n.  d.  5.  —  "  eorum  7.  -  '*  (populum-linit)  om.  1.  —  is 
(i.  p.)  om.  7-9.  —  16  (a.  v.  i.  d.  s.  c.)  i.  d.  s.  c.  a.  v.  7-9.  —  " 
accrescil2.7-9;(m.m.p.n.a.)p.n.  m.  mal.  a.  5.  —  "  ac 


7-9.  —  'Sfq.  n.)idcirconoveiis7-9.  —  ^"(n.  p.)  o»).7.  — -' 
convei-satio  .'3.  8.  9.  —  --  ac  7-9.  —  ^3  om.  5,  7-9. 

Num.  3.  —  *  j)iiBcepit  5.  —  '^  (v.  e.)  e.  v.  7-9.  —  ^  Sparnacus 
7-9.  —  ■'  incessablliter  add.  %  h.  —  ^  (g.  p.)  p.  g.  5. 7-9.  —  «  si 
add.  ex  7-9.  —  '^  si  add.  corr.  2.  —  ^  proderis  2,  5.  —  "  (p. 
t.)  t.  p.  7-9.  —  •»  habebis  7-9.  —  "  sermonis  5.  —  >2  (interro- 
galionibus-et)  om.  7-9.  —  •»  (s.  d.)  sacrificia  diis  7-9.  — 
'*  (sermone-nol.)  sermonum  aut  argumentis  verborum 
volueris  lespondere,  el  non  secuiidum  aiitiqua^  legis  ritum 
deos  sacrificiis  studueris  lionorare  2 ;  sed  a  voce  volueris 
alin  inanu  hxe  verba  videntur  descripta.  —  '"  {t.  i.)  i.  t.  7-9. 

—  ■«  prfecipiam  5.  —  "  om.  5.  —  '^  om.  7-9.  —  "■  (c.  m.  e.) 
m.  e.  c.  7-9.  —  20  (p.  0.)  o.  p.  5, 7.  —  ='  ait  5.  —  ^^  (o.  3.)  j.  0. 
5.  —  23  pitnis  7-9.  —  8*  (s.  i.)  i.  s.  5.  —  ^^  (e.  t.)  t.  e,  5.  -  '^^  (G. 
t.  a.)  a  C.  t.  5 ;  (et  non-aux.)  om.  7-9.—^'  (e.  t.)  sis  edisseie 5. 

—  -« (v.  p  )  p.  V.  7-9.  —  ao  (d.  c.  a.  P.  ra.)  a.  P.  m.  d.  c.  7-9.  — 
""  om.  5.  —  31  faciam  7-9.  ~  ^-  (e.  m.  m.)  auri  et  argenti  7-9. 

ptione 


DIES  PRIMA  NOVEMBHIS. 


A  j>tio)ie  ditabcris,  primusqiK'  in  puiatio  mco  eri.^  ^^. 
Sanctus  Benignus  rcspondit :  Aurum  rd  "^  an/eit- 
tinit  ""  firitm  ffffnr  in  pcn/ifionem  ^^Jiipe  raprix  ^^ 
primatus  aut  sacerdotlam  =>«  «  tepofUcitim  ^"  ,,///,/ 
displlcet,  qitia  interitiis  atternu.t  est  et  damitatio 
pfciiissimu.  Nam  mr  a  Chrisfi  covfessioiiifnis  ^» 
110)1  midaf)i.-i,  cuidcserrio  diebiis  et  *^  Hurfihis,  iu 
quo  suiH  id  quod  snm.  Ipse  est  oerhmn  Patris,  lux 
/ncnarrafiifis,  man/arifa  sp/ciidens.  fysc  est  qui 
jiidicuturus  e.st  *^  riros  cf  «  mortuos ;  qui  et  titam. 

habetinpote.st.ate**roniem-einsamam,quamroidra 
pios  praiccpfa  Christi  ■•^  serranfcs  e.Fe,res.  Xaiii, 
.ycias  '"qucm  neyus,  refis  noVis  *\Deu,n  esse  fuum  " 
ct  »uinium  gentinm. 

Jl^i!r\e.l      .  ^':  '^'''^''"'  '"^""^  ^''''  Au.vlianns  norvis  duris- 

af,  J,do     ■"!''"  -^^tnctuni  viruni  cx^dl  fecit,  dicens  niinistns  : 

mmiin:      ^""  ^'"^^"'  ■•^("riffmverit,  dirersis  eumpwnis  afffi- 

<jitc,  Qni  cum  tradiUis  Terentin  conu"li  fuisset,  ad 

h-ocleas    exlunsus  est  ;  et  cuui   ctederetur  ait  : 

Gratias  tHn  ogo,  Doniine  Jesu  Christe,  quia  pro- 

ptcr  nomcn  f/loriai  tuce  har  '  pafi  mcrui.  Pr.rsta, 

rex(/loriai  ~,  uf  sustiucrc  rafeum  .wpptiria  qua;  milii 

^  of)  ronfessionem  tui  nominis  ^  inferuntur.  Meqiic^ 

depi-ecor  ">  ut  a  coiifc.ssiotns  "  iudefcs.-<c  )H(ijesta.tis 

tuai  hinnquam  «  re/H-flas.  Cuiuque  jain  ^  diu  ca-sus 

fnissct  ^'\  carceri  luancipatur.  Angelus  autem  Do- 

mini  veuit  conrortans  cum,  atque  ita  pristiufe 

diviniUis  redditus  ^^  est  sauitati  '-,  ut  nec  cicatri- 

cum  species  in  sancto  ^^  corpore  »  remanerent. 


KX    Mss. 


i^if/m  a-ucis 

hlula 

(lh.tipat. 


CAPUT  SECUNDUM. 

S.  Boniivnus  siia  oratione  idola 
evertit;  rursus  dirissinn's  sup- 
pliciis  affectus,  opc  ani;eli 
sanatur;  veclc  contusus  obit; 
nn'i'acula  in  niorte  ;  sepul- 
tura. 

//.  secn,„fa  5.  Sequeuti  I-itur  die  Aurelianus  suis  cum  pnt- 
cepit  conspectdxis  prasscntari  \  Cui  et  dixit : 
Sacrifica  diis.  Sanctus  Benignus  respondit ;  Sa- 
rrificahij,  scd  non  fapiififjus  et  Hi/nis.  Ilostiam  rero 
C.  faiidis  offeram  Dcii  omuipofciiti  -,  non  dxmonifius, 
uomenque  ilfius  qui  fecit  omlum  et  teiram,  mare  et 
"iunia  qu.-B  iu  cis  sunf,  (u-aiis  faudafio  ^.  ru  quod 
tandeiu  nic  traditum  *  /;//.s-  manihiis.  iflius  mcre- 
bor  ^  per  cffusiouem  sani/uinis  ''  effici  ^  testis. 
Af/nosce,  miser,  quod  dH  tui  nihd  suuf,  qui  ^  si(/nuin 
aurforis  uostri  si  ^  cidcriut  statiin  fabcscuut.  Sunt 
eniin  simulacra  surda  ar  ^"  muta,  habentes  oculos 
absque  risii,  aiires  absijiic  aiiditu,    iiares    absque 

-  ^^ (pi iiiius-eiis)  om.  7-0.  —  3^  el  5.  —  -'^  tuum  add.  o.  7-9. 

aulem  sacerdolii  7-9.  —  "»  poilicitus  7-9.-  ■'"  confessione  7; 
proiiiissione  o :  eonfessfnilius  S.  9.  —  ^'  ac  7.  8.  —  *^  (q.  j.  e.) 
Deus  .ju.Iicalurus  7-9.  —  «  ac  7-9.  —  ■»*  (i.  p.)  om.  7-9.  — 
"^  (p.  C.)  l:.  p  7,  8.  —  ■""  ilium  7.  H.  —  "  (v.  n.)  om  8  —  *»  (e 
'■)  t.  e.  7-!l. 

^  NuDi.  4.  -  1  lioc  7-9.  -  B  t'lnnose  7.  S.  —  "  (t.  n.)  n.  I.  j.  - 
_  teiiue  7-9.  —  fi  om.  5.  —  "  confessiune  9.  —  '  (iepieror  mld. 
•'■  —  "  ine  atld.  7-9.  — "  om.  5.  — ""  esset  S.  9,  —  "  restitu- 
tus  rev.  man.  0.  —  is  (d-  r.  e.  s.)  r.  e.  s.  d.  7-9.  -  "  ejus  add. 
'■  —  '*  (s.  c.)  c.  sancti  viri  0. 

Xum.  5.  -~  '  (p  c.  p.)  c.  jussit  prsES.  7-9  —  ^  et  add.  %  8, 
■^'-  —  ^  laudo  7-9.  —  •»  ini.  t.,1  tradilus  1  defcta  coce  nie.  7-8.  — 
■fi.in.)oH,.  7-9.  — «  illius  add.  7-9.— ^  nierear  «(/,/.  7-9.— 
^^si  add.  7.  _  8  om.  7.—  10  et  5.  7-9.  -  '»  autem  7.  enim  5.  - 

-  et  omnes  5;  ((j.  f.  e.  0.)  om.  7-9.  —  "s  (r.  a. )  aperto  7-9.  — 
sil.imetipsts  7-9.— 'Mt.  i.)  i.  Igitur  5.  —  10  qui  1,5,- 

Norembris  Tomus  I. 


uits.   I,f„  fpa,iuodo  .^abrenieut,qui  .sibimrf^Uaf, 
reitirc  uou  possunt  ?  Tunc  ira  '^  pen.u.tus  Aurc- 
l';'"His  jussd  alnmni  viruin  ad  siinuiacrum  quod  '« 
'»""  piocul  aberat  vinctum  j.erdnei.  volens  in  os 
ejus  vi  oppressum  e.x  sacrificiis  dieuuMmin  '^  im- 
milti  reputans  in  cnrde  suo  ac  dicens  :  Forsifun 
*v.       de  sacrifiriis  deorum  ""  maudurarcrit,  ad- 
vermm  nos  deincepstafia  non  h.pufur ;  sed  dii 
nost,-i  ..,f„  /psnm  ''^  suis  in  of.scqaiis  assument  ^> 
(».  Ciuuque  pervenissent  ad  locmn  iibi  tam  pro- 
tanmn  erat  "  perpefrandnm  ^  tlagitiuiu  .i.ue.nu' 
erga  Dei  3  sacnrdotem  agere  ^  conabantur,  .'ui- 
c  um  virum  latere  ^'  divinilus  non  potuit  ■'.  Tunc 
illo  corda  ad  supernu  suspeusa  \  aImoc|ue  oblulu  " 
in    cti^Inm  respiciens.  auxiIiunK|ue  "•d..Miini  sui  " 
iiostulans.  ait  :  Jcsu  Cliri..te,  aucfor  rcntm,  (/i...si. 
pator  mafi,  reparafor  boiii,  spesqiie  '^  credcntium 
remitnerutor  fidclium,  as/iirc  in  har  ho,-a  preres 
>neas  phiridus  v\  ,t   uf    os   ,ueum  ab  iininuudis 
sarrifinis   non  coiuquinetu);  robustus  auxiliutor  ^ 
asstste  '*,  itf  sciauf  omiies  (jnifrs  quia  tu  es  Dctt.s 
soins  ■■>    /„    rrido    ..ursum    et    in  ferra  dcorsum 
Cumque  hfec  verba   orans    complesset,  facto  e 
coutra  siguo  crucis.  ita  omnia  idola  maimfacti  "• 
li^nea  sinml  et  lapidea.  vasqne  >'  a  qun  sacrilicia 
nu.s  erat  offcrri,  siiuul  in  fVusta  couiminuta  ^unl  >« 
ut  in  pulverem  redacta  cerncrentur.  Tunc  sauctus 
Benignus  gaudio  maguo   repletus  uit :    Grafia., 
td.i  a.,0  ^\  fhnnine  Je.su  C/mste,  qtiodme  sacrificiis 
"iidis  -"  p(jfUu  non  pcrmittis.  Et  Aureliano  ait  • 
Agnosce,  miser,  quid  fueruntfactx  sperirs  deorum 
fuo,-um.  <juomodo  anfe  si(/num  siditfis  ^'  crunue- 
runt.  A(/iiosce,  miscr,  infelix,  crcatorcm    aeli  et 
tcrrx  22.  Aurelianus  ait :  A(/uosce,  Iieni(/ne,  (ptia 
dii  iiosfi-ifuam  cupiuut  faevre  rolunfutem.  Si  fu  -^ 
refispi-xbere  assensum,  mai/num  tc  ridrfns  in  con- 
spectu  nosiro.  Sanctus  Benignus  respondit:  Stitl- 
fum  habes  cor,   nec  ociifis  ridcs  quauta  sd  rirtus 
Chri.sfi  ^*  qua^  deos  fii(,s  .sir  romminuif.  Jam  dixi 
fibi,diab(jf.e,  auctor  (riminum.  .juod  diis  tuis  nou 
serrio  c.f  imnrjiues  da-inouuin  uuu  udoro. 

7.  Tuuc  impiissimus  '  Aureliumis,  ni.uio  reple-   (^mrc !tcrum 
tus  furore^,  ait  ministris  :    Citius  huna  ma(/um       lorius, 
carceri   mancipate,   sa.rumque   mui/num    iMrte  ^" 
quo  pertttso^  jicdes  impfuinbmtur  \  et  iu  dif/itos  '' 
maituum  "  caiidentes '  .sitbulus  iiifijite;  et  sex  dtebu.f^ 
rurcere  tritstts  «  milifihus  cu.stodiatur  ».  Srd  rf 
canes  duodccim  fe,-ocissimos  rum  i/,so  rcfrudife,  uf 
af>  i/isi.s-  diri/,iafur  donec  drfiriat.  (^ua  jiissione 
impleta.  subulas  acuti.ssiiuas  '"  in  manihus  ejus 
transfixerunt,  etin  lapide  plmnbo  remi.s.so  pedes 
ejus  confixerunt ",  et  ierocis.simos  canes  '^  cnni  eo 

'^  (e  s.  d.)  de  s.  d.  8,  9.  da?m.  de  s.  7.  —  "•  om.  ±  -  '"  oorui.i 
y ;  si  add.  ±  —  ^o  (s.  i.J  j.  s.  7-9.  ^i  sument  7-9. 

Num.  6. ^  (p.  e.)  e.  p.  5.  -  »  (e.  p.\  „,«.  7-9.  - 

*  Domini  5.  ~~  &  (q.e.D.  s.  a.J  erga  Domini  saccrdotem 
efficere  7-9.  —  «o»!.  7.  —  M.iteie  add.7.~»  (c.  a.  s.  s.) 
torde  a.s.  suspenso  8.  cordis  inlimis  a.  s.  suspensis  «//« 
wiimi  ±  —  "  intuilu  7  9.  —  i"  om.  7,8.  —  "  qiie  om.  7-9.  — 
'-  om.  7-9.  —  '3  om.  'Z.  7-9.  —  '*  om.  9.  —  "■•  (r.  a.  a.)  ii.  r.  aux. 
9.  —  '«  om.  7-9.  —  »'  (i.  ni.)  in.  i.  5.  —  '«  vas  rjuo(pie  5.  ~ 
">  (c.s.)  S.C.  5.  — «o  (L  a.)  a.  t  7-9.-="  im.nundis  .->.  — 
"  sanftte  crucis  7-9.  —  -a  (c.  c.  e.  t.)  c.  e.  t.  condit.jrcm  7-9. 
-  3i(„„.  7.()._2sfv.  C.)C.  v.Tj. 

Num.  7.  -  '  om.  7-9.  -  ^  {r.  f.j  f.  r.  7-9.  —  '  protusum  ( ? ) 
!;peilusiirn  -lOiiiur  coi-r.J,  b.  —  *  implumltantur  I.  5.-— 
^  ditritis  :>,  7 ;  digito  s.  9.  —  s  ejus  add.  -2.  —  ■  (m.  c.j  calentes 
m.7.  — «in  «(/f/.  8.  y.  —  "  nullusque  ei  cihum  vel  potum 
pi-ffibeat «(/(/.  7-9.  — '"ejus  «rfrf.5,9.— "  (et  in  lap.-conf  1 
ow».7-9.— '«(f.c.)c.f.7-y. 

21  in 


RX    MSS. 


itenm  ab 

angdo 
recreatur. 


B 


Tandem 

Jussiis  fecte 

ferreotundi 

et  iaiicea 

feriri. 


m  PASSIO  QUINTA  SANC 

m  tareere  incluserunLQui  "c-uni  custodia'  manci- 
pandus  secunduni  priecoptuin  impiissinu  ciesa- 
ris  '*  duceretur  '"\  ait  :  And/tc  nn-,  flioli,  comites 
eftnhtni,  timorem  Do/niiii  doceho  ros.  Ilxr  vciImi 
meu  iu  fahulis  cordif:  re.^tri fii/itc  '":  Dumpaiet  mi- 
scricordissimx  pietnfis  simu.f  '^  (td  recipiendani 
covfcsiiionem  vesfram  '■**,  quaidorinsfestinatc,qmt- 
teniis  '"  ahhfti  aqm  hajjtismatis  et  pcruncti  sncra- 
tissimo  chri.^mate,  erui  mereamini  a  chirographo, 
qmdest  hxrcdifas  protoptasfi  parentiii  nosfri,  an- 
nunierariijiic  in  sortc  fidclium. 

8.  Quiijus  breviter  peractis  verbis  ',  parvipen- 
dentes  compulernnt  enui  cusfodiaui  iufjredi, 
prfBsertim  cum  ct  jussio  regis  -  velocius  urj,'eret  ^ 
ibique  pcr  senarium  dieruni  nunierum  orationi- 
bus  vacans  Dominuiu  sine  intermissione  lauda- 
bat.  Cunique  vehementius  orationi  insisteret, 
adCuit  ei*  angelus  Domini  in  ipso  carceris  habi- 
tacuto  ''  confortans  euni  ac  "  dicens :  Veni,  af/oni- 
thefa  optime  ^  uccipc  coronam  tibi  dirinitns  dudum 
pollicitam.  Jam  non  procul  ahest  quod  olini  quas- 
sii^fi  in  (rrris,Jamquc  iios  tuum  orautrs  ^  prxstoJa- 
mur  adrentum  in  cu^Iis.  Ad  cujus  »  adventum,  id 
est  "*  angeli,  omnia  vincula  "  quibus  irretitus  erat 
soluta  sunl,  vuhicraqne  '^  sanata,  canunique  '^ 
ral)ies  ita  in  niansuetudineni  convei-sa  cst  '^  ut 
etiam  vestigia  pcdum  ejus  lamberent,  fieretque 
illud  quod  ipsa  Veritas  per  se '^  testatur,  dicens 
ul  nec  capilhis  de  capite  ojus  perirct.  Ant^^elns 
autem  Domini  per  totum  sex  dierum  spatium  '*' 
alimentuni,  id  est,  cu-leste  pabuhim  prsebens 
eumque  ad  gloriam  ''  pollicitam  provocans,  dis- 
cessit  ab  eo. 

9.  Tcmpore  iho  inipiissiuHis  '  Aurclianus  jussit 
clau&um  carcerem  patclaccrc,  id^i  vir  sanctus 
Benignus  clansus  tenebatur  ^  et  inquiri  jussit  ^ 
ntruni  adhuc  vivcrct  annon.  Putabat  enim  eum 
jam  obiisso,  eo  (luod*  gravilais  fuerat  vinculis  ^' 
irretitus;  ingressusque '^  spiculator  '  custodiam, 
reppcril  cum  **liynnnsct  laudibusDeo  vacantcm, 
et  ita  sanum  ut  nihil  ^  in  cjus  alnio  '''  corpore  ap- 
pareret  infirmum  ".  Qui  stupefactus  reversus  est 
ad  CEesareni  '^ ;  ciuo  viso  Aurelianus  '^  aif  :  So- 
spe.we  est  seducfor  ^*de  quo  d/ui  '■'  fihi  iit  impfireres 
quid  atjeret?  Qui  ait:  Disruptis  vinculis  quihus 
fuit  ^'^  adstrictus  ",  iucolumifati  reddiius  ent  '^  et 
demn  suum  ad  adjuraiidum  se  inrocare  non 
eessat  ".  Quoaudito,Am'eIianus  ^",  magis  repletus 
furore  eo  quod  se  victum  ^'  cerncret,  ait :  Prope- 
ratc  ijuantocius  ad  ulci.scendum  me  de  seductore  ; 
vecte  ferreo  colliim  ejus  in  ij^so  carcere  contnndiie 


TI  BENIGNI  MARTYRIS. 

ef  lancea  militis  vifam  illius  crudelifer^'^  fniite,  ne  D 
nofiis  tleinceps  aut  pnfrix  nostrx  diiHque  nostris 
discrimen  inferat. 

10.  Tgilnr  ingressus  ost  spiculator  carcereni  ubi  forHfrruhu 
sanctus  vir  ct  mento  psallebal  ct  spiritu.  ut  jussio- 
nein  impiissimi  ^  CEesaris  expleret  ;cernensque  ^ 
vir  boatissinms  intollcxit  quod  propo  ossct  voca- 
tio  ejus.  Illico  postulat  locuni  orationis  silji  pau- 
lisper  tribui,  fixisque  ^  genibus  telluri  ^  oculis  in 
coelum  surrectis,  fusis  preeibus  orabat  dicons  : 
Fc^tina,  Dominc,  ad  adjuraudum  mc,  ct  prccihus 
meis  celer  su/frai/ator  assi.^ite.  Cuinquo  ■'  in  ipsa 
oratione  fuissot  ab  spiculatore  •■'  porcussus^illic.o 
columba  nive  candidior,  e  corporo  almi  ■''  viri 
o.xiiiens,  cunctis  ciui  illic  aderanl  christianis  cor- 
nentibus,  evolavit  ad  ccelos  ;  tantaquo  *■  in  ipso 
t-arceris  ambitn  respersa  est  odoris  tVagrantia  ut 
omnes  qui  illic  adstabant  inaestimabili  suavitate 
replerentur  i". 

1 1 .  Tunc  beatissima  Ghristi  famula,  Leonilla  no-  et  u  LeoniUa 
mine  ',  ex  inclitis  orta  parentibus,  quit  postea  ad 
desideratam  martyrii  palniam  ^  conscendit,  divi- 
nis  monita  mandatis  almum  ^  corpus  aromatibus 
condivit,  et  non  procul  ab  ipso  carcere  oondidit  ^ 
in  sepulcro.  Quo  in  loco  viri  timorati  dignis- 
simam  basilicam  a  fabrefactaquo  ^  tegmina  "* 
construxerunt.  Ad  cujus  sacratissimos  latices 
maxime  '  prrecipua  majestas  hactenus  dignatur 
clarescoro  virtutibus.  Martyrizatus  est  autem  vir 
almificus  BenignussacerdosDominisninnmsapud 
Divionem  castrum.  diekalend:n-uni  novondirium, 
sub  Anreliano  imporatoro,  agente  Terentio  co- 
mite.  Oronms  itaque  Dominum,  uf  dum  pra^celsi 
martyris  sui  Benigni  saluberrimum  pignus  pio 
amore  annuis  rocursibus  *  h  veneramur  ^  mar- 
tyris  '"  ejus  interventu  locnm  misoricordi^  me- 
reamur  in  coeIis,tribuatque  ut  quod  illi  agonizando 
profuit  ad  coronam,  nos  imitando  perducat  ad 
vcniam  '",  ipso  pra:stante  cui  est  honor  et  gloria, 
laus  et  imperium,  virtus  et  potestas  in  '-  secula 
seculorum.  Amen. 


fppiiltm 

basilica 

hoiioratur 

et  iiiiranilis 

rlaret. 


ANNOTATA. 

a  Difjiiissimo  hasUica  ronstrucfa  fult  a  Greijo- 
rio,  Liiiijourusi  episcopo,  Cfr.  Commritt.  prnr., 
num.  3  sqq. 

b  Hinc  apparet  Passionem  hanc  esse  lucuhra- 
fionem  prxlcijcndam  puhlice,  recurrenfe  S.  Benigni 
festo  die. 


—  "itaqueS.  —  "sanctus  Benigniis  ailtf.b;  a  militibus 
add.  %  7-9.  —  "  a  militibus  tirfrf.  5.  —  "*  (v.  f.)  affigile  7-9. 

—  '^  (ji.  s.)  s.  p.  5.  —  ^^  nostiiiin  7.  —  ^»  (f.  q.)  oin.  5. 

Num.  8.  —  ■  ejus  add.  7 ;  (p.  v.)  v.  p.  5.  —  ^  caesaris  5, 7-'J. 

—  3  uigueret  T).  —  *  om.  7,  S.  —  i^  (c.  h.)  Ii.  c.  7-9.  —  «  et  7-9. 

—  ^  accipere  b.  il.  —  "  (t.  o.)  o.  l.  7-9.  -  »  om.  7-9.  ~  >"  {i.  e.) 
aulem  7.  om.  9.  —  >'  (o.  v.)  v.  o.  5;  a  add.  ±  —  '^  el  vulnera 
7,  s.  —  1«  et  canum  7-9.  —  '■•  (c.  e.)  e.  c.  5.  —  "^  {p.  s.)  ow.  7. 
8._i6  et  add.  1.  5;  eiadd.  alia  inanii '2.  —  ^'^  sihi  add.f), 
7-9. 

Num.  9.  —  '  (t.  i.  i.)  post  supradictos  autem  dies,  impius  b. 

—  ^  (c.  l.)  t.  c.  5.  —  "  om.  7.  —  *  tam  add.  7 ;  jam  add.  8  — 
■*  (f.  v.)  v.  erat  7. 8.  —  "  (ir.  ing.)  et  suppliciis  maceratus.  In- 
gressus  ergo  o.  — '  in  add.  7-9.  —  «  in  add.  7.  —  "  penitus 
ot/rf.  7-9.  — '<•  OHi.  7;  sanclo.^.  —  "  (ii-i-)i-a.  5.—  '^  (r.  e.  a. 
c.)  ad  Aurelianum  e.  revers.  5.  —  '^  (v.  A.)  citsar  viso  5.  — 
"  ille  add.  7-9.  —  ^'-  pr^ecepi  5.  —  "o  fuerat  7-9.  —  » '  (f.  a.) 


a.f.  5,  —  '^  01)1.  5.  ~  "  desinit  7-9;  (i.  n.  c.)  n.  c.  i.  5.  — 
30  (a.  A.)  A.  a.  5.  —  "  (v.  s.)  s.  v.  7,  8.  —  ^a  (v.  i.  c.)  c.  v.  ejus 
7-9. 

Num.  10.  — '  uin.  "i. —  -  i]uem  {-ernenR  7;  cernens  hoc  5. 
—  =  nexisque  8,  9.  —  *  in  teria  7  ;  in  tellure  8.  9.  —  ^'  Ab  liac 
roce  cod.  2  eadem  liabef  ac  Passio  maxima ;  qitam  ride  infra 
imm  S3,pag.  J72.  —  "  (f.  a.  s.)  a.  s.  f.  7-9.  —  '  (f.  a.  s.  p.)  a.  s. 
p.  f.f).  —  '^  sancli  5. —  ^  lanta  vero  slatim  5.  —  'o^cunctos- 
repl.)  cunctos  qui  ilHc  adstabant  iniBstimabin  suavitate 
replevit  7-9. 

Num.  11.  —  '  (L.  n.)  n.  L.  7-9.  —  -  (m.  p.)  p.  ni.  7-9.  — 
^  sanctum  T).  —  *  recondidit  7-9.  —  '^  fabreque  facta  5.  — 
«(f.  t.)o»i.  7-9. —  ■'(ad  cujus-nmx.)  ad  (luani  maximis7-9.— 
8  (a.  r.)  oin.  7-9.  —  »  in  terris  add.  b,  7-9.  —  '»  om.  &.  7-9.  — 
"  et  ad  regna  ca'lorum  «rfrf.  7-9.  —  "^  (laus-in)  per  infmita 
7-9. 


PASSIO 


DIES  PRIMA  NOVKMBHIS. 


1G3 


PASSIO    SEXTA    SANCTI   BENIGNI   MARTYRIS 

2.  ./«.»«..,.„„,.,,,  ,,,„„,,„„::™^,:  ^:xt:;r^^ 

roliimm  senuidum.  —  3.  Mo„H,  Pi.s.w/„i,;  ,r  ■!()  „„. , ;  ;,  '^'''' '' '1"""/'"' "»'"m>iiilm.<i 

UU,.,..r.,  „„m:,,  „,e„,„r„nL,  fZ  Z-^^^^t  "^^^^Zt^^  "]  f-  ^  '  ^""-»'».  ^ 
in  Stij,;,,,  e  bihlhthe,;,  mm,a.-,te,-ii  (,  s  R  ,„/ ;  '"■' 't"t  S.  A,;i„liil„.  -  6.  Ad,ni,„tenm 
7.  Brnxellsnsis,  e  hiMinlhera  ,-,.,,,:„  „,e,„h,an;i:   "''."'"'"".'"'■  f"''»,.  '""""■'-  »^"'K  XIII.  n-  m.  - 

,m„.  „/„„/  .ine,„lam  ei,-em  Trevirense„,f.L  ,„,„,„„  ^J,  J},}  ~  ^■/'i'"™"»'  "''"'  '^^  ^'«■a.nini, 
ncdi,  „m„b,-anen.,f„lio  ma.ri,n„,  „u,i  XII  JumZr^v  7-        ^'"■""""■''  '  <"''''""'"•"'  «'"'•»- 

i^:=;:;?.i:;:r  r-r:::— •  ;r™'-  ^ '"-■'•-"-^^--r 
14^^,™,,,,, .«.,  «— -^,::;;:::  '^;/^:;— ':n^^         ---•  r 

se,:  XII), ,.  «7*^5  ;  /i^t  «^^I^ t  ^^^ '  ■"r^^^^.^Z:'  riT;^  f  "  ^"  ''^™'^"-  -'  E 
w«.s,  .vr-™// X/r,  „"  7/75.9-17   Pari,i„,,;c    *®^  '' """'"■-'•  '■  l"l'li.M,ee„   nationali,  „,e,iil„;,. 
..■e,;.li  X,  j..,rti,„  secali  Xf  „■'  m.t  '  """"""'''  "'^'"'"•'"'"«■^  /■"''"  ""•"'"■'■,  /«"•//'« 


KX   MSS. 


S.  J'^li/nar- 

fjtm. 


"fimiui 


GAPUT  PRIMUM. 

S.  Bonigniis  ciun  SS.  Andochio,  Tyrso  et  Andeolo  a  S.  Polycar-no 
in  Galliam  missus.  Eornnulom  illuc  i(er  c(  advcnlus/ 

1  ostimpHum  redemptionis '  hunianfe  myste- 

rium  2,  Verbo  Dei  in  assumplo  Iiomino  apparente 

_et  ventatis  suse  splendoribus  mundanas  tenebras 
illuslraule,  apostoliciK  doctrinLe  '^  institutio  subse- 
cuta  est.  Qui  tamquam  montes  sublimissimi  cla- 
ritatem  veri  et  inoccidui  *  solis  e  vicino  susci- 
pientes,  catlioiicfp  fidei  luminaperorbem  totum 
instruendis  gentibus   profudei-unt.  Ex   quorum 
sacro  colle-in,  instar  splendidissimi  sideris,  emi- 
euitcoan-elicus^^ct  summus  theolo-us  Joamies 
evangelista  ,    qui    rapidissimo    contemplationis 
volatu  «  mundum  omnem  ■  visibilem  seu  » invisi- 
bilem  »  superans,  ultra  omne  ^«  ccelum  in  para- 
diso  '1  pai-adisorum  '^  sublevatus  totusque  in 
Deum  transfusns.  claritatisporpetnfe  radios  hau- 
sit.  Hic,  postquam  do  Patmos  '^  iusula.  ubi  enm 
'Tudelissimus  et  totius  nequitiEe  ergasterium  >* 
Domitianus  ob  invictam  praedicandi  >■"'  constan- 
tmm  relegavcrat,    piissimi   Nervje    imj)eratoris 
Pdicto  revocatus  est,  totius  Asia?  fimdavit  rexitque 
pcclesias.  Habuit  sane  '«  Polycarpum    discipu- 
lum^ ",  spectatum  '^  jn  divinis  rehus  et  sinceritate 
fidci  virum,  qui  postmodum  Smyrnensis  eccle- 
si«  msignis  episcopus  ac  doctor  i*»  totius  Asi*. 
miraculis  claruit.  Sicque  sub  Marco  Antonio  Vero 
agoms  sui  cursmn  martyr  gloriosus  implevit. 

--Cuni  igitur  '  jam  grandiievus  et  ccclcsiasficis 


cuin 

SS.  Aiidocbio 

fl  Tjfyso  in 

Galliam 

H 


Num.  1.  —  1  Redemptoris  9.  -  -  (post-mvsL)  post  redein- 

Pfonem  Iiumani  generis  4.  -  3  salutifeia  aild.  4-8.-*  occi- 

rluM,.^—  r.  cevantjelicus  5.  -  «  fiunc  add.  5.  -  ^  (m.  o.)  o.  m. 

.  et  0.  —  3  (s.  j.)  y„,.  i  _  10  omnem  (».  —  i '  paradisum 

y  7  '^  "■  P-  ('-J  "'"■  ^-  -  "  Pathmos  5.  7,  8.  -  "  Neio 
M  S-S,  10,-  iie^^nggij^jjjjjj^  g  _  lo  (totius.g^gj  ^,,, 

*-■>■  ~      hahens  add.  4-6;  hahuit  add.  7-9.  —  's  speclacu- 

T™u  ^-  ^  '  '*=■  iJ  '1"'  cum  7, 8.  —  3  om .  2-8.  -  3  ffoc  iwmen 
'"oric  Hn-cneus,  mod»  Hyreneus  etc.  scnbHui:  —  *  ubi  (?) 
'■  -■  'Prn;sederat7,8.— «([uemetiama-U-onfalationis 


stipendiis  approhatus  iaborum  suonnn  ^  pricmia    ad.nonitus 

miles  ementus  exspectaret,  qniosccnti  ci,  infcm-  S.  Benignum 

pestas  noctissilentio.subito  cum  innumora  can.li- 

datorum  martyrum  turba  simctiis  Hironous  «  u 

apparuit;   qui,  alunmu-^   quondaiu    ct   minister 

ipsius,  jam  tunc  Lugdunensem  ecclesiani.  eui  * 

episcopus  sederat   ^   gloriosus   martyr  mcrifis 

friumplialibus  oxornahaf :  quique  "^  inlor  bliuula 

mutua'  contabulationis  ^  alloquia  «  ca  qua  (iliiuii 

decebat  veneriitione  rog;iro  co-pit  nionorociuo  ul 

sancfos  saeordotcs  » Beiiignum  ot  "JAndochiuui ", 

simultiuo  Tyrsum  '-  diaconem,  viros  sapientia  ot 

virtutilmsplenos,  in  Gallias  dirigcrct  '^  ad  pro-  p 

piigandum  ibi    populimi  .suhstantivum  ct  lilios 

aduptiunis  por  sacri  fontis  lavacrum  ^*  generan- 

flos  ^'':  esse  ihi  ^'^  ostiuni  apertum  et  cvidcns.  ^'cn- 

temque  ipsam  ad    verbum    Dei    susci|.ioiidum 

fore  '^promptissimaiii,  sed  perraros  ihidoin  '« 

existere  qui  sq  ob  metum  immanissimie  '"  perse- 

cutionis  christianos  saltem  i^rofitcri  audercnt  ^°\ 

decore-'  quarn  prinumi  saluti  h-idorna-  succurri 

et  divina  negotia  maturari  aiebat  --.  Denique  ct 

ait  23 :  Oj^ortet  ^*  per  illos  Deiim  ^^  in  his  reyiombus 

chrificari,  eosqiiaper  mjoiiem  mnrfijrii  lie  difihoh 

trinmphare  ^'K  Hsec  -^  et  ejusmodi  -« postquam 

martyr  -"  heatissimus  prosecutus  est,  cum  omni  ^*' 

illa  3"  nmltitndino  innnonso  lumiiio  comitante  ^^ 

7.—  ^  coUoquiaT.  —  "  preshyteros  4, 5.— '"  om*.  0,  —  "(B.  e. 
A.)  A.  e.  B.  4,  ■',.  —  '-  «lorfo Thiisus,  modo  Tyrsu^efc.  in  codd. 
— " destinaret 7, 8.—"  (s.  C.  I.)  s.  1.  f.  i;.  —  '"  iegenerandos5. 
—  •"scilicetO.— '^esse7.8.  —  '^(p.i.)paiatosihi9.— i"©,,!, 
6.  —  2o(saltein-aud.J  pioiiterentureKi.—  -'  dicereOidecere- 
que 7.  — '^Sj,,,,  9- ageLat 4.  — -^  (e.  a.) om.  5, 7,X;  (d.e.a.)enim 
6.  —  "  oportere  9.  —  -^  Domini  9.—  =«  (per  ag-triumph.)  de 
diab.  triumphari  per  ag.  mart.  7,  (triumphare)  S. —  ^^  his  (!, 
9.  —  ^^  hujusmodi  .',-8 ;  hujuscemodi  9.  —  ^»  q,,,  ,).  —  so  (,,„ 
C,  9.  —  ^'  martyrum  add.  4-8.  —  ^-  om.  9. 

C<£l0 


KX    MSS. 


mittit. 


,g4  PASSIO  SEXTA  SANCTI  BENIGNI  MARTYRIS 

ca^lo  sese  restituil :  tant=equo  «^  suavit.tis  fra-  rideo.  Quaproptcr,  sive.fro'  kl  -  plan-t  earifati  ef 

Inl-r-   a.bicnlmn   quo  .anctu.   Polyearpus  ./  sic  udcat.  e.ped,re,  hanc  noctnn  oraf,on>hus 

r  quiescebat  implevit^-'   u.  iu  anuvnls  paradisi  ./   mhdm  psahnorum   ^   pervujaem   ducamus ; 

odor  te   0  oredcret  -  conocatun..  -t,uc  a  Deo  ten>pesfaf.  h.jus  ,n.  ,ter  nosfnou 

3    Fxuer-efaclus  vir  Do.nini  et  con^rafulnns  impedU  causcnn  ^«  re<ju,ramus:  fortasse  cnnn  hoc 

visionC  iuudque  n.agnitudinen,  i>onitatis  ^  Dei,  revdarediynMur^Uermssms 
au    vult  oinnes  homh.es  salvos  fieri.  diutissirne         5.  Placuit  onnnbus  con..lmm  eljotarn  nor-lom  ' 

co  l-u.dan.  vucavil  pr.Tfafos  servos  Dei  et  ^  quid  excubiis  ccelestibus  transigen  e^  -.  jan.  sub  ruh- 

sibi  divinitus  ivv<.|alum  ^  fuisset  ^  cxposuit,  atque  lante  crepnsculo  ^  capita  paululmn  rechnaiites, 

ut  quantocius  iter  quo  pra.mium ca-leste  paraba-  lassabunda  mend.ra  qu.et.  penn.ttunt.  Cum^  re- 

n-  .n-ine.-p..l  ...o..uif  \  IHi,  ut  eranl  in  excquen-  pente  idem  -  sanctus  niartyr  «  Hy.enc.s  b.at.ssi- 

dis  pr'tccpti<  <>  Dei  ^  alacres  et  ad  o..ine  opus  mo  '  Benigno  so   clare  «  videndm.i  "  exlnbmt, 

bonun'.  parati,  imperium  ca^esle  liieti  susclpiimt,  sicque  eum  allocufus  ust:  Fratcr  mnct,ssnne  ct  >« 

ani..ias    ^i..ud    ct   corpora    superimpcndere,    et  venerande  consaccrdos,  non  casu,  rfrum  prom/cu^ 

(luidquid  dilficile  vel   asperuin  ^  videretur  pro  tia  Bei  disponentis  omnia  hanc  rolns  saafts  nn- 

Chri^^ti  amorc  perferre  libentissi.ne  "  cupientes  >".  missam  fuisse  '^  fcmpesfafem.  Adhuc  cnin>  oporiet 

Soq.ienloin  vc.-o  noctem  hynmis  et  orationibus  alios  vohiscum  ^^  snhjump  connunustros  ef  roope- 

'pervi-IIc...  duccntcs,  facto  nuuie  '\  a.icto.-c  Deo  ratores  verbi,  cum  quihus  efficacius  stiscepfi.  ope- 

iter  invadunt.  Quos  pius  pater  et  benignus  magi-  ris  munus  cxcquamlni.    Snstinefe    itaquc   fnlws 


D 


doiiei- 


ster  ad  portum  usque  cun.  lacryn.is  proseculus 
est,  nionens  siepiusque  '-  inculcans  ^^  ut  verbi 
divini  semina  sulcis  menti.im  inderent^^  et  fidem 
Don.ini    gentibus    intrepidi    prtvdlcarent ;    nec 


diehus  '^,  donec  frafcr  nosfer  cf  cunsocius  "  jiassio- 
num  Andeolus  ad  vos  veniat,quatenuscestrilaboris 
et  ^^  mercedis  coniparficcps  faf.  Hor  enim  decrevif 
Deus,  qni  simuJ  cuncfa  "^  disposuif  sinc  fempore,  et 


d..ijt'recosquidquamvere.-i,quosca4estevallabat     singula  suo  demonstrai  in  temporc,  uf  votnscum 
auxiliumeimultorum  oratioco.nitabaturiMnter-     per  honam   confcssionen,   ad    marf>irii  pahnan, 


Qui  relineii- 

turin  Corsica 

motii  maris 


attingaf,  ct  >-egio  fafissinia  GaUiarnm  rcsfrornm 
exornetnr provehaiurque  exuviis  corporum,  sintque 
vetif,-{e  reliquia;  prwsidinm  ac  fida  tuifio  inihi  dc- 
gentium  populornin.  Expergefactus  vir  Do...ini 
Benignus  ct  ex  iniimo  coi-de  gratias  agens  Deo, 
fratribus  (piie  viderat  qufeve  ^^  audierat  p.-otlnus 
indicavit.  Itaqne  secu.idum  ^'*  quod  '^  sibi  fuerat 
prieceptum  -''  tres  continuos  dies  ibidem  -' 
exegerunt  --,  verbo  sinml  et  slgnis  n.ii"acnlorum 
fidcni  catliolicam  in  credentium  pectoribus  -^ 
confirmantes  ^*. 

G.  Sub  ipsa  autem  noctis  hora  qua  sancto  Be- 
nigno  visio  cuelitus  ostensa  fucrat,  iternm  beafus  ^ 
Hyreneus  martyr  sanctissimo  seni  Polycarpo, 
eodem  sehemate  quo  prius  atque  ipsa  habitudine 
sese  per  quietem  -  ostendens,  dixit  ad  cuir. :  In- 
cogniiumne  est  tihi  *,  pater  gloriose,  quid  erga  fiiios 

...^..f, r -    -    ---  »  htos,  (p(os  ad  salufem  gentis  GalVcai'^  direxisti, 

suadebant.  Tunc  sancti  ad  invice.n  conqueren-  gestuin  sit  ?  Ecce  in  insula  Corsica  ^  ri  tempcsfatis 
tes  "  aiebant '*  :  Quid  putatis  cau.iss  est  quod  ultratendereprohihitidetinentur^*,necaliterc(epfum 
tanta  snper  nos  cis  nimix  tempestafis  incanduit  ?  callem'' perseqni  auf^  (pioqnampror/redi permlften- 
A,-bifraretnr  forslfan  ali(p(is  qnia  '^  hic  nos  rellet  fnr,  qnam  frafer  Andeolus  ad  cos  rcn/at  ".  Prae- 
Dominus  ^*  auctor  hujus  itlneris  residere,  hicprx-  lectus  enim  est  ^"  divinitiis  uf  cnin  illis  ad  GalUas 
dicaiionis  rchnm  c.rerere  "^^ ;  sed  eccc  videmus  hie     propcret  cf  ihidein  prefio.^nm  pro  Chrisfi  nomme 


cessorum.  Valedi<-ensque  eis  et  pacis  osculo 
artius  '"^  demulcens  '^  Deoque  '^  qui  est  spes 
omnium  finium  terne  et  in  mari  longe,  iterum 
itcrumque  commendans  reversus  est. 

4.  llli  aulcm  scmel  traditi  ^  gratiEe  Dei,  navem  - 
conscendentes.  Co.-sicam  insulai.i  appulmmt  ^. 
Ubi  per  aliquot  remorati  *  dies,  cum  jam  inde 
promovere  vellent,  veloi-umquc  alis  oppansis  in 
altum  nautico  ministerio  vocareiitur.  subito  saeva 
tempestas  exo.'itur  ''.  Vcntorum  turibunda  rabics 
excitalvir,  .mdarum  molibus  maris  facies  hihor- 
rescit,  ctcli  splcndor  nubium  densitate  subduci- 
tui*.  Ti-epidi  ^  nautte  ii.stanlis  periculi  immanitate 
pallescunt  nec  dubiam  prae  oculis  morlem  sibi  ' 
immincre  cognoscunt,  adco  ut  dicerent  nunqiia.n 
se  ^  graviora  ulHus  tcmpestatis  discrimina  per- 
vidisse  ^  Cedenduin  '» tant®  necessitati  et  aptum 
potius  navii^ationi   tempus  aliud  exspectandum 


((  S.  rofijcai- 

jio  tlir>in'tiis 

III  i^siin, 


christianitatis jyassim^''- tif,dos"  radiare.  Videmus, 
Deo  gratias,  totam  instdatn  christianx  fidei pro- 
fcssione  gaudere.  At  beatus  Tyrsus  ^^  haec  Deo 
inspirante  '"  locutus  cst :  Equidetn  mihi  jaindu- 
duni  illa  animnni  rafio  permovehat  -",  quod  non 


inarfijriuin  iinpleaf  ^^  Snrge  igifnr  ^^  et  propere 
iilnin  dirige,  ne  istorum  segnis  intricatio  parafa; 
popnlo  salufi  aUtpiid  '^  videafnr  infeire  dispen- 
dinin.  Confcstini  sanctus  Polycarpus  e  strato  '* 
corripit  '■'',  et  qu^e  sibi  dicta  per  martyrem  fue- 


omnia  qux  ad  divini  cidtus  honorcin  ct  ad  eccle.-^ia-     rant,  beato  viro  ^"  Andeolo  '"^  pcr  ordincm  narrat. 
stici  niinisfcrii  h  dccorcm  perfincnf  penes  nos  es.^e     Ille  exultans  in  Doniino  quod  ad  coronam  marty- 


33  tantaque  0.  —  ^*  flagrantia  4-li.  8;  fraglantia  7.  "J.  — 
^^  cnmplevit  7,  S.  —  ^^  (o.  s.  c.)  s.  c.  o.  5. 
Num.  3.  —  '  (m.  b.)  bonitatem  magnitudinis  9.  — -ul9. 

—  3  lelaturu  2.  —  *  essel  G.  —  ^  ammonuit  7.  —  "  manJatis 
7,8.  -  ■>  Domini  7-0.  —  «  (d.  v.  a.)  a.  v.  d.  '.l.  -  » (p.  1.)  1.  p.  9. 

—  10  (I  c.)  c.  1. 7. 9.  —  "  magno  9.  —  '-  et  sfepius  "2 :  (m.  s.) 
monensque  sa?pius 3.  —  '^  conculcans  G.  —  "  scindeient  9. 

—  >'*  (o.  c.)  c.  o.  inlei-cessio  6.  —  >«  sa>pius  9.  —  "  emulcens 
7.  —  •"  in  eo  4 ;  ac  Deo  7. 8. 

Num.  4  —  '  coinmendati  9.  —  ^  navim  9.  —  ^  applicue- 
luntO.  — *niovati9.  —^'  oritui'7.  —  **  lepidi7.  —  ■"  (in.  s.) 
s.  m.  7, 9 ;  (p.  o.  m.  s.)  s.  p.  o.  m.  G.  —  "  (n.  s.)  s.  n.  9.  —  "  per- 
sensisse7. 8.— >'>  ilaciue  o(/(7.8.— "  conquirentes  8.— ^^  (c.  a.) 
conquirentes  diL-eliaul  9.  -  '^  qund  h.  —  "  (n.  v.  D.)  n.  D.  v. 
5.  -  "  exercere  6,  8, 9.  —  >«  (c.  p.)  p.  c.  7,  S.  -  i^  ip.  l.)  t.  p. 
9  -  18  Thirsus  5.  -  i»  o»i.  G.  —  '''•  movebal  0.  —  ai  {v.  i.)  i. 
V   f>.  —  "  (m.  p.)  psalniis  b.  —   "^  om.  T).  —  "  (r.  d.)  levela- 


bit  (). 

Nam.  5.  —  '  (t.  n.)  n.  l.  7.  —  -  Iransientes  4;  agentes  9  — 
3  aurora  7,  8.  — *  tum  4, 5;  tunc  6.  —  ■>  vir  add.  9.  — «  om.  9. 

—  1  beato  G.  —  «  clara  luce  4-9 ;  clara  3.  —  »  exhibendum  9. 
_  10  ac  8.  —  "  om.  9.  —  i^  vobis  {1-8.  —  '«  otn.  8.  —  '*  socius 
7.  _  i6a(.7,  8.  10.— '"oHi.^.  —  i'qua3que6.— '«<»)».  5.  fi. 
>o  (s.  q.)  nt  7,  S.  —  ^o  (f,  p.,  p.  f.  4.9.  _  ai  (d.  j.)  i.  d.  7.  — 
-'  (d.  i.  e.)  i.  e.  d.  4-f>.  8,  9.  —  =»  cordibus  ').  —  ^"  finnanles  6. 

Num.  6.—  '  Hscc  vox  cinn  eis  quse  sequuiitiir  ad  vocem 
urbem  num.  9,  excisofoUo,  in  codive  i  deficiunt.  —  ^  (p-  <!■) 
om.  G.  —  3  (e.  l.)  t.  e.  7,  8. "  *  Galliie  7,  S.  -  ''  (i  C.)  C.  i.  7,  8. 

—  "  (ecce-delinentur)  om.  5;  in  hoc  eodice  aViqua  desunt 
ex  sequeiitibus  propter  diminutum  folium  ,  scd  tanien 
jiaucissiina.—''  (c.  c.)  cal.  coiptum  7  — *^  (detinentui--aut)  om. 
G.  —  0  perveniaL  0.  —  >«  (en.  esl)  est  en.  '),  7.  9.  —  "  (ni.  D 
e.\pleat  m.  G.  —  i^  ergo  6.  —  '^  ahciuod  %  3.  5-9.  —  "  stratu 
7 ;  se  add.  5,  G,  8.  —  "  coeripit  0.  —  '•*  (b.  v.)  om.  G.  —  '^  An- 

rii 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A  rii  vocaretur,  orare  cnixius  ccepit  ut  statim  '*• 
actutum  ^^divinajussaperricerGt^moraR^"  omnes 
abniniperct :  paratum  ad  omnia  se  haberc  ani- 
mum,  optareque  etiain  ad  rcmolissimarum  -' 
barbai-iem  prolicisci  genlium  ^^,  dunmiodo  sibi 
conlingeret  nnnicn  el  meritum  iiiarfyrli  -^  promc- 
rcri.  Quid  niullaVConfestim  illum  sanctu.s  Poly- 
carpus  ad  portum  -*  usque  deduxit  "^  et  salutari- 
buscum  -'^  alloquiis  instruons,monebal  nc  aspcris 
vite  casibus  fraiigerentur  -'  nevc  -^  persequen- 
tium  ^"  minis «"  in  aliquo  terrerentur  ^' ;  sieque  ^* 
singulos  ■''^  cxosculatus  et  cuncta  illls  ^*  prospera 
imprccatus,  ad  suam  votorum  plenus  rcpedavlt 
ecclesiam. 
ms-  7.  Sanctus  vero  Andeolus  cnm  sociis  navcm 

mispquiiur.  conscendcns,  sccundo  Ilatu  strato  ttquore  navi- 
gans,  dic  tertia  ^  Corsicee  ^  portum  ^  attigit  ct 
sanclis  se  ibidem  oppcricntibus  priEscntavit.  Vi?u 
eo.  sancti  ^  Deo  gratias  agentes,  scqucnti  die 
Adriaticum  pelagus  Ingressi,  cursu  ccleri  ad  Mas- 
slliani  unda  famulante  devecti  sunt.  Inde  Rodani 
nunilnis  ostia  ''•penetrantcs.  qul  per  novein  ut  fer- 
tur  ora  mari  sese  vertiginosus  "  insinuat,  Lugdu- 


165 


B 


num  '  perveniunt,  qua?  est  urbs  metropolls  Gal- 
liarum.  Iliic  sanctuni  presbytcrum  Zacharlam 
reperiunt^qui  tunc  gravissima  sub  Severo  inipe- 
ratore  persecutionls  procella  detonante,  inter  " 
martyrum  sepulcra  dclitescens,  fUictuanti  ecclesice 
dlvinum  advenire  precabalur  auxillum.  Ex  cujus 
visioneimmensogaudioexhilarati  '^fruebautur  ^' 
cum  eo  spiritalibus  vcrbi  Dei  dellciis  '^,sacrarum 
scrlpturarum  mysteria  '^  as.sidue  '^medltautes'^ 
et  ut  suos  gressus  secundum  suum  Christus  diri- 
geret  eloquium,  communi  obsecratione  "^  po- 
scentes. 


ANNOTATA. 

a  Mirus  anachronismiis  qiio  inducitur  Irenmiis 
post  martijrium  virenti  adhnc  Pnhjcarpo  appa- 
rens,  <pii  saltcm  qua(lra(/inta  et  dnos  annos  post 
Pohjrarpnm  snpervixit. 

b  Hinc  patet  ex  inente  unctoris  Bcuignum  vel 
sfdteni  Andocfiium  fuisse  vpiscopali  charactere  In- 
siguitnm,  et  qnum  Benignum  primo  semper  loco 
connnemoret,  et  postea  Irenssus  apparens  nocfe 
C  Bcnignocosacerdotis  ;;7«/»»i  (laturus  sit,  videtnr 
hic  auctor  Benignum  episcopum  a^stinmre. 


CAPUT  SECUNDUM. 

S.  Andeolus  jussu  angcli  niiKi- 
lur  Carponforaeuni.  S.  Deni- 
gnus  euni  Andoehii»  el  Tyrso 
Aui];ustodunum  deverlil,  de- 
inde  nioralur  in  eivilafe  Lin- 
gonuni  a|)ud  Leonillani,  soro- 
rem  Fausli,  eujus  nepotes 
tergeminos  fratres  haplizat. 

Lumf[ne  jain   profeetloncm   jiararent   cf  sinuii 

lendore  cogltarent  ',  pricmoniti  sunt  ab  angclo 

sancto  '  ut  Andeolum  ypodiacoimm  «  ad  Carpen- 

toraccnsem  *  urbem  a  pn-edlcationis  eausa  trans- 

mitterent;  ipsi   vcro   ca?ptmn  iter  ^'  intrepidi  « 

perexplcrent  \  Hfec  civitas  per  id  teniporis  ^  a 

turbis  primiiscuarum  incolebalnr  geiiHuni;  iiMnc" 

ingeutes  tautum  rulna;  et  (puedam  finjdanirnlii- 

rum   visuntur  indlcia.    Valedicentes   ergo   sibi, 

deprecabantur  Dominum  ut  cos  proplcr  suum 

sanctum  noiuen  '"  exules  "  et  percgrinos  dlgnarc- 

tur  respicere  '-,  ct  quos  nunc  tcrrarum  spafia 

separabant.  in  illa  coelesti  Jerusalem,  animiu-um 

lucra  et  '^  fructum  justltiie  reportanfes.  itcrimi  '■• 

dignaretur  propitius'"adunarc.  (Juid  tunc'"dolo- 

ris,   quid  putamus  tristitia;  sanctorum    anlmos 

persensisse,  quantos  curaruin  eusIus  profundo  '^ 

in  corde  versasse.  cum  fratrem  et  in  ccriesti  mill- 

tiasocium  viderent  a  suo  consortio  dispararl  '"? 

Nam  "*  cum  ipsi  unum  essent  in  Domlno.  essetque 

in  eis  unum  cor  et  auima  uua,  duin  uniis  cx  liac 

sancta  societate  discerperetur  -",  quodain  modo 

pars  animse  divellebatur,  miroque  modo  ad  se 

remanebant  mortui  et  ad  illum  perslstebant  ^' 

vivi.  Quamquam  sanctorum  societas  totius    sit 

pcissionis  ignara,  quani  ipse  Chrlstus  glutino  subb 

compaginaf--  caritatis;  ideoque  recedentls  absen- 

tiaiu  patl  non  -^  poterant.   (inonlam   iulcrioris 

hominis   semper   sc    conteinplahantur  aspectu. 

A  diverticulo^*  narrationis  ordiueiii  repetanius  ^^. 

9.  Sancto  '  Andculo  ad  prfedlclmii  IrK-um  iter 

aiTipicnte.  hi  trcs  viri  sanctie  Triuitatis  -  nmnerc 

fuigcnles  ad  urbein  ^  Augustidunum  ■*  iter  diri- 

gunt.  Hjkc  ex  antiquo  Hcdua  ^  cst  "  vocitata  ': 

hac,  ul  ferunt.de  causa.  quod  cmu  priiiiuiu  clvi- 

tatis  ejusdem  *"  fundamiua  jacercnlur",  in  c^us 

medio  duo  ha;du!i  visi  snnt  obversis  frontibus 


A'.  Aiiili'i>/(i 
Carjieiitiini- 
nim   iilii-iiiitr, 


F 


."^.  IJeilitfllU:^ 
flliil  i'1-liijiiis 
Aiiyiixtuiluiii 
ii/iin/ 
Fiiiisliiiii 
lioxjiiliifiir  : 


delo  9.  —  '8  mox  6.  -  >"  om.  9;  aclu  G;  ad  Inlum  Tt.  — 
'^'^morasque  9.— ^i  remotissiiuam9.— --  (paiatum-geiitium) 
om.  6.  —  38  martyris  5-8.  —  -*  poitam  0. 8.  —  -^  peiduxit  5. 

—  ^"  om.  6.  —  -''  frangeretur  G-9.  —  -^  ne  o.  7 ;  nev  %  3 ;  nec 
S.  —  so  persecjuentilms  9.  —  ^"  nimis  9.  —  ^'  terreretur  (>-8. 

—  ^«  per  add.  9.  —  ^a  illum  6 ;  eum  7. 8.  —  '*  illi  l'>-8. 

Nnm.  7.  —  >  fd.  t.)  t.  d.  7.  —  ^  (minis  in  aliq.-Cors.)  rx  his 
vcrbis  in  cod.  .~j,  propler  cutisain  imm.  G,  supra  mvmo- 
rafam,  aliqtia  muiiln  suiit,  std  salru  seiisu. —  ■'  om.  9.  — 
*  vero  add.  0.  —  ^*  liostia  5.  —  "^  verligiosus  7.  —  ^  Lucdu- 
num  ").  —  s  repperiunt  5.  —  ^  intra  S.  —  ^"  exhilanti  ±  — 
"o»t.  6.  —  >3divitiis5;  (v.  D.  d.l  verl)isG.  — '^(s.  s.  m.)m. 
script.  6.  —  •*  om.  G.  —  "'  ruminanles  9  —  '"  voce  fi. 

Num,  8  —  '(e.  s,  t.  c.)  om. ii. —  -oin.t\.  —  ^  ypjjQdiaconum 
•1 :  ypodiaconem  (J  —  *  Carpeuloracense  9.  —  ^  oni.  "2 ;  (c.  i.) 
i.  c.  o,  7, 8.  —  8  om  G.  —  ''  explerenl  9.  —  »  tenipus  9;  (p.  i.  t.) 


timc  fi.  —  "  nam  1».  —  '"  (p.  s.  s.  n.}p.  sanct.  s.  n.  l.  p.  n. 
s.  sanct.  9.  p,  n.  sanet.  s.  7. 8.  —  '■  (eos-exul.)  exules  et-s  (i. 

—  1-  inspicere  (i.  —  '^  fa.  I.  e.)  om.  (1.    -  '*  om.  (i.  —  "*  oni.  ((. 

—  '"  tum  9.  —  ''  pioluude  (i;  om.  9,  —  '**  separari  0-7 ;  dis- 
separari9. —  ^^Ahliac  roce  uaijiie  ad  saticUi  j\iideol((.v<-(/Mc»- 
tia  desitnt  in  cod.  !>.  —  -"  dispesceretur  .'»;  disjuinjcretur 
6.8,  —  ai  om.  6.  —  ^^  eoubdutinal  (i.  —  -=•  om.  ii-H.  —  "  dever- 
ticulo  10 ;  (a  d.)  ergo  a  d,  5.  sed  a  d.  7,  8.  -  -  =•"  (narp  cum 
ipsi  unuui-rep.j  iil  dij-imns.  om.  9. 

Num.  9. --'  ijjitur  a(/(/.  9.  —  -pnndicatores.  doctrina.lidc 
et  rairaculis  ejusdem  sancta»  Trinitatis  aild.  %  :i,  5,  7-9.  — 
^  Ab  hac  voce  iteruin  incijtit  tod.  J,  citjuis  lexliis,  exciao 
fu/io,  iif  monniinus  nuni  tj,  inlerniiasiis  fuif. —  *  Au^u- 
studunum  7,  N.  —  ^  om.  3, .'),  10  —  "  Hedua,  el  infra  lieduli 
in  codd.  1  et  S  niiie  h  scribnnfiir.  "^  (e.  V.)  V.  e.  7,  S.  — 
^(c.  e.)e.  c.  5.  —  "(f.  j.)  fundaraentum  jacebalurS. —  '"que 

illisis 


m 


PASSIO  SEXTA  SANGTI  BENIGNI  MARTYRIS. 


KX    MSS. 


ilriit,  coiitrfi 

AiirfUdni 

jprfsecittio- 

nem 

c 


mius 
euhortatHs, 


c 


iliij^is  '"  inler  so  valide  cornibiis  obluctari.  Ilanc 

postnioduni  civitatoni  "  Julius,  cum  pcr  Gallias 

delectuin  nnlitum  agerct,  in  foedus  recepit,  cives- 

que  et  amicos  appellavit ;  atque  ex  suo  nomine 

Augustidunum  '^  hoc  est  Auf,nisti  montem  appel- 

lari  '^  constituit.  Ad  hanc  ilaque  urbcni  itinerc 

attingentes    "  Faustuni   '^  virum  nobilissinmm 

ac  "■'  christianitatis    verissimuni    amatorcm    ^^ 

rcpcriunt.  A  quo  onnii  '*  humanitatis  liberali- 

tatc  '"   suscepti  omniquo  honoris  assentatione 

iiabiti  sunt;  quiquc  tani  evidentis  gratise  ""  mu- 

ncre  pneventi  sunt.  ut  cum  innumeraturba  ami- 

corum.prietcrea-'  infinita  servorum  --  lainulorum 

quoquc-''  clientela-*  etiam  filium  ^'^  cjus,  Sympho- 

rianuni  noinine,  adhuc  infra  -***  infantite  annos 
positum,  beatissimus  -^  Benignus  baptizarot  b. 
Quem  modo  se  urbs  Hcdua  ^'*  patronum  habere 
gloriatur  etmartyrem.Erat  voro  ^^eidcin  viro  no- 
bilissimo  Fausto  soror  ^*"  nomine  Leonilla,  gonere, 
facultate,  sed  et  amplissimte  possossionis  censu 
clarissima.  Itaqueutad  eain  sanetus  Dei  ^'  Boni- 
gnu.s  venire  ^-  dignaretur,  impondio  ^  deprocatus 
est. 

10.  Per  idem  ^  teinpus  Aurolianus  c  imperator 
gravissiinam  persecutionem  cultoribus  divini 
nominis  ^  edicto  imperiali  proposuit.  Occiso  nam- 
que  Claudio  apud  Syrmium  ^,  hic  in  oxtremis 
finibus  Galliarum  contra  Tetricum  expeditionem 
agens,  imperialia  suscepit  insignia:  moxque  contra 
christianum  nomen  arnia  corripuit,  atroci  por 
onmos    Gallias    pronmigata    jussiono    ut    chri- 

.stiani    ubicumque    locorum  ■*    inventi   fuissent,     biliterconsolati 'sunt^;  adeo  ut  jam  jainque'' pro 
divorso  suppliciorum    genoro  '"    punirentur,    sl     Christo  cuperent  niOrti  occumbero^  optarentque 


nollont  diis  cerimoniari ,  et  sacra ,  vel  po- 
tius  sacrilegia  fanatici  ordinis  attrectare  ^.  Ex- 
templo  sancti,  sceleratissima  preecoptione  com- 
perta  \  in  ununi  convoniunt  ct  qualitor  statui 
eccIesiEe  subveniendum  esset  in  commune  ®  dis- 
quirunt.  Etonim  suorum  "  securi  periculorum, 
de  illius  utpote  adhuc  incipientis  ettonerse  ^^  la- 
borlbussolliciti  erant. 

11.  Tunc  sanctus  Bonignus  hoc  sermone  exor- 
sus  e.st:  AtfdLstis^  fratn-s,  quai  vel  qiuiVm  fenmi 
principis  ^  adversum  nos  vel  omnes  qm  christianu 
profesfiione  (leumitur^  edieta  proresserint.  JUfique 


Jyividis  hujus  fraiidibus  '■*  inrictsi  fidei  arniis  in~  D 
strucfi  fortiter  ohoiemus.  Nulla  nobisjam  ^"^  cum 
hac  "  vita  '-  ratio,  quibus  hic  crucifixns  est  mun- 
dus  '^,  quiquehuic  mundo  crudfixi  sumus.  Non 
ad  hoc  patriam,  domits  ^^ parenfesque  dimisimus, 
uf  itcrum  ad  requirenda  cadura  hujus  ."teculi gau- 
dia  relafmmur  ■''.  Hoc  quo  tendimus prefiosuin  est 
et  incomparahile,  quod  '•*  Ditoi  hitjus  commercio  me- 
rito  '■^  dchcat  emi  **.  Non  enim  femporalc  aut  frati- 
sitorium,sedxternum  et  ^^  summa  feliritate  heafmn 
est  iUud  quod  requirimus  honum,  perfectum  ^**  con- 
(/retfationr  omniiim  honnrum,  quod  nuflns  femporis 
accessus  imminuat'^^,  iiulla  cicissitudlnumpermu- 
fatlo  variet  ^^,  nullus  ferminus  claudat  -^,  Hxc  est 
illa  merces  incogiiabUis,  hasc  Hla  remuneraiio 
quam  se  nohis  daturum  Christus  repromisit  in 
ccelis,  si  nomen  ejus  non  erubescamus  confiteri  ^* 
in  terris.  Erif/amus  Ifaqne  -''•  tjloriosi  cerfaminis 
trophmtm,  et  ea  qua:  rctro  sunf  ohliviscentes  atque 
ad  ea  quai  in  ante  sunt  nosmet  ^^  extendentes,  ad  -'' 
desfinafum  prosequamur  '^^brarium  -^  supernx  ^" 
rociftionis  Dei.  Nec  est  ^^  aliud  ^-  quod  rereamur, 
aut  cur  velut  segnes  et  desides  suhterfuqiamus. 
Alacriores  nos  hostis  aspiciat ,  incalescat  pdes  , 
auyescat  praidicatio,  verhum  Dei  oporfune  impor- 
tune  ^3  omnihus  ingeratur.  Et  me  quidem  oportet 
quo  me  ^*  vocat  Dominus  mcus  ^"  ire,  ut  et  dioini 
verbi  semina  lafius  proserantur  ^^,  et  major  uhique 
Christo  Domino  popuhis  acquiratur. 

12.  Hac  oratione   boatissimi    sacerdotis  glo-  ipse  moratu, 
riosi  athletse  Christi  affatim  confortati  et  ineffa-      in  tractu 

Linrjonensi 

apud 
Lmnillam, 


E 


mori,  vitie  ^  amore  «.  Valefaciens  ^  ergo  illis  et 
avidioribus  eos  «  osculis  confovens,  ad  fidelissi- 
mam  Dei  fajnulam  Leonillam  ^  Faustl  virl  illu- 
strissimi  germanam,  profectus  ost;  qu£e  tunc  mo- 
rabatm-  in  priedio  Juris  ^^  sui  quod  possidebat  in 
suburbio  Lingonlca^  urbis.  Quoni  illa  ut  pretio- 
sissimum  margaritum  ",  aut  sicut  '^  coeleste 
munus  gratissime  suscepit.  Quotidle  salutis  '^ 
verbum  "  ex  ejus  ore  ^'^  intentissimo  audiens,  et 
ut  quoiidam  sedula  illa  Maria  ad  pedos  Domini 
residens,  salutaria  eoelestis  doctrinai  pocula  avi- 
dissime  combibobat.  Sancti  '"  vero  Andochius  et 


fixlel  nosfrx  hellum^  inducitur  \  Vbique  confra  pie-     Tyrsus  ad  rus  ejusdem  Fausti,  quod  Sedelocus  " 


tatis  cultum  impiefatis  vesania  dehachaiur.  Nec 
tantum  contra  nos  hxr  manifesfa  pitgna  consur- 
git  *.  Non  solum  ^'  nohls  insfat  visihilis  iste^  con- 
gressus;  alium  '  hahemus  hostem  invisibiUter  sai- 
vientem  *^,  qui  eo  prostcrnif  acerhlns  quo  Insidlatur 
occultius.  Ilunr  Itaque  mille  norendl  artihus priedi- 
tum    clreumspecti  semper  et   providi  caveamus. 


ex  antiquo  Indito  vocabulo  '«  dicitur,  secesse- 
runt  '".  A  quibus  quas  deindo  gesta  sint,  quali-  ^ 
tervG  gloriosl  certaminis  vietores  ^"  exstiterint, 
passionis  eorum  proprius  libollus  plenissime  de- 
clarat.  Nunc  ->  ad  oa  qute  de  beatissimo  Benigno 
susceptfe  narrationis  series  exposcit,  anlnmm 
stilumque  vertamus. 


ndd.  8.  -  "  (p.  c.)  c.  p.  7.  —  12  Augustudunum  7.  —  i»  vo- 
cariG.  — "  inqua  add.  9;  virum  nobileni  Chrislique  ama- 
torem  add.  G.  ~  '"■  nomine  add.  6.  —  >o  et  7, 8.  -  "  (virmii- 
am.)  om.  6.  —  13  omnis  fl.  —  >»  caritate  (i.  —  ^o  Dei  add. 
5-10.  —  ->  et  G,  —  22  famularum  6.  —  ^a  que  G.  9.  —  ^*  dien- 
tia  2  —  «'*  (e.  f.)  filiumque  (i.  —  2«  intra  5.  -  "-■'  (infra-l)eat). 
parvulum  beatus  (i.  —  2«  Eilula  7.  —  2»  soror  add.  7.  — 
30  „„,.  7.  _  31  (facultate-Deit  et  facultate  nobilissima. 
if  itur  ad  eam  beatus  (1.  —  aj  intrare  9.  —  a»  impendo  4. 

Hum  10.  —  >  Ab  /u\s  trrbis  usque  ad  inifium  numrri  13 
omniu  dcsideraiitHr  in  cod.  fl.  —  s  (c.  d.  n.)  chrislianJs  (i.  — 
"  Sirmium  h.  —  ■"  om.  6.  -  &  (d.  s.  g.)  diversis  pcenis  6.  — 
''  attrectaii ;  accipere  (i.  —  ^  (extemplo-comp.)  mox  sancti 
his  auditis  6.  —  »  (qualiter-comm.)  quomodo  statui  eccle- 
sia^  subveniendum  esset  G.  —  ^  (e.  s.)  s.  e.  fi.  —  10  (e.  l.) 

OMI.  6. 

Num  11.  —  1  principes  5.  -  2  (q.  c.  p.  c.)  christianos  6. 
-  =>  mdicitur  4,  5,  7,  8;  geritur  G.  -  *  (nec  tantum-cons.) 
^ed  6.  -  s  soluB  5, 10.  -  «  (i.  V.  i.)  ille  v.  inst.  6.  -  ^  om.  6.  - 
«  (1.  s.)  mvisibilem  6.  —  «  (1.  h.  f.)  om.  G.  -  '«  om.  G  —  »'  est 


add.  4.  —  '2  est  add.  5-8.  —  >«  (c.e.m.)  m.  c.  e.  5.  ~  i^  domos 
7.  8.  —  >'•  (ut  iterum-relab.)  ut  vitas  hujus  iterum  gaudia 
requiramus  6.  —  's  merito  add.  7,  8.  —  '^  om.  8;  (c.  m.) 
commerciis7.  — '«(in.  d.e.ie.  d.  m.5.  —  ^^  om.T^;  (spt.  e.) 
om.  G.  —  20  in  add.  6.  —  "»  imminuit  G.  —  «s  variat  G.  — 
2"  claudit  (i.  —  2»  oni.  6.  —  2s  ergo  .').  —  sg  (obliviscentes- 
nosmet)ow.6.  -  27  p,„  5_  _  ae  persequamur  ad8:(nos- 
mel-pvos.)  ad  destinata  nosmet  lum  persequemur  ad  4 ;  ad 
add.  5.  —  29  ,p_  i)_)  g„j  ,j  _  30  superni  G.  —  "  aliquid  add. 
4.  —  32  aliquid  4,  7,  8.  —  aa  (0.  i.)  optime  G.  —  ^  Iterum  defi- 
cienlefolio,  seqiientia  dcperdita  sunt  in  cod.  4  usf/iie  ad  vita 
illius  niultum  uum.  16.  —  ^^  om.  0.  —  ^e  proferantur  G. 
Nam.  12.  —  1  (e.  i.  c.)  om.  G.  —  s  (c.  s.)  s.  c.  5.  —  »  om.  G. 

—  *  succumbere  7,  8.  —  <>  ieteruK  udd.  5.  —  «  (0.  m.  v.  a.) 
om.  G.  — T  valedicens  6.  —  8  q,„_  (J.  —  9  sajpefati  add.  2.  3, 
5-7, 10.  —  10  viri  5-8.  —  >i  pretiosissimam  maigaritam  5-8. 

—  "*  (a.  s.)  ac  si  2.  —  's  ctelestis  2,  —  "  (s.  v.)  v.  s.  7.  — 
"^  (e.  o.)  0.  e.  7,  8.  _  ifl  sanctus  7.  8.  —  "  Sedesocus  8.  -- 
>«  (i.  V.)  oni.  G.  — 19  recesserunt  6.  —  20  om.  G.  —  21  autem 
add.  7.  8. 

13.Habebat 


pjifSqiir 
hrifitizitt- 


DIES  PRIiMA 

13.  Habebat  '  vonerabilis  inatrona  ^  Leonilla 
nepotes  tres  gominos  fratres  \  Speosippuni,  Eleo- 
sippuni  et  Meleosippum  \  eleganlissimos  juvenes 
et  liberalibus  adprime  studiis  eruditos.  quos 
tamen  necdum  baptismatis  gratia  ^  regenerave- 
rat  •*.  Scd  beatus  Bunignus  ipse  eos  lympha  saeri 
fonlisabluitr/,et.sicinomnibusperfectosnsquead 
martyrii  palmam  feliciter  provexit.  Qui  modo 
natale  solum  nierltis  protegunt,  ornnnt  corpori- 
bus,  inlercessiojiu  conservant  '. 


ANNOTATA. 

a  Carpunloracte,  //o^^/VCarpentras  (Vauclusc), 
oppklum  cruf  Meiuinuruiii,  jn.rta  FVnuiiui,  III, 
IV  (al  V)  :  Carpentoracte  Meminorum:  qnihu;^ 
PfohmxHS,  II,  IX,  10,  oppidnm  irihuit  Forum 
Neronis.    Vmh  coUiijit    Valedus   qnod   oppldum 
Celtarum  Ihupm  Carpontoracte  dictum  fneraf,  a 
Romanis  Forum  Neronis  appfllari,  nec  id  dim-r- 
snm  esse  a  Carpfntorarfp.  Contra  Hrietuset  Ban- 
^    drandns  Forum  Neronis  in  loro  pomint  qui  nunc 
Forcalquicr  (Basses-Alpes)    vocafnr,   sifu    infcr 
Sii/nsteroncm  ('Sisteron,  Basses-AIpes)  ef  Aptam. 
Juliam  (Apt,  Vaucluse),  in  ortum  nonnihil  a  Car- 
pcnforactercmotus(CeUarius,  Geo(jr.t.  II, p.  100). 
Baudrando  consenfit  d'Ancilk' {{).  Tcmpore  ijuo 
de  arjit  auctor  opibusftoref^at ; postea  incursantibus 
barlmrissub  Chroco,anvo  200  rel  312,  ab  autiquo 
sjilendore  decidit;  cnjns  fnnc  e[Hscopus  S.  Valenfi- 
nns  marfi/rium  feeif  (3).  liarbarorum  incursibus 
iion  semel  pene  delefa  fnit  nrfjs  Carpentorairnsis, 
maxime  fempore   CaroH   Marfe/li,  decastuntibus 
illum  tracfum  Sarrareuis.  Quamquam  in  tempo- 
rum  illorum    historicis    Carpentoracte  rasfatum 
fuisse  non  lego,  sed  (jeneraliter  id  admittitnr  (3). 
Factas  a    harl>uris    rninas   et   maxime   stragem 
a  Sarraeenis  Hlafam  seculo  VIII,  auctor  noster 
priR  oculis  habuisse  videtur  quum  scriberet :  Nunc 
ingentes  tantum  ruinEE  et  qusedam  iundamonto- 
rum  visuntur  indicia. 

b  De  baptismo  a  S.  Benigno  infanti  Si/mpho- 
riano  adminisfrafo  quid  sentiendumputemus,dixi- 
musin  Comm.  prm\,  num.  20. 

c  Cum  hoc  Aureliano  qui  occiso  Claudio  succes- 
sit,  Tetricnmqne  snperarif,S.BQnigi\\  marti/rium 
deducifur  ad  aunum  274.  IHnc  apparet  quanfa 
historise  ignorantia  horum  Actorum  auctor  labo- 
racerit.  Quam  hreriter  ac  ncrrose persfringit  Hou- 
gaud,  I.  I,  c.  III,  dicens  :  "  Postquam  dixisset 
sanctum  Benignum  discipulmu  S.  Polycarpi 
fuisse  atque  ab  eo  in  Gallias  missum  (circa  an- 
num  100)  [immo  ante  annum  153,  hoc  enim  anno 
Pob/varpus  martyrium  fecit,  quod  contendit  Wad- 
dington  (I)],  facit  illum  in  Galiias  adveiiire  tem- 
pore  Severi  imperatoris  (anno  103)  [imino  post 
annum  197],  plus  quam  triginta  post  annis. 
Deindc  ipsius  martyrlum  dif!'ert  77  annos  usque 
ad  Aureliamim  (anno  274)  tandem  post  Beni- 
gni  martyrium,  ut  suum  chronoiogije  ridendiv 


NOVEMBRIS.  ,,.- 

11)7 

ridiculum  constet.  A(u-elianum  mitlit  Con.tan- 

linopol.m,  quam    58    pust    annis   Constantinus 

tedificavit  (immo  anno  330).  „  Nos  qni  propter 

niusas  ni   Commnilariu  er/jositas  nnllis  „mnini, 

Benigm  Arfis  liistoricm  fidcm  tribuere  uudemus, 

et  confifemur  in  re  obscura  ignorantiam  et  putii 

mns  jio^ifrriariim   femimrnm   itnctordms   so/idum 

deessc  fundainenfum  ipio  rhronnlogiain   Beniqnia- 

nam  stabitinnf.  Donec  enim  demonstretur, ' quod 

adhucfacfum  non  est,fieriquc  forsitan  hand  />o- 

test,  utro  in    nomine ,  Voli/carpi    an    .lureliani 

error  Intmt,  nos,  inqitam,  disput.afionem  illam  oh 

hisforix    difjnifatem    omittimus,   exspecfumusque 

Ensebianam  SS.  Marti/rnm  co//ectioncm  aliquo  cx 

ani/ulo  /irnditnram,  Inrrmqnr  1„  has  fenebras  im- 

missuram. 

d  De  Tergeminis  a  Bonigno  Iniptizatis  egimus 
in  Commentario  pr:er.,  num.  31. 


KX    M-iS. 


CAPUT  TERTIUM. 

S.  Bonignus  Divionc  evangeliuiu 
prjcdicansjussu  Auroiiiuu' ini- 
pcraloriscapilur  ctcoraui  co- 
dcni  fidcu»  (brtitcr  proiilclur. 


r  ost  hfBc  beatissimus  sacerdos  ot  gloriosus 
martyr  Domini  ^  Benignus  ad  locum,  cui  Divion  ^ 
vocabulum  est,Spiritu  Sancto  plcuusaccessit,  nbi 
tunc  castruni  ejusdemnominis  prajceptioneimpc- 
raforis  ^  Aureliani  ^  sunmio  studio  ■'•  iiigcntique 
nianu  coiistruebatur.  Ibi  "  ergo  per  aliquod  tcm- 
pus  residens  non  cessabat  annuntiare  populis  ^ 
veritatcm  quam  noveral.  Fundebalur  pra-dicatio 
juncta  virtutihus  et  verJKirum  assertio  miraculo- 
rum  protcstatione  roborabalur  ^.  Ubique  destrue- 
bantur  fana,  deserebantur  idola,  fulgebanl  elata " 
passim  crucis  Ghristi  troitlisea,  miroque  mudo 
accrescebant  i»  quotidiana  ^'  Ghristo  Domino 
lucra,  et  '-  e  diversoinferebantur  assidJe  '^  dla- 
bolo  detrimenta. 

15.  bitcrea  Aurcliaims  impcrator,  postquam  por 
onmes  quas  peragravorat  Galliie  partes,  sancto- 
rummartyium  innumeras  strages  dedit,  velut  ^ 
iTupastusieo,  rruores  -  innocentium  sitiens,  Chri- 
stumque  in  credentibus  si  posset  exslinguere 
quEerens,  pervenit  tandeni  ad  pritdictum  ca- 
strum  ^  Divion  *.  Quod  ''  ingressus,  cum  videret 
novi  oppidi  operosa  mamia  surgere  et  ingenfi 
cura  turrium  nmnimina  priEparari,  hetus  admo- 
duuiplaceresibidixitoperis  ele^';iiiliaui,jussitque 
illico  ul  iedificarcnl  tompla  .lovi,  Saturno  el 
Mercurio.  Jovi  quidem,  quod  ipsurn  maximuni 
rogonique  affirmaijaul  essc  deorum  ;  Saturno 
vero,  (piod  quasi  ad  ipsum  pertincref  leuipo- 
riini  "  cursus,  quodque  sationum  copiosus  per 


Divioiie/ii/rm 

pi'U/HIIJ{lt 


iluin 

Aurclitiiiii.i 

imperiil-tf 

it}i  ciritiilriii 

oriifil. 


Nam  13.  —  •  ///e  Hernm  iiirijiit  corl.  9,  cujiis  (extus  inde 
nl}  iiiitio  iiiiiii.  10  iiilrrmisNiif  fuit.  —  -  oiii.  (i.  —  '  (g.  f.)  T.  g. 
''•'^-  —  ■*  (S.  E.  e.  M.)  Speusippum,  Eleusippum  et  Meleusip- 
pum  2,  7.  —  0  (b.  ^'.)  g.  li.  7,  S.  —  «  i-egeneravit  6.  S:  jjeneia- 
veiat  7 ;  (quf.s-reg.)  oin.  !1.  —  ^  (i.  c.)  v.  JnLercessionibus  7.  S. 

Nam.  14  —  >  (h£ec-Doin.)beatus(i.  —  ■-();«.  6.  —  sjjunon 

(1)  Notfce  des  Gaules,  p.  250.  —  (2)  Gullia  Ctirist.,  lom. 
I.  p.  893.  —  (3)  Viile  Dictionnaire  g/o;/riipiiii/iie,  filstoriqiie 
*-t poUtiqne des  Oaiileset  dv  la  /'V«Hfp.  auclore  Expilly  (ed. 
Amstelaed,)etZ)jV/fonHniVe  unieerscl  dr  In  Frnnce,  Pari9,an 


S.  —  *  (i.  A.)  A.  i,  9.  -  "•  (?.  s.J  st.  -suin.  7.  -  «  Ii,  hor  loco 
jiaiicti  erana  ejcliibet  cod.3.  —  '  oiii.  5;  pupulo  .'>.  —  *  (et 
verli.-rnl).)  oni.  fi.  —  "  (f.  e.)  e.  f.  (j  —  i"  trescebanl  (i.  — 
"  (|Uolii]ie  7.  S.  — '^ut -2.  —  ^^  om.  G. 

iVam.  15.  —  '  velud  T».  -  ^  t.ruore  ."i ;  rTUiueiti  7.  -  "  oiii.  -2. 
—  •  Divionem  o.  7-!l.  — "  quo  7-10  — "  templorum  7.  — 

i^f  fl804);  Dictioniiaire  enci/cIo/iMiqiie,  auctore  Ludovico 
Gre^'oire.  Paris.  IfiH.  —  (i)  In  opuscuio  Mt-imire  sur  hi 
chroiiologie  dt  la  rie  du  rhrfrur  .Kliiis  Aristide,  \i.  :i3-;iS. 

illiiim 


168 


PASSIO  SEXTA  SANCTI  BENIGNI  MARTYRIS. 


Cni  a  Tereii- 
tio  coniite 

imlicatiin. 


B 


ef  oh  i'o  ijHtxfi 

JllSSUS 


et  interroga- 
titn. 


illum  niortalibus  darotur  proventus  ;  Morcurio 
nihiloniinus  iedcni  construi  iniperavit,  quia  is 
tolius  i)rudcntiiE  atque  cloquenti^,  sed  et  diver- 
sarutn  artium  prresul  crratica  niiserorum  credc- 
batur  fore  dcmentia  \  PrEEcipue  christianos  om- 
nibus  in  locis  *■  persequi,  in  antris  quoque  et 
abditissimis  silvarum  lustrls  "  investigari  man- 
davit'",  dicens  gravari  per  cos  rcipublica?  stalum. 
nec  aliter  se  "  deos  posse  habere  propitios 
quam  si  eonnu  insectaretur  et  perderet  inimi- 

cos. 

16.  Tunc  comes  loci  illius,  Terentius  nomine  \ 
sic  imperatori  locutus  est  :  Nos  quidcm,  sacnttis- 
sinie  ~  iiiijx-rator,  qnid  ^  sif  rhnsliainis,  ii/iiorniiius. 
Vidimuii  tamen  qneiiidam*hominem  ierophantam^, 
aftniiso  "  vrrticr,  siijnitiii  roronx  pra-ferrnfnn. 
Jlabifus  ejiis  hiigr  a  nnslro  diffrrt;  rita  iiliits  iniil- 
tum  est  ^  nostrx  dissimilis  ^  Deorum  nostroruiii 
rrrimonias  rrspiiif,driim  nrsrioqiiem  patriai  nostrx 
coleiidiim  iiidiirit  Chrisfum,  qitrm  aitdivimns 
crucifixum  a  Judxis,a  mortuis  resurrexisse^,eum- 
que  veri  '"  Dci  essc  "  pJiitm  ac  '-  mifurum  in 
fne  secuJi  "  jiidicem  '*  omnium  roce  pulAira  ^'' 
praidicat.  Vitain  aliam  heafam  et  sempiternam 
post  niortcm  rorporis  iu  Deum  siruin  crcdcnfibus 
repromitfit  ^**.  Praftrrra  sii/na  mitJta  in  populo  ipto- 
fidie  facit  ".  Quicumque  ad  eum  Bger  aut  aliqua 
drhiUtatc  drtriiius  ^^  reiiif,sanus  rt  inrolumis  rcdif. 
Nulius  iiiarrns  aut  qualibct  Fcrumna  fjraiaius^^ 
ad  illum  accessit  qui  non  se  ixtum  et  omni  fascc 
doloris  rxpeditum  redisse  miratus  sit.  Ipsis  riiam 
diisquihits  majrsfas  vestra  reverenter  ^"  siibditur, 
verbis  pofcnfibus  imperat  ;  morfuos,  quod  est  mira- 
bilr  tlicfu,  rcsuscHaf,  nihilqur  esi  qitod  non  cnin 
posse  faiua  confiriiiri. 

17.  Ad  luec  Hmperatorrespondit:  AJanifrstis- 
simr  istr  houio  -  rrncicola  ^  et  exerrandie  illiit.i  ^ 
sujjrrsfiiinnis  si(jnifrr  rsse  ditjnoscitur  ■*.  Pcrquirite 
iiaquc  dilitjentius  si/cophanticuin  monsfrum,ini)eu- 
funiqitc  '^ferreis  nexihus  constrimjite,  et '  sic  illum 
nnstris  r.onspecfilms  *  prieseiitate.  Expedit  enim 
illuin,  utpote  maleficum  et  dHs  tiostris  injurias  ir- 
rojantem,  suh  releritaie  "  perire  ;  quia  .si  diutius 
rixrrit,  multos  errare  faciet  et  '"  numinum  vene- 
randa  religio  in  coniemptum  '^  paulatim  i/rspr- 
rtuiiique  ^^  omnium  ^^  incipiri  ^*  drvrnire.  lievera 
enim  hor  ffcnus  hominum  rebelle  ei  blasphemnm  dii 
nostri  abominantur  rt  hurrent ;  nec  ditbHs  hxr 
dant  indicia  sijnis  quando,  viso  '''  Chrisfi  Dri  illo- 
rttm  '**  sitpio,  indijnanfnr  et  stridentes  "  dentibus 
intahcscunt,  nec  ostendt  saltem  sibi  aut  ^®  asjncere  '■' 
illud  pafiuntur. 

18.  Extenq)Io  Tcrentius  ^  missis  apparitoribus, 
perquiri  fecit  sanctum   Benignum.  invenitquo  - 


E 


oum  in  villa  qua^  Spaniacus  ^  dicitur  *,  verbum  D 
Dei  incolis  pnEdicaiitom.  Gapitur  ituque  ^  a  nii- 
nistris  diaboli  civis  coeli,  et  crudelibus  manibus 
attrectatur,  injuriatur,  flagellis  atrocissimis  '^  cas- 
ditur,  sicque  vinctus  et  catenatus  '  Aurcliani  con- 
spoctibus  ^  exhibetur  ".  Qui  minacibus  oculis,  ore 
rabido.  falibus  illum  dictis  '"  ag<rrcditur  :  Tunecs 
illr  qurin  faina  rulqarit  Komani  imperH  majcsta- 
fem  spernere,  et  droritm  sacratissimum  ^^  culium 
ausu  sceleratissimo  '-  profanare  ? Dtc  ijifur  jain 
nunc  quo  ceusearis  noinine,  vel  ex  qna  rrgionr  ad 
nos  veneris,  seu  rujus  dci  tr  profifcaris  cs.^e  "'cj/V- 
torcin.  Tunc  sanctus  Bcnignus  signo  fidoi  armat 
fronfcm,  et  in  arcano  cordis  invocato  noniine  '■* 
Trinitatis,  tale  Geesari  '^  dcdit  responsuni :  No- 
mine  qitidem  proprio  Ihniqnusa  parenfibus  apjMd- 
lafus  sittn ;  a  paiHhus  Orirnfis  cum  aliis  servis 
Dri '"  a  sancto  Polijrarpo  episcopo  missus  hitc  veni, 
Deum  Pafrein  ct  FHium  ejus  Jesum  Chrisfuin^ 
nernon  utrlusque  donitm  et  caritatem  '^  Spirifum 
Sanrfuin  corde  '^  crcdo,  orr  confiteor  ;  hunc  unum 
rt  cerutn  Dcnin  omnibus  annunfio.  Per  hanc  fi- 
dem  '^  solummodo  posse  honuncs  salvari prxdico, 
profpte  hujus  ^^ perseverantta  mortem^^  adipisci 
desidero  -'^. 

19.  Aurelianus  dixit :  Unde  tibi  hscc  confidentia, 
ut  intrrpidus  antc  pirlnrlpem  fotius  orbis  talia  pro~ 
sequaris  '  ?  Qiiia  ^  ergo  ^  aiidacissime  profcssus  es 
christianse  Jetjis  te  ■*  esse  doctorem  ^,  prohttbis  me 
fuuin  perseciitorem.  Et  qui  ^  aliis  impiidentissime 
vifain  tr  '  promiftis  posse  conferre,  ignominiosam 
per  suppilicia  cogrris  mortetn  suhire.  Sanctus  Be- 
nignus  respondit :  Christi  Dei  mei  sacratissiimt  et 
fidrlisslina  ^  vox  est,  qua  ^  in  sancto  "*  evangello  lo- 
quifur :  Nolite  timere  eos  qiii  oecidiint  corpus  et  " 
post  lixr  non  habenf  ampllus  quid  faciant  '^.  Ita- 
que  '^  rorpus  ineuin  in  potestate  habes  '■*;  exerce 
qu3i  tlhi  videntur.  Dlsjice  fiagris  ^^,  adure  ignihus, 
exraniifira  unguUs  ;  hwc  et  si  qita  ctlia  '•*  ssevus 
carnificis  furor  e^cogitare  potest  tormeuta,  in  hoc 
moribundo  etper  seefiam  ^"^  rcsolvrndocorpusculo 
convecta.  Cseterum  anlinm  ad  Deum  fartorem 
suum  ^^  libere proprranti  in  niillo  ohsistere  ^^  ptote- 
ris  2». 

S20.  Imporator  stupcns  ad  fantani  sancti  'mar- 
tyris  constantiain,  ait :  Consititius  facics,  si,  omit- 
tens  ^  hmc  vana  et  in  nullo  ^  proficua,  prxcepfioni- 
bits  nosiris  satisfereris  et  dUs  venerandls  *  persol- 
reris  gnita  libainina  '".  Juro  enim  per  deosquod,  si 
saluhribus  monlfis  adquleveris  ^,  maxlmnm  te  sa- 
rrrdoirin  desigiiaho  ~',  rf  rrinuneratum  ex  wrario  * 
publiro  primum  In  palatio  meo  cm'  constiiuam. 
Gloriosus  martyr  Domini '■'  respondit:  Ihr  qua; 
polllcrris  fransltoria  et  infidu  suiit  ^",atquesuos 


riilii 
lormeiitn, 


et  proiiiifsc. 


'  (Jovi  quideni-dem.)  otn.  9.  —  ^  mandiivit  mfil.  1.  S.  — 
0  locis  7,  S.  —  '«  om.  7.  8.  —  "  om.  5. 

Num  16.  —  1  (T.  n.)  n.  T.  9.  —  ^  bone  (i.  —  ^  quu.l  0.  — 
■•  om.  6.  —  ^  ierni)hiinteni  7;  ieroplionlani  !>.  —  "  seneni 
autonso  )i.  —  "^  Ab  Inic  roce  iteruiii  deeurrit  tntrrittio  in 
rodire  4,  yiiit  projittr  i-nuxnmjam  (fictnm  num.ll  interrupta 
fitit.  —  ^  (iimUum-diss.)  vit.  nostr.  vit.  ill.  longe  dissim. 
est  (i.  —  ^  (a.  m.  r.)  et  r.  a.  m.  (>.  —  "*  vere  5 ;  verum  7-!l.  — 
"  (D.  e.)  e.  D.  S. !).  —  >3  (y,  p  e_  f,  „,)  o/h.  6.  —  '"  oin.  fl.  — 
'*iv.i.  f.  s.j.)i.  t".  s.  j.  V.  6.—  '■'(o.  V.  p.jojH.G.  —  ^"  (vitam- 
repr.)  om.  G.  —  "  (i.  p.  q  f.)  q.  f.  i.  p.  4-9.  — '«  (a.  a.  d.  d.) 
oui.  t'}.  —  10  prjpgravatus  4-8.  —  ^"  oiu.  G. 

Num.  17.  —  '  (a.  h.)  om.  6.  —  ^  (i.  h.)  h.  i.  (J.  —  ^  crucicuUi 
7.  —  *  oin.  6.  —  0  (e.  d.)  esl  6.  —  "  om.  10  —  ■"  (c.  e.)  vinclum 
fi.  —  '*  aspectibus  7.S,  10;  (n.  c.)  aspectibus  n.  (i. —  "  fs.  c.) 
celeriler  G.  —  "  (m.  e.  f.  e.J  om.  (i.  —  "  contcmptim  n ;  om- 
nium  ndd.  7. 8.  —  '-  (p.  d.)  d.  p.  (1.  —  '^  om.  7, 8.  —  i*  co!peril 
U.  —  "^  visio  9.  —  iB  (D.  i.)  oiii.  (i.  -  '^  slri.ienlihus  7.  — 
'^  nec  G.  —  1"  ostendere  o. 


Num.  18.  —  '  ndd.  cj-  T),  (i,  9,  10.  —  ^  quem  invenit  6.  — 
■''  Spaniacti?  i.  —  *  vocatur  7.8.—  ^^  namqueG.  —  «  (f.  n.) 
oni.  (1.  flat,'Gllatur  9.  —  ^  (e.  c.)  oni.  (i.  —  »  aspectihus  9:  (A.  c.) 
Aureliano  (i.—  "  prssentafnr  7,  8.  —  »o  verbis  7. —  "  om 
d.  —  >«  sacratissimo  (i.  —  »3  (,,„  7^  g,  _  _  u  sancta-  ndd.  9,  — 
'^  (t.  c.)  c.  t.  ^  —  '«  (s.  D.)  D.  s.  ().  —  '^  (d.  e.  c.)  om.  (i.  — 
'8  om.  a.  -  ">  (h.  f.)  f.  h.  (i.  -  '-">  (p.  h.)  pro  cujus  (i.  - 
=^'  morte  2.  —  '^-  (a.  d.)  sublre  cupio  G. 

Num.  19.  —  '  (t.  p.)  p.  t.  (i.  —  -  quod  6.  —  ^  igitur  7,  8.  — 
■*  om.  9.  —  ^  ecce  add.  G.  —  "  (e.  q.)  qui  enim  G.  —  '  om.  G.  ~ 
8  (e.  f.)  om.  G.  9.  —  "  quae  (i.  —  '°  (i,  s.)  om.  6.  —  "  quoniam 
add.  6.  — '-  (et  post-fac.)  animam  autem  non  po.ssunt  occi- 
dere  5.  —  '^  ecce  G.  —  i'  (c.  m.  i.  p.  h.)  h.  c.  m.  i.  p.  G.  — 
'6  flabris  7.  —  '8  (q.  a.)  alia  aliqua  7.  —  "  om.  G.  —  '«  (f.  s.J 
om.  G.  —  "*  resislere  9.  —  ^o  potes  G. 

iNum.  20.  —  '  om.  6.  9.  —  -  omittas  9.  —  =<  nulhi  G.  — 
*  om.  G.  —  ^  (p  g.I.)l.p.G.  — "(juro-adq.jom,  G.  —  ^  o(/fi. 
fj  4  6.  —  s  nostroadrf.9.—  "Benignusorff?.  9.  —  '"o/m.G. 

appetitores 


EX    Ms«, 


aiiiiiitnr. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 

L  «ppetitores  "  semper  fallere  ao  deeipere  vompro-  mtienter  uni,„r,n       f                                    ^'^'^ 

Imntur.  Na,n  et  r,„„  ads„„t,  l„ce,J  se„,,er  It  ti-  S   W,   ,7      "  ^'"'^"■""  ""'"'"""•  ''"^'■"'"V" 

«m  eos  desenmt,  nihaominus  nudos  ae  «  mise,-os  inlern  Jmtrlnt  ^  <lm  issime  ita  =  ut  viscomm    "i  «»,*,  ,„ 

«„s  -  ,rp,-o,„isit  xle,;,a  s„„l,  felidter  beata  heute-  iuhel  n    1            •           ^  '''•■""'"f ■  'mdaroutur  \ 

Ad  has  ego  "  diritias  i„hia„ler  i„-ope,-„ ;  ha„c  di-  hb ', .     '               '  °™"'  ''^""■'^  '"''('"'"^ '  «1'"- 

gnitatem  aMissime  eo„se.p,i  ■»  ™„,,,,/,,„      ,L  3  '  ^       '  .'l™'"'"  ^'"'™<"^  '=''  '■<^^<"-'""  "  ™.- 

j;™«,m/„„„«,  ;  ,„/„  ^„,/„.,  ^,,„,,,VW,.,  „  . ,    ,7::  "';'"'„  "^'-^^'  '"elusus,  augelus  Don.ini  ,,er 

inconeussam    i„ad„luta„,.pL  -  ^rude^Z^Nec  ho    n             '?"'"''  r '""'"  °'™™'  '^■"■'^  ""'■'- 

/.■,w/.„w„/»/>-««..,-i.a/<,L/.;:r;/«:  mu:;^^;"^:^"""'" r """"" ™"- 

i«s  «r/  /rf  ,pwd  „,oli,-is  adducnr  '"  rh,-!,t„,„  „,;;„■  „          ,^T           "^^'1"''  ™"f"rtaMs  eum  [jristi- 

de  eo,-de,  Listum  ,„ihi  d    ore  n,"    ll    „  nl'  '''"■"  ''■""'■"''  ""  "'  ""=  ''^^"'^'"  ^''•^"'•i«- 

/«,-;/  3fi  o„..„ „  „..;  ...„          ,  ,  .                ..._-''  -'■  ^t-quemi  ciie,  Amvlianus  tnbmijil  <\h\  na-  ''' '" 


■'  ~    .■••..■„, ,w    uittff (,(!., 

terit  3«  separare,  ciii  me  semel  totiim  commisi 


iniiiii 


J«m  «p«-„;.  ,//;//<■/  ^».  Ipse  cst  1.;::,,^     'Z  T^™  ila  ^-'''^'!'V'^"^l"«'is  su.  ^  mini- 
nium   cjeutium,  Deum    etium    relis    „olh   f,„„„        ''".''!'""    P^^f  ^i^nlan.  Cuuique  eum  la;la  lacie 

^^e^^Uie,-:de^M ui:;'X.:!:,t!:^.  zr"':r,,z''°'^::"-f' '"'-»- '.  >"""« 


B 


Ipse  31, tmhl  crede  ^%  timm  deteijH  ^^  iimpientiam 
damnahif  crndelcm  inmninm,  <iiuim  rontra  serros 
pjus  exercere  iion  inefnis. 


CAPUT  QUARTUM. 

S.  Benignus,  ssevissime  c?esus, 


ca-pit  admu-atioiiL'  defigi,  tandenique  in  ln^;c 
verba  pi'orupit  «  :  Benifjne,  ohtesior  W  ^ier  deos 
maj-imos  lo,  nf  dicns  mihi  si  verum  est  quod  te 
talem  video,  aut  si  oculos  nostros  fafsis  imwfinihifs  E 
ludis  ".  Qu^nam  '^  tanta  est  hasc  ^^  mayicai  „r(is 
jjotenfia,  iif  appareas  nmic  »  sunus  et  "■'  intetjer' 
riino  corpore,  cum  ejo  teflar/ris  exsvcfum  ei  oimii  »« 
memfrrorum  compage  i^  htceratnin,  in  carcerem 
refrudi  jusserim  ?  [nsupei-abilis  athlcta  CJn-isti  '» 
lespondit  :  Lex  christiana  sota  qu^  >"  jusfifiss  et 


•  ,  I  ,  ii-bponait  :  IjCx  ctiristiana  sola  ou^  >"  iu^fifia.  pf 

in  Carcere  ab  angelo  SanatUr.     Vietatis-Uunt  amplectitur  -\  onL  Jo  mayicas 

Ab    Aureliano    ad    i(l..lopiini    '±':^'''''''\'^^^-  ^^^^ 


Ab  Aureliano  ad  idoloruni 
templuni  adductus,ut  saKeni 
vi  inipii  sacrificii  particeps 
redderetur,  signo  crucis  ido- 
lothyta  et  idola  dissipat. 

Nerriscxsus       llis  a  sancto  MictJs.   Aurelianus  in   ii-am  - 


ahominatur  e(  damnat.  Non  en/o,  ut  frustra  tu 
suspicaris,  magicis  pra:sti(jiis  sanatus  sum  ^a  o 
vidnerihus  qua:  ineo  corpori  infiiji  2*  jus.sisfi  -»  ■ 
verum  nmnlpofentissima  ef  elemcnfissima  boni- 
fate  ^^  ejiis  pro  quo  patior,  qui  dignatus  est  mit- 
fere  ^'  angelum  suuni,per  ipirm  mihi  et  sanitas  -^ 
restifnfa  ^^  et  fortitndo  ud  pcrferenda  omnia  qu£ 
intutcris  collata  ««  e.^t  ^K  Itfum  beuedico ,  iUi 
inexplebiles  grafes  vocis  ac  ^^  cordis  of/icio  per- 
solvo. 

24.  Aurelianus  imperator  '  dixit  ^ :  Depone  jam    nn,f.-mm,o 


.  ■  4    ,.        .'  .  .       .'.  '■if^'if>  snusjac  eaictis  tmperatoris  ef  sacrficu   Artm 

t  ^  diversis  eum  "  pa.ms  affl.gerent  ^  Traditur  ../    ...  feceris,  noxiorum  personis  ^  q^  t^ol 

itaquo  ;  Terent.o  com.ti.  Qui  euni  ad  trocleas  diversis  criminibus  puniendi  sunt     te^  sociari 

ex tendi  fecit,  ita  ut  «  c.dcntes  carnifices  vicissim  pr.cipiam  ^  et  '  cuL  ittis  eJtrem     \^ert,:: Z  F 

sibi  per  eum      succedcndo  trans.rent.  Sauctus  pUdis  «  ad  «  omniiim  chrisfianorum  -  exemptiL 

vero  martyr  mter  ipsa  tormcnta,  vultu  spleudido,  fe  ^^  faciam  interire  'IVenerandus  niartvr  rosnon 

a^ec  u  l^m..  10  ,         b.,ur  :  Gratiastibi  arjo,  dit  :  Nunquam  innoeenti.  meirZ^^I^Z. 

Domne  Jesu  Chnste,  qiu  diynnm  me  "  iiabu,..fi  ^amlaf  ^\-  nnnqiiam  jns(nm  injusd reafns  infa- 

pro  tin  nonHms  confessione  pati.  Pr^sta  mihi  ■^  >na(  :^  Man.f  eiiim  dissimilidido  nieritorum  etiam 

rex  gloriose  '^  tolerantiam,  ut  immobiUter  ef  '*  /„  similitudine  passionum  ^\-  nec  alirpiem  renm 


(s.  a.)  a.  s.  6.  ~  is  om.  7,  8.  -  '3  et  5.  -  1*  fnam-derel.) 
om.  (i.  -  16  (m.  D.)  D.  m.  9;  Deus  m.  7.  8.  (m.  m.  D.)  Deus 
nieus  mihi  (>.  —  i"  {f.  b.  h.  f.)  et  6.  —  "  ergo  <).  —  "^  (^_  ^  , 
c.  a.  7.  8,  om.  (i.  —  10  servum  5.  —  ''''  (f.  D.)  om.  G.  —  -'■  per- 
videbLs  2.  5,  7.  9.  —  =2  (coDse(jui-me)  om.  4.  —  ^"  que  om.  i. 

—  '■'*  faligor  9.  —  ^s  ^j^^^.  teii-.-add.)  om.  6.  —  a^  (t.  c.)  devovi 
9.  —  "  valebit  7.S.  -  -'»  (nulla-didici)  0;«.  G.  -  «"(sq.  j.)j. 
aeq.  G.  —  3"  sanctoium  9.  Jn  fwc foco  pauca  suiU  in  rod. 3 
erasa.  -  ai  jpsum  3.  -  ^^  (m.  c.)  c.  m.  6.  —  ^a  denu- 
dabil9.  — 3*etorfd,9. 

^  Nim.  21.  —  I  (a.  s.)  om.  6.  —  =  (i.  j.)  via  (i,  furoie  9.  — 

que  um.  G.  —  *  (p.  m.  u.  s.  s.  n.)  om.  (i.  —  ^  om.  G.  —  «  affli^i 

si  sacriRcare  noUet  (i;  (p.  a.)  a.  p.  9.  —  ^  vero  6.  -  »  0»,.  % 

—  "  (p.  e.)  um.  G.  —  10  Ifetissimo  9.  —  "  (d.  m.)  m.  d.  7.  — 
'3  o„,_  e.  -  .3  gioi.jje  vi_  9 .  (j,^  ,.  g  j  ,.  g  ^  4_  -^  ^^  g  __  ,^  ^^ 
4.  o,  8.  -^  ir,  (nj  j  j  j  ^j,  5  _  ,0  ^^   jj^   j  j   ^  ^  ^^^   ^. 

^  Nam.  22.  -  »  est  adtf.  %  -  ^  om.  G.  —  "  interiora  9.  - 
*  rescisso  o.  7.  9 ;  rescissae  6.  -  »  post  li*c  add.  9.  —  0  fu?tor 
o-  —  '(e.  o.f.  n.)owi.6.  —  «  eorum  qui  ibi  tenebanturG.  — 
Norembris  Tomus  I. 


0  peresus  S.  —  "•  (p.  n.)  nocte  G.  —  "  vertit  5.  -  '«  nec  G. 

—  '^  appiirerent  5, 

xVam.  23.  -  "  (t.  s.  p.)  s.  t.  prjepnrari  7  —  ^  suo  8 ;  ejus  9. 

—  3  tribunal-Ter.)  sedens  pro  tribunali  G.  —  *  ©m.  G.  — 
^  (G.  m.)m.  G.  G.  —  ^  et  sanissiintj  G.  —  ^  (f.  j.j  vidisseH»,    - 


«  tii.  c.)  c.  n.  7, 8.  —  »  (v.  p.)  p.  V.  fi  —  10  magnns  G.  -  "  de- 
ludis  5,  G.  —  '='  quie  7.  S.  —  '«  om.  8.  —  "  om.  9.  —  in  w,i,.  G. 

—  "  (e.  o.)  omnique  G.  —  "  compagine  8;  (m.  c.)  c.  m.  :>. 

—  "  ojn.  7,  8;  Bentgnus  «iW.  9;  li.  a.  C.)  Benifuus  (i.  — 
i"  (c.  s.  q.l  0»».  (i.  —  ^o  veritatis  9.  —  "  fs.  a.)  christiana 
religio  est  G.  —  ^-  ac  add.  -2.  —  *^  (san.  s.)  s.  san.  9.  —  2»  in- 
fliyi  7.  8.  -  ■■'■'  ()].  m.  c.  i  j.)  om.  G.  —  ■^o  pietate  7.  8.  — 
2'  sauctum  add.  5-10.  -  -«  (m.  e.  s.)  e.  s.  m.  7.  —  ^n  est 
add.  (i.  —  3.'  eoncessa  9.  —  a>  (ad.  perf.-est)  om.  (i.  ~ 
3^  et  7.  8. 

Nom.  24.  —  '  om.  6.  —  ^  respondit  i.  G,  9,  —  a  {n,  p.)  con- 
demnatis  illis  6.  —  *  om.  6.  —  o  om.  G.  —  «  faciara  (i.  —  '  ut 
9.  —  s  (e.  a.  s.)  om.  G.  —  "  te  add.  9.  —  ">  «,«.  (i,  _  1 1  o,„.  (;. 
9.  —  '«  (f.  i.)  i.  f.  7. 8.  —  '3  comniaculat  4-8.  —  '*  pfpnarum" 

2->  facit 


PASSIO  SEXTA  SANCTl  BENICxNI  MARTYRIS. 


|;X    M;5S. 


nii/iii 
sicrificii 


uf  mlmotn 
sibi  easa 


KIKfltO  CVUVIX 

■    (Hsniinit 


m 

facit  pccna,  sed  caitsa.  Denique  uno  eodemque  igne 
aunim  rutilat,  ptilea  fumai;  sub  eadem  ^^  irihula 
dipnlx  conteriaiinr,  frnmenfa  puryanfiir.  Sic  cnjo 
una  cadeinqite  irriiens  ris  "'  trHnilationis  Imios 
probat  ac  purificat,  malos  damnat  atque  deva- 
sfat  >'.  Qiiapropter  ta  Jcpone  iavtarum  ferricula- 
menfa  minarum,  et  tandem  ^»  si  <piidpotes  exerrc. 
25.  Tanc  imperator  '  ad  fanum  quoddam, 
quod  in  viciiio  erat,  euni  duci  ^  pivTcepit,  ipse- 
que  cuiii  omni  orficio  stipatorum  '^  secutus  est  ■*, 
prosequente  non  modica  promiscuas  multitudi- 
nis  •''  turba  •■';  jussitque  continuo  solitas  diis  hostias 
immolari  \  Perfeclo  scelere,  imperavit  ^  ut  in  suo 
conspectu  ^  partem  caniis  immolatitia;  sancto  ^" 
in  os  licet  nolenti  et  reiuctanti  "  injicerent,  ct  vi  ut 
comedert4  extorquerenl,  callide  apud  se  reputans 
et  dicens :  Si  vel  parum  qiiid  de  sacri/icHs  deorum 
(jusfai^crit,  niox  dii  omnipofcnfes  sibi  illum  suh- 
jicicnf,  .s/cf/Hf  iiicHfis  sospitafe  recejjfa  ah  corum  '^ 
contumeliis  et  nostris  aliquatmus  temperahif  ^^  in- 
juriis, 

^G.  Exhibita  itaque  '  contaminati  edulii  parle 
in  lance  in  ^  qua  de^monibus  oblatum  fuerat  ^, 
cum  eum  *  ad  deguslandum  ^  urgerent,  sanctus 
Dei  ex  imo  corde  trahens  alta "  suspiria,  lumi- 
nibus  '  ad  cnalum  libratis  ^  ait  " :  Domine  Jesu 
Chrisfe,  Verbum  Patris  ^°,  (juod  "  non  accipis  ini- 
tiuin  ex  ore  toquentium  ^*,  et  aperis  ora  mutorum, 
rcspice  in  liac  hora  ^^  supcr  sercum  tuuni.  Non  " 
permittas,  Domine  '^,  os  meuin  vid  '"  et  ceri  panis 
mifsterio  ^^  consecratum,  inquinari  inmundis  dapi- 
hus  idoloruin.  Lalna  pcr  qim  laudari  dinosceris, 
non  atiaminentur  exeeramUs  dwmonum  sacrifi- 
ciis  ^^.  Ostende,(jUseso,  Domine,  incredtdis  gloriam 
tuain,  ut  confundantur  '"  (pfi  adorant  scnlpfilia  et 
ef  '^°  gloriantur  in  stmulacris  suis,  et  coijnuscant 
(juia  iu  es  unus  et  solus  potens  rex  secidorum,  qui 
solits  habes  immortalHateiu  et  -^  Jucein  htd/itas  -^ 
inaccessihilem.  Tibi  laits  ct  gloriatio  nunc  et  in 
secula  seculorum  -^. 

^7.  Gumquc  vir  beatus,  ut  erat  ciplo  inteutus, 
his  Dominum  '  perorasset  -,  porrecta  in  sublime 
dextra,  signum  cnicis  e  contra  edidit,  subitoque 
vas  illud  in  quo  idolothytum  ^  gestabatur  ■*  cuni 
horrisono  crepitu  dissiluit  ^* ;  sicque  minutatim 
confractum  est,  ut  vix  uUa  cjus''  particula  ^  posset 
reperiri  ^.  Caro  vero  sacrificii  penitus  absumpta  " 
C  disparuit  et  velut  fumus  in  tenucs  ovanuit  auras  "^. 
Universa  quoque  idola  tamquam  validissimo 
turbine  adacta  "  in  terram  pervalida  ^^  attritione 
rueruntjita  ut  sacrificautuni  ^^  muUitudo,  deorum 
suorum  cernens  interitum  '^,  tremens  ac  ^'^  nuta- 
bunda  '^  quasi  jaui  antiquum  chaos  nmndo  *^ 
instaret '**,  in  diversadilfugerit  '".Sanctus  auteni^" 
Benignus,  gaudio  magno  -^  repletus  ^^,  gratias 

7.  S.  —  '^  eodem  *2,  3.  —  ^"  erasim  In  o;  (i.  v.)  v.  i.  4,  fi-9.  — 
'^((1.  a.d.)  dev.  a.damn.  9.  —  '*  lameni. 

Num.  25.  --  '  (t.  i.)  i.  vero  6.  —  ^  {e.  d.)  d.  e.  (i.  —  ^  auo  G ; 
(o.s.)  s.  0.  9.  —  *  om.  6.  — ^  (p.  m.)  piomiscni  sexus  9.  — 
^  (prosequente-turba)  et  non  modica  multitudine  promiscui 
sexusfi.  —  "^  immolaie  7,S,  —  ''jussit  7, S.  —  "(s.  c.)  c.  s.  0. 

—  "*  Dei  add.  (i.  —  "  (i.  o.  l.  n.  e.  r. )  !.  n.  e.  r.  i.  o.  7.  —  '-  (a. 
e.)  ad  eorum  7. 8.  —  •'  (a.  t.)  cessabit  6. 

Num.  26.  —  •  tunc  (1,  —  -  om.  (i.  —  ^  erat  0 ;  (o.  f.)  f.  o.  0. 

—  *  um.  (i.  —  '"'  guslandum  9.  —  "  (tr.  a.)  trahelial  9.  om.  (i. 

—  ^  oculis  9.  —  ^  erectis  9.  —  ^  (luminibus-ait)  dixit  li,  — 
"» (V.  P.)  P.  V.  4,  o,  7.  S.  —  '»  qui  (i-9.  —  '^  loquentis  8.  — 
"  (h.  h.)  hor.  h.  4,  Tj,  7.  ~  >*  ne  9,  et  non  6.  —  '^  om.  6.  — 
*"  vini  8.  —  "  om.  4.  —  '"  (hibia-sacr.)  um.  (i.  —  "*  omnes 
add.  7, 8.  -  '^"  qui  add.  (j.  —  ^'  (h.  i.  e.)  om.  5.  —  "  (I.  h.)  h 
1.  o.  —  S3  (qui  solus-sec.)  om.  6. 

Nnm.  27.  —  *  verhis  add.  S  —  ^  (h.  D.  p.)  haec  orasset  0. 

—  ^idolathilum  li;  idolatltum  7  :  idolalitium  S.  —  *  yeslji- 
balum  7.  —  ^  dissiUvit  8.  —  *'  (u.  e.)  e.  u.  9.  —  ^  (u.  e.  p.)  e 


('/  iflolonn)! 

uriiiiit 
iiKiniiutrm. 


E 


agebat  ^^  Domino  ^*,  ^imis-.Benedico,  te  rex  meus,  D 
et  glorifico  nomen  sanctum  -^  fuuin  ^^,  qui  non 
permisistios  meum  sacrificHs  imniundispoUui,sed 
cu.^ifodisti  mc  incontaminatum  ^^  ei  circumdedistl 
me  sfola  cTuIfationis,  ef  insnltantium  mihi  ora 
xterna  confusione  rc77/(?,s//.  Guinque  viderct  Aure- 
lianum  attonitum  haerere  et  versum  in  amentiam 
obmutuisse.  dixit  ad  eum  :  Quid  est,  Aureliaue  ? 
Dii  tui  anfe  signum  Christi  ^^  Dei  niel  contabue- 
runf,vim  majestatisejusferre  nonimlentes.Agnosce 
vcl  modo  (ptia  non  sunf  dii  qitos  co!is,sed  sunt  idola 
surda  cf  miita,omni(pte  sensu  e(  rafioiie-^  carenfia. 
Tihiquopacio  ^^subvenieniquisibi  ipsis^^  auxiliari 
110)1  possunt  ? 

^8.  Aurelianus  ait  ad  eunx '  :  N<ni  hoc,  uf  rc- 
ris  ^,  ex  deorum  imhecilliiate  aut  itnj^otentia  ronti- 
ijif,  0  Benigiic,  scd  quia  facilcs  ad  miscrcndnm  snnt 
ef  volunt  te  ^  sua  paficnfia  *  lucrifacere.  Jdcirco 
permiserunt  te  taUa  agere,  quo  vel  siceomm  hcni- 
gnifafe  ef  ^  mansuctudiiic  cognita,  sacro  coruin 
cuUui  fe.^itines  colla  summittcrc.  Farafi  crgo  sunt 
repropifiaritihi,  et  tuatn  in  omnihns  facere  volun- 
tafem  '^,  si  ahjecfa  hac  animi  pcrtinacia  ad  eoniin 
cc.l  sero  redcas  pietafem.  Beatissimus  ^  athlcta 
Christi  ^  respondit  :  Putabam  te,  o  imperator,  hu- 
manum  liahcre  intellccfumef  prudeiitcr  vcra  afalsis 
posse  disccrnere  ^.  Sed,  iit  rideo,  nec  minima  rafio- 
tusportiointe^^^remansit.StuUissime^videsquanta 
sit  virfus  Christi,  quaiita  deoruin  fuorum  infirmi- 
tas  ^^.Cnm  ergo  non  eruhescis  vocare^^eos^^  deos^*, 
ad  invocationem  veri  Dei  "  ptdverem  faetos,  noli 
inaniterteinpus  insuinerc'^^;  immohilis  csf  fidei  me,r 
consfanfia. Diis  fuis  non scrcio et  dieinonu m  statuas 
nunquam  ^^  adoro. 

CAPUT  QUINTUM. 


llerum  dirissiino  tortus  ot  angeli 
ministorii»  tornientis  oirptus, 
iVuroliani  nunulato  in  carcere 
lancois  transfigitur  ct  vcctc 
lcrrco  contuiulilur.  Ejus  inors 
prodii^iis  insii»;nis  ;  sacruin 
corpus  a  Lconilla  scpultuin,  '' 
L!ltio  divinilus  e\  Aurciiano 
persecutorc  petita- 

I  unc  sceleratissimus  '   imperator  pra^  ma-   Qauirii'-f't» 
gnitudine  furoris  angustiari  coepit,  et  anholo  ^     in  atirrrr 

p.  u  7.  —  **  (p.  r.)  r.  p.  G.  —  "  assumpta  5,  6.  —  '»  (e.  a.)  a.  e. 
(i-S.  —  "  attacla  6.  —  >'^  praevalida  9;  valida  7.  —  '^  sacrilt- 
cantium  :i,  4, 7.  8,  10.  —  "  inleritu  (i ;  ruinam  9.  —  "^  et  li. 
—  1«  mutabunda  9.  —  "  om.  G,  9.  ~  '«  (m.  i.)  i.  m.  5.  — 
1"  diffugeret  (i;  confugerit  9;  transfugerit  7.  —  -"  vero  0- 
~  -'1  om.  (i,  9.  —  23  plenus  6.  —  ^^  egit  (i.  —  ^*  Deo  9.  — 
"  (n.  s.)  s.  n.  3,  6,8-lU.  —  «^  (g.  t.)  t.  s.  5.  —  ^i  (sed  custod.- 
incon.)oHJ.(i.  —  28o„,_9_  _  so  (e.  r.)  ohi.  6.  —  ^"(t-qP) 
q,  p,  t.  (1.  —  ^'  om.  (i. 

Num.  28.  —  1  (a.  a.  e.)  dixit  6.  —  ^  putas  9.  —  ^  om.  9.  — 
*  in  media  hac  ror.e,  exdso  folio  itno  et  alfero,  (ibvtmpituc 
texliis  codicis  4,  usque  ad  vita^  num.  31.  —  "^  ac  7.  S.  —  "  (et 
tuam-vol.)om.G.  — ''beatus9;sanctus5.  —  8(a.  G.)  Beni- 
gnus  o,  G.  —  »  dispescere  j.  — '» (p.  i.  t.)  i.  t.  p.  9.  —  "  imhe- 
ciililas  9.  —  '-  vocai-i  6.  —  '=  om.  7,  8.  —  "  om.  5,  ct  addit : 
quos  vides  esse.  —  ^^  (v.  D.)  D.  mei  5.  —  "  consumere  6,  9. 
—  "  non  6. 
Num.  29.  —  '  ont.  (i.  ~  -  hanelo  1. 

spirilu 


1111'ltiiiiodis 
mirialiis. 


(ukhtules 

flhiiiriix  aiJ 

/idcin 
liortatiir 


tl  ah  angelo 

iteriiiu 
recreafiii: 


spiritu    in    gemitus    clamoresquo    pmrunipere. 
Taiidcm  il;uiiie  consilin  (liaholico  animatus"  prfB- 
cepil  appai-iloril)us  *  ut  exhiberont  saxum  prre- 
grande,  et  transforarent ;  et  sic  liquantes  ■'*  plum- 
bum  sancti  pedos  In  eo  artissime  constringerent. 
Deinde  impfiavit  subulas  acutissimas  ct^^igne  " 
candcntes  afferri,  atque  in  digitos  manuimi  ip- 
sius  '  per  longuni  infigi.  Sieque  iterato  « in  carce- 
rem  lenel^rosum  el  l"a-lidum  jussit  eum  »  reclpi. 
et  porsex  diesnec  aquam  i«ab  aliquo  illi  "  dari  ''^' 
Adtme  autem.  ut  crudelis  tymnni  explpretur  ani- 
mus  ^3,  duodecim  eanes  rerocissimos  et  '■*  lon-^a  ""■ 
inedia  in  rabiem  concitatos  cum  eo  in  carcerem  »« 
claudi  '^  mandavif.   quo  sic    iliorum    morsibu^^ 
saneti  martyris  nrtus  consumerenlur,  ut  ne  saltem 
reliquio-  de  ejus  corpusculo  i»  remanerent.  Garce- 
rem  quoque  ipsum  diligenli  mllilinu  cuslodia  ^" 
adservari  ^"Jussit  -".  Imi.Iontur  onmia  qufescele- 
stissinnis  ^^'  pra^^ceperat  -^  imperator  ;  innocens  a 
noxus  m  carcerem  retruditur  °-*;  pedes  ejus  in 
cippo  saxeo  imphnnbantur  :  ignitis  subulis  digito- 
rum  mednllie  2'.  transfodiuntur  ;  canes  lame  si- 
mul  -^  et  rabie  ctierati  cum  eo  includuntur  ^\ 

30.  Inter  hsec  ^  tanta  et  novo  ^  crudelitalis  ge- 
nere-'  exqiiisita  supplicia  \  non  cessabat  miles 
Domini  ■-•  a  salutari  prcedicatione,  sed  omnibus 
clarissima  voce  dicehat " :  Fih'oli  mci,  ro,„ifes  et 
fnhmii,  onniesijKr  qni  hiijiis  rertaniiiiis  b-pecfatore.^i 
(rde.'^tis,   amlitc  mr  e.t  credite  iu  Jesinu  Chrisfum 
Dominim  et  Salvatorem  nostrim  ^,  afque  ^  in  ejm 
noininc  baptisamini,  nf  drhanfnr  vesfra  pc.rvata^ 
cf  ">possitis  rradrre  illa  ■>  (fn,v-  iinpiisrt  inrredii- 
/is  12  reposifa  simt  ieterna  snpp/icia  ",  n/ji  rmrinii 
coiponi  crpcrinntnr  irjnein  scmpcr  nrdentein,  et 
rermein  sempcr  cdentcni ;  nbi  e.st  iiiors  "  siiie  morfc, 
defeciiis  perpetmis  "3,  Interitus  seinpiternus  '",  ad 
fjiicin  iniqiiissiinns  Anre/ianns  irc  non  inrtnit  >^ 
Feslinatc  ifa<jiie  '«  /ibcrari  a/>  liis  mulis  et  appre- 
henderr    rifam  reram   '«    rjux  in    Christo  et  per 
Chrisfiim  est,  qnam  iin//ns  succcssor  cripif,  nidlns 
terminns  rlaiidif;  pro  riijns  nomijie  ^"  tanta  snsfi- 
neo,  sed  non  confnndor  ;  quia  de  promissis  atterni 
rer/is  mri  srmjier  -'  srmrus  -^  pxisfo  -^. 

31.  Artato  itaque  '  utpnediximus  -sancto-''  in 
carcere,  Donu'mis  qui  in  se  sperantibus  *  prgesto 
esse  consuevit,  quodMiunquam  eum  deseruerlt  ^ 
imnquam  eum  '  intor  earnificum  supplicia  oblitus 
'-'  fuerit,ostendit8.Gontinuo  namque^angelumsunm 
misit.  Ad  cujus  ingressum,  tugato  tetne  noctis 
hoiTorc,  serena  locns  luce  resplcnduit  '".  Om- 
ms  "  illa  argumentosa  manuum  pedumque  ptena 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


EX    M-i-i. 


d^2<''t'"^aufi^U-ef'^-i,orn,o,„bn.,,,,,ib,,s 
>edut ;  sicque  offerens  iHi  u    ,„,,„  ,,  '" 

^l-oreni  d.xit  :  Arrij^e,  eare  Doiniiii  .-.  ,.       t 

snnrfinn   ralifus  tihi  transniissiim  "«   a  aiio  L 

^■'^^''Pl^^ohnjusa.onisn.snsnsripir;^ 

sonrfafi.,rrn:e  '«;  „/,/  -  rn.n  fratrihns  tuisperJn- 

»'l>->-  -  f'/n-drr  -  rjndcri..,  Et  aecipions  p  n.om 

oo.nedit  exultans  et  gratias  agens  D.r.  ^'^  •  1,1..,,!: 

oibo  per  sex  continuos  ^^  dies  alebalin-,  angelo  se 

v.s,  ante,  et  im.o  sibi  diaria  -  quotidie  dererenlo 

Quibus  sp.ritaliter  enutritus,  non  osurioni.  nou 

sitnu  non  donique  ^^  lassitudinen,  aut  aliquid  quo 

quieiissnriainontisoiustranquillitasmoloslarotur 
sentire  al.quatenus  sinebatur.  Sicque  veliili  uua- 
dam  gloriosa  ^«  beata.  iunnorfnlilatis  mefamor- 
pliosi  ti-ansmuiatus,  instar  ^^  quoddan,  iHins  in  se 
pr.-etendebat  vitc-e  ^«.  quam  onines  saneti,  finitn  ^" 
hoc  seculo,  pei-acto.|,ie  unlve.-sali  jndin,,  vei-ici- 
ter  se .n c.rleslibus  adoptu.ns ^h  in qua «' simi- 
les  angelis  «^  ^p  ^^^^.^^^ ,,  ^^^^  ^^^^^^^^  ^^  p^^^^_ 

reasieva  canum  rahies  in  mansnotudinem  ni.t.i 
Dei  a^  conve.-sa  ^«  est,  ut  obliti  p.-opri.-e  feritatis  ac 
s.  ovos  m.fissmae  sancfo  obsequi,eique  coesse  et 
cohabita.-e  ^^  gaude.-ent.  Ha?c  tua  siint.  Chrislo  ««  ' 

opera;tuainhiscognoscin.usotvene.-aniurqua;-''" 
a  seculo  sunt  prteclara  «  miracula.  Jussu  tuo 
mifescit  omne  quod  feritat:  tibi  sapil  (inmo  -^i 
quidquid  *2  h.-utum  est.  Tu  qnnndam  ahslinonti 
puoi-o  et  ai-cani  consilii  tui  conscio,  t.-uces  leo- 
imm  jussisti  mansuesco.-e  rictus.  Tii  nunc  otiaii.  *^ 

interacresesi.rientiun.  camimhialus^inarlyrem 
ti.um  custodisti  illfesn.n.    Sed    quid  tanlun.  *■• 

naiTalionisnostneseriespcrmultadistenditur^"? 
Veniamus  tandein  ad  sancti  triumphalo  niarly- 
.■ium  et  qualiter  niundum  orcisus  viciTit  ■•■.  hiv- 
vilf.-  indagemus. 

32.  Advenerat  jam  sexta  dies,  visu.-a  persocn-       ,  ,.„„.■„. 
toren.  co.irusum  ',  martyrem  coi-(,natu,n.  Pra.ce-  >-».  rM. 
pit  itaque  -  Aurellarms  olficialibus  suis  ul  euntes    f'->-r''>tii>uli 
carcerein  aperirent,  et  quid  sanctus  Dei  ageret,      *■'  ^'"""'" 
utrum  adhuc  spii-a.'et  an  a  «  ca.iibi.s  |an,  d..vui-a-       ^'''''*''- 
tusesset  aspiceront  *.  et  sihi  "  sub  omni  celo.-i- 
tate  "  ronuntiarent  ".  Ventum  est  ad  carcereni. 
Invenitur  vir  beatissinms  ^  lauda.is  ot  "  glorifi- 
cans  Deum,  sano  et '"  vcgeto  cor])ore.  vultu^hiitis- 
simo  ac  so.-eiio  ",  ex  quo  alacritas  cordis  ct  ^^- 
animi    '"    cjus    inconcussa    fidueia   p.-odcl)atur. 
Reversi  cuncta  pcr  o.-dinon.  ''.suo  '■'*  impo.-atori   ^' 
ronnntiant '«.  IIIo  p.-i.no  non  cedere  nar.-antihus, 
nec  '^  sic  potuisse   eontingei-e  «   falsaq.io  eos 
nunliare  (i.^.nabat  '".  Vermn  illis  obstinatissinio 


'lailifriii 


j"  armiitus  7,  H-Jd.  a.)  .Iiilo  (i.-  '  suis  rtdfi.  7.  —  ^  reliqunntes 
■'i.  7, 8  :  T-elinqiientes  (i.  —  6  jgni  7,  s.  -~  ^  ejus  9.  —  «  itei-um 
^•  — '*(j.e.)«»i.(i.  e.j.  5,7. -■"  iiee  aliu.l  quid  tid<t.'X~ 
•'  o,)t.  (i,  7.  -  isdiii  8.  "  13  (e.a.la.e.ii.  -  »«,».  (j.  - 
"*  famis  9.  - le  carc-eie  2.  -  "  recludi  0;  cludi  3.  -  '« (e. .-.) 
rnri.oi-e  e.  6.  —  ">  (m.  c.)  r.  m.  b.  -  20  ol,servari  7.  - 
^'(«■ai-cerem-iussjowj.  li.  — aasceleralissimusG.  — '■'S  pvve- 
repit  G.  —  -'4  tiu.iituv  .^-8.  —  96  ineduhe  (i.  -  ««  01,1.  7.  — 
-''  (Iniplentur  omnia-cum  eo  includunturl  oiii. !). 

Num.  30.  —  1  oiii.  7.-3  nova  G.  —  "  genera  li.  ~  Me.  s ) 
om.  (i.  -  6  Chrisli  6.  -  «  (c.  v.  d.)  rlara  dixit  vuce  6.  -  t  0,,,, 
S:  (D.  e.  s.  n.)  o»i.  (i;  (Jesum-nostr.)  D.  .1.  C.  salvatoi-em  7 

(e.  I.)  oiii.  G.  -  1«  (let.  s.)  o,it.  6.  -  '*  ,,1,,.  fi.  -^  i"  gt  atld.  5. 

—  '"  iiersempiternus  7.  -  "  tiuiet  5.  7.  S ;  (A.  i.  n.  in.}  i.  n. 
timet  A.  (i.  —  "  ert'o  (i.  —  '"  oni.  i> ;  (v.  v.)  ver.  v.  5,  7-fl.  — 
'"'  spe  o-S.  —  "  (ep.  r.  m.  s.)  ejus  fi.  —  ^a  (s.  g.)  scc.  s.  .5,  7.  S. 

—  -^  (  Inler  hwv  taiitn-e.\isto)  01,1.  il. 

i\am.  31.  —  Ma.  i.)  i.  a.  9.  —  =  [u.  p.)  0,11.  (i.  y.  -  a  (u,  p.  s.) 

s.  u.  p.  7.  —  4  semper  aitd.  G.  —  »  oin.  (>.--«  deseniit  (i.  — 

ejus  5-8.  —  8  (quod  nunquam-oslendit)  om.  i).  —  »  om.  9; 

(f.  0.  c.  n.)  sed  mox  (i.  -  '« (I.  I.  r.i  |.  r.  lo<-.  (1 ;  luc.  I.  r.  7.  — 

'  o,nnisquel  10;. >»,.(;.-  '3  ah  illis<,f/,/.r,.—  i3haI)i]is •«/(/. 


G-S.  —  »  sancltim  adil.  7.  S.  -  "«  sanctum  adiL  (1.  —  i"  (c. 
D.)o,;i.y.—  "o,».(i.— "•missum  (i-S.  — '«  (s.  lel.j  ;et.  S.5.' 
—  -"  [tereimiter  aild.  Ti.  —  «1  (p.  a.  f. )  om.  5.  0.  —  s"  oin.  6.'—" 
-3  0,11.  G.  —  2J  ciUarin  li.  7. !) ;  vietuaria  5 ;  (s.  d.)  c.  s.  7.  — 
-'•oiii.d.—  a«o„,.  D.  -   •JT  /.  ,>.  s|,ecimen.        ='««„,.  7. 8,— 
^^  hic  iteniin  incipitcod.  4.  ciijti.*tej:tii.i  nnm.  HH.  ut  jam  di- 
ximiig.  intcrminsiia  fst.  —  ""  acceittunis  7.  s.  --  »'  (e.  i.  q.) 
om.  (i.—  ■■'2  o„,.4.  —  30  ,g  g^  gp  ..  -^  y  _  „4  (,|„ji,„..  g,,j,.it„ij. 
ter  fulmos)  om. !).  -  ^"  (n.  D.)  D.  n.  Ti  ;  tantum  add.  ^l.  — 
»"  ve,sa7.  —  "(.oi,i(j;,|,iiai-e  .s. --  '»*(ii,(\.)  f :,  s.  4..',.  S;  (t.  s. 
C.)  C.  t.  s.  7.  —  ■'"'  qui  (i.  —  ">  pne.-a,a  8.    -  *'  «,„.  4.  :,,  7.  S. 
—  *3q„od  (i.  —  "  om.  (i.  —  <'  liyalu»  I;  inliiatu'*  7.  — 
''^  lanta  (J.  —  *''  Quid  ita  hiciniosis  duclibus  et  sinuosis  an- 
fVactibus  inimoratur  flmmoraniurC^  add.  \-s.  —  *i  (ni.  o.  v.) 
V.  ni.  o.  ."1. 

Niun.  32  —  ■  el  add. !).  —  ^  vero  (i.  —  '  01».  (J.  —  *  inspi- 
ce,ent  5-S.       ^  (e.  s.)  siliique  (i.  —  «  {s.  o.  c.)  celeriter  G.  — 

'  niuiliarentf).  —  "sanclissimusS.  —  "  ac(i.  —  '*•  ac7, 8. 

"  (1.  a.s.)s.  et  laetoG,—  '- ar  7;(c.  e.)  om.  9. --"  torpori.s 
G.  —  "  (c.  p.  o.)  p.  o.  c.  G.  —  "■'  om.  (i.  —  '»  {s.  i.  r.)  r.  s.  i.  8 ; 
(p.o.s.  i.r.)r.  p.o.  s.  i.  7.  —  >^ne  lo.— "»  eveniier,;  posse 
add.ii.  —  '"  (n.  f.)  aflirtnaliatn.r». 


itl. 


PASSIO  SEXTA  SANCTI  BENIGNI  MARTYRIS. 


EX    MSS. 


Diiimurans 


B 


172 

ita  se  habcre  -"  oiiinia  ■'  protestantibus  22,  nimio 
stupore  constcrnatus  23  et  velnt^^ex  sensu^Hactus 
diriguit.  jEstuabat  *"  in  ejus  pectore  ^'  pudor 
insano  mixtus  furori  ^s  atque  intcr  gemitus  quos 
dolorspirilus  extorquebat,  victum  se  a  fortissimo 
Christi  milite  ^"  proclamabat  3«.  At  ^'  postrcmum 
longa  deliberatione  concepla,  dictavitsentcntiam 
dicens  :  Cunfumax  ef  yeus  afrocium  ^'  hijurkinmi 
in  deos  et  Romani  imperii  majesfafcm  ^^  neqna- 
qvain  ampliuiidinnHA  esf  nosfris  assistere  ^*  tribu- 
nalihufi.  Ifr  /(jitur^^  et  in  ipso  carcere  vecte  ferreo 
cervicem  ejus  confundite,  sirque  Janceis  cordis  ejus 
penetralia  ^^ perrumpentes,  crudelieum  morteperi- 

mite. 

33.  Post  ^  hcec  ^  qurestionarii  omni  crudelitatis 
ministerio  instructi  ^  certatim  ad  carcerem  ruunt, 
infausla  *  Ca?saris  jussa  peracturi  \  At  vero  san- 
ctus«  Benignus,  accepta  ^  Christi  hostia  \  videns 
eos  carcerem  ^  ad  se  necandum  ■"  irrumpere,  et 
jam  jamque  ictum  sibi  carnificis  ^'  imminere.oculis 
in  >3  ccclum  porrectis  '^  ita  co:^pit  orare  "  :  Deus, 
Pater  dilecfi  Filii  fui  ^"  Domini  nosfrl  Jesu Chrisfi, 
henedico  te  et  glorifico  nomen  sanctmn  ^^  iuum,  qui 
me  in  "  hanc  horam  diynaius  es  perducere  ^»,  rfm 
desideraiam,  sine  cessatione  qnxsifom  etjam  nunc 
secundum  veritatem  tuB promissionis  exhibitam  ^^. 
Ntmc  itaque,  Domine  ^°,  2^^'o  cornna  marfi/rum  ^^ 
suscipe  me  ad  te  ^^  cum  fratribus  meis,  serris  tuis, 
et  iUis  me  conjungere'^^  dignerisin  ccelis,  quihus  in 
fidei  tux  confessione  ^*  socium  voMsti  esse  ^^  in  ter- 
ris  ''".  Eespice,  Domine,  ecclesiam  tuam,  in  mnndl 
hujus  p)dago  fiuctuantem,  quam  despondisti  '^' 
unico  Filio  fuo,  ejusque  eam  prefioso  sanguine  ^^ 
redemisti.Attendein  faciem  ejusplacido  acsereno 
vultu,  quia  Jam  venit  tempus  miserendi  ejus  ^f. 
Accipe  me  sacrificium  acceptabih  pro  universa 
plebe  tua  sancfa  ^^,  et  illustra  mundum  gtoria  fua, 
utin  omnibus  gentibus  annuntietur  majestas  iua 
et  ^^  omnes  credanf  in  fe,  unum  ef  veruni  Deum  ^^, 
ef^  unigenitiim  Filium  tuum,  virtutem  et  sajjien- 
tiam  tuam,  et  utriusque  cariiatem  Spiritum  San- 
ctum,  illuminaiionem  ac  sanctificaiiotiem  ^*  eccle- 


transfigUur; 
deiti  ccrvuc 

ejus 
contundittir 


et  nnima  in 

ccelum 
pcnelrare 
eeniitur. 


sise  tua!,  in  qua  laudatur  et  benedicitur^^ per  oninia  D 
secula  nomen  tuiun  ^®. 

34.  Adhuc  verba  in  ore  martyris  volvebantur, 
cum  '  rcpente  atrocissimi  miUtes  a  dextro  et 
leevo^  illum  ^  latere*  circumsteterunt.  Adactisque 
valide  lanccis,  qua  coslarum  uterique  discrimen 
cst,  transfixcrunt,  ita  ut  acies  contra  se  venien- 
tium  telorum  intra  mai-tyris  viscera  ^  collideren- 
tur.  hisuper  etiam  sacrani  cervicem,  cerebri 
soluta  compage  ^  vecte  fcrreo  confrcgerunt. 
Sicque  roseo  cruore  perfusum  Christo  '  martyrem 
nobis  intcrcessorem  *  et  cunctis  seculis  fidele 
patrocinium  ^  consecraverunt  '^. 

35.  Aderat  ibi  permaxima  fidelium  multitudo, 
quos  nullfe  pevseculorum  minEE  nec  ^  ipsius  po- 
strcmo  metus  mortis  -,  ab  ipsius  sancti  caritate  et 
obsequio  *  valuerant  ■*  separare.  Quibus  subito 
visa  est  columba,  lacte  ^  candidior  carccrcm  eru- 
pisse  ac  sensim  remigio  alarum  vastum  aercm  ^ 
superando  coelorum  sublimia  '  penetrasse.  Nimi- 
rum^  quam  simplex  quamque  innoccntissima  et^ 
ab  omni  malitiae  felle  '^prorsus  immunis  sancta 
illa  "  anima  corporeo  educta  sit  ergastulo  ^^,  hoc 
Deus  omnipotens  "  voluit  indicio  declarare  ". 
Sed  ^^  et  tantus  gratisslmai  suavitatis  odor  nares 
omnium  mentesque  perfudit,  ut  univcrsorum  aro- 
matum  fragrantiam  "^  superaret.  Quanta  tunc 
exultatio  quantave  laetitia  jocunditatis  et  oblecta- 
minis  ^^  plena  fratrum  hiec  cernentium  '^  medul- 
litus  corda  pervaserit  '^  cogitari  ^"  utcumque 
potest ;  nam  penitus  lingua  mortali  enarrari  ^^ 
non  potest.  Videbant  enim  revelatis  fidei  oculis 
instar  quoddam  et  imaginem  illius  gloriae  et  inco- 
gitabilis  claritatis  quam  nec  oculus  asplcere  ^^  nec 
auris  audire,  nec  saltem  "^  cor  hominis  sufficit 
pensitai-e.  Proinde  non  niodo  jam  non  ~*  time- 
bant,verum  ambiebant  exoptabantque  ^^  pulchra 
perfungi  ^^  morte  ^'  pro  Ghrjsto,  ut  sic  mere- 
rentur  honorari  a  Christo  ^^. 

3G.  Diseedente  itaque  a  loco  illo  cum  magna  '      Leonilla 
confusiono  Aureliano,  beatissima  ^  LeoniIIa,Ghri-    eumsepelit; 
stum  in  interiori  ^  sui  *  hominis  sacrario  ^  gestans 


E 


=0 per  add.  7.  —  ='  (i-  s.  h.  0.)  o.  s.  i.  h.  6.  —  --  (s.  h.  0.  p.)  o.  p. 
s,  h.  o.  —  23  (n.  s.  c.)  c.  n.  s.  5.  —  -*  veluti  7.  S.  —  -°  (e.  s.) 
araens  G.  —  -«  enim  add.  7.  —  **'  (e.  p.)  p.  e.  6.  —-«  (m.  f.) 
permixlus  furore  G.  —  2ii(c.m.)  m.G.  6.  —  ^»  (ille  piimo 
C  non  creaere  procl.)  o»i.  9.  —  ^^  qui  ad  9.  —  ^'  (r.  a.)  aUox  6. 
—  83  linjuiiunim-majest.)  om.  6.  —  "*  adstare  6.  —  «^  ergo 
0.—  ^"  (c.  e.p.)  p.  c.  e.6. 

Num.  33.  —  >  Trnireitsis  S.  Maximini  ita  pergit :  Igi- 
tnr  ingressus  est  spicutator  carceiem  ubi  sanctus  vir  et 
mente  psallebat  el  spiritu,  ut  jussiunem  impiissiuii 
CiBsaris  explevet.  Ceinens  autem  martyr  bealissimus, 
intellexit  quod  prope  essel  vocatio  ejus.  lUro  po- 
slulat  locuiii  orationis  sibi  paulisper  dari  lixisque  ^eni- 
bus  teUuri.  oculis  iu  cwlum  erectis,  fusis  precibus  ora- 
bat  dicens :  Festina,  Donxiue,  ad  adjuvundum  me,  ct 
preribus  tneis  celer  auffragator  assiste.  Gumque  in  ipsa 
oratione  a  spiculatore  fuisset  percussus,  ilico  columba  nive 
candidior  e  corpore  ejus  exsiliens.  cuncf  is  qui  illic  aderanl 
chrislianis  videntibus,  volavit  ad  ciplum.  Tanta  etiam  in 
ipso  carceris  anibitu  respersa  est  odoris  IVagrantia ,  ul 
omnes  qui  iUic  nstaltant  ina>stimabili  suavitate  repleren- 
lur.  Tunc  beatissima  Gbristi  famula  Leonilla,  Christum  in 
interioris  sui  hominis  sacrario  gestaiis.  iUique  soli  placere 
ac  nota  esse  cupiens,  collegit  sancli  martyris  corpus,  et 
conditum  aromatibuseo  loco  ubi  nunc  dignissimo  honore 
veneratur,  honeslissimfe  tradidit  sepulturie.  Ubi  etiam  as- 
sidua  miraculorum  operatione  cotidiana  erga  fidehter  pe- 
tenles  benelicioiaim  exhihitione  liumani  generis  pietati  se 
commendat  eorum  cultui,  Chrisli  gratia  secundum  suum 
merilum  incessahiliter  glorificante  et  continuis  signis  ac 
virlulihus  decoranle.  Goronatus  est  autem  beatissimus 
martyret  insuperahilis  athleta  Benignus  die  kalendarum 
novembrium,  regnanle  Domino  nostro  Jesu  Christo,  qui  est 
virlus  et  pra^mium  omnium  juslorum,  qui  cum  Patre  et 


Spiritu  Sancto  vivit.  dominatur  et  regnat  in  omni  gente  et 
loco  et  tempore  et  nunc  et  semper  et  per  infmita  seculorum 
secula.  Amen.  —  -  (p.  Ii.)  tunc  6.  — '  (o.  c.  m.  i.)  om.  6.  —  *  ut 
fausta  6.  —  ^  complerent  6.  —  "^  om.  G.  7.  —  "^  acceptissima 
i,  5,  7.  8.  -  «  (h.  G.)  h.  C.  7, 8;  (a.  C.  h.)  om.  G.  —  »  (v.  e.  c.) 
e.  c.  V.  6.  —10  (a.  s.  n.)  onf.  6.  —  "  om.  6.  —  '^  ad  G.  —  "  ere- 
ctis  6.  —  •*  (i.  c.  0.)  orabat  dicens  6.  —  ^^  (d.  F.  t.)  om.  6.  — 
"  om.  7  (n.  s.)  s.  n.  4, 5, 8.  —  i^  ad  6.  —  ^»  (d.  e.  p.)  p.  d.  e 
6.8.  — 19  (diu  desid.-exhib.)  om.  G.  —  ao  (,„,_  g,  _  ai  fp_  ^.  m.) 
per  coronam  martyrii  '■2,  4-8.  —  ^^  (a.  t.)  om.  6.  —  -^  (m.  c.) 
c.  m.  7.— **  (f.t.c.)  fide  confessionis  6.  -2"  (v.  e.)e.  v.7, 8.  - 
^^  (v.  e.  i.  t.)  i.  t.  V.  e.  5.  —  -''  desponsasti  6.  —  -^  (p.  s.)  s.  p. 
G.  —  30  (attende-ejus)  om.  G.  —  s-»  (t.  s.)  s.  t.  6.  —  »>  (i.  o.  g.  a. 
m.  t.  e.)om.  6.  —  ^-(u.  et  v.  D.)Deum  vivum  6.  —  ^^  in  add. 
5  7,  8.  —  »*  sanctificatorem  5.  —  ^^  (I.  e.  b.)  h.  e.  I.  7, 8.  — 
^''(p.o.s.n.t.)n.  t.p.  o.  s.  5;  (et  unigenitum-tuum)  etverum, 
cujus  nomen  henedicitur  in  secula  seculorum  6. 

Num.  34.  —  1  (adhuc-cum)  illo  loquente  6.  —  ^  (a.d.  e.  1.) 
a  dexlris  et  sinistris  G,  —  ^  illo  b.  —  *  om.  6.  —  "  (m.  v.)  v.  m. 

5.  —  ^  compagine  G-8.  —  '  Christi  G.  —  « (n.  i.)  i.  n.  G.  — 
'  (e.  c.s.  f.  p.)o(n.  G.  —  *"  consecrarunt4, 7, 8. 

Num.  35.  —  1  non  3, 4,  7. 8.  —  =  (m.  m.)  m.  met.  7 ;  (n.  i.  p. 
m.  m.)  om.  G.  —  =■  martyris  Cbristi  add.  G.  —  *  poterant  6. 

—  6  nive  7, 8.  —  "  (v.  a.j  a.  v.  G.  —  ^  (c.  s.)  s.  cceU  G.  —  «  om.  G. 
._  9  om.  G.  —  >o  (m.  f.)  f.  nequitise  G.  —  '^  (s.  i.)  i.  s.  5.  — 
'*  (anima-erg.)  fugerit  anima  G.  —  '^  om.  G.  —  '*  (v.  i.  d.)  d. 
V.  i.  7, 8.  —  '*  nam  6.  —  '«  flagrantiam  4,  6.  —  "  (e.  o.)  om. 

6.  —  "  contuentium  6.  —  '^  perfuderit  G.  —  *"  cogitare  5, 6. 

—  "  (p.  I.  m.  e.)  enarrare  lingua  mortalis  6.  —  "^  videre  6. 

—  23om.G.  —  -*(n.  m.j.  n.)j.  n.  m.  6.-26  om.G;  exorta- 
banturque  o.  -  =«  fungi  G.  —  ^t  (p.  m.)  m.  p.  7.  —  ^a  (g.  c.) 
ah  ipso  5. 

Num.  36.  —  •  om.  ^.  -  "  beata  G.  —  ^  interioris  4, 5, 7, 8, 
10.  -  *  om.  G.  —  ^  ergastulo  6. 

illique 


DIES  PRIMA 
illique  soli  placere  ac  nota  esse  cupicns.  collegit 
sacratisshnum  sancti  ^  martyris  corpus  '  ct  diH- 
gentissime  conditum  aromalibus  eo  locinibi  nunc 
dignissimo  iionore  »  veneratur  honestissirafe  "• 
tradidit  sepulturcne.  Ul)i  otiarii  assidua  miraculo- 
rum  oporationc  '\  quotidiana  erg;i  fideliter  ^^ 
petentes  beneficiorum  exhibitionelmmani  generis 
pietati  se  commendat  et  cultui,  Christi  prutia  san- 
ctum  1«  suum  martjTem  '^  incessabiliter  mirifi- 
cante  "^  et  continuis  signis  ac  virtutibus  ^^  deco- 
rante  ". 

37.  Non  I  est  ^  silentio  prtetcreundum  »  quem 
aDcomnitus  ''"P''-'^'"^"^  Aurelianus  e.v:itum  deinde  fuerit  con- 
sccutus.  Revera  enini  ad  laudein  Dei  et  sancto- 
rum  niartyrum  pertinet  gloriam.  si  retotur 
quam  justa  ultione  osor  et  inseclator  ehristiani  ^ 
nominis  damnatus  sit.  Denique  cum  per  quinque 
annos  et  sex  menses  crudeiitatis  infreni  curriculo 
debacharetur  atquo  iniuuneras  sanctorum  di- 
verso  suppliciorum  g:enere  "^  strages  darct,  qua- 
dam  die  cum  in  augusto  suggeslu  residens  multos 
sanctorum  ad  crudelc  munus  sibi  exhiberi  prJEce- 
pisset  '\  repente  fulmen  '  cum  terribili  fragore  et 
intoleranda  «  humanis  aspectibus  coruscatione 
de  ca?Io  missum  ante  eum°  corruit,  ipsumque  et  i" 
omnes  circumstantes,  innnens^  formidiuis  metu 


173 


Aurelianus 

atiiem 


« oni.  7.  —  T  (s.  s.  m.  c.)  c.  beati  m.  6.  —  «  loco  ij.  7.  —  a  (j 
h.)  diligenler  digno  h.  6.  —  lo  om.  6.  _  n  (m.  o  )  o  m  et  d 

sui  mailyris  merita  acceptante  et  niiiificante  quntidie  5  — 
'3  mirificans  7,  8.  — '"(a.  v.)  o/h.G.-  '^  decorans  7..S. 

Num.  37.  ~  1  sed  non  o ;  hoc  nuwvnnn  37  ooim.  codices  7 
8.  —  2 (n.  e.)  nec  6,  — "  est  adcl.  fj.  —  *  Clnisti  ±  —  ^(d.  s.  g.j 
om.  (i.  —  fi  fmultos-piTecepisset)  multorum  sanctorura  nece 
sfevieus  insaniret  6.  —  ^  Inmen  5.  —  »  intoleiabili  6.  — 
^  ipsuin  (i.  —  1«  om.  ti.  —  "  om.  4. 

Nmn.38.  —  ^  Iititium  numen  hujits  Hs</iie  ad  vitiEetperse- 
cutioni  omittuntcodices  7, 8.  —  =  ultionis  6.  —  »  sermone  5. 


NOVEMBHIS. 
pene  "  exanimes  stravit. 

38.  Hoc  >  evidentisshnum  divinm  indignationis  ^ 
et  ira.  desuper  immincntis  si^.um  fore  non  modo 
a  aivmis  e   n,uspi..ibus  ferebatur,  vemm  e  i -uu 
perora  vulg,  confertissimo  rumore  «  volitabat 
Haud    dubie  per  hoc  quod  acciderat  imperatoris 
portend,  (-xitiura,  quodque  ita  fuisse,  celer  rerum  '^ 
l^x.tus  declaravit.  Cuin  enim  territus  ac  tremc- 
bundus    Gonstantinopoli.n  fcstinato  ^  rediret  viie 
med,o«inter  Eracleam  et  Bjxmtium,  loco  qui 
Ccnolrurm.n  "  dicitur,  a  militibus  interemptus 
fmemsmmi  vitiE  posuit  ct  persecutionis.  Corona- 
tus  est  autern  beatissinius  martyr  et  insuperabilis 
athleta  Bcmgnns,  die  kalcndarum  Novemb,-iuni '" 
regnante  Jesu  Christo,  Deo  et  Domino  nostro  " 
qm     est  virtus  ot  pr*mium  onmium  jusforum'^' 
Ipsc  enim  virtutem  dedit,  qui  seipsum.  quo  melius 
nihil  ost,  in  virtute  pcrseverantibns  repronii.it 
mquiens:  Ero  iliorum  Dcus  et  ipsi  erunl  mihi 
populus.  [pse  erit  finis  et  palma  sanctorum  certa- 
mmum  '*  qui  sine  fine  videbitnr  '^  sinr  fa^tldio 
amabitur,  sine  fatigaUone  laudabitur.  qui  cum 
omnipotente  Patre  suo  et  Spiritu  Sancto"'  vivit" 
dommatur  et  regnat  >s  i„  onnii  gcnte  et  i'»  hico  "-^  E 
ettempore,  et  ^'  nunc  «^  semper  et  per  infiuila 
seculonim  secula  ^^  Amen. 

—  *  haut  3.  —  "{c.  r.)  celeberrimnm  b ;  celeberrinius  6  ■  - 
(a.  1(0»,.  6.-  7  „„,.  6.-8 „ie,]i^  ^^^^^-^  (;  _ ,  GsenoiVurium. 
o. -  " noveml.iis G.-  " , J. c. D. e.  D. n.)  D. n.  J.  C. G, 7; sine 
(me.  Amen  «./,/.7  et  nli.jua  omiuit.  -  ■"  it„  ,h^init  v,„l  S  ■ 
qu.  cum  Patre  et  Spiritu  sanrto  vivit  et  re^at  per  infinita 
secula  seculorum.  Amen  _  la  sanctorum  (i.  -  '*«/».(;._ 
^"  {s.ty.)om.{^:hii:  jmiica  .tiint  cnijin  in  ajif.i.—  '"(o.P. 
s.etS.S.Jcojeterno  et  coomnipotente  Deo  Patre  etSancto 
Spiritu  5.  -  "  et  a,ld.  G.  -  «s  (e.  r.)  om.  (i.  -  i«  om  4  o  - 
-» (g.  e.  I.)  om.  (i.  -  ^'  om.  4.  3.  -  ^^  et  a<ld.  b.  -  3«  (et  nunc- 
sec.)  om.  6. 


KX  MSS. 
misrrc 
iiioritui: 


c 


MIRACULA    SANCTI   BENIGNI 

Librum   mimcuhrum  S.  Benigni   «//,„„.,   „  rodiribm  :  1.  Parisino  170(n;  ■  2   l;,riMno  535^  ■ 
«.  Far,.uw  10733 ;  4.  Di,-io„r„si  383  ;  5,  Mo„ti.^,es.ulam  1.  Cf,:  s„j:ra,  p.  W3.  ' 

A, 


P>-ologHs.         ilpertisshne    igitm-    devota    fidei     relatione 
beati  Gregorii,  Turonorum    antistitis,  translatio 
sacratissimi  corporis  Christi  martyris  Benigni  est 
descripta,  ct  quse  tmic  perspicuis  obtutibus,  ipso 
DominoMargiente,divinitusfueruntostensa,Iucide 
praidicta  sunt  miracula.  Aliorumetiam  sanctorum 
corpora  quijjus  qulescajit  vel  humata  sint  locis, 
dictis  ejusdem  pontificis  agnoscuntur  a  cunctis 
qui  eorum  se  frequentius  deposcunt  adjuvari  suf- 
fragiis.  Hac  ergoratione^^veritatiscompcrta.qu^ 
deinde  ad  nostri  potuermit  pervenlre  notitiam, 
pauca    de    pluribus     perstringentes    miracula. 
agnoscere  volentibus  sequenli  opusculo  depromi- 
mus :  ea  sciiicet  quse  ipsi  vidinuis,  vel  quce  relatu 
religiosorum  monachorum  ac  fidelium  virorum 
audientes  vera  esse  nullomodo  dubitamns.  Qua? 
sigillatim  3  sententiis  divisaaliquorummetroruni 
a  sequentibus  versiculis  a  breviter  composuimus,  ac 

superiori  stylo  beati  Gregorii  annectentes  appo- 
suimus.  Ha?c  autem  illis  pandimus,  qui  nievo  in- 
vidiae  omnimodis  carere  norunt,  et  cum  spe  fide 


credibilitatisSadhihita,  fidelitcr  inleliecta  perci- 
piant  \  Nec  su.spicetur  a  quoquam  id  ficri  alicujus 
tnmoropriiesumptionis,.sed  malle  sequi  nos proba- 
bilom  antiquorum  sollertiamsapicntium  \  in  quan- 
tum  fas  est,  qui  ea  quie  acciderunt  suis  tcmpori- 
bus  '  porvigili  cura  insudabant  describere.  et  ad 
sui  mentionein  aut  futurorum  cognifionem  oi-ato- 
ria  ratione  vel  lucido  poernate  cnpiebanl  depro- 
merc.  Si  enim  incort;e  opinionis  ralioper  campos 
eloquentiie  dilatata  ita  facunda  sui  nitoris  pollet 
gluria  ut  recitanti  sit  grafissima,  quanto  magis  est 
attentius  recitanda  ac  pnedicanda  virtus  divinm 
opcrafionis,  (puE,  procul  a  se  decusso  palloro  ob- 
nubilatit  lucis,  velut  sol  undique  emittens  radios 
suffi  claritatis,  cuncta  auxiliante  gratia  Dei  pene- 
trantes,  non  dcsinit  augmeutando  lucem  assiduis 
lucidius  clarescere  miraculis.  Ex  hoc  nempe  pr«- 
dicafacunctorumauctorismagnificenfia  ^  scmpcr 
gloriosius  debot  colIaudai'i,  quatenus  ipsius  potiori 
gratia  suflulti  percipicntiuni  ammi  devotiorcs  ad 
recitandum  jugiter  valeant  apponi.   Itaque,    ut 


Nnin.  1.  -,  !  D.  i.  2.  —  2  rationis  4.  _  »  singillatim  4, 5.      —  ^  suis  t.  a.  4.  —  a  majjnificentiara  1-5, 
-    cieduhtatis  2-5.  —  ^  percipiunl  4, 5.  —  e  sapientum  4. 


prajfatl 


174 


MIRAGULA  S.  BENIGM. 


i.\    MS>. 


MilcK  itiijjiiis 

puiiltiir. 
h 


•Snfine  Jrcr 


Aliiis  itein. 

c 


|jra;fati  sumus.  iniiacula  qu*  Dei  oninipotentia 
atquc  clcincntia  iargicnte  interventu  beati  Beiii- 
gni.  ^^pocialis  (lallia*  palrnni  nosfnqno  tutoris  ac 
pHStoiis,mulliplicit(.-rrulsi.'rLsconipcni;liosedt'Sfri- 
bentes^complacuitinstantibuscunolisquosequen- 
tilms  conirniltfre.  (|ualei)ns  ejus  juKe  patrocinium 
spei  credulitate,  fidei  L-xhibitione.  dileelionis  ar- 
doro  cunctis  agnoscere  quserenlibus  coruscnm 
vencranter  claroscat,  et  fervor  sui  cultus  in  illius 
laude  el  gloria  invonialur,  cujus  dono  rerulsens  in 
CQelistantarumvirtutumoperatorsiepedecluratur 
in  terris.  Kxi'licit  PHOi.oars.  lKi:rpiuNT  MifiACULA 

EJUSUEM  MAHTVIilS  '". 

2.  Eo  tempore  quo  Heinricus  h  ducatus  Bnr<zun- 
di;>?  florebat  honore,  quidani  miles,  vocabulo  I^iot- 
berlus.  circa  res  ecclesiarmn  et  labores  pauperum 
assidua  deprredatione  saeviebat.  OuUi.nu  nullius 
acquiescons  nionitis  a  prava;  consuetudinis  usu 
sese  conipesteret,cuidani  religioso  solitario,vigi- 
liis  et  orationibus  crebrisquejojunils  inlento,  lalis 
de  eodeni  ajjparuit  visio.  Videbat  se  clioro  ctcle- 
stium  civium  interesse  atque  proprii  intellectus 
rationeagnoscebatvelulprifcsulenicbeatumBeni- 
gnum  ornamentis  episeopalibus,  ut  solet  fieri  in 
cuUudivini  sacrificii,  decorutnm,  sanctumque  le- 
vitam  ac  protomartyrem  Stephanum  dalmatica 
indutum  utrimque  int(n- so  duducent es  quemdam  ^ 
Maminetem  -.  angelicie  pulcliritudinis  puerum, 
monacliili  haljilu  comptmn  ;  el  stantes  ante  oblu- 
tus  superni  judicis,  conmiuni  clamore  suggerebant 
injurias  stevissimi  boslis.  Quoruni  clamore  exau- 
dito,  einittl  videbatur  (^jus  sentcnlia  oM  lancea 
tetalis  vulneris,  qu*  illum  contbdcret  el  funditus 
exstlnf,'uerel.  Seqnenti  die  visionis  ostensee,  pran- 
dente  jam  diclo  duce,contigil  adesse  solitarium  et 
militeiii  denominatmn.  Pcrcepta  alimonia,  assur- 
gens  petit  priiicipem  ut  conccdat  sibi  ad  propria 
reverti.  Qua  *  ipsius  beiiedictiono  recedente.solita- 
rius  quid  de  eodein  pnetcrita  nocle  vidisset  duci 
aperuit,  et  quod  illi  vicinumforet  morlisexitium 
innotuit.  Quem  missi  al)  eo  ut  revocarent  citius 
sequentes,  metuhostium  supervenicntium  intran- 
lem  flumen  Segonnie'"'*  et  festinanter  cupientem 
transnatare,sn;e  impulsu  lanceie  profundius  terrse 
defixfe  rcpcriimt  interisse,cum  oam  ad  gid)ernan- 
dam  navim  niteretur  abstrahere. 

3.  Nequaquaiij  est  silendum  quod  multis  con- 
stat  mmiifestuiu.  Quodam  tenipore,  adveniente 
rege  Hoberto  (/  Divione,  quEB  quisque  habebat  ad 
munitionmn  pra^sidium  deferebat.  Cum(|ue  arnii- 
gerimilitiuu  in  diriiiiendo  sibi  providenlcs  uhique 
discui'rerent,  unus  sjevior  ceteris  conatur  infrin- 
gere  ecclesiain  Cbristi  pniecursoris  et  baptistre 
Joannis.  Hoc  iierspicientes  ipsius  eccleiiia?  clerici. 
pulsando  signa  animoventes  crucifixum,  deportant 
contra  furenteiii  armigerum.  At  ille  insana  mente 
eftrenatus,  ultra  moduin  sa^viens  el  quod  perti- 
mescere  debuerat  contemnens,  non  esl  cunctatus 
pungere  lancea  venorandie  figura;  brachium. 
Tandem  violenter  repulsus  denuo  traditur  in  re- 
probum  sensum,  ut  ea  qujK  noii  sunt  agenda 
ageret,  furens  nimium  pervenit  usque  ad  atriuin 
suncti  Benigni.  Et  feienti  cuidam  ipsius  sancti 
servo  frunientum  humero  obvians,  vim  intert  illud 
aufercndi ;  ille  non  esse  suuin  quod  ferebat,  sed 
sancti  Benigni  fore  asserobat ;  quem  minhue  cre- 
deus  diutius  caedebat.  Glu  cum  supervenisset  unus 
ex  monachis  et  uuplorasset  ut  talia  agere  desiste- 


ret.  volens  illuui  appetere  lancea  peilbravit  ejus  J3 
vestimenta.  Mox  afiuit  divinum  judiciuni,  qiiod 
dcclaravit  bcati  martyris  meritum.  Nam  facic  ro- 
trorsum  conversa,  da^monio  plenus  et  niniia  ipsius 
vcxatione  tortus,  una  cum  duobus  sociis  miserabi- 
liter  solvit  puenas  mortis. 

4.  Per  idein  tempus  quidani  iniles  noniine  Ite.u  terii„s. 
Robertiis,  dc  castro  Belnensi  *  ibideni  advenit.  "Beiuin.', 
Qui  quadam  die  quemdam  monachuni  saneti 
Bcnigni  ex  equo  cum  injuria  deposuit.  Qiio  se- 
deiis  se(juenti  die  rediens  ad  propria,  cuni 
intrasset  Oscarram  fluvium  securus,  repente  in 
eumdeni  corruit  mortuus,  sicque  priedictus  equus 
sancto  cst  restitiitus.  Unde  rex  qui  aderat  atquo 
ejus  proccres  sed  et  cnnctus  exercitus  ha?c  au- 
dientes,  simul  quoque  intuentes,  deinceps  valde 
ca-perimt  sancluin  Christi  martyrem  venerari, 
queiii  compererant  se  exorantibus  pie  auxiliari 
et  in  suis  inimicis  creberrimis  indieiis  manife- 
sttu-i. 

h.  Poscit  devotio  expedire  celeberrimum  quod  Tfnnfn,: 
notum  constat  miraculuni.  Imminentc  quodara 
tempore  sanctre  Crucis  festiva  Exaltatione,  deco- 
rata  est  ejusdem  ara  ornamentis  ecclcsiai.  Ve-  ^ 
spertinis  horis  ipsius  diei  supervenientibus,  obse- 
rantur  fores  a  custodihus.  Quidain  autom  cupidus 
delitesfcns  in  abditis,  volens  ex  rebus  ccck^sise 
inopiiie  suae  consulere,  nocturno  furto  exspoliavit 
ornatiim  altare.  Observans  autem  opportunum 
tempus  quo  recederet,  maue  facfo  foribus  aj>crtis 
cum  jam  securus  progredi  vellet,  per  id  quod 
male  tenebat  beno  detentus  est,  luctansque  pro 
viril)us  ut  facultas  advcniret  cgrediendi,  impe- 
diente  potius  difficultate  renitenti  denegavit  pa- 
tens  aditus  voluularios  exitus  redeundi ;  sicque 
invisibili  constrieto  vinculo  nequaquam  fas  secc- 
dendi  quoquam  aderat,  sed  in  medio  vise  immo- 
bilis  persistebat.  Gumque  concursus  populi  ora- 
tionis  gratia  ad  sepulchrum  sancti  fieret  et  ad- 
mirationi  introeuntibus  ac  exituris  csset,  vidensse 
omnimodis  dotineri,  ignorantibus  cunctis  culpam 
aperit,  prolatumque  e  sinu  testimonium  furti 
ostendens,  qualiter  detineretur  vel  quid  egisset 
palam  innotuit.  Quo  fratres  per  nuntios  comperto 
miraculo,pleni  hetitia  et  exultatione  oinnes  Deum 
ac  provisorem  sui  ovantes  laudando  benedicunt, 
recipientesquc  quod  suum  erat  reum  solvunt  vin- 
culis  et  erimini.'  cil)0(iue  roitlotum  ad  propria  si-  F 
nunl  redire. 

(j.  Dignum  est  illud  inserere  paginae  quod  con-  Moiindnis 
stat  gestum  muUorum  ad  imitationeni,  Dei  dispo-  Deo  iHfiiii-li" 
sUione.  Quidam  monachus  profunde  inscius  ca-  comeitiUn: 
vore  ruinam  foveie,  permotus  utilitatesua;  scien- 
liic  ijua  bene  doctus  erat,  voluif  hujus  sancti 
patrocinium  deserere  et  solvi  rupto  jugo  disci- 
plinie.  Quod  ut  pcrageret  occasiones  excltabat. 
quibus  efficeret  quod  cupiebat.  Gumque  noctu 
per  fenestram  terrje  contiguam  vellet  progredi, 
vidit  quosdam  spiritus  exitum  sibi  donogarc  qui 
innuentes  dosignabant,  si  extra  poncret  pedem, 
interitum.  His  visis,  quod  sui  causa  ibi  adessent 
intefligcns,  torritus  niniium  citius  rediit  ad  lectu- 
luiii.  Docurso  aliquanto  ipsius  noctis  spatio,  illu- 
sioneiii  iii  se,  non  extra,  fieri  credens,  exsurgens 
rediit  ad  locum  eodemque  modo  pristinum  hnr- 
roreiu  subsequente  secundo  perlorntus  aliquam- 
diu  detentus  est.  Nec  multo  post  ad  idein  ' 
peragendmii  revertitur,  accommodanscjue  oppor- 


"  ojjt.2.  —  '*'(e.m.)'p'loriosis.simi  Benigiiiiniirtyrisi. 
Num.  2,  —  '  om.  *>.  — "  magnatem  ;i.  —  ^  im.  3-').  —  *  <Juo 


3,  —  '"'  Sagonnse  3,  4,  5. 
Num,  G.  —  Md.3,4. 


tununi 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


Miiliihiqiivhi 
iri/ilitiir. 


i''i''iiifticits 

>'<tiiiiUtr. 


A  tunum  fempussuje  sollicituaini,  dum  perquiritur 
aditus  pro^rediendi,  detinctnr  multiludine  mona- 
ciiuruni,  quoruni  spiritus  ilji  ijrovisoi'es  dcputati 
excubias  celeJn-antes  cuncta  nionasterii  loca  vigi- 
lanter  obscrvabant.  Hac  itennn  visione  conipul- 
susremoralur  paucis  dicbu.^.  Dcinde  est  perven- 
tuni    ad    iniqu*    delectationis    votum,    et    jam 
vagabundus  suscipi  se  exorans  in  cujusdam  domo 
obtinuit.    Gumquo    se   dcdissent    superveniente 
nocte  quicti,  ille  nniplioribusoccupatus  tcnebris, 
dcnudatus  jarn  inlerius  Ude  bon;^  operationis' 
denudavit    etiam    se    extcrius  veste   rcligionis' 
Moxquc  vcste  et  insana  mente  delurpato'!  nutu 
divmo,  in  loco  donuis  quo  accendebalur  ignis, 
horrenduni  alluit  d^inonium    in   similitudineni 
simiiv  figuratum.  Quod  quamvis  ad  instar  ipsius 
monstri  esset  cxij^^uum,  incomposita  tamen  defor- 
mis  brachii  ma-nitudine,  fa-da'  mauus,  digitorum 
unguiunuiuc  turpium,  nitebafur  illum  attingere 
ct  astricto  gutture  crudeliter  sutrocare.  Videns 
itaque  se  in  confmio  mortis  positum,  rogat  Deum 
invocando  sanctum  Bcnignum,ul  vitam  concede- 
ret,  vovens  sc  revcrsuruui  et  usque  ad  finem  vita^ 
^  perniansurum,  si  valcret  imminens  evadere  pcri- 
culum.  Tandem  exauditus  pcr  merifa  hujus  san- 
di  libcratni',  recipicnsque  devotus  quod    anfea 
infidclis  utebatur.  pedem.  quem  a  bonis  opcribus 
deviarat  ^,  rcducit  et  in  semita  rocti  itineris  dein- 
cep.s  permanendo  fideliter  vixit. 

7.  Illud  etlam  clarum  est  pandere  mlraculum 
quodvaldc  fuit  celebratum.  Dic  dominlca  mediee 
quadragesiuiie,  quidam  mutus  fideiitcr  cxpcfivit 
hujus  sanctissimi  martyris  subsidium,  quo  sibi 
longo  tcmporis  spatio  denegatum  a  Dco  iinpctra- 
ret  eloquium.  Qui  dcvote  petcns  se  admitti  ora- 
torio  in  celebratione  misss  majoris,  prosternens 
se  corpore  et  menf  c  evangelicis  verbis  secus  pedes 
levita^  legentis,  prEestoIabatur  ibidem  subventio- 
ncm  divinai  pietatis.  Implorantc  igitur  illo  et  sa?- 
pins  invocanfe  devofa  mente  sanctum  Benignum, 
ut  retardanti '  voto  citius  succuneret,  slatim  affe- 
ctum  ipsius  tlagrantis  fidei  potenter  comifiita  est 
executio  virtutis.  Nam  perlecto  evangeiio,  cunctis 
fratribus  communitcr  symbolum  cx  morc  cancn- 
tibus.  ca-pit  bene  i)roIoquens  Dcum  suique  aucto- 
rem  beneficii  nominare,  laudarc.  ct  ad  inferro^^ita 
rospondere.  QuiE  res  gesta  cclebrem  liKtitiam  diei 
C  geminavif,  docantato  in  filiis  matris  eccIesiEe  spi- 
rituali  gaudio.  Undc  praieuntc  abbate  ipsius  tcm- 
poris,omnis  congregatio  catervatim  cinn  votis  pra;- 
cordiorum  juncfis  vocibus  Deum  laudanfes  dieunt : 
La/t(f(ffe  Dumiuuni,  (piia  beniijniis    est.   Psallite 
noniittiejus,quom(im  suavis^^est.Omniai^UcecunKjite 
roliiif  fcrif  i,t  r(Flo  et  in  terra.  In  prolixa  quoque 
modulationc  sequcntis  versus  composita  prosa  in 
laude  ejusdem    martyris    decantantcs  dulciflue 
Concinunt :  BenfilirtitH  Doininns  e.r  Sion,  qni  hnbi- 
tat  in  Jenimlem  rcplesfcin  urbe^n,  qito  iihnusjiibi- 
lat  Benitjnus  crebris^jue  coruscat  semper  virtutHms, 
hic  rscis  visiim  resfifnens  et  loqueliini  mutis,  prx- 
stansqite  cuncfisfidr  beiiefieia. 

8.  Nequaquam  debet  siientio  retieeri  quod  con- 
stat  actum  gratia  istius  sancfi.  Ex  fjunilia  ejus 
quidam,  nomine  Arnulphus,  privatus  onmino 
inembrorum  virihus,  animatus  spe  sui  Doniini, 
intellexit  se  sospitafis  mcdelam  adepturum,  si 
adiret  pium  ipsius  pjifrocinium.  Qul  cum  quadani 
die,ducentefide,proutpossibile  fuit  advectusesset 


175 
ad  ejusdem  scpulchrum,  exorans  et  smpins  i„vo- 
cans  illum  pervenit  usquc  ud  una.ii  cx  coUnmiis 

manno.-eisquibusabsidaconli,u..u-,statimque 
auxilio  subvcnientis  Domini  fidclis  servus  citis- 
sune  allevatur.Nam  ut  eam  manu  contigit,  nisus 
surgere.  cjus  subh.yalione  plcnissii„jr  sanitati 
sensit  sese  redditmn.  sieque,  copia  eundi  atqiie 
i-edenndi  relevatus,  diutius  est  eadem  inlo<nilate 
memljrorum  quam  rcccpit  in  scrvilio  sancti  fide- 
hter  usus.  Velocius  fama  luec  pcr  aures  oiuniuin 
advolavd,  cormnque  corda  magna  ixullatioue 
repleiidom  Dci  laudibus  ubcrius  excitavit. 

'■>.  Quia  ncquimus  cxplicarc  ipiantum  fulgcal 
mhujusmodi  curationum  genere,  saltem  dc  mul- 
tis  pauca  libcaf  brcviter  dcscribcre.  Qu.'ii.dani 
ifaque  Adelinum  nimius  a-gritudinis  ungor  oi„iii. 
biis  mcinbn)rum  officiis  diutius  de.stitutum  '  .■ou- 
traxerat.  Cui  ctiam  nervorum  contractio  Vmv/m- 
nsque  offensio  languoris  operaiidi  nianihus 
incodeiidiqne  pedibus  facultatem  penifus  dene- 
gabat.  Qui  cum  seduio  nuiltorum  intcrvontu 
sanctorum  advenire  sibi  sospitatem  precaretur 
nec  ullo  luodo  concederefur,  tandcm  comperiens 
m  aiiis  biijus  sanctissimi  protectoris  nostri  pofcn-  ^ 

temefficaciamvirtutum,adejusliniinapervenieris 
aceessit,  luiploraturus  necessarium  devofc  reme- 
dium.  flujus  devota  accessio,  comitata  intogra 
fide.  quod  orando  petiit  integerrimc  imjjclrare 
prnmeruif,  cumque  intercessio  illius  icdinlcgra- 
tuin  membrisac  din  opfata  sospitate  gaudcntem 
sanum  palam  visibus  cunctorum  exhibuit.  Unde 
et  sibi  optabilis  lielitia  pervenit-.  qu:e  cnnctorum 
ora  spcctanlium  iu  Dci  i].siiisquc  prjeelari  (estis 
laudibus  dignanter  aperuit,  et  magna  exultationo 
replevit.Qui  ne  tanto  ingratus  foret  beneficio,  scse 
in  vicissitudincm  pro  concessa  sospitiite  sanclo 
condonans  inlulit,  operariisque  basilic®  quoad 
vixit  fidclitcr  ministravit. 

lO.Alium  quemdam.  vocabulo  Albricum.omni- 
bus  membris  percussio  paralysis  effeeerat  disso- 
lutum  et  ab  omiiium  efficienfia  actmiin  rcddidc- 
rat  invalidam.  Qui  cum  suorum  sollicitalionc 
parentum  ad  hiijus  pafroni  nostri  iiercipicndum 
levamen  fuisset  delatus,  cunfesliin  ut  virtulis 
vigore  ipsius  interventu  marcentia  membra  pleni- 
ter  sentit  pertusa,  suis  gressibus  incedcns  rever- 
titur  gaudcnter  ad  propria.  Scd  rursus  ejusdom 


KX    MSS. 


/iiiif/iiiiliis 


tf  tiiiiiK 
/ictra/ijticiix, 

(jiiiimiiiit 
t/ffjit  njmil 
wim/crum 
.S.  Hentnni, 


incommodi  anxietate  detontus,  curvatus  '  et  ad  f 


prioris  iiuctorem  medeiit  revccrtus,  piii  subven- 
fione  relcvaturac  mox  habitaculum  lirnia  deam- 
bulatione  visendum  requiritnr.  Subscquitur  pri- 
mis  defectionibus  tertia  pejor.  quaM-ogcret  loliciis 
revisam  douuim   dcseri  insiguemquc  tantaruiu 
largitorem  sanationum  compelleret  adiri.  Tunc- 
que  relicfa  doino  ad  eumdem  devecfus.  orat  slbi 
ejus  meritis  sufTragari,  culpans  se  coliata-  ingra- 
tum  benignitatis ;  de  cetero  obligavit  se  voto  in 
eodem  loco  persistere,  nec  aliquatenusab  ipslus 
patrocinio  decedere  ^.  Cui  stafim  incoluinitas  ple- 
nissime  confertur  ac  per  hoc  omnium  ora  videu- 
tium  in  Dci  suiquo  marfyris  prtecipui  lamle  .sol- 
viintur,  et  sacrorum  fama  gestorum  multipliciter 
dispersa    augetur.  Qui  deinceps  in  codcni  loco 
permanens,  stetit  votumque  quod  voverat  fideli- 
ter  observavit. 

1 1 .  Relatus  '  est  item  quidam  Roberfus  ab  ami- 
cis  ad  expctendum  hujus  sanctissimi  Patris  nostri 
prajsidium,  qui,  coh^rentibus  ealcaneis  natibus, 


/''((■('  miiilf} 

iiiiifS 
frontriiciitt. 


'■*  i/m.  1 
Num.  7.  —  »  retaidandi  3.  —  -  suave  3. 


Nnm.  9. '    '  destinatum  -J;  tleslilutust.  —  2provemt3-5. 
Num.  10.  —  '  curvatur  4  —  '''  discedere  3. 

pectori 


176 


MFRACULA  S.  BENIGNI. 


EX   MSS. 


libn'atur. 

B 


*  Bussy-la- 

P6le 
{C6te-d'0r). 


item 
phreneticus. 


pGclori  quoquc  impressis  genibus,  toto  corpore 
erat  hunii  coUectus.  Queni  ad  ipsius  liniina  cxpo- 
situm  ac  nonien  ejus  frcquontius  invocantem 
cienienter  erexlt;  cui  etiam  roiiindendo  vires  inte- 
gras  membris  facilem  motionis  usum  concessum 
est  adipi^ci.  Qui  denuo  rcdiens  domi,  prlstinis 
arcelur  dillicultatis  augustiis,  et  quod  opificom 
suee  salutis  non  debuisset  deserere  incongrua 
rursus  contractionis  conqueritur  detentione.  Re- 
currunt  noti  ac  i^ropinqui  ipso  poscente  ad  notam 
prideni  benignitatcnt,  enmque  nd  curandum  ac 
ibidcni  inanendum  ipsis  testificantibus  atque 
spondentil)us  sui  ipsius  deditione  perfercntes, 
sumnia  opcrante  pictale  intercessionisque  dono 
largientc,  protinus  solidatum  atque  erecfuni  in 
cunclis  penc^membris  aspiciunt,  et  Deo  sancto- 
qne  Benigno  laudeni  canentiijus  gaudentcs  osten- 
dunt.Qni  quamdiu  advixit,scmpcr  valvas  ccclcsife 
cu.stodice  clave  numivil  ac  pavimentum  jpsius 
scopis  vertere  devofus  studuit. 

12.  Quanta  vcro  sit  huic  sanctissimo  potestas 
super  energumenos  coUata,  sequentia  legentibus 
dcclarabunt  scripfa.  Sacris  igitur  diebus  septi- 
maufe  pascliJB,  quardam  mulier  istius  sancfi  an- 
cilla,  nomine  Gunzelina,  pergens  ad  villam  quse 
nuncupatur  Bycisus  *,  subito  babuit  ifineris  sui 
socimn  humani  generis  inimicum,  qui   peregri- 
nantis  specie  mulieris  assumpta  incedens,  orna- 
mentis  regiisconipta,progrediebatur,veluti  deam- 
bulans  uteretur  longiori  via.  Qufe  cum  pluribus 
suasionum  verbis  multisque  promissionum  nui- 
neribus  fallax  jam  dictam  feminam  per  prolixam 
contabulafioncm  dcnmlceret  sibiquese^incuncfis 
prodesse  spopondisset,  finito  hujusmodi  vcrborum 
colloquiosiluif,  umbraque  phantasticoe  macliina- 
tionis  illam  dcscrons  non  comparuit.  Qui  mox  ut 
visus  est  a  se  recessisse  utfuturiinsciam-infor- 
tunii  signum  crucis  oblifam  repente  invisibilis 
inimicus  invasit,  totamque  a  prisfino  sui  sfatus 
usu  mutavil,  ac  dira  rabie  in  se  seu  in  his  quos 
attingere    valebat  crudelitcr  ^  inflammavit.  Quk 
cum  biduo  ita  daemonis  capta  usaquenisibus^^per- 
sisteret,  tandem  terlia  die  per  plures  liominum 
vires  coacta  afquc  stricfini  dcvincta  perducitur 
ad  bujus  Chrisfi  martyris  patrocinium,  ejus  infor- 
venfu  tanta  peste  cm"anda.  Ubi  dctenta  usque 
octava  dominicfE  rcsurrectionis  die,  liberari  me- 
ruit  ipso  Benigno  exorante,  a  dolosa  iniqui  hostis 
invasione.  Nam  cum  populus  ad  solenmem  nielo- 
diam   vespertina?  synaxis    convenissef,  illa    diu 
amissce  quietis  dono  cum  salute  fugato  hosle  frui- 
tur  ac  prisfino  sensui  restituta  cernifur  ;  laudes- 
que  Dco  sanctoque  Benigno  a  cunctis  venerantor 
cum  gaudio  decantanlur,  nierita  quoque  per  mul- 
tos  dilatata  cernentes  in  illis  ^  gloria  ubique  ^  cele- 
brata  panduntur. 

13.  Nec  dissimile  fuit  illud  miraculum  quod 
gestum  constat  imminentibusdiebusRogatiomun. 
Quidam  denique  mentis  insania  captus  ac  totus 
liumana  mansuetudine  privatus  nelanda  atque 
turpia  vorlja  loqucbafur,  et  andientcs  sive  sibi 
colIoquenfcscunctosinanibusMictis  InufiUbusque 
gestis  provocans  vehementer  fafigabat.  Qui  coer- 
citus  a  multis  verbis  ac  vcrberibus,  quatenus  qui- 
ret  sensui  pristino  restitui,  nullo  modo  poferat 
corrigi;  inio  etiani,  illorum  commiserationis  igna- 
rus,  unde  ejus  vesanise  quies  adduci  putabalur, 


E 


deteriori  amontia  corripiente  potius  fugabatur.  D 
Qucm  cum  incorrigibilcm  illorum  castigatio  per- 
vidissef,  porducifur  ad  hujus  sanctissimi  patroni 
tunudum  coactus,  medelam  propriie  salutis,  uf 
illorum  fidcs  spcrabaf,  cilius  percepfurus.  A  qui- 
bus  cuin  ibidem  friduo  defenfus  perstifisset,  tan- 
dem  tertia  die  paululmn  sonmii  percepta  quiete 
surrexit.  seque  mentis  sospitati  plenissime  -reddi- 
tum  scnsit,  ac  cernentes  cuncfos  Deum  sanctum- 
que  Benignum  laudans  reddidit  inde  exhilara- 
tos. 

14.  In  medendis  quoque  paralyticis  quanta  ful-      Sanatny 
geat  gratia,  sequens   depromit  pagina.  Quidam   P^rahfticm. 
namqucparalyticus,nontineHildradus,hujusniodi 
incommodo  niniium  dissolutus,  nullius  effectum 

operis  valebat  in  se  excitaro,  sed  deficiebat  affi- 
ciente  pr;edicti  languoris  torpore.  Cumquc  tali 
angustia  ac  m;estitudine  obscssus  pene  defieeret, 
destitutioni  suoeque  inutilitati  vehementer  con- 
dolens,  indubifata  fidc  crcdens  hujus  sanctissimi 
palris  Benigni  adcptnrum  se  velox  auxilinm,pra3- 
sentialiter  devectus  est  eo  poscente  ad  sacram 
piiefafi  ^  marf jtIs  niemoriam.  Quo  cum  fuissef 
deportatus,  adjuvanle  ipsius  intervenfione  quod 
fideliter  quasivit  impetrare  meruit,  executionem- 
que  fidei  recompensavit  opus  miraculi,afque  re- 
means  ad  pi'opria  laitus  plenissim^  rcdditus  est 
sospitati ;  collaudans  quoque  per  cuncta  Dei  et 
sancfi  ejus  beneficia,  magna  videntes  repievit 
la;fifia. 

15.  Praiterea  m  frigoreticis  quam  potenti  domi-         ^,,, 
netur  hic  sanctissimus  ac  valenfi  prtesidio,  appo-  febricitantes 
sita  suprascripfise  docet  descriptio.  Nam  quidam 
monachus,  vocabulo  Rodulphus,  qui  causa  pro- 

prii  nominis  pluribus  impositi  ^  atque  ab  elocu- 
tione  frcquenfius  a  se  usitata  specialius  agnomi- 
nabatur  confessus ,  quodam  tempore  fervidse 
sesfafis  nimium  laborabat  typo  quartanjie  febris. 
Cujusvis  cum  nullius  in  sc  proficuum  perciperet 
medicinfe  effectum,tandem  post  expetitos  crebro 
et  edoctos  a  nmltis  potionum  haustus,  nulla  con- 
valescens  pro  his  melioratione,  ubi  perspexit  hu- 
manum  impotens,auxihum  efficax  quasrit  sincerae 
fidei  devotione  divinum ,  dejectus  totus  avide 
menfis  corporisque  supplicatione  ante  pecuHaris 
pafroni  sepulchrum.  Moxque  somno  oppressus 
vidit  quenidam  decormn  clcricum,  more  antisti- 
tum  GrcecicecaftonsumaGdecentibus  ornamentis^  ^ 

indufum,  pulchritudine  nivei  capitis  et  prolixse 
barbse  venustum,  sibi  assistere,qui  talibus  verbis 
imperans  compollcbat  febrem  ab  eodem  disce- 
dere  ;  Fr^cipio,  inquiens,  iibi,  febris,  ut  atatim 
deseras  perva.tuni  corpus  Iniju^  qu/esceiitis,  nec 
alifpfa  nJterius  tui  molestiu  ijrnvato  domineris. 
Illico  iiberatus  ^  expergefactus  surrexit  a  somno, 
deincepsque  ita  fugato  caruit  incommodo.  Qui 
fraternae  congregationi  hilaris  et  gaudens  astitit 
eiquc  visionis,  curationis  quoque,  causam  narra- 
vit ;  quam  etiain  l^tiorcm  sua  relatione  reddidil 
ac  dcvofioreni  circa  ejus  patrocinium  veneranter 
exhibuif. 

10.  Constat  hoc  miraculum  fuisse  gesfum  ante-    tt  aUim'''- 
quam  prefiosissima  Christi  marfyris  ossa  vene- 
rando  abbafe  Wilcimo  poscente  transferrentur/"a  f 

Lamborto,Lingonic«urbisanfistite.Dcincepsvero 
quanti  ^  febricitantcs  vel  variis  afflicti  languoribus 
ad  ipsius  tumbam  concurrentes,  hausta  cum  pul- 


Num.  II.  —  1  Delalus.5.  — » bene  5. 
Num.12.  — 1  om.  3.  — ainscientia  2.  —  "  cludeliter*.— 
^  visibus  3,  5.  —  fi  illius  3.  —  8  ubicumque  "2. 
Num.  13.  —  '  miinibus  1.  %  \.  —  a  plene  3, 4. 


Num.  U. —  •  prfesenti  2. 

Num.  15.  —  •  codd.  imposila.  —  -  omatis2.  —  ^  om.o. 

Num.  16.  —  >  om.  ± 


vere 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A  vere  ex  capitali  petra  sepulchri  craso  aqua,bene- 
dicto  -  redierint  salutis  doiio  uberius  accepto  gau- 
dentes.  Vel  quanti  astricti  aliqua  oppressione, 
ibidem  aut  procul  Gxorato  seu  invocafo  ejus  no- 
niine,  a  sua  niEEstitudinc  atque  injufia  sint  reversi 
Ifeti,  nullius  lingua  valet  expliearenec  aliquis  no- 
niinatini  describere. 
Sanatuf  17.  Aduectenduni  est  superioribus  peractum 

TZtfSatl    '^'"^  mii-iiciiluni,  quod  est  declaratum  videntium 
"  "«/y'1        testimonio  multorum.  In  comitntu  Farnoderensi  * 
Torn..(ioieii-    quidam  procreatus  a  nativitate  paralyticus  dela- 
si  (VJ  Tonnei'-  tus  est  ad  sacri  sepulchruni  muiiyris.  Qui  fideliter 
re  ^Yonne)    cupiens  adipisci  suffrafiii  ejus  subventionem,exo- 
rabat  advenire  sibimet  diu  elongatam  ac  sempcr 
desideratani    relevationem    smi^que   ^gritudinis 
curationem.   Quod   cum   assidue  deprecarefur , 
aliquantis  diebus  ibidem  commorans,  petitionem 
ejus  tandem  subsecutus  est  sospitatis  effectus. 
Nam   cum  quodam  die  cujusdam    solemnitatis 
residerent  fratres  ad  mensam,  paululum  quietis 
somno  mcmbra  connnittens  vidit  niveam  cohim- 
bam  advolasse  super  ipsius  sancti  arani.  Quam 
cum  quasi  omnibus  laxatis  viribus  brachiisque 
tensis  insilions  conaretur  capere,  ipso  laxationis 
nisu  evij^alans  miratus  est  osgrif  udinem  recessisse, 
sospitatemque  sibi  plenissime  accessisse.  Quod 
cernens  ejusdem  altaris  venerandus  custos,  no- 
mine  Leduinus.  concitus  pergens  studuit  nuntiare 
confratribus.  Gum  quo  pio  exultantes  gaudio  de- 
voti  Deum  sanctumque  '  Benignum  laudaverunt 
continuo. 
mntki  18.  Est  inserendum  illud  paginge  quod  mulfi- 

ileterii       ^y^^,:^  yjgp^.  ijcjeiiuni  relatioue.  Tempore  Roberti 
regis  a  Franci?e  partibus  sectEe  haereseos  coope- 
ratores  latebras  suie  falsitatis  erumpentes,  nebu- 
lam  erroris  sui  ubique  spargere,  et  praeclarum 
ovile  Christi  irrumpere  conati   sunt.   Qui  cum 
depressi  c^citate  vera  falsis  semper  obviare  sen- 
tirent,  suaque  pravitate  in  lucem  consurgere  non 
valentes  obscurius  fumigarent,hujusmodi  machl- 
nationis  dolos  commentati  sunt,  ut  compositum 
ex  maleficio  pulverem  clam  aquis  vel  '  cibis  spar- 
gendum  per  suas  conscios  nequitife  circumquaque 
deportarent  -,  per  queni  colloquentium  sibi  mentes 
corporaque  commaculando  errnre  falsidico  pei- 
verterent.  Gmnque  sub  specie    peregrinantium 
diversa  peragrantes  loca  presbyter,  ut  videbatur, 
G  prinms,  secundus  laicus^ cum  una  monacha  id  per- 
agere  curarent,  ad  hujus  sanctissimi  protectoris 
piissimique  patroni  nostri  Benigni  coenobium  per- 
venientes,  ipsis  petentibus  mali  vole,  eieemosynario 
vero  studio  caritatis  procurante.inhospitium  pau- 
perum  ducti  sunt.   Ubi  cum  allquantis   diebus 
connnorantes  avldius  perficere  quod  cupiebant 
molirentiu-,  Deo  auxiliante  sancti  hujus  intcrven- 
tione  desiderio  malitiffi  sute  penitus  fraudati  smit. 
Nam  cum  hospitium  egredi  et  properare  ad  col- 
loquendum  fratribus  velient.  quatenus  per  auditus 
aurium  maleficia  exercerent,  ut  cum  *  corporibus 
corda  perfidire  veneno  inficerent,vapor  invisibilis 
mccndii  a  monasterio  exiliens  feriendo  illos  in 
viiltibus  repellebat  ef  retroactos  ad  hospitium 
reverti  cogebat.  Qui  videntes  se  nullomodo  pro- 
ficere,  coacti  sunt  ad  socios  repedare  ;  a  quibus 
sciscitati  confessi  sunt  quid  in  eodem  loco  sint 
perpessi,  et  quod  qujedam  divinitatis  claritas  iUic 
consistentes  collustraret,  se  vero  eis  colloqui  quae- 


177 


EX   MSS. 


rentes  consumeret.  Qui  rumor  in  aures  adelium 
divulgsUus  ac  procul  ventilatus,  monachis  huius 
cc^nobn  ab  ipsis  est  relafus.  Agit  hoc  paedpui 
niartyris  Ghrisfi  meritum,  qui  sanctissimi  evan- 
gelistie  Joannis  imbutus  doctrina  et  evangelio 
sic  fanmlantes  sibi  protegit  ignito  defensionis 
clypeo. 

ly.Quod  suos  at(iue  hanc  ecclesiam  pervigili  Hfur.,dim 
cura  custodiat  idem   pater,  sequentia  pandunt 
exempla.  Quodam  ilaque  tempore  Aquihmici  qui- 

dani  aifificiosiscarminum  incantationibusdocfum 
quemdam    viruin   nomine  Basinum    caput   sibi 
constituenfos.  et  facfo  agmine  in  his  regionibus 
venerunt,  et  frena  suaj  cupiditatis  iustlganfe  ma- 
htiasive  necessitatis  inopia  laxantes,  commovenfo 
latrocinli  crimine  cnrurrerunt.  Erat  autem  prie- 
dirli  pnedonis  hujusmodi  ariificio.sa  vis  ut,  nullo 
modo  clavibus  aut  vectibus  serisve  ohstantibus, 
habitacula  quje  vellet  ingrediens  cummancntes 
ibidem  atquevigilantesinvaiidos  effectos  et  nihi! 
loqui  penitus  valentes  deprffidatos  Ibrls  jispor- 
faret,  dehinc  abduceret  etiam  super  ipsos  quid- 
quid  slbi  complaceret.  Qui  mulfa  damna  eccle.sils 
ac  domlbus  inferenfes  hujus  monasterii  claustrum  ^ 
aditu  reperto  duo  ex  iilis  ingressi  pntaverunf  ejus 
thosauros  nulla  custodia  vel  clavium  virtute  fueri. 
Invonfis  iglfur  quorumdam  monachonim  vestilnis 
induti  sunl,  ut  habitu  simili  configurati.  si  fortuitu 
alitiuos  suo  incessu  oCfenderent,  esse  ab  Ipsls  lesti- 
marentur  monachi.  Lustratoque  dormitorio  obvios 
sibi  multos  cum  silontio  viderunf  monachos,  quo- 

rumtimorenihilperfecerunt^sodsiifntlosiiniHfor 
studontes  -  recessernnt.  Cumque  cuncfa  oflicina- 
rum  loca  explorando  circuirenf,  semperque  per- 
vigiles  monachos  invenirent,  deesse  illos  mona- 
stcrio  cogitantes,  circumjacontia  templa  suijerius 
inferiusque  perscrutantes  repererimt  ^  eos  oecu- 
passe  omnia  abdita  ejusdem  ecclesise.  Vana  ei-go 
curiosifate  fafigati,  deserentos  quas  assumserant 
vestes.socios  copiosura  furti*  lucruni  pnestolantes 
requirunt,  repertisque  quid  egissent  renuntiave- 
runt.Quos  etiam  his  dictis  discederecompulerunf: 
Nttlla  iu)s  hiijus  lad  itiiiii/i/o  dctinitit,  nec potentia 
ina/eficioruin  juvit,  sed  muUitudo    monachorum 
nohis  uOitjue  obmt  facta  vehemeiUi-r  exterruif.  Vnde 
incassuin  nos  laljorasse,vosque  o/jpi'riricredi(c,quia 
indesinetiter   vigilantes    nullo   graoaniur  sopore. 
Quarc  Iiinc  recedamus,  (juoniam  prospiciente  tam  ^ 
niayiia  muUitudine ,  niliil  auferre  vakhiinus,  eo 
(juod  ubifjiie  diffusa  citncta  replens  teimtt  loca.  Qui 
reversi  vicinls  suis  narraverunt  quid  cglssent,  a 
quibus  nobis  talia  sunt  relata,  quod  litec  tanta 
ecclesia  cautela  essetcustodiaj  munita. 

iO.  Quidam  miles.norainc  Airardus,hujus  sancti       hanf„$ 
servos  et  ancillas  inhiabat  insequi ,  ut  a  rocto      insrcutor 
ipslus  jure  divulsi  injusto  compellerontiir  sibi  fa-  'nonmltunim 
mulari.  Qui  assidue   quosdam  compcllons   cre-     ^-l^eiiiKni 
briusque  comminanti  querela  servitium  exigens, 
cuni  id  quidam  perlicere  renuercnt,  exacorbatus, 
tenebrls  prav^e  insecutionis  noctu  seraper  adim- 
plere  disponebat  quod  slbi  odiosa  mens  perqui- 
rereiraperabat.Gujusdam  igiturlndigeniE '  uxoroin 
Longuovico-commorantem,  seseque  declinantem 
et  in  sancfi  istius  sorvitio  fidelem,  furtive  castro 
Blasiaco  perduxit  et  infra  septa  ejusdora  ^  cusfo- 
dioi  vinculis  colllgavif,  atque  cura  uno  proprio 
puemlo  projiciens  in  arcam  clausit.  Ubi  cum  de- 


henedicta3,4. 
Num.  17.  —  "  et  sanclum  4. 
Num.  18.  —  1  (sunt  ut-aquis  vel)o//i.2. 
-^(].s.)3.-*o„,.a. 

Norembris  Toinus  I. 


Num.  19.  —  '  profeceriint  h.  —  ^  om.  5.  —  ^  reperiunt  3-3. 
—  *  furtum  3. 
^deponerent5.         Num.  20.  —  '  indigne  1-3,  5.  —  ^  longo  vico  1-3,  5.  — 
3  ejus  2. 

23  tlneretui- 


178 


MIRACULA  S.  BENIGNl. 


Ex  Mss.  tineretur  et  ab  eo  ut  exigeret  quod  cupiebat, 
graviter  affligeretur,  immiiienlibus  sibi  compulsa 
angustiis  sanctum  Benignum  ox  intinio  cordis 
gemitu  lacrimans  exclamavit,  atque  ut  ci  clemen- 
ter  auxiliando  succurreret  supplicibus  petitlonis 
singultibus  exoravit.  His  ergo  precibus  insistens, 
sedulo  sanctissimi  martyris  auxiliante  suffragio, 
quadam  *  nocte  subteriori  pariete^arcaj  dirupto 
efTugium  facultatemque  exeundi  se  invenisse  mi- 
rata  est  continuo.  Celeriterque  requirens  domus 
ostiuni.  invenit  illud  apcrtum.  Egrediensque  ac 
circumspiciens  ne  fortuitu  ab  aliquo  prospicere- 
tur  perambulans  castrum,  omnes  reperit  dor- 
mientes  cunctosque  aditus  patentes.  Sed  timore 
imperante  repertos  exitus  declinans,  per  quod- 
dam  latibulum  ad  excelsam  rupem  pervenit, 
seque  cum  puero  ex  illius  altitudinein  inferioribus 
dejecit,  nullamquc  collisionis  injuriam  aliquate- 
nus  pertulit.  Statimque  sensu  comite,  pcr  viam 
eondensi  saltus  nusquam  devians  veloci  gressu 
suum  protectorem  ac  liberatorem  requisivit,  et 
qualiter  ei  a  per.secutore  eripiendosubveriisset, 
mixtis  gaudio  lacrimis,  assistentibus  sibi  perora- 


B 


vit. 


etejnsfrater.      21.  Est  etiam  commemorandum  quo  eventu 
prgefatus  miles  suee  socordia?  iimitem  incidens 
fmitinmm,  sanctissimo   famulantibus    nionachis 
atquc  ejus  mancipiis  inferre  mala  desistens,  cum 
fratre  desiderium  male  cocptum  omnimodo  pro- 
longare  dosierit.  Nam  cum  fratri  ejus  Hugoni  his 
querimoniis   fraterna  pravitate  consimili,  cujus 
subsidio  atque  consultu  eadem  gerebat,  sub  ralio- 
cinio  redargulo  ab  abbate  atque  a   senioribus 
intimaretur  quod  erga  sancti  amatores  non  recte 
agerent,  et  quod  pro  ipsis  ad  Deum  continuus 
clamor  fieret,  negando  atque  per  sancti  nomen 
jurando  testatus  fratris  nequitiae  ignarum  se  fore, 
falsitatis  scuto  taliter  protectus  et  in  ejus  injuria 
manifestus  repente  inimicorum  gladio  est  inter- 
emptus.  Pr^edictus  vero  frater  ilhus  incorrigibilis 
permanens,  et  quod  ca?perat  peragere  consue- 
scens,  quadam  die,  objectionum  quarumdam  infi- 
delitatis    exigentibus    causis,  a    senioribus   suis 
defensionis  bello  indicto,  sancti  misericordiam  S 
fratrum  absolutionem  depoposcit,  et  ut  sui  mise- 
rerentur  exoravit.  Interpellafusque  ut  finem  prai- 
dictis  calumniis  imponeret,  acturum  se  hoc  post 
C  exilum  pugnse  tunc  differens  dixit,  ut  quasi  certus 
evadendi  pugnani,  licentius  repeteret  quod  infide- 
liter  mens  promissum  et  retentum  cogitasset,  Qui 
ad  pugnam  progrediens  atque  certamine  singu- 
lari  devincere  diu  se  pcrsequentem  contendens. 
tandemviribuseffractus,injustitiadeprehendente, 
veri  justitia  conclusus  atque  devictus  ad  ultimum 
est  violenter  exceecatus.  Talique  pra;sidio  sancti 
martyris  al)  iiujus  loci  insecutione  sunt  aversi 
fratres  jam  nominati,  gaudentesque  permanent 
sine  calumnia  et  absque  ulla  repetitione  alicujus 
ipsius  servi. 
iteui  (iliiis.       22.  Alius  quidam  miles,  nomine  Gunzelinus, 
erat  hujus  sancti  culloribus  aenmlator  et  insidia- 
rum  agitator  nequissimus.  Quodam  itaque  tem- 
pore  terras  sancti  hujus  propriis  sulcantibus  ara- 
tris,  supervenerunt    cis  subulci    deducentes   ad 
pastum  sues.  Aderat  tunc  ibidem  culturfe  provi- 
sor   quidam    monachus,  nomine    Martinus,    cui 
supervenit  ex  insperato  miles  denominatus.  Cum- 
que,suifiducia  nisi,  porcos  circumducentes  mina- 


rent,  ut  sulcos  perverterent  et  culturam  boum  D 
turpius  suffoderent,  curjs  fuit  bubulcis  eos  abigere 
et  custodcs  ut  a  se  discederent  admonere.  Inve- 
nicns  ergo  occasioncm  inanem  et  tempus  exagi- 
tandi  et  efflandi  virus,  quasi  conmionitione  eorum 
commotus,  antiquo  odio  armatus,  arreptis  boum 
usu  stimilatis  virgis,  ca?pit  cos  vehementer  tun- 
dere  et  ira  acrius  commovente  violenter  flagcl- 
lare.  Qui  interpcUatus  a  jam  dicto  assistente 
monacho,  ut  a  ca^pta  perficiendi  contumelin 
amore  sancti  et  honore  resipisceret,  respondlL 
antc  velle  se  videre  si  sanctus  Benignus  eos  sub- 
levando  a  proesenti  flagello  llbcraret.  Sicquo  san- 
cti  nomine  contempto  ac  interpeliatione  po.stpo- 
sita.  fatlgatus  recessit,  ct  domi  veniens  lecto 
incubuit,  atque  sine  cibi  perceptlone  quatriduo 
jejunans  et  jacens,  excidio  amarse  mortis  spirilum 
exhalavit,ut  aperte  manifesta  vindicta  ex  contem- 
ptu  sancti  comprobata  fieret.  multosque  ad  sui 
reverentlam  correctio  excitatos  animaret. 

23.  Non  solum  autem  ubi  ejus  juge  patrocinium  Fnr  imiitns, 
veneratur.atallljus  insignitur  prj^coniorum  vlrtu- 
tibus  atque  miracuHs,  verum  etiam  quocumque 
dilatata  ipsius  habetur  memoria,muUipIici  mira- 
bilium  glorificatur  ac  pra?dicatur  illustris  effica- 
cia.  Adjacens  namque  est  Senonensi  territorio 
villa  cujusdam  Vulnonis  \  possessoris  cognomine 
denominata,  sanctissimo  istl    patrono    Benigno 
perpetuo  jure  coUata,  in  qua  ipsius  nomine  et 
honore    constructa      atquc     dicata    venerabilis 
habetur  ecclesla.  Cui  villas  haud  procul  consistlt 
muuitio  lumcupata  Darvicus,  ulii  quodam  tem- 
pore  quidam  Dodo,  ejus   commanens  dominus, 
proprios  auferre  labores  rurlcolis  hujus  protecto- 
ris,tRmperse  quam  per  suos  assistentes  domestl- 
cos  inreverenter  inhiabat ,  ac  ea  quae   in   ejus 
dominio  possidebantur  in  suos  usus  exportari, 
cooperando  ac  jubendo  violenter  satagebat.  Cum- 
que  in  his  peragendis  frequentius  obstinationibus 
illius  mens  incessanter  persisteret,  quadam  die 
quemdam   militem,  nomine  Reinardum,  ibidem 
cum  plaustris  atque  aliis  adjumentis  destinavit, 
pr£ecipiens  ut  inter  alia  quse  sibi  complacerent 
dlrepta,  etiam  triticum  quod  in  horreo  servabatur 
totum  asportaret.  Qui  obaudita  jussione  concite 
illuc  properando  perveniens,  requirendo  didicit 
haberi  in  ecclesla  arcam,  eamdemque   fore  tri- 
tico   plenam.  Quod    citius    investigare  cupiens, 
intrat  in  eamdem  ecclesiam .  repertamque  ar- 
cam,   quasi  promptior  ceteris,  dum  vacuare  niti- 
tur,  repente  nimio  horrore  perfunditur,  adjunctjB- 
que  manus  adhseserunt  sunmiitati  vasis  retenti, 
ita  ut  se  detinentem  teneret,  nec  ullo  modo  aliud 
ab  alio  separari  seu  disjungi  penitus  valeret.  Tali- 
que  restrictus   vinculo    rei    insensibiHs,  coactus 
amisit  vires  praesumptivte  temeritatis  afque  insa- 
nee  jussionis,  sequente  mox  incommodo  validEe 
febrls.  Adhierente  igitur  vase  manibus,  invalidus 
redditus  totius  corporis  viribus,  petiit  se  inde  a 
collegis  abstrahi  et  ad  sancti  martyris  aram  ob 
sui  remodium  perducl.  Quo  perductus  corde  et 
ore  culpam  proclamans,promisit  nullum  delnceps 
ipsius  damnum  inferre  rebus,  se  ejus  interventu 
exorans  vinculo  resolvi  et  sanitati  pristinfe  resti- 
tui,  indulgentiamque  provenire  sibi  criminis  acti. 
Confestim  ut  heec  quaa  dixerat  spopondit,  adh^- 
rens  vas  manibus  separatum  corruit,  simulque 
incommodo  febris,  sancto  intercedente,  liberatus 


*  quidam  1, 2, 5.  —  "^  paiieti  cod- 
Num.  21.  —  >m.  S.2, 


Num.  23.  —  1  Vulnocus  5. 


caruit. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


itlisCKflf, 


et  aliug  uh 
Jioc  misnii'!. 


caruit.  Sicque  lauduns  Deuin  ac  ejus  prseclarum 
tcsteni  Benignum,  incolumis  recessit. 

1'4.  Ilfiu  cum  ideni  prjetatus  Dodo  quadani  die 
resideret  in  quodam  fratruin  ibidem  lia})itantium 
solario.  prospiciens  per  fenestram  parietis,  cui 
dorso  apposito  assidebat,vidit  sigilacete  non  mo- 
dicam  quantitatem  annonie  purgatam  in  horreo 
secus  liaberi  consistente.  Qui  niox  assueta;  cupi- 
ditatis  sauciatus  lelo,  ca?pit  intra  semet  rimari 
quod,  si  eamasportarj  quirct.sufe  usui  famillajper 
aliquod  anni  spalium  ad  victum  sufficeret.  Nec- 
dum   cessaverat  meditatio  vani   cogilatus,  cum 
subito  isdem  paries  sUidenstotuscorruit,  eumque 
suo  casu  oppressum  gravi  membrorum  collisione 
detrivit.  Quem  etiam  subsequens  ruina  solarii  diu 
subactum  lapiduiii  ac  lignomm  congerie  diu  sine 
spe  afllictum  vitie  graviter  detinuit.  Sicque  coa- 
ctus  est  male  meditata  deserere,  et  quis  cof^ita- 
verat  se  posse  peragere,  inutile  sibi  expeiLus  est 
contiglsse,  dum  quod  providerat  ad  usum  injust^ 
victltationis.versum  est  sibi  In  ruinam  impossibi- 
lltatis,  et  pertullt  pusnam  ad  tempus  prava  cupi- 
dinis  voluntas,  ne  effectum  sequeretur  gravior 
B  vindictje  severitas.  Sic  enim  quidam  repentinls 
periurbationibus  ac  subitaneo  metu  a  su*  piavi- 
tatis  flagitiis  coercentur,  ut  eadem  perturbatlone 
ipsoque  metu  eoacti  cogantur  meditatione  cassa 
deficere.  ne  ^  aliquatenus  ad  effectum   dcsiderii 
valeant  -  pervenire,  slcque   ultlonem  extimuisse 
malitla  sit  illls  radicitus  caruisse. 

125.  Istlus  Itaque  prfedlcti  Dodonis  quidam  cocus 
monachis  In  eudem  villa  ^  consistentlbus  valde  erat 
Importunus.  Qul  contraria  omnimodis  pro  suo 
posse  Illis  Inferre  non  desistens,  inter  ceteras  quas 
semper  ingerebat  machlnando  despectionis  inju- 
rias,  jam  dicti  sollicitatus  desiderlo  domini  raptam 
ex  grege  porcorum  propriam  illorum  suem,  ad 
suam  perduxit  domum.  Quam  mactatam  cum 
concidisset,  interanea  ejus  suo  esui  deputans,  eva- 
cuatum  cadaver  animalls  direxlt  domino  domi. 
Cunique  cum  suis  super  tali  facto  congauderet, 
repentinus  invasit  eum  horror  menlls  cum  defe- 
ctione  totius  corporcEe  virtutis.  Qui  pree  nimla 
gravedinis  augustia  sese  recubans  In  scamno,ani- 
mam  exhalavit,  continuo  reddita  ei  condigna  retrl- 

Num.  24.  —  >  nec  3.  —  -  valeat  3. 


179 


butionecontemptusotconunissireatus.CcEperunt 
demceps  habitatores  vicini  in  maximo  veneratio- 
ms  honore  habere  locum  quem  sic  videbant  a 
Deo  crebro  glorllicari  evidentibus  miraculis  sui 
lestis  eximii. 


ANNOTATA. 

a  Hitic  pafet  lihnim  miraculorum  S.  Benigni 
iiarnitiniii  Grcf/orii  Turonensis  .siihjimcfum  fuisse, 
ac  metro  qii'j(lam.  Uberiore  conscriptnm,  dirisisqiie 
sententiis  fuisse  descriptim.  Ac  rerera  r/ii/tlimifs 
aliquis  in  Iioc  libro  ohservatur,  verbi  gratia ': 

Quiclam  autem  cupidus 

Delitescens  in  abditis. 

Volens  ex  rebus  erclesia; 

Iiiopiic  suip  consulere. 

Nocturnii  lurto  exspoliavit  ornatum  dltare. 

Observ.ins  autem  opportunum 

Tempu:?  quo  rerederet, 

Mane  facto  foribus 

Apeitis  rum  jam  securus 

Progredi  vellet.  per  id  quod  male  tenebat  bene       g 

fretenlus  est. 
Illud  etiam  clarum  est  pandere  miraculum, 
Quod  valde  fuit  celebrntum. 
Die  dominica  media'  quadragesimie, 
Quidam  mutus  fideliter  expetivit 
Hujus  sanctissimi  martyris  subsidium. 
Quo  sibi  longo  temporjy  spatio  denegalum 
A  Deo  impetraret  eloquium, 

b  Henricus,  fiHus  Huyouis  lungni  comifis  Pari- 

siorum,  Bunjundix  duratum  oh/inuif  anno  !f7fj; 

fratercjus  Hutjo  Capetus  regnum  Fraticias  oocupa- 

i'it  anno  980. 

c  Hic  S.  Benignus  manifeste  apparet  episcopus. 

d  liohertus,  rex  Framia:,  flius  Hut/onis  Capeti 

et  Henrici pnedecessoris  sui  nepos,in  jiurgundiani 

venit  circa  annum  1002;  anno  1003  Jiohertum 

filium  durem  Burgundia:  ereavit;anno  1005  midta 

hona  roncessit  sancto  Benigno. 

e  Quai   si  vera   sunt,   confirmant    opinionem 
y.  Benignum  fiiisse  episcopum. 

f  Translatio  Hla  farta  est  anno  millesimo  aut 
millesimo  primo. 

Num.  25.  -  '  cella  3-5. 


E.\    HSS. 


POEMA  IN  HONOREM  SANCTI  BENI6NI 

MARTYRIS 


ex  codice  Divionensi  descripluni  a  P.  C/tif/Jelo  S.  J.  el  ad 
Bollondianos  transmissam  conservalumqae  in  collectaneis 
liollandianis  Bihliothecie  regiw  Bruxellensis,  Codice  8929. 

Hor  poenia  e.r  rollerfaiieis  hollandianis  hddiotliecx  regiai  Bruxellensis  transcriptum  prasdecessor 
noster,  /i*.  P.  Van  Herke,  misit  ad  Duminuni  Bnugaud,  qui  Hlud  in  studiis  suis  Benignianis  ediilit.  Nos 
secundis  illud  curis  edendiim  judicatnmus.  Chiffietus  sequentem  censuram  operis  przmiserat: 
Pervetusta  est  scriptura  hujus  codicis  et  armos  prte  sc  fert  fere  octingentos.  Nec  fortasse  multo 
antiquior  fult  scriptor  Ipse,  aut  etiam  a  librario  dlversus,  cum  prEeter  unum  hoc  rhythnii  Istlus  sive 
carminis  exemplar  vix  aliud  usplam  reperire  sit.  Disertum  est  autem  ipsum  opus  ac  mulliplici 
erudltione  respersum  :  eo  vero  singuiaris  pretii  quod  ex  cana  antiquitafe  ad  convincendos  recentio- 
rum  errores  Smyrnensem  Polycarpum  scite  dlscrevit  a  Polycarpo  seu  Polycrate  Ephesino  a  quo  ct 
Benlgnum  cum  sociis  et  Irenaeum  ipsum  in  Gallias  missos  esse  affirmat.  Quamquam  ad  temporum 
rationes  minus  exploratum  cst,  quod  significat  hic  auctor,  Polycarpos  duos  plane  fuisse  eequales  et 
Johannis  apostoli  pariter  discipulos,  quodque  S.  Benignum  passuni  pulavlt  sub  Aurelio,  Macrini  suc- 

cessore, 


RX   MSS. 


180  POEMA  IN  HONOREM  S.  BENIGNL 

cessore,  lioc  esl  Elagabalo.  Nam  Poiycarpus  Ephesinus  vix  natus  erat  anno  po.^^t  apostoli  Joliannis  D 
obitumVicesimo,  nec  tuit  Smyrnensis  Polycarpi  ajqualis  sed  suppar.  Passus  est  autem  S.  Benignus 
sub  Aurolio  Caracalla,  Severi  filio  et  successore.  QufK  nos  omnia  suis  locis  probavnnus.  Cui 
ce,ma-m  subscnherr  non  possunms.  Non  enim  dicit  unctor,  qnod  Chiffefus  eum  direntem  focit,  missos 
sciUcet  a  Poh/rrate  Ephesino  Irenxmn  ct  Beni}?num  in  GaUias.  Nam  primo  in  carmine  disertr  enun- 
tiat  a  Pohjrurpo,  Joannis  auditore,  ah  apparente  sihi  Iremso  rommonito,  Benignum  in  Gallias  missiwi 
fnisse  Verum  in  secnndo  carmine,  quod  non  tampars  poematisquamproa^mium  videfnr  toti  poemati 
correetioms  ergo  prsemittendum ,  Pofycratis  mentio  fit,  cui  Polycarpi  eognomen  trihuitur.  Hic  fateor 
insinuatur  a  Pohjcrate  missio  Benigni  faeta.  Insinuafur,  inquam,  non  rlare  diritur.  Sie  enm  scnbd : 


Tunc  Polycarpus  nobilis 
Piilmam  tulit  maityiii. 
Insi^ne  sed  copnominis 
Polycrales  letinuit. 


Gujus  pia  sa}:;acitas 
Gallis  transmisit  dogmata, 
Iien»iciue  sopiiia 
PosL  refulsit  e^regla  etc. 


.S7  pronomen  cujus  referendum  est  ad  Pofycratem,  non  ad  Pohjcarpum,  fateor  illa  rerha:  pia  sagacitas 
Gallis  transmisit  dogmata,  ita  exponi  posse,  ut  signipceni  Irenxi  ac  Benigni  missionem.  Sed  hsc  sane 
corrector  a  cana  atitiquitate,  ut  loqnitur  Chiffetus,  non  accepH,  sed  ijfse  excogiiavit,  nitllo  historiai  fnn~ 
dameuto  innixus. 

Qnod  autem  asserit  Chifflefns  Benignuni  sub  Aurelio  Caracalla  passnm,  admitfere  ideo  non  possum, 
quia  nulhm  video  assertionis  fundamentum. 


B 


C71.rmih:iv  I 

[continens  missionem  Benigni  et  ad- 
ventuin  in  Gallias]. 


Ad  magni  regis  gloriani 
Recitcmus  victoriani, 
Qua  Benignus  egregius 
Mundanos  fregit  impetus. 

Id  uun  noslruin  ingenium. 
Ejus  ngiit  sed  nierilum. 
Ipsum  quo  hiudi:^  tilulus. 
Nos  ipse  veliat  precibus. 

Grata  patrum  primordia 
Ingens  hostis  perculerat : 
Tota  propago  germinis 
Inde  jacebat  humilis. 

Princeps  mundi  conciverat 
Fraudes,  rixas.  blasphemias. 
Luxus,  furta,  perjuria, 
Ritus  prufanos.  idola. 

Ira  nec  ne  invidia, 
Dolo  ac  vana  gloria, 
Cupiditate  maxlma 
Is  orbem  demum  ceperat. 

Htec  miserans  Altissimus, 
Opem  lulit  labentilms. 
Primo  lege,  niiraculis. 
Inde  Palrum  oraculis. 

Gens  Judaea  non  credidit, 
Gentilitauhoc  respuit, 
C    Quoadus([ue  justilia 
Leniretur  clementia. 

Jam  tandem  Virga  floruit. 
Radix  Jesse  ([uam  protuHt. 
Exultet  omne  seculum : 
Maria  fert  remedium. 

Princeps  pacis  et  Dominus, 
Magnis  micans  virtutil)us, 
Nebulosa  commercia 
F(jrti  proturbat  dexlera. 
Tuncet  castris  invidia? 
Agmen  infert  justitia> : 
Tunc  hostis  vasa  diripit, 
Ac  spolia  distriliuit. 

Hinc  revocal  ad  veniam 
Prostratos  pernequitiam : 
Virtutum  pandit  semitam 
Queis  ad  alla  proficiant. 

Pulsis  ergo  languoribus, 
Salus  per  omnes  spargitur  : 
Utque  hoc  fial  plenius, 
Pro  morle  vita  moritur ; 

Non  ulmorti  succumberet, 
Sed  ipsam  quo  perimeret, 
Ut  leo  potentissimus, 
Nam  resurrexit  protinus, 

Ab  inferis  lux  rediit, 
Hoste  multato  vinculis : 
Captivos  secum  revehit, 
Olaustris  confractis  tai'tari. 


Victor  inde  discipulis 
Apparens  corde  territis, 
Dum  vita-  fert  indicia, 
Nutanlum  tirmal  intima. 

Quibufi  ante  (jua'  dixerat, 
Rursus  mandata  memorat : 
Ire  per  orbem  imperat, 
Cunctas  salvare  animas, 
Verbo  fugare  crimina, 
Fide  purgare  pectora, 
^gris  ferre  levamina, 
Slultisdare  prodigia. 

Magna  post  haec  in  gloria 
Ipse  conscendenssidera, 
Sanctum  misit  Paraclitum 
Suos  docere  plurimura. 

Qui  Hnguis  acti  flammeis, 
Verl)is  tonant  mirificis  ; 
Tum  signis  ac  miraculis 
Mundocoruscant  inclytis. 

Sic  salus  et  redemptio 
Diflunditur  inpopulos, 
Ac  liberat  innumeros 
Per  auctores  magnificos. 

E  quibus  gemma  splendida 
Magnus  Joannes  emicat, 
Quem  Jesus  solum  legerat 
Verba  fari  deilica. 

Hujus  auditor  maximus, 
Polycarpus  eximius, 
Asiana-nietropolis 
Effulsit  prs-sul  Ephesi. 

Hjec  opus  Amanonidum  o, 
In  orasita  marium, 
David  stnicta  tempoiibus, 
Mullis  clara  nominibus: 

Ptele,  Smjrna  ac  Ephesus, 
Plinio  teste,  legitur. 
Urbs  olim  fama  nobilis, 
Nunc  Joanne  percelebris, 
Pdlycarpo  laudabilis. 

Hic.  ut  arbiirfi-uctifera. 
Verbi  ferebat  monita, 
Dirigendo  discipulos, 
Pulchros  ut  palmes  panipinos. 

In  (luibus  vir  eximius 
Irena>us  agnoscilur. 
Gallorum  genti  pr*vius. 
Qui  dux  et  martyr  sislitur. 

Jam  nos  gradu  penultinio, 
Vix  gradu  nisi  tremulo, 
Horum  sub  fasce  rhythmico 
Re^'i  precamur  merito. 

Ergo  lisi  clementia 
Redemptoris  quam  niaxima, 
Almi  Benigni  merita 
Slylo  pangamus  inclyta. 

Gloriosus  Irena-us 
Poslquam  condignis  aclibus 
Vitaecoionam  meruit 
In  procinctu  certaminis, 


Doctori  tunc  pvfficipuo, 
Post  athletK  fortissimo, 
Polycarpo  cubiculi 
Pausanti  claustris  astitit. 

Nos,  iniiuit,  Panfor  opdme, 
Christo  scias  convii-ere. 
Nil  /ifomissis  iinminuit, 
Pro  parvis  niaijna  reddidil. 

Niinc  iit  patrem  carisf^itfium 
Hortor  ac precor  nimium. 
Genti  GaUorum  conmla», 
Erroris  captee  macula. 

Viros  dodrina  prsecluos, 
^''iriiftibits  eximios, 
Benii/iiiim  ac  Andochiinn 
Sacriim  dantc^i  officiiim, 

Thyrsiim  qiioqiie  diacoiiPiii 
Honestate  consimileni, 
Qufa  rex  reyxiin  imperat 
Illo  qtinni  cito  dirigas. 

Ihi  nam  esse  patiilum 
Creditlitati  officiuni, 
Quo  et  ipsi  exiiriis 
Gentem  attollant  propriis. 

Ore  martyr  mellifluo 
Hsec  affatus,  continuo 
Cum  odore  miritico 
Atr|ue  splendore  nimio, 

Tumia  vallatus  cceliea 
Regna  revisit  supera, 
Cum  odoris  fragrantia 
Cubile  patris  foveat. 

Mox  filios  carissimos 
Pr:esu]  complexus  •  animo, 
Jussa  pandit  ciplestia, 
Mentes  parenl  et  corpora. 

Attdllunt  pahuas  celeres. 
Cbristum  laudant  unanimes : 
Se  subire  gratissimum 
Omne  pro  ipso  aspeioim. 

Exultanspastor  optimus. 
Secum  deductis  fratribus 
Hinc  precabatur  prospera 
Cymha  vebendis  dubia. 

Ergo  favente  gratia 
Applicatur  navicula 
In  locis  claris  insul^ 
Cyrnos  b  dict;e  de  nomine. 

Hanc  Corsac  (|uiedam  Ligurum, 
Taurum  sequens  ad  pabulum, 
Prius  ignotam  reperit. 
Corsicamque  innotuit. 

Amrena  h;ec  ac  fertilis, 
Catochite  (7  pernobilis. 
Lapisfalu  *  dignissimus 
Admotis  hsrens  manibus. 

Illic  freti  spiramina 
Opperientes  congrua, 
Cum  posl  dies  placabile 
Nauta  jussissel  scandere. 


E 


cod.  cotii- 
plexos 


Tunc 


A       'f unc  piocella  reducilur. 
Vox  ipsa  hrpi-et  faucibus  ; 
Saurti  pro  consciealia 
Mirantur,  sibi  lalia 

Cur  conlingaiil  incomnioda. 
Conqueritur  fiaternitas : 
Hic  residere  coniinus 
Non  jieresse  conspicinius : 

Christiis  hic  passint  colitiir, 
Ac  latidatiir  ab  omnibiis. 
Thyisus  ad  ha;c  sanctissimus 
Taha  refert  patribus : 

Gignebat  mihi  scnipiilmn, 
Nos  onine  minisleriiim 
Non  qitidem  ferre  coitgnmni. 
Sed  videtitr  haic  ratio, 
Nos  oratu  flss/rf«o 
Bpin  defcrre  AHissimo. 

Assentiunt.  et  protinus 
Justis  insistunt  actibus ; 
Cum  Iicniei  studia 
Hormu  pulsant  discrimina. 
Adstnt  Benigno  emiuus : 
Non,  iuquit,  ista  casibiis. 
0  confruter  suiictissiiue. 
Sed  divae  proeidenliw 
Niitii  seias  eonlingere. 
D        Majesittsjubet  caelica, 
Andeolits  iit  veniat  : 
QiieiH  sustiiiete pauliilnm, 
Nam  aderit  /lost  Iridiium. 

Mox  Polycarpum  repetil ; 
Causas  refert  periculi, 
Nisi  pergat  Andeolus 
Hos  retineri  penitus. 

Surgitpater  dulcissimus, 
Advocatur  Andeolus, 
Ire  nionetur  ocius; 
Quod  ille  mox  coniplectitur. 

Conscensis  tandeni  ratibus, 
Christo  duce,  conlVairibus 
Tres  post  diesadjungitur, 
Illis  congratulantibus. 
p  Sicgradilius  e  dispositis, 

Pontificis,  presbyteri, 
Levita^  subdiaconi, 
Ordinem  supplent  Domini. 
Tunc  navtbus  applicitis, 
Incerta  sulcant  ;equoris, 
Ac  Dei  providentia 
Adveliuntur  Massilia. 
f  Quam  Pliocenses/^ex  Troia 

Olim  pulsi  Dalmatia. 
Tarquino  Romse  consule, 
Condiderunt  magnifice. 
Inde  ingressi  Rhodanuin. 
^    Qui  fretum  intrans  Gallicum, 
^   Mira  lumens  pernicie, 
Non  sinebat  meabile, 
.'/  Donec  hoc  Cneus  Marius  g 

Fossis  atque  meatibus 
Novem  oris  dispertlit, 
Sicque  nautis  consuluit. 

Hinc  exorantes  Dominum 
Lugdunum  citi  expetunt, 
h  Quo  Zachariam  h  abditum 

Confessorem  reperiunt. 

Cives  civis  amplectitur ; 
Mutuisgaudent  visibus  ; 
Sanctus  in  eis  Spiritus 
Justis  piaudebat  aclibus. 
'  Urbs  illa  /  prima  Galliai 

Dote  prfeslahat  gloria'. 
Plancus  quippe  Munatius. 
Ciceronis  discipulus. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


Ipsius  rectorpatri». 
Octaviani  tempore, 
Ceteris  ut  dissimilem 
Sic  exstruxit  miraljilem. 

Hanc  Severus_/"  obsederat 
Ac  pridem  totam  verterat, 
Claudii  Albini  vanitas 
Cum  hanc  aibi  praesumpserat. 

Piwfatus  praesul  Domini, 
Irena-us  mirabilis, 
Huic  urhi  prierueral, 
Ac  plehem  digne  rexerat  ; 

Quam  tyranni  ssvitia 
Tunc  cum  ipso  prostraverat. 
Tanta  fuit  tunc  rabies, 
UtRliodani  pernicies 

Cruore  ferret  martyrum 
Ruhri  maris  indicium. 
Hic  sancti  forte  sederant, 
Christi  laudaiites  gratiam, 

Cum  illos  monet  angelus. 
Uti  sacer  Andeolus  A- 
Carpentoraci  gentium 
Mittatur  nb  remediuni. 
Sanctisodales  ijlico 
C(plesti  parent  nuntio. 
Dolent  fratrisabsentia, 
Sed  salus  parta  recreal. 

IIIo  iste  dirigitur, 
Quo  magnus  martyr  colitur. 
Isti  tenentes  Galliam 
Heduam  ia?ti  properant. 
Haic  civitas  sic  dicitur 
Ab  hfedis  concertanlibus. 
Augustiduni  l  nomine 
Julio  aucta  Ctesare. 

Ubi  Faustus,  vir  nobiUs, 
Cbristum  colens  in  abditis, 
Hos  dum  henigne  suscipit, 
Deicolas  inteiligit. 

Quibus  offert  clarissimum, 
Dicandum  Deo  filium  m, 
Symphorianum,  nohilem 
Post  consecrandum  martyreni. 

Ibi  sanctis  virtutibus 
Ac  doctrina  pollentibus 
Lucra  multa  suppeditant : 
Ad  fidem  piures  convolant. 

Quos  Benignus  sanctissimus 
Sacris  mergebat  fontibus, 
Liniebat  et  chrismate 
Pontificis  /1  sub  schemate. 

At  beatus  Andochius, 
Thyrsus  quoque  diaconus. 
Pari  pollentes  dogmate, 
Plebem  levabant  gurgite. 

Tunc  Lingonum  in  finibus 
Christum  colens  attentius, 
Fausti  germana  nobilis, 
Hos  cum  venire  comperit, 
Fratrem  exoratprecibus, 
Quo  mereatur  cominus 
Sanctorum  Irui  visihus 
Suis  valens  nepotibus  o. 
Ubi  Faustus  hoc  retulit, 
Sancti  consulto  Pneumatis 
Omnibus  id  coraplacuit, 
Ut  magnus  testisDomini 

Illuminandis  populis 
Benignus  pei-gatLingonis, 
Augustiduni  sociis 
Causa  ielictis  fldei. 


ANNOTATA. 


181 


Nl 


Tuuc  edictum  processerat. 
Toto  'irheeluisticolas 
Insequendos.  ut  refugas, 
Tonnenta  fci  re  pluriina. 

Anrelianus  p  peslifer 

Ha?c  mandaliat  pcr  pnesides. 
Cogi  cunclos  in  vincula, 
Ni  dis  terant  lihamina. 

Advocans  ergo  socios 
AlniusBenigiius  inclytos. 
His  commonendos  credidit, 
Utjussa  spernant  cipsaris : 
Ecce  Salrator  vwat,  o  sodales, 
VrsBbrant  aiires  inonitis  fideles, 
Quibiis  as^ignans  merifos  hoiiorcs 

1'ramia  .f/iundet. 
Quisqite  sit  i,n„iiptus  fidri  calore, 
DBfmouis  spcnifit  miuitantis  iras, 
Tcrga  nrc  vcrtat.  facdi  ruina 

La/isus  ad  iina. 
lualat  alroci  beluinus  hiistis 
Milites  bello  superare  ChrisH; 
Sed  regeus  rirtus  famtdos  ab  aUo 

■Sternit  iniqiios. 
Swrit  et  stuHi  rabies  tyranni, 
Inipie  niaudans  cruciarc  niiles, 
Jiissa  ui  teiniiant  dcitatis,  oiuiies 

I  fl/««  ri/lfiites. 
Piigiia  cerlaiitcs  animosn  lerret, 
Arma  sed  cirrs  animi  ministranl. 
Spiritits  hostem  tnat,  iit  rrbellm 

Prava  mocentrm. 
Cresent  affrctiis.  pirtas  ametiir, 
Pestis  abdatiir.  /lopulus  iioietiir, 
Cliristus  et  cuiirtis  intimetur 

Rite  colendus. 
Asperum  quidqnid  /latiamur  iptti, 
Corims  infliclosferat  et  dolores  : 
Victor  mtrniis  animiis  coronis 

Jurc  nlteiit. 
Me  vocat  summideltaa  tonantis: 
Cor/ms  expiinamjugulis  tgriinni. 
Nuuc  /irecor  dulcem  .tociis  saliitnn 
Munere  Cliristi. 
His  peroratis,  dulcibus 
Illos  fovens  amplexibus, 
Divino  plenus  Spiritu 
Lingonas  q  petit  protinus. 
Hujus  urbis  auctoritas 
Olim  Romanis  agnita, 
Munussubdivo  Ciesare 
Meruit  amicitiae. 

Hanc  gentilis  erronea 
Prisco  ritudementia 
Religione  maxima 
Suis  sacris  fu^daverat. 

Ihi  nemo  deicola 
Unquam  ante  docuerat, 
Divina  donec  honitas 
lllo  Renignum  miserat. 
Quem  Leonilla  nohilis 
Uti  Christum  niox  suscipit, 
Trium  nepotum  r  gratia 
Toto  nisusolhcita. 

Hos  doctrina  mirabili 
Athleta  sacer  imhuit ; 
Ac  demum  sancti  Spiritus 
Dignos  dedit  niuneribus. 
Qui  post,  (estes  idonei. 
Per  gloriam  martyrii 
Deo  dicarunt  animas. 
(;ui  laus  est  in  secula. 
Amen. 


KX    M- 


E 


&.  Respicit  auctor poematin  C.  ITinii  Historiam  Naturatem,  cujn:>  iii  lil>.  V  {\),  (e(/iiutiir  seqnentia  : 
Iri  ora  autem  Manteiuni  (^|iavT£wv  //.  e.  oracidumj  Ephesus  Aniazonuiii  opus,  muitis  anlea  expetita 
nominibus  :  Alopes,  cuni  pugnatuiii  apud  Trojam  est;  mox  Ortygia  et  Morges  vocata  est,  et  Smyma 
cognomine  Trachea,  et  Samornion  el  Pteloa.  Cbi  ndnotat  Hardaiiius  :  Uniu.;  Amazonum  nomine 
"Ecpsaov  appellatam  scribit  Heraciides,  iib.  I  dePoiitiis,  tit.  "Eyeao;.  Meia,  iib.  I,  cap.  17,  non  ipsam 
Ephesum,  sed  tempium  eas  struxisse  scribit.  Dionysium  Perieg.  et  alios  secutus.  Quod  vero  multa 
(Ij  Cap  31  (edit.  Harduini,  tom  I.  pag.  00-2). 

nomina 


J82  POEMA  IN  HONOREM  S.  BENIGNI. 

A  nomhm  snerfat  lia  pergit  iterum  Hardulms:  Ex  iis  h^c  Stephanus  hahet  :  'ExaXelxo  Bk  i>up.a,  a  D 
:  /  4-;-      .,     iv^..„ov,    val  Taiviit  (le-^e  Tpaveix  ex  Eustathio  oadem  referente,  ad 

Dionysii  vers.  827,  p.  109)  x.al  '0^..yi.,  x«l  n.sX^,.  Hesychius  :  Sa^ovfa,  0  5.  Sat.opv.,  ^  E,.ao  .  Smyin^ 
quoqL  nomen  iniitum  Epheso  auclor  cst  Strabo,  lib.  XIV,  p.  G33.  Ab  ulmorum  frequent.a  Ptete 
nomentraxit./V.  Ptdea  auctor  noster  Psale  legisse  videtur,  msi  erravent  m  staguo  Salc.  AddU 
Pliniusn)-.Re^ved\cnilhminde(aaa.o>uenis)  abest  XII  millia  passuum  ab  Amazone  cond.ta, 
resUtuta  ab  Alexandro,  in  ora,  Smynie,  amne  Melete  gaudens,  non  procul  orto.  ^i^,  W«o^r.^  i/ar- 
duinm  ad  vocem  Amazone  :  'A,ri  2kJpv,<  •A,.«:o'vo,,mquit  Stephanus  verbo  -t^.pv«.  Hodie  nautis 
Gallisque,  les  Smyrnes.  Credidit  ergo  aurfor  Kphesum,  qux  inferdum  Smyrna  vocatur,  eamdem  esse 
acSmyrnam,Polycarpi  JoannisdiscipuUsedem. 

b  S  Imlorus  Hispahnsis  (2) :  Hsec  autem  insula  gr*ce  K^pv,  dicitui-,  a  Gyrno  Hercuhs  filio.  Strabo 
lib.  V,  (3)  :  'H  ^i  Kiip--oc  67^4  t63v  'Pwixifo).  xaXeTzai  Koptrtxa,  Cymus  a  Pomanis  roratur  Corsica.  Stephanus 
tamen  immif  CeUarius,  Geoyr.  anti.j.  IHj.  II,  cap.  U,  geiuinam  formani  tradit  xupvo;  et  xopai?. 

c  Antiqui  eultores  dicuntur  Phocxenses  fuisse  (Herodotus,  Ub.  1,  cap.  165).  At  Isidorus  Hispalensis 
ad  qvem  aurtor  respexisse  videtur  (Efnmohyiarum  Uh.  cit.,  nnm.  41)  :  Corsic^  insulre  exorduun  mcoliB 
Litmres  dederunt,  appellantes  eam  ex  nomine  ducis.  Nam  qusdam  Corsa  nomme,  Ligur  muher,  cum 
taurum  ex  grege,  quem  prope  littora  regebat,  transnatare  solitum,  atque  per  intervalla  corporc  aucto 
remearevidcret,cupiensscireincognitasibipabula,taurum  a  ceteris  digredientem  usque  ad  msu- 
lam  navigio  prosecuta  est.  Cujus  regressu  insulEE  lertililatem  cognoscentes  Ligures,  ratibus  ibi  pro- 
fectl  sunt,  eamque  nomine  mulieris  auctoris  et  ducis  appellaverunt.  Ef  nota  adjecta  :  Citat  hrec  Pri- 
scianus  lib.  VI,  ex  Saliustii  lib.  U  Hist. : "  Sed  ipsi  ferunt  tauruni  ex  grege,  quem  prope  littora  regebat 
Corsa  nomine,  Ligiir  mulier  _  ex  quo  intelHgitur  totum  hunc  locum  esse  Sallustii.  Consentit  Enstathius 
in  Dionysii  versum  458  :  xal  iTrelpiToc  th  iXl  xOpvoc.  Sed  hxc  fahulam  sapinnf.  Verum  esf,  uf  Seneca  ad 

B  HeJinam  cap.  8  didf,  hanc  insufam  smpe  cidiores  mufasse.  Grsecos  Phocxenses  secuti  siint  Ligures,  hos 
Hisjyani,  deinde  Romani,  colonias   eo   ducentihus  Mario  et  StjUa.  Cfr.  CeUarium,  op.  cit.  Uh.  II, 

cap.  11. 

d  De  cafochffe  lapide  in  Corsica  reperfo  iia  PUnius  :  Catochitis  Corsicae  lapis  est  cetens  major  : 
mirabilis  si  vera  traduntur,  impositam  manum  veluti  gummi  retinens  (4).  Ubi  adnotat  Harduinus  : 
KaTox(TTi;  X!0o<:  a  retinendo,  ^apa  xo^  xi-Jx'.v.  nomen  accepit.  Succini  species -seu  bituminis  videlur. 
Solinus,  cap.  3,  p.  17  :  xa-:oxkT,v  vocant  lapiilem  fatu  dignissimum.  Major  est  ceteris  qui  ad  ornatum 
destinantur  nec  tam  gemma  quam  cautes,  etc. 

e  Ponfificein  ititeUigit  Benignum,  uti  postea  dicturus  est  : 

Quos  Benignus  sanctissimus 
Sacris  mergebat  fontibus, 
Liniebat  et  chrismate 
Pontiflcis  sub  schemate. 

niud  linire  chrismate  aut  balsamo  sxpe  in  Benigni  Actis  recurrit,  ut  Jectores  meminisse  possunt :  quod 
sane  ad  sacramentum  confirinationis  referri poterit,  quumquam  haud  necessario. 

f  Massiliam  a  Phocxemibus  conditam  esse,  tam  notum  est  quam  quod  notissimum.  Livius,  lib.  V, 
cap.  34 :  Prisco  Tarquinio  RoniEe  regnante...  allatum  est  advenas  quaerentes  agrum  ab  Sallyum  gente 
oppugnari.  Massilienses  erant  ii  navibus  a  Phocsea  profecti.  Justinus,  lib.  XLIII,  cap.  3  :  Temporibus 
Tarquinii  regis  ex  Asia  PhocEeensium  juvcntus,  ostio  Tiberis  invecta,  amicitiam  cum  Romanis  junxit : 
indc  in  ultimos  GalliEe  sinus  navibus  provecta  MassiUam  inter  Ligures  et  feras  gentes  Gallorum  con- 
didit.  Quod  auctor  Phocaienses  ex  Troja  dicit,  ita  intenige,  ut  Pltorwam  jEoJidi,  in  qua  Troas,  adscri- 
pserit,  quod  Ptolemxus  fecerat,  quia  intra  Hermum  fluvium  esf,  quem  ipse  terminum  J^olidis  constituit. 
Cfr.  CeUarium,  op.  cif.,  lih.  III,  cap.  S,  niim.  78.  Qiiid  vero  DaJmatiahicfaciat,  ignoro.  Nisi  forte 
C  Alalia  inteUigenda  sit,  qu^  condita  fuit  a  Phocseensihusjuxta  Herodofum  (Uh.  I,  cap.  165)  :  cujus  rerum  F 
nomen  est  Aleria. 

g  Fossam  Marianam,  fossasque  Marianas  auctores  dicunf,  Fossam  Pomponius  Mela  lib.  II.  cap.  5  : 
Fossa  Mariana  partem  ejus  ainnis  (Rhodani)  navigabili  alveo  efimidit.  Fossam  Strabo,  lib.  IV : 

Mipioc  dpdjv  TU^Xo^cTTOiiov  YtvdjjLEv&v  ex  •riji;  npotriwaewa   xat    SuueiaSoXov   xatvT,v  hnit  Stiipu^a...  Marius  vidcns 

adgestione  limi  ostium  obturari  intratuque  reddi  difficiIe,novam  duxit  fossam...  i^ossas  Plinius  nomi- 
nat.  Ultra  fossse,  inquit  (H.  N.,  III,  5),  Rbodano  Caii  Marii  opere  et  nomine  insignes.  Hinc  est  quod 
aUi  aliis  pluraaut  pauciora  Rhodani  ostia  numerent  Apud  Cetlarium  opere  cit.j  Ub.  II,  cap.  2,  num.  20; 
Cfr.  Desjardins,  G^ogr.  de  la  GauJe  Romaine,  fom.  I,  p.  199  sqq. 

h  Ado  in  chronico  meminit  (5)  Zacharise,  Lugdunensis  episcopi,  Severi  persecutiane  grassante^  Irenso 
maiiyrium  adepto. 

i  Originem  Lugdunensis  urbis  et  coIoniEe  habemus  ex  civili  bello,  terapore  inter  Caesaris  necem  et 
Octaviani  triumviratum  medio,  quuni  L.  Munatius  Plancus  ilU  parti  GalUee  preeesset  ;  quem  veritus 
senatus,  ne  cum  Antonio  se  conjungeret,  apud  Dionem  lib.  xlvi,  p.  323,  jussit  Viennenses  ab  Allobro- 
gibus  expulsos.  qui  ad  confluentes  Rhodani  et  Araris  consederant,  auvotxfdat,  hoc  est  in  coloniae 
formam  ordinare,  quod  ille  etiam  fecit  et  coloniam  eo  deduxit.  Inscriptio  enim  in  Gruterianis  pag.  439 
n®  8  prostat. 

L.   MUNATIUS   L.   F.   L.   N.   L.   PRON 
PLANGUS   COS.    IMP.   ITER. 
IN    GALLIA   COLONIAS   DEDUXIT 
LUGDUNUM   ET   RAUBICAM  (6). 

(1)  Edit.  cit.,  p.  604.  -  (2}Etymol.  lib.  XIV,  cap.  6,  num.  42 (Migue,  P.  L.. lom.LXXXlI,  p.  519).  —  (3)  Edit.  Oxon.  1807., 
p.  317.— (4)  Hisl.  Nat.,  lib.  XXXVII,  cap.  56.— (5)  Migne,  P.  L..  tom.  CXXII,  p.  85.  —  (6)  Cellarius,  op.  cit.,  lib.  11,  c.  II,  n.  89. 

j  Agitur 


B 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS 

"1  flQ 

j  Agitur  de  Immema  strarje  nrhis  Lufjdinicsis  post  devictum  a  Ser^^r.    iii  ■ 
am-tor  Grerjorium  Turonevsem,  Hist.  fLc.  lib  lUapX  T  """'  """"  ^^^"  ^''P^<^'^ 

k   De  Andeolo  quem  Benigno  sooium  assignai,  vid.  Act.  SS.  ad.  d.  1  maii  n  r>  san 

ni  Cfr.Comme>dun.um2>rairium,num.20.  ^- «»  ^"/c»wj, /^6.  i,  i.9. 

n  Cfr.  qum  supra  diximns  ad  antiot.  e. 
o  Cfr.  Commenfarium prseiium,  vumm.  30  et31. 

p   Quemnam   Anrelianum    itdellexerit  nuctor    ex  (\,r,„    rrr       ,  »    ^ 
Cararaflam  statuit.  '        ^"""'  ^^^  P"^^'^-   Curredor  in  secundo  carmine 

q  Lingones  Romanorum   amici    erant    fe<<tr  CV..'//.-^    rl.     n  n         n- 
RomanisP!inlusdicit{Z).OthonemcJ:rZ     i.r-     '  ^'""1"^^"'   (^).    Lingoncs    fa^deratos 

Tacitns  (4).  '  ""  Lnnjan,l>us  uu,,ers^s  nvitatem  romunam  dedis.se,  refert 

V  De  Tergeminis  cfr.  Commentarium  pr^vium,  nmum.  30,  3L 

■  iin.  n  ,  c.  to.       (j)  Hist.  Nat.,  hb.  IV,  cap.  31.  -  (4j  Hi.st.  1,  7S. 


RX    IIS-S. 


[seu  coi-rectio  primis]. 

Galliarum  nobililas 
Insignis  cunctis  uloria 
Gentibus  olim  claruit, 
Ut  referunt  hislurici. 

Namque  regum  ac  principum 
Adversis  rehus  prosperum 
Nemo  dabat  sutTragium, 
Hi  ni  fenent  pijpsiiHum. 
Hanc  fert  trina  divisio. 
Quarum  BelgEc  principio. 
Aquitani  novissimo, 
Celtfe  tenentur  medio. 

Hiec  nunc  Comata  dicitur, 
Ac  Lugdunensis  scribitur. 
Ubertate  felicior, 
Lenitate  pr.tclarioi'. 

C:esar  quondam  duui  pr.-eliis 
Oihem  Romanis  suhdidit, 
Hos  amicos  instltuit 
Ac  senatores  censuit. 

Postquum  vero  dirinitas 
Salutis  dedit  ptgnora. 
Haiic  Johannis  mellitlua 
Christo  sacrarunt  monila, 
Qui  speciali  gloria 
Ejus  effulsit  gratia. 


Homai  Trajano  prinri]ie, 
Hic  quievil  pacifice, 
Cujus  pro  mira  requie 
Ferlur  sepultus  vivere  o. 
Cujus  splendore  jubaris 
Radiati  discipuli, 
Polycrates  b  metropoiis 
Legitur  pra-snl  Ephesi, 
Ac  Smyrneorum  docilis 
Polycaipus  enituit. 

Hffc  duo  luminaria  c 
Tunc  fulgehant  in  Asia, 
Marcus  Verus  Aurelius 
Antoninus.  ac  Lucius 
Male  sceptra  cum  gererent, 
Deicolasque  perdevent. 

Tunc  Polycarpus  nohilis 
Palmam  tulit  martyrii ; 
Insigne  sed  cognoniinis  d 
PoIycnUes  retinuit. 

Cujus  pia  sagacilas  e 
Gallis  transmisit  dogmata, 
Irena?ique  sophia 
Post  refulsit  egregia; 

Qui  Photino  f  clarissimo^ 
Lugduni  primo  priesuli 
Tunc  dicato  martyrio 
Sancto  successit  merito, 

Severiana  g  feritas 
Orhis  jura  pervaserat, 
Post  Pertinacis  h  funera 
Qui  Commodo  successeiat. 


Malis  ipse  deterior, 
Christum  qu^rebat  giadio. 
Cujus  edictis  pessimis 
Irena-us  occubuit. 

Hujus  namque  temporibus, 
Ut  supra  jam  retulinms, 
Sanclos  Gallorum  linibus 
Atlvenisse  comperimus. 

Antoninus  Caracalla 
Post  quem  suinpsit  insignia. 
Marcus.  qui  et  Aurelins  i 
Aurelianus  legitur, 
Sub  quo  gesta  describimus, 
Post  Macrinum  piveficitur. 

Htec  jam  ante  descrjpsimus, 
Sed  ideo  repetimus, 
Quo  verilas  historjffi 
Higno  vehatur  ordine. 

Nam  Severi,  Antonini. 
Macrini  ac  Aurelii 
Illos  constat  sub  tempore 
DoctriniB  rivos  fundere. 
Sed  relator  historicus, 
Non  perspectis  temporibus, 
Errorem  veris  martyrum 
Gestis  indu.\it  nominum. 
His  praemi.';sis  in  tilulo, 
Lectorem  nionet  ralio. 
Ne  prolixa  oratio 
Quaudoque  sil  fastidio. 


& 


ANNOTATA. 

G       a  Sepultus  fertur  vivere,  alludif  aucfor  ad  fahuhm  ex  Chrisfi  verbis  :  Sic  oum  volo  manere  ^' 
donec   vemam   ortam,  quasi  Joamies  mortem  non  gustassef,  sepuJtusque  in  sepulcro  dormiret 

h  Fohjcrates  qu>_  an>io  1%  ad  Vietorem,  Homanum  pontifieem,  scribens  dlcebat  se  habere  (io  annos  in 
JJomino,  non  potud  Joanuis  aposfoH  discipuJus  fuisse. 

c  Pobfcarpus  Smgrnensis  et  Pofgcrafes  Ephesiuus pJctne  xquales  non  fuerunt  sed  suppares 

d  Auctor  fingd  hoc  Pohjo-afi  dafum  Pu/gcarpi  cognomen. 

e  Per  hxc  verba  eo>-rector  insiuuat  uon  a  Pohjcarpo  sed  a  Pnh/crate  missum  esse  hena^um,  Benimmn 
et  refiquos.  ° 

f  Photiuus  sive  Pofhinus  mai-fgrio  funcfus  e.sf  anuo  177. 

g  Severiana  feritas.  Persecutio  Scceri  desxviit  ah  anno  1!J7  usquc  od  mortem  Seccn  anno  211  ■  ef  naiih 
post  mortem  ejus  duravit  persecutio.  ' 

h  Ciaritatis  causa  succcssionem  imperatnrum,  a  Trajano  usque  ad  Hclio<jabaliim,  adscri/nmus 
1  rajanus  98-117,  Hadrianus  117-138,  Autoninus  Pius  138-101,  Marcus  Auretius  eogn.  Phil.  IfH-lHO 
Lucius^lius  Verus  161-169,  Lucius  AureUus  Commodus  180-192,  cujus  uttimo  die  deremhris  ocridi- 
tKr,  ^EfiusPcrtinax  193,  cujus primo  trimesiri  occiditur,  Sepfimius  Severus  193-211,  Marcus  AurcHus 
Anfouinus  Caracalia  211-217,  cujus  8  aprdis  oeeidifur,  Marcus  Opeliiis  Macrinits  217-218,  ' Marrus 
Aurelius  Anfoninus  Heliogabalus  218-222. 

i  Hic  Aurehus  est  Hdiogabalus,  quem  auetor  dicit  Aurelianum  vocari : 

Marcus  qui  et  Aurelius 

Aurelianus  legitur, 

Sub  quo  gesta  describimus. 

S^ib  hoc  ergo  imperatore  Benigni  martgrium  corrector  posuit,  invento  sane  infelici  ;  suo,  an  scriptoris 
Chronicaf  S.  Benigui  (apud  d'Acherg,  Spic,  f.  II.  p.  358)  ? 


CARMEX  \\\ 


184 


POEMA  IN  HONOREM  S.  BENIGNI. 


EX    ilSS. 


B 


C 


C/^RMEIV  III 

[complectens  maityrimii]. 

Romanorum  imperio 
Aureliano  «  prrpriilo, 
Galliarum  in  finil)us 
Esit  edictum  cominus, 

Dominis  et  pra?sidibus. 
Tribunis  et  comitihus, 
Totum  orhem  regentibus, 
Patrum  lege  viventibus, 
Deorum  sacris  imhui, 
Inslare  c!erim<miis. 
Toto  mundo  subveniant, 
Qui  se  tueri  nequeant. 

Esse  genus  sacrile^um 
Recenti  sectie  deditum, 
Quod  caveii  ab  omnibus 
Ac  inquiri  pra*cipimus. 
Hoc  solum  nisi  pereat, 
Periclitari  omnia. 

Senonis  hiec  statuerat, 
Quo  Columham  sacraverat. 
Hinc  Sedelocum  venerat, 
Ac  sanctos  Dei  straverat. 

Posl  peracta  Hagitia 
Divioni  se  verterat, 
lugens  ubi  tcecunditas 
Frugum  nitescit  copia. 
Planities  vastissima, 
Quam  bina  luslrant  flumina. 
Juga  vinetis  consita 
Patrise  dant  suffragia. 

Ulo  ciesar  mandavevat. 
Comitis  ul  indusLria 
(Quia  situs  placuerat) 
Sedes  struatur  regia. 

Sic  mire  luiic  artificum 
Summum  vigebat  studium  : 
Opus  quippe  magnificum, 
Atque  munimen  turrium, 

Quae  triceno  atque  terno 
Tunc  levahanlur  numero ; 
Pulchra  sede  latissimum 
Condecorahant  oppidum. 

Divionis  vocabulum 
Cui  tunc  fuit  inditum, 
Ob  templorum  et  numinum 
Profanmn  sacrilegium. 

Quo  ingressus  imperator, 
Magno  repletus  gaudio, 
Evocato  Terentio, 
Opus  eollaudans,  illico 

Templa  diis  ut  staluat, 
Summa  juhel  instantia : 
Jovi  tutori  palria.' 
Ac  Saturno  agricolie : 

Xdem  quoque  Mercurlo, 
Scienlin?  pnvpusito  : 
Universi  quo  veniant, 
Hisque  libamen  otTerant. 
Christicolas  sic  inseqiii 
Uti  auctores  sceleris, 
Quorum  dii  pia;seutiam 
Nusquam  lerre  pr»valeant. 
Felix  Beniguus  nieritis 
Tunc  pra?:^idi'liaL  Lingonis, 
Deo  carus  ac  populis. 

Hic  generosus  claruit 
Stirpe  prioruiii  nohili, 
Et  ab  ipsis  cunabuHs 
Christum  haptisnio  induit. 
In  quo  virlulum  gratia, 
Cum  docUina  melliflua 
Alque  signoium  gloria 
Spiritus  almi  munere 
Enitebant  praTipue. 

Qui  verbi  tundens  semina 
Discurrebat  per  omnia, 
Ut  apes  prudenlissima, 
Lucra  ferendu  niaxima. 

Hic  Divionis  patria 
Suscipitur  egregia, 
Quo  nunquam  ante  gratia 
Residere  valueral. 


Hic  deitatis  signifer 
Cunctos  doeebat  pleniter, 
Verbo,  signis,  miraculis 
Multos  consignans  fidei. 
His  diebus  in  villula 
Spaniaco  perrexerat, 
Cceleste  regnum  incolis 
Spondens  fonte  baptismatis. 

Comes  ergo  Terentius, 
Deitatis  ut  inscius, 
Fama  jam  notum  omnibus 
lllum  sic  prodit  cominus  : 
Cwsar,  iiivictitm  dfciis  o  Quirilum, 
Nos  scias  priscum  dare  diis  hoiiorem  : 
Mujus  ifinaros  scehrisgue  nosce 

Nos  tua  scire. 
Aftamen  iwstris  residens  in  oris 
Legifcr  quidam  populis  hoiiestam 
rrsdiruf  vitam  siiie  fine  parlam, 

Qui  tiibi  cedant. 
Exterus  nohis  iiabitii  tidetnr  ; 
Fonte  credeiifes  lavaf.  et  resignat 
Bahamo,  nitinen  vociiando  divum 

Quodregit  ipsum. 
Vatde  tiam  signls  micat  hic  stupendis  : 
Lumen  orbafis,  via  nec  ne  claudis, 
Patet  auditus,  reqities  furenti, 

Famina  mittin. 
Imperat  morti,  reducemque  fitnctis 
Spiritum  reddit  ;  sacra  sed  refugit 
Vestra,  quw  totus  venerafnr  orbis, 
Vosque  rogatis. 
His  imperator  agnitis 
Furorem  stillat  pectoris, 
Ac  demum  ore  rahido 
TahafertTerenlio: 
Hoc  crudele genus,  hic  publicus hostis  habetur, 

Qui  crucis  eximiosproterit  arte  deos, 
Concite  qusEsitum  mandet  per  cuncta  satelles : 
Verbera.  vtncla  gerat,  dis  nisi  vota  ferat. 
Aurelius  ut  dixerat, 
Terentius  cum  valida 
Sanclum  nianu  qusesierat ; 
AcSpaniaco  villula 

Priedicantem  repererat; 
Quem  ciesum  corripuerat. 
Vinctumque,  ut  pra^ceperat, 
Csesari  prfesentaverat. 

Cum  torvis  sanctum  oculis 
Respectans  auctor  criminis, 
Sic  Benignum  alloquitur, 
Sedens  tribunal  impius : 
Tetie,  profane,  dedit  fama  pia  spernere  sacra, 

Teinnere  prodigiis  Jitssaque  nostra  fuis  '? 
Jam  nunc  itt  pandas  nomen,genus  undejubemi 
Quisre  tibi  cultus  dicito,  quisve  Deus. 
Ad  hitc  athleta  Domini, 
Signo  niunilus  tidei, 
Arma  constanter  arripit, 
Sicque  respondet  principi ; 

Nonifn  christicolse  prxfero  claruin: 
Nome)i  namproprium  nosce  Benignum. 
Cum  sanctis  patria  fratribus  ista 
Direcius,  Dominum  prxdico  Christum. 

Ad  hiEc  imperator  ait : 
Princeps  imperii,  solus  moderator  et  orbis 

Patrum  lege  velior,  cuidatitr  oinnis  honor. 
Quienam  sit  tanti  miror  constantia  verbi. 

Spernas  uijussa,  diis  neqtte  thura  feras. 
Signifer  ut pestis,  ergo  formenta  subibis, 
Ac  fitam  spondeiis,  moii-is  eris  patiens. 

Felix  Benignus  meritis 
Ad  iiaec  respondit  cffisari : 
CJiristus  hsEc  docuH  verba  fidelia  : 
Cum  judex  tumidus  corpora perimat, 
Nil  mens  iunc  metuat,  niortis  ut  inscia, 

Qum  vincit  mala  gaudicc 
Corpus.  cmar,  habes :  congere  plurima 
Tortor  queis  rabidus  membra  coerceat : 
Victor  nainque  animus  non  timet  aspera  ; 
Quin  speciat  pia  gattdia. 
Aurelianus  asperis 
Cernens  sanctum  non  dejici, 
Blandis  illum  alloquiis 
Sic  attentare  voluit: 

Consule,  qumo,  tibi^ijwnas  quo  fugere possis  ; 
Infer  dona  sacris,  respue  qttw  recolls. 


D 


E 


Per, 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A  ^^''-  f^  Pontfficeni  siaturnii  />friiiimlna  pHmum, 

Mioienbus  chfriDii.  htiiiiihus  eximium. 
Felix  Beiiignus  rnerilis 
Ail  li.-er  respomlit  cfpsari  : 
Hsec  tfpestiferis  fallrre  /trosperin 
Constat  :hiec  niiseris  iiaiii  hoiia  xiu/f/cril 
Dxmoii  fnhif/inis,  rjuairilodiripit, 

ifpes  iipc  iilla  sii/iererit. 
Me  rectoi-  siiperis  tJtstriiil  artibas, 
Qiielsvinvensaiiimus  criiiiiua  s.i/iriiis 
Regiiuni  /lercipiat,  i/uojat/'!  vigeat 

Dittttun  ope  phiriiiia. 
Noii  medrci/nes,  impie.fraifc/ibas: 
Christum  meiiterel,,,.  r.,i,rii,„.j,rMico: 
IJanr  iiiilla  mihi  rrs  i,i,.,-te  i,er  aiife,-ei. 

Ciijus  hiis  iiica  i/Iuria. 
Jiiffc.r  ipse  rrlojrj„n,iet  imjirobos, 
Saiirtos  fjni  intrrimnut  /leclore  pfxsimo : 
Huiic  orhis  Doniiiiiim  noreris  (rctiinm, 
Jiiste  ijiii  rer/it  omnin. 
Hipp  (lixerat  sancllssimus. 
Cluni  exleniplo  ^uccenditur 
Uti  fornax  Aurelius, 
Vixiiue  jani  niente  regitur. 
Tiinc  piusnmlis  tiaditur. 
Ail  trnchlens  exfenditur. 
Et  altei-nalis  virihus 
B  Flagris  totus  discinrlitur. 

In  his  manet  immojiilis 
Magnusathleta  Domini: 
Quin  et  vultu  hpfissimo 
Laudes  sic  dat  allissimo  : 
Grates  soln,  tihi.  rrx  hane.  maximas, 
Qni  nie  ninrf,/rii  sfemmate  /irorehis: 
Nunc  /n-wsta.  jmtieiis  iit  ferat  aspera 
Mcns  siihtiiuis  ad  fminia. 
TuncjaTn  i-etectis  intimis, 
Visceribusque  patulis, 
A  lenehrarum  filris 
Sic  veri  doctor  luminis 

Refrudifur  in  tenehris  : 
Quo  reorum  exuviis 
Vei-mes  scatehant  putridis, 
Cum  fcetore  horrihih". 

Ihi  coufeslim  angelus 
A  Domino  dirigitur, 
Cujus  adventu  vulneia 
Mox  nhducuntur  nmnia. 
Ac  per  noctis  imperia 
Diva  fulsere  hiniina  : 
Odor  FiElorem  dispidif. 
Salus  vjrtutera  contuiit, 

Aureiianus  impius 
Die  sequenti  crmunus 
Suis  sanctuin  minacihus 
Juhet  sisti  conspectihus. 
C  Tunc  una  cum  Terenlio 

Cernens  aspectu  spjendido 
Laurles  ferenteni  Domino. 
Stupens  affatur  illico  : 
Testor  ut  ediras  jier  iiiimiua  diva,  Benigiie, 

An  vei-e  rnleas,  faVeris  an  magica  ? 
Jain  fe  voiifossiini  flagris  et  corpore  sectum 
laiBum  V  Nec  lumrn  *  niiror  carniine  sncrilei/o. 

Felix  Beiiignus  meritis 
Ad  luec  respoudit  c.csari  : 
Lex  Chri.^ti  studHs  pi-eeiiiinet  optiinis, 
Krr  fr,-l  jii-wntir/iis  /lectora  /loUui  : 
Quin  daninat  slolidus.  hvrref  ef  iiiipios. 

Sanrtis  dedifa  nioribiis. 
Virtus  A/tilhroni  ru/urra  drpidit, 
Cujtis  me  fjdri  gratia  jirotegit, 
Qurni  nuiic  g/orifico.  /aiido,  recpiiseo 
Voto,  rorin  et  orgaiio. 
Aurelianus  inipius 
Talia  referl  prolinus  : 
Jjinqaere  tr  srctam   moneo,  lieuigiie,  /jrotervain, 

Nuiuina  ner  ne  cidi,  ijuris  rihimur  siijieri. 
Siii,  foriuenta    dabi.i,  mortisipir    extrema  siibihis, 
Crimiiie  damiiatis  ar  sociatus  rris. 
Felix  Benignus  meritis 
Ad  liiec  respondit  c;psaii  : 
Ijisa  suh  trihu/a  caditnr  his/iida 
Grauum  ciini  jja/ra ;  denique  torrida 
Fnriiax  e.rteniiat  chri/sea  muiirrrt, 
Diini  sordis  fcrit  imjno/ia. 

Norembris  Toinn.^  J. 


^'cjiist,  meiitmn  fuhrira  uoii  leijiim 
(^itamvis  consocio  rerhere  terrea.u   ■    ' 
Aiiro  qiiin  nifi/o  jiurio,-.  „bdito 
^  Meiifis  gaiidef  i„  inlinio. 
^'Ijam  jjarre  mini..,  parre  siiper/lnis 
Qum  /jrofer..  ,i,oniiis  .-  subJiW  corjjon 
Q"^  toriiiriita  relis;  sfat  ijuoqi.e  nohiH.. 
Meiis  inflpxa  mh  asperis. 
Postquani  martyr  h!«c  prolulit. 
(-.a-sar  stupens  conticuit  : 
Solita.sque  nu)X  lioslias 
Diis  ut  lerat,  imperat. 
Ipse  stipatus  agmine 
Sanctum  juhet  assistere, 
Ut  gustufuium  propere 
Cainis  hhameu  fa-lidiv. 

Tunc  athlcla  lorlissimus 
Totis  ad  Christnm  nisihus, 
C.pIo  lixis  luminiJms. 
HiHc  i.roloquens  converlilur  : 
Hector  ciinctipoteiiH.  prospice  c/emens, 
Acc  fcedare  sinas  ora,  snerato 
Constgiiata  ci/xi,  rohore  forti 
Sed  eotlide.  jirecor.  monstra  nefanda. 

His  diclis  a  sanctissinu). 
Sigiut  crucis  mox  edito. 
Virtus  adest  uranicii. 
Polenti  niiciins  riextera, 

Venis  Deus  fidsos  teril. 
Simiilacra  comminuil. 
Ventn  vanos  rnnfradidil. 
Vas  cum  carne  disparuil. 
Ingens  fragor  inlimuit. 
Molalras  qui  percuUl; 
Ipsum  auctorem  sceleris 
Ameulem  pene  reddidit. 

fiioriosus  tunc  Benignus. 
Utrisque  planderis  manihus. 
Hyinnurn  sit-  dat  Allissimo. 
Vivie  vocis  in  jubilo  : 
Itcx  iminensp,  tihi  ij/uria  /uudis, 
Qui  summis  renites  Jure  trophsis  : 
Os  serrare  ineiim  qiii  voluiati, 
Quo  te  glorifico  pectore  toto. 

Hinc  conversus  ad  civsarem. 
Tunc  sanpe  mentis  impotem, 
His  appellare  voluil 
Infiiusli  sensus  animi  : 
Quid  Jam.  casar,  agis?  Nam  tiin  /,rrdis. 
Tulores  fugiunt,  nrc  sihi  prosiint. 
Quid  /lorteiila  colisf   Venis  habetur 
Chrislus,  srifo,   Drus,  jure  colrndus. 

Cui  responrlil  Amelius  : 
Uoc  jjia  sanctoruin  consfat  bonitafe   deorum  : 

Mifps.  /lacificos  noreria  atque  pioa. 
Qiios  fibi  jiropifios,  si  vis,  Jieniijne,  prohahia, 
Si  cii/tor  redeas,  ve/  sibi  cota  feras. 
Admiians  martyr  optirnus, 
Ad  haic  respondit  protinus: 
Expers  seiisus,  ait,  casar.  haheris, 
Qui  quie  fu/sa  rides,  vera  fatrrls. 
I'rufcrjam  rariosnuuc  cnicialus  ; 
Viclor  Chrisfus  adest.  lueqiie  fiietur. 

Tunc  lyrannus  inlVeiiiuit, 
Jamiiue  pene  exaiiirnis, 
Uti  leo  irrugirt. 
Frendens  vnce  luirriliili. 

AfTerri  saxum  piiecipit, 
yuod  cavari  insliluit. 
Sancti  pedes  immitlere 
Cum  jilumho  juhet  impie. 
Hinc  ridefacli,'i  suhulis. 
Per  longuiii  mandat  digitis 
Ul  inligantur  arlius. 
Nervis  obrigescenlihus. 

Sic  cousumiiiato  scelere, 
F.etruditur  iii  carcere. 
A  ca^calis  iii  lenehi-is 
Ducilur  doctor  luminis. 

Canes  hrsseno.s  stiuiulis 
Famis  actos  acerriinis, 
Ut  voiaretur  morsilms. 
Curn  ipso  uiiHunf  comiiius, 

Seno  dicruin  circiilo 
Hi  privanlur  viatico. 
Mililaris  cnslodia 

-*  Adhihetur 


185 


KX    MSS. 


E 


186 


POEMA  IN  HONOREM  S.  BENIGNI. 


EX    KSS. 


B 


Adhibetur  quani  pluriiiia. 

Inter  hipp  marlyr  incIyLus, 
Deum  laudans  altentius, 
Gunctis  Christum  annuntiat, 
Hcec  proniens  voce  publica : 

Quos  nafum  tulH  nnbUis  mnnes, 
Prieferti,  coniites,  olqne  tribuni. 
Adatans  nec  ne  meis  turha  triuwpliiif, 
Verbum  minc  fidei  suinile  euncti : 

Begi  sidereo  credite  Christo, 
Qui  dat  smtima  sitis  munera  lucifi, 
Qui  Vatris  soHu  prtesidet  amplo 
Vnus  cuni  SplrHus  /lainine  sanrfo. 

Lux  prmclarn  redit.  Faijife  noctis 
Lofi  foiite  />io  iiiibila.  Jefhi 
Quo  sordes  pereant.  Impiiis  hostis 
Queis  parnas  revehit  morte  suhactis? 

Huc  vanus  propernt  AureIianH.-i. 
Al  vos  i)estiferos  liiiquife  rittis, 
Ut  vitt€  nitida  luce  heandi : 
Hac  spe  sustitieo  tanta  fideU. 

Tunc  arctiito  in  carcere 
Doctore  indulgentiEe, 
Uti  agnusinnoxius 
Vorandus  dalur  canibus. 

Sed  jam  largitor  muneris, 
Suimemor  clientuli, 
Confert  cito  solamina, 
Quibus  victorem  relevat. 
Cceleslisadestnunlius, 
Magna  luce  conspicuus, 
Qua  fugantur  mox  horrida 
Dirae  mortis  obstacula. 

Hioc  sjeva  canum  rabies, 
rt  leones  in  Daniel, 
Mites  co?penmt  lambeve 
Quem  putabantur  perdere. 

Omnis  poena  disperiit 
Adventu  lanti  luminis : 
Vires  et  salus  corpori 
Gloria  crescit  fidei. 

Quem  tyranni  imperio 
Privaverant  edulio. 
Pane  datur  angelico 
Ac  mulcetur  alloquio  ; 
Serve  fidelis, 
Accipe  dulcis 
Mtniera  doni : 
Qum  mefiiisfi 
Stnnt  tibi  partm 
Serta  coronae. 
Qtm  dabit  ille 
Qui  regit  omne. 
A/fViine  fratrtun 
ConjiibUatttium 
Jam  sociare 
Lumine  vitse, 
Tanlo  gavisus  nuntio 
LiPtabatur  in  Dnmino, 
Nil  jain  doloris  sentiens, 
Sed  morte  vitam  leniens. 

Jam  nunc  restat,  ut  patulo 
Sancti  prodatur  ])assio ; 
Quia  Ciiristus.  rex  gloriffi, 
Suos  sic  pr.Tstat  vincere. 

Sexta  dies  advenerat 
Martyris  pro  victoria 
Ac  impii  mtpstitia  ; 
Quam  sic  ordo  commemorat. 

Sceleralus  Aurelius, 
Sancti  male  soUicitus, 
Discens  ab  internuntus 


Gloriam  Ghristi  martyris  D 

Anxio  pensat  spiritu, 
Quibus  hunc  cruciatibus 
Tradendum  perdat  cominus. 
Ha?c  tnndem  dictat  staiitihus  : 
Imperii  sprefor,  sacrorum  necne  deoruni 

Ablafus  .'mperis  orcidaf,  ut  mertiit. 
.Tam  miles  properet.  Jaiii  colhtni  vecte  recidat, 
Cnspidc  transfinat:  sic  siia  fata  volunt. 
Ad  ha?c  minislri  sceleris 
Irrimipunt  clauslni  carceris, 
Peracturi  consihum 
CEBsaris  iniquissimum. 

Quos  ut  vidit  deicola, 
Jam  se  voeari  eestimat. 
Supplex  precem  accelevat, 
Ore  profundens  talia : 

O  cels!  Gcnlfor  maximc  Verbi, 
Jam  te  i/lorifico  lande  perenni, 
Qui  pressis  rabidi  riribus  hostis, 
Tanta  nie  prxcipis  sorte  lcari. 

Priesfa,  siderew  condifor  nuls, 
Quo  sim  pitra  tibi  rictivia,  pulchrm 
Fratrum  consociiis  rite  coroim, 
Quos  nexit  {idei  gratia  summss. 
Aspectu  pfacido  respice,  posco, 
Sponsm  rofa,  tuo  sangaine  lautss. 
Cliristi  conspicuum  nomen  tibiqae  £ 

Pnndatur,  vtgent,  seinpcr  amctur. 

Vix  hfec  verba  compleverat, 
Gum  miles  pungens  latera, 
Ferrum  librat  in  viscera, 
Costarum  pandens  intima. 
Mole  veclis  hinc  ferrea 
Sa'vi  manu  carnificis 
Icti  forli  conamine 
Collum  truncatur  propere. 
Sic  athleta  sanctissimus, 
Dei  certans  pro  legibus, 
Victis  triumphat  hostibus, 
Mortis  suhactis  viribus, 

Plebs  sanctorum  tunc  aderat, 
Quam  martyr  edocuerat, 
Qua;  earitatis  gratia 
Ejus  spectabat  trophiea. 

Quam  simplex,  quamque  nitidus 
Ipsius  fuit  animus, 
His  demonstrare  voluit 
Cleraens  virtus  Altissimi  : 

Nam  columba  mox  nivea, 
Garnis  linquens  obstacula, 
Luce  compta  deifica, 
Cffili  i^etit  fastigia. 

Cernunt  ista  christicolse, 
Divino  pleni  nectare, 
Quos  odor  suavissimus 
Pene  dabat  ccelestibus.  p 

Tanto  peracto  scelere, 
Ciiesar  discedit  concite. 
Pcenas  daturus  b  pvoxime 
Justo  Dei  exaniine. 

Tunc  Leonilla  nobilis 
Beati  corpus  niartyns 
In  magno  sic  mausoheo 
Digno  componit  loculo, 
In  proprio  prsediolo, 

Constvucta  super  ahsida. 
Mivaculorum  gloria 
Quo  mai"tyrem  miriticet 
Per  longa  secla  Dominus, 
Gui  laus  est  et  Klovia. 


ANNOTATA. 

a.  Luchnn  Domitiiwi  Aurelianiim  inteUitjit,  qui  imperavit  ab  anno  270  ad  ammm  275,sednequaquaiii 
potest  intelligi  Heliogahalus,  quem  in  secundo  carmine  corrector  subtitnerat;  Helioijabalus  enim  nuUum 
edictum  contra  chriM.ianos  edidif,  ed/dit  vero  Aurelianus. 

b  Aurelianus  occisus  est  Cwnophrnrii,  media  infer  Bijzanfium  ac  Eeracleam  via,  manu  Mncaporis, 

anno  275. 


REVELATIO 


A 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


1S7 


REVELATIO  ET  PRIMA  TRANSLATIO  SANCTI  BENIUNI 

tiluU  Cl.ro.,id Bcni,„iL,i  cel  mionZ^l^^lHZ::  '"  ''"""'■  ''•"''- """""■  "  "' ^^  -"' 


KX   MSS. 


Corptts 


B 


tli-iii   in 

vrijpto 

rscoiKiitnin, 

ijitasa 

harbaris 

diruta  est, 


c 

taiifletii  it 

(rrrgorio 

Litif/Oiieiisi, 


rostquam  prjedicanda beati  Benigni fortitudo  in 
castro  Divionensi  boni  certaniinis  cursum  marty- 
rio  consmnmavit,  priBcIari  noniinis  mati-ona 
Leonilla  corpus  omni  thesauro  protiosius  omciusa 
devotione  colligere  curavit.  Qute  beatorum  trium 
tratruni  jam  martyrutn  Spcosippi.  Eieosippi  et 
Meleosippi  avia,quantum  gioriabaturde  sibi  divi- 
nitus  collata  (cliciuni  nepotum  inlercessione 
tantmn  etiam  tripudiabatse  usque  ad  vitte  fineni 
beato  Benigno  obsecutam  infatigabili  servitute. 
Cujus  corpus  habens  pio  pignorc  ct  retributione 
sm  famulatus,  liaud  longe  a  Divionensi  castro,  ho- 
nore  quo  decuit  in  sarcophago  non  modicfE  quan- 
titatis  composuit. 

2.  Quia  vcro  divina  majestas  nonduni    fidei 
sua^  terrenorum  principum  colla  subjugaverat, 
Ecclesia?  navis  intoierabilium  procellarum.  perse- 
cutionum  scilicet  turhlnibus  ilHsa,  Deo  tamen  re- 
gente,  infracta  fluitabat.  Quod  multum  obstitit 
christianse   devotioni.    ne   super  beati  tumbam 
condigna  posset  basilica  a.-dificari.  Cryj)ta  tamen 
non  multum  sumptuosi  operis  in  ipso  loeo  est 
transvoluta,qufE  fidelium  iiluc  populorum  ad  ve- 
nerationem  beati  coiporis  confluenlium  suscepfui 
esset  accouunodata ;  et  evolutis  deinde  non  pau- 
cis  succedentium  temporum  curriculis.  jam  miti- 
gato    persecufionuni    furore,   Galliaruin    populi 
quanto  ab  insectatione  hostili   liberiores,  tanto 
decliviores  ad  vitia  et  ad  virtutum  iter  exequen- 
dum  facti  sunt  negligentiores.  Unde  tam  sreva  in 
eos  processit  ultio  diviiue;  animadversionis,  ut 
longe  iateque  irrevocabiliter  eductus  baccharetur 
gladius  gentilitli  furoris.  Hac  igitur  tempestate 
quassati,  etiam  Divionensis  castri  accol*  «dificia 
sua  sine  spe  auxilii  dirui  videruut,  seque  in  prre- 
dam,immo  in  stragcmhostibusdeditos  inconsola- 
bili  amaritudine  ingemuerunt. 

3.  Sic  itaque  per  longam  currentium  temporum 
seriem  vexata  et  attrita  Galliarum  ecclesia,  tan- 
dem  ejus  respectu.qui  esf  ad)utor  in  opportunita- 
tibus,mtribuIatione,meruitatantisoppressionum 
turbinibus  jam   libera  respirare.  Quo  tempore 
Divionensis    populus    vix    recognoscens    ipsuni 
soium  sua;  nativitatis,  hjesitare  u  cftpit  quo  in  loco 
recondita  servarentur    beati    Benigni  membra. 
Eminebat  cnim  non  modicse  quantitatis  monu- 
mentum,  cujusmagiiitudo  id  persuadeJjat  ut  non 
ibi  martyr,  sed  aliquis  crederetur  sepultus  fuisse 
gcntilis.  Quorumdam  tamen  plebeiorum  devotio 
ibi  se  devovere  ibique  vota  solvcre  habfbat  con- 
suetudlnem,  et  si  quibus  incommodis  angebutur, 
celcre  se  remediuin  consequi  Ijttabatur.  Clerus 
autem  universus  et  quicumque  religiosioris  consi- 
lii  putabantur,  non  solum  nullam  religioncm,  ve- 
runi  etiam  ibi  inclinari   maxiinam   testabantur 
abominationem.  Gomplura  itaqueaniiorum  volu- 
mina  prfeterierunt,  nullique  morfalium  usque  ad 
beati  Gregorii  Lingonensium  ponlificis  tempora. 
quo  in  loco  servarentur  bcati  inarfyris  ossa,  cerlum 
nabuerunt.  Beato  autcm  Gregorio  urbis  Lingoni- 
c«  admhiistrante  pontificatum.  diviuifafi  placuit 


ad  sui  nominis  glorlam  et  fidelis  populi  salutcm 
hoc  nnraculo  martyris  sui  revelaremonunientum 
4-.  Lrat  plebi.  ut  prtedictuin  est,  non  incolebris 
rchgioms  consuetudo,  tumbam  sancli.quamquam 
sme  titulo  et  nominis  et  meriti  esset.  IVequentibus 
votis  expetere  et  ab  adversitatum  quarumlibet 
imgustiis  remedium  cum  cerfissima  imprfrandi 
spe  deposcere.  Quidain  ergo  ceteris  iu  huius.-c- 
modi   cultu  studiosior  et    benefieiorum    exinde 
susceptorum  ubcrtate  forlunafior,  sua.Iente  beue- 
volentia  qus  sibi   erga  locuiu    ipsum  plurima 
molucrat,  cereum  illic,  ut  sacer  locus  coutinuo  per 
uoctemhonoraretur  lunuue,  accensum  reliquerat 
Qua  re  observata  unus  ex  puerorum  ^Te-e  vel 
levitatis  impulsu,  qurc  fainiliaris  illi  ^L-lati  digno- 
scitur  adh^rere,  vel,  quod  magis  fide  dignum  esf, 
Uei  ommpotentisprovidentia  id  agente,ne  diutius 
tanta   lampas  laferet   sub    modi..    iguoratiouis 
descendit  rapturus  luininare,  quod    exhibuerat 
dives  manus  bon^  devotionis.  DescendenU  itaque 
jamque  dexteram  ad  rapiendum  cereiim  porri- 
genti  mira^  magnitudinis  serpens  obvius  veiiit,  et 
tancfuaiii  se  sancti  monumenti  custodem  defen- 
soremque  protostans.  slbilo   liorrisono   puerum 
eflugavif ;  qui  famen  metu  minorato.  iii  se  rever- 
sus,  secundo  et  tertio  quod  deliberaverat  perfe- 
cturus,  fentavit    de.seendere,  tofiesque    videres 
anguem  sfudiosa  seduiitate  se  hac  illae  incxpu- 
gnabilom  defensorem  oppoiiere.  Populus  igitur 
universus,  tanti  miraculinovitafe  sfupofaclus,  in 
amorem  venerationemquo  sacri  mouiimenti  fer- 
ventiore  meiite  esf  animatus.  \on  parvi  siquidem 
mcriti,  quisque  esset  qui  lapide  illoclauderctur, 
credebat,  cujus  obsequiis  mansuefacfam  serpen- 
tis  SEevitiam  vidcbat  famulari. 

5.  lutcrea  cerfis  relafionibus  ad  beati  Gregorii 
aures  pervenit  patrafi  miraculi  opinio  ;  quodque 
solifo   frequenfior  locum  illimi  celcbraref  vofi- 
vloi-    populorum    concursio,  non  mcdiocii  am- 
biguitafe  nunc  huc  nunc  illuc  ejus  distrahcbatur 
cogitatio,  utriiiu  divliia  virtus  hoc  signo  tleclarare 
vellef  aliquandu  suae  niiserafionis  uiysterium,  vol 
diabolita  dolositas  astu  cognatiE  sibi  malignifatis 
lirufaua;  superstitionis  errore  involvcre  conarctur 
miiius  scientcm  populum.  Non  dubitans  auteiii 
hanc    immissionem,  si  osset  a  maligno,  non  diii 
posse  vlgere,  si  vero  divnn  judicii  auspicio  nife- 
retur,    magis    magisque    in    dies    roborari    et 
invalescero,  populum   censuit    prohibeiidum  nc 
sub  pra-toxtu  leligionis  qualibct  igiiota  ducerctur 
superstitione.  Sed  placuit  omnipoleiitia:  Doinini 
ot  beatum  Grogorium  a  dubielate  qua  teiiehatur 
maturius    abscjlvoro,  et    inartyris    sni    reli(|uias 
manifestioribus   indiciis  in   notifiaiu    liiniiiiiimi 
producere. 

O.Deiiiquesolis  occasu  terris  umbras  inducente, 
dum  bealus  Gregorius  membra  dedis.set  sopori, 
beatissimusChristi  inartyr.  ruliln  (luotlum  dlvin<e 
clarifatis  splondore  veiieruliundus.  ei  upi>aruit. 
noiiien  ot  quis  cssof  innotiiit.  Plurimum  doinde 
supor  injuria  quam  ab  oodem  ponfifico  puferotur 

contpiostus  : 


ocntsioiif  nni 
iiliiiilaliijiifni 

tllHlllllllll 

.ler/iriifis. 


et,  ea  piaioiir 

priiiM 

iiri/lirfii, 


apiJiirfnle  iii 
somnia  ijinu 
S.  Uenignt), 


REVELATIO  ET  PRiMA  TRANSLATIO  S.  BENIGNL 


KX    SISS. 


feperitiir. 


jEde  saci-a 

coiifitnicto, 

ihim 

fninsfertnr 
iiil  ilUiin, 


.■iarrophaijiis 

iiiiiiii  }}omhre 
caret. 


C 


liasiliai 
jmitlo  ponf 
il(Jificittitr, 


188 

conqueslus  :  Non  tantum,  ait,  soli  tuo  contemptui 
suhjareo,  verum  etiam  populus  erga  mei  monu- 
menti  cultumm  beunmhtsfuis  imtantn-  prohihetnr 
Jussionilits.  Hujus  incrcpationis  aspciitati  lcnio- 
rum  verborum  marlyr  venerandus  subnectens 
dulocrtincni :  Ne  farias,  inquit,  (jux.^^o,  nc  reroces 
ahimpensa  miJii  veneratione  intentionein  alicnjus, 
sed  potius  tua  largitione  donius  paretur  hco  in 
quohucuitqiie  latui  scpnltus. 

7.  Visio  hitc  attonitum  nimisque  paventem 
beatum  reddidit  Gregorium,  factusque  pr:eco  sibi 
ostensas  visionis.  reliquos  absolvit  quo  jani  carere 
meruerat  vitio  amliii^itatis.  Onmibus  c-nim  post- 
positis,  quod  sibi  magis  magisque  necessarium 
didicerat,sanctumadiitsepulmmi,seqneignoran- 
tiapeccasso,  non  iiKlustria,veniam  flaKitavit  lacri- 
marum  effusione  uberrima.  Quanta  gaudiorum 
maleria  populorum  exultationem  cumulaverit, 
qnam  felici  erroie  se  usquc  tuin  detentam  mutuo 
sibi  immerosa  cohors  applauserit,  nielius  aliquid 
sua  conjicere  poterit  i^stimatione  quain  nostra 
possibile  sit  tradi  narratione. 

8.  Prfeterea  jam  dictus  antistes,  non  oblitus  se 
nionitum  a  sancto  martyro  ne  diutius  ojus  inonu- 
moiitum  sine  tegmine  rolinqueretur,  elegantis 
operis  et  amplioris  spatii  eedem  procuravit  trans- 
volvore,  quobeata  ossa  honore  compctenti  vale- 
ret  componore.  Qui  gratia  martyris  adstipulante 
mature  voti  factus  compos,  utriusque  ordinis 
clericaUs  scilicet  et  monachalis  prsEter  sponte 
ooniluentes  convocavit  frequentinni,  ut  eis  com- 
municantibus  transferemU  sacratissimi  corporis 
celobraret  Ifetitiam.  Ubi  evidentioribus  indiciis 
virtntLs  divinee  priiisentiam  non  defuisse  claruit, 
cum  ad  ejus  qui  transferebatur  moritum  mundo 
mirabilius  insinuandum  Dominus  exhibuit,  quod 
sU  omni  postororum  gpuerationi  per  secula  lonfja 
prjedlcandum. 

9.  Denique  sarcophagi  molos  suspensos  omnos 
reddiderat.  el  quonujdo  vel  a  quibus  transportari 
posset,  sancta  quisque  curiositate  inquirel>at. 
Sfepedictus  autein  prjesul,  fidei  martyris  nihil 
crodens  impossibile,  non  diffisus  vel  sibi  plus 
affore  roboris  vel  oneri  plus  levitatis,  monumen- 
tum  a  capite  apprehendit,  jubens  duobus  prjedi- 
cabilis  vitso  sacerdotibus  ut  idem  facerent  a  pedi- 
bus.  Res  dij,ma  spectaculo  !  Tanta  facitltas  fuit  in 
sublevando,  ut  bajuli  non  se  onus  forre,  sed  forri 
Ijotius  ab  ipso  pntarent  onere.  Vox  Dominum  lau- 
danlium  ad  astra  diriftitur,  snmmreque  Trinitatis 
opus  utriusque  sexus  praiconiis  extoUitur.  cum  a 
tribus  viris  ferri  videbatur  absque  labore,  quod 
multis  boum  paribus  plurimnm  sudoris  inferrot, 
remota  miraculi  majestate. 

10.  Guin  hac  igitur  tani  celebri  divinae  clarifica- 
tionis  prosecutione  roconditis  inaestimuhilis  protii 
cineribus, ampliori  in  dies  bcalus  Grot,'orius  accen- 
debatur  desiderio,  ut  mirificati  u  Deo  martyris 
gloria  ah  huminibus  finoque  competonlis  sorvitu- 
tis  celebrurotur  officio.  Gnjus  voto  non  dcfuit 
Sancti  Spiritus  cooperatio;siquidemquiaetcerta- 
minis  historiam  b,  quo  decertando  idem  martyr 
januam  regiie  co^Iestis  intraverat.  lum  barbaricus 
tumultus  tum  incuria  civium  perdiderat,  praestitit 
superna  gi-atia  ut  eam  beatus  pontifex  accipere 
mereretur  a  quibusdam  religiosis  qui  versus  Ila- 
Uarfi  dirigebant  intentionem  profectionis  c.  Quse  res 
cloro  plebiquo  universre  maxinio  fuit  gaudio, 
augmentumque  quoddam  et  cumuluin  devotionis 
prEesuIi  beatissimo.  Posthabitis  nempe  onmibus 
quaecumque  felicis  animi  proposito  videbantur 
obsistere,  basiUcam  in  qua  divinilati  sub  titulo  et 


E 


nomine  boati  Benigni  serviretur  non  distulit  con-  q 
struere.  Quam  beatis  auspiciis  fundatam  beatio- 
ribusque  consummalam  licet  plurima  miraculo- 
ruin  testeiiturinsignia,  congruum  tamen  arbiti-a- 
mur  replicare  quam  prjesens  fuerit  divuia 
visitatio  primordiis  ipsius  structur^. 

1 1.  fn  allera  ecclesia,  oi  qu^  a^dificabatm-  satis 
contigua,  sedem  monumonli  accoporat  Christi 
virgo  Paschasia;  quoe  cujus  apud  Deum  sit  meriti, 
quotidio  deeiarant  largissima  sub  ejus  subsidium 
confugiontibus  collata  boneficia.  Gonstructoribus 
imponsiori  studio  opori  vacantibus,  ab  ecclesije 
illius  greinio  mulier  a-f  ate  simul  et  reverentia  gra- 
visreponte  visa  estproc('doro;quam  admirabilem 
connnendabat  amplissinms  quidam  in  habitu 
fulgor  clarilatis  divinje.Hyec  Ifletifica;  congratula- 
tionis  exhilaraliono  adgandons  oporariis:  Grati- 
fico,  inquit,  siidore  ad  wdificium  Deo  hominibusqne 
acceptnm  lapides  subvectate;  machinas  quihus  tam 
beati  opcris  fasfif/ia  porrif/antnr  suhlerate ;  Jure 
etenim  Ixtissimis  attollifuret  arciiratur  successihus, 
cui  imminet  tanii  talisque  executoris  ad  oninia 
dispositor  ef  coapfator  orulua.  Nisi  eiiini  ad  divina 
videnda  acies  vestras  prxpedirct  nehula  mortalita- 
tis,  beatum  Benignum  ferventissimmn  vobts  in  hoc 
procuratorem  videretis.  His  dictis,  basilicEB  ex  qua 
prodierat  reddlta,  neque  ulterius  visa,  manus  et 
corda  tam  operariorum  quam  et  aliorum  quos 
hujus  visionis  afflavit  miraculum,  promptiora  red- 
didit  ad  ipsius  structurie  suiTragium.  NuUus 
quippe  dubitare  potuit  quin  virgo  Paschasia  Dei 
illic  nutn  apparuorit.  Perpendat  iglfur  cujusque 
fidelis  solertia  quam  propitius  Chrisli  martyr  sit 
omni  domum  Spiritui  Sancto  aedificanti  intra  cor- 
dis  pcnetralia,  cum  tam  prfesentlaliter  affuerit  el 
qute  materiali  sumptu  parabatur  ecclesia.  Quanto 
enimnonambigimuscaducisprEestareimmortalia, 
corporeis  incorporea,  tanto  etiam  priBsentiora  in 
meUoribusconquirondis  sanctorum  sperare  debe- 
mus  patrocinia. 

12.  Quapropter  cortissinia  sanctae  hujus  spei 
fiducia  exultandum  sibi  quisque  ducat  in  Domino, 
cui  indesinenter  videre  licet  quo  in  rebus  etiam 
humanis  sanetorum  prosperemur  beneficio.  Nec 
enim  tacebo  quam  prosif  curandis  corporum  lan- 
guoribus  lapidi  in  quo  pedes  implumbandos 
posuit  Christi  marfyr,  liquor  superfusus.  Et  quia 
longuin  esf  singulos  attingere,  unum  de  mulfis 
beneficii  hujus  testem  libuit  adducere.  Turonicse 
sedis  antistes  Gregorius.  orbe  univorso  fama  insi- 
gnisetvirtutibus,cuui  gravem  paterefur  oculorum 
lippitudinem,hoc  sacro  unguine  delibutis,  tam  ce- 
lere  consocutus  est  remedium,  quam  velox  fuil 
manus  ad  liquorein  oculis  snporfundendum.  Hoc 
igitur  privUegium  ipsa  Ecclesiae  petra  Ghristus 
martyri  suo  supra  so  fundato  dignata  est  provi- 
dere.  uf,  pedibus  implumbatis,  signis  visibiUbus 
ab  eodem  lapide  manantibus  repr^sentaret  ac- 
tualiter  quantum  lapidi  summo,  angulari,  eleclo, 
pretioso  unifus  essot  spiritualiter ;  cujus  merifum 
et  intercessio  nobis  obtineat  mdeficiens  funda- 
menfum  supra  firmam  pefram  Ghristum  Jesum, 
cui  cum  Patre  ef  Spirilu  Sancto  esf  omnis  laus, 
virtus  ef  gloria  per  nnmortalia  seculoruin  secula. 
Amen. 

ANNOTATA. 

a  HsBc  ab  auctore  fimjuntur.  Nihil  enlm  de  hac 

ha:sitatione  apud  Gregorium  Turonensem  reperis, 

b  Historiam  hanc  exstitisse  supponit  auctor,  sed 

ceiio  nonnooit. 

c  Hinc 


niinflti 

ca'lestis 

faporis 

S.  Pasi-Iicmin 


et  testibus 

iiiiriicKlis 

ciiriitioinuii, 

et  iitter  aliits 

miiiitione 

omlorum 

S.  Greijorti 

TiiroiiensiA- 


DIES  PRL\U  NOVEMBRIS. 


l.S'.l 


A       c  WHcpatet  m-ba  Gre<joni  Turonemis  ab  eun-     nem  in  Italiam  Pa.sione,n  attulis,.,  non  rnhuutr.  D 
tibus  \n  Italiam,  fnnc  quitm  hxc  yrribefffifur  Ita      e.r  Italia.  "  t'*'^»  iraeunrf.^  i) 

fuiftae  iufcUecta  ut  ni(/iiifirctit  riros  euiilcs per  Dirio- 


SERMO  IN  FESTIVITATE  OMNIUM  SANCTORUM  ET  S.  BENIGNI 


ex  ms,  Divmiensi, 


fnter  fortissimos  athlclas  Clu-isti  emicat  almus 
murtyr  Benignus,  qui  viclrici  passione  triumplia- 
iis  martyrii  videttu-  proprie  hodiernam  aecorare 
solemnitatem.  Qui  divina  prEeelectus  grafia,  evan- 
j^elicaque  informatus  doctrina,  de  oricntali  cli- 
mate  mundi  a  successoribusapostolorum  directus 
est  Gallicre  genti  ad  prtedicandam  fidem  Ghnsli. 
Quem  ut  ipsa  Veritas  demonstraret  insignem 
verbi  sui  prsedicatorem  atque  non  segnem  multEe 
messis  suse  operatoi'em,  in  numero  quatuor  evan- 
|3  geJistarum  una  cum  devotorum  collegio  socioruni 
transmisit  ad  partes  occidentalium  regionum. 
(juatenus  per  sacri  baptismatis  regenerationem 
adoptivum  sibi  populum  acquircrent.  Hic  plauo 
beatus,  ut  dominicorum  fidclis  esse  valeret  dispen- 
sator  talentorum.  quosdam  salutiferiTB  prtedicatio- 
nis  adjutores,  dissimiliter  ecclosiasticis  gradibus 
tnngentes,  sed  meritorum  virtutibus  aeque  ful- 
gentes,  habuit  itineris  sni  comitos  spiriln  et  fide 
unanimos.  Prorsus  non  cos  ad  perfruenda  labeu- 
tis  seculi  gaudia  secum  adduxit,  sed  ad  toleranda 
passionnm  certamina  exhortatorie  animavit ;  sci- 
licet  ut  inter  lupos  mordaces  cohabitarent  tam- 
quam  mitissimse  oves,  et  ideo  tbrent  imitatores 
itlius  qui  ductus  est  ad  victimam  sicut  agnus.  Istis 
«■rgo  ducatum  prfebebat  in   via  justitifB,  quasi 


aries  ex  redempto  assumptus  grege.  is  qui  ob 
bonignitafcm  nmrum  vocatus  est  Beuignus  no- 
rnine ;  qui  erat  justus  opero,  summus  sacerdos 
officii  dignitate  et  vere  invictissimi  rogis    tiro 
aereas  potestatcs  debellandn.  Nam(|ue  ad  supe- 
randa  hostis  autiqui  castra  spiritalem  assumens 
armaturam,  postquam  per  viginti  qualuor  feri' 
annos   tuba  evangclii  auditorum  suormu  ad  Do- 
minum  convertit  animos.  vecte  fei-reo  confracla 
corporis  ejus  hydria,  resplenduit  lampas  virtutum 
ipsius  quaquaversum  :  ul  implcrelnr  in  eo  diccn- 
tis  Doiiiiiii  promissum  :  Qni  crct/if  in  me,  ojiern 
fjua'  c</o  facio  et  ipse  faciet,  et  majora  horum  facief. 
Ipse  profecto  decertantiuiu  adjulor  ol  viuccntium 
remuneralor,gIorificuns  sanrtum  ni.irlyrem  suiun 
in  numdo  et  in  ccclo,  non  solum  triumpho  victoriiK 
beatificavit  animam  cjus  in  finc  vitiB.  sed  etiam 
testimonium    prudeutissimie    simpiicitafi    cjus 
dignatus    est  perhilterc  pcr  specicm  columbtu, 
qUiE  statim  ut  co-lestia  petiit  regna,  pcr  ascensum 
purpuremu  pervenit  ad  veri  Salomonis  iTiternjc 
requietionis   ferculum  ;  a  quo  gloria  ct  honoi-c 
coronatus,  digne  pro  meritis  choro  martyrum  i'sf 
associatus,quipr^cipuehacinfestivitatcOmuiuin 
Sanctornm    prEeforuut     palnias     iiideficientium 
pr«miorum. 


E 


LITURGICA  DE  SANCTO  BENIGNO 

Jam  Requuiitur  hgeudx,  ofpcinm  et prosx  in  hoiiorem  S.  Benigni  exarata;  qux  desumuntur  tum  cx 

operecl,  ciri  Bougaud  inultotics  Jain  cifato,  lihrn  IV pa().  430  ct  scjpj.,  tum  cx  Proprio  ecclcsix  Dirio- 

^  HenMs  edifo  anno  1864. 

G  K 


LEGENDA  PRIOR  S.  BENIGNI. 

liancprlorem  legendam  ex  variis  breviariis  edere 
■te  affirmat  Bour/aud,  opcris  sui  pag.4oO  sq. ;  sciU- 
cet  c.c  breviario  ad  usum  diaeccsis  .^duensis,  edito 
Parisiis  anno  1550  ;  ex  breviario  Cabilonensi,  sine 
lituloedilo;''.rlegendisautiqulbreviariiCabilonen- 
sis,  ms.  iij-folio,  soc.  XIV  ;  fandciu  ex  broviario  ad 
usum  insignis  ecciesise  collegiatse  B.  M.  V.  de 
Betna.  Quod  vero  addit  diccndo  hoiic  caiiidein  le- 
fjendam  in  multis  codicihus  inaiiuscriptis  }'ifas 
sanctorum  continentibm  reperiri,  ita  intelligo  ut 
similem  inifio  hgc.ndaiii  sif/nificci.  Arta  eniiu 
S.  Bcnigni  quiufo  (oco  uobis  edifa,  ah  iisdein  quulcm 
oerbis  ordiuntur,  sed  corpore  diversa  sttnt.  Siiiyu- 
hirem  noto  errorem  scriiicnfis  ibidem  haiic  eaindem 
reperiri  in  prefioso  cndice  c  hihUothcca  srhoh-  uie- 
dirince  Monfis  Pessuiani,  n"  15<>,  qui  fuit  ex  biblio- 
theca  Buheriana,  iuscrl/)fo,  scdrerentimanu:  Liber 
passionalis  sanctorum  nuirtyrum  dicecesis  Lingo- 
nensis.  Qux  in  isto  codice  incenifur  ler/enda.  stre 
Passio  S.  Benigui,  ipsissima  nostra  Acta  sunt 
quinto  iocn  inter  Benigni  Passiones  edita. 


Leotio  I.  —  In  temporc  illo  vir  almificus  Bc- 
nignus,  Domini  sacerdos,  a  partibus  oricnlalibus 
oriundus  fuit.  qui  apud  boatum  Polycarpum  opi- 
scopum  cducatus  atquenutritus  sacrisqui' litloris 
imbutus  est ;  a  quo  et  sacerdotalis  henedictionis 
suscepit  officium. 

Lectio  II.  —  Sod  oum  landcin  Drnnimis  in 
Galiiis  coiumoruntibiis  agiiiliniicm  sni  nnminis 
ostendere  decrevisset,  illico  sanctus  Benignus  divi- 
nitus  admonitus  a  sancto  pnedictoquo  patro,  ciim 
rcliquis  sibi  in  comitatu  sumptis  sociis,  vidclicct 
Andochio  et  Tyrso,  GaiUcis  ad  ostensionem  vori 
luminis  gontibus  destinatur. 

Lectio  III.  —  Hi  igitur  tres  vii-i,id  est,  Benignus, 
Andochius  ct  Tyrsus,  diversa  loca  doctrina  ot 
miraculis  illustrantes,  tandem  ad  uri)oin  Augusto- 
dunum  itcr  dirigunt :  ubi  a  sancto  Fausto  uobi- 
lissimo  viro,  chrisliauitatis  amatoro,  cmn  oumi 
liberalitiitc  sunt  suscepti.  Cujus  etiam  filium  no- 
minc  Symphorianum  sanctus  Bonignns  baptizavit, 
quem  modo  urbs  .^Edua  patroimm  se  habere  glo- 
riatur  et  martyrom. 
Lectio  IV.   —   Undo  vero    sanctus  Benignus, 

sociis 


190 


LITURGICA  DE  S.  BENIGNO. 


B 


Ex  iMi'it.  sociis  suis  Andochio  ot  Tyrso  ad  rus  quod  Scde- 
locus  dicitur  destinutls,  uhi  ot  postea  nia.rtyrii 
pahnani  adopti  sunt,  ipse  ad  territoriuni  Linfronis 
urbis  profectus  esl.  Sed  et  ibi  a  Dei  laniula  Leo- 
nilla,  prfEdicti  Fausti  sorore,  cum  omni  devo- 
tione  susceplus,  nepotes  cjus  tergeniinos,  id  est, 
Speosippum,  Eleosippum  ot  IWelcosippum  bapti- 
zavit,  et  eos  in  aniore  fidei  christianfe  solida- 
vit ;  qui  postmodum  martyros  effecti  sunt. 

Legtio  V.  —  Rursus  indo  ad  castrum,  cui  Divio 
vocabutum  est,  se  transferens,  verbuni  Dei  con- 
stanter  annuntinre  iion  (.■essai)at.  Quod  andiens 
Aurelianus  imperator,euni  pnesentari  sibi  prajce- 
pit.  Gui  et  dixit :  Ex  qna  rer/ione  es  tu  ?  Saiictus 
Benignus  rospondit  :  Ab  orifntuUhus  reuimiis par- 
tibtis,  ftjo  ct  fratreti  iiiei  quos  iiujjer  interfecisti,  a 
mncto  Polifcarpo  missi  ut  verbum  Dei  et  uomen 
rhristiauuiu,  quod  gloriosum  et  incorruptum,  gen- 
tihut^  prxdircinus. 

Legtio  VI.  —  Post  tifec  Aurelianus  gravibus 
pcenis  euni  afflitjjens,  cum  illum  suporaro  non 
posset,  tandoMi  ait  ministi'is  :  Citius  iniuc  luagum 
carceri  mancipaie,saxmnquemagnum  exhibete  quo 
pertuso  pedes  inpluniheuiur,  et  in  digitos  mannum 
ejuscandentes  suhulas  infigite,  et  se.r  iliebus  carcere 
tnmis  a  militibus  custodiafur,  nuUusque  ei  aquam 
vel  panem  praiheat ;  seil  ef  raues  ferocissiiuos  duo- 
decini  cum  ipso  refruilHe,  iit  ab  ijis/s  diripiafur. 

Lectio  vu.  —  Qu£e  jussio  cum  fuisset  intpleta, 
an^'o]us  Domini  eum  in  earcere  eonfortavit  et 
cuslodivit  illaisum.  Completo  sox  dierum  spatio, 
Aurelianus  jussit  clausum  carcerem  patefien,  ubi 
sanctus  Beniy^nus  clausus  tencbatnr,  ot  inquiri 
jnsslt  utrum  adhuc  viveret,  aii  non.  Putabat  onim 
•  tdit.  que.  eum  jam  obiisse  eo  quod  *  gravibus  vinculis  fuerat 
irretitus. 

Legtio  viii.  —  Ingressus  itaque  spiculator  custo- 
diae  reperit  eum  hymnis  et  laudibus  Deo  vacan- 
tem  et  ita  sanum  ut  in  ojus  almo  corpore  nihil 
apparoret  infu^mum  ;  qui  stupefactusreversus  est 
ad  caesarem.  Quo  viso  Aurelianus  ait :  Properate 
quani pofius  ad  ulcisccnduni  me  de  seducfore.  Vecte 
ferreo  coltum  ejus  iu  ipso  carcere  contundite  ef 
lancea  militis  ritam  illius  cnidelifer  finite,  ne  no- 
his  deiuceps  aiit  patria:  nosfrx  diisque  jiatrHs  di- 
scrimen  infcrat. 
Lectio  IX.  —  Adhuc  verba  in  ore  martyris  vol- 
G  vobantur,  cum  repente  atrocissimi  niilites  a  dex- 
tro  et  lievo  illum  laterc  circunisteterunt.  Adactis- 
V(//7.ulrique.  que  valide  lanceis,  qua  costarum  uterique  *  discri- 
men  est,  transiixcrunt,  ita  ut  acios  contra  venien- 
tium  telorum  intra  martyris  viscera  collideronl. 
Insupor  etiam  sacram  cervicom,  corebri  soluta 
compage,  vecte  ferreo  conlVegerunt,  sicque  roseo 
cruore  perfusum  Christo  martyrem  pro  nobis 
intercossorem  et  cunctis  scculis  fidelo  patroci- 
niumconsecrarunt. 

LEGENDA  ALTERA. 

Haiic  legendam  alteram,  auctore  rl.  Bougaud, 
pag.  453  sq.,  Lingouensis  ecclesia  in  aufiquissimis 
iireciariis  siiis  legehat. 


In  U  nocturno. 

Lectio  IV.  —  Benignus  sacerdos  a  sancto  Poly- 
carpo  Smyrnonsi  opiscopo  in  Galliam  missus, 
Divionem  Spiritu  Sancto  plonus  accessit,  ibique 
veritatom  quam  noverat  annuntiavit.  Fundcbatur 
pnedicatio  juncta  virtutibus,  ot  vorborum  assortio 
miraculorum  prolostalione  roborabutur.  Destruo- 


bantur  ubique  fana,  deserebantur  idola  et  erecta  D 
passim  Christi  trophaea  colebantur. 

Legtio  V.  —  Aurellanus  intcrea  christianos 
onmibus  in  locis  persequendos  dixit.  Quo  mandato 
Isetus  comes  loci,  nomine  Torentius.  sanctum 
Benignum,increbroscente  famanominis  ejus,per- 
quiri  ot  coram  se  sisti  jussit.  Inventus  igiturSpa- 
niaci  *  et  adductus,  ad  trocleas  extonditur.  Inter 
ipsa  vero  tormenta  beatus  martyr  serono  vultu 
constantiam  a  Domino  et  tantis  in  cruciatibus 
cmn  fortitudino  patlentiam  flagitabat. 

Legtio  VI.  —  Completa  vixduui  oratione,  atro- 
cissimi  repente  milites  a  dextro  lajvoque  illum 
latere  circumsleterunt,  adactisque  lanceis,  qua 
costarum  ulorique  discrimen  est,  illum  transfixo- 
runt.  bisupor  etiam  sacram  corvicem,  cerebri 
soluta  compage,  vecte  ferreo  confrogerunt.  Sic 
roseo  cruore  peifusus  martjT,  nol)is  intercessor 
et  cmictis  seculis  fldele  pati"ocinimn  consccratum. 
B.  Leonilla  sancti  martyris  corpus  collogit  ct  aro- 
matibus  conditum  honestissima;  tradidit  sepul- 
turje. 


*  m. 

Spaeiati. 


Oratio. 


E 


Adesto,  Domine,  supplicationibus  nosti-is,  ut 
qui  ex  iniquitatc  nostra  reos  nos  essc  cognosci- 
mus,  beati  Benigni  martyris  tui  intorcessione  libe- 
remus.  Fer  Dominum. 

OFFICIUM  ANTIQUUM  S.  BENIGNI. 

Hoc  officium  cl.  riro  Bougaud  per  Philippum 

Guignard,  virum  dociissimum,  innotuit.  Testafur 

Boiigaud  hoc  officium  contineri  in  ms.  aufipho- 

nario  sec.  XIII,  n"   721,    Trecis,    in  l)ib/iotheca 

publica. 

m    FESTO    SANGTI    BENIGNI    RURTYRIS. 

In  I  Vesperis.  Ad  Magniflcat. 

Ant.  Ave,  pater  gloriose, 
Ave,  sidus  jam  cceleste, 
Decorans  Benigne  ccelum. 
Nos  guberna,  visens  humum. 
Quo  Ia?lemur  tiiumphantem 
Te  patronuni  venerantes. 

Ad  officium  noet. 

Invit.Marlyris  cgrogii  recolentes  festa  Benigni, 
psalIamus[Duminol  quem  decet  onmis  iionor. 

In  I  nocturno. 

Ant.  Christi  miles  Benignns,  aJ)  ipsis  cunabu- 
lis  chrislianus,  sacerdos  exstitit  tandem  valde 
devotus. 

Ant.Hunc  sanctus  Polycarpus.prsesulegregius, 
misit  ab  Orionto  prLodicuro  Gallorum  genti  per- 
fidie. 

Aut.  Tune  ea-sar  Aurolianus  rabie  suiie  crude- 
litatis  sfeviobat  in  viros  christianie  religionis. 

Ant.  Cujus  comes  Terentius,  qui  Cliristi  nornen 
uecdmu  audiorat,  sanctum  presbytei-um  certis 
indiciis  doslgnat. 

Ant.  Est,  inquit,  peregrinus  in  liac  provincia, 
qui  bapti/.atorum  baisanio  Hnit  corpora  et  est 
toiisus  in  cuma  ;  habitu  vidotm-  alienigena. 

Ant.  Miraculorum  gloria  insignis  ceremonias 
doorum  respuit  ct  vitain  aiternam  sibi  credenti- 
bus  promittit. 

Post  I. 


F 


DIES  PRIMA  NOVKMBRIS. 


A  Post  I  lect.  &.  Solemnitatem  hodiernsfi  festivi- 
tatis  benipno  favore  pcrsequaniur,  *  qua  cgregius 
Ghristi  inartyr  Benignus  occubuit.  y.  Hac  die  gau- 
dent  in  coelis  angelici  chori  et  in  terris  homines 
bonte  vohmtatis.  *  Qua. 

Post  II  lect.  ft.  Sanctus  Benignus  dixit  : 
Sacratissima  vox  Christi  est :  Nolite  timere  eos  qui 
occidunt  corpus,  *  aniniiim  autem  non  possunt 
occidere.  V.  Coipus  cnim  tortores  diversis  pa^nis 
affligunt  et  aliquando  interimunt.  *  Animani. 

Post  III  lect.  i\.  Christi  niiles  gloriosus,  san- 
cti  Polycarpi  discipulus,  ab  Oriente  Galliam  est 
transmissus  cum  aliis  suis  fratribus,  *  quos  cEesar 
pro  Christo  interfecit.  y.  Non  enim  sunt  condigna? 
passiones  hujus  tcmporisad  futuram  gloriam  qufn 
revciabitur  in  illis.  *  Quos  csesar. 

Post  IV  lect.  fl!.  Laudemus  Dominum  in 
beati  martyris  Benigni  nieritis  gloriosis,  *  ad 
cujus  sepulchi-um  asgri  veniunt  et  sanantur. 
V.  Vere  mirabilis  Deus  qui  assiduis  beatum  Beni- 
gnum  miraculis  coriiscare  facit.  *  Ad  cujus. 


101 


B 


In  II  nocturno. 


Ant.  Tunc  cjEsar  Aurelianus  proecepit  vinculis 
arctari  et  sibi  vinctum  praescntari,  ut  posset  quis 
et  unde  esset  experiri. 

Ant.  Terenlius  comes  sanctum  Benignum  ver- 
buni  Dei  praedicantem  gentibus  furens  reperit  et 
vinctum  in  conspectu  Aureliani  exhibuit. 

Ant.  Signifcr  christianoruni,  dixit  ctesar  ad 
sanctuni  Benignum,  si  te  profiteris  esse  doctorem, 
habes  nie  tuum  persecutoreni. 

Ant.  Sanctum  Benignum  ceesar  iniquissimus 
retrudi  jussit  in  carcerem,  dicens  :  Per  sex  dies 
nulhis  illl  aquam  prpebeat. 

Ant.  Exhibete  saxum  grande  et  translbrate 
illud,  et  pedes  ejus  plumbo  immergantur,  et  in 
digitos  manuum  ejus  calentes  subulas  configite. 

Ant.  Cum  Benigno  canes  ferocissiinos  esu- 
rientes  et  sitientes  includite.  Reum  in  ergastulo 
carccris  a  miiitibus  custodinpriecipit. 

PostHect.  ^.  Aurelianus  sanctum  presbyte- 
rum  sacerdotem  cupiebat  esse  deorum;  *  sed 
Ghristi  fanmlus  nec  terrore  concutitur  nec  pro- 
missis  seducitur.  ^.Promittens  onmia  bona  mundi 
et  principatum  inter  primos  palatii.  *  Sed  Ghristi. 

Post  II  lect.  i^.  Sanctus  Dominl  dixit  ccesari 

Aureliano  ;  Jam  non  nie  nmfabis  a  Christo  *  cui 

servio.y.  Qui  est  Verbum  Patris  et  lux  inenarrabi- 

^edii.mer-    lis",  quique  inse  crodentibus  vitaiii  a?ternam  trl- 

mhilis.       buit.*Cui. 

Post  III  lect.  ^.  Audiens  heec  AureUanus, 
nervis   durissiinis  eum  cfedi  prsecopit,  dicens : 

Nisi  hodie  sacrificaverit,  diversis  eum  poenis 
affligite.  y.  Qui  cum  Iraditus  Terentio  comiti 
fuisset,  extensus  est.  *  Nisi. 

Post  IV  lect.  r^.  Beatissimus  vir  Benignus 
martyr  erit  per  supernam  gratiam.  Divina  dans 
miracula,  promissa  sumens  munera,  *  vivit  in 
Christo  coronatus  *  perenni  gloria.  f.  Vir  [ar]mis 
divinis  protectus,SEfivitiam  persequentium  feliciter 
"  edit.  superavit  '.  *  Vivit.  Gloria.  *  Perenni  gloria. 
superatur. 

In  III  nocturno. 

Ant.  Pra?celsus  martyr  carceri  mancipandus 
dixit :  Audife  me,  filioli.  cojiiites  et  tnbuni.credite 
m  Jesum  Ghristum,  redempforem  nostrum,  quia 
ipse  est  spes  et  salus  credentium. 

Post  I  lect.  w.  Sancfus  Benignus  cum  fuisset 
caesus  et  carccri  mancipatus,  angelo  confor- 
tante  ita  pristinai  sanitati  est  redditus,  *  quasi 


C 


nec  unam  plagam  fuisset  perpessus.  V    Altcra 

autem  die  suis  eum  conspeclibus  jussit  pri^«on-      '"  '*"""■ 

tan,  sed  omnino  ina;sus  apparuit.  *  Quasi 

Post  II  lect.  «.  Gloriosus  sacerdosgaudio 
repletus  ait  :  Gratias    tibi   ago,  Josu    Christe, 

*  quod  mo  sacrificiis  di^momim  poilui  non  per- 
mittis.  t.  Tibi  laus,  tibi  gloria,  tibi  gratiorum  actio 
in  secula  sompiterna.  *  Quod  me. 

Post  III  lect.  a  Insignis  confes.^-or  et  marlyr 
Bonignus  vitam  finire  prf^cipitur  ;  quo  columba 
mvea  de  carcere  exisse  *  et  ccelum  ascendisse 
visa  est.y.  0  quis  odor  suavitatis  in  loco  effor- 
buit,  qunndo  preliosa  aniina  corpus  reliquit.  *  Et 
coelum. 

Post  IV  lect.  15.  Sanclus  Bonignus  martyr 
inclytus,  dum  in  carcere  perimeretur  a  lictoribus, 
sacer  ejus  spiritus,  *  cernentibus  christicolis,  in 
specie  coIumbiB  cffilos  ponelravit*  angelico  conii- 
tante  choro.  f.  Sancta  iila  anima  corporeis  nexl- 
hus  absohita,  ab  onmi  nialitla'    felle   immunis. 

*  Cernentibus.  Gloria.  *  AngoHco. 


In  Laudibus. 


Ant.  Inler  coruscos  Christi  tironcs  eniicat 
ahnus  martyr  Benignus,  cujus  ob  amorem  sup- 
plices  odas  regi  concrepenms  jethereo. 

Ant.  Athleta  fortis  Benigno,  prccamur.  ferto 
prcces  nostras  super  sidora,  quo  mcrcanuir  adi- 
pisci  Dei  dona,  te  favente,  in  {eterna  gloria. 

Ant.  Nostri  memor,  quresumus,  esto  sacer  beni- 
volus.  qui  jure  certando  exsuperasti  innnanis 
hostis  vesaniam  et  triumphali  functus....  gaudes 
jam  cum  supornis  civibus. 

Ant.  Hymnum  dicamus  Domino,  qui  suum  glo- 
riosum  militem  decoravit  egregie.  Ipsum  orantes 
annue  pro  nostris  exorare  contagiis. 

Ant.  Laudet  concentus  onmis  coslestis  et  infi- 
mus  Christum  regein  Domlnum,  qui  Benignum 
dignuiu  nomine  iuclda  .sublimavit  in  gloria,  posl 
devinctos  hostes  rigidos. 

Ant.  0  Benigne  sancto.  tui  dignus  hteres  voca- 
buli,  qui  Benignus  vocabuio  ct  justis  operibus 
martyr  esse  meruisU  pro  nomine  Jesu  Ghristi, 
hinc  prccaimu-  fe  supplices,  ut  pro  nobis  Douin 
ores  et  ubique  semper  tua  senfiamus  sufiVagia. 

Ant.  Benigno  Deo  dignas  fundens  proces  Boni- 
gnus,  lancea  porcussus,  sua?  bcnignfe  siniplicitatis 
testem  columbam  mox  habuit,  qua^  relicto  corpore 
visa  est  coelorum  alta  petisse  regna,  quo  benigne 
misereatur  nostri.  Alloluia  ter. 


E 


MISSA  IN  FESTO  S.  BENIGNI. 

Vkfe  Bougmtd,  pag.  459  aq. 

Oitinia  de  eommuiii  ifrtin.s  martyns,  ej-ceptis 
qifeB  sequitntifr : 

CoUect.  Prsesta,  qutesumus,  omnipotens  Deus, 
ut  qui  l)cati  Bcnigni  martyris  tui  natalitia  coli- 
nms,  a  cunctis  inalis  immincntibus  ojus  intorces- 
sionibus  liberemm'.  Per  Dominmn. 

Graduale.  Laude  sacra  excolendus  ost  Bcni- 
gnus,  qui  polorum  penetravit  alta  in  specie 
columbfie  felix. 

Prosa. 

Laus  siiperno  seiiipiterno 
Regi  sit  el  gloiia. 
Per  quem  sumu-s  id  ((uod  sumus, 
Ex  quo  fonstant  omnia. 

Cui  Benignus  martyr  dignus 
Ab  adolescentia, 
Sacerdotis  vice  fungens, 
Factus  esl  et  hostia. 

Oriundus 


192 


LITURGIGA  DE  S.  BENIGNO. 


KX     IMl-H 


Oriundu-s  hlc  vir  sanctus 
Traditur  ex  (tnecia: 
A  beato  Polycnrpn 
Missus  esl  in  Gallia. 

Dyvion  felix. 
Tani  pneclaii  decoialuiu 
Maiiyris  piwsenlia, 

Per  quem  provectus 
In  virtute  tilii  datur. 
Iii  comniissis  venia. 

Eral  in  vultu  gratia. 
In  ore  facundia, 
!n  signis  efficacia. 
In  pn*nis  constantia. 

Fides  in  Deo  unica. 
Caritas  eximia, 
Spes  omni--  supra  ccelica. 
Mens  Cliristo  cunsocia. 

Cuni  jaui  multos  baptizasset. 
El  per  provinciani 
Ecclesias  funda?set, 
Ope  sulTultns  divina, 

Tuiic  ciesar  Aurelianus. 
In  ("Ihristo  sitviens, 
Idolalia  profanu?, 
Audita  Benijjrni  fania. 

Jubet  illum  nagellaluiii. 
g  Nervis  duris  culli^atum 

Relrudi  custodia  ; 

Et  secum  bis  senos  canes 
Feros  nimis  et  imnianes, 
Consumptos  inedia. 

Sed  fit  terror  hif  in  vnnuni: 
Mansuescil  iia  canum. 
Vinchi  cedunt  omnia. 

Restauratur  corpus  suum  ; 
Vulgus  pavens  jiinc  profanuni 
Renovat  supplicia. 

Flagellatus  mancipatur 
Rurpu?  in  custodia. 
Ubi  clausus  coufortatur 
Angeli  pra^sentia. 

Post  hifc  vecte  conquassatus, 
Deiiium  fuit  penelratus 
Militari  lancea. 

Quo  columba  prosilisse 
Atque  cadum  penetrasse 
Vi.=sa  fuit  nivea. 

Gaudet  chorus  angelorum, 
Stola  dalur  martyri  gloriosa. 
Per  te  nobis.  inartyr,  detur 
Peccatorum  venia. 
Ainen. 


c 


Altera  Prosa 

Hanc  prosmn  alferam  cL  Binujund  testat/ir, 
[Xiil.  401  aq.,  prisfinsi  foriiix  u  st'  rcddifaui  ;  sfro- 
li/ios  siijij/rf:-:siis  qiioiidaiu  cl  a  cl.  BoHyaiid  rcsfi- 
tiitas  uncinjs  inclasimus. 


Exulla,  felix  Divio, 
Quif  Renigni  ;;Iorioso 
Decoraris  sanguine. 

In  Grajcia  sanctis  satus, 
Polyciirpi    fura  doftus. 
Christj  fulsit  lumiiie. 

Cunclis  iel»us  abdicatis, 
Zelo  najjraiis  verltatis, 
Venit  m  Burjjundiam. 

Sacri  verbi  seminalor 
Et  eirorum  ex.-ilirpator. 
Fuiiiiavil  ecrlesiam. 

Multis  claret  miraculis, 
Sanat  niorbos,  dira  mortis 
Dissolvit  iiiiperia. 

Fremit  da'mon,  ca-sar  furit; 
Sed  martyr  tidei  reddit 
Inviclus  obsequia. 

Quantus  toniientorum 
*f(/*Y.prodet.  Prnilit  •  apjiaratus! 

Slridet  llagellormn 
Ictns  re|)etitus. 

Be-iliaruni  nwhv, 
Plunibuui  iiquefarlum. 


Lnncca',  subuhe 
Paranl  exitium. 

Ghristo  Benignus  niilitat. 

Christns  pro  Benigno  pugnat. 
yuam  certa  vicloria  ! 

Igne.  ferro  vix  probatus. 
Tanquam  auruni  expurgatus 
Jam  fulj;ol  cum  gloria. 

Sancfuni  vinclis  onerant, 
Et  squalido  mancipant 
Sine  luce  carceri. 

Jejunus  inter  canes 
Sex  totos  transit  dies, 
Nec  sic  valet  conteri. 

Rahidi  canes  mitescunt, 
Instar  agnorum  procumbnnl 
Blandientes  martyri. 

-Ailesl  e  cttiis  angelus; 
Quo  pra'bente.  dulcis  cibus 
Inslillatur  *  gutturi. 

Ab  omni  plaga  sanatus, 
Renovatus  miles,  rursus 
in  palaistrani  prosiHt. 

Nutu  contrivit  idola. 
Et  immolata  fercula 
Degustare  renuit. 

Hinc  incensus-  furnr 
Grudelis  lyranni ; 
Novum  exrogitat 
Genus  supplicii, 
Quo  Benignus  cadat. 

Virgis  costas  nudant 
Tortores  impii, 
Victiniam  abluunt 
Sanguinis  rivuli. 

Ut  pnrior  liat. 

Transversa  fossus  iieniiua 
Latus  utrumque  lancea. 
Crucem  gessil  intra  corda 
Quam  semper  amaveral. 

Non  spinis  caput  pungitur; 
Cerebrum  vecte  frangitur, 
Sicque  pugil  coronatur 
Ritu  qno  cupierat. 

Mirabile  speetacuUun  ! 

Sacerdos  fit  holocaustum. 
Ecclesiip  fulcimentum. 
Solamen  fidelihus. 

Mors  Domino  pretiosa ! 
Anima  sirut  columba 
Pennis  videlur  ad  astra 

Extolli  prEepctibus,  I 

0  Renitrne,  paler  care  I 
Aposlole  gentis  noslrip, 
Fidei  martyr  prsedare. 
Quos  amasti.  nunc  tuere 
De  ccplo  potentius, 

Credainus  quiP  docuisli, 
Pergamus  quo  pervenisli, 
Ut  a  Christo  prHedilecti 
Tecum  mereamur  frui 
Coronis  perennihus. 
Amen.  Alleluia. 


OFFICIUM  RECENS. 


D 


*  e>ht. 
inslellatur 


Hi'qHitirre.r  offici/s  propriis  ecelesim  Divionensis 
piirs  officii  saiict/ssin/i  ii/arfijris prairipna,  hijiin/i 
fidelicet  cHiii  lecfioii/hus  secHi/di  iioctHriii.  SaiictHiH 
Benigmini  BnrgHndiai  apmtohim  suumque  Pafro- 
mnn  ecchs/a  Dirionensis  cetebi-af  dominica  iiifima 
jfost  penfecosfen,  qax  est  haic  festo  f//>.s-  fira  e 
1  novembris  ohfestnm  Omnlum  SauctorHm.  Lectio- 
nes  quas  approhanfe  F/o  IX  Romuno  ponfifice 
ecclesiii  Dirionensis  de  sao  aposfulo  recifuf,L'\  anti- 
qua  traditione  SHmpta}  sunt ;  qux  fruditio  sune 
untiqna  esf,  quijijie  qitse  ad  VI  saltem  seciihnH 
perfiuffif. 

De  eodem  sancfo  Bcnigno  uiterum  Dirione 
festum  Ufjitnr  die  34  uoremitris,  iihi  sacri  corporis 

ii/reiifio 


DIES  PHIMA  XO^-KMBHIS. 


A  mrenlio  recoUtiu-,  hriinnihu!^  (lesiimptis  exhisforia 
S.  Gregorii  Turoxenms.  Nos  eamdem  nnrrafionem 
m  Commentario  descripsimus,  num.  S  sqq. 

In  I  Vesperis.  Hymnus. 

Fusa  sacratis  Divionis  aris 
Flebs,  dieTn  ctBtu  recolat  solemni 
Quo  penetravit  nieritis  almndans 

Astra  Benignus. 
Obsitos  cives  tenebris  opacis 
Hostishuniani  peneris  tenehal : 
Doctor  advenf at :  siinul  lia'  fuj,'anlur 

Solisut  ortu. 

Verha  Bur^^umiis  qiuH  habet  docendis. 
Vita  ijuot  sese  nianifestaf  actis, 
Tela  sunt  lucis  tot  in  infenirum 

Missfi  tyranuum. 
Nocte  discussa,  populus  nefandi 
■Se  reum  culfus  lacryniis  lafetur; 
Tunc  adoratos  sibi  quisque  oertat 

Frangere  divos. 
Menfe  qund  ca>ca  prius  hurruerunt, 
Cordecnmpleclijuvat :  innovatis 
Ci-ux  sapit  Christi.  Deus  et  lil  rpse 
Ij  Repula  vita-. 

Astat  en  sacris  moriturus  aris, 
Se  suns  Christo  simul  ofTerendo. 
Irruit  tortiir  ;  cadit  et  sacerdos 

Vicfima  Christo. 
Laus  tibi,  summe  moderator  orbis, 
Pr.Tmiis  dums  recreans  labores ; 
Quem  hdes,  veri  studinsa,  tnuum 
Creditelunum.  Anien. 

Ad  Matutmum.  Hymnus. 

Huc  vos,  cffilicola-.  pra>mia  militis 
Haud  in^rata  vocant,  plaudite  cantibus. 
Et  tu  plaude  tui,  Divin.  martyris 

Sacro  sanguine  fuijfida. 
Ad  pcenas  rapitur.  jiropusiti  tenax ; 
Artus  carnilices  funihus  alh>ant. 
Magna  vi  lacerant,  os.saque  distrahunt. 

Sulcant  viminilius  cutem. 
Addunt  pectinibus  vulnera  ferreis, 
Multo  nuda  patent  viscera  vulnere: 
Rimisspirat  aninr.  niartyris  intima 

Invicti  legiturfides. 
Immortaiis  honor  sit  tihi.  Trinitas, 
Ad  lumen  fidei  qu*  populos  vocans, 
Burgunda"  celebri  genlis  apostolo 

Donas  pra?mia  martymm.  Amen. 

In  II  nocturno 

(ex    aniiqun    fraditione). 

Legtio  IV.  —  Benignus,  Burgundijc  apostolus. 
beati  Polycarpi  celebri.s  Smyrnensis  episcopi 
discipuliis,  et  ab  eo  sacerdos  ordinatus,  al)  eo 
quoque  prasdicaturus  ovangelium  destinatur  et 
in  Gallias  mittitur,  una  cum  Andochio  etiam 
prosbytero,  Tliyrso  diacono.  atque  Andeolo 
5ubdiacono.  Andeolus  quidem  in  regionibus 
quas  Rhodanus  alluit,  sub.sistit.  territoriumque 
Vivariense  pr^dicatione  sua  et  martyrlo  illustra- 
vit.  Benignus  autem  cum  Andochio  et  Thyrso 
Augustodunum  ^duorum  usque  pervenit.  Ibi 
a  Fausto.  uobiiitato  generis,  .senatoria  dignifate 
et  prBetoris  insignibus  claro,  perhumane  accepli 
sunt  ;  cujus  filiuni  triennem  Symphorianum, 
martyrii  gloria  posfea  insignem,  Benignus  ba- 
ptizavit  et  Andochius  e  sacro  Ibnte  levavit. 

Lectio  V.  —  Socijs  Andochio  et  Thyrso  Augu- 
stoduni  relictis,  in  cujus  terriforio  et  ipsi  niorfcm 
pro  fide  oppetiorunt,  Benignus  Lingonas  prinuun 
se  contulit,  urbeniquo  illam  tergominoruiu  tVa- 
truni  Speusippi,  Eleusippi  ot  Moleusippi  lusliali 
Noi-emhria  Towus  I. 


C 


193 

expiatione  ac   veluti  prinufiis,  Christo  initiavit 

randem  ad  castruru  Divionenso  tuinistoriu  n  ibi 

consunmiaturus   advenit,   quo  circitor  teulre 

■mperator  Marcus  Aurelius  ad  videtuUun  murot 

novos  ibi  con.tructos  eo  paritor  adventabat  Jam 

suus  Benigno  lahor  frucfus    felicissimos   atque 

ethnicee  superstitioni  invidondos  pepererat  ■  Lu 

numerosam  pl.bem    coilegerat,  quam  evangolii 

uce  perfu.am  vorbo  divino  pascebat,  et  ad  vir- 

tiites  chnstianas  informabat.  Congressus  enini 

suos  hahero  et  Deo  facere  solitum  ferunt  in  sacris 

crjT)tis.  supra  quas  uisignis  olim  sancti  Stepiiani 

vocabulosurrexit  basilica,  ubi  semel  priorum  vis 

ct  furor  persecutiommi  ctppit  romiftere 

Lectio  vr.  -  Vix   adveuorat  iuiporalor.  cum 
apud  eum  Beiugnus  impietatis  in  patrios  deos 
accusatur:  quem  eonfestlm  tyrannus  inquiri  et 
vmctum  ad  tribunal  suum  adduci  jubot.  Jn  pago 
Spaniaoo,  non  jirocul  Divione,  inventus,  conipre- 
henditur,  adjuvante  prtefecto  regionis  Ton-ntio 
Interrogatus  ac  minis  modo,  modo  hlauditiis  ad 
ejurandam  fulem  tontatus,  cum  nii  doli  profice- 
rent,   nervis  durissimis   priuuim  cjedi.  mox    o 
trochlea  suspensus,  jubetur  extondi  disrumpiquo :  ^ 
quibus  in  ci-uciafiluis  ha;c  ojus  orat  oratio  :  Gra- 
tias  tihi^  Damine  Jesu,  <jui  ha:c  me  ditjnnfus  espro- 
pter  nomen  tmim  pati!  Hae  constanlia  irrifutus 
unperator,  inviotum  pugilem  in  furriui    includi 
jubet.  (Hodiedmn  extant   reliquiio   turris  ilHus 
intra  muros  sitse  et  sancti  nomino  insignila;.)  Ibi 
novis  in  eum  furiis  insurgimt;  ejus  podes  excavato 
inseruut  lapidi  cf  iiquonte  plumbo  alliganl :  ojus 
digitis  candentes  igne  subulas  vi  adigunt;   eum 
denique  fremontihus  famo  canibus  obiocfmit,  ()ui 
ab  00,  famis  obliti  ot  sanctitatem  viri  revoriti, 
abstinuorunt.Qund  uhi  rescivit  Aurelius,ei  colluin 
caputque   ferreo  vecto  tundi  couuuinuiquo,  ac 
totumcorpus  actis  dextro  hx^-oquo  lafcro  lauceis 
ti-ansfigi  jubot.  Extincfi  corpus  aromatihus  condi- 
tuiu  nou  ionge  a  carcere  in  sopukhro  lepositum 
est,  quod,  ne  obscurum  aliquando  aul  iguotum 
esset,  niiraculorum  luce  Deus  ot  copia  illustravit. 

Ad  Laudes.  Hynrnus. 

Plagiis  ingeniinant,  cedere  nescius 

Una  cum  canihus  carcere  clauditur: 

Ut  torpus  Jacerum  jam  raliidi  fame  p 

(leii  frustum  cito  tlevnrent. 
Senn.s  ahs(|ue  cil)i.s  inartyr  agil  dies ; 
At dulci supeitim  lumine pascilur. 
Quc)  pleiuis  rcnnvat  pra-iia  fortior. 

Audax  omnia  |)erpeti. 
yuem  memt)ris  mutilum  vixque  supei-stiteni 
Civsar  credideiiil,  cnnspicit  et  stupet 
Nec  squiilfjie  i^utrem, nec  domitum  fame, 

i\ec  cerni  loca  vulnerum. 
Hisarcensa  furensimpietas,  novis 
Torijiieri  pii^ilem  supplicii.s  juliet  : 
Hic  rursum  lieri  numinis  liostiam 

Pra'clarum  reputat  deciis. 
liiimortalis  honor  sit  tilii,  TriuitiLs, 
Ad  lumen  fidci  qua'  populos  vocans, 
Buiguuda'  celeliri  frentis  upostolo 
Donas  prsemia  martyrum.  Amen. 

In  II  Vesperis.  Hymnus. 

Ad  [lalmam  celeri  cum  volitet  yradu, 
flumho  stringil  atrox  turha  pedes  cavii 
Insertns  lapide :  sic  i|uoque  /lori;i 

Mansit  lirmioriFtiiulis. 
Infiguiit  leneris  insuper  unfruiliu^ 
Deiias  ijfnivouia  cuspide  sutiula>: 
Hisiiiartyr  vcluti  tot  radiisiiiicat. 

Tot  jcrihit  calamis  tideiu. 

25  Tandeni 


FX     IMI'R. 


194 


DE  SANGTA  MARIA  ANGILLA  VIRGINE  ET  IVURTYRE. 


Tandem  carnilices  Iransadigunt,  crucis 
In  formam,  y;eiainis  pectora  lanceis  ; 
Frangunt  vecte  caput:  quo  diadeniale 

Fulget  rege  beatior. 
Pffinarum  satis  est :  menssupev  iethera 
Pennis  innocua*  fertur  avis,  viam 
Demonstrans  niveam,  qua  licet  unica 

Coplesti  requie  frui. 


Fac  nos,  Christe,  tui  martyris  iemulos, 
Qua  pro  te  morltur,  rite  sequi  fidem  ; 
Et  cum  vita  manel,  da  tilii  vivere, 

Et  cum  niors  veniet,  mori. 
Immortalis  honor  sit  tibi.  Trinitas, 
Ad  lumen  fidei  qua^  populos  vocans, 
Burgund*  celehri  gentis  apostolo 

Donasprsemia  martyrum.  Amen. 


D 


DE  SANCTA  MARIA  ANCILLA 


VIRGINE  ET  MARTYRE 


IJ.  V.  H. 


COMIHEIVXARIXJS   i>ja^vius. 


I.  Tenipus  iiiartyrii.  Deeretuin  persecutionis  falso  Marci  Au- 

relii  noniine  inscriptuni. 


B 

vr  viDKTin. 

CLXX. 

S.  jVlaiirt' 
ancilla^ 


Aiia 
intfvpiilatn 


i: 


iiinrtifnuin 

pOHKIlt   HUb 

Htnirium  et 
Aiitoiiino. 


Dciis,  qui  est  mirabilis  iu  sanctis  suts,  potentis- 
simx  graiix  stis  rirtutem  func  maxiine  osten- 
dere  visus  rst,  qiuindo  etiam  in  sexn  fra(fili 
victoriam  martyrii  contuUt,  puelUsque  vinjinibus, 
statis  tenerx  aique  imheciUa:  caniis,  inter  horren- 
dum  pauinrum  appuratum,  per  equuleos  et  ungms, 
per  virffas  ae  scorpiones,  per  rotas  ac  fiammas 
fflorinsum  jir.rhuif  de  ti/ranno  triumphum.  Pra;- 
ctaras  inter  Ecclesise  catlioUcse  heroluas,  quse  xta- 
tem  vieerunt  et  ti/rannum,  candentiqite  virginitatis 
I/Iin  proprii  sauf/uiuis  rosas  adjumfuut,  uoii  Inp- 
mum  locum  tenct  sancta  Mavia  ancdla,  clrgo  et 
martijr,mcju$  acta  miranda  iractanda  suscipimus. 
Cujas  hxr  Maria  fucrii,  quore  tn  loro  marfgrium 
passa,  difficilis  sane  solutionin  nodus  rsf,  quique 
non  semel  hagiologorum  ingenia  vexavit. 

2.  Arfd  Marfijrii  S.  Maiiis  hina  edimus.  Priino 
loco ponimuslnngiora  illa  qux  Baluzius  edidit  (1); 
nos  multorum  codicum  variantes  lectiones  sedulo 
annofaiimus.  Srcundo  loco  veuiunt  Acta  brr.vioru, 
qu^  Mombritius  suo  inseruit  Sancfuario,  qmequr 
ms  in  codice  Carthusix  Ultrajectinm  repprimus. 
Brrviora  sunt,  un  rero  anfiquiora  ?  Primorum 
Actorum  rodires  serulo  undrcimo  anfiquiores  iiou 
sunt  ;  sed  ipsa  Aeta^  quantumvis  interpolata,  anfi- 
qute  itr sincera'  originis  sif/na  demoustranf,ac  rrluti 
anfiqui  aidificii  Unras  arcliitectonicas  iu  rudrrihus 
adhuc  conspicuas.  Multa  enim  his  Actis  insunt  qux 
rrs  romanas,  rltam  puhUram  afque  isforum  fem- 
porum  morrs  cf  Instlfiifa  referunf.  Qua-  cel  ipsiim 
Tillemotdium  moverunt.  fta  entm  scribit :  Baluzius 
in  altero  tonio  Miscellaneorum  nobis  historiam 
dedit  sanctEtj  cujusdani  Maria?,  ancillit  Tcilulli 
cujusdam,  acjure  admonethanc  narrationem  sat 
bene  scriptam  anliquilatis  faciem  pree  se  ferre  (2). 
3.  Tempus  mariijrii  Aria  satis  accurafe  drfi- 
niunt  imperatoribus  Hadriano  et  Antonino.  Anto- 
niniim  Hadriauut  adopfarit  die  2.~i  februarii  anno 
138  et  eodem  auno  dle  T2julil  defiiucfus  esf.  Qiiare, 
si  Actls  standum  est,  anno  138  Maria  marti/rium 
fecit.  Eteniin  tenipore  Hadrianl  ef  Antoninl  et 
capiiim  et  occisam  diserfis  verhls  Acta  loquuiitur. 
Verum  enimvero  hic  maxima  omnium  quibus  Acta 


E 


premuntur  exurgit  difficultas.  Nullum  enim  Ha~ 
drlanus  coufra  chrisfianos  tulit  edicfuin.  Tcstes 
diserfissimi  adsunt  Tcrtullianus  ac  Melito  apud 
Eusebium.  Prior  ita  in  Apologetici  capife  F(3) : 
Quales  ergo  leges  istae  quas  adversus  nos  soli 
exsequuntur  impii,  injusti,  turpes,  truces,  vani, 
dementes?  quas  Trajanus  eaparte  frustratus  est, 
vetando  inquiri  christianos,  c[uas  nullus  Hadria- 
nus....  iuipressit.  McVifo  (4)  vero  :  Soli  ex  onmibus 
Nero  ac  Domitianus,  malevolorum  quorumdam 
consiliis  inducli,  religionem  nostram  criminari 
studueriuit.  A  quibus  deinceps  falsa  illa  adver- 
sum  nos  calumnia  manavit  ad  posteros,  ut  mos 
est  vulgi,  absque  ullo  judicio  hujusmodi  rumori- 
bus  fidem  adhibere.  Verum  imperitiam  illorum 
correxerunt  piissimi  parentes  tui,  frequentibus 
rescriptis  objurgantes  oos  qul  adversus  religionis 
nostrae  homines  iwvi  aliquid  mollti  essent.  Inter 
quos  avus  tuus  Adrianus  quum  aliis  pluribus,  tum 
Fundano,  AsiiK  proconsuli,  litteras  dedil.  Hsc 
Mellfo  Asianus,  Sardeusis  eplscoinis,  in  Apologe- 
tico  quod  Antonino  imperatori  ohtulit,  non  quidem 
Antoulno  Plo,  sed  Marco  Anrelio  Antonino,  impe- 
riianuodeclino,uti  referfur  in  EusebiiChronico(!j).   F 

4.  Ipsam  illam,  de  qua  Melito,  Hadriani  episto- 
lam,  in  Apologefico  qiiod  Anfonino  Pio  ohtulit 
Justiuus  marfgr  affert.  Postquam  christianoruiu 
causam  egit,  sanctosque  ae  puros  eorum  ritus  pro- 
bavrraf,  ita  perglt :  Atque  hsee  quidcm,  si  vobis 
ratioui  et  vcritati  consentanea  videntur,  in  pretio 
habete;  sin  autem  nugae  vobis  videntur,  contcm- 
nite,  nec  ut  adversus  hostes,  ila  adversus  homines 
innocuos  mortem  decernite.  Vobis  enun  pi-iedici- 
mus  vos  Dei  judicium  non  evitaturos,  si  in  inju- 
stitia  permaneatis;  ac  nos  exclamabinms  :  Quod 
Deo  placet,  idfiat.Etquuni  ox  epislolamaxiini  et 
illustrissimi  caesaris  Adriani,  parentis  vestri, 
postulare  a  vobis  possenms,  ut  judicia,  quemad- 
modum  rogavimus  iieri  jubeatis,  non  tameii  nia- 
gis  ob  hanc  causam  rogavimus,  quod  ita  consti- 
tutum  esset  ab  Adriano ;  sed,  quia  scinuis  uos 
justa  polero,  orationom  ct  rerum  nostrarum  enar- 
rationem  conferinms.   Adriani  autem    epistolse 


(/Ki  faiwn 
nnllliiii 
adivrsii^i 

rhristittiias 
(hcrciit'11 
frcerititt. 


{D  MisceUanea.  tom.  1.  pag.  27.—  (2)  MrmuireK  jiuur      IV,  cap.  xxvi  (Migne,  P.  G.,  tom.  XX,  p.  395). 
«erriV  d  Vhist.  eccl,  tom.  II,  noles,  pag.  279.  —  (3) Migne,      P.  G.,  tom.  XIX.  p.  5fi2. 
P.  L.,tom.I.  pp.  29G,  '•21)7.  ~  (4)  Eusel)ius,  Hist.  eccl,  lil). 


(5)Migne, 


exeniplum 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


B 


Acta  faJmin 

persecittionis 

ihcretmn 

exhibent. 


c; 


qnodmh 
MnrciAurelii 

ncmiinr 

circinnfn-f 

ftnlitr. 


exempluin  etiam  subjicimus,  ut  in  hoe  quoque 
verum  a  nobis  dici  perspiciatis.  Sic  habet  illud 
exemplum  :  Mlnucio  Fundano.  Litteras  accepi  ad 
me  scriptas  a  Serenio  Graniano,  clarissimo  viro, 
cui  successi.sti.  Videtur  igitur  mihi  res  non  sine 
inquisitione  pr0etenuittenda,  ne  et  homines  per- 
turbentur  et  .'^ycophantis  materia  sceleris  pra?- 
beatur.  Si  ergo  ad  hanc  petitionis  rationcm  pro- 
vincialcs  sese  obfirmare  possunt  adversus  cfiri- 
stianos,  ut  etiam  pro  tribunali  respondeant,  illuc 
tantum  se  vertant,  non  autem  petifionibus  aut 
solis  utantur  clamoribus.  MuUo  enim  magis  con- 
venit,  si  quis  accusare  velit,  tc  ea  de  re  cognoscerc. 
Si  quis  igitur  accuset,  et    (christ/auos)  priHtei- 
leges  aliquid  agere  demonstret.  ila  statuc  ut  gra- 
vitas  delicti  poslulabit.  Qucmadmodum  etiani  me 
hercule,  si  quis  calmiiniandi  causa  hunc  praj- 
textum    arripiat,   cogitalionom  suscipe  de   hac 
crudeli  agendi  ratione  et  cura  ut  ulciscaris  (1). 
Inde  qukiein patet  nulhnn  ab  Hadriano persecutio- 
nis  edirttim  datnm  fuisse^nni/to  minnsnhHadriano 
vna  nim  Antoniuo  :  fjuomodo  enim,  si  ita  fnctnm 
fuerat,  Justinns  ad  ipswn  Anfoninum  hxc  scribere 
ausus   fuisset?   Acfa    antem    S.  MarisE   edirtum 
Hadriani  et  Aufonini  exhihent  adversns  christia- 
nos  quod  Baluzio,  in  notisadUziVi^  Passionem  (2), 
refus  esse  videtur  et  disciplinani  sapere   illoruni 
teniporum,petitque  :Qmd  huic  edicto  faciemus? 
Cito  respondeo,  spurium  ac  siipposititium  declara- 
himus. 

5.  Quid  ergo  de  horum    Actorum    veracitate 
censendnm  ?  Mentem  meam  simpliciter  aperiam. 
Credo  hasc  Acta  marti/rii  mapia  ex  partc  sin~ 
cera  esse ;  haud  tamen  adsnnt  argnmenia  quihus 
eorum  sinceritatem  astruere  rerto  licet.  Genuina  non 
snnt,  apocrypha  sunt,  antiquitatcm  tamen  redolent. 
Pntarim  e.r  iis  esse  qum  posf  coinbusta  ecclesiarum 
scrinia  evivace  memoria  chrisiiam  restituerint.At, 
i  nquies,  qui  persecutionis  edictnm  falsum  cudernnt, 
atque   adeo  fictam  persecutionem    supposnenint , 
illine  veraces  ac  sinccri  in  enarranda  marfyrii  mth- 
stantia  ?  Animadvertenduin  est  ex  ficto  persecntio' 
nis  edicto  non  sequi  fictam  quoqne  persecutionem 
fuisse.  Nihil  enim  certius  est  quam  christianos  in 
Asia,  imperanfe  Hadriano,  imperante  quoque  An- 
fonino,persecutionibus  ac  ccdumniis  provincicdium 
pefifos  fuissc.  Quod  nimirum  ex  foto  EnsebH  lih.  I V 
patef,  et  nominatim  ex  aUegatis  Hadriani  (3)  ef 
M.  Antonini  (4)  litteris,  ex  ipsa  quoqite,  cujns  me?i- 
tionem  fecimus,  Justint  Melifonisque  apologia.  Vt 
enim  Barchochehmpersecntionem  in  Judaiu  contra 
ehristianosacerbissimesBvientismissanifaciamus; 
ciir  Justinus  et  Melito  apologias  ohtuJerunt,  nisi 
id  persecutionis  asstum  sedarent?  Fuit  sane  suh 
Hadriano  christianorumpersecutio,quamadmiti- 
gandam  Hadrianus,  a  Serenio  Graniano  certior 
factus,  litferas  ad  hujiis  successorem  dedit.  Popu- 
larem  tamen  persecutionem  fuisse,  ex  ipsis  illis  lit- 
teris   manifesfum  est.  Christianos  petitionibus  et 
clamoritius  vexatos  fuisse,  non  Justis  JudicHs,  e.T 
iisdcni  patct.  Kpisfola  M.  Aurelii  Antonini  idem 
declarat.  Quid  ergo  ?  In  Actis  MariEe  eosdem  Hlos 
popidi  clamores,  Mariam  ad  mortem  poscentis  in- 
venimus.  Accusationem  itidein  sycophanticam  Acta 
prsEmittunf.  Hahemus  ergo  talein  persecutionis  mo- 
dum,  qitalem  historia  istis  temporihus  assignat. 

G.  At  vero  unde  repetituin  est  decretuin,  qitod 
Hadriano  atque  Antonino  Acfa  adscribunt  ?  Re- 
sponsum  eongruum  Melifo  snppedifat.  Quonwtlo 


195 

<'ni,n  homines  inquieti  atque  injusti  rhristianis  in- 
sidias  struehanf  sub  iinperalorihus  rhmrufibus '^ 
guod  emm.  niquit,  nunquam  factum  fucrat  per- 
secutionem  patitur  piorum  hominum  genus  no- 
vis  per  Asiani  decretis  exagitatuui.  hnpudentissi- 
nn  namque  delatorcs  et  alienarum  opum  cupidi 
ex  imppnahbus  edictis  occasionem  nacti,  palam 
diu  nocluque  grassantur  spollantque  homines 
innoxios.  Et  paulo  post:Qmd  si,  ha^c  luo  jussu 
tiant,  recte  atque  ordine  facta  sunto.  Neque  enim 
fien  potest  ut  justus  princcps  aliiiuid  unquam 
injusto  constituat ;  et  nos  libenti  animo  eiusmodi 
morfis  pra.-miun!  ferimus.  Unum  iilud  atepeti- 
mus,  ut,  quuni  hujusmodi  pcrtiiiaciani  facientcs 
per  te  ipsum  prius  examinaveris,  tum  deindc  pro 
tua  humanitate  statuas  utrum  supplicio  ac  morte 
affici,  an  salvi  et  securi  degcre  meroantur.  Sin 
vero  illud  consilium  atque  edictum  planc  inaudi- 
tum,  quod  nequc  adversus  barburos  hostessan- 
ciri  dccuerat.  nuntiuam  a  te  profectuni  est, 
obsccramus  te  muito  magis  ne  nos  hiyusmodi 
pubiico  latrocinio  diutius  vcxari  i)ermitfas. 

7.  ///(■    attcntnm   vc/iiu.  Ircforcm.  Hahemns  ex 
Melifone  delafores,  alienarum  opum  cupidos,  ex 
imperialibus  cdictis  occasionem  nacfos;  hahi-mus 
edicfum  inaudituui,  ne  advcrsus  quidem  barba- 
ros  sanciendum,  quod  Melifo  dufjitat  utrum  ab 
Marco  Antonino  profectum  sit :  edicti  tamen  for- 
mam  non  habemus,  sive  a  Melitone  snpprcssam, 
s/reah  Eusehioprxtermissam.  QuidsiUaviie  Acta 
falsum  illud  uc  crudele  edictum  continent  ?  Rem 
itu  se  habere,  etsi  certo  demonstare  nequeo,  vero 
tameu  adco  propiuquum  ar  similr  arhdror,ut  con- 
tinere  me  non  valeam  quin  senfenfiam  itlam  am- 
plectar.  En  illud  decretum  :  Maximianus  Adrianus 
et  Antoninus,  Pii,  Fclices,  Augusti,  omnibus  sub 
nostro  juro  vivcntibus  salutem.  Pervenif  ad  nos 
variefas  religionis  a  quibusdam  nuper  inventa. 
Nonnuili  enim  esse  perhibcnfur  (|uibus  nec  sacri- 
ficia  cordi  sunt,  ucc  cultus  ille  (lucrn  colimus  ;  per 
quos  sinc  dubio,  nisi  cito  poenfe  formido  succur- 
rat,  obliteranda  est  omnis  antiquifatis  credulitas 
et  veneratio  extinguenda  majorum.  Danuis  igitur 
omnibus  populishanc  Icgem  et  slngulis  judlcibus 
obscrvanda  hasc  edicta  proponimus,  ut  compol- 
lanfur  ad  sacrificimn  singull.  ct  rebeiles  gladio 
ulfore  feriantur.  Malulnms  enim  paucos  interfici 
quam  omnes  errore  decipi,  nec  vagari  eos  per  F 
varia,  sed  potius  unius  esse  sentcntiae.  Si  quis  igi- 
tur  hujus  legis  aut  cultus  occultandum  aiiqucm 
putaverit  cujuslibct  ictatis  aut  sexus.  fcrro  ipse 
exhalot  spiritumlegibusrepugnantem;  facultates 
vero  ejus  fisci  counnodis  inferanfur.Dolatorautcm 
tanti  crlminis  cx  a^rario  publico  quadringenforum 
denariorum  collatione  gratuletur,  ut  omnes  agno- 
scant  uec  poccatum  porirc  nec  prtemiuni. 

8.  Kc  qiiis  offvndatnr  iinprrutoruin  nominibus, 
qux  Melitoni  apologiam  Marco  Antonino  offerenti 
convenirc  nequeant ;  fariam  enini  ut  ronvenire 
unire  palam  fiat.  Non  habcmus  originalem  dirrefi 
formam,  nec  anfiqua  apographa,  sed  exemplaria 
qua:  orfingentis  annis  snperiora  non  sunf.  Lilmtrii 
ergo  prxnomina  suppleverinf.  Snjijilementa  tolle, 
et  hahefur  pro  Maximiano  .[driano  Antonino  Pio, 
Felice,  Augusto,  M.  A.  Antoninns  P.  E.  Auy.,  id 
est  Marcus  Aurelius  AntoninuH  PH  FiUus, 
Auqusfus,  idcni  riijus  snh  nomine  iniquum  circmn- 
ferri  derrefuiii  Melito  qucsfns  est.  Decrcfum  dcferri 
christianos  atqur,  eosqui  ehristianos  occuliant,  ex- 


AUCTORR 

G.V.  H. 


el  cx  qiiii 
fMalori:i 

occasionnn 
nanci- 

Hcebantur. 


ut  jiiitif  rj- 
collatioiir 

Cltlll 

Melitonr  : 


(1)  Ihid.,  tom.VI,  p.  431-434.— (9)  Miscellanea,  tom.  I.  p.  75.      —  (3)  Migne,  P.  G..  tom.  XX.  pap.  3i').  —  (4)  Ibid.,  p.  334. 

pressis 


1% 


DE  SANCTA  MARIA  ANCILLA  VIRGINE  ET  MARTYRE. 


Avcrtmr.      ^jress/s  verbis  jiibet.  Hahemus  delalores,  de  quibus 

(i.  V.  H.       Melito  conqHeritur :  decrefum  delatoribus  prann/a 

constituit ;  kahemus  hominrs  alienaruni  opum  v\\- 

pidos,  honorum  vidcliret  chrifitiuuorum ,post  rxdem 

fisco  attrihutorum,  ex  quihus  detatoribus  sua  mer- 

res  pararetur.  Jntrttigim^tsnunc  quibusnam  exde- 

rretis    imjierialibus   drlatorrs  rupidi  orcasionem 

uanc/sci  possent.  Tantuiu  er/fo  abest  ut  spurium 

decretum  Actis  insertum  didnam  eorumdem  Acto- 

rum  sinceritatrm  fariat^  uf  quam  inaxime  illam 

commendet. 

iiiflicio  9.    Manifrsti  hic  erroris  origo  inveuitur,   quo 

trnipuriit      (^  Actorum  principio  tota  historia  martyr/i  teni- 

"         poriln/s  Iladriau/  ct  Antonini  assiquatur.  IJebe- 

tiiirryriilr.      '  ......  ■  ■       i  , 

liaut  enin/t/hraru  srcum  co}isentire,quum  /n  (lecreto 
I/adrianum  legissent,  ac  in  quihusdam  exemplari- 
hus  i)iterposita  ct  roujunrfio  nrcessarium  redderet 
secundum  imperatorem.  Quibus  rehus  efpcitur  iit 
martgrii  tempms  satis  accurate  innotescat.  Eteuim 
ha;c  Mrlifonis  apohit/ia,  e.r  qua  decretum  Marct 
Antonin/  nomine  fuJso  insrriptum  uobis  iunotuit, 
imperatori  porrecta  fuit  decimo  ejusdem  anno. 
Quare  primie  Marri  Aureli/  Antonini  deradl 
Maria?  marfgrium  adsrriheudum-  v/defur ;  quod  e.r 
omisso  Lucii  Verinomine  confirmatur :  hic  enim 
nouo  M.  Aurelii  anno  mortuus  est. 


II.   ExaiiKMi   Actorum.  Anti- 
quilatis  vestigia. 

iximus  m/dta  in  his  Acfis  reperiri  qux  anti- 


D'    ,  ^  . 

q/i/fafeni  redoleut,  res  romanas,  afquc  istorum 


'Acta 

(illlirjliitaifiii 

mpinnt:      mJ  femporum  niores  atque  institiita  sat/s  accurate 

referunt.  Qtiod  non  solis  nohis  ita  visum  est,  sed 

tum  aliis  tum  max/me  dortiss/mo  riro  Edm.  Le 

Blant,  quem   Iionor/s  causa  nominamus,  qu/que 

hsec  eadem  Marise  Acta  in  supplemento  ad  liul- 

nart/i  Acta  s/nrera  nou  semel  tetigit  (1).  Libeutis- 

sime  fatemur  eadein  rum  doct/ss/mo  riro  nos  sen- 

tire,  quod  ex  sequentibus  fiet  manifestum,  uhi  non 

pauca  a  rl.  Le  Blauf  rolhcia  in  ns/im  nostrum 

cum  omn/moda  honoris  s/gnifvatione  derivahimus. 

Ad  ostendendum  igitur  qtiam  mtdta  in  hts  Actis 

antiquitatrm  sapiant,  .^erpteutia  sunto. 

riii  rocr         11.  iJirifurUaria  aiirdhi  fuissr  TerfuII/  pnnci- 

lirmripaiis    pis,  aut  juxta  alios  codices  principalis.  —  Princi- 

^,  '^""       palium  dignifas  uofissima  esf.  Baluz/us  in  notis  ad 

atiiiijui       '"""'  -''"'"■'■''■  ^  a.'<.sto/iem  (^)  pilu/-es  aurtorum  locos 

citatiAugustinus,  Epist.  CLVIII :  Rufinum  Gir- 

tonseni  principnlem  cominendo  eximletati  tute. 

Ideni  Kpist.XLI  (in  novu  ('(////0//^)  .■FrafremHiia- 

rinum  Hippononsem  ai'chiatruni  et  principaleni 

multo  commondamus.   Sahianus    lih.    V  :  Quls 

orgro,  ut  dixi,  locus  ost,  uIjI  non  a  principalibus 

civilatum,  viduai-um  ot  pupillarum  viscera  devo- 

rentur?  Quos  liir  dicif  prlncipales,  a/f  Baluzius, 

pa/do  ante  curiales  vocat.  QutK  enim  sunt  non 

modo  urbes,  sed  etiam  municipia  atque  vlci,  ubi 

non  quot  ouriales  fuorint  tot  tyranni  sint?  Ilaic  Hle. 

ti  iitscriptio-       ^^-  i^e primo p/-incipali rohmiw  agitur  in  vari/s 

iies.         insrript/onihu.s.  Sic  ap/id  OrelUum  n^  2170,  inscri' 

ptio  Ilispellensi» :  c:.  matiunio  .aurelio  |  c.  f.  lkm  | 

ANTONINO   V.    P  I  CORONATO     TUSC.    ET  UMBR  |  PONTI. 
GENTIS    FLAVI«  \  ABUNUAXTISSIMI    MUNERIS    SED    ET  | 

ph«:cipuj:  l.etiti^  theatralls.  in  gol  ]  jexhu.  yu^- 

STORl.  DUUMVIHO.  ITERVMQUE  Q.  I.  D.  HUJUS  SPLENDIDIS- 


S1M£  I  COLONr^  guhatori  r.  p.  ejusdem  col.  et  primo  D 

PHINCIPALI  OB  MERITUM  ]  BENEVOLENTIiE   E.IUS  ERGA  SE 
I  URB.S  OMNIS  URBAN^  FLAVI^  ]  CONSTANTIS  PATRONO 

DiGNissiMO.  A I  L.  X.  X.  L.  M.  p.  p.  Eadeiii  inscri- 

ptio  iterum  ritatiir  n"  38fJ6.  Iu.-<criptio  aHa  Auxiini 
(n'^  3808)  eamdem  digiiitatem  com  memorat:  c.  oppio 

C.  F.  VEL  I  BASSO  P.  P.  P.  C  |  PR.  I.  D.  AUX.  7.  LEG.  im. 
FL.  FEL.  ET  LEG.  IL  TR.  FOR  |  EVOC.  AUG.  AB.  ACT.  FORI 
I  B.  PR.  PR.  MIL.  COH.  II.  PR  |  ET  COH.  XIII.  ET.  XIIII 
URB  I  OMNIBUS  OFFICIIS  IN  GALIGA  FUNGTO  |  GENTURIO- 
NESLEG.  IL  THAIANJ,  FORTIS  |  OPTIMO  ET  DIGNISSIMO  ] 
IN  CUJUS  DED.  CENAM  COL.  DEDIT  j   L.  D.  D.  D.  Vbi  P.  P. 

p.  c.  cum  Orellio  legendum  piitamus  primo  princi- 
PALi  PATRONO  coLONi^.  Dr  v/ris principal/bus  senuo 
est  apud  Orellium  in  rariis  inscriptionihus.  Sir, 
M"  S7G0,  inscriptio  Panormitana:j\.  claudio  hero- 

DI  I  ANO  C.  V.  LEG.  PROV.  SI  j  CIL.  JUDICI  RABISSI  ]  MO. 
PATHONOCOL  ]  PANHORMIT.PBINCI   [  PALES  VIRI  EX  jERE 

COL  I  LATO.u.D,Etalteran°3761:L.  gabonio  arun- 

CULEIO.  VALERIANO  ]  V.  F.  EQ.  R.  SACERD.  ET  E  PRINGI- 
PAL  I  OMNIB.  HONORIB.  FU.NGT.  PATRI  ET  j  AVO    SENA- 
TOR.  CURATORI  SUO  j  ET  PATRON.   OB   MERITA.  GOLL    ] 
FABR.  ET  CENT.  L.  D.  D.  D. 

13.  Ufquanfa  sif  dignifasprincipalium  rirorum  Hi  ermti 
chirius  infelligatur,  pauca  exscnho  ex  Everardi  decurionan 
Ottonis  libro,  Dc  Eedilibus  coloniarum  et  munici-  /fi"''  ct 
piorum,  m  quo  pleraque  ad  veferem  politiain  !"'""" 
municlpalem  pertinentia  explicantur.  Auctor  eru-  '"''''"''^" 
difis.-iimus,  cap.  V,  p.  150,  ita  loquifur  :  Queniad-  nbihant. 
modum  enim.Augusto  impeiante,senatus  in  duas 
classes  dividi  coepit,  quibus  sub  Constantino  tertia 
adjecta  est,  uL  primi  ordinis  senatores  dicerentur 
illustres,  secundi  spectabiles,  tertii  clarissimi  :  et 
sicut  Decemprimi  scholarum  dicebantur,  qui  in 
singulis  scholis  domeslicorum,  temporls  prolixi- 
tate  ad  eum  gradum  pervenerant,  /.  7  et  10.  C. 
Th.  de  domest.  et  prot.,  sic  etiam  colonife  et  muni- 
cipia,  urbis  ini])orantis  excmplo,  decurionum  in 
decurias  dlstributoruni  nonnullos  habuerunt  pri- 
inores,  et  consilii  publici  principes,  qui  genere, 
patrinionio,  aetate,auetoritatc,  usu  rerum,numero 
liborormn  aut  niunerum  gestorum  aniplitudine 
excellerent.  vel  virihonorati  et  clarissimi,  princi- 
pis  Judicio,  pluribusve  eodein  temporc  suftragiis 
jurc  priini  decurionis  ornati.  vid.  /.  6.  §  0.  D.  de 
Decur.  I.  2.  D.  de  atbo  scrih.  iuncia.  1. 16.  D.  de  usu 
ef  us/ifr.  leg.  I.  27.  ^ pen.  et  /dt.  D.  depoen.  I.  41.  C. 
de  lih.  raiis.  l.  ~t.  C.  de  roltort.  ef  I.  2.  C.  de  excusat.  F 
mun.  et  ideo  Principales  ab  ordine  separantur  in 
saxo  Gruteri  pag.  'MV^.  Viri prrfectissiiniet  Pr/nri- 
pales  et  splendidissim/ts  ordo  et  populus  Pufeola- 
norum.  Hi  vero  primates,  summates,  ordinis 
verticos,  seniores,  principalos,  primarii,  ■npMxoazi- 
■cai,  Tcpw-co-TToXiTai  et  pro  curialium  amplitudine,  V. 
X.  XV.  vel  XX.  priini  dicebantur.  Csesar  lib.  I.  de 
B.  C.  cap.  35.  Evocarit  ud  se  Massiliensium  XV 
primo.<i.  Clcero  lib.  III.  de  Nat.  D.  c.  30.  L.  Aleiius 
chirographiim  se.rprimorum  imitatus  est,  et  in  No- 
vella  Majoriani  ad  Basiiium  Pr.  Praet.  Qu/nque 
primorum  cur/a;  subscriptio,  nominatur.  V.  Jac. 
Gothotr.  Parat.  C,  Th.  de  decur.  et  Noris.  ad 
cenot.  Pis.  dissert.  1.  cap.  3.  Non  ergo  Decemprimi 
crant  a^diles.  neque  magistratus,  quemadmodum 
in  toties  repurgatoFabriThesauro!egitur:X>ecem- 
primus,  nomen  magisfratus  municipalis,  /dtm  fere 
qiiod  decurio  :  nequo  logationis  tantuni  causa 
creati,  ut  Manutius  et  Hotmanus  credidere, 
vapulantes  idcirco  a  GI.  Gncvio  ad  Ciceron.  pro 
Roscio  cap.  9,  neque   iidem  forte  fuerunt   cuni 


ID  Le.  Acle^  d.^  Marttjr.s  (Mem.  Acad.  des   inscript.,      lom.  XXX).  §§  3.  63,  etc.  -  (3)  Miscell,  tom.  I,  p.  75. 

Decaprotis 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A  JJecaprotis  (lui  patrinionii  niunus  goreb;int  /.  3. 
§  10.  l.  IS.  ,sV  20.  D.  (h-  decur.  licet  viilgo  confun- 
dantur   etium   in    Glossis    Gr.    Lat.   fiEXBupwTo?, 
Decemprmus,  oey.x7rpa.-:&i  Dcniriones,  sed  reinpu- 
blicani  administrabant,  advocatione  pro  patria 
fnnfrebantur.  taciebant  ludos.  adscriptiones,  exa- 
cliones  ct  ejusmodi  alia;  qiiibus  si  rccte  functi, 
splendoris  et  bonoris   ornamcnla  capcssebant, 
/.  171.  r.  Th.  dc  (fccur.  His  quoque  prse  ceteris 
jus  sententia?  diccndn.'  Iiiisse,  colligo  ex  /.  0.  et  cx 
Apuleio  de  Mundo  :  Decimom-s  etiam,  quthm  e.^t 
jtix  (licciida;  .■<cntciiti.v  ad  co^.sf.s.sHm  puhlicHm  com- 
mcabant.  Forte  otlani  princcps  eoruui,  c[ui  primus 
sententiam  rogabatur,  tuit  instar  priiicipis  Scna- 
tus  Romani,  queni  a  principibiis  civitatis,  id  est 
senatoribus,  qui    aliquo  nuiucro    erant.   distin- 
guendum  esse  nuper  GI.  Wesselingius  monuil, 
lib.  I.  Obs.  c.  8.  Talis  crgo  inter  Alcxandrinos 
principales  h\\\.  primus  citrix,  qai  muneribus  iini- 
versis  expletis  ad  summnw  permiif  gradmn,  in 
/.  56.  C.  dc  deciir.  et  C.  Matrinius  Anrclius  primus 
puiNciPALis  apud  Fabrett.  cap.  II,  inscript.  :2.50. 
L.  Castronius  F^\\is jjrtnceps  municipU  Lucensin, 
^  Cicero  lib.  XIIL  Epist.  13.  Grnnius  itcm  princcps 
ro/o^/afPutcoIana^.ValeriusMaxirnusIib.IX^cap.S, 
n.  8  et  Silva  ordinis  siii  Primas,  apud  Ammia- 
num  1.  28,  cap.  G.  Phinc.  civitatis  NicAPOLiTAxon. 
upud  Gruter.  4,  pag.  47:2  et  in  alia  apud  Octavium 
Rossium  :  tirinus.  ingenui.  f.  princeps.  sabinorum 
hoc  est  TrpwTOTToXiTT^c,  et  Sabii  mnnicipli  dccurio 
primns,  ut  Rcinesius  exponit  cpist.  44-,  ad  Rupert. 
pag.  394,  cl.  III.  n.  43.  cl.  VI.  n.  100.  Sive  ergo 
TertuUus principalis  tantum,  sidc-  etiam  princcpa: 
cicitafis   fnerit,  constat  Jiunc  cirum  ex  civitatis 
suai  primoribus  fuisse,  quod  cum  tenore  Actontm 
consonat. 
2"  in  comme-       14.Natalcm  Itaque  filii  celebranteTertullo,  cum 
rando  festo    impuris  idolis  vanisque  simulacris  hostias  iinnio- 
'*       lai-et,  Maria  incunibebat  jejuniis,  etc.  (Passio  I, 
nmn.  1).  Nafales  die.^  inagno  ac  celebri  cultu,  ron- 
rivfis  prmsertim,  cclcbrari  consuedsse,  ex  innu- 
meris  veterum  locis  manifestum  est.  Celebrahantur 
diesnatales  deorum.  Ita  Minucins  FeJix  in  Ocfa- 
rio  (1):  Omitto  vefera  qiue  multa  sunt  et  dc  deo- 
rum  natalibus  donis,  numeribus.  TeriuUianns{-2) : 
Idem  fit  idoli  natali,  omni  diaboii  poinpa  fre- 
quentatur.  Dies  natalcs  iiupcraforuin.  Suefonins  : 
G  Equites  Romanl  nataleni  ejus  (Augustij  sponte 
atque  consensu    biduo  celebrarunt  (3).  Consu- 
libus  oblitis  de  niitali  suo  edicere  abrogavit  niagi- 
stratum  (Caligula)  (4).  Dies  natalis  niagnornm 
i-irorum.  Horatius  (5)  : 


197 


Pexusque.  topique  recenti 
U  nalahtia  tundeni  cum  sardonyche  allms. 


AUCTOBK 

C.  V.  H. 


Die  naiali  ab  amicis  munera  accipiebant    Plmt- 
tus  (9)  : 

Hic  {annulus)  est,  qiiem  ego  lihi  misi  natftli  die. 
Maiiialis  (10)  : 

Natali  tibi,  yuinte,  l«o  dare  purva  vnlebam 
MunGiii,  tu  proiiibes;  iinperiosus  homo  es. 

//  'piorum  mtt(d(',-i  e.-<scnt,  co-nam  dahant  amicls  ac 
inagislris...,  celebrandie  Iiicis  annu*  quam  prin- 
cipcm  sibi  vibe  kabuerant.  GeUius  (11).  In  nafali- 
bus  lihcrorum  gcnialitcr  .^ihi  quando^pic  indufrje- 
hunf.  Potioncs  vix  hoiiestas  natalibus  liberorum 
poda^aicus  senex  ha\\v\Q\y^{{\^).mtales  filiovum 
fam  ce/ebres  fiahcbanf  a/i(jui,  ut  ctiam  posf  eorum 
mortem  annuas  cpidas  darcnf.  Kxcmpium  csto 
insrriptio  Crotoniensis,  apud  Orelli    h«  4414   : 

FITLE  G.  F  I  LOLLIANA-  |  FILL^^  PIISS[M.£.  C.  FUTI  |  US 
ONIRUS  ITERUM  iT.  VIR.  ITEM  [  I>EDIT  DECURIONIBUS  IIS. 
X.  N  j  UT  EX  USURIS  EORUM  |  QUOD  ANNIS  vil.  IDUS  ^ 
APRILES  I  NATALE  FILIJ:  ME;E  EPri.AN  |  TES  CONFRE- 
QUENTETIS  |  HS.  CGCG.  N.  ET  IN  PROFUSIONIBUS  ]  HS.  ~.. 
N.    NEQUE   IN    ALIOS  [  USUS   CONVERTATIS   |  L.    I).    D.    D. 

Ex  (/uibiis  efficitur  fesfum  celebratitm  die  natali 
filii  TertuUi  principalts,  ([uale  Acta  referunt,  rif^. 
iic  inorihus  reternm  imprimis  consentire. 

15.  Nafatitio  itiKpie  die  filU  ilomini  sui  Tertulli 
Maria  jejimaktt  et  a  conserva  domiim  prodita,  de 
causa  Jcjunii  infcrrogata,  prwscripfum  cx  more 
clirisfianorum  jejunium  Ubcre  confitelur.  Antirjui- 
tatis  speciem  certe  habet  narratio  Actorum.  Hosfias       '",' "'! 

1-         1    T  J.-T-  •  r  rerfxi-it/iii* ; 

die  nataf.i  plu  imniolaf  TcrfuUus;  fiostias  immolai 
Horatins  dic  naftdi  Mxccnrffis  {id)  : 

ara  caslis 
Vincta  verbenis,  avel  immolato 
Spargier  agno. 


.r  iit 

responnlt 

MariiP 

'nftictiSfpfi- 

<th  liero 


Jure  sollemnis  mihi  sanctiorque 
Pene  natali  proprio,  quod  ex  hac 
Luce  Mjecenas  meus  afllucntes 
Ortlinat  annos. 

Pricati  ftomlnes  suos  celebrabant  natales,  Plau- 
ius  (6) : 

Mihi  hodie  natalis  dies  est ;  decet  eum  omnes  vos  conce- 

[lebrare. 
Jtivenalis  (7)  : 

Natali,  Corvine,  die  mihi  dulcior  haec  lux. 

Di£  nafafi   veferes   splendidiore  cultu   ufcbanfnr. 
Perseus  (8) : 


Ocndfa  quorpie  cfiristianse  servai  re.ligionis  obser- 
riintia  antirjuifafcm  priornm  fetnpornm  refert.  Diu 
tnincn  insidiante  consorva  latcrc  non  potuit ;  pro- 
dita  mox  vocatur  a  doniina,  diciturquc  ci :  Quie 
pst  cansajcjuniir' Anoccasio  isla  tristitia?est,quia 
natum  tibi  nnpcr   dominum  pcrhoncscasV  l\o-  \^ 
sponditMaria:Nuinquidnovialiquidnuncusurpo? 
ScmpiT  mihi  sunt  obscrvanda  jejunia.  Quomodo 
tristitiic    illud    adscribitur    quod    consuetudinis 
causa  servatur?  Christiana  sum,  christiano  nascor 
gcnere;  hereditarius   mihi  iste  ciillns  est  Christi 
(Passio  /,  num.  'J.J  —  Ilir    rnrsus  anfiqudafis 
nota   apparet.  Rcsponsim  enim  Maria*  tale    est 
qitale  prioribus  isfis  .secitlis  conrenit.    Titnc  enim 
rariores    eranf    <pti    christiano    nrtscefnintur    cx 
genere,  qitihus  hereditarius  cultus  Christi  esset. 
Quod  apprimc  cohxrcf  cum  iis  qux  postea  in  defe.n- 
siofie    Tcrfnlli    a   scfiolasfico  Nicagoni  direntur. 
Itule  enim  discimus  Mariam  esse  vernulain  domi 
natam,  a  parcntibus  (diri.^fianis,  .tervi.H   Cleonirlis 
patris  rlomime  sux,  TerfuUi  uxoris.  Similia  ulibi 
reperluntur  cfirisfianrirutn  respoimi,  quasi  fionoris 

causa  :  ypiffxiav&;  i/.  ypiaxiavojy  ytfdwt   •z\i-(-^i-na,    chfi- 

stianus  ex  christianis  parentibus  existo  (14),t'(  iiri 


{l)Mife'ne,  P.L.,  toni.  III.  pay.im  —(3)  De  idofolafria, 
cap.  lu  (ibid.,  loni.  I.  p.  ti7i).  —  (3)  De  Xll  Caesarilnts, 
lib.  II,  cap.  57.  —  (4)  Ibid..  lib.  IV,  cap.  5G.  —  (5)  Otl,  lib.  IV, 
U,  vers.  17.—  (6)  Pseud..  1,  %  3^.  —  (7)  Sat.,  XU,  1.— 
18;  Sat.,  I,  1j,  KJ.  —  (D)  Curc.  V,  %  50.  —  (10)  Epigr.,  L\, 


.^.let-i.— (II)  .VtJrt.^W..  lih.XIX.  cap.9  — (I:J)Seneca 
de  Ira,  lib.  11.  cap.  33.  Clr.  Marquardt.  Handbuch  iltr 
Rrnn.  Alterlh..  toiii.  V,  p.  I.  §  7.  Das  tat,'ii(-he  Lebeii.  — 
(13)  Od.,  lib.,IV.  II.  6-H.—  (Uj  A€f.SS.,  tom.  III  Autj.,  p.  159, 
in  Aclis  S.  Ursiciai. 


AVCloriK 

G.  V.  H. 


4"  in 
adjviiffin 

jntfiri/ ; 


198  DE  SANGTA  MARIA  ANCILLA  VIRGINE  ET  MARTYRE. 

Tr«.5Ac  xP'"'«^^<;.  fi  Puero    chrislimius  (1).  Hiue     ret.  ExemphsifilludComfanm.-S^^hsimescho- 
in  marmorihus  iti«6<:  U  t.i^&^  (2),  yU^  yptoxLavic,     lasticos  uitra  modum  acccptis  iionoranis  m  de- 


generc  eliristianus  (3).— Tunc  imperante  domina     fcnsione  causarum  omnium  et  annonas  ct  sura- 


D 


Delectet  illum  turpis  cantus  ct  sallalus  obscenus,  docea  (12).  Cicero  :  Artilex  ad  corrumpendum 

etquidquidaddeliciasparvulorumdiligcnsfm^it  judicium  (13).  Quintilianm  :  Artifcx  in  lacry- 

cura  nutricum  ;  Dei  vero  non  vanus  et  inanis  est  mas  (14). 

cuitus,  sed  plcnus  felicitatis  et  gratiae,  tuendaquc  17.  Jam  orationem  aggredifur  Nieaf/orus,  adu- 

castitas,    anianda  sobriotas,    esca  fugienda    est  Jafiom' ntiqnc  asiaua,  iemporibttnjoeisef  per.sonis 

(1'umo  I,num.2).   Qim  Maria  Jiic  respomiet  de  ft^^C/AWjj/a;  Lucifer  sunnne,  lumen  totius  civitatis 

impuro  vonriviorum  apparatu  eaniuque  ohsceno,  (Pass.  I,  mm.o).  — Qusevei-o  inoratione  adcom- 

a  quibus  cnsfa  iiue/la  ab/iorrere  se  dirit,  anfiqnita-  mendationnn    TerfuUi  proferinitur,  accurafe  ho- 

feni  sane  redolent.  Nec  niinus  fortasse  sxvam  f/cuii-  mini    eivifafis   principali    conveniunf.     Quoriun 

liunt  cnalelitatem  pin(/unt  infiicta  deinceps  a  Ter-  age  aliqua  puhiicis  inscriptionihus  confirmemus. 

fullo  easiissima;  riiyini  rerbera  in  abdita  membri  1"  Fuisse  dicitur  Auguslorum  Pontifex.  In  ceno- 

jiarte,  ut  pudori  virginali  Hiuderet.  Sufemne  enim  taphHs  quai  dicuntur  Pisaua,  laudafnr  t.  statu- 

Inipuris  hominihus  erat  nudare  christianas  virgi-  lenus  juncus.  PRiNCEfS  colonijE  nostr^..   plamen. 

nes  efpama:  addere  rrudelein  contunieliam.  august    |    poxtif.  minor   publicorum   p,  r.  sacro- 

IG.  Post  criidam   rerbcrationem   reiruditur  in  RviA.{[o).Inseriptio  Mayone  reperja  :  q.  cornelio 

carcerem  S.  Maria,  uhi  tric/inta  dies  degit.  Interim  \  q.  p.  quirlna  |  secundo  |  ^dili  ii  vmo  [  municipi. 

res  pervemrat  ad  aures  delaiorum,  qui  alienis  mago  |  flam.  divor.  et  aug  |  l.  cornelius  satur  | 

bonis   inhiahant,  afque  occasionem  nacfi  ex  fiefo  socero  j  y.    cornelius  satur  |  avo  optimo  ob  | 

imperatorum  decreto,  ad  jjrsesidem  Tertulli nomen  plurima  merita.  (IG).  Alfera  Magonensis:  l.  fabio 

deferunt,  quippe  qui  rontra   Imperiale  denrfum  l.  f.  |  quih.  fabullo  |  ^:d.  ii  vir  iii  ]  flamini  divor, 

vhrlsfianam  domi  sux  occuUas^ct.  Statim  ad  tri-  aug.  r.  p.  mag  |  ob  multa  ejus  merita.  (17),  Sed 

bunal  TertuUus  adducitur  et  primoribus  convo-  hasc  digniias  priinorihus    coloniarum  collata,   uf 

catis .    assistcnte    ctiam    vulgi    corona .    retra-  essent  dirorum    pontifiees,   fianiines    augusfales, 

ctari  legem  praeses  jussit  ex  codice,    (Pass.  I  tant  nota  est   ut  ex   multis    inscripiionihus   hgav 

nnm.   4).    Notetur    solemnis    ac    publica    legis  pauca  speciminis  causa  attulisse  sufficiaf. 

proclamaiio  eoram  prlmorlhus  av  po/ndo,  quod  18,  Dieitur  2"  Munerarius    civitatis.     Quam 

antiqultati  phtue  ronsiinat.  S.  Joannes  Vhnjsosio-  grato  aninio  fuerint  clves  erga  prlniorcs  suos  oh 

mns  hanc puUicam  imperialium  decretorum  recita-  mttneris  editionem,  sequentes    inscriptione.s  pro~ 

tlonem  rommvniond  {\).Si/mniaehus  ad  Honorium  hant  :  c.  matrimo  auhelio  |  c.  f.   lem.  antonino 


ihfni.-iiini,- 
l>ro  Tfftull.-j 


hiudihiis  ejiis 
n'ff>-(a, 


srrlhens  dicif  Imperalorls  decreta,  staluta  coc- 
iestia  populis  fuisse  recitata  (5),  A  Theodoreto 
disrimus  Constautii  lifteras  Uonm  puhllce  in  am- 
lihiiheafro  lecias  fulsse  (0).  Eadem  reeifatio  decreii 


V,  P  I  CORONATO  TUSC.  ET  UMB  |  PONT.  GENTIS  FLA- 
VliE  I  ABUNDANTISSIMI  MUNERIS  SED  ET  |  PR^CIPUS 
LJETITI^  THEATRALIS  IN  GOL  |  ilDILI,  QUjESTORI  DUUM- 
VmO  I   ITERUM   Q,  Q.  I.  D.  HUJUS  SPLENDIUISSIM^  1   CO- 


imperiaUs  coram  populo  et  primorihus  invcnitur  hom&.  cdratori  r.  p.  ejusdem  |  gol.  et  pmMO  prin- 

in  Arils  S.  Sergli  (7).  In  Acils  S.   Terenilani  (8),  cipali  ob  meritum  |  benevolentivE  ejus  erga  se  ] 

et  allln',ui  rldere  esi  apud  Le  Blant{{)).lJedecreto  urbs   omnis   urbana:    flavijE   |  constantis   patro- 

illo  egimus  supra,  atque,ex  Melifone  indiclis  acce-  no  |  dignissimo  \  a...  |  ...  i.  x.  x.  l.  m.  p.  p.  (18). 

liiis,  vimm  fnlf  esse  illud  decretum  sub  falso  Marci  divo  antonino  |  pio  ]  g.  bgnatius  festus  jidil.  n  vm 

Aurelil  nomlne pervidgatum.  Nofafu  dignum  est,  |  huig  gum  pleps  urbana  ludos  pupl  1  edenti  ad 

juxta  Acta,pi?ici2jali  civitatis  injudicium  addii-  statuam  sibi  ponekdah  |  pecuniam  optulisset.  is. 

efo,  primores  civitatis  convenire    et  sul  ordlnls  honore  1  gontentus    impensam    remisit  |  et   impe- 

f'  viruni  dcfendere.  Notanda  insuper  puhlicl  judieii  trata  venia  ab  ordixe  |  perusinor.  optimo  maximo 

forma  :  Lecta  itaque  hac  constitutione  ad  circum-  prlnc  |  de  sua  pecunia  posuit.    gujus  |  ob  dediga- 

stantes,  pra^ses  ait :  Quid  sum  ad  ista  facturus  ?  tioneh  dari  jussit  |  ab  hereue  suo.  degurionib  | 
Numquid  repugnare  possumus  his  pra^ccptis  ? 
Responderunt  principes  curiae,  dicentes  :  Hu- 
manius  nos  audirc  dignarc.  (Pass.  I,  uum.  5.) 
Pari  modo  Inclpif  vausa  qusedam  a  Marco 
Aurello  dljudivata  :  Advocatis  fisci  dixit  (An- 
tonlnus  caBsar)  :  Vos  habetis  judiccs  vestros. 
Vivius  Zeno  dixlt  :  Rogo ,  domine    imperator, 

audi    me    patienter  (10).  — Tmic  praiscs  scribi  gontulerit.  ludum  etiam  gladi  |  atorium  et  spo- 

qufE  dicerentur  juhet.  Surrexit  scholasticus  Ni-  llvr.  solo  empto  1  sua  pecunia  extructum.  publige 

cogoras.  Ut    erat    fandi   peritus    et    artifex    ad  op  |  tulerit.  cujus  meritis  postulante  populo  | 

loquendum,  omnium  persona  suscepta,  publico  statuam  pubuce  poni  placuit.  d.  d.  (20).  q.  verrio 

ore  sic  loquitur  (Pass.  I,  num.  5).  Scholastlcus  q.  f.  pal  t  flacco  |  seviro  augustali  1  curatori 

dicebaiur  qul  publice  causas  defendendas  susclpe-  muneris  j  publigi  I  decheto  statuam  et  fas  I  ordo 


SING.   HS.    IIII  N.  PLEBI    HS.    11,   N.    [    L.    D.    D.   D.    (19). 
CN.   VOESIO  I  CN,   FIL.   Mn\0  \  QUJESTORI    ^DiLI  ~\  VIRO 

I  flamini  divi  aug,  vi  vmo  ]  augustali,  curatori 

ANXON   I    TRIENNIO    CONTINUO.  GUHAT.  MUXERIS    PUBLlGi 
GLADIATORI.   III   I    QUOT   IS   TEMPORE   HONORUM.   GU   | 
RARUMQUE   SUARUM   PLENISSIMO   |   MUNIFICENTIjE  STUDIO 
VOLUPTATIB    1    ET     UTILITATIBUS    POPULI     PLURIMA     1 


{!)  Ibid..toni.  II  Jun.,  p.  1044,  in  Act.  S.  Tatiani.  — 
(:2)  Lupi  Epilapliiuni  Severa\  ap.  Le  Blanl.  (ip.  cil..  23G.  337. 
—  (3)  Bayel,  De  iHuUs  Aiticas  dirisliatm,  ap.  Le  Blant, 
ibid.,  p.  !:i37.  —  (4)  InGeiiesini.  homilia  XIV  (Mijjne.  P.  G., 
toni.  LIII,  p.  llii).  —  (5)  E/iist.,  lib.  X.  ^i  (Migne,  P.  L,. 
toni.  XVIII.  p.  40G).  —  (ti)  Jlist.  eccl,  lib.  II.  cap.  14 
(Miyne.  P,  G..  lom.  LXXXII.  p.  103«)),  —  (7j  Act.  SS.. 
lom.HIFebr.,p.4C2.— (8)  Ibid..  tom    1  Sepl.,  p.  111  — 


(9)  Up.  cit..  §  4.  —  (10)  Digestoruiii  iib.  XXVIII.  tit,  IV,  3. 

—  (n)fW.  Thtod.,  Iib,VIIL  til.  X,  2  (edit.  Guthofredi, 
toni.  H).  —  (12)  Virgilius,  yK/ie/VA.X.  d^Jo.— (13)  Cicen),  /» 
Vcrreii),  VII,  71.  ~  (14)  Quintiliann^,  Declain.,  X,  9,  — 
(15)  Oielli.  hiseript.  Lat..  n»  (14:3  —  (16)Ibid.,  n»  169  — 
(17)  Ibid..  n"  170  —  (IS)Ibid..  n"  38(i(i.  (.Ifr.supra.mim.  Ui, 

—  (li>)  Ibid.,  n"  i\"Il,  —  (20)  Ibid..  n°  -i532, 

DECURIONUH 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


convordanti' 

biis 

itisfii^tioni- 

bits; 


B 


C 


''"  in  iiittrro- 
gnfiotte 

Mariip ; 


DEGUHIONUM    ET    AUGUSTALIUM   [  ET    i'LEPS  INIVERSA  S. 

p.  p.  P.  D.  D  .(1).  Confra  hor  stuffissima'  lanjifafis  r/c- 
nus  isfa  apud  Vopiscuiu,  inCarino  cap.  ult.,  valmt: 
Quo  futuros  oditorcs  pudor  tangeret  nc  patri- 
monia  .sua...  niimis  ac  Ix^lationibu.s  dcputaront. 
Qnem  fainni  niomn  (/ratissiinuni  fnisse  Marco 
Antonino  Philosopho,  suh  quo  Mariae  causam  ar/i 
puiamus,  patet  ex  Capitofino,  in  Anfonino  Phifo- 
sopho,  c.  23  :  Poimli  Romani  voluptates  curari 
vehementer  pr£tcepit  per  ditissimos  editores. 
19.  Magnis  praeterea  largitionibus  ejus  aucta 
respublica  est ;  infinituiu  pecuni.-e  sufe  uiodum 
in  diversis  fabrieis  et  in  J^alnearum  calofactio- 
nibus  dispersit.  (Pass.  I,  num.  5).  —  Eamdcn 
lanjifafcm  err/a  civcs  et  rem  puhlicam  muUai 
inscriptioncs  rommemorant  :  m.  m.  lartieni  sablmi 

PATER      I     ET     PILIUS     QUINQUENNALES     AQUAM      [     IN 
FANUM    SUA  IMPENSA    PERDUXERI'   [   NT.  SALIENTEl^  QUA- 
DBIFARIA  SUO  ]  LOCO  RESTITUERUXT.  CANALES  VETUS  ] 
TATE    CORRUPTOS    ET    DlSSiPATOS    RE.ST!    ]    TUEHUNT. 
FISTULAS    0MNE3.    ET    SIRILLA    ]    AHENEA     POSUEnUNT. 
TEOTAREFEGE  ]  RUNT.OMNIASUA  IMPENSAFEGERU.NT.  (2). 
M.    VALERIO    M.    F  ]  JED.    DIGT.  ]  PRJ:f.    JUVENTUTIS  | 
MUNICIPES     GOMPITE.NSES     VEIGORUM     ]     QUINQUE.    QUOD 
SPEGUS    MILLIA   [  PASSUS  X>  y:>  IC    PURliAVIT.    REFEGIT  ] 
FISTULAS  REPOSUIT.  BALNEA  VIRILIA  |  UTHAQUE  ET  MU- 
LIEBRE  DE  SUA  [  PEGUNIA  REFEGIT.  POPULO  VISGERATI   [ 
(iLADIATORES  DEDIT.  LUMINA.  LUDOS   ]    I.  S.  M.  R.  SOLUS 
FEGIT.  (3).   L.  ABULIUS  DEXTER  ]  MACELLUM.  PORTICUM. 
GHALCIDICUM   ]   GUM    SUIS   ORNAMENTIS  LOCO  ET  J   PECU- 
NIA  SUA.(4).  G.  QUINGTIUS  G.  F.  VALGUS  ]   M.  PORGIUS  M. 
F.DUOVfR   I   QUINQ   ]   COLONLE  HONORIS  |  CAPSSASPEGTA- 
GULA  DE  SUA  |  PEC.  FAG.  GOER.  ET  COLONEIS  ]  LOGUH  IN 
PEBPETUUM   DEUER.    (o).    M.    AUREL    ]    GHRESTUS    |    OB 
HONO  ]  REM   PATRO  ]  NAT.    COLL    [  FABR.    GOL  )  APUL. 
AD    EX  j  TRUCTION     ]    JETOM.E  \  DED.    HS.    N.    vT.    (()). 
C.    VOLUSIO  VICTOR   [  I_QU.ESTORI  R.  P.  OC  [  RIGULANO- 
RUM  mi   ]   ViRI  ^DILES  IIII  VIRI  JUR   ]  E  EDC.  mTQUIN.  Q. 
CIVES   ET  I  PLEBEI  HOGE  MERITO   ST.^T  [  UAM   HUIC  PO- 
SUERUNT.  Q  I  UI  TERMAS   lEHALlS.  AD  PRISTI  |  NAM   DIG. 
RESTA^RAVIT    ET  [   D.  D.  G.    V.  (7).    T.    FL.    AVITO   [  FO- 
BENSIII  ]  VIR.ITEB.QQ.OMXlfl  ]  MUNERIBUS  FUNGTO.  HIG  | 
IDEM     AD    LAVAGRUM       BALNEAR.     PUBLICAR.     LIGNI    | 
DURI.  VEHES.  N.  GCGG  EN   [   THEGjE    NOMINE    IN  PER   ]  PE- 
TUUM  OBTULIT  ITA  J  TAMEX  UT  MAGiSTRATUUS  [  QUODAN- 
NIS  SUCCESSORIB    ]    SUIS  TRADANT  FILIO    |     T.  FL.  AVITI 
V.  E  PATRON.  COL    |     ORDO  ET  POPULUS.    MISENAT.    (8). 

Multo  utiqne2)lura  cifari potuerunt,  sed  hsc  snffi- 
ciunt  ad  demonstrandum  quam  apte  personis  ac 
femporibus  quadrent  qnsi  ad  Tertulli  commenda- 
tionem  Nicnyoras  tn  Acfis  dixlsse  refertur. 

30.  Qua!  deinde  sequuntur  in  Actis  interrogatio- 
nes  et  responsa,  ef  judicialem  formani  osfendunf 
hrerifate,  concisionc,  discrefisper  trifuin  Htnd  tlixit, 
respondit  ricibus,  et  istorum  femporum  moribus 
conveniunt.  Idem  diccndum  est  de  senfenfia  judicis, 
III  qua  varia  TcrtuUi  insijnia  enumeranfur,  qualia 
c/ rifafis j)ri neipa! i  ronveninnt,  quorumque  exempfa 
>n  iis  qnse  supra  adduximus  insrnptionibus  jnibU- 
ris  reperiuntur  :  Tertullus  publico  ore  laudatus, 
cui  honor  vei  pro  meritis  vel  pro  natalibus  repen- 
dendus  est,  editor  optimus,  senator  insignis, 
imperatori  pariter  devotus  et  numini,  qui  et  legi- 
bus  simul  satislecit  et  cultibus,  cujus  imagines  per 
omiiem  urbem  saepius  ipse  conspexi,  hber  absce- 
dat.  (Pass.  1,  num.  5.)  —  Deinde  notanda  sunt  mi- 
tatajudiciis  vocabula  :  hanc  puellam  offerbi  milii 


109 


AVrcTOHE 

<;.  V  H. 


7"  iii  inodo 


D 


Jiibeo,  ./  stetit  itaquG  adducta  tandem.  Acci/ie 
ex  multis  exemplis  pauca.  Videliret  pro  nfferri 
npud  Le  Blant  :  Paul  Sentenf.  V,  xxxni  9  ' 
Qui  transmittendum  (reum)  ad  prBesidem 
magistratibus  obtulerit.  „  -  L.  .9,  §  .%  de  offic 
procons.  :  -  De  plano  autem  potest  procousul 
conuumari  ot  terrere  filium  a  patre  oblatum 
ri)nj.,  I,  XVI).  -  TertulL,  De  fuga,  0 :  -  Pv^l 
sidi  oblatus.  „  -  Acfa  SS.  Claudii,  Asterii ;  ^ 
Pr^scs  sedens  pro  tribunali  dixit  :  OfTerautur 
decretioni  me«  christiani.  „  -  Jda  S.  Quirini : 
"  Quem  pncses  Amantius  per  officium  offerri  sibi 
jussit  in  theafro  „  (9).  Pro  adduci  : 'Ex^We  -m 
nxoXov  ayBTivati:  Et  jussit  Paulum  adduci:  (10). 
AoittAv  7:poj«-^f)ivT«  sixclv:  Ceterum  adductum  illum 
(II).  Jussit  eam  privatim  adduci...  jussit  uam 
adduci  cum  fdiis  (13).  Adducti  sunt  ad  RomtE 
prfcsidem  (13). 

'2\.niequoqncfurenfispopnticlamor:Vh'a  diiro     ,.  .„  ,„„„„ 
cremetur  incendio  (Pass.  /.  num.dj,  antiquitati  quoimlyms. 
isfi  lienc  coha-renf.  Li  ij}sa  Mariae  interrogatione       ff'^'-'' 
'jnamquamlongioresorationesgenninasnou  /)ufcm, 
j)lura  sunt  quai  antiquifafem  sajnunf.  Koinen  iiifrr- 
rogafa,  non  noinen  sed  cultum  j)njfifctur  :  Chri- 
stiana  sum.   Frxses  ait :  Dominus  tiius  te  hic 
opperitur,  ut  aul  prfemium  confitentl  aut  suppii- 
ciiun  repiignanti.  inferat.  Elige  itaque  quid  sequii- 
ris.  Cui  Maria  resjwndet  apHssline  :  Corporis  illc 
dominus  est,  non  animae.  Ad  quam  j)ra;ses  meute 
im/n-imis  romana,  rui  serrus  res  cssrf,  non  pcrsnna : 
Ciir   religionem    domini,   cum  .sis   ancllla,  iinn 
sequeris?  Plura  in  deciirsu  interrogalionis  nofari 
possuuf  qua-  anfiquam  ovigincin  commcndanf.  Srd 
ea  fjna;  nffulimus  safis  prolmnt  quod  ab  initio  sta~ 
tuimus,  in  his  Acfis  antupix  originis  multa  siqna  et 
f/enulna-  forma'-  quasi  snjirrsfifes  flneas  ohserrari. 
33.  Fafmdum  nihlfoininus  est  indc  ab  Inferroqa- 
tione  Maris  ajjjjurere  manifesta  corruj)tionis  signa, 
quale  esf  U/nd  stujientis  j)ra;.sidis  jicr  Infegram 
horam  silentlum.  Dcinde  clainor  indignanfis  ro- 
ronse  fanfus,  ut  propter  huiuauiim  vocem  priBses 
etiam  ipsa    putasset    tecta  corrueiT    {Pass.    /, 
num.  11),  susj)ecfus  merifo  eM.  Qnamquain  fieri 
pofnif,    qnat  est  mutabilis  rulgi  inconstantia,  ut 
quam  antea  vlmm  inrendio  crcmandam  jmstnlas- 
sent,  nunc  innocenfissima:  pnel.Ia'  formenfis  horren- 
dlslacerafai  misrricordia  morerentur.  At  vero  qux 
ciira  finem  narrantur  de  exitn  totius  negofii,  dcque  E 
Maria  aj)erto  saxi  sinu  conclusa,  de  ccele.^tlbus  spe- 
cfarulis,  deqne  conrrematls  in  temjilo  rum  dlis  suis 
idololafris  ac de  refiquis  ad eccleslam  rhristiunorum 
ronfuglenfibus  et  clericorum  ante  pedes  prostratis 
fidcin  nuffam  merenfur.  Quod  autem  ad  a/ierfain 
fugicnfi  rirgini  rupeni  atfinef,  opinamur  hoc  pro- 
digium  exfabulosis  Thecla:  Actis,  qu!B  inter  Meta- 
phrastea  opera  leguntur,  hucesscderlvafum,  qnnn- 
aduiodum  in  Acta  S.  Barbara;  similc  miniculum 
ex  eodem  fonte  dednefum  rldefnr.  Vtroliique  enlm 
antequam  narratur eventus,TherIx ft  mentio.  Quod 
miraculum  non  ideo  rejirimus,quia  ldficrij>ofulsse 
httud  rredimns,  sed  quia  facfum  esse  nobis  nulto 
modo  constat.  Potnit  certe  Deus,   qui  ad  fidem 
orantis  etiam  montem  in  mare  iturum  promisit, 
qnique  oranfe  S.  Gregorio  Thaumafnrgo  monfcm 
e  loco  dimovit,  saxum    ad    recejjtaculum  virgiim 
aperire.    Verum  kxc  Actorum  j)ars  tam  rlaram 
sequioris  xrl  eorrupfelam  indicat,  ut  nullam  apud 


.Siifipicta 
sniit  nlia 
ifuadam. 


(1)  Ibid.,  n-  4009.  —  {'2)  Ibid..  n"  33:22.  —  (3)  Ibid..  n"  33^. 

-  f4)  Ibid.,  11°  3287.  —  (5)  Iliid..  n"  .3^95.  —  (fi)  Ibid..  n"  3^96. 

—  G)  lliid.,  n"  as.j7.  —  (8)  Ibid..  n"  3772.  Cfr.  Le  Blanl,  op. 
cit„p.  182.-{9}Op.cit.,pp.  ].-)[).  m.  -(lOJ  Act.  Aposf., 


xxv,  (i.—  (II)  Ruinart,  Acl.  sinc,  Act.  S.  Polycarpi,  n.  IX. 
—  (12)  Ibid.,  Passio  S.  Felicitatis.  nn.  I  et  II.  —  (I3j  Ihid., 
Acl.S,  Justini.  D.  1. 

jjrudenfem 


(;.  V.  H. 


Tiliihis 
Neocorus 


commiinis 
miijtis 
I'  rhihittt 


200  DE  SANCTA  MARIA  ANCILLA  VIRGUNE  ET  MARTYRE. 

prudentem  virim  fidem  invenire  debeat.  Smpieor  fonnm  e.rstrnxisse  fesfuumque  insfitui.se   certa-  D 

ah  imperitis  liominibxs  excogitatus  ftdsse  ad  repel-  Laodicca  qnoque  ejusdem  Commod,  neocora  sena- 

lendam  gentilimn  irridonem ,qui christiaiios  tepidas  fus  consnlto  dirfa  fuif,  nt,  Ivgdur  w  Connnodi  an 

fidei  insimnhihant,  qnod  nunquam  fanta  cmn  fide  Caracallx  nnnwn^,  apud  Spanhemtum  (2). 

orassent  uf  nionfem,  juxfa  Scrvatoris  promissnm,  25.  Ab  ista  igitur  neocona  sive  templorum  cnra, 

propellerent    in    mare.    Secundum    Acta    Maria  ^^^bes  neocorat,  vnique  direhantnr   neocon   quasi 

pntanda  esf  infra  saxi  sinum  mortcm  olnisse,  sed  teniphrum  cusfodes  sive  a;difui.  Ifa  Laodicenses 

erplicife  mors  non   narrafur.  Fetrns  de  Natalibus  <-'''^^  ghriabantur  se  esse  Nea,xdpo.<;  W^U^.  In  urbe 

suo  compendio  addit  corpus  Marije  postea  e  saxo  Paneadc,dcinde  Cmsarca  dicta  a  Philippo  Tcfrar- 

crnfum  fuissc  aiquchonorifica  sppnltnra  donattim:  ^^'«7  Herodes  temphim  m  honorcui  Augusti  con- 

qund   libenter    crediderim,   quamquam    nullo    id  struxit  dedicariique,  uti  scribif  Josephus,  Aniiqui- 

auetaredixerit  Petnis.  '«^''^«  ^-  A  ^  l'l  ac  dc  BeUo  Judaico,  I.  ],  c.  1(J. 

A  templo  in  civitatent  haic  rchgio  manavit,  civesque 


c/  vli 


H 


se  Augusti  neocoros  ajypeUarnnf.  Quod  patet  ex 
Angn.sti  nummo  Paneadc  sculpto,  in  quo  tcmplt 
cffigics  comparef  cum  epiyraphe  :  Kxttrapetov  'flnz- 
TToXiTtuv  iNEwxopwv  a^Mcf  OcGOnem,  p.  71  et  82, 
Golt::inm  tab.  74,  et  Hohtenitim  in  nofis  ad  Stci>ha- 
num,p.  154  seq.  (3).  Titiihis  Nioxdpiov  ad  xdifuos 
translafus  est,  i.  e.  ad  sacrarum  sedium  custodes, 
dc  quibus  loqunntur  inscripfiones  *;**  60  cf  70,  apud 
Sponiuin  in  Misctll.  Erud.   Antiq.,  Sect.  10,  p. 


III.  De    palria  Mariie  ;  ejus 
nienioria  in  niartyrologiis. 

oc  loco  agendnm  csf  de  patria  Marifp.  qnam 
varie  rarii  ex  sequentihus  verhis  Acforum 
expiscari  conati  sunt :  At  ille,  cum  [ira  tuin]     1328  et  1343,  Lapides  Oxon.  Part.   I,  p.  148,  ^ 


ndmiralione  commotus  jussit  Philocomo  princi- 
pali  Neocorensiuni  civitatis  (Fass.  I,  nuin.  16). 
Hinc  enim  Mariam  aliqui  Neocorensem  appeUa- 
rernnt.  Nihi!  tamen  in  his  Actis  continetnr  unde 
ad  martgris  pafriam  inreniendam  locumquc 
certaminis  omni  remoto  duhio  demonstrandum 
deduci  vafeamns.  Nicomedicnsem  qiiidam,  Neo- 
corensem  aUi,  esf  eftam  qni  Veronensem  judicave- 
rif,  non  alio,  uti  opinamur,  inducti  vestiglo,  nisi 
adjectivo  nominf  Neororensis  aut  nomine  Neocori, 
quod  patrongmicum  essc  susjticati  Mariam  Neo- 
coren.Hem  vocaverunf.  Alii  turhatam  erranfis  scribis 
lapsu  vocem  aufuinanfes,  pro  Neocorensi  Nico- 
mediensem  uuf  Veronensem  supposuenint.  Neutri 
erant  in  vero.  Siquidem  n^ocorus  civiiatis  nomen 
non  est,  sed  muneris  ptthlici  ac  dignitatis.  Erant 
riri  noocori,  civitatesque  neocorjE.  Qua  de  re 
doctissime  atque  eruditissime  dispiitavit  in  Chro- 
nologia  et  critica  Historia:  profanai  ef  sacrai, 
E.  Hieremias  a  Bennetfis  ('apuccinus.  Cujus  in 
operis  partis  I,  iomo  V,  prolegomenon  septimum 
totum  rersatur  circa  urbes  et  populos  in  Oriente  et 
Ocridente  ncocoros  et  asijlo  sacros. 


credi  /jimsit 
Mari;i. 


inscriptiones  alix  apud  Reinerium,  Class.  I, 
7i«  290,  et  Gntterum,  p.  1102.2,  p.  314.1,  p.  85, 
rt°5(4). 

2G.  QtiibuSfSi  cui  opus  fuerat,in  memoriam  revo-  mn  nomm 
catis,  patei  nihH  esse  cur  neocori  nomen  patrong-  <^it-'t(itis  in 
micum  censeatur,  atque  adeo  Maria  nostra  origine  9'"'J"'^'<'i 
dicatur  Neocorensis.  Prseterea,  nti  Georgius  adno- 
taf  ad  Adonetn,  in  liunc  dieui,  nulJa  apmd  veteres 
ocetirrit  hoc  nomine  urbs  aut  civitas,  Jiisi  Neocoria 
viUa  in  Bwotia,  et,  si  placet,  nrbs  Neoris.  Qnum 
vero  ex  ipsis  Acfis  non  urbs  Neocoria,  sed  urbis 
neocorus  innotescat,  de  ista  Bceotise  villa  cogitare 
non  licet.  Insuper  clare  paiet  non  in  obscura  qua- 
dam  viUa,sedin  cefebri  civitaie  Mariam  niartgrii 
coronam  meruisse.  Nicomediensem  alii  martyrem 
nisfram  dixerunt:  ifa  in  Marise  Aetis  brevioribus 
Petrus  de  Natalihus.  Suspicor  conjectura  potius 
quam  certo  indieto  hunc  hagiologum  MariiE  pa- 
triam  designasse.  Quod  si  pro  Neocorensis  axit 
Neocorus  Nicomediensem  putaverit  esse  legendum, 
a  vero  utique  aberrarit.  Pofest  auiem  fieri  ut  aliam 
ob  eausam  Mariam  Nicomediensem  appeUaverit. 
Etenim  in  Actis  ciritas  in  cpfa  Maria  anciUa  habi- 


24.  Nostrum  non  est  hoc  loco  doctissimi  viri  di-     tabaf,  Cxsarea  vocatur,  dubium  uirum  proprio  E 


sputationem  refractare,nec  vacat  e.cscribere.  Suffi- 
ciat  pro  instUuto  nosfro  uUaiis  exemplis  demon- 
strasse  quiBnam  sint  civiiaies  neocoriB  viriqae 
neocori.  Neocorx  erant  urbes  in  quibus  templa 
essenf  populi  totius  nnininibus  tufelavibus  dedicata, 


urbisnomineanadjectivo.Adjecfivonominedictum 
Petrus  putaverif,  atqiie  ita  crederc  pofuit  Nicoine- 
diam  designari.  Verum  eadem  Acta,  quai  marty- 
rium  Marite  suh  Marco  Aurelio  Antonino  ponunt, 
Nicomediam   Caisarea;   civifafis    nomine    intcUigi 


ac  iotiiis  provinciat  concursu  celebrata.   Urbes  aU-     vetant.  Nos  ergo   Cxsarex  passam  suspicatnur, 


quai  leguntnr  pturies  neorora;,  ob  a;dificafa  plura 
tcmpla  factosqne  ptures  concursus,  festaque  plura. 
Nec  solum  ob  fempla  fesfosque  conrenfus  in  liono- 
rem  deorum  institufa,  .scd  etiam  oh  relatos  tnter 
ccelites  Augustos,  cclebrafaqne  in  eorum  honorem 
fcsta,  urbes  dicefjanfur  ncncorx.  Exetnpltim  unum 
aUerumve  ex  innumeris  selecfum,  reni  demonstret : 
A  DianfK  delul)ro  dicta  Epliesus  neocora  est ;  a 
iiinis  deindc  teniplis,  Dianee  et  Jovis,  bisNeocora 
apud  Sponium,  Itin.  Athen. ;  a  ternis :  Dianje,  Jovis 
et  Apollinis,  ler  neocora  in  numinis  Garacallfe, 
Gebe  et  Gallicni;a  quaternisiDiiuia*,  Jovis,  Apol- 
linis  ac  Proserpina;,  quater  neocora  in  nummis 
Caracallse  et  Gallienl,  apud  Harduinum,  p.  59 
sq.  (1).  Tradit  Dio  Cassius  Nicomediam  Commodo 


quamquam  ubi  sifafuerit  iUa  Cxsaren  Acta  nonin- 
dicant.  Neocororum  coUegio  insignitam  fuissepatet 
ex  Acfis  afque  adeo  urbem  fnisse  neocoram.  Caisa- 
rea  PhUippi,  nt  supra  diximus,  Augusti  neocora 
erat.  Unde  tamen  eiive  ne  conciudas  Mariam  Cssa- 
rex  Philippi  passam  csse.  Potesf  enim  fieri  ut  aUa: 
quoque  Cmsarex  neocorai  fuerint,  sivc  deorum  sive 
Cxsarum.  Sedquia  in  reiam  obscura  divinandum 
non  est,  ex  mulfis  Cassareis  nidlam pra:ferre  audeo. 

27.  Quam  celeher  S.  Mariiie  cidfns  ab  antiquis  Mui-tin'"'"' 
temporibus  fuerit,  ex proicipnis  martgrologiis  pa- 
tet.  Hierongmiani  exemphiria  Maria;  menfioncm 
fecere.  Lucense:  et  S.  Marite  mart.;  Epternucense : 
et  alibi  sancta;  Maria; .  ifem  Bernensc.  Sed  pro 
loce  contracta  Mart..  scripsif  librarius  et  Marte, 


IJKl. 


(1)  Hieremias  a  Benneltis,  tuin.  rit,.  p.  i:!,  —  (2)  Ibid.,      p.  ;H.  —  (3)  Ibid.,p.-24.— (4)  lUiii..  p.  l:i. 


exisiimans 


,  exhtimans  agl  <Je  Maria  et  Martha  soronlms.  Ado 
Mariam  tiosfram  brecl  hoc  elo(jio  oniavit  (Kal. 
Nov.)  :  Item  nataie  S.  Marite  virginis,  quEe  ciim 
esset  ancillaetdie  natalis  lilJi  (lomini  sui  jejuna- 
ret,  nec  ullo  modo  flecti  potuisset  ut  mantluearct 
de  idolothytis,  primo  duris  verberibus  afflicta, 
dein  longa  carceris  custodia,  equulei  extensione 
et  ungularum  laniatione  vexata,  martyrium  com- 
plevit.  Vbi  notandum  est  Adonem  cogitasse  ideo 
Mariam  recusasse  manducare  dfjos,  tjuia  jmfaret 
hxc  esse  idnlothi/ta,  q„od  Acta  nostra  non  dicnnt. 
Vsuardns  ita  :  Natalc  sanctte  Mari»  virginis,  quse 
diris  verberibus  afflicta,  equnloi  extensione  et 
ungularum  laceratione  vexata,  martyrium  coii- 
summavit.  Maurol ijcus  ei  Galesinius eadem  fenne 


DIES  PRIMA  NOVEMBHIS. 


201 

^•^emnt;  sed  mcomedi^  Marim  natale  adm-ibunt 
Petnm  puto  secuti^  de  quo  supra  erjimus.  Maiu^t 
f^,>^nu  Joniauuu..sequens  Mari.'„..,„;„:  X- 
Eoden.  d,e  sancta.  Madn.  ancill,^.  qu.,  .-hnstian.^ 
le  «g.onis  nomme  accusata.  sub  Hadriano  impe- 
ratore,  dins  vorberibus  aftlicta.  cquulei  exten- 
sione  et  ungularum  lucerationevexata.marlvrium 
coniplev.l.  Quod  Maria^  martjriu.u  Hadriaui  tem- 
pordjus  assignctur,  ntt  ctium  Banmiusfecif  in  An~ 
nal,bus  ad  annum  140,ex  communi  Actorum  te- 
Oone  factum  esse  putarerim.  Jn  martyrologio 
Labbea.no  leglfur  U^vnen^  virginis,  qnod  utique 
cum  Gronfin,  in  notis  ad  Adonem  in  hime  diem 
pro  M-Miie  virgims  positumcrisfimamus.  Jn  mar- 
tijrologio  Trevirmsi :  Kl.  Nov.  Maria^ 


AUCTOTIE 

*;.  V.  H. 


PRIMA   PASSIO    S.   MARI^   ANCILL^ 


^      Adfmw  beatissimB  Cfiristi  martyris  Mari^  Passioncm  edendam  in  usum 


G 


II-  .  -I  «;>■>( '^  iviaiue    Htata    aa    lil    ulus  mau    leaitur  u  fnt    S7n  lon  . 

e  voce  Adnano  excisa  est  littera  initialis  A.-  3.  Viennm^is  in  AuJiaTZrJ  ^^'^"^^^^ 
mcmbraneus,  foiio  magno,  sccufi  XI  «"  377  4  «^"7/  •  ,nT/  "  ^'^^'^^^"''^  C-^*''"'^», 
foliominore  ecidi  XI J  n^  9810-14  5  tlLjVp  f  "■?^''''"-^  "^'  "  ^"^''«'^'^'-^  regia,  memhraneus, 
«"  1  -  e   BrurcfcnJ:    /,  1/     /     ~  f  Pc-s^'<hnu,  membraneus,  fofio  maximo,  seculi  XII L 

■  ;  ^     'ffcnsis,  c  fubftot},eca  regia,  membraneus,  folio  magno,  secufi  XIII  «0  2(y-8  -  7  p„ 

rjsinus,  e  bMtotheca  nationali,  memhraneus,  fofio  maiorc,  sccufixiv  „0  nw   pl-f  m:.  \ 

fere a  codice  «0 5304 ;  f.ahet hunc  tituJum  vadi  mirum    Inc  oit  ui.sio  S-inet'^  A^".  ^''"'^'' 

obse.atur  HI  idus  Madii.  -  8.  Apographum-  e  codice  T^^^^dZ^^l^t^^^ 
hbMec^ng,^Bruxeffens,s,  n^  8029.  -  9.  Parisinus,  e  bifdiotfieca  nationafi,  Ld>raneTmoZ 

b>aneus,  foI,o  nunore,  secuf,  XJII,  n"  mi2;fuit  S.   Germani  a  Pratis,  XII,  e  libris  monHZii 

orTrT''  ~  * i;  ^'"'""""'  '  ^^^^^^'otJieca  nationali,  membrancus,  fofio  maximo,  sccufi  XIII  vef  XIV 

n   oM.  -  12.  1  exfus  eddus  a  Bafuzio,  in  MisceUaneis,  tom.  I,  p.  27  (Luca:  lifjlj.  Cfr.  ibid.,  p.  75. 

CAPUT  PRIMUM. 

S.  Maria  ancilla  pi-opfer  christiaiuc  fidei  professioneni  a  doniino 
verberata,  deinde,  doniino  ejus  causa  in  jus  vocato  sed  abso- 
luto,  ipsa  prtesidi  oblata  Cin-isluni  Ibrtiter  confitetur. 


Maria, 
TertuUi 

pfincipis 
mcil/a, 


■fldrianus  et  Antoninus  *  imperatores  per  om- 
nes  populos  quos  regebant  legem  miserunt, 
cunctos  ^  christian»  legis  ^  viros  ad  sacrificia  * 
debere  ^  compelli,  reboHibus  vero  pa?nam  mortis 
"ntendi.  Illo  itaque  tempore  "  Maria,  probata  ovis 
Doniini  ',  martyrinm  singulare  pcrpessa  est. 
Namque  »  cum  TortuIIi  "  principis  '«  esset  ancil- 
la  ".  nobilitatem  carnis  '^  menlis  benignitate  '^ 
vmcebat  »,  et  '-^  Christo  '«  se  probabat  "  inge- 
nuam, sicut  scriptum  est :  Qui in  Domino  >«  ,of«- 
tus  est  servus  '«,  fibertus  est  ="  Domini  ^\  Nata- 


proderetur  domina;  ^%  occulta  sinmlatione  fal- 
lebat. 

±  Diu  tamen  insidiante  conserva  latere  non 
potuit.  Prodita  *  mox  vocatur  ^  u  domina  ^  dici- 
turque  ■*  ei  :  Qux  est  eaum  jejunii?  An  occasio 
ista  tristitix  ^  est  ^,  quia  '  natum  ^  tifn  nuper  " 
dominum  ^"  2)er/iorre.scas  "  .^Hespondit  Maria  '^: 
Numquid  novi  ^^  aiiquid  nunc  "  ttsurpo  ?  Semper 
mifii  '^  snnt  '"  observanda  "  jcjunia.  Quomodo 
tristitix  iffud  adscrihitur  quod  '^  consuetudinis 
causa  servatur?  Christiana   sum,  christiano   " 


jvjitniiiiii 

lUllfllK 

fraiiijrre 


Jem  -  itaque  filii  celebrante  Tertullo,  cum  impuris  tuiscor  20  genere  ;  hereditarins  mihi  iste  cuitus 
Jdohs  vanisque  «^  simulacris  hostias  immolaret  ^\  est  ^'  Christi.  Tunc  imperante  domina  ^^  ut  cibi 
Maria  mcumbebat  jejuniis  et  sociam  suam,  ne     aliquid  hauriret,  Mariu  plena23Spii.itu  Sancto  " 


9  )f  1f '  ^'  ~~  '  ^^"^^^^^s  7.  —  ^  ut  cuncti  4.  —  ^  religionis 
--«,  la.  —  *  saorificium  '2.  —  ^  deberent  4.  —  "  (I.  i.  t.)  It.  t. 
'■  *•  -  ^  Christi  2.  —  8  nam  .3, 4,  (>,  8.  -  »  Tertulii  (i,  Terluli 
iTr  "  ^"""P''''^  ^-S-  7' 9'  1^-—  "  famula  8.  -  12  domini 
z-4. 6-S,  12 ;  ndd.  meritis  O-S.  —  i»  benignitateni  7.  —  '*  vin- 
cens  12.  -  ig  om.  1-2.  ~  >«  Christi  5.  -  "  prol.iit  %  5-9 ;  pro- 
bavit  4.  -  1«  Deo  12.  - '« (e.  s.)  s.  e.  6.  -  ^»  (I.  e.)  e.  I.  3.  - 
domino  2.  7, 12.  -  22  natale  2. 3. 7.  -  '-'  variiscjue  2.  G-S. 
~ -*  immolare  -2.  —  sc  domino  7. 

»'  ^'  ~~  '  P''^'^'''!  ^-  —  -  ("1.  v.J  V.  m.  7. 12.  -  s  (lomino 
Novemhris  Tomus  I. 


(!>.  —  *  que  add.  mper  lin.  in  9.  —  =  tristiUa  7.  —  "  ejus  1, 3. 

—  '  quod  4,  9.  12.  —  «  iratum  8,  —  "super  2,  7.  —  '"  Deum 
12 ;  (n.  d.)  d.  □.  4.  —  "  perhorrescis  4;  perhorresces  3 ;  per- 
horrescit  2.  7, 12.  —  '"  (r.  M.)  M.  r.  2, 3,  ti-9, 12.  —  '3  novum 
2-4,  7,  8, 12.  —  '*  om.  G,  8, 9.  —  "^  devote  haec  7;  add.  hiec  8. 

—  '"  add.  haec  2-4,  6,  12;  om.  7.  —  "  observata  4-7, 9, 12.  — 
""  quo  3.  —  '^  christiana  2,  fJ,  8.  —  ^o  noscor  6;  add.  ex  4,  5, 
7,9,12.  —  "  (m.  i.c.  e.J  e.  m.  i.  c.  4.  — ^a  domino2,  7.— 
'is  om.  2,  7.  -  »*  (Sp.  s.)  s.  Sp.  2.  3, 12. 


26 


coelestis 


PHiiMA  PAtiSlO  S.  MAHI^  ANGILLiE. 


EX     MSS- 


ado»iino 

/tafjdli!<  <^£P'«' 

carcen 

trodifiir. 


Tvi-ttiUii/'  oli 
oceiilfftfnn 

rhrhtioiin»! 
a(/  iribimat 

oddvcitur  rt 

recitalo  Ic;f 


202 

ca-lostis  esciK  nunior.  invocato  Deo  '^^  sic  ^'^  cla- 
muvil  ^-'  ad  doniinani  ^^*  :  Cnrpori  '•"'  imtfs  ^"  impe- 
rare,von  unhnxiplus  Dem  jneretur^^  qiKnii  filtvs 
funs.  Dfhrfd  ^^  ilhr/ii  tirrpis  rantus  d  saltatvs 
ohsrnius,  et  qnidquid  ad  drlirias  parvulorum 
diliqcns  fingit  cnra  tiufrinwt  '•**.  Dci  mo  non 
vaun.^  ct  inanis  est  culfu.^^  «",  sedplenus ''"  felicitafis 
et  (jratia:,  tnrndaqne  "  caMifa.^i,  amanda  fiobneta.% 
e.«-a  fnf/ienda  esf  ^.  Ad  liitc  ^"  doinina,  indigna- 
tione  innnniniata  *'\  veiboia  ei  gravia,nisi  dido  *' 
obtempciarel,  pollicctur.et  ipsam  ■'-.si  rcpngnct  ■'^ 
uawni  niortis  intentat  ".  Far  quod  ris,  illa 
respondit  -•" :  o/ifo  *"  perferre  oinnia  ^"  pro  CJirisfa. 

3.  Scd  dum  altercatio  isia  verborum  est  cogen- 
tis  '  dominjE  ct  rcpugiiantis  ancillas,  podem  a 
foro  -  referens  Tortullus  ingn-dilur.  Qui  al)  uxoro 
rebus  omnibus  exquisitis,  inauditam  »  sintim  * 
na',M"llaro  '•  pra-copit  "  ancillam  \  ot  affllctam 
diutino  '*  vcrbere  ni  abdita  mombri  parto  ",  do- 
trudi  '"  in  carcerem,  adnnnistrato  modico  et  vili 
cibo  '-,  quo  '"  non  '^  satiotnr  '^  famis,  sed  defi- 
cientis  '"  quolidio  aniui*  pars  extreina  sorvo- 
tur  '^  Sed  devoia  mens  Cbristo  frangi  hoc  dolore 
non  poiuit;  quin  otiam  '^  quotidianis  orationibus 
inounibobat,  ut  facultas  essct  majora  '■'  iole- 
randi. 

4.  Emensis  voro  Iriginta  (tiebus,  pr;osidi  nun- 
tiatur  '  Terlullum  lainoipaleiu  -  illius  ^  civitatis  * 
occultare  in  domosua  chrisUanairoligionisancil- 
lam;quod  inq)criitorum  pra?cepia  prohibebant. 
Stalim  ad  Iribmial  Tortullus  adducitur,  et  ^'  pri- 
moribus  convocatis  '\  assistontc  efiam  vidgi   ' 
corona  ",  rotractari  "  legem  prtoscs  jussit  ex  co- 
dice  ;  oujus  bjtc  '"  Ibrma  esi  :  Maxiniianus  a, 
Adriauns ef^^  Aufoninns^-, pii^'^,felices,  axteiiisti  '■*, 
omuihns  snt>  ^^  nosfro  jure  '"  rivcutHms  saluteni. 
Pcrrenit  ad  nos  rurietas  reJigionis  a  quibnsdam 
nuper  inventa  ".  Xonnulli  cuim  ^^  essc  prrhihrutur 
qnitius  nec  sacrificia  cordi  '■'  sunt,  nec  culfns  ille  -•* 
quem  colimus ;  per  quos  sine  dnbio  visi  cifo  pmm 
fonnido  snccnrraf,  ohlifferanda  -'  esf  omnis  anti- 
quitatis  ^^  creduHtas   -^   et    veneratio    '~*  exstin- 
ffuenda  ^^  majorum,  Damus  igitur  ^"  omnibns 
pDpidis  liauc    lef/cin  cf  siutjulis  judicihus  ohser- 
rauda  -'  hxc  edicta  -^ proponiinns,  nf  compelfuniur 
ad  sacrificium  sinyuU  et  rehdles  yladio  nUore  fe- 
riantttr.    Malnimns    -"    riiim    pancos    iuterpci 


qnam  ^**  omnes  errore  decipi  ^^,  ncc  '-^^  ragari  '^^  D 
eos  "*  per  ^^  varia  ^^,  sed  potius  nnius  esse  senten- 
tise  ^"^.  Si  quis  /f/itur  hnjus  ler/is  auf  cnltus  occul- 
fandntn  aliquem  '•^'^  pufarerit  cujnslihet  ietat/s  auf 
sexus.  ferro  ipse  ^"  exhalet  *"  spiritnm  legibus  re- 
pnqnanfein  *^ ;  facultates  ve/-o  ejns  fisci  cotnmodis 
/nferanfnr  *- ;  dclafor  *'-^  antetn  **  tanti  criminis 
ex  xrario  publico  qtHidringentorum  denariorum 
collatione  grafnletur  *",  nf  otnnes  agnoscant  nec 
pcccatnm  perire  ■"*  nec  prxminni. 

5.  Lecta  iiaque  hac  '  constituliono,  ad  cii-cum-    primorum 
stantes  ^  prn?sos  ^  ait  :   Quid  sum  *  ad  /.s/w  factn-       numi,,,- 
rus  '"'r'  Niunqnid  repugnarc  possumns  his  priece-    defcnditur , 
ptis?  Responderuni  principes  curice,  dioenies  : 
llumanius  "  nos  audi/-e  dignare.  Tunc  proeses 
scribi  quto  dicerentur  jubot.SurrexifscboIasticus 
Nicagoras  "^.  Ut  erat  fandi  poritus  et  '■'  artifex  ad 
toquendum,  omnium  ^'^  persona  suscepta,  publico 
orc  "  sic  loquitur  :  Lncifcr  summe  '-,  lutncu  fofius 
ciritatis  et  jmpidi,  ut  '^  heniguins  "  nos  andias  de- 
prccatnnr.  Jiic  vir  mnlfis  pnhlicis  functionihus  et 
nafalinm  .-iplendore  decoratns^  niagnum  curias  no- 
sfrsi  przstat  aux/linm.  Fnit  angnsforntu  pontifcx, 
pra!te/-ea  mnncrarius^^  civitatis ;tum  "^  de/nde  '" 
legationibns  plurimis  pro  publica  utilitate  susce- 
ptis  "^,  tanfntn  sihi  glorix  quatdnm  atnoris  ascirit. 
Maguis^^  prxterea  '**  largitionibus  ejus  ancta  res 
puhlica  est;  infinifnni  '^^  pecuniai  suat  modum  ^^  in 
dipersisfab/-icis  et  in  balnearn/n  calefactionibns-^ 
dispersit.  Snid  ei  alia  majora  ~*  qnx  ennmerare 
longnm  -^  est.  Nam  primnmoitatis  tempus,  in  guo 
luhrica  rifa  -"'  ef  teneri  anni  Jnrenili  -^  calore  fatn- 
mantur  ^^,  religioni  divina  ohfeniperans  ricit  xta- 
tcm  ^^  ef  ^"  moderatimiis  ^^  freno  naturx  ^^  ipsius 
jns^  superarit.  Af  cum  s-ro  g/-avior'^  matnrioris 
c(rpit  esse  consilii,  satisfecisse  se  ^''  vredens  divinis 
prxceptis,  aUqnid  etiam  quod  populo  placeret  inve- 
nit.  Munera  itaque  anni  auspicantis  exsohit,  et 
/nagnis  spectacidis  "^  propri'is  cirihus  coinparatis 
communem  ^'  totius  popidi  satiavit  ^^  aspectum. 
Flurima  agonnm  iusignla  in  ^^  Cxsariana  ^"  ciri- 
fate  coinjjlevlt ;  aitnnlans  *'  etiam  prxlii  rolnpfates 
gladiatorum  ^^  inter  se  dimicantium  *^  citnbns  ** 
ni/n  negavit ;  necessitates proprias  *^  et  *"  in  rem  *' 
fa/uiliarem  *^  lucra  renientia  patrix  senqjer  cre- 
didit  *^ postponenda.  Placnit  ifaque  ^^  diis  ^^  sacer- 
dofio,  ninnerihns  cirifati  ^''-.  Tnnc  ^^,  qiiod  est  ma- 


^^  Doniino  3.  —  ««  om.  G.  8.  —  '"  add.  dicens  G,  S.  — 
"«  (a.  tl.)  om.  0.  S.—  «n  coipore  ^.  —  ^o  poiei-is  %  (j-O.— 
=*>  iuiseietur  -1 ;  laiietur  il.  —  "^  dilectet  3.  —  ^^  pravorum 
2.  la.  — ^nuliiciumS.-^i^vullus  %  8,  9.— ao  orf^/.  est't. 
—  ^''  (que)  om.  1^-4. 12 ;  est  9;  tenendii  4.  ~  ""  (es.  f.  e.)  om. 
C,  S;  est  om.  7.  —  ""  qusi"  7.  S.  —  «  nammsita  2.  (j  S.  12.  — 
*' (licta  ii ;  dictui  4  —  "  ipsa  3;  ipsi  7.S;h(/(/.  etiam  2-4, 
9,  12.  —  ^^  repuirnaret  2, 7, 8 ;  add.  etiam  (5-8.  —  **  inveniat 
2 ;  indi.\it  12.  -  *''  (K.  q.  v.  i.  r.)  1.  r.  f.  q.  v.  2.  ti-S,  12.  —  ^» 
udd.  enim  4,  (j-8.  —  "  tp.  o.)  o.  p.  2,  4,  \  9. 

Num.  3.  —  1  om.  2.  l>,  S.  —  2  foris  4,  S,  9 ;  f  urore  7,  —  »  et 
auditaiii  1,  3,  9.  —  *  om.  li-S.  —  "  flagellari  4,(i-S,  12.  —  «  cce- 
pil  1 ,  -),  9.  —  ^  om.  (i-8.  —  ^  liiuturno  2,  7,8.  —  "  (in  a.  ui.  p.) 
in  a.  m.  parti  T»;  i.  atldimta  iii.p.  7;  i.  a.  carceris  priecepit 
post  erasionem  9;  om.  li,  S.  —  '"  detvudit  3,  G-S;  om.  2.  — 
"  (i.  c.)  om.  1, 2. 4,  5.  9. 12.  —  '^  om.  \-A,  (3-9.  —  '«  quod  2.  — 
'*  om.  7.  —  '^  satiaretur  4.  —  ^^  deliciens  :i,  6-9.  —  ''  serva- 
retur  4.  —  "*  et  7. 8.  —  '"  iiiajor  3, 4.  fi,  8. 

Num  4  —  '  adnuntiatur  2,  12.  —  -  principcm  (i,  S.  — 
'ipsius  12.  —  *  civitatemS.  —  ^om.  1,.'),  9.  —  «  advocatis4. 
—  '  viri  7.  —  ^  coronam  2.  —  '■'  recitari  2. 3, 12 ;  recitare  4, 
6-8.— ">hacl2. -'>om.  12,—  '-Aaloniusfi  — '^otM.et 
3,6-8.—  '*  Augustorum  7.  —  "^ow.  2,4.7-9. 1-2.  — '«  (n.  j.) 
j.n.3,  (i,  8,  9;nostrisjure2, 12;  nostris  in  jure7. —  '^  inven- 
tum2,  12.—  '8  om.  2.(1-8.  —  '»  cordis  2;  coneordia  1.  j,  9. 
-■■=»  isle  4.  — «'ohliterataa.  -  ''*  antiqua  2, 7,  9.  12;anti- 
quilas  1,  o.  —  ^'  crudelitas  1, 3.  n-8.  —  -*  veteratio  3,  G,  8.  — 


-^  extinguelur  1.  —  -«  itaque  2,  4.  o.  12.  —  ^'  ob.-^ervandam 
S._a8  edila2,  7;  dicta  3,  G.  — '-^"  malumus  4, .');  malimus 
12.  —  «"  (quam-quis  igitur)  om.  8.  —  ^'  (e.  d.)  errare  2-4,  fJ, 
7, 12.  —  "^  atque  0.  —  ^=  vacare  2, 7.  —  ^*  om.  2-4,  G.  7, 12.  — 
35  ut  2-4,  G.  7, 12.  —  «0  pecora  2-4,  (i,  7, 12.  —  "'  scientiic  7. 
-  3*  aliquid  o,  9.  —  »»  om.  5.  —  *"  exhalat  %  6-9.  —  ■»'  (I.  r.) 
o,„.  G-S.  —  *-  iuiperantiir  2  -  "  deletor  1.7,  S.  -  **  vero 
0-8.  —  *'*  glorietur  7,  S.  —  "*  pra-terire  G.  8. 

Num.  5.  —  '  et  2.  —  '^  circumsistentes  3.  —  ^  prwsens  1,4, 
7.8,12.  —  *  sumus4.—  "  facturi  4;  (a.  i.  f.)  f.  a.  i.  7.8.— 
«humanus  2.  —  ■"  itaquertrfrf.fi-S.  —  "Nigagores^;  Nilas^o- 
rasel4;  Nigagoras7;  Gicaijorus  S.  —  "  ow.  7  ;  (et-loquitur) 
dicens  G,  8.  —  '« omni  3.  —  "  om.  7.  —  "=  (L.  s.)  s.  L.  G-S.  — 
'3  om.  5,  9.  —  '*  beniguus  6.  —  '^  numerarius  1,  G-8,  — 
'8  studio  10.  ~  '^  inde  10.  —  '«  praffuit  G-9 ;  suscepit  3.  — 
'«  magis  2,  12.  —  "**  que  G-8.  —  ^"  infinitarum  2,  7.  12.  — 
-■^  om.  2,  12.  —  ^"  calefactione  2-4.  —  =*  multa  (>-8.  — 
^' perlongum  2-4.9.12.  —  -«  om.  G-S.  -  ^^  juvenalis  2.  3, 
7.  —  -«  nammatur  4.  —  ="  et  4.  —  ""  magns  4.  —  ^'  modera- 
tiones  «.  —  «^  natm-a  2.  —  3«  jura  4,  o,  9. 12;  vis  7.  —  ^*  gra- 
viori  5.  —  =^  om.  1,  3,  0-8.  —  «^*  exspectaculis  1.  3.  G-8,  9.  — 
"  communis  4.  —  ^«  sociavit  2.  —  ^^  a  1 ,  .j.  -  ■"•  Cicsarea 
24,  u-lU,  12.  —  *'  a>mulas2.  4,  12.  -  *^  gladiatoribusque 
g.S.  _  4a  dimicanlibus  G-S.  —  **  proprias  G-8,  —  *"  om.  G-S. 
—  *«  om.  2.  12.  —  *^  re  2, 12.  —  *^  familiari  2.  12.  —  *"  (^-  e-) 
c.  s.  G-S.  —  '^"  om.  7.  8.  —  "  om.  2,  12.  —  '^"  civitalis  2,  3,  G : 
(m.  c.)  c.  m.  7,  S.  —  '*"  tum  4. 

ximuni, 


DIES  PRrMA  NOVEMBRIS. 


cleiii 
(I  f/riEsidf 

inlerrotiatur 

df  caasa 

Mariae. 


B 


f/  pusl 

dfliberatio- 

mm  habitam 

iibsolritur. 


Maria 
Christiim 

inrocat 


xuHitm,  s;taipm  ^*  rinci  ^''  jiirenh  saccrdos  fffo- 
riiit  ^",  ft  ■"  ostendif.  non  i-epudiamfam  in  annis 
graviorifjuft  vofuptateui  ^. 

6.  PrtEse.s  '  scholaslico  ail  "-  :  Qai  ^  pnTterif.-c  * 
arfiouis  ornainettta  ^  rommemoras  ",  rrimen  qiiod 
intrndifur  non  ^  repeffi.-i «  PRespondit  advoeatus  ^: 
Pucfla  fixr  >",  ruJHK  ^cefcra  "  dcmouatrantnr  '2,  af) 
nxore  donafa  est  ^'^.  Pi-feses  '*  dixit ;  Tertuffi  Kxor 
iiujenua  est  ?  Respondit  advocatus  ^^  :  hujenua, 
(juln  etiani  nofnfitati.-;  exiniia:,  Orifureuim  ^^  patre 
Efionide  "b.Prasses  '«  dixit '":  Comparata  est  hxr 
aneHfa,  an  vernarufo  -*'''f//f('a«if2'.Tci-tullus  dixit: 
Nata  quidem  domi  indctur,  ml  parentes  f//(,s  ad 
nos  ^-  coinparatione  mnerunt.  Prjesos  ^^  Tortullo  -' 
ait  ^"  :  Sorer  fuus  iiirofuniis  esf,  aujam  afj  hae  fiice 
miffravit  ?  Respondit  TertulUis  ''*' ;  Jam  fati  niu- 
nus  implemt.  Praescs  ^t  ait :  htius  contumaeis  an- 
ciffx  parentes  supersunt  ?  Respondit  TertuHus  : 
Defuncti  sunt.  Preeses  '"^  ait ;  linjus  perditai  refi- 
ffionis  erant,  an  diis  vota  solvebant?  Respondit 
Tertnllus  ^f  ;  Ejusdem  ^^  re.mnix  ^"  ;  nam  "^^  cruei- 
p.rnm  rofehant.  Advocatus  ait  '^" :  Qux  hoh  ^*  huic '"'' 
jnieflx  iUata  tonnenta  siint  nt  afj  hae  snperstitione 
discederet?Sed  ^*'-  nec  ^^  mufecri  ^»  nntpiam  pofuit 
aut  ^^  flccti.  Nam  (juaiifo  majora  fuere  .^uppfiria, 
tanto  pertinacior  mens  duravit. 

1.  Ad  hter  prjKscs  diutina  dclihcratione  habita. 
tanden;i  prolulit  '  sentciitiam,  dicens  :  Tertulfus 
pufjlico  ore  faudatKS  ^  ;  cui  honor  ml  pro  meritis 
vef  pro  nafafihus  rependcndus  est,  editor  ^  opfimus, 
senator  insifjnis,  imperafori  ^parifer  derotus  ct  no- 
mini  ^,  qiii  et  legibus  simuf  ^  satisfccit '  et  cuftiffus,- 
cttjus  imaffines  per  omnem  orbem  ^  s.tpius  etfam 
ipse  ^  ronspexi,  tifjcr  ahscedat.  Nuffum  cafnmuic- 
torem  metuaf,  nullum  judicem  pertimescat,dum  '*• 
haic  omnia  sacris  c  auribus  infimcnfur^^^^scefcsfis.^i- 
mam  vero  hanr  pueflam  offerri  '-  mifti  ^^  jnfjeo, 
siimd  nt  habeat  et  cufpa  suppticium  et  popidus 
ewemplum.  Traditur  enini  '*  mox  carnificibus  dc- 
vota  mens  Christo ;  et  quantum  '■'''  sexu  feminco  et 
pucllari  IVagilitate  dcjicitur  '^tanto  plus  "  virtute 
christianitatis  attoliitur. 

8.  Stetit  itaque  adducta  tandem ;  et  quamvis 
conlra  judicemoculos  tcnderet',  aninunu  -  tiimen 
habebat  ad  Christnm.Ciamor  nndiciuo  populi  tVc- 

"  suam  add.  -2,  It  —  '•■'  vincit  2 ;  vicit  12.  —  "«  docuil.  7.  8. 
;   —  "  utii.  2, 12,  —  "^s  voluntatem  2. 

Num.  6.  —  Abkincetiam  coil<1.2.7,9,  non  nlsi  prxripuw 
lectiones  farlantes  fiientnt  notatSB.  ~  '  pntiectus  12.  — 
^  «lixit  i,  inquit  12.  —  "  quid  3.  i;  6,  8;  om,  12.  — 
*  praterea  3;  om.  0,  8.  —  ^  incrementa  (i,  8;  ortamenta 
12.  —  6  orfrf.  et  4j  neeG.8.  —  ^  otn.  I,fi,  8.  —  8  i.efel. 
lis  4.  —  9  (r.  a.)  :i.  r.  3.  8.  —  "•  om.  S.  ~~  >'  seelere 
dominus  perurgetur  ut  dotalia  instrumenta  3.  4,  fi,  8,  ly.  — 
'*^  ilemonstrant  3,  4.  G,  8.  12.  —  >«  add.  pr:efecto  in^^eniti 
titnli  nobilitatis  3,  6.  8:  fih  insuper  add.  uxor  illius  3.  — 
'*  (Pra>.«es-exinii:p)  oin.  (J,  8.  —  "'  (R.  a.)  A.  r.  3.  —  '«  nam- 
qiie  3.  4.  fi,  la.  —  n  Gleonide  4.  9-12  ;  f.lionide  3.  — 
'«  pr^efectuB  12.  —  i»  ait  12.  —  ^o  vemacuU  educatione  3, 4, 
B.  8. 12.  -  -'1  suscepta  3.  4.  6.  S,  12.  —  -^  atld.  ex  3,  4,  (i,  8. 9. 

—  ■•'^  prDefectus  12.  —  ^*  TertuIIio  ;J.  -  -''*  <lixit  (i,  8 ;  ait  Terl. 
4-  —  -0  (r.  T.)  Tertullius  respondit  a  —  "  pia>fectus  2.  12; 
fPrfeses-defuncti  sunt)  om.  3,  6.  —  s»  praefectus  2,  12.  — 
■^  (r.  T.)  T.  r.  6.  8,  12.  —  a»  eadem  4.  —  3'  vesania  4.  — 
"  om.  4.  —  aa  dixil  3.  fi.  -  ^*  nunc  3.  6,  8.  —  3«  oin.  3,  S.  — 
''"  om.  4,  5,  12.  -  37  ne  I ;  sed  ne  4.  —  ^»  niulcieri  8.  — 
■''*'nec  12. 

Num.  7.  —  '  adil.  tractatam  diu  eogitatamque  2-(i,  12; 
tracLam  d.  c.  2 ;  t.  d.  cognilamque  9.  —  ^  laudatur  8. 12.  — 

ont.  (i,  8;  ediclor  5;  edictorum  9.  —  *  imperii  2.  12.  — 
"  communitati  vel  uuminibus  4.  —  "  om.  4.  5,  9,  —  '  satisfa- 
cit  3,  G.  —  8  urbem  2.  12;  (om.  or.J  or.  om.  3.  —  »  (e.  i.)  i.  e. 
G.  8.  —  10  (,„,  9,  _  1 1  „^rf  (iu„j  9  _  la  afferre  8.  —  "  add. 
m  publicum  4.  h.  9 :  in  publico  12.  —  "  itaque  4,  (>,  12 ;  ita  o. 

-  '^  quanto  4, 12.  —  Ju  despicitur  3.  6. 8, 12;  decipitur  4.  — 
"arfrf.  femina4. 


m 


tX   MSS. 


mentis  attoliitur.  Dicebant  => :  17,.'«  <  duro  rrrme- 
tur  incendio.  Illa  vero  intrcpida.  ([uippc  ^'  qua- " 
Dei  sui  nosset '  auxilium,  ca-lum  intuens  sic  cla- 
mavit :  Douiine  Jesu  Christe,  Fili  Ihi  viu,  certa 
safuA  hominum,  soliis  de  sofo  f,ruifc  «,  cujus  di,,nc 
nemo  poiest  naturam  comprchendrre  aut  rcferre 
rirtutem,  nou  anffpfi^\  non  scdes,  non  potestatcs  ^^*, 
iionvirtutes  ",  non  astra,  non  sidej-a  ^^,  non  eln-- 
rubim, non  seruphim;  tnnuiarnim  pcr  te  farta  sunt, 
Christe  '3,  et  sine  te  faetum  e.sf  nihif  ;  tjui  sofus  pd 
trem  nosti,  et  <piem  sofiis  Pater  coffnoscit  "  ;  Do- 
mine,  safvator  animarum  "^,  qni  '"  semper  omni- 
fuis  '^  affnisti;  ner  enim  afiu^  (■.•<t  defensor :  u(Jho- 
sraut  omnes  iHrtittem  fitam,  Dominf,ef  adrertant '» 
ntjceri  non  posse  quem  diliijis  ^^. 

9.  Ad  >  iirec  pra>ses  pcr  tntc^n-ani  iioram  slu-    ./  rhristia- 
pcns,  tandeiii  quje  vocarctur  iiiquiril.  Respondit         ««'« 
Maria  ^ :  Cur  ^  nomen  *  interroijas  et  de  feije  nihU    ''•''ff'*""''" 
dicis  ?  llla  '•  drfjct  perruncfandi  es.^ic  «  rafi(j,  ,jita-     ''*"^"'""'' 
rocatur  ad  crimcn;  ncc  enim  me  reani  '  nomen 
frrit  8  esse,  sed  cultus.  Secura  "  itaque  interroffa- 
floni   titx  ante   rcspondefjo  '» ;   christiana    .sum. 
Pra^scs  ait  " :  Dnminas  tuus  te  hie  opperitur,  ut 
aiif  1-  jn'!emium  confitenti  aiit  suppficium  rrpu-  ^ 
ffiianfi  infrnd  '^.    Efitje   ifiKjue  tjiiid  '■'   scipiaris. 
Rcspondit  Maria  ^'' :  ('orporis  "-  iflr  rst  dominas  ", 
non  anima:.  Praises  ait '«  :  Cur  ^»  religionem  domi- 
ui,  ciim  sis  auciffa,  non  .tequeris  -"  ?  Ri-spondit 
Maria  ^' :  Christiana  suni ;  intefiectum  sajiicnfix 
hafmj  ^^,  et  qiiid  sit  ratiouis  uffuosco ;  contemno 
simidacra  sine  sensn;  adoro  iffunt  qui  mefeeit,  non 
quem  ^*  ijjsa  construxi.  Praises  ait  -*■ :    Ex  qiia 
snrccisionr  -^hxc  adte  vanitas  r"fiffionis  adi^e.iiit? 
Respondit  Maria  ^" :  ^27  parentibns  -^  informafa 
sic  credo  20.  Praeses  dixit :  Pareutes  3«  tui  hujus 
ftiere  sentcnfia:  ^'  PRcspondit  Maria  ^^ :  Semper  in 
hac  refiffione  nianserunt  ^^. 

10.  Prseses  ait ' :  Ante  DeucaUouem  ^  c,  ut  dicis,  citi  fidelem  se 
Iianc  rrrdcndi  insaniam  susrepistis  ?Quin  imo  con-  fore affirmat. 
fitere  ^,  nt  ^  cf ''  fc  ef  dominum  fuum  cxuas  '"'  eufpa.  '^ 

Respondit  Maria  ^ :  Quid  enim  «  anjualitatis  esi 
inter  ca-festem  Duniinum  cf  famiifam'^ jjcrrafrircm, 
aid  qitcm  '"  timere  jiofest  "  ciijus  nidu  '-  omncs  et 
ipsa  reffuntitr  efementa  ?  Quasfibet  ^^erijo  ^*cruces  '* 
perferam;  didcis.vma;  '"  ridefmntur  "  pro  amore 

Num.  8.  —  ^  tetenderet  3.  —  -  animam  4.  —  »  dicentis  4, 
12 ;  dicens  (i.  8.  —  *  vah  3,  G.  — ''  om.  3,  G.  —  "  qui  2.  ~~  '  red-  p 
dat  2.  —  s  genitus  4.  —  *■  add.  non  arcbangeli :'.  (i,  S.  12.  — 
'"  potentia-  2, 9,  12.  —  "  (pot.  n.  v.)  v.  n.  putenlijp  3, 4;  (n. 
v.J  om.  9.  —  '3  (n.  a.  n.  s.)  ovt.  12.  —  "  om.  G.  —  '*  agnoscit 
4.  G.  S,  12.  —  '« (D.  s.  a.)  adesto  mihi  (i,  8 ;  add.  adesto  mihi 
2-5,  9, 12.  —  >"  sicut  2 ;  om.  12.  —  >'  te  diligentibus  G,  8.  — 
'"  advertatur  12.  —  '"  (nec  enim  alius-diligis)  om.  G,  8. 

Num.  9.  —  '  advei-sus  G,  8.  —  '^  (r.  M.)  M.  r.  fi,  8,  12.  — 
^  <uid.  rneuui  3.  —  *  add.  meum  G.  S.  —  ''  tidd.  enini  G,  8.  — 
Mp.  e.}e.p.  3,G,S.  — i(m.  r.)natura  milii  4;  naliira3,6,8, 
—  ^Tacit  12;  fecti  3;  facti  0.8.—  ^secure  G,  S;  seculura?  2, 
3 :  sa-vitura"  12.  —  '<•  respondeo  3. 4.  G,  8, !).  ~  "  dixit  3.  6, 
8.  —  >2  „,„.  1^2.  —  '3  (r.  i.)  i.  r.  3.  4.  G.  8, 12.  —  »  quod  G.  8.  — 
"*  (r.  M.)  M.  r.  3,  6.  S,  12.  —  "  corporeus  4.  —  '^  (i.  e.  d.) 
e.  i.  d.  6,  d.  e.  i.  2-4,  12.  e.  d.  j.  0.  9.  —  »♦  dixit  3,  G.  — 
>o  «rfrf.  ad  3.  —  ^  sequaris  3.  —  '^'  (corporis-Maria)  oin.  8; 
(r.  M.)  M.  r.  2,  3,  6, 12.  —  '^'^  (s.  h.)  h.  s.  G,  S.  —  -3  quje  4.  — 
^  dixit  G.  S.  —  ^^  successatione  .3.  —  »»  (r.  M.)  M.  r.  2. 3.  6, 
8,  12.  —  "  om.  12.  —  -«  majoribus  2-4,  12.  —  s"  (prieses 
ait  ex-credo)  oin.  8.  —  ^"  «rfrf.  quoque  .3,  4,  6.  8,  12.  — 
3'  sectar  4.  —  ^'^  (r.  M.)  M.  r.  3.  (J.  8,  12.  —  ^^  pennanserunt 
8,  9. 

Num.  10.  —  '  dixil  8.  —  ^  diu  caligionem  2. 7. 10;  decu- 
lionem  8.  —  =  sacrifica  3,  4,  G,  8, 12.  —  *  om.  3,  G,  8.  —  ^^  om. 
4, 9.  -  «  exues  6 ;  erue  8.  —  '  (r.  M.)  M.  r.  3,  6.  S,  12.  —  «  om. 
t;,  S.  —  f*  famiUam  1.  —  "  quam  1.  —  "  arfrf.  qui  illum  non 
timet  3,  8.  —  '^  orfrf.  nos  3,  4,  (i.  8.  —  '^  quoslibet  12.  — 
>*  enim  3.  G.  8.  — '"  cruciatus  12.  —  '"  dulcissimi  12,— 
'1  videntur  12. 

Domini 


204 


PRIMA  PASSIO  S.  MARLE  ANCILL.E. 


Ex  Mss.  Domini  nosiri  '**  Jcsii  Christi,  qui  hic  anxitium, 
ibi  vero  reddet  ^^  prannium.  llle  nos  ^"  per  aposto- 
luni  smm  Patilvm  -'^  conira  omninm  insidiuntiunt 
tela  firmavit,  dicms :  Qitis  nos  separahii  a  chari- 
tate  Cliristi  ?  trihulatio  an  auffustia,  an  persecu- 
tio  '^,  an  pcricuium  -^  an  ghidius  -^  ?  Hinc  est  ro- 
bur  ^^  ilbtd  iuncium  -",  intxtriculiiiis  animus  et 
mens  in^''  ipsa  dolorum  acerbitate^  suhlimior^^, 
quod  etprxdicfa  '*'*  nohis  sunt  ista  ^^qifx  ^^ pafimur 
et  majora  sunt  miuicraquse  spcramus^^  quam  dn- 
lores.  Cnm  ergo  nihil  sit  quod  a  Christo  separare 
nos  ^  dcheai,  iesfor  ^^  iUum  qucm  diligo,  me  in 
ejus  fimore  miinsunim  ^"  et  in  ejns  "'^  confess/ime 
cruciaiam  terrena  relinqvere  et  ad  ccelestiu  festi- 
mre.  Pnisses  ait :  Sacripcu,  si  effugere  tormcnfa 
fesiinas.  Re.spondit  Maria  ^  :  Supp/icia  quse  mi- 
naris  nec  longi  temporis  nec  gravts  doloris  ^'^  sunt. 
Quxso  ergo,  nc  diffcras  qux  moliris.  Christuw  ha- 
t)eo  et  indc  '"  nihit  fiineo. 


D 


B 


ANNOTATA. 

a  Cfr.  Comment.  prxv.,  num.  >•', 

b  Hoc  nomen  Elionidcs,  seu  melius  Cleonides, 
uti  et  scholastici  Nicagoras,  Asianam  origineni 
indicare  videntur.  Quamofn'em  procul  duhio  haic 
causa  non  laiine  sed  gr&ce  acta  fuit,  nti  etiam  haic 
Acta  grxco  sermone  scripta  fuerunt  postmodum 
in  linguam  latinum  versa. 

c  Hlud  sacris  auribus  antiquitati  isti  plene  con- 
venit. 

d  Hinr  apparet  ex  Marije  responsis  prxceden- 
tibus  aliquid  iniercidisse.  Mirum  judicis  cffatuni 
de  Deucalione  sic  explicari  potest.  Maria  hrcvc 
divinx  rcligionis  compendium  judici  narraverat, 
atque  ordinem  Scripturarum  succincta  relatione 
facforuni  exhibens  dilnvU  meminerat  nc  Noe  cuni 
familia  in  arca  servaii.  Quumque  ethnicorum  fa- 
hulai  magni  dilumi  memoriam  servent  factutnqjte 
suh  Dcucalione  caiarlgsnnim  norerini,  (/(/j;  Maria 
de  Noc  dixerai,  ad  Deucalionem  judex  reiuUt.  Et 
sic  iUa  jndicis  verba  ante  Deucalionem  hanc  cre- 
dendi  insaniam  suscepistis?  foriasse  respiciunt 
quai  Maria  ex  sacris  Uiteris  allegaverat  de  Enos 
patriarcha  qui  coepit  invocare  nomen  Domini. 
Gen.  IV,  20.  Taniam  Scripturarum  periiiam 
in  ancilluia  nemo  mirari  debei,  qituni  in  reUquis 
MariEG  responsis  magna  religionis  scientia  appa- 
reai.  Quie  eiiamsi  Mariii  foriass/s  non  iia  omnia 
dixerit,  auctor  nihilominus  consequeniiam  serva- 
vit.  Qu3s  ve7'0  judex  de  domino  corporali,  Maria  ad 
ccelestem  Dominum  refcrt. 


GAPUT  SECUNDUM. 

Posl  acerbissima  toi'monla,lil)e- 
rse  custodi?e  petenle  ])opulo 
Iradilur  ;  fugiens  intra  aperti 
saxi  latera  excipitur.  Perse- 
quenliiun  alii  cadestis  virtu- 
tis  terrore  necantur,  alii 
misso  calitus  igne  comhu- 
runtui*;  reliqui  convertuntur. 

lunc  jussu  '  prsesidis  applicata  tormentis  ^, 
miserationem  populi  tantam  adepta  cst  ut  lacrimse 
quoque  a  circunistantibus  funderentur.  Nec  niora, 
clamore  sununo  venia  virgini  postulatur;  sed  cru- 
delitas  judicis  accelerari  ^  tonucnta  mandsivit  *. 
Et  ecce  vox  secunda  ^  populi  judicium  prajsidis 
castigantis  ^  emersit  ''^:  vociferatio  namque  una 
pene  erat  totius  corona;,  injuste  lacerari  virginem 
crudelitatc  judicis,  non  culpa  peccati**;  agi  contra 
leges  omnia,  nec  jequitatis  jm-a  servari.  Stupens 
vero  praeses  et  sono  tanti  clamoris  addictus  ", 
quippe  '"  qui  "  propter  ^-  humanam  vocem  etiam 
ipsa  ^^  putasset  tecta  corruere,  mox  Mariam 
relaxari  prn?cepit  '■*. 

13.  Et  ubi  ^  satisfecisse  clamoribus  ^  credidit, 
populum  jam  securus  alloquilur  :  Unde  est  ista  ^, 
0  * cives,  tantx  rociferaiionis  insania?quid  ohstre- 
pitis  ^  ?  quid  ^  obstatis  "^  ?  an  ut  imperatorum  ^  pras- 
cepta  violentur  "  et  "  impunita  sint  scelera?  Ad  " 
haiC  populus  exclamavit:  Neino  manus  obiias  '^ 
d/vinis  legihus  violentus  ^'■^  opponit  ^^.  Sanxit  illo- 
rum  sacra  majestas  a  aut  sacrificare  singulos 
aut  capitali  sententix  suhjacere  ^^\  Non  sacr/ficat 
hxc  puella  ;  pcenani  quB  ^"  decreto  ^'  continetur  ^^ 
excipiat.  Quid  divei-sis  eruciatihus  et  exguisitis 
dolorum  generibus periirgefur?  Inierficere  jussus  '*' 
es,  non  lacerando  consumcre.  Sane  si  jjetHioni 
nostras  animum  tuum  Uhenter  aceommodas,  con- 
cede  et  ^"  friduum  posfulamus,  qao  pfi^uiienfiam  ^^ 
gerens  --  ah  hac  forie  -^ persuasione  discedat  ^*. 

13.  Annuens  prceses  populo  ait  ^ :  Eccexietitum 
spaiium  -  non  negiimits  ^,  rel  vos persuadcte'^  hlan- 
dii/is  quod  ego  iimore  non  pofui.  Et  ait  Marite  :  ^dV 
tihi  hoc  triduum  non  negatur  ^,  sacrificium  non 
refi/^as?  Respondit  Maria  "^  :  Quod  opiiinum  esi 
teneo^^jhumanain  /ndulgeniiain  non  requiro.PrJd- 
ses  ait :  Ecce  relaxavi  spatium  quod  jjetitus  sum. 
Post  hoc  ^  triduum,  s/  /n  hoc  furore  duraveris, 
sciio  ^  te  omnihus  officicndam  ^"  esse  sujipliciis. 
Maria  respondit  ^' :  Si  qua  te,  prasses  opfime,  mex 


Mariae 

pojmlm 
misfi-Hur, 


E 


JmHci 
criidelilatem 
cxprobriDis. 


F 

Maria  i»-" 

Terliilh 

iiitprci-deiiti, 

/iberff 

cuslodim 

traditar. 


'8  oni.  4, 5, 9. 12.— 19  reddit  6. 8;  add.  et  (i,  12.—=«  vero  1,  Tj,  'J. 

—  ^i  oni.  B.  8.  —  ^-  add.  an  fames  an  nudilas  3 ;  an  fames  an 
spoliatio  4, 12 ;  an  lames  (i,  K  —  -»  (a.  p.)  ym.  G,  S.  —  ^^  add. 
an  nuditas  an  periculum  0,  8.  —  -^  lobor  3.  —  ^^  udd.  hinc 
4, 12.  —  «^  om.  4.  —  S8  acervitate  3.  — ""  sublimilior  3.  —  ^o 
prsBdicaU  3,  G,  8.  —  ^»  (s.  i.)  i.  s.  G,  8.  —  "^  qualia  12.— 
3*  {i\.  s.)om.  3-5,  9.  l±  —  3*  (s.  n.)  n.  s.  (i,  8.  —  '^^  add.  enim  12. 

—  ^«permansunim  3.  G.  8.  —  ^^  ea  4,  12.  —  sa  (,..  pj.j  m.  ,,^ 
6,  8,  12.  —  30  (g.  d.)  graves  dolores  3,  6,  S.  —  "  ideo 
3,  4,  6,  8, 12. 

Num.  11.  —  1  jussus  1.-2  tormentn  4.-3  accelerare  4 

—  *  jubet  8.  —  ^  (v. s.)  s.  V.  3, 4.  6.  S,  1'2.—  «grassantis  1,  o,  9. 
— '  emergit  12.  —  »  peccantis  12.  —  »  adstrictus  6,  8.  —  »» 
oiH.  (i.  —  "  quod  3,  (i;  quo  8 ;  om.  12.  —  *2  prjeter  5. 12.  — 
'^  (e.  i.)  i.e.3, 4,0,8, 12.  —  "  (et  ecce  secunda-pra?cepit) 


om.  2. 

Num.  12.  —  >  add.  se  4.  5,  9.  —  -  ( 
fecisse  4.  —  ^  om.  3,  4,  6,  8.  —  *  om. 
— «  om.  6, 8.  — '  instatis  3. 4, 6, 8. 9.  - 
s  (p.  V.)  priEceptum  violetur  3,  (i,  8.  - 
1,5.  —  >■!  om.  3.  (i,  8.  —  >3  violenler  3, 
nendas  4.  —  '^  add.  si  (i,  8.  —  "^  quam 
—  '^  conlinenlur  3 ;  continent  G.  8.  — 
C,  8;  ei  4,  9.  —  -'  poenitentia  3.  —  - 
sorte  G.  —  ^  Totnm  Jiiinc  nuiiienim 

Num.  13.  —  '  (p.  a.)  a.  p.  S.  —  ^i  om. 
4,  (i,  S  —  ■^  persuadere  1.  ^ —  **  (non  n. 
donamus  5,  9.  —  ^  (r.  M.)  M.  r.  (i,  8.  - 
3,  4.  —  "  scite  3.  —  '"  efflciendam  8.  - 


s.  c.)  satis  clamoribus 
3.  —  ^'  strepitis  3,  (i,  8. 

-  **  impenilorem  3.  — 

-  »"  rtrfj.  ut  4.  — "an 
9.  —  "  exlimetoppo- 
3.  — "decretaS,  (i,S. 
'SjussaS.- -«ow(.3, 

-  agens  S. —  ^"o?h.8; 
OHJ.  2,  12. 

3,0,8.  —  ^  negaLur3, 

)  condonatur4;  con- 

'  timeo  6, 8.  —  ^  om. 

'MM.r.)r.M.3.4,9. 

utiUtatis 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


Qim  fu(/mis 

ra-h-fitia  vidrt 

ei  orat, 


B 


aperloqii^ 

saxo 
<ii:cij)itur  ct 
occultaf-ifr. 


nUlitaUs  i^  curu  soUk-ifaf  ^^,  donnm  "  mntjnanimi- 
ter  ^^  pcto  ",  nt  Terfi(llum  liominum  meuni  afie- 
num  "  ab  '«  har  '^  cnljia  habeas  ^**,  et  eum  $mten- 
tix  ^^  auctorifafc  a  me  petifm  ^^  absolvas,  qunn 
nuUa  -^  hujus  caussB  ^*  culpa  commaculaf.  Prfeses 
ait  ^^ :  lUe  jam  ^*^  absohifus  et  Uber  est;  tu  vero  si 
ad  meUorem  fe  ^"^  partem  verbis  mei.-iffexa  fra^tstu- 
leris^^,  habebis  et  re^iumerafionis  prmiia  et  Uber- 
iafis  insignia.  Maria  respondit-^ :  Libertafem  ei/o°'* 
a  Christo  Jani  ^^  merui;  hsec  vcro  fragiUa  sinif  qua: 
p-omittis  ^^.  Tunc  servari  ^^  cani  sub  "^  custodia 
libera  ^^  h  prtTses  jubet  ^^. 

14.  Maria  vero  signo  Dei  '  se  munivit.  ct  levatis 
ad  ca-lum  oculis  ^  post  relictum  tribunal  sic  ^  ora- 
vit  ad  Dominum  **  :  Levavi  orntos  meos  in  monte  ^ 
sancfo  tuo  *'%  et  ecce  auxiUum  '  mihi  a  Doniino  qui 
fecit  ccelum  et  terram  K  Et  cuni  hjec  diceret  et  per 
viam  quasi  fugiens  graderetur ",  vidit  acieni  auge- 
lorum  ct  archangelorum,  vidit  '^  sanctos  prophe- 
tas  et  apostolos  ^\  vidit  ^^  sororem  ^^  Teclam, 
vidit  etiam  cherubim  et  seraphim  '^  et  *^  Filium 
Dei  sedentem  ad  dcxterani  Patris,  ac  "*  tanta 
subito  gratulatione  perfusa  est,  ut  jam  >'  se  para- 
disum  putaret  ingressam  '^.  Hi  vero  qui  eam 
fugientem  persequebantur,  subitam  '"  stupuere  -" 
virtutem  21 ;  sed  ubi  se  illa  ^^  circumdatam  a  per- 
sequentibus  vidit,  lacrlmans  ^a  clamavit  -*  ad 
Dominum  dicens  -^ :  Domine  Jesu.  Christe,  qui  in 
camino  ignis  eonservasti  tres  pueros,  qui  Uberasti 
Danielem  de  Jaru  leonum, qni  in  utero  behiie  Jonam 
incoUtmem  -"  esse  Jnssisfi,  qui  asperfum  cxro  -^, 
sermonem  muto,  auditum  surdo  dedisti,  qui  es  veti- 
turus  in  (jJoria^^Judicare  vivos  et  mortuos^^\  accipe 
animam  meam  a  me  ^^,  quoniam  perseeuti  sunt  ^' 
me  ^^  canes  imdti  ^^,  nec  '^* perinittas  tradi  ^^  anrU- 
lani  tuam  ^^  Exaudi,  Domine,  rex  rrelesfis  ^'. 

15.  Qu3e  dum  tali  oratione  fungitur,  et  renun- 
tians  seculo,  quietem  mortis  exoptat  \  petrara 
qute  ante  ejus  oculos  ^  jacebat  respiciens,  dignum 
memorite  ^  exspectacuhnn  ^  fecit.  Nam  saxum 
iUud  quod  aut  "  casus  attulcrat,  aut  divinitas 
destinarat  ^,  Deo  jubente  patefactuni  rimam  per- 
fugii,  qua  virgo  susciperetur,  ostendit,  et  ad  instar 


^05 


—  »-  {m.  u.)  u.  m.  3.  4, 0,  8.  9.  —  "  sollicitet 3, S.  —  i*  om.  3; 
id  unum  3,  li,  8.  —  '&  om.  6,  8.  —  »'5  opto  S.  —  "  aligenum 
8.  —  18  ad  3.  — 10  om.  3,  (1,  S.  —  -o  jubeas  3.  6, 8  —  «■  add. 

Q   tute  4.  —  32  (a.  m.  p.)  om.  6.  S.  —  aa  nullius  4.  —  "  cufSffi  3. 

—  '"*  dixit  3,  6,  8.  —  2«  om.  6,  8;  tam  3.  -  ■^''  om.  (i,  S.  — 
8«  fueris  (),  8.  —  ■^^  (M.  r.)  v.  i,{.  4,  5,  9.  —  a»  om.  8;  ergo  3.  — 
^^  om.  3,  4,  (»,  8, 9.  —  ^-  (Annueiis  pntses-proniillis)  om.  12. 

—  33  servare  4.  —  ^*  in  (1, 8.  —  '■"''  om.  3.  G.  S.  —  ^"  jussil  (>,  8 ; 
totiim  litinc  numcrum  om.'2. 

Num.  14.  —  1  Domini  4,  (i,  8, 1:2.  —  -  (a.  c.  o.)  o.  in  ccelum 
6, 8.  —  3  om.  12.  —  ■*  (a.  D.)  dicens  G,  8.  —  ^  montes  (i,  8.  — 
^  (s.  t.)  om.  G,  8.  —  '  adil.  attuit  fJ,  8.  —  » (a  Domino-terram) 
om.  6,  8.  —  8  (ad  Dominum-graderetur)  om.  12;  (et  per 
viam-graderetur)  om.  3, 4, 6. 8.  —  '**  (e.  archang.  v.J  om.  6, 8. 

—  '*  (idd.  vidit  martyres  4,  et  martyres  G,  8.  —  '^  et  G,  S.  — 
"  add.  suam  3.  4,  G.  8.  -  "  (et  archang.-seraphim)  multitu- 
dinem  sanctoium  l^.  —  ^^  atque  1%  —  "^  hinc  12.  — 
"  etiam  4.  —  '«  (p.  i.)  i.  p.  12.  —  ^^  subita  (J.  8;  subito  12.  — 
^°  stupei'unt  4.  —  ='  virtute  G,  8.  12.  —  -^  (^.  jj  j.  g.  —  23  ja- 
crymisG,  8.  —  ^*  excIamavitS;  (Maria  vero  signo-clamavit) 
illa  vero  orahat  2.  —  -'^  om.  3,  4,  12.  — -«  incoiamen  3.— 
^'  (Domine  Jesu-ca?cu)  Deus  omnipotens  qui  2, 12.  —  -**  (v. 
i.  g.)  i.  jf.  V.  4.  —  -"  (qui  es  venturus-morluos)  om.  G,  8.  — 
^"  (a  me)  om.  2 ;  amen  12.  —  ^'  (p.  s.)  pei-sequuntur  2-4,  G, 
8, 12.  —  33  om.  3.  —  33  (p  [j,  j  yane  m.  .5 ;  ni.  c.  3.  —  "  pg  ^2, 
i.  —  36  p^_  Q^  g  —  3u  fi^ff  qi  lacerari  manibus  in  pioruni 
sed  oslende  misericordiam  tuam  cilo  el  e.Kaudi  ancillam 
tuam  2;  ita  eliam  3.  sed  aute  lacerari  om.  et,  ('(  audi^;ro  exau- 
di;etiam  4.  sed  om.  cito  et;e/mHi  12  sed  oslendens  pro 
ostende,  «;i(e  exaudi  om.  et;  laeerari  manibus  impiorum 
sed  exaudi  me  cito  ostendensmihi  miseneordiam  tuam  6,  S. 

—  "(e.D.r.  c.)o;h.G,  S. 

Nnm.  15.  —  » (etrenuntiansexoptat)  091.  6,8.  —  ^(eoj 


duicissima;  nutricis  vel  cara;  matris  motu  quo- 
daui  Mariam  «  mnplexam  »  so  tribuit  '«,  quasi 
dulci  carum  partum  utero  receptura  "  ct  mox 
suscepta  '^  virgine  '^  kUcra  antea  »  aperta  con- 
clusit.  Hitc  cum  carnifiees  perviderent  '■■.  onuiia 
loca  petros  illius  perscrutati  sunt,  sicubi  erepta  ig 
subito  "  ex  oculis  pneda  '«  latitaret  >«.  Ubi  ^o 
adha^rentes  exuviarum  rcliquias  et  affixa  ^i 
vestium  ^2  frusta  ^^  deprehendunt,  atque  incredi- 
bili  slupore  confusi  confestim  prfesidi  ^*  gesta  i"* 
dcnuntiaut  =*^ 

IG.  At  ille  cum  '  admiratione  commotus,  jussit 
Philocomo-principali  Neochorcnarum ^ r  civitatis 
ut  ad  pra;dictum  locum  festinus  accedat,  et  ad 
eruendum^  lapidem  numerosam  secum  nmltitu- 
dinem  ducat.  Slatim  pra^conis  voce  populus  con- 
gregatur.  {)u\  ibi  '•  primum  ad  praidictum  locum  « 
cum  eo  cui  sumnia  hujus  '  operis  fuerat »  assi- 
gnala,  pervenit,  mox  "  injiccre  '«  manum  lapidi 
tentaverunt  ",  statim  ab  oriente  '^  fulgor  niinius '" 
splendoris  exortus  est.  Nec  mora  ",  tonitruum  ""■ 
et  fragor  quidam  increpuit '«,  ut  sperarentur  cun- 
cta  corruerc.  Statim  ^'  torra  concussa  cst,  ct 
nulantia  omuium  corruere  vesfigia  '^.  Ecce  autem 
et  '"  duo  -^  equites  magno  fulgore  radiantes  a 
ca'lesti  =^1  sede  venientes,  terras  volalu  nimio -'" 
petunt;  quoruiu  sellie  ^a  et  ^Mrena^"  ccelesti  igne 
rutilabant. 

I7.H0S  '  cum  omnis  iila  quje  venorat  multitudo 
conspiceret,  ita  limore  tam  ^  pra;scntis  virtutis 
expavit,  ut  fugiente^  sensu  paritcr  atque  anima 
inseternam  mortem-»ocuU  claudercntur.  Ceteri 
vero  qui  evascrant  ^  ad  profana  lcmpli  sinmlacra 
fugientes  ^  cum  ad  scelesta  ingrederentur  altaria, 
in  ipsa  pcrfugii  sui  sede  cecidcrunt  ^.  Neoquirus  « 
in  "  ipsa  '« templi  jauua  "  spiritum  cmisit  '=-'.  Ubi 
vero  templum  omne  completum  est,  missusde  '^ 
coelo  ignis  sinml  et  populum  exussit  et  teniplmn. 
Periit  itaque  cum  diis  suis  van;K  crudelitatis  '* 
exercitus  '^;  quanto  ibi  ■"  pluia  habuerunt  '^ 
numina  '^  tanto  ad  ignis  augmentum  majora 
incendii  '"fomenta  suggesta  sunt.  Imputent  itaque 
peccatis    suis  quod   inccnsi  sunt,  dcorum  vero 

o.  e.  3,  4,  0, 12.  —  ^  memoria  12.  —  *  spectaculum  G.  8,  12. 

—  ^vell. — *•  destinata  1 ;  destinaret  3;  destinaril  12. — 
■^  (m.  q.)q.  moto  3,  (i;  q.  niodoS,  —  « anxiam  3,  G,  8,  12.  — 
''amplexa  3.  4,  !l;  amiilexans  12;  amplexa  eslG.8;amplexe-    p 
ram  5.  —  '"  praehuit  3,  9,  12  ;  (s.  t.)  om.  G,  8.  —    '^  (quasi- 
reeeplura)  ow.  (i, 8.  —  '^  susceptam  3,  G.  8.  —  "  virginem  .3, 

0,  S;  virginis  1. 10. —  "ante4;  ante  eam3,G,8.—  '^  viderent 
4.  —  '0  reperla  3.  f  j,  8.  —  "  om.  G,  8.  —  '«  (e.  0.  p.)  p.  e.  o.  4. 
— '»(]eIaUtaret3  —  ^'^  ibi  :i,  4, 12;  ibiqueG,  8.  —  ^i  „rfrf_  ga- 
xo3.G,  8.  12;(r.  e.  a.)  o»J.  4.  —  ^- o»i.  4;  vestigia  1,  9.  — 
28  frustra  1,  3,  G,  8,  9.  —  "  pra'side  3.  —  «  rem  gestaiti  4. 

—  30  commemorant  3,  4.  G,  8, 12. 

Num.  16.  —  '  (A.  i.  c.)  IUe  vero  partim  ira  partim  3,  4, 6, 
8,  12.—  -  Philicomo  G.  —  ^  neochorentium  o,  neochoren- 
sium  24.  G.  8-10, 12.  —  *  diruendum  4.  -  "  ulii  4,  G.  9, 12.  — 
"  add.  reliquias  et  affixa  saxo  vestium  4.  —  '  majoris  12.  — 
aiueritl2.  —  "rtfyf/.ut*.  — '"injecere  l.(i,8.  —  »'  sed  6,8. 

—  '-'  (a.  o.)  ad  orienlem  4.  —  '^  nimis  3 ;  nimii  4,  G,  8,  9, 12. 

—  '*  (n.  m.)  etiam  4 ;  et  cum  fi,  8.  —  "■  cum  tonitruo  G.  8.  — 
'«  ont.  3;adeo  erupit  4.—  "slatimque4;  (et  fra^or-slatim) 
om.  G,  8.  —  1«  <id(l.  et  G,  8.  —  '»  om.  (i,  8,  9,  12.  —  -"  duos  1. 

—  3'cielestia3.  — -3(v.  n.)  cito  v.  (i.  8;  tran.svoIatu  n.  12.  — 
33  sella  12;  astile  (1,  S;  stile  2.  —  ^  om.  G.  S.  —  ^^  add.  et 
omnis  ornatus  ad  inslar  lampadarum  3,  4.  G.  8. 12. 

Num.  17.  —  '  hoe  8.  —  =*  om  G,  8;  causa  12.  —  ^  fugientes 
3,  _  t  (i.  le.  m.)  ieterna  morte  4.  —  ^  evaserunt  3.  —  « 1'ugie- 
bant  G,  S.  —  '  (s.  c.)  c.  s.  3;  (cum  ad  scelesta-ceciderunt)  et 
(i^  8.  —  B  Keocarus3;  Neocorus  4,  (>,  8, 12;  add.hanc  (jloa- 
sam  :  vel  Pliilocoums  etiam  4.  —  "  ad  3,  4, 12.  —  "*  ipsam 
3.4,12.—  "jaDuam3,  4,  12.  — '3  fudit  4-5.  9, 12.  —  '"  e  3, 
4]  12.  —  "  credulitalb  5,  12.  —  "*  add.  et  3,  4,  (i,  8,  12.  — 
iii  tii})  I.  —  '"  fuerunt  6,  8.  —  '^noiiiina  1,5,9.  —  '"  incen- 

,yu>  u. 

numcro 


e\  ms. 


Quam  dutn 

inimiei 

inrestiyant, 

/>rodiijia 

fulf/enf. 


E 


(^uorum 

terrore 

moriuntur 

multi,  alii 

combitrunt.Hr 

rn  tfmplo. 


206 


ALTERA  PASSIO  S.  MARIiE  ANCILL^. 


tx  uss.      nuinero  quod    diutius    concroniati.   Multifariie 
itaque  morfis,  tam  a  percussis  quam  ab  incensis, 
fuitnumerus^oduoniiliia  sexccnti  ^\ 
IMitiui  18.  Pauci  vero  qui  evaserant,  civilatem  pe- 

cimtfrtiaifiif  {entes  ',  magnisperomneiter  vocibus  conclama- 
bant:  Mar/nu>i  Deus  Mari^,  matpiuN  Deus  vhri- 
stiannrum.  Vfre  h/r  Dms  solus  ~  et  justus  csf.  Tune 
.strati  ecclosiae  solo,  clericorum  ^  gemia  conli- 
nentes  *.  et  prEeteritorum  ^  rogabant  veniam  et 
prtusentis  **  auxilium  poslulabant.  Et  '  credide- 
runl  eo  ^  timore  perterriti  ^  tria  ^"  millia  fere  '^ 
aninia^ '-,  atque  "  in  nostra  religione  permanse- 
runt  '*.  Omnis  itaque  persecutio  post  passionein 
sancta;  Mariae  ad  hsec  miracula  ^•'  conquievit  ^^ 


ANNOTATA. 

a  Jlir  modus  loquemii  in  prinds  proprins  est 
isfis  temporihus. 

b  Custodiam  liheram  sequioris  mn  interpolator 
sane  non  excogltasset. 

c  In  voce  neocororum  nn}t  infeUecta  minihlHter 
^  en-arerunt  lihrarit,  Pafct  euim  ai)i  de  neocoris, 
nam  infra  qui  neocorus  in  janua  tenipJi  exspirassc 
dicitur,  chtre  imiuitur  hic  idem  esse  Philocomus. 
Quo  loco  ifjnotam  rocem  vartis  nindis  Hhraril  inscH 
e^nendare  conati  sunt,  ut  hic  Neocarus,  aliiis  scri- 
beret  Neoquirus.  FIsc  ertfo  oriijo  est  opinionum 
variarum  de  patria  Marife,  quam  alH  Nencoren- 
sem,  alii  Nieomediensem,aIii  rursus  Veromnsem 
aut  Netroniensem,  .'mnt  qui  conjectura  meliori  sed 
non  probabili  Mariam  Neocxsariensem  dixere. 
Vide  Usiiardi  auctaria  ad  21  novembris. 


Maria, 
TertuUi 
aiicilla, 
Jejtfuiuni 
frtnir/rri' 
notm», 


ALTERA   PASSIO 

SANCTJ;    MARIJ;     ANCILLJ; 

e.i'  coiL   UUrajectino  collalo 
eum  Mombrilio  a. 

i3ub  ^  Adriano  et  Anlonino  ^  imperatoribus  * 
legitur  passa  fuisseboataMariavirgo.Ha^c  ancilla 
quideni  Terlulli  principalis  erat,  sod  nobilitatem 
domini  sui  *  inentis  benignitate  vincobat,  et 
Gliiislo  se  probavit "  ingenuam.  Natalem  itaque  " 
colebrante  Tertullo,  cum  inipurissimis  '  simula- 
cris  hostias  immolaret,  Maria  incumbebat  jeju- 
nils,  et  sociam  suam,  ne  proderetur  dominit  suae  * 
occultasimulatione  fallebat.  Diu  tamen  conserva 
insidiante  ■',  latcre  non  potuit,  et  '"  prodita  mox 
vocatur  a  doniina.  Queb  dicit  '^  ei :  Qux  esl  cattsa 
Jejunii?  An  orcasio  tsta  tristitix  est  ijund  iratum 
tibi  nuper  dominum  perhorrescis  'i  Respondit 
Maria  :  Numquid  nnvum  tdiqutd  nunc  usurpo  ? 
Semper  sunt  mihi  '^  hxc  observata  Jejunia?  chri- 
stiana  sum,  christiano  nascor  ex  (fenere;  heredita- 


rius  est  mihi  iste  cultus  Christi.  Tunc  imperante 
doniina  ut  cibi  aliquid  hauriret,  illa  noIuit.Undo  ^^ 
domina  indignata  verbera  gravia  et  pcenam  etiam 
mortis,  si  ropugnaret  ",  intentavit. 

2.  Sed  ^  cum  ^  altercatio  ista  verborum  esset 
cogontis  dominEe  et  repugnantis  ancilhi?,  pedem  a 
foris  referens  Tcrtulius  ingreditur.  Qui  ab  uxore 
omnibus  rebus  ^  Inquisitis,  inauditani  statim  fla- 
gellari  proecepit  ancillarn.  et  afflictam  diutino  ver- 
bere  in  carcerem  delrudi  *,  administrato  modico  " 
et  vili  cibo,  quo  non  satiarotur  fames,  sed  defi- 
cienfis  quotidie  animne  pars  extrema  servaretur. 
Sed  dovota  mens  pro  Ghristo  frangi  hnc  doloro 
non  potuit,  quin  ^'  etiani  quotidianis  orationibus 
incumbobat,  nt  facultas  major  esset '  tolorandi. 

3.  Emersis  *  voro  triginta  ~  diebus  prnesidi  nun- 
tiatur  Tertullum  principaleni  illius  civitatis  occul- 
tare  in  domo  sua  christiana^  religionis  ancillam, 
quod  imperatornni  prsiecepta  prohibebant.  Stetit 
itaque  adducta  tandem.  et  quamvis  contra  judi- 
cem  oculos  tenderet,  animum  tamen  habebat  ad 
Christum.  Clamor  undique  populique  fremontis 
attollitur  dicontis  :  Vtva  duro  cremetur  incendio. 
Ilia  vero  intrepida,  quippe  quas  Dei  sui  nossot 
auxilium,  ca^lum  intuens  elamavit  ad  Dominum. 
PrEeses  ait^  :  Sacrlfira,  si  cffuijcre  formenta  festi- 
7ias.  Respondit  Maria  :  SuppUeia  quse  minaris^ 
nec  lon()i  femporis  ne<^  laboris  stint.  Qiixso  ercfo , 
ne  differas  quas  moliris  ■*.  Christum  hahco,  ideo 
nihil  timeo. 

4.  Tunc  jussu  preesidis  applicata  tormentis, 
miserationem  populi  tantani  adepta  est,  utlacri- 
mai  quoque  a  circumstantibus  funderentur.  Nec 
mora,  clamore  summo  venia  virginis  postulatur; 
sed  crudelitas  judicis  acceleraro  tormenta  man- 
davit.  Et  ecce  secunda  vox  populi  judicium  pra?- 
sidis  eastigantiseinergit.Vociferatio  namquo  pene 
una  '  orat  totius  coronft,  injuste  lacerari  virgi- 
nem  crudelitate  judicis,  non  culpa  peccantis  ;  agi 
contra  leges  omnia,  nec  sequitatis  jura  servari. 
Stupens  autem  prsBses,  et  sono  tanti  ciamoris 
adductus  ^,  quippe  propter  ^  humunam  vocem 
ipsa  etiam  pulasset  *  tecta  corruere,  mox 
Marium  relaxari  praiccpit.  Tunc  servari  eam  sub 
custodia  libera  preeses  ^  jubet. 

5.  Mari^  vero  signo  Domini  se  munivit  et  levatis 
ad  ca?luni  oculis.  post  rolictum  tribunal,  oravit  ad 
Dominuin,  viditque  aciem  angelorum  et  '  multi- 
tudinem  sanctorum,  atque  Filium  Dei  sedentem 
addexfram  Patris.Hinc  tantagratulationesubito^ 
perfusa  est,  ut  jam  se  paradisum  ingressam  puta- 
ret.  Hi  vero  qui  eam  fugientem  persequebantur, 
subito  Dei  ^  stupuere  virtule.  Sed  ubi  illa  se  cir- 
cumdatam  a  persequontibus  vidit,  lacrimans  cla- 
mavit  ad  Dominum:  Ne permittas,mqmU Domine, 
tradi  anciUam  tttam  et  lacerari  manu  *  impiorum, 
sed  ostende  miserirordiam  tuant.  Cito  exaudi  anril- 
lam  tuam;  exaudi,  Domine,  rex  coelestis.  Et  dum 
ita  oravit,  petra  quse  ante  oculos  ejus  jacobat, 
Deo  ^  jubente,  patefacta,  rimam  porfugii  ",  qua 
virgo  susciperetur,  ostendit,  et  ad  '  instar  dulcis- 


D 


verberatur  ef 

iii  Cfireerem 

'ruditnr. 


JiidiciohUittt, 

mrrificarf 

rinuit. 


E 


Torincntin 

vexata, 
miseranie 

fto/mlo  liiierA. 
rusloiiia 
triii/iliir. 


Fui/iena 

a/ierto  iia.co 

recipitur. 


-"  (f.n.)n.  r.3.  i,(;.  S.  1L>.  —  "' septingenti  ;2-t.  6-8,  11.1:2. 

Num.  18  —  »  repelenles  3. 8,  9.  — «  add.  est  4.  —  ^  cleri- 
corumque 4.  —  *  (•ontingente  1  —  ^  pneteiitam  3,  G,  8.  9. — 
°  pr;psens  3, 4,  G,  8,  9, 12.  —  ■"  tidd.  Christo  8.  -  -  "  in  eum  {"2. 
—  "  perlerritii»  3.  i,  G;  perteirita  8,  9.  —  '**  om.  1-2.  — 
"  ferme  1.  —  '»  om.  3,  6. 8.  —  '^  gm.  (1, 8.  -  '*  manseiunl 
3.4,8. 12.  — >6(iini.)hoc  miniculum  3,(1.8.  —  >«  add.  ipso 
adjuvante  qui  vivit  el  regnat  iti  secula.  Amen.  i. 

Num.  1,  —  1  Ita  incipit  2.  Adrianus  imperator  legitur 
Anlonium  sibi  adoptasse  in  tilium,  qul  etiam  poslea  eiileiu 
successU  in  imperium.  Itaque  sub  —  -  Antonio  2.  —  ^  om. 


2.  —  *  oin.  2.  —  ^  probat  2.  —  "  add.  lilii  2.  —  '  impurjs  va- 
nisque  2.  —  ^  om.  2.  —  ^  i.  c.  2.  —  "  om.  2.  —  "  {q.  d.)  dici- 
turqne.  —  '-  m.  s.  —  •"  quare  2.  —  '*  indixit  2. 

Num.  2.  —  '  ac.  —  '^  dum.  —  ^  ^  „  vj  _  *  d.  i.  c.  2.  —  ^"  om 
1.  -    "^([uando^. — ^  e.  m. 

Num.  3.  —  •  lapsis  2.  —  -  decemnovem  2.  —  ^  a.  p.  2.  — 
*  (nec  loni,'i-moliris)  nonlongedifferas2. 

Num.  4.  —  •  u.  p.  2.  —  -  addictus2.  —  ^  prreter  1.  —  *  om. 
l.  —  ^'om.% 

Num.  5.  —  '  om.  2.  —  -  s.  g.  2.  —  ^  om.  2.  —  *  manibus  2. 
—  ^  Domino  2.  —  "  profugii  2.  —  '  om.  2. 

simae 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


ris».f 


A  simie  nutricis.  vel  carti:   inalris    motu  quodam 
anxiam  amplcxans  se  priebuit.  Moxque  suscepta 
virgine  lalera  ante  aperta  conclusit. 
Quam  *•■  t^**^  '  cum  carnifices  viderent,  omnia  Inca 

hmqw"*'"  peti'«  iHiiis  perscrutati  sunt,  sicubi  erepta  -subito 
ewlestihus  ex  oculis  pra?da  "  latitaret.  Tbi  adbterentes  exu- 
viarum  reliquias  et  affixa  suxo  vestium  frusta  * 
deprehendunt,  atque  incredibili  slupore  coniusi 
prtesidi  gesta  commemorant.  IIIc  vero.  partim  ira 
partim  admiratlone  commotus,  jussit  Pbiloxomio 
principali  Netronensium  ^  h  civitatis,  ut  ad  pnedi- 
ctum  locum  festinus  accedat,  et  ad  eruendum 
lapideni  numerosam  '■  multitudinem  secuni  ducat. 
Statim  praeconis  voce  i^opulus  congregatur.  Qui 
ubi  prirnum  ad  prasdictum  locum  eum  eo  cui 
summa  bujus  operis  fuerat  assignata,  pervenit, 
jiiox  injicere  manum  lapidi  tentaverunt.Statim  ab 
orlente  fulgor  niniii  spleiidoris  exortus  est.  et  ' 
tonitruum  **  fragor  quidam  ut  sperarentuicuncta 
corruere.  Statim  etiani  terra  concussa  est,  et 
nutantia  omnlum  corruere  "  vestigia  '**.  Ilico  " 
autem  duo  equites,  magno  fulgore  radiantes  a 
ctt-Iesti  sede  venientes,  tcrras  nimlo  volatu  '-, 
B  petunt ;  quorum  sellee,  frena  et  omnis  ornatus  ad 
instar  lampadarum  coclesti  Igne  rutilabant. 


207 


conibiirn»- 
tnr ;  rc/i^pii 
^oni^erli^ntur. 


7.  Ha^c  cuni  omnis  illa  quii?  couvenerat  mulli-  .„,/„„ 
tudo  conspiceret,  ita  tinioro  '  pra^sentis  virtutis  e.rm,i„.^n 
expavit  ut  lugienle  sensu  pariler  et  -  aninm,  in  '"'"■  /""''"'^ 
teternam  mortem  oculi  clauderenlur.  C.oiwx  vpro 
qui  evaserant  ad  [irofana  ttMiipIi  slmulacra  fugien- 
tes.  cuni  ad  scclesta  ^  Ingreaercntur  altaria,  in 
ipsa  profugii  ■*  sui  sede  ceciderunt.  Neochorus  ad 
ipsam  tenqjli  januam  spirituin  Fudit.  Ubi  vcro 
tfmi)luui  omne  replctum  cst,  missus  e  ca-lo  ignis 
cl  populum  exussit  et  templum  '\  Multirariie  ^ 
itaque  mortis,  tam  a  percussis  quiun  ab  incensis, 
mniierus  fuit  ■  duo  miblia  septingenli^Paucivero 
(pn  evaserant,  civilatem  petentes  niagnis  per 
onme  itcr  vocibus  conclainabant :  ^faf/uns  Dmn 
Miiriw.  ",  iiiiiijnHs  Deits  christianornm.  Et  credide- 
runt  peiterrili  eo  tlmore  '»  tria  miliia  fenne 
virorum",praestante  Domino  nostro  Jesu  Christo, 
cui  est  honor  et  gloria  in  sccula  secuiorum. 
Ameii  >2. 

ANNOTATA. 

a    Eftinfhm     Fassionem      edidlt     Stirius    ex 
V/ncenfio  Bfl/ovficensi,  niilla  fere  in  re  diversam.   ^ 
b  Vide  fid  rapnf  II prioris  Passionis  annot.  v. 


Num.  6.  —  »  Hoc  !2.  ~  ^  erecla  a.  —  ="  p.  e.  o.  1  —  *  fnislra 
!2.  —  ^»  Veronensium  2.  —  *>  ianumerosam  2.  —  '  nec  mora 
2.-8  add.  et  1,2.—  "  statini-omnium  corruere  om.  ±  — 
""  add.  auditus  est  2.  —  "  Ecee  2.  —  "*  v.  n.  2. 

Num.  7.  —  '  add.  causfi  2.  ~  ^  atque  2.  —  ^  ccelestia  2.  — 


*  perfupii  2.  ~  f-  add.  muUifarium  diruit  2,—  «  om.  2.  — 
^  add.  ad  2.  —  "*  septinj^^entos  2.  —  »  {m.  D.  M.)  om.  2.  — 
'"  rt(/f/.  ad  2.  —  "  animarum  2.  —  '-  (pra-stante-Amen) 
vm.  2. 


DE  SS.  MACEDONE,  JULIANO,  VICTORE  ET  FELICE 


G.  V.  H. 


MARTYRIBITS. 


r\ii'  iiiarfi/res  ijimni  iii  solo  Epfernacensi  codice 
I  I  niarfi/roloi/ii  llieron//miunit)reitrranf,distincfi 
^  iib  homonijmis  Terracincnsihus,  de  (piikts 
actiim  est  SHpra,  pncfer  Macedonem,  ideo  merito 


duhitatnr  iitrum  foitassis  eorunidem  marfi/rum 
repetfiniur  nomina.  In  Macedone  simile  didnum 
occurrit,  qmim  postea  Macedonii  vel  Macedonis 
mentiu  fiat. 


DE II  mm%  ma  fetro,  crescentio,  victohino  et  \mm 


MARTYRIBUS. 


Hi  inartj/res  in  fabuUs  Hierom/mimiis  recensen- 
liir,  scd  non  omnes  in  singulis.  Pro  Crescentio 
srrihiint  fjnmes  Crescentem  r-el  Criscentem.  Ma- 
crotum  in  solo  codice  Epternacensi  inren/mus.  En 
tihi  varias  series:  In  Bemensi,  Etalibi  sanctorum 
Januarii,  Vitalis,  Petri,  Criscentis,  Victorini  mar- 
tyris.  Bernensi  cone/nit  Lnrense.  In  Cfwheiensi : 
Et  alibi  natalis  SS.  Januarii,  Petri,  Grescentis, 


Victorini  et  aliorum  martyrum.  Qui  alii  martj/res 
videntur  esse  Vitalls  et  Macrotus.  In  E/)ternacensi: 
Et  alibi  Januarii,  Vitalis,  Petri.  Crcsccntis,  Victo- 
rini,  Macroti.  E  ijiiihus  Victorinus  ffjrte  ilfe.  esf, 
quem  doctrina  ac  marti/rio  celehreni  IHeronymus 
laudavit,  P/tahoniensis  ejfiscojms,  tle  fjuo  fHe  se- 
quente  agetur.  Inter  Terrarinfuses  jain  alifjuis 
Criscens  recensitnsfuit. 


DE  SS.  CRISTATO,  PETRO,  MAMMERO,  SATURNINO  ET  MAGNO 


MARTYRIBLTS. 


arfyrolfjgium  Hieronijnuanum  codicis  Ejder- 
uarcnsis  quatuor  ex  preedictis  martyri/jus 
cnumerat,  solo  excejito  Magno,  eosdemque  Me- 
litiie  passos  affirmat.  Pro  Meiitia  Melit/nam 
scribendam  tuisfimat  F/orentinius  (1),  oh  rfdiones 
non  contemnendas.  Qmimquam  in  Thessaiia  Me- 
litiea  occurrit  (2) :  fpm  qiium  gra:ce  iam  MeXiteia 
quam  MeXf-raia  scrihatur,  /atiue  Me/itia  dici  potnit. 


Lucense  fic  Bernense  ircs,  omissis  Cristato  ar 
Magno,  Corheiense  quatuor,  omisso  Magno.  Quod 
Magnum  cum  relifjuis  adscrijjs/mus,  nu/ia 
a/ia  ratio  movit,  nisi  Corbeiensis  texfus,  qui  eum 
perjjefua  ser/r  cum  trihus  tdiis  rectmsuit. 
Cristatus  sive  Cristas,  tj/ii  in  solo  Ejdernacens/ 
occurrit,  possit  forte  idem  vel  eadem  haheri  ciim 
Risfhe  ex  Terracinensinm  numero. 


(1)  Itt  notis  ad  Kat.  Nov.  —  (2)  Plin..  Hht.  Nat.,  1.  iv.  Hi. 


DE 


208 


AUCTOHE 
G.  V.  H. 


D 


DE  S.  MELANTO  MARTYRE. 


ALurensl  martijrohgio  hk  vHiriyr  abesf,  jnxfa 
Florenfinium;  sed  in  additaDietifrs  GaUicis  qi(3! 
vocaf,  lcgifur  hoc  ordine  :  In  Ligonica  civitale 
Castrodioni  Beni{-'ni.  Primi  ntartyris,  ct  sanctfe 
Marite  niart.  ct  S.  jMelanti.  Corheiense  ita  :  Castro 
Divione  passioS.Benigiil  presbyteri  et  martyris  et 


ri.  Melanti.  Ihide  qitis  suspicefur  hunc  Melantum 
ad  Limjones  pertinere  ;  verwn  in  Epternacensi  est 
aliter :  Et  alibi  sanctfe  Mariee  et  S.  Melanti.  Ber- 
ncnsc  autem  nullius  Mclanti  meminif,  sed  proMe- 
lnulohabet  nomen  Marte,  scUicet :  Et  alibi  sanctse 
Marife  et  Marte. 


DE    SANCTO    PATRICIO    MARTYRE 


NIVERNIS. 


Dehoc  matii/re  scrmo  est  in  Vsuardi  aucfariis, 
apud  Fcrrarium  ct  Saussai^un.  hi  editione  Lii~ 
heco-Cotomensi  Vsuardi :  In  agro  Nivernensi 
sancti  Pairicii  niartyris;  in  Ferrarii  cafalogo  ad 
1  novemhris :  \n  tcrritorio  Nivernensi  sancti  Patri- 
cii  martyris ;  et  in  nota  Muurohjci  et  Felicis  mar- 
tyroJoyia  citat ,  deindc  moiict  proprias  ecclesix 
Nicernensis  falndas  consnlendas  esse.  Saussaius 
in  supplemenfo  martyrologii  Gcdlicani  ad  kalen- 
das  noremlnrs  :  Nivernis  sancti  Patricii  martyris, 
in  hujus  prajsulatus  territorio  dum  divintmi  tue- 


retur  legem  necati.  Quod  monuit  Ferrarius,  con- 
sulendas  esse  proprias  Nivernensis  ecclesix  tahu- 
Jas,  fecimus  quidem  dUigenfer,  nrhemque  Niver- 
nensem  adivinms,  episcopnm  co7isuluimus,  doctos 
e  clero  urbano  riros  interrogavimus,  cunctisque 
ignoti  riri  ignotum  nomen  occinuimus  frustra. 
Nihil  illi  de  Patricio  martyre  noverant.  JJnus  ipsis  E 
Patricius  abhas,  cujus  festum  diem  agunt  die  24 
augusti,  notus  erat.  Neque  aliunde  ullo  modo  quis 
fuerit  hic  Patricius,  expiscari  potui. 


DE  SS.  VIGILANTIO  ET  NUNDINO 


MARTYRIBUS  IN  MAGEDONIA. 


•gymm  marti/rologii  exemplar,  qnod  est  Epter- 
I  Uuieciise,  hos  marfgres  recenset :  In  Macedonia 
U  Vigiianti  et  Nundini.  In  exemplarihus  Bernensi, 
Corhciensi  ef  Lucmsi  pro  horum  martyrum  nomi- 
nibus  dedicafio  qusidam  scribitur  hoc  modo :  Bcr- 
nense,  In  Machedonia  dedicatio  basilice  Jacobi 
et  Johannis  apostolorum.  Lucensc :  bi  Macedonia 
Jacobi  dedicatio  et  Johaimis  apostoli.  Corbeiense : 
In  Macedonia  Basilis  Jacobi,  et  S.  Joannis  evan- 


gelist^.  Et  notatu  cpiidetn  dignum  est  in  omnibus 
eodem  loco,  nempe  post  recensitos  eosdem  sanctos, 
sequi  In  Macedonia  etc;  solum  Corbeiense  Eusta- 
chium  cum  uxore  et  filiis  interponit.  Quum  vero 
quaterhodie  ista  nominnm  similUudo  redeat,  Mace- 
donia,  Macedonius,  Macedo,  merito  in  suspicionem 
cornqjfelse  inducimur.  Basilis  quas  in  Corbeiensi 
occurrU,  pro  basilica  irruisse  videtur. 


DE  S.  MACEDONIO  MARTYRE 

C/ESARE^  IN  CAPPADOCIA. 


De  hoc  sancto  martyre  agitur  in  marfyrologio 
Jlieronymiano  et  in  appendice  Ifosireidi  ad 
Adonem.  Bernense  :  In  Cappadocia  natale 
sancti  Machedoni.  Epfernacense:  In  Ccesarea  Cap- 
padociBe  Macedoni.  Corijeiense:  In  Csesai-ea  natalis 


sancti  Macedonii.  Lucense :  Et  in  Ctesarea  Cappa- 
docis  natalis  sancti  Macedoni.  Fuldense  :  In 
Asia  Macedonis.  In  Adonis  appendice:  In  Gsesarea 
Gappadociffi  sancti  Macedonii. 


CALKHIO 
ANHO   CCCY. 


DE  SS.  C^SARIO.  DACIO  ET  SOCIIS 

MARTYRIBUS  DAMASCI. 


Rnrsus  occurrit  gloriosa  marfyrum  sociefasgrx' 
cis  cekbrata  ac  latinis,  quos  urbs  Damascena 
laurea  insignUos  tran.^misU  ad  Christum.  De 
quibus  dolemus  nihil  tiobis  prxter  nuda  nomina, 
martyrii  honoretn,  ac  certaminis  locum  innofuisse. 
Nec  quxrenti  per  omnia  occurrit  aHquid  quo  ad 
determinandum  martyrii  annum  aut persecutionis 
tempus  ducamur.  Si  conjecfuris  indulgendum  est, 
suspicarl  qids  poferU  eos  esse  ex  innumerabilihus 
martyribus  quos  ferocissima  perseciUorum  rabies 
sub  Galerio  Maximiano  per  universam  Asiam 
mactarU,  maxime  circa  annum  305,  iUiuspersecii- 
tionis  quartum.  Gloriosse  martyrum  coronseduces 


fuisse  videntnr  Csesarius  et  Dacius,  quos  solos  mar- 
tyrologium  Uomanum  nominaf :  Damasci  passio 
sanctorum  Ccesarii,  Dacii  et  alionmi  quinque. 
Martyrologium  metricum  gra:cum,  solius  CEesarii 
nomen  habef  ;  cui  sex  adjungU  socios : 

Suv  e5  (TuvaOXotc  TTJc  icXTi6e£ai;  fiXoiz 
T^tAvouffi  Kaiffapiov  ol  (}*£ii8ou<;  yftoi. 

Cum  sex  necarunt  veritatis  filiis 
Mendaciorum  filii  Ciesarium. 

Ex  codice  Mediolanensi  D,  74.  sup.p.  41,  sequentia 
descripsi :  T^  a!,-^   jj(^e'p,   (scilicet   1  novembris) 

aOXTjtnq  Tuiv  9^1'^^  fiapTiSptov,  Kaiaapefou,  Aaffefou,  I^pa, 

lia^tavou, 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A    SsPtiivoij,  'AyptjcTraj  ■Ao-3i3vf)"j   y.i\   ftwjjia  toj   vtjttiou  zal 
TTJi;  suvoSta?  aiuTwv  jv  AaiJLxax.fp  TiX^noOivtwv.  Eodem  (lic 

certamen  sanctomm  martyi-uiu  Cassarii,  Dacli, 
Salxt,  Sabiani,  Agrippa.',  Adrlani  et  Tliomi^  in- 
fatilis  ct  socictatis  eni-uni.  Damasci  consummato- 
rum.  Ex  qm  elot/io  duo  lUscimm :  P  nomina  qiiin- 
qnc  mciornm  qno^  RoDunii  fasti  sohduinodo  imU- 
cmtf;  2"  (dios  /jiukjiw  un/rfi/rcs  sqtfcnt  prioribus 
esse  adnmnerandos.  Sirmondi  Synaxarium  itn 
terminat  hoc  clocfinm :  Twy    ev   AaiiMztu  Staoopoi; 

Patrivoic  SoxifiajOivtwv  y.^jtEiTs  -eXehoO/vh-jV  wv  fj  aJvx;^; 
TE^Elt:!'-  £v  -ci  [i2f:7'jpEt([)  TOj   «yio-j  lAipiupoi;  (-)EoSo»po-j, 


209 


a,  ov.t  .X,..ov  .ou  TE.pa.,l),oo.  Qui  Damasci  variis  .rcronK 
tonncnt.s  fcntnt,  atquc  ibi.lem  .■onsunimati  .,mt-  <=  V  H 
quomm  synaxis  n-itur  inmmlynn  sancti  martyri^ 
Theodon.  (p.od  ost  prope  Tctrapvlum.  Eormn 
marti/nnn  mcmoriam  Sirleti  Menoloffunn  /ns  irr- 
hiscelehrat:  Eodem  die  (1  Nov.)  iXafalis  .sancto- 
rum  mm-tyrnm  Gfx^sarii.  Dacii,  et  aiiorum  quin- 
que.  lii  saucti  viri  dctenti  in  urbe  Dama.-^co  pt 
diversis  cruciatibus  examinati,  ense  obtruncati 
.simt.  Qnx  hic  drcrnriatHmset ense  affirmantnr,tje- 
nn-nlem  fantum  murti/rii  forniam  sif/ni/irant, 
ncfjne  (diqnid  prx  ceteris  hic  ancfor  noverat. 


DE  SS.  CYRLENA  ET  JULIANA 

MARTYRIRUS  TAUSt  ET  RIIOSl. 


Dnm  hodic  orcnrrnnf  heroinx,  (/uarum  coromnn 
his  rcrbis  marti/ro/o(/inm  llomcninmannunfiai: 


fonSAN   SUB 
liALEniO  ANNO 

cccv.  ■■-^Tarsi  sanctarum  Cyrenai  ct  JulianiB  sub  Maxi- 
niianoimperatore.  Earumdcm  mcntioffab  Arfuro 
B  in  GynxceOj  a  Galesin/o  cf  Castellano  in  niarti/ro- 
logiis  suis.  Easdem  celebrant  menoloyium  Sirleti, 
ejjheinerides  metrica;  (/ratrornm  ar  menolof/inm  Ba- 
sH/i  iinj)cratoris.  Qnam  Cyrenam  cdH  vel  CyrEe- 
niam  vocant,  menolorjium  Basilii  Cyriaenam  ap- 
jjelfaf,  qno  hcaf(an  fcwinam  dcinreps  non/ine  indi- 
cahimus.  In  notis  jn-mleccssornm  nosfrornm  htsce 
feminis  adscriptum  invenio,  duhitatum  aliquando 
fuissc  nfrum  revera  fuerint  marfijres,  nulla  tamcn 
dnlj/tandi  rationc  addifa.  An,  ijnia  in  niarti/rologio 
liomano  marfyrii  titidus  reticetur?  Veriimiamen 
consnefa  marfijrihus  enunfiafionejirofcrnnfur,  ad- 
difo  imjteratoris  noniine,  qnod  marfyrnm  cIoijHs 
sokmne  esse  solet.  Frsterea  Grxei,  nnde  harnin 
sanctarum  nofitia  ad  nos  jierrenit,  nfrinsqne  mar- 
tyrinm  celehrant:  qnare  nihd  est  cnr  be/ttarum  mu- 
lierum  sacram  lauream  moveamns. 

^.  Temjms  niarfi/rii  accuratissimc  sfafnere  ne- 
qnimns,  qunm  jjrs-tcr  iinperatoris  noincn  nihd  ha- 
beamns  qnod  invesfiyantes  trinmjdii  annum,ducere 
queat.  Forfassis  non  erit  abs  re  cmn  Baronio  (1), 
Cyrijenaj  ac  Juliana.'  (jloriosum  cerfamen  anno  305 
adscribcre,  da  id  juilmam  adejifx  censeantur  sith 
sa!vissimo  prssside  Ale.vandro,  in  jiersecutione  Ga- 
(^  leriiMaximian/,j)ersecntionisanno  (juarto:  tunc 
G(der/ns  Maximianns  cmarii  imjjerii  quindccen- 
nalia  edidit,  et  ea  occasione  christianos  (jravissime 
vexamt.  Vide  P(tgium,cmnot.  ad  annum  303,  n.  15. 

3.  Vtriusque  marfi/rii  hrerem  hisforiam  dabimus 
ex  menologio  BasUiano,  cujus  textns  dujjHce  exem- 
plari  utimw%  vulgato  nno,  altero  Mediolanensi  ex 
codice  Ms.  D.  74.  su/h,  hibliofhecx  AmhrosKma:, 

quein 
4.  Menoi.ogium  BA.siLn  (2) : 

AHKr,^'.^  Ttiv  ayiwv  ixapTLipwv  —jva-.xtjv  Ivjp-.ai- 
v/|^  xai.  'louA-.avY,;. 

\\u^<.yj.-vr\  -r,  uapTu.;  \j~},^.yvj  £-■  .Ma^-.jjLiavoj  to'J 
paa-iAEw;,  ix  TtoXeto;  Tapo-ou  tt,;  \\.<X'.y.'.i<i '  ■/[-•.ti 
'jt:o  tou  f,Yefi.6vo(;  Tr.t;  a-JTT.;  n6).;(o;  x-saTr/JErca 
xai.  T.oXXy.  avayxaTOEiJa  d^ri.Tiyhy.'.  tov  Xp-.TTOv 
xal  HOiy.:  Tot;  sC?jmKo'.i;  y.'jX  [a->i  -r^siidzicx,  ^u^i^^i-ai 
~T,v  xeaa^T^v  17JV  Ta'7^  o'-.;pij5i,  xai.  T:'.TTax!.civ  upptwy 
Ycfiov  Tr£p'.TiOeTai  iv  tw  [xeTWT^t.)  •  o^viu  te  iT:'.^i'.- 
*  /ivo  )3aT'Je'.cra  |j.eTa  vap07ix'.!wv  uito  oyoATiTwv  "  Tiaiowv 
^/oAiToiv.  £tut:t£to  ■  xal  'J-6  p.i{A(.)v  xai  aTaxTWv  o-rsaTiWTwv 
■^tV    lap^ov   7r6).'.v   vujjLvf,  repi.T,"j'£To,  Eu;aj^,EVT,  oe 


(juem  ibidem  anno  1880  desmpsimus,  indicaiife 
(darissimo  riro  Ci-riani,dorfore  Ainhrosiano  et  bi- 
bliofliecce  prxfecto.  Cyriifiia  ct  Juliaria  ortx  exdi- 
versis  urbihus  mia  tandem  in  urbe  martyrium  con- 
summarunt.  Quarum  Cyria^na  orta  Icgitur  Tarso  £ 
in  Vdicia,  Juliana  vero  Wixdcsto  —  rcl  R/ioso,  uhi 
tandcm  ambx  flammis  tradita:  sunt.  Hic  magnum 
discrimen  intercedit  infcr  fexfnm  mcnolngii  Basi- 
liani  vulgatnm  ac  Medi(dancnsem.  llic  enim  urbem 
marfyrnm  jj(d.T.sfram  lihosnm,  ille  vocat  Hhxde- 
sium.  De  utra(jue  urbe  Baudremd  in  Lexico  f/eo- 
f/raphico  ita  scrihit:  Redestnm,  quod  et  Bisanthe 
Ptolenia^o,  ct   Ra;dcstum   (scd  in   Scldoni   ms. 
'PioEj-ov),  Rodosto  Sophiano  et  aliis,  urbs  Thra- 
ciio    ad  Propontidein,  episcopnlis  sub  aixiiiciii- 
scopo  Hei-acleensi,  iiitcr  Myriophitum  :i:>  v\  Hora- 
cleain  '.M)  millia  passnum.  RIio.^us  crro,  Rhosium 
Polyaeno,  Rhosos  Plinio,  Rhossos  PtoIenKoo,  el 
Ros  vnVo.  urljs  Syriu*  nunif ima  :id siiiuin  Issicum 
in  Cilicia;  coulinio,  inler  Myriandrum  ad  boicum 
et  Seleuciam  adaustrum.supra  20  millia  passunm 
haud  procnl  a  Casio  uionte,  olim  episcopails  sub 
patriarchatu  Antio(in'iio.  Qunrc  credimns  Cyriu;- 
mm  et  h{\\imamp(m(tscssenon  Rhx(lesti,nti  seri-- 
bitteMns  vnlgafus,  scd  Bhosi,  uti  habet  Mediola- 
nensis.  Rhwdcsfum  eniin  cst  in  Thracia,  Rhosus  in 
Cilicia.  Credi  autein  minime  potest  ex  Tarso  in 
Cilicia,    lomjiwjuo   ifinere   Cyrixnam    abducfam 
fuissein  Thracia- urbem lihaedestnm. Possefqnidem  ri 
ficri  uf  dujjlici  nomine  eadem  nrhs  nominetur,  sed 
id  scrijjfum  nullibi  rejieri.  Quare  sentiendum  ride- 
tur  Cyriienam  Tarsi  ([uidem  in  Cilicia  martyrii 
cnrsuin  inchoassc,  perfecissc  rero  Rh/jsi,  una  cuni 
Juliana,  hujns  urbis  cive.  Quihus  dictis  ntrnmque 
menologii  textum  suhjicimus,  cui  Martyrolotjii  me- 
frici  versus  ooronidis  loco  imponemitis. 

CoD.  Mediolan.  II.  74.  sup.  (3) : 


TtI  auT'^  ^V-i^^  '~fS  ^y'-^«  jAapTjpo;  Kup-.a-lvT,;. 
AuTYi  f|V  ETcl  Ma;'-j/'.avo'J  tou  ^a!r'./.ew?  iv.  ;:6?.ew? 
Taptrou  TY,;  Kuix-lx;.  "IIt'.;  'j-b  to-j  ixeC^e  f.yejjtcvo; 
xaaTT/JeC^a  xa'!.  TZoW.a  'i'jy.'r/.%rshz'.-j%  tcv  Xp-.Ttov 
aavT.^aTOa'-  xai  e'^ow).o'.?  TipoTxuvf.Ta',,  oux  iT.v.-^Hri' 
010  ^up-ll^STa'-  Tfjv  xe'^a).f,v  ^uv  Ta'7;  6'ipua'-?  '  xal 
T:tTTax'-ov  uliipeoypa^iov  jieTa  jjiti).wv  eTiTa  TrpoToe- 
(rat)'jT'.v  auTTi;  T(JJ  ■jtevOTir.)  •  vjui  -zz  ^r-.xaO^isavTe;  *  •  coif. 

xaL  vapO/iX",  u-o  TyoA-.Twv  TTa'!owv  TUTZTOVTe;^  outw;    =ir'/.iOiijav- 
UTto   [X'.]J.w/  xai  aTaxTWV  !7TpaT'-WTwv   Try  TapTov  "''^- 

tt6).'-v 


\\)  Anii.eecti's.,i\i[  aii.  305,  num.  ir^.  — (-J)  Ail  iliciiL  1  Xtjv. 
Noremfn-is  Tomns  I. 


—  \:\)\'.i'^.  Kt  V. 


'Zl 


210 


DE  SS.  JACOBO  EPISCOPO  ET  JOANNE  PRESB. 


ET  IMPR. 


{A->|  hoitr^ai  yjjjivr,,  j-o  OsLa;  yap'.To;  iTxeTiiTOri, 
xal  oux  i^AeneTo  ToiTi;  stowXoXaT^Qa'.;,  MeTot  oe  t6 
olItw;  T-.jjiQpTid-^va!.,  dyjki-yy.  h  iiokz:  'PawETTw, 
fAETa  iTipa;  fjva.-.Y.oi;  ypiTT-.avf,;.  "loyX-.avYi;  xaAo-j- 
fjievTii;  y,a.i  ^x  tt)?  auTTii;  TidXeio;  ijna3'/otJTT(;,  Tiup'. 
TcapeooOTi.  Ka».  aiJL-iOTepa'.  iv  tvj  xaj/ivw  oo^ali^ojTa', 
Tov  0e6v  xxi  eUy;ap',TTO'jTa!.  auTw  Ta;  jiaxapia; 
aiiTwv  ai^Tixav  ^■jyiiLi;. 

Cyrijena  in^rtyr,  Maxinilano  iniperaforo  vixit, 
ex  urbc  Tai-so  Cilicia?  oriunda.  Qua^  rum  a  pne- 
fecto  ipsius  urbis  coinprehensa  varii.';  modis  coge- 
retur  Christurn  abnegai-e  idolisque  thus  offerre, 
flectique  non  potuisset,  eaput  ei  cum  .supercilii.^: 
raditur,  faciei  prjefigiturtabula  contumetlis  plena, 
asinoque  imposita  lerulis  a  pnerls  .'^cholaribus  fe- 
riebatur;  quam  deinde  mlmi  ac  pelulantes  mih"tes 
nudam  perurbcm  Tarsum  circumducebant.  tpsa 
vero  orans  ne  nuda  conspiceretur,  dlvina  gratla 
tecta  neque  ab  idololatrls  conspecta  fuit.  Post  hos 
cruciatus  in  urbem  RhjEdestum  abducta,  una  cum 
alia  muliere  christiana,  Juliana  nomine.  ex  eadem 
urbe  oriunda,  ignibus  traditnr.  Qu:e  ambit  in  ca- 
g  mino  Deum  laudantes  ipsique  gratias  agentes, 
beatas  anlmas  efflavenmt. 


Tid).'.v  yjij.v>.v  Trep-.Y.yov  TETpax-.;.  E'j;a[ji£v/,;  oe  D 
aijT7,;  UTTe  [j.->i  6paT0a',  yufjivTiv,  inzb  (ieia;  /aa-.To; 
eTy.e-aTOr,  t6  Tujia  *  xal  o-jy^  6paT0  yjfjivT,  tol; 
£fow).o)vaTpi'.;.  "OOev  aKOiyjiei^x  h  tt,  tzoXz:  'PoTtli 
ijtETa  yjvaixo;  yptTTiav?);  'louX-.av/^;  )vSyofjLevTi;  ix 
T-f,;  TcdXem;  'PcTOj,  tz^jo:  TtaozoiooTa'.. 


Eodem  die  sancta"   martyris  Cyriten;^.  H;t;c, 

Maximiano  imperatore  Tarso,Cilicia:  urbe,oriun- 

da  fuit.  Qufe  ab  eo  qui  istic  priieerat  comprehensa 

ct  multis  coacta  Christum  abnegare  et  idola  vene- 

rari,  non  obtemperavit.  Quare  ruditur  ei  caput 

cumsuperciliis  et  tabulam  contumeliis  inscriptam 

cum  pomis  septem  alligant  ipsius  fronti  ;  asino- 

que  impositam  ferula  manuscholarium  puerorum 

verberantes,  sic  agentibus  mimis  acpetulantibus 

mllitibus  Tarsum  urbem  nudam  circumduxerunt 

quater.  Fpsa  vero  orans  ne  conspiceretur  nuda, 

per  divinam    gratiam   tecta  fuit  corpus,  et  non 

conspiciebaturnuda  ab  IdoIoIatrls.Unde  abducta, 

in  urbe  Rhoso  cum  mullere  christiana,   Juliana 

nomine,  ex  urbe  Rhoso  oriunda,  igni  tradita  fuit. 

E 


MARTYROL,    METRIGUH    «Ri-XUM    : 


Ka».    K-jpia'.va    r:p6;    TO    Tiup    7.~0Trv£ct,, 
IlaTY,;   TTvoT,;   T'.iJiwTa   Kup'.ov   (jtevav. 
Tw  Tipd;   ae  'iiXTpco,  SwTep,   ^xxsxauuevTi 
'lo'j)viav>|  xauTiv  ^x  7:jp6;  'sipv.. 


Exspirat  igne  Cynajna,  maximum 
Remm  omnimn  spirantium  colens  Deum. 
Philtro  iui,  Redemptor,  arsit,  optime 
Flamina?  .luliana  perferens  rogi. 


5.  Quihus  lectis,  ohorfam  miimo  meo  suspicionem 
cHiH  lccfore  commitu/raho.  Esfite  ha-c  nnsfra  Cyriae- 
na  cadcm  qita;  Barbara,ccleherri}na  vir<jo  cf  mar- 
iyr,  qnx  die  4  decemhris  colitur  ?  Causa  suspicandi 
hsec  ext :  snh  Ma.riiniano  impcratore  utraque  mar- 
tijrinm  fiiisse  lcgifur;  idcm  suppiHciitm,  idemquc  de 
utraque  miraculum  narratur.  Verherihus  scHicet 
affecia  Cyriaena,  vestihus  spoliata,per  urhem  nuda 


circumducitur,  precihmque  a  Deo  impetrat  ne  nuda 
conspiciatur.  Eadem  dc  Barhara  ririjine  in  Actis 
ejus  apud  Mefapiirasten  uarra nfur.CynadniB  mar- 
tyrii  socia  adjungitur  .Juliana.  JuJiana  quoque 
Barharw  sociafur.  Qua  de  reaiuptius  /nqu/ri  po- 
terif  uhi  de  sanctse  Barhura;  martyrio  aijendum  erit 
ad  diem  4  decemhris.Hic  'duhium  movisse  sufficlat. 


DE  SS.  JACOBO  EPISCOPO  ET  .JOANNE  PRESBYTERO 


(I.  V.  H. 


VBRl!J!M!|,|- 

THR   CincA 

ANMM 

gccxi.v. 


MARTYRIBUS  IN  PERSIDE. 


F 


0 


tiorum  murtyruin  mcmoria  in  martyrologio 
Homano  aiiiiuutiafur  seqneutibus  rerhis  :  In 
Pursia  sanctorum  martyrum  Joaimis  epi.scopi 
et  Jacobi  presbyteri  sub  Sapore  rege.  Eoi'nmdem 
meminerunf  meitoloyium  Sirletl,  (ialesiuius,  Ca- 
.steltauus,  martijroloyium  metricum  ynectim  : 

Iluv  "lax(i)p(u,  zt\>  OijiT,  XptoTou,  \vooz 

'liua^vTji;  i)v£Yy.iv  o  Xpitrioy  Outtji;, 

Teoum,  Jacobe,  mysta  fide  Numinis, 
Scindunt  Joannem,  simul  my-stam  Dei. 

De  quihus  Menotoyium  BasHH  cotlatum  cum  cod. 
Mediniaiicusi  P.  74.  sui/.,  payiua  41  : 

"AOAtiT',;  twv  aylwv   jAapTupwv    Iwavvoy  e-ni.Tx6- 
~0'j,  xa:  'laxwpou  TrpET^uTepou  toj  ^7i'.xaXoy|j.evou 

UT,Xti)TO'J  \ 

OilJToi    'J7i-/ipyov    £tS:     ilafiwpiou    toj  ^    [lepTtov 


^aTiXew;  ev  IlepT-.lo  ^  oioaTxovTe;  t6v  Xoyov  ttj; 
7c'!tt£q;,  xal  tioaXoJ;  £Tr!.TTpi'-50VTe;  xizo  tcov 
EiouAwv  in:  tov  Kup'.ov.  Ev  ^:y.  ojv  twv  Tiaepwv 
iOeaTaTO  6  e7i'lTxo:io;  'luavvTi;  xaO'  utlVo-j;  ■*  avopa 
T'.va  OTj|Ji(.ov,  xaTeyovTa  T-aOrlov  ^^  6'7iep  ^  iv  ril)  axpw 
t:yz  TTstpavov  ^  "  oTTt.;  .oT,ij.to;  opajAWv  Itz:  ^  tov 
£tc'!txotiov  eT:E(lT,xev  ev  tt,  Y.t:^xk-q  a'Jro'j  tov  ^  TTetpa- 
vov  '"  eiTTUv"  Aa^e,  w  E7i'!T/0T:ej  TTecoavov  ^'  ou  '^ 
^T;e(j-JjJ.T^  ra;  ■  xal  |AeT'  dXiya;  T,u.£pa;  ixpaTTiO-^i  *^ 
Tiapa  Twv  tJL-i^-ww^  xai  auTo;  xa-.  'laxuj^o;,  6  Tipe- 
TjjuTepo;  '*,  xxl  r.oyXa.  T'.p.wpT,OevTe;  TrpOTepov  xal 
ou-^dpo'.;  jjaTavo',;  TzpoTojxLXTiTavTe;,  uorepov  5ia 
^toou;  ^Te),e'.wOT,Tav  *  eu-^ap!.TTO'JVTc;  Kup'!({)  t^  ©c^ 
T|pnov  \i^iy^:  OavaTou,  ot'.  'jrrep  auToG  0ave'7v  ^^ 
T,^',wO f|Tav.  Kal  aTisjjT,  t^  iT:'.Tx6nu>  Ta  TO-j  o've'lpou, 
d7TOAaJ36vT'.  t6v  TTeuavov  tt,;  aoOapTOu  wwvi;  ^*. 
'ETa:pT,Tav  oe  ivTijj-w;  ev  txutw  ut:6  thttwv  xal 
euXapdJv  avopwv. 


'  ttdd.  AaTii;  i\i-(izo  ul6c  Mapia?,  qui  dicebatur  filius  'I»"''-ti>Po^J  xou  rpE(TJ3uT^pou,  captus  ruin  Jacobo  presbylero. 

Marifp.  —  -  oHi.  —  3  (i(/rf.  rf, -o^Xei,  in  urbe.  —  *  xaTovap.  — "  (.'^api    tiov    aTrttrTiov-TrpEffPu-iEpo;)  ow.— "^  TtaOeTv. 

—  6  (iTriOTiv.  —  0  ^-nz,  —  t  dXEipatviov.  —  »  Trpic.  —  »  om.  ~  "  (iiripTi-^dtii;)  om. 

—  "*  mi.  —  "  «TE^fdviov.  —  >-  5.  —  "  xpitTiOilc  jieti  toj 

Gertamen 


DIKS  PRIMA  NOVEMBRIS. 


Ccrlamen  saiictoium  iiuirtyrum,  Joaitnis  epi- 
scopi  et  Jacobi  presbyteri  cognoniento  ZelotiE. 

Hi.  Sapore  Persarum  i-ege,  in  Per.side  vorbum 
fidei  docebant,  multosquo  ab  idolis  ad  Dominum 
convertebant.  Quadam  autem  die,  quura  Joannes 
episcopus  in  soninis  vidisset  carnificem  [ad  se 
accurentem  el]  coronam,  i|uam  in  ensis  sununi- 
tate  circumferebat,  capiti  suo  imponentem,  sibi- 
que  hsc  dicentem  :  Arcqie,  o  ephvope,  tjunm 
tanfopfir  e.rpefit!ti  coronaw,  paucis  post  diebus 
comprehenditur  ab  infidelibus,  ipse  et  Jacobus 
presbyter.  Qui  variis  primum  cruciatibns  tentati, 
gladio  deindo  ca;si,  occubuere,  grallas  Domino 
Deo  nostro  ad  extremum  usque  agentes,  quod 
digni  habiti  fuissent  morlem  pro  ipso  oppetore. 
Atque  ita  episcopo  accidit  quod  in  sonmis 
vidorat,  incorruptlbilis  vit^e  coroimm  consecuto. 
A  fidelibus  autem  piisqne  virls  in  eodem  loco 
honorificc  sepultl  sunt. 


211 

M>ra  Ju-.r  esf  Gru^rornn,  ronfndo,  ,pu  hunc  Jaco- 
Innn  .x  co,jnomh,e  Zehta^,  ,pwd  ah  hmompno  ano~ 
sfoo  traxis^  dkmdm  est,pro  Ipso  corjnaio  Domini 
habnrrnd.  Vfrum^fnr  nnni.frrm  snfj  Sapore/in 
>J9ePersarum,passnm  esse,  Menotoqiim  affirmat 
I  asswuis  anni  incertus,  nihH  haheo  qnod  affir 
mem.  Puto  nihifominns  utrumqnr  mart,jrem  mneti 
ce,-tam,n,s  roronam  ol,tinnisse  qunm,  missis  chri^ 
.sf,ano,-um  laicis,  in  doctores  prxsertim,  episcopos 
v,del,cet  et  p,-eslj;,teros,  persrcuio,-is  ,-af>ies  desa^ri- 
ret,  crca  annum  Ch,-isti  343,  qui  est  ejusdem  per- 
-yrcufto,i,s  0,  Sajwis,  i-egis  Peisarum,  37. 

Krodius  Assetnani  in  priori  rolumine  Actorum 
Marf,j,-nm  0,-ientafium.  hunr  Joannem  einsropum 
aw,  socio  Jacobo  p,-esh,jte,-o  merito  distinguii  ab 
alio  Joaunr  episropo  qni  cnm  Xaisefe,  qdscopo 
Sciahaea,-datensi  ,'n  prorincia  Beth-Germa;m,  ejus- 
qne  discipnfo  Josepho  ef  sociis  novemdecim,  marty- 
rium  fecif.  Vide  nota,n  -7,  p.  102. 


KX    M.-iS. 


B 


DE   SANCTO   SEVERO 


E 


VEBISIMTLI- 

TER   AKNO 

ccrcvii. 
S.  Severi 
inarlijris 
/listoriaiit 
tiarramua 
'Saint-S^ver 

Landes). 


G 


MARTYRE    IN   NOVEMPOPULANIA 

§  I.  De  Vitis  S.  Severi.  De  setate  eanmulein. 


«.  V.  H. 


^i<biiif!so- 
'iiiiiti  .lecuti 
fxlrifilid 
^'ita  fiaud 
omjiiiio 
'^inrera. 


SSeverus  martyr  mmen  dedit  urhi  Sandl  Se~ 
veri  "  in  Vasconia.  Fundato  enim  super  sa- 
^crum    niartyris  tumutim  monasterio,  quod 
sa:2Hns    rlestructum,    sa-pins    remdifieatum  fmt ; 
paf/anisqnc  ut  fit  circa  camohii  nmros  accolentibus, 
tandem  ci,-ca  anmtm  1100 nrbs  SanctiSeoc,-i  mnni- 
ta  fuit.  S.  Severi  historiam,  uiiis  nobis  drfir/ndi- 
bus  ,'erniu  fontihus,  na,Tab,mns  ex  Historia  Mona- 
sterii  S.  Severi,  qnatn  decem  fihris  proserntus  rst 
Petrus  Daniel  Du  Buisson,  Ordi,i,s  S.  Benrdicfi,  e 
contp-ef/afione  S.  Maiwi.  Opns  ja,n  ab  anno  HiSl 
afmfntum  e  duoru,n  fe,r.  seculorum  tenebris  er,ie- 
runt  J.  F.  Pklegert,  canonicus  Aturensis,  et  A.  Lu- 
yat,  cano,i/ens  decanus  Viffainorx,  norisque  cnris 
ai'ctum,aliaf}oi-antibusp,-a;se.rtimB.P.LabafS.J., 
ac  Domino  Laheyrie,  p,d)licx  luci  dederunt,  de- 
dicatum  ///"">  ae  TiV/"'"  D"°  Victori  Delannoy,  Atn- 
rensi  episvopo,  suh  cujns  p,-a:decesso,-is  lU.  i>"'  Kpi- 
vent  auspiciis  egregio  operi  manum  ad,noi>e,-ant. 
Prodiit  autcm    Vicojufi,    ad    Aturein    ex   typis 
L.  Dehez,  anno  187G.  Tifufns  est  .-Historiai  Mona- 
•sterii  S.  Severi  libri  X,  auctore  D.  Petro  Daniele 
Du  Buisson  0.  S.  B.  Congreg.  S.  Mauri. 

^.  liisto,-ia,n  hir  auefor  ejcorditur,  id  par  e,-at, 
«  '  ita  S.  Severi,  cvjus  triplicem  fonnam  tribns 
e-rentpfaribus  eu-hihet.  En  re,f>a  Dtd>uissonii,  fih.  I, 
Protoijns,p.  1  :  Triplicem  auteni  ojus  (Soverl) 
\  itam  jam  a  plus  quam  sexeenlis  annis  scriptam 
mvonio  et  in  parvo  chartuiario  nosfro  suhinde 
descriptam,anti(|nilatissimplicitatom  satlssuper- 
que  redoientem.  Prlma  qnidem  ad  marljrii  ejus 
usque  tempus  progreditur,  quod  tamen  marty- 
nnm  non  ibidom  relortur.  An  vero  pauca  iju^ 


dosunt,  incuria  aut  inadvertentia  scrlhontis  aut 
transcribentis  potius  et  describentis  omissa  sint, 
non  fa.Ile  cst  coniicorc.nisi  quod  ab  ip.so  scrlplore 
primario    et   autographo  ahsolutam  omnimodo 
merito  possumus  «stimare,  quippe  cum  subinde 
ad   sepnlcrum  ojus  sstpius  visitandum  invifet. 
Secundo  motro  scripta   est,  i^ingui  non  niinus 
calamo,  nec  minus  rudi  et  inipolifo,  ah  eodem 
fbrte  aut  alio  ejusdem  sevi  monacho,  cuni  ox  obe- 
diontia  injunctum  hoc  operis  suscepisse  se  dlcat 
m  prima.  —  Tertia  paulo  politiori  styio  exarata 
dignoscitur.  At  fidem  earum  non  ita  Indubiani  iri 
quibusdam  faciunt  contradictiones   quaidam  ot  F 
falsitatos.  quas  referam  subinde  et  refellam.  Hme 
Diibnis.<;oni,ts;  hoc  ejus  de  aurto,-ifate    Vifai-nm 
S.Se\-i^viJudicium,non  vafde  faustnm.  In  notis 
quas  te.rtui  stdrjunxit,  dicitur  chartida>'ium  par- 
,'um,ex(juo  triplicem  Vifatn  descripsit,circaannum 
l.iSO  seriptum  fttisse  a  notario  pnhtico,  uionasterii 
S.  Seceri  secretario, /jfouf.  videreest  in  finr  payinx 
prima:  ubi  nomen  s,m,n  a/>posuit  {{).  Vocabatur 
aidein  notaritis  Almdie  (2).  Vifa  quam   Dub,iisso- 
nins /)rijna,n  nnnrnpat,  sn-ipta  dicdur  Jns.^u  G-,-e- 
(joi-i,  abfndis,  qni  ohiit  anno  1072  (3).    Vita  ,m'o 
qiiam  ferfiam  appellat,  dicitur  /mma  tem/)o,-e,  ab 
octintjentis,  inquif,  annis  scri/»ta  (i).  ht  enarrandis 
S,  Sevoii  jesfis,  Dnhiiissonius  inelhodo  ttsits  cst  sat 
eomtnoda,  q,iam   hisce   verbis   declarat  in  citato 
/j,-ofoyo  (5)  :  Ut  autem  corta  a  dubils  facilius  di- 
scernero  quisquo  valoat.  compondiosam  iiic  daho 
Vitam  ejusdeni  sacratissimi   rcgis   et  martyris 
(Soveri),  ad  has  antiquitu.'^  scriptas  fVtfam  tri/>fi- 
cenij  pra'viam,  (|uas  oidom  subjungain,  annnta- 


(ll  Totn.  cit..  p.  1.  iwt.  r.  —  ('2)  Ibid..  p.  -2.  ml.  h.  — 
(3)  ihid..  [».  '1.  nnt.  n.  —  (4)  Il.id..  p.  '1.  nnl.  rf.     -  (.-))  Ilijd., 


p.  -'. 


tiones 


^li 


DE  S.  SEVERO  MARTYRE. 


AUCroilE 

G.V.H. 


Qitarum 

Viiuruin 

coiiiprndiiim 

a  Dnhuisso- 

nio 
mutHaimir. 


*  ffallice 
Adoui. 


C 


tiones  cuique  subdendo,  et  deiiicle  miracula  ad 
ejus  sepulcrum  patruta  ex  supradicto  chartulario 
fideliler  et  sincerc  deycribam,  dc 

3.  Compendhsam  ilhun  S.  Severi  Vifc/i/,  <juam 
Duhuissmtiits  e.rnyurit,  ad  couspeetiim  ijciirnitem 
rif<£  S.  Scveri  leciuyis  ocuUs  suhjirieiuliiiu,  hic  snh- 
fiedinnis,  Qua  perspecta,  disjmtatiotiem  mstmm 
facilius  uuusfjnisque  segui  jioferif.  Compendiosa 
ViTA  .sANCTi  Sevkri.  Sauclu.s  Severus  priuceps 
fuit  regionis  cujusdam  in  ScyUiia,  quse  regio 
Anibllg^onia  .•^eii  Aniplicania  vocaljalur,  cnjus  erat 
regulus,  el  rex  vocabalur.  Ad  fideni  (linisll  con- 
versum  fuisse  cirea  mediura  seculi  quarti  ab 
incarnaliono  Doniini  conjicere  po.ssumu.s,  cum 
regnavcrit  lempore  Apostat;e  Juliani.  Cujus  cru- 
delitatis  et  impietatis  horrore  permotus,  necnon 
genlis  sufe  obslinatione,  quam  christianam  facere 
pro  votis  suis  non  ijolucral,  refmuni  ct  rcfrios 
honores  abnegare  decrevit,  ut  hberius  ct  pacatius 
regi  regum  Christo  serviict  in  ercmo.  Sed  duin 
secessum  hujusmodi  meditarelur,  ad  pra?dicalio- 
nem  evangelii  et  ad  martyrii  coronam  a  Deo 
vocari  se  divinitus  novit:  ideoque  sex  silii  socios 
adjungens,  nempc  Ceruntium,  Justinum,  Ciarum, 
Polycarpuin,  .loannem  et  Babilum,  Komam  per- 
rexit.  Unde  a  Romano  pontlfice  inissione  su- 
scepta,  strenui  Christi  nuntii  Gallias  petiere, 
angelocomite  ct  vIee  duce.  Galliam  igitur  Narbo- 
nen.sem  pcragrantes,  Tolosam  adeunt,  ui)i  sancli 
martyi'is  Saturnini  sepulcrum  devote  visilant, 
ejus  sese  intercessionibus  supplices  commendant, 
et,  reliquiarum  ejus  acceptis  qutbusdam  particu- 
lis,  inde  egredientes  Novempopulaniam  ingre- 
iliiintnr.  qn;e  iiunc  Vasconia  nuncnpatur.  Sotrium 
seu  Sotlum,  Ausciensis  nunc  dia-ccsis  urbem, 
evangelii  luce  primuni  irradiant  ibidemque  eccle- 
siam  in  honorem  S.  Saturiiini  aidificant.  Dcinde 
sub  duce  angelo  ad  castrum  Ctesaris  seu  Pale- 
slrion,  quod  regis  sedes  erat,  iter  dirigunt,  ut  e 
eapite  provinciai  ad  inembra  lux  evangelii  facilius 
et  citius  perveniret.  Cum  igitur  sanctus  Severus, 
divina  operante  potentia,  aquas  fluminis  Alpheani 
seu  Aturris  *  divisissct,  et  cum  sociis  per  alvcum 
sicco  pcdc  ti-ansisset,  regemque  Adrianum,  castro 
et  provinciae  imperantem,  ab  infirmitatibus  variis 
et  a  plm-ium  possessione  d<emonmn  liberassct, 
ipsum  et  populum  ejus  ab  idolorum  cultu  ad 
fidem  Christi  et  veri  Dei  cultum  convertit;  et 
subindc  initio  soculi  quinti  V^indaloruin  manibus 
truncato  capite  ad  palmam  martyrii  ct  ca-Iestem 
gloriaiu  evohivit.  Morte  taincn  potentior,  prieci- 
sum  caput  et  decollalum  propriis  assmnens  manl- 
bus,  ad  locum  usque  sepulturae  portavit :  nbi 
postea  ecclesiola  in  ejus  honorem  jedificata  fuit,  et 
plura  facta  sunt  ejus  merilis  ot  intercessione 
rairacula;  quorum  quaedam  subinde  releram, 
prout  a  primis  nostris  patribus  scripta  sunt  ot 
relata.  Ceiebrabatur  olim  ejusdem  sancti  marly- 
ris  festivitas  prima  die  novembrls,  in  qua  marty- 
rium  subiisse  refertur;  sed  ob  festum  Onmium 
Sanctorum,  die  festus  cjus  ad  octavam  usque 
diem  ejusdem  mensis  translatus  est  per  bullam 
Clementis  papje  V,  quain  ejus  triplici  subsequenti 
VitoD  subjungam  et  Iranslationis  histori*  (1). 
Hiicusque  compendiosu  Vita  S.  Severi  o  Didmis- 
soiiio  coiitractd,  qua'  itfrum  jnre  inscripta  fuerit 
ah  eo  :  absqve  ullo  fauulaiu^m  n^vo,  prxsetis  di- 
spufatio  docehit.  Imprimis  dolendum  est  nidlim 
vetustum  tripHri.^  Vitic  e.xemplar  ad  manum  esse, 

(1)  ibid.,  p.  3-5.    -  (2)  Ibid..  lib.  II,  cap.  I.  p  IT,   — 
{3)  Ibi.I..  p.  1-27.  -   (4)  lbi.1..  lib.  li,  p.   1«,   nut.  c.  - 


/ici-  fiirtc  ipsi  Duhuissonio  repertum,  quijipr  qui 
fiilrutur  seexscripsisse  j)arvi  ckarlularti  codicem 
aiino  circiter  loSO  confectuin. 

4.  Contendit  Dubnissonim  Vitam  tertlam  ante 
rcVijKas  duas  fu/ssc  cnnscripfam,  secufo  nono 
incui/tc.  Aucfor  euiin  tertia-  Vitic,  post  relafa  qux- 
damS.  Severi  miracula,  ita  perffif  :  Succedente 
ilaque  lempore  Sebastinus  quidam,  vir  religiosus 
ac  totius  provincii3e  priiiceps  potentissimus,  in 
honorem  beati  Severi  ecclesiam  miraemagnitudi- 
nis  ac  pulchrltudinis  dcdicavit,  quam  j)Iurimis 
ornauicutis  aurels  et  argenteis  et  columnis  etlam 
marmoreis  adornavit.  Ex  quo  eedificio  adhuc 
qucedam  columuje  apud  nos  habentur,  in  quibus 
clavuli  argentei  adfixi  videntur  ;  nam  cetera, 
nostrorum  delictorum  promerente  culpa,  penitus 
ab  exercitu  Francorum  sunt  dirupta  {"2).  Vixit 
iiaque  htc  auctor  posf  desfrucfam  ecclesiani  a  Seba- 
stino  principe  ^cdificalam.  Sebastinus  aufem  inira 
annos  670  et  709  vtxisse  diceudus  est.  Dominus 
enim  de  Marca,  ait  Dubuissonius  (3),  in  sua  histo- 
ria  Beai'nensi,  Jib.  I,  cap.  24  etc,  duces  et  guber- 
natores  Vasconum  dinumerans,  assignat  primum 
Genialem  circa  annum  Clu-isti  G0:3,  secundum 
Aiginhaiuum  anno  GiG,  tertium  Amandum  anno 
630,  qu:ij'tum  Lupinn  anno  G70.  Alium  autem  non 
novit  inter  hunc  Lupum  et  alium  ejusdem  nominis 
quem  fulsse  dicit  anno  7G0;  ac  sic  per  centuin 
annorum  spatium  Lupus  I  Vasconife  dux  fuisset. 
Itaque  intermedimn  vacantem  locum  occupasse 
dicendus  est  Sebastinns,  totius  provinci^  dux  et 
princeps  potentisslmus,  qui  talls  sic  fuerit  circa 
finem  septimi  seculi  et  initium  octavi.  Hxc  Du- 
fiuissoni/is,  sane  haiid  incomniode. 

5.  Vixit  autem  auc.for  ante  rezdificationcni  ccele- 
siss  et  monasterii  a  comite  WHlelmo  Sancio  factam. 
Xam  iii  eharfa  seu  dipJomafe  ef  fahula  fundationis 
secundai  seu  restaurationis  monasterii  S.  Severi  in 
capite  Vasconis!,  a  Willetmo  Sancto  ejusdem  eomite 
facfx,  Jcf/itnr  :  Ipsi  vero  sapientes  inquirebant  si 
S.  Severus  gesta  vcl  Passionem  haberet  scriptam. 
biventum  est  a  legentibus  qualiter  illud  monaste- 
rium  fuerat  constructum,et  qualiter  a  Francigcnis 
hominibus  fucrat  destructum.  Videsis  i/tfexjrum 
diploma  infra,  inter  docitmenta.  Diploma  illud 
scrijifum  esf,J'ixfa  cliarfularium  quod  pircc  ocidis 
Duhui.'isonius  habefjaf,  auiio  !ffJ3,Juxta  Dominiim 
de  Marca  anno  982.  Praiterqaam  quod  Dominus  de 
Marca  charfularium  S.  Severi  non  vidlt,  testante 
Dufniissonio  (4),  possnnf  fortasse  in  concordiam 
redigi  sententim  ambss,iit  scilicet  chartularium  indi- 
cet  operis  inchoafiouein  ct  Dominus  de  Marca  ope- 
ris  absolutionein,  qua  facta  celebri  in  confcntu 
dijjloma  j)romiUgatum  fuerit  solemniter.  Quidqnid 
id  est,  cerfum  manet  prmdicta  verba  tunc  in  Pas- 
sione  qnadam  S.  Severi  fuisse  inventa,  qux  sane 
nulla  alia  futt  qiiam  hmc  Vita  tertia. Nullum  enim 
(diud  documcntum  reperitur,  neque  uUa  alterius 
aliquando  mcntio  facta  e.sf,  tn  quo  praidicta  verba 
leijanfur,  qiiai  sensum  dicti  auctoris  clarissime  per- 
stringind.  Vixit  erijo  ante  illud  tempius;  si  enim 
snperstes  fiiisset,  quum  loci  destrucfi  habifatorem 
ac  monachum  satts  clare  se  innuat,  jnssens  fesf/- 
monium  tulisset,  neque  ojjus  fnerat  inquisitionc 
sapientum. 

G.  Priinum  monasterium  destrucfum  a  Franei- 
(jenis  hominibtis  fuit  verisimiliter  anno  819.  Tunc 
enim  Ludovicus  Pius,  CaroH  Mafjnifilius,  Vasco- 
nes,  qui  anuo  816  rebellaverant,  castigurit,  et  (5) 


{'■i)  Cbron.  Moissiacense  iPerU.  Moimm.  Genu.,  ScriptL 
L.  1,  p.  313). 

exercitus 


D 


yHa  tertlu 

relhpiix 
antiijuior. 


E 


Cujus  aiicfor 
vixit  anie 

fifiem 
scciili  X. 


Pi-imii  1^'f" 
«,?  sfCiiUt'» 

XI  pn-ti'"-^- 

Itim  foiii'*^'' 

sfcitmf^'- 


DIES  PHIMA  NOVEMBRIS. 


j^  cxeicilus  qiiem  miscrat  supcr  Vascones  robelles, 
cuni   tiiumpho    vicloriEe    reversi    sunt,   occlsis 
tyranniinis.     Cul    opinloni    ndhoird    Diihuism- 
nlus   (I).    Undc  manifcstum  nt  audorem  tertiai 
Vitas,  (juum  nideni  ddetx  ecdesioi  ceniercf,  aut 
meido  IX  riwisHt'  aut  X  ineunte.  Vita  qxiun  Dn- 
huissonins  primain  rocal^  quiapnmohco  inchar- 
fulario  conscriptam  inmnit,  adsecidum  Xlpertinet. 
Dicit  enim  anrtor  se  srnpsissc  juheide  Gnrjorio 
ahbate,  qui  Grcfjorius  monasterio  prxfnit  ah  anno 
1028  usque  ad  10  72,  postea  episcopus  Sarcmrensis 
et  Aquensis.  Vita  secunda  mefrire  srripta  versihus 
hexainetrishoninis,  auctore  ijnoto,  fjnsdem  fortas- 
sis  secidi. 


Jl;l 


S.  Seveius 
jjutrh 


§  II.  De  patria  S.  Severi,  deque 
genere  ejiis  et  vita^  fenipore. 

Vita  prima  pafriam  Severi  his  verbis  indicat : 
Beatus  igitur  Severus,  extreinis  partibus  niun- 
di  erga  Sithicum  clinia  oriundus,  licet  dura 
natione  Wandalorum  barbarus,('^c.  Secunda  vero: 
Partibus  occiduis  Sciticse  plaga  regionis.  Terra 
autem  sancto  natalis  vocatur  AmpHcania  vd  Am- 
hligonia,  eique  Sevevus  rex  jjratfuisse  dicitur.  Ita 
enim  in  Vita  prima  Icgiiur :  Severus  rex  nobilis- 
simus  dominabatur  Ambllgoniaj  genti.  Et  in  Vita 
tertia  ipse  Severus  hqucns  intruduritnr :  Gentili 
natione  Wandalorum  et  ex  patria  Ambligonicje 
regionis  oriundi  sunms.  Pro  Ambligonia  tamen  in 
Vita  prima  postmodum  scrihdnr  Ampli(';niia,  et 
S.  Severus  in.  eadem  Vita  dicit  ad  socios :  Beatis- 
simus  Saturninus  a  regione  nostra  egressus.  apo- 
stolorum  extitit  discipulus,  et  ab  apostolo  Petro 
episcopus  ordinatus  ad  prtedicandam  vcritatem 
Tolosanis  civibus  est  dircctus.  Qux  st  collijan- 
^Mr  m  imMmj  Aa6emi/s  clima  Sithicuni  s/Ve  Sciticam 
terram,  re(/ionem  AnipJicanix  sive  Amblifjonix,  e 
qua  rejione  c^ressus  martijr  iSaturninus  apodolo- 
ntm  discipulus  faatus  est.  Egressus  vero  Severus  e 
patria  fcrra,  cum  socUs  renif  ad  portuin  Accaron; 
u-iuh  solventcs  vencruHt  ad  cirifatcm  Jopem,juxta 
montem  Golmentancum. 
fortfistt,-  8.  Consonant  itaque   trcs    Vifx  in  assif/nanda 

Abihm.  Severo  patria  sire  FaU-stina  vd  Syria,  sive  supe- 
riore  yEgijpto.  Non  enim  hic  de  Scijthia  sive  Euro- 
pxa  sive  Asiaua  cof/ifandnm.  ridetur,  quuiu  deam- 
bufanfes  ad  portum  Accaron  vcnisse  dicantur,ef 
revcra  propinqua  sive  regio  Sithica  sive  Scitica 
adsit.  Est  enini  mons  Sethim  sive  Sithi,  monfaua 
i'c(/io,(quai  inde  a  Damascojuxta  Palaistinam  e.cten- 
ditur  afque  ad  mare  vergit;  est  et  regio  Scithi  in 
yEggpto  prope  Mareotidcin  paludern.  Ulriusque 
frequeus  est  in  Vdis  Patrum  mentio.  Difficultas 
magna  est  in  AmbHijouia  invenienda,  sive  Amhli- 
ganiam  dixeris  sive  AmpJifaniam.  Ignofa  ntique 
geograpkis  regio,  ant  saftcin  ignotum  rcgionis  no- 
•nen.  Quod  tamen  scrupufum  nnJJum  movet,  quia 
lu  Vitis  Patrum,  fiui  circum  ilia  loca  incoJeJmnt, 
plurima  Jocorum  nomina  occurrunt  qux  per  tjeo- 
graphornm  Hbros  frnstni  quxsieris.  Ad  coujecfu- 
ras  igitnr  cjnfugicudum  est.  Barbaroruni  rex  Se- 
verus  dicitur,  dura  nafione  Wandalorum  barbarns: 
'*  andatornm  nonicn  grassanfibus  pcr  imperinm 
fiarbaris  gfncndi  qnadam  nuncnpatifmc  adhxsissc 


notnm  csf.  Oimmmnr  aufem  Severum  nnstrum  re-       .„. 

gufum  fpinmiam  fuisse  qui  trihufms  barbaiZZi       ~ 

nnperio  prmerat.  Erant  autem  vicina  PuJ;esfiuv 

Joca  niuttornm  fmrharorum  inf^nrsifniifjus  info^t'a 

me  Sarracenos  dixeris,  sive  Iiiemnu,as,  quorum 

frequens  est  in  sanctorum  auuchoretarum    Viti.H 

sernifKSi  Severum  cx  regionc  Scifhi  prope  Mure- 

otidem  paluflem  orfnm  didmu..,  major  erit  in  inve- 

nienda  Amldigonia  sive  Am/)Iicauia  difficulias ;  sl 

ex  monte  Scfhim,  probaJnJis  ridebdur  Cfmjednra 

doctis.'<imi  Patris  Labat.  Ahifa  nrf^s  est  Lgsaniai 

qu:e  Damasco  ad  occidentem  est,  septentrionem  ver- 

stis,  quai  nomen  dedif  uni  ex  fetrarrhH.H  quarnm 

Evangdium  mcmind,  Afdlenm ;  qum  Abihnia  la- 

tiue  dici  potuit,  et  faciH  con-upteia  Amplicania. 

Hxcest  illa  AJjiJa,  quam  PioJemxus,  Jih.  v,  ca/,. 

l~i,  inter  CceJesgria;  urbes  recenset  nomiuc  AfjiUe, 

'■«gnomcnfo  Lgsanioi  :  'ApC^a  im-KXy,bti^«  Aucravfeu! 

N.  Satnrninus  ex  iila  rcgione  egres.vis  dicitur.  Kt 

revera  sanctus  ToJosfifinm  apostoJns  In  Vifa  quam 

sno  fempore  eJncidaJnm  us,  ex  Oriente  oriundns  legi- 

tur  ac  Joannis  Baptistm  discipuins.  Quod  verum 

sif  an  ffdso  inventum,  hic  disputare  nolo.  Co/ifcudo 

solummodo  Sithicum  clima,  AmpHcanix  regionem,  ^ 

cx  inenfe  auctorum  qui  Sevori  res  gestas  scri,m~ 

runf.  non  in  horeali  Scytharum  tractu,  sed  cirea 

Pafwsfina-  fines  essc  qnxrcndain. 

0.   Quid  autem  si  Severuni  ScijthupoJi  ortiim         im.m 
difdnms?   Est  enim  Scgfhfipolis  urhs  PaJxstinai  ^nitf'"iMinii 
qure,  tcste  Zonara  (2),  ofiin  Mefhora  dicfa  fuit:     ''"'«*''"""- 
Cujnsjuxta  mwnia  Sofis liberornmquc cadaicra  in 
rrncesfueresubJata.  ScythopoHn,  dicit  PJiniusiS), 
anteaNysana  Libero  patre  sppulta  nnlrlce,  ihi 
deductis  Scythis.  Qu<e   etiam  vocafnr  Scijfharum 
urhs,  V.  g.  in  versione  LXX:  -cV'  ptiOiSv,  f;  i<jxi  SxuOuv 
T.6hq,  Bcthsan,   qux  est   Scgtharum   urJ>s;  quam 
JosephusJ.  V  Anfiquitatum,  cap.  I,  Scijfhojjofin 
appeJJat.  In  Jihro  ii  Maccab.,  c.  XII,  20:  wpii»i<TaM 
£-•  5:xu0(iiv  TtoXtv^  profectl  sunt  contra  Scytharum 
urbeni.  Cujus  incolai  versu  30  vocantur  ^xjOot:©- 
XiTxt,  Scgthopofifcs.  Urbis  situm  accurate  detenni- 
natum  invenimus,  notfda  distantia  alac.u  Genesa- 
reth  et  ab  IUevfisoh/mis.  Joseph  enim  in  Vita,  n.Co  : 

'II  ol  OT}  TraTpic,  [TtplEpii;  ],  oj  'lojirre,  /.EiiJLEvr,  ev  ttj  Viwvr^- 
oapiTiO!   Xifivr,    xal    i~i-j^vjzx...    ^x^jOottoXewc    |  criiSictl 

sVxoffi  xat  Ixa-jov,  Tua  vero  patria  [Tiherias  j,  Juste, 
ad  lacum  Gennesariten  sUa...  Scythopoli  ahest 
stadla  centuin  et  viginti.  Et  Maccab.,  Joc.  cit. :  F 

wpiiTiffav  £7ii  SxuOuv  itdXiv  i-ni-^OMvaw  iiti  'UpoffoXoucov 

(Txaoioj;  l;axouioui;.  profecti  svint  coutra  Scytharum 
nibem  distaiitem  ah  Hierosolymis  stadia  scx-   ' 
centa.  Strafm,  Jib.  XVI:  ii  xEpi  faXiXafav  IxM- 
T.ohi,  Seythopolis  qu«  circa    Oaliheam   est.  Et 
Jfjsephus,  dc  BeJJo,  f.  III,  c.  4  :Whlalcii...  Siopi- 
Zii  i~f,  p.effr,|ji^pta;  ^nxzpU  -£  xsi  iJxuOdroXic  |«'/p!  twv 
■lopSivoj  pEiOpuiv,  Galikeas...  disterminat...  a  meri- 
die   Samaris  et  Scythopolis  us^pic  ad  Jordani 
fluenta  (4).  Quare  c.rras-se /mtandus  est  Pffjleinanis, 
qui  l.  V,  c.  W,  Scijthopfjlim  in  Cade-Sgriu  /)onit; 
cui,  ut  bene  credit   Cellarius  (5),  Decapolitana 
societas    impusuil,    qu;e    trans    Jordanem    est, 
Gxecpta  sola  Scythopoli,  qute  citra  fluinen  est, 
prope   tanien  illum.  Inter    Decapotitana.^i  iirhes 
camdeni  I.  c.  PUnius  n-cfnsuif ;  </iiarnin   uninium 
maximain  esse  Srgfhfipfdin  .Jimqdius  ffffrmiit  (0). 
Tandem  Animianus{l)  et  (8)  Hieronijmus  Scijtho- 
jjoJin  in  Palxstina  ponunt.  Cui  quum  vidnu  stf 
Abefa  urJis,  noinen  .iinpUcauia:  inile  fortassis  for- 


(1)  Il.i.I..  [,.  131.  _  (.>j  Amial..  lib.  1. 1:  I.  -  (.^J  Hisl..  lih.      III,  c  13.  -  («)  /V  ^*'^o.  lih.  lil. .-.  :;i.  -  (7f  L 
\  -  '■    lii.  —  (1.)  CiV.  Cellanus,  Geoi/r,  uu/iij.  —  (o)  Ibid.,  lib.      —  (S)  De  locit. 


ib.  XI.X,  V.  ^t. 

mntum 


^14 


DE  S.  SEVERO  MAKTYRE. 


AUCTOKE 
C.  V.  H. 


matum  fiiit.  Saue  Satundni  j/atria  (jiifu/  e  ma  veiiit,  liifusgue legenfes  Hevetns  cum  sociis  ad  poi-  D 

rcfiluiif   oriiiiifhtm   Severus   ilidt,   favih-  adiiiif-  fioit  Arcaron  adviiiermit.  Naviui  ascendunt  fcn- 

tifar  lucti,^  Jurdani  snfiH  propinqiius,  <pii  Joaniiis  duntque  ad  jtartes  lioreales  ;  scl  rerecti  ad  liftiis, 

Baptistai  discipulo  eoriveniat.  Sle  enp  stafneii-  pedihus  iter  faciunt  nsque  ad  ttrbem  nomine  Impe- 


rrijvo  sc 

alidicni 

tempore 

JultaHi 

Apoatntw. 


dum  r/dctur,  Sevcruin  ^^ssr  oricnfalcin  hoinincm,  in 
finifms  Sijrioi  naiuni.  In  i/lustri  Sivero  geiiere  ad~ 
scribendo  tres  Vitx  consentiunt.  Regem  dicunt  re- 
gionis  AinpHeania;,  qni  ad  fidcm  conrersns  jjofcsta- 
tem  ahiiiairity  reguo  ref/cfu  crcnnun  priino  cogifacit 
ae  deinde  pjereyrinationes  aposfolicas. 

10.  Vifx  fcinpus  .safifi  accurafe  trcs  Vits;  dcsi- 
gnant.  Reyno  cnim  atfpic  iniperiu  .^e  atjd/cavit 
Sevfl'us  teniporc  JuJiani  apostat.v.  Accipe  verha 
Vifxprima;:  !ii  cujus  {JnJionij  tempore  iniporii 
Severus  rex  nobilissimus  domin;ibatur  Ambligo- 
nise  genti.  Qui  audiens  perseeutionem  chrisliano- 
rum,  deposuit  regiuni  diadema  et  vitam  in  ereuio 
decrevit  ducere  solitariam.  Pari  sensu  Vita  ine- 
irica,  quas.  sic  incipit : 

'IVnijinre  quo  lali  tJniuit  monarcliia  nuindi 

Iniperiuni  pravi  desfrloris  Juliani... 

V>'isposmt  (SeverusJ  secum  pra  Clnisfo  linquereregnura. 


tiis.  Tunc  in  ea  nrhc  ef  fofa  riyionc  ista  divini  verhi 
scniina  mittunt.  (^ui  ipiuiii  frucfuin  nidluni  sc  ferrc 
viderent,  mutato  consilio  Homam  ireunanimes  de- 
eernunf.  Eoina  niittuniur  in  Aip/ifaniani  ad  Xu- 
vcnipopulanix  popnlos,  iid  quos  per  To/osam  ifcr 
faeienffis  perveniunt.  Civitatem  Sotiatnm  ingressi, 
fidcin  pra-dicanf.  A  Sotiafihus  digress/,  Palmstrion 
fcndniif,  (iiiincn  Alplieaniiin  sive  Aturein  trausinif- 
fiinf,  rcgem  cumpopulo  ad  fidem  convertunt.  Seve- 
ru^per  omncinjxissim  regionem  disrnrrif  popidum- 
que  fidei  docfrina  iinhnif ;  tatidam  IViiiidaluruni 
cxcrcitu  appropinquante  Palxstrion  redif,  et  a  har-  ■ 
fjaris  occisus  glorioso  niarfi/rio  anfe  uriiis  uuenia 
forouaiur.  Fcrfurque  capnf  nniniiius porfans  iisque 
ad  focum  sepidturce  anihultisse. 

13.  S.  Severi  perigrinationes  apostofic;v  non  uni  ttinrri-ri,ii,io 
qu(estioni  locuni  dedcre.  Ac  posfposifo  quidein  cursn 
per  Asise  regioues,  qnem  si/pra  ad  veri  sim/Hfiidi- 


B 


nem    opinando  descripsiinus,   qimritur   iinde  ef 

Idem  pluribvs  verbis  Vita  tertia,  qns  addit  J/dia-  ,^„,„,j,,  Homam  profecfi  sint  ?  Nihd  in  trina  Vitx  E 

m   pcrse/^ufionem    occasionem    prxhuissc    Severo  historia  inrcuif//r  ipiod    liuic    solvcndu-  quxsfioni 

christianum  sc  puhl/cc  conffendi,  rcgnoqiic  reficto,  i^cem  afferat.  Unum  solummodo  animadvertendum 

confugiendimercmum.Patetigiturinitiaperegn-  ^gt^  „o„  statim  post  reditum  a  maritimo  itinere 

nationum    Severi  ad  tempora   Juliani  Apostafx  Bomanum  ifer  fnissc  decretum,  sed  pust  fentatam 

esse  revocanda,  mc  procnl  erit  a  vero  qui  annu  fdei  pra^dicafionem.  Naviqatione  peracta,  e  portu 

HG2  Severi  ahdicafwucm  assigna/rrif.  Potestque  Acvaron  pervenerunt  ad  urbem  Jopem  jtixta  Vi~ 

credi,cum  docfissimo  Lahd{\l  id/to  rcgnu  ahiisse  tampriuunn;    Vita    metrica  iianc    narigaiioucm 

Severum,  nc  cogeretur  cum   impio   Apostata   in  prHermitfif,  statiinque  eremo    relicto   Romanum 

Persidein profi/isc.  Quaiitum  tcinporis spatium  in-  ^^^. commemorat.  Vita  mro  fertia,  cujus  major  est 

ter   beveri  abdicationcm    ac  gloriosim   martijrii  auctorifas,  advcnfnm  ad  Jopcui  rcficct.  Maritiuw 


Ertmxtm 
cogitat. 


c 


lihenter  assentio  P.  Labaf ,  qui  mortna/eui  Severi  i-     j    ,     ■          /■       /  ■■  ■             r^      ^-t  ■     /  ,• 

,,,^     „         ,^             '  i      '"""""'(-»- onk-ii  fp-fitia  lectoris  ocidis suhu.c/euius.  Lccefih/  relatio 

aniio  4"/  roflacal  (ii.  \ru          •           n   -               'i         i.    i          ■.     i         ■ 

'  ■  Vit^  pjnmai :  Qui  quum  deambumrent  ad  portum 

qui  vocaLur  Accaron,  juxta  littus  maris  ascende- 

S  III.  Do  S.  Soveri  I)er6f*'rinjlti0-  '""^  proram  navis.  NautEB  itaque  jure  consueto 

•!  quEBsierunt   pro   naulo  denarios    centum ;    sed 

llil)US.  {jloriosi  milites  pro  vili  ducunt  terrena,  dum  mer- 

cari  cupiunt  c(eleslia,  et  quod  niente  conceperant 

Fidem  (Jhristi  publico  culfn  confessus,  spretis  optantes  iniplere,  quoerentibus  centuni  denarios 

niuiidi  dcliciis,  regnoquc  j-cHctu,  Severiis  in  erc-  dederunt  mille.  Iutra  quadraginta  vero  et  sex  die- 

luuin  cogitat,  e.r  triuin   Vitaruin  .festimonio ;  rum  spatia,  opitulante  divina  clemenUa,  transna- 

■ufrumreveraeremumincoluerit,hauditaceriumest.  vigaruntniariaet  pervenerunt  adcivilateniJopem  F 

Potiorcin  aucturifaieui  tcrtixVifa;  s/'queudam pnfo,  juxta  montem  Golmentaneum,  ac  deinde  peram- 

qua; scqucutia  tradit :  Proposuit  itaque  in  eremuni  bulaverunt  pedcstiim  die.^^  centum  viginli  tribus. 

conlugere,  ut  in  ejus  obsequio  vila  quieta  ac  soli-  Tunc  ingressi  in  aliam  navlm.  donantes  pretiuni, 

iaria  indiscrete  desudaret.  cujus  Spiritus.  pra^ter  ac  navigantes  pcr  pelagum  ad  Aquilonareni  par- 

supcr  humileni  et  quietum.  omnino  dedignatur  tem,exieruntad  porlum.etpercurrcntesregioiiem 

quiescere.  Sed  demum.  altiori  consuHus  delibera-  iUam  conslantissimi  agonistEe  nulium  repererunt 

tione,   Augustini  illam  incessit    senlentiam  qua  qui  eos  interrogaret  de  re  quam  gestabant  in  pe- 

prieponitur   ille   qui  inavult  leruinnosain   vitam  ctore.Circuibant  vero  civitates  et  castella,ul  Inve- 

ferro  quani  fugere  :  quippe.  quaniquam  solitaria  nirent  aliquem  qui  eis  per  martyrii  palniam  rese- 

vila  soli  Deo  servientes  ab  illecebris  niundi  facile  raret    paradisiaca    claustra.    Conversus    ilaque 

po.ssint  evadere  iiulenmes,  merito   tamen  ante  Justinusad  Gcrontium  dixit:  Quare  non  pergiiuus 

justum  judicem.  majori  praemio  ditabitur  qui  pro  Romam  V  Gerontius  respondit :  Quando  primuni 

se  ac  j)ro  aliis  lahorando,  contra  versulias  antiqui  ex  regione  nostra  luimus  egressi,  tunc  oportuisset 

hostis  majori  exercitio  reluctabitur.  Itaque  erenii  iisec  fieri.  Totuu/  iilud  spatiuui,  /piod  inter  rc/irfuui 

appctiiu  ]iostpositb,  louginquo  placuit  laborare  eremum  ac  iter  Pomam  interjacet,    Vita  mcfrira 

exilio :  ut  divini  verbi  gratiam  pranlicando  multis  transi/if  hisce  rerhis : 
proficeret,  ac  carne  pluribus  laboribus  delatigata. 


rereyviufUur 
fum  socHk  iii 
Orriffciitptii, 


tandem  glorioso  decoretur  niartyrio. 

\i.  Pcrcgrinat/onis  cursuin  hunc  fenuissc  vide- 
fur.  Secutus  tractum  montanum  qui  mons  Sethim 
voiafur,  tandcin  inf  Uflns  uiarls  Mcditcrrauei  per- 


Tiili  coiisilio,  eremi  secessil  ab  aiilro  ; 

Seil  staluit  priiuuni  llomam  divertere  gressum. 

14.  Jani  suceedat  tertiiB  Vitai  narratio:  Aliquan- 
lo  igitur  tempore,  ciu*su  pedeslri  iter  agentes,  ad 


serf  ,/"■'■'" 
Vilfi" 


(1)   Ill.-^t.   mouaxt.  S.  Si-rcn.  A].|)en.iix    t.   II,  p.  :ili4.  —       {-J)  Ibid..  p.  :m 


portuiu 


muritinio 


pnrflm 


DIES  PRHVIA 
A  porfuni  maris  devenerunt,  quem  lingua  barbara 
rcRioui?  indisena^  Accaron  vocare  consuevcrant 
Quo  cuMi  pervenlsseut,  navim  exposcunt  ;ic  in 
aquilonarespartes  velle  proficisci  indicante^  quld 
pro  naulodebeant  exquirunf.  Onibns  cuni  niuil» 
rmlhi  conimoti  ope  utiserioordi.-P  nun  parum  cxe- 
gissent,    non  dubitarunt  plus  impcrtiri,  martha 
adhuc  sufficiente  pro  nnvifatc  exilii.  Interea  XL 
diernm  curriculo  navigio  subvecfi,  rursns  ad  lit- 
tora  redount ;  ac  deinde  pedestricale  iter  conti- 
unanles.ad  urbem  dictam  In,petu.,iuxtamonfein 

Golmentaneum  sitam,  f raniite  direcfo  perveniimt 
Ihr  aucfor  m;/.<^firas  roushhmtiones  subnectif.  Qm~ 
h,fx  frafisnussis,  ita  rnin  fo  pcr</inms- .-  Postquam 

ergoadpriBdictamurbempervenf-runf^uuiver^am 
re-.onem  illam  circnmquaque  discurrunt,  atque 
divim  verbi  semina  passim  serere  non  de^i.tunt 
Sed  divmfe  providentifB  nondtnn  di?pensante  «a- 
pieutia,  m  regione  illa  ncutro  permissum  est  fide- 
Iibu^^  Christi  voto  oplato  potiri,  nee  in  acquirendi. 
populis  luera  catholicie  fidei,  nec  in  conseeutione 
desiderati  martyrii.  Tiou  posfm  imhicitur  SevQvn'^ 
orafionem  hahen^  «,/  ,odos  et pdcmU  Ronue  con^i- 
^  hnm  aperiens.  Quod  cum  in  conspeetu  omniura 
unannmter  placulsset.  ex  consultu  beali  Severi 
aomani  properant.  Har  er</o  concilianda,  aUme 
?.r  utva<im  narratione  conjuncta  qmd  veri  simi- 
Iws  erit  e.rpiscnndum. 

15.  Acprlnio  qmdrm  notandum  in  utraque  Vita 
cdiquid  reperiri  quod  tacetur  in  altera,  aut  in  una 
fjcHerafrm  enuntiari  quod  acrurafc  in  alfcra  dicitnr 
In  ufraque  narraf.ione  Severus  rum  sociis  e  portu 
Arrarou  swe  Acharon  sohimt.  Accaron  portus  est 
lu  Idtorc  Pai^Minx.  Juxta  Vitam  primam  intra 
quadraginta    et   .sex   dierum  spatia,   opitulante 
dmna  clementia,  transnavigaverunt  m^vi^:  juxta 
Utam    tertiam    quadraginta    dierum    currlculo 
navigio  subvecti  rursus  ad  littora  redeunt.  J,,.r,'a 
I  dam  i>nmam,  pervenerunt  ad  civitatem  Jopem 
juxta   montem  Golmentaneum;   de   Jope  mdla 
mentio  in  Vita  tertia,  sed  tantummodo  dr  littore 
quo  appuhi  sunf.  Ju.vta  Vitam  primam,  a  civitate 
Jope  perambulaverunt   pedestrim  dies  centum 
vigmti  tribus.  Tunc  ingre.ssi  in  alimn  navini  do- 
nanfes  pretium  ac  navigantes  per  pelagum  ad 
aqmlonarem  partem  exierunt  ad  portum;  >,r/« 
l  itam  tertiam,  inde  a  Uttore  pedestricaie  iler  con- 
^  Inmautes  ad  urhem  dictam  Impetus,  fuxta  mon- 
t"-m  Golmenfaneum  sifam,  tramite  directo  perve- 
niunt. 

16.  Consfat  ifjitur  utrohiqur primum  itcr  marifi- 
mum  quadraginta  rel    quadrayinta   sex  dieriim 
lude  a  portu  Accaron  durasse.  Jam  quxritur  quo 
mndsi  fuerint?  Vix  credi pofest  post  fof  dierum 
'iav,f,ati.onem  perrenisse  ad  Joppen  portum,  qui 
P<irum  distat  a  portu  Accaron.  Uno  die  facillime 
pn-miire  poterant,  neque  rero  simile  est  a  portu 
i-icino  etjrcssos  coyitasse  in  porfum  adeo  pjropin- 
fjnum,  prxsertim  tanto  persoluto  naulo.  Videndum 
^ri/o  utrum  urhs  maritima  homoni/ma  occurraf. 
^otat  Vita  fertiaperef/rinos  uosfros  volui.^.^eprofici- 
sci  n,  parfes  aquilonares.  Jam  vero  ah  Accaron  in 
Aquilonem  tendentibus  occurrit  in  littore  Cilicix 
<tfiperx  urbs  Jotape.  Farile  fieri potcst  in  mauKsrri- 
pto  rodire  e  (pw  vharfularH  tSeveriani  scriptor  has 
*'t((s  descripsit  pro    Jolape   abbroiatam   vocem 
''fq)ertam  fuisse,  aut  forsan  ipsam  Jofapem,  quam 
'1't'on  nesciref  compilator,Jopem  notissimam  vocem 
jmdamputaverit.  Quidquid  esf,  haud  adducar  ut 
-Joppen  sive  Jopem  Falcestini  littoris  portum  hic 


(1)  Bigt.  S.  Severi,  Append.  1. 11,  p.  36S, 


NOVEMBRIS 

i>15 
'ndicatum  credam.  Pr^ferea  Jone  e./  i,,  rir. 
^^^^^^f'^^^nm,afn,^ 
■sed  uecrotape.  Dcindc  alteram  navigLucmZ 
nd}  'u  fcrtia,  ef  montis  GolineutL  mc^Z 
f<'nt  mf^ne  itineris  pedesfris,  uhi  peregriuZ 
^rhem   Impet,un,   p,rfa    montem   GoJntJneul 
sita,n,  pervennmt.  Sane  quum  in  aUerutra   V da 
error  arjnoscendus  sit,  terti^  Vit.-e,  quippe  q,,,  anti- 
q>>orcst,pnma,n  postpouo.  Qua-ritur  deinde  uhi 
.^'ta.sd  urhs  nomine  Impetus,Ji,rta  montem  GoK 
»'<-ntaneum,  quo  pedestri  ifinere  pereqrini  fenderc 
potuer.nt     Vrhs  Lupefus  latino  iJne  .nda, 
rojraphoru,n    lih,-i.    occurrit ;    occurrit    famcn 
jrxro  nomine,  eaquejuxta  montemsita.  Pfolema-u. 
<nm  sujnat  in  Maredonia  Juxta  nioulem  Scardum 
Hormamuomi,ic,  q,wd  lati,ic  bnpcfum  sonaf  ■  ad 
quam  pcdeMri  itinere  peregrimpervemrepot,^erunt 
pra^sertim   spatio   cenfum    vijinti  frimn   dieruiu 
quodprionifJneripedcsfri   Vita  prima  assiqnaL 
Tanta  autem  differenf-ia  est  Inter  Jopem  et  Imne- 
tum  ut  de  scriptoris  sphalmafc  cojitari  neqneat 
Ira^terea   utraque    Vita  conrordi  stylo  terminum 
'fneri  saf,iunt,  uhi  caperunt  regionem  circumqua- 
qxeiustrarcpr^diraudo,  quiterminus  juxfa  Vitam 
tertiam  est  urhs  Impefus  et  circum/accns  reqio 

17.   Q,ahus  considerafis,  ../,-  .sanrtorum  nirsum 
ordaio.Aportu  Accaron  quadraqinta  dielm.s  mari- 
timmyterperfecerunt  ei  transnavlgaru.it  maria, 
id  esf,  a  httore  Pahesfin^.  trajcrfa  maris  Mediter- 
raneiparte  nou  modica,  e  mari  ad  litfora  redcuut 
appclluntqm  Cilicm  oram,  apud  Jotapem    Wnr 
pedestri  cursu  per  Asiam   Mim.rem,  per  urhem 
Consfantinopohtauam  fcu.d,mt  in  Maeedoniam  et 
in  urhc  Horma  consistunt.  Prxdicationi  verhi  I)ei 
operam  navant,  scd,frnctu  n,dlo  secuto,  Pomam  ire 
decrererunf.  Vitam  primam  audiamus  :  Conver- 
sus  Jnslinus  ad  Gerontium  dixit :  "  Quare  non 
pergimus    Romam  ?    „    Gerontius    respondit    : 
"  Quando  primum    ex   regioiie   nostra    fuimus 
egressi,  tunc  oporfuisset  haec  fieri.  .  Com/ruum 
sane  adjunctis  respons,m.  Midfo  enim  facdius  a 
portuAccaron  recta  via  in  Italiam  ire  prjtuerant 
quam  fanfo  per  Cdiciam  et  Groiriam  cirruifufacto. 
18.  Profecfi  ergo  Horma,  noniam  iutcr  fariunt. 
Sed  interim  tuiic  continue  prtedicationis  instantiae 
servire  non  cessant,  quam  ubique  potenli  signo- 
rum  ac  miraculorum  virtute  efficaciter  confir- 
mant. /M  Vita  tertia.  Vnde  concludere  niihi  posse  f 
rideor,  sunctosper  Dalmatiam,  Lilmrniam,  Isfriam 
der  facicntes,  Hadriaficum    marc   circu,ueuntes 
Italiam  ingressos  ac  Pomam  fuisse perd,tctos.  Nul- 
lus  cnim  hic  in  ,dravis  Vifa  navigationis  sermo. 
Quxri  tandem  pofest  quid  sit  mons  Golmentancu.s: 
Xullus  omnino  in  geographorum  libris  mons  Gol- 
mentaneus  invendur.  Quarc  o/nnari  pronum  est 
nomen  illud  non  esse  proprium  monfis,  scd  adjecti- 
vum,  idiomatc  semitiro  sanrtis  nostris patrlo,  quod 
aspera  ac  /ietrosa  loca  significat :  ita  iit  mons  Gol- 
tnentaneus  idem  stt  ac  mons  saxosus :  goliuo  enim 
Sgris  e.<!t  sa.retum. 

Id. Hoc  loco  in  trina  Severi  Vita  nodus  occurrif, 
quem  neque  solvere  valeo  nec  secare.  S.  enim  Seve- 
rus  rum  .mriis  ,dn'  Pomam  pervencrunt,  in  sede 
apostolica  inveninnt  sedentcm  Eugenium  /lonfifi- 
cem.  At  mdlus  ea  tempe.state  pontifex  Eugenius 
uomine  Romanse  ecclesiai  cathcdram  tenuH ;  toto 
Severi  vitsi  s/xitio  nulluspontifex  Eugenius  nomine 
Ronians  ecclesim prxfiit.  Quare  omnibus  conjectu- 
ris  omissis,simplicem  errorem  agnoscere  rogor.Non 
enim   audeo  suspirari  cum  dortissimo  Lahat  (1) 

usiirpatoris 


AUCTORK 
fJ.  V.  H. 


E 


JJflffStfi.    (ih 

Accaron  ad 
et  fioniuiin. 


Ttindem 
Itoinaiu 

pcrvenittnl, 


n/iijntiiticiiin 

IP/ICIltl' 

S.  JJainnso, 


AUCTOUE 

G.  V.  H. 


216 

ifsifrjmforis  KiKjenii  nomiii ,<juci)i  wai/tnis  Tlicodo- 
siiifi  supcrfirif,  hic  iiidicari,  (jiiu:s/  alchrior  Eiujcnii 
fama  perorhem  universum  sparm  tam  altehoini- 
num  animi.-i  inmhrit  nf  tani  (/hriosum  homincm 
necessario  nnlidcrint  cssc  ijjsani  Homaniim  ponti- 
ficem.  Qtmm  ifuijue  Euf/eniinomen  ncccssariodv/cn- 
dum  sit,  fju.-ESfio  orifnr ijuo  sedenfe PontificcSexcru^ 


DE  S.  SEVERO  MARTVrvE. 

Severmn.  j)osfijnam  fanti^per  circa  cUtjendam  vifir 
norniam  hmi^isset,  eremumne  tcneret  et  ahscondiiai 
in  Deo  vif.i:  fiancfum  ceiiamen  fin  ifino-um  aposfo- 
licurum  sanctiores  lahores,  tandemfiaf/rante  mai-- 
fi/rii  desiflcrio  totiim  sc  addisseminandum  Dei  rer- 
huin  una  cum  sociis  f)-adidissc.  Quare  non  ineon- 
t/ruuin  ridctur  hoc  loco  fjuiereie  quem  ad  yradum 
ecclesiasticx  dignltatis  jirovecius  fiierif.    Trij)teT 


D 


Romam  adrenei-it  cf,  qiiod  conse<juifur,  a  (juopou- 

iifice  inissi  sinf  hi  viri  in  Afjuifantam.  Non  dafur     Severl  Vifa  dc  sancti  r<ri  sacerdotio  cj.pressis  rer- 

lonaim  crrandi  spatium.  Aut  enim  Litierius  is  fue-     ins  non  lotjuifur  ;  narrantur  fnmni  rjusmodi  facta 


loiH/ 


qui  pereijri- 

tios  heniyne 

ixcipil. 


rif  auf  Damasus  :  imto  aiitem  Damasum  fuisse. 
Nam  Juliano  imperaforc  secularnu  diijnifatcm 
Sevorus  altdicarit,  etperei/>-inationis  cursum  statim 
inchofirit;  cui  si  t)-es  annos  ti-ihuimus,  mtis  fecisse 
noliis  videmur  Actoruiu  fcjfui,  qui  ifimra  fcrmc 
coniinua  stafione  modica  nai-raf  inferrujita.  Ojn- 
namur  itafjue  Severum  i-egno  ahiisse  quum  JuUa- 
itus  exj)editioncm  in  Persas  itarai-et,  anno  S<i3, 
eumdemijue  Romam  venisse  tmno  HG6,  Damasi 
priino.  A  quo  henifjnissime  recejM,  Ponix  consHte- 
runt  annum  iinuin  afrjue  unam  hchdomaflem. 

•10.  liursits  inier  Vifam  jn-inuon  iic  tfrtiam  na)-- 
ratio)iis  diversitas  intejredit.  Juxfa  illam,  Roma 
ei/ressis  infjressisfjue  Gfdliurum  fines.  dcfnnctofjue 
Gerontio,  Vusconiani  coijHatifihus  antjef iis  aj)pairf. 
Juxta  kanc,  Romx  consisteiites  Gerontio  sujieriitifc, 
aiujclicam  risifatio)iem  accijjiunf.  Nos  ferfiis  Vitsi 
ampfiorein  aucforifatem  secufi,  anfjelum  Ronix 
moranti  Severo  apj)aruisse  credimus.  Severus 
itaijne,  anijdiro  monifu  rohorofus,  fjiiod  ccefitus 
acccjicraf  socHs  communicaf,  ridelicet  cursuni  ifinc- 


ef  gesia  (juse  sacerdoiem  ianttnn  non  necessario  de- 
signanf,  nec  desunt  alia  undejure  concludas  Se- 
vcrum  cjiiscopum  fuisse.  Pofest  tamen  fic)-i  ut 
jmusquam  Romam  venissent,  nec  Severus  neciue 
aJius  ijuisquam  e.T.  sejifem  sociorurn  numero  sacer- 
dfjfafi  fha)-actcre  auctus  fuerit.  Nec  mirarcr,  si 
sferilitatem  nianifestam  jmorispisedicationis  huic 
defcctui  alifjuis  adscrihendani  j)uta)-et,  manenfe 
aj}ostoIici  oi-acidi  rirtufe :  Quomodo  pr^dicaljunl, 
nisi  mittantur  V  A  nemine  autem  missi,sj)onfi'  sua 
cuirehanf.  Idem  sancti  riri  intelle.risse  tandem  vi- 
dentur,  quuin  jicrspecta  luhorum  steriUtafc  Romam- 
adire  statiwunt.  Vhi  Romano  jmififici  studii  sui 
ardorem  confessi  sunf,  obrtisijue  ulnis  a  suj)remo  ^ 
jjastorc accepti ,fotum  aniiuui  et  hchdoinadein  unam 
Romai  degunt.  Finis  vero  tani  protracfse  jyrojieran- 
tium  morse  claris  verhis  ah  anctore  fo-fix  Vifse 
exjirimitur. 

22.  Pontifex  statim  uhi  Severum  ciim  sociis 
accedeniem  videt,  dicinfi  illustratus  luce  cordium 
arcana  intuetur,  ct  quanti  riri  sint  hi  hai-hari  coe- 


Dammus 
aUoquUur 
anrlltijiie, 


r/.9  integrandum,   Tolosam  primo,  deitide  Pal^-  '  Utus  inteUirjit,  dicHque  astaniihus :  O  VGve  iclices 


strion  in  Nornnj)Oj)uIaniapi,  promissuuujuc  Dd 
aM.r///»w.  Conlinuo  autcm  Scverus  cum  sociisad 
beatum  Eugenium  perrexerunt;  prout  illis  per 
visioncm  accidcrat  edisscrentes,  more  illustrium 
viroruni  licentiani  ilincris  peticrunt.  Ponfifex  rero 
apostolica  bencdictione  exliorlando  illos  confir- 
mat,  dicens:  Gratia  Domini  nostri  Jcsu  Clu-isti  et 
pax  ubiquc  comitetur  vobiscum;  ipseque  labori 
vestro  prospci-um  coneedat  effectum,  qui  menti- 
bus  vcstiis  tale  ac  tantum  infudit  dcsidcriuni.  Qua 
henediciionc  jiei-ccpfa,  Romam  relinquuut  ct  ad 
provinciain  co-litus  indictam  pervenire  gauden- 
tes,  prolixum  iter  tamquam  breve  pai'vipen- 
dentcs  incipiunt.  Ifer  insiituisse  pedesire,  inde 
coUifjo  fjuod  per  omnes  quocunique  divcrte- 
G  rent  vicos  vel  urbes,  in  pni^dicatioue  signis  eflui- 
sere  et  miraculis^  Tolosam  itaijue  pervcniiod, 
acccj)tisfjue  sancfi  Safurnini  i-eliquiis  in  Novemjio- 
pulaniam  tendunt.  Quo  qiium  delutt  essent,  civita- 
tem  Sotiatum  ingressi,  ab  ijisa  Sotio  urhe  evangelii 
jjrsidicationcm  incijiinnf.  Qiia  civifate  evamjeiio 
inihufa,  Palxstrion  jiergunt,  ti'aJccto(jue  Alj)heano 
fiumine,  non  sine  yrodigio  recedentium  liinc  inde 
aijuarum,ad  rcgem  dfducuntur;  (juo  a  dannonihus 
iiheraio  at(jue  ad  veram  fidem  converso,  Severus 
jjer  universam  circmnit  proviiicidm ,  magnaque 
jioj)uU  niulfifudine  Christo  adjiincta,  iandem 
irrueniihus  hurharis  ante  Palxsirii  mania  occisus 
martgr  occ.uhuif.  Hxc  fuit  SexGviperegrinafionum 
serii's,  rjuain  tuin  ex  Acforum  aucioiiiate  tum  pro- 
huhiU  conjectui-a  ordinarejMjtuimus. 


§  IV.  De  S.  Severi  aposlokUu. 


XoiKhtlll 

»acffiiotio 
niirtos 


Sancti  Severi  viia,  inde  ah  ahdicaia  seculi 
d Hjnifate,aj)ostt,Ucis  Irihorihus  j)er  vaiias  nmndi 
jitagas  conseci'ata  fitit.  Discimus  eniin  ex  Actis 


viri.  quibus  Ghristu?  cst  exilium,  et  zclusfidei  in- 
tegrcseculi  persuasit  contcuTptum.  Vos  in  lucem 
multorum  igne  sui  radii  Dominus  Jesus  Christus 
accendit.  Per  vos  innumera  populorum  umltitudo 
diaboiicre  ceecitatis  nel)ula  fugata.  sui  creatoris 
servitio  restituta  gaudebit.  Ipsi  quoque  tandem 
post  peractum  lcgitimum  laboris  cursum,  feiici 
martyrio  corpora  vestra  victimas  placabiles  ofte- 
retis  DominoJesu  Christo.  !r;fmSeverus^jro  socHs 
ekxjuitur :  Apostollca.'  soiils  successor  egregie, 
gentili  natlone  Wandalorum  et  ex  patria  AmbH- 
ganicte  regionis  oriundi  .sumus  ;  sed  quamvis  in- 
dignl,  jugum  tamen  ctiristiana?  religiouis  deferi- 
mus :  cui  postquam  colla  subduximus,  cunctis 
postpositis  quDe  possidere  videbamur,  mentes  li- 
beras  m  cjus  obsequium  expcdivimus,  et  ut  nobis  F 
quid  opportunius  sit  agendum  sanctEe  Romanee 
ecclcsiaj  auctoritate  per  intcrcessionem  apostolo- 
rum  indiceretur  advenlmus,  pro  Dei  nomine  quld- 
quid  fortuna  intuierit  constantes  sufferre  [parali]. 
Cui  j)0)difex :  Veneral)i!e  propo.situm  vestrum  fe- 
hcem  consequctur  effeclum.  Sed  iuterca  sub  pa- 
trocinio  apostolorum  oraums  vos  nianere  all- 
quantuui  teniiKtris,  quatenus  in  nobis  pcrcontu- 
bcrnium  couuuuuis  convcrsalionls  gratia  et 
documontum  proliciat  totius  religionis.  Deinde 
aucfor  pruscfjuitur :  Hortatu  Igitur  beati  Eugenii 
Romne  morantur;  ibique  anno  peraelo,  rursus  ad 
pristinum  votum  redeunt  el  qui  illius  verEe  vllis 
palmltcs  orant.  non  ulterius  stcrilcs  essc.  sed 
fruclus  pcrpcluo  imuiarcessibUesgcrminarevoIe- 
bant.  Mox  seijuitur  angelica  visio,  d  camj)i  (tpo- 
stolicis  Uihorihus  exculendi  desigiiatio ;  jietitur 
missio  a  poniifiee,  ef  iirl  jincdesfinatam  gforiam 
j)i-ofici.scuntur. 

^'6.  Intellexit  ergo  pontifex  Iiosce  viros  a  Deoad  dein  vrohiiio^ 
aposfulafum  geniium  esse  electos;  aufUt  animi  siii  imtru<'''"^'l' 
voium  profitnifes,  niissioncnn/uc  tt  sede  Roinana 
petentis.  Juhet  cos  tantisj)er  secuin  mann-e,  ui  jier 
contubernium  communis  conversationis  graiia  et 

documcnfuin 


DIES  PKIMA  NOVEMBHIS. 


<l  ftirte  (id 

I  fiisfopittinit 

jifoverios 


»'l  (ipostoU- 

(■(1.1  labores 

(Ifmittit 

c 


•Socfi 
S  Severi. 


(\  documentum  profidat  totius  religionis.  Quorsum 
hmc  ardentium  aique  avide  properantium  mora  ? 
Voluerit  sciUret  prudeus  jwfitifex  propriis  oculis 
videre  quam.  rife  ad  tanti  muneris  diguitatem  mo- 
ribus,  vitai  instituto  ac  doctrina  sint  instructi  ut 
videref  quem  cui  sacerdofH  r/radum  conferret,  quem 
reliquis  pratficeret.  Jure  igitur  ac  merito  opinari 
me  posse  confido  Severo,  utpote  reliquis  praiposito, 
episcopalem  dignitafcm  fuisse  coUntam.  Id  enim 
Eomanai  ecclesix  moribus  conforme  est,  reique  na- 
turs  congruit,  semperque  fuit  observatum.  Ego  vero 
credo  non  solum  Severum,  sed  etium  ex  reliquis 
aliquos  aut  fortassis  omnes  episcopali  charactere 
fuisse  iwbutos,quo  muueri  apostolico  melius,  apfius 
ac  largius  satisfacereut.  In  antiquis  breviariis 
Burdigalensibus  certe  Clarus  legitur  ejnscupus 
fuisse.  Quidquid  rei  est,  credt  non  pofest  tantum 
apostoficorum.  virorum  numerum  missum-  fuisse 
ad  genfes  fidei  jugo  subdcndas,  iiulh  ct  Us  pra;po- 
sito  ceferis  episcopo  ;  ceteris  vero  manifeste  prxe- 
rat  Severus. 

23.  Confirmatur  opinio  nostra  ex  Vitai  tertia: 
narratione  de  fructu  prxdicationis  in  civitate  So- 
tintum:  Postquani  aliquantum  temporis  in  prfe- 
dicto  loco  permnnsissent  et  cuncta,  Dei  favente 
clementia.  tam  in  clericis  quam  in  ecclesiis  ad 
fidem  catholicam  disposuissent,  etc.  Quxro,  qxio- 
modo  in  clericis  ef  ecelesiis  cuncta  ad  fidem  catho- 
Vtcam  dispouere potuerunt,si  nullus  inter  eos  fuisset 
episcopus  ?  Ef  quis  e/nscopus  fuerit,  si  Sevcrus. 
qui  reliquis  praipositus  esf,  hac  ilignitate  putatur 
privafus  ?  Tnndem  opinlo  nostra  ad  cerfiftidinem 
accedit  opc  gcsforum  ejusdem  Severi,  qua;  in  Vita 
tertia  referunfur.  Ita  enim  lego:  Sic  divinitus 
factum  est  iit  infra  non  longum  temporis  spatium 
cunctos  in  (Ide  sancta;  Trinitatis  pleniter  christi- 
ana  religione  imbueret,  et  loca  profana  penitus 
destnieret,  et  ecclesias  in  Dei  nomine  acsancto- 
rum  martyrum  per  singula  loca  solenmiter  dedi- 
caret.  Jam  vero  dedicare  solemniter  ecclesias  est  et 
fuif  semper  episcoporum.  Quare  sic  concludo : 
Severus  fuif  nnns  ex  iUis  sexaginta  duobus  episco- 
pis,  quos  Damasus  ordinasse  legitur. 

24.  De  npostolicis  Severi  laborifms  prsclara  esf 
Actorum.  memoria.  Ipse  Severus  cum  sociis  in  iUatn 
apostolicorum  virorum  formam  quam  Eusebius  (1) 
expressam  reUquit,  fam  perfccie  indudi  potest 
ut  nihil  meUus  conveniat.  Divini  amoris  igne  suc- 
censi,  sjiretis  omnibus  terrmis,  in  ignotas  regiones 
abeunt,ad  geufes  Deo  /»cran(/(/.s-:mu!ius  obibant 
evangelistarum,  iis  qui  fidei  sermoneiii  riondum 
audivissent,  Christum  pra^dicare  et  sacrorum 
Evangoliorum  iibros  tradere  ambitiose  satagen- 
tes.  Ibi  postquam  in  remotls  quibusdam  ac  bar- 
baris  regionibus  fundamenta  fidei  jecerant , 
aliosque  pastorys  constituerant,  et  novellfe  plan- 
tationis  curam  iisdem  connniserant,  eo  contenti 
ad  alias  gentes  ac  regiones,  comitante  Dei  gratia 
ac  virtute  properabant.Severus  (juoque  cum  sociis, 
accepta  missione  apostoUea,  eodem  modo  prsdica- 
tiouis  negotium  gesserunt.  Sotiates  verbo  Dei  im~ 
buunt,  vlericos  consUtuunt,  ecclesias  ordiuaut,  ac 
deinde  ad  aUa  properant.  Prxcipuum  zeli  aposto- 
Uci  campttm,  Pafmstrion  arcem,  cum  regione  cir- 
cumjacente  Severus  elegit. 

Si5.  Antequam  ad  reUqua  pergam,  dicere  hoc 
foco  de  S.  Severi  socUs  decrem,  quorum  nomina 
sequuntur  ex  Vitu  tertia  : 


217 


■Justinus,  Clarus,  Gerontius  ac  Polycarpus; 
His  meritoque  pares.  Babilius  atque  Joannes. 


AUCTOBK 

G.V.  H 


E 


Qut  otnues  martgrium  subiisse,  ac  vicinis  locis  coU 
dicuntur  (2j.  S.  Olarus  coUtur  Lncora;  seu  Lectora^ 
uhi  martijrio  coronatus  refertur  ;  S.  Justini  exstat 
ecchsia  ef  vilUi  in  vice-comifatu  Marcianensi ; 
S.  Babili  in  loco  dicto  Brocas.Joannes  cero  ef  Pol 
Igcarpus  ubipassi  sint,  mihi  non  innotuit;  omtiium 
tnmen  soriorum  utin  cum  Severo  rcUquix  eodem 
iu  locuto  cottdita:  nsservatttur  in  eccfesia  sanctx 
EuUiUm,  Burdigals,  quo  a  Carolo  Magno  allata; 
diruntur.  S.  GeronUus  trigesimn  posf  S.  Severi 
marfgrium  die  snnguiuetn  fudisse  lcgitur;  cujus 
oUm  oratorium  exstitU  intra  muros  oppidi  SancH 
Severi.  IHc  Gerontius  aUus  esf  ab  iUo  Gcrontio 
C(mfessore  qui  die  sexta  maii  colitut: 

26.  Arx  Palxstrion,  sive  Castrum  Cxsaris, 
adjacebat  urhi  Saucti  Severi ;  ibiquc  adhur 
muri  castri  anfiqui  conspiciebatitur,  teste  Pefru  de 
Marca  in  sua  Historia  Benearms  (Ub.  III  can  8     //' 

()i  I  ,.  ,      .  '        "'      >    A,(ti'. 

n.  4),  secuio  septimo  decitno  ;  quorum  lapidcs  me- 
dio  secido  decimo  ocfaro,  retjia  aucforifate  tnuni- 
tus  ,  rircsgeretis  geueralis  de  Bnsquiaf  ad  con- 
struetulnm  sibi  domum  viUascjue  ^(Uficandas 
dertioUtus  est  (3).  In  loco  casfri,  quai  nunc  estp/ateu 
Mfu-lojme,  pretiosorum  umrmorum  frusta  nuUo 
tiegutio  e  terra  eruutitur,  invciduttique  est  ante  hos 
quinquaginta  aniios pufchcrrimum  marmorex  sta- 
fua'.  capitt  (4).  Arrcm  hanc  I{omani,subjecfa  Novem- 
populaniu,  cunstruxeratd,  in  quapraises  provincia; 
resideret.  Quo  tetiipore  Sevevixs  ad  praidicaiulnm 
Jesu  Chrlsfi  fideni  advenernt,  ard  cf  provincim 
cuin  impcrio praierat  Adrianus,  queiu  Acfa  Severi 
fitulo  ac  nomine  Regls  donarunt.  Regem  fuisse 
Petrus  de  Marca,  loc.  cit.,  n.  S,  Jure  tiegaf ;  pofest 
tainen  cum  doctissimo  P.  Labat  ndmitU  regis 
nomen  adha:sisse  huic  pHncipi  viro,  facile  apud 
retnotns  proviucias,  toleratitibus  Romanis. 

27.  Rex  Adrianus  iticurabiU  murbo  laborabat, 
obsessus  a   dmmonibus.  Ad  quem  Severus  cim 
sociis  profecti ,  Alpheanum  fftittien ,  qund  arcem 
prseterfiuit,  sicco  vestigio  trnjecerunt.  Prodigiutn 
admiratdes  incolx,  peregrinos  viros  coilesti  virtute 
prxdifos  advenisse  regi  tiuidiant.  Severus  itaquc. 
cum  sociis  imitati  regetn  adeutd.  Qui  sird,  utide 
veneritd,  et  quis  sif  ndrcutus  finis,  pctetdi  regi  ape- 
riunt.  Quo  deinceps  ad  fidcin  christiatiam  cotiverso 
et  Severo  orante  a  dasmouibus  Uberato,  fons  bapti- 
smalis  solcmni  rifu  parutur,  et  rex  cum  universa 
curia  sulutari  Igmpha  tingUur.  AccurrutU  undi- 
que  populorum  grcges.  Qitos  B.  Severus  divina 
fde  itnbutos  ad  Chri.sfum  adducere  sntngif.  Interen 
humnni  generis  itiimicus  noveUas  plnntas  era(U- 
care  nititur,  atque  immani  serpentiiim  specie  tre- 
pidis  objectn  aniinos  credetitium  uititur  pertur- 
hare;  at  dissipnta  per  Severi  preces,  coram  uni- 
verso  populo  inferuaUs  hosfis  machina,  universa 
populi   multitudo    ad    bapfismum    susdpiendum 
fesfinat.  Recenti ptr^dicationis  fructu  tacfus  af(/ue 
uheriori  spe  exultans  Severus,  per  omnetn  passim 
drcuinit  reyionein  ac  brevi  temporis  spufio  cunctos 
christiana  fide  pteniter  imbuit,  profana  tetnpla  ac 
luca  destruif ,  ecclesias  vero  Deo   dedic(d  per  sin- 
gula  loca  ;  ut  merito,Juxta  tertiai  Vifx  auctorem, 
totius  Vasconix principatum post  Christum  teneat. 
Quo  locopraiferire  nequ^o  specialetn  Severi  instan- 
tiam  in  praidicando  sancfi.Hsimx  Trinitatis  mgste- 


Sevcrus 

Cnslruvi 

('iesarf.s 

veitU,  ithi 


cum  /titfuilii 

ild   Clirfstuni 

coiirfiiftitr. 


F 


(1)  JJist.  eccl.,lih.  HI,  c. 37 (P. G.,  t.  XXX,p.291).-  i^2)J{ist.      t.  II, p.  370.  -  {4}  Ibid. 
monaKt.  S.  Severi.  lih.  I,  pp.  37.  38.  -  (3)  Ibid.,  AppendJx, 

Novetnbris  Tomus  I. 


28 


rto. 


218 


DE  S.  SEVERO  MARTYRE. 


H 


AtcT.iiiK  rio.  Qux  7-es  apprime  fewpori  congruif,  senntque 
(i.  V.  H.  demonsfrandx  Acforitm  sincerifafi.  Grassanfihus 
etiiiu  per  orbem  ferrartnii  Arianis,  sumnii  nio- 
mentieraf  norellos  rhristianos  accuratissima  dtvi- 
n.v  Triuifafis  fidc  iinbni.  Obiter  rfiain  nnfandnm 
est  post  comersum  regem  niiUam  hic  (ieri  socio- 
tim  Severi  mentioneni,  qidppe  qul  in  wrias^Jnrtes 
distrarfi  sin/jnli  snnm  prxdicafionis  cavipum  ex- 
colerenf.  iSed  de  fiis  alias. 


V.  Do  S.  Sevori  luarhrio. 


Irriifutihiis    ^fiferea    dnm  hxc   agerentnr,  ef  Chrisfo  pnpnhis 

in  Aijuiia-     ta<}gre(jaretnr,fama  vohins  afferf  nunfium    hor- 

""".",.      Mribifem,  barharorum  itifiniimn  examen  irrupisse 

m  Gallias,    7  renrns  deiefos,   GuUiarum  fracfus 

sanguine  ac  cxde  afque  incendUs  fadari,  ac  per 

Aquituniain  in  Hispanias  fnriosum  hostem  iter 

facfurum.   Anno  etenim    400\  Sfilico,  Wandidns 

nafivne,  baifjarnrnm  agmina  erocnveraf :  qui  ka- 

lendis  januariis  GaUiam  ingressi  tirbem  Mogun- 

tiacnm  et  forte  etiam  Treiirnrum  urbe>n  fund/fns 

vastarerunt.  Trepidanfdms  cnncfis  Wundali  ad- 

sunt ,   intuimera   barbararnm   gmtium  coUuvies, 

c.lausfra  Pijrcna^i  tentant,  nec  tamen  pcrrunipere 

valent.  Didymns  cniin  et  Veriniunus,  frafres  Ili- 

spani,  armatis  gkb<e  mancipiis  montium  claustra 

obsidenf,  burharicnin  iinpefuin  frangunf.  Qui  re- 

pnhi,per  Gallium  effundunfur,  ine  afijiir  iiidigna- 

tionis  pleni,  omnia  csede  ac  sanguine  miscent,  quo- 

rum  fnror  Noveinpopuhiniam  dcvasfaf.  Tantum 

calamitatem  S.  Hiernni/mns  his  verhis  cnarrat  ud 

Agernchiam  scribens  :  innuinerabilos  et  ferocis- 

simae    nationes    universas    Gallias    occuparunt. 

Quidquid  inter  Alpes  et  Pyrcn^um  est,  quod 

Oeeano  et  Rlteno  includitur,  Quadus,  Wandalus, 

Sarmata,  Halani.  Gipedes,  Heruli,  Saxones,  Bur- 

gundiones,  Alemanni,  et,  o  lugenda  respiiblica, 

hostes  Pannonii  vastarunt.  Eteniin  Assur   venit 

cum  illis.  Moguntiacum,  nobilis  quondam  civitas, 

capta  atque  subvcrsa  est,  et  in  ecclesia  multa 

millia  hominum  trucidata.  Vangiones  longa  obsi- 

dione  deleli.  Remorum  urbs  pr;Bpotens,  Ambiani, 

Attrebatip  cxtremiquc  hominum  Morini,  Torna- 

cus,  Nemetie,  Argcntoratus  translata;  in  Germa- 

niam.  Aquitaniit,  Novemque  populorum,  Lugdu- 

^'  nensis  et  Narbonensis  provincise,  prseter  paucas 

urbespopulala  sunt  cuncta.  Quas  et  ipsas  foris 

gladius,  intus  vastat  fames  (1). 

Sevems  29.  Hac  itaque  lugubri  rerum  snhversione  mar- 

rcr/etn        fijrinm  beatu^  Sevorus  invenit.  Efcnim,  fama  attc- 

''''''ltf"T''   ^^^"''^    ^^°^    WandaU    etiam    Novempopulanis! 

fines  hostiliter  essent  intraturi,  omniaque  usque 

ad  interneclonem  funditns  depopulalLu-i.  Severus 

ut  regi  popidoipie  cnnsuleret,  in  oppidnm  advenit. 

Confirmatis  itaque  regis  populique  animis,  para- 

tisque  ad  omnia  pro  Chrisfn  ferenda,  rumor  re- 

pentinus  in  oppido  oritur  ct  etiam  Wandalos 

prope  littus  fluminis  pervenisse  nuntiatur.  Qitibus 

obvius  Sevcrus  rum  universa  populi  mnUifudinc 

ocf(()T//.Gumquejam  infmitas  barbarorum  exer- 

citus  turmas  amnem  transire  molientes  intuere- 

tur,  manibus  ac  luminibus  Dei  misericordlani 

devotis  precibus  precatur  :  Pie  et  inefrabilis  con- 

ditor  Deus  onmium   visibilium  et  invisibilium, 

ostende  potentiae  tuje  signum,  ut,  quamquam  uni- 

versus  populus  quidlibet  pro  te  subirc  paratus 

non  trepidet,  te  tamen  csse  verum  tutorem  oni- 


fuefiir. 


hostilma 

mnclaiiir. 


nium  inimicorum  sigiuun  tuse  ultionis  visibile  D 
demonslrot.  Cumque  hoc  dixlsset,  repcnte  flu- 
mcn  intumuit  et  in  modum  immanissimi  stagni 
per  circumadjacentes  campos  immodcrate  excre- 
scens,  maxiniam  partem  eorum  qui  in  agmino 
procedebant  inundando  interemit.  Hoc  itaque 
universus  exercitus  conspiciens,  nimia  formidine 
prosternltur  ac  procul  ab  anme  cerlatii-u  qulsque 
ceieri  fuga  digreditur.  Sicque  cunctis  fidclibus 
apertissime  innotuit  quod  vera  salus  mentis  et 
rorporis  in  sola  fidc  hix-reat  sancta?  Trinilatis  ni- 
iiilque  fidelibus  Chrisli  ullalenus  noccre  poterit 
si  divinum  arbilrium,  alicujus  profectus  causa, 
non  penniscrit. 

:^0.  Tofam  crentus  seriem  propriis  verhis  Vitai  tiii-iis,},,,' 
iertim  retidimus,  non  tanfum  uf  sanctitatem  Severi  ^onfirmfin,, 
conimendcmus,verum  efiam  ufpiwclara  viri  .mncti  I'f^''>^»i> 
prudentin  manifestc  appurcaf.  Tininit  Severus  ne 
recens  in  fide  jjo^jm/h.*.-  immineniem  stragem  nt 
pwnam  accipiat  a  relictis  pro  Christo  dUs  infii- 
cfani ,  anf  sulfem  nt  argumentum  iinheciUifafis 
Christi,  quasi  sttos  servare  non  possit.  Qnam  pa- 
rifer  cansum  sidyUanei  in  oppidnm  Severi  regres- 
sns  anctor  supra  affnferuf,  videlicel  ne  per  obser- 
vationem  gentium  magis  adscriberent  retributioni 
quasi  novoj  temeritatis  quam  priorum  delicto- 
rum.  Non  enint  lafere  potuif  Severum  cfhnirorum 
en-or  ac  frequentes  querelm,  quasi  i^icursihus  bar- 
harornm  vindices  reVicfi  cultiis  dii  Romanorum 
7iferenfur.  Quem  errorem  pancis  pjost  annis  S.  Aii- 
gustinus  prxclaris  Ubris  de  Civiiate  Dei  oppu- 
gnare  et  couterere  cccpif.  Propferea  omnipntentem 
Deum  Severus  e.vorurit  slgnuni  potentiui  dextens 
Excelsi,  quod  fituhantes  animos  confirmare,  dignas 
Deo  cogitufinnes  universo  popidorum  fidefinm  cce- 
tiii  ingerere  pnsset.  Quod  et  facfnm  esf  :  paucis 
enim  horis  pjost  refiuente  intra  ripam  amne,  har- 
baris  ad  facinus  regredientibus,  ac  transvadato 
flumine  oppidum  invadere  aggredienfibus,Sererus 
cuin  magna  christianorum  caterva  obviam  ivit. 
Quns  qunm  ad  constuntiam  horfafus  esset,  iUico 
hnstes  in  beatum  Severum  universosque  qui  cum 
eo  ab  oppido  cxierant,  evaginatis  ensibus  desse- 
viunt.  Sicque  vir  Dei  capitali  sententia  juxta  locum 
in  quo  sacratisslnumi  ejus  corpus  reconditum 
veneratur,  et  fmem  promeruit  laboris  et  adeptus 
ost  aiternum  contuberniuni  coelicfi?  convcrsationis. 
Tandem  propriis  ulnis  caput  suscepit  quod  usque  ^ 
dum  ad  locum  sepulturK  perveniret,  angelo 
ducente,  devexit.  Ws  verhis  ancfor  Vitai  fertisB 
Severi  morteni  enarrat. 

31.  Qund   rero  Severo  et  non  reUquis  pubUci    g.  sevorus 
cidtus  hnnores  delati  slnt,  fecit  tdigue  et  nota  viri   soluscolitnr 
sunctitus  et  sacerdoiaUs  honor  et  pnecipue  miracu-    "'  ■'"""^''"'' 
Inm  ijnod posf  mnrtem  confitjd,  qnnm  corpus  inani-       ,r.      .^^ 
me  cupuf  munu  porians  nsqiie  ud  sepidcri  locum      (.uiavita 
procederet.  Potest  ei  aUa  ratio  inveniri  causaque  anteacta  im 
(ifferri  aUu  cnr  apnd  posterornni  meinnriam  qni    commenda- 
cuin  S.  Severo  ceciderant  niartgrii  nomine  ac  gln-       baitinr. 
ria  caruerint.  Protritai  enini  famw.  erant  oh  morum 
fwdifidem     AquHani  uc  Nnveinpopidi,  debuifqiie 
fpixa  M'undaUs  iUafa  fuit  ctades  non  inartgrium 
sed  paena  videri.  Quod  claris  verbis  tertix   Vitas 
uucfor   insinuat,  soUidti  Severi    reditns  cansam 
rafus,    ne   per    observationom    gentium   magis 
adscriberent  retributioni  quasi  novse  temeritatis 
quam  in-iorum  delietorum.  Pessinuim  etiain   No- 
vempopulorum  fumuni  upertis  verbis  prima  Vita 
tradif.  Audientes,  iiiquit,    gentem    Vasconorum 


(1)  Migne.  P.  L  .  tom.  XXU,  pp.  KVST,  KViS. 


(sic 


A   (stc   anticlpato   nomim  Novempopulos  desiqnat) 
supra  inodum  proniptan,  ad  jnalum.  Sahianim 
amhamN,,  ,///,/,,  seculi    cirum,  rerumgue   fesfem 
oculatum,  de  Aquitanis  ac  Novempopuli,  lonucn- 
tcm  :  Nomini  dubium  o.t  Aquitanos  ac  Novempo- 
pulos  modullam  fcre  omnium  Galliarum  ot  uher 
totiusfecunditatishabuisse,  nec  solum  fecundi- 
tatis,  spd,  qua;  prii^poni  int.Tdum  fccunditati  so- 
lent,  jucunditatis,  voluptatis,  pulctiritudinis.  Adeo 
illic  ouinis  admodum  regio  aut  intertexta  vinei. 
aut  floruleuta  pratis,  aut  distincta  culturis    aut 
consita  pomis,  aut  ama-nata  lucis,  aut   irri-ua 
fontibus,  aut  interfusa  fluminibus  aut  crlnita  m^es- 
sibus  fmt,  ut  vere  possessores  ac  domini  lernv 
illms  non  lam  soli  illius  portionem  quam  pai-adisi 
nnagmem  possedisse  videantur.  Quid  er-o  post 
ista  omnia?  Officiosiores  absque  dubio  Deo  es^e 
debuerant,  quos  peculiariter  Deus  abuudauti.si- 
ma  beneficiorum  suorum  dote  ditaverat(l).  Quam 
rafionempostqnam.  crposuif,  ifa  prrrjif :  Talos  irri- 
tur  etiani  omnes  absquc  dubio  Aquitani  esse  dV 
buerant.Elquidem,ut  diximus,  speeialius  tales, 
quia  speciaha  Dei  munera  possidebanl    Et  quid 
posth«e  onmia?  Quid  secutum  estVQuid   ni-^i 
cuncta  qua?  e  diverso  sunt  ?  In  oumibus  quippe 
Gallus,  sicut  divitiis  primi  fuere,  sic  viliis.  Nu~ 
squam  enim  improbior  voluptas,  nusquaui  iuqui- 
natior  vita.  nusquam  corruptior  disciplina.  Hanc 
pro  muneribus  sacris  dederunt  Dornino  retribu- 
tionem,  ul  in  quantum  eos  benefieiis  suis  ille  ad 
se  inlexerat  ad  propltianduui,  in  tautum  illi  flagi- 
tJis  sujs  laboraverint  ad  exacerbandum  (^).  Et 
post  -pmica :  Ceteri  autem  et  plurimi  ferme  ac  no- 
bilissimi  prope  idem  onmes  ;  pene  unus  gurges 
oramuru  ^ula  ;  pone  unuru  lupanar  onmium  vita. 
Et  quiddicam  de  lupanaribus  ?  Minoris  quippe 
esse  criminis  etiam  lupanar  puto.  Mei^etriees  enim 
quae  ilhc  sunl,  f.tdus  connubiale  non  normit ;  ac 
per  hoc  non  maculant  quod  ignorant.  Impudicitice 
quidem  piaculo  suut  obnoxite,  sod  reatu  tamen 
adulteru  non  tonentur.  Adde  huc  quod  et  pauca 
termo  sunt  lupanaria  et  paucse  qu£e  in  his  vitam 

mfelicissimam  damnavere  meretriees.Apud  Aqui- 
tanicos  vero,  qnas  civitas  in  loeupletissima  ac  no- 
bihssima  sui  parte  non  qua.si  lupanar  fuit !  Quis 
potentum  ac  divitum  non  in  luto  Ii])idinis  vixit  ? 
Quis  non  se   barathro  sordidissimit^   colluvionis 
^  numersit  ?  Quis  conjugi  fidem  reddidit  ?  immo 
quantum  ad  passivitatem  libidinis  portinet.  quis 
non  conjugom  in  numorum  ancillarum  redigit,  et 
ad  hoc  veuerabilis  connubii  sacramenta  dejecit  ut 
milla  in  dorao  cjus  vilior  videretur  in  maritali 
despectione,  quam  quEe  erat  princeps  matrimonii 
dlgmtate  ?  (3)  Ifxr  iflr,  qui  plura  etiam  superad- 
dit,sed  satis  superque  sordium.  Tales  erant  Aqui- 
tam,  tales  NovernpopuU,  qunm  eos  rindicilmspudi- 
citi!B    Waudalis  Dcus  tradidU  extirpandos   aut 
conterendos. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


219 


§  VI.  De  cultu  S.  Severi.  De 
reliquiis  ac  miraculis. 

^  Seveii      rt    Severi  cultns  nmi  extra  GalUarum  Hispa- 

<  //"!'"'  ■      Ll    "'"''""''^'"'  A«^''  progressus  sit,  mihi  innote- 

' '"  G«X"    y  •  '■''"''  '""''  i'"^"'^'  AdHispanias  pervenisse  cer- 

tum  est  ex  documento  infra  referendo  de  sanctissimo 


f"',>'m,-me  ,n  uri^e  qua^  ah  eo  nomeu  tra.rif  ac  nlo- 
r"-  "^r  '.''''"  '""^""-'  '"''"^'■-  "ostri  cult,^in 
^  '  "  ■  ^r^'*'^^  '■''  '««^  «  f^^^to  marfqrio  marfuri 

pe>pi,rnna  sccula  iis  in  locis  qua^  verbo  ac  san- 
il<i<ne  sacracd,  cultum  S.  Severi  foruisse.  Aufila 
culius  hujus  documenta   ri.  supersuuf.    SedZ 
receut>or,  manu  rcfracfata  uccepimus  a  sa^pe  cifato 
nul^u>ssou,o,  monasterii  S.  Severi  monaclio,  OSB 
qnem    auctorem  pr^te,-    ali<iuot    breviaria    fre 
nn,rum  habcmus.  Quapropfer  opfinnau  factu  Li- 
ramus,    qua^    ,,>    rhcfissimus    conscripsit    ataue 
'^^rnpsu  ea  dc  re    lectoris  oculis  sufjicere.  iLc 
p'^!^^>^fra<:umrelirpn.dorumeutisdatu^^ 
Hod,eruo  d,e  ,n  urbe  Sancti  Severi,  destructo  anfi- 
qno  monasfcrio,  sancti  martyris  honor  persevcrat 
'nagnoquepopuficoncursu  colifur.  '  E 

33.  iiefiquix  S.  Soveri;;r/mo  quieverunt  iu  loco      JMi.j,uu. 
M,cn  cerfanuuis,  deindejuxta  aliquos  Burdiqaiam       '•'■'■-'■/"'^ 
frausfat.v  fuerunt,  excepto  capitc,  quod  in  Hispa-    '"/""•.'/'""/ 
>"am  trauslatum  af-que  inde  in  prisfinum  loeum        '"'""■ 
"o',  s,ue  n„rac,do  reductmn,  ibidem  mausit  usque 
ad  secul,un   XVI.  Anno  ve,-o  1569  Huguenoffi 
ha-retici^urbem  Sancti  Severi  iujrcssi,  eccJesiam  ac 
'';;^lfen,nn  demofifi  sunt,  uti  narrat  Bernardus 
dAt,fHid,e,  hujus  ,n-his  notarius  publirus  in  ,-efa- 
fione  quadam  gaUica  quam  Dubuissouius  acceptam 
<^^I>.JosephodeBaf,,propra:tore  in  sede  Sancti 
Se>^>->   Seuescalli^   Lannarum,    su^    ,nonasteni 
b.  beve,-ihstori^  inseruif  (4).  Tuuc  quidum  Domi- 
nus  d'Esf,guos,  ,d  famn  f.rebaf,  e,-u!sum  S.  Seveii 
capui  e  rel,quiario  in  pubficam  piafeam  projecit 
da  ut  m  parvas  particidas  redijerdur  ;  et   s/e 
pretiosus  hic  tJiesaurus  perdifus  fuif  (5). 

34.  F,dat  Duhiissonius  {6)  partem  .wlummodo     ^ermnu.c 
>-d,rpuar,wi   S.  Severi  Burdigalam  forte  fuis.se    Mf.at^. 
transiatam.   Qua  in  ,trhe  adhuc  hujus  ,uarf,,ris 
corpus  cum  sociorum   corpo,-ibus  magno  houo,-e 
asservan  sc-dut  Domiuus  Firminhac  saccdos  in 
opuseuto  gallico,  quod   Gorpora  sacra    iuscibi- 
tur{7).  Inlentur  ,p,idem  et  afihi  per  istam  regio-  ^" 
n,>m    ,-ehquiar,nn    particdx    superesse ;  sed  vix 
atiquid    cerf,    documenti    mecum    communicare 
potuerunt  vin  docti  quos  iis  de  ,-ebus  inferrogaci  in 
Vascouia.  Cete,-um  accin-atam  rei  inquisitionem 
deficeufibus    documeutis,  prxtermittere  cogimur 
Quare   iecforem  mittimus  ad   Dubinssouiitm   ei 
trausc-ipfa  ab  eo  monasterii  sui  instrumenta,  qus; 
infra  dahuufur. 

35.  Miracula  plurima  S.  Severi  sanctitatem  ef     Mimcuia 
pronum  invocantibus  auimHtu  proijasse  dicuntur.        /'"«'■" 
Quorum  ui/iHominus  paucissima  perscripta  inve-     /"''■'"-■'■'>'" 

fi>'nns.lnsigneestacclarissimumprodigimnrelati  "'""' 
e.c  Hispauia  S.  Sevei-i  capifis.  Ejusdem  saucfi 
marfi/ris  pi-xsidio  adscribitur  cefeberrima  victoria 
de  Normanuisa  Gidielmo  Sancio,  Vasconix  comite, 
repoiiata,  de  cpia  agit  D.  de  Marca  i„  Historia 
Benearnensi  (8)  etDubuissonius  iu  Historia  Mona- 
sterii  S.  Severi  (9).  Documenta  de  miraculis  una 
cum  dipiomate  (hdielmi  Sancii  ex  ssRpe  nominato 
Dubuissouio  daijuntur  infra. 


220 


PRIMA    VITA     SANCTI     SEVERI 


MARTYRIS 


ex    c/mrtiilario    monasL    S.    Severt    edila    a    Pelro  Daniele 
Du  Buisson  in  Historia  ejusdem  monast.,  1. 1,  p.  6  sqq. 


GAPUT  PRIMUM. 


Seveinis,  rex  Amplieanii^  in  Orienle,  christianos  persequente 
Juliano  Apostafa,  regno  se  abdicat  el  cuni  sex  sociis  ad  pr?e- 
dicandain  fidem  Christi  profectus,  tandein  Roniam  devenit, 
ibique  a  Romano  pontifice  benigne  suseipitur. 


D 


Tempove 
Jiilimti 


l 


INCIPIT     HISTOKIA     BEATISSIMI     MARTYRIS     SeVEBI, 
PROVINCl^     PATRONI,     QUOXUAM     SCEPTRUM     REGALE 

TENENTis.  —  Post  Doniini  Salvatoris  passionein 
gloriosanique  illius  in  cuelos  ascensionein,  unde- 
quaque  testibussuee  divinilatis  per  omneininun- 
dum  intonantibus  verlnun  veritatis,  in  augmen- 
tum  boni  fructusdivinapraeordinante  providenlia, 
sancta  inater  Ecclesia  de  die  in  dieni  exultabat  in 
spiritualis  generationls  filioruin  copia.  Pro  cujus 
tain  subita;  et  novae    fecunditate  benedictionis 
non  modicum  condolens  generalis  auctor  invidifE 
et  invenlor  antiqufe  ruinai,  humore  inveterat^ 
astutite  suain  amaram  radiceni  irrigai:ido  et  longe 
lateque  pessiini  saporis  ramusculos  propagando, 
omni  nisu  satagebat  dulcem  et  mansuetuni  san- 
ctje  Ecclesiae  fructum  antiqufe  ieritatis  silvestrein 
reinduere  aniinum.  Ex  qua  radice  unum  inter 
ceteros  malitia  eniincntem  sibique  siinilem  ra- 
nium  produxit,  qui  oinnes  alios  sua  amaritudine 
vicit,  Julianum  pravum  apostatam  et  sub  simili- 
tudine  religionis  tetrum  hypocrilam ;  quem  etiam 
suai  dolositatis  machinamento  Romani  imperii 
exaltavit  augmento,   ut  et    melius    tyrannicam 
rabiem  in  Dei   fideles  exerceret  et  scevissimo 
dominio   suas    legi  contradicentes   diversissimis 
ptenis  afficeret. 
%  In  cujus  tempore  imperii  Sevems,  rex  nobi- 
rF.r,  abiiicato  lissiiiius,  dominabatur  Ambligonise  a  genti.  Qui 
lyipio.       audiens  persecutionem    christianorum  deposuit 
regium  diadeniaetvitam  in  eremo  decrevitducere 
solitariam,  ut  liberatus  ab  hujus  seculi    tempe- 
state,   tranquilla  secm-itatt:  posset  umnipoteuli 
Deo  servire.  Maluit  ergo  super  se  habere  Deum 
regem    pcrpetuum,  quam    tyrannica    potestate 
dominium  tenere  in  populuni.  Erat  itaque  cxem- 
plo  patriarcharum  ac  proplietarum  eruditus,signis 
et  miracuUs    apostolorum   expertus,  marlyrom 
fortiludine   ad  passionis  tolerantiam  roboratus, 
contessorum  bouEe  operntionis  studio  adornatus; 
inter  aginina  virginum  laudabiliier  continendo 
fructum  meruit  reperire  centusimum.  Erat  nam- 
que  lucerna  in  domo  Dei,  non  sub  inodio  posita 
sed    supra    candelabrum    constituta ,    tantaque 
superni  lumlnis  gratia  in  illa  coepit  enitescere  ut 
alienas  tenebras   in  lucem    transferret;   ct  qui 
dudum  superbice  tumorc  invectus  multis  super- 
fuit,  jam  nunc  suavis  et  humilis  cunctis  ad  se 
venientibusprofuit. 
hoius  ^-  Ad  Christum  conversus,  aperuit  horrea  sua 


>ieveni--^ 


pauperibus  et  seeundum  Job  de  vcUeribus  suis 

calefecit  algentes.  Nam  parmii  existiinans    ore 

psallere  et  holocausta  meduUata  cum  gemitu  ad 

ccElum  dirigere,  nisi  etiam  levaret  manus  cum 

corde  et  egentes  pasceret  ac  vesceret,  contritos 

ac  miseros  atque  feneratos  magno  cum  furore  ab 

exigentibus*,  reddita  pecunia,misericorditer  stu-  ■■ 

debat  hberare.  Nunquam  in  judicio  sine  miseri- 

cordia  sedit,  quia  sperabat  eam  aliquando  a  pio 

judice  consequi.  Positus  in  convalle  lacrimarum 

psallebat  ore,  psallebat  et  corde  :  Miserivordium  et 

judiciuin  cantaho  tihi,  Domine.  Ii"am  enim,  quain 

apostolus  funditus  non  potuit  prohibere,  in  se 

non  permisit  dominari,  sed  ante  soUs  occasum 

pignus  debitori  restituit.  Rumores  et  jurgia  fugie- 

bat,  adulatores  quasi  hostes  devitabat;  contume- 

lias  sibi  illatas  gaudens  pro  Christo  suscipiebat. 

Enimvero  quia  nostra  non  sufficiunt  iari  eloquia 

quanta  ei  largiri  dignata  est  divina  clementia, 

videlur,si  quis  recte  perpendat,in  eo  laudari  obe- 

dientiaAbraham,prudentia  Joseph,paticntia  Job, 

misericordia  David,  sapientia  Salomonis.  Deside- 

rans  ergo   imitari  caput  suum,  Salvatorem  vel 

Dominum,  reliquit  regnum  suum  et  omnem  ple- 

beiuin  exercitum,  optans  felicius  pro  illo  pauper- 

tatis  lerre  onus  ac  tempestatis  periculosum  nau- 

fragium  effugere,  quam  perire  cum  multitudine 

populorum  et  incertam  superfiuitatem  deliciarum 

possidere  securus,  sciens  scriptum  :  Melius  est 

habitare  in   domo  Dei  cum  pauperibus,  quam 

perire  in  seculo  cuni  multitudine  superborum  ac 

divitum,  et  sccundum  IHud  Psalmographi  :  Divi- 

iix  .si  affiuaiit,  nulite  cor  apponere,  et :  Mdins  est 

inodicum  Jufito  liahere  qiuim  divitias  peccatoriiin 

possidere. 

4.  Gloriosissinms  igitur  athleta  inteUectum  san- 
ctievangeUi  divina  inspirationehabens  ia  pectoro, 
accinctus  his  armis,  fidei  prseclara  *  loquebatur 
inter  barbaros.  Quia  plus  aniielabat  ad  coelestia 
regna  quam  in  populis  tenere  dominationem  jurc 
silji  concessam,  descendens  de  soUo,  transiUens 
seculum,  evolavit  in  eremum;  exercuit  scmetipsum 
in  bonisoperibus,juste  et  pie  vivendo,  ut  non  inve- 
nu'et  in  examine  ultinio  justissimus  judex  quod 
puniret  in  eo.  Noluit  regnum  tenere  AnipUcani^  h 
gentis  jurc  sibi  concessum  a  parentibus  suis,  qui 
hereditatem  optabat  accipere  in  ccfiUs,  ut  ab  eo 
qui  coeleslia  continctregna,secundum  suuin  labo- 
rem  congruam  acciperet  mcrcedem.  Quid  piuraV 

Reliquit 


operibus 
imtahat  ri 
ritiiitibiis 

emiiiebat. 


'■  inteUiiie  ali 
exigentibiis 
magnoc.  I. 


prislufit 

7T!fllO- 

*  chnrl. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 
A  Reliquit  regale  sceptrum  quo  fungebatur  in  bar- 
^chart.       baris,  ut  possit  adipisci  sicler 
sidera.        Proceres  itaque  populorum 

barorum  dolentes  quod  tan 

dem  amitterent  judicem,  unanimiter  dixerunt  ad 

eum  :  Qitare  despicis  regionem   Amplicanicnn  et 

Hon  vis  dominari  (jenfi  illi  et  pnssidere  heredita- 

tem  tuaniY  Respondit  sanctus  Severus,  et  dixit  ad 

eos  :   0  segnes,  quare  me   dicitts  tenere  regnum 

mper  isfos  vecordes  et  insensafos  homines,  idola 

adorantes  et  daBmonihus    sacrificantes,   cum  sim 

inier  eos  quasi piscis  inter  serpentes.  Hoc  scitotepro     madani.  Jubente  beato  Eugenirpontmce. 

certo,  quiasmn  infer  harharos  resfrates  qiiasi  agnus 


lamUmque 
Jiomam  ire 

ilfvi-niiiiit. 


inter  aspides,  et  non  oportet  me  amplius  tenere 

regnum  in  seculo  isto,  quia  a  Creatore  omnipotentis- 

slmo  vocor  de  cado,  a  quo  spero  coronam  accipere 

de  reliquo.  Et  cum  hoc  dixisset,  exivit  a  regione 

Amplicaniaet  testinavit  adgloriam  sempiternam. 

Mox  cum         5.  Egressus  a  barbaris,  totum  se  subdidit  Deo 

mcih  itiueris  et  angelis  suis.  Carpcbat  iter  quod  nesciebat  intre- 

airsum      pidus,  non  amplius  quam  sex  pueros  habens  in 

nu-ipii;      coniitatu  suo ;  sed  gratia  Dei  erat  cum  eo.Ouorum 

^  nomina,  ut  anteriores  c  apiccs  tradunt,  taiia  sunt ; 

Gerontius,  Justinus,CIarus,  Polycarpus,  Johannes, 

Babiius.  Et  ducebat  eos  arbiter  internus  ct  arca- 

norum   scrutator  verus,   qui  novit    cogitationes 

hominum  secretas  ac  mysticas.  Qui  cum  deam- 

bularent  ad  portum  qui  vocatur  Accaron,  juxta 

littus  maris  asccnderunt  proram   navis.  Nautse 

itaque  jure  consueto  qucesierunt  pro  naulo  dena- 

rios  centum  ;  sed  gloriosi  milites  pro  vili  ducunt 

terrena,  dum  mercari  cupiunt  coelestia,  et  quod 

mente  conceperant  optantes  implere,  quierenti- 

bus  centum  denarios  dederunt  mille.  Intra  qua- 

draginta  vero  et  sex  dierum  spatia,  opitulante 

divina  clementia,  transnavigarunt  maria  et  per- 

d  vencrunt  ad  civitatem  Jopem  d  juxta  montem 

Golmentaneum,  ac  deinde  perambulaverunt  pe- 

•  rhari.  (iies.  dcstrim  dicbus  *  centum  viginti  tribus. 

G.  Tunc   ingressi  in  aliam   navim,   donantes 

pretium,  ac  navigantes  per  pelagum  ad  Aquilo- 

narem  partem,exiorunt  ad  portum.Et  percurren- 

tes  regionem  illam  constantissimi  agonistse,  nul- 

lum  repererunt  qui  eos  interrogaret  de  re  quam 

gestabant  in  peetore.  Circuibant  vero  civitates  et 

castella,ut  invenirent  aliquem  qui  eisper  martyrii 

palmam  reseraret  paradisiaca  claustra.  Gonver- 

C  sus  itaque  Justinus  ad  Gerontlum,  dixit  :   Qaare 

non  pergimus    Bomam  ?   Gerontius   respondit  : 

Quando  prifnum  ex  regione  nostra  fuimus  egressi, 

tunc  oporfuisset  haic  fieri.   Sanctissimus  itaque 

Severus,  Spiritu  sancto  repletus,  sodales    suos 

laliter  est  aWoculus :  Beatissimus  Salurninus,  a 

regione  nosfra  egressus,  aposfolorum  extitit  disci- 

pulus,   et  ah  apostolo  Pcfro  episcopus  ordinatus, 

ad  prxdicandam   veritatem    Tolosanis  civH/us  est 

direcfus.  Eamus  Romam,  et  tune  demum  fesfine- 

mus  ad  tanfum   martyrem  adorandum.  Primum 

quidem  stiffragia  (/eaforum   aposfoforum  Petri  et 

Pauli  flagifcmus,et  indulgentiam  delictorum  postn- 

lemuSypro  collatis  heneficiis  grutias  referamiis,  et 

posfmodum    pnBfaium     marfgrem    Saturniuum 

totis  iiisihus  exoremiis,  ut  ipso  intercedente  ad  ccele- 

stem  curiam  ubi  cuni  Christo  regnat,  nosmefipsos 

per  mortiflcationem  carnis  offerendo  conscendere 

valeamus. 

7.  Eugenius  e  itaque,  qui  tunc  temporis  arcem 
regebat  apostolatus,  cum  vidisset  viros  strenuis- 
simos  et  cognovisset  veri  Dol  esse  lamulos,  ait  ad 
illos  :  In  veritate  comperimus  vos  Dei  esse  testes  ac 
robustissimos  servos.  Vitam  aufem,quam  rite cadu- 
cam  ac  miseram  deputatis,  dcposito  onere  carnis 


iibi  briiiif/if 
''''i''/>iii)ifi,r 


ANNOTATA. 

a  Dc  Ambligonia,  qux  etiam  AmpIicanJa  dicta 
reperitur,  ignoto  regionis  nomine,  egimus  conjectu- 
rando  in  Vomment.  pr<Bv.,  numm.8,9. 

b  Vide  nofam  a, 

c  Anteriores  apices  sunt  antiquiora  his  deSan- 
cto  Sevcro  documenta.  Forfc  illa  Vita  innuitur, 
quam  tertio  loco  damus,  qux  est  hac  prima  multo 
antiquior. 

d  l)e  civifafe  Jope  "  juxta  montem  Golnienta- 
neum  „  et  de  foto  itinere  vide  Comm.,  numm. 
16, 17. 

e  Nullus  tunc  Eugenius  PomansB  ecclesix  prx- 
sidehaf. 


CAPUT  SECUNDUM. 

Cuni  sociis  in  Galliam  fondit. 
Flunien  siceo  pede  transgres- 
sus,  regem  Adrianum  a  dse- 
monio  liberat,  eumque  cum 
universo  ejus  populo  baptizat, 

Ueinde  regressi  in  partes  Galliarum,  sanclis- 
simo  Gerontio  a  ex  hac  pra^senti  luce  migrantc  ad 
eum  quem  diligebat  mente  et  puro  corde,  popull 
ut  audierunt  osse  talem  ac  tantum  virum  ex  hac 
lucesublatum,cirperunt  lugubre  exercere  lamen- 
tum.  Flebat   vero    Ecclesia    talem  se   amisisse 
pastorem;  gaudebat  paradisus  optimuin  se  rece- 
pisse  hcrcdein:  plangunt  populi,  l;etantur  angeli, 
gemunt  provincijc,  gaudent  ccelorum  incolte.  Ter- 
rigenai  namque  christicolte,  seinper  dosiderantes 
ad  alta  volare,  non  cessant  gementos  clamare  : 
Quam  amabilia  sunt  tabernacula  tua,  Domino. 
Concupiscunt  et  deficiunt  anim£e  nostrie  in  ea  ha- 
bitare.  0  virum  sanctum  et  omnium  ore  laudabi- 
lem,  qui  sic  vixit  ut  non  sibi  bintum  sed  etiam 
omnibus  viveret!  Post  cujus  vero  discessum,  sex 
nominati  viri  qui  in  hac  aerumnosa  vita  fuerunt 
superstites,  igne  divini  amoris  succensi  cceperunt 
tractarointi-aarcanapoctonssuiqualitersuperna 
gaudia  et  coelestem  patriam  illi  potuissent  adi- 
pisci.  Audientes    itaque    gentem    Vasconorum 
supra  moduni  promptam  ad  malum.  hahontes 
sacratissinmm  Sevorum  ducem  ac  pra-vium,  fidei 
fervoro  vestitum  scutoque  inexpugnabili  ac  lorica 
fidoiet  gladio  Spiritus  sancti  honestissime  arma- 
tum,  sicut  equi  odorantos  bellum  cceperunt  totis 
nisihus  exoptarc  marlyrium. 
9.  Misit  ergo  Dorninus  angelum  suura  in  occur- 

sum 


EX   CflAUr. 

MOMAST. 
S.   SHVKIII. 


Chrisfum,  caput  suum,  imitari.ita  oportef  te,  nui 
wmm  ex  membris  Clirisfi  existis, per passionis  tro- 
phxum  sequi  eum  ad  xternam  beatitudincm.  Nolite 
desistere  aproposito  restrx  intentionis;  quxrite  ut 
invenire  possitis,et  tam  indesinenter,  nt propitiatio- 
nem  divinx  majestatis  adipisci  queatis.  Manserunt 
itaque  Romre  anno  uno  totamque  unam  hehdo- 


In  Gallias 

tcndnnt,  ac 

Germtiii.i 

morilnr- 

a 


A/>  aii^eli) 


PRIMA  VITA  S.  SEVERI  MARTYRIS. 


tiiiifiymini- 
tiir. 


Severus  orat 
el  ah  aiii/fln 

itertim 
conftrmatitr. 


*  chart. 
iinnuis. 


ItitieraiUibtis 
AJpheanits 
fluriiis 
.lircam 
neiiiitum 
prxbet. 

G 

*  pro  nullo 
modo  ? 


'  Stlppl.    (th 

rilitt. 


Citjitsftima 
miraculi 


sum  eoruin  qui  defenderet    et  liberaret   eos  a 
nialigno  ac  seditioso  populo,  proniittens  se  cum 
illis  inaiisurum,  taliter  inquicns  ad  beatum  Seve- 
runi  :  Gloriosissime  mjonista   Sevcre,  noli  tiinere, 
quia  oportet  te  pro  Christo  qiiem  diligis  tormenta 
diversa  sustinere.  Esto  securm  de  remaneratione, 
qnia  non  deseram  te,  nec permitiam  ah  eorum  resa- 
nia  f4  superari  qut  ore  nefando  persuadent  te  a 
Creatore  tuo  recedere.  Ego  usque  in  castrum   CcE- 
saris  quod  rocaturPalawfrion  ero comes ittneristui , 
uhi  cum  triumpho  marti/rii  et  palma  victorias  ad 
eum  pervenies  quem  totis  nisibus  dilexisti.  Sed  ad 
imhiganda  ea  qua:  ocuUs  corporis  cernere  nequis, 
ne  de  promissione  caiesti  h.rsites,  sicut  rudis  Ecclc- 
sia  ah  apostolis  ifa,  lacte  potandus  es,  qu/a  necdum 
cibum  pe}-fectx  spirituafis  gratias  capere  non  vaJes, 
Videbis,    inquit,   primum    mirahdia     marjna    et 
inscrutahilia,  ef  signa  afque portenta  ineffabHia,  et 
tunc  demum  accipies  prxparatam  coronam.  quam 
repromisit  Deus  diUgentibus  se  ante  tempora  secu- 
laria. 

10.  Audiens  itaque  hane  vocem  beatus  Seve- 
rus  ad  se  clapsam  divinitus,  cum  geniitu  ac 
magnis  clamoribus  orationem  fudit  ad  Dominum, 
qui  non  despicit  omnes  in  se  perfectc  fidentes,  et 
dixit  ;  Fortissime  re.r,  omnipofeus  Domine,  qui 
homini  formafo  de  limo  tcrrs:  pcr  coxfernamtibl 
Sapientiam  dignatus  es  ostendere  miraUUa  tua, 
qui  nohis per  amjehtm  sanrtum  non  renuisti poUi- 
cere  tuum  adesse  adjutorium,pirxsertim  rero  cum 
adhuc  non  simus  digni  gratia,  obstaculo  deUctorum 
nosfrorum  prxpediente,  tamen  non  ahnuis  *  eam 
nobis  reserarr.  Oratione  vero  completa,  Spiritus 
sancti  repletus  cst  gratia,  ac  demum  ab  angelo 
prceviso  taii  mulcebatur  alloquio  :  Serere  rex, 
noU  fimere,  ml  expeciu  constanter  usque  dum  reve- 
lata  fuerit  ghria  Domini  in  popuUs,  ut  videaid  et 
cognoscunt  quia  manus  Domini  non  e.st  invaUda, 
et  sfcut  in  mari  Uubro  operatus  est  ifa  pofcst  modo 
simiUu  operari  et  in  prxscrtpto  casteUo  et  in  fiu- 
mine  Alpheano. 

11.  His  itaque  verbis  et  quam  plurimis  aliis  cor- 
roboratiTs,gaiKlens  et  exultans  pergebat  ad  locum 
destinalum  quem  nesciebat;  sed  tamen  ad  pro- 
missum  sibi  bravium  supeniEe  remmierationis 
festinare  curabat.  Volens  itaque  cuni  alunmis  sibi 
conjunctis  transire  fluvium  et  cum  appropinquas- 
sent  ad  eum,  nullatenus  potuerunt  reperire  navi- 
gium;  sed  illi  quasi  idiota;  ac  filii  diffidenfiaj 
affiniiabant  nihilominus  *  transire  se  posse. 
Recurrens  itaque  beatus  Severus  ad  assueta 
ai'ma,  id  est  ad  orationem  continuam,  sicut 
columba  ad  arcam  super  undas  nutantem,  talia 
fatobatur  oraeula  :  Vias  tuas,  Domine,  prsipara 
nohiH,  et  per  semifas  voluntafis  tiix  diriije  nos. 
liesera  nohis  ahdifa,  et  pateant  nohis  rohtntatis 
tim  arcana,quid  oporteat  agere  animositatis  nostrm 
industriam,  et  ea  qux  pr07nisistl  nohis  per  ange- 
Uim,  ostende  mirahiUa;  quia,  .sicut  tu  nosti,  et  gen- 
tem  in  cujus  medio  sumus,  ignoramtts  ac  timemus, 
et  semitam  per  quam  inredere  defjeamus  nescimus. 
Prspara  nohis,  Domine,  pro  tua  pietate  qua;  pro- 
mtsisii;  non  *  nostro  merito  exitjente,  sed  tua  spon- 
tunea  roUinfate,  ut  possimus  implere  tuam  (jrafis- 
stmam  votunfatem.  Et  cum  lioec  et  hls  similia  jugi 
continuatione  complevisset  beatus  Severus,  divi- 
sus  est  fluvius  Alpheanus,  et  steterunt  aquae  a 
doxtris  et  a  sinistris  quasi  saxeus  nmrus,  et 
mirabanlur  omnes  hoc  signum  quod  operatus  est 
Dominus  per  famulum  suum. 

12.  Erat  cnim  in  pra^libato  caslro  rox  Adrianus 
per  septem  et  eo  amplius  annos  gi-avissima  infir- 


chart.  net;. 


mitate  detentus  ;  sed  nullo  modo  polcrat  quis 

eum  curare  medicus.  Et  exiit  fama  in  palatium      SeVeium 

regis  et  por  totam  regionem  illam  quod,  sicut  '''J-'Mriaut,« 

fccerat  Dominus  Moysi  et  populis  Israeliticis,  et      '"''^'^■■*-vi, 

quemadmodum  Josue  intioeunti  terram  repro- 

missionis  siccasset  aquas  Jordanis,    ita  fecisset 

ti-ansiro  fluvium  Alphoanum  alionigenas  etpere- 

grinos.  Novitas  autem  tanti  miraculi  ut  erat  inau- 

dita,  ita  est  a  plurimis  divulgata  et  magnai  ad- 

mirationis    fastigio    sublimata,  et    corani    rege 

cunctisque  principibus  non  in  cubilibus  sed  supra 

tecta  propalala.Rex  autem  jussit  oos  introduci  ad 

se,  et  inlorrogavit  eos,  dicens  :  Unde  estis  vos,  o 

venustissimi  viri,  ad  quorum  adventum  fugiimt 

aquse  et  exsiccantur  rivuUY  Aiit  qwB  est  ars  vesfra, 

ut  queatis  facere  nom  et  inaudita  miracuUii' Cui 

beatus  Severus :  Si  vis  scire  unde  venimus,  har- 

bara  gente  oriundi    sumus,  sed  ego  AmpUcanias 

rex  subUmatus  in  soUojure paternitatis  a  princi- 

pibus  sru  pradecessoribus.  Ars  nobis  de  qua  infer- 

rogasti  nuUa  est  alia  nisi  unum  Deum  in  Trinitate 

colere,  ef  trinum  in  potentia  majestatis  adorare. 

Ego,  sicut  prwfatus  sum  tihi,  jure  parentum  seu 

prBdecessorum  meorum  regnum  tenuibarharorum;  '' 

at  nunc  imitator  pn  magistri,  Jesu  Christi  Domini 

nostri,  volens  existere,  qui  veniens  ah  arce  Patris 

descendensque  in  uterum  virginis,  tn  terris  apjpa- 

rere  dignatus  est  m&ibiUSf  humilemque  se  pius  pro 

nostra  srdute  semetipsum  voUdt  demonstrare,  ut 

orem  erraticam  quse  perdita  erat  suis  exigentibus 

meritis,propriis  humeris  super  astra  reportaret  ad 

caidas  ;  pro  cujus  nomine  inagis  delector  peregri- 

nari  in  regionc  aUena  quain  cumprincipibus  lucra 

secuU  perniciosa  quserendo  regnare  in  propria.  In 

nuUa  namque  arte  vel  maUficio  confido,  et  *  locum 

ubi  sum  nescio;  sed  Jesu  Christo,  Domino  meo 

crucifixo,  corde  avido  animam  meam  reddere  desi- 

dero,pro  cujus  amore  egenus  transeo  de  loco  ad 

Jocum. 

13.  Diciteirex:  Castrum  istud  vocatur  Palm- 
strion  uhi  modo  devenistis,  fiuvius  Alpheaniis  qucm 
siccis  vestigiis   transire   tneruisUs.   Vcrumtamen 
quia  de  longinquis  regionihus  advenistis,  scire  vos 
volo  ut,  si  afiquod  medicamentum  mihi  conferre 
pjotueritis  unde  sanitatem  recipere  possim,  regnum 
meum  tihi  daho  et  hos  qui  tecum  sunt  magnis  mu- 
neribus  ditaho.  Interrogatus  itaque  rex  a  beato 
Severo  qua  infirmitate  languesceret,  respondens  I" 
dixit  ;  Septem  anni  Jam  superadimqjleti  sunt  ex 
qtio  jam  cwpi  xgrotare;  sed  medicum  nuUumjJotui 
reperire  qui  me  pristina;  sanitati  perfecte  resti- 
tueret.  Sacratissimus  Severus  itaque  mirabilia  a 
Deo  sibi  promissa  ex  parte  cernens  completa,  non 
mediocriter  sed  perfecte  corroboratus  in  fide  or- 
thodoxa,  talia  regi  detulit  promissa  :  Fateor  tibi 
0  rex,  quia  sanitatem  quam  mstuanti  animo  quasris, 
innuliomeUus  consequeris  quam  reUciis  errorihus 
paternis.  Deum  verum  creatorem  tuum  agnoscas, 
et  per  hapjfismatis  regenerationem  purificeris,  et 
postmodum  sanitatem  recuperahis  mentis  et  corpo- 
ris.  Gui  rex  ait :  Baptismum  quid  eA-^r^Respondens 
beatus  Severus  ait  :    Quod  promisit  Dominus 
Jesus  suis  sequacibus,  qui  est  sacerdos  magnus  et 
rex  cceU  et  terraa  summits,  taliter  inquiens  suis  fide- 
Ubus :  Qui  crediderit  et  fuertt  hapUzatus,  salvus 
erit;  qui  vero  non  crecUderit,  condemnahitur. 

14.  Exclamavermit  itaque  daemones  qui  erant      ^ieveiu^ 
in  rege  Adriano  ululatu  pennaximo,  et  dixerunt:    damaiitibit.< 
Vai  tihi,  Severe,  quia  seditionem  magnam  concitas    (ixuionihw 
adversus  regem.  Eratque  muUitudo  populi  juxta 
emn,  vocem  djemonum  audientos,  nemineni  qui- 
dem  videntes.  Locutusque  est  beatus  Severus  ad 

immundos 


rl  morhi 
iHidelam 

1'Xpiixrit. 


mliiutur, 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 

A  immundos  spirifiis,  dicens  :  Pr^cqm  rohi,  in  no-  aditu.  crit  ti-.n.pnn  r       r,                             ^^ 

w,in.'  Donuni  nt  relinquaiis  corpns  ah  ipso  cre.a-  si  aliauis  vdlpMr.      "*        '  "'^  constitucre.  ut, 

Um,  quod  per  tmn  longa  tempora  cruciastis;  et  ite  evaderc    Dn    ' ,    '"""''^''■*^'  "^"  Potuissct  ab  eis 

ad  locateferrimaatqucad  p,rmtmri<'heHn^e,.juam  Sevcrum  rcs        I  ''''    f?'^"''"^^  '"-^*^  ''^'  t>f'-ituin 

««;.  cr.«^-rp«.,«  ^o/.r;.s-  lunnani  rohis  superhiendo  Mitaut  '//^/3?",'            ^'  ^:^'?'"'  "'^  ''^'■"  "^' 

pr^pararit  Donunus.  Ercxitque  oculos  suos  ad  nisscn    .    L  ^  M      '""7'.^::- ^:"»'^"^^  Perve- 

sidera,  ctui  consuevernt  dndnni  nH  n. .,..,:  "     '"^  ^  '"'^?'  ^^l  '«^"■"  ^i^^  'He  hostis  callidus 


KX    CII.VRT. 

S.  Sevkiu. 


ftabihregem 
librr/tt  et 

iiOlnta  (lona 
rrn/>iiil. 


et  imlue  septiforn,is  PanJmTu^fuZZ      /     '""  ""''"""?«^  baj>tis„„„„ ,  ad  ,„„,„,,,„„ 
o,„„i  cal.;;-a  .,ibi  suhj.rta  populo,,„„  amosra     l  '  ""''"  "'  """■''  '"■"f"'"'"'"  i  rt  «> 


Jussione  tua  nim  a.ere.  LiquUe patet  omnihus     Hl^raH;;:;,;  iT^      S^r^fi^Lr 
qma  .darco  eduxd  vos  Dominus  de  hnrpnquis     runt  Deuni  pc;  onmia  .loiificave- 

regwnthus  ut  et  ego  prisfin^  sanitati  restitutus  et         18.  Gompuncti  i|,'Itur  corde  et  opcribu.  .nir.     o  ■;       ■  ■ 

Ve..n  hoc  fateor  quia  nuUus  ,nedicoru.n  n.e  po-     pedes  bcati  Sevcri,  dicentes  ■  OrZ^^Z^^or^   ~-"- 
tmt  ah  ^nfirnutate  meacurare,  u.que  dum  misit  te     peroptime,  ut  indices  nobis  quid  oporteai  agere  Qui 
Deus  quempr^dicas  d^mones  qui  me  cruciahant     respondens  dixit  ad  eos  :  ,SV  rultis  accinere  cmm 
potenter  effugare.  De  negotio  restaf  ut  munera  et     Vnm  saluherrimum,  reiinquite  errorem  veter.tusnm 
honorem  aecqnas,  ef  monita  sabdaria  cunctis  indi-     et  adoratc  Deum  qui  reqnat  in  cmh,  et  sie  per  con~ 
genttbus  patefacms.  Oblata  sunt  vero  beato  viro     fessimem  et  pcenUentiam  potestis  .'^acrafam  perci- 
xenia.  vasa  copiosa  in  auro  et  ar^ento  vestesque    pere  hapfismafis  undam,  et  ^■Btern.T  pcrpefuitaiis 
ac  sonipedes  et  quidquid  potuernnt  invenire  con-     coronam.  Qui  respondentes  unaniiuitcr  diverunt  • 
cupiscibihus  atque  peroptimum.  Sed  vir  Dei  bea-     Coniperimus  te  in  veritate  repletum  divina  sapim- 
lissinius,  cujusmensinarcibusversabaturfethe-     tia  et  bonifate;  ideo  vohunus  in  huc  vita  tecum 
reis,  excepto  quotidianis  necessariis.  omnia  velut    permanere  et  tuisjussionibus  ohedire,  ut  ad  ghriam 
stercora  respuebat  quti?  iili  offerebantur  in  terris.     sempiternam,  quam  tu  praidicas,  te  duce  valeamus 
Qui  pro  nihilo  cuncta  ducens,  talem  ad  cos  locu-    pervenire.  Hfec  et  alia  multa  operatus  est  Domi- 
tionem  repetens  ait :  Munera  vestra  non  sunt  mihi     nus  per  suum  sanctum  conressorcm,  sicut  et  antea 
mccssaria;  sed  resipiscite  a  stuUitia  vestra,  et  libe-     per  prophetam  voluit  prtediccre,  dicentem  quia 
rate  vosmetipsos  a  gente  aliena  qux  superrentura     in  omnem  terram  crivit  sonus  corum  et  in  fines  ^ 
est  in  regionem  istam,  eestra  exigente  nuditia.  orJns  fcrrx  rerha  eorum.  Gaudens  itaquc  beutus 

^•'Hmaymts  l^.  Cumquo  rex  puhlicc  confiteretur  se  Deum  Seveius  quod  recepisset  verbuui  Dei  populus^ 
'■onmmnd  coeli  colerc,  ca?perunt  omnes  ad  palatium  cjus  allocutus  est  taliter,  cunctis  audientihus- .S'M!^//^i's 
puhiZm  '^'^."'^"^^^^^'  cupientes  eum  absque  ullo  medica-  Patrem  ef  Filium  ef  Spirifum  sancfum,  unum  in 
minc  mirabihter  sanatum  viderc.  Ad  hoc  beatus  Trinifate  crcdere,  ego  paratus  sum  vos  haptizare, 
Severus  :  Quid  sihi  voJunf  phalangx  tantmque  quia  secunduni  prxceptum  Dominicum,  omnis  qui 
mtdtitudines  populorum,  et  quid  qua;runt  in  ca-  ad  nos  venit,  oportet  iUum  ad  Chrisfum  frahere, 
struin  vel  regis  pahitivm  ?  Respondcntes  uni-  qui  rnlt  omnes  homines  .-iah-os  fieri  et  neminem 
versi  dixerunt  ei  :  Per.^peximus  miraculum  quod     reprohare. 

peregisti  in  rege  nostro  et  qualiter  liberasti  etun  a         19.  Rex  igitur  cum  esset  baptizatus  cura  onini-     ./  auH  .-e.j^ 
"\}l\l'b'       *^^"''!"  fl3;monum;  verum  nisi  nostris  o/>tufibt/s*     bus  intra  palatium  comniancutibus,  i-ITectus  est   l>ci>tizantur. 
Vi«rt.damii-    '""'■"'^'""*"'  f'>re  incredihih  da m na rem u s  *.Dix[i     sanus  ct  rcdditus  est  ei  dccor  vultus  cjus,  a  Deo 
'laremur.  An   ^"f^"^  eis  beatus  Severus  :  In  veritate  dico  vobis     omni  sosi>itate  recuperatus  sicut  in  setate  pcrfecta 
proa\%\-      3"'«  ^i  ex  toto  corde  credideritis  et  adorarerifis     vel  iii  prima  adolesccntia.  cum  esset  annoium 
tr.iremmy     J^eum  qui  regnat  in  cwUs,  qui  crearif  omnia  qux     tri{,niila.  Gaudebat  vero  et  exultabat   laudando 
videntur  in  arr/s  et  qua:  movenfur  in  aquis,  et  fece-     regem  Christum,  qui  pcr  taniuluui  suum  Sovcrum 
ritts  ea  qux  di.vero  vohis,  nihil  hxsitantes  in  pra:-     fecit  mirabilia  magna  in  eum.  Tunc  ca'pit  vcnirc 
cordits  vestris,  cuncta  qux  ah  eo  fideliter pnposce-     infmitaniultiludopopulorunuidbapfizanduin/^ vel  h 

>'dis.  facile  impetrahitis.  ad  audiendum  deificum  sacramcntuin.  Opilulan- 

17.Diabo]us  itaqucdolensse  abonmibusdcjici,  tilms  vero  heatissimi  viri  precihus  baptizatuscst 
ad  vetus  argumenlum  recurrit,  et  amicam  seu  universus  populus,  Uxudans  regcin  regum  Doini- 
consuetam  bcstiani  rcinduit  atqnc  in  quantum  nuni,  qui  non  ricspicit  ouinesinse.spcrantes.  Re- 
hcuit  ad  redivlvam  inimicitiam  se  aniiavit ;  duos-  plcti  vcro  Spiritus  sancti  gratia,  rclinquentes 
que  serpentes  in  ipso  flumine  ad  porfum  ubi     onmeinpravitatemhaereticamc,destruehantidola  r 

vel 


^everus 

i"i/ef  lyp  !„ 
"fea»; 


EX   KHAHT. 
UONAST. 

y.  Sgvebi 


224 

vel  simulacra  manufacta,  proficientes  ad  eminen- 
tiora  atque  meliora,  cedificantes  ecclesias  et  prse- 
parantes  semetipsos  Christi  sacratissima  templa; 
ut  impleretur  in  illis  illud  prophetfe :  Omnes 
(jentes  quascumque  fecisti  venient  et  adorahunt 
corain  fe,  Domine,  et  (florificabmit  nomen  tuum  in 
xturmtm. 

ANNOTATA. 

a  Atnioiai  litinc  locuw  Dubuissoninii,  l.  I,  p.  37, 
ita  :  Videtur  hic  dicere  hujus  vitie  scriptor  san- 
ctum  Gerontium  cmu  sociis  non  intrasse  Vasco- 
niam  seu  Novempopulaniam  ,  nec  niartyrium 
subiisse:  attamen  contrarium  crcdendum  est  et 
asserendum,  ut  omnia  spccialia  hujus  provincioe 
breviaria  dieunt  :  S.  Gerontinm  posl  S.  Sevemm 
a  Wandalis  fuisse  oceisum,  et  in  loco  ubi  subinde 
abbatia  irdificata  et  fundata  fuit  sub  ejus  sancti 
nomine,  quo  adhuc  insignitur. 

b  /.  e.  nf  boidizaretur.  Deificum  sacramentum, 
varia  si(/nifirntione  potest  accipi  :  v.  (j.  ad  audtcn- 
dam  b(q>tismi  docfrinani,  vel  ad  audiendinn  mis- 
sani. 

c  Juxta  hunc  auciorcm  erat  ib/  Jiierefirorum 
aique  idololatrarum  ijromii^rua  colluries. 


GAPUT  TERTIUM. 

Wandali  in  Novempopulaniani 
iiTuentes,  intumescente  flu- 
mine  ad  orationem  S.  Severi, 
repelluntur. 


PRIMA  VITA  S.  SEVERI  MARTYRIS. 


NuntUiUi 
Wiuidulo- 

nim 
irruptione, 
Severas 
rcffein  ct 
popttluvi 
Jioriainr 


P< 


er  id  vero  tempus  venit  nuntius  regi  in 
castrum,  quod  gens  Wandalorum  veniret  ad  obsi- 
dendum  eum.  Audiens  itaque  vir  beatissimus, 
exhortabatur  eos  ut  in  mehus  proficerent  et  nun- 
quam  a  tramite  rectitudinis  quam  Ghristo  pro- 
miserant  deviarent,  illorum  vero  nequitiam  ut 
per  patienliam  tolerarent.  Admonebat  eos,  dicens 
eisomnibus:  Imminentibns  quidem  sordibus  deli- 
etornm  nosirornm  renit  jens  illa  adrersum  nos  rom- 
mittere  hellum,  ut  implcatur  qnod  Domimis  dixit 
jn  sancio  Evamjelio  :  Surjei  qcns  contra  genteni,  et 
regnum  contra  rc(jnum.  Dixitque  rex  Adrianus  : 
Iniquitates  nostrs  muliipUcatas  sunt  aputl  Deum, 
et  infirma  pro  peecatis  nosfris  obstacula  nostra 
facta  siinf.  Oraiiones  iamen  iu3i  sinf  nohis  quasi 
propuynacula  adamantina ante eos.Exiijcntenosfra 
mquitia  vel  populi  nef/ligentia  traditum  est  regnum 
in  manus  exferoruni.Xd  ha?c  beatus  Severus  fate- 
batur  regi  Adriano  ct  onmi  populo  :  Confidife  *, 
nolite  timere;  Dominus  cst  prsliaior  nosteretde- 
fensor.  Siperfecie  in  eum  ronfiditis  rt  non  hsesifa- 
ceritis,j)oUiccor  cnim  vohis  qiiia  non  peribiHs,  sed 
illud  propheticum  post  tempestatem  securi  canta- 
bitis :  Dominus  mihi  adjutor ;  non  timebo  qntd 
faciat  mihlhomo.  Ef  item: Meliusestsperare  i)i  Do- 
mino  quam  sperare  in  principibus.  Cupiditatem 
vel  avaritiam  longe  a  vobis  projidte,  terrena  vel 
trausitoria  atquc  caduca  procnl  repellite,  ad  c(x;Ie- 
stia  rcgna  quantum  vestra  fragilitas  suppetit  pro- 
peiHire  satagite  et  secundum  Aposfohim  nou  qitas 
super  ierrrCm  sed  ea  qux  sursum  sunt  qua^riie. 
nt  aperrnt  in      21.  Moneute  igltur  haec  beato  Severo  et  exhor- 


'  chnrt. 
xonfulite. 


(1'ii'io 

hurharoK 
terrrt. 


lifrertualur 
hurbari, 

E 


tationem  faciente  ad  populum  ut  spem  suam  co-  v<,>ni„o;  <jui 
gitatumque  jactarct  in  Dominum,  venit  Wanda-     iniunlanie 
loruminfinitamultitudojuxtirfluviuuiAIpheanum. 
Sed  vir  beatissimus  more  solito  non  desistebat 
ab  oratione  et  colloquio  divino,  clamavitque  ad 
Dominum  et  dixit :  Tu,   Deus,  creator  omnium 
rerum,  ciijus  spiritus  in  principio  ferehatur  super 
aquas,  ddata  elementa  ista  super  humuni  aridam 
per  cubitos  trigiida,  ut  confundantur  superbi  in 
otnni  rohore  et  fortitudine  sua,  videantque  et  ad- 
mirentur  magnalia  quse  operaiur  dexiera  tua,  qui 
vivis  et  permanes  nunc  et  per  sectda  cunrfa.  Gum 
vero  quiesceret  ab  oratione,  elevatum  est  flumen 
valida  perturbatione  super  facieni  ternv  ubi  ma- 
nebant  ahenigense.  Videns  itaque  nuiUitudo  illa 
rusticorum  atque  hfereticorum  omnipotentis  Dei 
excellentissima  mirabilia  et  non  prtevalere  sua 
machinamenta,  territi  atque  pereulsi  ab  invictrici 
ejusdem  dextera  qui  producit  aquam  de  petra  et 
arefacit  aquarum  stagna,  relinquentes  sua  taber- 
nacula  fugerunt  unusquisque  circa  quaeque  devia. 
22.  Gatervse  ergo    christjcolarum   credentium 
in  Ghristo,  vldentes  signum  miriflcum  quod  ope- 
rari  dignatus  est  omnipotens  Deus  per  servum 
suum,  recolentesque  Dei  adjutorium  quod  fuerat 
eis  a  beato  Severo  promissum,  unanimiter  lauda- 
bant  Deum,  qui  fecit  mirabilia  magna  in  popuhs. 
Sedata  est  namciue  ad  modicum  omnis  illa  insi- 
pientia  Wandalorum.  Sed  qui  facit  disertas  lin- 
guas  infantium,  replebit  in  Ecclesia  sua  suorum 
ora  laudantium.  Nutu  vero  deifico  actmn  est  ut 
sicut  induratum  est  cor  Pharaonis  in  liberatione 
Hebrjeorum,  ita  indurarctur  gens  stultoLUui    et 
fiUi  perditionis  ad  corroborandam  fidem  catholi- 
corum.  Fremebat  itaque  serpens  antiquus  in  suos 
satellites  adversus  Ghristi  tirones,  ut  instigati  ejus 
malitia    pugnarent  in  semetjpsis  deficientes  et 
iUud  propheticum  adimplentes  :  Sicut  fumus  defi- 
cient,  funqiiatn  fenum  arescent,  et  tiuemudmoduni 
olcra  herharum  dfo  decident.  Euntesque  tentabant 
armati  venire  ad  castrum*,  ut  perderent  populum 
qui  erat  in  eo,  Ghristi  jugo  substratus.  Sed  illi  re- 
currentes  ad  mililcm  Ghrisli  quasi  iiUi  ad  patrem, 
deposcunt  ab  eo  prjesidiumin  nomine  Domini.Sa- 
cratissinms  itaque  Severus  orabat  attentius  in 
suis  precibus,  ut  ab  inimicorum  incursibus  eos 
liberaref  Deus.  Cumque  elevasset  oculos  ad  coe-  y 
lum  et  extendisset  nianus  contra  fluvium,  ita  con- 
turbatione  permaxima  vehementer  elevatum  est 
ut  omnes  qui  videbantur  perfectecrederc.possent 
recognoscere  divinitus  eos  hnpeditos  fuisse;  sicque 
repente  super  eos  fluvius  irruit  ut  perireiit  tre- 
ccnti  atque  viginti. 

23.  Reversus  vero  vir  prmfatus  ad  populum, 
invenit  omnes  unaninUter  orantes  ad  Deum.  Fe- 
stinantes  vero  qui  erant  in  castrum  reperierunt 
Wandalos  mortuos;  et  impletum  est  in  illis  ilUid 
propheticum  :  Vidi  impium  superexaltatum  ef  ele- 
vatum;  et  fransivi,  et  erce  non  erat.Et  qttia  non  ha- 
buerunt  sapientiam,  interierunt propter  suam  insi- 
pientiam.  Gognoscentes  itaque  suburbani  loci 
illius  omnia  patrata  mirabiliter,  crediderunt  in 
Deum  quem  prsedicabat  beatus  Severus  firmiter 
atque  fideliter.  Qui  videns  coUatum  sibi  dlvinitus 
quod  poposcerat,  divina  largiente  clemenlla,  ad 
salvandam  christianorum  catervam,  taliter  in- 
quiens  conlbrtabat  plebem  Dominicam :  Eia, 
christicolx,  nolite  expavescere,  qui  rrcbro  cernitis 
brachium  supernx  virtutis  pro  vobis  pugnare;  et 
<pii  iieredifaiem  Christi  conati  sunt  demoUri  in 
ipsis  divina  cooperante  supientia  videtis  reforqiieri. 
Scitofe,fiIioI.i,  qiiia  defensor  vester,  qui  habiiat  in 

throno 


'  rliiirt. 
flnMlniiii. 


,sf  (/  ud  snam 

jiprniciem, 

Severo 

Heriiin 

popului» 

.■iHilinnuufe- 


DIES  PRIMA  NOVEMBHIS. 


angelis  in  perpetnu.n.  Mfen,L  i,itur  ac  M^Z     ^Z  ,-227'  TT  '"'"  '"''"'  '''~ 

percavete    ne    conmufeti..  ^ferna  pro  perifuris  ef     ^"'I^^"  ' '"'/^ ''''^ 

propter  ferrena  penUais  ca^Usti,,  ^  T  ^'^'  "'^  "^'  ""'"'"^'^  manshnes  lucidis^ima 


B 


CAPUT  QUARTUM. 


tm 

,  .       j.      , .,  .^^-^^.j^issimaii 

et  tmrMimalj.k.^  (pizasah  oriffiue  mnndi  pra^para- 
tas.  Ifji  vos  expecfat  re.r  illc  indrnnn.criptu,  cum. 
majestas  est  inrisibiti,,  nmgnifiuh  incomprehemi- 
lHt,s,cujHs  lanjitm  bonifasrp(e  inxsfimahifis  -pieta.^ 
menarrabilis,  plcnitudo  est  incredi/nVs;  cui  mini- 

ReVertOntibuS   Wanr!'llis    ^    'sp         -^frant  <,m,cti,  r,>llau,lanf  patriarch^  ac prophetiB 
-lt.ytllLinJUU>     >>cina.UKS,  ^.  ^e-      xanct>.,nn,,pra:diccurt  evan.jelisf.-,  atqur  apostoii 

verus  popukuu  ad  conslan-    '^"''^'"''"''^™^- »'^^^^^^^^^ 
f;o».  ;..  4iA..  ...iK,.» r^        r:^;:;w''--^-^^^^ 

'cnnaf,,  sequuntur  virgmes  accensis  hmpadihus 
liltorum  decorat3£  candidormn.  NoUte  itaque,  dile- 


r\  cmiiT. 

MONAST. 

S,  .Sevkhi. 


tiam  in  fide  adhortatur,  Tru- 
eidalura  barbaris. 


hnrs,(>,       ildiiiinus  itaquo  rex,  iiis  et  quam  pluribns  dof-n- 


cfi.-^simi.  drspicerc  propfrr  istam  fransiforiam  um- 
In-am  illam  reyatem  curiam,  non  solum-  diversi,  de- 
/iciis  ptenmn,  sed  feUcitafs  perpetuam.  Praiparafe 
ro.-imefipsos  non  ad  humanum  p,deMre,  .sed  ad  re- 


ne.Hoc  tamen  tantum  provide  ut  aorpns  meum  ah  diurnx  operafionis  accipere.  Knimrero^iaii'Z 
hujus  secuh  occupationibus  subfrahas  ef  animam,  rid,mis  contra  hostes  agere,  ita  imitari  safaqite  ■ 
quamn,  orat,ombus  fuis  commendo,  C/iristo  qul  te  quia  ecee  n,mc  tenipus  acceptabile,  n,io  ra/eath  ad 
direxitpro  nostra  salute,  ut  opinor,  reddas.  Bonum  nupfias  ejusdem  reqis  intnn-e,  si  veifem  nuptialem 
ergo  e.nst,mo  o/ntum  meum,  si  ,um  hahuero  aliquid  ,p,m  rohis  est pr^parafa  uon  ahnuistis  indiiere  At- 
de  faru/tafdjus  me,s  nwum.  Erant  nainque  .speeu-  temlite  aposfolum  Paulum  njbis  dicentem  ■  Omnes 
atore.s  frequenter  contemplantes  ne  Wandali  cai-  qui  iu  Cfiristo  haptizati  eMis,  Christum  induistis  • 
hdi  venientes,  interficerent  omues  qui  erant  iu  ef  iterum  :  RnwHtes  ,^os  ,H'tcremhon,i.nemannact>- 
castro  pra.'fato  Palaistrion,  illud  custodientcs.  A  bus  .,ui.i  et  induentes  noviun,  eum  qui  secumhim 
^  longe  namque  prospicientes  illosque  venire  cer-     Deum  ,reatus  est  in  justitia  et  sanctitate  ,:erita- 

nentes,  ingenti  strepitu  ac  plausu  vociierantcs  ct     tis  a 

seipsos  invicem  ad  pr^lium  coliortantcs,  talia  i-e- 

petunt  verba,  unanimiter  proclamantes:  J«wyrtHi, 

ofortissimi  tirones,  pnvparate  vos  ad prse/nnn,  im-         ^G.  Vesfri  capi//i  capi/is  omncs  „umerafi  mnt  rj 
mineuteperiruh,  quia  gens  cxterorum  rxigif  roidra     n,pi/./u,  ,Ie  i-apife  ^^r.^dro  uon  prribif    Hoc  in  tuo 
'-.c-  Sc-v..,.  ""^'^"'^ff  f'^''^'"'"-  dilecto  Severo  mirabiliter  perficiendo  disposue- 

omnibu^        ^'''  sanctus  beverus  blande  consolans     las,  duiii  caput  ipsius  a  corpore separari  volueras 

«"<W«r„/;/;,    '^»""esnon  solmn  verbis,  sed  etiam  talia  prolo-     Hir  crgo,  Vasconia,  apcrtoindiciopotespercipere 
quens  snisauditoribus  ait:  O  difectissimi  fratres,     si  iliius  merita  apud  Dominuni  possint  proficcre. 
2«'.  fonte  /)aptismatis  estis   renati,  prxdicatione     quem  in  vita  contra  omnia  tentamenli  perieiila 
sanctaimbuti,miraculisjocimdati,patientia  Jesu     sic  reddidit  fbrleni,  cl  quem  Itu  exalfavit  jiosl 
Chrisfi  Ihnnini  nosfri  cxperti,   deponite    omnem     mortem.  Quare  devota  recurre  ad  tunm  patro- 
mundanam  a,(daciam  omnemque  ludicritatem  ur-     ,ium ;  eognosce  quale  tibi  ca^litus  commissiim  est 
f>anam,etperfidemetspemprxparafevosutpossi-     donum.  In  tuo  Severo  gloriare  el  illum  assidui.'; 
tis  rompreheudere  rarifafem  afqi,r  n,'cipere  perp,--     prccibus  deprccare.  Suum  saipius  visites  sepul- 
iuiegionxcoronam.  Magnum  nibi  f,<crumprsparat      cruni ;  tuis  primifiarum  votis  Iionora  uf  patrem 
qulcorpus  dat  ,it  anima perpettie  ffammas  evadat.     ac  dominum.  Nisi  honoro  sui  nominis  per  divers.i 
Confo)-famini  et  rofmrate  corda  vestra  viilfitcr,  ne     climata  diftumcrls.  si  confidis  tuismcrifis,  quasi 
hnmifis  impetum  inimicorum,  q,iia  ad  munimen-     puuper  et  huiiiilis  noiiiine  carebis.  Si  vis  discerc 
'nVt^Hi"       ^^^^'^^'^^^'''^"^f^^f^^if^-J^^f^minusmiUtamifiiaange-     legem  quam  ubique  amant  terrarum,  non  tihi 
lorum.  Memores  if/ud  quod  Elisa-us propfiehi,  ve-     aliud  ut  tuuiii  erit  caruni.  Nonnc  vides  quulifer 
mente  exercitu  rc.gis  id  comp,-efmuleret   eum,  re-     Roma,  quif  tuiii  femporibus  antiquis  dicta  fuif 
^'pondif  puero  suo  ,-olenti  terrere  eum  :  Numquid     caput  orbis,  udhuc  hodie  ex  suorum  apostoloruin 
uon  pi.uressumus  i/fisi*  Sed  cum  ifle  minimeintel-     Petri  et  Pauli  meritis  per  omnem  mundimi  sr^ 
figeret,  oravit  pro  eo  propfieta  ut  ajJeriret  ocutos     gloriatur  non  in  qiiavis  *  prlncipalitale   nominis. 
Noimibris  Tomus  I.  29  Quetii 


<Jiti  (iiiruti/r 

rfftTtitn) 

vuhle 

hoiiorniufiin 


'  '■/iiir,. 
i|iinvi.> 


i.'5iB 


\  ITA  SEGUNDA  S.  SEVERI  iMARTVRIS. 


KX  UHAKI. 
MOXAST. 

S.  Severi. 


Qucni  taiiluzii  iii  iiiuiulo  vciicratur,  quam  hos 
quos  assiduc  precatur  V  Onuii^  sua  gloria  in  apo- 
stnloruin  eoiistat  memoria.  L"ndc  sc  cxnllat  fiiii 
propinqua,  Gallicia  iiisi  apostoli  .lacobi  fjratia- Quid 
;equc  meritis  sancti  Saturnini  laudant  Tolosani':' 
Nil  audirc  volunt  nisi  dc  Ililario  Pictavicnses ;  nii 
prajdicant  nisi  de  jMartiiioTiironcnscs.  Si  diver.sa 
mundi  climata  circumcas.  non  aliud  exemplum 
invenic^,  quain  ut  Imim  palronum  pra*  omnibus 
diligas.  Quarc  lu  sola  liicerc  non  rctutcs  quod 
vides  agere  omnes.  Ama  ergo  Severura,  tuuni 
patrciij  ac  dniiiinum:  pra-bc  illi  Itonorem  quem 
liabchis  apud  Doiiiinuni  inlcrce.s.surem ;  ad  cmii 
confidenter  fugias  pro  tua  necessitate,  quia  ipse 
ncquaquam  vacat  a  pictate.  Hac  die  singulis 
annis  sit  tibi  la-tilia  solcnmis  ;  sit  tibi  scmpcr  in 
animo  quali  dic  tc  Christo  reconciliavit  suo 
martyrio. 
i>7.  Ha^csunt,  fratres  dilectissimi,  propter  rusti- 

/ii£c tiOhutit'  citatem  pauperis  stjli  sic  dicfa ;  el  vobis  non  dis- 
Oi-egorii  p]iV("iint.  dutii  alia  plcraque  de  ejus  passione  vel 
vitu  urbanitatis  cloqueiitia  a  saplentibus  conipo- 
sita  no!)is  sufficiant.  In  taiitum  me  coegit  amor 
vestne  caritatis.  Prjecipuc  ut  obedirem  jussis 
Grcgorii  h  reverendi  abbatis.  oninino  non  inspexi 
modulum  ineje  possibilitatis.  Si  tcmere  navim 
absquc  leinige  ventis  conmiisi.  in  vestra  tainen 
gubernatione  fisus,  forsan  adhuc  omne  detrimen- 
tum  evadam  pencuIi.Nihil  ergo  profund*  rationis 
hic  investigetis,  aut  quodcumque  *  aliud  quam 

qun-cunuiue.  commuucm  scrmonem  qmeratis;  nain  ubi  aliquid 
socundum  sjmpliccm  vcritatcm  agitur  causa  iedi- 
ficationis,  non  ibi  cxigenda  cst  nuiitiformis  ratio 


Scf'i'lti    smit 


lltssii. 


cJmrt. 


dialecticse    disputationis    aut    varia    cuthyinc-  D 

mata  *  rhetoricai  locutionis.  Hoc  tamen  adhuc.    *  /(„  /, 

fratres  dilectissiiiii,  in  calcc  noslri  scrmonis  adde-        rhan. 

inus,  solitaque  vcrborum  rusticitalc  admnnemus.     ^n'i'iiiUa. 

ut  jugi  intentione  perpcndalis  quanto  vel  quali 

palrono  adsistafis.  Sit  omnis  vcstra  Inlentio  suo 

omni  lciuporc  dcvotc  assistcre  servitio.  Nulluni 

pro  seculi  vanitatc  vel  pro  huinana  levitate  m- 

currat  vohis  *  tsedium,  quin  in  hjiimis  et  can-  *c//,n/.ii,ii,is, 

ticis  spirituaUlm^  semper  fervcat  ct  pcrscveret 

vestrmu  desiderium;  quia,  ut  ipsc  Dominus  iti 

Evangelio  promisit .  non  qui  ca^perit,  sed  qui 

persevcraverit,  hic  .salvus  erit.  Ipse  (jui  hanc  pro- 

tulit  scntentiam,  veric  pcrseverantijB  det  vobis  *   ^rlwrt.mUh 

con.st;intiam.  ut  ita  in  suo  et  suoruiu  sancloruni 

servitio  possitis   perseverare  ut   ctfle.stis   regni 

januas  mercamini  intrare,  ipso  pra^stantc  qni 

eum  Pati'c  ct  Spiritu  sancto.  vivit  ct  regnnt  in 

sccula  scculorum.  Amcn. 


ANNOTATA. 

a  Onst  liuc  luco,  tit  Jaiii  iHoiinhini.s  {\),  iKinatio  E 
itiarti/ni,  per  amanuensis  scriptoris,  ut  puto,  ait 
Dnbii/.^soniHs  (2) ,  inadvertentiam  quibusdam 
omissis:  aut  forte  abrasa  et  deleta  erant  in  charta 
e  qua  hanc  Vitam  describebat  par\i  chartularii 
scriptor,  in  quo  eam  habenius  et  ex  quo  eam  hic 
ego  ti-anscribo. 

1>  Hiuc  scriptoris  Mutetn  fHficiiiins,  id  niiuiuimns 
in  Conim.  'nnin.  'i.  Prmfuit  Grcijoriiix  inonasteiio 
ab  aiiiio  102S  iisijhc  ad  107:^. 


(I)  Cnmnienl.  iMTPv.,  nuni.ii.  —  ("2)  Lib.  I.  p.  iili. 


SECUNDA  VITA  SAN(TI  SEVERI 


METRICE  SCRIPTA 


C 


ex  r/farftilario  iHonasterii  S.  Severi   apml   einttffem 
Dubaisminum,  L  I,  p,  4S  ay///. 


T, 


'  ihnrt. 
(lonii)ii. 
'  cliarl. 
(■imipriit. 


empoie  (|uo  lati  timuit  inonairliia  niuudi 
luiijeiiuiii  jn-avi  desertons  Juliani. 
Parlibus  occiduis.  ScilioK  pla;;»  regionis, 
Geutis  prosapia  deductus  tloruit  alUi 
Infans  reyali-s  ac  patribus  ordine  clavis. 
Noniine  Sevenas,  meliori  doginate  plenus, 
Hif  juvenis  factus,  est  reyni  cuimina  nactus: 
Cujus  decretum  disponens  juve  prioruin 
Per  palriaui  legeni  rexit  justissime  pleljem. 
Hex  tandeni  patria?  regali  (.■larus  in  arce, 
Disjiosuit  securn  pro  C.hrislo  linquere  regnuin 
Consilio  -•iaiuliri,  pompus  ac  spernere  niundi. 
8ic  deinuiii  *  fugiens  ac  regni  culmina  linijuens. 
Baptismi  lavacro  voluit  se  jungere  Christo. 
Mox  posl  baptisiiium.  se  conlert  *  carne  probaniium, 
Vasta  petens  ereini,  vincendo  dolos  inimici. 

Quo  dum  pei^plura  superaret  iiiente  pericla, 
l't  bonus  athleta  seinper  teiitando  majora, 
Publice  per  belluin  superare  volens  inimicutn  : 
Ul  genus  *  niorein  necnon  vitaret  honorem, 
Traclat  in  exJliuin  selongari  peregrinum. 
Tali  consilio  eremi  secessit  ali  antro ; 
Sed  statuit  priinum  Roniam  divertere  gressum. 
Ob  poscendii  Pelri  necnon  sufTragia  Panli. 
Hac  tempestiile,  tnoimi  plenus  pietate 
.\c  Doniino  caius,  ac  legum  dogmate  gnarus 


Sedis  apostolicas  residens  Eugenius  arce. 
Cui  Trias  angelico  prajcepit  justa  niinistro. 
Ut  Doniini  famulum  bene  suscijiiendo  Severuni. 
Lege  boni  palris  alTectum  monstret  ainoris. 
Quod  vir  apostoUcus,  ceu  jussit  in  ordine  missus. 
Proinpte  complevit,  jussis  ac  placa  *  peregit. 
Taudem  firmalum  alque  fide  rnboiatum 
Partes  Vasconi*  jussit  conslanter  adire, 
Menteque  divina  monstrat  qua>cunique  *  liituia. 
Qu*  vir  devotus  suscejiil  ad  timnia  proiuptus. 

Mox  iler  arripiens.  pro  tali  munere  gaudens. 
Mandatique  niemor,  fidei  lore  cu^perat  iiuctor, 
Et  pergendo  viam,  doctrinain  inillere  sanam; 
Quam  firmat  signis  ai;  proiMgiis  i|uoque  diguis. 
Demum  transacto  veniens  certamine  longo. 
Longe  faniosam  disposuit  adire  Tolosam, 
Gesta  Saturnini  cupiens  cognoscere  sancti. 
Quein  mox  indigenfe  '  devolo  merilis  Iionore 
Susciiiiunl.  jiariter  dant  quod  jietit  reverenLer. 
Post  licitum  (luoruin.  non  iiiimenior  atque  prlonu", 
Cursu  lestino  sociatus  comile  *  seno, 
Liinina  Vasconia^  mox  non  dubitat  penetrare. 
Qua;  gens  barbarica,  ferali  peclore  sjpva  ' 
Ritu  gentili  cultuiie  redditii  vili 
Nescivil  quidquam  legem  patria?  ni.si  vanam. 

Kon  modicum  vanus  cujus  tunc  rex  Adrianus 

He-ni 


*ntc. 
quijque. 


*  (■/*«'■'■ 
indigne- 

*  vlnirl. 
conqit'-'- 


DIES  PHIMA  NOVEMBRIS. 


A 


'  rliai-t. 
aneri't>, 

*  charl. 
Severe. 

*.■/;(»/■/.  immf. 


*  i-hart. 
lionoi'e. 


Itejjni  pia'.sidio  PiiKi-strion  (ieniiine  ciii^itn; 
Ueliniiit  sedeni,  slringen.s  har  arcefjue  plelieiu 
Qiiod  <;apiit  in  priniis  tani  vanii-  religjonis 
Visilat  intrepidus  ac  finna  iiiente  .Severus. 
Impetu.s  Alptu-ani,  sed  privaliis  quoque  navi, 
Turbavit  mnilicmu   ncu  posset  visere  castruiit. 
Jsed  niox  vir  Domini  cuiurrit  nienfe  Jidcli ; 
Sumens  arma  precuni  pugnat  lidissime  seeum. 
jMox  (|uoqiie  divisfe  jtatuerunt  c«-litus  unda". 
Et  Doiiiini  servis  via  demunstnitur  in  aquis 
(hiines  continuo  cprnentcs  talia  castio. 
Hane  talem  faniaui  deportant  regis  ad  aulnni. 
Tempore  qui  iongi  vexatus  a  dfpmone  diru 
Nec  unquam  medio  potuit  sanarier  uilo. 
Hos  (|ui  devote  deiluci  jusserat  ad  se. 
Ktdmu  ile  multis  ^taret  ^ententia  regis, 
llogno.scens  tandeni  non  ilHs  airnio  *  fraudcrn. 
Maxiine  Severum  diviuo  munere  plenum 
Strictius  alioquitur  ac  lali  voce  precatur  : 
Seroe  *  Dii cplsi ci! .-fprpit  machimi  intimh; 
}/cmc  caimtni  inorbi  si  nosces  nite  inederi 
Oiiinia  qitw  i.elles  Sfrnre poscere posacs. 
Xd  quem  vir  Domini  coufisus  munere  '  sumini : 
Est  (Wi'w.s  mrdiais,  ijnein  morbus  mn  latnt  iii!n.<< 
Corpon't<  ae  aiiiings,  rjiii  larf/ns  ntragne  sahite, 
Artem  ipii  noscii,  tiin  giiniH  dcnotioposrif. 
Mox  orans  Dominum.  fundens  fonlem  lacrimarum. 
Continuoregi  confertmiseratio  summi 
Pulso  languore  sensum  rationis  lialiere  *. 

Fit  subito  cunctis  la-titia  maxinia  mentis, 
Acmixtim  veniunt,  baptismi  munera  poscunt. 
Qui  dnm.  more  patris.  monslrnref  verlia  salutis 
.SanetusSeverus,  turbaie  voleusinimicus. 
Callidus  arte  nova  fingit  duo  coiponi  mira. 


■2'21 


*  fditt.  fjio 
( raei.ua  m. 


Siout  serpenteslongo  traclu  ire  •  repentes. 
ijuns  cum  vidisset  rex  ac  mullum  limuissel 
Uuii  cunctopopulo  veniensdixitqueSevero- 

■'^''^'''^tepater  (intriw.qiio.^  cis  tibi  credere,mha 
V  u-  Domini  k^tus  et  Smnini  munere  fretus 
•Mandat  constanter  serpentibus  atque  potenter 
ML-edantnulIum.  ie|,e(ant  sed  noctis  abys.suin. 
Hi  mox  ima  petunt  ceu  .jiisserat  arva  relinquunt 
Ilac  pro  virtute  lali  priinuque  salule 
Uertatim  curriint  omnes.  sua  dogmata  quicruiK. 
l'osl,  pater  ut  natos.  vuK  Clnisto  reddere  gratos. 
.\e  iiionuil  rite  qua^sint  dogniata  vitip. 

His  liene  perfectis  necnon  catholice  doctis. 
'Jensquo.pieWnndalica  !ong.-evo  temiJore  sieva. 
Muneris  hoc  donuiii  suscepit  per  Julianuiii 
liui.ugnare  lidem  Christiciue  rescindere  legeni. 
Hac  *  qui  pro  causa  vastantes  tuiie  toca  plura 
Gaudent,  Vasconiiesubeunt  Inrtissima  terne. 
Adventu.squoruu)  confiegit  spesanmiorum 
Vasconica'  gentis.  timido  pro  pectore  rogis  : 
-Moxque  jiari  votn  se  sternunt  corpore  toto. 
Poscunt  Severum  solitum  prodesse  patronum. 
Qui  mox  exemplis  confirmans  pectora  sanctis. 
Plusinonuitmorteni  quaiu  vita?  posirere  sortem. 
His  confnrtatis  lum  doctrinaquo  pi-obatis, 
In  primis  ipse  non  negligit  obvius  ire 
Hoslili  cuneo.  piotenso  denique  collo. 
Et  sic  cum  niultis,  kalendas  iiempe  novemhris,  g 

SanKuine  nidrtyrii  meruit  pia  gaudia  rceli. 
Hic  caput  ahlatuiii  vili  terra  locatum 
in  manihus  piopriis  necnon  ulnisreverendis 
ipsa  in  morte  leval,  tiimuloque  piissime  portal : 
Quo*.Deiis  in  multi^  laudatur  adhuc  .[unque  ^ipii-       ■.■/„„/.qua. 
Aclaudandusenta-voquod  iine  carebii. 


■■iiiirt.  Iiic, 


VITA  TERTIA   SANCTI   SEVERI 


-AIARTVRIS 


e,r  eodem  cliartulario  apml  Dnbmssonmm,  L  I,  p.  51   s 


qif. 


CAPUT  PRIMTJM. 


Sevenis ,    re\    Wandalonn)) ,   ehrisfianos    pe^rsequenle    Juliano 
^      Aposlata,  regno  se  abdicat  el  cuni  sc\  sociis  ad  pr?pdicandani 
fidem  Cliristi  profcctus,  tandem   Romam  dc^venit,  ibicpic  ;i 
Romano  pontifice  benigne  suscipitur. 


^'•"il  (ulvni  fiiT 

'trbem 

diffnmin. 


s, 


^EQUITUR   ET   CONTLXUATUR   HISTORIA    SANCTISSIMI 

Sf.veri.  —  Ghristianai  religionis  a.sseclft',  qnani- 
quam  initio  na-scentis  ecclesiae,  cUfficili  exordio 
accreverint,  niirum  tamen  in  modum,  cffilica  co- 
operante  gratia,  ita  munduin  replovernnt  univer- 
>^um,  ut  vere  testimonium  illud  Dei  Patris  de  Fiiio 
orc  prophetico  videatur  adunpletum  :  Et  domhin' 
Intur,  inquit,  «  mari  nsqiie  ad  mart;,  ef  a  /fianinr 
iisqne  ad  tenniiios  orbis  terrarum. 

'i.  Beatn.s  igitur  Severus,  extremis  partibus 
mundi  erga  Sithicum  clima  oriundus.  licet  dura 
yZtuat''  "'^*'*^"^  Wandalorum  a  barbarus,  fanta  tanien, 
co.jiiai,  Pt^rcepta  christianje  fidei  agnitione,  Spiriliis  Pa- 
lacliti  infusus  est  gratia,  ut  qui  prlus  gentilis 
1'uerat  ac  idolis  deditus,  tunc  demnm  orga  infitle- 
les  zelo  fidei  accensns,  merilo  possel  dici  rigidus 
ac  Sereru.^i.  Qui  cmn  paterme  horeditatis  Jure  ei- 
deni  regioni  regia  dignitate  praeesset,  jam  totus  in 
nomino  positns.    nniversis    secularibus    pompi.'; 


■■^.  -SeveruH, 
'hri.iii^,„,ig 


mente  abrennntiare  tractabat,  ejusque  jugo  .ser- 
vitutis  so  indiscroto  sMhderocuJMsgrafiam  meru- 
orat  participari :  nihilque  tle  regni  coiitemptu 
hfesitabat,  qui  regi  illiadhi,erercfestinabat,cuju.-; 
rognum  cum  innnmeris  .suis  fidelibus  inulfipliciter 
sit  (ii.sportitum,  niiiilominus  tamen  in  so  manr-f 
incorruptum  ac  integrnm. 

3.  Eadom  vero  tempesfafo  cimi  RomaDuin  iin- 
perlum.  licel  ignarie  geiitiHf;ili  deditum,  jioiic 
universis  nationibns  prtfesset,  tanf o  f lirore  inisera 
gentilium  rabies  erga  novos  do.spectosque  chri- 
.stianos  ccepit  oxardescoro,  quod  per  universmii 
orbem  genoralo  cdictnm  exiit  ab  impiis.sirno  Ju- 
liano  b,  qui  eisdem  temporibus  dirus  tyrannus  /, 

praeerat  supradicfoimperio:uf,siqnis  novjehujus    . 
suporsfitionis  invonirctur  assecla,  aut  intoleiiUii- 
libns  suppltciis  ad  culturam  deorum  revocarefur. 
aut  extremae  ultionis  capitali  puniretnr  .sentonfia.- 
4.  Quo6  ciim  usijue  in  oxtremos  fines  Wandii-  clui^tianitm 

lorum 


'!\lll/in.  , 

.hiliitiii 
Apfintalsi 


'22S 


VITA  TEHTIA  S.  SEVEKl  iMARTYRiy. 


parllh, 
J'i'<lfslri, 

piiifim 
»inntimo, 

*  c/iaii. 
pedpstif 

r 

"  rlnirf. 
imligcnes. 

'/ 


l'ru/iuiiif  iii 
eraiium 

roiifiir/rrr, 
il 


B 


C^'  srciili 


pni  i^ov  V 


1'rmHctiul 


sr /,yi,fiMi,r,    ioiiiiii  c  ox  Uuilii  uuctoritate  pervouissoi,  beutus     propliota'  verbis  hujusniodi  pnedictum  di_'bituin   0 
r  Spverus  cupiens  por  ijalniam    uiaityrii   difriiius     obsequiuni  inipondis  :  J'^  adorahinif  enni,  iiiquif. 

cousoqui  restitutioucui  illius  iucouunutaijilis  rc-  ojinn-s  mjcs^  nm/ie.s  (/enfes  xcrririif  ri, 
gni,  christiauum  se  co-pit  publice  coufiteri,  ac  vere  8.  Aliquanto  igitui-  tcmpore,  cursu pedestri*itor 
iUius  osse  profossioni.s.  qua  iiuigouitus  Doi  Filius  agonfos  f,  ad  portum  niaris  dovouorunt.  (luoni  lin- 
crediturpassus  ac  tt-rliii  dif  iTsuiioxisse  pro  ro-  gua  barliaiii  rogionis  indigon;o  *  Accaron  vocare 
slauratione  prinii  iiominis.Quod  cum  por  omnem  consiieverant.  Quo  cum  pervenissent,  navim  ox- 
rogionein  divuigarotur,  lanta  utiquo  dementia  poscunt  ac  in  aquilonares  parlos  velle  proficisci 
laiiieiilaliili  riinior  in  uiiivcrso  populo  oritur,  ac  indicantes,  (piid  jjro  iiaulu  doboant  oxquinnit. 
quid  indefiilnrum  sit  longii  deliberationo  h^esita-  Quibus  cnm  nautie,  nulla  conimoti  opo  miseri- 
lur.  Nequo  enim,  duni  deorum  veuerafionom  ne-  cordiiE  non  parum  exegissent,  non  dubitarunt 
las  sit  violare.  imporialequc  cdictum  siiuul  me-  plus  Iinpertiri,  martha  r/  adhue  surficii-nti-  pio 
tnentes,  ulterius  audcnt  illius  frui  soeietato  ;  scd  novitale  exilii.  Intoren  XL  diorum  curnculonavi- 
pr;T:^teritio  tunc  liberaliliitis  ac  bonoiiciorum  nio-  gio  subvccli.  rursus  ad  iittor;i  rodemit :  ac  doinde 
niorantcs.  quicquam  molostiiE  ci  non  patiuntur  pede.siricalo  iter  continuantos,  ad  urbeni  diclam 
inforre.  hiqirliis  .  juxla  nioutem  GohnenliiiuHiui  sitam, 

3. lUoruin autcm  ingralam piiticntiam (/  molesto     tiiuuito  directo  i^erveniunt. 
hahons  inclitus  Severus.  spe  summi  desidorii  sui        9.   Sed  hic  altioris  consideraiionis  dihgentia 
IViislratus,  cum  iliis  nnn  dciTi-vit  nuuiiri  ultcriiis.      miiximi  iiiyslcrii  ciiusiuu  typice  licet  deprehondi.    fl"'''il'ii^  tn/ 
Proposuititaqueincromuin  i-onlugore,  ut  in  ejus      Moritu  namque  niaritimum  iter  roliqiiisse  descri-       f''"''«''' 
obsequio  vita  quieta  ac  solitaria  indiserete  desu-     bitur.  qui  procellosos  fljictus  seculi  tanquam  tem-     """''^''^''''"' 
darot,  cujus  Sj)iritus,  j.nctor  supor  humilem  et     pestalom  iiiuifragii  nilnacem  summa  aiTcctiono     pel-diZi 
quictum,  oinnino  dcdigii:itur  quiescere.  Sod  dc-     etrugore  iiitolligitur.  ,Equc  quoque  niorito,  rclicto 
inum,  altiori  consultus  deliberatione,  Augustini     navigio,  ftrnium  ac  terrestre  iter  voluit  ex.sequi,  ^ 
illam  iiiccssil  senleiitiani  qiui  imoi)onitur  illo  qui     qui  iihorains  naufraga  tcmpeslaio  gonliliiatis.  in 
luavulf  imuimo.siuii  vitaiii   rorrc  quam  fugere ;     petra  fidoi  iuuuobilis  in  Chrislo  voluit  staliiliri : 
quippe,  quamquam  solitaria  vita  soli  Deo  servien-     erga  quem,  qualem  et  quam  stabilem  se  exhihuo- 
losab  illccebris  uiundi  iacilo  j^ossinl  ovaderc  iu-     rit  noii  actium  *  broviter  colligero,  cum  iii  so- 
dcmiics,  merilo  liuiiou  iinlo  justunijudicem,  nui-     quontibus  prudcns  lector  quautaconstantia  pra- 
jori  prjemio  ditabitur  qui  pro  se  ac  pro  aliis  labo-     dicationis  enituerit,  leviter  poterit  mtelligere. 
rando.  contra   versutias    anliqui    liostis    inajori         10.  Poshiuam  crgo  ad  pra^diciam  uii^cm  per- 
cxorcitlo  rclucfabitur.  vi-ncrunf.    iiniversjim   rogionem    illaui    circum-  "/"'  'inirh/rii, 

t).  Iliique  oremiappetitupostposito.fongiuquo      quaque   diseurrunt,  atque   divini  verbi  semina 
piacuil  liiboraro  oxilio:  ut  divini  vcrbi  gratiam     passim  sererc  non  dosistuut.  Sod  divina-  provi- 
priodiciuido  iiiultis  proficeicf,  ac  carno  pluribus     denfi*  nonduni  dispcnsanto  sapiontia,  in  rogione 
laboribus  defatigata,  tandem  glorioso  decoretui-     ilia  neuti-o  permissmn  est  fidelibus  Chrisli  voto 
uiiirtyrio.  Ncc  mora,  contiuuo  ifor  aggreditur.  ro-     opt;iio  potiri,  ncc  in  ;icf{uirendls  popuHs  lucra  *     .  i„,,,,iiy, 
lictisquo  onmibus.  pi-oximo  lcgilime  pugnaturus     catholicfcc  fidoi,  noc  in  consccuiiono  desiderali    lucn.Vi),',- 
oxpeditns  iniles  officitur.  Vidcntos  autem  iioc  po-     martyi-ii :  (juippe  miseri  ac  detestabiles  homines    f'ui»sm,i'is. 
puli  universi,  gemonlos  ac  dolentes  frustra  ouui  a     :ir  fraudo  diabolica  iinpoditi,  omiilno  divini  verbi 
loiici  proposiiu  procibus  hujusmodi  nituntur  re-     participationc  *  tantisque  p;itroiiis  habclwntur    >■  clim-i  mr- 
vociu-e :  Ptirce,  iuqiiiunt.  ir.r  t/lariose,  tanfiE  demen-     indigni.  f icipationem. 

tix,  ifjiimve  cehifndini  nobilitafis  tn^,  ydiciaqne         11.  Vidontcs  autem  virl  Dei  niilluiu  sc  pro  voto      s,.,i  „,,110 
tanfx  demeiitia.'  inscitia,  reyia  *  tliynitate,  qiix  tihi     consoqui  ctfocfum^sontentiii  alloquentia*intor  sc  f>-"dn  mr„io 
Jiircditdriojiire/jarentuin  successit,  nohiscum  po~     deiibeniverunt  quidsihi  opportunius  *  immineat      /""''.'/""' 
fenfer  iitere.  Sed  vir  Dei .  .super   potram  fidei     agendum.  Itaquo   beatus  Soverus   sic    incipit  :       ■'''"""""■ 
fundatus,  inniiol)llis  invenitur  ;  ac  vere  Severus,     Ef/iiidcin,  fratre.s  rarissimi,  mira  Dei  omnipoten-       *chari. 
iiullis  blandimeiilis  ;i  cursu  logitimo  revoc;Uur.     tis  di.-<positione,  runcta/irorerum  actmtjwrumoj)-     ^^lf^^'»"' 
Solo  igitur  sex  egrogiorum    virorum   comitatu     ■porfitnifafe  confjrne  dispensariti.%  dnhiinn  inin  r.sV       ^*/^"':, 
contentus,  iter  inceptum  coniinuai.  Quoruiu  fides     fieri  t/iwd  lahtjr  nastcr,  in  tanfnin  fm^frafns,  nid-   i,n|.ortuniiis 
ct  merita  juste  quoque  subscribi  cxposcit  ct  110-     Ivm  ifectum  pro  roto  potuerit  conseqiti.   Credo 
'"'"''^ '  enim  (/uod  aliis  (jenfihm  mat/is  profiifi(rns  rc.-^eree- 

tur,  nohis(pte  anf/mcntafiori  merifojnstitia:  pahna  * 

eerta/ninis  (jlf)riosias prxparefnr.  Setl  interim  hea- 

toru/H  aposfoJoriimPetriet  Paidi  U/nina  adcamus, 

His  ergo  contentus  soeiis  quos  illi  divuui  gratia     quafenuii  ihi  orationitm    rota    Domino  .so/imtes, 

paratissiiiios  aggrcg;ivciat.  iam  subire  hiborem      t/rafiasei pro  pdei  finiscrufifrne  referamus ;  ef  fan- 

iudiscreti  itineris  e,  qnam  eliam,  si  opus  slt,  con-     dem  fjuid  nohis  i/istef  tifjendum,  impefrafa'  fiposfo- 

staiiter  perseverare  m  agone  passionis.  lorum  intercessifmc,  conrenienfius  miinreniamus. 

7.  0  mira  ac  incfrabilis  gratia,  hunuuio  gcueri     Qnod  cum  in  conspcotu  omnium  nn:uiimlterpla- 

per  Jesmu  Christum  ciotitus  data!  Ecce  qui  priiis     cuisset,  ex  cousuitu  bcati  Scvori  Romam  prope- 

origmah  peccato  diabolicie  inscitiiL- misera  vela-     rmit.   Sed  interim   tunc  conliniic  iircdicalionis 

batur  caecitate  bosf ialium  biirbarorum.  nunc,  por     inslanliic  serviro  non  cessant.  quam  ublqiic  j.o- 

Chnsfuminfusaluce.consorfiadesidorat  adipisci     touti  signormn  :u-  miracuiormu  virtntc  efiicacitta- 


xf(/  iinifafu 
rax.v/Vit)  aii 
/lerrf/rinatio- 
iir.s 
iijfostolicas 
iirriiiifitiir 

llllll  CHItl 

meiis. 


*  rlinrl.  voffi. 


.lustinus,  Clarus,  Geroutius  iu-  Ftilycarjius- ; 
His  meritoque  pares,  Babilius  iitqne  Joannes. 


*  diiiii. 
pnlu.iini- 


i/iritin  f/riitiii 
traiwiile. 


*  ihur{. 
perferre, 

•  ciiari.  cir- 
tuni&iieclus. 


augeiorum.  0  venerabilis  quoque  mens  tanti  viri,  confu-mant. 
qui  inter  vopros  hortusjiuu  factus  adtreclabilis,  \'l.  Ij.itur  cum  iflu.-  pcrvcnisscnl,  siiiimui  oxnl-     t^nos poi.U- 

tructusproterro*fcsiinidmiiiiiucossibilissaporis!  tationc  grafulantur,  cf  ut  illis  quid  agero  doboanf      fcxobvii^ 

Potontissimi  rogni  soliuni  carncm  crucifigendo  divinltus  reveletur  obnixis  i>recibus  Doi  cloiuen-  "'"''"^  "'■'''"'■ 

reiinquis  ;  et  qui  iirius  miUibus  hominum  circum-  tiam  dcpiecaniur.  Erat  ;iutoiu  Rouue  illis  diobus 

septus*slipemliii  inthiita  orogare  consueveras,  Eugcniiis /,  aposlolicus  vir.  summa  s;ipicntia  ;ac  ,, 

onpauper  ct  .solitarius  cxul  cfHcoris.  Ambitioiio  viriutibus  plenus.  Is  autom  tanta  divini  Spiritus 

pofions  regni  Ctiristum  proscqueris  ciquc  vore  afn;itiis  eral  iioliti:i.  uf  visa  houiiuis  spccio.  iiihil 


in 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


B 


A  ijuo 
interrogati 
respondent 

/icr  03 

S.  Severi, 

inissiuiwm 

a/mloiicam 

nccijninit  et 

ab  aiigelo 

roiifir- 
iiiniitur. 


*!fUpp!H.  (I  [} 

*  chart. 
''neeturn. 


C 
choi-l.  (|iii. 


,  iu  iirfjino  pecloris  oc-oultum  iiliu  moilo  >il)i  possct 
latitare.  Hic  duin  emimis  bfatnm  .Sovomm  cum 
ilio  snosnncto  comitatu  ad  se  venienlem  conspi- 
(■eret,astantifaus  subilo  testatus  est,dicens  de  illis: 
0  vei-e  felices  viri,  qiabufi  C/iristux  esf  fxiUum,  et 
zelus  fulei  infegre  seciihpersuasit  coiitemptum.  Vos 
iu  lucem  multonm  iyne  sui  radii  Domiiius  Jcsifs 
CJiristus  accendit.  Per  vos  iunumera  pojiuhnim 
uinmfmlo,  diahohae  cxrifafis  iiebii/a  fiu/ata,  mi 
frraforis  servifio  restifida  ijaiulebif.   Ipsi  qiwque 
tatidem,  posi  peraetum  /ef/itimum  /a/m-is  rursum, 
fe/iri  martp-io  corpora  restra  rirfiuias  p/ava/n/es 
offcrefis  DominoJesu  Cliristo.  Cum  jam  vcro  nnte 
conspectum  illius  accessissent,  venerabili  salnta- 
fion.'  illos  anticipat.  et  in  advenhi  laiii  illu.^trium 
viiurum  summas  gratias  reterendo  Deo,  defixo  in 
coelis  intnitu,  exultat  dicens:  Smwh^o  com/itori  om- 
uium  /aus  et  g/oriajuffis  sit  per  sreu/a,  ijui  uul/ius 
eansa  neeessifafis,  sed  so/a  imniensifafe  sux  beni- 
'jnifatis.  /uteum  hominem  in  numero  voluit  resti- 
tuere  anijelorum,  et  vosper  adeptionem  fidei  cohere- 
de.9  jirxdestiuavif  nnitjeniti    Fi/H    sui.    Itaque , 
percepta  in  vultu  illorum  divini  ardoris  flagrantia 
quamquam  divinitns  jam  didiccrit,  patriain  (a- 
men  ac  noniina  causamqne  adventus  eorum  pa- 
terna  benivolentia  inquirit. 

l;i  Gujusinterrogationibuspersingula  salisfa- 
ciens  beatus  Severus,  solus  pro  oninibus  nomina 
singulorum  discrete  disposuit,  ac  deinceps  de  re- 
liquo  verbis  hujusmodi  responslonem  complevit: 
ApostolidB  sortis  successor  egreijie,  (jeufiU  uatione 
Wanda/orum  et  c.r  patr/a  Amb/iganicis  regionis 
oriundi  sumiis;  sed  quamvis  indigni,ju(jum.  tamen 
rhristianse  reliyionis  deferimus.  Cni  posfipiam  coUa 
mbdu.rimus,  euiirfis postpositis  'jux possidere  ride- 
bamur,  nientesHberas  in  ejus  o/isequitm  e.rpe.divi- 
inus,  et  ut  nobis  quid  opportimius  sit  agendum 
sanrtai  liomauni  ecr/esia;  auvforitafe  \  prr  interces- 
sionem   aposto/orum   indirerefur  adveniiHus,  pro 
Dei  nomine  quidquid  fortiiua  intulerit  consfantes 
sufferre  parati  *.Cm  Eugenius :  Veuera/ji/e  pro- 
positum  restrum  fe/icem  con.^equefureffertum^^.M 
interea  stib  patrocinio   aposto/orum  oramus  vos 
maucre  aliquantum  temjjoris,  quateuus  in  no/tisper 
confubernium  communis  conrersationis  gratta  et 
dorumentum  proficiat  totim  reliyioms.  Hortatu 
igitur  beati  Eugenii  Rontfe  morantur;  ibique  anno 
peracto,  rursus  ad  pristinuin  votum  redeun! :  et 
quia  *  illi  verse  vitis  palmites  erant,  non  ulterius 
steriles  esse,  sed  tructus  perpetuo  inmiarcessi- 
bilcs  germinare  volebant.  Hnjus  autem  rei  deli- 
bcratione  dum  mente  aiixia  nocte  ac  die  sollici- 
tarentur ,  angelus  Domini  per  visionem  beato 
Severo  apparuif,  eique  mandata  divina  complens, 
inquit  :  Ecre  ego  ftbi  ar  soeiis  fuis  cirlifus  mi,ssus 
adrcnio,  ut  quod  assidue  traetatis  corde  sollicito, 
rertum  robis  indicem  dieino  ar/jitrio.  Primutn  ita- 
que  ojwrtet  ros  beati  marfi/ris  Saturnini,  cujus 
rc/iquiai    To/osatia  urbe  renerabi/itcr  .siint  recon- 
ditm ,  eximiis  precibus  ajjjjetere  intercessionem ; 
posthac    Vasronicce   geufis    limina  ,    Ju.rfa    fines 
Oreani  penetrare.    lllls   ucmj>e  fiuibus  per    ros 
divina    dispositio    grutiam  prsEdestinavH    fidei ; 
vobisque  demum  ibidem  gloriosa  perveniet  coroua 
■martgrii.  Sol/icitudine  ifaquc  omui  deposifa,  uJii/ 
prorsits  robis  dnbitare  oportebit  quoniam  iu  /lis 
omnibus Jussu  diritio  romes  ,f  sorius  robis  indi- 
■•icretus  adliairebo. 


m 


ANNOTATA. 


t.X  CILART. 
MONASr. 

S.  Skvkbi. 


a  De  Severo  ej-  iiatione  Wandaloniin  dirfo  ef  d^ 
patria  ejus  quam  putamm  esse  Sn/f/iopofim  in 
l^a/a.-sfnia  ,  recoie  Comm.  jyraiv.,  if  // .  nuwm. 
7,  f^,  !t, 

h  Ju/iaui  perseciitionem  ud  normam  aliarum 
dcsrrJid  aiirtor,  nuUo  famen  ejusmodi  qenerali 
rdirfo  e.vi.stenfe. 

c  Wanrialos  /lic  quoquc  InteUige  gentes  /jarbaras. 

<I  bigralani  dird  patienfii.ni  ,  quod  ingratum 
esset  Severo  quxsitum  marfgrium  nou  invenire. 

e  Indi.scretuni  ifer  esf.  quo/i/,et  feren.s,  cursu 
iuiitddum  determinafo. 

f  Snnefurum  rirorum  itiuera  probahi/itcr  descri- 
/irre  roiiati  sumus  in  Commentario. 

g  Martha  adliuc  sufficiente  errorr  forsifan  /i- 
brarii,juo  inav^uph  adhuc  .surficiente.  Kditore^ 
Dubmssonii  jjnjjmuunf  /egendum  materia ,  i.  e. 
penu. 

h  Pro  Eugenio  scribendum  putamns  Daiuasttm. 
Vide.^is  Comm.  num.  19.  E 

i  Observa  morem  ajmto/irorum  viroruiu  n  /i,,- 
mana  sede  missionem  petenfium. 


CAPUT  SECIINDUM. 

Cuiii  sociis  in  (Jnlliam  Irajicil. 
FUinicn  sim»j)('(le  transiircs- 
sns,  i-egeni  AdWannni  a  rhv- 
nionio  liheraf,  eiinKiue  euin 
uni\erso  ejns  popnlo  bapli- 
/.al. 


l 


cisciinttir,  i/ 

/>ir  viam 

fi(tein 

tiiiiiiiiitintit. 

~  c/ifirt. 

tiishiiiiii- 


gitur  beatus  Sevcrus  angelica  visione  Jam  Lice.iiw 
certus,  quidquid  ab  angelo  didicit,  cuncta  mane  pontiiici.s 
facto,  sociis  snis  In  ordinem  retulit.  Continuo  "f*"«'/''« /"*»/' 

autem  ad  beatum  Eugenium  perrexerunt.  Prouf   

illis  per  visionem  acciderat  edisserentes,  niorc 
illusti-ium   *    virorum   licentiam    itinoris   petie- 
rmit.    Vir   vero    Dei    qiiainquam.   si    possibilc 
e-ssct,  eoruiii  societatc  perpetuo  carerc  iion  vel- 
lel,  sciens  tamen  divinam  dispositionem  quani 
remorari  non  pos.^ct ,   fidei  illorum    admodum 
congaudens.  separatione  vero  non  iiiinus  coia- 
patiens  ,    a])ostolica    benedi<-tione    exhortando 
illos  confirmat,  dicens  :   Orafia  Domini  uostri 
Jesu  C/iristi  ei  pa.c  ubiipu'  comJefur  vo/jiseum  ; 
ipseque  /a/jor/    vestro   prosjjerum    conredat  effe- 
ctiim,  qui  menti/jus  restris  tate  ac  taiduni  infudif 
desiderium.  Oh!  si  pra^sen.s  esses  ac  tam  pium 
divortium  (■nnspiMTes,  qiiaiita  ronipafieiilia  ani- 
mum  (■oiiniioveres!  Mufua  caritale  i-uiidoientes 
decorporali  separatione  lacrinumtur;  sed  in  uni- 
lafe  fidei   -^emper  pi-ieseiites  et  iiidiscrefi.  {|uid 
agere  deberent  divina  intimafioiie  se  ineruisse 
audire  Ijetantur.  Romani  itaque  relinquunt  et  ad 
provinciam  ((rlitus  indictain  pervenire  gaiiden- 
tes,  prolixum  iter  tanqnam  breve  parvipendentes 
incipiunt.  Sed  intorea  per  omnes   (piocumque 
diverterent  vicos  vel  urlies,  (juantis  in  prfedica- 
tione  signis  etbilsere  ct  miraculi.s,  grave  auf  peni- 
tus  impossibile  esset  describere;  quoniam  mjigiii- 

fndo 


m 


VITA  TERTIA  S.  SEVERI  MARTYRIS. 


r\  CHAHT. 
MUNAST. 

S.  Sevebt. 

Tolosam 

prneniiint.rt 

S.  Siituniiiii 

rtliijuii!' 

/jiiliti 


*  i-hnrt. 
ilinciG. 


iii'/n'iiitiiiliir 

Vanriniiam  il 

Sotrii 

tiniifisliiitt. 


•  i/iart. 
oiiivcniiil. 


IiKlt  rniicfis 
tlisfjOHitin. 
J'nImtrio>i, 

iihi  riynahnt 
Ailrinn  u  n. 


tndo  operis  uUra  inodnm  oxcederet  \ires  scri- 
ptoris. 

15.    Itaque  procedeiite   Uiin   teinporis   (iu;un 

itineri.*!  cnrsu,  cnni  jain  Tolosani  perveni^^senl, 

ad  ecclesinncuIaiH  '/  parvani  subilo  concurrunf ; 

ibique  per  aliquot  liorarum  .^patia.  vota  Domino 

solvenle.'^ .  beatissimi  .siinul  mm-tyris  Saturnini 

intercessionem  precibns  hujusuiodi  nbnixe  expo- 

scunt  :  Egregie  martyr  Satitninie,  i/tferccde  pro 

coufe-ssor/hm  tuis,  et  Dominum  nostrum  Jesum 

Clirinf/nn  crora,  in  cujits  ctpHrain  aiiitcinplafioueui 

ie  diiduui  non  dniitamus  pfrvenii^sc  pcr  consfaii- 

tiam  maximi  laborls,  aa  demum  pcr  friumphum 

f/hriosa:  pasHionis.  Cnmqne  oratioiiem  couiples- 

sen(,  ad  clericos  loci,  qiii,  qnamquam  vita  Iiumili. 

pia  lamen  devotione  beati  Satnniini   niai-tyris 

roliquias  observabant,  accedunl.  ali  illisque  plura 

de  operibus  ac  passione  ejusdem  diligenter  inqui- 

runt.  Quibus  cum  clerici  plurima  dc  gestis  ejas 

adinirationc  ef  relationo  digna  retnlis.^cnt,  mox 

lelices  so  arbitrari  esso  civperunt ,  si   do  tanti 

mart}Tis  reiiquiis  babere  meruissent ;  nam  et  per 

merita  sanctarum  reliquiarumomnia  sibi  itinera* 

melius  credebant  protutura,  et  in  oarniu  noniine 

populis  qui  divino  munere  gratiam  fidei  erant 

consecuturi.  ut  angelus  praidixorat.  vonerabiliter 

nova  consecraretur  ecclesin.  Taiito   orgo   desi- 

derio  allecti,  a  clericis  sibi  aliquot  exposcunt; 

et  ne  tenieritatis  posso  argui  videantur,  omnem 

occasionem    negandi,   rationabili  petitionc    hoc 

pacto  excludunt ,   dicentes   :    Quamqunm  ,  inri 

fratres,  oenerabilc  corpus  inseparaluli  amore  vos 

dlUgere  non  duhitamus,  tamen,  rpioniam  angeUco 

jussu  noros  popiilos  ad  fidem  liicruri  properamus, 

idcirco  ianiam   rem   a    vobis    rogamus ,  qua    et 

nobis  unimrsus  labor  noster  per  merita  sancta- 

rum  refiquiarum  prosprrabifur ,  ef  ejusdrm  mar- 

ttjris  memoria,  in  suo  nomine  mUficata  ect:lesia, 

majori  veneratione  dilatabitur.  Quod  cum  in  con- 

spoctn  eorum  placuisset,  ex  consultu  onmi,  utras- 

quo  manus  sacri  corporis  beati  Saturnini  illis 

distribuunt. 

IG.  Gumque  continnato  itinero  in  uiiiem 
quamdam,  in  ipso  limite  Vasconia;  sltam,  anti- 
qua  nuncupatione  Sotrium  h  dictarn  portingerent, 
nt  egregii  tirones  contra  antiqni  hostis  spolia 
ardentes  ad  pugnam,  gratia.^  Doniino  referre  cce- 
perunt,  quod  in  partes  ubi  tam  diufurni  teniporis 
voti  consoqui  debuissonf  offoctnm,  advenisse 
moruerunf.  Itaque  sanct*  Trinitatis  fidein  con- 
stanter  prsedicantos,  omnem  civitatem  univer- 
sanique  rcgionem  <ircumquaqnG  fide  calholica 
ornaverunt  *  et  in  Saturnini  memoria  sacratissi- 
luas  ejus  nianus  venei-abiliteribidem  recondentes, 
ecclesiam  ajdificaverunt.  Hoc  igltur.  licet  muUis 
minime  slc  se  habere  videatur.  tamen  ex  anfiqua 
relatione  ilUistrimn  virorum  et  ex  quibu.sdam 
apicibus  iii  marmoreo  lapido  inibi  descripfis,  ita 
esse  veraciter  confirmafnr. 

17.  Igitur  postqnam  aliquantuin  femporis  in 
pr^dicto  loco  pemiansissent  ot  cnncta.  Dei 
favente  clementia,  fam  in  clericis  quam  in  eccle- 
sii>  ad  lidcm  catholicam  di.sposuissent,  ut  divinje 
disfributionis  series  continuaretur.  quo,  angelo 
aimuntiante,statum  et  caput  lotiusprovincia^  esse 
didicerant,fe]ici  processu  ponelrare  aggredluufur. 
Eiat  enim  interioribus  parlibns  Vasconi*  ex 
anliqua  Romanorum  constitutiono  famosissimum 
oppidum  quoddam.quod  ad  fotlusprovincla;  con- 
slitutum  umnilionein  meiito  Lale  sortiebatur  ef 
iiomen:PaIffistrioncnamquevocabatur,quodcon- 
gruonli  etymologia  Uictatorium  interprefiiliii-.  In 


hoc  igitur  oppido  omnium  provincialium  frequon- 
tia  agebatur,  ac  ipsius  regiie  sedis  assiduitas  cum 
plnrima  militia  habebatur.  Regnabaf  autem  in 
prapdicto  oppido  rex  nomine  Adrianus,  qui  incom- 
prehonsiblli  Dol  judicio  soptem  obsidebatur  das- 
monibus,  quatinus  in  ejns  curatione  materiali  *  et 
servorum  Dei  declararentur  merita  et  catholicie 
fidel  Icvlus  porsnadrrcnfur  documenfa. 

18.  Huc  Igitur  dum  viri  Dci  divino  ardore 
accensi  pervenire  contendunt,  ad  littus  *  fluminis, 
quod  eidom  castelln  inferius  allnif,  interoa  porllii- 
gunt;  quod  tanfa  inuudationo  aquaruui  tumefa- 
ctum  extititac  excreverat,utpropriialveioblitum, 
passiin  per  campos  arroganter  excederet,  ef 
taiuon,  alliori  consideratione,  nutu  divini  imperii 
rationabiliterobtemperaret.  Cumque  transirevel- 
lent,  navim  inqulrunt:  sed  nusquam  vel  hominem 
reperientes,  frnsfra  omues  iittns  discurrunt.  Pau- 
lisper  itaque  tmimti  quid  agant,  dubitant  perve- 
nire  quo  totius  laboris  fmem  expectant.  Sed  vir 
Dei  Scverus,  uierito  et  ordine  pri^veniens,  soclos 
suos  alloquUur,  dicens  :  Nulla  nos,  fratres  heaiis- 
siini,  diffdentia;  soUicitudo  impeUat,  ne  nos  dirina 
proiidenfia  suo  aiixiUo  indignos  reperiai ;  sed  fanto 
confidentiuti  Dei  inisericordiamexpectenius,  quaufo 
cousfautius  nihil  sihi  esse  impossihile  nov  dubifa- 
mus.  Ifaque  ejus  clemeuiiam  ohnicis  prccihus  exo- 
remus :  Pia  ef  ineffahiUs  oirtus  dirinse  jnajestatis, 
cujus  ndmirabilem  *  nuUa  prxtergreditur  poientia 
eJemetiforum,  quique  aquarum  sanctificntionc.  salu- 
tem  recuperasti  omnium  populorum,  ne  permitias 
aquarum  impedimento  propositmn  remorari  famn- 
lorum  tuoruni,  Gumque  orafionem  complesset, 
xnirum  in  modum  unda  discinditur,  et  fidelibus 
Christi,  aquis  hinc  ac  illinc  in  modum  parletis 
eminentibus,  iter  per  alveum  siccis  vestlglis  prse- 
paratur.  0  Doi  omnipotenfis  admiranda  potentia, 
laudanda  clementla  ot  ultra  inodum  virtutum 
stupenda  mysferia.  Quce  dum  id  quod  humanis 
oculis  videtur  mirum.  porficiunt,  aliud  quod  inte- 
rius  latet,  osfendunf.  Nam  ut  ille  mediator  Dei  ef 
Israelitici  populi  Moyses,  qui  siccis  plautis  mare 
pertransiif,  interempto  Pharaonc,  magister  legls 
et  piinceps  esse  meruit,  in  eodem  typo  hic  fideli- 
bus  snis  omnipotens  Deus  aquas  divisit,  quafenus 
illos  vor^  legis  esse  maglstros  declararet,  et  popu- 
lis  quibus  illos  praedestiuaverat,  plenitudlnem 
gratiie  ofterret  inysterio  legis  novae,  illo  invlsibili 
exfincto  Pharaonc  *.  Cumque  Ifinere  cipjitns 
parato.  multis  ex  oppido  videntibus,  flumen  por- 
transissenf,  rumor  novus  et  inauditus  in  univorso 
palatlo  oritur,  ac  regi  continuo  res  gesta  ex  ordlne 
nunt  iatur. 

19.  Viri  autem  Deinon  iinniemores  tanti  bene- 
ficii,  Deo  onuiipofenfi  giatiarum  actiones  cuni 
summa  devotiono  rcforunt.  Quo  solemniter  com- 
pleto,  in  oppidum  ante  regem,  cunctis  expectanti- 
bus.  divino  ardoro  animati  conscendunt.  Rex 
autoiu,  quamquam  in  porogrino,  cornens  tauieu 
in  vultu  eorum  summam  inesse  prudentiam,  ad 
sedeui  illos  invltaf.  et  patriam  et  professionoui  eo- 
rura.  sen  qna  arfe  numon  transierint  investlgat  *. 
Gui  beatusSeveiiis  per  singula  satisfaciens  inqmt. 
ac  In  ipsa  quodammodo  responsiono  illustrem 
senfenfiam  vertiis  hujuscemodi  edicit :  Serenis- 
sime  rex,  divinitu.t  huc  missi  advenimus,  quam- 
qnam  exlonginqua  regione  AmhUcanicoi  prorincia- 
oriundi  sumns  ef  Jesu,  Chrisfi  Domini  ac  redeuip- 
fnris  nostri  jngum portuinHs,cujmimperium  qunni 
uuUa  prxtergredi  videatur  nec  aitdeat  nafura  ele- 
mentorum,  in  ejus  nomine  ftnminis  iniiudantiam 
itinere  inaudito  superare  mei-uimus.  Sed  rex,  qni 

etiani 


D 


'  rhnrl. 

maleriii, 

/Iniiiiiir 

mirahilitrr 

rinnt 

lirahnil, 
icdrrniiiiii. 

*  rliarf. 

aUiln-. 


E 


*  sujiph'  i-iiiii 

V. 
IJOtenliam 


*  ciiart. 
Farone. 


Corain  rrif 
ad.ftioii ; 


*  chai'1. 

invesfitr.inl 


nii  Seveius 
ChvMiim 
riiiDUvtint. 


B 


Jtliv  in 
(linstiim 

ririli/. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS, 
A   atiam  fania?  ciiristianjv  religionis  ignarus  peni- 
tus  erat,  sub  hreviloquio  )-eni  percipil,  sed  ut 
sibi  per  singula  edisserendo  repetat  reverenter 
oxposcit. 

20.  Cui  beatus  Severus  :  Effreyie  jjnncqjs,  si 
Hfm  txderet  celsitudincm  inagnificentiai  tum,  ct  ser~ 
mom-m  tibi  repeterem  ct  cmirfu  pcr  ordincm  aperto 
ma-ivflone  iimofesccrem.  Ad  hoc  itmpic  in   /las 
partes  divinitus  mis.-ins  adrciiu,  ef  refir/ioms  fifti 
nornm  apro  ini/sterinm,  per  qiiod  reive  aipiifio- 
nis  percipias  dorumcnfnin.   Xain  qno  mediatorc 
fmmanum  (/enus    transf/res.wjt/e  prinii  parentis 
decepfmn  ad(/rntiam  sui  conditor/s  rerocefur  osfen- 
dam ;  ct  in  ejus  picnifiulinem  f/ratiai,  si  eredidcris, 
^incdutnoadducam.MediatornamqueDeiethomi- 
num  Ipsc  est  Domiui/s  noster  Jesus  Ch,-isiiis,  qucm 
eredimus  et  praidicamus  i-erum   Dci   Fdium    ac 
rede/nptorem  mundi  sempifcrnu/n.  Ipse  namqtte, 
qmim  incisibiliipsa  essc/itia  Dei  Patris  nulto  /nodo 
hummm  conversationi  esset  tolera/ntis,  e.r  intemc- 
rata  cinjine  i/icar//atus  foi;nam  servi  Domi/ms 
(/ere)-e  voluit,  nt  serrvm  ad  f/ratiam  Domiui  .^a/i/- 

faris  aquxaspersioneab  omni  ini(/uitatc  mu//daii/m 

■misericorditer  /■eroca/-et ;  iaude/nque  in  cruce pas- 

sus  moiiem  snhirc  fe/nporale/n  dccrecif,  ut  ie/iia  dic 

resHi-f/ens  a  perpetna  mortis  conditione  liljci-aret. 

Hoc  ipifur,  licet  oinnium  /mjphefarum  vaticinio 

t/ivinitus  sit  con/irmid/im,  /latui-ali  tamen  conse- 

queiUiu  altioris  inteUi(/e)dia  fieri  potest  induljita- 

tnmN^n/,  ,/i/od  nefas  c.  dicre,  Ipud /jiissim.m      snSu^^^ie^nR;  ^^i^Z' ^™  ^ dX 

c^/d/iorcm  nonsf/t.afflue/-cicop/an/ise/-ico/-di^,     christiana    dili.enter    instrudus 'cun    iunver' 

siimaginem  suamfrande  diabolica  in pe/'/jetHam  '  "  uin^nba 

damnationem  reirnsam  re/ per  fpiamdam  suib prai- 

se/dim  /)otc/diam  /lon  l/bc)-a)-et. 

21.  Audiens  itaque  rex  vii'os  ex  tam  longinquis 
partibus  peregrinos,causas  infirmitatis  suje  remo- 
tiori  consilio  ilHs  indicat;  ac  si  quam  curationis 


li\  CHAHT. 
MONAST. 


sf  totinii 


m 

ljlt'fs  fc  rrefht  ef  co,/pieatur  reriim  Doiiiiinnu  in 
Inn/iatc,  et  /icr  eum  uuirersus  poputns  fe  i'Zno- 

u/lacausanecessitatis,  sed  soia  fua  inMifi  ,n-e 
mm-W.r«.-,y«/.,Sod  Oeus  omnipoten  gui  iem 
pere.tfideIihu.suisin.rihuIatiLpii^^:^^^ 
pol.fone  lar,nfluus,  hicquoque  ad  preces  sui  sm ! 
repenle  non  dedignatus  est  esse  inirificus.  Conti- 
nuo  uumque  universa  iilu  caterva  d^.uonum 
eruentis  singultibus  exivit,  ac  turpiter  expulsa 
ui  perpetuaiu  darnnationem  miseris  olamoribus 
excessd. 

n.  Protinus  universa  illa  .urialis  frequentia 

AdWnn!'  ";';"'^r^'r  "'*'-^'  '"-^''^-'  admirantihus,  ^^Lura,, 
Adiianus  hlaiida  devotione  heato  Severo  dicit :  't hapH.atur. 
\ei-c  cof/uou  quod  /umti/is  sis  Dei  altissi/ni,  i,, 
cujus  //lanu  mors  ct  rita  co//stituta  esf  om/iium 
cujiis  /nvfjcfdionc  sa/utem  impetrfiri  quam  /iii/ta 
/■cciii,era)-e  iiofiii  aiie  /neflico,-mn;  uc  nihil  uiferius 
rcst(d  iiyc/idum  (piam  un/versum  mei  juris  rr,/imcu 
t/tsi  ditio/ii  commitfam,  ar  dei/idc   'jiufa  rrrimm 
tuum  iu   omui/}/is  saiisfariam..  Ad  ha;c  vir  Dei 
Severus  :  Grafias,  inquit,  af/amus  ,-efji  rcf/um,  q//i 
j/er  /ifjstras  h/militatis  offirium,si/a-  /,ot,-,ifix  iu  tc  E 
ope/-ari  diijnafus  ^si  siijnum.  Tcri-e//^  autcm  pote- 
stai/s  cidmeu  /lon  am/do,  fjuouiam,  (/ui  Domiuo  ac 
/•efiemptori  nosfro  pcrfect^  co/ifemp/fdionis    zelo 
deserv//-c    inte//duui,    uUins    ten-eux    su/ista/itix 
///ipcdimc/ifa  /lon  appeiu/d.  Interea  ibns  bapti- 


curiali  turha  exuitanti  anlmo  sine  dilatione  ba- 
ptizatur.  0  quisquis  amore  Christi  accenderis, 
siadesses,  tanta  festinatione  ac  uhertafe  novos 
filios  matris  eeclesife  cernens.  a  dolorc-  quanla 
exultatione  animum  eommoveres.  Ecce  conditori 
suo   creatura    imaginis  suje ,   effrigato    antiuuo 

ejus   causam  ahqua  medicinali  arte  noverint,     hoste,  reconciiiatur.  ac  novus  populus  iu  dbi. 

summis  cum  proniissionihus  investigat.  Continuo     paschaiibus,  rege  cum  universa  curia  bapti/ato 

beatusSeverusdeDeimisericordiaintrepidus,rae-     innovatur. 

dieum  se  profitetur  probatlssimum,  ac  se  artem         24.  Cmus  igitur  rei  fama  per  omnem  provin- 

medicmalem  ilhus  magistn  didicisse  inagisterio,     dam  *,  sonuitque  regem,  quibusdam  peregrinis  ac 


*  ilitiii. 

sitlulis. 

i-t  lihtytUiis 


qui  corporuiu  et  animaruni  languores  solo  novit 
curare  imperio  :  Ih/icje/iitus  quippe  Dei  Filius, 
(juem  ci-editnuset  pra;f(icamus,  ipse  est  sjjcs  cousUU 
aesa/utis,  if/u/ninafio  r/-edcufiu/n  acstafus  i/tcom- 
miifaljUis  suoru/u  pdc/imn;  in  cujus  nomine  san- 
cfam  et  i/idividuam  si  ocdideris  Tririitctfem,  con- 
festim  sine  duUo  integ/'am  coz-jjoris  et  anitnx 
promereberis  sanifafem.  Rex  autem  divinitiis  tanta 
sponsione  commotus,  et  fidem  corde  adhibiiit,  et 
ore  salutis  *  confessione  cmicta  se  ad  verbum 
illius  faefurmn  sui>  pr*dicta  conditione  promisit 


ignotis  hominibus  advenientibus,  sine  ulla  niedi- 
einali  arte  a  daemonibus  curatum,  ac  illius  Dei 
culturain  nova  religione  suhiisse,  eujus  invoca- 
tione  salutein  ineruerit  iinpetrare.  Itaque  infinita 
utriusque  sexus  multitudo  ex  omni  provincia  un- 
dique  ad  palatium  regis  occurrit,  regem  cupiens 
videre,  (pii  tam  iniro  et  inaudito  inodo  convalue- 
rit.  Sed  beatusSeverus,  verbi  divinidispensator 
egregius,  tantam  populi  niultitudinem  undique 
accurrere  ut  vidit,  Uttus  et  gaudens  de  iidecliri- 
sliana  illos  instruere,  Spiritu  sanctopleniterper 


Confliieuti- 

bifs  po/mlis 

Severus 

fideiu 

/nmiicat, 

*  adde  ni  ria 

CUVl  IJ. 

vu^atu  esl 


2-.  Continuo  autem  malignus  spiritus,  qui  sem-     os  ejus  einanentc  *,  sic  incipit :  Gratias  ayo  omni-  '  emanante  > 


<'''oh>iemioue  per  humanae  restaurationi  invidus,  cunctis  qui 

' "'""""""      adstahant  audientibus,  per  os  regis  miseris  cot^pit 

exclaniare  uluiatibus.  regem  execrabili  vexando 

afflictione,   et  in  beatum    Severum    multimodo 

desitviens  conviciormn  oljjeclione.  Virautem  Dei 

Severus  ex  ejiis  subsidio,  qui  dignatus  est  dicere  : 

Ecce  ego  vobiscum  sum  omnibus  diebus  itsque  ad 

consummaiioncm   seru/i.   non   dubius,   visuni    in 

fffilum  ohnixe  defixit,ac  sead  Dei  miscricordiani 

precibus  Imjuscemodi  convertit :  Deus  ineffabilis 

couditor,  (i  origo  re/-um,  Dcus  i/ico)u/nrhensi/>ilis 

misericordix  et  piciatis,  Dcus  judcc  itisistimabdis. 

fJ-  cujus  justo  a/-biirio  cut/rta  (jux  finnt  aut  in 

jnsssione  aut  jtenuissione  desce/ulutd,  ma(/uificare 

coram  eunctis  adstaid/hts  /njxjteniia  /n-ar/tii  fui,  et 

ab  hoc  viro,  qui  sub  Itar  rondiiifjue  fua:  scrrifutis 

jagnm  se  subire  jn-omis/t,  o^nnon  diaboiici  juris 

sairit/am  crpelle,  ni  jtariter  me/tte  ei  cot^pore  ubso- 


potctiii  Deo,  fjui  ticniinem  vittt  j)e)-tre,  sed  omnes  ad 
af/uifioticm  si/x  miserico/dix iierrcttirc,  quif/uc  vos, 
/icr  (ultnira/tdu/n  signu/n  suxj)otentix,sac)-a  s/ti  di- 
sijeusatione  omnes  in  unumfecit  convenire,quatiti/is 
in  /ide  laiho/ii-a  uniifjs  cos  sine  dilafiouc  efficiat, 
qiiiis  siiie  redeiuijiiouis  /jaiHcijtes  jieri  misericordi- 
ter  desiderat.  Ijjse  est  ille  cujus  xterna  essentia, 
i/uamquam  id/i  huinana;  cotice/ttioni  oinnino  sU  iu~ 
riimjirchcusihi/is;  qid  vere  credcndus  est  et  ronsian- 
t/ssi/ne  confitemlus  tinus  in   Trinitate,  trinns  in 
uuiiftte.   Ijtsc   com/iaficus  formam  imaginis   siix 
/ler/jfiuis  ieiiehris  immcr.sa/n,  unigcuitum   Fitium 
sunin,  Dotninum  ac  redein/ttoretn  nostrum  Jesuin, 
cj-  intemerata  rirgiue  incarntttum,  tuisif  adfcrras, 
uf  ijucm  toierare  nuUo  ttiodo  ptjsset  huinatia  fragi- 
iiias  iii  ignca  /xjtciiHa  diriudatis,  tolert/bilis  fieret, 
assu)/i/)fa  humilitafehumanaB  rarnis. 
25.  Interca  mille  formishumanigeneris  inimi- 

cus, 


iimitiian 


232 


VITA  TERTIA  S.  SEVERI  MARTYRIS. 


dtflHOIIItlll 

drgtruit  ei 
populum 
bapfisrtt  ; 


B 


dein  2icr 
rtffioneni 
circumit. 
'  i-hart. 
«uiTuendo. 


•  ehuH. 

oitinis  el 

]i(i)iiili  nnilti. 


cus,  mille  niodis  inniUlur.  el  sic  sui  teiToro  novos 
populos  a  via  veritatis  impedire  aggreditur.  Nam 
suliito  iti  duorum  inimanium  serpentiiuu  e  specie, 
in  ipso  introitu   fliiminis  collocalur.  cLinctisque 
ti'ansmoare  molientibus  mortis  pericuium  minita- 
tur.  Quod  cum   ex  rmnoreomninm  vir  Dfi  com- 
perisset,  cum  univcrsa  populi  multiludinp  illuc 
progredifur,  ibique  super  littus  fluminis  Dei  misc- 
ricordiain  coram  cuncfis  precibus  hujusmodi  dc- 
precalui':  Drm,  tujus  ro/nitfas pofriifin  ar  nrhtim 
impermm,  hic  quoqur  signo  tus  poteutix  coram 
onini  populo  potenter  mafjmficare,  td  Juxta  prcedi- 
cationis  rerbum,  quam  els  proposui,  te  credant  et 
conftfnutur  verum  Denm  iti  indlridua  Trinitate. 
Cumquc   hoc  dixissct,  utrique  serpentes  ex  imo 
flmniniscunctis  expeclantibus  cinerguntur,  et  ad 
neutrmn  liltus  declinantes,  sod  recluin  iter  per 
alveuin  amnis  tenentes,  usque  dum  in  mare  di- 
mergantur  non  desistunt.  0  nimis  veneranda  cle- 
mentia  Creatoris,  uf  leviiis  persuadeat  sermo 
Severi,  efficaciter  pervenil  bonitas  onmipoten- 
tis  Dei.  Continuo  namque  fons  sacri  baptismatis 
repai-atur,  et  universa  viroruni  ac  luulitTum  nuil- 
litudo  ccrtatim  festinantes  baptizatur  . 

26.  Vir  autem  Severus  felicem  sui  laboris  cer- 
nens  ofYectum,  per  onmem  regionom  passimcir- 
cueundo  *  proficiscitur,  et  in  nullo,  prout  divina 
gratia  disposuerat,  a  propositi  consecutione  fru- 
stratur ;  nam  quocumque  divortebat,  omni.>  po- 
puli  nmltitudo  *  certatim  obviando  occurrebant. 
Sic  divinitus  factmn  ut  infra  non  longum  temporis 
spatium  cunctos  in  fido  sanctEe  Trinitatis  pleniter 
christiana  roligione  imbueret,  ot  loca  prolanape- 
nitus  destrueret,  et  eeclesias  in  Dei  nomine  ac 
sanctorum  martyrum  por  singnla  loca  solemniter 
dodicaret,  ul  merito  sanctus  Severus  totius  Va- 
sconife  gentis  primatum  obtineat  post  Christum. 
cujus  pio  labore  a  fiaudo  diaboli  erepta,  seternEe 
danmationis  eva.sit  periculum. 


ANNOTATA. 

■A  Intelligere  mdetur  atictor ecclesitmculam  mpra 
tumuhm  S.  Saturnini  SBdijicaiam. 

b  Trfi.s-  Sotium,  Sotrium,  vidyo  Sots,  duudedm 
C  fere  leucis  distai  ah  urhe  Sancti  Smeri,  aita  in  ipso 
Novempopulamslimite. 

c  Palaesfrion  seu  Castrum  Cxmris,  postmodnm 
Willelmus  Sancius  ahhati  S.  Seceri  tradidit,  in 
diplomate  (piod  infra  dahifur.  De  quo  rastro  vide 
Comm.  num.  26. 

d  Adnotat  Duhuissonius  (1),  ex  hagiologio  sui 
monastevii  IlJkal.  julii  celcbrari  festiim  de  dedi- 
catione  antiqui  baptismi.  Vbiforsttan  intelligutur 
dedicafio  fontis  haptismalis  de  tjuo  hic  dieitur. 

('  Hic  hahenfur  consueti  serpenfes  sub  quorum 
formtt  da-mones  novetla;  ecclesix  pJantationi  insi- 
diantur  :  de  rei  veritate  iier  quod  asseramus  hahe- 
mns  itec  quod  iiegemus. 


D 


CAPUT  TERTIUM. 

Wandali  in  Novempopulaniani 
irruenlos  primo,  flumine  su- 
bito  intumescenle  ad  oratio- 
nem  S.  Severi,  repelluntur ; 
sed  deinde  decrescente  flu- 
mine  revertentes,S.  Severum 
cum  multis  aliis  trucidant. 

Interea  gravi  Wandalornm  persecutiono 
undique  per  iinperium  Romanum  imminente, 
cujus  in  historiographis  libris  Irequentissime 
mentio  reperitur,  terror  quoque  eorum  intra 
Vasconicas  partes  penetravit  a,  fama  id  attestante 
quod  hos  ctiam  finos  hostiliter  essent  intraturi. 
omniaque  usque  internecionem  funditus  depopu- 
laturi.  Afhleta  igitur  Christi  Severus,  de  grego 
commisso  prudenter  sollicitus,  tim .,  e  coepit  ne 
pro  novitate  fidei  aliqua  in  populo  scandalizandi 
occasio  posset  oriri .  videlicet  ne  per  observa- 
tionem  gontium  niagis  adscriberent  retributioni 
quasi  novae  tomeritatis  quam  priorum  delictorum  : 
ac  per  hoc,  ad  regem  incunctanter  regressus.  In 
oppidum  advenif.  Convocata  igitur  universa  fide- 
lium  multitudine,  inquit :  Nulla  vos,  filii  dilectissi- 
mi,formif/oimf)eIlaf,nuI/asupervenieHtiumhosfium 
ris  deffrreaf,  sed  Domitii  ac  redemptoris  nostri 
Jesu  Christi  constanter  sperate  auxilium,  qui 
omnium  inimicontm  tiifor  est,  visihiUum  et  invisibi- 
/ium.  Jpseesf  i/le,pro  quo  mori  vere  est  vivere,  cun~ 
ctisque  transitorHs  ahremintiare  summis  divifHs 
ac  exn/fatione  ahundare.  Nam  cum  secu/arihus 
studiis  ac  diriuas  ronfemplafioni  impossibi/e  sif  pa- 
nter  inserrire,  ipse  fideles  suos  ita  dimnitus  novH 
amare,ufnnirersas  /i/andifias  secuUqtiasi quxdam 
/mpedimmfa  dejiriant,  et  ad  ifer  supernx  pafria; 
expedifos  gressus  efficiant,  qttatinus  ihi  merean- 
iur  xfernis  gaudiis  ef  inaistimahiU  gloria  *  cufn  eo 
perpefim  gaudere  pro  quo  *  quidam  eornir  non 
duhitaverunt  sanguinem  suum  g/orioso  marti/rio 
fundere  ;  quidam  vero  carnem  vigiliis  ac  jejuniis  ef 
/ahori/ms  p/urimis  casflgare,  quamquam  eorum 
quoque  mens,  si  nutus  divini  arhitrii  providissef, 
in  sanguinis  effusione  ntd/o  modo  trepidassef.  Vos 
igitur,  si  Jitgnm  Chrisfi  quod  subisHs,  sa/uhrHer 
porfare  coucupiscifis,  nihd  omnino  frepidetis.  Pa- 
rafi  quoque  sifispro  Christt  nomine  niortis  supp/i- 
dum,  si  causa  exigat,  to/erare;  quoniam  nihU 
omniito  vo/iishosf/Jis  impetus  inferre  poterit,  si  di- 
vina  pietas,  aut  interveiiienfe  a/icujus  cansa  delicti 
auf  pro  aliquo  augmento  Jtistitim,  quod  equidem 
magis  credo,  non  permiserit. 

28.  Cumque  *  rex,  cum  universa  populi  niulti- 
tudine  circumslantium  ad  omnia  pro  Christi  no- 
mine  so  subire  paratum  constantissiino  ]jrofitoro- 
tui',  rumor  ropentinus  in  oppido  oritur,  ot  ctiani 
Wandalos  prope  littus  fluminis  pervenire  nuntia- 
tur.  Igitnr  boatus  Severus,  de  Dei  miserlcordia 
onniino  intrepidus,  obvius  illis  cum  univorsa  po- 
puli  multitudine  ad  littus  occurrit ;  nec  tamen  in- 
torea  ab  admonitione  et  oratione  desistit.  Cum- 


Irruntliljtjs 
^^'aiulaliv, 

■S.  Severus 
roufiriiial 

(•hrintiniim. 


*  cUarl. 

1,'lorin.'. 

riiT  .iiijijilif. 


liiiirii"it<'' 

bnrbarii!-' 

(tHviiin 

f.CUIlllll"' 

trrrrt  ft 

fiartiiK 

infnriirii'- 

*  iii  rhor/.  /"■■■" 

se,/(iV  '■fj""" 

noniiiH'- 


(llToin.  I,  p.  (i9. 


que 


*  charf. 
barbararum 


B 


Sfd  reliqui 

rerertiintnr 

et  Severum 

nim  aliis 

nccidtnit. 

'  cliarf. 
inuUam. 


que  jam  infiiiitas  barbarorum  *  exercitus  turmas 

.    amncm  transire  molientes  intueretur^manibus  ac 

luminibusDeimisericordiamdevotisprecibuspre- 

catur :  Pieet  ineffabiUsronditor,  Deus,  omnium  ri.^i- 

hilium,etinvisihil}um,oiitendei)ofentla!tua;si(jnum, 
iii  quamquam  universus  populns  quidlibet  pro  fe 
subire  parafus  non  trepidet,  ie  tamen  esse  verum 
tutorem  omuinm  iuimiconnu  sigunm  tua:  ulfinuis 
visibitedemonstref.  Cunique  lioc  dixisset,repcnte 
flumen  intumuit  et  in  modum  immanissimi  stagiii 
per  circum  adjaccntes  campnsinmioderate  excre- 
scens,  maximani  partem  eorum  qui  in  agnn'ne 
procedebant  inundando  interemit.  Hoc  itaque 
universus  exercitus  conspiciens,  nimia  rormidine 
prosternitur  ac  procul  a)j  amne  certutim  quiqno 
ccleri  fuga  digreditur.  Sicque  cunctis  fidelibus 
apertissime  innotuit,  quod  vera  salus  mentls  et 
corporis  in  sola  fide  htereat  sanctse  Trinitatis.  ni- 
hilque  fidelibus  Christi  uilatenus  nocerepoter'i[,si 
divinuni  arbitrium.  aiicujus  profectuscausa,  non 
permiserit.  Gontinuo  onmis  christicolarum  popu- 
lus  in  Dei  laudibus  sununis  vocibus  concrepat, 
oiquepro  frequentimiraculorumostcntatione  gra- 
tiarum  innumeras  actiones  suppliciter  sufferre 
non  cessat. 

29.  Sed  divina  pietas,  eujus  judicia  penitus  sunt 
incomprehenslbilia  nec  inndelium  arrogantlam 
permittere  voluit  inultam  *  nec  fidelibus  suis 
jetern^  retributionis  immarcesslbilem  differre 
coronam.Nam  cum  post  aliquot  liorarum  spatia 
unda  paulatim  decrescendo  detumesceret  et  in 
proprium  alveum  jam  factatransmeabilis  rediret. 


DIBS  PRnviA  NOVEMBRIS. 


m 

rursus  instaurato  furore  univcrsus  exercitus  ac- 

nlin"'  '^r^^^.^''"   unusquisque  transvadato 
flum  ne  oppKhnn  myadere  aggreditur.  Quod  cm 
heatus  Severus  emmus  vidlsset,  obvius  illis  ab 
oppido  cum  multischristianorum  rursu^  exivitct 
m  hortatione  fralrum  sine  ulla  intermissione  in- 
sisit :  Consfantes,mqMl[,eia  dilertissinnfifii  esfote- 
fndlusque  p,-o  Deo  dubitet  ^ubire  passionis  certa- 
n>ojt,  qu,,  ut  noH  ad  ritam  revoearet,  mori  dignatus 
'•sf,nul!amhatmis  in  se  morfis  neeessitofem.  Hoc 
cum  dixisset,  qui  priores  in  agniine  incodobant 
repente  In  illos  irruunt  et  in  beatmn  Severum  uni- 
versosque  qui  cum  eoab  oppido  exierant,  evagi- 
natis  ensibus  desa^viunt.  Sicque  vir  Doi  capitali 
sententia  juxta  locum  in  quo  sacraflssimum  eius 
corpus  recondilum  veneratur,  et  finem  promerult 
laboris  et  adeptus  est  aeternuni  cOntubernium  cce- 
hca^  conversationis.  Tandem  propriis  ulnis  caput 
suscepit,  quod  usque  dum  ad  locuni  sepulturte  per- 
veniret,  angelo  ducente,  devexit.  H«c  de  vita  et 
passione  egregii  Severi  martyris,  licet  pauca  de 
pluribus,  pro  imbcciliitate  nostri  ingenii  descripsi- 
mus,  quamquam  idem  sacratissimus  martyr  in 
lila    ^terna  contemplatione  jam  locatus  plura  ^ 
apudDeum  precibus  suis  obtinuerit,  adquorum 
ahqua,  si  divin^  clementia,'  comitari  dignaretur 
auxihum,  opera;  prefium  esset  vertere  stylum. 

ANNOTATUM. 

a  De  kocce  egimns  in  Comm.,  nnm.  27. 


KX  i:ii,\»r 

MOSASr. 

S.  SKVRrii. 


MIRACULA  SANCTI  SEVERI  MARTYRIS 

ex  chartulario  monast  S.  Severi  apnd  eumdem  Dnbumommn, 

L  I,pp.  77  sqq.  et  81  sqq. 


"mnipotentis  a  namque  Dci  clementia  tanta  erga 
fideles  suos  affluit  abundantla.  ut  otiam  in  locis 
in  quibus  eorum  reliquiaj  reconduntur,  innumera 
G  ostendere  dlgnetur  mlracuia,  qulbus  et  illoruni 
merita  ad  laudem  sui   nominis  declarentur  et 
superstitum  animi  ad  cultum  divini  famulatus 
efficacius  incitantur.  Quod  pro  hujus  sacratissimi 
niartyris  intercessionibus  frequentissime  Onmi- 
potens  revelare  dignatus  est.  Nam  dum  ssepe  pia 
chrisfianorum  devotio  plurimos  quos  malignus 
spiritus   indigne  invaserat,  ad  sepulcrum  illius 
curationis  gratia  adduceret,  contigit  quod  prius- 
quam  ad    coenobium  ipsius  per  unius   milllarii 
Intcr.stitium  appropinquarentur,  immundus  splri- 
tus  summis  clamoribus  et  conviciis  in  Severum 
erumperet,  cujus  precibus  coactus  corpus  quod 
obsederat  relaxaret.  Nec  tamen  esset  satis  enar- 
rabile  per  singula  quoties  simili  modo  pluribus 
contigerit,  quos  diversorum  languorum  vexabant 
cruciamenta.  Sed  hoc    non  minori   voneratione 
est  dignum  quod  multotics  omnipotens  Dous  ope- 
rari  dignatus  est,  ejusdem  sui  martyris  precibus 
intercedentibus.  Nam  sgepe,  exitiali  siccltate  torris 
ingruente,  cum   ad  inq:ietranda  suffragla  beati 
Sevori  undique  omnes  accurrcrent,  completis  sup- 
pliciter  precibus,  in  ipso  reditu  largo  ac  salubri 
imbre  repentemadofacti  cum  summa  e.xultatione 
ad  propria  smit  revorsi. 

Novembris  Tomus  1.  ±  IUud 


Inter  h  cetera  bonitatis   suae   miracula  qua;  ,, 

beatus  Severus  effecit  *  postquam  pcr  martyril 
coronam  ad  palmam  victoriae  devenit,  unum  s.oX« 
quoddam  admodum  nobile  et  satis  raemoria  p  '^^"'" 
dignum  nostris  temporibus  Deo  opituiante  ope- 
ratus  est,  quod  silentio  prfeferlri  indignum  est. 
Judicavimus  dignum,  quoniam  arbitrati  sumus 
ad  laudem  tanti  martyris  et  ad  multorum  iedifi- 
cationem,  idem  *  paginae  insercre  quod  divina 
virtutc  non  sine  admiratione  patratum  fuisse 
quis  ambigat  ? 


'  chart. 
dieiii. 


30 


2.  Quodam 


m 


MIRACULA  S.  SEVERI  MARTYRIS. 


VX   CHAHI. 
UUNAsr. 

S.  Skvkhi. 


^.   Ouodaiii  namque  dic    qnidam  vir,  Christi 
captus  ainore ,  cum  uxorc  et  paivulo  filio  ad 
monasterium  sancti  Severi  orationis  causa  et  ut 
priefatum  puerulum  sancto  commcndaret,  venire 
disposuit.  Cumquc  certuni   velle  ad  perfectum 
ducere  voluisset,  usquc  ad  ripani  fluminis  quod 
secus  monasterium  defluit  pcrvenit.  Casu  quoqiie 
ct  non  sinc  sancti  administrationc  aqua  adeo  in 
altum  cvenerat  ut  nullus  sinc  remigc  transire 
ultra  quivisset.  Qui  de  transitu,  anxius.  circum- 
quaque    aspiciens,    navem    parvulani     invenit. 
Quid  multa  V  Homo,   gcncre  quidem   i-usticus. 
sed  fide  quam  in  sancto  habcbat  bene  nobili.s. 
navem  cum  suis  protinus    ascendit.    Cumque 
non    sine    magno    labore    ad    alteram    ripani 
eonaretur  accedere,  antequam  terrani  eontinge- 
rent,  navis  unda  impingentc  cvcrtitur,  vixque 
parentibus  sospitatem  retinentibus,  pucrab  alveo 
rapitm-  et  a  parentum  conspectibus  penitus  cst 
elapsus.  Parentes  vero  a  voto  minime  desisten- 
*  tfiiirt.  lili:!-.  (es.  aniissi  filii  *  nimio  dolore  afTecti,  ad  cccle- 
siam  martyris  concito  cursu  tam  pro  sua  quam 
pro  pcrditi   nati  saiute  deprecaturi  devenere. 
Runior  igitur  tanti  discriminis  statim  attoUitur; 
abbati  monasterii,  ceterisque  undique  confluen- 
libus  parentum  mcBstitia  innotescitur,  ct  de  amis- 
sione  filii  omnes  anxiari  cipperunt. 


B 


3.  flontinuo  itaquc  legati  ad  inquircndum 
puerura  hac  illacque  discurrunt,  ut,  si  non  vivum, 
j^altem  vcl  cxanime  corpus  reperire  potuissent. 
Qui,  dmn  anxie  diu  quaererent  et  nullum  certitu- 
dinis  vestigium  invenisscnt,  potius  anxi;ui  co-pe- 
runt.  Fatigati  vero  tam  ma-rore  quam  inirucUiosa 
inquisitione,  reti-opedarc  moliebantur.  Tandem 
eminus  prospicientes,  puerum  in  parva  insula 
commorantem  viderunt.  Qui.  existimantG.-^  aliud 
C  foi-c,  ad  insulam  impigro  cursu  navigio  venerunt, 
ibique  puemm  stantem,  frustum  panis  manu  te- 
nentem  et  comedentem  invenerunt ;  eumqiic  lavi 
mox  assumentes  cum  ingenti  gaudio  ad  monastc- 
rium  sunt  reversi.  Parentes  advocant,  sibique 
infantem  incolumem  reddunt.  Fit  nimirum  gau- 
dium  parentibus ;  fit  concursus  multormu  populo- 
rum  Itetuntium  super  udmiranda  Dei  omnipotentis 
dementia.  O  mira,  Jesu.  tui  martyris  virtus  ! 
Interrogatus  priBterea,  circumspicientibus  aliis,  a 
parentibus  puer  quomodo  inter  nndas  illsesus 
evasisset.  Qui  respondens.  ait  :  Hmin  ff/uihin 
jjitlciierniiia:  fonnx  et  boiiesti  admoduui  hahifiis 
reitit,  tjui  me  e  periculo  ianti  naufraffii  erttpus, 
uiifjue  ad  insulam  i/lmsum  perdii.rif  mihiqne panein 
quem  pi-ss  manibufi  teiteo  fittrihuit.  Ad  hanc  vocem 
universus  populus  circumstans  immensis  vocibus 
sanctum  cocpemnt  attollere  Sevemm,  cujus  vir- 
tute  infantulus  a  mortis  periculo  fuerat  libcra- 
tus.  Illud  quoquc  valde  mirabile  in  hoc  miraculo 
coiiimendatur,  quod  occultare  desidi*  depu- 
tavimus  :  panis  vero  quem  sanctus  Severus 
dederat  puero,  et  puerum  saturum  reddcbat  et 
a  sua  mensura  nullo  modo  deficere  videbatur. 
Mirares!  panis  quidem  famis  penuriam  expelle- 

bat 


2.  niud  autem  nulio  pucto  praifereundum  puto,  D 
quod    quanta   admiratione    ac   veneratione    .sil 
dignum,  ipsa    rei    narratione  patefiet.  Quadajn 
namque  vice  quidam  paterfamiliascumuxoresua 
orationis  causa  ad  liminu  beati  Severi  cupiens 
pcrvcnire,  plm'imos    ex   convicinis  suis    similis 
inlenlionis  gratia  socios  sibi  in  itinere  habuit;  ac 
septennem  filium  quem  unicmn  ac  carissimum 
habebat  in  cnmifatu  abire  permisit.  Continuato 
itaque  itinerc,  ad  flumcn  Alfianum  pertingunt, 
quoil  fransirc  cupicntes,navim,prout  ipsius  quan- 
titas  exigebat.  cafervalim  conscendunt.  Cumque 
navis    in    medios    rtuctus   pervenissel,    repente 
dimcrgitur  ibique  pra^dictus  paterfamilias  cum 
uxore  ae  unigenito  filio  suo  multisque  aliis  pericli- 
tabatur.  Sed  intercedentc   martyre  Severo,  ad 
cujus  venerationem  proftciscebantm-,  ita  praesens 
dignatum  est  adesse  divinum  auxilhim,  uf   ex 
cunctis  naufragis  ne  unus  quideiu  periret,  prseter 
unicum  illius  patrisfamilias  puerum,  quem  tanien, 
ut  videbitur  *,  non  tam  imbecillitas  setatis  impe-       *  ^.;,„^., 
divit  aut  virium,  quam,  ut  in  sequentibus  patefiet,    videbantiir. 
sic  providerit  *  ecelicse  dispensationis  arbitrium.       *  cliart 
Clamor  itaquc  ac  luctus  miscrabilis  ex  utroque     providcai. 
littorc  pvo  perdito  puero  oritur  ;  ac  prascipuo  ma- 
ter  insensata  furebat  quam  maxinia  impaticntia 
doloris,  et  in  beatum  Severiim  immeritaui  bla.'?- 
phemiam  inferre  cogebat,  ut  unde  totius  salutis 
speraverat  supplemcntum,  inde  unici  quoque  filii 
consequeretur  detrimentum.  Flentes  itaque  atque 
genientes  ad  ecclesiam  perveniunl  ibiquc  se  ante 
venerabiles  reliquias  beaf  i  Severi  ex  toto  cordc  ad 
orationem  prosternunt.  Cumque  ab  oratione  sur- 
rexissent,  ciiusas  doloris   sui  innotescunt  ct  uf 
saltim  extincti  pueri  corpusculum,  quod  mediis 
fluctibus    innnergebatur,  ab  his    qui  navigandi 
peritiam  novcrant  extraherent,  sub  pijemii  polli- 
citatione  exposcunt, 

3.  Continuo  plures  magis  compassione  eorum 
quam  ulla  spe  prremii  inducti,  ad  flumen  festi- 
nantes,  naviculas  conscendunt,  sed  frustra  omnc 
littus  usque  ad  noctem  discurmnt.  Mane  autem 
facto,  rursus  instaurato  laborc,  naviculas  con- 
sccndunl,  ac  diligentius  omnes  excessus  fluminis 
investigantes  ad  quamdam   minimam    insulam 
quit  ab    eo  loco    ubi     naufragium    contigeraf 
per   unum    milliarium    inferius    in    medio    flu- 
niinis   cminebat,    pervcniunt.   Huc   cum   appli-  ^ 
cuissent,  puerulum.  cujus  corpusculum  exanimc 
quserebant.    hilain    vultu    in    cespite    sedcntem 
ac  panis   dimidium,   qui    omnem  nostri   quoti- 
diani  panis  fonnam  ac  pulchritudinem  incom- 
parabllifer     excellebat,     in     manu     fenentem 
conspiciimt.  Summu  igitiir  cum  festinationc  Dei 
omnipotentiam    venerantes    puerum    accipiunt 
eumque    in    navi    intromittentes    celeri    reditu 
sanum   ac   incolumem  parentibus  reddunt.  Qui 
cum  unde  panem  accepissct  interrogaretur,  pror- 
sus  se  scire  nogabat.  Sed  non  dubium  est  angc- 
licis  manibus  accepisse,  quorum  suflragio,  jubentc 
omnipotenti  Deo  per  interccssionem  beali  Severi 
ex  violcntiu  uquarum  exivit  et  vitalem  spiritum 
non  umisif.  Igitur  pater  et  mater  cunclique  qui 
aderant  pra?  nimio  gaudio  stupefacti  ad  eccle- 
siam  concurrunf.  et  Deo  omnipotenli  ac  martyri 
suo  Severo  innumeras  gratiamm  actiones  altis 
clamoribus  reforre  non  desistunt.  Sicque  mise- 
ricors  Deus  et  parontibus  tiiium  reddidit  ct  uni- 
versum  populum,  suce  gratiam  potentiEe  osten- 
dendo.  suinmo  gaudio  i-eplevit. 


4.  Quadani 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


-i.  Quadani  rursu.s  viet'  poroffrinus  utroque 
luminc  caplus,  dum  ante  reliquias  beati  Severi 
obnixe  orationi  incumberet,  cunctis  videntibus 
fratribus  integrae  luci  repente  est  restitutus. 


ANNOTATA. 

B       a  Qiiw  hic  de  S.  Severi  miracuUs  referuntur, 
i^rripta  su7if  ah  anctore  Yifse  tertix,  qux,  nfi  mo- 
nuimuH,  tenipor/'  primu  est.  Hahentnr  apud  Dn- 
_  hnissofiium,  Hist.  1. 1,  c.  vi,  prmnissis  seqnentibus : 
Nai-ratio  quorumdam  iniraculorum  ad  sepulcrum 
S.  Severi  factorum,  quae  una  et  eadem  seric  re- 
fert  praecedentis  (terfim)  vitse  scriptor,  post  illa 
verba  ad  quse  ego  narrationem  ejus  scribere  de- 
sii.  SIc  auteni  continuat  :Ommpo\.en\is...  nddifqne 
in  nota  :  Hfec  miracuia  ante  monasterii  a  Seba- 
stino  sedificati  contigissevidenturconstructionem. 
in  prima  monachorum  statione.  FJf  merifo,  nam 
auctor,  ex  eodem  Dubuissonio  ihid.,p.  126,  seripsit 
post  relafa  S.  Severi  qu^dam  miracula  :  Succe- 
dente  itaque    tempore,  Sebastinus  quldam,  vir 
religiosus  ac  totius  provincla;  princeps  potontis- 
simus,  In  honorem  beati  Severi  ecclesiam  mlvse 
inagnitudinis  ac  pulchritudinis  dedicavit;  quam 
plurimls  ornamentis  aureis  et  argenteis  et  colu- 
rnnis  etiam  marmoreis  adornavit.Ex  quo^edificio 
adhuc  quaedam  columnse  apud  nos  habentur,  in 
quibus   clavuli    argentei    adfixi  videntur ;  nam 
cetera,  nostrorum  delictorum  promerente  culpa, 
penitus  ab   exercitu  Francorum  sunt  dirupta. 
(;   E.r    diphmate    vero      Willefmi     Sancii      infra 
referendo    satis    datur   intelligi    non     ecelesiam 
solummodo  sed   etiam  monasferlum  a  Sehastino 
xdifiratum.  Duo  crijo  hinr  cousequunfur  :  1"  nii- 
racula     narrafa    ^^/-.^m/c/r    tempore     Sehastini 
xdificationem,  ef  2°  hnnc   anctorem  vixisse  posf 
destructum  monasferium  a  Francis. 

b  Ante  iianc  nurriifionem  adnofat  Dubuisso- 
nins,p.  81:}i\c  autem subjicio  (ex  eodem  cliartu- 
lario)  aiiam  narrationem  ejusdcm  uiiraculi.... 
riuani  ab  alio  monacho  scriptam  arbitror,  ipsius 
miracuii  tempore  existente,  ut  ipse  satis  indicat ; 
ideoque  ante  primi  monasterii  eversioneiii  scculo 
ocfavo. 


235 

bat,  ct  iu  seipso  Integer  permancus.  iniraculun. 
popnlo  prifcbuit  gioriosura.  Qui  vero  panis  ob 
mcmonam  tanti  miracuii  usque  iu  hodiprnun. 
diein  m  monastcrio  incolumis  rcservatur. 

4.  Tua  sunt  haee,  Severe,  miracula.  Tu  hffic 
apud  Domlnum  impetraro  potuisti .  qui  pro  illius 
amore  sanguinem  fundere  minus  trepidasti.  Tu 
nostris  succurre  miseriis,  tu  pro  nobis  inlercessor 
existas,  (luatinus  ab  inopia  bonitatis  crepti. 
sancti  Spiritus  gratia  ropleri  valeamus.  Sunms 
certe  admodum  labiles,  nimia  scelerum  tabe 
obvoluti  ;  rospiccrc  ca?Icstia  ncquurius,  gibbo 
superblas  graviter  opprcssi.  Acccdo  crgo  tuaquc 
honitate  ab  hujusmodi  peste  nos  eruere  con- 
tendc,  quo  apud  judiccm  {equitatis  nostrorum 
eriminum  indulgentiam  impetrare  possimus.  Ad- 
sumus  eccc  tibi,  tua  merita  excelsis  vocibus  col- 
laudantes.  Petimus  ergo  ut,  sicut  hodic  a  laude 
lua  laborantes  miniine  desistimus,  ita  pro  nobis 
orando  a  nostri  custodia  non  dcsistas,  quo  tuis 
precibus  adjuti  cojlesfia  regna  adlpisci  merea- 
imir,  prKjstante  Domiiio  nostro  Jesu  Christo,  cui 
est  honor  et  gloria  in  secula  scculorum.  Amen. 


K\    CllAHT. 
MOSAST. 

S.  Skvkhi 


E 


DE  RELIQUIIS  S.  SEVERI 

EARUiMQUE  TRANSLATIONE 

ex  eodem   Dufmmomo,    f,   /, 
/?.  85  sqq. 


NdTA    rii.EVIA    i<X    DUBV ISSONIO. 
Constat    ex    Vitis  praicedcntibus    S.  Severi   et 
mortis  ejus  ac  martyrii  narrationibus  ipsum,  post 
decollationem  suam,  caput  suum  propriis  acce- 
pisse  manibus  ef,  angeio  ducente,  ad  locum  usquc 
portassc  ubi  sacrum  ejus  corpus  inhumatum  fuit : 
simulquc  cum  co  multos  alios,  qui  simul  marty- 
rlum  subierant,  ibidem  fuisse  sepultos,  ut  refertur 
in  catalogo  rcllquiarum  olini  in   hoc    cuMiobio 
assorvatarum,  et  in  notis  Bernardi  d'Abadic,  uo- 
tarii  pubUci  et  monasterii  secretarli ,  tempore 
ha^reticorimi  calvinistanim  furoris  et  depopula- 
tionis  hoc  in  loco  grassanlis.  Constat  otlam  supra 
sanctiSeveiisepulerum  aedificatam  fuisse  eccle- 
siolani,  antequain  ibidcm  major  ecclcsia  et  mona- 
sterium    iedificaretur.    \cc    minus    ccrtum    cst 
sepulcrum  S.  Scvori  a  christianoruiii  multitudine 
solitum  frcquentari,  ut  cx  supra  dictis  patef.  An 
vcro  sacra;  cjus  reliquia;  diu  in  sepulcro  ejus 
jacuerint,  sive  idom  scpulcrum  fuerit  in  capella 
jam  dicta  Omnium  .Sanctorum,  sive  in  presbyto- 
rio  ecclesiie.  pone  inajus  altare  in  honorem  S.  Se- 
vcri  consecratum,  nohis  non  constat.  In  breviario 
BurdcgulcMsi  ct  Vasatensi   1  die  jiinii,  in  festo 
S.  Clari,  socii  S.  Severi,  dicitur  "  Quod  eorum 
reliquiie  eodem  loculo,  in  ecclcsia  sanctie  Eulaliae, 
Burdegala?  rccumbant,  illuc  a  Carolo  Magno  alla- 
tie;  ut  ex  vcteri  scriplo  lupidi  cjusdem  basilicse 
insculpto  lcgitur.  ,  .\t  illud  nobls  non  probafur 
tfstiiuoniuni.  priuio.  quia  post  hujuscc  monastcrii 

destructioncm 


236 


DE  RELIQUIfS  S.  SEVERI  MARTYRIS. 


SX  CIIAHT. 
MOXAST. 

S.  Severi. 


dGstriictionem  S.  Sevcri  reliquias  asportari  solum 

potuisse  satis  patet,  et  eversioncm  illam  non  tam 

ab  excrcifu  Caroli  Magni,  quam  filii  ejus  Ludo- 

vici,  Aquitaniae  regis,  evenissc  existimo  non  sine 

fundamento,  ut  suo  loco  sum  dicturus  ;  secundo, 

quia  scriptuni  invenin)us,  etiam  post  ipsius  de- 

structionem  monasterii,  sacras  adtiuc  S.  Severi 

reliquias  suo  in  sepulcro  latuisse  et  ab  abbatc  et 

monachis  fuissc  (ranslalas;  et  tcrtio,  quia  indubie 

constat  caput  S.  Severi  usquc  ad  seculum  po- 

stremum,cum  sua  theca  seu  capsa  argentea,  fuis- 

se  in  hoc  monasterio  conservatum,  et  ab  ha^reticis 

subindc  spoliatum,  projectum  ac  pedibus  sacri- 

legis  conculcatum.  Unde  partem  quamdiini  solum 

reliquiarum  S.  Severi  Burdcgalam  translatam  et 

asportatam  concesserim  forte,  non  tamen  onmes 

ejus  sacras  reliquias  fuisse  translatas.  Narratio- 

nem  subjicio  translationis  facfie  ab  ahbate  et 

monachis,  post  primi  monasterii  a  Fraricis  destni- 

ctionem ,  inifio  circiter  seculi  noni,  scriptam  a 

monacho  ejusdem  fevi  et  teste  oculato,  qui  ter- 

tiam  Vitam  S.  Sevcri  scripsit  supra  dcscriptam, 

et  miracula  cjus  hic  quoque  relata.  Sic  autem 

scribit  post  monasterii  priuii  a&dificationis  men- 

tionem  ejusdemque  eversionis,  prout  refertur  in 

jiarvo  chartulario : 


eversionem  contigisse  existimo.  Qnse  scilicet 
translatio  etiam  nunc  quotannis  solemniter  ceie- 
bratur  quinto  Idus  Octobris  ;  cujus  officlum  spe- 
cialc  subindc  referam,  in  chartulario  nostro 
descriptum.  Prius  tamcn  ejus  historiam  a  mona- 
cho  hujusce  monasterii  scriplam  subjungo,  prout 
desrripta  esl  in  eodem  parvo  chartulario. 

HISTORIA     TRANSLATIONIS 

CAPITIS 

S.  SEVERI  EX  HISPANIA. 


D 


RELATIO  DE  TRANSLATO  CORPORE 
S.  SEVERI. 

ilnte  illud  vero  tempus,  lanta  egregius  martyr 
Christi   Severus  intercessionibus    suis    potentia 
fulgebat  miracnlorum.  ut  infinita  cx  longinquis 
partibus  undique  concurrerot  multitudo  langui- 
dorum  :  quod  ita  tunc  penitus  cessavit,  ut  etiam 
ipsum  venerabile  corpus  a  Francis  delatum  a 
quibusdam  crcderetur.  Consilio  autem  inifo  jeju- 
nium  triduanum  indicunt,  ct  cur  intercessio  sacri 
martyris  a  virtutis  beneficio  cessasset ,  divina 
revelatione  inquirunt.  Intempesta  igitur  noctis 
hora,  beatus  Severus  duobus  viris  religiosis,  quo- 
rum  unus  Theodorus ,  alter  dicebatur  Magnus, 
vultu  angelico    apparuit,  illisque  quod  inquire- 
bant  verbis  hujusmodi  exposuit :  locunique  illum 
omnino  di\ina  gratia  ac  sui  visitatione  indignum 
referebat,  quem  hostilis  manus  plurima  sanguinis 
effusione  polluerat.  Mane  autem  facto ,  hi  duo 
venerabiles  viri  visionem  quam  viderant,  in  con- 
spectu  totius  populi  narrant.  Consiiio  unanimi 
igitur  venerabilc  corpusincongruum  locum  trans- 
fertur,  ubi   et   pristinus  honor  pro    posse  est 
iili  restitutus,  et  idem  venerabilis  martyr  populo 
suo  sua  intercessione  pIacatus:praistanteDoniino 
nostro  Jesu  Christo,  cui  est  honor  et  gloria  in 
seculaseculorum.  Amen. 

NOTA  DVBVISSOXir  ALTERA.  Non 
dicitur  hic  quo  fuerit  ti-anslatum  S.  Severi 
eorpus  :  an  ex  capella  Onmium  Sanctorum 
ad  presbyterium  seu  pone  et  retro  antiqmmi 
majus  altarc?  An  fortc.in  capellam  de  novo  con- 
slructam,  post  monasterii  a  Francis  destructio- 
ncm?  Certe  ad  aliam  urbem  proximam  vel 
remotam  Iranslatum  fuisse  non  vidctur.  cum 
dicatur  quod  pristinus  honor  fuerit  illi  restitutus 
Pt  ipse  populo  suo  placatus.  An  tunc  eaput  a  reli- 
quo  corpore  fuerit  separatum  nobis  non  indica- 
lur  :  certum  quidem  cst  ab  iilo  scparalum.  in 
theca  argcntca,  a  multis  jam  seeulis  assei-vatum 
fuisse;uno  et  ejusdem  sacri  capitis  impignora- 
tionem  et  miraculosam  angelorum  minisferio 
ex  Hispania  tnuislationem  ante  primi  monasterii 


Lauduin  cantica  humanorum  et  gesta  tempora- 
lium  dominorum,  qu^  non  incitant  nostros  ani- 
mos  ad  salvandum,   videmus    aut    :ere   inciso 
conscripta  aut  auro  radiantibus  litferis  ad  poste- 
ritatis  memoriam   commendata;  ct  ipsa  atten- 
dentes    antecessores    nostri ,    rniror    quia    non 
erubuerunt   tanti  regis,    Christi  militis,    Severi 
martyris  miraculum  inferius  annotatum  silentio 
tegere  *,  vel  quare  ad  laudem  sumnia;  Trinitatis 
et  ejusdcm  marf yris,  quemadmodum  in  tanta  dira 
fanie  et  pestilentia  (qua  pene  onmes  in  pago 
Vasconico  illo  tempore  diem  claudebant  extre- 
nuim),  omnibus  ejus  subditis  totius  pagi  Vasco- 
nici  misericorditer  subvenit,  vel  alias  mirabiliter 
SG    habuit,    schedulis  *  saltim    vilibus    tradere 
neglexerunt.  Et  licet  ego  peccator  de  tam  mirabi- 
libus  ioqui  me  ininus  idoneum  et  indignum  fatear, 
de  plenitudine  tanicn  divinte  gratice  et  meritis 
almi  martyris  Severi  confisus,  et  quia  sermo  divi- 
nus  ostendit  quod  peccator  a  laudibus  et  votis 
omnibus  cessare  non  debet,   quamvis    explere 
nequeat  quod  sentit,  quia  scripfum  est :  Quamvis 
non  sit  speciosa  laus  in  ore  peccatoris,  noli  cessare 
a  laude  quia  inde  tibi  promittitur  venia;  et  alibi 
psalmi.sta  :  Sacrifichm  laudis  hononficnhif  me,  et 
illic  est  iter  quo  ostendam  iUi  saliifare  Dei,  quod 
nemo  apprehendef,  nisi  ego  prsemonstravero;  et 
quia  a  Deo  non  tam  eiTectus  quam    voluntas 
esquiritur,  sicut  scriptum  est :  Nil  Deo  placentius 
bona  voluntate :  sequens  miraculum  in  scriptis 
redigere   attentavi,  non  per  me,  sed  stylo  almi 
Pncumatis  ordinatum.  Illud    in  priims,  fratres 
carissimi,  donum  vestra?  grati^  humiliter  peto,  ut 
proesumptioni  vel  imperfectioni  mefe,  cum  sim 
tardus  ingenio  et  indoctus  eloquio,  veniam  impen-  * 
datis;  et  ipse  Altissimus,  qui  non  improperat  sed 
omnia  dat  omnibus  affiuenter,  qui  dixit  discipulis 
suis  :  Non  estis  vos  qui  loquimini  sed   Spiritus 
sanctus  qui  loquitur  in  vobis,  mihi  et  infra  scripta 
iegentibus  elargiri  dignetur  gi-atiam  et  benedi- 
ctionem,  qua-  promittuntur  fratribus  in  unum 
habitantibus  ot  debentur. 

2.  0  quam  admirabilis  beatissimus  Severus, 
qui  cuni  essef  magnus  et  solio  regio  subllmatus, 
de  ipso  descondens,  suffultus  divino  adjutorio, 
parvus  et  humllis  fieri  voluit  tanquam  apis.  Apis 
enim,  ut  tradunt  philo.sophi,  ceteris  qute  subjecfa 
sunt  hominum  animantibus  antecellit.  Quamvis 
sit  corporis  minima  parvitato,  ingentes  aninios 
angusto  versat  in  pectore,  viribus  imbecillis  sed 
foHis  ingenio.  H^c  explorato  tempore  vifai  cum 
canitiem  *  pruinosa  hibernia  posuerunt  et  glaciali 
sonio  verni  tomporis  modcrata  detersorunt  *,  sta- 
tim  prodoundi  ad  laborem  cura  succedit,  disper- 
SKque  per  agros,  libratis  paululum  pennis,  cruri- 
bus  suspensis,  incipiunt  *  partc  **  ore  logere  flo- 
sculos;  deinde  oneratae  victualibus  suis  ad  castra 
remcant,  ibique  aliffi  inaestimabili  *  arte  cellulas 
tenaci  glutino  instruunt,  aliEe  liquantia  mella  sti- 

pant, 


E 


*  chart. 
«Jetegerp, 


*  chart. 
sedulis. 


*  chart. 
canife. 

*  chtirl. 
(le  leiv^ernit 

*  ch<i>f 
incidunl. 

**  parilerV 
cditt. 

*  (harl. 
inextimaliili. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


•et? 


*  chart. 
slerilis. 


A  pant,  aliaa  vertunt  flores  in  cerara,  aliae  ore  natos 
finguiit,  alias  colleclis  florJbus  e  *  foliis  nectar 
includunt.  Qucniadmodum  onim  isttc  faciunt  sic 
se  habuit  aEhleta,  sanctisslmus  rex  Severus,  in 
vitapariler  ct  in  morfe,  prout  antiquiores  apices 
tradunt  et  in  gestis  ejus  memini  perlegisse,  in  qui- 
bus  miracula  quae  usquam  j^^essei-at,  laudabilitor 
et  mirabiliter  explanantur.  Et  qula  niodernigau- 
dent  brevitale,  verbositate  praetermissa,  pauca  de 
miraculis,  quamvis  quotidie  divina  gratia  conva- 
iescant  quoad  nunc,  libuit  nieniorare.  ad  hoc  ut 
legcjitibus  gratum  ^^it  praisens  opusculum  sub 
compendio  brevitatis. 

3.  Post  palmam  vero  martyrii  quam  ipse  rex 
sanctusScverus  adeptus  est  divina  gratia,creberri- 
mis  miraculis  claruit ;  et  nostris  diebus  et  tenipore 
vidimus  et  audivimus.  et  quotidie  ad    oculum 
videmus  quamplura  miraiailiter  operari.Sed  post- 
modum  tanta  malitia  hominum,  satore  zizaniiK 
humani  generis  inimlco  procurante,  toto  pago 
Vasconico  inolevit  et  tanta  vitla  et  diversa  scelera 
peccatis  cumulabant,  quod  nonsolum  ctelestibus 
fuerant  odiosa,  vcrum  etiam  terra  qu^  ita  sc  pol- 
lutam  cognovit  eisdem  quasi  sterilem  *  se  osten- 
dit  et  per  aliqua  tcmpora  fructus  suos  dare  ut 
consueverat  denegavlt.  Pra;lati  quoque  et  ceteri 
religiosi  pri^dicto  pago  Vasronico  In  horto  sanctse 
eccTesia;  tunc  degentes  nec  non  plebani  comites  et 
barones,  animadvertentes  perire  gentes  sub  diro 
'«ui.  (ame.  famis  *  gladio,  coliegerunt  in  Sancto  Severo  con- 
ciltum    generale;    et  congregata  infmita  populi 
multitudine  ad  beatisshnum  martyi-em  Severuni 
devotius  cum  vigiliis  et  orationihus  unanimiter 
recurrerunt,  e\  humilius   supplicarunt  ut  idem 
martyr,  cui  ipsimet  terram  et  aquam  et  cetera 
elementa  viderant  et  audiverant  divino  auxiiio 
obedire.  et  qui  eos  semper  a  multis  periculls  erue- 
rat  et  in  suis  necessitatibus  misericorditer  con- 
sueverat  subvenire.  eis  aliquam  viam  aperiret  per 
quam  possent  tanto  poriculo  et  dirfE  pestilentifE 
ol)viare.  Pra?fatus  enim  rex.  almus  martyr  Seve- 
i'us,  qui  nunquam  in  Judicio  sine  misericordia 
sedit,  ipsorum  cordium  contritionem  et  animo- 
rum  devotionem  attendens,   voluit    eisdem   fo- 
mentum  solitis  misericordise  impertire,  pruinosa 
hibernia  *  qulbus  terra  glaciali  sterilltatis  senio 
fuerat  obunibrata,  rore  fecunditatis  munifice  irri- 
C  gare.  Quibusdam  dovotis  in  somnis  apparuit,  eis- 
dem  insinuans  quod  irent  ad  partes  Hispanicas, 
ubi  piurima  totius  annonae  abundantia  ratliabat, 
et  quod,  habita  bladi  copia  et  sopita  famis  mise- 
na,  residuum  in  terris  suis,  ut  assueverant,  semi- 
nai-ent.  Et  sic  dcinceps  laudes  Domino  referentes, 
vigilias  adamantes  ot  orationibus  instantcs,  ter- 
rcnis  fructibus  et  spiritualibus  potirentur.  Et.  si 
fortassis  eorum  facultates  ad  emendum  dictum 
hladum  sibi  ncccssarium  non  suppeterent,  quod 
audacter  caput  suum,  quod  amputafum  ipsemet 
divina  vii-tute  cooperante  manibus  propriis  ad 
sepulcrum  usque  deportaverat,  ad  pra?dictas  par- 
tes  Hispanicas  doportare  et  In  pignus  tradere  pro 
annona  non  formidarent.  Itaquo  facta  relatione 
visionis  prjedictEE,  omnes  unanimiter,  ut  supra. 
nimijis  laudes  ot   gratias  Creatori  altissimo  et 
sancto  Severo  mirum  in  modum  reddere  stu- 
duerunt.  Post  quje,  considerantes  quod  eorum 
facultates  mobiles  tunc  non  suppetebant  ad  tan- 
tani  summam  annona^  omendampro  tanta  famis* 
nnseria  sopienda  et  tanta  terrae  sterilitate  uber- 
nme  irriganda,  de  benignitate  et  misericordia 
prfedicti  sancfi  marfyris  confisi,  praslati  quidam 
et  religiosi  nec  non  alii  nobiles,  comites  et  baro- 


ttfrnia. 


hart. 
mes. 


237 

nes,  cum  maxima  rcverentia  debita  fanto  re^i 
caput    .sumn    pretiosissimum    de   sacrario   ubi 
recondebatur  receperunf  et  versus  dicfas  partes 
Hispanicas  humillter  et  honorif.ce  depnrtarunf 
4.  Pryelati  vero  et  ceteri  illaruni  partium  Hi- 
spanoruni*audienfes  quod  almum  caput  tanti 
regis  martyris,  nujus  miraculorum  floscula  quasi 
per  totms  cosmi  climata  radial)anf.  volebanf  sifai 
Vascones    in  pignus  fradere  pro  annona,  cum 
maxtmo  gaudio  responderunt  quod  non  solum 
qu^  petebant,  sed  quadruplo  et  amplius  ob  bea- 
ttssim,  Severi  nmrtyiis  roverontiam  et  honorem 
sibi  bberaliter  abundarent.  Ordinatoque  inter  eos 
ac  paclo  firmissimo  stabilito  de  reddendo  dictum 
caput,  summa  tolius  annona;  eisdem  reddita  et 
soluta,  Vascones  idem  capuf  crebris  gemitibu^  * 
et  netu  non  vacui  dimiserunt,  et  cum  infinita  to- 
ttus  annouiie  copla  ad  ipsas  paries  remearunt 
Gonvocutoque  et  iterum  congrogato  conciiiogene- 
rali,  pr^dictam  annonam  per  universas  paHes 
prjEdicti  pagi  Vasconlci,  prout  unicuique  opus 
eraf,  prudenfissime  divisermit,  sic  quod  per  Dei 
gratiam  et  infervenientil)us  merifis  beafi  Severi 
mariyris  tanta  frugum  abundantia  brevl  lempoi-is  : 
spatio  praedicto  pago  Vasconlco  puilulavit,  quod 
absque  dispendio  summam  quam  manulaverunt* 
proinde    solvere    potuerunt.    Adjuncto    itaque 
iterato  concilio  generali,  proefafi  Vascones,  tan- 
quain  acccpti  beneficii  nnn  innnemores,  summee 
Trinifatl  et  almifico  regi  Severo  cum  niagna  reve- 
renfia  gratias  multimodas  atque  iaudes  celeritate 
multiplici  retulerunt. 

■i.   Coram  eo  complosis  manibus  assistendo, 
inito  consilio,  annuerunt  tam  sacrum  pignus  non 
essorelinquendum  partibus  alienlsnecforerationi 
consonum  eorpus  fanti  sacrati  martyris  absque 
solamine  capitis  remanere.  Congregata  igitur  tota 
summa  annona;  quam  manulaverunt,  supradicti 
pnelati  et  nobilcs  Vasconici  ad  dictas  partes  ubi 
dictum  caput  in  pignus  reliquerant,  cum  pr^dicta 
annona  convenerunt.  Convocatisque  pra>Iafis  ot 
ceferls  nobilibus  illarum  partium  Hispanorum,  fuit 
ibi  per  Vasconos  facti  narrafio  recitata  et  exposita 
diligenfer ;  audifoque  per  Hispanicos  quod  Vasco- 
nes  tam  celeriter  retenta  *  sibi  abundantia  fantam    * 
copiam  annonas  potuerant  congregaro,  asserue- 
runt    fore    divinitus    ordinatum.    Vorumtamen 
responderunt  quod  ex  quo  prEesontiam  dicti  sa-  E 
cratl  capifis  habuerunt,  fofa  Illa  regio  divorsorum 
mlraculorum  flosculis  radiabat ;  nam  csecis  visus, 
claudis  grossus,  surdis  auditus  meritis  ipsius  niar- 
fyris  sa^pius  reddebantur  :  et  diversorum  langui- 
dorum  infinitus  nmnerus  recuperata  sanitate  lau- 
dabiliter  hoc  testantur.  Quare,  cum  isfa  probent 
dictum  caput  esse  loco  sibi  placito.  dicehant  quod 
nunquam  tam  soleinne  et  salufiferuin  diversarum 
infirmifatum  remedium  abhinc  recedere  permit- 
terent  nec  abire.   Vascones  eisdem  replicarunt 
quod  placeret  eis  pacta  servare :  valde  enim  esse 
inconveniens  corpus  tanti  regis  absque  capite  per- 
manore.  Mulfisque  altercafionibus  hinc  indepro- 
latis,  oportuif  ipsos  Vascoiies  absque  dicto  capite 
remanere.  Et  convocafo  iferum  concilio  generaii, 
minus  docfi  a  prudentioribus    quid  sujier  hoc 
agere  debeant  petierunt.  Ipsi  vero  circunispecta 
diligentia,  adhibilis  cqnventionibus  atque  pactjs. 
invenerunt  quod  ipsi  debobant  primifus  dicfam 
sumniam  annonae  solvere  quam  capuf  recupe- 
rare:  et  sic  unanlmiter  concordarunt  quod  iterum 
redirenf  illuc  et  dicfam  annonam  solverenf   uf 
debebant.  Quo  peracto,  et  soluto  deblfo,  dictum 
tainen  caput  recupcrare  non  pofuerunf ;  nain  in 

tantum 


EJi  CHART. 
MONAST. 

S.  Severi. 


*  chart. 
Kenitu.s. 


*  manulare, 

vasfouiee 

iniinlevar, 

i.  €.  mutuo 

accipore. 

Editi. 


revenla  y 
editt. 


m. 


DE  MOXASTERIO  S.  SEVERl  MAHTYRiri. 


KX  dlART. 

WONAST. 

S.  SKVf:iti, 


cliafi.  deh 
DnbiiifitiO- 
WIU.1  lr</i't 
dehite. 


R 


•  clKnt. 
laudabiliter. 


'  ro.r 


c 


•  cJnrrl. 
uniirio. 


tantuni  clarescebat  inibi  diversoruin  niiraculo- 
run;  copia,  quod  sancla  niater  ecclesia  quie  unica 
est  et  unicurn  Doniininn  prsedicat  atque  colit  in 
illis  partibus  de  die  in  diem  niirabiliter  exultabat. 
Vascones  aulein  Iioc  vidente;^  (juod  aiiqua  via  pa- 
cifica  pignussnuni  recupcrarenoJi  poteranf.uber- 
rimis  lacrimis  oculos  madidatl,  geniitibus  non 
postpositis,  qnasi  arantes  ungulis  ora,  ad  propria 
rcinearunt.  Et  .siciterum  convocali  in  unum,  con- 
siliiim  inicnml  ut  iniVacortani  diem  uno  arniurum 
conflnctuadjuncli  ad  illaspartcs  accederent:  nani 
invocato  divino  jmxilio  ct  beati  Severi  martyris 
assueto  prajsidio  confisi.  virilibns  armis  intende- 
bant  vi  armorum  lcgitinu'  decertare,  usquequo 
ois  foret  redditunL  pignns  quod  tam  cordialiter 
oeroptabant. 

().  Attemlens  igilur  rex  Severus  quod  justa 
juste  petentibus  deberet  *  valvam  exaudilionis 
quispiam  aperire,  volensque  dictas  partes  de  tan- 
to  periculo  quod  imniinebat  misericorditer  libo 
rare,  recensens  non  osse  consentaneum  corpus 
sunm  abscpje  solalio  capitis  permanere,  quadam 
die,  quinto  Idus  Octobris.  divina  praiordinante 
clemcntia  priefatum  caput  sacratissimum  fuit  in 
lioc  inonasterio  sancli  Soveri  repentino  volalu  et 
into  iiiDinento  pciDci  an|_'elnm  deporlatum  et  per 
ipu-iiidam  monachum  et  sacristam  qui  moribus 
el  vitje  iaudabilis'^*  tituln  effulgebat.  superaltare 
ejusdem  marlyris  bora  Tertia;  adinventum.  Viso- 
(pie  tanto  miracuio  onmes  prBelati  totius  pagi 
Vasconici  et  ceteri  nobiles  in  unuin  couvocati, 
IrinoDeo  etregi  Severo  inartyri  rciterantes  cum 
smnma  leverentia  gratias  atquelaudes,  divinoquc 
officio  cnni  sunima  solemnitate  et  reverentia  celc- 
lirato,diclnm  caput  loco  assueto  et  congruorcve- 
lenLius  posiicrunt.  El  ibidem  ad  dictnm  locum 
nbi  dictum  capul  in  pignus  reiiquerant,  sunnna 
cum  festinatione  ad*inrormandum  qua  dieet  bora 
dictum  caput  amiseranl,  (jrudenles  et  fide  dignos 
nuntios  destinarunt.  Qui  pra?Iutos  ct  rcligiosos 
necnou  niaximani  copiani  nobilium  iliarumpar- 
liuni  parilcr  invcnerunt  de  tanto  miraculo  non 
modicum  obstupentcs.  Qui  eis  responderunt  quod 
prsedicta  die  et  hora  Tertiae  nubes  candida  ipsuin 
caput  sui-sum  quasi  ad  asfra  plurimis  ipsoruni 
praisentibus  el  vidi-ntibus  clevarit,  sic  quod  ipsi 
credebant  ipsum  caput  ad  summi  olynipi  apicein 
ascendisse.  Itaque  plurimis  verbis  ad  invicem  al- 
ternatis,  nostri  VjLscones  ad  istas  partes  rcver- 
tentes  veritatemnegotii,  ut  fuerat,  dictis  pra;Iatis 
et  ceteris  nunliarunt.  Qui,  de  voluntate  et  decreto 
sumini  Romani  pontificis,  tunc  antistitis  primif 
sedis.  ad  inemoriam  tanti  miraculi  posteris  relin- 
(luendani,  festivilalem  liodierna&  diei  .solenuiiter 
luturis  lemporibus  ordinarunt  perpetuo  <lur;i- 
turam. 

7.  Dignnm  itaque  est  in  liac  tanta  solenmitate 
ot  susceptione  capitis  sacratissimi  Severi  niarty- 
ris  animis  *  gaudentibus  circa  divina,  frnslratis 
mundialibus,  totis  nisibus  laboremus.  Omne  enim 
quod  secundum  pra\sens  seculum  laboramus,  vix 
us(jue  ad  iiiortem  snfficit  :  mors  nenipe  intervc- 
nieiis  fructuni  iiostri  laboris  abscidit ;  quod  vero 
circa  divina  pro  icterna  vita  agitur,  etiam  post 
mortem  servatur,  et  tunc  apparere  incipit,  cum 
laborum  carnalium  Iructus  ccepil  non  videri.  Ibi 
ergo  illa  retributio  inchoatj  ubi  ista  terminatur. 
Quisquis  igitur  jam  a?terna  cognovit,  apud  ejus 
aninium  temporales  fructus  vilescanl.  Tales  Iru- 
ctus  operemur  qui  maneant  et  qui,  cuni  mors 
cuncta  terminat.  ipsi  a  niorte  exordium  .-^nmanl. 
Nam  quod  a  inorlc  iiicipiat  Iruclus  Dci,  teslatur 


psalmista,  qui  dicit :  Ctfj»  ded&ritd/lcct/s  ^-ttif:.^/,-  D 
»inu»i,(rre  Jicredifiis  Domini.Qum  electi  Dei,posl- 
quani  pervenerlnt  ad  mortem,  tunc  inveniunL 
heredilatem.Qui  enini  plus  laborat,  plus  mercedis 
accipiet ;  et  labor  in  brevi  consunnnabifur,  iner- 
ces  vero  in  JKternum  permaneI)iL.  Lielcnmr  ergo, 
fratres  carissimi,  de  lanto  rege  praiside  ;  effun- 
dainus  '■oram  illo  devotius  prcees  nostras,  ut  ipsc 
apudsrnclissimam  Trinitalcm  pro  nobis  intervc- 
nial,  u.  ab  oinni  perturbalione  insidianlium  eri- 
piaL  cL  a  snggcstionibus  spirituuin  innnundorum 
custodiat  el  una  cuui  illis  qui  sua  devote  solemnia 
peragunt  ad  cu;Iestia  erigat ;  quatinus  fideliter 
Jesu  Cbristo  Doinlno  servire  mereamur,  qui  cmn 
Palro  el  SpiriLu  sanclo  viviL  eL  regnat  per  oninia 
secnla  si-cnlmum.  Auicn. 


CHARTA  RESTAURATIONIS 

iMONASTERII  S.  SEVEKI 
OATA  A  WIUELinO   SANCIO   CDmiTE 

SECULO    X 

ex  eodem  Dubuissomo,  t,  /, 
p.  151  sqq, 

J  lit  oculis  indesincntcr  habcrcsunniiuni  Deum. 
horamque  exLremam,  novissimumquc  diem  in 
mente  habere,  ac  sectari  quisquo  mortalis  debet, 
ut  valet,  justitiam,  ut  evadat  tonnenta  pravorum 
et  perveniat  ad  prsemia  justorum,  ({uo  nullus 
miser  admittitur,  nullus  felix  excluditur.  Pati 
omne  quod  trisLe  est,  faccreque  onme  bonum. 
dignissimum  esL.  Idcirco  : 

%  Ego  WiLLELMCs  Sancius  comes,  cogitans  dies 
antiquos  et  annos  {eternos,  pertimescens  futurum 
examinis  judicium,  pro  salute  remedioque  mese 
aniniBe,  seu  propter  stabilitateni  paeemque  totius 
nostrl  regni ;  et  ut  Deus  onmipotens  LradereL  obli- 
vioni  mca  flagitia  meorumque  parentum,  nequc 
sumeret  vindictam  ex  ipsis  flagitiis,  decrevi 
honorare  Deuin  iocaque  sanctorum  de  iis  quae 
milii  tribuit. 

3.  Oecasio  autem  hujns  mere  intentionis  haec 
est  :  Quifidam  gens  nefanda  Kormaimorum,  a 
propiio  .^olo  cgrcssa,  in  ipsis  nostris  finibns  est 
evecta,  cupiens  depopulare  prfedareque  terras 
quas  mihi  Dcus  jure  hereditarlo  tradere  dignatu^ 
Gst.  Ut  autem  me  Deus  ipse  eriperet  a  sceleratis- 
siniorum  horum  manibus  in.surgentlumconlra  me 
faocre  belluni,  genu  fiexo  ante  tumulum  beatis- 
simi  inartyris  Severi  *,  quatenus  me  sua  iiiLcrces-  *  supiiU-  >'■  f 
sione  Lueretur.  Et  sicuL  rex  quondarn  hujus  patriie 
Adrianus,  posL  reintcgrationem  sui  corporis, 
regnum  et  se  totum  prEefati  martyris  submisit 
dominalloni;  codcm  niodo  ego  sibi  reliqui  omnem 
patriam  mea?  diLifJui  ■'  subjecLam,  si  victoria  poti- 
tus  fuissem;  devovi  et  in  omnibus  famulaturum 
Christo  -sanctoque  marlyrl  Sevcro  ;  i-A  pro  parva 
ecclesiola  magnificum  ct  celebrc  monasteriuni 
nie  constructurum  promisi. 

4.  Post  actum  votum,  suin  nefandissimam  tur- 
bani  aggrcssus;  el  idem  gloriosissimus  prflefatus 
nuirlyr,  quem  in  auxilium  prKrogaveram,  cum 
equo  albo  armisqne  (irnaLns  pra-claris,  apparuil 
prosLorneiis.ac  multa  millia  uerandoruMi  adclau- 

stra 


(iepicciilii!' 

Slllll. 


'  rhiiri. 
lilionis. 


'  flniH. 
ifiiiaiie*. 


B 


DIES  PRIMA  NOVKMBKiS. 
A  sb-ii  tartari  transinisit.  Ad  ultimum,  victoriam 
potitus,  siciil  vovcrani  studui  peragere;  accersi- 
tisqiie  Diilitibus  qui  possidebant  illum  sacraturn 
locum,  precabar  ut  Sanctum  cimi  pi-.-edio  vende- 
rent  mihi.  Illi  vero  resi.stebant,  nolenles  vendere 
locuni  fraiicnm  et  ab  onmi  censu  libeium.  Super 
hac  re  irafus,  perhibebam  locum  in  alodio  castri 
iiiel  esse.Tandem  complaciiit  illis  jiidieium  lacere 
in  aqua  trlgida.  Ventum  est  ad  horam  diei.  Nolens 
hujns  rei  victus  videri,  misi  meam  uxorem  cum 
meis  fdiis,  cuni  episcopis  et  senioribus  atque  cum 
prhicipibus  totius  Vaseonifle  et  vicinoium  comita- 
tuum  ([ui  iri  circuitu  terras  ip.sius  sunt,  ego  rema- 
nons  *castro. 

5.  Cum  vero  jam  adesset  bora  n1  parvulus  ub 
episcopo  in  aqua  mergeretur,  cimi  primum  esset 
coell  serenifas  ut  nulla  in  aere  nubcs  appareret, 
lanlte  coru.scationes  el  tonilrua  dc  cd^Io  sunt 
cmi.csa  ut  vix  onmes  qui  aderant  fulminum  ictibus 
cvadere  se  crcderent,  fugientes  ad  parvulam 
ecclesiolam  S.  Germani  ;  illsesi  post  ha^c  ad  me 
convcnicntcs  ct  pcrtnrbantcs  me,  ignorantcm 
eventuni  rci.  Diligenter  tractans  cuni  sapicnli- 
bu.5  qui  tlinc  forte  mecum  adcrant,  multuni  mira- 
bar  super  his  miracuHs  qua^  acciderant.  Ipsi  vero 
sapientes  inquirebanl  si  sanctus  Severus  gesta 
vel  passionem  haberet  scriptam.  Inventum  cst  a 
legentibus  quaiitei-  illud  monasterium  fueraf  <;on- 
structum,  et  qualiter  a  Francigenis  hominibus 
luerat  destructum. 

fJ.  Oua  de  causa,  cmi  iocum  illmn  ab  illis 
rum  onmibus  ad  se  pertincntibus,  dans  illis  GCG. 
solidos  duodcnarios  argenti  et  quadraginta  quin- 
que  vaccas  cmn  multis  aliis  rebus.Cupiens  itaque, 
.^icuti  primitus  devoveram.  inibi  famosissimum 
monasferium  consti-uere,  convocavi  episcopos 
Ausciensis  seii  Burdegalensis,  seii  cunctos 
cpiscopos  qui  me:E  ditionis  erant,  et  seniores 
cunctoruin  comitatuum,  scilieet  Vasconorum. 
Begorrensium,  Burdegalensium,  Agennensium^ 
Fecacensium  sive  Lactorensium  ;  sfatui  liberta- 
fem.atquc  constitufionem  tali  modo  : 

7.  Ego    WiLLELMUs    sANCio  Comcs,   qui   hunc 
locum  sedifico  in  honorem  S.Salvatoris,  sanctique 
principis  apostoiornm  Petri,  atcfue  in  honorem 
praeclari  martyris  Severi;  hanc  chartulam  inanu 
propria  roborare  decerno,  cum  consensu  meiE 
''  conjugis  Urrac^B,  ex   regali  sfirpe  procedentis; 
faventibus  filiis  niels  Bernardo  atque  Sancio  : 
interdicens,  ex  auctoritate  Dei  omnipotentis  san- 
ctique  principis  apostoloi-um  Pcfri,cui  vice  Christi 
concessa    est  potestas  ligandi    atqne    solvendi, 
alque  auctoritate  omnium  sanctorum,  necnon  ex 
auctoritate  sanctae  Romanai  sedis  ipsiusque  anti- 
.stitis;  cum  confirmatione  archiepiscopi  Aascion- 
■■^is,  necnon  archiepiscopi  Burdegalensis.  episcopi 
Agennensis,  Vasconensis,  Basatensis,  Begorren- 
sis  seu  Lactorensis ;  cum  conscnsu  omniuni  comi- 
tum  procernmquc  totius  VasconiBe  : 

8.  Ut  nullus  archiepiscopus  nec  episcopus, 
neque  ego  ipse,  iieque  filius  meus,  vel  nepos  vel 
pronepos,  auf  stirps,  aut  successor,  aut  proprius 
aut  extraneus,  ncc  aliquis  potens  persona,  nequc 
ahquisex  parentibus  nostris.ut  dixi,vc!  cx  nosfris 
fionsanguincis,  luturis  posf  multorum  curricula 
temporum,  nullus  clericorum  aut  laicorum,  nobi- 
lium  vel  ignobilium  pnEsumat  dc  redditibus, 
rebus  vel  chartis  monasferiorum.  vel  de  cellis,  vcl 
villis,  vel  ecclesiis,  quoe  ad  eum  pertinent  quo- 
cumque  modo  occasiones  movere,  vel  dolos  vel 
Humissioues  aliquas  facere ;  nec  in  hostem,  nec 
»1    C{tbaIlicafioncm    esse    ducturos   milites    vel 


m 


m 
'a;- 


ped.tes;  non  m  loro  aut  iu  mercato  pcrtinonlibus 
ipso  sacro  loco,  quisquani  judicium  capial  ■  vel  i 
appendiciis  ejus  aliquam  calumniam  faccre  pra 
sumat.  inaqnis,in  silvis,  hi  pratis,  in  landis  in 
piscatiombus,  in  pinetis  seu  in  vineis;  nec  rece- 
plum  indc  per  vim  ncc  ccn^um  aliquod  quierere- 
ncc  clcncos  in  cccle.^^iis  villarum  piiiifati  Sancti 
jure  possidentis,  nullus  audeat  moiestare,  vel  de 
his  omnibus  qiue  ipse  sacratissimus  locus,  adqui- 
silis  vcl  dalis  vel  adqulrendis,  adquisierit. 

0.  Xujlus  episcoporum  aut  laicorum  inibi  ser- 
vienlibus  ex  *  recessibus  eoiimi  reccptaculis  ulla 
popularis  pra-beatur  occasio.  Ncc  in  prjefato  loco 
qmsquam  episcopus  cathedram  audcat  colloeare. 
vcl  quamllbel  pofesfatis  lirentiam  habeat  impe- 
i-andi,  nec  aliquam  ordinalionem  quamvis  levissi- 
mam    facicndi,  nlsi  cum  voluntate  et  permissu 
abbatis  ip.so  sacratis.simo  loco  priesidentis ;  scd 
sint  onmimodis  libcri  ct  ahsque  ulla  calmnniii  <■! 
iiuiuietudine  securi.  Omnes  vero  episcopi,   qui 
modoadsunt  vel  qui  in  perpetuum  fufurlsmil,  ibi 
hospitare  non  audeaut,  nec  i-cnsum  aut  Iributiiin 
alicpiod  requit-anf,  abstpie  vohmtate,  ut  pnvfali 
•^mnus.  atjbatis.  Insuper,  onincm  decimatidnem 
meae  substantla;,  scilicel  panis  cf  vini  et  quidquid 
decimari  oportet,  contrado. 

10.  Abbatem  dominumque  loci  istius  his  prse- 
ficio,  nomine  Salvatorem,  sanetissimum  et  ab 
omnibus  laudabllcm  ;  cf  fralres  sub  eo  dcgenlcs. 
a    quibusGumque  partibus   advenerint,    quanto 
tempore  soclari  monasterio  voluerint,  stabllio  cl 
confirmo.  Abbatem  autcm  habcie,  Fratribus  uou 
pcr  munus  allquod  ncc  per  vitium  nec  perfavo- 
rcm  neque  per  adulationem,  sedsecundum  ordi- 
nationcm   sancti    Benedicti,  Impero.  Sanctoqiie 
Pefi-o,  quot  singulis  annis,  quinque  solidos  Roma- 
abbati  solvere  mando.  Omnes  etiam  ecclesias  in 
omnibus  meis  comltatibus,  quas  modo  teneo,  in- 
tegre  ct  sincerc  absque  ullo  censu  immunes  trado. 
Scd  ct  onmcs  ilh^  quae  a  me  cuiquam  hominum 
contributae  *,post  mortemillorumquinuncfencnl. 
ad  sacratissimum  locum  revertantur.  Sed  et  ec- 
elesiam  saneta?  Dci  Genilrlcls  MarijB,  qute  dicitur 
de  Soiaeo  vel  de  Finlbus-fcrrse,  euidam  Bonofilio 
in  beneficio  dedi  quamdiu  viveret :  post  mortem 
autem  ejusdem  pi^etatam  ecelcsiam  trado  sancfo 
Petroac  almo  Severo,  consentlentibusGosccIino 
et  Achelino  fihis  ejus,  primitus  calumniantes,  sed 
postmodum,  a  me  dato  pretio,  lihentissinic  an- 
nuontes.  Item  dono  ecclesiam  S.  Genii  confessoris 
uhi  sua  sacrata  ossa  tumulata  jacent,  ubi  abba- 
tiam  fieri  jussi,  sub  regimine  abbatis  S.  Severi, 
cum  omnia  pcrlinentia  coneedo,  cum  consensu 
Otdati  vicecomitis  atque  Arnaldi  abbatis  praefati 
loci. 

1 1 .  Ad  ultinmin,  trado  castrum  Palsestrion,  cum 
omnibus  appendielis  suis,  cl  omnia  pertinentia  in 
silvis,  in  pratis,  in  villis,  in  landis,  in  aquis,  in  pi- 
netis  vel  in  vineis,  cum  omnibus  mllitibus  seu  ar- 
micolis. 

I!2.  Omnia  concedo  qu;t  sunt  inter  duos  fhivios 
ai)  Alpheano,  qui  modo  vocatur  vulgo  Aturris, 
ustjuc  ad  Gavarsuasensem ;  stabilio,  deeerno, 
confinno,  delego,  trado  ego  Willelmus  Saneius. 
cum  hac  tabula  auro  argentoque  pulchre  ornat;t, 
principi  ajjostolorum  saneto  clavigero  Petro,  nec- 
non  gloriosissimo  martyri  Severo,  impreeans  om- 
nes  maledictiones  quae  scriptee  sunt  in  Veteri 
Tcstamento,  super  eos  venire  qui  huic  saeratis- 
simo  loco  in  nullo  ohstiterint.  Si  quis  autem  epi- 
scopus  prfEpotens,sivc  ex  nostris  parentibus,  con- 
sanguineis,majoresautminores,qu;Elibetpersona, 

sive 


E.V  CHAHT. 
MONAST. 

S.  .Skvkiii. 


iiianca. 


'  c/iiiff. 
'Dnlribulas, 


240 


LITURGICA  DE  SANCTO  SEVERO. 


EX  CHABT. 
MONAST. 

S.  Severi. 


sivosit  virant  niulicr,  ex  liiis  tcntaverit  minucre: 
ex  Dei  oninipolenlis  auctoritate  neenon  onniiuui 
sanctoruni,  auctoritateque  apostolica  S.  Petri, 
necnon  pontificissuas  sedis  prsesidentis.  sitoxcom- 
niunicatuset  aboninicongregationechnstianoriiin 
separatus,  pursque  eorum  sit  cum  Acham  filio 
Carmi,  el  cuiii  Dalhan  et  Abiron.quos  tcrra  vivos 
absorbuit :  pereantque  euni  apostata  Juliano  per- 
ditotjue  Daciano ;  sint  damnati  cum  Nerone  et 
mago  Simonc  ;  ardeant  sine  fine  maledicti,  cuni 
diabolo  ot  angelis  ejus,  in  igne  et  sulphure,  In 
seculaseculoruni.  Amen.  Anien.  Fiat.  Fiat. 

IS.Po.stactum  maium,siquis  adsatistactionem 
venire  voluerit.  perpetrata  mala,  seu  damnum 
quod  intulerit,  in  quadruplum  restituat;  septom- 
que  iibras  auri  monasterio  tribuat ;  et  quia  eum- 
dem  locum  tradidimus  sanctae  apostolicEB  sedi, 
pedibusnudis  adeat,  et  liiterasa  preesule  Romano 


susceptas  suo  episcopo  proprio  repriEsentet.  Ut  D 
autcm  hic  in  prtiesenti  et  in  futuro  aevo  charla 
h£ec  firmissime  credatur,  mea  manu  seu  uxoris 
filiorumque,  necnon  opiscoporum  vel  fidclium 
manibus  roborare  dignum  vcl  auctorisarc  de- 
crevi,  vel  stabilivi. 

t  Signum  Willetmi  Sancii  comitis,  qui  hanc 
chartam  fieri  jussit.  f  Signum  Urracre  comltissai. 
t  Signum  Bernardi  Wilielmi,  filii  ejus.  t  Signum 
Sancii,  filii  ejus.  tSignum  GodetVIdi  Burdegaien- 
fiis  episcopi.  t  Signum  Orioli  Sancii  de  Fageto 
t  Signum  Donati  Garci»  de  Donagelo.  t  Signum 
Aquelini  Atllii  dc  Calonar.  t  Garcias  Mancii  dc 
Rergiu.  t  Signum  Odonis,  Auscitani  archiepi- 
.^copi.tCcntuIi  Gastoni.tSignnm  Gastoni  CentuH 
de  Bearno.  t  Slgnum  Azinelli  Elzli  de  Samadello. 
t  Signum  Asnarii  Elsi.  tSignum  Bcrgomi  Sancii. 
t  Garcia;  Lupi  de  Sylvestro. 


B 


LITURGICA  DE  SANCTO  SEVERO. 


NOTA  JJUBUISSONII  (I).  Ex  supradictis 
patet  duo  S.  Severi  festa  quotaimis  solcmni 
ritu  hoc  in  monasterio  celebrari  solita,  nompe 
primam  fcstivitatem,  in  die  ejus  gloriosi  mar- 
tyrii,  prima  die  novembris,  qua  Wandalorum 
crudelitate  Iruncatus  fuit;sic  enim  in  antiquo 
nostro  hagiologio  seu  martyrologio  festivitas 
ejus  annuntiabatur  :  "  Kaiendis  novembris, 
in  pago  Vasconico,  apud  casfrum  PaIa;strion, 
natale  S.  Severi,  qui,  post  fiuminis  divisioneni 
et  regis  Adriani  sanationem  ot  populi  praj- 
dicationem.  inultis  coruscans  miraculis,  meruit 
capite  decolluri.  „  Succedente  vcro  tempore, 
festivitas  haec  translata  fuit  ad  diem  octavam 
novembris,  ob  festum  Omniiun  Sanctorum,  quod 
ab  universa  ecclesia  jjrima  ejusdem  dio  cele- 
bratur  ;  et  ideo  subinde  aiinunciata  est  hcec 
S.  Severi  festivitas  VI  idus  novembris,  ut  et  cele- 
bratii.  De  qua  translatione  extat  adhuc  penos  nos 
bulla  Clementis  papae  V,  data  anno  1307,  quam 
statim  ad  longum  referam.  Secunda  antem  festi- 
vitas  S.  Severi  in  ejus  honorem  celebrari  solita, 
est  solemnitas  hujusce  jamjam  supra  scriptje 
translationis,  quae  sic  quotannis  amiunciari  solet, 
ex  antiquo  hagiologio  :  "  V«  idus  octobris,  sus- 
ceptio  capitis  beatissimi  Severi  martyris  „  ;  in  qua 
eadem  die,  fit  processio  generalis  per  urbein. 
Officium  olim  hujus  diei  erat  tantum  novem  lec- 
tionum,  et  officium  alterius  solemnitatis,  in  die 
martyrii,  erat  duodecim  lectionum.  H«c  specialia 
officiainhis  festis  decantari  solita  subjiciam  bullai 
supra  laudata;,  quam  hic  censeo  referendam 

BuLLA  Clemextis  pap^  V,  data  anno  1307,  pro 
celebratione  festi  S.  Severi,die  octava  novembris, 
cum  olim  celebraretur  [^rinia  die  ejusdem  mensis, 
iu  qua  fuerat  martyrio  coronatus. 

Ciemens  episcopus,  servus  servorum  Dei  Vene- 
rabili  fratri  episcopo  Adurensi,  salutem  et  aposto- 
iicam  benedictionem.  Licet,  pro  venerationo 
sanctorum,  missarum  ot  aliorum  divinorumso- 
lemnia  certis  celebrari  diebus  mator  ecclesia  dux- 
erit  statuendum,  cum  tamen  plurium  festormn 
uno  eodemque  die  concurrit  diversitas,  in  cele- 
bi-atione  liujusmodi  divinorum  «quum  satis  arbi- 
tramur  et  congruum,  ut  pro  evitando  diversitalis 

(1)  Tom.  I,  p.  101-103.  -  (2J  Apud  Dubuissonium,  toin.  I. 


inconnnodo,  alterius  festi  celebritas  immutetur. 
Sane  dileetus  filius  Galhardus  abbas  monasterii 
S.  Severi.  ad  Romanam  ecclesiam  nullo  medio 
pertinentis.  ordinis  S.  Benedicti.  Adurensis  dioc- 
cesisnuper  nobis  humiliter  supplicavit  ut,  cuni 
festum  dicti  sancti  ah  olim  consueverit  immediate 
sequenti  dic  post  festum  comniemorationis  Saji- 
ctormn  Omnium  celebrari.  quo  etiam  die  fidelium 
defunctorum  exequias  celebrantur ;  sicque  aut 
non  perfecte  vei  non  solenmiter,  sicut  decot,  aut 
non  absque  magno  celebrantium  difficultatis  in- 
commodo  hujusmodi  officiorum  solemnitas  valeat 
celebrari ;  solemnitatem  priedicti  festi  S.  Severi 
et  ejus  celebrationem  officii  in  octavum  diem  post 
prfefatum  festum  commemorationis  Sanctorum 
Omnium  transferre  et  imnmtare,  de  benignitate 
apostolica  dignaremur.  —  Nos  igiturDeo  gratum 
et  jequitati  congruum  fore  putantes  petitioni  ejus- 
dem  abbatis  annuere  favorabiliter  in  hac  parte, 
fraternitati  ture,  per  apostolica  scripta,  manda- 
mus  quatinus,  si  conventus  praefati  monasterii 
nec  non  cleri  et  populi  dicti  loci  ad  id  accedat  as- 
sensus,  postulata  super  hoe  authoritate  nostra 
statuas,  ordines  et  concedas.  —  Datum  apud  Lau- 
reum  montem  Burdegalensis  dia-cesis,  sexto  idus 
octobrjs,  pontificatus  nostri  anno  tertio. 

OFFiClUM  S.  SEVERI 
In  festo  martyrii  ejus  olim  celebrari  solitum  (2)- 

In  I  Vesperis.  Hymnus. 

Gloria,  Ghrisfe  et  derus  sanctorum  ! 
Quasin  Jionore  fundimus  Severi 
Martyris  tui,  supplices  rogamus  * 

Suscipe  laudes. 
Quidiadema  re^jium  contemnens, 
Cunctaque  secli  l)landiuienta  spernens, 
Viceratmundum.  noinine  elcorde 

Rite  Severus. 
Sed  tua,  Christe,  amplectendojussa, 
Simplici  mente  factus  est  columba, 
Facie  IjpIus.  habitu  modestus 

Cordis  et  oris. 
More  serpentis,  satagens  iila-sum 
Caput  servare,  pro^te.  qui  es  rerum 
Caput  et  auctor,  corpus  hic  objecit 

Sanguine  fuso. 

p.  103.  hi  noci.  lecttones  desutnptse  sunt  ejc  Vita  prima. 

Quem 


F 


roJ- 


stipplelo  a  l>. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A  Quem  suo  jussu  nionihun  de  cffllis, 

Angelo  (luce,  gfatia  cii^lestis 
Misit  doctorem  oris  ab  extreinis 

Kiiiiims  istis. 
Pro  tur)  (•jero,  beate  Severe, 
Inclile  Cliristi  raattyr.  inlertede, 
Queni  iinte  Ueuiu  ducem  speramus 

Atquc  patronum. 
Glovia  Patri  genitip(|iie  Proli, 
Et  tibi,  sancte.  similis  ab  utroque. 
Pneuma,  cuin  ((uihus  honor  est  et  virtus 

Una  per  a?vum.  Amen. 

Ad  Magmificat.  Ant.  Befilissiniu.-^  Ciuisli  iuar- 
tyi-  Scvcrus  rc^^-aVi  piopa^qnc  sllrps  floruil  fmcti- 
fcra  ;  dc  qua  suaviter  redolet  per  toUiiii  ninnduiii 
sancla  Ecclesia.  Terreni  sceptri  subliniitatc  .^pon- 
lanee  voluit  privari,  et  Ghrisluin  desidcrabat  totis 
visceribus  imitari. 


241 


gubernabat  providentia.  Ut  vidit  Severum  cun,  .,  ....,, 
suis  sociis  *  mox  cog„„vit  quod  Doi  gratla  c.s.se;  «r';.:' 
eum  ilhs.  %'.  Vcrc  ^enmlns  ■aritatis iioneste susce-  «- ^^™- 
pif  cos  ornni  officio  huinanifatis.  Mox. 

Post  IV  lect.  !?.  Evoluto  aliqnanlo  temporc 
nnbutossalutarihns  monitis  nolens  eos  tardare 
proposito,  *  de  tutura  passione  vaticinavit  eis 
divuuii  mentls  pra^sagio.  f.  Bravium,  filioli' 
seterniR  hereditatis,  quod  avide  ([UiHritis  celeriler 
inveniefis.  De  futura  passione.  Gloria. 

In  II  noeturno. 


Oratio. 

Concede,  qufesumus,  omnipotens  Deus  :  ut  qui 
beati  Severi  martyris  tui  monitis  mirificisque  ml- 
raculis  populum  tuuin  ab  infideli  revocare  digna- 
fus  es  perfidia  ;  ejus  intervenientibus  mcritis  im- 
j5  marcessibilcm  EPtema^  remuncrationis  coronam 
securi  percipere  mereanmr.  Per  Dominum. 

Ad  oflicium  noct. 

Invit.  Summae  regeni  gratia^  venite  adoiemus, 
qui  Severum  terreni  regni  sceptra  spernentem 
glorJosc  siLscepit  in  coslis  triumpliantem. 

In  I  nocturno. 

Ant.  Athleta  Dei  Severus  in  Ghristi  fide  reli- 
giosissimus  alta  oriimdus  exlitit  prosapia,  ct 
parentum  lege  gioriosus  heres  regni  obtinuit 
sceptra. 

Ant.  Barbarorum  regnum  dum  ad  tempns 
roxisset  strenue,  quod  legali  possederat  jure, 
coilestis  regni  instigatus  amore,terreni  sceptri  se 
privavit  honore. 

Ant.  Compositis  tandem  regni  gubernacuiis, 
decrevit  adhsercre  chrlsticolis,  et  dlvin^e  legi 
niagis  voluit  subesse,  quam  donu'nio  tyranniciP 
potestatis  barbaris  pneesse. 

Ant.  Dominio  regni  privata^  altiori  contempla- 

tione  est  admonitus  ut,  ad  probandum  boni  cer- 

Q  taminis  triumphum,  solus  devolaret  in  eremum. 

Ant.  Exorta  superni  luininis  gratia,  mox  dilecti 

yuppientlum  sul "  in  tantuiu    irradiabant  pectoris  intima,  ut 

TO  dono,  juste  et  pie  vivendo,  omnibus  factus  sit  exem- 

''■!i""(him      P'1'"'''  arctpe  et  angustee  vkt  proposito. 

liiertiSeveii       Ant.  Fortis  ut  athleta,  postquam  plurima  ten- 

'■-'flilerti     tationimi  vicit  pericula,  arctiori  divini  amoris 

ardore  succensus  et  peregrinationis  studio  est 

incitatus. 

Post  I  lect.  ^.  Gloriosus  martyr  Domini  Seve- 
rus,  virtulum  gratia  plenus.  volens  fugere  populi 
favorem,  assumpsit  peregrinationis  laborcm.  *  Et 
spreto  oinni  honore  patrimonii,  non  surdus  audi- 
tor  extitit  cvangelii.  f.  Divina  gratia  inspiratus  et 
constanfia  fidei  roboratus,  perfccte  Ghristum  cst 
imitatus.  Et  spreto. 

Post  II  lect.  Ri.  Dolegit  quosdam  hujus  sccrcfi 
conscios  constantesquc  ad  inceptum  j)ropositum 
socios:*  et  comnumi  decreto  horum,adiit  Romam 
ad  poscenda  suffragia  apostolorum.  ^.  Non  sine 
consilio  divinte  bonitalis,  in  primis  fulciri  voluit 
benedictionc  apostoIicEe  auctoritatis.  Et  com- 
immi. 

Post  III  lect.  f$.Ea  tempestate  Higenius  arcem 
apostolatus,  divina  pra'stantc  clementia,  solerti 
Novemhrh  Tomun  I. 


Uei. 


Ant.  Gloriosus  Severus  apostolica  benedictione 
confortatu^.  pro  Christo  susfincrc  volcns  pa.ssio- 
ncm,  itcr  dcvcrtit  ad  barbarorum  nationein. 

Ant.  HiEsitanti  in  ca-ptoproposito,  talitor  ange- 
hco  monitus  est  alloquio  :  Gloriose  agonista, 
Severc,  noli  quasi  dubius  timere;  por  trium]iltum' 
passioms,  obtinebis  palmam  ajferna;  remuu<'ra- 
tionis. 

Ant.  Ista  voce  diloctus  Deo  contbrtatus,  socios 
sni  itinoris  est  consolatus,  ut  confidenter  coronam 
victoriaispcrarcnt  et  ab  Incepto  se  non  retarda-   ^ 
ront. 

Ant.  Charismato  divino  plenus,  ut  supernfe 
])ri^visioni  placult.  ad  barbaras  nationcs  Vasco- 
nunijjervcnit.ubi  ad  comiirobandum  sna  morita 
])lura  ostendit  Dominus  mlracula. 

Ant.  Lmninis  superni  comitalus  jnbaro.in  pri- 
mis  divertit  ad  castollum  Palajstrion  nomine,  ubi 
tunc  sedes  erat  regia,  cujus  lege  coercebantnr 
totius  imperii  frena. 

Aut.  Mirum  in  modum  Alpheano  appropin- 
quantcs  fluvio,  impcditi  navigio,  sed  ad  solita 
sanctus  Sevorus  recurrens  arma,  mox  suhvenit 
inisericordia  divina. 

Post  V  lect.  it  Subveniento  divina  clemontia, 
pcr  medium  divisi  rttiminis  alvoum  factum  est 
siccum  *  iter  in  profundo.  V.  Quo  trauseunte 
sancto  Sovero  cum  socils,  magnum  miraeulum 
factum  est  indigonis.  Iter. 

Post  VI  lect.  i^.  Fanui  tanti  miraculi  percussus 
illius  terrie  rcx  Adrianus.  jussit  eos  dodnci  ad  se, 
*  et  rovcrentia  humilitatis  rocepit  eos  honeste. 
y.  Hac  ]>rodigii  divulgata  novitate,  Cffipit  eos  tra- 
ctaro  omni  humanitate.  Et  roverentia. 

Post  VII  lect.  i^.  Hic  Adrianus  gravissima  p 
intirnutate  detentus;  nullus  eum  curare  poterat 
medicus  ;  *  Jam  desperans  de  sua  saluf e,  Severum 
aIloquitur:ut]M'oeo  Domintim  rogef  dejirccatur. 
V.  Serve  Dei  excelsi,  si  j^or  te  restituerer  sanitati, 
rognum  meum  tibi  dareni,  et  socios  tuos  magnis 
munoribus  exornarem.  Jam  desperans, 

Post  VIII  lect.  ^.  Andicns  bcatus  Scvcrus 
regis  intirmitatcni,  ot  videns  coi'dis  eontriti 
humilitatem,  talibus  aggreditur  dictls:  *Si  por 
baptisniatis  regenerationem  purificeris,  ot  vorum 
Deum  creatorcm  tunm  confiteris :  V.  Morbis 
omnibus  remotis,  sanitatem  recuperabis  animai 
ct  corjioris.  Si  jjor.  Gloria.  Si  per. 

Prosa.  Conlitcndo  verum  Dominum,  et  aucto- 
rem  ccolorum  unum  Trinitate  perfectum,  alque 
pfieter  hunc  non  alium  :  (Consfat  judcx  onmium 
vivoruui  nec  non  mortnorum,}  hajitizafus  vidobis 
miral)ilia,  nam  ditaberis'Spiritus  sancti  gratia,et  '  dibiris 
corporis  salulom  vcro  inipotrabis.  i,i>fiif. 

Ad  cantica.  Ant.  Alma  Snporni  gratia  do- 
nante,  sanctoque  Scvero  orante,  posf  bajitismi 
regencrationem,  rex  integram  adeptus  ost  cura- 
tionem.  Quod  videntes  sui,  cceperunt  laudaro 
magnalia  Dei. 

31  Post 


24.2 


LITURGICA  DE  SANGTO  SEVERO. 


KX  t;iiAiir. 

MONAST. 
S.  SKVBni. 


B 


Post  IX  lect.  i^.  Beato  Severo  verbum  salutis 
populo  uionstrante,  rex  taliter  euin  ailoquitur :  O 
vir  sanctissime,  ab  uno  ])ericulo  quod  restat  nos 
eripe,  *  ut  omnis  hic  populus  credat  in  Dominum 
perte.  V.  Inimanes  duos  serpentes  liunc  portum 
fluininis  diu  obsidontes  onmcmque  pulriam  pol- 
luentes  nocivapeste,  luis  orationibus  repelle.  Ut 
onmis. 

Post  X  lect.  !^.  Mox  vir  Domini  cupiens  flrmare 
cor  credituri  populi  *  per  virtutem  divini  mira- 
culi.  dt'  Dei  misericordia  confisus,  simul  curn  rege 
et  omni  populo,  adiit  locum  intrcpidus.  t.  Cum- 
que  illuc  pervenisset,  et  orationis  verba  finisset, 
dracones  cjiis  obtcmpcrantes  jussui  rccesserunt 
in  prorundum  abyssi.  Pcr. 

Post  XI  lect.  fii.  Talibus  visis  miraculis  cxor- 
tum  est  juiignmn  jjaudiuni  in  populis  et  provo- 
luti  ad  pedes  bcati  Sevci-i,  dcprccati  sunt,  *  ut 
al)  co  mercrcntur  Jjaptizari.  f.  Cceperunt  unani- 
miter  Deum  j,dorificare  ct  compuncti  corde  san- 
ctum  Severuin  ])ostuIare.  Ut. 

Post  XII  lect.  it  Exultcmus  omni  cordis 
jucunditatc,  iu  liac  .';pcciali  patris  nostri  Scveri 
solemnitate,  in  qna  factus  cst  gloriosus  co-Ii  scna- 
lor,  *  qui  totius  Vasconite  extitit  i)ra?dicator. 
t-  Susceptus  est  hodie  ad  cerncndam  Regjs 
^Eterni  faciem  :  hodie  thronum  meruit  inter  eos 
qui  cum  Cbrislo  sunt  boc  seculuni  judicaturi.  Qui 
lotius.  Gloria.  Qul  totius, 

Prosa.  In  aula  coelestis  palatii,  immortali  con- 
juni.lns  jiidici,  duodcno  oxaltatus  solio  congaudct 
judicio.  Ingentcm*duodeni  tiibuum  judicis  babet 
ministerium;  pondus  gravatnm  crimine  apeiio 
tr.diit  cxamine.  In  choro  apustolico  non  minor 
ex  merito,  lij^andi  atquc  solveiidi  additus  potc- 
stati;  per  dignum  sanguinis  pretium  geinma 
splendens  et  flos  martyrmn  :  uhi  pro  nobi.s  erit 
intercessor  ac  veniam  obtincbit  delictis,  adjutor 
atque  pius  inlerventor. 

lu  Laudibus. 

Ant.  Baptizalis  et  periecte  in  Ghristi  fide  con- 
lbrtati.s,se  ipsum  cunctis  pro  exemplo  monstravit, 
et  ad  inajora  quotidie  provocavit. 

Ant.  (Irescento  numero  fidelium,  christiana 
religionc  Vasconia  illuminatur  et  sanctus  Severus 
^,  ut  pater  ab  onmibus  honoratur. 

Ant.  Dum  virbeatus  pabulo  vitae  reficeret  eos 
provide,  sciens  sibi  appro])inquare  passionem, 
bostili  manu  prEedixit  eis  venturam  Wandalorum 
nationem. 

Ant.  Ea  tuinpcstatc.  gcns  Wandalorum  perse- 
cuta  cst  religiuncm  christianorum,  et  ut  ])r£edi- 
( tum  est  per  sanctum  Severum,  veritas  raox 
sccuta  est  reriim. 

Ant.  Forti  manu  vmicntcs,  Wandali  obsede- 
runt  ripam  flujninis  Alpheani ;  sed,  orante  S.  Se- 
vero,  ])ra^tcr  soiitum  exccssit  alvcum,  ct  dimovit 
cxcrcitum  ijaganorum. 

Ad  Capit.  i\.  Severe  martyr,  ave;nobis  da  gau- 
dia  viliF.  V.  Servoruni  gemitus  audi.  li  Nobis  da. 
( doiiu.  Sevcre  martyr. 

Hymnus. 

Deus,  spes  nosU-a  uiiica. 
A  quo  sulisislunt  oinnia, 
Natuia  lego  ijropiia, 
yiia'  vere  smit  essentia ; 

Ad  le  ulmixis  precJbus 
Cordis  lafriiiuis  luiirlimus  : 
Miseieie,  iiiissiine, 
Et  nos  phiriUus  rcsjwce. 


Culpis  nostris  merenlil)u.s 
In  mtprore  arescimus, 
Malisque  imminentibns 
Peue  victi  deticimus. 

Sed.  mundi  factor  machina?, 
(^uem  nulla  pnssunt  fallere, 
(Jui  cuncla  moderamine 
Tufe  reyis  scientia'  : 

Tu  ignein  saucti  .Spiritus 
Noslris  rnfunde  sensiiius, 
Qul  cordis  habitaculum 
Tibi  faciat  placitum, 

Malorum  cuncta  genera 
Tna  pellat  clementia. 
Et  quo  nos  premunt  crimina 
Erigat  tua  dextera. 

Pia  sanrati  martyris 
Severi  tuis  famulis 
Suerurrat  intercessio. 
Vila^que  ditet  prieniio. 

Tu  ergo,  martyr  inclite, 
Ante  Deuni  nos  prolege, 
Qun  meruisti  scandere, 
Fuso  sacrato  sanguine. 

Sit  trino  Deo  gloria, 
Per  inlinita  secula, 
Queni  unum  in  suhstantia 
Fides  credit  catholica.  Ainen. 

Ad  Benedictus.  Ant.  Gloriosus  marlyr  Do- 
niini  Severus  omni  virtutum  perfectione  plenus, 
coi^noscens  instare  ejus  vitaj  tenninum,  suis 
administravit  verbi  viaticum,  ct  tradidit  se  pro 
eis  spontanee  mm-tyrio,  exultans  et  gaudens  in 
Domino,  cui  gloria  et  impcrium  per  secula  secu- 
lorum. 

Ad  Tertiam. 

Ana.  Congratulemur  omnes  simul  in  Domino; 
annua  prasconantcs  solemnia  ;  adsitque  nobis 
beatus  athleta  Christi  Severus,  et  libcret  a  seculi 
naufragiis,  ac  reficiat  coelestibus  cibis ;  qui  puerum 
undis  die  ac  nocte  submersmnparcntibusreddi- 
dit  illBesum  at-  cadesti  pane  mirabilitcr  ditatum. 
Alleluia.  Alleluia. 

Ad  II  Vesperas.  Hymnus. 

Vocibus  cordis  resonemus  omnes 
Cnnsonas  Iaudes,,iubiIando  regi 
Oiuniuni  legum,  ineritis  Severi, 
Militis  almi. 

Lucis  a>terna^  radio  refusus, 
Sceplia  conleninens  vaga  vanitatis, 
Ut  coronis  a'lberea  ditari 
Posset  in  aula. 

yuod  vetus  quondam  Moyses  in  ponlo, 
Hoc  novus  nunc  hic  Moyses  in  ainne : 
Ille  tunc  virga  mare,  fugat  undas 
Hic  voce  sola. 

Clhvio  regi  salus  ipse  factus. 
Dum  glolio  jam  d)i?uionico  referluin, 
Orhe  septeno  laceiaret  illuin 
Peslis  iniqua. 

Unde  priesenle.';  petimiis  canenfes 
Cordis  expurges  nuiculas  ul  onnies; 
Ferfrui  nobis  trihuas  coruscis 
ppibus  altis. 

Bit  salus  perpes  Domino  decusque, 
Qui  regit  lotum  sine  line  cosmuni. 
Unus  et  trinus,  residens  in  arce 
Secula  cuncta. 

Ad  Magniacat.  Ant.  Hodie  insignis  Severus, 
Vasconiit*  patronus,  per  devotfe  orationis  obten- 
ium  cresccntu  Alpheano,  Wandalorum  dimovit 
imiietum.  Hodie  cum  mullis  aliis  martyrium  ade- 
ptus  est  obtruncatione  capitis.  Hodie,  obsequio 

angelorum 


D 


DIES  PRLMA  i\OVEMBBlS. 


A  aiigelonim  caput  dcportavit  proprimu  usqiio  ad 
sepulcri  locum  :  ipsi  honor  ct  ^Horia  qni  htec  sibi 
pnestitit  bciiericia. 

Oratio.  Onuiipotcnrt  scinpitcrne  Deus,  qui 
boaluiu  Sovciuin,  marlyrein  tuum,inclitum  nobis 
disposuisti  essc  patronum  :  conccdc,  intercessio- 
nisejus  munimine,  ita  nos  onuiium  vitionini  sor- 
dibus  ciu-ere,  ut  ad  tua^  beatitudinis  cclsiludlncm 
felicitcrpervenircmcrcamur.  Per  Dominum. 

Orationes  per  octavas.  Dcus,  qui  per  Ijcatum 
SeveiTini  martyrcm  tuum  pliu-a  nol)is  exhibere 
dignaris  beneficia :  dietim  nos  ad  altiora  subleva 
dona;  quatiniis,  cujus  sacratissimo  corpori  devote 
assistimus,  ejus  spiritui  in  ca?lo  quondamjunga- 
niur.  Per  Dornuium. 

Deus,  qui  bcalum  Scverum,  lransitori;ie  dignita- 
(ispro  tesperncntem  sublimia,  glorioso  martyrio 
decorasti  et  stola  porpetua^  jocunditatis  induisli : 
conccdo,  ut  terrcna  spernendo  et  cum  pcrfecte 
imitando,  quem  dedisti  nobis  hie  egrcgium  do- 
ctorem,  apud  te  sentiamus  pium  patronum  et  de- 
fensorem.  Per  Dominum. 

Immensamclemontiam  tuam,  omnipotensDeus, 
huniililer  imploramus,  ut  qui  fragilitate  carnis 
prttpediti  innumerabiliter  peccamus,  beatissimi 
Severi  martyris  tui  prccibas  adjuvemur ;  quati- 
nus,  cujus  sacratissinmm  corpus  hic  pio  amore 
venerabiliter  amplcctimur,  ejus  suffraganfibus 
meritis,  ab  omni  advcrsitate  liberomur.  Per  Do- 
minuin. 

Respice,  Domino,  de  coelo  et  vide,  et  visitalo- 
cum  istum  beati  Severi,  martyris  tui,  cum  habita- 
toribus  ejus  ;  et  protege  ab  incursu  hostiliuin  ne- 
quitiarum,  atque  ab  insidiis  spirituum  immundo- 
rum  et  fulgurantium  tempestatmu,  nec  non  ab 
sestuantis  incpndii  periculis ;  nequc  aiiorum  in- 
volvamur  peccatis,  qui  pro  nostris  non  valemus 
*a>j-mpi>fet(f  respondere  *  delictis.Per  Dominum. 

OFFIGIUM. 

In  SUSGEPTIONE,  ALIAS  TRANSLATIONE  CAPITIS  SAN- 
GTISSIMI  SevERI,  DE  PARTIBUS  HlSPANLE  DEL.iTI. 

Ad  Vesperas. 

Ad  Capit.i^.  Sanctissimus  miles  ChristiSeverus, 
Vasconite  gentis  nunc  pius  defensor  et  patronus, 
populum  credentcm  doctrina  salutis  iii  fide  cou- 
fortavit  et  baptismato  in  Christo  regencravit,  *  ac 
sempor  in  nocessitatibus  mox  subvenit.  f.  Caput 
suum  hodie  angelus  detulit  Hispanicis  partibus, 
et  hic  reposuit,  ut  nobis  prosit.  Ac  semper.  Gloria. 

Ad  Magniiicat.  Ant.  luchte  ccelorumpalatii 
sonator,  Severc,  colentem  diatim  tuos  nobiles 
trimnphos  precibus  tuis  subleva  plebem  ;  et  qui, 
deposito  diademate,  novus  tiro  meatum  divisisti 
fluminis,  quo  transcurso,  Vasconicam  gentem  to- 
tam  purgasti  unda  baptismatis  :  apud  ipsum  pro 
nobis  mterccderc  digneris,  qui  caput  tuum  hodie 
per  augelum  suum  hic  jussit  deportari  Hispani- 
cis  partibus  :  ut  tecum  mereamur  adscisci  cceIc- 
stis  regni  civihus. 

Oratio.  Deus,  qui  hodierna  die  pretiosissimuni 


243 


caput  almifici  regis,  martyris  tui  Severi  de  parti- 

bus  Hispanicis  in  hoc  tuo  monastcrio.pcr  angeluni 
tuum  rcpcntino  volatu  defcrri  mirabilitcr  vohiisti- 
conccde  propitius,  ut  qui  cjus  solcmnia  colebra- 
nius,  (piEecumque  in  noiuinc  Filii  tui  Donuni  no- 
stri  Josu  Christi  pelieriimis,  precibus  et  meritis 
tanli  regis  martyris  consequamur.  Per  eumdjiu. 

In  Laudibus. 

Ad  Benftdictus.  Ant.  Insignis  athleta  Domini, 
Sovere,  nobili  Iriuiiipho  passionis  decoratus,  ho- 
stiavivapro  tuisDcoimmoIatus,  apud  ilhnn  intcr- 
cede  pronobis,  aut  pro  nostris  pcccatis,  ([ui  caput 
tiium  hodio  per  angelum  suum  de  externis  finibus 
hic  jussit  dcportari :  petimus,  non  desistas  tuo  in- 
terventu  nos  gubernarc,  et  a  cunctis  pericuHs  Iiic 
in  perpctuum  salvnrc. 

Lectiones  de  S.  Severo.  Ex  proprio  Au- 
sciENSL  —  Severus  et  Geronfius  cum  ciuibusdam 
sociis,]iixta  autiqua  Vaseoniie  monumcnta,  missi 
.'^nnt  ut  huic  rcgioni  Ghristi  adcm  priedicarent.  A 
barbaris  qui,  imporante  Honorio,  initio  quiuti 
scculi  maximas  iu  iUis  partibus  clades  intuleruiit, 
trucidati  sunt  in  odiuin  lidei  christianie.  Sangui- 
nem  fuderunt  in  territorio  Adurensi,  in  quo  cele- 
bre  exstabat  monasterium  nomine  S.  Sevcri 
insignitum,  ot  sub  ejus  invocatione  untiquitus 
constrnctum.  Ibi  Severus  ut  martyr  et  totius 
regionis  vir  apostolicus  magna  solemnitate  roeo- 
litur.Non  longe  a  monasteriosancti  Severi  cxsti- 
tit  olim  monasterium  Sancti  Gerontii  nomine 
cognitum,  cujus  basilica  inultum  cxornata  et  in 
sacra  supellectili  dives  a  Calvinistis  exspoliata 
fuit. 

Ex  pRopRio  T.ARBiENsi.  Sevcrus  et  Gerontius 
a  Wandalis  oriundi,  cuin  quibusdam  sociis,  juxta 
antiqua  Vasconite  monumenta  missi  suut,  ut  liuic 
rcgloni  Christi  fidcm  pnedicarent.  A  barharis 
qui,  imperante  Honorio,  initio  quinti  seculi  nuixi- 
mas  in  illis  partibus  clades  intulcruut,  trucidali 
sunt  In  odium  tidei  christianEE.  Sanguincm  fude- 
runt  in  territorio  Adurensi,  in  quo  celebre  exstat 
monasterium  nomine  sancli  Severi  insignitum  et 
sub  ejns  invocatione  antiquitus  constructum,  cui 
adjacet  civitas  qu£e  ex  celebritate  loci  videtur 
accrevisse  et  caput  Vasconias  nominatur.  Ibi 
Severus  ut  martyr  et  totius  regionis  vir  aposto- 
licus  magnasolemnitate  recolitur.  In  martyrolo- 
gio  ejusdeni  abbatia?  festivitas  S.  Gerontii  mar- 
tyris  notatur  quinto  idus  decembris.  Exstitit  olim 
intra  fmes  dia^cosis  monastcrium  celebre,  sancti 
Gerontii  nomine  cognitum,  cujus  basilica  multuin 
exornata  et  in  sacra  supollectili  dives  a  Galvi- 
nistis  oxpoliata  fuit  anno  l.^jfjy. 

NOTA.  Jii  /Uaniis  sanctorum  Afjucnsis  ecdcsia:, 
sec.  Xlll  post  S.  Stephanum  et  S.  SaturniHitm, 
S.Sevcrus  incocahatur.  ht  hreciario  Aftiren.si  anni 
1829,  Severus  et  Gerontius  marti/res  eoluntnr 
die  16  januarii,  ritu  semiduplici.  Lectio  eadevi 
est  (jKX  in  proprio  Tarhiensi.  Sed  iii  editione 
hreciarii  Aturensis  anni  1847,  Scverus  colitur 
solus  die  9  novemhris.  Lectio  eadem  est,  pneter 
S.  Gerontii  memoriam.  ht  proprio  Tarbiensi  et  in 
Ausciensi  cohiHtur  13  fehr. 


M'iNAar. 
S.  Srvi.iii. 


E 


DE 


m 


DE   S.   JANUARIO   II 


D 


(i.  V.  n. 


EPISCOPO  BENEVENTAKO,  CONFESSORE. 


.■<KCULIl  IV. 

8.  Januaiiiis 

f/j!ifiii(/nru- 

dns  a  S. 

Jamfariii  /, 


B 


lUt/tii   niiblico 
!liiitiU'l  (ij)ud 

JienecFiiffi- 
»am 

rirJesium. 


SJanuarius,  uomhi/tt  hnjus  senmdnf!,  ah  huiiio- 
nymo  saiicfo  Jamiario  Isedulo  d/stinguendm 
^tst.  Vierqtti'  Jinirrrnfi  riris,  Bciiernifi  epinco- 
piis  ufmjne,  nfcrqnf  rx  Jamiaria  gei}ff  Benercii- 
tana  orinndm,  rita  ar  nirritis  sanctm  uterque, 
direrso  famen  uiorfis  r/inere  ad  cailos  mii/rarnnf. 
Mar/iins  enim  Hlt  ar  fofi  orhi  notissi^nus  Jaiinu- 
nns,  nominis  hiijus  primus,  glorioso  martyrio, 
ac  posf   marfyrinm  yfnriosiori  efiam  qnofannis 
miratndo  fiqucsccntis  sanyninis   rlarns,  Benercii- 
fum  rirus,  Neapolim   illnstravit   defunctus  ;  hie 
rero  confessor  in  pace  quievit  Benereiiti    viedio 
secuJo     et    amplins    posf     sancfum      marfyrcm 
prxdecessorem.    Sawfnm     .Taniiariuin    confesso- 
rein    cl.    episcojms   Hefcfe    (1)    rite    distrnxit   a 
sancto    Januario   maHyre  ;  quod    autem    hnnc 
Januariinn  II  sanrfjfatis  titnio  prirarit,fecit  inju- 
ria.  Sancti  enini  titnJo  ac  nominc  et  honorc  apnd 
Beneventum  patriam    alfer   Jaiiuarins   yandcf , 
(piamqnam  incUfissima   jrrimi    Januar/i    yjoria 
jmterioris  nomini  ae  honori  rcfuti  nuljem  ohdu- 
xisse  dicenda  est,  ita  ut  inter  Beneventunm  ecclesix 
cfcrnm  ncquf  imi  suhsenH  rirum  inrenerim  ,  qui 
aftcrins  Januarii  ef  sunctifatem  et  cidtum  pr^fracfe 
negaret.  Sunt  enim  homines  inferdnm  j^atrum  suo- 
rum  f/forio!  incnrii.  Neqnc  hoc  sofo  e.rcinplo  didiri 
esse  homiiies  eccfesiasticus,  sanctorum  qui  in  suis 
ecclesiis  colnntur,  ignaros  et  inouriosos. 

2.  Cidfum   jmfificum    ah   ecrlcsia    Bcncvcutaiia 
S.  Jannario  ciri  afijue  njnscojx/  cxhHntum,  fuee  cfa- 
rius  demonstrant  duo  altaria  in  catkedraJi  Bene- 
venfiecclcsia  in  sancfihujus  /lonorcm  Deodcdicafa. 
Unum  est  a/fare  sanctoru/u  ijo/itifirum  qui  Be/ic- 
ventana/n  sedem  iJlustrarunt,  quos  inier  in  attaris 
tahula  dijncfus  est  S.  Januarius  II ;  rei  fidcm,p/-a:- 
fer  ocufos,j)rxsfat  iiistnmcnfnm  aufhcnticnm  con- 
secrationis,  peractm  die  8  decembris  anno  1092, 
quod  rejm-ifur  in  archiris  cathcdralis  Benercn- 
ianx,  in  HegcsLo  inslrunientoruni  ab  anno  108G- 
1692,  nhi  inter  sanctos  quoi-um  in  honorem  altare 
erat  consen-afum  no/iien  Januarii  secundi,  ij/scmcf 
legi,fof.237.Alfei-um  cst  altarc  sanctorum  cirinm 
Benerentanorum,  quos  iiiter  Januarius  II  in  taJnda 
dipietus  cernitur,  cujus  ifidem  nonien,  in  jn-wdicfo 
Rcgesto  fol.  239,  authcnticnm  consecrafionis  in- 
strnmentnin  exhihet.  In  codice  ms.,  anctore  Vij/era, 
qui  codex  in  archivis  arehiejjiscojjatns  Beneren- 
tani  conservaiur,  S.  Januarius  II  rcce/isetnr  i/iter 
sancfos  quorum  festa  Benovcntana  ecclcsia  non 
cclcbrat.  Jn  dijjfycho  f/sini,  Jiencrenti  in  synodo 
Provinciali  pnhlicato ,  a/ino  169J,  S.  Januarius, 
mideriycsimns  Bc/icrcnti  cjiiscopns  ccnsdar  anno 
347.  In  Bcnnentana  Finacoflieca,  auefo/-e  Jounne 
de    Nicastro ,  Metrojwiitanai    eeclesia:    archidia- 
cono  i^)  dc  sancfo  himnmo  hnjns  nominis  secnn- 
doitaufit  /iientio  :  SixweiwA  Januarius  II  et  deci- 
inus  oetavus  Beneventi  episcopus,  S.  Cassiano  ad 
inimortaleui  vitnni  trauslato  successit  anno  trc- 


ccntesinio    quadragosinio   septinio.   Quo    anno, 
Julio  I  pontifice    Maxinio ,  Sardicensi    concilio 
interfuit  ac  ila  sul^scripsit :  Januarius  a  Cumpania 
de  Beuevcnto  Episeopus.  Ibidcm  ojus  octavuin 
exstat  caput  do  aliono  ministro   ccclosiai    non 
ordinando.  Hujus  sancti  episco])i  posteris  ajviter- 
nam  coinmendavit  memoriam  Binius  ad  Conci- 
lium  Sardicense,  Coloni^  edituni,  brevi  hoc  elo- 
gio  :  Ex  Italia  voro  lumiiia  clarissima  candem 
synodum  illustrarunt  nobilcs   sanctitate  et  illu- 
striuni  sedium  episcopi,  Protasius  Mediolanon- 
sis,  Severus  Ravcnnas,  Luciilus  Verononsis,  Ja- 
nnarius  Benoventanus   cpiscopi.  Denique  anno 
trecentcsimo   sexagesimo   nono ,  nienfis   dives, 
diem  suum  clausit  extrcnnnn.  Canfc/ins  nosfer  (3) 
infer    episrojjos  Benevc/itanos    sanctornm    fastis  \] 
adscrii)fos,  recenset  nomen  sancti  Januarii  alte- 
rius  anno  343,  qui  Sardicensi  synodo  interfuit. 
Alarins  dcViijera,  a/-clniliaconus  Bencientauns{A). 
ea  fere    ad   verhum    dixerat,    qnm  Joannes  de 
Nicastro  in  suam  Pinaeothecam  i/itidit.  UyheHi  (5) 
eadem  ferme  qiue  j//-a:cede/ites ,  rcfert  :' camdcm 
quoque  S.  Jannarii  suhsariptionem  concilio  Sardi- 
eensi  affcrt,  videficet :  itxnuarlus  a  Cauipania  de 
Benevento,  quam  frnsf/-a  co/i/irniaf  excmpfo  aHo- 
i-nm  ej)iscoj)o/-nm,  qiu  jnseter  whem,  jjrorineia/n 
quoijuc  snhsc/ii)to  no/nini  adde/-e/if.  Jic/icrentnm 
enim  non  est  in  proeincia  Campania;.  In  hae  edi- 
iionc  Venefa  IfafixSacrx,  loco  eitato,  post  Januarii 
eloyiiim  ex  Lucnitio  addifnr  :  Mense   novembri 
hujus  sancti  mcmoi-iaui  indicat  ecclosia  Beneven- 
tana  :  annus  obitus  ignoratur.  Qus  Lucentii  nota 
causa  est  cur  Januarium  hnic  diei  assignatu/n  ha- 
bea/nus. 

3.  Ve  saiicto  Januario  II  non  mu/fa  memo/-iiB      Conv.ilia 
prodita  sunf.  Hand  tamen  immerifo  inter  c/aris-    Sarifimisi 
sima  Ita/im  fnniina,  nohilem  sanctitufe  atijiic  iliu-      '""'''f'"'- 
stris   sedis   cpiscojjum   Januarium    noslrum.   cl. 
Binius  in  notisadconci/ium  Sa/-dicense,p.  ISSedif. 
Colon.,  connumerat.  Eas  e/iim  partes  in  co/mlio  F 
pgit,  qnje  rirum  aueforifafe  g/-arem,  ecclesiasticm 
discijjlinm  stndiosissimum  demonsf/-enf.  Ijjsins  est 
canon    XVIII,  qui   latine  ta/ifuni  hahetnr  (non 
VIJI,  iit  apnd  l  'y/icl/i  ((j)  feyifnrj.Ajmd  Mansi  (7) 
ifa  rcfninr: iaiiunvius  episcopus  dixit:  Illud  quo- 
qne  statuat  sanctitas    vestra  ut  milli   opiscopo 
licoat  alterius  episcopi  civitatis  minlsfrum  eccle- 
siasticum  soliicitare  et  in  .suis  parochiis  ordinaro. 
Universi  dixerunt, Placet  :quia  ex  iiis  coutenf ioni- 
bus    sulet    nasci    discordia :    ct    ideu    proi.ibet 
omnium  sententla  no  quis  hoc    facoic  audoat. 
Textus  yrscits  hu/w  canonem  non  hahei ; /udice 
anfem  HefcJio  o/im  in  yra-cis  exemp/ari/jus  fucrat, 
uti  conc/udi /icet  cx  i/Ia  anfiqna  ve/sione  in  qua 
rejjerdur   apud  J^ansi  (Sj.  Canon  groicus  XV 
<'J''sdem  ferme  se/ite/itix  est :quarcin  Corptu-eJnris 
canonici  (9)  ca/ion  XVIJI  cf  XJX  (yra-ciis  XVj 
fcxfiis  fatini,ex  utroqne  in  nnnui  coafncrnnf.  Jn 


(\)  Com-iHeuffescliichte,  lom.  I,  p.  r^lj,  etiit.  l!S7:t.  — 
(2)  Lib.  n,  Ue  ^anclis  vii-is  Benevenlanis  ac  vii-ginilms. 
cap.  3,  |).  74  ~  (^]  MelropolHaiiariim  iirbium  /list.  rinlis 
et  eccl,  parle  III, .iisseit.  III.  .■iip.  8.  „„„, .  (i. -  (4)  Chouo- 
loyia  episc.  et  archiej,isr.  ni,-lro/,oliliniil   cirles.   BcKveii- 


taitw,  p.^  17.  -  (.j)  Italia  ..acrtt,  Unu.  VIH.  p.  V,.  -  (G)  Lor. 
Clt.  —  ( ,)  Sarronim  coitrilioritm  iwctt  ct  ampli.ss.  coUectio, 
LXXI  I-  !'■  '""•  ~*'-*  "'•''■■  '"'"■   ^'1'-  '"^'■-  l»)15i^l- 


elnicho 


A  ekncho  suhscriptiomnn  apud Labbe,{\)ordinequin- 
ins,  sfaiim  post  mafpnim  Aflnniasiiwi  subsrribit 
Januarius  episcopus  BcncveMlaiius.  Qimm  arf/- 
framur  esse  legitimam  mncti  Januarii  siiijscripfio- 
nein,  illegitimam  rero  ef  spiirlam  alferam  illam 
jndicamns  qiiam  in  fragmentis  Hilarii  reperimus, 
nln  15  loco  hgitur   Januarius  a  Campania   cle 
Benevento.  Qmrm  jure  siio  cxplodit  Joannes  de 
Vita  {-2):nHnrji/ajn  eniin  Jifnerenfnm  prrfiniid  ad 
Cainpauiam.Ni/eafferenmsohsermtionemPIiilippi 
Labbei  (3) :  Iu  ms.   (.-odieo  anfiquo,  post  (Mxun 
recensentur  lii  fros  :  Vincenlius  dc  Capua  legafus 
sanctae  ccclesios  Roniana?,  Januarius  de  Bene- 
vento  legatus  ccclesise  SS..  Caiepodius  Ncapoli- 
tanus  legatus  ccclesia;  SS.  Deinde  idem  F/idipjms 
Labbeus  annofationem  q//amdam  Petri  Crahbe  in 
eflifione  amii  155L  Vln  iidcr  dirersas  sentenfias  de 
numero  jjafrum  conrilii  Sardicensis,  lixc  legunfur. 
Veruiu  Dist.  i2G  in  dccretis  *  ca.  Sexta  Synodus" 

f  Disl'  \Vl'  '*'^'^"''  '^''^ ■  ^^"^'■*'^  syJiodus  Sardicensis  in  qua  pa- 
■      ■  ■     ■    tres  00  stalucrunt  canones  31 ,  quorujn  auctor  nia- 
xinie  Osius  Cordubcnsjs  cpiscopus,  ot  Vinccntiiis 
^  Capuanus  et  Januarius  Bcneveutanus,  et  Caicpo- 
dius  Neapolitanus  sanctre  Romana.-  eccIesiiK  legati 
exstiteruni  {4^).  Fucruntergo  7«;Januarium  inter 
legafos  Jidii  1  ad  concHium  Hardicense  coinjmta- 
verini,  sive  iste  rumorfuerit  ex  nota  viri  samiitate 
et   doctrina   ortus,  sirc  oj/inio  ex  inscripfionum 
ordine  ac  loco  nata.  Qiiidquid  est,  ego  Baronio 
libenter  assentio  (5),  ad  amium  347  n.  10  scribenti: 
Missi  sunt  legati  Sardicam  ad  concilium  a  Julio 
Romano  pontifice  Ai-chidamus  atque  Phiioxenus 
presbyteri :  testatur  id  Athanasius  (6),  cui  multo 
magis  credendum  putanms  quam  Gratiano  (7), 
qui  numerat  alios  legatos  sedis  Apostolicje  in 
synodo  Sardicensi,  nempe  Vincentium  Capua- 
num,  Januarium  Bencventamun  et  Calepodiiun 
Neapolilanum  episcopos.  NiliHomintis  crror  iste 
Januarium  commendal,   e.ujiis  tanta  meritonim 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


•  con-i;/!' 


<:n[,.  XI. 


245 
famaexsfiterit,  ut  Osio,  Vinccntlo,Cahpodio  vm~ 
ms  viris,posterieum  .^quijjaraverinf  ' 

l.   Dij-iniu,  j,r;,,rijuo    utrumque   Januarimn 
.^^auctos  episcopos  Jienerentanos,  ex  eadem  danua- 
riorum  gente  Bmeventana  oriqinem  durerr    Prn 
hoc  nostro  Januurio  secundo,  causa  ej-tra  confro- 
versiam  est,  pro  altero  priore  qui  in  Diocfetiani 
jm-mcutione  martyr  occubuit  anno  305,  Jicneren- 
tam  ae  Neapolifani  iuter  se  digfadiantiir.  Nostrum 
aon  est  dissideMium  senfentias  componerc.  Quia 
tainen  hic  toeus postulat  ut  rei  controvers:s  mmtio- 
nmi  faciamus,aperiamutraui  in  jmrfem  ronce- 
dain.  Sentio  cum  el.  Joannede  Vita  (8)  nulli  diibio 
siilijacere  S.  martyrem  Januarium,  cujus  qlorio- 
sum    mirurulum   Neajmlim    quotannis    illasfraf 
Beneventana  Januariorum  gcnfe  originem  ducere 
ramque  genfem,  Benemnti  fiorem,  utroque  sancti 
ejnscopo  jiire  ac  inerito  ghriari. 

5.  De  anno  natafi  saucfi  Januarii  secundi  rt  de 
anno  sancfi  ohitus  nihd  Imbeo  quod  sine  haisita- 
fionr  affirmem.  Vnicam  temporis  nofam  hisforia 
cerfa  affert,  annum  rideliccl  347,  quo  coucdio  Sar- 
dicensi  Januarius  inferfuit.  Futo  igitur  jam  ali- 
quamdiH  Jieneventanam  sedem    occupasse   ante-  ^ 
quam  ad  concilium  profieisceretiir.  Oratis  utique 
Joannes  a  Nirastro  in  Finacofhcca  sujyra  laudata 
affrmat  Januarium  anno  347  successisse  sanefo 
Cassiano  ;  gratis  iterum  annum  oUtus  treeentesiino 
sexagesimo  nonn  assignaf.  Qunm  famen  annits  :i47 
Januarium  ejjisropum    riderit,  probabili    ratione 
credimus  eum  pueritiae  annos  penes  sanctissimum 
gentifem  suum  Januarium  jmmum  du.risse.  afque 
exhacsancfissimi  virt  insfitutionefuturz  sanrtda- 
tis  pretiosissima  germina  suscepisse.  SoUt  enim 
inesse  aliquid  dirin^B  scinfHla'.  in  cfecfo  sanrforum 
gcnere,  prxsertim  si  marfgrum  sanguine  cousecra- 
fum  fiierd.  Plerique  sanetorum  quorum  publicus 
cultus  est,    rum  lacfe   maferno  pictatem  su.Ti8'8e 
videntur. 


AUCTone 
G.  V.  H. 

^'.-Ijinuarius 

11  ct4m 
•finiiiario  l 

jiineliin 
viiletiir: 


rjits  (lies 

naialiitei 

cmortitnlis 

igim-nlnr. 


{\)  Conahontm  collectio  maxniut,  tonu  II.  p.  G58.  -  eccles.,  ad  an,  :i47.  num.  10.  -  (6)  Apofonia  c.ntra  AriauoH 
li7r"7^  ;""'"'""""'  ^-"■'-''— ""■  t«""-  I.  PP.  (P-  G-  tonu  XXV,  p.  338).  -  7)  LiL  Juris  ca,  Zl 
IM.lo5.~(3jTorn.c,t..p..m      (4)  Ibid.  -  (5) ^»««/e3      XVI.  c.XI.-(S)  Op.cit.,  to.n.  I  dissert.m. 


( 
IM 


DE  S.  MATURINO  CONFESSORE 


"-  V.  H. 


LYRICANTi     IX    TRACTU    WASTINEiX.Sl     I\    GALLIA 


I.  De  Vitis  el  Actis  S.  Maturini. 


Historia  S.  Maturini  tantis  tamque  densis  invo- 
luta  tenebrisjacet,  ut  clarx  eam  luci  restitiiere 


ii^^toriit 

Malurini 

W»r„;  (iesperemus,  quipjte  tjitam  in.^indsis  fafmlis/icfis- 

m  nta»,  U'f<i  9^'iealogiis  auctores  Vitai  ejus  detnrijare  non 
t^ntfiore.-,  sint  veriti.  Ineptiarum  primas  procitl  dubio  ferd 
sacerdos  quidam  galfus  J.  B.  Gilfet,  tdidaris 
etijjelia!  Lgricanti  *,  qui  anno  ISlO  edidH  in  lucem 
"Vita^n  S.  Mafurini,  jjresbijferi  Lyricantensis, 
-Arelatensis  cjnscojji,  Galliarum  /jrimafis,  historia: 
3">^taic}ironolo(jiaicoiiforniem,tinrfamanecdotis 
^'sque  in  Ulum  diem  incognitis  „  AHam  Vitam  gallice 
'■oiiscrijjtam^  nondiim  fgpis  tradifam,  accejn  a 
^'-  />.  Hebcrt,  sacerdofe  ojijndi  Ncmosii  in  Gallia. 


tres 
lit^ripse- 
riitif. 

^ine-et- 
liii-nej. 


aucfore     ignido.   Jfis   midto    antitiuior  est    Vita 
S.  Maturini    rhgthinica,  ga/liro   idiomafe,   auctore 
Joanne   sacerdote  I^gricanti,  edita  fyjtis  Jacobi 
Ngverd  JWisiis,  jjlatea  Judseorum,    insignibus 
S.  J^etri,  anno  1480.  Cujus  unicum  exeinjjlar  snjje- 
rerat   in   Bibliothcca    Parisina,   qux   dicitur   dc 
VArsenul;  rejjeritur  in  Chronicis  sancti  Maturini 
gallice  scriptis  ab  Einilio  Beflier  de  la  Charignerie 
anno  ISiJJ.  I^rima  Vita  gaUice,  ufi  retiqux  tlux 
consrripta  fahuUs  scatet :  serunda  et  tertia  Acta 
ms.  satis  fideliter  sequuntur,  quin  caveant  errores 
manifestos. 
:2.  Frimai  Vitie  nihil  auctoritatis  tribtumm,  nec 

aucfori 


Qiii,riii,t 


24G 


DE  S.  JVIATURINO  CONFESSORE. 


iiiiHs  iiifptns 
fiibiilas 
conycssit, 


B 


C 


idler  ae 
tciiiutt  Acla 
ffgnmUui: 


Actorum  stiut 

liiiiiE  npecies 

it  ridmtur 

fahuhsa ; 

V  ijuibus 

titiident 

bieriariornm 

hctioiies 

j/rater 

Meldeims. 


audori  J.  B.  GiUef  reftifamU  honorcitt  hahemns  ; 

(juis  eniiH  pnfienfcr  fenit  fi(/»ienfis  insnlsissimis, 

qux azgnsomnia dici mereanturjiistoricum  immo- 

rari?  Cvjtisnam  farins:  homo  sit  Gillef,  ex  uno 

speciminc    lector    dijudicd.    Maturinus,  ait,  ex 

anliquo  illu^^tri  opulento  generc  oriundus,  ooque 

Africano  post  bella  Punica  pcr  iniperii  Romani 

provincias  difTuso.  prfescrtini  per  Gallias  cis  et 

trans  Alpin;ini.  Progcnitores  Marinus,  Maurus, 

Maurencius,  Maccr,  Macrianus  audiunt;  ista  enim 

nomina  comnnmi  orla  stirpe  videntur  et  syno- 

nymasunt.Quibus  placuit  ortum  referre  ad  Isin  et 

Ino  sive  Leucotlieam   deam   marinani,  vel   ad 

Learchum  vel  Melicerten,  portuum  deum.  Pars 

Alcxandro  Magno  et  Clielidonia.  principe  femina 

jEgyptio  sanguinc  orta,  atavis  gloriabatur.  QufE 

temina,cuius  in  honorem  Alexander  cognominam 

sibi  urbem  aedificassel  Alexandriam,  post  Ale- 

xandri  mortcm  Ptolemeeuiii  Lagum  lugiens  sca- 

pha  defertur  in  Mauritanite  littus,  ubi  tcrgeminos 

enixa  est,  quos  fi'es  Mauros  sive  trcs  Marinos 

vocant,  quorum  progenies  ad  facti  memoriam 

stabiliendam  urbem  fundavit  Tripoleos.  Ex  his 

Marinis  per  porfenfosa  ficjinenfa  genealoffix  tan- 

dein  pervenitnr  ad  Marinnnt  patrem  Maturini,  et 

Euphemiam  matrem.  Ex  quo  Marino  Barones  de 

Montmorencij  descendnnt.  Jpse.  Marinns  Parisiis 

thermas  xdifcacif,  dedifqne  Parisinx  nrhi  insijne 

Navis,  qiiod  est  symbohim  scajphm  Isidos,  Inus, 

Melicertes,  referfqne  Chelidonix  narim,  principis 

feminx,  trinm  Mauroruin  ijenifricis,  unde  Mari- 

nus  hic  GaUiarum  proconsid  genus  ducehat.  Hoc 

ortus   patre  Maturinus    a  Pob/carpo  Arehitensi 

episcopo  hapfizatur,  parentcs  conterfit,  et  tandem 

Poli/carpus  cum  Sehasfiano  Romani  profecturus 

Maturinum   sacerdotio  dignafur,  eique  ecclesiam 

Arelatensem  credif.  Roinain  perceniens  Eufi/chiano 

ponfifici,  Maturini  patruo  vel  avuncnlo,  jnnioris 

episcopi  zelum   et  res  prospere  gestas  annuntiat. 

Quihtis  auditis  pontifex  patruelis  dignifatem  con- 

firinat,  suumque  legafum  creat  ac  ricarium  Ajm- 

stolicse  sedis  trans  Alpes.  Ipse  esf  Marfinus  qui  in 

diptychis  AreUifensihis post  Polijcarpi  nomen  legi- 

tur.    Tandem  per    incredibilia    inendacia  fahida 

deducifnr  usque  ad  Constantini  Magni  teinpora. 

Maturinus  post  ordinafos  per  GaUias  episcopos  et 

sacerdofes,posf  sanatam  Theodoram,  Maximiani 

prirignam,posthaptizafumConstantium,Consian- 

tini  M.patrem,post  Consfantinum  fide  christiana 

imhutnm,posf  safufafnm  MeJchiadem  papam,  tnn- 

dem  Silrestri  feinpore  liomw pUssima  morte  defnn- 

gitur.  Ctijus  sepultum  corpus  quum  terra  rejecisset, 

soUinni pompa  in  GalUas  reducitur,  ac  Lyricanti 

inhumatur.  Hubef  saneUetor  qiio  inepfnm  scripto- 

rem  vel  irrideat,  vel  indignahmlus  rejiciat. 

3.  AUeraVita  quam  secundo  loco posvimus,a pio 
quodam  riro,  iempore  Ludovici  XIV,  GaUiarum 
regis,  scripta  videtur;  dicit  enim  suo  tempore  Rhe- 
num  fuisse  conterminum  GaUis,  et  ipse  sfglns  htiic 
aitati  conrenire  visus  est.  Acfa  mss.  fideUter  seqiii- 
tur.  Tertia  Vita,  rhythmica,  seculi  XV  ad  finem 
vergentis,  in  pnum  usum  peregrinorum  ad  sepnl- 
crum  S.  Maturini  confiuenfium  composifa,  Acfis 
uti  diximua:  inhxret. 

4.  Acfa  S.  Maturini  confessoris  ex  mtdtis  codici- 
bus  manuscriptis  inter  se  diligenter  coUatis  in  Ittcem 
edinius.  Quontm  sunf  bina:  species,  qnx  tamen 
una  ex  atiafluxisse  videntur.  Nisi  quis  contendat 
ex  hreviori  Vita  additis  muUis  longiorem  aliam 
excrevisse.  Vita  longior,  si  codices  spectas,  anti- 
quior  midto  est  quam  breviores.  lUam  habet  codex 
seculi  X;  ac  fortassis  eidem  seculo  vel  nono  attri- 


huenda  esf.  Has  Vinceniius  BeUovaccnsis  in  Spe-  \) 
culo  Historiali,  Uh.  Xlll,  cap.  158,  MomhritH 
Sanctuarium,  et  codex  UUraJcctinus  sec.  XV ha- 
bent,  una  cum  Petro  de  Nafalihus.  Horuni  tres 
priores  camdemVitam  nidlo  ferme  vocahtdo  diver- 
sam  tradunf ;  Petrussuum  sihl  cotnpendium  confe- 
cii.  Acta  S.  Maturini  fafmlnsa  videntur,  neque 
quidquam  hahemns  quo  falsa  a  veris  secernere 
valeamus.  Et  forfassis  prn:tcr  ipsam  Maturini 
personam  ejusque  .sanctitafem  nihil  veri  continenf. 
Secundum  Acta  vixisse  dicendits  est  tempore  Maxi- 
miani  lierctdei,  filitis  Marini  et  Euphemiee  conju- 
gum,  baptizatus  a  quodam  Polijcarpo,  quein 
Senonensem  episcojntm  Saussagus  in  sanctornm 
canonem  refulit,  uti  in  hitjus  diei  pr3;fermi.-i.-iis 
di.cimus.  PoUjcarptis  Maturinum  erudivit  in  pde, 
et  ejusdem  parentibus  baptizatis,  annis  natttm 
viginti  sacerdntio  initiarit.  Post  legionis  Thefixx 
martgrium  Roinanl  peste  affiigunfitr,  et  ipsius 
Maximiani  filia  a  clsemone  possidetur,  qui  mdUs 
incantafionilms  cedcns  fatefur  .sv;  cxire  non  posse, 
nisi  a  Maturino  ejiciutur.  Arcessitur  Matminus, 
qui  cum  socUs  Romam  tendens  ad  insulam  Leri- 
nensem  divertit,  S.  Ilonorati  memoriam  vcneratn-  E 
rus.  Tandem  Romam  pcrvend,  ac  magno  cum 
honore  acceptus  po^mlum  a  diversis  malis,  filiam 
imperatoris  liheraf  a  dxmone.  Posf  vifani  ihi  .-lian- 
ctissime  peractam  mortem  ohit,  ac  sepiilcro  tradi- 
tur  ;  sed  die  crastina  corpus  sepulcro  ereptum  humi 
Jacens  inrenitur.  Tunc  mirantibus  omnihus  unus 
milUum  narrat  ohstricios  sc  fiiisse  Jnrisjurandi 
sacramento  a  Maturino  secum  Romam  profecturo, 
utjSi  extra  patriam  mors  Uli  ohveniref,  inortui  cor- 
2)us  in  Galliasfransfcrrent.  Hoc  ifaque  factum 
est,  manentibus  prope  beati  viri  tandem  Inpatria 
terra  quiescentis  tnmulum,  Anfonio  diacono  et 
Felice  adolescenfe,  una  cum  virginihus  Anastasia 
et  Gregoria.  H^c  est  Actorum  compendiosa  narra- 
tio,  autpotiiis  fabularum  confextus.  Ut  enim  cetera 
missafaciam,  tinde  novit  anctor  Maxitniani  filiant 
a  dxmone  fuisse  p)ossessam?  sive  Faustatn,  qua: 
postea  magno  Constantino  nupsif,  sive  Theodoram, 
uxoris  Maximiani  ex  priore  marito  fUiam,  sive 
aliam  cnjus  nomen  ignorcmus?  Quomodo  Maiu- 
rinus  secnio  tertio  finiente  aui  quarto  ineunte 
Romam  fendens,  in  insulam  Lerinensem  divertere 
pofuit  oh  memoriam  S.  Honorati,  qui  seculo  quinfo 
defunctus  est  Y  Qux  autem  de  sancti  viri  sejndtura  F 
rejectoque  e  tumulo  corpore  narrantur,  puram 
pmfatn  sapiunf  fabidam.  I)e  duolnts  viris,  duabus- 
qne  rirginihus  prope  suncti  Maturini  scpulcrum 
degentilms  nihil  habemu.s  quod  affirmeinns,  defi- 
cienie  scUicef  idoneo  aucfore.  In  breviorihus  J^ifis  de 
visitafa  insula  Lerinensisermo  nullus  est,  neque  de 
viris  ac  virginihus  prope  tunudum  S.  Maturini 
e.vcuhantihus.  Viderunf  nimirnm  posteri  evidenfes 
faimlus,  easqtie  ex  narratione  cxpunxerunt.  Sunt 
prxterea  breviariorum  lectiones,  horum  Actomm 
compendium  :  a  quihus  midtum  distant  moderns 
hreviarii  Meldensis  lecfiones  tres.  Qux  omnia 
ordine  sequentur  suo.  Tandem  vemt  officium 
S.  Maturini.  quod  ex  antiquis  schedutis  Lyriean- 
tensibus,  in  archivo  pubUco  PartsUs  asservatis 
franscripttim  a  nohis,  cum  alio  codice  ms.  ejusdem 
officii  contulimus.  Ilunc  codicem  recentissimum, 
scripfum  manu  sacerdotis  Jolivet,  qui  anno  1S33, 
jjarochiam  Lgricanti  adminisfrabat,  accepimus  a 
R.  D.  Gomard,  qui  Lgricanfi  parochi  vices  agit. 


§11. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


S.  ftliiluriiii 

i-iilliiiiiifilet 
r.Tma>iijroJo- 
ijiis,  et  fiiil 
r/iliip  ri-frlirr 


B 


§  11.  De  cultu  S.  Maturini. 

Cultus  S.  Maturini,r////  cfkmUarimus  vocatur, 
qiiuni  rnhle  antiqmis  hH,  mtntri  suhit  ciir  nu- 
sqmni  ifi  marfiirohffil  Ilicroni/miuni  exempla- 
rihus  ejus  nomn,  occnrrat.  Ncc  fortassis  in  Adone 
pnro  reperitur.  Georc/ius  (l)  tamen  umm  codicem 
reperit,  inter  eos,  qui  post  Chrisfina--  Saerorum 
re,jin!Bohitum  ah  A/exandro  VIII  in  hihliofiiecam 
Vaticanam  iUati  sunt,  nune  siynatum  n.  511;  qui 
S.  Martini  (Maiurini)  weminit.  Sic  euim  iJgitur 
apud  eumdem.  Oeorf/ium  ad  lud.  nov.  in  varia 
fectione:  Soquitur  iri  cod.  511  tantum  recenliori 
majiu,  -  In  pago  Guastcn.si  sancti  Martini  confes- 
soris.   „   Paufo   tamm  post  Adonem    Csuardus 
Maturinuni  suo    marfi/ro/of/io  iutuUt  his  verbis: 
Kal.  nov.  In  pago  Wastinensi  sancti  Maturlni 
confessoris.  Galesinius  ad  eumdem  diem  hoc  breri 
elof/io  e.r  MomhritU,  ni  fallor,  narrafione  auf  Petri 
coniracto  :  Romfe   sancti    Maturini  i^reshytcri  : 
cujus  corpus  inde  ad  Senonas  translatum,  mira- 
culorum  virtute  splondcscens  jiia  veneratione  co- 
iitur.  Mfiurofi/cuspauh  hre.i:ius:hi  pago  Vestinensi 
apud  Senonas  sancti  Maturini  confessoris,  tem- 
pore  Maximiani.  Baronius  in  martyrohgio  lio- 
mti.no  Csuardum  conservavit :  \n  pago  Wastinensi 
sancti  Maturini  confessoris.  Saussayus  in  marfy- 
rohyii  Gfiltiaani  parte  posferiori,  ad  lcfil.  nor.  de 
Mo.{mijio  sequentia  tradif:lpso  die  sancti  Matu- 
rini  presbyteri  et    confes.qoris.  Hic    in    diceccsi 
Scnonensi,  vico  cui  Lyricantus  nomon  est,  editus 
nobili  ex  prosapia,  Marino  ef  Eupliemia  parenti- 
bus,  ca  non  a  natalibus  subsidia  habuit,  qufe  eum 
ad  pietatis  cultum  pcrducerent :  quum  uterque 
ejus  parens  ethnlca  superstitione  affectus  esset, 
paterque  ita  Christi  cultoribus  adversaretur,  ut 
sfeviendi  in  ipsos  publicam  a  Gaierio  Maximiano 
imperatore,  christianis    infestissimo,  potestatem 
acciperet.  Divina  tamen   gratia  qnte  puerum  ad 
magna  merita  vocabat,  factum  est,  ut  Maturinus 
a  sancto  Polycarpo  Senonensi  archiepiscopo,  viro 
apostolicas  virtutis,  aliquando  de  fide  admonitus, 
ciam  ab  ipso,  ne  patrem  ofEenderet,institueretur. 
Exinde  vero  ille  rnoribus  aetatem  vincens,  vix 
enim  annum  JEtatis  duodecinimn  exegerat,  sancto 
G  ipsi  antisliti  admirationem  sui  excitavit.  Christi 
amore  siquidem  mirum  in  modum  forvebat ;  jeju- 
niis  et  orationibus  nocte    dieque  intentus,  pro 
occlesis  pace,  christiaiiorum  solatio  et  parentum 
salute  assidue  prccabatur.  Cujus  pias  flagitationi 
divina  misericordia  favente,  intra  paucos  dies 
niater  ejus  primuni  sc  ejus  monitis  ad  Christum 
convertit.  Deinde  et  pater,  qui  per  somnium  de 
filii  sanctitate  et  pra^ordinatione  ad  curandam 
animarum    salutem    monitus,  c^eco    repudiato 
errore,  divinse  veritatis  lumini    oeulos  aperuit. 
Itaque  anibo  parentos  duce  ac  sponsore  filio  a 
sancto  Polycarpo  luculentius  edocti,  .•^alutarlque 
lavacro  expiati  sunt.  Porro  ipse  Maturinus  quum 
esset  dumtaxat  annorum  viginti,  ob  moruni  clari- 
tatem  et  clara  gratite  insignia,  ab  ipso  sanctissimo 
hierarcha  presbyter  est  ordiuatus.  Statim  vero 
auctus  ut  ordinis  honore,  sic  decore  sanetitatis, 
divin«  virtulis  coepit  signa    operari,  atque   vi 
superna  cuiii  in  curandis  (piibusque  niorbis,  tum 
luaxime  depellendis  djemonibus  coruscare.  Qua 
ex  fama  ionge  lateque  diftusa.Romam  vocatus,  ut 
P>'nicipis  filiam  agitatam  a  dfEmone  liberaret,  eo 

(1)  Marh/rologiiim  Adonig,  \u  x. 


247 

profectus  est ;  ubi  Christi  nomen  puella^  insius 
'■cpentma  curatione  mirihcc  illustJavi  .  Deind 
multis  alns  y.rtutibus  el  piotatis  operibus  on- 
summatis,  ibidcm  caduc-e  vit*  nielam  attin..en 
ad  neterna  gaudia  perlransiit.  Cujus  corpus  ui 
ipse  postulaverat  ad  patriam  suani  relatmn,  cum 
multa  signorum  in   via  odilorum  coruscatione 

Senon.safidelihusreverentersuscoptumettmnu- 
latum  luit.  Sed  quum  prodigia  ad  sopulcrum  ejus 
crehrescerenf,    piorum    quorumdam    devotione 
constructa  fuit  in  vico  Lyricantus,  ipso  loco  ubi 
natus  luerat,  basilica  mole  ac  ornatu  pernobilis. 
Ad  quain  e  Senonensi  urbe  pretiosa  ejus  pignora 
perpotuo  observanda    cultu    delata   sunt.  Qme 
ipsius   ut   sacris    exuviis  ac  titulo  insignis   sic 
lamosa   benoficiis,  qn^  jugiter  pia  apud  Deum 
mterventione  pr^stat  opem  suam  dovofe  implo- 
rantibus,  continua   non    modo  nitet  incolarum 
devotione,  sed  et  perogrinorum  religioso  con- 
cursu  frequentatur.  In  ipsa  siquidom  sancti  c.m- 
fessoris  patrocinio  epileptici,  lunafici,  po.ssessi  a 
diabolo,  aliaque  vexationo  vol  infirmilate  afflicti 
solatia  optata  percipiunt.  Quotannis  autem    in 
festo  sancti  BarnabEe  aposfoli   undeqnaquo  fit  ^ 
sacram  hanc  ad  ;cdem  dovoli  popuii  concursus, 
qui  ex  vicis,  pagis,  oppidis  plerisque  ad  implG- 
randa  beati  ipsius  sufiragia  eo  confluunt  solemni 
supplicatione :  adeo  ut  centuin  supra  viginfi  rura- 
lium  ecclesiarum  pii  ctetus,  distincti  sacris  insi- 
gniis  numerontur.  Nec  enim  catholicjE  plehis  in 
Dei  gloriosum  amicum  idoo  reniissa  est  devotio 
quod  segreges,  Calvini  emissarii,  ut  mcmoiianr 
beati  viri  cmn  ossibus  delerent,  hasiliciE,  in  qua 
tot  mirabilibus  rutilaf,  moiem  magna  ex  parte 
suhrucrunt.  Quin  potius  ex  liinc  accrovit  ipsius 
venei-alio  apud  avitiE  pietatis  assertores ;  qui  quo 
majora  lionoris  officia  ob  Ciiristi  amorom  glorioso 
confessori  impondimt,  uberiora  ex  ojus  ope  bene- 
ficia,  ipso  laigiente  Ghristo,  qui  in  sanctorum  suo- 
rum    honore    gloriatur,   in  dies   consequuntur. 
Ceterum  sancti  Maturini  depositio  coiilur  Parisiis 
dio  scxto  hujus  mensis  :  cujiis  m-his  regia?  clerus 
catliediaticus  basilicEe  ipsius  sancti  apud  Lyri- 
cantum  clientelam  habet.  Nec  id  prfetereimdmn 
videtur,  quod  S.  Maturini  corpus  quum  Rgma 
Senonas  transvehei-etur,  Lutetiae  Parisiorum  hoi- 
sit  aliquamdiu,  repositum  eo  loco  ubi  nunc  ctKuo- 
bium  ascetarum  Ordinis  Redemptionis  captivo-  P 
rum    cornitur,    titulo    ipsius    beali    confessoris 
nuucupatum  :  quo    loco  Parisiensis  Academige 
augustiora  comitia  de  niore  celebrantui-.  Quam- 
quaju   Saussaiana  fides  muftis  in  rehus  suspecta 
hiibetiir,  nuUitamen  dubium.,  quin  infaetissui  aivi 
/mbHcis  referendus,  diynus  sit  cui  fides  habeatur. 
Hinceryodiscimus  quanfa  fuerit  fjtim  S.  Maturini 
cii/tiisrclebritas. 

(5.  Quofiesper  annitm  so/emnes  Lt/ricanti  su/)/)//- 
cationes  ad  houorem  S.  Maturini  instituerentur, 
discimns  ex  A.  1).  Boyteux,  qni   Vitam  S.  Matu- 
rini  eonscripsit.  Cujus  /i/jrum  qttum  in^picere  non 
potuerim,  cogor  niti  auctoritute  supra  laudatorum 
Chronicornm  Lyricauteusium,  qux  ji.  117 e.r  lioi/- 
teux  sequenfia  refernut.  Anno  10-iO,  ricario  eir/e.six 
S.  Maturini  Botjteux,  solemnis  suprpUcatio  fiebat : 
l^  8  Koremhris,  in  memoriam  sancta:  mortis  Ma- 
turini,  qna:   /)ropfer  festnm  Outninm  Sanctorum 
ex  1  novemhris  in  8  rejecta  fuit.  2^  10  MaH,  in 
memoriam    trans/ationis    re/iqniarnm,   fortassts 
facta!    1401,   quo   die   freqnenfaufihus  ecctesiam 
S.  Uiiiwnn  indutgenitas  p/enarix  /ticrandce  erant. 


AUCTItllC 

(l  V.  H. 


IIUlllls 

Hiljiplinilii*- 

iiibiiH: 


S"  Die 


m 


DE  S.  MATURINO  GOiNFESSORE. 


AUCTOBE 
ii.  V.  H. 


B 


nuitcfere 
nulbisest ; 
sed  vpstigia 
xitjwrifuiit  et 
/jupiiltirr.s 
trailiiiones. 


3"  Die  Ascensioni  Domini  sacro  poptdits  iiudiqne, 
usfpie  ctd  quintum  decitnum  milUarium  in  circuitu, 
midtonun  miUium  nmiiero  afflucbat.  4"  Dominica 
posifcMnm  S.  I)ioHi/sii,iii  mcmoriam  irnnslaHonis 
facfa;  18  ociohris  1176.  5"  Feria  teriia  p<M  frstum^ 
8.  Barnabx  mense  jnnio,  qtuT  suppHcafio,  capsne 
circumlatio  audiehat.  Stationcs  ficliant  in  dcccm 
parweiis  dreum  LijricanfumjaceMihus.Post  hxre- 
iicnrnm  invasioncs  suppUcaiionis  cclebrHas  minui 
paulaiim  ca-pit;  qux  anno  1605,  14  junH,suppli' 
raidium  ipsorum  ri.vis  et  simuUatibus  rrliemcnicr 
turbata  fuii :  nii  patet  ex  publico  insirumenio, 
quod  harum  occasionc  iurharum  confecit  D.  Jose- 
phus  Coniciius,  noiarius  sucrx  curix  ccclesiastica: 
ei  nietropoiitanx  Scnonensis.  Exinde  Parisic.nses 
canonici  in  sessione  capUulari  1  junii  anno  1618 
statucruni  capsant   rcHquiarum  circum  oppiduin 
solummodo  csscferendam,  altentaparva  assiston- 
tia  lani  dicti  oppidi,  quam  ciiratorum  et  habitan- 
tiuni  vicinonnii.  Tandcm  injuria  iemporum  siqj- 
jilicntionis  usus  fere   abolifus  fuU,  nisi  puhlica 
mala  dormientem  devotionem  excUareni.  Impeirati 
bcncficii  celcbria  est  meinoria  annn  1619,  0  Junii  ; 
quum  nimia  sircitate  messes  in  suminuni periculuin 
adducerentur,  ex  midtis jiarmciis  infinita  muUitudo 
confuxii    Lijricantum,    reHquias     S.     Maturini 
solemni  pompa    Beluam   deductura    ad    fontem 
S.  Pijiionis ,  plus  quam  60  vexiUa,  si  fides  D.  Gil- 
let  in   Vifa  S.  Maturini,    numerahantur.  Quihus 
S.    Malurinus    f<tm   proinpiuin    se  auxiliaiorem 
exhibuit,  ut  densus  imher,  qiiam  ccdi  ruinam  cre- 
deres,  ohstarei  quomi?ius  eo  die  parochi  in  suas 
paroncias  disredereni.  Eaindem  oh  cauMini  insiitnta 
supplicaiio  anno  1703,  mense  junio,  atque  anno 
1785,  22  inensis  maii.  Tandem  infeUcissiwis  tem~ 
porihuji  prostratx  per  GalUus  reliijionis,  lapsique 
tum  ipsius  Dei  tum  sanctorum  cuUus  cum  honore 
S.  Malurini    ipsum    quoque  Lijricanii  oppidum 
cecidit,  manentque  prisiina!  prosperiiaiis   monu- 
mentum  ecclesias  ruina,paucx  domiineida;  qux  sunt 
vicus  Lyricanti.  NuUum  suopairono  rusUca  plehs 
hotiorem  hahei;  ipse  vicus  tam  luguhrem  prx  se  fert 
faciem  ui  re<jionem  dimm  maledicMonis  fnlmine 
percussam  dicas. 

1.  Anno  1878  Lyricantum  adivimus  ef  nostris 
octdis  ianiarum  rerum  quasi  rudcm  et  fehites  rui- 
nas  coniemplaii  sumus.  HospiUo  usi  opiimi  Domini 
Thoison,  in  eam  familiam,  dirir/ente  ut  jne  credi- 
mus  suncto  Maturino,  /ncidimus,  qii.x  omnium 
opiime  quo  ioco  nnnc  sit  cuUks  S.  Maturini,  nos 
edocere queut.  Ipso  hosjnie  nostro  duce,  fontem  quem 
dicuni  S.  Matnrini  adirinius,  quem  iaiituin  ahcst 
ui  honore prisUno  colant,  ui  efiam  fa:dissiine  inqui- 
nenf.  Juxtafontem  monstravit  mihi  amahilis  dux 
et  hospcs  vesfit/ium  jiedis,  ufi  fcrunt,  S.  Maturini. 
Quodsi  vcrum  cst,  (jicfantea  statura  fueril  necesse 
est.  Nisi  forle  iot  sectdorum  honorifico  obsequio  la- 
tiusexcnmtum  saxum  dicas.  Foidisupcrsfrucia-for- 
nicicrnx  ferrea  supereininei,hoc  modo  inscripta  : 
InscripUoneiv,  quam  an~  i" — j 

no  1787  letjcrat,  Dominus  '^*'^' 

GiUet     iia     interpreta- 

iur :  Maturino.   Lyriean- 

tus.    Pncsuli.    Constan- 

tius.  Gfesar.Regeneratus. 

Gratulatur  (l).Qui  ut  ita 

inferpreiaretur,  suu   du- 

rtus  est  opinione,  qua  censet  Maturinuin  Arela- 

tensem  prxsulein   Constantio,  Matjni  Constantini 


patri,  haptisntum  administrasse.  Nos   auteni  lit-  f) 

teras   in  sensu  beneficii  anno  1619  concessi  iu- 

ierprefari   pos.fe    videmur    :    Maturino.    Largi- 

tori.  Pluvia.  Goncessa.  Gives.  Recreati.  Gratias. 

Ajiud  hospifem  nieum  audiri  populari  Lyrican- 

tensium    traditione    ieneri    Maturinuni,  agricolsB 

pliuin,  pascendis  pcdris  gregibus  fuisse  praiposi- 

tum.  Saxosi   colles,   ex   quorttm    lateribus  fons 

proidictus  scaiurit,  saxa   quatdam  ingentia   con- 

timiant,qiiai mirum  inmodum excavaiaetp)crfora.ta 

videntur  : plcbs  foramina  alligandis  olini  Maturini 

vacci.s  inserviisse  dicU.  Adducor  ut  credam  vicinl 

Befna:  sanctum  P/pionem,  qui  quum  jmer  esset 

pastoralem  ibi  riiain  cgii,huic  jiopulari  traditioni 

oriiim  dedissc.  Crescit  ibidcm  herha  quxdam,  cujm 

flores  qmim  a  longe  spectantur,  came  senis  barbai 

rahlc  promissa:  simUes  suni  :  hos  Malurini  har- 

baiii  plchs  accola   vocavit.  Barha    tamen  seuilis 

admiratione  non  caret,  quum  statux  et  imagines 

S.  Maturini ,    ctiam    Lgricanti  juvenili    forma 

cxprcssa;  sini.  Anno  187(1   antiqua  erga  S.  Ma- 

turinuni  dcvotio  instaurari  ccepit  opera  pUssimi 

saccrdoiis    Nemofiensis  Heberf,   cjui   post  evolu- 

tum  seculum  iterum  piam  suppUcanUum  ex  parce-  E 

cia  S.  Joannis   Bapiistas   cohortem  Lyricantum 

duxit.  Js  mihi  communicuvit  V/tain    ms.  qallice, 

cujussupra  menuni;  dedit  quoque  exemplar  liheUi 

in  usum  pjeregrinantium  conscripti,  in  quo  Vitm 

S.  Maturini  brcriarium,  cum  piis  cantihus  et  lita- 

■niis  in  honorcm  sancU patroni  composiUs. 


III.  De   reliquiis  S.  Maturini, 


Reliquiarum  S.  Maturini  vix  minima  particula 
Li/ricanU  superest,  quam  cum  dignissimo  sa- 
cerdotc  E.  Gomard,  qui  pauculos  Lyricanti 
fideles  regit,  in  ipsa  ecclesia  S.  Maturini  veneratus 
sum  anno  1818.  Hxcpretiosi  thesauri  particula  ex 
ossihus  hrachii,  ni  fallor,  S.  Maturini,  capsa  lignea 
asservaiur.  Quam  capsam  Lyricanti  incolse  con- 
struendam  curarunt  anno  1826,  pretio  soliito  304 
franrorum.  Beliquia!  reddita-  fuerunt  a  B.  Domino 
Le  GoupUjdeservitore  de  Nangis  dicecesis  AureUa- 
nensis,  Domino  Jousseaume,  parocho  Lyricanti, 
cupsa  nova  inclusx  1826.  Quasanno  1828  authen- 
tice  recognovU  JosephusAndreas  Pruneau,sacerdos  ^ 
canonicus  ad  honores  eccles/se  Meldensis,  cui  extra 
ordincm  partes  suas  dcfegavcrat  R.  episcopus  Mel- 
densis,  Joamies  Josc/thus  Maria  de  Cornac.  Aliat 
reliquiai.  conscrvantur  in  rcliquiario  formam  cordis 
prxfcrenfe.  AUa:.  S.  Maturini  reliquise  conservan- 
tur  in  oppido  Monc.ontour-de-Bretagne,ubi sanctus 
Maturinus  magna  venerafione  gaudet.  Quas  reli- 
quias  eo  delatas  ah  Anna  Britannica  suspicatur 
piissimus  sacerdos  paroec/x  S.  Maturini  ihidem 
prmpositus,  Lco  Bclouino  canonicus  ad  honores, 
in  epistola  ad  me  data  aniio  1878,  3  angusU.  Ad 
ecelesiam  S.  Maturini,  ipso  peniecosies  die  pere- 
grini  solcinni  pompa  acciirrunt. 

li.  Hisioriam  reiiquiarum  S.  Maturini,  cquaniu/n 
coUigere  poiiiimus,  paucis  lecior  acclpiat.  Omnium 
Aciorum  constans  esi  affirmuUo  Maturini  coiyits 
Boma  in  GaUiasfuisse  relutu/n.Quitamen  Gallia- 
rum  locus  primo  illud  acceperit,  incertum  habeo. 
Parisiis  aliquaninm  subsiitisse  Saussayus  dicU. 
Smonus  deducfiim  ipse  ei  Do/ni/ius  Mo/'in  affr- 
ma/d  (±).  hyrieanto  tandem  redditmn  fuU.  Lyri- 


Rifiijnix 
S.  Maturinl 
/'(•)■(■  iiultii 
Li/n\aiiti ; 


ijiiiintiii 
Itistoi-ii' 
ititrriiiiii' 


(1)  r,V  ih  S.  Maihariit,  p.  5(i.  -  {2)  imtolre  Ou   Gasti-      nois,  p.  m. 


canti 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


fiihi  vavifi 

liiiDsta- 

lioiirs. 


Kflilflliti,-: 

^'  Miihirini 

l-inilHVlf 
^1'imiciiyis 


A  muti  iand^m  di^po.vfa  fnisse  mrra  S.  Malurin! 
ossa,  cerffss/mum  est  :  i)ide  a  secido  IX  Viniar- 
djts  scripsii  :  \n  pago  Wastinensi  sancti  Matnrini 
confessoris.  C^n  ehr/io  alicn/ii  udsrripfifm  /er/ifiir : 
cujus  corpus  honoi-atur  ct  colitur  in  territorio 
difEcesis  Senonensls.  Re/iqniarum  deposifio  et 
fraiis/atlo  mu/fo  miior  no/ii.^  i„„ofeseere  poferaf 
ni.^i  Domiims  Jo/iref,  Lyriranti  paroehm,  cirea 
miinim  1836  mamiscripfa  perdidisset  flocmenta  ■ 

puimdaspage//nsinarrhirnp,i/,lirnPari>^i„osifina- 
fasco/legimus.qvas  eidif  uuetor  /ibrl  (fa//iei\  qni 
in.<!eri/)itur  Ckroniea  Lyrimnfi.  Ex  'his  ifaqne 
eharffdis;  itnaemn  rhrnviri.<<impres.v.<  re/imnnrum 
fata  deserihimns. 

'        10.  Fo.-^fprimam  i//ain  tramiatiouem  Hnma  in 
Gal/ias,  a/tera  /eyifur  facta  amio  1176  ;  en}ns  in- 
sfrwnentum  avthrnflcnin  reperif  rum  re/iqniis  in 
capsn  contentmn    Ocfanns  dr  Be/tei/arde,  archi- 
episeopus  Senonensis  aitno  mU.  Qvm  tnms/afio, 
si  fides  imtrumetito  Oetavii,  farta  est  a  prmdrre.^l 
sore  suo,  Senonmm  arehiepi.^ropo:qiiare  seire  ve/im 
enr  ehronira  Li/rirantensia    Odoni,  Aure/ianensi 
episeopo,  rnm  aff.ribuant.Anno  1407  nova  rapsa  nt 
ronfieerefur  indu/fum  fvit.  rcr/vdendis  sci/ieet  su- 
dario   sancti  Maturini  nna    rum  re/iquHs.  Amio 
1504  capitulum  Domino!  Nostrat  Parisiense,  eujus 
erat  Lyricantus  dominimn,  noram  eapsam  ro//apsa 
veteri  summiserunf,  ferifque  transiationem  Geor- 
gius  cardinalis  de  Ambacia,  archiepiscopus  Pofo- 
magensis,  Alexandri  VI  /egafus  a  /ufere ;  cui  de 
faeta  trans/atione  solemnes  yratins  eijit  eapifu/um. 
missis  legatis  8  novembris.    Anno  15H6  canoniei 
Parisienses,  Pelourde  ef  Conrrhon,  reliquias  trans- 
tu/erunt  in  capsam  novam  quam  capifidum  dono 
dederat.  Anno  vero  1567,  25  oct.,  eques  du  Bou/ay 
Li/ricantvm  noete  infempesta  inf/ressns  eec/esiam 
dfprxdafuse.^f;ornamenta./ibros,prefiosaufensi//a 
afquceiiam  S.  Maturini  fny;s«7n,  abstuHt.  Prxdo- 
num    manui   partem     reJiquiarum     eri/niif    pia 
qnxdam  feminn  ;  parfem  ro//egisse  vidctur  canoui- 
cus  Fouquet,  20  apri/is  1569,  quem  hunc  in  finem 
Lyricantum  Parisiense  eapHufum  mi.^eraf.  Cano- 
nico    Samed  hraohii  S.  Maturlni    rc/iquias  eqiies 
du  Boiilay  remiserat,  quas-  anno  1571,  6  maii,  col- 
lef/io  suo  kie  reddidit.  Anno  dein  1575,  27  maii, 
capitulum  decrevit,  ut  Lyricantemihus  capsa  re- 
sfituerefur,  injuncto  eanfori  onere  communieandi 
'  autkentieas  conservntarum    reliquiarum    /ifferas 
oum  ca7ionicis  Richevi//ain  et  Clerc,  ut  novis  exara- 
fis  autkenficis  sinceritas  re/iqniarum  posteris pro- 
/iaretur. 

11.  Tandem  Li/rieantenses  cives  communi  consi- 
/io  inito,6jvnii  1577,  uf  rapsn  a  eapifido  redderetur 
orafum  misemnt :  qui/rus  preri/nis  rapitulo  unnu- 
ente  S  Junii,  die  14  ejusdem  mensis  Lyricantus 
Maturini  reliqniaR  solemni  /lompa   reeepif.  Comi- 
tafui  aderant  ranouiri  Fonquef  rf  Fai>re,a  rajntu/o 
suo  depufati.  Faefum  deinde  est  labentibus  annis 
ut  rumor  spargeretur  ac  eireumquaque  invale.sreret 
ojnnio  nul/as  in  varua  S.  Maturirii  ea/isa  reeludi 
re/iquias,  quippe  qux  jam  pridem  periissenf.  Quo 
rumore  motus   Octarius  de  BeJ/egarde,  Senonum 
orchiepiscopus,  quum  anno  KiHl  diax-esim  olnret, 
iir  Lijrieantum  venisset,  capsam  apcruit,  rc/iquias 
vcoijnovit ;  quas  iina  cum  authenticis  /itferis  pro- 
cessus  facti  anno  1177  in  capsa  serratas  repererat. 
Cujus  recngnitionis  insfriimenfuni  ipsius  nrchiepi- 
scopi  manu  subscripfum  hir  su/jjungimus,  quod  ipsi 
Parisiis  ex  pub/iris   archivis     accepimus.  Anno 
fandem  1684  Parisiensis  ca/)ifuli  canonici  aperiri 
jusserunt  /igneam  py.ridem  in  eer/esis  sum  thesau- 
ro  repositam,  qita  credebantur  S.  Maturini  quse- 
Novembris  Tomus  L 


249 


dam  i^liqui^  eoiUineri.  Ue  ddigenter  e.vaminata 
^eliqiiiarum  sinr.rifafe  agnifa,  Lyricanto  hn-.e  quo- 
que  sui  Matunni  lipsana  sunf  resfifuta 

11  Sequnntur  iitterai  ptiblica^  Octavii  de  lielle- 
garde  nrehiepisropi  Snionensis,  dat:eanno  1034 
die  0  se/jtembris,  quibns  enarraf  visifationem  a  .'e 
faetam  capsa:  reliquiarum  S.  Maturini.  hisfru- 
meufum  lUud  reperimns  ga/lirr  scripfnm  in  archi- 

Z!"u'''':   ^'"'^''''  ^'"'''''''  '«  •^•^'■'■"'^'  ^^ofafo  L 
^f>f>-Hoc  lia  in  Unguam  lafinam  vertimns,  ufqal- 
lica  ffjrma  /,e//uceat .-  Octavius  de  BoUefrardo  Del 
ef  saiirl*  Sedis  apo.tolica^  gratiu  archiepiscopus 
bononen.is.  prin.as  rxalHarumac  Gerniania^  om- 
nibus  fidelibus  christianis  di.i.cesis  nostra,-  saiu- 
tein.  Inlor  curas  et  sollicifudinos    qum  spectant. 
di*rni[atorn  ui  qua  .sumus  constituti,  semper  cre- 
didnnus  ordinationom  dcvotionis  populorum  et 
abscissionem  abusuum  qui  oi  possunt  niisceri 
iiiiam  osso   ox  principalibus.  Etenim  uf   nimis 
niagna  laciiitas  dandi  fidom  omnijjus  qua^  hi- 
bent  rumorem  alicujus  sar.ctifalis,  pntost  iiabore 
sequolas  pornioiosas  of  ovadero  in  superstitiones 
porrrnlosas,  magiii  otiam  momenti  est  cavore  ne 
ejusmodi  incommoda  irrepant  in  cullum  ot  reli-  ^ 
gionein,  neve.  multiplicitate  rormu  propositurum 
pubhce  ad  veneialionem,   sinc    oxamine  ^uffi- 
cionte.    horum    s^pissime  fonte  atque  origine 
existento,  quidpiani  illi  exponafur.  nisi  quod^illa 
vore  di-imm  roitcrtum   fuerit  post  exactam  ac 
sollicilmn  inquisitlonein.  Hinc  est   cur  nunquam 
voluerimus  dcesse,  in  cursu  visitatlouum  nostra- 
rum  prjEcedontiunr,  pra-cipuo  in    locis  signatis 
aliqua  nota  singularis  sanctitatis^atque  ubi  acces- 
sus  ot  devofio  oiucont  amplius.  adhlbondooume 
genus  curar-umac  circuinspoctionis  in  Imnr  fmem, 
sive  aportura  capsarum,  inspectione  corporuni,' 
ossimii.  examine  procossuum  vorbaliuin  incluso- 
rum  in  illis  (capsis),  sive  inforniationo  ot  inqulsi- 
tione  mii-aculorum,  iit  cuncUs  abusibus  subiatis, 
ac  veritato  cognita.  devotlo  consoquonfor  inolius 
stabiliatur.  Ut  orgo  ordo  visitafionis,  qua  suums 
nunc  occupafi,  uos  condnxit  in  occlosiamS.  Ma- 
turini  dc    Lyricanto,   ot  non  obstantibus  cursu 
ferme   generali   totius  regni  in  hunc  locum,  et 
magno  uumero  mlraculorum  ot  saiiationum  pa- 
tratarum  In  oodom  por  invocationem  dicti  .sancti. 
i-umor  ccepit  spargi,  quod  nulla)  ibidem  reman- 
sissent  reliquia'.  noquo  ossa  dicti  corporissancti.  F 
quod  fuissottotalilor  combustum  ot  consuuiptum 
incendio  ecclesife  dicti  Lyricanti,  ubi  erat,  quod 
accidit  in  turbis  b:eroticonim  ct  spoliallonibus 
factis  per  oospuichorTimorum  templorum  nostra- 
GalliEo,  nos  judicavimus  osse  e  re,  ad  auferendam 
oinnem  suspiclonom  etmanifcstandamvoritatem, 
visitaro  capsam  dicti  sancti  ot  vidoro  quid  esset 
inliis.  Hevora  post  visifatum  sanctissinmm  sacra- 
moiitum,  coiobratam    missam,    datam   sanctam 
comnuinionem  populo,  adininistratum  sancfum 
sacranientumcou{irniationis,('iuaviumsfraiispor- 
tandam  dictain  capsam  o  loco  ubi  t.-st  ordinarie. 
post  majus  altare,  in  sacristiam  dictae  ecclesise. 
Ubi  facta  aperfura  illius.  invenimus  magnmu  nu- 
morum  ossium,  intor  alia  soptcm  vcl  <icto  satis 
longa.  quasi  medii  pedis  aut  circiter,  aliquot  mi- 
nora,  alia  valdo  parva  et  minuta.  cuncta  involuta 
pannisfili  sorici  tenuis  contoxtus  (faffefas),  ot  una 
cniii  his  iirocossuin  verbalom  translationis  factte 
anno  mlllesimo  centesiino  septuagosimo  sexto, 
corporis  sancti  Maturini  iii  locum  ubi  nunc  est, 
por  mmm  priodocessorum  nostrorumarchiopisco- 
porum  Sonononsium,  assistentibus  aliquot  prge- 
latis.  episcopis,  abbatibus,  aliisquc  coustitutis  in 

32  dignitate 


AlTTdRK 

(J.  V.  H. 


'ntjm  inT  sitnf 

littrrx 
risilntiotiii 


250 


VITA  S.  MATURINI  CONFESSORIS. 


AUCTOHB 
C.  V.  H. 


dignitale  in  nostra  ecclesia  metropolitana  Seno- 
nuni,  noniinatis  ot  perscriptis  in  codem  processu 
vcrbali.  Atque  ut  omnia  essent  magis  notoria, 
transivimus,  post  aperturam  ef  visitationem  dictae 
caps^,  in  altare  niajus  eccIcsifB,  unde  monslravi- 
mus  supradicta  ossa  et  reiiquias  in  eadem  rcper- 
tas  universo  isti  populo,  qui  erat  fere  aliquot 
millia  personarum;  quibus  tantum  erat  paudium 
et  consolatio  tanta,  ob  dubitationem  Imjus  veri- 
tatis,  quae  ab  aliquot  annis  irrepserat  in  animas, 
lotaliter  dissiputam,  ut  non  possent  lassari  hoc 
aspectu  et  dc  eo  gratiis  agendis  Deo.  Ac  de  omni- 
bus  supra  dictis  curavimus  faciendum  proeessum 
verbalem,  quem  inclusimus  intra  dietam  capsam, 
et  ad  faciendam  hanc  veritateiu  pvdilici  juris.  au- 
gendam  devotionem  et  pietatem  populorum  in 
hoc  loco,  ejus  rci  actum  dedimus  et  pra^sentes 
signatas  manu  nostni.  Lyricanti,  die  dominica, 
decinio  die  septcmbris,  anno  millcsimo  sexcente- 
simo  trigcsimo  quarfo.  —  0.  de  Bcllegarde  Arch. 
Sen.  —  Mandanle  doinino  nosfro.  P.  BroulJy. 
Ex  hoc  instrumeiifo  disrimus  magnum  tunc  tempo- 
ris  populorum    concursum  fieri  consuecisse   ad 
S.Maturinum;  cujus  concursus,postflebilem  dila- 
psionem  radivivi,  caitsa  fortassis  fuif,  jwxier  mira- 
cula  crebra,  insignc  heneficium  ohtentai post  diutur- 
nam  siccitatem  pluvix,  anno  1619. 
Miracnla  13.  Miracuht  crehra  facta  (piidcm,  scd  eormn 

a-ehd,  sed  pauca  scriptis  consignata  sunt,  autfortecum  reli- 
litierunim  '^'"'*  ''^'^^""'^^'^**  eorumdem  relaiiones  perierunt. 
niommentis   -^^^  ^"'^  consignata  legimus  guibusdam  chartidis, 

trailiia. 


B 


quas  in  archivis  pubUcis  GalUas,  Parisiis  reperi-   D 
mus,  L  srrinio  401.  Ex  sermonegaUtco  latine  verii- 
mns.  Die  ultimo  maii  1G30.  Delirus  sanitati  resti- 
tutus,  Jacobus  Thienard,  ex  paroscia  de  Noastre, 
Tnronensis  dicecesis,  interdiem  tertium  et  quar- 
tuni  novena\  apud  capsam  S.  Maturini.—  Mense 
augusto  1631,  sanitati  restitutus  quidaiu  dictus 
Charton,  ex  paroecia  de  Dampainville,  die  tertia 
novense,  a  mentis  turljatione,  quani  ex  maf^no 
morbo  servaverat.— Mense  Januario  1634,  Siinon 
Anry,mente  captus  ad  furorem  usque,  ex  parcecia 
de  Chetinville,  restitutus  sanifati  ad  fmcm  no- 
vente,  apud    capsani  S.  Maturini.  —  Signatum 
«m^- Loci  vicarius,  11  sepf.  1639.  —  IHc  ricarius 
forfe  est  Dominus  Bogfeux,  saltcm  anno  seqiienti 
1040  Lgricanti  hic  mcariiis  erat,  ut  ex  Chronicis 
Lijricant.  p.   117,   patei.  Cnusa    ulia  nec  valde 
ahsurdu  affcrri  potest,  ciir  pleraipie  S.  Maturini 
miracula  non  conscripta  fuerint  in   specie,  sed 
gen^rali  tantum   notione  indicentur.  Hahet  enini 
hoc  speciale  donum  S.  Maturmus,  iit  mente  capfis 
suhveniat.  Jam  vero  qui  hujusmodi  mali  sanatio- 
nem  ohtinuerunt,  quod  aliquid  dedecoris  persona; 
adspergere  videtur,  noii  Uhenter  morbi  sui  memo- 
riam  perpetuis  victuram  iemporihus   Utterarum 
monumentis  commendatam    videut.    Adeo  tamen 
celebris  erat  apud  Gallos  hwc  fama  S.  Maturini 
mente  captis  medekun  afferentls,  7tt  quod  veteres 
dicebant:  "  Anticirram  naviga,hellehoro  curan- 
dus,  „  Galli  dicerent :  "  Cereiim  offer  S.  Matu- 
rino ;  „  aut  "  cereum  debes  S.  Matmino.  „ 


E 


VITA    SANCTI    MATURINI 

CONFESSORIS. 

Vitam  S.  Maturini  sequentes  codices  suppeditarunt : 

1.  Codex  Parisinus,  e  bibUotheca  nuiionaU,  membraneus,  foUo  minimo,  sec.  X,  h»  556'^  Telleriano- 
RemenstsCn^  203).  Fuit  SancU  Amaudi  in  Pabulo.  -  2.  Parisinus,  e  hihUotheca  nuiiotlali,  membra- 
neus,  foUomaxtmo,sec.  XI,  «"  15430. -^.  Parisimts,  e  biJiUotheca  nationali,  mcnbranens,  folio 
nmor^,  parttm  sec.  XI,  paHim  sec.  XII  (Vita  Matunni  est  sec.  XII),  «o  534S.  Fuit  Domlni  de  la 
~  t  r''""f'  '  *'^''^'^'^"*  ^^"^'"•"'  niemhraneus,  folio,  sec.  XIII  vel  XIV.  -  5.  Amloma- 
rensisehhhothecapuhhca,  memhratieiis,  foUo  maximo.  -  6.  BruxeUensis,  e  bihUoiheca  regia,  meinbra- 
neus,fol,o  marnno,sec.  XIII,  n^  7400.  Fuit  olim  VaUicdlensis.  --  7.  Parisinus,  e  bihliotheca  natiouaU, 
^  memhraneus  foho  muton,partim  set.  XI,  partim  sec.  XII,  «■>  3283.  Vita  Maturini  videtur  scripta 
manu  sec.  XII;  convemt  fere  cum  cod.  Bruxellensi. 


Prologus. 


GAPUT  PRIMUM. 

S.  Maturinus  occulle  Cliristum  colil  et  parenles  suos  ad  Deuni 
converlil.  Fit  sacerdos  et  ab  imperatore  Maximiano  Romam 
vocatur. 


«eati  Maturlni  vitani  scribendam  exordiens, 
habitatoris  ejus  '  Spiritus  sancti  opem  mihi  ^' 
affore  votls  imploro  ^  supplicibus  *,  ut  qui  eum 
niins  omavit  '■  operibus,  me  quoque  ipsius  meritis 
ad  htec  partim  referenda  honestis  decoret  sermo- 
nibus.  In  manu  enim  cjus  etnoset  sermonesno- 
sfn  ,quatmusipso  eloquianostra'  moderante,  sic 
nostrtE  dccurrat  stilus  descriptionis,  ut  sermo 


noster  in  Dei «  gratia  sale  conditus  sedificationem 
praebeat  audientibus.  In  nobis  namque  per  nos 
deficimus,  sed  in  virtulis  ejus  fiducia  roboramur  K 
Adsif  10  ergo  nobis  virtus  '»  et  gratia  divinai  pieta- 
tls,  qu92  1-  est  ubique  mirabilis  in  sanctis  suis,  et 
mirificat  "sanctos  suos;  et  nostro  ore  quje  san- 
ctEB  "  sint  utilia  ecclesiiE,  ad  laudem  Dei  et  fanmli 
sui  Maturini  depromere  dignetur. 


eoSincllf  mlhl^l^'!!*^:;!:^^?;^^^^  fei.e  Utubamus.  tamen  coafisi  in  o.ationibus  ejus  p.out 


^.4.-^o,di^.vit2.4  6.-  «din,antur  «rfrf.  2.' - 1  (e.  n.) 
n.e.^.-  ""2;om.rW.sH/.-  B(innobis-roboramur)licelin 
.psa  nostra  stuUitia  admirabilem  vitam  sancti  pr^dicti  pro 


possumus  eam  aggi-ediamur  2  ;  (in  virtutis-roboramur) 
o,n.  3.—  ■osita—  "  jeternaarfd.2.—  12  (-ua  4-6.  —'«om- 
nesorfrf.2.  — "o»t.  2. 

2.  Igitur 


DIES  PRTMA  NOVEMBRIS. 


S.  Maturiinis 

iiatiis 

pnreiitibus 

ethiicis 

occitlfe 

ChrisloKn-ril 

rt  /lyrribii.s 

.1  Div  eoruiu 

,-orirers>oiiem 

nhfinft ; 

II 

b 


Offiti/iie 

''im  illf,ti;\ 


2.  Tgitur  Maturinus  Christi  fauiulus  ditpceseos 
civitati?  Sononicfe,  qufE  Gallianun  est  nobilissima 
civitatum,  accola  fuit,  natus  in  vico  cujus  voca- 
bulum  cst '  Liricantus  a,  parentibus  cfuidem  noii 
ifitnobilibus.attamon^gentiliadhuc  ritu-^detenlis^. 
Patcr  cjus  Marinus,  mater  voro  Eufemia  diceba- 
tur.  Siquidem  gcnitor  cjus  adco  nobilitate  pr^cmi- 
nebal  (emporali,  ut  ab  impcratorc  Maximiano  h, 
persecutore  scilicct  christianorum  afrocissinio.  ad 
devastandos  ^  pneficGretur  •*  occidcndosque   ^ 
christianos.  Sanctus  vero  Maturinus  a  quodam 
flarissinio  viro,  Polycarpo  cpiscopo  c,  qui  eisdem 
in"  locis  in  Dei  rcbus  fcrvcbat,  et  sacris  litteris  est 
eiTJditus  et  disciplinischristianinominisapprime" 
imbutus.  Occulte  tanion  et  quasi  sub  chlamyde 
Ghristi  se  csse  militem  "*celabat,  ne  et  paternos 
vultus  offenderet  et  suie  periculum  vitse  incurre- 
ret  :  qui,  sicut    dixi,  hujusccntodi  funcMonihus 
prisecrat  ut  passim  oluistiauos  traheret,  perde- 
ret  ",  jugularct.  Beatus  autem  Maturinus  ^^  cum 
cssct  annorum  duodecim,  fctatis  sua?  "*  tencritu- 
dinem  grandtevitatc  morum  pn^currcns,  ex  totis 
visceribus  diligebat  Christum  Dominum,  eique 
^  jejuniis  ctobsccrationibus  dicbus  scrvicbat  ac  no- 
ctibus.  Cumque  ejus  mentcm  ^*  la^titia  spiritalis 
ob  sui  auctoris  cognitionem  '"  haberet  '^  dolor 
tamen  incratcordi  ejusnon  minimus''ob  paren- 
tum  perdilionem.Undc  gravitcr  ingemiscens,  fixis 
genibus,  taliter  Dominum  '^  lacrimosis  questi- 
bus  '^  cxoravit.dicens :  Domhie  Deus  ommpotcns, 
qiii  secittKhnn  psahnhtai  vocem,  fecisti  ca-los  in 
infeUectn,  eosque  imUno  menstirasti,  terram  qnogue 
puffi/lo  concbidis,  tpiique  oh  liberafionem  nostram 
umeuni  Filium  tumn,  Domimim  nostrum  Jesum 
Christiim,  ex  ntero  beatx  Maria;  virginis  incarna- 
tunij  ad  humanos  aspectus  produxisti,  qni  nos  per 
crucem  sux  passionis  redimeret  ac  salvaret :  depre- 
cor  rnaf/nifudinem   tuam,   nt  exaudias  orationis 
voceni  ^*^  famuli  iui  Maturini  deprecantis,  quo 
genitores  mei,  qui  idolis  serviunt,  convetiantur  ad 
fe,  Deuni  rivum  et  verum  ;  ef  cognoscant  te,  qui  es 
rernm  Jumcn  et  imestimahUis  dulcedo,  suanfas- 
que"  indefciens  atqiie  incomprehetis/bilis  majestas, 
et  -2  vivfs  regnasqnc  ^^  in  secuhi  secidorum.  Et  com- 
pleta    oratione,  fessus   prce    tristitia    paululum 
obdormivil;  remissisque  in  quietem  membris  au- 
divit  vocem  dicentcm  s\hi: Maturine,famu/c  meus, 
ecce  qu!B  fidelifer  petisti,pfficaciter  impefrasti.  Qui 
surgens  ^*,  cum  -^  Dominum  ^^  magnifice  coliauda- 
ret  -',  ait  ^*:  Benedlcn  te  corde,  ef  JabHs  exulfafionis 
confiteor  fibi,  oninipotens  Deiis -",  quia preces  humi- 
litatis  mex  in  conspectu  pietatis  tuB  ^^  dignatus  es 
admittere. 

S.Ecceautem,  nescio  quo '  jam  divinitus  insfin- 
ctu  admonita,  supervcnit  gcniti-ix  ejus,  dicens  : 
0  fili  mi,  quid  commodi  erit  corpori,  quidve  emo- 
iumenti  -  rel  ^  animx  conferefur  saluti  *,  si  creda- 
mus  ^  in  Christum,  sicut  tu  frequenter  postulas  "  ? 
At  ille:  Magnuni,  inquit,  mafer,  maijnuin  profecto  ^ 


251 

utrique  erit  »  commodum,  cum  et  corpus  glorifica- 
biturperglnrmm  resurrectionis,  rt  anima  quJsor- 
dibus  polluta  est  idoIatr,-e  «  servitutis,  acceuto 
sact-amcnfo  haptismatis,  renomhitur  agnitione  veri- 
tatisacd.vmxservitutis  alaeriter  manripaia  prw^ 
reptis,  cum  vinculis  fnerit  ahsoluta  i«  rorporei^ 
remnncrahitur  ■>  merredc  a^tern^  felicitatis  et  pr^l 

''''"^■onsequefurperpefu^salutisacpacis.mxiUme 
ilii  mater  sua  :  Tace  fili,  tare,  quoniam  si  hxr  ad 
patns  fin  nofdiam  '^  pervencrinf,  timeo  ne  forte 
trascafur  adversum  te,  ef  interficiat  te,  et  dilecti 
filn  '3  inortf!  »  nnicique  '^  orbaia  senium  rit^  mex 
finiam  cum  dolore.  Cui  illc  :  Non,  inquit.  propter 

'"<'  f"»dum  divinam pefo  ntisericordiam,sed propfer 
vos,  ut  relicto  simulacrorum  cidtu  credatis  et  cogno- 
scatis  Deum  et  Dominnm  creaiorem  et  redempto- 
rem  nostrum.  Et  quoniodo  vos  aspicere  potero  in 
perirulo '« ronsfifutos  ?  Qns  "  me  '^  unquam  hetitia 
huhere  poterif  >»,  dum  video  20  earis.mnos  qenitores 
meos  dsmonihus  inclinare  cerinces  et  Creaforis 
ignorare  potentiam,  diabolum  ad  inferna  sequi  et 
regniccelestisgloriam  non  quairere,  rel  -^  potero  ^^ 
unquam  esse  sine  trisfUia  ? 

4.  Factum  est  autem  dum  hsec  loquerentur,  ut 
pater  cjus  advcniens,  quid  iuvicem  conFcri-ent 
interrogaret.  Qui  quideni  jam  '  gratia  divinjB  pie- 
tatis  prfevcntus,  intellcxit  illos  aliquid  ^  secretius 
dc  fide  et  reiigionc  christianorum  meditari.  Mater 
vero  jam  ^  volcns  acquioscere  sermonibus  ^  filii 
sul,  ait  ad  virum  suum,  intellcxit  cnim  quiddam 
suporni  muncris  jam  iu  eo  gratiae  inolcscere '^: 
Domine  mi,  caute  et  diligenter  considera  qme  nohis 
a  filio  nosfro  ingeruntur.  Ipse  enim  devovH  se  totis 
viribus  serviturum  Deo  rhristianorum,  queni  dtcit 
esse  Deum  vivum  et  verum  ;  idola  vero  qux  nos 
colimus,  dirit  culturx  ^  dasmonum  dedirafa  '.  Niti- 
tur  autem  persuadcre  nohis  ut  relinquamus  idola  ® 
manufacta  ^  et  vana,  in  quorum  cuUura  perditio 
est  animse  '**,  et  "  adoremus  et  veneremur  Deum 
qui  in  ccelis  bahitat,  qui  fecit  cMunt  H  ierram, 
mare  ei  omnia  qux  in  eis  sunt,  cum  quo  habere 
possimus  '-  vifani  perpetuam  et  gloriam  '"  sempi- 
ternam.  At  ille   ait :  Audite  sermones  nieos,   et 
visioni  "  quain  hac  nocte  vidi  diligenter  attendite. 
Vidi  enim  hac  nocte,  in  vistone  noeturna,  quasi  '^ 
hic  filius  noster in  qiioddam  ovile d  esset  ingressus,  et 
traditusei  essef  ^*^  grex  magnx  midtifudinis  ovium. 
Quo  audito  mater  ejus,  nimiogaudio  affecta  ",  ^ 
prosti-avit  se  '^  ad  pedes  viri  sui  et  ait :  Domine, 
ef  nos  ^^  aui/iauius  vocem  filH  nostri  conrertamur- 
que  et  credamus  Dominum  Jesum   Chrisfum,  ut 
mereamur  hahere  vitam  seternam, 

5.  Nuntiavit  autem  ha^c  sanctus  Maturinus 
Polycarpo  episcopo,  eumque  festinanter  vcnire^ 
coegit,  ut  eos  sacramentis  Ghristi  initiaret.  Qui 
properanter  accelerans  catechizavit  eos  atque 
sacramcntis  fidci  imbuens  intra  paucos  dies 
bapti/.avit  Marinum  simul  ^  et  conjugem  ejus 
Eufcmiam,  et  omnem  familiam  domus  eoruni. 


EX   «SS. 


guibiis 
/oguentil/iin 

patrr 
siiprrmi  11, 


ef  tfiiidem 

iitfifjiie 

fiarrii.i 

baptizoliirii 

l'uli/c(ir/iri. 

qiii  M:illli'i' 

IlUiiiy>(V.*/y(/- 

ti^rtim  facit. 


Nnm.  2.  —  >  e.  V.  2.  —  ^  om.  3.  —  =  rite  4.  —  *  delentus  :2. 

—  ^  occiilendosque  add.  4.  —  ^  dirigeretur  4;  proticiscere- 
lui'  5.  —  '^  om.  4 ;  et  occidendos  6.  —  **  om.  3.  —  "  ab  eo  1'.  — 
">  m.  e.  3.  —  »1  et  add.  "2.  — '"  M.  a.  3.  —  "  om.  3.  —  ■*  meuti 
2.  —  "5  aynitionem  5.  —  "*  esset  3.  —  "  (non  min.)  om.  2.  — 
"*  Deum  %  3.  —  >"  qua^stionibns  2.  4-G.  —  -•*  (0.  v.)  vocem 
meiE  onitionis  2;  onilinneni  voremque  3.  —  ^'  suavitatis- 
que  3.  —  1*3  qui  2.  —  -^  et  legnas  2,  3.  —  °*  consuigens.  2,  3. 

—  "  om.  2,  4.  —  2"  Deum  2.  3.  —  -'  coHaudans  2.  collauda- 
vit  4.  —  ^H  ,iicens4.  —  ^"  D.  o.  2.  —  ^n  om.  2. 

Num.  3,  —  1  quonnm  3.  —  -  om.  2.  —  '  om.  2.  3.  — 
*  salutis  2.  —  B  crediderimus  2.  — "  postulasti  2.  —  ^  profe- 


clum  2.  —  ^  et  add.  2.  —  "  ita  4;  refiqiti  idolatrire. —  '"  a.  f,  2. 

—  "  renovabilur2.  —  '^  (p.  t.  n.)n.  p.  l.  2.  —  '^mei  «rfrf.  2. 

—  '*  om.  4.  ().  —  "^  unicuique  2  :  morte  add.  4.  —  "*  mortis 
add.  2.  — '^  quam  2.  —  '^  om.  %  —  '"  possum  2.  —  -"  videro 
4.  5.  —  -'  om.  2,  3.  —  -^  poterone  2.  3. 

Kum.  4.  — '  in  2.  —  ^  (luid  2, 3.  —  ^  om.  2.  —  ■•  sermones  2. 

—  "  (intellexit-inolescere)  om.  2,  3.  —  <■  in  cultura  2,  3.  — 
^  dicata  2.  —  ^  errorem  2.  —  *  manufaclonim  2.  —  '"  (p.  e. 
a.)  e.  a.  p.  2.  —  "  om.  %  3.  —  '-  p.  h.  2.  —  '■''  graliam  4.  — 
'^  visioneni  2.  —  "^  quia  4-G.  —  '"  fuissel  2,  3.  —  •'  arrepla 

3.  _  IS  „,„.  "J.  _   l"oHt.  2. 

Num.  5.  —  '  om.  2.  —  -  v.  f.  4-fJ.  --  ^  om.'-l. 

Fuitque 


KX    HS^. 


^52  VITA  S.  MATURiNI  CONFESSORIS. 

Fuitquecunt  eisdocens  eos,  et  insanctaioligioiie  tanta  est  in  sanctis  earitatis  abundantia  3",  uL 

eonfirmans  usquc  ad  annum  saneti  Maturini  vice-  invicein  sua  ■"'  nicrita  pr;tdicent,  et  alter  aiteruni 

simum.  Hac  ■•  enim  a^tatc  e  ordinavit  euni  presby-  in  ostensionc  signorimi  sibi  gratulixnter  prajferat 

tcrum  ad  conficienda  corporis  ci  sangiiinis  Christi  ad  laudem  c(  frloriam  Dei  ct  Domini  sui,  cujus  est 

mysteria,  etvcrbi  (livini.sacramfnta  idonee  pnt-  el  a  quo  sumunt  oinne  bonum  quod  ^^  habcnf. 

dicanda ".  Nequc  eniin  tencriludo  .'ctatis  pra-judi-  Scd  rcdeuinus  ad  proposituni. 
cavit "  dona '  virtutis,  quoniam  ^  desideria  lasci-         7.  Tunc  nomen  heati  viri  et  rumor  qui  ^  dfenio- 

vicntis    corporis  Irangebat  grandiievitas  mentis.  nico-orcsparsus  rucrat.famavolitantecunctorum 

jejuniisetvigiliisassueta^^continuisi^.Quo"  adju-  pL'r  ora  ^  ciicurrit,  adventu  scilicet  Maturini  se 
tore  '^  in  divini  verbi  praadicatione   '-^  iinmo  >---•> 


I) 


decessore  ",  idem  "^  beatus  vir  "^  Polycarpus 
gaudcns  discessil  ab  eo,  Romanam  ''  profccturus 
ad  urbem.  In  quo  itinere  apud  sanctorum  marty- 
i-um  Mauritii  ct  sociorum  '^  cjus  crnobium/labo- 
rum    '■'   suorum    ^"   praMiiia  sorliturus.  Icllciter 


esse  salvandos.  Unde  ad  imperatoreni  lacrimosis 
vocibus  clamitabani  •*.  dicentes  :  0  impcrator 
quid  inorasiinier/is''  '^'  Accelera  quantocius  ^  hf/a- 
tionem  mittendam  iu  (jaHiam,  quss  omuem  reqin- 
nem  pcrfitsfran.s  difit/cnfcr  investiget,  siriif)i  fiunc 
riruiti  /xmif  inrcnirc,  ef  itd  tc  usque  dcdncere  ' 


""IvuildiiM 

lOattitr 
!foituint_ 


migravit  ad  Christum.  Beatus  vero  Malurinus  qnf  etfifia;  tux  etnobiti  In  tribufationibns  ^  cf  dofo- 

injunctum  sibi  oificium  strcnue  peragens,  maxinie  rif>us  consfituti^  succnrraf.  Forfassis  vuim    per 

parcntum  saiuti  -'  congratulubatur.  Qui  suadcn-  iffuin  facict  nofiiscum   ^  Deiis  i»  miscricordiam 

tes^-  horlabantur  ne  a^^  ])recibus  cessaret,  ut  sibi  suam  ".  Statiin  ergo  iinperator,  accersifis  militi- 

divinitus  collatis  muneribus  digni   habcrentur,  bus,  ut  partes  Galli;v  velocitcr  adirent  prajcepit 

ac  -*  mundanis  erroribus  expiati  a^tcrnai'  vita;  et  bcatum  virum  Maturinum  hac  illacque  dili- 


l'OSt 

Agaun^it  - 

sinm 

marfi/riim 

rirtoriam 

Komau  i 

uffUijimlnrH 

Maxhninni 

ftlia  n 

ilasmone 

fHt»»!(lrtur  : 


parficipes  cfficerentur ;  et  una  cuni  eo   in   Dei 
rebus  -"  et  gratiarum  actione  permanebant  -*. 

6.  Fertur  '  opinio,  post  supiadictorum  Agau- 
nensium  martyrum ,  Maurilii  et  socioriun  ejus 
consummatum  martyrium.  non  muHis  interactis 
temporibus  Romante  urbis  populum  diversis  cla- 
dibus  aflectum  ac  -  ditmoniacis  ^  spiritibus  fuisse 
vexatum,  ila  ut  etiam  ■*  filia  Maximiani  impera- 
toris  "  spiritu  '^  ageretur  innnundo.  Qui  '  nuigicis 
artibus^ulpotc  paganus,  agcre  "  ca>pit  ut  filiam  '" 
a  dicmonio  liberaret.  Qu«  quo  "  magis  sollicite 
adhibebantur,  eo  '^  majoriinis  afficiebatur  suppli- 
ciis.  Nulloqne  rcmedio  ei  '^  poluit  '^  subveniri  '^ 
Tum  compulsus  daemon  per  os  puellpe  clamare 
coepit  :  0  imperator,  quid  in  vacuum  faboras  ? 
Deficient  '*^  makfiria  tua  '^,  evanescent  '»  divina- 
tiones  et  iucanfationcs  tua:,  donec  ar  '"  partibus 
Gatlis  servus  Christi,  Maturinus  nomine  ^^,  acci- 
ttis  21  vcniat  22,  qui  meritis  et  ^^  preribus  suis  nobis 
cjectis  2*  fifiaiu  et  popufum  tuum  saluti  restifuH  -^. 
Numquidnam  ^'^dicimus,  fratrcs,  beatis  apostolis 


gentissime  perquirerent,  inventumque  cum  omni 
honore  ad  se  perducerent.  Qui  Jussa  complentes, 
cum  Gallis  fines  attingerent  '^,  tribus  in  partibus 
se  diviserunt,  ut  quam  citius  omni  regione  cir- 
cnita  voti  sui  potirenlur  eflfGctu  '^  Uiia  auteni 

harumpartium'*inilitum,duceGhrislo,rectotra- 
mite  pervenit  ad  locum,  ubi  sanctus  vir  '»  Malu- 
rinus  assiduis,  inimo  continuis  jejuniis  et  orafio- 
nibus  et  omni  continentia  spiritali  Domino  sc 
serviturum  decreverat '".  Nam  et  famam  ejus  et 
loci  nomen  ac  "  situm  '«  in  quo  servus  Dei  '» 
moiabatur,  Jam  fama  vulgante  ^°  cognoverant  -'. 
Et  astantes  ante  ostium  domus  in  qua  erat  -*, 
dixcrunt :  0  Matitrine,  serve  Chrlsti,  di</nare  loqui 
nobiscum  -^.  Siquidem  pridie  quam  venirent, 
hujuscemodi  legationem  ad  se  venturam  per 
rcvelationeni  cognovit,  et  ut  cum  cis  incunctanf  er 
pergeretdivinitusimperatur^^dicentesibiangelo: 
Maturine,  fidelissime  metis,  a(/e  viriliter  et  confor- 
tare,  et  cum  ad  te  Maximianl  ^^  mifites  misero, 
vade  cuin  eis  nihif  hxsitans,  quia  ego  misi  iffos. 


E 


sanctisve  -'  maiiyr.bus  y,  quoruni  meritis  urbs  Ego  m,  »  dmr  („«,,,  et  cunota  opera  tua   dhi- 

eadcm  prffiinmet  -»,  et  =»  per  divinam  gratiam  gam. 

'TI°1^^'Jf  -If  ^''t^Z  ?"'"^'"'"  ■'"  ^^-        ^-  ^'""  ^'^°  cognovisset  milites  udesse,  egres- 

r„  V  c.   ,  .      '■'■  '"'"'  "'■'''■''    '  '"'^""'"^"  '''■P'^'-  ^"^  «^^'  ^^  '^"^  '■  At  illi  videntes  eum,  solo  pro- 

';'?..•  ^"'  '^"!"^ P"'!^^.  qu=«  est  ^^  incompiehen-  strati,  salutationis  vocem  Irnmilitor  protulerunt, 

s     hs  m  openbus  su,s,  et  m.rabilis  in  sanctis  suis,  dicentes  :  Are,  Maturiue  \  dileetlJne  Cl.riM, 

orolil  m  i!^'"'T"'         'k'""^ "  '""'''"""^^^'  Ma,i,uia„«s  imperator  te  mlutat.  Ip.i  autem  = 

ma^ns  i^n^n^n-  '"  '"''J™:*":;  «"»»■".  'icet  sit  rnrlatum  est  aeeersiri '  te  ad  url,e,uRama,„.  ut 

b™     «tri  'n?  ,-,   T'"   """'""  ''"'^■"  '^^""^  '"''  '"""""'^>-  ••«^'■''"tans  cos  ail:  DoLi  «  ,-»/««- 

bc  at,        ,  „ ,  ,ner,ta       monsfrabantur  ».  Quia  tas  '  fiat.  Et  cxcepif  cos  bospitio.  Fixisque  geni- 


qiii  Irijato^ 
mililes 
hrniffiir 

suHripif. 


*i"!*"^^--'  (sacramenta-pradicanda)  sacramentonim 
Lhnsli  uJoneuiii  eum  conslituit  pra^dicatoreni  ^.  -  «  prtP- 
dicavit  ±-  T  d„„^^  ^    j^,^^  3  ^  ,  ^_  _ 

"  as.uete  2.  -  .o  eonlinuus  ±  -  u  ^.i  g.  _  .,  J.^,^,,.  ^^., 

1  oi.carpi  episcopi  2.  -  ^"  pi-iedicationem  3.  -  u  pr^de- 

eessore  3.  successore  4.  eHectus  est  ei  pia.decessor  2  ~ 

unde  2.  -  .0  ,„,  2,  -^  ^^,  ^^^^  3  _  „  ^^^^^  ^  _ 

socio.umc,ue.i.-'«a).avo,um4-G.  -^o  sanctnrum  2 
-  s.  i>.  2.  -  =2  eum  atid.  i.  -  =3  om.  2.  -  -'*  a  2  -  =■•  nre- 
cilms  2.  -  2«  peinianerent  2, 3  ■  {n^ 

Num.  6  -  I  aulem  add.  4.  -  =  et  2.  -  =<  a  d^monum  2. 

M  2.  ~-  s  om.  2.  agi  3.  -  'o  eam  2.  -  "  que  2.  -  1=  ei  2  - 
0;«.  2.  -  "  poterat  2.  -  "^  subvenire  3.  -  '«  deficiant  4-6 

^^.■X^3':yr':— •:;— 

«anchB2.  ^  -  peimanetS.  3.  -  ^^  ..„.  2. 4.  -  ao  reniedia  3. 


—  ^*  om.  2.  3.  —  "*  populo  add.  3,  a  pnpulo  add.  ±  —  «"  om. 

2.  -  3*  mii-abilior  3.  —  '^^  et  (|uidem  3.  -  3«  om.  4.  -  "  oin. 

3,  sua  add.  -j.  —  s^  monstrabaLur  3.  —  =9  a.  c.  2.  —  *°  om.  2. 

—  *'  (cu,ius  est-quod)  conditoiis  a  quo  sunt  omnia  bona 
qU8e2. 

Num.  7.  —  I  a  add.  %  —  a  dgemoniaco  3.  —  ^  aures  a.  — 
*  clamabant  3.  —  1  innecteris  1.  inectere  2.  —  «  ad  add.  % 

—  ''  ducere  2.  -  »  nostris  add.  2.  —  ^om.  4.  —  'O  om.  2.  ~ 
"  dominus  Jesus  Christus  2.  nobiscum  add.  4.  —  '-'  attigis- 
scnt  2.  -  "8  etlectum  2.  -  i»  (h.  p.)  om.  2.  -  "■'  om.  2.  - 
'«  devoverat  4.-  i^  om.  2.  -  '«  priescitum  2.  -  '»  domini  3. 

—  2"  volanteS.  -  s'  cognoverunt  2.^  22  ^^^^^  3  _  sa  (s.  C. 
(1. 1.  n.)  d.  s.  C,  n.  1. 2.  —  si  ,-,^  5^  imperatum  est  2.  4,  impe- 
raL  ;T/ftjr„,-.  _  9s  Maxiininiani  3.  —  ^fl  vero  2. 

Num.  8.  —  '  (cum-eos)  om.  2.  — "  Maturini  3.  —  ^  enim.  2. 
om.  3.  -  *  accersire  9. 3.  -  ^  populatur  2.  —  «  Domine  3.  - 
nuaarfrf.3. 


blis 


A  bns  diutissimo  sccielius  oravit.  Et  sm-gens  «  ab 
oi-atiojie  dixit :   (Iratias  ayo  tibi  ^  Domine  Deus, 
Pater  omnipotnts  '%  p,;r  Jesum  Chrisium  Fllium 
tuum,  Deiim  c(  Dominum  nostrum,  qui  dignatus 
es  "  mihi  ministrare  '^  mim-imnliam  tuam,  et 
in  ^'-^  conver^mie  parmtum.  meorum  ostendere  rh- 
mentiam  tunm.  Peto  erffo,  Domine,  ut  facias  eos 
perseverare  iii  '*  confessione  nominis  tui,  quo  ad 
•     vitam  oaleajtt  pervenire  ^^  sempiternam.  Sicutenjo 
mhreiiisti  eis  miserlcorditer,  ita  e.t  hts   ad  qiios 
voroi;(/ratiam  iiia;  pie.tatis  impendas,  quo  in  omni 
trHndatione  et  ne.cessitate  quam  patiuntiir  consola- 
tionistuaic/rafiam  conseqnantur.  Susceptis  autein 
militiI)UR,  ait  ad  eos  :  0  filioli,  oportet   vos  una 
mecum  cibum  sumere,  ut  receptis  mribus  festlnan- 
ter  penjamus  u/u  nos  vorat  voluntas  dirinn.  Non 
euim  est  '^^jussio  Domini  "  nefjligciuhi  '^  sed  ala- 
criterejtis  siint  implenda  mandata.  Quia  maledi- 
ctus  homo  qui  opus  Domini  furif  '"  neqliqenfer,  et 
matrdicti  qui  deciinant  a  mandatis  rjus.  Tunt;  liii- 
lites  non  modice  gavisi,  dixerunt:  Gratias  tibi 
agimus,  Dominc,  qm/'^  diijnafm  es  nobis  manife- 
stare  misericordiam    tuam   et  fidelem  famidum 
fuumMafurin„m:quem  ardentissime  «i  qusssivi- 
mus  2-'^  invenire  meruimus.  Sumentes  autem  -■"' 
cibuin  manserunt  ibi.  Matm-e  ^'-^  vero  surgente.s 
cGepei-unt  velle  proficisei  ^■•.  Ad  2«  quos  beatus 
Maturlrms  :  Ecce,  inquit,  divina  jussione  ",  cui  -" 
renuere  ^»  mm  possum,  profecturus  vobisciim  ^», 
volo  ut  spon^ionem  mihi  rum  fide  et  sacramentis 
firmatam  ^i  detis,  ut,  si  dormitionis  mea;  tempus  in 
ittis^^^regionibus  ^a  contigerit,  et  animum  meam 
Dominus  de  hor  ^*  rorpusru/o  ad  suo!  piefatis  gra- 
tmm.  recipieiidam  exire  jusserit  ^^^,  corpuscu/um 
meim  terra  »«  kumandum  in  hmc  loeum  referatis. 
Quihus  libentissimc  annuentibus  et  su^  spon- 
sionis  fidem   ^t  nominis  Chri.sti    ^^  invocatione 
firmantibus,  valedicens  parentibus,  iter  illud  im- 
pavidus  aggressus  est. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


^:^ 


*:x  MfiiK. 


CAPtTT  SECUXDIIM. 

S.  Malurinius,  filia  imperaloris 
a  dienionio  liberata,  multos 
('JiWsto  lucratur,  triennio  Ro- 
nue  degens.  Moritur  ibi  et 
in  Galliamcorpus  ejus  repor- 
tatur. 


[ 


itim 


lliaulem  iteriigentes  ',opportunitate  utentcs" 

'lis  "   lo(';i     jn:)i'ifiiyvi    n/Ai;,- 1  a        •  .  . 


{'rofnclus 


ANNOTATA. 

a  Lyricantus,  Larchant,  oUm  dioscesis  Senonen- 
sis  nunr  Me/densis,  ignobilis  viciis  est  prope  Nemo- 
sium  seu  Nemcsium  (Nemours). 

b  Maximiannm  Hcrrideum  inteiHgit. 

c  De  hoc  Polgcarpo  vide  inter prstemiissos  hu- 
C  jusdiei. 

d  Ex  kac  visione  forte  nata  est  hgricanti  popu- 
laris  traditio  Maturinum  fuisse  pecudum  pasto- 
rem. 

eOmnes  quas  vidimus  Mainnnl  imagines  Ju- 
venilem  formam  habent,  et  Juvenem  imberbem  re- 
priEsentanf. 

i  Per  magnum  anachronismum  coenobium 
Agaunense  martijribus  MauHtio  et  socHs  comum 
auctor  extniit. 

g  Nota  ridicidam  auctoris  operam  excusantis 
se,  et  ostendenfis  nidlam  se,  ob  Maturinum  Po- 
mam  missum  ad  sanandos  Pomanos,  vo/uisse  in- 
juriam  farere  Pefro  etPaulo  a/iisque  sanctis  Romx 
qmescenfi/ms,  quasi  horum  preces  apud  Deum  non 
satis  valerent. 


oca  marilnnapetiverunt^atquehaud    '^>"" l'\'/uih 
longe  a  Lrrinensi  insula  proporantcs,  didici t  ideni »    '"^  '""■''"•«- 
beafus  vir«ab  im-olis  ibidem  sancti  Honorxti «  "'""  """'^'"' 
.nemoriam  esse  ceiebrem  \  Ideoquc  orandi  causa       ''"''""''* 
"luc  diverti  beatus  decreverat  Maturiims    Qui 
voiuntatem  suam  Deo  precibus  commiltens  sic 
orasse  lertur :  Deu..,  quiper  .mnetos  tuos  «,  iumine  "  ''' 
rerbi   1«,  fenebrus   mundi  illuminasti,  et  dedisti 
famuio  fuo  llonorato  virtufem,  ut  de  insu/a  Liri- 
nensi.  mu/titudinem  serpentium  e.rpet/eret,  et  /oeum 
hahifaftonis  servorum  Dei  et  domum  iuibi  oratio- 
uis  ficeret,  da  mi/ti  facultafem  itluc  perqmdi  et 
cum  meritisbeati  Honorati  tuam  miserieordiaiu  >' 
rxorandi,  ut  virfutis  tua:  muniniinc  protecius  va- 
ieam  ejicere  midtitudinem  daimonum  de  /oro  Hh, 
ubi  tua  jussione  proficiscor.  Ner  frmji/if„s  mea 
spernatur  ah  eis  ;  sed  rirfus  tua  glorifiretur  ab  »" 
otnnihus  '\  et    eognoscant    quia  tu  es  Deus  qui 
facis  mirabilia  so/us,  tU  credenfes  per  grafiam 
tuam  roborentur  in  fide,  infide/es  vero  conrerfan- 
tur  ad  fe,  Deum  verum  ef  vivum  »,  qui  in  unitate 
tnmtatis  et  in  «  tnuitate  unifatis  oivis  et  regnas 
in  secula  seculorum.  Amen.  Qna  orationc  finita. 
tandem  pervenerunt  ad  porlum.  Inventaque  na- 
vicula  '«.  introicrunt  in  eam.  Navigantibus  autem 
illis,  sopore  gravi  vir  Dei  opprcssn.^^  est.  Et  oborta 
tempestiite,  navicula  huc  illucque  undosis  jacta- 
batur  fiuctibus.  At  naut:e  timentes,  excitaverunt 
emn,  dicentes  :  O  vir  Dei,  ,wrge  et  invoca  Deum 
tmm,  si  forte  recogitet  de  nohis,  ne  pereumus.  Qui 
experget^Tctus  iiitcliexit  diabolicai  >'  fraudi.s  ne-  !■' 
quitia  super  eos  efl^u-sam  ^»  tempestatcm.  Et  ele- 
vans  oculos  ad  coeKun,  ingcmuit  et  ait  :  Dedur 
me,  Domine,  in  ria  fua,et  amlnda/m  in  veritutetua. 
Eraneseu/d  umbrx  mortis,  et  refundatur  '«  tmis 
a/xlucta  ^"  trunqui/litas  ^'.  Eadem  hora  cessavit 
SEeva  tempcstas,  et  reddita  est  dara  screnitas. 
Postque  =^2  pi-ospere  navigantes  porturn  optatai 
obfinuere  quietis. 

10.  Egressus  autem  sanctus  Maturinus  de  navi, 
festinanlcr  ad  limJna  beati  properavit '  Honorati. 
Gui  in  -  monachico  habitu  duo  occurrentes  viri, 
dixerunt  :  Benedictus  qui  venit  in  twinine  Domini. 
Et  ad  ipsum  conversi :  Veni,  inquiunt,  domiue,  et 
rutnomui  fiduria,  Domino  preribus  obiatis,  vade 
quopergis,  quoniam  ipsnm  semper  ha/iebis  adjufo- 


fJ  raiiil   ttil 

tiinina 

S,  /loitortiii. 


eonsurgens  2.  -  ^  L  a.  4,  5.   -  ><>  o.  p.  2.  -  "  om.  % 

"  raonstrare  4.  -  's  om.  %  —  "*  fide  add.  %  3.  — 

vemre  2.  —  la  est  w»  %  est  e.  3.  -   "  Dei  3-(>.  —  '«  est 

add.  2  -  1«  f.  o.  d.  4.  _  --'0  quia  3.  -  «"  ardentissimo  corde 

-  -    quuerebanms  2.  --  23  cum  eo  add.  %  3.  -  ^  mane  2 

-  »  p.  V.  c,  2.  -  ■■'e  at  1.  _  «  divisio  2.  -  ^«  quam  2.  - 

-  resistere  4.  -  ^"  sum  2.  -  ai  finnam  2.  -  ^a  il.  in  2   ^ 
veslris  add,  2.  -  «^  de  h.  d.  2.  -  ='■.  m  «^^.  g  _  ^e  terr* 

^-  —  "  fide  et  2.  -  88  add.  codd.  in.  excepto  3. 


Niim.  9.-  '  ut  add.  %  3.  — »uleretur2,3,om.4.— 3  uf 
add.  ±  —  1  peterent  2.  —  ^  ibidem  3-6.  —  "  om.  2.  —  ■>  om.  3. 
—  8  claro  videlicel  add.  %  clara  videlicet  add.  3.  — Muniina 
3-6.  —  '«  om.  2.  -  "  t.  m.  4.  -  »a  feis-ab)  om.  3.  —  "'  Iiorni- 
nibus  3-6,  -  "  viv.  e.  ver.  2.  -  "  om.  2.  -  '«  inventamquc 
naviculain  2.  -  "  diabolica  3.  —  '"esseatW.Q.  4-6.-  '»««(. 
2.  —  "  adducta  2,  olidiicta  3.  —  3'  refundalur  add.  -1  — 
--  posttiuam  2. 

Num.  10.  -    '  p.  b.  2,  :i.  —  ^  om.  3. 

reiu. 


254 


VITA  S.  MATLTRINI  C0NFESS0RI3. 


KX    MSS. 


aihfiiieiif 

nim  suiiniia 

fjr(rluIatioiie 

nuscop/iin 

gijruUm 

.mnnt, 


p/  filiam 

iinperatoyis  a 

fiwwoiiio 

/ibertit; 

hindem  tHem 

obit 

siijirrmviit. 


rem,  qiie^n  fiit  itlnens  *  hahes  ducforcm  *.  Teqiie 
sua  grafia  ef  prxcundo  ef  snhseqiwndo  coniifaiur. 
Quo  dicto,  noti  ^'coniparueninl ".  Quos  vol  ange- 
los,  vel  quoslibot  sancfonuii  fui?se  indubitanter 
crodiinus.  Siinctus  vero  Maturinus  ad  desidera- 
lum  locum  perveniens,  Doniino  cuni  nieritis  bcati 
Honorali  tola  '  devotione  se  ^  commisit ;  CGepti  ® 
itineris  qua*  suporerant  alacritcr  cum  sociisspa- 
tia  peracturus  "*.  Tunc  milites  missis  ante  se  " 
prffiviis,  nunliaverunt  imperatori  et  urbi  adesse 
milltem  Clinsli  cujnsse  pra^sentia  visitante salu- 
lem  se  *- adcpturossperabant. 

II.  Jamque  oo  propinquante  ei  obviani  eivitas 

ruit  universa  gaiidens.  illique  '  acclamans  :  Veni, 

seri^^e  Chrisfi  Mafiirivf,  et  inrnrafo  i/oniine  I)ei  ftii, 

releva  langmrcs,  et  cura  vulneranostra,  quoniam 

per  fe,  .siciif  iiobis  reri-laiifm  est,  sahis  ef  gaudium 

liuie  dirinitns-  tninistraiiifur  ciritufi.  Quibus  bea- 

tus  vir  respondit :  F/oreut  hic  heatorum  merifa  ^* 

apostolorum,  redolent  triumphi  ■*  inarti/rum  san~ 

ctoruin  ^,  qnorum  prccihus  et  meam  fragili/afem 

jurandam  et  robis  credo  levameii  ferendum.  Tamen 

quia  me  hw  dirina  piefas  adduxit,  ronimunifer 

eorum  meritis  inrocatis  Doinini  e.coremus  clenien- 

tiam  ^  nt  quod  a  me  in  vesfris  necessifatihus  fien- 

dum''  dccrcvit,  adimplere  cf  perficere  sux  piefafis 

gratia  dignetur.  Oranfibus  autem  ^  omnibus  ^  ait 

beatus  vir  ]\Iaturinus  :  Domi/u-  Jesu  Christe,  Fili 

Dei  viri,  qui  dixisii :  Petife  et  ^"  accipietis,  quxrife 

et  invenieiis,  puUate  et  aperietur  vobis,  e.t  quxcum- 

qve  oranfirs  jktitis,  rredife  quia  acrijvefis,  effient  " 

vobis;  quiquc  ergo  '-  caicos  illumiiiasfi ,  paraJ yfiros 

sanasti,  lejJrosos  mundasti  ",  morfuos  suscitasti, 

supcr  mare  pedilms  amhulasfi,  dignare per  /periia 

sancforum  tuam  manifesfare  firtutem,  ut  per  invo- 

cafionem  sancH  nominis  tui  omnisjjestis  omnisque 

infirmitas,  qna  hic  jiopuJus  atferifiir  depcUatur,  ut 

ridentes  gloripceiif  '■•  nomen  tuiim  sanvfuin  '^,  qui 

vivis  et  regmis  in  secula  seeuJorum.  Et  responden- 

tibus  illis  Anien,  omnos  tpii  oblati  sunt  diversis 

infirmitatibus  laborantes  per  Dei  gratiam  et  pre- 

ces  beati  viri  ^"  pristinse  sunt  sanitati  restituti. 

Factumque  est "  mag-nnm  gaudium  in  illa  civitate. 

l^.  Tunc  Tama  '  veloci  -  perlatum  ^  est  impera- 

tori,  quid  *  vir  Dei  urbem   ingressus  fecerit  ^ 

quosve  ^  reddiderit  ^  sanif ati  ^^  Tunc  missis  e  "  la- 

tero  suo  viris  uobilibus,  ut  cum  honore  ante  se 

deduceretur  '"  jussit.  Quo  "  regiam  ^'^  ingresso  ", 

obvius  "  ei  imperator  dixit  :  Air,  .'^acerdos  Dei, 

Maturine.  Et  ille  :  Dominns,  inquit  '",  tecum.  Et  "* 

imperator  ait  '^  ei  '^ :  Si  potuerisfiJiam  meam  Ma- 

ximianam  '"  b  a  dsemonio  Jihcrarc  ^**,  daho  tibi  mnl- 

tam  pecuniam.  Sanctus  vir  respondit:  Non  in  me, 

sed  in  Deo  oit  virtus  sanifaiis  ejus"K  Dej)ecunin 

quam  polliceris,  fac  quod  vis,  quia  --  graHu   di- 

vina  23  sanahitur.  Ij)se  enim  eam  salufi  resfifnei, 


qui  jnieJJam   annorum  duodeciin,  filiam   videUcet 
archisynagogi,  de  inorfe  suscitavit  ad  vitam.  Et  be- 
nedicens  oleuni,  infudit  in  os  puellaj  eum  invoca- 
tione  nominis  Christi  ^*,  ot  ^^'  conlinuo  ovomens 
da?monium  -^  reddlta  est  sanilaf  i.  Supor  *^  qua  re 
admiratus  est  -^  imperator,  et  -''  obtulit  ei  pecu- 
nice  '"'  non  modicam  quantitatem  ^^.  Ille  vero 
sciens  Dominum   prnecepisse,   Grafis   accej)istis, 
gratis  date,  recusavit  tale  commercium.  Et  nml- 
tum  diuque  renisus,  vix  fandem,  urgente  impera- 
toro.  causa  pauperum  oblata  susceplt,  suscepta- 
que  erogavit  pauperilnis  -'l  Quosquo  oducans  ^^ 
baptizavit,  et  in  fide  iiominis  Christi  fidehssimos 
effecit,  atque  ut  de  eadom  pecunia  '^*  necessaria 
sibiprovideront  iustiluit.  HaJjitavitque  «■' ibi  tri- 
ennio  ^^  sanctoruni  apostolorum  ac  martyrum 
limlna  Incessanter  frequentans,  jejunlis,  eleemo- 
synis  et  obsocratiom'bus  semper  iusistons,  iegris 
et    infirmis  compatieudo  subveniens,   daemonia 
ejiciens,  et  alia  quamplura  ^"  Domlno  cooperante 
peragens.  Qui  sciens  immincre  tempus  ^*^  recessus 
sui,  totum  se  ad  spiritale  opus  conversus  ^^  volun- 
tati*"Domini  potestatique  ■*'  commisit  *-'.  Et  cum 
per  dies  aliquot  ^^  vi  ■"  rebrium  acriter  ■'^  laboras- 
set,tandem  ipso  die  kalendurum  novembrium  " 
laetus  Domino  "  sanclum  *^  reddidit  splritum,  et 
feliciter  rnigravit  ad  Chrlstum.  Jussit  auteui  eum 
imperator  ■"'  cum  onmi  honore  et  diligentia  sepe- 
liri. 

13.  Tunc  '  venientes  sacerdotes  ^  Christi,  mi- 
nistri "  quoquc  ^  et  populus  ^  mcerentes  de  morte 
ejus,  sed  gaudentes  do  gloria  retribiitlonis  cjus, 
quia  ^'  a  Domino  renmneratum  non  dubitabant  \ 
mandaverunt*'  corpus  ejus  cum  honore  sepultu- 
ra?  ^  Quod  i"  terra  "  humatum  cum  '^  roh'quis- 
sent  '^  et  "*  mane  ut  in  ejus  memoria  '^  Domino 
debitas  laudes  persolverent  redissent,  reppere- 
runt  corpus  ejus  supor  terram  rejectmii.  Unde 
attonitiotstupore  nimio  susponsi,  nesciebant  quid 
ageronf.  Tunc  unus  militum  eorum  qui  euni  de 
partibus  Galliie  abduxerat  ^",  reminiscens  facti  et 
sponsionis  suse,  qua  ab  eo  fuerant  obstricfi,  nam 
coram  aderat  '\  ait  ad  illos  '« :  Audife  ine,  rjuxso, 
frafrcs,  et  nieis  sermonibus  aurem  lihenter  '"  ae- 
commodate  ^^.  Causa  enini  pe/-sj)icu(t  est,  cur  cor- 
j)us  21  in  hac  fcrra  humafum  retineri  cdj  ea  ^^  non 
j)Ossit.Nam  cim  imjieriali  auctorifate  a  nohis  con- 
ventus^'^  esset^^,i(t^^  per  voJuntatem  Dei  sui  huc 
reniref,  ij)se  nos  hoe  jiollicitationis  sacramenio  con- 
strinxif  ut  eum  aiit  vivtim  aiit  defunctum  in  locum 
et  ^'^patriam  suam  ^'  reducei-emus.  Quamohrem  te- 
nericorjnisejushujus  ie)-rai  sej)uJcro  -«  non  jMicst. 
Quo  audito  alacriores  effecti  nuntlaverunt  inipe- 
ratori.  Qui  christianorum  non  modica  manu  col- 
iecta,  et  -^  de  exercJtu  suo  viris  nobilibus  admi- 
xtis,  qui  per  onmom  viam^^essent  duccs  et  re- 


D 


Cnjiis  t:or/iii.i 
honoriticf 
scpnltiim 
e  sejiiili-rii 
rfjicifiir  li 
traiispor/ii- 
lur  iii 
Galliiiiii, 


^(tiabebis-itineris)  om.  3.  —  *  ((luem-ducloreni)  oin.  ±  — 
'•  oni.  2.  —  «  incompavuerunt  2.  —  ^  tanla  3.  —  ^  s,  d.  :i.  — 
"  ctppit  2.  —  "  perajjere  2.  —  "  om.  2.  —  '^  om.  2. 

Num.  II.  —  1  iliuuique  9.  -  ^  diviti  3.  —  '  ni.  b.  ^l  — 
*  bcatoiuni  add.  2.  —  ■>  om.  2,  s.  m.  3.  —  »  e. d.  r.  4.  —  ^  tieri 
2.  —  8  om.  2.  —  e  om.  3.  —  ""  om.  3.  -  "  fiet  3.  —  12  om.  2-fi. 

—  •»  I.  m.  p.  s.  3.  —  »  sanctificent  3.  —  'e-  s.  t.  2.  —  '»  Matu- 
rini  3.  —  "  om.  2. 

Num.  12.  —  I  lania'  2.  -  s  velocitas  2.  —  a  peihUa  2. 
delatuin  3.  -  *  quia  2.  -  <>  fuisset  2.  - « quasve  sanitates  2. 

—  ■"  reddidi^set  2.  —  «  om.  2.  —  "  a  l-(i.  —  ^»  ducerelur  2.  — 
"  qui  2, 3.  -  15  aulani  add.  2.  -  'a  ingressus  2.  3.  -  '*  ob- 
vians  2.  -  i-^i.d.y-fi.  ^  '»  Maximianus  3.  —  iMixitS  — 
'^  iUi  2.  om.  3.-  1«  ,7«  3;  yeligiu  Maximiani.-=o  liberari  1.— 
«'  om.  2, 3.  -  i!2  lua  vero  tilia  2.  -  aa  d.  g.  4-6.  —  s*  cum  i 
n.  C.  iu  os  p.  2.  -  ^■'  0,».  2.  qua-  4.  -  «"  da^monem  2.  - 


2f  de  2.  supra  3.  —  -«  om.  2.  —  -» om.  2.  —  «0  pecuniam  2.  — 
simodicai  quantitatis  2.  —  ^a  ^q  4  _  33  ^^^(,^„3  ^_  _ 
="  p.  e.  2.  —  "  habitavit  igilur  2.  —  ae  tnennium  2.  —  ^'  plu- 
rima  3^5.  G.quam  plurima2,  4.—  "s  ^^,,,  3  „  ao  conver- 
tPns2-4.  —  "  volnntate  se  2.—  "  pofestali  2.  —  •"=  tradidit  5. 

—  "aHquos2.—  "  vim  2.  —  ^^  aIacrilei-2.  —  *«  novem- 
bris  2.  —  •'^  cielo  2.  om.  3.  —  ■"*  om.%  3.  —  ■*"  i.  e.  2. 

Num.  13.—  '  tum  2.— s  gt  adil.  i.—  "  m.  C.4.— *  om.  4;  ejus 
add. %~^  populi 4.  —  " quem  2.  —  '^  n.  d.  a  d.  r.  2.  —  "  tra- 
diderunt  2.  —  »  cum  h.  c.  e.  s.  2.  —  '"  qui  2.  —  »'  ten-K 
corpus  2.  —  13  om.  2,  eum  t.  h.  4.  —  i»  reliquerunt2.  — 
'*  fuin  add.  2.  —  1°  memoriam  2.  —  i"  adduxerant  %  3.  — 
'^  omnibus  «dd.  2.  —  la  eos  2.  —  'O  om.  2.  —  20  intendite  3. 

—  ^'  ejus  add.  2.  —  33  (ab  ea)  om.  2.  —  -^  fuisset  perfectum 
2.  —  -*  om.  2.  —  26  isie  vjr  add.  2.  —  ^"  om.  2.  —  -^  patrife 
suii!  2.--28  om.  3.—=!'  om.  2.—"»  horum  add.  %  haruni  add.  3. 

ctores 


DIES  PRIMA  NOVEMBHIS. 
A  ctores  cxcquiarum,  jussit  ut  condito  aromatibus 
corporc  ot  digna  oxecutionc  ^"  funehria  ista  veno- 
rantes  referrent  eum  ad  locuni  suuni,  qiio  ^^  se- 
pulto-^^redirent. 
i,bi  requkscit       l\:  Quibus  jussa  oxplentibus  rolatus  ost  nobi- 
i„,mtnosoiQ;  Hter  in  rogionem  et  palriam  suam  >  et  .sepuHus  ^ 
honorifice  in  loco,  ubi  nunc  corpus  cjus  roquie- 
cens  3  pr.tstolalur  magni  judicii  diom,   quando 
beata  resurrcctione  glorificandns  resurgat  in  glo- 
ria,  clarificaliono  diiplici  curn  sanctis  omnihus  co- 
rnnnndus.  Ministris  vero  exequiarum  ejus  in  sua 
remeantibus,  remansit  ibi  *  venerabilis  Antonius'^ 
fliaconu';,  qui  oo  voto  eum  «  fuorat  ^  socutus,  ut 
omnihus  diebns  vitft;  suae  ad  scpuicruui  boati  viri 
Domino  strenue  deserviret.  Sed  et  quidam  ado- 
iescens  «,  Felix  nomine,  quom  idem  heatus  vir 
baptizaverat  »,  necnon  ct  duJE  puelia.'  virginos  '» 
quarum  una  Anastasia,  altera  vocitata  est  Grego- 
ria  ",  qu:js  oodem  voto  ^^  corpus  ejus  secutas  sunt, 
ut  ^^  proamore  beati  viri  mailent  peregre  mori  " 
quam  in  tcrram  suam  rodire.  Ibi  ergo  quatuor  ex 
illa  turbu  remanentos  devoverunt  sc  servituros  ad 
^  sepulcrum  beati  Maturini,  ut  ejus  moritis  ot  prc- 


255 


VITA  BREVIS 

S.  MATURINI 
ex  cod.pergameno.folm  tmiori 

bibliolhccge  Univcrsitatis  Tra- 
jectcnsis  n.  22,  olin»  Carfhu- 
sise  Trajectcnsis  n.  248. 


cibus  regni  ca?lestis  possent  prgemia  '"  adipisci.  In 


uit  sanctus  Matm-inus  difficesis  Senonen- 
sis  accola,  cujus  pater  Marinus  ox  prcefopto 
Maximiam  chrisfianos  persoquoiialur.  Sod  filius  a 
puoritia  christiamis  occultus,  deparentum  perdi- 
tiono  dolcns.  pro  eoruni  conversiono  Doum  exo- 


K 


it  miitta 

iiniiiifestun- 

1'irejus 

miiuivuhi. 


quobdie  nuracula  ;  sed  u.curia  et  inscicntia  ipsius  .eritatis.  Cumque  et  illai  pian/sugg  s  o  fcm 

qui  mentis  et  precibus  suis  variarum  solvit  nexus  shs  esset,  et  mumtndinis  nrcx  oL,n  ei  traditu. 

^^^..o^o.u^,^^^^^.,^^  ,i„.  /..W.  Ambo  itaque  aq^Llam  ^^LZj^tZ 

cula  poccatorum  \  et  m  magni  .judicii  die.  co^Iis  carpo  susceperunt  baptismun,,  a    quo   et  Ipse 


ac  terris  igne  novissimo  ardentibus,  nos  secum  ad 
gaudia  rapiat  a;terna,  cujus  nos  aiiior  conipulit 
ad  ejus  gesta  scrihenda,  pr^estante  ^  Domino  no- 
stro  Jesu  Christo,  pio  salvatore  ac  redemptore 
nostro,  qui  cum  Patre  et  Spiritu  sancto  vivit  et 
regnat  per  infinita  secula  seculorum.  Amen. 


ANNOTATA. 


Maturinus  vicesimum  agons  annuin  ordinatus  est 
in  preshyterum.  Hic,  cum  propter  beati  Mauritii 
sociorumque  ejus  martyriuni  Romanus  populus 
diversis  eladihus  atficeretur,  filia  quoque  Maxi- 
miani  inunundo  spiritu  ageretur,  et  pater  magicis 
ageret  ut  eam  liberarot,  clamante  dfemone  per 
os  puell® .-  0  imperator,  depcient  ma/eficia  tna, 
domc  e.r  partihusGallix Malarinus,servns  Christi, 
veniat,  qui precibus  suis  popnlam  et  fHiam  tuam 
;  ««^«^'"  restituat,  accitus  ah  imperatore  cum  militi- 

a  i^cedum  anachronismum  in  romtnentario  no-     bus  Romam  perrexit,  prius  tamen  ab  eis  sacra- 
tcwmm  nnmA.  mento  accepto,  quod,si  in  regionibus  illis'eum 

n  Ytfamnamauctorfiliamintendaf,claruinnon  migrare  contingeret,  corpus  ejus  terrfe  human- 
est.  Nam  et propria  Ma.rimiani  fifia,  qux  maf/uo  dum  ad  locum  snum  referrent.  Romam  i"itur 
^onstaittuionapsit^FlariaUaKumaimFaustaaj}-  perveniens,  obvia  turba  cum  gloria  susceptus, 
pe(laf,n-,  et  filia  nxoris  ejus  Eutropix,  qnam  ex  imperatoris  filiam  a  dtemone  liberavit,  alios 
l^nori  marito  hahuerat,  Flavia  Maximiana  Theo-  onmes  infirmos  sibi  oblatos  curavit.  Et  tandom 
<^oraauditQuodeniminaIiqnotextuMdKmuaap~  ipso  dio  kalendarmii  novembris  la:tus  Domino 
peUatur,  td  Ulirario  p7do  tribuendum.  Neque  etiam  spiritum  reddidit.  Cujus  corpus  aromatibus  con- 
iic  uuctor  tanti  est,  ut  e  nomine  Maximix  esse  ditum  cum  sepelissent  et  humatuui  reliquissent, 
f^lteram  ftliani  Maximianipropriamconcludamus.     mano  revertentes  invenerunt  illud  super  torrani 

rejectuni.  Et  stuposcentes  neseiebant  quid  age- 
rent.Tunc  unus  im'Iitum  qui  eum  do  Gallia  adrlu- 
xerant,  pacti  sui  rominiscons,  causam  rptulit.  Et 
ad  locuni  suum  corpus  cum  honore  relatuTu  est 
~  jussu  iniperatoris.  Ubi  ad  ejus  sopulcrum  Deus 

multa  miracula  decluravit. 


KX   MSS. 


exercitione  2,  exercitatione  3.  — »« et  2, 3.  -  "  eo  add  2 

Nom.  14.  -  1  s.  p.  %  -  2  e=i  add.  2.  -  ^  requiescit  corpus 

ej^iis  1.  —  i  vir  add.  2.  -  "  Antoninus  2, 6.-«  illum  2.  3.  om.  1. 

om.  2.  —  8  a.  q.  2.  _  3  eumque  de  sacro  fonte  suscepe- 

ral^«rfrf.2.-  "'om.2.-"G.e.v.3.-»''o«..2.-"'et2. 

(per.  mori)  peregrino  more  illic  remanere  2.  —  'e  pr. 


po3.  ■l. 

Num.  15.  —  '  ejus  2.3.  —  -niiracula  jufienle  Deo,  qui 
vivit  et  regnat  Deus  per  secula  seeulorum  amen  add.  % 
cpieris  om.  —  ^  r.  i.  1. 1.  —  *  alligata  3.  —  **  om.  3.  —  «  per 
eum,  qui  vivit  et  regnat  Deus  per  s.s.  add.B^ceterinom. 
— '  prosperante  6. 

COMPENDIUM 


!i56 


VITA  S.  MATURJNI  CONFESSORIS. 


COMPENDIUM  VITA  S.  MATURINl 
ex  Peiro  De  NaUdihtts,  ///>.  A',  r.  tl. 


M, 


Maxiniiaiii    irnperatoris  oppressisset,    pi  pcr  os  D 

pueiljE  clamaret  se  a  nullo  Iioniiniun  nisi  a  Ma- 

turino  Scnonensi  ejicienduni,  jiopulum  quoque 

Romanuni  a  clade  opidemia^  quiun  iucurreral. 

ejusdem  nieritis  Jiljenmdum,  imperator  ad  Seno- 

laturinus  rnnfossor  apud  Senononscni  civila-      neusem  civitatem  misit  et  Maiurinumadse  aecer- 

tem  etiiipore  Maxiiniaiii  iinperatoris  t^Iaruit.  Qui     sivit.  Qul  Ronuun  cum  multo  houore  perductus 

ex  patre  Marino  ejusriem  civilatis  nobilj  ac  gentili      prius  a  cnniitibus  juramentum  accepit,  ut,  si  eum 

progonitus  :  qni  ex  pra;cepto  Maxiniimii  christia-     Romte    aut  in  via  mori  coulinfioret,  corpus  ojus 

nos  perspqiiebatur  :  ipse  claneulum  animo  solo     ad  propriam  patriam  reportarent.  Veniens  itaque 

christianus  existons.  jiro  parentnm  salutc  ad  Do-     Maturinus  Romaui.  imporaloris  filiani  a  ditemonio 

niinum  exorabat.  Audivitque  a  Domino  quod  ei     liberavif,  pnpulo  quoi}ue  salutem  a  pestilontia 

ab  eo  pnstnlata  darentur.  Et  post  dies  paucos     suis  orationibus  impelravit.  El  post  htec  ihideni 

niater    ojus   ad  Chrislum   conversa,  dum    patri     in  paco  ipiiovit  kaloudis  novond>ris.  Cujus  corpus 

eamdem  eonversionom  suaderet,  ille  oi  respondil     cum  in  quodam  tunmlo  posuissent,  diesequenti 

quod  in  nocte  prsecedente  pervisum  acceperat     exhumatum  invenerunt.   Recoi-dati  autem  pro- 

quod  filio  suo  in  ciistodiam  data  fuisset  ovium     missionis  et  juramonti,  corpus  Ronia  ad  Caltiam 

inultitudo.  Undo  ipse  Marinus  cum  uxore  ot  filio     transportarunt,  ot  ibidom  iilud  jussu  inq)eratoris 

Maturino  annoruin  viginti  a  sancto  Polycarpo  epi-     digno  honore  condiderunt  apnd  Senonas  civita- 

scopo  baptizati  sunt.  Cnm  autom  diabolus  filiam     tem.  ubi  ot  miraculis  clarel. 


LITURGICA  DE  SANCTO  MATURINO. 


OFFICIUM  IN  FESTO  S.  MATURINI 

ex  scrinio  L  460,  461   arcMvi 
Parisiensis  el  cod.  D,  JoliveL 

In  I  Vesperis.  Hymnus. 

Jam  suos  cives  Malurinus  onines 
Hac  die  la?tus  vocat,  ut  sacratis 
InipJeant  ccelum  precibus,  beatas 
Dum  petit  ledes. 

Erjio  tu.  supplex  LjTicantus,  aclsi?, 
Excita  giiudens  motiulos  in  allum. 
Cum  tui  sjincti  redeanl  aluuiiii 
Festa  per  orbem. 

Hic  fide  Christi  juvenis  coruscans 
A  Deo  Irisitis  petit,  ul  deorunt 
Impio  lalsus  revocetur  error 
Corde  parentum. 

p  Annuens  C.hrislus  puero  pelenti. 

Mater  ad  natum  citius  cucurrit, 
Post  pater  ;  sic  Ht  genitor  parenti 
Natu^  uliique. 

Ac  sacri  fontis  yenitis  lavaero 
Ore  di.spensat  manibusque  sanctuni 
Corpus  et  verbum  renitens  sacrato 
Ordine  Chrisli. 

Gtloriam  sanc,la>  Trinitatis  canamus 
Qua  poli  sumpsit  Maturinus  arcem 
Cujus  et  cuncli  merilis  jirecainur 
Associari. 

Ad  Magniflcat  Ant.  Adest  dies  summai  laeti- 
tia;  in  qua  vir  Doniini  Maturinus  ca^lestis  patrite 
civibus  associari  promeruit. 

Ad  MatutiDum. 

Invit.  Venori'iiiur  Cliristuni  in  sauctis  suis  vei'e 
nural)ileui.  *  tjui  bcato  Maturino  virtutem  pra?- 
stititet  coronam. 

Hymuus. 

Ille  dum  miris  patriani  decoiat. 
Pama  hiuc  sancli  volilal  per  orbem, 
D;x'uu)uis  tauto  vocitatur  atque 
Indice  Romain. 


Nuntius  quieril,  reperitur  orans ; 
Sed  pater  natum  dare  se  recusat, 
Ni  fidem  regis  sibi  det  minisler 
Reddere  natum. 

Tunc  iter  carpit.  mare  turgel  lu^^ens 
Horridum  nautis :  pereant  ue  runcti 
Excitant  sanctum  :  pekgus  preciitu 
Redditur  *quum. 

Ostiam  surgit.  volat  hoc  per  urhem 
Turba  languentum  rito  currit  inde 
Obviain  sancto ;  petit  ut  saluli 
ResUtuatur. 

Gum  videt  mirans  populi  dolores, 
Orat.  et  summa  pietale  victus 
Puscit  ut  coeluiii  uiodo  sanitatem 
Redderet  a;gris. 

Gloriam  sanctae... 

In  I  nocturno 

Ant.  Gonfessor  Domini  Maturimis  ;i  prima?vo 
nmndi  Imjus  oblectamenta  despicieus,  in  lege  Do-  f 
mini  meditatur  die  ae  nocte. 

Ant.  Parentum  luunque  suorum  nobilitato 
contempla,  illi  soii  lotum  se  subdidit,  cui  servire 
regnare  cst. 

Ant.  Voce  ad  Dominum  clamavit  pro  ouuver- 
sione  parentum,  et  exaudivit  eum  Dominus  de 
monte  ^an('to  suo. 

Post  I  lect.  ^.  Beatus  Maturinus  ex  ingenuis 
parentibus  sed  adhuc  Kt-tdilibus  ortus,  *  ab  ipsa 
pueritia  Gliristi  otrjiil  cssc  diseipulus.  V.  Ooculte 
tamon  et  quasi  sub  ciiiamyde  pucr  oximius  Do- 
mino  inhiabat.  Ab  ipsa. 

Post  II  lect.  ^.  Hic  parentum  .'^uoriuu  verbo 
vitae  senilem  pavit  u;-talem,  et  versa  vice  (pii  eum 
^enuerunt  mundo  genuil  cftio,  *  ot  quorum  esse 
potuit,  iu  Gliristo  sibi  colia-M-odos  offocit.  V.  Qui  .sic 
edocti,  relicta  idolatria,  pritduoo  fUio  Ghristi  ve- 
slipia  sunt  socuti.  Et  quoruui. 

Post  III  lect.  1%  Miiiie  puer  moribus  sene- 
scerc  coepit,  *  et  inter  nmndi  dolicias  eormn  i)lan- 
dimonta  contempsil.  V.  0  felicem  pueruni,  cujus 
vita  senibus  oxemplum  pntstitit,  et  ut  .spiritum 
roboraret  carnis  suae  sEevissinms  porsecutor  fuit. 
Et  inter.  Gloria.  Et  inter. 

In 


DIES  PRLMA  NOVEMBRIS. 


In  II  nocturno. 


257 


Ant.  Usquequo,  genitores  mei,  gravi  corde  ut 
(luid  diligifis  vanitatem  et  qu^ritis  mendaciuni'^ 

Ant.  Lselentur  onines  qui  sperant  in  te    Do- 
mme ;  m  ^ternuni  oxuUabunt  et  iiabifabis  in  eis 

Ant.  Ex  orc  infantium  perfecisti  laudempro- 
l.teruuniKo^fuos,utdestruasinimifumetultorem 

Post  IV  lect  «.  Accidit  interea  Ronue  ut  d^e- 
monium  ({uod  Maximianifiliam  invaserat  respon- 
deref:*  se  a  nullo  posse  expelli,  nisi  quidam 
Maturinus  de  partibus  Galli;c  adventaref  v  0 
mira  Det  pofcntia;inimicus  enim  totius  sanctitatis 
l^eati  viri  sanctitatem  celare  non  potuif,  sed  dixit 
.Se  a  nullo. 

Post  V  lect.  i^.  Ut  audivit  Maximianus  filiam 
Matuiuu  precibus  a  d^uionio  liberandam,  quos- 
dam  sibi  fidelissimos  in  Gallias  misit,  *  qui  san- 
ctitatis  lilius  fama  duce  sanctum  apud  Lyrican- 
tum     mvenorunt.    v.  Ipse    vero    angelico   jam 
pr.xdoctus    oraculo,  eorum  petitionem  benigne 
susccpit.  Qui  sanctitate. 
^       Post  VI  lect.  K.  Legatorum  itaque  fide  iuter- 
posita  qu.a  aut  vivus  aut  mortuus  parentibus  suis 
redderetur,*  alacrifer  cum  eisdem  iter  arripuit 
%  Quibussanctifatem  illiusadmirantibus,Domino 
cooperante    multis    effulsit  miraculis.  Alacriter 
Gloria.  Alacriter. 

In  III  noeturno. 

Ant.  lu  conspectu  Maturini  ad  nihiium  de- 
ductus  est  malignus,  quia  timuit  Domiuum  et  il- 
lum  glorificavit. 

Ant.  Domine,  praevenisti  sancfum  tuum  in  be- 
nediclR.nibus  dulcedinis ;  dexlera  ejus  in  eos  qui 
te  oderunt. 

Ant.Servc  Christi  Maturine,  relevalanguores 
et  cura  vulneranosfra. 

Post  VII  leet.  n.  Et  ut  itineris  difficuitatem 
sibitempcrarent,Iocamaritimapetierunt;ubicum 
ad  msulam  quamdam  divertissent,  orta  tempe- 
state  gravissima,  *  sanctum  coeperunt  acclamare 
Maturinum.  t.  Quo  excifato  a  somno  ct  orante, 
venti  quieverunt  et  mare.  Sanetum. 

Post  VIII  lect.  I?.  Dum  vero  de  navi  egi-e- 

derctur,  duos  viros  obviant  habuit,  qui  ibidem  an- 

Q  tea  visi  non  fueraut,  *  nec  postea  eomparuerunt. 

V.  Quorum  hasc  fuit  salutatio :  Benedictus  qui  ve- 

nit  in  nomine  Domini.  Nec. 

Post  IX  lect.  i^.  Cuin  autem  Romam  venisset, 
Jion  minimam  civium  multifudinem  variis  oppres- 
■sam  languoribus  pristiufe  reddidit  sanitati,  *  et 
Maximiani  tiliam  a  dEemonio  liberavit.^-.Ipsevero 
mhil  sibi  sed  Doinino  tofum  aftribuens,  dicebat: 
A  Domino  factum  est  istud.  Et.  Gloria.  Et. 

In  Laudibus. 

Ant.  Maturinus,  sicut  angelo  praemonitus  erat, 
cum  legatoribus  Romam  profectus  est. 

Ant.  Cujus  cives  variis  oppressos  languoribus 
in  Christi  nomine  curavit,  et  Maximiani  filiam  a 
dsmonio  libcravit. 

Ant.  Per  triennium  Romse  commoratus,  ut 
beatorum  martyrum  frequentaret  limina.  febri- 
bus  dissolutus  migravit  ad  Dominum. 

Ant.  Ut  audivit  imperator  sancti  corpus  in 
sepulcro  retineri  non  possc,  illud  in  patrinm  cuiu 
nonesto  comitatu  remisit. 

Ant.IbiqueipsointcrcedenfectDeocooperante, 
multo  pluia  ostensa  sunt  miracula,  quam  conti- 
nentur  in  pagina. 

Nommbris  Tomus  I. 


Hymnus. 


RX   MSS. 


Roma  tunc  gaudens  pelit.  h««cl  nefando 
Sp.ntu  regi.s  cmcietur  infans  ■ 
Reddit  et  sanam  pienhus  parenti 

Miiximiano. 
Cum  pius  RomEe  tribus  exsUM  annis 
bpiritu.s  sursum  volat  ad  beatos- 
Sed  nequil  sanrtum  retinere  terra 

Corpus  humatiim. 
Hoc  nianent  casu  populi  stupentes. 
Ac  yidens  lotus  stupet  imperator; 
Audit  et  sanctum  voluisse  ferii 

Ad  genitoiem. 
Imperat  multis  (leferens  honoremj 
f'Orpon  magnum)  comitentur  usque 
i  atnam  viris.  ut>i  nunc  quiescil, 

Orhe  triumphans. 
O  nimis  felix,  Lyricantus.  isto 
(Jive.  qui  Uantum  tibi  per  amorem 
Vivit.  ut  tecum  cupiat  manere 

Omne  per  .nevum. 
Gloriajn... 

Ad  Benedictus.  Ant.  Sanctus  iste  talentum 
sibi  traditum  in  sudario  non  rcposuit,  sed  sicut 
servus  r.delis  et  prudens  Domino  suo  multiplica- 
tum  reportavit. 

Oratio. 

Deus,  qui  fidelem  servum  fuum,  beafuni  Matu- 
rinum  confessorem,  intcr  electos  concives  tuos 
glonaethonorecoronasti^prsesta  qucesumu^  ut 
ejus  merifis  et  precibns  possimus  sfenia  vi.ionc 
tua  perenniter  gloriari.  Per  Dominum. 

In  II  Vesperis.  Hymnus. 

Pange,  lintrua,  Matuiini 
Laudes  el  prfeconia; 
Corde  puro  celehremus 
Ipsius  solemnia, 
Gujus  vita  et  doctrina 
Coruscat  ecclesia. 

Maturinus  vir  maturus, 
Ipse  domat  vltia, 
A  primrevo  flore  mundi 
Spernens  hujus  gaudia. 
Hic  parentes  ah  errore 
Vocat  Dei  giatiu. 

Cfpsar  mittit  provocatus 
Da-monis  inUicio; 
Sed  in  mari  fit  tempestas 
Malignanfis  odio.  F 

Excitatus  liheravit 
iNautas  a  naufragio. 

Ne  iateret  diu  lucens 
Lucerna  suh  modio, 
Filia  Maximiani 
Vexata  da^monio. 
Roma  clade  liheralur 
Ipsius  sufTragio. 

Dum  sanctoruru  circuiret 
Loca  per  triennium, 
Migrat  sanctus  cum  heatis 
Sortiturus  pnpmium. 
Nequit  terra  retineri 
Jam  consors  cffilestium. 

Unde  stupens  imperator 
Juhet  ut  in  Galliam 
Reducatur  cum  honore 
Corpus  et  in  patriam. 
Cujus  preces  nos  sanctorum 
Perducant  ad  gloriam. 

Gloria  et  honor  Deo, 
Virtus  et  imperiuni 
Uni  trino  in  personis, 
Creatori  omnium, 
Cujus  dono  Malurinus 
Sumpsit  vilie  bravium. 
Amen. 


E 


33 


Ad 


LITUHGICA  DE  S.  MATURINO. 


Ad  Magnincat.  Ant.  0  gloiiose  confessor 
Doinini,  Malurine,  exaudi  voces  tibi  supplican- 
tium,  eosque  quiintuislaudibus  Chnstum  vone- 
rantur  adca'ii  pcrducas  palatiuni. 


OFFICIUM  IN  TRANSLATIONE  S.  MATURINI 

ex  mdem  scriniis. 

Ad  Magniflcat.  Ant.  Bcate  confessor  Matu- 
rine,  qui  da;inouia  expellis,  pestem  sedas  et  tem- 
pestates  Dei  dono  et  virtute  avertis  :  veni  nobis 
adjutor,  alleluia,  alleluia. 

Ad  Matutinum. 

Post  I  Lect.  il.  Hic  est  fratrum  amator,  *  hic 

est,  qui  nuiltuni  orat  pro  populo  et  universa  civi- 

tate  sua,  Maturinus,  confcssor  Domini,  AU.  AU. 

All.  %'.  Vu'  iste  in  populo  mitissimus  apparuit  et 

li  patriiB  aniantissimus.  Hic  est. 

Lectio  n.  Matm-inum  Romae  kalendis  novem- 
bris  defunctum  christiani  suo  niore  ibidom  sepul- 
turiE  tradiderunt.  Sed  cum  juramenta,  qute  in 
nomine  Christi  fiunt,  sa^pe  Deus  irrita  esse  non 
sinat,  postridie  quo  eorpus  humatum  fuerat,  e 
terra  rejectum  inventum  est.  Romani  cnim  qui 
illum  e  Lyricantu  Roraam  duxerant ,  invocato 
noniino  Christi  se  astrinxerant  juramento,  aut 
vivum  aut  morluum  in  patriam  reducturos.  Cum 
ergo  parvi  facerent,  aut  non  recordarentur  sui 
juramenti,  Deus  illis  hoc  miraculo  in  memoriam 
revoeavit. 

%  0  magna  sancti  caritas,  cujus  amor  tantus 
in  patriam  fuit,  *  quando  nec  vi^iis  nec  mortuus 
unciuam  ah  ea  diseessit,  Ali.  V.  Dcsiderium  ani- 
mee  ejus  tribuisti  ei,  Domine,  et  voluntate  labio- 
rum  ejus  non  fraudasti  eum.  Quando  nec  vivus. 

Legtio  111.  Onmibus  igitur  stupentibus  et  ad 
miraculum  concurrentibus,  eventus  mirabatur, 
sed  causa  ignorabatur,  cum  unus  ex  his  qui  jura- 
verant  a.stitit ,  dixitque  illum  non  Roina^  sed 
apud  Lyricantum  velle  sepeliri.  Quod  cum  audis- 
set  princeps  qui  eum  Romam  vocaverat,  cujus 
G  filia  a  da-monio  fuerat  liberata,  corpus  in  patriam 
cum  honesto  comitatu  remisit.  Ubi  cum  advenis- 
set,  fideles  qui  illud  fuerant  comitati,  quorura 
multi  ad  sepulcrum  illius  tota  sua  vita  Dei  laudes 
decaniare  voverant,  cum  incolis  loci  honorifice  in 
tumulo  deposuerunt.  Postea  cum  ibidem  celebris 
eeclesia  a^diticata  fuisset,  ubi  sancti  Maturini 
reliquij»  niagna  veneratione  coluntur,  in  eadem 
ecclesia  depositionis  illius  dics  .^exto  idus  maii 
anniversaria  devotione  ct  ingenti  populorura  con- 
cursu  celebratur. 

li  Felix  anima,  qua:  cum  Dco  in  :eternum  ruti- 
las,  *  cujus  corpus  majjnum  popuhs  intulit  stu- 
porem ,  quod  humatum  in  tcrra  relineri  non 
potuit,  All.  AII.  x\ll.  %'.  Ut  audivit  imperator  quod 
evencrat  miraculum,  digno  cum  comitatu  san- 
ctum  in  patriam  remisit.  Gujus  corpus.  Gloria. 
Cujus  corpus. 

In  Mlssa. 

Oratio.Deus,qui  hunc  diem  honorabilera  nobis 
in  beati  Maturini  confessoris  tui  translatione  tri- 
buisti,  da  qua-'sumus  ecclesiai  tua;  in  hac  cele- 
britate  Uvtitiam ,  ct  cujus  merabra  pio  amore 


veneralur  in  terris,  ejus  intercessionibus  subleve-  D 
tur  in  coi^lis.  Per  Dominum. 

Secreta.  ]\Iunera  tuse  oblata  majestati,  miseri- 
cors  Deus,  benigno  qu^sumus  suscipe  intuitu,  ut 
ejus  nobis  precibus  fiant  saIuttU'ia,  cujus  reliquias 
in  hac  basilica  veneramur.  Per  Dorainum. 

Fostcomm.  Divina  libantes  mysteria  quEesu- 
mus,  Domine,  ut  beati  Maturini  nos  ubique 
intercessio  protegat,  cujus  hic  sacris  pignoribus 
gloriamur.  Per  Dominum. 

Lectiones  ex  ms.  cod.  Offigii 

S.  MaTURINI   DESCRIPTO   MANU   J.  B.  JOLIVET   PAROGHI 

Lyricantensis. 

Lectio  rv.  Maturinus  in  pa^o  Senonensi,  vico 
cui  Lyricantus  nomen  est,  nascitur  Marino  et  Eu- 
pheinia,  nobilibusparentibus,sed  adhucgentiliuin 
errore  detcntis  :  ita  ut  pater  sstviendi  in  christia- 
nos  publicam  acciperct  potestatem.  Ipse  vero  a 
sancto  Polycarpo,  Senonensiarchiepiscopo,  clam, 
ne  patrera  offenderet,  institutus,  cum  esset  anno- 
rum  duodecim,  setatem  moribus  vincens,  Ghristum 
totis  visceribus  diligebat :  atque  ipsi  jejuniis  et  p 
orationibus  nocte  dieque  serviens,  pro  salute  pa- 
rentum  assidue  precabatur. 

Lectio  V.  Itaque  divina  cooperante  gratia  ma- 
trem  primum.  deinde  patrem,  qul  per  somnium 
divinitus  de  filii  pietate  monitus  fuerat,  convertit, 
atque  eos  per  sanctum  Polycarpum  baptizari  fe- 
cit.  Fuitque  carnnlis  filius  idera  et  spiritualls 
pater,  dum  eos  qui  se  genuerant,  ipse  per  verbum 
regenerare  promeruit.  Quo  tempore  cum  esset 
annorum  viginti,  propter  morum  gravitatem  a 
sancto  Polycarpo  presbyter  ordinatur. 

Lectio  VI.  Deinde  vocatus  Romara,  ut  filiara 
principis  a  dseraone  possessam  liberaret,  eo  pro- 
fectus  est,  niultisque  pietatis  operibus  consum- 
raatis,  niultis  erga  infirnios  et  possessos  a  diabolo 
pra^stitis  beneficiis,  fructura  tandem  bonorum 
operura  ibidem  percepit.  Gujus  corpus,  ut  ipse 
postulaverat,  ad  patriam  suam  relatum,  multa  in- 
colarum  devotione  ct  ingenti  signorum 

Alije  lectiones  ex  arghivo  Parisiensi. 

LEGTio  IV.  Maturinus,  Roniana  stirpe  oriundus, 
pietate  pr?estantissimus  extitit.  Vastinensibus  in- 
tra  quorum  luics  morabatur,  splendidissimum  F 
omnium  virtutum  exemplum  prjebuit.  Ejus  ibi 
festivitas  summa  veneratione  peragitur  apud 
Liricantum  in  dioecesi  Senonensi,  tertio  die  no- 
veinbris;  priino  ejusdcin  niensis  die,  quo  obiit, 
Sanctorum  Omniuin  celebritati  consecrato.  Eo  in 
oppido  quod  totum  ad  canonicos  Parisienses  ab 
anno  mille.simo  quinto  pertinet,  ampHssima  sub 
ejus  invocatione  exstat  ecclesia.  pone  cujus  altare 
erecta  sacroiuin  ejus  ossiura  theca  conspicltur. 
Hfec  singulis  annis  festo  Ascensionis  Domini  die 
recurrente,  ad  vicinas  ecclesias  longo  suppllcan- 
tium  populorum  ordlne  defertur. 

LECTio  V.  Utilia  in  primis  ad  reparandam  men- 
tis  sanitatem,  plmimis  in  Galiiai  locis,  sancto 
Maturino  vota  nuncupantur.Prima  Lucionis  urbis 
parochia  glorioso  ejus  nomine  donata  est;  ipsius- 
que  festum  semiduplici  cultu  Rupellensis  ecclesia 
celebrat.  Parisiis  quoque  sacrje  religiosorum  san- 
ctissima;  Trinltatis  de  Redemptione  captlvorum 
Eedes  in  honorem  beati  Mafurinl  dedicatai  sunt. 
Illas  hujusceOrdinls  fratribus  dedit  ecclesia  Pari- 
slensis  anno  salutis  millesimo  ducenteslmo  vige- 
simo  octavo  ,  cujus  doni  biennio  post  gratias 
egerunt  litteris  nomine  capituli  generalis  apud 

Cervum 


,  Cervum  Frigiduni  feria  tertia  post  Trinitatem 
habiti  conscriptis.  Apud  quos,  sicut  et  in  ecclesia 
Parisiensi,  festivitas  cjus  recolitur  quinto  idus 
novembris,  quo  dunitaxat  anni  die  singulis  cano- 
nicis  gemina  annona  distrJbuitur. 

Lectiones  ex  proprio  Meldensi.  Lectio  I.  Ma- 
turinus  juxta  vulgarem  traditionem  apud  oppi- 

dum,nomineLyricantum,dioecesisoIiniSenonen- 
sis,  nunc  Meldensis,  parentibus  nobilibus,  sed 
ethnicls  nntus  erat.  Adhnc  adolescens  fidem 
christianam  amplexus,  ipsos  parenlessuos  assi- 
duis  ad  Deum  emagitationibus  et  piis  hoitationi- 
bus  Ghristo  peperisse  dicitur. 

Lect.  11.  Tanta  vii-tute  enituit  ct  morum  inte- 
gritate,  ut  ab  episcopo  Senonensi  sacerdos  fuorit 
ordinatus.   Cumque   ministerii  partes   fideliter 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


259 


adimplevisset,  omni  virtutum  genere  cumulatus  D 
vit^  hujus  ^runmas  cum  feterna  felicitute  com- 
mutav.t  ipso  die  kaleudarum  novcn.bris  •  unde 
ejus  festum  ad  aham  diem  translatum  est 

Lect.  ih.  Apud  Lyricantum  amplissima  suh 
illu.s  mvocatione  exstat  ecclesia,  ubi  pene  totum 
pjus  corpus  asservabatur  antcquam  scculo  XVI 
inter  mipms  calvinianorum  furores  igne  consu- 
mcretur.  Usquc  ad  infandas  labcntis  seculi  XVIII 
calamitates,  theca  in  qua  reliqui;«  depositfe  iuo- 
runt  ud  vicinas  ecclesias  singuiis  annis  longo 
sui^phcantium  populorum  ordine  circumfercha- 
tur.  Ad  Lyricanti  basilicam  frequcntes  fichant 
peregrmationcs,  ut  infirmis  beati  Maturini  inter- 
cessione  nicnf  Is  sanitas  obtineretur. 


DE    S.    MARCELLO 

EPISCOPO  PARISIENSI,  CONFESSORE 

COMM:E]VTA.I£ItJS       FRy^EVIXJS. 

I.  Quis  Vitam  S.  Marcelli  scripserit  et  quo  tempore  S.  Mar- 

cellus  vixerit. 


E 


(.;.  V.  H. 


[•HOHAHtLITER 
SEOULO  V. 

Viiam 

S.  Marcelli 

"    Vcnantio 

l''ortimato, 

1'ictiiviensi 

fimv.opo, 

scriptam 

sUtjttinegant, 


SMarcelli,  Parisiensis  episcopi,  Us  in  Actis  SS. 
p  mentio  iiiter  praitcrmissos,  semel  ud  diem 
%15  fehruarii,  occasione   cujusdam  Marcelli, 
quem  -  quis  esset  prmdeeessores  ignorahant,  iterum 
ad  dietn  90  juHi,  qiw  die  translatio  ejus  in  Mune- 
rato  aliisque    Usuardinis  codicibus  annuntiatur. 
Vtrobiqnein7iatalemejusdiem,adkahndasnovem~ 
bris  remittitur.  Ejus  Acta  nunc  tractanda  ar/f/re- 
dimur.  Vifam  sive  Acta  S.  Marcelli  edidit  Surius, 
afqve  ex  Surio  Michael  Arujelus  Luchi  inter  opera 
omnia  VeHanfH  Fortunafi,  Pidaviensls  episcopi ; 
editionem  LuchH  Jiahes  apud  Mif/ne,  Pafrol.  Lat. 
^  tom.  Lxxxviii.  Venantium  Fortunatum  Vifam  hanc 
'  Marcelli  episcopi  scripsisse  a  S.  Germano  rof/afnm, 
nos  cum  Luvhio  aliisque  quamplurimis  existima- 
mus.  Ad  lectorum  utilitafem  sapientissimumdocfi 
Benedictini  monitum,  quod  Vifx  MnvceWi 2)ra;misit, 
Iwc  loco  transcribimus  e  citato  tomo  Mif/uiano,  col. 
541 :  Utrum  revera  Fortunatus,  episcopus  Picta- 
viensis,  sequenfem  Vitam  S.Marcelli,  episcopi  Pa- 
risiensis.  neene  conscripserit,  infer  se  eruditi  dis- 
sentiunt.  Auctores  Hist.  litt.  Franc.  illam  abjudi- 
cant  Fortunato  nostro,  atque  alteri   Fortunato 
Vei-cellensi  attribuunt,  de  quo  in  pr^fatione  ad 
Vitam  sancti  Hilarii  sumus  loculi.  Hisce  vero  indi- 
ciis  sive  conjecturis  illi  adducuntur :  1°  quod  Vifce 
sanctorum  conscriptse  a  Fortunato,  Pictaviensi 
antistite,  iilum  solum  presbji:(Tum,non  cpiscopum 
nominant ;  ac  si  quando  nominant,  addunt  eccle- 
Si^   nomen  cui   regend^E  prasfuit ;  9."  stilus  quo 
conscripta  est  Vita  S.  Marcelli,  simiilicior  magis- 
que  concisus  videtur  quam  ille  Fortunati;  3"  Vila 
islha;c  multis  ante  annis  scripta  est,  quam  S.  Ger- 
uianus,  episcopus  Parisiensis,  decederct,  atquc 
adeo  non  multo  postquani  in  Gallias  advcnisset 
I'ortunalus,  cum  isnondmu  g:esfissanctorunicon- 
scribendis  aninium  applicuisset.Nam  ipsc  videtur 
senus  ad  gesta  sanctorum  colligcnda  uL  litteris 


consignanda  accessisse,  cum  antea  poesi  impen- 
siusoperamdaret.  Postremo  Gregorius  Turoncn- 
sis  mentioncm  faciens  Vitae  hujnsce,  iib.  de  Gloria 
confessorum  c.  89.  auctorem  ejus  non  commemo- 
rat.  Ita  cum  Vitas  S.  Severini,  episcopi  Burdega- 
lensis,  S.  Albini  ^Vjidegavensis,  et  S.  Germani, 
Parisiensis  pontificis,  commenn'nit,  sempcr  iis 
Fortunati  nomen  adjecisse  comperitur. 

2,  Sed  alii  contra  sentiunt :  ac  Hadr.  Valesius 
inter  ceteros.  in  dissertatione  contra  Launoium  ; 
Vossius,  I.  it  de  Latinis  historicis,  c.  22 ;  Labbeus, 
1. 11  de  script.  eccles.;  Joannes  Albcrtus  Fabricius, 
in  Bibliotheca  latina  niedije  et  infimte  ietatis ; 
Joannes  Molanus  in  Usuardi  Martyrol.;Gfesar  Ba- 
ronius  in  nofis  ad  Martyr.  Rom.  et  alii  eam  pro- 
prium  Fortunati  ac  genuinum  fctuin  ossc  confir- 
mant. 

3.  Qua  in  re,  ut  et  ipse  aperiam  quod  sentio, 
momenta  et  conjecturie  quilius  adducti  supra  ci- 
tati  auctores  Hist.  Litt.  Vit:un  S.Marcclli  nostro 
Fortunato  abjudicant,  non  tanlj  esse   vidontur, 
quamobrem  ita  se  habere  rem  judicemus.  Nani 
1"  non  mulfum  interest  utrum  is  qul  tituluni  huic 
Vita;   pr.T^fixit,  Fortunatum    presbyterumne   an 
etiani  episcopum  nominarit.  Ceteroquin  ex  simiii 
errore  ac  varietate  plura  alia,  eaque  germana 
Fortunati  opcra,  In  duhium  revocari  possenf,auf 
efiam  rejici,  quod  FortuiiafummodoiH-esbyterum 
niodo  episcopum  nomiuant ;  nec  facilius  fuerit 
quam    nomen    episcopi    supponi    pro    nomine 
presbyteri,quemaIiiindccpiscopuiu  fuisse  consfa- 
baf,  supprcsso  ecclcsi;e  cui  pra;fuerat  nomine  ex 
negligentia    aut  imperitia   ainanuensium.  Gerte 
antiquus  codcx  qucm  Mabillonius  in  manihus  ha- 
buit.  haud  secus  liluluni  in  VilaS.  Patcrni(quam 
esseFortmiati  nemo  facile  infitiabitur)  priefercbat 
his  verbis  "  Incipit  prologus  ForlumUi  episcopi  in 
Vita  S.  Paterni. ,  2"  Stiliis  noii  mihi  alienus  a  stilo 

Fortunati 


(tffirinnnt 
alii: 


finoruiit 
(irgumenta 
rtJiciuiUur. 


260 


DE  S.  MARCELLO  EPISCOPO. 


AUCTOBE 

(i.  y.  H. 


iniclor 
nnspritur. 


B 


Fortunati  esse  videtur,  ut  cx  prologo  prsecipue, 
legenti    cuique   ostenditur.  Quarnquani  diversa 
tempora  quibus  Fortunatus  Vitas  snnctorum  con- 
scripsit  quamdam  vcl  in  slilo  vnrielatem  potue- 
runt  ingenerare.Quodvero  aJunt  Fortunutum  non 
nisi  sero  ad  gesla  saJictorum  lilteris  consignanda 
accessisse,  nonne  idem  Vitam  S.  Germani  haud 
multo,  ut  videtur,  posl  obituni  S.  Cicrniani  ipsius 
conscripsit,  de  qua  mentionem  iacit  Gregorius 
Turon.,  lib.  v.  Hist.  Franc.  c.  8  ?  Quidni  potuit 
igitur,  adhuc  suporstite  Genuaiio,  ejus  rogatu 
Vitara  S.  Marccl]i,episcopi  Parisiensis.contexere":' 
Postrenio  non  semper  Gregorius  Turon.  quoties 
memorat  opera  Fortunati  vel  ejus  nomen  adscn- 
bit,  qucmadmodum  in  Vita  S.  Hilarii  et  S.  Remi- 
gii  ab  eodem  factumsuo  loco  ostendimus. 
'■/  J'eiiaiitiiis      4.  Tanta  vero  Fortunali  cum  Germaiio  con- 
Fotiinuitu.-*    juncta  amicitia  et  nccc.ssitudo,scriptaque  ad  Imnc 
ab  illo  poemata  et  litterse  vix  dubitare  sinunt 
quin  idem  suasu  Germani  hanc  S.  Marcelli  ante- 
cessoris   ipsius,  Vitam   clucubrarit  et  ediderit. 
Quodsi  et  prologum  Vitse  cum  epistola  quje  For- 
tunati  operibus  prsefigi  solet  conferas,  ex  titulo 
ipso  et  sententiarum  ordine   et  amplitudinc,  et 
structura  verborum,  ac  perpctua  illa  Fortunati 
consuetudine  in  suis  laudibus  extenuandis,  quani 
inter  se  utr^que  conveniant  inlelligctur.  Quin  et 
tola  in  Vita  reperias  dicendi  fonnas  atque  tro- 
pos  familiares  Fortunato,  et  scriem  in  miraculis 
enarrandis  ejus  pene  propriam,ut  conferenti  cum 
hae  Vitas  alias  ab  codem  scriptas  iiniotescet.  Qui- 
bus  addit  momcntuni  quod  in  vcteribus  menibra- 
nis  legitur,  teste  Valesio.  Nam  ubi  in  (juibusdani 
excmplaribus  et  apud  Surium  legitur  in  prologo  : 
"  Cur  itaque,  ut  dictuni  cst,  inter  Gallicanos  co- 
thurnos  ita  lippata  vilitas  plano  pede,  „  in  iis  sic 
legitur  : "  Cur  ilaque,  ut  dictuni  cst,  inter  Gallica- 
nos  cothurnos  Itala  Patavinitas  [corr.  Itala  Pata- 
vitalis]  plano  pede  ire  pra;sumat  „.  Qua^  verba 
Fortuiiati  patriam,  a  Patavio  non  longe  dissitam 
ai>erte  indicant.  Quocirca  in  eam  sententiani  pro- 
pendeo  minimeiliam  a  nostro  Fortunato  abjudi- 
candam  esse,  ac  propterea  haud  tribuendam  alteri 
Fortunato  Vercellensi,  de  quo  quatuor  mss.  niar- 
tyrologia  ecclesiee  Parisiensis  ad  diem  xrv  kal. 
Julias  a  P.  Gerardo  Dubois  relata  in  Historia  ec- 
clesife  Parisiensis  lib.i,  c-x^.KlIxcLuchius,  eujus 
smtentiiB   sulscribimus.  Acia    vero,  sive    Vitam 
sancfi  MarreUi  ex  viultis  codicihus  mss.  intcr  se 
C(dlafis  edemus. 


5.  l)e  Fortunato  vero  Vereellensi,  quem  aliqui 
ijns  Vitm  Marcelli  aucfurem  fariwtt,  aJiqnid  aj- 


hujns 


ef  alter 
fortnuatm 

^Z^HhiT  ^^'"^""^  -?'"'^^'  ''^''^"  videlicet  martijrologioruui 
quomm  facta  est  mentio.  Gerardus  Dubois  in  er- 
clesix  Farisiensis  Historia,loc.cit.seqimitia  scri})if: 
De  S.  Marcello,  \.{\x\  Piudcntio  successit,  modo 
nobis  erit  sermo.  EJus  Vitam  seu  potius  qu^dam 
ejus  miracula  scripsit  Fortunatus,Pietavensis  epi- 
scopus.  seu  magis,  ut  me  admonuit  vir  clarissi- 
nius  Claudius  Castellanus,  canonicus  ecclesiee 
Parisiensis,  et  in  rebus  nostris  versatissimus, 
alius  aliquis  Fortunatus  cpiscopus,  cujus  mcntio 
est  in  quatuor  mss.  Martyrologiis  eccIesiiE  Pari- 
siensis  xiv  kal.  julii,  his  verbis  :  -  Depositio  beati 
Fortunati  episcopi  el  confcssoris,  qui  Vercellis 
civitate  oriundus  ct  a  prinia:nTe  jetalis  llurc  peri- 
tiae  litterarum  tradltus,niicanti  studio  Longobar- 
dorum  philosophus,  dein  vero  a  beato  Gernuino 


E 


Parisiensi  episcopo  cognitus,  Vitam  S.  Marcelli,  D 
incertag  urbis  antistitis,  totius  niundi  gii-amini  in- 
dubitantcr  innotuit.  Post  pauluin  vero  temporis, 
sancto  Germano  fegrotanlc,  inedia  fervente,  aii- 
gelica  visitatione  sunnnonitus,  cupiens  quoquo 
fervore  speculationis  aggredi  Parisios ;  ac  sic  circa 
vicesinmm  ab  urbe  milliarium  Dei  nuniinc  tactus 
in  pace  quicvit.  „  Qnai  tamen  mihi  fanta  non  simt, 
ut  eorum  auc.toritate  motus  Vitam  S.  Marcelli  For- 
ttinato,  Pictarorum  antistiti,  abjudicem. 

(j.   IVjvV  S.  Marcellus,  ?v/ eo-  Vita  pafct,  tempore    S.MfUreiiu. 
Frndentii,  Farisiorum  episcopi,  cuideindcsuccessif.  vixissp  ii,.nih 
Tempora  distinctius  assicfnare  perdifficite  est,  ne~       ^'  '''■'■'/' 
qne  mihi  omnia  persrrntanti  rcrti  aliqnid  innotuif.        '""'''"■ 
Tempore  quo    Vita  scnpta  fuii,  (festis  S.  Marcelll 
pmeohlivione  deletls,  fnlgida  tantummodo  sancti- 
tafis  menioria,  viaximorumqne  miracuhrnmfama 
siqm-erat;  quumque  nihil  /ittcris  mandatum  Vitm 
auctor  reperisset,  ex  vivente  traditione  quai  scriptu- 
ruscrat  co{Iif/eredcbnit.Vtinam,dirit  Gerardns  Du' 
bois  {!),  utinam  pra^ter  miracula.  qua?  tum  om- 
nium  ore  ferebantur,etiam  gesta  e|us,pontificatus 
aimos,  notasque  aliquot  temporis  consignassct. 
Veruni  fortassis   nec  ipsi  Fortunuto  eadem  nota 
fuerunt.  Nolo  itaque  in  re  ohscura  diutius  imnio- 
rari :    ut  vero    lectori  satisfaciam,  prohahiles  Ge- 
rurdi  Dubois  conjecturas  suhjun<jo,de prxdecesso- 
rihns  Marcelli  sequentia  scrihentis :  Dif^cile  est 
Pauli,  Prudentiique,  pontificuni  Parisiensium,  an- 
nos  computare  et  assignare  tenipora  eornni  epi- 
scopatus.  Iii  hac  igitur  rerum  antiquarum  caligine 
cogimur  conjecturis  agere,  et  diccrc  quidquid  ex 
episcoporum  successione  et  eorum  serie  proba- 
bilius  esse  agnoscinius.  Victorinum  puto,  ut  antea 
docuimus,  superslitem  Juliano  (Aposfatz)  fuisse, 
Paulum  vero  in  Parisiensi  cathedra  sedissc  arbi- 
tror  sub  principatu  Valentiniani  Senioris,  Pruden- 
tiiquc,  Parisiensis  episcopi,  tenipora  ad  Gratianl 
imperiuni  primosque  Magni  Theodosii  annos  esse 
referenda :  sed  quot  annos  quisque  soderit,  neque 
me  neque  alium  quemvis  relaturum  aut  conjec- 
tura  assecuturum  esse  confidenter  assevero  (2). 
Hujus  autem  Prudentii  subdiaconns  fuit  Marcel- 
lus,  eidemque  jjontifici  defuncto  successit.  Si  itaque 
Gerardi  Duhois  conjecfuris  standnm  est,  S.  Mar- 
tini   Tnrouotsis   Marcellus    noster  Sbqualis  fuit. 
Apud  Labbeum  (3)/('^z"/(/rMaiTeIlus,  Parisiacensis 
episcopus,  ordinasse  S.  Envertinm,AureJianorum 
episropum,  una    cum    Valeriano  Autissiodorensi, 
SeverinoSenonensi,SolemniCarnofensi,CamiUia7io 
Tricassinensi  et  Pronicio  Meldensi ;  sed,  ut  notant 
auctores  GaJHx  christianx  (4),  htec  ordinatio  nullo 
innititur  fundamento;tempora  enim  episcoporum 
astantium  non  quadrant.  In  qiiodam  codice  ms. 
Samjermanensi ,  juxta  ejusdem   GaUix  christianx 
auctores  (5)   legefjatur  Marcellus    defunctus  esse 
anno  436 ;  quod  Gerardi  Dubois  eonjecturai  miri- 
ficc  consentit.  Ille  enim  anmis  TheodosH  vlijesimns 
ocfacus  fuit.  Possumus  eryo  S.  Marcello  undevi- 
(jinti  annos  pontificatus  fribuere.  At  iterum  dico 
cerfi  nihil  quod  affcram  haheo,  idquetanto  ma(jis 
incidco,  quod  dc  (^utnque  surcessoribns  S.  Marcelli 
pra^ter  nuduni  nomen  nihil  tetjitur  iu  tahulis  eccle- 
siai  Parisiensis,  ut  festaniur  lov.  cif.  auctores  Gal- 
lix  christiaiice. 


F 


(1)  Historla  erdexiie  Parisiensis.Wh    i,  c.  viii,  j).  47.  — 
{•i)  ll>id  ,  p.  46.  —  {-J)  ^r^rg.  BibliotlieriC  ,iniiui.-<r.,  toin.  I.  p. 


4I3.-(4)Tom.  Vll.p.  Tj.  —  (5)  ll>i.l. 


§    II. 


A 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


261 


IL  De  niiraciilis  ot  inonunien- 
tis  S.  Marcelli. 


AucraRK 
G.  V.  H. 


Aif  lumtilum 
S.  Maicelli 

/ii-esbi/tcf 
:ifiiiritin; 


ft  ii/iii.s 

fiiTsbi/ler 

hiiiisto  sacri 

sepiilcri 

/iiilrfrf. 


G 


■'^'iliisilumus 

"    </"(!  IWtllS 

^-  M.iiTellus 
'''-'•'!  il  II  r. 


SMarcellus  qui  hniiii^  ntiracidis  in  vita  damit 
jwst  obitum  qmque  si,p,is-  beneficis  fulgereper- 
•  rexit.  Qt/w  qunmqmtm  credere  par  est  multa 
fmsse,paucorum  tamen  mtitia  ad  uos  perrenit 
S.  Gregorius  Turotu-usis  {{)  ita  referi :  Marcellus 
vcro,Parisiac[E  urbis  episcopus,qui  quondarn,ut  in 
ejus  Vita  iegitur,  serpenteni  imniensuni  hoc  dopu- 
lit  ab  oppido,  ot  nunc  in  ipsius  civitatis  vjco  qui- 
escit.  Ad  cujus  tuniulum  cuni  Ri.jrnimodus  pre- 
sbyter,  qiu  nunc  ejus  munlcipii  habetur  sacerdos 
quartano  typo  veniens  decnba.sset    tofaque  die 
jejuuio  et  orationi  vacassot,  tacto  jam  vespere  ob- 
dormivit.    Expergefactus  vero  post  paululum  a 
somno,  incolumis  surrexit  a  tumulo. 

S.  Altvram  sanatiouem  (iuitjertus  de  Noiiqeuto 
narrat  (2)  :  In  eodem  Beilovacensi  pago  apud 
quamdam  villam  quidampresbyterregcbateccle- 
siam.  Quem  dum  quidam  rusticus  nimis  insecta- 
rctur  odio,  adeo  invaluit  ut  eum  tradere  niteretur 
exitio.  Quia  ergo  palam  non  poterat,  hunc  vene- 
ficio  corrumpere  parat.  Bufonem  crgoper  membra 
discissum  m  fictilem  ejus  ampuHuIam,  qua  vinum 

admissasservareconsueverat.trusit.SoIentautem 
hujusmodi  ad  id  operis  vasa  fieri,  ut  arcto  et  pro- 
ductili  coilo,  ventre  projectiora  existant.  Ad  mis- 
sas  ergo  presbyter  veniens,  vino  illo  jam  vcnefi- 
cato  mysteriasacraegit.  Quibus  expletismnrtifera 
ca?pitexanimationedcficerc,(astidirecibos,mansa 
bibitaque  rejicere  et  omnino  tabescerc.Postquam 
autem  diu  lecto  decubuerat,  tandem  vix  elabora- 
vit  exsurgere  ;  vcniensque  ad  ecciesiam,  vas  unde 
morbt  originem  se  sumpsisse  cognoverat,  tenuit, 
cultroque  collum  obterens  quidquid  intro  latebat 
humoris  perpavimenta  profudif.Eratautemidcm 
viderc  jam  ex  consecratione....  semen  bufunculis 
uberrime  plenum.  Comperit  homo  quod  preecor- 
dia  sua  mortibus  essent  addicta,  et  dnm  despera- 
tissime  prajstolatur  imminentia  fata.  accipit  hjec 
a  quodam  consilia.  Si  vis,  ait,  pestifera  qute  con- 
cepisti  egercre,  aut  de  sepulcro  Marcelli,  Parisio- 
ru^n  pontificis,  aut  de  altari  ejus  pulverem  tibi 
afferri  qua;re  :  quem  dum  eum  aqua  hauseris,  de 
tua  protinus  salubritate  confide.  Quod  cum  ille 
facere  maturasset,  sacros  cum  multis  ad  sanctum 
affectibus  pulveres  ebibit :  nec  mora  cum  omni 
circumstanti  virulentia  infinitorum  reptilium  glo- 
bos  egessit,  malumque  universum  reddita  sospi- 
tate  recessit.  Nec  mirum  si  Deo  prfesens  Mareellus 
baic  peragat,  qui  ab  eo  corporis  interstitio  absens 
olim  non  minora  in  simiti  re  patrarat.  lla^c  Gui~ 
hertus,  qui  in  uttima  phrasi  adfugatuma  Marcello 
serpentem  manifeste  alludiL 

^-  In  historia  iirbis  et  dioeceseos  Parisiorum, 
auctoribus  Lef>euf  et  rovheris  (3)  sequeutia  hr/o  : 
Hes  notatu  digna  narratur  de  domo  quje 
in  via  dicta  de  la  Calendre,  intranti  in  illam  pcr 
angulum  vias  dictje  de  la  Juiverie.  quinta  nmnero 
ad  dexteram  manum  est  (scilicet  sec.  XVIll). 
Traditur  Marcellus,  Parisiorum  antistes,  in  illa 


E 


Srpnlrnnti 


domo  m  lucem  editus  esse.  Insig,n-a  domus  iliius 
sunt  imagmes  sancti  Marcelli  ac  sancta.  Geno 
vef..  Clcrus  Domin.  Nostr.  die  Ascens  om; 
quando  sacra  Marcelii  ossa  soleumi  pon^r  £ 
cumferuntur.  ante  dictam  donum,  obscquii  re  1 
giosi  gratia  moram  tacit.  stationis  quani  vocant 

S.  Marcclh  nou  semper  jus  in  illam  domum  fuis.e 
sedab  auno  dumtaxat  mOeensim  e.r  ilta  recLisse 
facta  commuiationecum  Templariisdomus  S  Hi- 
Inrn,  quu^  ipsi,  vectigalis  erat.  Aitamm  reeeptores 
tlfttts  coUegiaUs  inde  ab  anno  1230  in  tihri,  .uis 
annotarunt  istam  domum,  ririnam  S.  Oermano 
snuon  per  quam  a  parro  ponte  ibatur  adplateam 

^;  n  t     ■  "^'''^"^''^'  ^""''^'^'»  ^-^^^'  in  qua  uatus 
tuit  B.  Marcellus  patronus  noster  ;  adduuf  domu. 

/».*^r/>/^/'/^A..s^,adgaIcam,/).swy^/./;/««//,rt^,owY«- 
Ma  qua  itur  a  parvo  ponte  ad  plateam  S.  Michae- 
lis,  /.  e.  a  palatio.  Unde  colligitur  no/i  ideo  hanc 
domtm  S    Marcelli  diciam  fuisse,  quia  eapUuli 
S.  Marcelli  erat,  sed potius  ideo  a  capitulo  compa- 
ratam  fuisse,  quia  ibi  S.  Marceilus  naius  erat 
Berit/  (5)  sapiettter  animadrertit  opinionem  liane 
certtssime  prohabilem  esse,  eo  quod  ha^c  civitatis 
regw  mde  a  remota  antiquitate  in  partes  dinsa 
fiterit  Nunc  unicersa  urhis  facie  mntata,  novis 
vus,platets,  ^dificiis  comtructis,  neque  domus  illa, 
nec  fortassts  domus  locus  inveniri  possunt;  est 
tamen  locus  itle  in  superficie  quam  pra;sens  pala- 
tmm  PrMorum  occupat  (Patais  de  la  prHecture 
depolice). 

10.  Seputtus  fuit  S.  Marcellus  in  colle  extra    .•vpmrnn,, 
urbem,  ubi  christianorum    ccemeterium  erat,  qui  S-Manelli  ,-t 
roUis  mons  Cetarii  vocabatur,  situs  ultra  riviim    ''-'"''  '"'•"*/''■"- 
Bieiram,  ubi  nunc suhurbium  S.  Marcelli  est,  et  via 
qux  corrupto  nomine  Mouffetard  audit.  Etenim  a 
monte  Cetario,  Mouceiard,  consueta  tinyus  corru- 
pteta,  tiatum  est  quod  temporis  decursu  in  Mouffe- 
ta,-d  degenmmt.  Cmneterium  ibifuisse  antiquitus 
ostendunt,    ait   Cerardus  Duijois  (6),    sepulcra 
vetusta  ex  lapide  cavato,  aut  ex  gj-pso,  quie  sai- 
pius  ex  his  locis  effodiuntur  et  eruunlur  quotidie. 
Mons  Cetarius,  exstructis paidatim  xdificiis,  Pari- 
sieusi  urbi  adliaiserat  pars,  ita  ut  Gregorii  Turo- 
nensis   tempore  vicus  civitatis  vocarefur  :  super 
S.  Marcelii  tumidum  e.xstrucium  oratorium  fuit,  e 
qiio  2)ostea  celeberrima  exsiiiit  txisHica,  nisi  forte 
ciim  Gerardo  Dubois  (7)  opinandum  est,  in  illo  F 
Ceiarii  montis  ca-meierio  antea  oraiorium  fuisse,  et 
deinde  postquam  S.  Marcelli  ossa  if)i  quieverunt,  et 
fama  miracu/orum  sparsafuerat,  in.signem  eo  loci 
basiliram  constructam  fui.ise.  Fatendum  enimvero 
est    ex    texiu    Gregorii    Turonensis,   sanationem 
itagnimodi  referentis  {&)  oratorium  super  fumii- 
Inm  existens  certo  demousirari  non  posse.  Miilto 
vero  minus  audiendus  est  Launoius,  qui  puiaint 
ideo  S.  Marcellum  ///  istaha.sllica  srpnltum  fiiisse, 
quia   ea   mater  evrlesia  rrat,    ipsiusque  Marcelli 
cathedralis.   Quam   sententiam     Vale.\-ius   aliique 
validissimis  argumeniis  desfruntii  (9).  //arr-  srnten- 
tia  ridetur  riiain  piujnare  cum  ipsis  Marcelli  Aciis. 
Elenim  Marcellus  aquam  episcopi  manibus  abluen- 
dis,  die  Epiphaniorum  ante  missam,  haurit  efiuvio 
Sequana.  Quod  facile  intelligiturjuxta  ."tenteniiam 
rotnmunem,quum  rrclrsia  raihedratis prope  Scfpia- 
nam  sita  esset :  in  Launoii  sententia  iier  octingen- 
torum  pas.mm  faciendum  fuit. 


''' P''  y^ori(t  roiifessoniiii,  cap.  l.\x.\ix.  (MJgne  P.  L., 
t-  LXX[.  p.  895.—  (2)  /;*■  vitff  .si(rt,lib.  iii, ciip.  18,  (P. L.  t.  CL VI 
I»P.  954, 955).  —  (3)  Histoire  lie  fa  ville  et  litt  diocese  de  I'aris, 
toni.  III,  [,.  19  sqrj..  edit.  IS(i;j.  -  (4)  Antii/uHcsde I'uris.  pp! 


73. 74.—  (5)  Les  Irois  ilots  de  ta  cit^,  p.  29.—  (G)  I{ist.  eccteit. 
Purisiensis.  t  I.  p.  51)5.  -  (7)  Ibii!.,  pp.  5G-i,  .5(i5.  —  (S)  Vid. 
nuin.7.  —  (9)  Apiid  Dubois.  Unw.  I,  p.  5Ga, 

11.   Quidquid 


262 


DE  S.  MARGELLO  EPISGOPO. 


Smtio  IX  fit 

tiipntio 

rliricorum 

S.  Maicelli. 


B 


11.    Quidquid    fuerit,    certum    est  seculo   IX 
inennie,  anno  ridelicet  811,  chricorum  sancti  Mar- 
celU  mentioncm  fieri.  Quare  nihil  impedit,  quomi- 
nus    credatur   episeopus   Madelhertus    una    cum 
comite  Uohindo  canonicoH  in  Sancti  Marcelli  hasi- 
Jica  instifuisse;  atque  ita  hxc  fitndatio  ad  CaroU 
Magni  tcmpora   ascendcret,  Carolus  Simplex  di- 
ploma  dedif,  quod  hoc  S.  Marcelli  capitulum  spe- 
ctat,  nnde  Duhrnd  errore  nomims,juxfa  Leheuf, 
diploma  ipsum  CaroloMagno  attrihuit{\).E.rstant 
litters,  aif  Leheuf,  anni  811,  Juxfa  quas  anni- 
rersario  Sfephani,  Paris/orum  comifis,  assi.^iterecuin 
aliis  dehehant  clerici  sancti  Marcelli.  Tesfe  eodem 
Leheuf,  Utulus  aiini  847  mentionem  facit  terrae 
S.  Marcelli,  sitx  in  ripa  Essonere  propc  EssomB 
ricum ;  qux  quum  ad  S.  Marcelli  abi>atem  posfea 
peHinuissef,  nomen  Vills-ahhatis  (ViUabh^)  adepfa 
est.  liujus  riffai  ecclesia  sola  in  Parisiensi  dioEcesi 
patrouo  S.  Marcello  gaudehaf.  Ingelu-inus,  Pari- 
siorum  episcopus  XL  VIII,  qui  sedif  annos  circiter 
duodecim  ahanno  verisimilifer  871-883,  ut  jjutant 
aucfores  GalliiE  vhristianie  (2),  canonicis  S.  Mar- 
celli  e  suo  quindecim  mansos  donasse  dicitur  (3). 
Am^chericus,  Parisiorum  episcojms  L,  imminente 
Normannorum  persecutione  quindecim  mansos  ah 
Ingehrino  donatos  abstulit  (4).  Theodulfus  vero, 
qui  Anscherico  successit,  eosdem  restituif,  addidit- 
que  uuurn  e  suo  ad  luminaria,  totamque  donafio- 
nem  a  Carolo  rege  (Simplice)  confirmari  curavit 
VII  id.  ocfohris,  indicfione  VI,  anno  regni  24,  ab 
incarnafiot^e  918.  Benedictus  papa  VIII,  instru- 
mento  quod  notis  chronologicis  caret,,  nec  famen 
juxta  auctores  GalUx  christianx  (5),  anfe  annum 
980  extendi,  nec  post  984  differri  pofest,  confirma- 
t-if  EUsiardo, Parisiorum  episcopo  LIX,inter  aUas 
ahhatius,  ahhatiam  quoque  S.  MarcelU  (6). 
Osau  12.  Nortnannis  infestis  incursionibus  circa  Pari- 

S.  Marcelli  7»  sios  grassantibus  ossa  sancti  Mavcelli  e  tnnmlo 
extracta  fuerunt,  ac  translata  in  ecclesiam  cathe- 
dralem  Bominx  Nostrse  :  paulo  jmst  ad  locum 
proprium  reporfata,  inde  iterum  ad  cathedrahm 
translata  sunf,  oceasione  luis  ardentis,  anno  945, 
ibique  manserunt  nsque  ad  rerum  suhversionem.  in 
GaUia.  Interim  S.  MarceUi  hasiUca  vastantihus 
Normannis  destructu,  postmodinn  resfituta  fuit, 
nomenque  abbatiai  vigere  desiit.  In  hidlaAdriani 
papai  IV,quam  tradit  Gerardus  Duhois  (1),  mentio 


ecclesiam 
cathedralem 
tramlata,  in 

jiriorem 
loQitm 

rcditcla  et 

itcrum  in 
calhedralem, 
7iutic  periiase 

tu'tienttir. 


tantum  fit  Decani  et  fratrum  S.  MarceUi  quos  pri-  D 
vilegiis  auget.  Ecclesiai  iUius  structura  ad  annujn 
fere  1040  pertinchat,  quamquam  succedentibus 
secuUs  nova  additamenta  atque  ornamenta  ad- 
juncta  fuerunt.  Nunc  ruinse  vix  paucx  supersunt , 
quas  anno  1878  meisocuUs  u.mrpavi.  Corpns sancti 
Marcelli  hinc  aherat,  vigehat  tamen  popHlornm 
devotio  ad  sacrum  sepulcrum  accurrenfium.  Erat 
enim  snb  ipso  ecchsiai  sanctuario  saceUum  subfer- 
raneunij  quo  in  medio  altare  pone  quodS.}/Liivce\\i 
lapideum  sepuJcrum  Ugno  vestitum,  nudum  oper- 
cuU  uno  fantum  loco.  Ex  iUa  Japidis  pnrfe  ahrnde- 
banf  fidcfespuJrerem,  ad  sanandos  morbos.  Exem- 
plum  ex  Guiberto  de  Novigento  supra,  num.  8,  attu,- 
limus.  IlaiC  de  eccJesia  S.  MarceUi  sufficiant ; 
reliqua  Jegi possunt  apud  Lrbeuf  et  Cocheris,  sxpe 
citatos,  unde  magnam  partem  pnedictorum  desum- 
psimus.  De  reUquiis  S,  Maixelli  satis  dicfum  est 
in  prascedentibus.  De  sacro  corpore  diiigenter peri- 
tos  Parisiorum  saeerdotes  infeirogammus,  nihilque 
didicimns;  unde  credi  fas  est  fempore  subversai 
reipuhlicx,  in  fine  prmcedentis  seeuU,  sacra  ossa 
periisse. 

13.  Memoria  S.  Marcelli  Parisiis  perseveraf, 
scuJpfo  lapide  ac  picturis  muralihus.  Ingredienti 
ecclesiam  catJiedraJem  a  fronte,  per  porticum 
dextram,  sfatua  S.  Marcelli  in  oculis  est,  una  cum 
serpente  e  muJieris  sepulcro  egrediente,  cujus  Jtisto- 
rias  narrafionem  infra  iti  Actis  legendam  dabimus. 
Ad  Jsevam  amhuUtcri  quod  cJiorum  amhit,  visitur 
S.  Marcelli  saceUum,  miiris  pictis.  Eestus  Marcelli 
dies  inde  ab  antiquo  fempore  agitur  die  3  yiovem- 
hris,  ob  fesfum  Omnium  Sanctorum  e  proprio 
lcaJendarum  die  remofus.Eesfum  transJationisjam 
a  seculo  X  die  26  juUi  celebratum  fuit.  Ante 
publicx  subversionis  calamitosa  fempora  ossa 
S.  Marcelli  solemni  pompa  per  urbem  circumduci 
solita  erant.  Nnnc  vero  vixpauci  Parisiorum  cives 
S.  Marcelli  meminerunt.  Vfinatn  sanctissimus  epi- 
scopus  tniserrimsi  pafrias  subvenire  dignetur. 

14.  Vitam  S.  Marcelli,  auctore,  ut  opinamur, 
Venantio  Fortunato,  ssjJius  tijpis  expressam,  nos 
cttm  muliorum  codicum  mss.  varianfihus  lectioni- 
bus  suhjitngimus.  Breriorem  Vitatn  ex  duohus 
codicibiis  mss.,  uno  ex  ecclesia  S.  Salvatoris  Ultra- 
jecti  in  NeerJandia,  aitero  ex  Carfhusia  Ultra- 
jectina,  priori  subnectitnus. 


Imaffines  el 

statua 
S.  Marcelli, 


Diiplfx 

S.  Marcelli 

Vltn. 


(1)  Hist.  tle  la  ville  et  du  diocese  de  Paris,  edit.  cit.,  cap.  V. 
-  (2)  Tom.  VI,  pp.  35,  3G.  -  (3)  Ibid.,  p.  3ti.  -  (4)  Ibid., 


p.  39.  —  (5)  Ibid..  p.  42.  —  (6)  Dubois,  op.  cit..  tom.  I. 
p.  553.  —  (7)  Ibid.,  tom.  I,  p.  566. 


VITA    SANCTI   MARCELLI 

EPISCOPI  ET  GONFESSORIS. 


Vitam  S.  Marcelli,  episcopi  Parisiensis,  editam  apud  Migne,  P.  L.,  tom.  LXXXVIII,  Jiic  novis  curis 
edimxis  ex  codicihus  mss.  qui  seqmmtur  hoc  ordine  : 

1.  Codcr  Parisinus,  e  hibUofheca  natiotudi,  tnemhraneus,  foJio  minori ;  non  unius  seciiU  mann.^cripfa 
contitiet  (Vita  Marcelli  Parisiensis  videtur  esse  scripta  manu  sec,  X  rel  XI),  w  5275.  —  2.  Parisinus, 
e  hihUotJieea  tmtionali,  tnembraneus,  folio  maxitno,  sec.  XIII vel  XIV, «"  5353.  —  3.  Parisinus,  e  hibUo- 
tJieca  tiatiomdi,  memhraneus,  foUo  maximo,  sec.  XII,  n"  17006.-4.  Pari.mins,  e  bihUotJieca  natlonaU, 
meinbraimis,  foUo  maxitno,  sec.  saltem  XI,  n-  1543G.—  5.  Parisinus,  e  hibliofJwca  nationaU,  memhra- 
ncus^  folio  maximo,  non  imius  secuU  manu  conscripfu-s  (Mareellus  videfur  esse  sec.  XII),  n"  14364.  — 
6.  Parismus,  e  hihliotJieca  tuitionali,  membraneus,  foUo  maximo,  sec.  XII,  h"  167.33.  —  7.  Pari.-iinus, 
ehibhotJieca  nationuU,  tneniJ,raneus,foIio  tnaximo,  sec.  XIII,  n^  11.552.  —  8.  Trecassitius,  ehihUofJieca 
2>uhhca,  memhraneus,  sec.  XIL  —  9.  Divionensis,  e  hihJiotheca  publica,  membraneus,  foiio  maxitno,  sec. 

XII 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS 

:;'5;r- "■'••■■'• '••--'-«•^^^^^^^ 


Prologus 
xcnpioris  se 
excusantis, 


PROLOGUS. 

llomino  '  sancto  et  moritis  obtinentibus  apo- 
stolico  viro,  in  Christi    caritate   fundato,  nieo 
lumini  prreponendo,  domino  et  dulci  patri  Ger- 
mano  pnp;ie  Fortunatus  ^.  Facundissima  illustrium 
oratorum  »  ingonia ,   sermonum   flore   varianto 
distincta,  ot  eloquii  vernantibus  pampinis  obum- 
brata,  solotit  sibi  viles  causas  sterilomque  mate- 
riam  quaerere  ^  ut  magna  dicondo  de  minimis, 
videantur  ostcndere  ^  sui    fluminis  ubertatem,' 
qui "  habentcs  intra  se  fontos  eloquentije,  de  ipso 
sicco  themate  didicerunt  undas  haurire.'  Undo  ^ 
quidquid  « illis  ^  injungitur,  carmine  irriguo  copio- 
sius  expiicatur.  Verum  e  contra.  quicumquo  angu- 
st»  1«  intelligontifB  ariditato  torrontur,nec  hahent 
^  affluentiani  inundantis  eloquii,  por  quam  vel  alios 
reficere,  vel  su^e  siccitatis  possint  inopiani  tem- 
perare,  tales  non  solum  aliqua  per  se  dicere 
non  '■  appotunt,  voruni  otiam  ^-*,  si  quid  eis  injun- 
ctum  fuerit  ^\  porhorrescunt,  quoniam  quantum 
doetis  proloqui,  tantum  indoctis  utile  fit  '*  taccre. 
Nam  illi  do  purvis    magna    disserere,  isti    de 
magnis  nosciunt  vel  parva  proforre.  Et  ideo  quod 
ab  aliis  qujeritur,  ab  aliis  formidatur.  Sic  beliige- 
rator  expertus  in  arniis  damni  esse  deputat  '^  si 
non  possit  jugitor  '«  invenire  quod  vincat.  Sed 
sicut  "  fortis  requirit  '«  unde   ducat  spolia,  sic 
debihs  mofuit  ne  ducatur  '^  in  pn^dam,  ot  quod 
acer  invenire  desiderat,  iners  vel  audire  formidat. 
■jimhiou  uisi      2.  Cujus  oxempli  gratia,  cum  ipse  sterilis  scien- 
'■■^  t-^'f'"  ^'"^  convenionter  accuser,  ncc  sit  in  me  aliquid  ', 
quod  venusti  sermonis  ornamenta  conunendent] 
quid  tibi  visum  fuerit,  Pater  beatissime  atque 
amantissime,  cunctanter  -  admjror,  ut  de  san- 
ctissimi  viri  Marcelli  antistitis  vita,  nullo  rme 
elaudonda.  et  de  illa  cceiesti  lampade  me»  ali- 
quid   dignum    committeres  scintillte ,   cum  ego 
pauper  ingenio,  et  ille  dives  sit  merito,  ogo  sim 
humilis  in  sermone,  et  ille  sit  egregius  in  mer- 
0  cede  ;  prajsertim  cum  vobis  ^  multorum  pruden- 
tmm    famosae    abundantife  sufficiat  eloqucntia 
Gallicana,  ot  quadrafis  juncturis  verba  trutinata 
procedant  ■*.  Qui  si  velirit,  sermone  possunt  dopin- 
gere   quidquid  animus  figuravit  ^  apud   quos 
ipsum  loqui «  dictare  sit,  et  qu^  vix  corde  conci- 
pitur,  niox  in  pagina  res  fornuitur.  Cur  itaque  \ 
ut  dictum  est,  inter  Gallicanos  cothurnos,  ita  lap- 
«  pata  «  vilitas  a  plano  pede  ire  prjesumat,  ad  (|uo- 

rum  comparationom ,  veiut  inter  rosas  et  lilia, 
nostr»  lingufe  vilis  saliunca  respirat?  Accedit  " 
etiam  ad  dilficultatom  ingcnii  impodili  ros  altera, 
quod  de  actlhus  beatissimi  Marcelli  piurima  sunt 
invisenda  temporum  vetustate  subrepla,  nec 
lacile  memoria  reeolit,  quod  annositas numero- 


sa     fraudavit,  qnoniam  quidquid  in  libris  b  non 
hgitur,  vento  oblivionis  aufertur.  Pauca  quidem 
de  ejus  gestis  felicibus  sunt  ad  nostra  lempora 
relatione  vlvente  perducta.  ne  in  totum,  quod  sui 
amatores  m  postorum  qua^rorent,  doperiix-t :  quia 
etsi  sancta  membra  jamdudum  sepulcro  sunt 
condita,  non  tamen  miracula  sunt  sopulta,  quaj 
tanto  clariora  sunt,  quanto  plus  memoria  vivere  ■' 
moruere  non  scripta,  quoniam  licet  non  tenercn- 
lur  in  pagina,  fixa  sunt  in  cordis  membrana.  Unde 
inter  hsiec  '~  difficilia  dubito  quo  convcrlar,  utrum 
vel  digitos  >3  ad  scribendum  prceparem ,  cum 
dictare  lingua  fomiidet.  Scd  difterre  non  licet 
quod  Pater  injungit,  cum  se  magis  Ipse  gravi  pugno 
foriat,  qui  tibi  repugnat ;  pr«sertim  qui.utobe- 
dire  >*  me  docoas,  et  id  '•=*  quod  sustinere  non 
valeo,  libenter  imponis  '«.  Major  onim  "  devotio  '«  E 
in  re  difficiii  comprobatur '''.  Denique  ibi  '^^  plcnus 
affectus  ^'  est,  ubi  ^^  etsi  virtus  non  tolerat,  tamen 
animus  non  recusat,  et  ego  niagis  hoc  ^'^  vene- 
rer  ~\  quod  caritas  non  leviter  exigit  scd  audacter 
extorquot.  Deinde  -■*  ex  hac  parte  mihl  ipsi  conve- 
niat  proficere,  quia  qui  magna  imperat ''«  ducere 
ad  majora  festinat.  Quibus  suggestls,  voluoram  ^? 
hoc  opus  aliorum  lingua  nitescere  potius  quam 
nostra  sordere  ;  sed  quod  primi  differunt  vel  ulti- 
mi  prosequantur.  qua;  ^^  cuin  displlcero  videa- 
tur  29  eloquio,  placere  incipiat  ■^«  vel  ex  voto. 

ANNOTATA. 

a  Lappata  vilitas  idemsonarc  videturac  lappa 
vilis  est  aufem  lappa  cardui  gemts.  Sed,  uti  in 
Comm.,  n.  4,  ex  Lucfuo  didlcinius,  alicubi  teste  Va- 
lesio  legitur  Itala  Patavinitas  pro :  ita  lappata  vi- 
litas.  Sane  peri potest  ut  Fortunalus  scripserit  non 
quod  omnes  codices  a  me  visi  habent,  sed  Itala  Pa- 
tavinitas  :  mde  sijUahis  male  separatis  pejusque 
correctis  lectto  communis  nata  sit.  Certe  nec  lappa- 
ta  nec  Hppata  latine  dicitur, 

b  Nihil  ergo  in  scriptis  invenit  auctor,  f 


Num.  1.  —  1  proJo,jum  om.  1^-U.  -  =  hanc  iiiscri/iHoimn 

om.  nlu.  —  3  viioium  1  5,  vir.  ill.  h.—  *  inquiicre  4    — 

om.  .5  _  0  quja  %  3,  5.  -  '  iHis  add.  2.  3.  -  «  quod  post 

con:  6.  -  o  ,'.  q.  g.  _  io  augustiie  %  -  ii  suppietum.  - 

om.  %  (>,  S. !).  -  .3  f.  e.  i.  3.  4.  i.  e.  f.  (i.  S.  -  »  sil  2-4  (i  8 
-  repuui  4.  .5.  7. 8.  -  ^^  om.  4.  o.  -  "  ,i, .._  _  .«  in.jujrit 
\  —  li)  reiluodlur  4,  .5. 

^  Nnm.  2.  —  1  a.  in  me  5.  —  ^  vehemonter  4, 5.  —  3  no))is  4. 
*  procpdal  7.  —  »  animo  fifrui'averunl  5.  —  «  1  i  4  5  — 
^^ita  r,.  _  8  |ipp.,ta  II  _  a  jjj.pjjjj  o  3.  _  10  nuniero  4, 5  - 

om.  2.  -  12  om.  5.  -  »3  ,-.  d.  u.  2.  3, 6-9.  -  ^*  obedirem  3, 


CAPUT  UNICUM. 

S.    Marcellus  niiracula    patrat. 

Ileatissimus  igitur  '  Marcellus  antistes  natus  -  g.  iviarcellus 
Parisii,  sed  civis  ^  paradisi :  in  ierris  humilis  \        muus 
orectus  ■'  in  coelis,  mediocris  parentibus,  sed  me-     Payi-fii!^,  « 
ritis  celsus.  Cui  hoc  fuit  nobilitatis  lumen  insigne,  ^"'^''"  *;"'"''« 
Christo  sine  culpa  sorvire.  Non  de  goneris  intu-      """*''"* 

1  -  1  /!  1     .  prwaitiis, 

mosccns  suporbia,  soil "  habcns  de  monbus  orna- 
menta,  nec  sumens  de  parentali '  laude  jactan- 
tiam,sedgratiam^possidcnsinvirtutisexeniplis^: 


obediret  7.  —  "^  om.  2-8.  —  '"  imponas  1.  —  "  om.  2,  3.  G,  S, 
9.  _  la  om.  %  3. 6, 8.  virlus  9.  —  'o  atTectus  add.  6.  —  =»  ubi 
2,  3,  G,  7, 9,  om.  S.  —  -'  effectus  4,  5.  —  -^  om.  2, 3.  7,  aut  8. 
9.—  23  um.  2. 3,  (e.  m.  h.)  h.  m.  e.  4.  .5. —  ^*  veneror  2,  3.  G,  7, 
9.  —  -°  deinceps  (J-9.  —  ^^  viluperat  1.  —  ^  optaverain  2, 3, 
{)-9.  malueram  4.  h.  —  -^  qui  5.  —  -'■'  videiintur  t,  5.  —  ^"  in- 
cipiant  4,5. 

Num.  3.  —  '  om.  4, 5.  —  -  esl  ndd.  13.  —  ^  faetus  est  add. 
13.  _  *  sed  add.  13.  —  ^  est  add.  8.  —  "  om.  14.  —  '  parentili 
■1,  o.  —  "jratia  14.  —  ^  exenipla  H.  virlulum  cxempla  12. 

intra 


m 


VITA  S.  MARGELLI  EPISCOPI. 


clerivus 

faclits. 

miraiulis 

liarescere 

cofpit. 


A  intra  se  suos  thesauros  retinens,  Deum  '"  nunido 
corde  complectens.  Sed  cuni  Ghristo  pauper  iste 
regnavit,  qui  in  huniilitatis  conversationc,  in  ca- 
ritatis  ubcrtate  ",  in  castitatis  luniine,  in  jejunio- 
rum  pinguedine  ita  se  ^  totuni  co^lesti  tradidit 
disciplina;  '^  ut  ab  ipsa  infiintia  maturus  ascen- 
deret  '*,  et  positus  in  corpore,  quasi  nihil  de 
carne  '^  portaret.  Hic  itaque  beatissima  '**  insti- 
tutione  succinctus  et  venerandis  "  operibus  pene 
prius  sacerdos  quani  clericus,jam  dudum  dignus 
qui  susciperet  dignitatem,  antea  paratus  '^  ad  id 
quod  erat  siiie  niora  futurus  '^  calcata  nmndi  -" 
pompa  vel  criminibus  ^',  cum  divinis  armis  ini- 
tiatus  ^^  accingeretur  -^  ad  spem  felicem  -^.  pal- 
mam-"  de  lioste  publico  relatums  -^  in  militia 
Ghristi  ^'  exercitando  ^"  lector  effectus  est,  ac 
seipsum  ^^  templo  Christi  pro  primitiis  offcrens 
velut  Abelis  ^"  saerificium,  tiostia  ^^  victae^^  carnis 
ot  purae  ^^  nientis  exceptus  est. 

4.  Qui '  clarior  mercede  -  quajn  nominc,  et  me- 
rito  ^  major  quam  gradu,  sine  offendiculo  suum 
gerens  officium,  cffipit  in  miiite  *  crescere  quod 
accepit  a  rege  ^.  Gujus  occultfe  "  rtiutius,  velut 
vitis  "^  palmites  ^,  coepenjnt  fructificare  ^  virtutcs, 
nec  pertulit  in  eo  sua  dona  Christus  abscondi, 
quoniam  quod  '**desursum  venerat  ab  eo  humiliter 
videbatur  amplecti.  Denique  cum  adhuc  cle- 
ricali  tirocinio  celaretur,  miracuHs  proditur  " 
et  signis  coelestibus  illustratur.Gontigit '-  quadam 
vice,  accessit  '^  ad  officinam  fabricaleni  ".  Qui 
despectus  ab  artifice  cogitur  ut,  cxtracta  de  ar- 
dente  camlno  ferri  massa'^  cadens  '^  manu  sua  " 
ferrum  '^  accensum  attollerct  '^,  et  quanti  esset  ^" 
ponderis  enarraret.  Tunc  vir  ^'  beatissimus  ^^ 
non  ignarus  totum  de  Christo  praesumere  et 
quantEB  ^^  virtutis  causa  sit  in  rebus  non  turpibus 
obedire,  mox  supposita  manu  ferrum  altius  ele- 
vavit,  dicens  :  De  calore  calet  ^,  sed  vovem  jyoti- 
dera  ^"  hahef.  Quod  postea  tantum  ad  stateram  ■" 
inventum  est,  quantum  ejus  vox  -'  librata  prae- 
dixerat.  Sic  in  una  specie  duplex  miraculum 
propagavit,  ut  eum  nec  foci  -^  calor  exureret,  nec 
ferri  pondera  fefellissent.  Jam  defectis  ^^  vitiis  in 
se  libidinis  vaporem  ^"  non  habuit,  qui  tam 
libere  ^',  dum  portavit  incendia,  se  ^^  non  ussil  ^*. 
Nam  ut  elementi  ignem  vinceret,  ante  ^  flam- 
mas  ^^  carnis  exstinxit,  et  ut  in  ^^  ipsa  pensa  non 
falleret  ^^,  probavit  ferrum  ponderosa  ^  virtute. 


E 


G 


5.  In  '  religionis  ordine  subdiaconus  est  effe-  Sub,r 
ctus  -.  Itaque  cum  diaconali  ^  ministerio  fungere-      e/iilaj"^"" 
tur,  In  die  Epiphaniorumhauriensaquam  de  fluvio  "'/""«( o/fcrr 
Sequange,  dum  beato  Prudentio  ^episcopomani-  ''"^  """nti,,'- 
bus  abluendis  offerret,   mutatis  elementis  vini     '" """"" 
sapor  inventus  est.  Quo  viso  obstupescens  ponti- 

fex  jussit  ex  ipso  urceo  *  in  callcem  sacrum  '• 
defundi  ' ;  unde  ^  universus  populus  missa  cele- 
brata  ad  ^  cominunioncm  accepit  '",  et  ipsum  vas 
cum  ad  "  plebis'^  muititudinem"*suffccisset'^  ac 
si  non  tactum  '^  et  integrum  '^  sic  ■'  plenum  '^ 
permansit.  Cujus  vini  mystico  '^  beneficio  ^o 
postea  multi  sanati  sunt.  Ecce  virum  sanctissi- 
luum,  qui  undam  ^'  sumens  a  ^^  flumine,  vina  -^ 
fudit  -*  in  calicem  '^'\  Sed  unde  tam  nova  mlra- 
cula,  ut,  dum  portaret  aquam,  quodainmodo 
quasi  ^^  uvas  ^'  expriiueret,  nasceretur  illi  pal- 
mesinpalma?Vere  ^^  beatum  Marcellum  sunmia 
veneratione  colendum,  in  cujus  manibus  uno 
eodemque  momento  floruit  vindemia,et  torculata 
sunt  vina  ^^.  Videmus  non  uno  ""•  in  loco  beneficia 
divina  concludi  ^',  dum  quod  prtecessit  in  Gali- 
I«a,  successit  in  Gallia  ^-.  Ibi  ad  nuptialem 
mensam  ^^  Christus  aquas  **  vertit  in  vina  ^-^ 
hic  qufe  ^^  ad  mensam  Ghristi  sufficerent,  nova 
vina  sumpsit  altare.  Illud  praecessit  ^'  tempore, 
hoc  honore.  Nam  quod  tunc  dederunt  ^^  sex 
hydrife  ^^,  hic  unura  et  modicum  vas  explevit  *". 
Sed  tunc  effecit  *'  ut  se  Dominus  proderet,  nunc 
ut  famulum  non  celaret. 

6.  Veniamus  ad  illud  '  miraculum,  secundum  ^ 
ordine,  non  bonore.  Itaque  cum  ^  vir  sanctissi- 
mus  *  quadam  vice  ex  sui  officii  servitute,  aquam 
manibus  venerabili  ^  episeopo  porrexisset  ^  mox 
inde  balsama  cceperunt  fragrare  \  et  duni  unda 
curreret,  visa  sunt  chrismata  respirare,  ut  pene 
pontifex  crederet  se  manus  magis  *  ungere  "  quam 
lavare  '**,  et  alteras  aquas  qucereret  ut  priores 
undas  ablueret.  Quo  viso  sacerdos  venerabiliter 
obstupescens,  Deo  gratias  de  eomperto  munere 
retulit.  et  beato  Marcello  reverentiam  "  de  reli- 
gione  servavit,  dum  eum  non  talem.  qui  ■''  servi- 
ret,  sed  potius  cui  '^  serviretur  agnovit  '*.  Unde 
quis  tantum  "  subdiaconum  "^  admiretur  '^  con- 
digne  '^  in  '^  cujus  dextera  ex  aqua  fiebant  '''•' 
vina  vel  balsama,  et  undarum  pallor  ^'  aut  ^^  in 
ruborem  ^^  conversus  est  aut  ^*  odorem  ^^  ?  Jani 
tunc  illis  prfiefigurabatur  indiciis  futurus  ponti- 


Alia  vice 

'iqttii 
niiitaturiii 
bulsaiuiiiii. 


~  '°  Deo  14.  —  »  (qui-uberlate)  om.  13.  —  ^-^  (ila  se)  istas  et 
U.  —  >^  dedit  c.  <1. 4.  b.  —  '*  incederet  2.  3,  (j.  11,  accenderet 
1.  —  "  de  c.a.  3. 6-9,  —  >«  bealissimus  14.  —  ^^  venerandus 
14.  —  1«  pi-jpparatus  %  3.  (1.  7.  9.  l!2.  est  add.  2,  3,  7,  9.  — 
"  iatturus  (i.  7.—  so  om.  %  3.  —  ^i  crimina  10.  l-i-14.  — 
"  iniliandus  10,  1^2-14.  —  ^s  accederel  10,  \-2-H,  a.  i.  2,  3. 
6-9.  —  2*  (a.  o.  f.)  auspiciis  felicibus  12.  spatiis  felicibus  13, 
autBpatiisfelicihus  14.  -  ^^  palma  13.  —  ^e  relalus  12-14, 

—  "  episcopi  11.  — *«  exercendoS,  exercitandus  12.  exer- 
citatus  13.  exercitandos  14.  —  -^  in  add.  12-14.  —  so  Abel 
13. 14  —  31  hosliam  12-14.  —  ^^  vita- 14.  —  sflpii  se  1-3,  U-II. 

Nmn,  4.  —  »  quid  14.  —  »  mercedem  14.  —  »  meritoi-um 
14.  —  *mililiEel4.  — Ma-r.)agere.  — "occuUal2.—  ^  in 
<edd.  12-14.  —  «  palmite  13.  —  »  fructificari  12,  crescere  4, 5. 

-  '0  quK^  S.  om.  14.  —  »  (m.  p.)  om.  13.  14.  -  '^  namque 
adii.  2.  3,  «-9.  —  la  ut  accederet  2,  3,  6-9. 13.  -  »  orfici... 
alem  intfrmediis  deletis  12 ;  officium  fabricale  13.  — 
"•  massam  12. 14.  -  i"  candentem  12,  U,  candens  2-4.  6-9, 
U.  om.  5,  candente  1.3.  —  "  (m.  s.)  om.  5.  —  i»  ferre  14.  — 
'Mf.ac.  at.)  at.fer.2,3,  fer.  at.fJ-9,  11.  — £<»  essent  14.— 
-'  om.%  3.  6-8. 12.  U  -  ^2  Marcellus ndd.  13. 14.  -  =8 quanla 
12.  U.  —  8*  (de  c.  c.)  om.  13.  -  a»  pondos  12,  pondere  14. 

-  ^«  sUitera  U.  -  «'  v.  e.  2.3.  6-9.  —  =8  i^mjs  12,  igne  14.  — 
-"  desectis  6.  (iefactis  14.  —  ao  vapore  U.  —  ai  liberi  12. 

-  ^-  sed  12,  om.  13, 14.  —  aa  exussit  1.3.  —  "  anteal3  — 
«'•  namma  14.  -  ««  om.  13.  U.  -  "  fallerent  U.  - "« pon- 
dere  se  1, .'),  4,  pondere  seu  12,  U. 


Num.  5.  —  1  denique  vero  in  13.  —  ^  e,  est  13.  —  °  subdia- 
conali  o,  12.  —  *  Prudenli  12.  U.  —  ^^  om.  13.  —  «  om.  12,  U, 
s.  e.  2,  3,  6-9.  —  '  fimdi  2,  3.  7-9.  12.  diffundi  4,  5.  — 
8  inde,  4.  5.—  »  om.  13.— i«accessit  12,  U.   —  "  oih.  12. 

—  '2  plehi  12.  plebes  13,  plebem  U.  —  i»  om.  12,  13.  — 
"  suffecit  8,  sufficeret  12.  —  '^  (n.  t.)  intactum  12.  (ac  si  n. 
t.)  om.  13.  —  '« om.  13.  —  i^  om.  12- U.  —  >»  plenumque  13. 

—  "mystici  12- U. — ^"beneficium  U.—  ^»  aquam  12,unda 
U.  —  23  de  12.  -  B3  vinum  14.  —  -'*  fundit  2,  3. 6,  7,  9,  U. 

—  sr.  palice  6. 13. 14.  —  ^s  qui  12,  14.  om.  13.  —  "  quasi  u.  q. 
3.  4.  6-ti.  —  28  verum  U.  —  ^a  vinea  14.  —  ^"  unum  14.  — 
8'  includi  12,  conclude  4.  c.  d.  13.  —  "^  (s.  i.  G.)  om.  14.  — 
^^  mensa  14.—  ^  aquam  1.2.6,8.  —  ^^  vinuni  13,14.— 
38  qui  12, 14.  —  3'  ex  add.  2.  3,  7-9.  —  as  j.  i.  5.  _  ao  (g,  h.) 
ex  bydiia  12.  —  *°  implevit 2, 3, 6. 8.  9.  —  *>  exstitit  13. 

Num.e.—  '  illum  14.  —  2  in  Hrfrf.  12.  U.  — ^o»;.  12,  U.— 
*  cum  add.  12.  Marcellus  add.  13,  virum  sanctissimuin  U. 

—  '^  viro  suo  add.  13.  —  «  porrexit  U.  —  '  flagrare  1, 13,  U, 
fraglare  2,  3.  5,  6,  8.  9.  —  s  om.  13.  —  «  polius  adil.  13.— 
"*(ut  pene-lavare)  oni.  U.  —  "  venerentia  U.  —  1- o»j.  U. 
ei  add  13.  —  i^  ab  ipso  add.  13.  -  »  cognovit  U.  —  '^  (q.  t.) 
quod  tanto  13,  cotandum  14.  —  '"  subdiaconem  2.  3.  6.  7, 9, 
12,  suhdiacono  13.  subdiamne  14  —  "  admireretur  13.  — 
>8  condignitas  13,  U.  —  "  ex  13.  om.  14.  —  -•*  (ex  a.  f.)  flue- 
bant  13.  —  21  pallorum  U.  —  -  om.  13.  —  «■''  robore  12,  ro- 
borem  U.  —  ^*  et  13.  —  -'■  odore  12. 


fex 


DIES  PRIMA 
A  fex  2»,  qul  di|,mus  esset  chrisma  "  tractare.  Et 
ciim  adhiio  subdiaconus  hausisset  ^s  chrisma  de 
flumine,  merito  digiius  -^  erat  ut  ^"  factus  sacer- 


NOVEMBRIS. 


A(leiiiJ>fii>'> 

rocis  u.tittn 

ephcopii 

resftifuit. 


B 


dos  hoc  sanctificaret  in  fonte  h, 

1.  Illud  quoque  niysterium  reticeri  non  dehet 
quod  praficit  auditori  ',  quia  ^  de  paucis  ^  quie 
memoria  recoluntur,  quidquid  dictum  non  fuerit, 
aut  invideri  creditur,  aut  contemni.  Igitur  quidani 
clericus,  Nonnitius  nominc,  annorum  circiter 
decem,  propfer  suavissimaj  vocis  tinnibulum  ■*  et 
dulcedinis  organum  de  fauce  proIatum,qua  eon- 
tingebat  >■*  anlmos  «  popuh  delectari  ',  cum  reper- 
cussa  in  auril>us  solita  esset  "^  aura  blandiri  ^ 
jussus  est  ab  archidiacono  "^  mellita  teneritudine 
decantare.  Quo  facto  prfeeepit  •'  ipsum  puerum  ■'' 
episcopus  flagellari  ^^  ob  hoc  quia  '*  alterum  '^ 

jusserat  ipse  cantare.  Itaquc  dum  clericus  caeditur, 
episcopus  ^^  lingua  damnatur.  Mox  enim  ut  cla- 
mor  vapulantis  in  aurem  ''  sonuit  ■**.  vox  ab  '" 
ore  ^"  discessit,  et  novo  pnedone  -^  sonum  -^  ^a- 
ptivavit  pontificis    vox    infanlis.    Sed  si   causa 
iacti   -^  requiritur,  cur  -^  contigerit   inveuitur. 
Denique  qui  puerum  cantare  prohibuit,  pertuiit 
vocis  dispendia  ^^  quia  vocibus  invidebat.  Cui 
ergo  non  nocet  invidia,  si  episcopo  ="  non  pepercit 
vindictaVUnde  quis  -^  quod  in  altero ^^'idere  non 
cupit  non  habebit;imo  hoc  sibi  denegat,  quod 
alios  2«  habere  non  optat.  Omnis  3°  enim  qui  alteri 
lapsum  parat,  jam  cecidit,  et  antequam  inducat  ^' 
in  laqueum  ^^  tenetur  ipse  ^s  captivante  peccato 
ligatus  ^,  cum  magis  si  proficere  volumus,  alio- 
rum   profectus  nostros  esse  credamus.    Itaque 
idem^ssacerdos  per  triduum,  etsi  deambulabat 
per  compita  ''^  tamen  jacebat  ^'  llngua  sepulta. 
Non  enim  ^»  sonus  poterat  ^^  repercussa  palati 
camera  resultare.  nec  *"  intra  sepem  *>  dentium 
vox ^^  lingua-^a  rotante''*  dIsponi,sed  totum«quod 
perdideratoremuto-iCprodebat.Tunc  beatus  Mar- 
-     cellus  his  verbis  appellat  pontificem.  Licet  intdli- 
ffdrn,  pastor  bone,  tJbi*^  talem  casum  de  culpa 
veriisse  ^^,  tajnen  quidquid  vis,  in  nomine  Domini 
sermonepi-ornuijM-.ms  dictis,adhuc  beati  Marcelli 
sermo  volvebatur  *»  in  ore,  et  jam  quod  impera- 
verat  obediebat.  Deinde  '•**  antequam  iste  ^^  expli- 
caret.  ille  respondit  dicens  :  Vos  mihi  hoc  fecistis, 
qmrum  ^^  jussio  fait  ut  alter  cantavet  (piam  ^^  ego 
praiceperim  ^*.  Et  dum  ista  ^°  loquitur  ^\  amissie 
^  vocis  gratia  "  reformatur  ^^  0  meritum  subdia- 
coni,  qui  vocem  restifuit  sacerdoti,  et  versa  vice''''', 
quod  aecipere  debuit,  hoc  indulsit  c,  qui  del)iles «" 


mces«  armaviteloquioetin  ore  alterius  fudit 
verba  -  per  verbum.  Quid  diutius  profraham-! 
Semper  tucuisset  episcopus,  si  nuuquan,  requi  1 
set  Marcellus.  Vere  digims  beati  Marcelli  sormo 
ut  gregem  Domini  regeret.  qui  dedit  «=•  pastori  «* 
.salutem.  ^ 

8.  Opera;  pretium  credimus  '  etiam  in  paginis « 
to  Mexere  qu^  multis^sunt  infixa  sub  corde 
Quia  etsi  -^*  de  re  terrihili  in  relatiouo  metu.  est " 
in  Eedificatione  fit '  fructus.  Porro  autem  '^  cuii; 
Ijeatus  Mareellus,  quod  semper  possedit  moribus 
esspt  pontiiex  ordinatus.  quam»  dignitatem  sibi  '« 
reputabat  '■  magis  '^  oneris  '-^  quam  honoris  » 
func  quidam  de  poj^ulo  duin  '^  vellet  '«  axl  com- 
nuimunein  accedere,  manibus  retro  ligatis  non 
poterat  ad  altare  pertingere,  sed  cum  "  omnes 
transirent '«,  quasi  meta  c^pit  stare,  ut  videretur 
non   ad    communicandum  sed  '«  nunierandum 
populum  advenisse  -«.Quem  conspiciens  pontifex 
Hiterrogavit  eum  «'  quid  tecerit.  Respondil  jjec- 
casse  se.  Cujus  confessionem  d  agnoscens,  dicit  ei  • 
Vem,  accede  ^^  et  ultra  non  pecces.  Qua  jussione 
absolutus  ad  communionem  -^  accessif,"  duplici 
benoficio  muneratus,  de  pra^terita  culj)a  veniaiu  ^^  ^ 
consecutus.  de  futura  vita  correctus  ^\  Quanta 
huic  erat  in  sanctfe  Trinitatis  Eequalitate  fiducia, 
cujus  mens  sic  libera  per  singula  verba  profere- 
bat  miracula  ?  Sed  ^"  lieet  satis  fuerit  religati 
^'  catenas  -^  sermone  ^^  dissolvere  «",  tamen  plus 
est  laudabile  quod  in  Christi  amore  visus  est 
peccata  donasse. 

9.  Exsequamur  et  illud  triumphale  mysteriuin 
quod.  cum  sit  ultimum  '  ordine,  anteponitur  ^  jn 
vu-tute.  Matrona^  qua?dam  i^rosapia  *  nobilis,  opi- 
nione  vilis,  malo  ^  maculans  crimine "  quod  fulge- 
bat  ex  genere,  postquam  dies  ^  fugitivce  \lise « rapta 
luce  ^  conclusit,  ad  tumulum  '"pompacomitanfe, 
sed  non  profutura  processit  ".Quo  '^  condila,  hor- 
resco  referens  hoc  contigisse  post  '^  funera  '*, 
quia  duplex  nascitur  lamentatio  de  '■''  defuncta  '«.' 
Ergo  ad  consumendum  ejus  cadaver  "  ccepit  ser- 
pens  immanissimus  frequentare,   et    ut    dicam 
clarius,  mulieri  '^  cujus  membra  bestia  devorabat, 
ipse  draco  factus  est  sepultura.  Sic  '"  infelices  ^" 
exequias  ^i  serpentinus  hajulus  impendebaf,  ut 
post  mortem  quiescere  --  cadaveri  -"  non  liceret, 
et  cui  vita?  finis  uno  ^*  loco  jacere  concesserat, 
semper  mutahafur  in  pcenas.  0  casum  -^  exsecra- 
bilein  et  valde  timendum-":  mulier  quae  conjugii" 
integritatem  ^^  non  servavit  in  mundo  ^^,  integra 


D 


i'Wtitg 
episru/iiiN 
pcraituri 

(/rfn.tiiK 

Ubfrtairtii 

rrifillt. 


Serjiriiti-m 
aditllerif 
iliulirris 
tumiiluin 
/)c(eiili-iii 
domiiif  ii/i/iie 
aliegit. 


—  ="  futurum  pontificeiii  12-14   —   ^v  crismata  13.  — 
*^  hausit  1-2,  auiisset  U.  —  =»  om.  \%  14.  —  a» et  12. 

Nom.  7.  --  >  auditoiilius  l'1-li.  —  -  quoniam  12-U.  — 
Md.p-}o«J.  12-14.  —  *  tinniliilem  1"2.  —  >*  contigit  12.  U.  — 
«  animus  14.  — ''  delectaie  1.%  14.  —  »  sit  12.  —  »  blandive 
12-U.  —  1«  aichidiacone  12.  —  "  mrt.  4,  r».  —  "^  jussit  rtrfrf. 
*.  5.  —  13  flagellare  13.  14.  —  '^  quod  U.  —  ^'^  q.  a.  o.  h.  2. 
3,  G-9.  —  '«  episcopi  2-8,  12-14.  —  "  aure  2, :!,  *i-8,  12,  U, 
auribus  13.  —  »»  resonuit  12-U.  —  i"  ejus  add.  13.  —  ^o  eo 

13.  —  2'  niodo  13.  —  2fi  sono  U.  lingua?  ndd   13.  —  ^a  facta 

14.  —  34  quur  19.  —  bb  dispendiuni  12.  —  =8  episcopus  U.  — 
"  quisquis  12.  —  s«  alterum  12,  14.  -  fiaaliis  13,  alius  U. 

—  =■"  omnes  14.  —  ^i  inducantur  U.  —  as  laqueo  U.  — 
^  ip.''i  14,  iliaqueatus  mld.  13.  —  3i  um.  12-14.  —  ^^  om.  12. 
14.  —  3B  competa  14,  canipeta  12.  —  »'  in  eidd.  12.  j.  t.  l.S.  — 

—  '^awi.  12, 14.— '"'p.s.  12,  U.p.sonos  13.—  *"  ne  U.  — 
*'  sepla  12,  se  per  13,  14.  —  ■»=  vicem  13.  —  "  Unyuam  13,  — 
"  rolanteni  13,  rotandum  U.  —  *<■'  tantuni  S.  —  *«  mutu  14.  — 
■"  om.  2,  3. 5-9.—  *^  sed  add.  12,  14.  —  ^o  volutahatur  13.  — 
'^"denique  2,  3,  6-8.  —  "'  oin.  14.  —  '•■^  cujus.y.  3.  ii.—''^  iiuem 
cdd.  13,  14.  —  w  prst-eperam  12-14  —  ^^  ita  12-14.  — 
■■'^  ioquuntur  4,  5.  —  ^^  ^idUis  1.  —  6»  reparatur  12.— 
"^  vicem  14.  —  «o  del.ilem  13.  debilis  U.  —  "i  faucibus  13, 
faucis  U.  —  69  verbum  U.  —  «3  om.  5,  et  add.  13,  in  add.  14. 

Novembris  Tomtts  L 


—  "  pastore  U. 

Nnm.  8.  —  '  est  4, 5.  —  ^  pagina  12.  13,  paginam  14.  — 
3  hac  1.3.  -  ■•  multa  4, 13.  —  «  et  %  3,  (>-9.  ~  «  ut  add.  2. 3,  G. 

—  ■^  sit  2. 3.  6.  7.  14.  -  «  om.  2.  (i.  12.  —  »  hanc  13.  —  i«  om. 
13.  —  "  putabat  12,  13.  portabat  U.— '^  fnreia.  — 'a  oneri 
4.  o,  13.  oneres  U.  —  '*  honori  4,  5.  l.'J.  honores  U.  —  ^^ei 
factum  est  cum  4,  volens  n.  —  's  velit  1.  veilit  U.  —  "  quem 
12,  14.  —  's  pertransirent  12.  13,  pertraniiierunl  U.  —  '»  ad 
add.  12, 13,  —  ^o  advenisset  U.  —  -'  om.  2,  3,  (1-9.  —  aa  coin- 

munica  13.  —  -'  communicationeni  13.  —  ^*  venia  14. 

-^correptus2.  4.5.  — 'iSoHi.  12-U.  —  "■*'  religata  \-2,  U.  liga- 
tum  13.  —  3Bcatenal.3.— ^"oHi.  13.  U.  —  s*»  sed  add.^-l, 
persolvere  sed  13.  U. 

Nam.  9.  —  '  in  add.  12-Ii.  —  =  anteponatur  G-8.  —  •'  sua 
add.  14.  —  ■•  non  add.  14.  —  '^  male  12-14.  —  "  crimini  13. 
'  lenipora  5,  illi  extremus  add.  13.  —  **  fnijitivam  vitam  13. 
—  «  hanc  add.  2.  -  '"  (a.  t,)  om.  H.  —  "  om.  \'2. 14.  deducla 
est  13.  —  "  om.  12. 14,  dedurta  est  13.  —  '-  (jua  13,  ]iro  quod 
14.  —  i^postea  13.  —  "  quod  contigit  13  —  "^  «mj.  13,  H,  — 
'"  defructie  13.  —  '^  citeveram  U.  —  '*  mulier  12.  —  ""  sed 
4.5.—  ^**infeliris  12. 14,  infelici  13.—  -'  exequia  13,—  ^^  re- 
quiescere  14.  —  -^  cadaver  13.  —  "■"  hunc  U.  —  ^fi  (o_  ^.  j  (,j,. 
casum  7, 13.  —  -"  timens  14.  —  -'^  pr*ter  conjufc'ium  1.3.  pro- 
pter  conjugium  U.  —  -*  integrilate  U.  —  -» mundum  14.  — 

34  jacere 


266 


VITA  S.  MAHCELLI  EPISGOPI. 


A  jaccro  iion  nieruit  ="'  in  sepulcro.  Nam  scrpons 

qui  viventem  in  crimine  «'  traxerat,  adhuc    In 

cadavere  des:vviebat  =■=.  Tunc  ex  ejus  lamilia  qui 

in  vicinitate  ^^  inanebant,  audientes  strepitum,  et 

paviter  concurrentes '",  viderunt  ingentem  bel- 

luamde  tumulo  sinuosis  ^"  anfractibus^^  excun- 

tem  et  vasta  mole  cauda  flagellante  ^"^  labentem''^ 

Quo    viso  perterriti  homines    de  suis   sedibus 

migiavorunL  Hoc  cognito  ^^  Ijeatus   MarccIUis 

intelligensse  de  cruento  hoste  triumphum  acqui- 

rore,  collecta  plebe  de  civitate  progroditur,  et 

rclictis  civibus.    in    prospectu    populi  ■"'    solus 

Christo  duce  ad  locum  j)ugnaturus  accessil.  et 

cum  coluber  de   silva  redirel  ad  tumulum,  oh- 

viantes  se  *'  invicem  ^-.  dante  orationem*^  beato 

Murcello,  ille  capite  supplici  cippit  venlam  blan- 

dient^  cauda  precari.  Tunc  beatus  **  Marcellus 

capuf  ojus  baculo*-'  ter^"  percutiens,  misso  in  cor- 

vice  scrpentis  orario^ v,  triumplmm  suum  ante  ci- 

vium  ocuIos^^extrahebat.Sic  inspiritalitheatro*^ 

spectantc  ^*"  popiilo.  solus  cum  dracone  pugnavit. 

Hinc  contbrtatus  populus  eucurrit  ad  episcopum, 

cupienshostem  suum  videre  captivum.  Tunc  prse- 

cedento  pontifice  '•'  bestiam  '^'^  fere  tribus  millibus 

omnes  ^  prosocuti  sunt,  reddentes  gratias  Do- 

mino,    et  solventes   exsequias   inimico.  Dcinde 

increpans  eum.beatus  Marcellus  dixit^'*:^!/;  hac  ■•■'* 

dte  (tiit  (leserta  tenc,  aiif  ^^  mare  ^'  demerge  ^'®.  Mox 

dimissa  bestia,  nulla  ejus  ultcrius  indicia  sunt 

inventa.  Ecce  propugnaculum  patria?  in  uno  ■'^ 

consistere  sacerdotc  *'",qui  fragili  baculo  ''•  tbrtius 

hostem  ^-  edoiuuit,  quain  si  ballistie  transissent, 

nam  sagittatus  "^  rcpcrcutere  ^*  polerat  "",  nisi 

vinceret  res  divina.  0  vinim  sanctissimum  "",  in 

cujus  levi  baculo  '''''  virtutis  est  pondus  ostcnsum. 

cujus  molles  digili  fuerunt  catena  '''^  scrpentis  ''^. 

Sic  inimicum  publicum  vicerunt  arma  privnta,  et 

plaudit  in  uiiius  priKda  goneralis  victoria.  Si  san- 

ctorum  virorum   cx   lactis    merita  conferantur, 

mirelur  Marcellum  Gallia  ■"",  dum  '^  Roma  Sil- 

vcstiTim  f,  nlsi  "^-  hoc  distat  in  opere,  quod  draco- 

nem  sigillavit  ille,  istc  jactavit.  Sed  ''^  quis  ejus 

valeat "  miracula  '*  per  singula  sermone  compre- 

hendere  vel  voce  proferre,  quanta  illc  fecerit  ^*^ 

et  "  celaverit  '^,  cum  ea  scripta  sunt  '■',  quse  de 

ipso  teste  populo  claruerunt.  His  namque  operi- 

bus  sanctissimus  ^"  Marcollus  semper  intentus, 

^  conversationo  clarus,  consuminatione  **'  prseci- 

puus.beatitudino  ®^  gloriosus,  remuneratione  dita- 

tus  ^,  cum  porpotuo  ■***  Domino  rcgnaturus  *^ 

vincensmundi  ^"contagiuiu  ^',  mundus  '^**  migra- 

vit  ad  Ghristum  die  kalendarum  novembrium  ^'■' 

regnante '""^  Domino  nostro  Jesu  Christo,  cui  est 

gloria  "'  in  secula  seculorum.  Ameii. 

ANNOTATA. 

a  Miiltis  ej->!mpUs  didicimits  sanctorum  adim- 
randfim  caditatein  simili  miracido  it/nis  tamjenii 
innoxii  prohatam  fuisse. 


b  Fontem  hapiismakm  intelligit,  in  ciijiis  con-  U 
secratione  sacrum  chrisma  adhibet  pontifex  a  se. 
vonfertum. 

c  Scrmonem  accipit  clerirus  ah  cpiscopo,  quiim 
hic  iUi  prBdicandi  trihuit  fncultatem. 

6  Non  jioNsum  hnrtnco  non  agnosrerc  ronfessio- 
ncin  sacrameiifalcni,ut  ipsc  aitctor  clarc  iiinu/t,  di- 
cens  a  Marcello  hiiic  ijecmtori  peccata  fuisse  do- 
nata,  citjus  confessionem  agnorerat. 

o  Orariam  tjuoil  S.  Marcollus  m  cervicem  ser- 
pentis  injecisse  dieitur,  eo  tempore  linteum  erat 
ahstergendo  ori .  Tfieroni/mus  ad  Nepotiaiiunt 
(Mignc,  I\  L.,  tom.  XXI J,p.  .5.V.!>J :  Quod  .sudarium 
orarlumquo  non  habes,  gloriari.  Postea  stola  sa- 
ccrdotaJis  vorata  futt  orariuin.  Vide  de  his  Ducan- 
f/e,  Glossarinm,  edif.  Jlcu.srhfl. 

f  /)(  Actis  S.  Silrestri  apiid  Metaphrastem  ct 
Snrinm  legifur  S.  SUvcster  draconeni  conclnsisse 
in  anfro. 


VTTA   BREVIOR 


E 


S.  ll.UiCELLI  EPISCOPI  PARISIENSIS. 

E\  nis.  Ultrajoctino  S.  Salva- 
toris  collato  cum  ms.  Car- 
thusise  prope  Trajectum  In- 
ferius. 

lllarcellus  aiitistes  de  mediocri  gonero  natus 
Parisii  ',ab  infantia  se  totum  tradidit  coelesti  -  di- 
sciplinse,  et  positus  in  carne  quasi  nihil  de  carne 
portarot,  ot  ^  ad  bona  perennia  jugitcr  anhclaret. 
Hic  autem  ^  cum  clcricus  scholas  adhuc  juvcnis 
frequentaret,  quadam  vice  ad  officium  fabrilium 
accessit,  ubi  despectus  ab  arlifiee  cogitur,  ut  ex- 
tractam  de  ardenti  camino  ferri  massam  canden- 
tem  manu  sua  attolleret,  el  quanti  esset  ponderis 
enarraret.  Tunc  beatns  puer  supposita  manu, 
mox  ferrum  altius  oIevavit,dicens:i>cc«/yr('''«/e/,  F 
sed  novem  podera  hahet  ^.  Quod  ferrum  tantum 
postea  ad  "  stateram  invontum  ost,  quantum  cjus 
vox  librata  prnedixcrat :  ipsius  nihilominus  mani- 
bus  mancntibus  ad  ustionem  ignis  '  illsesis. 

2.  Factus  veio  subdiaconus.cnm  in  die  Epipha- 
ni*  aquam,  quaiu  dc  lluvio  Sequana  hausorat, 
beatoPrudenli  episcopo^manibus  abluendis  offor- 
ret,  nmtatis  elemontis  vini  sapor  inventus  ost.Quo 
viso  obstupesccns  ]iontIfex,  jussit  ox  ipso  urceo  in 
calicem  diffundi,  ct  cum  universus  populus  missa 
colebrata  ad  communionom  accessisset,  ipsum 
vasculum  tantjE  plcbi   ad  sumptionom  suflbcit, 


*"n.m.j.  2,  3,  6-9.  —  ="  (i.  c.)  ail  friiiien  12.  —  ^-  sipvie- 
bat  2, 3,  6,  7.  —  a"  civitate  2.  3,  (i-9, 13, 14.  —  ="  concutientes 
14.  —  3^  in  vasis  12.  U.  in  suis  13.  —  so  fnictibus  12,  14.  - 
"  flagelliinlem.  13.  14.  —  ^^*  labente  12,  om.  13, 14.  —  S"  co- 
ynilum  U.  —  "proppeclo  populo  14.  —  ■"  sibi  12.  —  ^^  in 
viceni  12.  —  ^^"  oralione  U.  —  "  om.  4.  5.  —  ■"•  li.iculum  U. 
*"  t.  b.  12.  —  "  oraiium  14.  —  ■'a  oculus  1 4,  —  *" thesauro 
13.  — ''O  expectanle  U.—  "'  piocidentem  pontiritem  14.  - 
'■-  beslia  14.  --  ^^  homines  Tj.  —  ^4  ait  2,  3.  G-y.  —  ^^  ac  U 

—  6«  in«(W.  S,y.  12. 13.  — "maiiU.  —  ^■"demei-gerel2. 
13.  demergi  14,  —  ^"  unum  13,  U.—  «"sacerdolem  13.  14. 

—  <^'  frauile  baculuni  14.  —  «^  hosle  U.  —  "^  sectalus  12.  — 
"  repei-cuteret  13.  —  «&  om.  13, 14.  — «"  Marcellum  atld.  13. 


—  "^  ieve  haculum  14.  —  •>«  calenn:  13, 14.  —  "^*  serpejiliS. 
serpente  14.  — '^G.  M.  12.—  "dominum6.  ut  12,  dum  2. 

—  "namsi^.^.  —  "  si  2,3, —  "o»«.  14.  —  "  ni.  v.  3.  2,  3, 
13.  —  ^e  feceral  U.  —  "  ea  12.  —  fs  celaverat  14.  —  '»  sint 
13.— s^heatissiiiius.  4.  j.  —  «Mcl.  eon.)  ow.  12.  ^""bea- 
titudinern  14.  —  •«  doti  sunt  14.  —  »*  {e  p.)  in  p.  c.  13.  — 
^^  om.  14.  —  s"  mumlum  14.  —  "''  conlagia  12.  —  ^^  om.  U. 
"  se(d,  |.  11.1  om.  13,  U.  —  no  ipso  mid.  14.  —  "'  honor 
el  imperium  13,  b.  et  i.  cum  Tatre  et  Filio  et  Spiritu 
Sancto,  14. 

Num.  1. 1  Fartsio.  —  =  c.  t.  —  "  ut.  -  *  itaque.  —  "*  tenel. 

—  "  (p.  a.)  post.  —  '  (a.  w.  c.)  am. 

atque 


A  alquepienumetintegrumiitantepei-mansit  Gu- 
jus  vini  mysticibeneficiopostea  multi  sanati  sunt. 
3.  Altera  vice.  cum  vir  beatus  ex  suo  officio 
aquam  manibus  porrexisset,  mox  exinde  balsama 
coeperunl  rragrnre.et  dum  unda  curreret  visa  sunt 
chrismata  rcspirare.ila^ut  penepontifcx  crederet 
se  niagis  manus  ungere  quani  lavare,  et  alteras 
aquasqujErerct,  ut  priores  undasablueret  Exinde 
beato  Marcelio  rcverentiani  servans,  dum  eum 
non  taleni  qui  serviret,  sed  cui  merito  serviretur 
agnovit. 

4  Quidam  clericus,Nonnitiusnomin«Mumoruni 
cn-citer  decem  propter  suavissim^  vocis  tintinna- 
bulum  et  dulcedinis  orgnnum,  pissus  pst  ab  ar- 
chidiacono  meilita  tfueritudiue  docantare  Quo 
facfo  invidens  episcopus,  jussit  ipsum  puerum  fla- 
gellan,  ob  hoc  etiam,  quia  alterum  jusserat  ipse 
cantare.  Itaque  dum  dericus  c^ditur,  cpiscopl 
hngua  damnatur:  mox  cnim  ut  clamor  vapulantis 
m  aurcm  resonuil,  vox  ab  ore  discessit,  cl  novo 
prfledone  sonum  captivavit  pontificis  vox  infantis 
Itaque  pontilex  per  triduum  iutra  palatiuui  lingua 
g  rotantc  non  poterat  vcrba  formare,  sed  totum 
quod  perdideratorenmtoprodebat.Tunc  beatus 
Marceilus  hls  verbis  appellat  pontifiecni  :  Licet 
inteUiyas,pasfor  hone,  tibi  takm  casnm  Je  cuJpa 
vemsse,  tamen  qtiidquid  vis,  in  nomineDomini  scr- 
mojieprorumpe.  His  dictis.statim  episcopo  amiss^e 
vocis  gratia  reformatur. 

5.  Gum  bealus  Marcellus  pontifex  fuissetordi- 
natus,  et  qnidam  de  j.opulo  vcllet  ad  communio- 
nem  accedere,  manibus  retro  ligatis  non  poterat 
ad  altarcpertingere,sed  cumomnespertransirenf 
quasi  meta  ccepit  starc.  Quem  conspiciens  pontl- 


DIES  PHIMA  NOVEMBRIS. 


267 


fex,  interrogavit  eum  quid  focerit.  Re.nondit  ^ 
peccasse.  G.uus  conrcssioncm  cogno  ^  'dia 

absolutus  ad  connuunionem  devotu.^"'    ^^ 

6.  Matronaqua-dan.  prosapia  nobilis,  o  ^  ione 
v.h.,  malc  maculaus  crimine  quod  cont  ax,  rat 
de  gencre,  dum  dcfuncta  pompaticc  sepulta  cr.Jt 
ad  consumendum  ejus  cadaver  ca.pit  s  rpcns  ' 
man.ssimus  frcquentare,  et  nmlier  qu^  iS- 
teu.  non  servavit  per  ^  pra^teriens  conjug  m  fu 
mnndo  mtegra  non  meruit  jacere  in^cp  |  ,.o 
Tnnc  ejus  ramilia  qui  in  civitu.e  maneba Lt     u^ 

d.entesstrepituu.,etpariterconcurrentcs,viderunt 
ingentem  beluam  de  tumulo  exeuntc.u    ^     '   ". 
mole  cauda  flagellanten..  Qun  viso  portcrrifi,  ho- 
nnnesde.u,s  sedibus  migravcrunt.  Hoc  cngnifo 
heatus  Marcellus  plebe  collecta  de  civitate  pro-' 

greddu^elrelictiscivIbusMnconspcctupopuIi 
solu.  ad  iocum  accessit.  Et  cu.u  coluber  de  sLa 
redjrct  ad  tumukun,  obviantesse  invicem,  draco 
capife  supphce  ccepit  veniaui  blandientc  cauda 
precan.  Tunc  sanctus  caput  ..jus  baculo  tei-  per- 
cufiens,  misso  in  cervice  serpentis  hoi-ario.  frium- 
phum  suum  ante  ocuios  oniuium  exfi-ahebat  Hinc  E 
populus  confortatus  cu.Tit  ad  cpiscopuui.hostem 
suum  cup.ens  videre  captivum.  Tunc  pr^cedente 
pontific-.  bestiam  ^  tribns  millibus  p,-osecuti  sunt : 
demde  pontrfex  dixit  sei-penti :  Ab  hoc  die  ant  de- 
serfa  tme,  auf  in  mari  te  merr/c.  Mox  dimissa  bc- 
stia,  nulla  ejus  ulterius « indicia  sunt  inventa  Sed 
quis  beati  Marcelli  miracula  valeat  per  singula 
sermone  comprehendei-c  vel  voce  proferre  '^  Tan- 
dem  inboiiis  operibus  consumniatus,  die  kalenda- 
rum  novembris  migravit '. 


Nam.  3.  ~  '  om.  o  . 


DE    SANCTO    PAULO    DIACONO 


EX    Mss 


SKCULO  V. 
S.  Paulus 

colitur 
^oiereiiti. 


CONFESSORE 
BENEVENTI 


I 


n  Beneventana  Pinacotlieca  Joannisde  Nicastro 
Benemitanss   ecclesix    archidiaconi   (1),    posi 
^  ^Emilium  XX  Benercnfi  epi.^tcopum  receusetur : 
^.  Paulus,  Beneventan*  eccIesiEe  canonicus  dia- 
conus,  cum  praelaudato  S.  ^milio  Byzantium  ob 
divi  Joannis    Ghi-ysostomi  causam   se  contulit. 
Magna  etrulsit  sanctitate  vir,  adcoque  diguus  ut 
Paulus  apostolus   ci  aliisque  apparens,  dixerit : 
videte  ut  caute  ambuletls,  dies  enim  mali  sunt. 
Quod  circiter  annum  Doiuini  quadiingentesimum 
quartum  evenisse  ferunt  prfefati  Palladius  ac 
iheodorus  in  dialogo  de  ejusdciu  Ghrysostomi 
vita,  ubi  Pauli  sanctimoniam  mii-is  laudibus  efte- 
runt.   Ejus   memoriam  anno   quadringentesimo 
quinto  pi-jedicfus  annalium  parens  inmiortalitati 
consignavit.  Gemina  habet  Joauues  de  Vifa  (3). 
Anuo  1880,  dieojuiii,  quum  ////>*■  Pauli  aliorum- 
S"f  Beneventanorum  sancforum  causa,  Beneven- 
'«w   adiissem,   in    aula    capifulari    cafhedralis 


ecchsia'.,  quadrum  quoddam  vidi  muro  appensum, 
quod  in  efeuc/,0  SS.  Martyrum  ac  confessorum  qui 
mefropohtano  capitulo  prodienint,  sequenfia  exhi- 
hebat  :  S.  Pmilus  sancta,'  Benevenfanie  ecclesiie 
diaconus,    fioruif  anno  partce  salutis  404-;  ejus 
sanctimoniam    maximis  laudibus   Palladius'et 
Thcodorus  celebi-ant.  Ibidem  in  codicc  ,u.^.  aucfore 
Vipera,  qui  in  archiro  archieqmcopafus  conscrva- 
tur,  S.  ¥ii\i\\is  enumerafiir,  infersanctos  quorum 
fesfa  ecclesia  Benevenfana  non  celebiaf.  rimc 
eyo  prxsentes  aHquot  canonicos  sollicife  inferro- 
ffaii,  ufrum  aliquo  cultu  in  ecclesia  cathedrali  hic 
Paulus  youderet.  Xeyantibus  cunctis,  haiid  famen 
illico  reqiiievi;  $ed  rogavi  senem  quemdam  sacer- 
dofem,  qui  maynam  vif.x  partem    in    cathedraU 
ecclesia  transeyerat  iif  diynaretur  sfatuas,  ima- 
yines,  picturas,  tahulas  omnes  ej-pUcare,   et  per- 
sonariim  nomina  mihiedicere.  Peramhulavl  itnque 
cum  socio  fofum  fempliim,  ac  tandem  pervenimus 


<1)  t.ib.  11,  cap.  I,  p.  75.  -  (^2)  Thesaunis  anUqmtatum      Benevent,  tom.  I,  d.  119.  nota  U  ;  luni.  II,  pp.  3  sqq. 


(J.  V.  H. 


ad 


AUUTOHE 
C.  V.  H. 


KJUH 

cotisrrrattt 

fiiit  iii 

Diiiloi/ii 

FaUiiilii  cic 

Thcoilori, 


^(j8  DE  S.  PAULO  DIACONO  CONFESSORE. 

ad  aliare  qnoddam  erectum  m  honorem  mncfo-  niana.   ecclesiiB  duos  et   diaconum  unum,    qui  D 

rum  anum  Bemventanortim,  cujus  in  tahula  sia-  ferant  suam  ad  irairem  suum  epislol^^m    cuju. 

tim  rldidiaconHmquemdamcumreliqui-smnclis  h^c    sententia    erat  :    Tert.o    jam    scnbo    ad 

deuictum     ac  facta    simiuh.rum    nomenclatnra  mansuotudinem  tuam,  rogans  ut  qUEfi  ex  com- 

senexr.hi'addiacommimniisset,nUeJn<iuit,  pacto   contra  Jommem   episcopum  gcsta   sunt, 

esi  Paulus    Adrocatn  sfatim  canonicos  aliquof,  emendeniur  :  et  ut  videtur,  nondum  perfectum 

cw-am  quihus  senex  hnnc  csse  ?au\mn  diaconum  est.  Qnare   denuo  scripsi   per  hosce  episcopos 

affinnnhat  lium  esf  ad  archivum,  ad  inspidenda  et  prcsbytero-=,  multum  solhciius  de   pace  eccle- 

consecrafonim  nUarinm  instrnmenta;  invenioque  siastica,  por  quam  et  nostrum  imperium  pacem 

prTdirli  nltan^  ihrnmento,  nomen  iU  S.  Pauli  obtinet,  ut   jubere  digneris   Onentis   episcopos 

cumreUquisreperiumfuii.  Thessalonicfe     convenire  .    Etenim    Occidentis 

^'    Culfus  ergo  S.    Paulo  diacono  ab  ecclesia  nostri    episcopi,  lectis    vins    adversus    malum 

Benerentana  dehtti  securus,  ad  facia  ejus  accedo.  ac  mendacium  firmissimis,  miserunt  episcopos 

Qua;  utinam  scripta  exsfnrent!  Vernm  ifnirerso  quinque,  presbyteros  vero    duos    et    diaconum 

fjux  de  sancto  viro  innotuerunt  ad  jmucissimas  unum    magmie   ecclesi.^    Romanae.  Quos   velim 

linens  reducunfur.  Vnicnsfons  unde  S.  Pauli  noti-  omni  houore  digneris  :  ut,  si  persuasi  iuerint  quod 

tin  injmteros  fuxii,  Theodori  ac  Palhidii  dialo-  jure  expulsus  sit  Joannes,  doceant  me  ab  ejus 

gus  est  de  vita  iS.  Joannis  Chrysostomi,  ima  cum  connnuniono  recedere  ;  aut,si  coarguerint  sponte 

tradifione  ecchsix  Benevenfnna: :  uno  aiferore,  aut  malignos  esse  Orientis  episcopos,  ab  eorum  te 

ex  uiroque  fonte  hauserunf,  quofquof  de  sancto  viro  comnnmione  avertant  (2).  Ita  laudatus  dialogus 

scripserunt.  Age  jnm  ex  dialogo  Pauti  diaconi  in  jjersona  Theodon  diaconi  Potuani.  Pntef  igifur, 

notififim  eruamus,  quxduohus  capitilms,IIIride-  jjefente  Ilonorio  imperatore  missos  esse  ad  Arca- 

licef  e.t  IV,confinetur  {[). Dire  rexatus  S.  Joannes  dium  imperaforem  ejnscopos  quinque,  presbyteros 

Chrusostomus  ad  Innocentium  jxipnm  recursum  duos  et  diaconum  unum,  omnes  tres  ecclesise  Po-  ^ 

hnlmit,  qui  atrocem  sancti  ejnscopi  persecutionem,  mnnx. 

piorumnue  chides  nr  himenta,  qna;  ad  Ecclesiam  3.  Qui  vero  fuerinf  hi   ejnscopi,  preshyteri   et    eratque  aia 

Bomanam  quotidie  afferebantur   non   sustinens,  diaronus,  ex  sequcnfibus  paiescef.  PeHecta  vnim    '''-'/«'«««'" 

iandem   misit  ad   imperatorem  Honorium,  sub-  ejjistoia  quam  mediam  ahrupintus,  itajiergit  Theo-  ^pj,^,^^.'"^,  „,, 

Juiujens    quid  per  lifteras   ad  se  allatum   fuis-  dorus :  \aU\xt;.  loiYapouv  ol  irEpi  t6v  «y.ov  iTriffxoTrov     Araidium. 

Set.    'Ev     oT?     xtVTjOeiffs     aux&u     (HonorH)     h    vjTiSna  AqAt^tov    BevESivSou    y.x\    KuOTjytov    xcil    rauS^vriov    iruv 

Trpoff-ciijiJEi  oiIvoSov  aijyy.pOTT\BTiwai.  -nov  Auiixaiv,  xai  xoivfi  OuaXLVctviavijj  xai  Bovi^aitijj  toI;  7:pEo6uT£poi;  za  Ypsfi- 

uixv  E'EveYXo'.Ta;  J/TJaov  ivEvEvJtE^^  ETii  TTjv  auTou  EUffEfieiav.  p,a[Ta  Tou  TE  'IvvoxevTiou  xatToiv  'iTaXwv  ET:iffxo'7:a)v,  Xpw- 

Ot-ivEC  iTiitrxosot  T^.;  "iTdXiac  tjuvaySEvTec^-apaxaXouui  tov  jiaTiou  "AxuXYjia^,  xai  B^vepiou  MESioXavujv,  xa'i  twv  JotTTiov, 

BastXsa  Ypdtf-at  Toi  iauTOJ  iSEJ.^iili  xai  ou^iSaiiiXEl^ApxaSitiJ  xai  u7iofiVT)(iTtx6v    Tr,c    ffuvooou    Tzarri;   Au!iea><,   St)p.O(j[ol(; 

7rpo5Ta;at  ev  Weffo-aXovtXT,  VEVEdQat  cjjvoSov,  taizz  3uVT|0TJvat  (ruvQi)[j:oaiv  SjrEOTaXTjoav  stc  tt)V  KwvjTavTtvouxoXiv  ouv  toT; 

euxd)(o<  afKfOTepa  «uvSpafiEfv   xa   [A^pifi,  WvaToXrji;  Te   xat  -TTEpi  Kupiaxiv  xai  AT)[iT|Tpiov  xat   IlaXXaStov  xai  EuXutJtov 

Aucreioc,  Trpoi;  t6  TeXeiav  ysvoti^vTiv  (jtJvoSov,  oix  ev  ■K0idTT)Tt  tou?  ETrtdxdTrouf;.  Cum  igitur  sanctUS  iEuiiliuS  Bene- 

ipiO|jiou,  aXX'  h  TrotoTTiTL  Yvco^jiTic,  avafjttpiXEXTov  E^EveYXEiv  venti  episcopus  et  Cyihogius  et  Gaudeniius,  una 

i^oov.  'E;  il)v  TTuptoOaTi  auiou  ^  euc£6eta,  Ti^  \t-i'^  ^~'-  cum  Valentiniano  ei  Bonifacio  presbyteris,  acce- 

ffxdTTti*  'Pa»[j.Tj5  eTHff-eXXEi  7ri[j.i|'2i  ETiitixdKoui;  jiiv  ^rivte,  pissent  litteras  imperatoris  Honorii,  Innocentii, 

7:p£a6uT£poui;  U  Stlo  'Pa»|j.T)(;,  Staxovov  81  ^va,  aoTE  Siaxo-  et  Italorum  episcoporum,  Chromatii  Aquileiensis, 

[iisai  auTou  xt)v  Trpi;  tov  iSeXoiv  e7:i<jToXT)v,  fiTic;  e7:t(jToXT)  et  Venerii  Mediolanonsis,  atque  aliorum,  necnon 

TiEpiEiye  TTj^  Suva[j.iv  TauTiiv  TpiTov  ypa^fw  Tipoi;  tt,v  (jV'  commonitorium  syuodi  totius  Occidentis,  publica 

^[XEpoTTiTa,   i(5'wv  Vva  oiopOuiffewi;   -z^x^  Ta   xiTi   ttjv  evectione  Gonstantinopohm  profectisuntcumCy- 

(rj!jxEuf)v  Tou  ETTtTxoVou  'lojavvou  Tr,;  Ka)vtrTavTtvou7:oXixaiv,  riaco,  Demetrlo,  Palladio  ot  Eulysio  episcopis  (3). 

xii  tlj?  sotxEv  oix  fjvuoTat.  '  Ofiev  TiaXiv  E-irejTEtXa  oia  Ttov  IHc  enumerantur  sejitem  episcuj)i, presbyteri  duo  et 

ETiKixdTrtDv  xai  7rpecSuTEpu)v  Tiiivu  (ppovTiCojv  TT)c  ExxXTiffia-  mdhis  diaconus.  Innocentii  ponti/icis  legati  erant 

(jTtxT)!;  Eip>ivT|;,  8t'  f,c  xai  f)  fjijLiitv  Elpi)VEUEToi  pajtXEta,  Vvcc  j^militfs  Bcnevenfi  episcopus,  Cijfhegius  et  Gnu-  t" 

xaTa£iaiCTT|C  TpooTa^at  ev  WEooaXovixT,  ouvEXOdv  Tout;  T?,;;  deuHus  epnscojn,  Vahntinianus  ef  Bonifacius jire- 

'Kiija!;  £T:ioxdT:ou<;.  Kai  fip  ol  ttjc  ii^xtxipa.!^  'EoTrepiac  shyfcri  :  reUqui  quatuor  episcopi  orientales  erant, 

eTrioxoTiot,  £xXE;a[j-Evot  avSpac  (ixXiveTc  7ip5c  xaxiav  xat  qni  ex  Orieufe  Jioiuain  jwofugi  querclas  suas  ad 

().i£uSoc,  iTiiOTiXxxotv  EriffxdTTouc  [j.:v  TievTE,  -pEjfiuTE^pouc  luHOcenlium  jHipaiii   dcfulemnt,  ncmpe  Cyriacus 

2e  Suo,  otaxovov  OE  l!va  ttjc  jiey'""')^  ExxXT,oioc  ' Paijiatojv.  Syunadorum,  Eulysiits  Ajjameas  Bifhynis,  Pal- 

'Qv  (ppovTioat  TiavToiai;  Ti|j.2'c  xaTa^woov,  Vv',  et  [iev  7iEt-  hidins  HeleuojKjlis,  idem  qui  in  dtalogo  PaUadii 

jfjEvxec  o-.-.ip  oixatojc  i/.oiSXr^Tat  6  ETiioxoTTQC  'Ia)avvT)c,  jjersonnm  proprio  uomine  agif,  Demetritis  Pisi- 

oioacajoi  [ie  ii:ojT>ivat  tt)c  auTou  xotvwviac  ¥,  eXiY$av:sc  nuntis  episcojji,  uti   Theodorus  iu  eodem  cajnte 

EOeXoxaxouvTac  touc 'TjC  '.\vaToXT,c  eTiioxoTiouc,  iTio^jTpe-  narraverat.  Quxrendi  ergo  supersunf  duo  episcojii, 

J/ajoi  jE  TT)c  auTiov  xotvwviac.  Quibus  pormota  ejus  qu!  cuin  jEinilio,Cijthegio  et  Gaudentio  quinarium 

(Honorii)  pieias  jubei  Occidentalimn  synodum  legaforum  ejjiscojjorum  numerum  explent ,  una 

cogi,  et  cum  una  simul  sentuntiani  luUssent,  eam  cum  diacono  cujus  nomen  adhuc  reticeiur.  Qua~ 

ad  suam  pioiaiem  referre.  Qui  quidem  episcopi  tuor  enim  orientales  cum  occidenialibus  episcopis 

llaliBe  congregaii.  orant    imperatorem,    scrlbat  quinque,  duohus  ijresbyferis  et  uno  dincono  Boma- 

fratri  suo  et  consorti  imperii  Arcadio,  ut  jubeat  uis  hgafionem  ohihant,  ut  ex  eadem  quam  recita- 

Thessalonicib  synodum  fieri,  quo  faciUus  utraque  inus,    Tlieodori  narratione  clarum    est,   dicentis 

pars,  Orientis  ei  Occidoniis,  in  unum  accurrere  paulo  j)ost :  Ouxeti  8=  f)[j."tv  Eupov  eIkeIv  ev  Tiotv  6  [lax^- 

possit,  et  synodus  non  in  episcoporum  numero,  ptoc  eTrioxorioc  'ItoawTjc,  r,  irou  vuv  ol  ejitixoTioi  oi  Trspt 

sed  in  pondere  seniontiai   perfecta,   certum   et  ATi[i^Tptov  xat  Kuptaxiv  xai  EuXuoiov  xai  IlaXXaoiov,  ouv 

indubitatum  ferat  judicium.  Quibus  accensa  ejus  toIc    fiiJ.eTepoic    eTiijxd^ioic  tV'   TipeoSeiav    oTEiXa(j.evoi. 

pietas  episcopo  quidem  Romanue  eeclesiae  scribit :  Neque  amplius  nobis  dicere  potuerunt,  quo  in 

mittat  quinque  episcopos,  presbyteros  vero  Ro-  statu  esset  beatus  Joannes  episcopus,  neque  ubi 


(1)  Migne,  P.  G.,  lom.  XLVll,  p.  U-18.  -  (2)  Ibid.,  pp.  14.      lo.  —  (3)  Ibid.,  p.  15. 


sint 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A  sint  Demetrius,   Cyi*iacus,   Eulysius  atque  Pal- 
ladius,  qui  cum  nostris  episcopis  legati  profecti 
erant  ( 1 ). 
diavvHus  non       4.  Clarissimns  Montefalcomus  (2)  dicii  ipnir- 
.Kmimsol    fnm  (juidem  fjnscopum  InnncenfH  legafum  in  dia- 
Ennni-lu.      lo(/onom!uari,  quinfum  rero  reficer'i,(juod  veritati 
coHsonum  nou  ridetur.  Natnidem  Theodornslega- 
tfjrum  cahimifates  ex  ipsorum  relaiioue  receusens 
iiarraf:  TeAEUTctwv  r^Xe^  ti?  acpTJYoJtievoc  hh<i  ipi9|jiou 
OiaXXEp.avit;  ^voVaTi,   KaTTTraSoV.Tic,  xal  xXcioac  tAv  k^^xi- 
Xeip=c   ToD  £K[<j/.ti7rou   Mapiavou  dtpEtXev  eff<ppayt(r,jL^vTiv  t^v 
ETriffToXiiv     Tou     patriX^tof;    tiiv     toT?    Xoi-aT;    ^-laroXaTc. 

/.  f.Valerianum  quemdain  noniine,  e  Cappadocia, 
prsepositum  unius  militaris  numerl.  rupto 
Mariani  cpiscopi  pollice,  si^natam  imperatoris 
epistolam  cum  rellquis  abstullsse  (3).  Hahemus 
iffitur  (luartiim  episropum  hc/afum  :  qtiodsi pneter 
hunr  cdium  adhuc  in  eadem  nave  ejnscojntm 
commenwrat,  a  quatuor  Bomanis  et  a  quafuor 
orientalibus  diversum,  quintum,  ojnnor,  Boma- 
nonmi  legattim  tenemus.  Jam  vero  T/ieo- 
dorus  post  relatam  vim  Mariano  facfum,  j)ost 
seductiones  tentafas  a  parte  adversariorum,  ita 
pergit,  Ugatorum  reducum  verba  referens :  Ol?  ^x^ 

Treiae^vTec,   i|xe'voii£v  7rpo(T£oxo'fievo[,  rpo;  xi  ^^^h  etpt]- 
viziv  avueiv,  ixivSJvwc  xaTaXaSsTv  ^«^v  Tac  ExxXTiifa;,  ttjv 

TOtaJTTjV     opuiVT£C     4vTl|X£pdTTJTa.     ToUTO     Xal     ToO     StOTijpO.: 

i-h.au  Statpdpoic  a7ro/.aXu'|.£jtv  a-JTOU?  tpuiTiffavTo;,  ojc  y.x\  t^ 
-  aiaxo'v(,j  Tou  dyiou  'Efi,iEXtou  nauXtjj.  iv5p'i  TcpauTtiT.j.  xat 
tKiopovi,  dtpefivai  ^v  Ttp  7cXo/cf>  Tov  ,iaxcipiov  n«GXov  -civ 
atTrdaToXov,  XeyovTa  auTtii'  BXeTrExe  -Ws  TrEpiTTraTetTE-  jjlt)  a>< 
affotfoi,  iXX'  (gc  ao^ol,  etooTE;  ^ti  ai  rjfxepat  TrovTipai  stfftv  • 
alvtTTOfAivou  Tou  dvetpou  ttjv  TroXiiTpoTrov  auT(5v  etTraTrjv,  ti^v 
TE  Sia  owpwv  xal  xoXaxefac,  ettI  Trapa^^apijet  ttji;  iXTiOetac. 

Quibus  non  assentientes,  perstltlmus  orare,  cum 
nihil  pacificum  peragcretur,  ut  sine  periculo  ad 
nostras  ecclesias  rediromus,  visa  tali  inhumani- 
tate.  Idipsum  variis  revclationlbus  servator  Deus 
nobis  declaravit,  adeo  ut  sancti  etiam  Emmelli 
diacono  Paulo,  viro  mitissimo  Qi  prudenli,  in  navi 
apparuerit  beatus  Paulus  apostolus,  dicens  ipsi : 
Videte  quomodo  ambuletls  :  non  ut  insipienles, 
sed  ut  sapientes,  videntes  quod  dies  mali  sunt. 
Signifieans  somnio  variam  illorum  fraudeni,  eam- 
que  donis  ot  blanditlis  ad  adulterandam  verlta- 
tem  (4).  Hiinc  iijitur  suspicor  esse  quintum  episco- 
pum  Emmdium  nomine,  quem  quinfum  Romano- 
^  rum  legntum  fuisse  Jure  meo  mihi  sumere  videor. 
V"'  5.  Quod  si  verum  icf/</i,sujjerest  (juxrendum  dia- 

ii  /!l"/"^     ^*'"'  '^^"'''  "'""^«-  Uriius  fajitummodo  diaconi,  qui 
''iminut      '"'""  ^f'!/^'^''''  Bomanis  fuerit,  mentio  fit,  is(jue  est 
Paulus   Emmclii  diaconus,    cui  sanctus  Faulus 
apostolus  apparuit.    Hahenmsne    igitur   diaconi 
legati  nome.n?  Ojmior  haberi ;  ultra  tamcn  ojmiio- 
nem  ire  non  ausim,  (juum  fieri  jjossit,  nt  siuguli 
cjnscojn  cum  singulis  s(dtem  diaconis  jn-ofecti  sint, 
(juamquam  eo  modo  loqui  videfur  in  dJahijo  Theo- 
dorus,  ut  credihile  sit  nultum  prster  legafos  ij)sos 
(iffuisse   itt    nari  cJericum.    Qnidquid  est,  unum 
jjatet,  nempe  hunc  Paulum  cui  sancfus  Paidus  apo- 
stolus  in  navi  aj)j}aruii,  esse  Paulum  diaeonum,  cui 
Beneventani  et  civifafis    sux  honorem  et  rultum 
'■alestium  riviuni  deferunt.  Erroris  autem  nofandi 
sunt  Joannes  de  Nicastro  in  Pinacotheca  Bene- 
renfana,  supra  ritafa,  assercns  Paiilum  eccIesiiE 
Beneventanse  canonicum  ot  diaconum  una  cum 
iianefn  yEmilio  Byzantium  pirofectum  fuisse,  et 


mj 


auator  ilUus  quadri  in  aula  eapitulari  eathedndis      ., 

Pidladius  ef  Thcidorus  chhraut,  fmjas  ecctesi^ 
diaroninn  vocaf,  et  '»super,si  superispla.cet,cano- 
nicum  cajntu/i  catkedralis. 

0.  Be  Paulo  igitur  er  diahgo,  snmuwe  auctorita-    QuUl  ,l.hor 
tis  monumetiti),  sir  stidno.  Fuif  quidam  Paulus        P^»"'" 
Fmmeli,  diaconns  cum  legatis  Itmoceuiii  jjapai  ad   ''"^"'""''"«- 
'^'■^^^''diumiinperidoremmissus.QniV^auimfuitvir 
mtissimus  acprmlrns,  dignusquc  cui  mncfus  Pau- 
hcs  ajqjarerrt.    Hmc    certa.  Hunc   Paulum    esse 
eumdem  lUum  diacotium  satKim  errlcsi^  Bi,mnuai 
legatim,  non  ita  certnm   vidrfur.  Nrntro  famen 
casu,  sive  fegafus  furrif,  sive  solummodo  lajati  ei)i- 
scojn  comes,  tempore  legafionis  S.  .Emilii  Bi-ne- 
vetifam  diaconus  dici  jjosse  videtnr.  Pra:terea  ex 
fradlfiour  i-crlesia;  Brtievenfance  creili  potesf   hic 
sancfus  Paulus    diaconus   BenevetUi  civis  fuisse 
Cohtur  enim  in  cathedrtdi  Betievetiii  erdesia  itder 
satictos  Brneretiti  cirrs.  Prs  grsfs:  a   Throdoro  in 
dialoijo  relatai  ai-cidirutd  Pauio  anno  Christi  40(J 
Itmocentii  anno  4  et  5  Arcadii  et  Honorii  anno  U 
ef^    12  (5).  Prxirr   h.vr    nihU  quidquam  de   hoc 
S.  Pauio  tneinorim  prodiium  reperi.  De  sancti  viri  ^ 
sejJidcro  aut  de  relirjuns  ejus  tiihil  me  Beneventani 
doaiere,  nec  alihi  sivc  in  monumetdis  sive  in  scri- 
j)tis  libris  (diquid  expiscari  potui. 

^  7.  Sujjcrest  ut  examitiemus  causam  erroris,  quo    Cur  Paulus 
S.  Paulus  JEmilii  Bencretifani  diaronus  dirfuH  sif       hfibitun 
et  creditus.  Simeon  Mefaphrastes  in  vifa  S.  ./ijannis    *"  '''"''"'^'^^ 
Chrjsosfomi  (6)  et  Nirrphorus  Caliistus  (7)  scri-    ^^  '^'"'"''- 
liunf  Paidi  aj)ostoli  revelatiotiem  facfam  csse,  iffe 
diacono  cuidam  ^milii,  hic  ex  ^milii  diaconls! 
Gcin-gius  quoque  Akxandrinus  (8)  didf :  Diacono 
sancli  jEmilii  Paulo.  Quare  susj)ieari  licef  Oeor- 
giiim,  Simeotiem,  CaUisfum  revera  in  exemplari  suo 
legisse  JEmUium  jn-o  Emmelio.  Srd  nihiloiuinus 
certntn  est  arc/iefgjtum  cxeitiplnin  Mcdiceiun  dia- 
logi  habere  non  ^miliutn,  sed  Emmelium.   Ita 
lcijif  Amhrosius  Camiddnlrnsis  qui  ex  hoc  eodrm 
codice,   feste   Emerico  Biijofio  (9),    fcmpore  Eu- 
getiii  IV  latinatn  versionem  confecit.  Ita  legit  in 
eodem  codice  Bigofius,  qui  eumdrm  edidit;  apo- 
grnj)hum  rjusdem  codiris  inspexi  ParisUs  in  hiblio^ 
thei-a  imtiotmli,  sujjjjlemetifo  grxco  tium.  536,  con- 
fectutn  ah  Antotiio  Maria  Sidritio  anno  7678,  uhi 
pag.  14  legitur  non  jEmilius  sed  Eminrlius ;  itrin 
Emmelius  in  apograjtho  ejusdem  BigotH  ex  alio  ^ 
codice  Bibliothecai  Nai.  Parisina:,  num.  3081.  Qiiod 
si  daretur  eo  loco  non  Emmelium  sed  yEiniliuin 
esse  legendum,  hoc  solnmmodo  cottseqiams  est,  ut 
duo  ejjisi-opi  homongmi  legationem  ohieritd,  quo- 
rum  uniis  ac  jtrsecijtuus  episcoj)us  Beneventatius, 
tdfer  rjnscojtus   ciijus  Paulus    dicifur   diaconus, 
ijucm  ijuominits  cuin    Benrvenfano  conjungamus 
litterx   Honorii    ac    Theodori   narratio    omnino 
jivohibetd.  Quod  si  quis  cavilletur,  afque  objiciat 
in  ipso  dialogo  Theodori  verhis  rem  tion  confid : 
quijtjje  qui  simjjlicHer  asserat  diaconum  unum, 
quiu  addat  Romm,  fjuod  j)resbgferis  duobus  addi- 
derat.  Bespondeo,  mentem  Theodori jxifcre  ijuiilrin 
quum  dicat:  Presbyteros  duos  Rom^,  diaconum 
voro  unum,  rem  auiem  narratum  extra  duhium 
j)oni  subjecto  litierarum  exemjtlo,  uhi  clarissimis 
verhis  legHur  Occidontis  nostri  cpi:r!Copi...  niise- 
runt  episcopos   quinque,  presbyteros  voro  duos, 
diaconum  vero  unum  magnae  eccIesiEe  RomanEe. 


(I)  n>it]..  p.  Ifi.  —  (-1)  Ibitl,,  p.  250.  —  (3)  Dialotrus  Palladii,     tom.  CXLVI,  p.  103f).  —  (8)  Tom.  VIII,  p.  244,  e.lit.  SavilJi. 
p.  15.  —  (4J  Ibitl..  pp.  15. 16.  —  (5)  Gfr.  Baronium  ad  hunc      —  {9J  Migne,  P.  G.,  lom.  XLVII,  p.  .\ciii. 
an.    -    (6J  Migne.  P.  G.,  tom.  CXIY,  p.  \m.  -  (7)  Ibid.. 

8.  QusEri 


270 


DE  S.  SEVERLXO  MONACIIO  GONFESSORE. 


Cum  quo 

forle 

Dcnrreutum 

perre.Tit, 


8.  Qua-ri  tandm  possit,  utrum  Georg'ms,Simeon,  9.  Postremo  loco  unam,  qua:  restaf,  difficiiltatem 
Nirephoriis  Caflistus,  qinm  Paulum  MmilH  dia-  tanyam.  Qui  enim  facium  est,  ut  qiii  imperatoriis 
connm  fdcimit  ex  alio  auctore,  uon  rrro  a  PaVadio     llftrris  diucoims  dirifnr  maf/ii.T  Roiuava-  ccrtesia'- 


.       ,        ..  cpiscopi 

hausissc  e  Grorr/io.  Qiii/ius  rehus  cffiritur,  iit  nntfo  srdrs  nomi/utfiir,   liencveiitani  ridrlirct    yEmilU 

sat  idonco  arf/nmciifo  S.  Paiiius  .Kmifii  Beucvcu-  Cijthegius,  Gaudentius,  Marianus  sive  Martnus, 

tani  diaconus  dicatiir.  Potcst  tamen  fieri,  vt  post  Emmclius   igiiotarum.   scdium    rpisropi  sunt.   sl 

legationem  ohitam,  oh  pcrspectam  viri  sauctitafem,  erijo  ah  una  parfe  consfaret?im\\m\  ad  Homanam 

ctiain  crrlifits  driuonstrafam,  arrfa  iiifer  Pauluin  spertasse  eccfesiam  nna  cum  duohus  ^Jresbi/teris,  ut 

Beneve-nfunum  rircm,  afijur  ^^milium  e/jisco/jum  ah  aftera  /mrtc  consfat  eiim  Emmclii  diaconnm 

amicifia  coaluerit.  Fortassis  efiam  Paulus  yEmi-  fuissc,  ojiinarcr  Eminelium  fuissr  unum  er  iis  epis- 

finm  srrufus  In  /latria  rirnr  /icrrcxit,  donec  feVirem  copis  qni  ajnid  Bomanam  eccksiam  more  antiquo 

Yits  rnrsum  fjeafa  morfe  ajmd  Benecentum  condu^  drgehant,  uni  alterire  erclcsi^ pra-jiositi  ad  ercJesia- 

deret.  Verum  hxc  ;  opinio  esto  aut  von/ecturu,  certi  stica  munera  oheunda,  adjunriumtjur  halmisse  sibi 

enim  nihd  occurrit,  jrra-tcr  riri  diacoiiafum,  pr;c-  P;uilum  ordine  diaconum  :  sic  enim  jure  ac  merUo 

senfiam  in  nari cum  ie(jatis,ritiB sanctiiatem,etiam  Paulus  diaconus  Romamr  ccrlcsi.i;  ef  Emmelii  dia- 

cceUtum  ajijmritione  cohonestatam,  et  tandem  pu-  conus  dici potuif. 
blicum  jiosf  inortcm  cidfuin  in  urhe  Beneventana. 


mu,- 
(liaconits 
Euiniifii 
9"'  forl,- 
Itoiine 
diyebrrf. 


DE  SANCTO  SEVERINO  MONACHO 


E 


«.  V.  H. 


CONFESSORE 
TIBURE. 


.stcuLovi.      i"  marttjrolor/io  Jiomano  kal.  noremhris  et  injile- 
S.Seveiinus    Ij/.srywf  martf/rologiis  hodie  occurrif  S.  Severini 

moimcl.m,     irnonachi  nomen.  Ita  marturolor/ium  Romanum  ■ 
«««,         linnresancti  .Sovonni  moiiachi.  Isuardus.-Saj-icii 

tiiscipuliis  =5evermi  mouachi  de  Tiburtina  civitate.  Ado : 
S.  Beuefticti,  Deposltio  Severini  monachi  deTiburliiiacivitate. 
Parrnm  Jiomunnm  :  Severiui  monachi  de  Tibur- 
tina  civitate.  Be.da,  martijrolorjium  Oitohonianuin 
eodem  modo  sancti  viri  memoriam  faciunt.  Pafct 
itaque  S.  Scverini  cultum  ac  nomen  lafissime  per 
Ecclesiam  diffusa  esse,atque  a  muifis  retro secuUs, 
fortassis  stattm  ab  obitu  celebrari  ccepisse.  Nam 
quum  Hieronyniianorum  nullo  c.reinjjlari,  nisi 
in  uno  alterore  Contracto,  S.  Sevcrini  nientio  fiat, 
C  illorum  quoque  Matem  nec prsecessisse  nec  aftig/ssc 
dicendns  est :  quum  rcro  in  reliquis  anfirjuissimis 
martijrofogiis  occurraf,  sane  infer  rjuintum  ef  septi- 
mum  seculum  vixerit  necesse  est.  Septimi  secidi 
priore  jxirte  adeo  celehre  fiiit  S.  Sevoriui  nomrni 
ac  sanctifatis  tanfa  fama,  itt  Honorius  l,j}ontifex 
Bomanus,  teste  auctore  Vitarumpontificum  in  cita 
Honorii  I,  temjjlum  in  r-jus  honorem  construxerif 
anno  circiterfm,  virjcsimo  uIj  urhc  mlUiario,  ciijus 
fempli  rudera  udhuc  projie  Tihur  conspiciuntnr  ; 
ubi  ea  viUi  anno  18S0,  22  junii.  Quare  a  rero  non 
longe  aberraverit,  qui  sanctum  viri  ohitum  circa 
medium  secnliim  VI  coIlrjcahH,  uti  fedt  St-anis- 
lausMelchiorri,annaIista  MinoruminUhro  ifalieo 
qui  inscribitur  :  Memorix  hisforica^  de  cultu  ef  re- 
neratione  imarjinis  Marias  sanctissimx,  quai  colitur 
Tibure  in  ecclcsia  Marix  majoris  Eranciscanoriim 
de  observantia,  p.  31.  Vnde  pronum  est  o/jinari 
cmneor/em  aiictrtre  S.  Severinum  sancfi  Benedicti 
discipidum  fuisse,  eo  sensu,  ut  vitam  monastiram 
exercuerit  in  aliquo  monasterio  a   S.  Benedicto 


prope  Tibur  constructo.  Jounnes  Mabillonius  (1) 
locum  Severino  monacho  inter  .'ianrfos  seculi  se- 
rundi  prxtermissos  dedit :  Severinus  mouachus 
Tiburtinus  kalendisnovembris  celebratur  in  mar- 
tyrologio  Bcnedictino.  Burelinus  in  nwnologio  ad 
kal.  nov.  Severinum  coinmemorat :  Eodem  die, 
sancti  Severini  monachi.  Severinus  patria  Tibur- 
linus,  professione  monaehus,  in^igni  vitas  sancti- 
tate  patriiB  su^e  facem  praitulit  et  ornamentum 
feternum  addidit.  Qui  ipsis  kalendis  novembri- 
bus  cuni  e  vita  migrasset,  ibideni  sepultus  est,  et 
condigno  postca  honore  elevatus,atquo  sub  ipsam 
cathcdralis  ecclesiK  majorem  aram  translatus  ad 
hiEc  usque  tempora  religiose  colitur.  Cujus  Acta 
doperiisse  haud  loviter  dolendum  est.  Claruitante 
annum  Christi  700. 

2.  Monarlium  fuisse,  certo  consfat:  atfateri  cogor 
prxter  monuchntum  ac  vifai  sancfifatem  nihH  scire 
me  rle  rita  acffestisS.  SeMerini.  Tihare  et  Prmix,  «'^'^  ^>«/l'^"' 
per  arcniva  ecclesiastica  etjjrofanu,  per  hihlirjthe- 
casjjlurimas  investiyanti,  si  quid  de  Severino  me- 
niorix  prodifiim  esset,  ne  Iiilum  quidem  occiirrit. 
Suhlucenses  rjuoqite  nionachi  ac  Cassinenses  nihil 
tnede  Severino  docuerunt.  Docti  viri  istariim  jiar- 
tium  sollicife  a  me  intcrrrnjati,  ejjiscopns  quorjue  et 
aliquot  canonici  et  religiosi  Tiburfininihildc  sanrti 
viri  rehusgestisnoverant. Ortum  TibureSeverinum 
atrjue  ibidem  in  urbepatria  aut  jn-opc  urhein  in  agro 
vita:  sanctai  cursum  egisseac  heata  morte  terminasse, 
ex  martyrologiorum  elogiis  constare  visum  est  mihi 
et  multis  aliis,  qui  de  rehus  Tiburtinis  scri/jsere. 
Erancisrus  Martius  {{),  Michael  Jnstinianus  {2.), 
Crocchiunte  {6),  Stephanus  Cahral  et  Faustits  del 
Br  {^),  Franciscus  Bulgarini  (5),  hi  omnes  Sevo- 
rinum  Tihurtinum  dicunf.  Cnjus  rei  prcecipuum 


Tibure 

requiescit; 

ejua  A 

Ulllltl 

supersioif. 


Tivoli  n  L^      ,lx  n-  7     ^  r,  T"'"'  '  '''  Sl'''-''-""""-'  ^"      ^''«  '"foriio alV  muichissima  ciUa  di  Tivoli,  p.  Vm. 
I  ,toli.  p.  S.J.  — (4.)  /,  tslona  dellechiese  della  ditd  di  Ttvoli, 

post 


A  post  martyroloyta  moniwientitm  est  iuscriptus  sa~ 
vrarum  Soverini  rer.quiarHm  urnai,tiiulus,quem 
l>hure  nnno  mm  mense  Junio  htji  in  ecdesi^ 
cathedraUs  sacello  Virgini  Perdolenti  sacro  h, 
tahula  lif/nea  suh  affnri  niarmorco  aute  uniam 
rehqunirum,  qaa;  sub  afiaris  mensa  recondifa  est 
fct/itur  titulus  liac  forma  : 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


CORPUS  S,  SEVERINI  TlBURTfNI  CONFESSORIS. 

Post  illam  tahufam  in  canceffis  interhribus  prr 
quos  urna  conspicltur  letjitur  ita  : 

SANCTI  SEVERINI  MONACHI  TIBURTINI. 

PuiamusitaqueS.  Sovcnmm,   Tihure  natum  ac 

denatum,  qmfnis  /mst  mortcm  sacri  curjmris  ura; 

senfm  tutela^  est  ac prxsidlo,  eorum  patrihus  vivum 
profuusse  exemplo  virtutum  ac  morum  sanctiiate 

Quum  igUur  de  vita  ac  sancta  concersationeni/iil 
iH  sjjeae  dn-endum  Jiabeamus,  solum  superest,  ut 
de  sacrarum  reliquiarum  inventionc  ar  irausla 
tioneagamus.  Quarum  instrumenia  ex  urlaiuad- 
fms  documcniisin  arcliivoecclcsiai  Titmrtinx  con~ 
jg  seiraiislnmscripia,  non  sine  cura  et  im/mms 
im.  DD.  Canonicorum  Tiburtinorum  JoacJumi 
Posat,  et  Sfauisfai  Poiiul,  ad  nos  transmittenda 
rurarit  R.  p.  aL  Carboni  S.  J.  Quihus  viris,  nuo- 
rum  suavisst-ma  apud  me  memoria  jjerseverat  ex 
animo  graiias-  ago.  ' 

tt.U^uins         3.  liaronius  in  uotis  ad  marii/roloqium  Roma- 

';~  "'""  "^f'"'  ^-'^^'  '■^'^  «^^  ''-«^-  ""'•'■'"'-'^^  "'  S.  Se- 
a.r,ih,alis  '"'"'"  '^''^^'''  """"^"^  '  Condilin.i  h.hetur  ejus  ve- 
Roma.  "'^'■'il^"l(-'  t--oipus  Tibure  ;al  snncli  Laurentii  ut 
ejus  ecclesiK  vetera  njonumontasignificMut  qu^^ 
nianu.scripta  aecepimus.  Vetera  ifla  monumenfa 
qiHunquam  sofficite  quxsita,  difigentiam  nostram 
ftigcrunt.Quod  mro  iisdem  enuntiatur,  invenHonis 
lustoru,  ac  documenta  prxcfare  raufirmanf.  Anno 
Donuni  1635  Jufius  Cardinalis  Roma,  cpisco/ms 

^'''"'■f"",s,ecclesiamcatliedrafemsanctoLaurentio 
sacram  demoliturus,  /)rocessit  ad  rccoquifionem 
sacrarum  reliqmarum  sub  aliari  majori  recondi- 
tftrum,  invenitqne  cum  aliis  reliquias  sanctiSeve- 
nni,uti patet  c.r  in.^trumenfo  autltentico  ex  arcluro 
episcopali  Tihurtino,  ad  nos  iransmisso,  quod  cst 
fafe. 

In  no^une  Domini.  Amen. 

Die  mercurii,  I(i  maii  mh.   ind.   m,  ponti- 
icatus  autcm  in  Ghristo  Patris  clomini  nostri 
Urbam  <Iiv!na  provitlentia  papte  Viri  anno  XIl, 
m  pivxsentia  nici  Septimii  Salvati  puhliei  iiotarii' 
tle  Tibure,  et  ad  prtesens  notarii  caneellari;e  illu- 
stnssimEB  civitafis  Tiburtimt,  rogali  ad  referen- 
dum,   existens  cinus  et  iJImus  D.  Julius,  S.  R. 
E.    cardinalis  Roma,  episeopus    Tiburtinus,  in 
ecTlcsia  cathedrali  S.  Laurentii.  et  praesentibus 
lutrasci-jptis  lcstibus,  visa  ara  majori  cuni  magna 
petra  sacrala  supraposita,  cum  concha  marnio- 
i-ea  subtus,  et  amota    dicfa    potra  per   fahros 
murarios   infrascriptos,  ut  videri  possit  in  dicta 
eonrha,  et  intus  repert^e  ['uerunt  divers^SS.  reli- 
quia^  existere  in  vasis  ut  infra.  -  In  primis  vas 
alabastn  cuni  coperculo  plumbco  in  quo  adsunt 
incisa :  In  hoo  looo  aEQriEscrr  corpcs  B.  Severini  ; 
et  mtus  reperta  parva  chartula  pergamcna.  cum 
inscnplione  :  Gorpus  S"  Severi.m  Tiucrtini,  cujus 

j^OMMEMOnATIO     EST    IN    f'l-:STO    OmNIUM     SaNGTORUM. 

^tem  m  alia  capsula  lij^mea  lou-itudinis  palmorum 
uuorum  circiter,  in  cujus  coperculo  adest  inscri- 
Pl'o  cum  littcris  magnis  rubris^RtLign^  S'"  Seve- 
RJNi,  et  intus  reperta  churla  pergamena  inscripta : 


E 


PULVIS  EX  GORPORE  S''  SKVPniv,     Tl 

%neu  ,o„.,ti,i.  ,.oiu„!^  ';.■;;;  ^::^:'^^' 

palmo  um  duorum  circiter,  in  .-uius  coperculo 

-uulreperta.litter..  incis.Jni.ahu':t 
Im^  iu  qua  nna  legebatur :  Reliquie  SS.  RonmhK 

oU^dcmpta;etinaliaparIedi;iicope,.uC^ 
b«tui:Joes  eps  S<^  Tihurtine  ecclesio.  Oua 
eapsnia  aperta,  fuerunt  intus  reporta  plura  \Z 
^fula,  in  quarum  ima  reperta  fuit  charlnla  in  ner- 
.™iacuniinscriptiono:R.nqnieSS.4<)uar- 

n      on  n   .  "'     ''  ^"''-'"'^^  ''^'"^^^  Ion,itudinis 
palmorum  trium  circiter,  clavis  forreis,  iu  cuius 

coperculo  adcraf  iusmplin  lithMis  M.agnis . I„  I  00 
oco  rcqmcscit  corpus  beu.i  Gonerosi  iLirliri    Ac 
etiam  du^  charh-e  porgamena.  in  qnibus  erant 
■-^mpta  diversa  nomiua.    Item  hi  di.la  coucha 
n.armorea  reperta  hul    lamina  plun.bea  incisa 
divers.s  cm-actorihus,  qua^,  quia  niodo  logi  non 
poferant,d.ctusemus   Don.inus   .nandavit   un" 
cum  dictis  reliquiis  eustodiri  sub  dave  ad  clTe- 
ctim.  oam  logoudi  et  trasportandi   suis  loco  et 
ten.po.-o    Qu^  reliqui.-e    ut  sup,.a   i-,.pe,-fa^  ad 
onineni  bonum  fiuem  ot  efroclnm  diclns  en.us  ot 
'llnius  D.  ca.-dinalis  opns  prn  unnc  mandavit  sigil- 
ar.  m  sua  pneseutia,prouf  ..ifriHafjo  fucrunt.vido- 
licet  m  parte  in  dicto  alta.-i  n.ajori.  el  reliq.ia-  in 
sacnstia  dicta;  ecclcsi=o  cun.   sigiilo    dicti    Emi 
cum  coi-a  hispanica,  et  dc  mandalo  ojusdom  Emi 
tianslatfe  lueruntde  dicto  altari  majori  ul  supi-a 
ot  claus^  ui  armario  exisleiito  in  sacrislia  snpraJ 
dicfa,  m  quo  conlenoantur ;  ot  extant  alijt  SS  i-cli- 
quuo  m  parte  inferioi-i  dicti  armai-ii  et  clausm  sub 
clave,  quoi  nnl.i  notarlo  snpradirfo  consiVnata 
luif,  ncc  non  sigillahi>  in  duob.is  laleribus  oodem 
s.gillo  dicli  omi  ot  ilhui  D.  cardinalis  epi  cum 
s.mih  cera  hlspanica,  pi-asscntibns  in  dida  sac.-i- 
stia  et  ecclesia  cathodrali  S.  Lauroutii  oxistenti- 
hus  illmo  ot  rovn.o  D.  Aloysio  Citladlno  Mcdiola- 
nonsi,  ohm  canonico  Basilic;e  S.  Petri  do  Urhe, 
illmo  D.  Petro  Antonio  Gah.-ielc  et  illmo  D.  Sci- 
pione  Palon.aia  Romanis  ac  illmis  et  rovmis  DD. 
Joanno  Ca.-olo  Nardino  dicta;  ecclosite  archiilia- 
cono,    Peti-o    Roacctto    archipreshytcro,    Petro  ^ 
Paulo  Ceccosano.  Anlonio  Do  Norls,  Mioronimo 
Maesai-io  pamiteuliaiio,  Augustino  Eugouio  De 
Sebastianis.  Vincentio  Grucio,  Nemesio  Cineio, 
ol  MaiTo  Oliverio,  Tiburtinis  et  dict;??  ecclesia'ca- 
nunicis,  RR.  DD.  Mauritiu  Sorafino  saa-isla  ilict« 
calhedialis,  et  Jo.-Petio  Rosio  curato  ecclesite 
S.Crucis,  Tiburtinis:  po.-ill.  Duis  Caspare  Sabuc- 
cio  caput  miUtiie  civitalisTibnrlin;e,et  Pelro  Laii- 
na,  uuo  ox  prioi-ihiis  dicta-  civitatis;  ill.  DD.  Fran- 
cisco  Maitio  J.  U.  D.,  de  Tibure,  Ilierouimo  Coca- 
nario  J.  U.  D.,  communitatis  Tihurliua;  ot  j>aupe- 
rum  advocatu.  Joanuo  Baptista  Roucotfo  J.  U.  D., 
Ignatio  Sigismuiido  J.  U.  D.,  Francisco  Thoohaldo 
canonico  S.  Petri  de  Tibure  J.  U.  D..  Tiburtiuis  ; 
JoaunePasfica,  Joanno  Domiulctt  Pclrairha  dicf;e 
civitatis  et  paiii^erum  siudico,  Juanno  B;.ptista 
Cocanario  confraternitatis  SS.  Sulvatoi-is  pi-iore 
Potro  Paulo  De  Angelis  J.  U.  D., Tibiu-finis :  Maico 
(Juagliolino  Tiburtino.  nofaiio  puhlico,  Maffhia 
Boilcotlouo.  nofario   publico,  Romano    ct    cive 
Tiburtino,   Andrca   Picco,  Ncapolitauu  et  civc 
Tiburlino,  morcutore  et  drugl.erio.  Francisco  de 
Gralia   dc  Tibure.  Noniesio  Lcnfulo  ot  Martio, 
germanis  frutribus  de  Tiburo,Franciscoquoudam 

Pctri 


A  UCTORK 
«.  V.  II. 


AUCTORE 
G.  V.  H. 


272 

Petri  Grucii  de  Tibure,  Joscpho  Rocca  de  Coti- 
giiano,  inioleiisis  dioece?is,  custode  palatii  emi 
cardinalis  Pii,  Joanne  Baptista  Lilio  de  Tibure, 
magistro  Joanne  Gavona,  niuratore  Longobardo, 
hal)itatore  et  cive  Tiburls,  ma^'istro  Antonio 
Interbeni,  niuratore  Longobardo,  cohabitatore  et 
cive  Tiburis.  m;igistro  liieronimo  Angresta,  mu- 
rafore  de  Tilnu-e,  Hieruninio  quondam  Angeli 
Cordarli,  mauuale  de  Ti!)ure.  Septimius  Salvatus 


//,T  fh-iitde 
trini^portnta- 

moit  iii 
sucriftiam 

ecclmo! 
Atiiniiitinlif. 


B 


*  edii. 
peticcm  tt 

iiiox  ifvnim 


E 


DE  S.  SEVERINO  MONACHO  GONFESSORE. 

stia  exislente  sub    sigillo    e.iusdem  Emi.  Supcr  D 
quibus..  Actum  Tibure  ubi  su]3ra,  ibidem  prtesen- 
tibus..,,   preedicta  sigilla  medietatis...   reeogno- 
scentibus  illustribus  DD.  Joannc  Baptista  Ron- 
cetto  J.  U.  D.,  Joanne  Andrea  Crucio  et  Francisco 
Gincio,  de  Tibure,  testibus...  Ita  est.  Ego  Fran- 
ciscus  Martius,  curiEe   episcopalis  Tiburis  nota 
rius... 
G.  Ex  iUo  loco  sacrx  reliquix   die  25  mensifi       imie  ui 
de  Tibure,  supradictus  Notarius  rogatus  ad  rcfe-    januariiKHladcathedraUm  ecdesiam  sunt  truns-   aftheflnih-w 
rcndum.  '«''*;  "' ''-^'  ^'«f^*"'  instnnncnto  cfmsfat.  Dic  priino  ^f<-''ex"'>'i  .■*iih 

Concordat  cum  originali  in  Actis  hujus  curiEe     fehruarii anni  ejusdem  nora  ecclesia  dedicata  ab  "  ff^JJ"/'-''''' 
asservato.  Tibure,  die  ^3  julii  18S0.  Jo.  Baptista     ipsoJuJio  cardlnali liomaetspqnentidie  divinocul-       „,,^,^J 
Peirocchi,  caneeiiarius  ej^ii^copatus. 

5.  Tramportatx  iunc  in  sacrisfiam  et  clausas 
in  armartnui  reliijuianim  :  quod  armarinm  postea 
anno  lliSH  translatum  fuit  una  cnm  rdiquiis  ron- 
ientis  in  ipso  ad  sacristiam  ecclesiai  Sanrtissimse 
Annuntiatx  die  aprilis  27,  iiti  constat  ex  instru- 
nicnfu  puh/ico,quod  qunm  inilii  Tibnre  transjnis- 
sum  ?ion  fuisset,  transcrihere  cogor  ex  libro  Mi- 
chaelis  Jusfiniani  supra  laudato  (1).  Die  25 
mensis  januarii  11)41.  In  niei...  testiumque...  prse- 
sentia,  prsesentcs  et  princiiialitor  constituti  peril- 
lustros  et  admodum  RR.  DD.  Joannes  Carolus 
Nardinus  archidiaconus,  Petrus  Paulus  Geccosa- 
vus  decanus,  Marcus  Oliverius  pr*positus,  Tibe- 
rius  Crucius  S.  T.  D.,  Fortunius  de  Sebastianis, 
Vineeutius  Crucius,  Nemcsius  Gincius,  Augusti- 
nus  Recchia  et  Franciscus  Martius,  canonici 
cathedralis  ecclesire  Sancti  Laurentii  de  Tibure, 
de  ordine,  ut  dixerunl,  habito  oretenus  ab  emo 
et  revnio  D.  cardinali  Roma,  episcopo  Tiburtino, 
mediante  persona  dicti  D.  canonici  Gincii  super- 
pelliceo  et  stola  induti,  preevia  recognitione  infra- 
.scripti  sigllli  facta  per  uiiVascriptos  iestes  dissigil- 
larunt  armarium  reliquiarum  sanctorum  dictfe 
cathedralis  existens  in  sacristia  ecclesife  Sanctis- 
sim:i^  Annuntiata^ ;  quod  arniarium  sub  die  27 
aprilis  1G3S,  seu...  prout  constat  ex  instrumento, 
ut  dicilur,  per  me...  rogatum  fuerat  sigillatum 
sigillo  dicti  emi  D.  cardinalis  episcopi,  et  facta 
dissigillatione  idem  armarium  duabus  clavibus 
clausum,  fuit  cum  illis  apertum,  et  de  corpore 
B.  Severini  existente  in  vase  alabastri  sigilluto 
eodem  sigillo,  facta  prius  similiter  recognitione 
et  aperitione,  accepcrunl  petium  *  cruris  longitu- 
dinis  unius  palmi  circiter,  et  partem  menti,  cum 
tribus  dentibus  infixis ,    et  aliud  petiuni  ossis 

dietiK  longitudmis  ;  et  hfEC  omnia  fuerunt  posita 

cum  inscriptioue  intus  taberuaculuni  reliquiarum 

sancti  Hierouymi  in  eodeni  armario  existens,  et 

postea  dictum  vas  alabastri  fuit  sigillatum  cera 

hispana  cum  dicto  sigillo  Emi ;  ab  mia  et  alia 

partibus  cum  liostia  alba.  ttem,  aperta  capsula 

lignea  pahnorum  trium,  qufE  clavis  claudelialur, 

cx  corpore  B.  Generosi  martyris  fuit  desumptmn 

caput  cum  parte  menti  divisi  a  dicto  capite,  et 

etiani  aliud  petiuni  ossis,  et  capsula  fuit  postea  si- 

gnatasigiUo  ejusdemEmi,et  dictai  rehcjuia;  B.Ge- 

nerosi,  ut  supra  desumpta^,  fueruut  reposita^  intus 

corporale  linoum  cum   inscriptione.    Quod    vas 

alubastri,  ut  supra  signatum,  et  capsula  trium 

pahnorum,  necnon   capsula  duorum  palmorum 

cum  ahis  reliquiissancti  Severini,  et  alia  capsula 

duorum  palmoruin  cuni  reliquiis  SS.  HomuH  et 

Redemptfe  fuerunt  asportata  a  dicta  sacristia 

Sanctissinife  Annuntiata:  ad  ecclesiani  cathedra- 

lem  Tiburis,  signuto  prius  armario  in  dicta  sacri- 


tui  mancipatii,  rctlqniai  S.  Severini  ciim  aliis  repo-  s.  Ldumiiii. 
sitx  in  concham   marmoream  suh  alfari  majori,     lixnliari 
uti  refert  Franciscus  Martius   (2).   //;;  in  altari  ^-  ^"""■''"''' 
majori  requiererunt  sacrm  Severini  retiquiai  una 
cum  aliis  nsque  ad  annum  1704.  Tnnc  enim  alfare 
majus  demolitum  fuit  et  noenin  erectum.  liellquiai 
incle  exiractx  ad  altare  S.  Laurentii  transIatB,  in 
eodcm  altari  clausx  fuerc.   Vt  constat  ex  instrn- 
mento   authentico,   quod   sequtfur  ;  Die  sabbati 
1  mensis  novembris  anni  1704.  Gum  fuerint  ab 
Urbe  jam  asportati  ad  insignem  ecelesium  ralhe- 
dralem  S.  Laurentii  TiljUJis  onmes  lapides  pro 
construendo  novo  altari  majori  dictae  cathedralis, 
ad  effectumin  eoreponendiet  asservundipidjlica? 
venerationi  et  visioni  sacrunicorpusdiviGenerosi 
martyris  Tiburtini,  ex  quo  fuit  ahas  extracturn, 
prout  apparet  ex  instrumentis  ut  supra  per  me 
rogatis  sub  diebus  18  maii,  5  et  7  junii,  ac  rcspe- 
ctive  2  julii  proxime  prseteritis  et  sequentibus  die- 
bus  comparuerunt  corani  ilhno  etrevmo  D.  Antonio 
Fonseca,  episcopo  Tiburlino,  in  ejus  palatio  epi- 
scopali  existente,  perillustres  et  Adm.  RR.  DD. 
canonici  Gaspar  Petruccius  cunierarius  et  theo- 
logus,  Joannes  Baptista  Asserra  sacrista  major 
praefatffi  cathedralis,  et  assistentes  pro  constru- 
clione  dicti  novi  altaris  per  alios  revmos  DD. 
canonicos  deputali,  et  pnefuto  illmo  et  revmo 
D.  episcopo  exposuermit  necesse  esse  demoliri 
vetus  altaremajus  pra;dictce  cathedralis  ;  et  ideo 
supplicarunt  D.  S.  illmam,  ut   dignari  vellet  ex 
eodem  altari  extrahere  sacras  reliquias  in  eo 
asservatas,  illasque  collocari  et  reponi  in  altari 
S.  Laurentii  ejusdeni  cathedralis  ad  hunc  effe- 
ctum  congrue  et  decenter  parato.  Quapropter 
prffifatus  iUnius  et  revmus    D.    episcopus  hora  F 
Vesperarum  supradicti  diei,cappa  mugna  iadutus 
et  associatus  a  revmis  DD.  dignitntibus,  cunoni- 
cis  et  beneficiatis  supradicta;  cuthedralis,  clericis 
venerabilis  seminarii,  illmis  DD.  de  magistrutu, 
aliisque  primariis  viris  supradictre  civitutis,   c 
dicto  pulatio  episcopali  se  personaliter  contulit  ad 
insignem   ecclesiam   catliedralem  pra;fatani,  et 
exi)letis   in  eu  Vesperis     aliisque   ecclesiasticis 
functionibus,  et  nuiuerosi  populi  concursu,  di- 
inissa  cappa  magna  ac  mozzetta  indutus,  se  con- 
tulit  ad  altare  majus  pra;dictum,    et  adhibitis 
infrascriptis  testibus,  ac  assistentibus  onmibus 
infrascriptis  revmis   DD.  dignitatibus,  canonicis 
et  beneUciatis,  clericis  seminarii,  ilhnis  DD.  de 
magistratu,  multisque  primariis  viris,  fuit  altare 
praedictum  de  mandato  D.  S.  illniEe  expoliatum, 
deindequebenevisum  et  rccognitum,ac  repcrtum 
eo  modo  el  forma  quibus  fuit  relictum  ex  iustru- 
mento  per  nie  rogato  sub  antedicta  die  18  mensis 
inaii  proxime  pr?eterita  ac  in  nulla  illius  parte 
vitiatum,  neque  devaslatum,  et   deinde  inslru- 


(l)  Ve'  vvscovi  di  Titoli,p.  iS.  —  (iJ)  Hinturitt  ump.  di      Tivolirp.Gb. 


mentis 


B 


G 


DIES  PRIMA 

nientis  necessariis  il)ideni  jj.iratis  pei-  magistros 
Paulimi  PetrucL-iuni  et  Felieem  Del  Toso,  fabros 
murarios,  fuit  aniota  magna  petra  in  parte  sujje- 
riori  ejusdem  altaris  existens,  et  subtus  eani 
reperta  magua  coucha  marniorca,  In  quu  fucrimt 
invent£e  infrascriptLB  sacrje  reliquise,  modis  et 
formis  sequentibus,videUcot:Vas  alabastri  rotun- 
dum,  aititudiuis  pahiii  unius  et  quarti  unius,  coo- 
pertum  cum  hunina  plumbea,  in  qua  adest  incisa 
infrascripta  inscriptio,  videlicet :  In  hoc  i.oc:o 
HEOiuEsciT  conpus  B.  Seveiuni.  Dictoque  vase  per 
D.  S.  iUmani  et  revmam  ea  qua  decet  reverentia  • 
aperto,fuitrepeitum  plenum  fragmcntis  ossorum. 
pulvere,  ot  pGtiolls  ossoruni,  ut  dignoeci  potuit; 
qutc  minime  fueruni  cx  eodem  amota  ;  una  cum 
chartula  pcrgamena  subtus  cooperculuin  ejusdcm 
vasis  cum  inscriptiouc  :  Coitptis  S.  Sevf.rim  Tibur- 

TINI,    GLUUS    COMMEMnKATIO    EST    DIE     FESTO     OmNIUM 

Sanctorum  ;  dictuniquc  vas  fuit  successive  eodem 
suo  cooperculo  plumbeo  cooperturu  et  de  man- 
dato  cjusdem  ilhni  et  revmi  D.  opiscopi  fuuiculo 
serico  rubco  ])cne  alligatum,  et  sigillo  ejusdem 
illmi    ct    revmi    D.    Antonii  Fonseca,  episcopi 
Tiburtini,  in  cera  hispanica  impresso  in  qualuor 
locis  sigillatum.  Item  capsuia  llguea  longitudinis 
palmorurn  duorum  minus  unciam  unam,  juxta 
mensiirationem  factam,  ut  dicitur,  cou  ilBassetto, 
confecta  ut  dicitur  ad  uso  di  .scpoltura,  cooper- 
ta,  et  in  illius  cooperculo  apparent  infra  dicendse 
inscriptiones  litteris  incisis,  iu  uua  partc  ncmpe: 
Hcliquiiu  SS.  Honuilus  ot  Redcmpta,  In  alia  parto 
vero  ejusdem  cooperculi :  Joannes  episcopus  san- 
cl.-eTiburtinre  occlcsiee.  Dictaque  capsulaaperla, 
fueruntintus  eamrepertaplura  et  diversa  vascula 
lignea,  in  quarum  una  reperta  fuit  chartula  in 
pergamemi  cum    inscriptione  :  RcIiquiEe  SS.  Ui 
martyi-um.  Quoe  capsula  fuit  pariter  denuo  coo- 
perta,  et,  ita  mandante  prtefato  illmo  et  revmo 
D.  episcopo,  funiculo  serico  ruboo  bonc  alligata, 
et  eodom  sigillo  praBfati  illmi  ct  revmi  D.  cpiscopi 
Tiburtini  in  cera  hispanica  impresso,  in  duobus 
locis  sigillata.  Et  demum  alia  capsula  lignea  ejus- 
dem  longitudinis  pariter    cooperta  cum  inscri- 
ptione  in  illius  cooperculo  litteris  magnis  rubeis  : 
Reliqule  S.  Seveiuni.  Illaque  aperta,  fuit  in  ea 
reperta  pulvis   cum    charta  pergamena  in  uno 
latere  scripta,  quij?  ob  vetustatem,  et  attouto  quod 
litterae    apparent  ponitus  consumptfe,  legi  nou 
potuit.  Q\i3s  capsula  fuit  successive  recooperta,  et 
demandalo  D.  S.  illms^e  et  revmje  funiculo  serico 
rubeo  bene  aliigata,  et  eodem  sigillo  D.  S.  illma,' 
supra  cera  hispanica  impresso  in  duobus  locis 
sigillata.Quibus  peractis,  ac  recitatis  pcr  eumdem 
ilhnum  et  rovnium  D.  episcopum  stola    indutum 
solitis  antiphonis  et  orationibus,  fuerunt  supra- 
dictum  vas  et  respectiviE  prjTjfatiecapsulae^multis 
iutorticiis  acconsis  pnBcedentibus,  o  diclo  altari 
majori  ablata,  et  oisdem  illmo  etrcvmo  D.  epi- 
scopo,  dignitatibus  et  canonicis,  DD.  de  magi- 
stratu.  aliisque  primariis  personis,   debita  qua 
docet  rovercntia  asportafa  ad  altare  S.  Laurentii 
ojusdem  cathodralis  titularis,et  iii  eo  intus  docon- 
ter  capsulam  ad  hunc  effectum  confoctam  ipse- 
niet  illmus  et  roviuus  D.  episcopus  collocavit  et 
reposuit,  nompe  intus  idem  altare,  reposita  prius 
charta  pergamena  intus  dictam  capsulam  prope 
dictas  sacras  roliquias  cum  soquonti  inscriptione. 
videlicel :  "  Illmus  et  ro\nius  D.  episcupus  Auto- 
nius  Fonsoca,  episcopus  Tiburtinus  et  pontificii 
solii  assistens,  transtulit  ab  altari  majori  hujus 
insignis  ecclcsia;  cathedralis  S.  Laureutii  Tiburis 
infradictum    vas    alabastri    cocpertum    lamina 
NocemhriH   Toniua  I. 


NOVEMBRIS. 


■m 


plumbea  cum  inscnptione  :  In  hoc  logo  hequiesgit 
coRPDs     BEATi  Severim.   Et    capsulani    lignoani 
lougitiidims  palmorum  duoiuni    niuius  um-iam 
unam  ciim  inscriptiono  ab  uno  latere  :  Heliquiii; 
SS.  Romulus  et  Redempta,  et  in  alio :  Joanucs 
episcopus  sanct:e  Tibuitimv  occlesiie;  ncc  nou 
alijiiu  capsulam  cjusdem  longiludinis  cum  inscri- 
ptioue  in   cooporculo  litteris  rubcis  :  RELiQcii: 
S.Severini—  in  quo  albiri  majori  prius  asservji- 
bantur. -otsigilloD.S.ilhiueincorahispanicaiin- 
prcsso  super  funiculo  sorico  rubeo  sigillavit.  ot  :id 
perpetuam rei  memoriam  in  hoc altiui  S.  Lauron- 
tii  reposuit,  prout  cx  rogitu  mci  Dnmiuici  Doodati 
nutarii  ot  ciuiccllarii  opiscopalis  sub  hodiorna  dio 
prima  mensis  novembris  anno  1704,  pontificatus 
SSmi  D.  N.  Clemontis  papie  XI.  „  Et  deinde  fuil 
[iii]diclumaltare,inojuspartcantoriori,sciiicctin 
eodem  loco  in  quo  fuerunt  dictae  sacr^  reliqiiiiii 
collocata?,  jiositus  lapls  rotuiidiis  habens  cruccm 
deliueatam.  ut  dicitur  a  mosiiico,  ct  solida  calcc 
uhisque  chneutis  per  infradictos  fabros  nmrarios 
bone  firmatus.  et  mnnitus :  idomqnc  ilhiius  et 
revmus  D.  episcopus  rovmis  DD.  diguitidibus  ot 
canouicis  cathodralis  prajdictas  licentiam  domo- 
liendi   ad    ertcctum  supra   citatum    antodicliim 
altare  majus,  impcrtitus  fuit  el  concessit,  ibidom 
pr.TSQntibus  in    eadem    cathedrali   revmis  DD. 
archidiacouo  Frajicisco  Gocannaro,  archipresby- 
tero  Josepho  Getulio  Nardino,  docauo  Fiiiislino 
Rotella.    pra^posito    Androa    do  Plota,    Joanuo 
Jacobo  Bellonio,  Vincentio  Ambrusio,  Augustino 
Mascio,  Joanne  Sancti  Rubei,  Antouiu  Do  Philip- 
pis,  Josopho  Forvia,  Simplicio  Midtiiias,  Casparo 
Polruccio  Ciuuerario,  thcologu   Joamie  Baptista 
Asserra  sacrista  majori,  Petro  De  Laudis.  Gene- 
roso  Meliorio,  Joannc  Carolo  M;irciiiiuio.  Domi- 
nlco  Gotti  pa^niteutiario,  Lucii  Libcndore  curato, 
Philippo  Bassi  curido,  et  Joanne  Francisco  Laudi, 
canonicis;HR.DD.Antonio  Dc  Florontiuissacristji 
minori,  Placldo  Giuulii  bonoficiato;  Josepho  Mariii 
Borgosio.  Francisco  Antonio  Dc  Philippis,  Lau- 
rontio    Galluccio.  Joanno     Carulo   Crocchiante, 
Bartholomeo  Do  Florontinis,  Pctro  Paiilo  Dc  S:m- 
ctis,Aittonio  Ciantelia,beneficiatisojusdcmcathe- 
dralis;  R.  P.  Marco  Antonio  Mitmaccia  priolccto 
cum  omnibus  clericis  seminarii  Tiburtini;  ilhni.'; 
DD.  DominicoGontile  capite  militi;e,  Antonio  Dn 
Bcrnardellis  ct  Garolo  Lollio,  prioribus  dc  magi- 
stratu  ejusdem  civitatis  Tiburis.  mLdtisque  aliis 
personis  tam  occlesiasticis  quam  secularibii.s,  el 
primariis  clvitatis  pra;dicta?,  noc  non  pcrillustri- 
bus  et  admodum  excellentibus  DD.  Joanne  Josi;- 
pho  Moliurio,  filio  (|Uondam  Scbasliaui,  .I.U.D.,et 
cap"  Borniudino  Roncetto,  filioijuoudiuit  Joanuis 
BaptistjK,  pariter  J.  U.  D.,  Tiburtinis,  testibus  ad 
pnedicta  onmia.  Ita  est.  Ego  Dominicus  Doodatus 
notarius  et  cancelliirius    opiscopalis   rogiitus. 
Concordat,  elc  (die  22jufii  lfi80,nt  supfa). 

7.  Rnrsiis  anno  1733,  die  ferlia  martii,facta  est 
Hora  translatio  reliqiiiarum  S.  Severini  rum  reli- 
(iiiis.  Sublata'  ex  altari  sancti  Lunrvntii  i't  //ortaf.v 
ad  sarrarium  cathcdralis,  dein  rer.o(jnitai  ct  ohsi- 
(/nata;,  in  armario  reliquiarum  rdicfx  fuerc,  afiht 
posfmoduni  solcmnifer  cidfocanilx.  Consfaf  i:r  suf>- 
jerfo  instntmento.  Recoguitio  el  jtsiiorlidio  saciJi- 
rum  reliquiarum  in  ecclesia  cathcdrali  Tiburis. 
—  Die  vigesima  tertia  mensis  martii  anni  1733, 
indict,  XI,  pontificatus  .SSmi  D.  \.  Glenu-nti.s 
divina  providenlia  papa  XIII  anno  tertio.  Illmus 
et  revmus  D.  Placidus  Po/.zancheri,  cpiscopus 
Tiburtiuus,  die  prjedicta  post  Vesperas,  requisitus 
a  perillustri  et  admodum  revereiido  D.  canonico 

35  VirKilio 


'J.V.  H, 


E 


F 


iii  narruriiiiii 
rtifliri/nili*. 


274 


DE  S.  SEVERINO  MONACHO  CONFESSORE. 


AUCTOHi: 

G.  V.  H. 


B 


Virgilio  Pctrorsi^socretario  revmi  capituli  insignis 

ccclesi^  cathedralis  S.  Lnurentii  hujuscivitatis, 

descondit  ad  diclani  ccclesiam  calhcdraicm.  et 

ibi  cum  inlerventu  et  adsistcntia  perillustrium  et 

admodum  RR.  DD.  canonicorum,  nempe  dicti 

secrctarii.    Doniinici   Ccntellii;  sacrists^  niajoris 

ejusdem  calliedralis,  Antonil  Gallucci,  ct  Thonii^e 

Longhi,  adhibito  magistro  Josepho  Belli.  fabro 

inurario,  de  mandato  D.  S.  illma?  et  revma?  ad 

requisitioncm  pra^dictani  per  dictinn  fabrum  nui- 

rarium  cum  necessai-lis  instrument  is  fuit  apertuni, 

in  parte  anteriori,  altare  sub  tituio  S.  Lanrentii, 

in  nulla  parle  vitiatum  seu    deva.statuni  repcr- 

tum,  sed  undique  nmro  bene  clausum,  et  praevia 

dicta  apcritionc  in  dicta  parte  anteriori  ejusdeni 

altaris,  sub  quo  alias,  et  de  anno  1704,  die  priuia 

novcmbris,  constat  ex  rogitu  quondani  Dominici 

Dcodati  cancellarii  antecessoris  curiae  cpiscopalis 

fuisse  repositas  infrasci-iptas  sacras  reliquias  ab 

ara  majori  ejusdem  ecclesl;t  ad  hoc  altare  aspor- 

tatas.  nempc  in  va.^^e  alabastri  rotundo  altitudinis 

palmi  unius  et    quarti  unius.  cooperto  lamiua 

plumbea  cimi  incisa  inscriptione  :  In  hog  looo 

REQUIESGIT    GORPUS    BEATI  SeVERINI.   Iu   actu   dictse 

translationis  a  beatje  memoriie  illnii  et  revmi 
Antonii  ronscca,tunc  episcopi  Tiburtini.recogni- 
tas  et  reperto  pleno  fragmentis  ossium,  et  pul- 
vere,  una  cum  charta  perganiena  cum  inscri- 
ptione  :  Corpls  S.  Severini  Tibchtini  gujus  com- 

MEMORATIO   EST   DIE   FESTO   OmNIUM    SaNCTORUM,   ac 

eodem  modo  quo  repertmn  fuit ,  relictum  et 
iuniculo  scrico  rubeo  alligatum.  sigilloque  dicti 
revmi  episcopi  (lualuor  in  locis  in  cera  hispanica 
impresso  sigillatum.Itemincapsulalignea  longitu- 
dinis  palinorum  duornni  minus  nucia,  cum  inscri- 
ptione  iu  cuopci'culo  Mtteris  incisis  in  ilHus  pai'te  : 
Reliqiiia?  SS.  Romulus  ct  Redempta,  in  alia  parte 
vero  cjusdem  cooperculi  :  Joannes,  episcopiis 
sauctaiTiburlina'  ecclcsia;,  in  eodem  aclu  supra- 
dicto  aperta,  recognita,  et  in  qua  capsuia  reperta 
fuerunt  plura  et  diversa  vascula  lignea,  quaruiu 
una  hubebat  chartulam  cum  inscriptione  :  Rell- 
quiEe  SS.  40  niartyrum  ;  ac  eodem  modo  relicta, 
et  iuniculo  senco  rubeo  alligata,  codcm  sigillo 
dicli  revmi  episcopi  in  cera  hispanica  iniprcsso,et 
in  duobus  iocis  .^igillata.  Item  in  altera  capsula 
lignea  cjusdem  longitudinis  cooperta,  et  cum 
C  iuscriptione  in  illius  coopcrculo  litleris  majusculis 
rul)eis:REi.iQuijE  S.Sbverini.  in  eodem  actu  supra- 
dicto  apeiia  ac  recognita,  in  qua  reperta  fuit  pul- 
vis  cum  charta  pergamena  in  parle  scripta,  et 
qua?  ob  vetustatem  usque  tunc  legi  nou  potuit,  ac 
eodeni  niodo  reiicta  et  1'nniculo  serico  rubco  al!i- 
gata  dictoquc  sigillo  dicti  revmi  episcopi  in  cera 
hispanica  duobus  hi  locis  sigillata.  Et  in  actn 
diclsB  asportationis  et  repositionis  omnes  collo- 
calas  intus  decentem  capsulam  ligneam  ad  prse- 
dictum  efTectum  confoctain,  cum  adiuiicta  inscri- 
]itione  dc  qua  in  antedicto  rogitu  dicti  caiicellarii 
Deodati,  sub  die  dicta  1  novembris  anni  1704,  ad 
(luod  quatenus...Repei-ta  nunc  sunt  quye  sequun- 
tur.  Qua?dam  capsa  ligneu  undique  humiditate 
iuibuta,  et  in  majori  ptu-te  corrupta,  et  intus  vas 
alabastri  rolunduni  altitudinis  palmi  unius  et 
quarti  unius.  coopertum  lamina  plumbea,  et  cum 
eadcm  inscriptione,  de  qua  in  anlcdicto  instru- 
niento  rogato  a  dlcto  Deodati.  lignaniina  vero  et 
sigilla  occasione  humiditatis,  ut  dignoscilur,  in 
majunpartesiiiiililcrcorrupta.UemdictacapsuIa, 
cum  dicta  inscriiitionc  :  Reliquia;  SS.  Romanus  ct 
Redempta,  cum  lignaminibus  et  sigillis  pariter 
corruptis.  et  altera  capsula  in  qua  refercbatur 


inscriptio:REUQUijE  S.SEVERiNi.iii  lotum  corrupta, 
existentibus  rasura  et  fragmentis  madidis.etconi- 
luixtis  in  solo  dicti  fbraniinis.   Et  per  D.  S.  ill- 
mam  et  rcvmam  oxtractis  primo  dicto  vase  ala- 
bastri,  et  dicta  capsula  non  dcvastata  et  deccnter 
posita    supra    mensa  dlcti  altaris.  dcindc  vero 
recoUoctis  dictis  rasura  et  fragincntis  madidis  in 
dictosolo  foraminis  repertis,  et  positis  in  capsula 
lignea  rotnnda.  ct  dcmandata  coinbustione  fra- 
gnientoruin  lignoruin    antediclfE  capsa,^    omnes 
dictse  sacras  reliquise  per   dictum    illmuni   et 
rcvmum  D.  cpiscopum  stola    indutmn,  prai-via 
rccitatione  solitarum  precuni,  et  pra?cedentibus 
intorsticiis  accensis.  fuerunt  asportatie  ad  sacra- 
rium   dictfe  cathcdralls ,    ubi    dictus    illmus    et 
revmus  D.  episcopus  a  diclo  vase  alabaslri  leva- 
vit   ossa  oninia ,  et  fragmenta  in  eo  ut  supra 
asservafa,  similiter  reperta  undique  inadida,  et 
pro  iiunc  posuit  in  capsula  lignea  oblonga  fbriuEe 
ovatiK  et  similiter  diiigenter  requisivit  inter  dictas 
rasuras  positas  in  dicta  capsula    rotunda    fra- 
gmenta  ossium  et  rcliquiarum,  et  illa  posuit  in 
eadem  capsula  oblonga  formje  ovata?,  in  qua 
etiam  posnit,  in  uno  tamen  latcre  divisim.  alias 
sacras  reliquias  a  dicta  cap.sula.cum  inscriptione: 
Reiiquife  SS.   Romauus    et   Redempta,  levatas. 
Ipsamque  capsulam  ligneam  oblongam    fornije 
ovatae  bene  clausam,  et  ab  utroque  latere  vittis 
charhi^  papyracete  cum  ejus  parvo  sigillo  in  cera 
hispanica  rubra  quatuor  in  locis  niuniit,  ifa  ut 
absque  fractura  minime  aperiri  et  vitiari  nequeat, 
et  in  armario  ubi  reliquia^  dieta;  cathedralis  asser- 
vantur,  reliquit ,  aninio  quant  prius  dccentius 
aiibi    collocandi,    et   reponendi.    Super  quibus 
acfum  Tiburc  ubi  supra,  pra-sentibus  admodum 
RR.  DD.  Angelo  Victorio  Beceari  a  secretis  Domi- 
nationis  suit  illmte  et  reMnse ,  Jacobo  Cerreti 
sacrista  minori   dictte  catliedralis,  et  Francisco 
Barberi  et  Jacobo  Lepri,  iamulis  Dominationis 
suae  illmas  et  revm^,  aliisque  quampluribus  ad- 
stantibus  testibus.Itaest.Joanues  Bapti.sta  Petro- 
chius  notarius  et  cancellarius  episcopalisTiburis, 
rogafus.  —  Concordat  (22julu  1880,  nt  supra.) 

S.  Taiidfm  anno  1740,  dh-22in('n!<h  uiaiJ,  mcrx 
S.  Scverini  reliquia:  e.r  sacrorio  irunslaUc  sunt  in 
ecelesiam,  nbipojmJi  venerationi  expositai  mame- 
ruiit  mqne  ad  24  diein  ejusdein  mensis,  quo  die  ad 
altarc  cayellx  Sanctissinii  Cniripu-i  soleniui }}ompa 
transportatx  sunt  et  sitb  aUari  recojiditas,  vt  con- 
staf  e.c  instrunienfo  subjunrto.  Reposltio  sacri  cor- 
poris  S.  Severini  et  aliaruni  rcliquiaruiu  sub 
altari  capelliK  Sanctissimi  Grucifixi  cathedralis 
Tiburis.  Die  dominico.  i3  niensis  maii  anni  1740 
indicfioiie  Romatia  III,  vacante  sancta  sedc  aj)0- 
stolica  per  obituiii  s.  m.  Ciemontis  papas  XII. 
Cuni  sii  quod  alias,  ot  sub  die  1  novembris  anni 
1704  ab  idtari  niajori  insignis  ccclesije  catliedralis 
S.  Laurentii  hujus  civitatis  Tiburis  fuerit  transfa- 
tum  et  repositum  sub  altari  S.  Laurentii  sacrum 
corpusS.  Severini  nionachi  et  confessoris  Tibur- 
tini,  uiia  cum  alils  sacris  reliquiis,  de  quibus  I;itius 
in  iustrumeiito  rogato  a  quondam  Dominico  Deo- 
dati  cancellario  episcopali  antecessore,in  archivio 
curiie  episcopaiis  asservato  in  protocollo  insfru- 
nientorum  dicti  anni,  ad  quod  quatenus.  Sitquc 
insuper  quod  sub  die  23  inartii  anni  1733  ex  rogi- 
tu  meo  iflmus  ct  revmus  D.  Pfacldus  Pezzancheri, 
hodiernus  episcoj)us  Tiburtinus,  dictuni  sacrum 
corpus  ab  alt;u'i  dicto  sancti  Laurenlii  reniotum, 
una  cum  dicfis  sacris  reliquis  per  modum  provi- 
sionis  posueritin  capsa  lignea  bene  clausa  ct  sigii- 
lis  inunita,  et  illa  asservari  mandavit  ad  effectum 

suis 


D 


E 


Iiuk  iii 

ecdcsiniii,  '■/ 

in  saceUo  SS. 

Cruxip.ri 

suh  altari 

recoii(lit!£, 

itbindiini- 

reijiiifseiiiif. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A  suis  loco  et  tempore  solemnitcr  transferendi,  et 
reponeiidi  snb  altari  cappolla:  Ssmi  Crucifixiejus- 
deiu  cathcdralis  ;  et  pro  executione  hujusmodi 
translationis  ct  repositionis,  construclo  jain  altari 
Hiarmoreo  in  cadciu  cappellaSsmiCrucifixi,  indi- 
cta  extiteril   solenmis    festivitas    pro  recensita 
translatione  et  repositione  diehus  23,  23  et  24 
mensiscurren{ismaii,oum  nobili  apparatu  eccle- 
sise  priefatse  cathcdralis  :  hinc  est  quod  die  dicto, 
22  maii,  idem  illmus  et  revmus  episcopus,  mozzetta 
indutus,  mane,  post  cclebratam  missam  in  sacello 
ejus  episcopii,  dcsceiidit  ad  dictam  cathedralem, 
et  se  contulit  ad  sacrarium,  et  ibi  assistentibus 
DD.  canonicis,  aliisque  de  clero,  et  adstantibus 
aliis    quamplurimis,     supra   mensa    decenti  in 
eodem  sacrario  parata,  et  cum  candelabris  et 
cereis  acccnsis,  fuit  cxhibita   dicta   capsa.   ubi 
prius,  ut  dictum  est,  fuerat  repositum  dictum 
sacrum  corpus,  et  sacrte  reliquise  de  quibus  in 
instrumenlis  desuper  rogatis,  et  illa  visa  ac  reeo- 
gnita,    et  reperta  bene  clausa,  et  dictis  sigiiiis 
"Dmnis  suje  illmas  et  revmiE  munita,  atque  in  nulla 
parte  vitiata,  ct  exhibito  atquc  parato  sinuil  vase 
alabastri,  in  quo  primo  loco  asservabatur  dictum 
sacrum  corpus,  et  nuuc  ad  dccentiorem  formani 
redacto  et  manicis  dc  aurichalco  hinc  inde  ornato, 
et  facta  aprjefato  illmo  et  revmo  D.episcopo  bcne- 
dictione  ejusdem  vasis.  fuit  dcinde  aperta  dicta 
capsa,  et  ab  ea  extractum  dictnin  sacrum  corpus 
cum  dictis  aliis  sacris  reliquiis;  et  omnia  simul 
reposuit  et  deccnter  collocavit  in  dicto  vase  ala- 
bastri,  separatis  tamen  nonnullis   particulis  ex 
saeris  ossibus,  et  signanter  ex  costis  dicti  S.  Seve- 
rini,  ac  clausit  pro  identitate  intus  chartam  papy- 
raceara  bene  involutam,  ac  sigiilo  parvo  Dmnis 
suffi  illraffi  et  revmse  sigillatam  in  duabus  partibus. 
Dictumciue  vas  alabastri  lamina  plumbea  cadera 
qua  prius  cooperiebatur,  coopertum  et  in  coro- 
nide  filo  de  aurichalco  circumdatum,  eodemque  filo 
prfecincto  etiam  coopereulo,  fuit  eodem  sigillo 
parvo  Diunis  suje  illma;  et  i-evm;E  in  cera  hispa- 
nica  hinc  inde  slgillatum.  Dictumque  vas  reliquit 
in  dicto  sacrario  hodie  exponendum  publicse  fide- 
lium  venerationi  in  presbyterio  dictee  cathedralis, 
supra  machina  simihter  ibi  parata  occasione  indi- 
cta;  festivitatis,  et  successive  die  24-.  postquam 
processionabiliter  per  civitatem  fuerit  asporta- 
C  tum,  servatis  servandis  reponendum  sub  dicto 
altari  cappellEeSsmiCrucifixi.Quie  omniadcsuper 
acta  ubi  supra,  fuerunt  per  me  rogata,  adhibitis 
testibus  illmis  DD.  Cap.  Hieronymo  Palutio  Gla- 
ria,  filio  bonsE  memoriai  Michaclis  Augcli,  Hiero- 
nymo  Gocanario,  filio  bonne  memoriai  Ignatii,Phi- 
Hppo  Pusterla,  filio  dicti  Joannis  Antonii,  Petro 
PauloDe  Sanctis,filio  quondam  Josephi,Generoso 
Pacifici,  secretario  ilhniB   commuuitatis,  et  aliis 
quamplnrimis.Itaest.JoannesBaptistaPetrochius 
notarius  et  cancellax-ius  episcopalis  Tiburis,  roga- 
tus.  —  Die  24  dicti  mensis  maiianni  1740.  Cele- 
brata  dicta  feslivitate  ut  dictum  est,  diebus  pr«- 
scriptis,  cum  keta  musica  et  copiosis  instrumentis 
musicalibus,    et    etiam    hodie    illa     reciurente 
Generosi,  martyris  Tiburtini,  deinde  post  Vespe- 
ras  tuit  inchoata  processio  soiemnis  cum  intcr- 
ventu  prtEtatl  illmi  et  revmi  D.  episcopi  Tiburtini 
pontificalibus  paramcntis  induti,  et  dictum  sacrum 


275 

corpus  associatum  quoque  ab  ilhnis  DD  y<r\u-  of 

magistratu    civitatLs ;  ct  hora  circitor    vig^sima 

quarta  hmta  processione,  idem  illmus  et  revraus 

D.   episcopus   vas   pnpfatum  alabastri,  dictum 

sacrum  corpus  et  reliquias  continens,  roposuitet 

collocavit  sub  dicto  altari  pr^fati^  cappeil*  Ssmi 

Crucifixi  undiquc  dauso,  et  soknnmodo  in  parte 

antenori  habente  foraraen  formio  ovatie,  in  qno 

deinde  fuit  apposita  et  infixa  crates  ferrea  ele- 

ganter  elaborata.  Supcr  quibus  ego  notarius  hoc 

pubhcum  mstrumentum  confeci,  ibidcra  priesen- 

tibus  et  adstaiitibus,  inter  cctoros  primarios  riobi- 

hores  viros  civitatis,  illrais  DD.  Prancisco  Antoiiio 

Lolli,  filio  bonje  raemoriae  Bernardini,  Septimio 

Bulgarini,  filio  bonie  memori;e  D.  Felicis,  et  Fre- 

derico  Coccanari,  filio  bonte  memoriiE  D.  Petri, 

testibus.  Ita  est.  Joannes  Baptista  Pef rochius  nota- 

rius  etcanccIlariusepiscopahsTiburis,  rogatus.— 

Concordat  0'f  supra).  Ibique  rerjiii&srit  Severinus 

in  itrmt  mdem  mjus  sxpius  in  instnmentis  facta 

est  nmHio:populo  Tihurtiiio  dccuset  prxsidium. 

9.   TempU  atj  HoHorio  pontificc  Romaiio  in  ho- 
norem  S.  Sevcrini  consfrueti  mentionem  supra  feci- 
mus.  Jucat propria  hisforiconun  verba  hnc  afferre, 
ut  videaf  unnsquisque  quanfo  func  honore  Romana 
ecc/e.va  S.  Severinum  proseqneretur.  Anctor  Vita- 
nnn  pontificum  in  Honorio  lita  serihif :  Fecit  ec- 
clesiani  beato  Severino  a  solo  juxta  civitateni  Ti- 
burtinam.milliario  ab  urbcRoma  vigesimorquam 
ipse  dedicavit,  et  dona  luulta  obtulit.  Quanta  cero 
marptifieenfia,  Romano  pontifice  diyna,  suam  erga 
sanctissimvm  firnm pietatcm  Honorius prohaverit. 
discimtisex  P/afina  (1) :  Tetuplum  Severini  apud" 
urbem  Tiburtinam  njagnificentissimi  operis  jiedi- 
ficavit  et  argento,  auro,  porphyreticis  et   mar- 
moreis  lapidibus,  incrustatione  parietum,  opere 
tcctorio,  ojiere  verraiculato  Gxovmvii.  Crocchiante 
ex  ntroque  historico,   quihus  Jttnf/it   Nicodemtim 
Uh.  V,  cap.  vn,  temp/i  hnjtts  menfionem  facit  (2)  : 
arhitratur   autem   hanc    ecc/esiam  stetisse  juxta 
riam    Valeriam.,  nno  milUario  ei  medio  ah  urhe 
Tihurtina.    Cabrul  et  del  R^.   (3),  facla    hujtts 
temp/i    meniionc,   de    loro    duhium   ioUunt  :  Si 
Honorii  tempore    milliarioruin    numorandorum 
ratio  immutata  jam  fuit,  locus,  inquiunt,  a  Croc- 
chiante  assiguatus  convcnire  dicendus  est,  ubi 
a  sinistra  viiE  Valeriije   cernuntur   fundamenta 
eccIesiaj,fornieessubterranei,et  per  eampum  his  F 
vicinum    frusta    marraorura    pretiosoruni.   Jara 
vero,  ut  ipsi  addnnt,  cniu  milliarii  mutatio  facta 
sit  brevi  post  Itiiliani  a  barbari.s  occupatarn.  niu- 
tatio  illa  Honorii  tempora  longe  prEece.ssit,  et  com- 
pida/mntur  Honia   Tihnr  mi//iaria  deee.m  et  octo, 
qnihu.^  si  addits  Tihure  ad  rttdera  pra;dicigs  ecc/e- 
sise  unumet  medium,  hahebis  oiyinti  mi//iaria pene 
comp/eia,  adeoque  eccleaiam  S.  Severini  prope  Ti- 
bur  tiyesimo  miiliario,  td  citafi  auctorcs  Vifttrum 
ponfificum  dixerant. Inmappii geoyraphica  Tihuri^- 
atqiie  agri  Tiburtini  qtiam  Franciscus  Btiltjarini 
notitiis  saipe  citatis  prwfixit,  hunc  eitmdem  lorum 
hujnsecciesi.ii  ruderihus  a.^isignat.  Consians  ea  est 
Tihurtinorum  opinio,  meque  videndi  curiostmi  viri 
docfi  Tihurtini  eo  deditxcrunf,  ridique  ihidem  au- 
fjH.^ifis.s-imi  temp/i  ritdera  ef  fundamenta,  super  qui- 
bus  nunc  horti    ac  vinea,    Tibitre  profiriscenti  u 
dcxtris,  eunti  Tihura  sinistris  lix  Va/erix. 


.\u<;tuhk 
'i.  V.FI. 


Templi   ah 

Hotiorlo 

poiitilire  ln 

/lonorem 

S.  SRverini 

oonditi 

radfrn 

-tn/jeniiinf. 


(1)  De  rifis iJoiUificuiH.  De  Honorio  I.—  (2)  Op.  cit..  lib.  iv.      num.a.").  —  f3)  Op.  uit.,  p.  121. 


DE 


m 


DE    SANCTO    AUDITO 


D 


f{.  V.  H. 


BLITABRI  IN  HISPANIA. 


s.  Ainliiii.  mw  MaHyi-ohgio  HhpanOykal.  norembrh  Jna/i- 
?'"■'"         liics   Tamaijo  Salazar  sa/icfiim  Auditi  /loiui/if 

'"'"".'/'"'  M  ,■(,(■  fiifiet  his  rerhis :  Blitabri  propo  Scgobiam  acl 
fadt  ^^^^  Carpetana  Hispanio?,  ^.Auditi  martyns,  qui 
in  pcrsecutione  Severi  impcratoris  pro  Christi 
confessione  non  niinima  tormenta  perpcssus  ad 
paltnam  niartyrii  intrepldus  evolavit  agonista. 
Fonfes  ex  fpdbus  ciofji/  niatcriam  Iia/isif  in  nofis 
/ndirat.Ad  /lofum  Eifa  /o9»/7;/r:Eiusmemoria  et 
dies  cultus  refertur  a  Flavio  Dextro  (1),  in  hsee 
verba  :  "  Blitabri  prope  Scgobiam,  ad  juga  Car- 
petana,  in  provincia  Tarraeonensi,  S.  Auditus 
martyr,  1  novembris.  „  Ubi  Bivarius  in  notis(2V 
Rodericus  Caro  ibidem  lit.  c.  tbl.  8:3.  Dextrum 
i,  sequitur  Julianus  in  Advcrsai".  n.  :233,  sequenti 
clausula : "  Memoria  celebris  fuit  S.  Auditi,  civis  et 
martyris  Blitabrensis,  qui  passus  est  pro  firtei 
confessione  varia  tormenta  anno  Domini  308. 
Quem  sanctusQuiricus.episcopus  Toletanus,crc- 
ditur  ad  fidem  convertisse  et  sacris  aquis  intin- 
xissc;  passus  est  Blitabri  in  (juinla  persecutione 
Ecclesiae,  sub  Mai'co  Aurelio  Severo  iniperatore. 
Ejus  ossa  servautur  cum  hnnore.  ..  Conveniuut 
Didacus  Colmenares  (3),  qui  locum  sepulturse 
hujus  sancti  martyris  assidua  disquisitione  per- 
quirens.  inter  montium  cacumina  inter  Nortem 
et  Orientem .  quarto  a  Blilabio  lapide  donuuu 
vetustam  invenit ,  qua  olim  coenobium  canoni- 
corinn  regularium  extiterat,  titulo  Sancti  Auditi. 
et  vitlido  vocabulo  Sancti  Tui  consignatum,  ubi 
corpus  hujus  sancti  martyris  tempore  Juliani 
rec[uievisse  creditur.  Illustris  comes  Morensis, 
Historia  Toletana,  Part.  I,  Lib.  III,  c.  ^^1%  fol.i>lG. 
Heec  sunt  qua?  de  hoc  sancto  martyre  scribere 
possumus;  cetera  Dous  scit,  qui  inter  turbulentas 
Hispanire  .«^trages  ejus  nomen  conservare  digna- 
tus  est  H3BC  ihi  Tamaijus.  Qux  diligoiter  exa- 
minamla  sunt.  Esf  cnitn  sublcsta  Tamaijo  ant 
cfiani  nulla  fides.  Qim  /'efert  ex  Dextri  clironieo 
revcrii  in  Psfudo-Dcxiro  leginitur.  Nota  Birarii 
ad  Cjuam  rcmittif,  inrenifiir  i/i  Bicarii  com/nen- 
turio  (4)  talis :  Refert  Ambrosius  Morus  (5)  Fla- 
minium.  Hispaniiie  Citerioris  proconsulem,  jure 
belli  subogisse  urbem  Blitabrum  seu  Litabrum, 
Gorribilone  ejus  domino  in  vincula  redacto.  Fuil 
vero  Litabrum  situm  ad  Carpetania  juga  .  ut 
Dexter  ;isseverat,  fitque  de  eo  mcntio  in  concillo 
Toletano II. in  epist. II  Montani, archiepiscopiTole- 
tani,  ubisinml  cum  Segovia  et  Gauca  (hodie  Coca) 
nominatur;  quare  Loaysa  in  notis  Blilubrum 
fuisse  docet  prope  Segoviam.  Hic  igitur  pro  Chri- 
sto  Domino  cervicem  dedit  S.  Auditus .  cujus 
solenmiler,  nevo  Dextri,  celebrabatur  festa  dies 
prima  Novembris.  Pafct  ex  his  Bivarii  verbts  nihil 
dc  sanclo  Audito  innofescere  prsetcr  ea  qux  Hexter 
uffuleraf.  Qiiein  rero  dicit  Amh/-osium  Moriim,  is 
est  celeherrimus  histo/-irus  Ainbrosius  de  Mo)'ales, 
qiii  loco  vifato  de  Litabro  agit,  capfo  et  delefo  a 
Flaminio ,  qui  ejusdem  urbis  virum  quenidam 


E 


principcm  cepit,  de  quo  uti  ct  de  ipsa  civitate 
aniplior  notitia  haberi  non  potest. 

2.  Idc/n  Birarius  in  com/nenfario  in  M.  Maximi  uiitni,,; 
chronicon  ad  Britfahhnu  rcdit,  eaque  eommemo-  san-n  .■i.(/,,< 
rat  qiix  ad  Sa/uium  Auditum  quam  maxiinc  '^<^<''"-<ii>i f„;t; 
specta/it.  l)iligenfissi/ni  riri  i'e/'ha  exscribimus  : 
Quod  ad  Brittabhmi  attinet ,  idem  qui  supra 
Julianus,  in  advers.,  agens  n.  22:2  de  M.  Fulvio 
proconsulc,  qui  Vesceliam  et  Halonem  (hodie 
Uzeda  et  Hailion)  cuin  multis  aliis  castellis  expu- 
gnnvit,  inquit :  "  Idem  donmil  Lltebrum,  tcmpore 
GoLIiorum  Blittabruni,  nunc  vcro  vocatur  Buy- 
ti*ago,  corrupto  vocabulo.  oppidum  Carpctaniae 
ex  Tito  Livio.  Venmi  non  Fulvius.  sed  Flaminius 
Littabrum  domuit,  ut  hquet  ex  ejusdem  libro 
XXXV,  cujus  hpec  sunt  verba : "  Et  in  utraquc 
Hispania  co  anno  res  prospcre  gesta  :  nam  el 
C.  Flaminius  oppidum  Littabrum  munitum  opu- 
lentumque  vineis  expugnavit  et  nobilem  regulum 
Corribilonem  vivum  cepit  :  et  M.  Fulvius  pro- 
consul  cum  duobu.-^  exercitibus  bostiuni  duo 
secunda  prselia  fecit;  oppida  duo  Hispanorum 
Ve^celiam  Halonemciue  „  (vulgo  L^zeda  et  Hail- 
lon,  vel  ipso  Juliano  testc  n.  221)  et  castella  nuilta 
expugnavit.  Pergit  Julianus  n.  223  :  "  Memoria 
celebris  fuit  S.  Auditi,  civis  et  inartyris  Blltta- 
brensls,  Id  est,  dc  Bruytrago,  qui  passus  est  pro 
fidei  confessione  varia  tormenta  anno  Domini 
208.  ciuem  sanctus  Qulntius,  episcopus  Toletanus, 
creditm-  ad  fidem  convertisse  et  sacris  aquis  In- 
tinxisse.  Passus  est  Litabri  in  quinta  persecutione 
Ecclesife  sub  Marco  Am-elio  Severo  imperatore. 
Ejus  ossa  servantur  cum  honore.  „  Successu  tcm- 
poris  collegium  clericormn  regularium  in  !Ede 
Sancti  Auditi  institutum  est,  qnse  tandcm  Xime- 
nio  cardinale  Toletano,  ad  collegas  S.  Ildolbnsi 
Complutcnsis  transiit.  Eam  describeiis  Alvarus 
Gomecius  (fi),  haec  ait : "  Dixinms  in  Butragiorum 
inontibus ,  qui  in  confinio  Vaccseorum  sunt . 
redcni  sacram  In  reinoto  secessu  essc,  undique 
nemoribus  nc  inontlbus  cinctam,  prorsus  musa- 
rum  studiis  et  divinai'um  rerum  contemplutioni 
aptam.  Divi  noinen,  cui  est  dicala  ex  anticpjis, 
quie  apud  academiam  Complutensem  asscrvmi- 
tur,  monumentis,  Auditum  esse  liquido  constat, 
quamvis  ejus  memoriain  in  fastis  sacrls  nullibi 
rcperiam.  Vulgo  a  nostris  Sant  Oid  appellatur, 
nianifesta  ab  Auditi  nomine  derivatione.  De  pri- 
mis  conditoribus  nihil  certi  quod  scribam  habeo. 
Locus  canonicis  sacerdotibus  videtur  exlructus; 
nam  et  chorus  est  psahnodils  dicendis,  sedilibus 
dispositis  constructus,  et  tricllniuin  (quod  refecto- 
riuin  vocant)  peramplum,  ceteraque  niulta  ad 
vitam  promiscue  degendam  necessaria.  „  Et  post 
nonnulla  :  "  In  antiquis  membranis ,  qua*  in 
academiiB  scriniis  servantur,  invenio  nemus 
S.  Auditi ,  de  quo  nunc  agimus ,  canonicorum 
sacerdotum  possessionem  fuisse ,  qui  aedem 
divte  Leocadiai  dicalam  ad  Toletum  colebant; 


F 


(11  CViroitifOH,  p.  2(3ij,  edit.  Bivarii.  —  (2)  Ibid..  p.  267.—  tom.  111,  p.  241.  —  (G)  De  Rebits  gestis  a  Francisco 
(3)  Historia  de  la  insigne  ciudad  dv  Sfgovia,  pp.  3G.  37.  Ximenio  (in  Hi^pauia  i!hit<t>-nia.  Fiancofuiti  1603,  pp. 
—  (4)    Pag.    "269.   —    (bl    Coronica    fjeneral  dr  Expufia.      1066,  1067). 

Archillinuin 


DIES  PRTMA  NOVEMBRIS. 


277 


B 


Archiilinuni  vero  abbateni,  de  sodaliuin  Leo- 
cadia?  voluntatc  ,  ncmus  illud  regi  Alfonso 
VIII  concessisse;  hunc  posteaFerdinandoDidacio, 
S.  Jacobi  militiEE  magistro,  coenobium  Sancti 
Auditi  (nam  ita  in  mcmbranis  habctur)  cum 
vicinis  ncmoribus  liberalitcr  donasse.  „  Et  rur- 
sus  :  "  Sancti  Auditi  sedem  Ximenius  in  locis 
multis  sumptuose  construxit,  additis  niolis  fru- 
mentariis ,  qute  a  proximo  rivo  versarcntur.  „ 
Haec  in  gratiam  S.  Auditi  martyris  dixerim,  qure 
cumDexfrum,  ejus  mcmoriam  ad  nnnum  Christi 
208,  n.  3,  venerantcm,  ilIustraromus,siiuissc  fate- 
mur,  quod  nondum  in  Juliani  adversaria  incidis- 
semus,  et  quia  de  his  admonuit  postmoduni  nos 
reconditse  eruditionis  vir,  amicusque  noster  Dida- 
cus  Cohnenares ,  cujus  studiis  Scgovienses  res 
illustriorcs  reddi  et  prope  dicm  in  lucem  dari 
speramus  ( 1 ). Hucmque  Bhaiim.  E.r h/s  d/firimnH 
sftcram  aidnii  sancfo  Audito  (licatani  exstitissej  et 
conscqiienter  Sanctim  qiiemdam  Auditi  nomine  in 
rerum  natura  exstitisse,  quod  nec  Tamat/o,  nec 
Dexfro,  ncc  Jtdiano,  ncc  cuipiftm  altcti  eoruinfide 
asserenti  c/-edidissetnus.  Sed  operx  preiiutn  est, 
anteqnam  percjamtis,  ex  Didaco  Colnmtare,  queni 
Bicarius  laudat,  exscrihere  quid  iaudein  diHqen- 
iissiiita  disqtiisitione  de  Sancto  eognorerif. 
3.  Didacus  Colmenares,  vir  doctisslmus,  ef  inda- 
VotmiiKtrps  gandx  patriai  hisforia;  sol}crfissimns,quum  valde 
i.nciermme»  miraretur  S.  Auditi /'«»(«?»  adeo  fuisse  obscura- 
'  '",J-1'!"-  '«'">  maxrmam  adhihuif  diliqentiam  inqulrendi 
repent.nentie  Blittaurensia  f/r  S.  Audno  mouunicida,  eoqiic  pro- 
fecfus  est  onin/a  propriis  ocidis  iuspccfunis,ituisque 
auribus  auditurus.  Perrexi,  inquit,  Blittabrum  die 
2S  octobris  anni  1G28,  nec  potuimus  reperire  ibi 
inscriptionem  aut  mcmoriam  aliquam  Romano- 
rum.  Quamquam  constat  nobis  Butrago  esse  Lita- 
brumLivii,ctBritablumDcxtn,topographi3esignis 
propriis  id  indicantibus.  Et  in/norcm  cfiam  noti- 
fiam  de  sancfo  Audito  accepit :  nisi  quod  senex 
quidem  agricola  ex  istis  confiniis  diceret  audirisse 
sc  a  inajorihus  ahhafiam  sancti  Tui  oJim  appeUari 
saiicfi  Auditi  (2).  Ilic panrmper  gressum  figantus 
ad ponderandum  D/daci  Colmenaris  testiinonium. 
Pr^ster  nudum  nonien  nihil  in  loc.o  invenit.  Puto 
differentiarn  nominis,  Santoid  juxfa  Goinecium 
supra  a  Bivario  cifatum  ei  San  Tui,  /'//  hispanice 
scripsit  Colmenares,  fadli  methodo  folli.  Uterque 
C  aiicfor  pojiularis  sermonis  rocem  affcrf,  qux  si 
proiiuntiatur,  ex  ^jronuntiantis  ore  xgre  dijudica- 
his  utrum  SantOid  dicat  an  San  Tui  cum  finalis  t 
atde  vocalem  suhsccpicnfis  rocis  initialeiii  profaiu 
eodein  prorsus  niodo  prodcat  ac  si  ad  sequeidetn 
vocem  pertinens  rocalem  prxcederei.  Ego  tamen 


ile  rfilfj 


qiiiflqiKtm 

iiliiin^e 
iiotiun  esf. 


opinor,  aut  potius  certissimejudico,  rcm  sesc.  habere 
sicufi  scrihii  Gomecius:  in  Tui  enim  nihil  ferme  de 
Audito,  in    Oid  manifestum   sujjerest  ccstigiu,,!. 
Utrique  etiam  auctori  constahat  aliunde  Audiluin 
fdgmficari  utraque  nominis  corruptione.  Sed.  Go- 
mecio  inelucfahile  eranf  argumentum  Complutenses 
memhrame.  Colmenari,  nisi  res  aliuitdc,  ex  Coiit- 
plutensibus  vidclicet  scripturis  probaretur,  tenue 
suhsidium  suus  afferret  senex;  nutic  sane  rem  con- 
firmat  pnshaijitam.  At  rursns  Colntenarein  attdia- 
mus  :  Scquenti  dic,  iiiquit,  quarto   ab    oppido 
Blittfibro  milliario,  inter  Aquiloncm  et  Orientem, 
persinuosos  monlium  anfractus  perveni  ada^des 
seu    conventum,  quem  regionales  San  Tui  vo- 
cant  (3).  Uhi  audicit  qua:  iios  cx  Gomeciojam  novi- 
mus.  De  tenipli  tamen  .ifructura  etattate  scitu  di- 
gnum  monumpiitum  inrcnit.    Kpifaphiuin  scUicet 
filii  regum  CasfclUe,   Sanc/iii  ci/Jiisdam,  ad  qucm 
recentior  inscriptio  tfimularis  fundafain  domum  re- 
fert ;  qux  esf  hxc :  Hoc  jaccnt  sarcnpbago  cineres 
ac  oss;i  D.  D.  Sanctii,cujusdam  regis  CiisteilEc  filii, 
ut  antiqua  tradit  vetustas,  per  seniorum  ac  vete- 
runi  ora  multosqueperannos  dcducta,qui  rcllctis 
amicis,  faiuulis,  cultuque  rcgio  huc  adventavit ;   '^* 
hanc  erexit  donmiu,   monasticain  degit   vitam. 
Obiit  in  Domino.  Cujus  memoria,cumsicvixerit,in 
benedictione  erit.  Anno  1199  (4).  Cui  anno,  ait 
Colmcnares,   convenlt  Sanctius   Infans,  tilius  Al- 
fonsi  regis  cognomcnfo  NohUis  ;  qui  qtio  mort.is  ge- 
nere,  ubi  aut  quando  ohierit,  mdUhi  indicatur  :  Ex 
chronico  Ordinis  Sancti  Jacobi  constat  Fcrdinan- 
dum  Diaz,  magistrum  istius  Ordinis,  mugistratLuu 
abdicasse  anno  1186,  ac  secessisse  in  conventuiu 
S.  Auditi,  Sanctio  fortassis  Infante  socio.  Andu-n- 
sius  quoque  dcMoraics  (5)  fatetur  vidissc  se  in- 
strumentum  authenticum  donationis,  quo  Arqui- 
linus,  abbas  Sanctfle  Leocadiai  Toleti,  cuiu  suis 
canonicis  rcgiAIfonso  canvcntum  S.  Audili  (ra- 
dunt.  Sane  diffiteri  nemo  pofest  hos  annos  et  hxc 
facta  sese  mutuo  nexu  feiicre ;  nudecertissimecon- 
stat  secido  dutidecimo  exeunte  fuisse  conrentum 
Sancfi  Audifi.  Tandcm  CiAmei/ares  candide  edicit 
se  neque  in  conrentu,  i/eque  in  finibus  ejus  notitiam 
aliquam  vel  tradit/onem  reperisse  sjjecfanfem  reli- 
quias  Sancti   Auditi    (0).  Nicolaus  Antonius  (7) 
cadeni  fere  refert  ex  Gomecio  ac  Colmenare  q^ia: 
nos  aftulimus.  Quibus  rebus  efficitur  ut  de  S.  Au-  ' 
dllo  ita  sfafuciidum  rideafur  :  existit  quidam  san-  F 
ctus,  Auditi  nominc,  cujus  resgesfa:  et  inortis  geitits 
ignorantur.   Quod  enim   aliqui,  falsis   chronicis 
Dexfri  ct  aliorum  innixi,  hiinc  Auditum  priorum 
sccidorunt  martyrcin  fac/unt,  nihil  cst,  qititt  nidlis 
argumentis  fimdatum. 


AUCIUHK 

G.V,  H, 


(1)  Pag.  382.  —  (2)  Historia  de  Segovia.  pp.  37.  38.  -      (6)  Wstoria  de  Segovia.  pp.  :^8.  :tH.  -  (7J  Cenaura  de  histo- 
{31  Ibid.,  p.  38.    -  {4i  Il)id.  —  |5)  Op.  cil..  toni.  v,  p.  07.  -        ria.s  fabiilosiis.  p.  176. 


DE 


278 


DE    SANCTO    ROMULO 


PRESBYTERO       MONACHO 


C.  D.  S. 


IN  DICECESI  BITURICENSI. 


POST  MEI). 
SEC.  V. 

S.  Rorjuili 

iiienfio  in 

martyrO' 

logiis. 


*  S.  Romble 


Atiilqim 

/'•etioiirn 

hreviarii 

SanctiSatyri. 

*Saint-Salur 

•Siirienvaux 

*  Sfincerre 


Suhli^y 


A'j7  iiiifiqua 

prim  eciiesiie 

Sttrincense 

foUigHur 


1n  Marti/rolot/io  Hieroni/miauo  nitper  a  nohis  edi- 
to  e.rcodice  Bcrnensi,  annHnfidfiir  hac  die  :  In 
Beturio  Gortonis  castro  Runioli  presbyteri  (1). 
Siindifer  in  Hagiohf/ioFranct^-Galli^  (jnofl  excer- 
jjsif  Fliifi/jpiis  Lahbe  ex  anticjuo  nuiHijroIot/io  ah- 
hatix  S.  Laurenfii  Bituricensis :  Item  Bituricas 
Gortonis  castro  natalis  sancti  Roniuli  presby- 
teri  {^).  Apud  rerentiore>i  martijroloyos  Belinum, 
Grevenum,  Molanum,  Walasserium,  CasteUanum 
ef  Ferrarium  rejirifur  idem  S.  Romulus  *  addiem 
2.5  deccmbris.  Apud  Stntsmijum  rero,  quod  mire- 
ris,  nusquam  occurrit. 

2.    Antifjnissima    documenta    cirea    hi^toriam 
S.  Ronmli  continenturJeetionibus  hreviarii  antiqui 
abbatix  S.  Safi/ri  -  et  antiqua  prosa  €i-uta  ex 
lihris  eccksiasticis   S.  Stephani  Suriaci  *  prope 
Sacritm-Cereris    ■^"  oppiditm,    quas    a  doctissimo 
Joanue  Le  Beuf  secum  comnmnicatas  edidit  Bou- 
quet  (3).  Lectjones  autem  Hla;  sic  habent :  Romulus 
coepit  haud  procul  urbe  Bituriga  propter  Castel- 
luni,  cui  vocabulum  auticiua  curiositas  Gordonas 
noscitur  indidisse,  Omnipotcntis  vacarc  manda- 
tis....  Romulus  monasterii.  quod  pro  timore  Dei 
in  honore  S.  Petri  ipse  fmidaverat  in  loco  qui  di- 
citur  Subliniaco  *,  ultra  modum  septa  diligere 
coepit.  Tunc  Egregius  nomine,  temporis  illius  rex, 
cmn  magna  exercitus  suinmltitudine  populaturus 
Gastellum  Gordonas  deurbe  Aurelianis  advenit. 
Cum  ergo  hostili  iinpetu  et  vi  maxinia  ita  locus 
ille  fuisset  irruptus  ut  etiam  sacrosancta  altaria 
nudarentur,  eatenus  luctus  populi  cum  femineo 
ululatu  est  lacrymantis  exortus  ut  clamor  pro- 
miscuisexusetsetatis  ardua  siderapulsanscoslum 
usqueprotenderet.Cmnfuissenthaecperquosdam 
ex  populo  B.  Romulo  nuntiata,  de  Christi  gratia 
non  diffidens,  per  medias  acies  ac  nmltitudines 
exercitus  armatorum,  sicut  pastor  bonus,  tela  ini- 
mici  eontemnens,  gregi  suo  auxiliaturus  advenit. 
Cumque  ante  feroces  regis  oculos  astitisset  vir 
Dei,  etmixlis  cum  voce  fletibus  pro  absolulione 
captivi  populi  deprecaretur,  tunc  inexorabilis  rex 
solito  furore  flannnatus  ait :  Non  solum  innume- 
rabilem  captivi  populi  nmltitudinem  non  relin- 
quam,  verum  etiani  nec  te  rcgioni  isti  patiar  re- 
sidere  :  potes  enim  adhucin  regione  nostraovimii 
custos  salteiu  existere. 

3.  Sic,  ut  videtur,  ahrumpehantur  lectiones  de 
historia  S.  Romuli  in  codice  quem  ridit  Le  Beuf. 
Neque  nlfen'u.<!  perijebaid  in  breriario  S.  Sati/ri 
ti/pis  impresso  apud  Bituricas  atmo  1523,  teste 
veteri  scriptore  hisforia;  provincia^  Bituricensis 
O.ThaumasdelaT1ianmassiere{^).Mutium  vej-a- 
haf  hunc  scripforem  nomen  Egregii  regis,  quod 
nusquam  reperire  poterat,  donec  inddit  in  prosam 
iUam  ecchsian  Suriacena:,  quam  et  ipse,  et  postca, 
ut  indicavimns  supra,  etlidit  Bouquet,  his  verbis 
conceptam  : 


Hic  Romulus  regem  Egidium 
Goij^onicis  rogat  esse  piiiiii. 
Sanctum  vocat  custodem  ovium, 
Solo  cedit. 

Hic  Romulus  precibus  flagitat. 
Rauca  voce  rex  Sanctuni  rogitat ; 
Praedam  reddens  habitantes  ditat ; 
Samis  redit. 

4.  Hinr  ifaque  coUegit  Thaumas  de  la  Thau- 
massih-e  rer/em  qui  in  hreriario  S.  Satyri  Egregius 
TOc.abatur,fuisse  ^.Fgidinm  illum  comitem  seu  pa- 
trivium  Romanorum  quem  Frand,  Childerico  e.r- 
pnilso,  regem  sibi  rousfituisse  dicuntur  (5).  fs  re- 
vera,teste  Mario  Aventicensi  in  suo  Chrou/co,  anno 
4tiH,  Basilio  et  Bihiano  consulibus,  Gofhos  debel- 
lavit  inter  Ligere  et  Ligerelino,  juxta  Aurclianis 
(6).  Vnde  et  eo  tempore  foruissc  S.  Romulum 
jam   consiat. 

5.  Historiam  S.  Romuli  magis  infegram  tradit 
lectio  ex  veteribus  chartis  nionasterii  S.  Satyri  in 
dioecesi  Bituricensi  desitmpta,  qux  in  breviario 
Bituricensi,  tijpis  edito  Avarid  Bifurigum  anno 
1734,  legenda  indicatur  in  festo  Sancii  Romuli 
presbyteri  ac  monachi  die  5  novembris,  ad  quem 
jJrofecto  translafum  erat  a  die  kalendarum propter 
concursum  cum  festo  Omnium  Sanctorum  :coleba- 
tur  autem  ritu  siinpUci.  Lectio  illa  sic  habet :  Ro- 
mulus.  claris  in  Britannia  parentibus  natus,  Bi- 
turigimi  partes  adiit,atque  in  locum  Subliniacum 
dictum,   prope    Castrum  Gordonis,  cui  nunc  a 
sancto  Satyro  nomen,  secedens,  monasterium  in 
honorem  sancti  Petri  fundavit.  Ibi  quadragesimEe 
tempore  a  monachorum  se  consorlio  separans, 
ac  in  cellula  intra  monasterii  septa  conclusus,  je- 
junio,  vigiliis  et  orationi  vacabat.  Cum  ^gidius 
comes  post  Visigothos  prfelio  superatos,  Castrum 
Gordonis  occupatum  ab  exercitu  vastari  permit- 
teret,  nudatis  etiam  altaribus,  Romulus  victorem 
adit  ot  mixtis  cum  voce  fletibus,  pro  captivi  po- 
puli  liberatione  deprecatur.  ^gidio  repulsEe  con- 
vicium  addente,  ingemiscens  Romulus  et  ad  cel- 
lulam  rediens,  populum  hortatur  bono  sit  animo 
et  ad  omnipotentcm  Deum  cum  fiducia  supplex 
recurrat.  Tandem  a   Ronmlo   flectitur  ^gidius, 
prEedamque  et  captivos  reddit.  Profectus  Romam 
vir  sanctus,  ibi  adolescentern  in  feretro  positum 
a  mortuis  suscitavit.  Frustra  soliicitatus  ut  Roma 
coiumoraretur,  monasteriuni  repetiit,  atque   in 
itinere  inceudia  signo  crucis   extinxit.   Demum 
cellula^  su^  ac  fratribusrodditus,  plenus  dierum 
bonorumque  operumobdormivit  in  Donn*no.  Qui- 
busnam  vero  ex  fontibus  suas  traditiones  hauserint 
monachi  Sancfi  Satt/ri,  nohis  om/iino  incertum  est. 

0.  Denique  recentius  Proprium  Bituricense  a 
Pio  papa  IX  approbatum  ef  Tornaci  impressitm 
anno  1879,  ad  diem  5  novembris  festu?n  S.  Romuli 


E(/rpi/iim 

rer/rm 
eitmiifin 

fuisHt  ciiin 
yEtfiiiio 

caiii  ilt: 


Historia 

S.  Romuli 

inagis  iiitcgra 

ex  breviario 

Bituricemi 

aiino  173i 

edito, 


et  ex  Froprio 
Bittiricensi 

reci-ntiori : 


(1)  Act.  SS.,  tora.  XIII  Oct..  p.  XXVI.  -  (2)  Bibl.  nov.  mss., 
tom.  II,  p.  70.5.  —  (3)  liec.-des  Hist..,  tom.  I,  pp.  821,  822.  — 


{4}  Hiat.  (h-  Berry,  2»  ed..  tom.  111,  p.  23G.  —  (5)  Greg.  Tur., 
Hist.  Franc,  lib.  ii,  cap.  12.  —  (6)  P.  L.,  tom.  LXXII,  p.  795. 

celebrandum 


A  ceUhrandum  assUpmt  ritu  duplid,  et  hi  secundo 
nocfnnio  Iias  tres  lect/one.-i proprlns  exhihef,  ex  om~ 
nibus  iis  traditionihus  confectas  guas  modo  memo- 
ravimus,  adjunetis  etiam  nonmdlis  ad  hisforiam 
cultns  sanrfo  trihuti  jiertiyientihns : 

Lectio  IV.  Romuius,  m  Britaimia  ineunte  SEe- 
culo  quinto  clara  stirpe  natus,  a  teneris  annis  pio 
famulatu  Deo  serviens,  sapiontia,  setate  et  graiia 
apud  Deum  et  hominos  proficiens,  sacerdotb  ini- 
tiari  meruit.  Mox  perfectioris  vitfe  studio  incen- 
sus,  c  patria  discedcns,  in  terrttorium  Bituricense 
devenit,  ac  prope  castrum  Gordonis,  cui  nnnc  a 
sancto  Satyro  nomen ,  coenobium  in  honorem 
sancti  Petri  erexit  in  loco  qui  Subliniacnm  dici- 
tur.  Ibi  quotannis  per  totum  quudragesimce  tem- 
pus  a  fratrum  consortio  recedens,  intra  cellulam 
conciusus,  jejunia,  vigilias  et  oratioiies  protra- 
hens,  mii  Deo  vacabat. 
ubiprwtn-        7.  Legtiov.  Anuo  quadringentesimo  sexage- 

/rwTT.     '^'"'°  ^^^'*'°'  ^""'"  ^^^'^^^"s  ^o^ies,  Gelticfe  a 
"" '  """''•    Romanis  pra^fectus.  Visigothis  prope  Gennabum 
debellatis,  Castrum-Gordonis  occupasset,  et  ab 
exercitu  donios  diripi  et  altaria  nudari  permi- 
^  sisset,  beatus  Romulus,  his  auditis,  de  Christi 
gratia  non  diffidons,  pcr  medias  acies  gregi  suo 
auxihaturus    advenit.    Quumquo    ante   ferocem 
iEgidium  adstitisset  vir  Dei,  et  mixtis  cum  voce 
lacrymis  pro  absolutione  captivi  populi  depreca- 
retur,  inexorabiiis  comes  ait  :Non  solom  captivos 
tibi  non  reddam,  verum  etiam  nec  te  hic  patiar 
residere  :  potes  adhuc  in  regione  nostra  ovium 
custos  saltem  existere.Quo  audito,servu.s  Dei  imo 
de  pectore  suspirium  trahens  ingemuit.  Ad  cellu- 
lam  autem  reversus,  popuium  cohortatur  dicens  : 
Ne  timeatis,  fratres,  sed  oratione  vos  viriliter  prje- 
parate.  Et  reipsa  paulo  post  .Egidius,  ad  meho- 
rem  sensum  revcrsus,  captivos  reddidit. 
>,o,m,iih         8.  Lectio  vi.  Romam  profcctus  vir  Dei  ibi  ado- 
'mnorantur    lesceutem  jam  in  fcretro  positum  missam  cele- 
Zi^o       '"■^"'^^  ''  niortuis  suscitavit.  Frustra  soiiicitatus 
ut  Romse  commoraretur,  monasterium  repetens, 
inccndium  Cavillone  signo  crucis  exslinxit.  Tan- 
dem  plenus  dierum  obdorniivit  in  Doniino,  et 
sepuitus  fuissG  videtur  in  sacello  sub  ipsius  no- 
•Saiiu-      mine  dedicato  *,  cujus   ruiiue  prope   Sacrum- 
H..mhl.      Cereris  adhuc  exstant.  Apud  Subliniacimi  cani- 
pus  quidam  et  fons  sancti  Romuli  nomen  reti- 
C  nuerunt,  et  omnibus  nota  est  semlta  qua  vir  Dei 
ad  Castrum-Gordonis  porgebat.  NulJEe  nianent 
sancfi  confessoris  reliquise,  sed  secundarius  est 
SubHniacensis  occlesi*  pati-onus. 
•estaurutw        9-  Monasterii  S.  Petri  a  S.  Roinulo  fnndati 
onastevu  a  nulfam  in  anfiquis  monumentis  memoriam  reperi 
fmdaT     ""''""""'«  ^^-H  !/«"  anno  vondifum  vef  instau- 
ratum   fuit    monasterinm    S.  Sati/ri  aucforifatc 
Aimonis,  archiepiscopi  Bituricensis,  et  liheralitate 
Mafhddi^,  dominm  lod  (1).  En  tibiexordium  char- 
tai  fundationis  (2) :  \n  nomine  sanctie  et  indivi- 
dua^  Trinitatis.  Aimo,  Bituricensium  gratia  Dei  et 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


279 


nutu  archiepiscopus,  qtioniam.  efr.  Notu.n  csse 
volumus  cunctis  fidelihus,  piu^cinue  coen  11  p'nT 

nostris  et  omni  c.tui  .an^LoJZ  sed"Tr  ' 

pham  protomartyris  Bituricensis  ecclosi.t^  nni  '""'''''■"' '^''^ 
buscumque  ordinihus  honorihusquc  promofis" 
quomam  qu.-^dam  juvoncula  nomine  Matildis' 
;l.a  cujusdaiu  nosfra.  ecclesi.«  .nililis  norut; 
Gimoms,cujus  erat  castrum  quod  diciturS  Satvri 
necnonotOdo  comcs  palafii,  quom  sihi  oadem 
Jivveneula  sme  fratrihus  intor  cognatos  et  amico^ 
ementum  ologit  quem  sibi  subrogaret  vivens  et 
mortua  m  ejus  -^  hcrcditatis.  sanctorun,  noces.i- 
tat.biis  communicantos,  qucmdam  locuni  in  ho- 

DTurhno,^         ^'"""^'''  ^P°^*°'°'-""^  etS.Satyri     Jnceru,.... 
pluumoiuniquo  sociorum  ejus  martyruni  quorum    >-'^".* '■astn 
nomma  m  ctKlis  seripta  sunt,  antiquis  tempori-     ^'"'''""'^- 
bus  multo  honoro  ditatum,  sed  in  beneficio  multis 
jain  distnbnfum  ef  pene  ad  nihilum  redaclum 
rostaurare  cupientes,  serenifatem  nostram  ad- 
eundo  petierunt  consensu  et  astipulatione  nostra 
Iieri,  quulquid  restaurationis  et  honoris  pro  reme- 

dioanunsBsu^etparentumsuoruni  eidom  loco 
conterre  voluerint.... 

10.  Porro,  qunm  Mathildis  hic  dicatur  filia  K 
(Timoms,    charts     vero   restaurationis    a/,batix 
S.  Amhrosii  anno  1015  suhscripserit  quidam  Gimo 
Gordonensis  (H),  indeopinafus  est  Thaumas  defa 
Ihaumassi^re  (4)  Mathildem  fuisse  eiiam  domi- 
nam  Castn  Oordonis,immoet  Castrum  Gardonis 
futsse  ipsissimum   locum   S.   Sattjri.    Temeraria 
nnnis,  ut  vnletnr,    conelusio.    Nam    ei.<ti    detur 
Gtmonem    Gordonensem   fuisse  pafrem    Mafhil- 
dis  et  dominum  Castri  Gordonis,  nondum  sequi- 
tur  H  Mafhildem    eo   castro  fuiss^  potitam  ei 
si  domina  fuerif  Casiri  Gordonis,  hoc  a  S.  Sati/ri 
non  fnisse  diversum.  Nec  mnlfum  illam  opinio- 
nem  jucanf   qua;    citaf   scriptor    Bifuricensis  ex 
confinuatiune   Chronici  Fredegarii,  ufn   de  Pip- 
pino  rege  refertur^  (5)  :  Iterum  denuo  sequenti 
anno  //.  e:  an.   767] ,   coimnofo  omni  exercitu 
Francorum  per   pagum  Trecasinuni .   inde  ad 
urbem  Autisioderum  veniens  ad  castrmii  quod 
vocatur  Gordonis,  cum  regina  sua  Bortradane 
jam  fiducialiter  Ligere   tiansacto  ad  Bctoricas 
accessif,  palatium    sibi    aedificare  jubet.  Nam 
qiiod  S.  Safi/ri   o/)pidnm  non  procul  a   Liqere 
distat,  id  commune  hahrt  cum  multis  (diis  ejusdem 
fractus  locis.  Quumqne,  prsfer  fefjendam  S.  Ro-  F 
muli  et  coHtinuationem   Chroniri    Fredegariani, 
quibus  forie  addenda  Vita  S.  Phafefrii  presbi/feri', 
in  qna  ler/itnr  ca^rus  quidam  de  castro  Gorronis 
meritis  sancti  sanattis  (fi),  nidfam  usquam  meiitio- 
nem  offenderim  Castri  Gordanis  in  veterifms  docu- 
mentis ,  inceytam   relinquere  cot/or  distincfiorem 
ejus  loci  definifionem.  Nisi  quis  nomen  ejus  /ler- 
mansisse  exisfimet  in  vocabulo  victdi  Les  Godons, 
/xmlo  amplfus  duohiis  kHamefris  Subliniaco  ad 
ineridiem  distanfis. 


(■V  Ihid.,  p.  m.  —  (4)  Ifist.  de  Bn-nj,  toni.  cit..  p.  237.  -       Lablip.  Bifjt.  nor.  nix^.,  lom.  II.  p.  438. 


DE 


280 


DE    S.    LAUTENO     CONFESSORE 

ABBATE  MONASTERli  SIESI^  IN  TRACTU  VESUNTIONENSI 


c.  D.  s. 


COM^IEPVTARITJS    r»K.«:vitJS, 


^  I.  Mcmoria  in  faslis  sacris.  Vita  a  monaclio  coievo  vel  suppari 

conscripta. 


INKUXTB  SKC. 
VI. 

S.  Lauteni 
mentio  m 
martyrolo- 

giis  et 
hrfriarils ; 

dies. 

•  Vulga 

LauLein, 

Loutin, 

Lothin. 

Lothain, 

Lothein. 


Viia 

coiiticripta  ah 

aliquQ 

S.  liiiuleni 

dincipulo, 


«■.ome»  S.  Lauleni  *  non  oecurrit  in  VmanUm 
\l/j»ro,,svv?  in  aucfariis  cjusdem  Aqiilcinctino,  CIu- 
\AiiiacerisictAlte>njm')isi{\)adhtmcdiemliioveui- 
bris,  ad  diem  vero  2  in  auctariis  Victorino  et  Re- 
t/iitx  Siiecia;  (2).  sicut  et  in  attctariis  Marft/roloffii 
Bedam  Tomacensi  et  Barheriitiano  (3),  adjecto  in 
his  omnibm  abbatis  titulo,  prsterquam  in  Chmia- 
censi,  «&/ confessoris  tantum  appositns  e^f.  Arnol- 
dus  Wion,more  pUrorumqtic  scripfornm  Benedi- 
ctinorum ,  qui  uhicumque  sanctum  aUqueni 
monaclium  Jegunt  secitlo  sexto  auf  seqniori  in 
Europa  Ocridenfali  e^titisse,  exteviplo  eumdetn 
ordinisuo  vindicare  solent,  S.  Lautenum  martijro- 
loffio  Benedictino  inseruif,  ad  diem  3  novemhris. 
Quem  seciiti  sunt  Menardtis,  Bucelinus,  Heredia, 
Cherle  et  Lechner,  sed  diei  2  illiiis  memoriam  resfi- 
tuentes.Ad  eamdem  diem  2  memorarunf  Lautenum 
Sansmifus  et  Ferraritis;  Castellanus  vero  ad  diem  1. 
Ad  quain  diem  etiam  laudahatur  sanctus  in  marty- 
rolvyio  ecclesia:  Vesuntionensis  (4  );  ai  die  25  se- 
ptembris  in  vetusto  breviario  ValUsoletano,  sictit  et 
in  Chtniacensi  (5),  forte,  vf  conjecit  Dtinod  (6), 
quod  hac  die  corpits  ejus  translafum  sif.  Nomen 
illius  legiiur  ettam  in  litaniis  diaecesis  Vesunfio- 
nensiii  seculo  XIV  recitari  soUtis,  ef  hrctiario 
ejusdemecchtsiaiinsertumestejusofficiu)nannol701 
a  cardinali  de  Choiseul.  Festus  autem  dies  cele- 
Urahatur  olim  die  2  nocembris  ;  deinde  vero  ah  Ur- 
hano  VJII,  ro<jante parocho  vici  S.Laufeni,  frans- 
latus  est  iti  diem  3,  ac  iandeni  postea  auetoritate 
episeopi  Vesuntionensis  in  diem  5  ejusdeni 
tnensis  (7). 

2.  Vitam  S.Lauteni  conscripsit  aliquis  ex  mona- 
chis  in  alferidro  monasferiorum  quas  condidif 
sanctus  enutritis,  imtno  vero,  si  fidem  praistare 
liceret plerisque  codicibus  eam  referentibus,  aliquis 
ex  ejits  discipidis.  Leyitur  enim  in  iis  (8)  :  Si 
quando  vero  alicui  ex  fratribus  nobis  distipuHs 
suis  diabolus  cogitationem  malam  ...  immisisset. 
In  uno  codice  Tricassino  (9),  omniitm  quidcm 
eorttm  quos  nacti  sumtis  facile  anfiquissimo,  pro 
vocabulo  nobis  occurrit  nostris  :  qua  variante 
lectione  argiimenfum,  qnod  ex  har  voce  ad  aitafem 
scriptoris  definiendam  conficiehatur,  aliquanfo  fif 
dehilius.  Neque  eiiani  dixeriin  cum  scripforihus 
Vitanm  sanctoriim  Sequanoruni  (10),  aucforem  se 
profiteri  testem  oculaium  miraculorum  S.Lanteni, 
ubi ait(\  1) :  In  vcritaio  futemur,Deum  adbilienles 
testem.  quia  declaravit  ipse  auctor  miraculoruni 
Deus  per  illum  multa  alia  signa,qua3  ob  prolixita- 
tem  dictalionis  et  sui  innunierositatcm  pra:*ter- 
mitti  nobis  visuni  est.  (7  enim  Denm  ifa  adhihcre 


tesfem  potuerit  veritatis  dictoritm,  non  oportehat  eu 
in  ipsiits  conspecfu  acfa  fuisse,  sed  safis  erat  si 
maxime  idnneis  comperisset  testim,oniis. 

3.  At  vero,  etiamsi  daretur  leciionem  nostris 
codicis  Tricassini  prsferendam  esse  lectioni  nobis 
aliorum  codicum  (qtiod  cnr  nobis  probabilc  non 
videatur,  ex  mox  dicendis  de  codicibus  nostris  {12} 
facile infe!li(/et  Iector),nihtlominustamen  ex dupliri 
loco  modo  lattdato  haud  duhiuni  essc  arhttror  scri- 
ptorein  Actoritm  vixisse  cutn  Hs  qiti  ctim  sancto 
conversafi  sunf.  Atfesfatio  enim  illa  tam  gravis, 
quam  modo  eitavimus,  indicare  videiur  narratio- 
nem  ejus  hanstam  non  ex  documentis  scriptis  vel 
oraii  traditione,  sed  ex  testimoniis  eorum  qui  ipsi 
res  visu  perceperunt;  ac  per  appellationem  fratres 
uos^ivos  satis  indif/ifaf  ,noH  eos  monachos  qui  diu 
ante  ipsum  vixerani,  sed  potias  quihuscum  ipse 
func  degebat.  Pratterea  vero  egregie  id  confirmatur 
ex  alio  loco,  unde  eumdem  scrtptorem  etiam  coat- 
vum  fuisse  S.  Lauteno  non  improhahiliier  conclu- 
seris.  Postqttam  enim  prodigium  quoddam  retule- 
rat,  quod  nulhtm  testem  habueraf  praiter  ipsttm 
sancfum  ahbatem,  sic pergtt  (13):  Hocnonjactanter 
ab  illo  prolatum  cognitum  est  nobis,  sed  quasi  ad 
consilium  in  aure  locutus  est  discipulo  suo  Sia- 
grio,  qui  secundum  nonnam  sanctitatis  ilHus  vita? 
ab  ipso  institutus,  ei  faniiHaris  et  unanimis  erat. 
Quidenim  necesse  erat  profiteri  scriptorem  se  illa 
non  ex  ore  ipstus  sancti  accepisse,  si  iia  diu  post 
ejus  ohitum  scripsisset  ut  cum  eo  collocutus  esse 
oinnino  non  potuisset  supponi?  Scd  et  ita  ad  aiicto- 
ritaiem  Siagrii,viri  ceteroquin  ignotiquique  pro- 
fecto  non  significatur  scripto  aUquid  fraditum  reli- 
quisse,provocut  ui  facile  colligatur  HUus  tesfimo- 
nium  ah  ipsius  ore  excerpium  esse.  Jure  itaque  et 
meriio  auctorem  Fif^ai  Lauteni  sancto  coBVum  aut 
certc  supparcm  pronuntiare  Ucet,  eumque  totam 
sericin  narratioiiis  snx  coniexnisse  secundum  testi- 
monia  fratrum  suorum  monachorum  qui  S.  Lau- 
teno  magisfro  usi  fueront,  ac  proinde  maximi 
faciendam  esse  ejus  auctoritatem. 

4.  Vitam  illam  ji^itniis  iypis  mandavit  (sed  non 
indicavit  ex  quo  codice)  antc  hos  triginta  annos  ven. 
vir  Tissier,  qui  tunc purocht  mttnere  fungebatur  in 
pago  hodiedum  S.  Lauteni  nuncupato,  ttbi  scilicet 
quondam  extitif  monasterium  Siesix  a  sancto  con- 
ddum  (M).  Ad  nostram  vero  editionem  adhibiti 
sunt  codices  omnino  ocfo,  inter  quos primum  loctim 
anfiquifatis  ordine  sihi  vindicat  Tricassinits  1248, 
secidi  IXoel  X  ineuntis.  Seqtitttitur  codices  Parisi- 
eiisis  (Ijihliotheca;  natioiKtUs)  lat.  12601, seculi  XII, 
et    Bruxelleiisis  (bthlioihecx    reijix)  9120,  secuU 


liUt   r-firli    ,ili 

aiigiif) 

monarho 

i-oasro  irl 
"ilii/Miii. 


priiniDiK-il'''^' 
estaiiiio\>^^' 
nuiic  irr»  f^ 
codicibus  ed 
aini<jrapi>''-' 
oiio 


(1)  Acf.  SS.,  loni.  VI  Jun..  p.  648.  —  (-2)  Ibid..  p.  64«.  — 
(:i)  Act.  SS.,  tom.  II  Marlii,  p.  xxxvii.  —  (4)  Vies  dfs 
SS.  ilr  Fraiiclie-Comt^,  iom.  m.  p.  440.  —  (5)  Maljiilon. 
Acl.  SS.  0.  S.  B.,  sec.  li,  p.  lx.  —  (H)  Histoirc  des  Se<jiui- 
noit!,  elc.,pai-l.ll,p,  126.  —  {7)  SS.  de  Franche-Comt^,  loc. 


cit.  —  (8)  Vid.intVa  Vil.  num.  lii.  —  (9)  Cfr.  infranum.4. 
—  [10]  Vies  des  SS.de  Francht-Comtr,  tom.III,  p.  429.  — 
{U)  Vit.  num.  11—  (121  Num.  5.  —  (13)  Vit.  nuin. 9  extr.  — 
(14)  Vir  de  saiiit  Laittein,  abb6  <le  Silfeze,  par  M.  Tabb^  T., 
ciir6  de  S*-Lautein.  Arbais  1S48.  In-32. 

xia 


A   A7//.  Rdiqiil  qiiinque  apographa  exhibent  de^rri- 
jita  scciihi  XVTL  Honini  uninii  lyperifur  iucodice 
Parisienxi  lal.  I]7ii7,  inier  Vilas  colledas  a  Bene- 
dictinis,  Cetera  servdt  codex  quondam  musei  Bol- 
landiani,  nmic  vero  hihliofheca:  rcgix  Britxellcnsis 
H930,  ridelicef  apoijraphiini  ejscriptum  a  niajori- 
oiis  nostris  e  breviario  quodam  Cluniacensi,  quod 
anno  1017  exarafniii  fnisse  notarunt,  et  altenini 
adeosdem  frans-missuni  a  P.  Fr.  Chifflct  e  codice 
Giyniacensi,  adjec.tis  leetionihus  variantibus  e  codi- 
ciinis  Balmensi  et  S.  Beniyni  Dirio/iensis.   Vita 
autein  qu^-  lefjitur  in  codice  Bruxeltensi  HOU  et  in 
jam  citato  codice  8930,  cx  Lectionario  Moijssacensi 
descripta,  compendiim  esf  Vit^e  prolixioris  quam 
edituri  sumus,  ad  usum  monastici  officii  accom- 
modafum  :  e  quo  proinde  variantihus  lectionibus 
excerpendis  locus  non  erat. 
/iritnii/eniu,        5-  •^'*'»  prxdicta  octo  exemplaria  inter  se  confe- 
quanUim      rentl  facile  constabit  non  raro  codicc.in  Tricassi- 
l!.-uit.forma  ^„an  ab  omnibus  rel plerisciue  aUis  drca  nonnullas 
restHuta.      ^^^^^  discrepare,  et  quidem  prmcijme  Hs  locis  ubi  a 
recto  usu  latini  scrmonis  nuujis  ahliorret  ceterorum 
^  codicum  raria7is  lectio  (1).  Quod  qui  adverterit, 
simulque  consideraverit  barbarum  illud  loquendi 
genuH  apud  scriptores  secuU  ><exti  In  Gallia  omnino 
usitatumfuisse,  contra  rcro  nequaquam  rideri  pro- 
babile  librarios  seculo  decimo  recentiores  commis- 
surosfuisse  uf,  si  poUfiori  sfi/Jo  conscriptani  ali- 
quaiH  lucuhrationcm  prx  oculis  hahuissent,  eam- 
dem  quasi  data  opera  et  communi  consensu  ad 
anfiquiorem    illam    l)arbariem    accommodarent , 
facife  adducctur  ad  hanr  opinionem  ut  nobisc.um 
existimet  in  codice  Tricassino  non  adeo  purum  et 
sincerum  nobis  exhiberi  prioris  scriptoris  teximn, 
sed  emendatum  ac  proinde  nonnihil  adulteratum. 
Nobis  autem  anfe  omnia  propositum  est  in  edendis 
Vitis  sanctorum  primifjeniam  simjularumformam, 
quantum  ex  accuratissima  codicum  collatione  eam 
expiscari  Ucet,  lejentium  oculis  subjicere.  Non  ita 
igitur,  quod  ad  Vitani  Lauteni  spectat,  inhxren- 
dum  Tricassino  exemplari  du.iimus  ut  non  subinde 
aUorum  codicum   consentientem   auctoritatem  illi 
jirasponereinus,  prxcipue   vero  Parisini  12601  et 
Cluniacensis,  qui  et  post  Tricassinum  ceteros  anti- 
guitate  superant  et  merovini/icuiH,  ut  aiunt,  scri- 
bendi  geiius   maxime  referunt.  Ceterum  omniuni 
variafUium  lectionum,  ex  singulis  codicibus  excer- 
ptarum,  conspectum  textui  Vitx  a  nohis  constituto 
confinue   subjiciendo,    ojjcram   dedinius  uf  facUe 
quisque  per  se  Judicare  possit  quxnam  ceteris  sit 
prxferenda  ef,  si  quid  a  nohis  minus  recte  in  iextu 
admissum  fucrit,  illud  censoria  virga  castigare. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 

i"  r,7aS.Lauleni.  lu  qua  unum  reperitur  indi-  ,„,,„„ 
cium  ad  hujus  sancti  Mem  definiendam  nuod  ':  0  -^ 
^cdicct  m  finc  hgifur  ipsuin  pauris  diebus  pmtquam 
eum  invisisset    Grcgorius  episcopus  Lingoneims 


c 


§  II.Qiiotemporo  vixeritS.  Lau- 
lenus.  De  ortu  et  juventute 
ejus  et  religiosa?  vit?e  tiro- 
cinio. 

|i1'j///m  cst  quanfum  negotU  recentioribus  hagio- 
V)^gr<iphis   facessat  suoruin  niedio  xvo    tn  hoc 


''''ff/oriiis 
l''>i<H)iiensin, 

piione       1.  ly(,»e/'e  laboris  decessorum  neqlitientia  in  a^si- 

"■'•frtens,  1  ■,  ,  , 

ffnanao  quibus  annis  stngula  de  sancto  cuiquo  ab 
ipsis  relata  innectenda  sint.  Nec  aliter  se  res  habet 


(1)  Cfr,  num.  4.  nolt.  4,  5;num.  9,  nott.  1.0  :  num.  10, 
nott.  5, 10;  num.  12,  not,  c  ;  num.  15,  not.  h  ;  nurii.  l(i, 
not.  4 ;  nuin.  17,  not.  «  —  {-2]  Vit.  num.  lJ-17.  —  (3)  Viii. 
Gfill.  Clirist.,  toni.  IV.  p.  519.  —  (4)  Uiid.  et  Acl.  SS..  tuin.  1 
Jan..  p.  168.  —  (5)  Art  de  vMfwr  les  (/ules,  tom.  I.  p.  11. 
—  {''llbitl,.  p.  14,  — (7i.Sirmond.,  CW.  Ga/l..  tom.  I.  p.  ^*nl ; 
Mansi.  Coiic,  tom.  VIII,  p.  oHi.  —  (S)  CIV.  A.  JjiJm.  Gc- 
Nooembris  Tomus  I. 


itinere  Helretico  defungens,  septuagenarium  obiisse 
qumla   feria,  qua;  tunc  fuit    kuleutlis    uoveni- 
bris  (2).  Gregorius  aulein  Lingoucnsis  obiit  trige- 
sinio  tertio  sui  episcoj)alus  aiino  ielate  nonagena- 
nus,  lit  legitur  in  Vita  ejus  a  Gregorio  Turonensi 
concinnata  :  non  ante  annum  o.W^quo  anno  per 
Erantium  presbijtcrum  suum  subscripsit  decretis 
concdii  AureUanemis  III,  nee    multo  post  hunc 
anuum,  guum  Tetricus  ejus  successor  triginfa  duos 
annos  ecclcsix  Lingoncnsi  prxfuisse  legatur  apud 
VenanUum  Fortunatum,  i'a.polus  aufein,  qui  .wc- 
cessitTetrico,  anno  573  inffrfuerit  sgnodo  Pwi- 
siensi  (3).    Becte   ifaque     Grcgorii     Lingonensis 
pnesulatum  intra  annos  506  ad  339  vulgo  conclu- 
dunt  (4).  Jam  vero  seculo  VI  ante  medium  octo 
occurrunt    anni    Utteram    dominicafem  habentes 
G  rel  AG   (5),    ubi  proindc    dies    kalendarum 
noveinbrimn  incidit  in  feriam  quintam  (6),  anni 
videlicet  501,  r>07,  512,  51fi,  529,  535,  540  et  54(1. 
Horum  primum  ct  ntrumque  ulUmum  ex  tempore  ^ 
Jam  definito  episcopatus  Gregoru  a  consideratione 
nostra  seponere  licet.  Porro  probabiJe  ncquaquam 
videtur  iter  Hclveticum  susceptum  esse  a  Gregorio 
anno  507  rel  512,  quihus  adhuc  regno  Burgundiib 
prxsidebat  Gundobaudus    arianus.   GumMaudo 
auiem  anno  516  vita  functo,  S.  Sigismundus,  filius 
ejus,  quicatlioUcam  fidfin  mugno  .•<tudio  jJrofessus 
esf,  statim  operam  dedit  ut  vera  religio  in  regno  suo 
abotnnibus  coleretureiillibata  servaretur.  Quamob- 
rem    conciUum    episcoporum  convocavit  Epaone, 
cui  interfuisse  Gregorium  Lingonensem  colUgimtts 
ex  ejus  subscriptione  Actis  hujus  concilii   appo- 
sifa  (7).  Null-um  vero  indicium  alicujus  iUneris  a 
Gregorio  in  Itas  partes  posfea  snscepti  reperimus, 
aut  aUquod  susceptum  esse probahile  videtur,quum 
prsesertim  Sigismundo  anno  524  a  Francis  inter- 
empfo,  Godemaro  vero  ejus  successore post  multa 
certamina  anno  532  ab  iisdem  fugato  regnoque 
illius  occupato  (8),  omnia  in  illa  infelici  regione 
maxime  perfurbata  essent,  nec  post  annum  532 
Gregoriumjain  octogenarium  ad  illud  iter  se  ac- 
cinxisse  cuiquam  facile  in  mentem  venerit. 

7.  Itaque,  si  conciUum    Epaonense  anno    518     Lautenum 
celebratuin  affirmare  Uceref,  vix  Jain  dubitandum      convenit 
esset  quin  hoc  eodeni  anno  obierit  Lauteuus.  Sive  jfmifisfliebuM 
enim  cum  Geipke  (9)  et  Hefele  (10),  post  alios  anti-    '*'"''  '"y"'" 
quiores,   Epaonam  prope  Agaunum  iu  lldveti<:0       ""*'  '*'"■ 
pagoVallicensi,  sive proljabUius cum A.  Jahn  (11), 
vicum  illum  prope  Vieunam-  in  GalUa  situm  fuisse 
admiseris,  Gregorio  illiic  tendenti  vel  inde  rever- 
feuti  ria  quw  Lingonibus  ad  lacum  Lausanensem 
seu  Gebennensem  ducebat,  facile  iter  fuit  per  fra- 
ctum  Vesuntionenscm.  Quunique  Hla  su/nodus  cele- 
brata  sit  mense  scptcmhri,  quod  in  subscri/itionc 
Ariti  episcopi    Viennensis,    qui    eidem    prsesedit, 
diserte  indicatur  {\'ii),  facile  etiam  rediens   Grego- 
rius  extremo  mensc  actobri  Laulenum  cunvcnirc 
potuit  Grosone,  qui  vicus  est  non  procnl  PoUniaco 
infcr  septeinfrionem  et  orientem  situs,  u  monasferio 
Siesis  (fiodie  Jam  parochia  S.  Lauteni)  minus  leu- 
cis  duabus  distans  (13). 

scliichte  der  BurgundiQneti,  tom.  II,  p.  50-.>l.  —  (9)  Kir- 
cliciir/e.icliiclite  ffrr  Schweiz,  tom.  l,  p.  1120  ■sqq.  —  (10)  Con- 
ri7i>Mi/(w/i/r/(//',  lom.  II  (Ed.  Il).p.  (iSl.— (II)  Tom.  cit..  p. 
141  sqq.—  (H^Sirmoud..  fW.  Grt//.,  tom.  I.p.  201 ;  Man- 
si,  Conc,  tom.  VIII,  p.  .'»61.  Cfr.  nuni.  seq.  ~~  (13)  Vid. 
Carfe  de  Cassitii,  fol.  L". 


36 


8.  Veru 


m 


282 


DE  S.  LAUTENO  GONFKSSORE. 


i/iiii',  .sinit  pI 
fonciHiim 

Epoonftisf, 
ow»o5I8 


B 


rnutigissi' 
vidftur. 


Natusest 

L^uteiius 

cinmferei^A). 

Aliri  ijuadam 

II   recentiori- 

bus 


8.  Verum  Epaoneusem  si/rwdum  non  aiu/o  ~j18, 
sed  anno  517  congmjalam  fnisse  jamduihiin  fert 
communis  opinio,    uno   qiddcm   argumento,  sed 
admodumgravi,  nixo,  subscripfione  nenipe  modo 
citaia  Ariti    Viennensis,    uhi  Aeia    courilii  a   se 
approhata  ait  die  XVII    calendas  niensis  octavi 
Agapito  V.  C.  Consule.  Cnnsnl  fuit  in  occidenfaVi 
imperii  parte  Agapitus  aiino  oD  (1) ;  annus  aufem 
r>18  consule  vacavit  ac  proinde  post  consulalum 
Ag^apiti  in  fasfis  noiatur  (^).Attamcn  recolcndum 
hie  vcnii  ijuod  advertit  (iaetanus  Marini[Z)  et  non 
adeo  paucis  exenipJis  ex  documentis  secuH   VI  ef 
inenntis   VII  confirmat,  postconsulaluni  sciUcet 
aliquando    in  iis  donnnentis  consulatus  nomine 
dcsif/uaium  fiiisse  :  unde  et  in  suhscripHonc  Ariti 
notatio  A^apito  Consule  non  impediret  quominus 
stpiodus  Epaoiiensis  post  consulatum  Agapiti/ja- 
bita  siipponcreiur.  Quumqne  ad  cam  conclusioncin 
omnino  adducamur  ex  iis  quai  leijuntur  in    Vlfa 
nostra  coxva  vel  suppari  S.  Lautenj,  modesfe  et 
salro    nieliori  Jiidicio   propfcr  liujus  dociimeiiti 
auctoritaiem    Jam    a    communi    scntentia    circa 
annum  congregatx  synodi  Epaonensis  recedmdnm 
et  anno  posieriori  tanfum   eam  locum  habuisse 
arbitramur. 

9.  Ohjecerit  forte  praiterea  aliquis  nasutus  inda- 
gator,  in  codice  Tricassino,  cujiis  aiirioriiati,  ufpote 
omnium  codicum  nostrorum  aniiquissimo,  pluri- 
mum  tribuendum  est,  et  aliis  nostrorxim  codicnm 
duohus  non  indicari  firegorium  episropuni  Linqo- 
nensem,  scd  minus  definite  Gregorium  papam  scu 
episcopum,  nec  rnrsus  eumdem  e  partihvs  Helvet/x 
rererfenfetn.sed  ad  cas  properanfcm.  Hcec  posterior 
varianshctio,quaiinunoTricassi)iocodirereperitur, 
vixduhium  videri potest  quin  dehcatur  librario  qui 
codircm  desrripsif  et  non  satis  fcUcifcr  quod  in  suo 
exemplari  minus  latinc  dicium  repcrerit,  prope- 
rans  partibus  Genavensium,  cmendare  voluerit. 
Sed  et  si  a  primo  scriptorc  Vita:  id  dlcfum  esset, 
ceiie  nemo  mirahitur  hunc  crrorem  ah  eo  adiiiissiini 
esse  circa  rem  2)ro  scopo  siio,  a:dipcatione  cideUcet 
frairum  suorum  ef  ceterorum  fdclium,adco  nnllius 
moinenti.  Quod  vero  ad  omissam  mentioncm  civi- 
tatis  Vm^omQse  speciai,pra:terquam  quod  et  hasc 
lacuna  nnn  immcriio  Ubrario  aitribui  potest,  ali- 
quid  profecfn  concedendum  est  anctoritnii  fraili- 
tionis  in  aliis  quaiuor  codicibus  crprcssse.  Quuin 

C  praisertim,  cliamsi  in  omnibus  ea  mentio  desidera- 
retur,  sponte  a  legentibus  suppleri  posset.  Quis 
enim,  Gregorium  episcopum  in  Gallia  lcgcns  eo 
tempore  quo  ^joss/w  monasteria  in  ea  rcgionc 
sedificabantur,  non  continuo  antistitem  ortu  Gallo- 
Homanitm  mrique  Mcrorinqici,ct  iibi  ipsi  dc  ciri- 
tatc  siia  cpiscopali  adpurfes  Genabensium  migrunii 
per  tractum  Vesmttionensem  transeundum  esse 
audierif,  Grcijoriitm  illum   Lingonensem  cogitcf  r' 

10.  Jfaqnc  jam  satis  cerium  existimamus,  Lau- 
tenum  vita  mortali  excessisse  annoolS  acproindc, 
quum  scpiuagesimum  func  xtaiisannum  aqcrcf(^), 
circa  amiuin  450  eaiudcm  inrhottsse.  Naius  cst 
iintcm  in  Eduonsiuni  territono ,  genero  non 
infimo  (5).  Ceiera  auiemquai  ad  primam  ejus  aiia- 
lem  pertitient  (priKfer  generule  eloyium  rirtntis), 
scriptori  Viiai  non  quiverunt  osse  comperla  (6), 
nec  ullo  alio  documento  liistortco  mcmoria:  tradita 


sunt.SolisigifurconJecturisex  Hla  oriijinc  Aiduensi  D 
et  supra  memoraia  congrcssionc  Lauteni  cum 
Grcgorio  episcopo  Lingonensi  ejtts  atquali  (quippe 
qui  anno  circiter  530  nonagcnarius  obieriij  nitun- 
tur  quaa  praitcrea  magis  distinctc  retidcrunt  non 
semel  citandi  scriptores  Vitarum  Sanctorum  Sequa- 
noru m ,hi[Uleimin  sciiicet  orfum  csse  cx  doino  sena- 
toria,  eninque  Uffcris  opcram  dcdisse  Augitstodimi 
simul  cttm  Gregorio,  quocmn  arcta  amicitia  con- 
Junctus  fuerit;  magisfro  aufcin  chrisfianai  perfc- 
ciionis  nsuin  esse  S.  Kuphrosyno  Aiigusiuduncnsi 
episcopo  ejusque  consilio  monasticm  professioni 
nomendedisscquumxtatiscssctvigintisexannoruin, 
in  monasferio  Augustoduncnsi  S.  Symphoriaiii  (7). 
11.  Xcr  solidiori  fundamento  ait  Mabillonius 
Lautenuu^  iu  allo  ACduen.Hi  camobio  vitam  reliqio- 


circa  p/ux 
liisfi)riiiiti 


sam  esse  amplcxum  y^),  et  Gab.  BuceUnus  (D)  cum  ''■'"^''"  "'«in 


E 


iyroneni  dcgissc  in  monastcrio  Balineiisi  e-t  in  hoc 
monasterio  regendo  successisse  Laurcnfio  abhati. 
Quis  enim  fuerit  iste  Laurcntius  abbas,  eujiis  Lau- 
tenus  se  suhdidit  institiifis  (10),  cx  nulio  fonte  com- 
pertum  est.  Merito  etiam  rejiciuni  scriptores  Vita- 
rum  Sanctorum  Sequanorum  (11)  opinionrm 
Doncieux  (12),  qui  cxistimavd  S.  Lauteimm  saliem 
aliquamdiu  degissc  in  monasterio  Balmeusi,  hoc 
solo  argumento  ductus  quod  monasterium  istud 
condifuin  fuissepuiat  anfc  fincin  seculi  V,  idqne  ex 
eodemonstrarc  nititur  quod  in  Vita  S.  Odonis,per 
Joannem  Cluniacensem  scripta,  de  monasterio 
Balmensi  Icyitur  :  Fuerunt  institutores,  ejusdem 
loci  imitatores  cujusdam  patris  Eulicii  (13),  Euig- 
chium  autem  discipulum  S.  Benedicti  facit  Don- 
cieux.  Ai  Euiychium  Hluin  cumdem  esse  cum 
S.  Benedicio  Aniancnsi,  qui  rixit  incuntc  seculo  IX, 
jamdudum  docuit  Mabillomus  (14),  et  regulam 
Bcncdictinam  satis  consfaf  in  Gallias  primitm 
introductam  esse  a  S.  Manro  paulo  anie  medium 
seculum  VI,  ac  proinde  post  morteni  Lautoni. 
Deniquc  et  inicrfalmlas  omnino  amandandum  est 
qiiod  Ic.yii  Dunodin  (piodam  Chartulario  Luxo- 
viensi,  S.  Lautenum  scilicet  venisse  Luxotnum  ut 
inviserct  S.  Columhanuin  (\ij),  qnum  Luxoviense 
cirnohium  condidcrii  Colunihanus  anno  592, 
amplius  nempe  septuaginta  annis  post  Lauteni 
obitum. 


%  III.  De  monastenis  a  S.  Laii-  ^ 
teno  coiulitis. 


tncerlifauiil 

vej  cerlu 

f(li>ift. 


Ifiique  de  conversatione  religiosa  ef  regiminc  <ih- 
biitiali  S.  Lauteni  nihil  norimus  praiter  ea  qttx 
leguntur  apud  anongmum  scripforem  Vita:  illius. 
Inquirendnm  tantummodo  rcstat  dc  sifu  duplicis 
monasierii  ab  ipso  condifi. 

IH.  Et  quidem,  rpwd  ad  alterum  spectat,duhium 
nmt  est  illud  exsiructum  fuisse  Siesix  seu  Silezia;, 
qiii  ricus  posicit  a  S.  Lauleno  nomen  assumpsit  ei 
hodicdum  reiinct  (10).  Maximiacensevcroccenobinm 
a  Lauteno  fundattim  Mnhillonius  sine  ha;sitatioue 
pronunfiaf  idem  esse  cuin  prioraiu  qucm  Maxi- 
miaci  nomen  retinidsse  ait  (17j,  vernacuh  Mesnay 
(seu  Moisnay^.  Quam  sententiam  eo  probabUiorem 
existimamus  quod  anonymus  Vitm  scriptor  signifi- 


DUO  IIIIIIKI!''''- 

j-/«oLatileH(i 

cuiiililii  ■ 


alterum 
SiUziir. 

1IUUC  Sainii 

Laiileui; 

allrrnm 

Maximi^ei, 

de  cujuf:  «'>" 


(1)  Vid.  Mommsen.  Ueberdm  ChronoifrapJien  romJahre 
35^,  p.fiGS. -(2)  ll.id.  —  (3)  Papiri  diplomalicl,  p.  299. 
col.  2».  -  (4)  Vit.  nura.  15.  -  (5)  Vit.  num.  ±  —  (C)  Pm- 
log.  extr.  —  (7)  Vivs  des  SS.  de  Framhe-Comt^,  tom.  III, 
p.  4!^l-423,  —  (8)  ^»«0/.  Benedict.,  lom.  I.  p.  32  (lih.  I,  n. 
79).—  (9)  Memlog.  Benedict.,  p.  752.  —  (1(1)  Vit.  nuni.  3.  — 


(11)  Toiru  III.  p.  r>97.  —  (12)  In  Hisloria  ms.  cit.  infra  p.  283. 
not.  5.  -  (13)  Act.  SS.  0.  S.  B.,  sec.  V.  p.  15«.  —  (14)  Ibid., 
sec.  IV,  pait.  II,  p.570.  —  (15)  Hisfoire  des  Sequanois,  etc, 
Part.  II.  p.  12(i.  —  (16)  Chevalier.  llisloire  de  Poliyny, 
lom.  II,  p.  210.  —  (17)  Acl.  SS.  0.  S.  B.,  sec.  V,  p.  88. 


cat 


DIES  PRIMA  iXOVEMBHIS. 


flifcrsw 


cat  {])  i<unc/u  uhhdii  Maxhnmco  Siesiam  eunti 
transitnin  fnisse  per  Grosoncni  vicmn,  qui  rev&ra 
in  itlncrea loco  (jur  iiunc  vocaturUesnny  ad Sancti- 
Lauteni  (Saint-Lautein)  sltus  es(  {^).  Ncc  certe 
uthtni  (liffiniUatem  faccssere  dehef  quod  Mahitlo- 
nius  utrumque  cwnobium  in  pago  .Eduensi  eollncat, 
quum  ncque  dubiiim  sit  qua:  loca  siijnificave  inten- 
dai,  et  nomen  pa^'i  apud  mulfos  reeenfiores  s<^pe  ut 
sijnonijiuum  rocis  tractus  usurpetur,  sensu  scilicet 
admodum  lato  et  incerto,  et  qui  situm  utriusque 
modo  mcmorati  vici  ad  uJiquam  prxcipnain  cirita- 
fem  referre  cohierit,  fere  lequo  jure  cos  pago  seu 
tractui  ^Eduensi  ac  Bisunfino  assiynaverit :  non 
mulfo  enim  lonfjius  Auffustodmio  quam  Vesiintione 
distanf. 

14.  Ex  eodem  Vtts  Lauteni  capite  14  refutantur 
pro,mmntiir    u  q,ff  Maximiacum  idcm  esse  voliwt  cum  Biwi- 
-""""'""«■      liaco  (8)  fd  cum  Balma  (4)  vd  cum  alio  quodam 
camolno  duurum  leucarum  intermllo  a  vico  S.  Lau- 
teni  cersus  meridiem  et  occidentem  sejuncfo  {^\ :  ex 
nullo  enim  horum   locoruin  ad  S.  Lauteni  iter 
facienti  Grosonis  vicus  adeundus  est.  Eodem  qui- 
j^  dem   argumcnto  rcfelU  non  potest  Doncieux  (fi) 
Arhosiam  (Arhois),  a  quo  vicus  Mesnag  non  am- 
plius  kiJometris  duobiis  abest,  Maximiaco  assimi- 
lans;sed  quum  adeo  discrepet  ratio  nominisnecalia 
adsint  ejus  opinionis  fundamenta  nisi  quod  Arho- 
six  aVquando  e.rfiferif  prioratus  Ordinis  S.  Bene- 
dicfi  (qui  tamen  cuin  Siesix  seu  S.  Lauteni  camobio 
numquam  aliquo  vinculo  conjunetus  fuisse  reperi- 
tur),  merifoef  hxc  cidetur  ainovenda. 
oh,!i  .,,,iun-       15.  De  fatis  monasterii  Silezicnsis  posf  Laute- 

stiana  {/).  Mabdlonius  vero  /ndicat  (S)  suo  fempore 
ceUam  Ma.vimiaci  eum  Sileziensi  subjectas  fuisse 
ahhatix  Balmensi  suh  congregatione  Chmiacensi. 
—  Alia  qmedain  a  recenfiorihus  drca  vifam  mona- 
sticam  S.  Lauieni  qji-olata  veperies  infer  Adnota- 
tiones  ad  ejus  Acta.  Sanctum  autem  ipsius  obitum 
contigisse  quinta  feria,  qure  fuit  tune  kalendis 
novenibris,  eudem  Acta  signant,  et  quidem  anno 
^ra:  christianai  olS,  quod  supra  (9)  satis  videfur 
fuisse  demonsfratnm. 


283 


§   iV.  De  reliquiis  S.  Lauteni. 

Corpus  S.  Lauteni  SUezix  scpultum  et  sanctum 
abbatem  ineunte  seculo  X  jam  heatorum  hono- 
r/h}l*i    n  Ift-ttntllii^t        /*f  ...'n^.A        Tti^iiJ  ^^^4y..M       ,.«77J~  .'J,,..       -  _. 


Corpiis 
S.  Lauteni 

piinnim      diplomate  a  Rodulpho  rcge  Burgundi.i-  Transju- 

■li-f.uur  exir.  ''anx  dle  10  deccmbris  anni  904  (vel  903)  dafo  (iO;, 

xfc.  IX;      qiio  Bernoni,  Balmensis  motiasterii  fundatori  vel 

restaurafori  afqiie  abbafi,  inter  alias  possessiones 

concessit  Cfllulam  quanipiam,  iu  qua  sanctus  Lau- 

tenus  confessor  pretiosus  requiescit  (II),  qux  et  in 

festamento   S.  Bernonis,    quod  condifuin  videfur 

anno  926,   nominatur  Gella  qu{E  dicitur  sancti 

Lauteni  (1:2),  nomenque  S.  Lauteni  tisque  ad  dies 

nostros  hic  locus  retinuit.  Jlaud  improhabilifer  con- 

jecerunt  scriptores  Vitarum  Sanctorum  Sequuno- 


/*™(  3)  .W,r)»,mrmvw,:,vS.L:mteniA../«,„,,,e 
^neunte  seculo  X,  uhi  S  Bemo  SdeJnam  eeZ 
siam  a  Aormannis  anno  88S  vel  889  dirutam  resti- 
tuit :  quo  tempore  etiam  forte  sarcophago  saxeo  quo 
corpus  claudebatur  insculpta  est  ha.'c  inscriptio  • 
Hio  REQmcsciT  s.-vNGTus  Lautenus  adbas.  Sarcopha- 
gus  iste,  de  quopaulo  distinctiusdieetur  infra  (14) 
eollocafus  tuncfuisse  videtur  in  choro  ccclesice  mo- 
naslerii  (niine  crgpta-  templi  parochialis)  ad  l^vam 
partem  alfaris,  in  qiio  S.  Lautenuni  sa^pius  missa^ 
sacnficmm  ohtulisse  ferehat  vulgaris  traditio,  ef 
crescente  in  dies  erga  sanctum  ahhafem  venera^ 
tione,  muUis  mox  lampadibus,  quarum  unaex 
novem  iuminarihus  constabaf,  circumdatus,  ei 
eoque  oleum  scalurire  miraculosum  affirmabat 
populans  rumor  (15). 

i7.-Rursus{[Q)solemni2)ompa  ekuataisunf  Lau- 
teni  relicpda;  ef  puhlicx  veneratloni  exposif.-B  ex- 
trcmo  seculo  Xl  Quam  elevationem  eredihile  est 
facfam  fuisse  aucforitate  ahbatis  Balmensis,  cui 
tunc  femporis  jamdudum  subjecfus  eraf  prioratus 
Siieziatseu  S.UnUmi  (17),  eodemque  tempore  in 

"'onasferioBalinensirepositaesseeaputetmagnam 
partem  sancU  corporis,  qua;  ad  dextrum  latus 
majoris  altaris  collocafa  (18),  hodieque  in  ea  eccle- 

sia  visunfur. 

18.  Keliqunm  S.  Lauteui  eorptis  remansit  iu 
ecclesia  S.  Lauteni,  stiqrra  altare  majus  in  capsa 
lignfu    reposifum.    Quam    capsam    die    11    maii 
anno  1(J35  milites   Gevmani  ac  Lotharingi  bello 
fervente  ecclesiam  ingressi  atque  existimantes,  ut 
conjiccre  licef,  qu^edam  preUosa  in  ea  esse  recnn- 
difa,hastis  indc  dejccerunf.  Dirupfa  capsa,  reli- 
quix  in  gradu  altaris  disject^  sunt :  quas  tamen 
vespere  ejusdem  diei,  recedentihus  Uosfihus,  colhgit 
parochits  Tolosanus  atque,  ne  iferum  profanatio- 
nis  periculo  exponerentur,  arca  lignea  inclusas  sub 
lapide  pavimenti  chori  abscondit ;  ihique  remnnse- 
runt  usque  ad  diem  15  aprilis  anni  Kjll.  Qua  die, 
adstantihus  plerisque  eorum  qui  occulfce  earumdem 
depositionis  ante  sexennium  tesfes  fueranf,  publice 
elevatcE  et  recognita;  sunt.  Insignem  hanc  elerafio- 
nem  reddidit  miraculum  infercessione  S.  Lauteni 
impetrafum.  Mulier  scUicet  cxca,  ex  vico  Mieraco, 
audiens  e  terra  levata  ossa  sancti  ahbatis  ejusque 
opera  oHm  esecis  visum  resfifutum  esse,   maxima 
ejusdem  beneficii  conseqiiendi  fiducia  adS.  Lauteni 
se  adduci postuUmt.  Quo  quum pervenisset,  rogavit  I 
parochum  uf  misss!  sacrificium  ad  iUam  infentio- 
iiem  offerret,  fridiioque  ecchsiam  visitare  et  coram 
sancti  reliquHs  fervenfes  ad  Deum  preces  effundere 
non  destitit.  Nec  frustra  :  fertia  enim  die  promi.-i- 
sum  a  Christo  perseoeranfibus  in  fide  ef  oratione 
prwmiuin  obtinens,  amlssum  oculorum  usum  subito 
recepit.  Configit  hoc  prodigium  die  15  maii  anni 
1041,  ejusque  iustrumenfum  authenficum  confecit 
paroehus,  cui  ipse  cum  aliis  testibus  tribus  subscri- 
psit. 

19.  Afino  deinde  1793  iterum  abscondita  sacra 
lipsana  in  crijpta  ecclesia:  impiorum  oculos  sacrih' 
gasque  inanus  effugerunt  atque  hrevipost,  reddita 


AIJtiroRE 

''.  a  s. 


(Ifiii  iteruiii 
i.cli:  ser.  Xf, 
it  major  ejux 

pars  in 

monasterio 

Bnliiifntsi 

repoailn, 

E 


Tertia 
relitjniarum 
transliUin  iu 

Vil'0 

S.  Lduleui 

anno   KHl, 

mii-ffulo 

iitifigiiita. 


Quaitit 
il)iilem  i-xtr, 

HfC.  X  VIII. 


(1)  Nmii.  15.  —  (2)  Carte  de  Cassiiii,  fol.  L".  —  (3)  Ghe- 
vaher.  toni.  H.  p.  ^2i\.  —  (A)  Dunod,  Histoire  de  VSglise 
'ie  Besaiicon,  tom.  II,  pp.  98,99 :  Histoire  des  Sequanois, 
}'art.  II,  p.  126.  —  (.5j  D.  Monniei-  in  Aniwaire  duJurn, 
an  1843  (cit.  Vies  des  SS.  de  Fr.  C,  lom.  III,  p.  :)99).  — 
W  In  Historia  nis.  ccpnobii  Balniensis  scripta  an.  1576 
{cit.  ihid.).  ~  (7)  Tom.  XV.  pp.  13-2,  133.  ~  (8}  Annal. 
^'"^'iict.,  tom.  I,  p.  33.  -(9)  §11.  -  (10)  Cfr.  Br^qnigny, 
Jabledes  dipldmes.  tom.  I,  p.3&V-lll)  MabiUon,  Act. 
^S.  0.  S.  B.,  sec.  V,  p.  69.  -  (1^!)  Ibid.,  p.  86.  -  (13)  SS.  de 
I^rntiche-Comi^;    tom.    III,    p,    437.   —  (14)   Num.  21.  - 


(15)  Dunod,  Hist.  des  Seqiianoii*,  part.  II.  p.  126.  —  (IG)  Qusb 
sequuntnr  (num.  17-20}  hausta  sunt  ex  Chevalier.  Hist.  de 
Poliffni/,  lom.  li,  p.  219  seqq.  Unde  ea  retulerunt  et  non- 
nuila  tjuif  ad  recentiora  tempora  spectant  adjunxerunt 
Tissier.  Vie  de  saint  Laittein.  p.  55  sq^i.  et  scriplore>i  de 
Vitis  Sanctorum  .Sequanorum.  tom.  III,  p.  438-1-iO,  quos 
et  noB  secuti  sumus.  —  (17)  Cfr.  Gatl.  Ctirisl.,  tom.  XV, 
p.  1.32.  —  (18)  Doncieux,  Hist.  de  Vabbaye  de  Bunme 
(ms.)  cit.  Vil.  SS.  Sequanorum,  tom.  III,  p.  600.  Cfr.  Mi- 
ra^us,  Fasti  Behjici  et  Bargundici,  p.  40. 

qualicumque 


AUCTOHK 
('..   D.  S. 


S.  Ljiiileiii 

paliocinitiui 

inrocatxim 

t'(irn'Siis 

aeris 

indementiatii 


llodifnuis 


284  DE  S.  LAUTENO  CONFESSORE. 

quaUnnnqup  hi  CaUlacatholir^  ri'Ji<jloni iincp,i)rio-  roriscirato  hssc  i^crihebat  anno  1S48  vrn.  vir  7Vs-       se/min-i 

rilocoin  intimo  absidis  parictc  siipra  altare  majus  sier  (1)  :  Gorpus  ejus  (S.  Lauleni)  collocatuni  fuit    '•;».•' s^i^«> 

restitiita  sunf.  Continmtur  autem  hierof/ieca  hife-  in  sarcophago  ex  lapide  Vergennensi,  longitudine 

grum  fnntir  ar  fragincntnin  humeri,  pr.rfer  (hio  pedum  sex  cuni  pollicibus  duoljus,  qui  constat 

ossa  maxiUaria  vt  quasdam  vcrtcMras.  Scorsim  rero  lapidibus  duobus,  ipsa  .'^cilicet  arca  sepulcrali  ot 

reposifa  suiit  duo  ossicida,  altermn  in  solio  quodain  operculo.  Operculum  adhuc  integruni  cst  et  hae 

argenteo  efpgicm  S.  Lauteni  sustincnte,  aUerum  in  inscriptione  insignitum : 
simidacro  aniiqun  rojiitls  rjnsdein  samii,  <juod  in 

HIC  REQUIESCIT 
SANCTUS  LAUTENUS   ABBAS. 


crijpta  coUocafum  csf. 

:20.  E.rponi  solebat  oJim  in  pcclcsia  S.  Lauteni 

occHsione  niniixsircifaiisaiit  inundationis  imbrium 

sive  aliarum  calamifatum  publicarum  e  loco  suo 

demissa  sacra    capsa,   coram    aliquo  e    cwnohio 

•S.  Lauieiii  lel  pofiiis  Bahnensi  ad    id  dehyato, 


Arca  vcro  ipsa  in  qua  corpus  reposituni  erat 
confracta  est  et  utraque  j^ars  latcralis  ainissa  : 
operculuiu  larnen  satis  suslontatur  partibus  ex- 


simuJque  in  ecdesia  BaJmensi  puhlicx  venerationi  tiemis.  Snicophagus  ita  nnitilus  vlsitur  in  crypta 
exhiheri  qiia-  serrahanfur  ihidem  sancfi  rcliquia-  ct  sul)terranea  sub  clioro  ucclesia?  paiochialis  S. 
sacrum  sokmnc  cantari  in  ejns  honorem.  Solemni  Lauteni.  Crypta  ha^c  antiquilus  erat  ccclesia  mo- 
pompn  tmic  e  vicinls  patjis  accedebant  slve  ad  nachoruni,  cui  supcra?dili(.ata  est  Iiodierna  ocrle- 
S.  Lautcni,  sire  Balmam,  sanctvmque  paironum  ut  sia.  Quaniquam  novis  sa^pius  structuris  adjunctis 
eis  opein  ferret  precaljantur.  Nostrls  autein  diebus  jam  detbrmata  antiquitatis  speciem  jam  omnino 
Jam  non  fit  ad  Lauteni  rcUquias  fam  frequens  plehis  amisil.  conspiciuntur  tamen  adliuc  nonnulla  vcsti- 
concursus.  Attamen  adhuc  ab  iUius  reylonis  gia  quce  illain  nouo  vel  ad  suninmm  decinio 
inroUs  tamquani  prsBcipuus  patronus  coUtur  et  in  seculo  oxstructam  indicent.  In  eadem  crypta  cer- 
puhUcls  cahtinltatlhus  ad  ejus  scpulcruni  conve-  nitur  altare  lapideum  satis  rudi  opere  exscul-  ^ 
niunt  multi.  Quod  non  Ifa  prldein,  unno  nimirum     ptum.  quo  videtur  usus  S.  Lautenus  ad  sacrosan- 

cta  mysteria  celebranda.  Instaurata  est  crypta 
illa  anno  1822  et  ex  eo  temporc  subindc  celebra- 
tur  in  ea  missa?  sacrificium,  prEccipuc  die  festo 
S.  Lauteni  et  \\hi  hiemis  tempore  acrius  sgevit 
frigus. 


18.^)H,  nhi  nhnln  j^hivix  ahundantia  maxlmum 
iimorcm  injlclrhnt,  ne  fruijes  hunio  conimlssx 
misere  interirent  non  .s-lne  sperato  ah  invocantibus 
successu  factum  est. 

2  L  i>  sepulcro  S.  Lauteni  usque  ad  dies  nostros 


(1)  Vie  de  S.  Loulfi»,  \i.  TiS. 


VITA    SANCTI    LAUTENI. 

Adhihiti  sunt  ad  hiijus  Vit3s  textum  constituendum  codices  :  1.  'rricafsinus,  .^ec.  IXvel  X ;  2.  Parl- 
sinus  12601,  sec.  XII ;  3.  BruxeUensis  0120,  .^ec.  XIII ;  4.  Parislniis  117(17,  sec  X  VII,  ef  apographa 
servata  in  BruxeUeusi  S'J.30,  videHcetecodicibus  5.  Cluniacensl,  6.  Giijnlarensi,!.  S.  Benijnl  Dlvlo- 
nensis  et  8.  Bahnensl.  —  Cfr.  Comment.prxv.,  numm.  3,  4. 


iiesla 

sanctortm 

imftanda. 

Sonttnlla  in 

riY«S.Laule- 

n\  pfxicrmis- 

na,  qiiia 
Incomjieiia . 


l 


INCIPIT    1'ROLOCtUS     VIT/E  ^  SANCTI     LaUTENI    ABBA- 

Tis  ^.  —  Gesfa  conversalioiiis  pra?ccdentium  san- 
ctorum  palrum  ^  audiri  et  legi  bonum  est,  sed 
cxecutione  operis  perfici  optimum,  testante  ■* 
Joanne,  qui  in  Apocalypsi  sua  loquitur  :  Bratus 
qui  legit  et  qid  audiunt  ^  verha  prophetlx  "  hujus  '' 
et  servant  ^ea^  quat  in  ea  scripta  sunt.  Unde  et  '^ 
Doniinus  in  Evaiigolio: O;»»/*'  qui  aiidit  verba  nira 
et  faclt  ea  ^^,shnlUs  est  vlro  prndenti  qui  ^difca- 
vit  domum  suani  suprn  ^^  petram.  Econtra  ^^  de 
auditoribus  et  non  factoribus  sequitur  :  Qui 
atdem  aiidlt  et  nonfacli,  sliniUs  c-^t  clro  stuUo  qtii 
tedificacit  domuni  suam  super  arenam.  Proinde 
atlendendum  est  cupienti  se  '*  sapientem  ibre  ut  '^' 
non  tantum  cum  stultis  auditor  "*,  scd  polius  cum 
prudcntibus  opcrariis  '"^  efficiatur  executor  man- 
datorum  Dei.  Vitam  itaque  beati  Lauteni  abbatis 
excipientcs  '**,  qua;so  "*  lectorem  ne  -'^  abhorreat 
eam  propler  aliqua  prsetermissa.  scilicet  -'  pro- 
pter -^  prosapiam  generis,  locum  instructionis  et 
tempus  ortus  illius,  (]ua^  ideo  nomlnatim  non  sunt 

Num  1.  —  '  in  vita:J.  —  -  (Incipit-al)liatis)  om.  %  4-7  et 
totum  firologntn  om.  ;2.  7, 8  ;  at  in  4  rejicitnr  ad  finem  IV/a;, 
—  «(p.s.pr.)  s.  p.  pr.  3.  —  ••  teste  3-fi.— '"'  audit  3, -t.  — 
«  liliri  add.  \.  —  "f  om.  l.  —  »  servat  3,  4.  —  ^  om.  6.  —  i"  om. 
6.  —  II  om.  3-6.  —  •-  super  3,  (i.  —  '^  At  contra  6.  —  ^*  om. 
1.  — 1^  et  6.  -  '"  nuditovibusi.  —  "operaiiusG.  —  '^quo- 
roinus  recitaremloco«dd.4.  —  "qu;esunius3;  quis  0.  — 
"non6.  —  3>etfldd.  4-6.  -  ^a  om.2.  —  =«  indicata4.  — 


indita  ~^  quia  non  quiverunt  nobis  esse  comperta. 

EXPIJCIT  PHOLOGUS -*. 

2.  Inuipit  vita  sangti  Lauteni  abbatis  '.  —  Fuit 
venerabilis  vitje  vir  ^,  Lautenus  nomine,  Eduen- 
sium  territorio,  gcncre  non  infimo  ortus.  Ipso  ^ 
tempore  juventutis  non  lasciviain  sectans,  sed 
patrum  venerabiiium  vestigia  sequens  monitaque 
aure  ^  cordis  inlendens,  ostendobal  in  moribus 
quis  esset  futurus  in  actibus.  Num  pollobat  casti- 
tate,  non  solum  apud  honiines  corporis  ^  sed 
etiam  "  apud  Deum  mentis  "^ ;  caritate  ^  prEecipue 
habens  fixum'^  in  corde  ut  cum  tinioro  diligeret 
Ghristum  et  cum  dilectione  timeret '".  In  orationi- 
bus  pervigil,  in  jejuniis  fortis,  in  psalmodiis  assi- 
duus,  in  lectionibus  divinis  frcquentissimus,  in 
humilitate  summus,  sequens  illud  "  evangelicum: 
Disciteame  quiamitls  suin  el  humiUscorde,  et  Inre- 
nietis  requiem  ^-  anlinabus  vestrls.  Erat  ei  delecta- 
bile  ut  Ghristus  '^  illi  esset  viverc,  ot  mori 
lucruni  a. 

3.  Enimvero  secundum  '  divinarum  ^  scriptura- 

^ME.p.jom.  3-6. 

Num  2  —  Mlncipit-abbatis)  om.  ^2-6.  —  ^  {v.  v.  v.)  vir  vil. 
ven.  3,  i.  —^  in  aihl.  1.  ~  ^  non  lubricis  nKniJs  aurem  6-S. 

—  ^  om.  6  ;  corpore  7.  —  ^  om.  6.  -  ^  mente  6,  7.  —  ^  carita- 
tem  3,  4.  7  ;  quoque  add.  1 ;  vero  add.  1.  —  "  fixam  4.  — 
'"{et-timeretjom.  7.  — '>(s-i-)i-s-4'-  — ^"  !^lernam  add.  fi 

—  "  Christo  3.  4. 

Num.  3.  —  •  om.  4.  —  ^  sanclaram  4. 

rum 


Lauteiius  " 

Jut-rntide 

omiiiiaii 

rirlidum 

.^tndio 

deditux 


su 


a 
I)  disrliil' 


DIES  PRIMA  NOVEiMBRJS. 


ita  Lanrenlii 

iibhafix,  dfin 

ermificain 

vitam 
amplerlHnr. 


t'ii(}(it 

iJmiotiea ; 


ritam  dndf 
auslfram; 


/fyslti/li-riiin 
enfryume- 
mim  muaf. 


Mouai^teria 
eondit  Silezim 
ftMaximiaci. 


rum  nonnain.  nolons  ■''  antca  *  fieri  niagister 
quani '"  diselpulus  esset  ^  magistri  sancti  ot  reli- 
giosi  viri  Laurenlii  ^  abbatis  h  se  subdidit  institu- 
tis.  Sub  cujus  magisterio  positus,  quasi  peritus 
agricola  excoluit  agruni  mentis  et  corporis  sui 
breviin  temporc  in  onniibus  excrcitiis  spirituali- 
bus,  ita  ut  jam  absque  solatio  aliorum,  solo  Dei 
adjutorio  frotus,  adversus  inalignorumsplritnuni'* 
mulliludineinpugnaturuscremitifani  vitamexpe- 
teret  ^  habitaturus  ^". 

4.  Tunc  ipse  bonorum  '  invidus  diabolus  -  non 
Jam  occulte,  sed  patenter  ^  .se  *  coepit  ejus  oculis 
injicere  ^  tentans  eum  tcrrere  suis  machinamen- 
tis  deceptoriis.  Assistebat  namque  "  orante  eo 
ante  ipsum  cum  magna  multiludine  suorum  satel- 
litum,  emittens  diversaruni  bestiarum  sonitns 
vocum,  leonum  videlicet  ^luporuin  ceterarumque 
ferarum''.  Sed  vir  sanctus  =•  nihil  horuni  pertime- 
scens,  ad  Deum  '"  se  convertens  dicebat :  Exurge, 
Domine,  et  diss/peutur  iniittici  fui  et  ftHjiant  qni 
oderunt  te  a  facie  tua.  Qui  stalim  fugientes,  veiut 
fumus  evanescebant. 

5.  Cumque  adveisum  se  conspiceret  tam 
sfevissime  ^  consurgi  ^  exercitus  dpemonum,co3pit 
magis  semetipsum  exercere  in  "  abstlnentla  cibo- 
rum  et  frcquentia  vlgiliarum  :  ut  *  jam  in  diebus 
unius  ^  quadragesimae  "  in  hebdomada  duabus 
tantum  vicibus  comederet  ^  solas  scilicet  pullicu- 
las  hordeaccas.  in  alia  quadragesima  poinis  nte- 
retur  ^  siccis,  in  tertia  ^  vero  olcribus  necdum 
eoctis.  Sed  de  parcimonia  ^"  continentise  ejus  e 
pluribus  paucis  dictls,  ad  ordinem  narrationis 
signorum  ejus,  juvante  "  Domino,  vcniendum  est. 

6.  Per  idem  tempus  presbyter,  Gallicanus 
nomine,  a  daemonio  vexabatur.  Qui  audiens  opi- 
nionem  sanctitatis  illius  \  venit  ad  cum,  flagitans 
ut  eisanitatemconferretbcnediclione  sua.  Tunc 
ille :  Tu,  inquit,  es  preshijfer,  eyo  sum  ^  monnrhus. 
Peto  nt  tu  3  bened/cns  ine.  Et  cum  Jnter  eos  esset 
contentio,  benedici  se  *  ad  "  invicem  rogantes, 
dedit  ei  sanctus  vir  ^  olemn  et  jussit  ut  se  perun- 
geret  ^  de  eo.  Accipiens  autem  •*  eum  ^  presbyter 
unxit  '"  se,  et  continuo  recessit  ab  eo  dEemonium. 

7.  Interea'amplius  ca^pitfama  sanctifatls  ejus^ 
ublque  discurrcre  et  longc  latcque  personare, 
co?perunlquc  ^  multt  secuium  relinquere  et  se 
illius  magisterio  *  subdere,  ita  ut  SiesiEe  ^  septua- 
ginta  monachi  ad  scrviendum  Domlno  adunati 
viderentur.  Gonstruxit  ctiam  "  et  ^  aliud  mona- 
sterium  loco-^^cui  vocabulum  cst  Maxuniacus  ^ubi 
fuerunt  discipuii  circitcr  quadraginta;  omnes  for- 
tes  in  abstincntla,  in  vigiliis.  In  ol)cdientia  cete- 
risque  omnibus  '"  bonis  r. 


285 


8.  Et  quia  nient.o  obedienlia^  di.cipulorum  ejus 
sc  inlul.t,  dicendum  cst  de  uno  eorun.  .nuUis  fuit 
in  v:rtute  pra.libal^  obedientla^,  nt  in  cn  patescat 
obedicntia  ceterorun..  Quadani  nan.quc  die  suc- 
census  clibanus  coquendls  panibas  pai-ubatur  • 
jussjtque  uni  eorum,  Pharadeo'  nomine,  ut  ingre- 
derel  ur  intro.  et  nitillcaret  cum,  ut  panihus "-  aptus 
existerefMlle.cui  moris  erat  cunctis  pra^ceptis 
ipsius-'  obtemperare.sine  dilatione  aliqua  ^  introi- 
vit,jussionempatrisperacturus.  Tcstis  cst  Deus 
cttli  (|uia.  sicut  illaisus  ingressus  est,  ita  illaesus 
exivit,  panisquepost  ijKsius  "  cgi-essum  '  perfecfe 
decoctus  est  d. 

9.  Alio  quoque  tempore  .-esidcns  '  in  cella  '-^ 
solus,  aj.pa.uit  ante  euin  iinmanissimus  scorpio, 
ictum  faeiens  ut  eum  percuteret.  At  ille  flectens 
genua  sua  in  orationibus,  dixit  ad  Dominum  : 
Eripe  mv,  Domine,  a  tiro  ^  iniquo  ^  et  dolo.so,  tjui 
acuit  limjuam  suam  sicut  serpens,  adversum  me 
constituens pr<-Blium  ut suiJiilautet ffres.s-us  ii/eo.<i-\^t 
faciens  signu.n  «  c.ucis  cuiii  invocatione  noininis 
Ghri.stl  conti-a  eu.n  \  crepuitin  quatuor  partibus. 
Hoc  non  jactanter  ab  Illo  prolatum  ^cognitum  est 
nobis;  scd  quasi  ad  consilium  in  aure  locutus  est 
discipulo  sno  Siagrio  «,  qui  secundum  normam 
sanctitatis  Illius  vitK  ab  ipso  '"institutus.ei  tami- 
liaris  "  et  unanhTiis  erat. 

10.  Aliquando  vero  a  Divionensi '  castro  venie- 
bant  raptores  cum  priBdaet,uno  ex  eis  instigante, 
convenit  inter  eos  ut  capei-ent  eum  et  affligerent^ 
nisi  ^  thesaurum  t.-ibueret  *  quem  putabant  eum 
habere.  Illucque  eos  properantes  '\  percussus  est 
ipse  incentor  maUtiEe  ejus  »  a  serpente.  Qul  dum  ' 
pervenerunt  ^  ad  eum,  pedibus  ipsius  provol- 
ventes^  indulgentlam  precabaiitur.  At  ille  '**  ut 
misericordife  "  visceribus  '^  affluebat, '«  ex  corde 
indulsit  etpercussum  sanavlt. 

1  l.Ga?cusquidain. Lcontlus  ' nomine, fere  anno- 
rum  sex,  adductus  est  ad  eum,  statimque  ut  oloo 
ejus  oculos  2  unxit,  ciiecitas  noctis  ^  expulsa,  lux 
optata  venit  ■*.  Tunc  beatus  vir  ingemuit  et  ait : 
Ha:e  .funf.  Christe,  tua  prx/nia  ^,  hxc  tua  dona,tua 
mune/-a,titaque^  immiisna,  sicuf  ^  ipsc  dignaris 
credentihiis  in  te  per  Evangelium  i/itonare :  Qui, 
inquit,  credit  in  me,  opera  qux  ego  facio  et  ipse 
fariet  *.  Tii  solus  rex  sternus,  Aol/t>i  fadens  mira- 
hiJia  mayna. 

\±  \n  verifate  fatemur,  Dcuni  '  adhibontes 
testem  ^  quia  declaravit  ■'  ipse  auctor  niiraculo- 
ru.n  Deus  per  illu.n  multa  alia  signa,  quoe  ob  pro- 
lixitateni  dictatlonis  et  sui  lunumerositatem  * 
prtetermitti  nobis  ^  visum  cst.  Multos  obsessos  a 
dtemonibus  suis  orationibus  liboravit,  multorum 


h-iectiiniiii 

obfdientiif. 

csecix 

Kce.mptiiii,, 

miraciilii 

comprohnlie. 


if 

S.  Liiiileims 

xcorfiioiicm 

orntiinir 

Iritcrhiiil: 


E 


latrofiem  ii 

serpeiite 

mlnerutum 

■•ionat : 


cmco  viauiii 
restltaif; 


alia   miiltii 
operattir 
miracula; 


'  volens  15.  —  *  auteni  'S,  4.  —  ^'  antequam  3.  —  "  esse  4. 

—  ^  Lauteni  (i.  —  «  (ni.  s.)  s.  m.  3,  4.  -  "  solus  iidd.  1.  — 
'°  Imbiturus  3. 

Num.  4  —  1  operum  add.  1.  3-8.  —  ^  Ja^mon  4.  —  ^  (s.  p.) 
o»i.  5.  —  *om.  I.  —  •>  raiscere  6,  8;  apparerel.  —  "  ipse 
satlian  add.  1.  —  f  ursorum  add.  1 . 6-8.  —  »  bestiarum  3,  4. 

—  "DominiS,?.  — '"  Dominum  1,  (i-8. 

Nnm.  5.  —  >sa'pissime4.  —  aconsuigere  J,  3.  4.  fi-S.  — 
"  om.  GS.  —  *  adeo  ut  S.—  ^-  om.  3.  —  «  et  add.  4.—  '  el  add. 
5.  —  «  oiH.  1  :  (p.  u.)  u.  p.  G-8,  —  3  (i.  t.)  interea  ±  —  ^"  (d.  p.) 
parcimoniam  1.  ~  »'  annuente  8. 

Num.  6.  ~  1  ejus  3, 4.  —  =  autem  f,  3-8.  —  3  om.  1.  3.  — 

*  o»i.  3.  —  5  ab  5.  —  8  (s.  V.)  V.  s.  3.  —  ^  f^.  p.)  p.  s.  3,  4.  — 
8  om.  3-8.  -  0  illud  3,  4.  —  ■«  peiunxit  3. 4. 

Nom.  7.  -  >  Interim  4.  —  ^  illius  3.  — "  ccHperunt  enim  4. 

—  *monasteno  3;  (i.  m.)m.  i.  \.—  ^om.  %  sjiatlo  vacuo 
rrllclo  ;  sic  4,  5.  —  «  autem  4.  —  '^  om.  3.  —  «  in  loco  3.  4.  — 

*  Maxiacus  4.  —  >»  aclibus  1, 3-o ;  actionibus «,  7. 

Num.  8.  —  1  Pbarado  4.-2  coquendis  add.  3.-2  (a.  e.) 
e.a.  1.3.— MlliusS, 4.-1* (d.a.)a.d.  3.—  «  illiusS;  ejus 


G-8.  -■'(i.e.)e.i.l. 

Num.  9.  —  *  cum  resideret  1.  —  ^  celluia  I,  :i-j.  —  "  (a.  v.) 
ab  homine  3, 4.  —  *  malo  4.  —  "  (g.  m.)  me  1 .  —  "  (f,  a.) 
faclo  signo  L — '  (cum  inv.-eum)conlra  eum  cum  inv.nom. 
Chr.  L  4.  T).  —  ^  (a.  i.  p.)  p.  a.  i.  3;  ab  ipso  proferri  4.  — 
^  Fiagrio  4  :  Sagriario  6.  -  '»  illo  3.  —  ■"  familior  3  ;  lami- 
liarior  4. 

Num   10  — >  Dunonensi -J:  Dunonense4;  Dimoneusi.3.— 

—  eum  add.  3,  4.  —  ^  om.  .3,  4,  —  *  tiibuerent  3.  —  **  je,  p.|  eis 
properantibus  L3,  4.  —  "  illius  1 ;  om.T).  —  '^  cum  1.4, .'). — 
*  pervenissent  1.  3-o.  —  "  provoluti  1  ;  se  provolventes  3-8. 

—  "*  (a.  i.)  om.  5.  —  '^  misericordia  4-8.  —  '^  (m.  v.|  v.  m. 
3.-"etflrf(/.  i. 

Nom.  11.  —  '  AleonciusG.  — 3(o.  e.  o  )  ejus  «culos  oleo 
3,4  ;eum  oleo  L  —  ^  (c.n.)  cajcilate  noctis  1.5-8  ;  ciifcitalis 
nocte  3.  4-  —  *  adveuil  I.  3-8.  — ''  opera  3.  4.  —  "^  tua  3.  4.  — 
'  sic  G.  —  "  /ilc  desiiiit  ^, 

Num  12   — '  Dominum  <i :  Domini  4.  —  *  (a.  t.)  t.  a.  3,  i. 

—  "  deelarabit  (i.  —  *  numerositatem  3.  —  ^  om.  3.  4.  — 

Cfecorum 


VITA  S.  LAUTENI. 


vriitinitigft 

pifiiitentiai 
r.rei-fitiis 
liKfpfcnse 
iiiniiiihif. 


I'ieshytfr 
oniitiatur 

Jniiigiiiiigua- 
yfiiariH.-!. 


B 


A  iino 

tctiitis  70, 

coffniia  per 

repelationem 

proriina  die 

obitus  siii, 

H.  Gregoriufii 

Lingonemem 

ejrcifiit. 

r 


Paticin  post 

iliebiis,  ut 

prmJixvrnt, 

Siesiai 


pte  moriliir 
frria  quinta, 

{•'nieiidls 
mcpmbris. 

!7 


cfEcoruni  oculos  apcnnt,  niultorum  negriturlinos 
sajiavH;surdis  ;iudilum,mul.is  locullonem  iledit". 
Si  quando  voro  alicui  cx  rratribu.s  '^,  nobis  ^  dis(u- 
pulis  .suis.  diabohis  cogitationcm  inalam^^incorde, 
anxietatcm,  tristitiam,  scu  irani,  vel  cupiditatem 
pecuni;e.  aut  somnojentiain  immisisset,  nihil 
horum  ille  ^"  latebat,  .sed  unicuique  coo:itata, 
dieta  factaque  ^'  sua  aperiebaf. 

13.  Ipse  auteni  a  laudibus,  hynmis  ot  canticis 
spiritualibus,  non  '  diebu.s,  non  -  noctibus  cessa- 
bat,  nec  ipso  tempore  dormitationis,  psallens 
veraciter  :  Kf/o  ffnmih  ei  ror  menin  rifjilitt.  Erat 
vullu  hilaris ",  mente  tranquillus  ',  nuniquam  tri- 
stis,  caritate,  pictate  ^  misericordiaque  semper 
plenus.  Qul  in  tantum  jojuniis.  vigiliis  "  ab.sUnen- 
tiisque  niuiiis  senietipsum  macfavit ''  ul  ei  *"  mar- 
tyni  meritum  credatur  non  ^  defuisse  '". 

14.  Cum  autem  tompns  a.;tatis  adfuit '  ut  jani 
non  ^  niinus.  sed  pius  ^  quinquaginta  annorum 
spatium  transcenderet,  Deo  volente  obtentu  * 
fratrum  ordinatus  est  a  sancfo  antistite  Aman- 
tiof^ppresbyfer.  Hic  itaque  in  "  Maximiaeensi  ^ 
monasterio  amplius  conversabatur,  sed  diebus 
Jejuniorum  ^  arctioris  vita^  cursum  pcrficere 
cupiens,  Siesije  ^  remeabat  '". 

15.  Septuagesimo  denique  jetatis  sute  '  anno, 
Maximiaco  -  residens,  revelavit  ei  per  angelum 
suum  Dominus  obitus  sui  diem.  Tunc  ^  exiens 
inde,  Siesise  *  reverti  co?pit.  Et  cum  appropin- 
qua^set  ^  ad  Grosonem  ^  obviam  factus  ost  ei 
sanctus  Gregorius  papa  \  properans  partibus  « 
Genavensium  «  f.  Dixifque  ei  sanctus  antisfes  : 
EcceDomimi.^  complevit  desiihvium  servi  mi^^,  uf^^ 
te  in  hnc  mfa  viderem  ^^,  et  e.r.ituro  valedicens 
occunerem.Kiso  amplexantes  cum  osculo  pacis 
pne  gaudio  se  lacrimis  infuderunt. 

IG.  Erat  autem  prima  feria,  quEE  vocatur  dies 
resurrectionis  Domini.  Qui  totum  dieni  duxerunt 
in  colloquiis  Dci  et  servitio  mandatorum  ipsius. 
Jam  secunda  feria,  eideni  venerabili  pontifici  et 
onmibus  qiii  ibi  eranf  valefaciens  \  oinniumque 
benedictionem  percipiens,  cuidam  presbytero, 
noniineVictorio^  .sibi  familiari,  qui  illic  aderat. 
dixit  :  Quiuta  (Un  hujus  heklomnda;  defer  mihi 
sindfmein  a  monasterio  ^,  quia  dejjonendtan  est 
cadaver  ^  meum  ^  in  locum  suum  ;  et  sic  °  prope- 
ravit  Siesise '. 

17.  Triduum  itaque  illud  ■  in  orationibus 
deduxit  -,  seimonemque  ^  exhortationis  non  par- 
vum  *  fratribus  fecit.  Adveniente  igitur  quinta 
feria,  qujE  tunc  fuitf'kalcndis  novembris  f/,or;ito- 
rium  ingrcssus,  perceptione  corporis  et  sangui- 
ms  Christi  seipsum  «  nmnivit  et  in  orationibus  ' 
positus  calestia  regna  «  intraturus  de  corpore 
exivit,  susclpiente  ^  illum  '«  cmu  angelis  "  Do- 
mino>2Jesu  Gtiristo  '^  quj  cum  Patre  ct  Splrilu 


sancto    coajfernus    el   consubstantialis  vivit    et  D 
regnaf    Deus    per    onmia      secula    seculorum. 
Amen  ■■*. 

ANNOTATA. 


a  De  imniis  Laufeni  annis  cfr.  Comm.  jjrxv. 
num.  10. 
h'Cfr.  ihid.,  num.  11. 

c  lieprehendendi  hic  veniunf  nonnnUi  f/ui  ef 
fundafionem  monasterii  JEthiccnsis  (Ethice)  Lau- 
teno  frilnwrunt  (]),  (juod  nominafur  in  testamento 
S.  Bernvnis  anno  !)20  (2),  et  idem  esse  existimafum 
est  cum  Monasterio  in  Bressia  (Moutler-en-Bre.s- 
se),  ejns  npinionis  non  aliud  afferenfes  argumen- 
tum  nisi  quod  inde  a  seculo  X  vel  Xlmfmasterium 
istud  in  multis  instrumentis  indicatur  sul>jacere 
monastcrio  SUezia-  vel  Balmensi.  Quod  (irgumen- 
fum  sanc  admodum  per  .se  infirmum  est  cf  effica- 
ciier  refeUitur  argumento  tiegatim  ex  silentio  ano- 
ni/mi  nfistri,  fjui  perspicue  duo  tantum  monasteria 
a  Laufeno  cfinfliia  indicat.  De  his  cfr.  Comment. 
prav.,  §  III. 

d  Pharadeum  iUum  et  Siagrinm,  gui  nomi- 
natur  num.  seq.,  cf  ipsos  honoribits  sanctorum 
dignatos  esse  innuit  Clievalier,  ita  scribens  (3)  : 
Visuntur  adhuc  ibidem  (in  crgpfa  suh  choro  eccle- 
sia;  S.  Lauteni)  juxfa  i^arietes  alii  sarcophagi  duo 
similes  sarcophago  S.  Lauteni  et  sicut  is  lapidibus 
cfementatis  impositj  et  ad  altitudinem  pedis  unius 
elevat:.  Quo  indicio  et  ex  Ipso  loco  ubi  colloeati 
sunt,  quo  scilicet  loco  monachi  officium  noctur- 


num  celebrare  solebant,  significatur  iis  inclusa 
fuisse  corpora  aliorum  quorumdam  abbatum  vel 
monachorum  qui  sanctitatis  fama  insignes  ex  hac 
vita  decesserunt.  Haec  enim  computare  licet  inter 
diversos  ritus  quibus  olim  fieri  consuevit  canoni- 
zatio  servorum  Dei. 

e  De  hoc  anfistiie  iia  Frnnc.  Chifflet  in  Iliu- 
sfrafionibus  Glaudianis  ad  diem  6  Junii,  num.  7iS : 
Sanctum  Lauthenum,  duorum  in  dioecesi  Bison- 
tina  monasteriorum  fundatorem.  jam  quinquiige- 
nario  majorem  consocravif  presbyterum  amantius 
ANTisTEs,  ut  habet  proba  et  antiqua  hujus  Vita. 
Quidni  episcopus  Bisontinus,  cum  alteri  in  ejus 
diiBcesi  secundum  canones  minime  id  licueritV 
Amanfium  autem  hunc  ipsum  esse  suspicor,  de 
quo  sic  Epteriiacense  pervetus  et  alia  passim 
marlyrologia  ;  i'ridie  nonas  jdlii,  nividu-\'o  amanth 
ANTisTiTis.  Et  fortasse  Nividinum  seu  Civitas 
Eque.striuni  ad  locum  Lemannum,  delefa  vel  ab 
arianis  obfenta  Vesuntione,  Bisontinorum  epi- 
scoporuin  orfhodoxoruin  sedes  fuit  (4).  Hactenus 
Chiffldius,  cui  quod  contradicam  non  haheo,  sed 
nec  opinionem  ejus  admodum  ac  jjroprio  sen.m 
prohabilem  asserere  ausim.  —  AUi  vero  hic  coyi- 


E 


"reddiditl.-Tom.  3.  4.  __  s  ^^^^^.-^^  ,    _  »suam(i   - 
'"eumS.— iiaclaque3.4.  fi-8. 

Num  13  —  1  neque  4  ;  Jn  aiid.  5.  -  ^  neque  3,  4.  —  3  hi- 
]ari  0.  -  *  c-t  adii.i.  ~  ^  om.  1.-  s  vii,Mliisque  G.  ~  '  macta- 
rel3:ai.tavit(i-8;afiecit  1-4.  -  «ow.  3.  4.  -  »  ei  non3- 
non  ei  4.  -  "  (c.  n.  d.)  non  defuisset  1 . 

Num.  14.  -  1  adfuisset  3.  4.  -  "^  om.  (i.  -  ^  ,,1^^,  .j^^^^^  g 
4,  7,  8. ;  om.  (i.  -  *  ohtenlum  3.  -  ^  {ant.  Am.)  Am.  anl  3  4" 
-  «  0»».  3,  4,  fi-8.  —  1  Maxiacensi  4.  —  «  et  afld.  1.  —  9  Sien- 
sie  4 ; Siesiam  5-8.  —  ><> reveiti  ctepit 6. 

Num  15  -  ■  o»,.3.  -"Maximia6.-3et4.  -  ■•  Siensie 
*;  Siesiam  .V8.  -  ^  appropinquaret  G.  —  e  Gransonem  (ad 
0»,.)  G-8.  —  ■!  episcopus  LingoniCiE  civilatis  3-5 ;  Lingonen- 

(1)  Cfr.  Vies  des  SS.  de  Franche-Comte,  tom.  III,  n  Hl 
not.  -  (2)  Act.  SS.  0.  S.  B.,  sec,  V,  p.  8G.  -  (3,  Memoires 


sis  episcopus8.  —  «ad  parles  1.  —  »  Genevensium  4.  8; 
Genuensium  1.  —  ">  (s.  s.)  sui  servi  6-8.  —  "  et  adii.  G.  — 
»=(v.  V.)  vid.  vitaS.  4. 

Num.  16.  —  1  valedicens  8.  —  »  Victorino  8.-8  (a.  rn.) 
ad  monaslerium  G-8.  —  *  fq.  d.  e.  c.)  ad  deponendum  corpus 
1.  —  "  oin.  5-8.  —  e  inde  8.  —  1  Siensie  4  ;  Siesiam  5-8. 

Num.  17  —  '  illuc  3,  4.  ~  -^  duxit  7.  —  «  sermonem  3.  — 
*  parum  6.  -  '>  (t.  f.)  f.  t.  3-5.  —  «  semetipsum  3.  4.  — 
^  oratione  3,  4.  —  s  [(..  r.)  regna  ca?lorum  3,  4.  —  »  suscepit- 
que  1 :  suscipiens  G.  -  >»  eum  6.—  "  suis  add.  7.  —  >2  nostro 
add.  3.  —  '3  (D.  J.  C.)  Dominus  Jesus  Christus  1,  6.  — 
'*  Explicit  vita  sancti  Lauteni  confessoris  add.  3. 


sur  Poligriy,  tom.  11,  p.  218-219.  -  (4)  Act.  SS.,  tom  I  Jun., 

p.684. 


tant 


tant  Amantium  episco^mn  Buthenensem  extremo 
secnlo  V  (5),  de  quo  nobis  agendim  erit  ad  dietn 
4  novembris.  Sed  pra;ierquani  quod  adhuc  quo  tem~ 
pore  vixerit  iste  Amaniius  ca/de  incertum  ast  et 
quod  canones  obsiabant  ne  ah  cpiscopo  alius  cccle- 
six  ordinareiur  Laulenus ,  vix  concipitur  qua 
ratione  fieri  poiuerii  nt  ah  episcopm  ciriiatis  iam 


DIES  PKIMA  NOVEMBKIS. 


287 


^  Hwic  locum  male  intellexit  Mahillonius  Lau- 
teno  inparlos  Genevensium  profuiscentiU»-- 
rme  Gregonmn  Linfpmensem  scriOens  (G)  Cfr 
Coimn.  pra:r.,  num.  9.  v  /■     /  • 

g  Anno  518.  Cfr.  Comment.  prm^.,  num.  ;7-7. 


(1)  Cfr.  Gatt.  Christ.,  tom.  i.  p.  197.  -  i^l)  Annal.  B.ne-      dicL,  ton,.  I,  p.  32. 


B 


DE   SANCTO  VIGORE 

EPISGOPO  BAIOCENSi  IN  GALLIA 

I.  De  Actorum  S.  Vigoris  apographis  et  eorunidem  auctoritate. 


C.  D.  S. 


ANlf.    MEK. 
SKC.   VI. 

\',la 
.S.  Vigoris 


N 


edmda  ex 


ulla  alia  documenta  circa  historiam  S.  Vigoris 
prostant prseter  Acta  qua:  edidit  Surius  ad  dietn 
1  novembris  nonnihii  contracta  stylo  mutato, 
quxque  nohis  exhihuerunt  codiccs  manu  scripfi  om- 
rodicihus  17    ^'['[''^'P^''>''^^<^'^",,h''n  inhibliothecispuidicisrepo- 
'  siti,  quorum  quatuordecim  ipsi  sedulo  inspeximiis 
€t  inter  se  contuUmus,  reliquontm  triitm  leciiones 
mrianies ror/aii  a  nof>is  exscripseruni  tiri  eruditi. 
Bortim  codicum  aniiquissimus    e.curatus  esi  in- 
eunte  seculo   XI,   Carnotensis   videlicet  68,  olim 
monasterii  Sancii  Petri  (Saini-Fh-e).  Sequuniur 
Parislnus  13705  descriptus  qi/nad  hanc  partem  se- 
enlo  XI,deinde  SPxsecuU  XII,  Tricassinus  vldeUcet 
7,  oUm  monasterii  Arremarensis prope  Trecas  {l), 
Dirionensis,  Academi^medicx  Moniispessulanm  1, 
olim  ClaranHiHensis,  ac  30,  qui  fuerat  Passionale 
ecclesix  S.  Benigvi  Divionensis    (2),  et  Parisini 
1673.3  et  17006.  Ad  hos  aufiquiiaie  proxime  acce- 
dunt  codiccs  .'^eruli  XIII,  Briixellensis  7460,  qiion- 
dam  mouasierii  ValliceUensis  Ordinis  Cistercimsis, 
Atrehatensis  462,  qui  oUm  descripius  fuerat  ad 
mum  chori  in  mouasterio  S.  VedasH  Airehaten- 
Q  sis  (;^)  et  Dnacenus  836,  quo  simiUter  uiehaniur 
monachi  Marchianenses  (4).  Prwter  nndecim  illos, 
coniulimus  codicem  Parisinum  5353,  oUm  Colher- 
tiniim,  seculi  XI V,  ac  denique  qiunque  apof/rapha 
recentiora,  quorum  tria  conUiieniur  codice  nuuc 
Parisino  11773,  Viias  sanrtorum  comphrtcuie  oUm 
aBenedictinis  Maureusibus  coUectas,  qux  ex  codi- 
cibus  Comp&nd.iensi,  Marchianeust  et  Cisterciensi 
"■^scripta  ihidemnofa7tiur,quartum  exrodice  Accin- 
ctino  desumpium  aique  ad  BoIIandianos  transmis- 
sum  a  Petro  Chifftet,  cum  aliis  ejusdem  generis 
documeniis  compacfum  esi  in  codice  olim    musei 
Bollandiani,  nunc  BruxeUensi  892!) ;  quintum  de- 
mque  repertum  est  in  codice  quojuiam  monasterii 
Sithiensis  seu  S.  Audomari,  nunc  AudomaropoU- 
tano  746.  Ilis  addc  rodicem  Arademix  Clirajecten- 
sis  ad   Rhenum   signatum   /Evi  medii   scriptor. 
ecclesiast.  n.  22,  secuU  XV,  et  Insulanum  oUm  82, 
nuncA.3. 12,  secuU  XIV,  qui  Vifam  Vigoris  con- 
iractiorem,  ex  proUxioribus  Actis  in  compendium 
redactam,  exhibent. 
-'  Hujus  utriusque  in  recensendis  varianiibiis 


'f""nim 


leetionihns  ad  Vitam  S.  ^^goris  inferius  rdendam 
rationem  habemUim  non  duximus,  .^icut  nec  Vita: 
quamprojyr/o  niarie  ex  anfiquiori  contraxit  Artii- 
riis  a  Monasierio  iu  Neustria  Sancta  (5).  Ceteros 
aufem   codices  invicem  conferenU  statim  apparet 
mirum  in  modum  inter  se  consenUre  sex  iUos  secuU 
XII(nisi  qnod  Pai:  17006  innume/-is  scatet  men- 
dis  ex  lihrarn  inscitia  vel  oscitantia)  et  praiterea 
Par.  5353  sec.  XI  V  et  diio  aporjrapha  rereuUora 
Brux.  8029  ei  Ciste/-ciensc  in  Par.  11773 :  ui  farile 
Jiidirare  Uceat  hxc  omnia  ex  eodem  exemplari  seu 
tippo  exscrlpta  esse.  Mi/-e  etiam  inier  se,  sed  non  ita 
cum  praredeniibus,  quod  ad  verba  speciai,  co/iror- 
dani  Briix.  7400,  Duacenus  et  duo  apographa  ex 
Compeudiensi   et    Mairhianensi  in  Par.  11773, 
Eadem  magis  quam  priora  acced/uit  adtrxtum  qui 
legitur  in  aidiquissimo  nosirorum  codicum  Canio- 
tensi,  ex  quo  iextu  eUa/n procedei-evidentur  Atreba- 
tensis  et  AudornaropoUtanus,  qtii  tamen  suhiude 
magis  lihere  /u'deiur  adulieratus  et  contractiis.  De- 
nique  qitasi  inier/nedium   inter  utrumque  texium 
videtur  locum  tenere  Par.  13765,  sec.  XI,  quippe 
qui  /lon  /■aro  eit/n  solo  Ca/-uoieiisi,  at  freque/ifins 
cu/u  prio/ihus  norem  runsoiiet.  —  Si  vero  ipsos  ' 
texiusintt'rseconferas,rursusfaciIeperspiciesHlum 
qui  /•ep/-.'Bse/tiatur  sex  codicihus  seciiU  XII  nnen- 
dafiorem  ei  //linus  hai-baram  prx  se  fademferre 
quam  alterum,  tptalis  p/-£serUm  legitur  in  codice 
( 'arnotens/,  iihi  haitd  infrequenter  occu/runi  forms 
iIl!E  ioquendi  nidiores  et  a  rccio  Infii/i  sen/iouis  iisu 
ac  lafiux  f/i-ammatira'  legihus  admodu/n  abhorren- 
tes  adeo  consueta;  sc/iptorihus  xtatis  qitam  rocant 
merovingicam,  quam  ettam  atiaie/n  redolent  formx 
scribendiseu,uiaiitni,orfhographia  in  eode/n  rodice 
Cai-notensi.  Sed  ex  his  ipsis  indicUs  concliidere  li- 
cet  textum  huncpriori  aniiqaiorem  esse  et  primige- 
nia;  sc/-ipiloni    mag/s   siiuHem.    Ifaqite   eiimdem 
edeiiduiu    censuimus  rum  umn/bits  quat  ride/dur 
ritiisejus  (prxterea  qum  manifeste  librano  adscri- 
benda  .mnt)  sicuti  eum  exhibet  rodex  Ca/-nofensis, 
adjeciis  lecfionihus  variantihus,  non  iameu  qim  ad 
solam  orthograpliiam  speciant,  ex  aliis  codicibus 
sepfem  quos  illi  magis  affines  iu  hac  parfe  iitdica- 
riiiius.  Pari  tamen  traciu  exhibchimus  ex  adverso 


offi/i  itatfs 
desefibutUiii 


(uCfr  Catal.  ;/M.  Ues  niss.Ues  luVifjffi.  publ.des  dt^/uirffi'      (3)  Cfr.  ibiii.,  loiii.  IV.j).  18i.  -(4)  Cfr.  ibid.,  torii    VI  p  578 
"tents,  lom.  II,  p.  17.~  (^)  Cfr.  ibid.,  toni.  1,  pp.  m,  ^9G.  -      —  (.'j)  (^od.  Pans.  lal.  n.  lOOJl. 

et 


988 


DE  S.  VIGORE. 


C.  1).  S. 


d  altcriim  lextit/n,  qui  ex  antiqnhn  deriratHs  qnl- 
dem,  sed  pafisivi  ptuit  miniis  eincndatm  et  jiolifiis 
nohis  videfur.  Ner  ingratim  legenfibns  fore  cense- 
mus  si  hnc  loeo  siih  uno  asperfu  denionsfraverimus 
qimnam  nostro  jtidicio  coqnatio  intercedat  inter 
codices  tiostros  universos.  Banc  igitur  cognationetn 
vel  pofiiis  tripiirem  e.r  ordine  qnasi  sfirprni  seu 
generationrni  rodirum  nnstrorum  exhihct  sequens 
sehema. 

CARNOTENSIS 


PAR, 13765 


ATREBAT. 


Tiicass.,  Divion.,  Mon-      Brux.  74(J0,Dua-  Audornavopol. 

lispess.  1  etSO.Par.  cenus,  Par.  11773 

1(1733, 17()0(i,53o3et  11773     (Maichian.  et 
(CisL),  Brux.  S9:J<!.  Compend.). 

Srriptoris         3.  Actoruni  scriptorem  seculo  ]'11I recentiorem 
a/(ix  Itieoia.  non  esse  ex  sola  illa  styli  harharie  quam  jjrx  se  fert 

B  codrx  Carnotensis  (dirjuateniis  ronjicrrr  tirct.  Ccfe- 
rum  neque  iiUo  iiidicio  xtatcni  .^uain,  fel  noinen  aut 
pairiam  aut  conditionem,  ipse  prodidit  nec  quid- 
quam  circa  ilhim  al/unde  arrrpinius.  Diii  pnst 
Vigorem  vi.risse  Inde  promintiare  noVnn  qitod  mi- 
rarulum  quoddam  referens  a  sancto  patratum  cum 
jani  niaxima  teneretiir  .i^tate.  a  sr  illud  navrari 
dicat  ut  retulerunt  antiqui  et  ut  narraverunt  prai- 
decessoresnostri,veracissimiabsquednbioviri(l). 
Nam  istius  miracuU  narrafio  inanifesfe  videfur 
primigenitE  scriptioni  fuisse  interpolata.  Onintno 
etenim  prxtermittitur  in  antiquissimo  codice  Car- 
nofensi,  in  Parisino  vevo  13765,  rpiihuic  aiif/quita- 
tis  ovdine  proximus  est,  eo  loco  scribitur  uf  clare 
pateat  illam  non  fuisse  lectam  a  librario  in  exem- 
plari  quod  prx  se  hahehat,  sed  vel  ab  ipso 
conferfam  vel  uliunde  arcrpfum  (2).  Neque  ettam 
quomimis  coxvus  aut  sttppar  censeatur  et  sincerx 
fidei  illud  obstaf  quod,  quiitu  paura  admodum  de 
S.  Vigoris  histnvia  rrferat  pvxfer  mirarula  ef  gctie- 
ralia  elogia  vlvfutum  qtise  in  hoc  genere  scribendi 
illa  a^tatepassim  occuvv/itit  ef-  quasi  loci  commuiies 
hagiogvaphis  evanf,  inter  /Ila  navvanfuv  nonnidla 
qu£  vel  secum  inrirem  eel  cum  documeufis  certis 

C  pugnanf :  hsr  enim  adpvimatn  stafrn/  S.  Virroris 
pertinenf  ct  fac/le  n  scriptove  ignorari  potevant, 
neque  temeritas  illa  et  impevitia  in  supplendo  pev 
ineptas  conjecturas  qua:  per  traditionem  scriptam 
aut  ovalem  ipsis  non  innotueratit  adro  rursus  a 
morr  hagiographorum  xvi  meroving/ri  aUena  esf. 

4.  Pvinio  sdlicet  Tlfx  exovdio  dirituv  YigOT 
temporibns  Childeberti  illustris  regi.s  Francorum 
ortus  (3),  driiide  trmporr  ejusdeni  ChUdrhcrti  rpi- 
scopali  munere  funrfus  (4),  idque  ad  decvepitam 
vsque  atafetn{5).Jamvero  certumesfChildebertunt  1 
(nam  Childehrrtum  11  hic  rogifari  nou  posse  ex 
iis  qu;e  mox  dr  trtnpore  episcopatus  Vigoris  dictuvi 
sumus,  a  fortiori  constat,  et  praterea  Baiocensis 
regio  Childehevto  II  suhjerfa  uon  fuit,  sed  Childe- 
berfo  I)  non  regnasseaide  annuinOll ;  Lruradiutn 
verOj  Vigoris  in  sede  Baiocensi  successorem,  inter- 
fuisse  et  sidjsrripftisse  roncilio  AureUanensi  mense 


l'i'rprraiii  uh 

fo  rffertur 

Vigor  natns 

'  'Iiilileherio 

reije 


maio  anni  538  (6)  ;  ac  proiiide  Vigorem,  qui  obiit 
kalendis  novenibr/s  (7),  Jam  co  antiQ  non  fuisse  in 
vivis,  id  est  anno  27  regni  Childeberti.  Certum  igi~ 
fur  quoque  est  eumdein  non  esse  natum  Childebevto 
rege. 

5.  Narratitr  prseterea  in  Actis  Vigoi-  cducatus 
intra  monasterium  alml  Patris  Vedasti  infraprfe- 
tatam  provinciam  \^Afrehafenseni^  in  religione 
monachorum  cohabitans  (8).  At  vero  S.  Vedastus 
in  Atrehafrnsrm  rrgionrm  noti  renit  anfe  annnm 
49()  (^),  rf  mouasfrrium  /psius  novi/ne  dedirafum 
sdifiravit S.  Authertus circa  velpost annmn 67(){\{)). 
Non  pofuif  igitur  W^or.anfr  annum  oSti  admodum 
prorrrfa  a:tafr  vifa  funcfus,  in  nionasterio  S.  Ve- 
dasti  vel  etiam  (quod  aliqui,  mitiiis  ationymum 
nosfvum  interpretaides,  conjecevunt)  suh  hujus 
sancti  disriplina  Jurrnfutcm  fransegissr. 

6.  Dicef  forte  aliquis  acerriinus  veferum  Acto- 
ruin  defensor  omnia  conclHari  pos.^e  si  admitfafur 
ciini  Arthuro  deMonasferio  (11)  N\^ovQW\nonanfe, 
sed  post  Leucadium,  errlesis  Baiocensi  praisedisse. 
Quoniam  eniin,  ut  notavit  Cointius{\^).,  in  VifaS. 
Vigoris  ntdlus  alius  character  chronologicus  oecur- 
rif  pra-fcr  nomcn  Childrherfi,  qui  rcgnum  frnuit  ab 
aiino  511  ad  annuni  558,  dc  Lcuradio  aufem  nihil 
aliud  tioviinus  nisi  quod  suhscrips/t  ronciUo  Aure- 
lianensi  anni  .5.38  rf  praiferea  prr  drlrgnfuin  suum 
conciliis  itein  Aurelianensihus  quxcongrcgafa  sunt 
atrnis  541  et  549{\S)yf[uid  vetat  quominus  s/ippona- 
mus  Vigorcm  cirra  annum  5.50  sucressisse  Leuca- 
dio  et  sedisse  iisque  ad  antium  circiter  580  vel  etiatn 
585  ?  Nomen  enim  Leodevaldi  episcopi  Baiocetisis 
in  dorumetdishistoriris primum apparet  ad  annum 
581  vel  etiatn  -^SZ  (14),  cf  catalogi  episcoporum 
Baiocensiutn  magis  confusi  et  incerti  sunt  quoad 
illa  fetnpora  quam  nt  ovdinrm  successionisex  covuni 
aucfovifate  futo  dcfinivi  censcamus.  Potuit  et/am, 
hac  hypothesi  admissa,  S.  Vigor  apud  S.  Vedastum 
seu  apiid  /nonachos  quosdam  suhhujus  sancti  di- 
sciplina  degetites  Jureniles  annos  tratisegisse:cui  rei 
certe  non  obstat  quod  S.  Autbertus  post  mediuiti 
seculum  VII  monasfevium  Vedastinmn  condidisse 
fertur.  Potuit  siquidem  illud,  vetevi  ac  humilior/ 
diruto,  amplius  et  itiagnificentius  evif/ere,  et  nenio 
ignornf  quam  sxpe  a  scvipfovihus  medii  a^vi  niona- 
stcr/oruni  rond/tores  apjpeliari  soleant  qui  eadem 
instauravevint  vel  auxerint.  Sic  itaque  omnino  sal- 
vat/ir  Actorum  nostrorum  siticeritas,a  quibusnon- 
nisi  certis  omnino  arguinentis  recedendum  esf. 

7.  Recte  quidem,  nisi  ohstaret  locus  Vitai  S.  Pa- 
tevni  a  scriptore  coxvo,  Venatdio  Fovtunato,  Pic- 
iav/ensi  episcopo,  roncinnats,  iit  qua  Irgitur :  Qni 
cum  scptuagenarius  abbatis  officio  fungcretur  et 
in  cellula  sua,  quam  primum  Sesciaci  aadificave- 
rat,  quiescerct,  quadam  noctc  visus  est  ei  ipsc 
locus  claritate  magna  perfusus,  et  ad  eum  venicn- 
tes  in  visione  gui  ad  Deum  micraverant  Melanius, 
Leontianus  et  Vigor  episcopi,  eiim  per  revelatio- 
nem  ordinaverunt  antistitem.  Tunc  ipse  stupefa- 
ctus,  quamvis  ea  apud  se  retinens  tunc  non  pro- 
palaverit,  posttamen  declaravit.  Nam  nec  longo 
intervallo  ad  supplicationem  tam  plebis  qnam 
principisAbrincispastore  decedentesuccessil(15). 
Jgitur,  teste  Fortunato,  S.  Vigor./aj»  ad  Denm  mi- 
yraverat  antequam  S.   Paternus   ordinatus   fuit 


D 


'■'  iti 

mmasteria 
^-  VeiUisti 
'''hiititus. 


•S.  Vij,'((reiii 

iimi  siieces- 

.•iisse 

Leitcailio,sptl 

prxcp.ssixxe 

E 


ilriiionstra- 
tiirex  Vita 
S.  1'iitiriii 


(1)  Vit.  nuni.  1(J.  —  {-1)  VJv.  inCra  lect.  var.  ad  liuac  num. 
Adde  Annot.  ad  num.  8.  — (3|  Num.  %—  (4)  Numm.  7,  8.  — 
{5)^iumm.9.  10.  —  (0)  Conc.GaUm  (Ed.  Ben.),  lom.  I,  p. 
1003.  —  (7)  Vil.  num.  ull.  ~  iS]  Vit.  num.  *i.  —  (9)  Hfr. 
Ghesquitre.  ^lc/.  .S'S.  Bf?y,7,  tom.  II,p.9.  —  (10)  Ihid.,  pp. 
21,23.—  (11)  ^'eHstria  l'ia,  pp.  ()5, 4^9.  —  (12j  Annal.  eccles. 


Fraiic,  tom.  I.  pag.  3fi6.  —  (13)  Cotir.  GalL.  tom.  I.  pp.  10(-'3, 
1UI8.  1044.  -'  (14)  f:rr.  J.  Lair.  Iiltiides  sur  les  orif/incsde 
fi-rechi'  de  Jiaycux,  (Bibl.  de  rEcole  des  Chartes,  (>•  s^rie, 
tom.  IV  (ISfiS),  p.  4«-51).  —  (loj  Act.  SS.,  tom.  II  AprJI., 
p.429,  num.  13. 

Abrineensis 


DIES  PRIMA  NOVEMBKIS. 
A  Ah-incensls  episcopns.  At  Paternus  episcopus  suh- 
scripsit  concilio  Parisien.^i  anno  .557  {{).  Itnque, 
nisi  cofitra  comtmmem  opinionem  hunc  Abriyicen- 
sem  fuisse  negcmus,  muntiatas  .'nqyra  cour/u.^^iones 
adversus  auctorifatem  Actornm  S.  Vigorls  deserere 
nefas  esf. 
Mirnciiia,         8.    Ex  liis  Viquet  quani    cauie  Hht   Acfa   ad- 


S89 


sandus  Molanus  noster  qui  eloginm  texms  Vigo- 
ns  (11)  tum  ex  Vifa  apud  Suriumexcusa  fumex 
us  qua^  .uggc.,sif  ci  Jacobus  de  Murkais,  pr^posi- 
fus  ad  6.  \edasti,  sanctum  in  hoc  monasferio  Pr^- 
positi  nunisb-um  fuisse  scripsit.  Mcr  fabulas 
etiam  amandandum  quod,  ieste  Jacobo  Charron 
.«-"  Vifa  hibenda.sint.Nec  mirum  quod  .irietiam':ii^,  Zma^^nH  ^''':'';'^  ^f^' '^^P- ^^^  <^P'^d  Artu- 
,r::2  ^'^eo,dcmpr.stautmiracLqu.^^^^^^^  ^^^t^^^^^^^^^ 

picfurarum  faciU  comminisri  soHaf  '7  ^^'  f~'!^'';;'  '■^'■^•'«^  <J"^"n  probabilla  ..Inf 

iultissanctLmActisoccun-:n^^^^^  ^ --A''-/r......(l3),„,../.,.,.Neustri.Pi.ll4) 

paritiones  angelorum  {%  r...n  wl    l'       /n^      ;/"''"  ■™^"-^'  '^'  '»-'-^'"*'-">  «  S.  Vigore  condi- 

vncluslsct  postridicdimissi.post  unamlrZ^     ^«V('-^U-on.tructasuntasanctoVigore;primum 

7  ,■;        ,•■  '        luiumcatum  )c-     a  vico  Radevero  seu  Reclevero  sefunflnm  1  Ct. 

clamanfdnis  alns  resuscitatam  (5),  quod prodigium  -tLutvero,  ^tcunciurii  a  (.e- 

et  aliis  non  paucis  qui  Vitas  sanctorum  sublestx 
fidei  posteris  tradiderunt  prxcipue  videfur  pla- 
cuisse  ((i). 


AUCTOHK 

c.  n.s. 


Trifi 

inonantPria 

vfl  oratovia 

coiuiiilit. 


S.  Vrgor  non 

fiiit 

monackns 

Benedietintis, 


E 


B 

§  II,  Expendunlur  quiedani  as- 
serta  de  S.  Vigore. 

X  dictis  ctlam  srquitur,  qiiod  iwfarit  Ghesquic- 
rus  (7),  non  fuisse  S.Vigorcm  Ordinis  S.  Bene- 
dicti  m-onachum,  iamefsi  Trithemius  illum  inter 
viros  lllu.sfrcs  ilHus  Ordinis  reccnsucrit  ufi  et,post 
Arnoldum  Wionein  H  liurjonem  Menardum,  Ga~ 
briel  Bucelinus  In  suo  Menologio  Sanctorum  Bene- 
dicthiorum.  Et  vero  qui  potuif  Sanctus  uosfer  liuic 
sacro  Ordini  uomen  dare,  qui  antcquam  S.  Mau- 
rus,  anno  nempe  543,  ex  Italia  in  Gallias  mis- 
sus  fuif,  exfremnm  diem  ipsc  clauserat,  jam  du- 
dum  creatns  eplscopus  Baiocensis?  Certe  Trithe- 
mio  ac  Bucelino  in  hac  re  prudentior  doctiorque 
Mabillonius   nusqnam  S.   Vigori  inter  gerinanos 
S.  Bencdirfi  alumnos  locum  dedit,jure   ac  nierito 
judicans  et  sancforum  numero  et  aliis  multis  nomi- 
nibus  iUustriorem  Benedictinum  Ordinem  quam 
ut  aliunde  adscifis  sancfis  decorari  indigeaf. 
pitam  tamen       10.   Ultcrius  aiifem  Ghesquiero  consenfiendum 
"'rflw!!!"'    "^"  omnino  existimo,  Vigorem  strlcti  nominis  mo- 
nachnm  non  fuisse  condudenti  ex  ipsa  hiographl 
narrationc,  dum  scillcd  aif  (S)  cum  quidc|uid  lia- 
bere  poterat,  latenter  pauperibus  erogasse  afque 
quum  cerneret  parentes  magis  cupienfes  eum  su- 
per.=;fiteni  in  rerum  opnletiliis  hubere  cjuam  ad 
religionis  institutum  relinquere,  cxiisse  de  tcrra 
^ua  et  de  domo  patris  sui,  assamj)to  secum  uno 
famnlo  :  quse  ufiquc  iu  monachum  non  rccfc  ra- 
dunf,  qualcs postca  In  cmnobHs  vixcrunf,  sed  opfimc 
convcnire  videntur  viro  perfectionem  evangeUcam 
sectanti  crtremo  seculo  quinto.  Num  vcro  posfquam 
e  patria  dlscesscrat,  mona.^ficam  vlfam  stricfius 
sit  profcssus,  nusquam  indicat  anongmus  noster. 
Comnonitus        \i.  Af  pra-cipue  reprchendcndi  hic 'veniunt  Mal- 
"^S.RiJia-'^  ?-"'o«f2,  dum  affirmat  Vigorcm  fui.s.ne  cognafum 
'f»m,  «ff      '^-  ^'<^^'^trii  (9)  et  Gilberf,  qui  ait  eum  hospitio 
^piscoims      receptuin  fuisse  a  liichario  et  huic  pi-o  mcrcede 
^arhonensis   cognitionem verxpdci attuHsse{{(y),quum Richarlus 
f""-        fufo  scrulo  Vigori  jyosterior  fuerit.  Nec  facile  excu- 

(1)  Conc.  GalliBS.  tom.  I,  p.  1121.  —  (2)  Vit.  numm.  "2,3. 
—  (3)  Vit.  num  i.  —  (4)  Vil.  numm,  5,  (i.  —  (5)  Vit.  uuni. 
10-  —  (6)  Cfr.  infra  Adnot.  ad  liunc  locum.  —  (7)  Act.  SS. 
^elgii,  tom.  II,  p.  94,  nuni.  7.  —  (8)  Vit.  numm.  2,  3. 
■  (9)  Cit.  ap,  Corblef,  Haijioijruphie  du  dioci-se  il'Amifns, 
tom,  IV,  p,  Gb7.~\li))J}esrri/>fion<ier^fflisede  Saint-Iti- 
Novembris   Tomus  I. 


duxisse 
credi  2>olest. 


rasio  seu  Ceriscio,  quod  erat  loci  nomcn,  tcrtium 
a  monte  Ghrismato  cognominatum  cst.  Hcdeve- 
riacum  et  Cerasiense  condita  sunt  a  Vigore  non- 
dum  episcopo,  Giu-ismatum  sorius  ab  eodem  epi- 
scopatum  jam  adepto.  Quos  roctores  habuerit 
post  Vigorem,  et  quando  adBequatum  solo  sit  mo- 
nasterium    Redeveriacum,  omnino    iguoramus ; 
suspicannu-  tamen  cladem  illam  contigissc,  cum' 
Nortmanni  nondum  cliristiani  Neustriam  iufesta- 
rent.  Eamdem  calamitatem  passum  est  Cera- 
siense,  sed  undecimo  seculo  a  Roberto  ejusque 
filio  Guillelmo,  Noruiaimia;  dueibus,  instauratum 
hodicque  superest,  et  ut  a  loco  monastcrium  Ge- 
rasiense,  sic  a  primo  conditore  monastei-ium  San- 
cti  Vigoris  nuncupatur.  Goenoblum  Chrismatum, 
in  quo  bealus  Vigor  sepeliri  voluit,  cxpertuin  est 
etiam  varias  fortunse  vices,  et  hacfenus  ut  infeli- 
cius  Cerasiensi,  sic  Redeveriaco  fdicius  evasit: 
gaudet  enim  adhuc  titulo  Prioratus,  ct  in  condi- 
toris  sui  memoriam  appellatur  Prioratus  Sancti 
Vigoris.  Hxc  .sane,  quod  ad  fundatiouum  corum 
mouiisferium  spcctat,  per  se  Improbabdia   dicere 
nolim.  Aclvertendum  tamen  est  in  Actis  nostris, 
qux  sola  nobis  hic  fontis  loco  prosfant,  non  signi- 
ficari  distincte  a  S.  Vigorc  tribus  illis  locis  roudita 
c.^ise  monasteria,  et  non  solum  ecclesias  seu  oratoria, 
qux  postea  S.  Benedicti  famiHm   addicta    sint. 
Ilacfenus  de  historia  S.  Vigoris ;  jam  de  ejus  citltu. 

F 

§  III.  S.  Vigoris  memoria  in 
niartyrologiis  et  dies  ejus 
festo  assiiiinata. 


E 


Qi 


nam  anfiquus  sit  rultus  S,  Vigon^.o.^fendit  ejus 
mcntio  iu  marfijrologiis  IHcronijmianisCoihei- 
■nsi  majori,  Gellonensi,  San-Gallensi,San-Re- 
migiano,  Baluziano,  Augusfano  S.  1'dalriri,  Lab- 
beano  ct  S.  Germani  Aufisslodorensi,  siruf  ct  In 
Trevirensi  recens  in  Analectis  nostris  primum  edi- 
fo (ubi Wclov  nuncupafur){\i)).I{rpcritur  etiam  in 
Vsuardino  puro,  iion  autem  in  Bcdiino  rf  Ado- 
7iiano,  uisi  infcr  additamfnfa.  E.r  ('suardlno  tran- 
siit  in  cutalogum  Fetri  de  Natalibus  ef  lu  aUa 
recentiora  martyrologia  Maurolyci,  Galesiuii, 
Pelri  Canisii  seu  Walasseri  ac  denique  in  Roma- 

qnier.  (.\niiens  1830).  p.  69.  —  (11)  Katales  SS.  Beh,ii.  p. 
"l^ib.  —  (12)  Neiistria  Cfiriatiana,  pait.  11,  cap.  Ib  iCotl.  i',-i- 
ris.  lat.  n,  1(»49).  —  (13)  Atinal.,  ad  an.  530,  num.  l.Mtom.  I. 
p.  305).  —  (U)  Paifg.  65,  429.  —  {15j  C(V.  .\<Inot.  f,  i,  q.  - 
(10)  Aital.  Bol/and.,  toni.  II.  p.  30. 


S.  Vi^ofis 

'  mrntiu  iti 

martyroti)- 

f/ii.i 


37 


num 


290 


DE  S.  VIGORE. 


AucTOHE      num  recens,  iit  omittmmtit  Artioldum  Wion  ef  alios 
('..  U.  S.      qui  sanctum  nostrum  Benedtctinis  suis  perperam 

adnumerarunt  (1). 

addieut  1  14.  Apud  hos  omnes,  sicut  in  anfiqiiis  martyro- 

rwrrmhns.    {^(^(1^^  fifpff  fgf,iiis  Vigoris  notatur  ad  diem  1  novem- 

""  '  rn^J"  t  ^'"''■^'  ^"'^  configit  felix  ejus  ad  superna  r/audia 

addiemS      transitus  {"2).  At  jam  seculo  X,  propter  occnrren- 

rdhtrans-     tem  eadem  die  celehrifatem  Omnium  Sanctorum, 

Idttimeit.      in  monasterio  S.  liicharii  assignata  est  dies  se- 

quens  seu  2  vovembris  officio  sancfi  nostrl  (3)  ef 

postca,  propfer  similem  rafionem,  commemorafio- 

nem  scilirct  omnium  fidelium  defunctorum,  qusc 

in  monasferio  Cluniacensi  ab  Odone primum  insti- 

futa,  mo.r  in  unirersa  Ecclesia  cefebrari  vom^uecif, 

diis  tcrfia  ejusdem  mensis  (4).  In  dimccsi  Baio- 

censi  efiam  olim  hac  eadem  die  3  fiebaf  offictum 

S.  Vig;oris  snb  rifu  dupl/ci  minori  (5),  nu>ir  autem 

die  5  suh  ritu  dupHci  majori  (6).  Idem  officium 

celebrabatur  die  3  novembris  in  monasferio  Atre- 

Imfensi  S.  Vedasfi,  nunc  aufem  rifii  dupJici  minori 

in  tofa  diccccsi  AfrefHifensi  (7),  ef  efiam,  e.r  indulfo 

die  25  aprilis  1861  precibus  Reverendissimi  epi- 

scopi  Ambianensis  roncesso,  in  dia'ce.^i  Ambianen- 

si  (8),  uhi  scUicef.  in  antiqua  ecclesia  Sancti  Bicha- 

rii  requiescif  major  pars   religuiarum  &jus  (9). 

Denique  et  eadem  diesterfiaejus  commemnrafioni 

assignata  esf  in  dicecesibus  Ehroicensi  [\()),  Con- 

stanfiensi  (U)  et  Sagiensi. 


§  IV.  De  translatione  eorporis 
S.  Vigoris  ad  monasterium 
Centulense  seu  S.  Rieharii 
ejusdemque  ibidem  eultu. 


B 


Corpits  S. 

Vigoris 

Baiocis  extr. 

sec.   X 


G 


Corpiis  S.  Vigoris  in  monasterio  suo  Montis  Chri- 
smati  requieoisse  videtur  usque  ad  exfremum 
secu/um  X.  Quo  fempore  a  quodam  clerico  Baio- 
censi  furfim  suhlatum  ,  mox  pervenit  ad  celebre 
motiasferium  Centulense  seu  S.  Bicharii  in  tractu 
Pontivensi  dicpcesis  Amhianensis,  cu/  tunc  prseerai 
Ingelardus  abbas  {\-2).  Rem  fofam  ef  qua^  ddnde  in 
eo  mouasterio  ad  augendum  S.  Vigoris  c/dfum 
actitata  siyit,satis  enudeate  refert  Chronicon  Ccntu- 
Unse  ab  Ilariidfo  monacho  anfe  medium  secufum 
XII conscrijJtum,  quod  editum  repertes  in  Dache- 
nVSpicilegio  (13).  Sic  ig/fur  ille  libri  III  c.ap.  28: 
admonaste-  16.  Adveutus  beatissiiiii  Vigoris  episcopi  a 
nttm        Neustria  in  Pontivum.  Multa  vero  Dei  s^ratia  ertra 

1'ontivense     i,  ,  ,  .,       .  .  " 

««■K  Sancti  sancluni  jocuni  crepit  vigere,  ita  ut  stepe 

Jtirhurii  P^^  sancti  pia  merita  Ricliarii  multis  daretur 
salns  nptata.  Sanctorum  etiain  corpora  ad  perpe- 
tuani  loci  tutelam,  Deo  jubente,  i.stis  temporibus 
nobis  et  posteris  nostris  veneranda  collata  sunt, 
(luorum  pra^scntia  et  intcrcessio  conlra  niundi 
advorsa  umbraculum  securitatis  et  protectio  ma- 
net.  Ex  his  pneclarus  pontifex  Vigor  unus  extitit, 
qui  prceeunle  Dci  virtute  nostras  sedes  ex  tunc  et 
modo  clarns  attollit.  Quia  igitur  auctore  Deo 
beati  Vigoris  corpore  sanctissiino  ditari  nierui- 
mus,  dignum  est  ut  ad  laudem  omnium  bonorum 
largitoris  Dei  et  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quali 


modo  ad  nos  venerit  ipsurn  beatissimi  prEesulis  D 
vcnerabile  corpus,  breviter  depromamus. 

17.  Factum  est  cum  beatissimi  Vi^oris  vene- 
raoile  corpus  mtra  sui  ciuondam    episcopii  loca       c/t-nVo 
adhuc  pausaret,  Neustriam  patriam  contigit  bar-      ^(''"cm.^^i 
baroruni  incursu    adeo  vastari ,  ut  non   modo 
poinpam  stecularem,  verum  etiam  decorem  ec- 
clesiasticum  contigerit  fVpdari.  Ea  tempestate  in 
Bajocensi  ecclesia  quidam  clericus,  noniine  Avi- 
tianus,  matricularius  habobatur,  qui  dum  rcrum 
copiis  patriam  solito  non  abundare,  ecclesiarum 
quocpie  obsequia,  quii'  sanctis  Dei  dcvotc  solent 
exhiberi,  pcnitus  defuisse  cerneret,  secum  orsus 
est  meditari.  quonam  modo  vitte  priEsentis  fuge- 
ret  cgcstatem,  repulans  suo  aevo  patriam  hostili 
acerbitate  vastatam  non  posso  reparari.  Tali  co- 
gitationum  voUiminc   circumseptus,  ratum  Ecsti- 
mavit  suaeque  utilitati  commodum,  si  illum  qui 
solus  fiupererat   sanctissimi    corpus  B.  Vigoris 
thesaurum  asportarct,  revera  sciens  quod  ubi- 
cumquG   hoc    detulisset,  ejus  gratia  bona  sibi 
prKstarentur.   Magis  autem  nosse  debet   fidc- 
lium  devotio  divinitus  hfec  ejus  sensibus  fuisse 
illapsa,  quoniam  superna  destinatio  erat  implen-  -^ 
da,  quse  Pontivorum  populum  isto  etiam  patrono 
munirc  disposuerat.Furtivo  ergo  sanctissimi  pon- 
tificis  corpus  abstulit,  ubicumque  digna  vendi 
posset  seu  Atrebas,  ut  quidam  dicunt,  illud  ferre 
gestiens. 

IS.HfEc  secum  agenssolumPontivumingressus  mportuum 
cst,  habuitque  mansionem  in  villa  Ccntula,  qua; 
antiquitus  ex  omni  ipsa  provincia  nobihs  existit 
et  clara ;  quamque  beatus  pater  et  eximius  confes- 
sor  S.  Richarius  suo  olim  decoravit  exortu,  insi- 
gnivit  exemplo,  nunc  vero  suo  tuetur  patrocinio, 
suiquc  lEetifieat  ac  beatificat  corporis  praesentia. 
Ad  hanc  igitur  casu  itineris  pervcniens,  hospitio 
receptus  est  a  quodam  viro  nominc  Bernardo,  qui 
ejusdem  clerici  consanguineus  sciebatur.  Vorum 
clericus,  sui  thesauri  conscius,  hospitem  infinita 
prece  exorat,  ut  zabernam  quae  sanctis  ossibus 
erat  onusta  diligentissimae  atque  fidissimue  trade- 
ret  custodise,  post  parum  temporis  quo  visum 
fuisset  iter  acturus ;  aceeptam  vero  zabernam 
Bernardus  tali  loco  ponere  eam  nititur,  quem 
latrones  adire  non  possent,  licet  omnino  nesciret 
qute  vcl  quanta  res  in  ea  haberetur.  Et  erat  ei  in 
monasterio  Sancti  Ricliarii  arca,ob  tutelam  scili-  I"' 
cet  quarumque  rerum  pretiosarum,  ut  dum  domi 
quaedam  non  audet  habere,  domicilio  pacis  tam 
secure  quam  fulcliter  servarentur.  Hujus  certe 
fida  custodia  thesauro  clerici  apta  creditur. 

19.  Sed  cum  reposita  fuisset  zaberna  intra  arcse  "c  ctelesti 
sinum,  pietatis  divin;^  bonitas  quse  ante  scecula  ^'""' 
futurum  prceviderat  jamjam  inchoat  opcrari.Nam 
quadam  vice,  cum  suam  arcellam  quid  nescio 
capcre  volens  Bernardus  aperuisset,  vidit  totum 
ipsius  arcre  sinum  mira  claritate  iulgere,  ac  si 
flammiferis  esset  suppleta  incendiis  :  quo  visu 
perterritus  procul  seccssit,  aliquid  divini  a  suo 
hospite  sibi  commendatuin  reputans.  Dein  vocans 
clericum.  inquirit  quale  sit  illud  ab  illo  sibi  com- 
mendatum ;  ille  pavens,  utpote  qui  videbat  se 
propalari,  non  valcns  lamcn  celare  quod  Dcus 
omnipotens  prodideral,  rcspondit  se  magni  pretii 


(l)Cfr.supranum.9.-  (2)  VU.  num.  ult.  -  (3)  CCr.  infra 
num.29extr.-(4)Propr.S.Hichariicit.Hp.Corblet.//«,7/o. 
t/raphic  du  dioche  d'Amiens,  tom.  IV.  p.  (563  extr.— (5)  Her- 
manl,  Hi\^t.  dtt  dioche  de  Bai/eiij:,^.  .V2:  Proprium  sancto- 
rum  in  bililiotlieca  noslra  servatum.  —  (li)  Ordo  divini  olli- 


cii  in  dicEc.  Baioc.  ann.  ItyiO  et  1850.  —  (7)  Offic.  propr. 
dicEc.  Atrebat.,  Insulis  1854.--ISJ  Corblet,  tom.  cit.,  p.  064. 
—  (9)  Cfr.  ^  seq.  —  (10)  Ordo  div.  off.  in  diiec-  Ebroicensi 
an.  1839.—  (11)  Ordo  Uonstant.  an.  1S54.  —  (12)  Cfr.  infra 
num.  ^l.—  (13)  Ed.  II,  Paris.  1723, in fol.  lom.  II, pag. 291  sqq. 

ac 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


fl  aUii 
prodif/io 


B 


iiiuiiifcsta- 
tuni. 


Ingelariliia 
abban 


G 


iibtmet  et  in 
fcchsia 

•^-  Sicharii 
<-ollocal, 


ac  meriti  inibi  reliquias  habere.  HtEc  diccns  orat 
etiam  ne  cuiquam  ista  prodantur;  sed  cum  neulor 
illorum  tanli  arcani  qucmquam  conscium  laceret, 
egit  superna  virtus  quo  celatum  onmibus  innote- 
sceret.  Fertur  vero  quod  niulti  religiosi  cum  in 
ipsa  basilica  secrelius  supplicarenf,  luminarla  illic 
divinitus  accendi  viderint.  At  nos  scrupulosa 
omittentes,  illa  potius  cxequamur  qu^  fideliter 
comperta  sunt. 

20.  Die  quadam  qusedam  focmina  quid  in  ipsa 
arca  haberetur  nescia,  dum  divinum  omcjum  ngo- 
retur  ilio  advenit,  ac  post  diutinam  stationem  las- 
sabunda  membra  super  illam  injecit.  Quamquam 
autem  e  conscientia  culpa  non  prodiret,  quEe  nec 
esseculpa  putabatur,  placuit  tamen  divinfp  justi- 
tia3  mirum  quoddam  operari,  ul  dum  quasi  vindi- 
cat  sui  sancti  injuriam,  merita  ejus  ac  dignitatem 
omnibus  patciaciat.  Mulieris  namque.  qure  super 
arcam  Jnnitebatur,  vestis  a  parte  natium  acccnsa 
ca>pit  ardero;  cum  subito  inspiciente  populo  mu- 
lier  ignis  ardore  compulsa  ab  arca  resilil,  et  loco 
cui  indigna  hEeserat  faclente  incendio  cessit 
coacta.  Fit  continuo  clamor  cum  tremore,  et 
quod  in  arca  aliquid  magni  esset  absque  dubio 
propalatur. 

21.  His  diebus  (1)  ca?nobii  Centulensis  regi- 
niina  vir  nobilis  IngoJardus  detinebat;  cui  cum 
fuissot  relata  quse  fecerat  mirabilis  Deus,  illico 
nulla  mora  intervenicnte  inquiricitiusjubet  cujus 
arca  erga  quam  talia  gererentur.  liesponden- 
tibus  qui  noverant  nomen  possessoris,  illico  eum 
misso  nuntio  accivit  ;  a  quo  perquirens  causam 
mirabilis  facti,  audit  continuo  suam  quidcui  esse 
arcam.  suum  vero  non  esse  quod  miraculum 
fecisset,  esse  sibi  commendatum  unde  tantte 
virtutis  processisset  operatio  ;  Sed  qnut,  inquit, 
dmna  dignatio  ishid  cxferis  porfendit,  quid 
etiam  niihi  deinousfracenf  aiidiafitr.  Ha;c  in- 
quiens  subsequenter  intexuit  quod  pra^Iibatum 
est,  quodc[ue  satis  celaverat :  quia  scilicet  cum 
aperuisset  locelium,  superna  virtus  mirumsplen- 
dorem  oculis  ojus  ingessit. 

22.  Tantis  ergo  magnalibus  abbas  Ingelardus 
fervefactus,  omnino  decrevit  taiia  non  omittere 
quin  studiosius  perscTutarotur,  rogatque  hominem 
ut  ad  se  festinet  deducere  allatorem  tantse  rei. 
Giericus  tum  absens  erat  :  sed  ubi  rediit,  abbafi 
citissime  prjesentatur.  Quem  abbas  blanda  satis 
alloquutione  demulcensjiortabaturconfiteri  quod 
mentegorebat;  sequidem  scireqma  sanctum  erat 
iilud  quod  zaberna  tenebatur,  tantum  insinuaret 
sibi  sancti  nomen  sou  dignitateu).  Asserebatque 
idem  abbas  omnia  qua?  peteret  se  prEebituruni, 
dummodo  sibi  panderet  tantne  virtutis  arcanum. 
Suggerebat  etiam  in  hoc  considerari  debere 
divinam  voluntatem  :  qiae  utique,  iuquit.  si  a  nobis 
nollet  possideri  illud  sacrum,  mtllo  modo  praamn- 
atrasset  tanfa:  virfidis  indiduDi. 

23.  Sic  itaque  tam  promissis  anlniatus  quam 
certa  ratione  superalus  consentit,  et  S.  Vigoris 
BajocassiuEe  urbis  episcopi  se  corpus  attulisso 
indicavit.  Tuuc  abbas  nmltis  donariis  animum 
ejus  illiciens,  meruit  tandem  ut  dato  pretio  san- 
ctisslma  ossa  reciperet.  Hinc  Iratribus  collectis,  et 
vestibus  splendifluis  decenter  ornatus,cum  nume- 
rosa  plebis  caterva,  atque  cum  ingentl  laititia, 
multoque  honore  illuc  usque  chorus  dirigitur  : 
B.  Vigoris  sanctissima  membra  proforuntur,  ac 
velut  ca^Iestls    thesaurus    intra  eamdem  sancti 


291 


i\l'CTORK 
C.D.S 


24.  Sed  divina  jussio,  quiE  Pontivoi-um  gentem     , 
ac  Gentnhe  cohortem  ornaverat  tanto  confes^ore    "'" '"'""'•-"'" 

nonmaniterpatiturtempustransire,quinost;ndai      :'3-; 

quanti  apud  se  sit  meriti  quem  sua  graluita  boni-  i>''>^'""  9'« 

tate  nostris  sedibus  voiuit  inferri.  Denique  liret  in  ''"■'"«*'"■'"''• 

quocumque  periculo  invocatus  citus  sit  exauditor 

in  ipsis  tamen  incendiorum  periculis  tam  effica- 

cem    tamque    conspicuam    humanis     obtutibus 

mculcat  virtutom,  ut  si  (|uando  ignis  convaloscens 

flatibusque  agitatus  extlngui  humana  manu  non 

potest,  ac  sd)i  qugeque  propinqua  flamma  perva- 

dit  ,dum  S.  Victor  *  objicitur,  resiiire,  et  qu.e  jam  *  lei,c  Vi,o,-. 

absumi  cteperant,  nutu  divino  sancfique  morito 

dhco  relmquore  cernatur  :  et  hoc  non  soniel,  non 

bis.nec  torquidem,  sed  muItotios,inspicientoGen- 

tulensi  populo,  in  eorum  habitaculis  factum  est 

Haec  cum  necessitns  exigit  aguntur,  h^ec  somper 

fien  sperantur  usque  in  fmem  sseculi  per  Christum 

Dommuin  nostrum.  Amen. 

25.  IlactcHus  Hariiilfus.  Venim  non  ita  quiefe    Ani,elmi„- 
ihesauro  suo  frui  licnit  CeMulensihus  quin  coiifra-  ""'■  Inijefar- 
dictores  nffaiderent  quos  illo  orbari  jure  pigef)at     ''''""■'■'''""■• 
Buiocenscs  ridelicet,  qui  tantum  superni  pafrocinii 
pignus  sibi  ereptum  dolebanf,  et  Silvanectenses,  qui 
illud  sibi  concessum  opinafiantur.  Ne  tamen  istis 

(^^onfradictiomhusnimiumperturbarenfurCentuleii- 
ses  efjam  anxii  ksssiiarent  in  sancto  corpore  hono- 
rando  effecif  dirinx  providentix  cura,  simul  eis  ef 
ampliorem  historix  S.  W^ovxs, peiie  ipsis  incognitx, 
iiotitiam  et  invicttim  argiimentum  trihuens  iinde 
Jam  cuilibet  duhio  cirm  sincerifatem  sacroruin 
lipsanorum  ansa  ocdiideretur.  Configerunf  haec 
AngeJramno  abbate,  id  est  ante  anmm  1045,  quo 
aniio  is  regimine  simul  ef  vifa  defuncfus  esf  (2). 
Andiamns  iterum  de  his  Ilariulfum  (3). 

20.  Assortio  de  S.  Vlgore.  At  quia  nunc  Nor-    siira.„cten- 
manmani  mtroivimus,  libet  parumper  subsistore,   .■<ibu,,orpu, 
ut  c|Uoddam  necessarium  explicemus.  Rotulimus     s.  Viporis 
sub  domno  Ingeiardu  B.  Vigoris  episcoi)i  corpus       «/""'«'' 
honorabile  aNeustriaCentulam  translatum:  quori      '/""'*''"'''' 
quia  meruimus,  Deo  omnipoteuti  ex  coi-de  intinio 
gratias  ropendamus.  Securi  igitur  de  Dei  munere 
in  sancti  corporls  collata  nobis  bcnedictionojam 
modo  contra  illos  agamus,  qui  tantum  bonum  no- 
strum  obscurare  nitunlur.  Est  enim  quiddam  sen- 
sibus  nostrls  illatum,  quod  Deo  auxiliante  abun-   F 
danti  ratione  purgabitur,  si  taraen  faeiente  invidia 
obliquus  non  adslt  auditor.  Verum  nos  singulari- 
tor  nemiiiem  appetimus.  omnibus  semel  respon- 
dentes.  Dum  eiiim  quomquam  nostratum   cum 
Neustrlanis  veiSilvauectonsibus  de  sancti  corpore 
colloqui  contigit  :    diceutibus   istis,  quia  noster 
episcopus  fuit,  nobis  quiescit;  illis  Eoque  roferon- 
tibus  se  hunc  habere,  noster  a  Deo  nobis  dalus 
thesaurus  apud   ineertos  quasi  fuscari  virietur. 
Unde  satis  necossarie  hanc  modo  rationem  per- 
solvimus,  qua  scilicet  apud  nos  illum  esse  veraci- 
ter  comprobemus  :  quod  si  quisquam  clarescenti- 
bus  miraculis  hunc  se  habere  defendat,  et  nos 
multo  magnificeutiiis  oadein  experti  suimis.  Vore 
enim  christiana  fides  fatetur  omnes  Deo  conjun- 
ctos  non  eo  lantum  loco  quo  corpore  habentur, 
sed  ubicumque  fideliter  rogantur,  divina  posse 
monstrare. 

27.  Sed  jam  pergat  sernio  in  nomine  Domini    amteudpitfi- 
quo  riostinatum  cst;  huneque  sanctum  confirme-         bns, 
mus  nos  habere,  tametsi  alias   magna    operari 


(I)  Exlr.  seculo  X.  Cfr.  GalHa  Chriat.,  tom.  X,  p.  124S.  —      iib.lW  cap.5. 
(-2)  (?a«.  C/.ns(„  toin.  X.  p.  1249,  -  l'3)  Cliionic.  Cenliil.. 


videafur. 


292 


DE  S.  VIGORE. 


AUCTORE 
a  D.  S. 


jier  tnonachos, 

S.  Audoeni,a 

qiiihus  et 

Vitiini 

Vigoris 

accipit, 


securtts 
rfdffitiir,  tt 

saucti 
ffstiritntriii 

dl,-  ^2 

norfinliris  re- 

Ifhraiidntn 

instituit. 


Sub  Gercino, 

Angelramiii 

xiiecensore, 


videatur.  Ghristus  veritas  nobis  adstipulatur,  ipsa 
sanctiviri  anima  cEelcsti  sempcr  heredltale  beala 
testimonium  reddet ;  imo  de  verbis  ejus  verbi 
noslri  testimoniuni  fiet.  Neustrianl  tamen,  qui  et 
Normanni,  sui  episcopi  non  bcne  cnstoditi  ar- 
guendi  vidcbantur ;  sed  mentcm  reniordet,  quia 
nisi  Domitius  custodierit  civitatem,  frustra  vigilat 
qiii  cKsfodit  eam.  Ab  hoc  autem  illos  sincntcs,  alia 
expediamus,  dum  et  tiiesaurl  quondam  lialiiti  et 
modo  perditi  amissione  constet  eos  satis  punitos. 
Siivanectis  auteni  civibus  de  sancti  corpore  ina- 
nitersuperbisjam  modo  ora  claudamus. 

28.  Quo  primo  igitur  tempore  sancti  corporis 
illatione  beata  cst  Gcntula,  absque  ullis  gestorum 
ejus  adminiculis  aliquandiu  pcrniansit.  Delator 
nempe,  nomine  et  gradu  atque  civitate  episcopii 
cjus  lelatis.  de  cteteris  conficuerat.  Cum  autem 
Infreiardi  abbatis  de  medio  facti  hic  venerabilis 
Angelramnus,  cognomento  sapiens,  vicem  susee- 
pisset,  fuit  ci  necessitas  illa,  quae  supra  exposita 
est.  Normanniam  ire.  His  pro  quibus  ierat  pero- 
ratis  vel  definitis,  a  clericis  ipsius  provinciEe  et  a 
monachis  S.  Audoeni  ca^pit  inquirere,  an  nossent 
aliquem  sanctum  qui  diceretur  Vigor  :  illi  aulem 
optime  hunc  scientes.  hoc  solum  mirati  sunt,quod 
ipse  abbas  tantum  confessorem  nesciret,  referen- 
tesortum,  vitam  ejusque  dignitatem.  Tum  abbas 
rogat  sibi  monstrari  vitse  ejus  scripturam,  et 
describendi  largiri  copiani :  at  illi  cum  annuissent, 
tali  ab  eo  auditu  percelluntur :  C^/^oZj/o,  inquit, 
Ceniula:  in  monastcrio  domini  mei  S.  Richarii 
hnjus  saticti  corpus  hahetur.  Tuni  monacbi  B.  Au- 
doeni  dixerunt  ei :  Tn  hoe,  honorande pater,  te  scito 
hunc  revera  habcre,  si  ossa  ipsa  inspccfans,  menfum 
noit  inveneris  apud  te  :  quod  os  idcirco  iliic  fu  non 
invenies,  quia  Deo  gratias  nos  illud  habemus. 

39.  At  ubi  patriam  nostrara  cum  libello  vitee 
ejus  repedavit,  curavit  insmuata  citius  probare. 
Revolvit  sancta  membra,  et  inventa  tota  ossium 
congerie,  menluni  deesse  invenit.  Quia  vero  ipsius 
vits  lectio  docebat  qua  die  sanctus  e  mundo 
migi'asset,  hsesitabat  parum  quid  faceret,  quia 
eam  dicm  Omnium  Sanctorum  festivitas  ex  mo- 
derna  patrum  institutione  vindicabat.  Statuit 
autem  ut  sequenti  die  festivitas  sua  sancto  reex- 
hiberelur.  Factumque  est  ita;  sed  non  sic  ut  tan- 
tum  decuisset  confessorem.  His  proficue,  ut  spe- 
ranius,  insertis,  ad  domini  Angelramni  vitam 
transeamus.  alibi  de  S.  Vigorc  cerllora,  et  quibus 
obviari  non  possit,  probamenta  dicturi. 

30.  Det)otionem  Centulensium  erga  S.  Vigoreni 
auxit  jmulo  posf,  Gervino  I  abbate  {an.  1045- 
1071)  {\),prodiyium  quod  in  Chronico  Centulensi 
hifi  verbis  relatum  legimus  (2)  :  Item  de  S.  Vi- 
gore  asscrtio.  Verum  quia  nunc  de  sanctissimi 
pontificis  corpore  mentio  incidit,  opent  pretium 
remur  Istic  narrare  veridicani  asscrtionem,  quam 
ipsebeatus  prsesul  Domlno  nobis  consulentc  pa- 
tJ-avil.Enimveroingestis  domni  et  sancti  Angel- 
rarani  invenitur,  qualitcrlpse  niagnificusabbas  de 
ejusdem  sancticorpore  certus  sit  effectus;  et  quod 
libellum  vita;  illius  a  Neustria  deferens,  et  ex  eo 
gloriosi  ejus  transitus  diem  agnoscens,  natalem 
ejus  coli  statuerlt.  Hoc  itaque  statutum  ad  hsec 
usque  qu«  disserimus  gloriosi  Gervini  tempora 
perman.sit,  qui  Domini  tlmore  sanctorumque  vi- 
gens  amore,  multa  in  divino  cultu  circa  nos  me- 
lioravit. 


31.  Evenit  itaque  ut  revolutio  annua  S.  Vigoris 
festum  rcferrel,  quod  fratrcs  jnxla  morem  a 
donnio  Angelranmo  quondani  statutum  procura- 
verunt.  Forte  tum  absens  erat  abbas  Gervinus, 
fratrumque  custodisi?  invigilabat  prior,  nomine 
Regneguardus.  Is  igitur  Rcgucguardus  ipsa  nocte 
qua  fratres  sancto  solemnia  exhibebanl,  infirmi- 
tatc  corporis  aliquantula  detentus,  solemniis  de- 
erat,  ct  strato  decubans  pigrius  dormitabat  (alias 
autem  vir  bonus  erat,  castus  et  timoratus).  Ecce 
autcm  dormicnti  ei  adest  vencranda?  proceritatis 
sununique  decorls  persona,  pontificale  schcma 
prtetendens,  satisque  dulciter  ait  Regneguardo  : 
Quid  hic  jace-s,  ef  meis  solemniis  non  inferes  ? 
Illepavltans  ob  pcrsonae  exccllentiam,  sciscitatus 
tamen  hoc  dedit  responsum  :  Doinine.,  ait,  quia 
infirmus  sum.  Subsequutusquc:  Quis,  inquit, 
Domine,  es  tu  ?  Erjo,  ait,  sum  Vigor  Bajoce/isis 
ecclesix  episcopus.  Surge,  sanus  esto,  et  meis 
sole.mniis  interesse  festina.  Dicito  autem  abbati 
tuo  ct  fratrilms  quia,  cutn  Domini  nusfri  bonitas 
meum  corpus  hic  haberi  concesserit,  et  ego  hoc 
volo,  mea  fesfivitas  amplior  quamsit  deheref  feri. 
His  visu  audituque  perceptis,  monachus  sanus 
exurgit,  chorum  pelit,  atque  cum  coeteris  altos  ut 
poterat  pro  laude  sancti  cantus  emittit.Mirari  fra- 
tres,  et  quia  illa  bora  locpiendi  ausum  denegabat, 
facto  niane  rei  ordinem  quserunt.  Ille  visionem 
refert,  fatur  salutem.  recitat  imperata.  Gaudent 
omnes,  atque  ad  amorem  sancti  visceraliter  ac- 
cenduntur.  Revertenti  abbati  omnia  recapitulan- 
tur.  et  ille,  qui  sine  aliqua  hujusmodi  occasione 
multas  aliorum  sanctorum  festivitates  exaltave- 
rat,  sancti  Vigoris  festum  deinceps  coUceleberrime 
mandat. 

32.  Nec  solum  majori  solemnitate  festum  S.  Vi- 
goris  deinceps  apiul  Centulenses  celebrandum 
instituit  Gervinus  abbas,  sed  et  hierofhecam  ma- 
teriie pretio  spJendidiorem  fabricari  curavit,  eaque 
confecta,  Vigoris  refiquias  publice  recognifas  de- 
hita  veneratione  conclusit.  Quod  rursus  testatur 
Chronicon  Centulense  his  rerbis  (3) :  Post  aliquot 
autcm  annorum  spatia,  convocatis  honorificis 
viris,  episcopis  scilicet  et  abbatibus,  Gervinus 
pater  ejus  sacratissima  membra  de  ea  capsa  in 
qua  a  tempore  Ingelardi  abbatis  pausavcrant, 
abstulit,  et  per  manus  pontificum  convocatorum 
populo  fideli  demonstravit ;  deinde  in  aliam  auro 
et  argcnlo  paratam  reposnlt  honorifice,  ut  dece- 
bat  tantum  Dei  confessorem.  Hiec  vero  translatio 
beati  corporis  xn.  kal.  aprilis  facta  est,  qute  dies 
omni  anno  quadrageslmalis  jejunil  ambitur  reli- 
gione  ;  quod  divino  nutu  factitatum  credunus,  ut 
tunc  populi  fideles  sanctissimi  pontificis  ossa  vi- 
dere  meruissent,  quando  strictloris  ac  per  hoc 
purioris  vitae  sacrificium  Deo  obtulissent. 

33.  NoveS  hierothecx  hos  yersws  insculpsit  Ger- 
vinus  ahbas: 

Mundi  viclorem,  leclor,  eogaosce  Vigorem. 
Qui  Vigov  es  dictus,  aufers  diseriminis  ictus. 
Flammarum  domitor,  qui  mundi  cbmprimis  ifetnes, 
Ne  nos  exurant,  flammas  compesce  gehenn:*  (4). 

34.  Postea  vero,  anno  videlicet  1524,  duplex  alia 
capsa  argentea  fahricata  est  jussu  Eusiachii  Le 
Qncux,  ahbatis  S.  Richarii,  earumque  altera  caput, 
altera  rcliqua  Vigoris  Hpsana  recondita  sunt.  At 
utraquejMulopost abepiscopo  Redonensi ,primo  ab- 


ipso  Vigorc 

id  pei-  vlsn,,, 

posttdante.  ea 

festirlias 

majori 

soUiitnitair 

colenda 
decprnliiir, 


ct  iiara  r.apm 

sancti 

reUqiiiix 


recliidunti"'- 


Exdei»  iii 
duplici  aUa 
cap>f<'  ■■"'''■ 

XVI 
repositii, 


{i)CU:Gall.Cfirlst.,  tom.  X,  p.  1250.— (2)  Lib.  IV.  cap.  20. 
-  (3)  Ibid.,  extr.  —  (4)  Corblet.  Hagioyraphie  du  dioc.  d'A- 


mieiis,  tom.  IV,  p.   660. 


baie 


DIES  PHIMA  NOVEMBRIS. 


('/  fdiciter 

ixh:  src. 

XVIII 

iih  iin/fioriim 

lUveplioiie 

xvrriitx, 


»1(0   tanwii 

iiflrrove  ositr 

tiuic  per 

iiiiprinlen- 

tiiiiii  (iliiiitde 

luljiiiirto. 


Horiiiiienla 
iionnidla 
fiirumdeni 

iiiillieiiUtiin 


t^omprobHn- 
tia. 


A  bate  commetidatario  S.  Blchani,  spoUata  est  gem~ 
mis  pretiosis  quibvs  ornata  fiierat,  aliis  fictitiis 
earmn  loco  subst/tufis.  ILxc  e  rerentiori  C/ironico 
Centnhnsi  conscripto  a  D.  Cotron  ei  adhuc  Ine- 
dito  {[).  In  quo  etiam  refertur  impia  fraiirS  duo- 
ruin  itnproborum  qiii  anno  WiS,  ronnircnte  mn~ 
gisfratu  civHi,  capsas  spede  simi/es  hicrotheds 
S.  Richarii  et  S.Vigoris  a  se  fabricatas  et  brutorum 
animalium  osslhus  compJefas,  (/enutnas  reliquitts 
eorumdem  saiuiorunt  inentientes ,  monachorum 
habitu  et  vestibus  sacris  induti  biduo  circumtu- 
lerunt  e.t  mulfas  eleemosijnas  eo  noniine  coUege- 
runf  (2). 

35.  Extremo  seculo  superiori,  uln  tot  sanctonnn 
reliquiai  fempore  magnm  perturbafionis  (jalUcx 
furore  impiorum  roncremafa;  vel  dissipatxfiierunf, 
sors  feUcior  oUigif  reUquiis  S.  Vlgoris  in  S.  Hi- 
charil  ecclesia  seruaUs :  quas  sclUcef,  sicut  et 
S.  Richarii  et  aUas  mulias,  dam  subtrahere  Uruif 
illius  ecdesiw  pnrocho  (cui  nomen  erat  CalU),  ac 
deinde  anno  1791  vel  1795  ab  eodem  e  latebris 
quibus  eas  texerat  productas  et  loco  suo  red- 
difas  usque  ad  nosfra  tempora  debitis  obsequiis 
mnerafur  plebis  chrisfianx  pietas  (3). 

36.  Prmterea  ex  epistola  ven.  parochi  hodlernai 
ecclesim  S.  Richarii  mif<sa  die  ^  marfii  1869  et 
mbiscum  henigne  communicata,  discimus  infeUci 
casu,  forte  ex  nimia  festinatione  in  abscondendis 
reUquUsa  D.  Calle  adhihifa,  qeuuinis  ^.  Yigoris 
ossibus  unum  aUerumce  admixtum  esse  quod  certe 
ipsins  non  est,  uf  os  scapulare  dexfrum  (quod 
jam  dudum  mouasferio  S.  Vigoris  npud  Baiocas 
datum  fuisse  el  in  ecclesia,  nunc  parochiali,  ejus- 
dem  loci  adhucdiim.  seroari  infra  (4)  memorabi- 
mus)  et  os  quod  vocanf  sacrum  :  qnod  ufrumque 
periti  wedid  diUgcntius  examinafum  non  viri,  .^icd 
muliebris  corporis  fuisse  judicarunt. 

37.  Ex  eadem  epistola  novimus  in  mcmorata 
eeclesia  cum  S.  Vigoris  reUquUs  servari  documenta 
quxdam  iUarum  nuthcntiamcomprobanUa,  videU- 
cet:  1"  scheduhim  pergamenam,in  qua  scripfa  sunt 
hmc  verba  manu  secuU  X  vel  XI :  Hic  requiescit 
S.  Vigor  Baiocasinens.  civitatis  cpiscopus  ;  et  prx- 
terea  in  eadem  schedulu,  mauu  secuU  XIII,  ea 
reperta  esse  nofafur  a  Guidone  episropo  Careas- 
sonensi,  ubi  os.m  S.  Vigoris  ex  vetusflori  capsa  in 
aUam  recens  adornafam  transtuUt,  idque  ipse 
Guido  comprobavit  sigilJo  suo,  quod  adhuc  ei  do- 
cumertto  appensum  vi.vfur,  2"  Alterum  foUuni  per- 
gameuum,  ejusdem  sigi/U  nppensione  munitum, 
in  quo  descriptum  est  insirumentum  authenticum 
ilUus  franslationis  u  memorafo  Guidone  peractx 
die  so/emni  Penfecostes  anni  1218.  3"  Insfrumen- 
tum,  in  membrana  quoque  pergamena  exarafnm, 
simiUs  translafionis  fartas  anno  1530  per  Theo/xil- 
dum  de  Bayencourt,  ahhafem  S.  RicharU.  4"  Do- 
cumenfa  qucedam  chartacea,quibus constat reliquias 
'S.Vi^oris  anno  1793  ex  hierotheds  argenteis,  qui- 
bus  hactenus  concUtsas  fuerant,  extrarias  esse  a 
ven.  dro  CuU{-  parorho,  quando  quofidie  fimen- 
dum  erat  ne  thesaurus  ecclesix  ab  impUs  homi- 
nibus  diriperetur.  5"  Instrumentum  visiiaiionis  et 
agnitionis  earumdem  reUquiarum  auctoritate  epi- 
scopali  institutcB  anno  1825. 

38,  iVoM  tamen  iia  quiete  Ucuit  ecclesix  S.  Ri- 
charii  suo  thesauro  frui  quin  et  sibi  iUum  vel 
prxdpuam      cjus     parfem     dndicarent     ecclesia 


m 


S\  Framha/di  Si/vanecfn>sis  cf.  modestius  quidem,  vr,-TOHr 
S.  Benigni  Ihnonnms.  T)e  hls  contradictionibus  *:.  D.  s. 
jain  /,rcdfer  dlcendnm. 


V-Doconlonlioneinotaacano- 
nicis  ecclcsiie  S.  Franibaldi 
circa  reliquias  S.  Visoris. 


E-x  riinfn  suprn  (,"))  fesflmonio  Ifiuiu/fi  docemur 
jain  i'o  fempore  quo  suum  Chronlion  conscribe- 
/mf,  id  est  ante  medium  secuUim  XII,  vehemen- 
tem  cnnfenflonem  exorfam  essr  infer  monasferium 
CenfuUnse  et  ecclcsiam  S.  Fram/ialdi  Silvanecfen- 
sem,qua!el  ipsa  integrumcorpusS.VigOTis  a  sejmssi- 
deri glorinbnfur.  Quihus  veni  nrguinenfls  hanc  as- 
serUonem  suam  tuerenlur  hiijus  erdesix  canonid 
non  indicat  Hariulfus,  sed  ad  eam  firmandum  alla- 
tum  est  posfea  dip/onia  Lndovid  VI,  cognomine 
Crassi,  Frandx  rcgis,  datum  anno  1135,  quo  di- 
p/omafe  is  in  mauso/eo  quodam  ecelesia:  S.  Fram- 
baldi  corpus  S.  Vi^oris  reposifum  fesfa/)nfur.  hls 
verbis:  Ego  Ludovicus  Dei  misericordia  iii  Fi-an- 
corum  regem  suhlimaturi,  posterorum  memoriiB 
comniendare  digmim  duximusquod  tctnpore  Pe- 
tri,  venerabilis  Siivanectensis  t'|)iscopi,  corpus  B. 
Vigoris  Bajocensis  episcopi  et  coniessoris  ot  alio- 
rum  sanctorum  reliquias  in  mausoleo  isto  reponi 
fecimus  annoabincarnatione  mcxxxv.  regni  nostri 
XXVII.  Ludovlco  juniore  fiUo  nostro  in  regem  subli- 
matoarinotertio(6). 

40.  Tnstrumentum  istud  repertum  est  anno  1018 
in  qaadam  hierofhecn  cuJeo  inc/usum,quo  conUnc- 
baturetiam  corpus  quoddam  sancfum,  quod  ipsum 
prxterea  sindone  serica  alba  filo  bomhjcitto  consuta 
invo/utum  eraf,  teste  a/tcro  insfruinnifo puhlice  no- 
mine  derani  ef  caqntuU  ecclesix  S.  Frambaldi  con- 
fecto  Qccasione  visitafionisreUquiarum  sim  ecclesix 
ab  ipsis  hoc  eodem  anno  insfifidx.  Quod  posfedus 
citatum  est  in  episfola  anno  1703  a  dernno  ejusdem 
ecclesix  S.  Framhn/dl,  nomine  Frion,  srripfa  ad 
auctorem  historia; dlaxesis  TiaiocenslsfJ),perperam 
auiem  ex  apographo  a/iquantum  contracto  recens 
confHsnmcum  instrumenfo  visifafionis  re/lquiarum 
ejusdem  eccJesix  anno  1177  ah  Ebroino  decano 
coram  Ludoviro  VII  rege,  Silvanectensi  et  MeJ- 
densi  episcoqns  et  aJils  muJtis  drls  insignlbus  fa- 
ctse  (8),  in  quo  anfiquiori  documento  (9)  nulla  men- 
fio  hahetur  sive  iUius  dipJomatis  sive  corporis 
S.  Vigoris,  sed  tanfummodo  in  nofa  manu  secnU 
XVIII alirui  ejusdem  a?tatis  apogrnpho  adjecta, 
his  verbis  :  A.  Gorpus  beati  Vigoris  Bajocensis 
episc.  et  confessoris  (10). 

4L  Cerfe,  etsi  aufhentirum  Judicaretur  diploma 
Ludovici  VI,  haud  magni  famen  momenti  exisii- 
mandum  esset  ad  confroversiam  Cenfulenses  infer  et 
Sitvanecfetises  dirimendam.  Manifesfum  enim  per 
se  est,  regem  in  eo  /ocutum  esse  secuiu/um  a//egata 
a  canonids  S.  Fram/)a/di,  ac  proinde  inde  seque- 
retur  tantum  anno  1135  canonicos  illos  non  reces- 
sisse  ab  opinione  quam,  teste  Hadulfo,  exfremo 
secido  XI  fove/iunt  decorpareS.  Vigoris  apud  se 
quiescente:  quod  sane  a  prtori  faci/econjid  poferat. 
Verum  ex  silenfio  instrumenti  visitafionls  anni 
1177  argumentum  negafivum  profccfo  non  infir- 


('orpiit 
S.  Vii^ori'^  in 

ecclenia 
S.  Franibiddi 
SdranerH 
quiesccre 
asserititr  in 
iliplomatr 
iiniti  {\'.\h. 


E 


nontamfn 
iiistriiinrnto 

risitalionl.t 
reliijitinrum 

tnstdutii 
aniio  1177: 


unde  ri 
dijifoino  Hiini 

H;ti  MUnpr- 
ctum  cidetiir, 

et  cerle  rnii 
intentain  non 
satinpnifiiit. 


(1)  Cit..  ap.  florblet,  tom.  IV,  p.  6(i3.  —  (2)  Ibid.,  tom.  III, 
p.  iol.  -  13)  Ibi.]..  tom.  If  I,  p.  4r)ri  et  toro.  IV.  p.  G33;  Gilhert, 
Descri/ition  de  V^glise  de  Saint-Iiigiiier,  p.  1^1.—  (i)  Num.47, 
— (5)  Num.  26. — {d)  Heimant,  lHstoire  du  diocesede Baijeux, 


p.  55.  —  (7)  Ibid.,  p.  54-55.  —  (8)  Corblet.  tom.  IV,  p,  662. 
—  (9)  Cit.  Gall.  CJirist.,  tom.  X.  p.  1474,  not.  —  ( 10)  M^moires 
du  comiti  areJiMogiqiie  de  Senlis,  tom.  IX  (1873),  p.  77-S2. 


inuin 


994 


DE  y.  VIGORE. 


AtfCTOBE 
('..   D.   S. 


mum  deducitur  adveraus  dijdomatis  authentiam  ef 
assertioni.-i  canonirorum  S.  Framhahli  reritatnn. 
Qua  ratiotie  nimirnm  suppoui pntest  tanti  t/tminri, 
sivere  in  ecdesia  S.  Franibaldi  repositus  haberetur, 
in  instrumetito  risitafionis  annt  1177  omissnm 
fuisse  mentionetn  ?  Itaque,  si  prasscrtim  pdes  ha- 
beatur  indicio  a  monachis  S.  Audoeni  indicato  et 
secundum  Hariulfum,  in  reliquiis  ad  S.  Birharii 
servatis  prohato  (I),  quum  pr^term  nttllo  monu- 
menfo  consfet  ad  eoclesiam  S.  Framhaldi,  qum  anno 
1000  primum  fundata  esf,  forpuft  Vigoris  re.l  ma- 
(juam  ejus  pariem  perrenisse,  oinnino  ronduden- 
dum  videtnr  cuin  ven.  viro  J.  Corhlet  (2),  rel  alteritis 
rujusdatn  sanrtifforte  non  ahsimiJis  nominis:  nam 
et  Victorisp'o  Vigoris  nomen  etiam  in  marfijrolo- 
gia  irrepsisse  supra  (3)  vidimus)  reliquias  perpe- 
ram  Vigoris  Bniocensis  ej-idimatas  esse  rel  aliquu 
fantum  hujus  ossa  in  ecclesia  S.  Frainbald/  fuisse 
recotidita. 


umquam  fuisset  celehris:  nam-  quod  officiuin  iUiu.-i  D 
recifahatur  riiu  dupHci  apud  monochos  S.  Beni- 
gni  die  3  aut  5  nuvemhris,  facile  sola  ratio  repe- 
ienda  est  quod  unitus  eorum  ccenobio  et  suhjecftta 
fuit  prioratus  S,  Vifjoris  apud  Baiocas.  Ceterum 
longe  vcdidiora  sunt  argumetita  quihus  getiuinas 
reUqnias  S.  Vigoris  in  ecclesia  Sancti  Richarii 
ndhncdum  servari  siipra  demonsfrafum  e.<if  (4). 
Frudentissitne  itaque  agere  rvrfores  ecclesix  Di- 
vionensis  judicandi  sunt,  qui  cajmi  ilhid  reve- 
renfer  quidem  serrant  in  suo  thesauro,  numqiinm 
fatnen  renerationi  puhlicie  erposuerutd  (5). 


§  VII.  De  reliquiis  a  corpore 
S.  Vigoris  dislractis,  quse  di- 
versis  locis  attribula^  sunt. 


§  VI.  De  capite  S.  Vigoris,  quod 
^        Divione  servari  dicitur. 


Capnl,  fjiiiii/ 

S.  Vi[;()i'is 

r/icftiir. 

Di"ioiu' 

isse)-fiUni)t. 


licet  (tliqita 

raiioHp 

conjici  imsii 

illnc  allaiih» 

l'iintii'0. 


aiitlirntiru))! 
tion  videlin: 


1n  thesauro  ecclesix  caihedrali.s  S.  Beuigtii  Dirifi- 
nensis  rejiositutn  est  cranium  quoddam  maxilla 
inferiori  orhatumet  exparte  dextera  cunfrarium, 
cui  affixa  est  filo  bomhtjrino  ruhro  scheduht  jterrpt- 
mena  hsc  rerba  deauratis  littcris  secuti  XVllrel 
XVIII  exliibens :  Ghef  de  S.  Vigor  eveque.  Cra- 
nium  istnd  inclusum  est  theca  e.c  figno  deaurato 
conferta,huJu.s-quc  operculoex  utruque  jtarte  insrul- 
pfum  est  insigne  quoddam  genfiUfium,  quod  cujus 
fuerit  nemo  adhuc  jtotuit  definire.  Neque  efiam  no- 
rit  quisquam  qiia  ratione  idem  cranlum  adecclesiain 
S.  Benigni  devenerit.  Certe  frustra  mentionem  ejus 
qua;sieris  in  cafalogis  reliquiarum  ca^nohii  qiiondain 
S.  Benigni  dirersi.s  temjjurihus  conc/nuatis.  SeJ  alia 
ibidem  servatur  hierutheca  omnino  jiriori  consimi- 
lls,  qua  continetur  capnt  S.  Victoris  uniiis  e  diiri- 
bus  legionis  Tliebxx  :  hscc  uuiem  ex  anfiquo  mona- 
sterio  Dirionensi  S.  Stejdiani  acceptu  esse  cognosci- 
fur ;  unde  factli  cotijertura  idem  credi  poiest  de 
cajnte  Vigoris.  Sed  rursus  non  minus  inc.erfum  est 
utide  hoc  acreperitit  muuachi  S.  Stejjhani. 

43.  Haud  abmrdatn  quidem  (si  inodogenuinum 
hic  haheri  captd  S.  Vigoris  exisfimarc  fas  essei) 
conjecfuram  nohis  jtrojjo.suif  reiwrabdis  quidam 
Dirionensis  sacerdos,  illud  forte  ahstracium  fuisse 
ex  ecclesia  S.  Bicliarii  et  Divionem  usjmrtufum 
anno  14-?1,  uhi  S.  Bicharii  oppidum  militibus  Fhi- 
lipj)i  Burgundia;  ducis  dirijjiembiin  fradiiutn 
est.  Quod  si  verum  Judicaretur,  ulferius  conclu- 
dendum  foref  inonachos  S.  Bicharii,  Jarfurain 
tanii  iiiesauri  dolenfes,  ijuum  prsesertitn  timendum 
esset  ne  itide  devotio  plebis  erga  sanctmn  illumjia- 
tronum,  non  sine  motiasterH  sui  defrimento,  midto 
derresceret,  rapiti  S.  Vigorls  suhstitui.sse  aliud 
sancti  alicujm  minus  celebris  etiam  apud  se  quie- 
sretdis. 

44.  Sed  hsEC  tandem  tnera  conjectura  est,  cu- 
Jus  vix  aliud  fundumentutn  assigtiari  potest  nisi 
quod  udmodum  miruin  ajtpareret  a  monachis 
S.  Siepiiani  rel  alHs  suh  nomine  S.  Vigoris  fraude 
sujjjiosiium  fuisse  capui  itlud,  quunwis  Vigoris 
non  essei,  (pium  is  nuUo  cultii  ajmd  Dirionenses 


Legimusapud  Hariulfuin  (G),  ossihus  S.  Vigoris 
ad  Cetituletisem  ecclesiam  delfiiis  defuisse  nien- 
ium  quod  JaiHjiridem  datum  fnerat  monasferio 
S.  Audoeiii :  quamdiu  vero  ajmd  hos  rematiserit, 
an  alio  vel  quo  posiea  transmissum  fuerit,  rescire 
nequirimus. 

4G.  Metnorat  idem  scnptor  a  Gerrino  I  abhate 
coneessum  fuisse  anno  1048  os  hrachii  dexteri 
S.  Vigorls  GuiUeJmo  Normannim  romdi  .seu  dud 
occasioneconfirmatm  ab  lioc  jjrincijie  viro  donutionis 
eccleJiise  olim  ah  ejus  avo  Richardo  I  Centvlensi 
monasterio  addicto!,  quamque  abbaiissa  quccdam 
in  jus  suuin  convertere  nescio  qua  arte  molielja- 
tur  (7).  Videlicet  Guillelmus  comes  cum  a  domno 
Gervino  hujus  rei  cuusa  expetitus  fuissct.  magno- 
pere  ipsum  deprecatus  est  abbateni  ut  de  S.  Vi- 
goris  episcopi  corpore,  quod  Dei  gratia  prseeunle 
nostris  oHni  fuerat  sedibus  illatum,  aliquid  sibi 
imperliretur ;  et  nisi  abbas  id  se  facturum  spo- 
pondisset,  jam  dictam  ecclesiam,  ut  dicitur,  vere 
amisisset  :  dum  comes  ipse  niagis  propinqu;e 
supe  et  affmi  maluisset  illam  cedcre  quam  cui- 
liljet  alii  condonare  ;  siquidem  oadem  abbatissa 
parentilitate  ejusdem  ducis  illustrabatur  (8). 

47.  Nulhis  cusfotlieiKlo  .sacro  jiignori  qiiod  a 
Gervino  itiijjetraveraf  locus  aptior  visus  est  Guil- 
liehno  duci  quam  Cerisiacense  tnonasterium ,  quod 
ab  ijtso  Vigore  condifum  tradehatur.  llluc  iqiiur 
illud  deferri  Jiissit.  Nec  dedignafa  est  divina  honi- 
tas  servi  sui  gloriam  dujjHci  miracido  manifestare. 
Rem  iia  narrat  Hariulftts  (9)  :  Marchio  vero 
Guilleluuis,  misso  ad  nos  monacho  de  mona- 
sterio  Gerasiaco  noniine  Guarino,  ununi  sancti 
episcopi  de  do\lei-o  bracliio  os  promeruit,  quod 
apud  idem  monastcriuni  Gerasiacum  iniinita 
venerabilitate  colitui-.  Est  autem  idem  locus  in 
territorio  Bajocasinensium  (nunc  in  dicecesi.Con- 
stantiensi)  situs.  ex  quo  vir  Domini  Vigor  epi- 
scopus,  ut  in  Vita  ejus  legitur,  duni  adhuc  in 
hujus  peregrinationis  exilio  moraretur.  Jmma- 
neni  effugavit  anguem,  et  ob  hanc  virtuteni 
traditus  est  sancto  viro  locus,  in  quo  nunc  etiam 
servorum  ChrisU  congregatio  babetur.  Gum  ita- 
que  monachi  ibidem  degentes  cum  ineffabili 
gaudio  sanclissljui  sui  palroni  reliquias  ovantur 
excepissent,  volueiaint  experiri  utmmnara  vere 
illud  os  de  S.  Vlgoris  corpore  fuisset.  Sciebant 


Mentuin  !S, 

Vigoris«/ij» 
servn()im  /ji 

1'U'iiobio 
S.  Audoeni. 


<)s  h)-ticliii 

dexieri  aiuio 

1(148  Giiilhh 

vio  dicn 

Iradifiim. 


et  ab  e<jdeiH 
donntum 
ccemhio 

Cerisiaceiisi. 


(1)  Clr.  supra  nutiiiii.  27,  :2S.  —  (2)  Hagiogr.  du  dioc. 
d'Amiens.  tom.  IV,  p.  6G1.—  (3)  Coinment. piEev..  num.  13. 
—  (4}  Num.  'SiiMl.  ~  (5)  Hiec  omnia  de  criinio  Divionensi 
innotuerunt  noljis  per  veneiabiles  viros  Bernard.  Illuslris- 


sinii  ac  Revei-endisslmi  Episcopi  Divionensis  prosecreta- 
rinm,  et  Gu6rin.  ecclesife  calhedralis  Divionensis  vicariuui. 
—  l,ti)(;rr.  supranumm.28,'^!!.—  0)  HmiuU'.  Cliron.  Cenliil.. 
lib.  IV,  cap.  "20.  ~  (8)  Ibid.  —  (9)  Ilud. 

autem 


B 


DIES  PRIMA 
A   uutem    quod  inler  alia  dona  virtutum  quibus 
rulseral  semper,  iino  fulgebat,  hoc  quoque  excel- 
lentius  obtincrct  quod  nullo  niodo  Ignis  ardore 
liedi    aut    comburi  ijosset.    Itaque   struem  lini, 
quod' scilicat  facile  nlmis  inconditur,  faciunt,  et 
brachium    illud    sanctissimi  pontificis  superpo- 
nunt ;    deinde  linuni  desuper  eongerunt.  et  ita 
aridam  et  tenueni  nialcriam  igne  supposito  in- 
tlammant.  Et  licet  Deus  omnipotens  in  sui  servi 
merito    tentandus    non    fuisset,  cosdcm    tamen 
fratres,  qui  non   quohbet  vitio.  sed  certitudinis 
capiendas  gratia  id  fecerunt,  miracuH  ac  virtutis 
cventus    non    fefellit.    Nam    non    soium    sancti 
dexferam  ignis  illc  non  Itesit.  sed  etiam  Ilnum 
quod  fuerat  appositum,  ab  igne  permansit  inta- 
ctum.  Sic  fratres  illi  de  pattis  pi^nore  eerti  facti 
sunt.  Necdum    post    hoc  factum  octo  fluxerant 
dies,  cum  ecce  homo  daemonio  plcnus,  eorum- 
dem  fralrum  miseratione  aquam   ex  (|ua  forte 
illud    beatum    os    fuerat    lotum,  accepit  :    qua 
hibita.  salutem  corporis  et  libertatem  recepit,  et 
deinceps  inimici  infestationeni  non  pertulit.  Hmc 
quidem  duo   miracula  per  S.  Vigoris  reliqulas, 
a  nobis  illuc   relatas,  apud  Gerasiacum  mona- 
sterium  Christus  Dominus  peregit.  Cirm  posfe- 
riorem  saeri  illius  thcsanri  histor/am  miUnm  docn- 
mentum  reperire  ficuif.  Certe  ntiUa  illius  hodie  in 
ecclesla parochiali,  olim  abhatiali,  Cerisiaceyisi  (1), 
quod  per  lif.teras  ad  nos  dafas  testatiis  est  mie- 
rabilis  hujus  ccc/esix  redor,  vel  memoria  super- 
cst. 

48.  Monasteritim    vero   in    Monte   Ckrlsmato, 
prope  Baiocas,  qiiod  postea  priorafus   6'.  Vtgoris 
nuncupatum  est,  postqnam  anno    10%  ab  Odone 
episcopo  Baiocensi  subjectum  fuit  cmiobio  S.  Beni- 
Vinonstapml  5""  l^ivionensi  (2).  prioratu  vcro  siipprcsso  Jani 
Baincas.      paroc/i/a  S.  Vitjoris  (Saint-Vigor-le-Grand)  in  ejiis 
locun/  successit,  quodque  obitu  et  prima  sepultura 
Vigoris  insi(jne  fiierat  (3).  orbafum  se  dohhat  von- 
ditoris  sui  reUquiis.  Aliquod  tanien  ei  solatium 
attulit  03  humeri  sinistri  a  sancto  corporesumpfutn 
et  e  monasferio  Centulensi  transmissnm  d/e  10  maH 
1071,  quod  solemni  pompa,  una  cum  costa  S.  Sul- 
picii,  alterius  episcopi  Baioc€mis,e  ccenobio  S.  Ghi- 
sleni   Hannoniai    accepta,  monasterii  ecclesix  in- 
fulit,  die  dominica  l'J  J/dil  ejusdem  un/ii  1071,  III. 
Bom.    de   Nesmond,    tunc    Baiocensis    antistes. 
*-■  Hujus    translatio/iis     instrumenfum     cum     ipso 
sacro  pignore  ctnte  hos  viginti  qu/nque  fe)-e  aimos 
repertum  et  recognitum  esf.  Ciijus  /-ei  fidem  facit 
instrumenfum  visitattonis  reliqiiiartim  eo  teinpore, 
anno  videJicet  1857,  ex  mandato  11/.  ac  R""  Caro/i 
N/cola/  Didiot,  func  Baiocci/s/s  et  Lexovicnsis  epi~ 
scopi,  institutoi,  quod  in  Historia  sua  Prio>-afus 
Sancti  Vigoris  edidit  Faucon  (4). 
rtibidiuti  4^^.  Be/iquiasY\gons  usque  ad  teinpus  inaf/ux 

'ism-vahim  perfu rhationis  gallicx  extremo  superiori  seculo  in 
Hosdos  ^'^^otno  Sancti  v igoris  servatas,  profanis  impio- 
rum  manibus  subtraxit  ef  post  infausfa  i//a  tem- 
pora  ecciesia;  parochiali  resfituit  ven.  vir  Thomas 
Le  Tua/,  ejusdem  ecclesise  paroc/ius  (5),  easqiie  ab 
I/l.  iJom.  Brau/f  episcopo  Baiocensi  de/egatus 
authenticas  agnovit  Batocensis  canonicus  Duro- 
zier,  die  10  martH  ISOS,  teste  Jam  citato  instru- 
mento  visitationis  anno  1857.  Ex eodein  instruinenfo 
discimus  in  ea   visitaiione  quatuor  particidas  e 


<h  Inimcri 

xiiiidri 

i-inif.esnuni 

liriovaliti 

Siuicti 


NOVEMBRIS. 

mcris  ossibus  avulsas  esse,  quai  singula^  data.  sunt 
paror/,0  ecclesim  Baioceusi  Suncli  Exuperii,  rectori 
seminari,  Som/nervelensis  (Somme,-vieu),  superio- 
nsso!  camobii  Balocensis  monialium  a  Caritafe  et 
secretiori  tahulario  domus  episcopa/is  (6). 
^  50.  Aliis  quihusdam  iocis  servatas  reUquias 
S.  Vigoris  indicat  scriptor  Historix  diacesis  Baio- 
censisa).  Imprimis  /lin/irum  in  eccfesia  cathedraU 
Ba/oce/isi,  festihus  fabidis  confectis  anno  1477  ef 
anno  1562,  quo  posteriori  anno  ea  exc/esia  a  Cal- 
vijiianis  diirpfa  rst  ef  thesattrus  /■diquiarum 
qiux  i/jidem  colehanfur  dissipatus.  Postea  vero, 
anno  1050,  e  monasterio  Vedastino  Atrebatensl 
recepit  eadem  ecclesia  os  brachi/  S.  Vigoris. 

51.  ht  Ebroiccnsi  aufem  dia-resi,  ecc/esia  co/- 
/egia/is  Sancfi  Vigoris  in  oppido  Pontis  Arcue-nsis 
(Pont-de-rArche)  servat  parte/n  cranii  ef  sum/num. 
fe/nur  sancti  patroni,  prster  pal/am  qiia  utcbatur 
in  ce/ehrando  sanctissimo  inissse  sacrificio.  Qux 
quum  furtim  subiata  essef,  dein  fe/iei  casu  anno 
1048  reperta  est  in  rubo  in  que/u  a//Jecta  fiierat  : 
unde  postea  ad  rum  locum  quotann/s  Deo  gra- 
tias  acturus  sole/nni  pompa  c/erus  iiUus  ecc/esiie 
accedere  consuevit  (et  hodieque  reliquia!  S.  Vigoris 
per  fofum  oppidum  cirruinferunfur  dominica 
seruuda  mensis  JuUi,  quod  mihi  nuperr/me  per 
liiferas  ven.  decani  innottntj.  Quasdam  etiam 
S.  Vigoris  rc/iquiasaccepiHse  dicuntur  monasteria 
S.  Vedasfi  Atrebatense  et  S.  Fetri  FrafeiU  tn 
dicpcesl  Lexoviensi  atque  ecclesia  Pictaviensis 
S.  Cijpr/ani,  Ponfisarensis  S.  Mel/onis  in  dia;resi 
Rotho/nagcns/  ef  Marfiarens/s  in  diwcesi  Pari- 
s/ensi. 

d±  Hxc  ex  /audata  hisforia  dia-cesis  Balorensis. 
Prmterea  docet  nos  scriptor  recentior  (8)  anno  1693 
dafain  fuisse  parficuiam  reliquiarum  S.  Vigoris 
cuidam  ecrlesiai  diwcesis  Cenomanensis,  et  anno 
1S05  os  spinale  ecciesiat  S.  Joannts  (Saint-Jean- 
de-Queux)  vici  Alciacensis  {Auxi-le-Gh;Ueau), 
diwcesis  Boioniensis ;  ac  denique  /taud  exiguam 
particulam  earumdem  reliquiarum,  authentice  re- 
cognitain,  esse  penes  privafum  qurmdam  rivem 
Ahhatisvilix    in    dicecesi  Am/nanensi. 

§  VIII.  Dc  ccclesiis  vel  oraforiis 
ubi  S.  Vigor  singulari  culfu  f 
lionoratur  vel  olini  honoralus 
fuit. 


AIICTOHK 
C.  II.  S. 


\!ilC 

S.  Vi^jriris 
rdiquiae  tn 

t^cdenia 
lutliedrali 
Biiiocnisi, 


in  oppido 

Pontis 

Anriiensi)',  et 

aliis 


locis  pliiri- 
mis. 


Ba/ocensem  ecclesiam  prxc/pue  Hlusfravit  S.  Vi- 
gor  /a/>oribus  suis  ef  poidificatu.  Itaqiieetin  ea 
prxcipuo  cultu  ce/ebrafus  rst  (U).  In  ipsa  famen 
Baiocensi  civitate  nullum  oratorium  S,  Vigoris 
nobis  innotuit  prxter  sace/ium  quoddam  i.n  ecc/esiu 
cafhedrali  sub  vocabu/o  St^  Honorinx  rfA.  Vigoris 
dedicalum,  cujus  feuesfra  pirtis  vitris  historiam 
saneti  nostri  piorum  oculis  exhi/jet.  Prasterea  in 
eadrm  caf/tedrali  err/esia  conspicitur  inter  imagi- 
nes  sanctorum  episroporum  Buioceusium  forniri 
chori  insculptas  et  effigies  S.  Vigoris,  quam  dest- 
gnat  hic  tittdus  rharacferibus  majusrulis  seruH 
'XlVeffictus  :  SCS  VIGOli  (10)." 


In  civilale 
Uaiocenai 

iiiilfu 

S.  Vi^fiii 

iMicata 

ecrh.nia,  sed 

.lolii  inmodo 

niicfllum  in 

ecclesia 
cnt/ti-f/riili. 


(1)  Gfr.  Adnol.  /.  —{'■2)  Mabillon,  Annal.  Bcned.,  lib.  lxix, 
ii-  44  (tom.  V,  p    3(i<J).  —  (3)  GIV.  Vit.  num.  ult.  et  adnot.  /. 

—  (4)  Essai  historique,  etc,  p.  507.  —  (5(  Ibid.,  p.  206  extr. 

—  (6  lbid.,p.  208.  —  (7)  Herniant,  Hist.  du  dioc.  de  Batjeiix, 


pp,51.  .56.  —  (8)  Corblet,  Hayioyraphie dii  diacese (lAmiena, 
tuui.  IV.  p.  663.  —  (9)  Cfr.  supra  num.  11.  -  (10)  Corblet. 
tom.  IV,  p.  664. 

54.  At 


m 


m  S.  VIGORE. 


S.  Vigoienj 

patronum 

colunt  viri 

Sancti   Viffo- 

risprOi>e 

Baiocas, 


n 


Sancri 
Sutpiiil 
ibideui , 


Radoreiiis, 


54.  Al  firxciptic  fhjruit  semjMr  cultus  S.  Vigoris 
m  viro  qui  civiiafl  ndjacet  in  imtfri  Monte  C/iri- 
smato  seu  Chrismatifi,  qui  hofJicquc  ttoiniue  S.Vigo- 
ris  nuncupatur  Saiiit-Vigor-le-Grand.  Ecclesiam 
illic  ef  nionasferium  condidit  ipse  sanctus  (1).  Mo- 
nasferlum  istud,  a  Norniannis  dcstructnm,  insiau- 
ravit  exiremo  secuh  XI  Odo  episcopus  Baiocensis, 
accifis  monachis  quihusdam  a  Monie  S.  Michaelis, 
et  paulo  posi,  anno  WOti,  donarif  ahhafis'  S.  Beni- 
(pii  Dirioncnsi  (^),  cui  titulo  pr/oratua  suhjecium 
permansii  usque  ad  anmim  1792  (3).  Nmc  autem 
pauOE  antiqui  priorattts  supcrsiint  rnina.' ;  ecclesia 
vero  omnino  crersa  est  et  nova  seculo  X I '///  a  fitn- 
damentis  erecta  (4).  Statua  S.  Vigori^  qua-  in  lUu 
visifur,  efiam  receniis  esf  npcrls.  Sed  In  cjn>idem 
ecclesia;  sancfuario  serraiur  adhuc  sedcs  marmo- 
rea,  quam  S.  Vigoris  fuisse  fentnt,  cuique  ex  anfi- 
qno  morc  insiderf  ol/m  consucrerunf  prldic  quant 
solemnipompa  ii>  civifafem  suatn  iniroducebaufnr 
recens  creati  Baiocenses  episcopi.  Qtiod  ita  descri- 
hif  refus  caremonialc  :  Eat  cliorus  enm  clero  et 
popuio  et  processionalltcr  ad  Sanctum  Vigorem, 
ibique  invento  in  monasterio  episcopo  prEeparato 
induto  cappa,...  adducatur  anle  catliedrani  saneti 
Vigorislapidfam,  ct  cum  in  ea  aliquantuluiu  se- 
dere  faciat  (5).  Servahatur  efiam  in  ecclesia  prio- 
rains  Sanctl  Vitjnrls  ef  delnde,  illa  ecclcsia  dirufa, 
usqite  ad  annutu  1823  (quo  anno  confraciuin  esi) 
in  anguh  ccemeteni  parochialis  repositum  jacuit 
hhriim  hapflsmale  ifem  marmoreum,  qno  S.  Vigor 
iu  (japf/zundiK  cafechnn/ruiis  iift/is  frudchafnr.  De- 
scrlptioncm  et  efff/iem  hujus  lahri ,  cujus  fra- 
gmenta  hodlc  rcposita  surit  in  museo  Societatis 
Antiquariorum  Cadoml,  r^/desls  apud  Faucon  (6). 

55.  Clrifati  eiia/n  Balocensi  et  vico  Sancfi  Vigo- 
ris  adjacef  rlcus  Sancf/  SnppJ/cii  seu,  ut  vtdgo  nnn- 
ciipalur,  Sancfi  Sidpicii,  cnj/is  ecclesla  S.  Vigorcni 
ut  pafromtm  secnndarinm  rencrafnrj  ct  monsira- 
iur  illic  statua  secidi  Xll  rel  XIJJ,  qus!  sanctum 
exhibet  saiis  jnvenem,  casuh  famen,  mitra  et  i^edo 
episcopali  dccorutuni ,  et  aniniaJ  caieUo  haud  al)si- 
mile  erecto  corpore  llli  Innltens  ;  at  forte  non  ita 
certttm  est  hac  effigle  prlmo  S.  Vigorem,  et  non 
alium  sanctum,  repr&sentatnm  fnisse.  Hxc 
de  cultu  S.  Vigoris  in  eccksla  Suncti  Snlpicli,  sicut 
et  cetera  qtiai  huic  paragrapko  inserta  stint  non 
Indicato  allo  fontc,  dehemus  ini^ignl  hcuevofentlx 
venerahills  et  docllssiml  v/rl  E.F.  Sanrage,sacer- 
dotis  dioecesis  Rofhomagensis,  non  semel  in  AcHs 
nostris  laudafi,  iit  qui  optime  de  opere  nostro  merl- 
tiis  est. 

56.  Celehr/s  in  hisioria  S.  Vigoris  est  antiquus 
vicns  Radoverus  (Reviers),  se.r  c/rcifer  lencis  Ba/o- 
cis  ad  orientem  distans ,  nhi  primo  /n  reglonem 
Baiocassinam  veniens  sanctus  commoratus  tradl- 
tur  (7).  Jn  eo  vko  etlam  e.rfifif  prlorafus  S.W^^ovis 
nomine  insigniins  (8),t'/  iiodierna  ejus  eccfcsia  ejus- 
dem  iituh  consecrata  est;sed  nullum  culttis  illius 
aniiquum  mouumenfum  servare  memoratur.  Juxta 
eccles/am  vero  risehafnr  oliin  c.i  sacellum  S.  Chrl- 


stinx,  quo  hco  secundnm  tradltlonem  popnJarem 
S.  Vigor  cum  discipulis  nonnullis  allqnamdln  de- 
gnif  (11). 

57.  Pra-ier  has  In  diceccsi  Balocensl  S.  Vigorem 
prxclpuum  patronum  habent  vel  hahuerunt  ecclesla; 
Maiscil  (Mai:ci)  (10)  :  Longl  MUarls  (Longril- 
hrs)  (U);  Cheusii(Chenx),  nhi  ct  nnl  ex  cwiclnsuris 
fornicis  In  choro  Insciilpta  est  (see.  XJI  velin. 
XJIJ)  cffigies  S,  Vigoris  infnlas  ef  pednm  pmsto- 
raJc  gesfanfls  et  duos  draconcs  catcnis  Uligatos 
fcnentis  (12) ;  Alterix  (Authie),  in  gua  antepaucos 
annns  Jcgcbafnr  hicc  Inscriptio  snjjrajanuam  occl- 
denfaJem  In  Inierlorl  parleie  posifa  sccuio  XlveJ 
XI J :  Quarto  idus  aprilis  dedicata  luit  ecclesia 
ista  in  Iionore  sancti  Vigorls  (13);  CoJumhl  (Con- 
JonsJ  (14j;  Colnmljcii  (Colomhg~snr-J'haoi/J  (15); 
CoJleviJJai  (CoJleviJle-sur-OrneJ  (16) ;  Cagnei  (Ca- 
gnij)  (17)  ;  Burgishud  (Bourgnchus)  (18)  ;  Sohiria; 
(SoJiersJ  {\\))\  Brlffcvilla:  (BrciicrllJc-snr-Lal- 
zej  (20);  VrvilJx  (21 );  Pefrariarum  (PerrieresJ  (22); 
ViJhris  Caniveti  (VilJe-r.^-Canivef)  (23)  ;  Saiicfi 
Vigoris  de  Modiis  (Sainf-Vigor-de-Mien.iJ  (24): 
Sancti  Vigoris  de  Meserefis  ( Sainf-Viyor-des- 
Maisercts)  (25) ;  de  Datnno  vofo  (Daiivon)  (2G);  de 
Culfo  fermento.^io  (Cou!/-ai/i)  {2.7 );  Trnntjell  (J^rtin- 
g/j)  (28) ;  Jueti  (Juaije)  (29) ;  CoJumharla;  siiper 
SenJam  (CoJoinJners-snr-SeuJJc)  (30) ;  Berncscl 
(Bernesq)  (31);  Asneriarum  (AsnleresJ  (32);^!«- 
glica:  villai  (EnglcsqueriJJeJ  (33) ;  Brntlcuria;  (Bru- 
couftj,  antiqna  effgie  S.  Vigoris  decorata  (34) ; 
Crecicori  (Saint-Vigor-de-Cr^vecceur)  (35);  et  de 
Llsoriis  (LlsoresJ,ubi  1  mago  S.Yi^ovis  /ncfa  ap- 
ptaref  j/ixfa  tahuJam  praicipnatn  in  aJ.iarl  prlnci- 
palicoJJocaiam  (36). 

58.  Dus  eccJeslai  ultinio  hco  IndicatiB  perfine- 
hatit  ad  antiquam  dioecesim  Lexovicnsem ,  Jam 
cum  Baiocensi  iinifam.  Nam  ciiJtus  S.  Vigoris  ex 
Bctiocensi  ad  aJias  deriraius  est  ques  cnm  eu  unatn 
provinciattt  eccleslasticant  snh  metropoJi  Rotlioma- 
gensi  constitnehant,  Fofhomagensem  sciJicet,  Lexo- 
vlensein,  Ehrolcensem,  Consfantiensem  et  qnm  cttm 
eadem  nnnc  itnifa  est  Ahrincensem  ,  ac  Sagien- 
sem  (37).  In  hodierna  dimcesi  Uofhoniagensi  d/ias 
indicarc  Jicet  eccJesias  S.  Vigoris  fitnJo  dedicaias: 
unam  In  ip.^a  urhe  Jiothomage/isi,  extremo  seculo 
superlori  tempore  magnse  perturbafionis  fisco  pu- 
hJico  addicfa  ac  rendifa,  uec  nmqnam  postea  divlno 
cnJtul  reddiia,  cttjus  accuratam  descriptioncm  no- 
Jns  tradidit  cl.  v.  A.  Sarrasin  in  opusculo  suo  de 
eccJeslis  Bothomagensihus  suppressls  ante  hos  de- 
cem  annos  cdifo  (38);  alferum  In  vlco  gw/  nuncupa- 
tiir  Saint-Vigor  d'Imonvil!e,  quo  semeJ  in  anno, 
dowinica  sciJlcef  po.-nt  dleni  ieriluin  uovcmhris,  qniB 
soletnn/tati  S.  Vlgoris  celehranda'  asslgnata  esf,  fit 
concursus  populi  e  vicinls  Jods  qiiasi  ad  nundinas 
annnas,  unde  conjlcere  Jicet  oJiin  caJehrem  fuisse 
/IJiic  ea  dieperegrinaiionem  ad  S.  Vigorem. 

59.  Jn  dicecesi  item  Khroicensi  duai  etiam  inno- 
tuerunt  eccJes/a:  vocahido  S.  Vigoris  insignes,  altera 
a  qna  ipse  v/ciis  S.  Vigori.s  nuncupatus  esi,  kilome- 


ff  ft/ii  DiiiHi 
III  diijxexi 
Bdinreiini 


Ecclegim 
S.  Vigoiis 

tiliih 

coiisfci-alx 

iii  dinrm 

linlh  1)1)1  n- 

i/cm^i 


ef  III  liiwreni- 

Khroiceiifi, 


(1)  Vit.  iiuni.  8.  —  ("2)  Mal^illon.  Aiiiinf.  Benedict.,  iib. 
LXix.n.  44.  (toni.V.  p.  3G9).  —  (3)  De  hisloria  piioratus 
S.  Viguris  videsis  Gall.  airlst.,  toni.  Xl.  p.  404 ;  A.  de  Caxi- 
mont,  Stntislique  tnoiiumnttalc  Ju  Calvados,  toni.  III. 
p.  440  sti(|.;  Faucon.  /Cssai  hlstorique  sur  If  Prieur^  de 
Sfil)it-Vir/oi'-le  Grand  (Bayeiix.  18(U).  —  (4)  De  Cauinont, 
op.  cit.,  p.  437.  —  (h)  ll.id..  p.  438 ;  Faucon,  p.  loo  :  cfr.  pp. 
145. 154-l.")i).  -  (G)  Op.  cit.,  pp.  14o.  149,  2M.  CtV.  De  Cau- 
mont.tom.  111.438-4:«).  —  (7)  Vit.  num.  3.  -  (Sj  Cointius, 
Aimal.  /•VflMr,,aiiun.  530.  n.  15.  —  (9)  Lamberl.  Nulf  sur 
des  sepidtures  aiirieimes  troitrih'S  <)  Seeiern.  p.  440.  Cfr.  De 
Caumont,  loni.  I.  p.  367.  —  (10)  A.  lie  Caumont.  op.  cit., 


tom.  I,  p.  148. -(ll)Ibid.,  p.  179.  —  (12)  Ibid.,  p.219.  — 
(13)  Ibid.,pp.  ^1,283.—  (14)lhid..  p.  993.  —  (15)  Uud., 
p.  349.  —  (Ifi)  Ibid.,  p.  402.  —  (17)  Ibid..  tom.  II,  p.  51. 

-  (18)  Ibid..  p.  124.  —  (19)  Ibid..  p.  125.  —  (20)  Ibid..  p.  210. 

—  (21)lbid„  pp.  249.  251.  —  122)  Ibid..  p.  32(i  sqq.  —  (23) 
Ibid.,  p.  504.  —  (24)  Ibid..  p.  53i.  —  (25)  Ibid..  tom.  HI, 
p.22.  — (2G)Ibid.,p.22i).  -  (27)  Ibid.,  p,  248.  -  (2SjIl»id.. 
p.3G0.  —  (29ilbid.,  p.  301.  — (3a)Ibid.,  p.  539  -  (31)Ibid., 
p.  710.  —  (32)  Ibid.,  p.  777.  —  (33)  Ibid..  p.  779.  -  (34)  Ibid., 
toni.  IV,  pp.  108, 107.  —  (35)  Ibid.,  toni.  V,  pp.  417.  419.  — 
{3G)  Ihid..  pp.  G54,  G5t),  —  (37)  CtV.  supra  nuni.  14.  —  (38) 
Les  ^glises  supprimies  rfe  Rouen  (Rouen  1874).  p.  9,  sqq. 

tris 


A  tris  clecem  ad  mendtem  Ehroicis  distatis,  altera  in 
oppido  de  Ponte  Arcuato  (Pont-de-V Arche) .  In  har 
posfcriori  ronspiciiur  aHart  prinripali  affi.ra  sfa- 
fim  ifignea  admodum  antiqua,  ii/uc  aUafa  fition- 
datn    e   proximo    monasferio    Boni    Porfus.  Ad 
eamdem  magnus  fif.  coneursus  inatrum  parrufos 
afferenfium  dehiles,  quihus  a  sancfo  vigorern  postit- 
lent :  nios  illis  est  ut  fnsrinJi.s  (/oss/jp/nis  plurimis 
ad  sancti  stafuam  admofis  atgue  in  duas  pnrtes 
dissectis,  earum  alteras  apud  e.uni  repositum  relin- 
quant,  aJferas  memhris  pueruJi  dfliUibus  UJigent. 
Duhiuuinon  ridetur quin  mirum  iJJud  genus  pie- 
tatis,  quod  antiquitus  ihi  etnltra  tnemoriam  homi- 
num  ohserrafur ,    ortum   sit  ex   ipso    S.  Vigoris 
nomine:  rujus  rei  etaJia  multaproferre  licet  exem- 
pla  (1).  PeJiquise  etiam  S.  Vigoris  ibidem  hono- 
rardur  (2)  in  fheca  roJ?orea  reposUa.'.,  qux  sinqulis 
annis  dominica  secunda  mensis  JuJH  (qna;  forte 
dies  translationis  fiiit)  solemni  pompa  circumfe- 
runtur.  Denique  et  confrafernitas  S.  Vigori?  quon- 
dam  in  eccJesia  eraf,  qux  aute  hos  quadraginta 
annos  cessacif.  Hxc  omnia  aceepimus  ex  litteris 
venerahiJis  decani  hodierni,  per  IL  D.  Sauvage  no- 
hiscum  commnnicatis. 
Connidntien-        60.  In  dicecesi  Consfantiensi  quinque   ecclesix 
^i  parochiaJps  S.  Vigore  pafrono  gJoriantur : videJicet 

Sancfi  Vigoris  (Sainf-Vigor-Jcs-Monts),  Jogan- 
viJJx  et  BriqueviJJai  (Briquer.ilJe-les-SaJines  seu 
Briqueville-sur-Mer) ,  qus  ad  antiqnam  dicecesini 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


297 


AliCTORK 
C.  D.  S. 


ConstantmmmpertineJ,ant;Hq„.-e  ad  antiquam 
dtcecesnnAhnncensem,  ranens,.,  (Tanisj,  ublcon- 
sptafur  fenesfra  in  qua  ritris  pictis  repr^sentatur 
&.  Vigor  draconem  pedihus  concuJcans,  ac  Cam- 
piaci  (Champeaux),  ubi  sermfur  statua  S  Vigoris 
haml  ineJegans  secuJo  XVI  confecta  :  ad  Jmrmn 
pnorem  muJti  olim  pi.-Bperegrinationis  gratia  con- 
venire  solehant,  nunc  admodum  pauci.  Prxterea 
oJim  S.  Vigorls  nomine  consecrata  erat  ecclesia 
monasferii  Cerisiacensis  (in  vico  hodierno  Cerisy- 
VAbbmje  seu  Cerisg-Ja-For^t)  (3)  et  singulari  cultu 
efiam  honoraJmfur  sanctns  in  paroriiUs  de  Vaile- 
viJJa  (VauviJJe)  et  de  TorteviUu  (TeurteviJle-au- 
Bocage),  quo  utroque  loco  erat  prioratus  prioratui 
S.  Vigoris  Baiocensi  sufjjertus  (4). 

61.  Denique  in  dio-cesi  Sagiensi  S.  Vigor  uf  pa-    ucSa^imsi.. 
fronus  coJUur  m  parochiis  Athiantm  (Atliis)  et 

Mesnilli  GmKluini  (MesniJ-Gondouin). 

62.  E.rtra provinciam  Rotiiomageusem  viget  qui-        ChUuh 
dem  nUfus  S.  Vigoris  in  dicecesibus  Atrebatensi  et  ^-  Vifcoris  in 
Amhianensi  (5) ;  sed  nuJla  ecciesia  aut  oratorium      ''^"^  "' 
ejus  titulo  consecratum  miiii  innotuif  prxfer  sacel- 
Jum  ipsi  sacrum  in  eccJesia  Sancfi  Picharii  (6). 
//;  eadem  ecdesia  effigiem  sanrti  nostri  reprmsen- 
fat  statua  posita  in  saceUo  Sancti  AngiUterfi,  et 
prxterea  a.Ua  stafua  affixa  muro  quo  fuJcUnr  lur- 
ris  ad  fores  ecclesi^,  qua  exhibetur  S.  Vigoi-  dra- 
conem  sex  capitibus  inhiantem  sfola  ahducens  (7). 


diitcenibitn 
Ali-ebatenaie( 
Ainbinnensi. 

E 


VITA    SANCTI    VIGORIS. 

Hanc  Vitam,  ut  supra  monuimus  {[),edimus  ex  codicihus  septemdecim,  quorum  octo  magis  primi- 
genium  videntur  ejus  textum  exhihere,  videJicet  1.  Carnotensis  68;  2.  Parisinus  13765;  3.  Afreha- 
tensis  462;  4.  BruxeUensis  7460 ;S.  Duacenus  838 ;G.  Compendiensis  et  7.  Marchianensis,  quorum 
apographa  nobis  servavU  cod.  Parisinus  11773;  8.  Audomaropoliianus  746.  Horum  omnium 
variantes  Jectiones  adscripsimus  ad  priorem  textam. 
PeJiqui  vero  codices  novem  ,  unde  textum  emendatiorem  proferimus ,  iia  inter  se  concordant  ut 
G  varianfihus  lecfionihus  nofandis  locus  non  fuerii.  Paucas,  qtias  alicujus  momenti  videri  possint,  F 
indicaliimus  in  margine. 


holoyus. 


TEXTUS,  UT  VIDETUR,  PRIMIGENIUS. 

-InCIPIT     '  VITA  ^    BEATISSIMI    ^  VlGORIS    EPISCOPI  *, 
QUE  CELEBRATUR  KAL.  NOVEMBRIS  ^.  Gloria  "  OmnipO- 

tenti  Deo  Patri  ^  et  ^  Jesu  Christo  filio  ejus  ct  Spi- 
ritui  sancto,  Deo  vero,  manenti  in  trinitate  per- 
lecta,  factori  ot  recuperatori  "  generis  humani. 
Oportet  igitur  pro  cedification^  sanctee  matris 
fBcclesiiie,  Christi  sanguine  redemptse  *",  quam 
exibuit  sibi  gloriosam  sponsam  ^S  non  habentem 
maculam  aut  rugam,  vitas  sanctorum  '^  scribere, 
que  '^  velut  luininaria  niundi  '*  fulscruntet,  tene- 
bras  ^^  ignoranliiB  atquc  errorum  ^^  depulsis, 
lumen  claruni  ^'  cordibus  ^^  credentium  '''illustra- 
runt  2^   Denique   post   gloriosam   ascensioneiu 

Uomini 

(1)  Crr.  Coniment.  prKV.,  nurain.  1, 2. 


TEXTUS  EMENDATIOR. 


I, 


INCIPIT    PROLOGUS    IN      VITA   SANGTI     VlGORlS     EPI- 

scopi.  —  Gloria  et  honor  omnipotenti  Deo  Patri 
et  Jcsu  Christo  filio  ejus  et  Spiritui  sancto,  Dco 
vero,  nianenti  in  trinitate  perfecta.  factori  et  recu- 
peratori  generis  humani.  Oportet,  fratres,  pro 
iKdificatione  sanct;ie  matris  ecclesiiB,  Christi  san- 
guinc  redempta;,  quam  exliibuit  sibi  glorlosam 
sponsani,  non  habentem  maculam  aut  rugam, 
sanctorum  vitam  scribere,  qui  velut  luminaria 
mundi  fulscrunt  et  tenebris  ignorantiffi  atque 
errorum  depulsls,  Imucn  clarum  in  cordlbus  cre- 
dentium  illustrarunt.  Denique  post  gloriosam 
ascensionem  Doniini  nostri  Jesu  Christi  ad  C(L'Ios, 

ac 


yt)  u[r.  L.oniment.  prKV.,  nuram.  1,2. 

Num.  1.  —  1  Tot.  num.  om.  3,  8.  —  ^  prologus  in  vita  1-G;  prologus  vitae  7.  —  ^  saDcti  4-7  ;  sancU  ac  h.%  —  *  om.  9.  .5;  et 
confessoris  add.  4.  —  f-  {que-nov.)  om.  4-7.  —  «  et  honor  add.  i3.  —  '  om.  4-7.  —  ^  Domino  add.  4-7.  —  »  creatori  4-7.  — 
^^voxerasa,  «/-/■.  redemplfl  1.  —  "  o»i.  4-7.— '^  (v.  s.)  sanctorum  vitam  2.  —  '^  qui  4-7.  —  '*  om.  2,  7;  in  niundo  4-fj. 


'^  tenebris  %  4-7.  —  '«  erroris 
Novetnbris  Tomus  I. 


4-(j.  —  "tjm.G.  —  "  in  cord.  2.  — '^  lidelium  li.  —  ^"  infundehant  2;  infuderunt  4-7. 

38 


298 


VITA  SANCTI  VIGORIS. 


KX    MSS. 


S.   Vigori-s 

orliis, 

piiuciitio, 

nirtules. 


1'airiam 

(iesprit, 

liedeieri  iu 

re(/i(iiie 

Jlaiocas/iina 

idololatras 

>milto.t  ad 

Keram  fidem 

convertit. 


Domini  nostri  Jesu  Christi  ad  c^los  ac  post  pre- 
dicationem  bcatomm  apostolorum  in  toto  orbe 
diffusam,  sancli  niarfyies  atque  confessores  in 
omamentum  sanctne  -'  iKcclesifE  exorli  sunt.  Intor 
quos  beatus  Vigor  pontifex  velud  larnpas  claris- 
siina  fido  Christi  refulsit.  Hujus  -^  ctiam  beati 
Vigoris,  Baiocasine  civitatis  episcopi  -^  vitam 
adgredimur  scribere  ;  cujus  exempla  atque  mira- 
eula  ^*  virtutum  -^  pr^fata  civitas  meruit  illu- 
strari  '■^^. 

2  ^  I^itur  bcatus  -  Vigor,  Atrebalensis  ^  proviii- 
tia  *,  parentibus  ^  nobilitate  et  fide  ^  oriundus  ^ 
fuit.Qui  duminutero  matris  necdum  teditus  esset, 
meruit  vencrabilis  ejus  genitrix  audire  ab  angelo 
sancto  *,  sopore  depressa,  quod  in  utero  haberet 
filium  "  queni  Dominus  gratia  sua  ^"  inlustraturus 
essct.  Fuit  enim  "  temporibus  Cliildeberti,  illu- 
stii  ^^regis  Francorum,  ortusa  atqiiereducatus  intra 
monaslerium  alnu  patris  Vedastl  h  infra  prefatam 
provinciam  '^,  in  religione  moiiachorum  choabi- 
tans.  Tantaque  in  eo  erat  obedientia  atqu?  humi- 
litas  "  ut  ^^  in  ipsis  adolescentife  sufe  annis  atque 
pucritis  inter  ^^  ceteros  omiiium  '■  gratiosior  '^ 
videretur  ^^.  Parentes  vero  ejus  juxta  seculi  nobi- 
litatem  erant  "**  locupletes  valde  -\  magisque  ^^ 
eum  superstitem  in  rerum  opulentiis  habere 
cupiebant  quam  ad  religionis  institutionein  ^*' 
re]inquere;sed  hcec-^vir  -^  Dei  -^  secunduin  evan- 
gclicum  -'  mandatum  ^**  respuit  -",  ut  Dominus  ^" 
ait :  Qui  reliquerit  patrem  et  matrem  ct  agros  ^* 
propter  me,  centnplum  accipiet  et  ritam  «eternam 
possidvhit,  magisque  ^-  studuit  inhiare  ca-lcstia  ^^ 
quam  terrenis  opibus  ^*  habundaro  ^*.  Denique 
nuditatem  et  tegestatem  magis  ""  ambiens, 
quicquid  habere  poterat  latenter  pauperibus 
erogabat.  In  tantum  igitur  ^'  a  Domino  ^^  inspi- 
ratus  est  ut  beati  AbrahEe  '^^  meritis  fequaretur  '^ 
cui  dietuni  est :  Exi  de  terra  tiia  et  de  cognatione 
tita  *^  et  *^  de  domo  patris  tui,  et  faciam  te  *^  in  gen- 
tem  maijnam. 

3.  iste  igitur  '  sanctus  cupiens  peregrinatio- 
nem-,  nesciens^  quo  iret*,nisi^  divino  nutu,  cujus 
spiritus  "  operatur  ornnia  ut  vult,  inspiratus,  adiit 
partibus '  occidentis,  ut  ubi  bccasus  videretur  ^ 
solis  justilia  appareret  ^  et  '•*  cffugatas  errorcs  ^' 
ac  '-  vitiorum  tenebras  '^,  lux  vera  iu  cordibus 
credentium  oriretur.  Assumpto  igitur  "  uno  secum 
puerulo,  nomine  Teodemiro  '^  c,  pervenit  in  regio- 
nem  Baiocasinam.  Qui  '"  cum  in  itinere  esset, 
angeius  Domini  in  somnis  eum  ^'  admonuit  '^. 
Perge,  inquid  '^,  ad  ^"  riiini  (juain  -'  ire  decreristi : 
quia  locus  tibi  est  prxparaius  a  Domino,  et  plebs 
non  modiea  per  ^^  te  adfidejn  veram  conversuru  ^^ 
est  2*.  Ac  deinceps  ^^frelus  adjutorioDei^pervenit 

in 


ac  post  proedlcationem  bcatoruin  apostolorum  in  D 
toto  orbc  diffusam,  sancti  marfyrcs  atque  confos- 
sores  in  ornamentum  ecclesia^  cxorti  sunf.  Inter 
quos  etiam  beati  Vigoris,  Baiocasinaj  civitatis 
cpiscopi,  vifam  aggredimur  scribere,  cujus  luira- 
culis  atque  exemplis  virtutum  prajfata  civitas 
meruit  illustrari.  —  Explicit  phologus. 


2.  Ingipit  vita  sancti  Vigoris  episcopi.  —  Igi- 
tur  beatus  Vigor,  Atrebatensi  provincia  parenti- 
bus  nobilitate  et  fide  pollentibus  ortus  fuit.  Qui 
dum  in  utcro  matris  necdum  editus  esset,  nicruit 
venerabilis  ejus  genitrix  audire  ab  angelo  sancto, 
sopore  deprcssa,  quod  in  utcro  haberet  filium 
quem  Dominus  grafia  sua  illustraturus  essct. 
Fuit  enim  temporibus  Childeberti,  illustris  regis 
Francorum,  ortus  a  aique  educatus  intra  uiona-  ^ 
sferium  alini  patris  Vedasti  h  infra  praefatam  /^ 
provinciam.in  religione  monachorum  cohabitans. 
Tantaque  in  eo  fuit  obedicntia  atque  humilitas  in 

ipsis  adolesceutia?  suai  annis  atque  pueritiaj  ut 

inter  ceteros  cosevos  gloriosior  haberetur.  Paren- 

tes  vero  ejns,  juxta  seculi  dignifatcm  locupletes, 

magis  euin  superstitem  in  rcrum  opulentiis  ha- 

bere  cupiebant   quam  ad  religjonis   Institutum 

relinquerc.  Sed  vir  Dei  secunduin  evangelii  mau- 

datuiu,  ubi  ait :  Qui  reliquerit  patrem  aut  matrem 

et  reliqua  propter  me,  centuplum  aeetpiet  ef  vitam  , 

xiernam  possidehit,  magis  studuit  iuhiare  coele- 

stibus  *  quain  terrenis  opibus  abundare.  Denique     *ccelestia 

nuditatem  et  egestatem  ambiens,  quidquid  ha-  l^i^^-^MP.m, 

bere  potcrat  latenter   paupcribus  erogabat.  In        **■..    ' ' 

tantum  igitur  a  Deo  divinitus  inspiratus  est  ut 

beati  Abrahai  patriarchas  meritis  aequaretur,  cui 

dictum  est :  Exi  de  terra  tua,  et  de  cognationc  tua 

et  de  domo  patris  tiii,et  faciam  te  in  gentem  ma- 

gnam. 

3.  Iste  igitur  sanctus  cupiens  ferre  *  peregrina-      *faceieV 
tioneni,  cxiit  nesciens  quo  iret,  nisi  divino  nutu, 

cujus  spiritus  operatur  omnia  ut  vult,  inspirafus, 
adiit  partes  occidentis,  ut  ubi  occasus  vidcretur 
solis  justitia  apparoret  et  effugatis  errorum  et 
vitiorum  tenebris  lux  vera  in  cordibus  credentium 
oriretur.  Assumpto  igttur  secum  uno  puerulo, 
nomineTheodeniiror,  pervenif  inrcgionem  Baio-  c 

casinam.   Quem  cum   in  itincre    esset   angelus 
Domini  in  somnis  admonuit :  Perge,  inquit,  viam 
(putm  ire  decrevisti ;  quia  locus  iihi  est  paratus  a 
Domino,et  plehs  immodica* per  te  ad  fidem  veram  •  non  moiiif!' 
convertenda  est.  Ac  deinceps  fretus  Dei  adjutorio,     Jir.  ^m 
pervenit   ad  supra  dictam  regionem  ad  vicum 

quemdaui 


—  -'  om.  %  4-7.  —  -^  (beatus-hujiis)  oni.  2,  4-7.  —  -^  om.  4,  H.  —  ^*  (e.  a.  m.)  iniraculis  atque  exemplis  2, 4"7.  —  -^  om.  4, 5. 

—  ^"  ExpliciL  prologus  add.  4. 

Num.  2.  —  1  Incipit  vita  sant-ti  Vigaris  episcopiS,  5,  7;  Incipit  vila  sancti  Vigoris  episcopi  et  confessoris,  cujus  fe- 
stivilasestkalendas  novembris  4;  Incipit  vita  (j;  Vita  sancti  Vigoris,  cujuscorpus  est  in  uionasterio  sancll  RiL'liarii  S.  — 
=*  (i.  b.)  Beatus  itaque  3-7.  —  ^  ex  Atrebalensi  3, 8  ;  Atrebatensi  4-7.  —  *  provincia^  2.  —  ^  a  par.  G.  —  "  ita  1,  2, 4 ;  inclitis 
add.  3, 8 ;  prsEcinris  add.  5, 7 ;  pollentibus  add.  0.  —  '  ortus  2.  —  «  om.  4-7.  —  ^  om.  6,  —  "  (g.  s.)  s.  g.  %  4-7.  —  "  aulem 
3, 5, 7 ;  eigo  8.  —  i^  iHuslris  2,  3.  5,  7.  8 ;  om.  4,  6.  —  ^^  (p.  p.)  prov.  pra-f.  5.  7.  —  "  (o.  a.  h.)  h.  a.  o.  4-7.  —  i^  om.  2,  3. 8.  — 
"  ut  inler  2,  3,  8.  —  "  om.  2 ;  omnibus  3.  8.  —  '*•  gratior  2.  —  ^»  haberetur  2.  —  ^0  om.  2-8.  —  «'  om.  2-8.  —  ^-  magis  2-8. 

—  ^^  inslilulum  2,  4.  —  ^^  om.  2-8.  —  ^a  sanctus  vir  7.  —  *="  Domini  4-7.  —  ^^  evangelii  2.  —  ^"  (e.  m.)  evangeliuni  3-8. 

—  '^^  om.  2-8.  —  3«  (ul  Dom.)  ubi  2-S.  —  ="  uxorem  et  agros  el  pompam  seculi  2 ;  om.  4-7.  —  ■''^  magis  2-8.  -  ^^  ccelesLi- 
bus  3-8.  -  8* operibusS.  —  i^&inundare 4-7.  — ^'^o/n. 2.  —  '" ergo  3-5,7;  vero  6.  —  ^" divinilus  add.  2,3.  —  ^"  patriarchse 
add.  2.  8.  —  *■*  cosequaretur  3-7  ;  (in  tantum-iGquarelur)  om.  8.  —  *^  om.  3-5,  7.  —  *-  om.  4.  —  ^^  crescere  add.  8. 

Num.  3.  —  'om.8;  (Iste  ig.)  Ig.  iste  2.  —  -  exiit  <idrf.  2.  4,  7;  seil  add.  3.  8.  —  ^i  nescio  5.  7.  —  *  ire  7.  — '"'owJ.  8.  — 
■*  semper  (sp.  om.)  7.  —  ^  parles  2-8.  —  "  videbalur  3,  5,  6.  —  "  (j  a.)  ibi  j.  a.  8  ;  justiliie  ab  hujus  temporalis  ortu  solis 
justilife  apparel  2.  —  '"  ut  8.  —  i'  (eff.  err.)  effugatis  errorum  2-4,  (i,  8 ;  efFugatis  erroribus  5,  7.  —  '^  atque  G  ;  et  8.  — 
'^lenebris2-8.  — '*  ergo  3-G,  8.  —  ^''  Theodemiro  2-S.  — '"  qucm  2.—  "  o»i.  2.  — '«(e.  a.)a.  e.3;  dicens<fdd.  5,7, S. 
~  '0  om.  3,  5,  7,  8.  —  "  om.  %  3;  per  4-8.  —  ='  qua  2-6.  —  ^-  quw  per2,  4-7.  —  -^  converlenda  3-8.  —  s*  (c.  e.)  e.  c.  5-7. 
-  "  deinde  3. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


Infantcm 

resuscital  et 

miiltis 

infirmis 

mnitatcm 
restituit. 


A  in  -"  supra  dictam  regionem  ad  vicum  quendam 
qui  Rcdcvcrus  "  fZ  dlrif  ur,ibiqiie  liospitare  ^«cepit. 
Quo  in  -"  loco  erant  lioinincs  bruti  ct  ignari  a  ^" 
cultu  Dei  «'  ac  «^  sacrilcga  .superslitione  delenti, 
colenies  idola  ct  adoi-antcs  slumlachra  ^^  multis- 
que  erroribus  involuti  Deum  penitus  ignorabanf. 
In  eo  ^*  vero  loco  vir  Dci  diulius  conunoratus  ce- 
pit  vci'buni  Dci  inf:olis  ■■*''  rcglonis  "'*  iilius  predi- 
care.  Ibique  iedificato  oratorlo  f,  vigilils  ct  oratio- 
nibus  pernoctans  assidue  Dominum  precabatur  " 
ut  ad  agnoscendam^s  veritatem  corda  credentium 
virtute  Spirilus  sui  ^'*  illustraret.  Tantamque  *"  ei 
Dominus  gratiam  ■'^  contulit  ut  pene  omnes  ■•^ 
converferentur  ad  fidcm  Ghristi  per  ejus  predica- 
tioncm  atque  cxcmplum  *^  sanctitatis  ■*■*. 

4  '.  Igitur  volens  Deus  ^  eodem  tempore  ^  miii- 
tcm  suum  manifestum  fieri  in  eadem  rcglone.  con- 
tigil  ut  quidam  vir,  qucm  ipse  ad  fidem  Christi  * 
converterat  \  halieret  filium  parvulum  ^  quem 
justa  '  tcmporalem  amorem  **  dlligebat.  Evenit 
vero  ut  idem  puer  "  febribus  validls  urgeretur, 
atque  ad  extrema  '"  perduetus  "  spiritum  exala- 
vit  vite.  Gu.ius  corpusculum    exanim^  '^  j^^j^j^j. 
nimiis  doloribus  fatigala  collocavit  in  lectulo  '^ 
atquc  cum  '*  uUilatu  '^et  clamore  magno '"  cucur- 
rit  ad  virum  Dei,  cepitque    clamare  '^  dicens  : 
Sandai  Vigor,  sl  vere  Dei  servtis  ^^  es,  et  '^  vera 
srmf  qtie  iii  noitiine  Christi  ^o  adnuntias  ^^,  veni, 
resuscita  ^-  filium  mcum  qid  ^a  (hfuiictus  est,  et  cre- 
demus  ^*  guia  Dominus te  misit  rn  hanc regionem ad 
hiluminationem  nostrain.  Vir  autem  Domini  pro- 
stratus    jacebat    ad    orationem    ^^    deprecans 
cum  lacrimis  *"*  Dominum  ^'  ac  dicens  :  Deus 
Pafer  omnipotens,  qui   ^nisisti  unicum  ^"  filium- 
fuuiu  salvaforcin  -"  mumU,  equalem    tihi  in   tua 
asternitate,  potestate  ac  majestate  quique  hominem 
perditum  ^*^  ad  inmar/tnem  ^^  nominis  fui  ^^  revo- 
casti^^,exaudi  me  humillimuin  ct  ^  indignum^'^ 
famulum  tuum,  et  redde  animam  intra  viscera 
pueri  3",  ut  cognitio  noininis  tiii  manifestetur  in 
populo  i$fo  3T_  Cumqu^  complesset  orationem, 
conversus  ad  mulierem  dixit :  0  "^  mnlier,  crede  in 
Deum    quem  christiani  colunt,  et  reviviscet  filius 
tuus  ^" :  quia  si  credideris  ex  toto  corde  Deum  *° 
verum,  omnia    quecumque  *'  petieris  *^  itnpetra- 
bis  *^  ?  At  illa  audiens  viri  Dei  sermonem,  credens 
abiit.  Gumque  e  foribus  ■**  domus  su^  accessisset, 
'  vidit  filium  suum  *'^  exilientem  et  "  laudantem 
Deum  *'  et  dicentem  *^ :  Laudo  ct  glorifico   et 
magnifico  *"  Christum  filium  Dei  vivi  ^^,  per  quem 
et  °'  sauitatem  et  vitam  pcr  orationem  servi  sui 
Vigoris  recuperari  ^^  merui  ^^.  Vixlt  ^*  deinceps 
multum  tempus  cum  incolomitate  status  sui  "^ 
serviens  Deo  "^.  Propter  hunc  ^^  ergo  miraculum 

magis 


299 

quemdam  qui  vocatur  Redevcris  d,  ibique  hospi- 
tari  cffipit.  In  quo  loco  eranl  homincs  bruli,  Dei 
cultus  ignari.  sacrilega  supersfilione  dctenti  co- 
lentes  idota  et  adorantes  simulacra,  multisqne 
erroribus  involuti  Deum  penitus  ignorabant  In 
eodem  vero  loco  vir  Dei  diutius  commoratus  cce- 
pit  verbum  Dei  accolis  regionis  illius  pradicare. 
Ibique  aedifieato  oratorio  e,  vigiliis  et  orafionibus 
pernoctans  assldue  Deum  precabatur  ut  adcogno- 
scendam  veritatem  corda  credenfium  virtulo  sui 
Spiritus  illustraret.  Tantum  namque  ei  Dominus 
grafiam  contulit  ut  pene  onmes  converlcrcnttir 
ad  fidem  Ghrisfi  per  ejus  priEdicationem  utque 
exempla  sanctitatis. 

4.  Igitur  volens  Deus  eodem  terapore  militem 
sLuim  manifestum  fieri  in  eadem  rcgione,  conli- 
git  ut  quidam  vir,  quem  ipse  ad  fidem  Gliristi 
converterat,  haberet   filium    parvulum ,  quem 
juxfa   temporalcm  amorem    nimium    diligebat. 
Evenit  vero  ut  idem  febribus  validis  urgcretur 
atque  ad  extrema  perductus  spiritum  exhalaret 
vifEe.  Cujus  corpusculum  exaniine  niater  niiniis 
doloribus  fatigata  collocavit  in  lectuluin,  atque 
cum  ejulatu  et  clamore  raagno  cucurrit  ad  virum 
Dei,  coepitque  clajriare  dicens  :  Sanrfc  Viqor*,si 
vere  servus  Deieset  vera  sunt  qux  in  nomine  Chri- 
sti  annuntias,  veni  et  suscita  filiitm  meitm,  quia 
defunctus  *  esf.  Dominus  namque  te  misit  in  hanc 
regionem  ad  illumiuationem  nostram.  Vir  autem 
Domini    htec  audiens  prostravit  se  in  terram, 
orans  et  deprecans  cum  lacrimis  Dominum    ct 
dicens  :  Pafer  omnipofem,  qui  misi.^ti  unigeni- 
tum  filium  tiium  salvatorem  mundi,  aiqualent  tihi 
in  tua   aifernitate  et  pofestafe,  quique  hominem 
olim  perditum  ad  agnifionem  nominis  tui  ri>vo~ 
casti,  e.raudi  me  humillimum  indignum  famidum 
iuum,et  redde  animam  intra  viscera  illius  pueri, 
ut  cognitio  nominis  tui  manifestetur  in  populo  isto. 
Cumque  coiuplesset  orationem,  conversus  ad  nm- 
lierem  dlxit :  Mulier,  quid  inilu  molesta  es  ?  Nonne 
tihi  dixi  quia  si  credideris  ex  toto  corde  Deum 
verum,   omnia    quxcumque  petieris   impetrahis  ? 
Crede  tantum  et  vicet  filius  tuus.  At  illa  audiens 
viri  Dei  sermonem,  credens  abiit.  Cumque  fori- 
bus  domus  sueb  accessisset,  vidlt  filium  suum 
vivum  exilientem  et  laudajitem  Deum  dicentem- 
que  :  Laudo  et  glorifico  et  magnifico  ChrUtum  ^' 
fHium  Dei  vivi,  per  quem  sanitatem  et  vitam  per 
orationem  servi  sui  Vigoris  remperare  merui.  Vixif 
dcinceps  mujtum  tempus  cum  incolumifate  ser- 
viens  Deo.  Propter  hoc  ergo  miraculum  longe 
lateque  magis  fama  viri  Dei  personuit,  et  aegro- 
tantibus  medicinam  per  orationes  ejus  Dominus 

tribuit, 


KX     M>^. 


E 


om.  Cigt. 


•  niortuup 
I'ar.  5353. 


=«  ad  2,  8.  —  ST  Deverus  ±  —  s»  liospitari  3-8.  —  s»  (q.  i.)  i.  q.  2.  —  •■""  om.  ^-8.  -  ^i  (c.  dj  j).  (..  %  4-7: 
cullus  Dei  3.  a,  —  32  om.  "2.  —  ^s  (colentes-simulacra)  om.  8.  —  ^*  eodem  2.  —  ^^  accolis  2.  —  3«  luci  3-8.  —  "^  deprecaii- 
tesSifa.  D.  p.)  Dom.  deprecabalur  ass.  3-8.  —  ^^cognoscendam  3-8.  —  ^^  (Sp.  sui)suaSp.  2;  Sp.  sancti  sui  4-6;Sp.  sancti  8. 

—  ^"tantam  namque2.  —  *•  (D.  §.)  g.  D.  S.  —  ■'^  om.A.  (J;(p.  o.)  o.  p.  o,  7.  —  "  exerapla  2-8;  perplurima  add.  3-6;  plurima 
add.  7.  —  ■"  illius  add.  3-7  :  (a.  e.  s.j  om.  8. 

Nutn.  4.  —  1  numm.  4,  5,  G,  om.  Iioc  loco  8,  sed  deinde  paucis  verbis  ad  calcem  Vilte  compeiidio  suhjecti  sunl.  —  *  Chnstus 
Jesus3-7.  —  8(e.  t.)o»r.3-7.  — ■*o»i.  3.  — fimbuerat3,4,6;perduxerat  5,  7.  — "om.  3.  —  ^  ila  1.  —  «  (t.  a.)  consuetudi- 
nem  temporalis  amoris  3-7;  niraium  mld.  i.—  ^  om.  2.  —  '**  exlreuium  %  3,  h.  —  "  deductus  3,  4.  G.  —  ^-  om.  3-7.  — 
^^  lectulum  %  H,  —  '*  om.  3,  5.  —  '*  ejulatu  2.  —  "^  (e.  c.  m.)  ma^'no  cura  clamore  4,  5;  niagnoque  cum  claraore  3,  6;  ina- 
gnoque  clamore  7.  —  "  exclamare  4-7.  —  ^^  (D.  s.)  s.  D.  2-7.  —  >"  si  add.  3-7.  —  -°  Jesu  Clirisli  Niizareni  3-7.  —  ">  annun- 
tiatis  3.  —  22  et  suscita  2.  —  -*  quia  2.  —  =^'  (e.  c.)  credemusque  6 ;  om.  2.  —  ^s  (a.  o  )  in  oratione  2-7.  —  "  (d.  c.  I.)  c.  I. 
d.  3.  —  2''  ,m.  6.  —  B8  unigenitum  2.  —  ^^  redemplorem  6.  —  "  (h.  p.)  olim  p.  h.  2.  —  "  agnitionem  2.  —  «  (n.  t.) 
t-  n.  4-7 :  tuie  glorite  3.  —  ^^  revocavit  2.  ~  "  (h.  e.)  om.  3.  ~  ^*  (e.  i.)  indignumque  4-7.  —  '^  ilUus  pueri  2-() ;  hujus  pueri  7. 

—  ^^  (m.  in  p,  i.)  in  p.  i.  m.  4-7.  —  ^^  om.  2-7.  —  ^^  (crede-tuus)  horum  loco  quid  niihi  molesta  es  ?  nonne  dixi  tibi  2-7.  — 
"inDeumS,  4.6.  7.  —  "  quie  3.  —  *=  ab  eo  nrfrf.  3.  — *^credelanlum  et  vivet  fitius  tuus  (kW.  2.  —  **  (e.  f  )  foribus2;ad 
portam  3-7.  —  «  vivum  add.  2 ;  e  foribus  add.  3-7.  —  *«  om.  3-7.  —  «^  Dominum  3.  —  *»  (e.  d.)  dicentemque  2.  -  *3  {e.  m.) 
magnificoque  3-7.  —  ^"  per  quem  omnia  facta  sunt  add.  2.  —  ^^  om.  2.  —  "^  recuperare  2-7.  —  "  potui  6.  —  "  vixilque  3-7. 

—  "  (st.  sui)  sui  sl.  4-7.  —  6"  (s.  D.)  om.  3-7.  —  "  hoc  2-7. 


300 


VITA  SANCTI  ViGORIS. 


Immatirm 

serpentnii 

fugat 


H 


magis  longe  Intequc  fama  viri  Dei  personuil,  et 
egrotantium  mediclna  "^"  pcr  orationes^-^^ejuspo- 
minus]  '*''  tribuit  ^^;  ita  ut  cccorum.  claudorum 
ceterommque  lan<];uentium  sanitas  non  dubium  ^^ 
sit  «3  a  Domino  "*  distributa  «^ 

5.  Per  idem  tempus  eral  ^  quidam  vir  in  eadem 
rcgione.  Volusiamis  nominc,  locnplos  valdc  pr;e- 
diis  ac  lamiliis  posscssionibusque  ditatus  -.  Qui 
audiens  fumam  viri  Dei,  accessit  ad  eum,  depre- 
cans  illuni  ^  dicensquc  ■*:  Vir  Dci,  srio  qnnniam  ^ 
potenfi  es iii  "  miracniis,(iue'' perie Dutninus^  jam^ 
operatur. Boffo  ^"  utvenias  ad possessiotiem  meain  : 
tjuia  in  quodam  loco  silve  serpetis  esi  immanis 
vahle,  qni  homincs  '^  et  peccora  niultos  '^  e.riirit  ^^ 
flatu  suo,  et  netno  ausus  est  ■*  iti  clrcuitu  loci  illius 
quicquam  atfinffcre.  Veni  ergo,  si  forte  raleas  per 
orutiones  tnas  aii  infcritu  serpentis  nos  liber(ireX\\\\ 
vir  Dei  ^^:  Non  possnm,  inquid  '*',  per  me  quicquam 
agere  '^,  nisi  Cliristus  fiHus  Dei,  qui  dedif  discipu- 
lis  suis potesfatem  ralcandi  super  serpentes  ct  scor- 
piones  et  super  omnem  tiiiutem  inimici,  dederit 
mihi  co7istantiam  ad  conterendam  callidissimi  '^ 
serpentis  astntiam.  Reverfere  "•  hinr,  et  die  tercia 
renieare^'^,  et  st  voluidas  Dei  est  -',  pergain  fecmn. 
IgiturvirDeisecundummoremsuumprosternens 
se  in  orationibus  -^  biduoin  -^jejuniis  perseve- 
rans,  Contom -*  lacrimarum  oculos  rigans.suppli- 
cans  -^  Domini  miserieordiam  ut  per  orationem 
ejus^^  cundem  serpentein  superaturus  esset  ^^ 
Die  vero  -*  tertia  pergens  ad  predictum  locum, 
invenit  semitam  per  quam  idem  scrpens  ibat  ad 
fonlem  aque  et  iteruni  remeabat  ad  specum 
suum.  quod  -^*  itcr  antiquarum  maceriarum  ^" 
cujusdam  arborismagnitudine  ^'  sub  radici^  con- 
situm  '^^  erat.  Qui  adpropians  ad  eundem  ^'  spe- 
cuni,  dixlf  ad  serpentem  :  Serpeiis  atdique  et 
satana  ^*,  prmciino  tibi  in  nomiiie  Jesu  Christi  ^^ 
■fiUi  Dei  vivi,  qiti  servis  mtis  dedit  ^*  virfutem  amhu- 
landi  super  aspidem  ef  basil/scnm  et  concnlcare^'^ 
leotiein  et  draconem,  ut  exeas  de  specu  lUo  ^^.  At 
ille  »"  exiit  stridens  "  denlibus,  ereeto  capite, 
vomens  flammis  *',  et  quasi  ad  devorandum 
paratus.  Eral  enim  *^  ejus  longitudo  *"  pedum 
numero  **  xl*"  et  aspectus  ejus  erat  *°  terribilis 
valde.  Qui  ■"*  mox  ut  vidit  oum  ■'^  Dei  fanmlus  *^ 
elevata  manu  signum  crucis  injecit  ^".  At  ille 
clauso  ore  et  depressa  cervice  pervenit  ad 
C  eum  f^**.  Vir  ergo  ^'  Dei  ^^  accepto  "^  orario  -'^, 
ligavit  collum  ejus,  tradiditque  famulo  suo,  no- 
miue  ^"'Theodemiro  ■'",  quasi  mansuetum  "  ovem, 
dixilque  ei :  Vade  ef  pjerduc  eum  usquc  ad  litus 
maris,  nec  ^  in  hoc  loco  ulterius  haheaf  jtotesfafem 
rominorandi.  Tunc  omnes  popull  '''■*  qui  ad  specta- 
culum  istud  ■*"  convenerant,  glorificaverunt  Deum 
dicentes  :  Vere  Deus  csf  ^'  in  servo  suo,  per  rjuod  *^- 

tale 


tribuit,  Ita  ut  cajcorum,  claudorum  ccterarum-  D 
que  languitudinum  sanilates  per  illurn  Dominus 
plurimis  impcrtiret. 


5.  Per  idem  tempus  erat  quidam  vir  in  cadem 
regione,  Velosianus  nomino,  locuplos  valdc  pra^- 
diis  ac  famlliis  possessionibusque  ditalus.  Qui 
audiens  famam  viri  Dei,  accessit  ad  eum  depre- 
cansilhim  dicensqne  :  Scio  quia potens  cs  In  mira- 
cidiSj  quoniain  per  fe  Dominus  mir(d)diu  in  plebe 
sua  operatur.  Rogo  ut  venias  ad  quamdam  ^josses- 
siouein  meam  ;  quia  in  quodam  loro  sHvse  serpens 
est  iininanis  valdc,  qui  homiiies  multos  et  jumentu 
exurit  flatu  suo,  et  nemo  ausus  est  in  circuitu  loai 
iUiiis  qnidquam  aitingere.  Veni  erijo,  si  vales  per 
orafiones  tuas  ab  interifu  serpentis  nos  liberare. 
Cui  vir  Dei :  Nonposstim,  inquit,  jjer  me  quidquam 
facere,  nisi  Christus  Dei  fiUus,  qul  dedit  discipulis 
suisqiofestatem  calcandi  supr.r  srrpentes  et  -^corpio- 
nes  et  super  omnem  virtutem  initnici,  dederit  mihi 
consfantiam  ad  conterendatn  callidissimi  serpentis 
astutiam.  lievertere  hinc,  et  die  terfia  reniea,  et  si 
fuerit  Dolutitas  Dei,  pergatti  tecum.  Igitur  vir  Dei  ^ 
secnndum  tnorom  suurn  prosternens  se  in  oratio- 
nibus,  biduo  jojuniis  perseverans,  fonto  lacrima- 
rum  oculos  rigabat,supplicans  Doinini  misericor- 
diam  ut  oumdom  serpentem  supei-are  posset.  Die 
vero  tertia,  pergens  ad  prasdictum  iocum,  invenit 
semitam  per  quam  idem  serpens  ibat  ad  fontem 
aquae  et  ilerum  remeabatadspecumsuum,quod*  *  ijui  /v. 
intra  antiquam  maceriom  juxta  cujusdam  arboris   ''■irys.ieissri 


radiceserat.Quiappropians  ad  idem  *  specum, 
dixit  ad  serpentem :  Serpens  antique  et  sathana, 
2)rxcipio  tibi  in  nomine  Jesa  Christi  filii  Dei  vivi, 
qui  servis  Dei  *  dedit  pofesfatem  ((tnbulatidi  super 
aspidetn  et  hasiliscum  et  conculcatidileotiem  ei  dra- 
conem,  ut  exeas  de  specu  isto.  At  ille  ilhco  exivit 
stridens  dentibus,  erecto  capite,  vomens  fianinias 
et  quasl  ad  devorandum  paratus.  Ejus  longitudo 
erat  numero  pedum  quadraginta,  aspectus  vero 
terribilis  erat  valdc.  Qucni  mox  ut  Dei  famulus 
vidit,  olevata  manu  signum  sancLae  crucis  injecit. 
At  ille  clauso  ore  et  depressa  cervice  ad  eum  per- 
venit.  Tunc  vir  Dci  arrepto  orario  suo,  ligavit 
collumsuum*,tradiditquefamu!osuoTheodemiro 
quasi  mansuetam  ovem,  dixitque  ei :  Vude  eiper- 
duc  eum  usque  ad  Hffus  inaris,  ne  in  hor  loco 
ulferius  haheat  pofesl-atem  commorandi.  Tunc 
omnispopulus,qui  ad  spectaculum  istud  convene- 
rat,  gloriticavit  Deuin  *  dicens  ;  Vere  Deus  esf  in 
servo  suo,  per  (ptem  iale  ff  mirarulum  in  orulis 
vivetitimn  hominum.  Inter  quos  Veiosianus,  pro- 
sternenssead  pcdos  beativiri,  confitebaturDcum 
mirabilem  esso  in  servis  suls.  Tunc  tradidit  oi 

omnem 


17006. 

*  emiidein, 
itl  mpyn. 

*  suis  Tric. 


•  ejus  Div., 
Par.  WSS. 


eiini  Ur- 


"«  (ipgr.  m.)  iegvuliinlibus  inedicinani  ±  —  f'"  oiationem  "2.  -  ""  om.  1.  —  ^"  (D.  t.)  venil  niaxinia  3-7.  —  "3  dubie  4-7;  (n. 
d.)  om.  3.  —  «8  om.  4-7  ;  per  intevcessiones  ipsius  add.  4-li :  per  intercessionem  ipsius  add.  7.  -  «*  (a.  D.)  per  Domiimm  3 ; 
sit  add.  4-7.—  o&  (sanitas-disLributa)  sanilales  per  illum  Dominus  plurimis  impertirel  2. 
Num.  5-  —  1  om.  3.  -  "-  erat  nmlLis  add.  3;  muUis  add.  4-7.  -  ^  (depr.  iU.)  om.  3-7.  —  *  dicens  3-7.  —  '•  quod  2;  quia  3-7. 

-  om.  3.  -  '  quoniam  3.  -  ^  Deus  add.  4-7.  ~  "  in  plebe  sua  %  om.  3-7.  -  ""  ergo  add.  3.  7.  -  '•  niultos  add.  2.  - 
muUa  2-7.—"  loiubunt  G.-"  (a.  e.)  audet  3;  et  dvimle  post  in  circu  exciso  fotio  dmdermitar  sequeiUia  usqm  ad  num. !' 

extr.  (efr.  ibid.J.  -  "■■  ait  add.  2.  -  '«  om.  2.  -  '^  facere  2,  -  •«  callidi  4-7.  -  »•  modo  add.  4-7.  -  ^»  remea  %  b,  7.  - 

-  (V.  d.  e.)  e.  V.  d.  2.  -  =2  oratione  4-7.  -  ^3  o„,.  %  4-7.  -  «*  fonte  2;  el  fonte  4-7.  -  ■''■  supplicavit  4-7.  -  ^«  servi  sui  4-7  ; 
(p.  0.  e.)  om.  2.  —  "  superare  posset  2,  4-7.  -  '^^  equidem  4-7.  —  "d  ^uj  2,  -j.  i„tia  add.  4.  —  s»  (i.  a.  m.) intra  antiquaui 
macenem  2.  —  s"  om.  4-7.  —  ^a  constilutum  4  7  ;  (cujusdam-consttuni)  juxta  ciijusdam  arboris  radicem  2.  —«^  idem  2.  - 

satlianas  2;  (a.  e.  5.)  e.  s.  £^.4-7.  -  «&  Domini  noslri  add.  2.  -  3«  et  add.  2.  -  ^^  conculcandi  5,  7.  -  ^»  illo  2. 4.  7.  -  '»  iHico 
add.  2.  -  *>  (e.  s.)  exiens  stridet  4-7.  -  "  Uammas  2,  4-7.  -  ^^  om.  %  6 ;  autem  5.  7.  -  "  (e.  c.  e.  1.)  long.  ej.  er.  2.  - 
(p.  n.)  n.  p.  4-7.  -  «  ^^^  2.  _  ^b  ^„5^  vj.  _  47  o,„_  5j_  4.7  _  *a  famulum  4-7  ;  (v.  e.  d.  f.)  d.  f.  v.  2.  clauso  ore  et  de- 
pressa  cervice  veiiit  ad  eum,  ille  autem  add.  4-7  [et  cfr.  infra  not.  o2).  —  ■»»  objecit  5,  7.  —  f-»  (p.  a.  e.)  a.  e.  p.  2.  —  "  (v.  e.) 
tunc  vir 2.-02  (Al  ille-Dei)  om.  4-7  (cfr.  supra  vot.  48).  -  '•8  arrepto  2;  et  arreplo  4-7.  —  ■'*  suo  add.  2.  4 .  7.  ~  ••'■■  om.  2.  - 
•  (f.  s.  n.  T.)  pra!dicto  disdpulo  suo  4-7.  -  "  mansuetam  2,  4-7.  -  ^s  ne  2.  4-7.  —  6«  (o.  p.)  omnis  populus  2.  -  eo  u  \.) 
1.  s.  2;  hoc  sp.  4-7.  -  «'  (d.  e.)  e.  d.  4,  C,  -  02  queni  2.  4-7. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


Heriiin  rt 
teriio. 

9 
h 


Episfopus 

conserralur 

Baiucassi- 

n  ns. 


Iiiololatras 
convcrlit, 

o/iein 

]yrmstante 

Childeherto 

regt: 


tale  ft  «"  miraculum  in  oculis  viventinm  homi- 
num  "*.  Ad  «•»  vero  «"^  Volusianus,  prosternens  se 
pedibus  bcati  viri  "^  confitebatur  Deuin  mirabi- 
lein  esse  "«  in  servis  "*»  suis.  Tunc  tradidit  ei 
omnem  '"'  locurn  "  qui  Cirisiacus  /"dicitur,  qui  in 
gyro  cingebatur  ''^  fere  niilia  xxxv  '^. 

G.  Alter  '  vero  -  serpens  exiit  iteruni  ^  jn  jocum 
qui  dicitur  C.eUng;  unde  per  eundem  virum  ^  eici- 
tur  ^  Ac  dennim  exlit "  alius '  in  alio  loco  **  trans 
fretuin  maris  ^  qui  dicitur  Cameron  /i ;  at  quem  "« 
vir  Dei  pr(;ceptum  dedit  ^K  Frfcipio,  inquid,  HU, 
draco,  ne  nridam  vlterius  '-  tcrram  adtiiu)ns  ueqnc 
uUi  homimim  noceas  '-^  Ob  quam  causaiu  iirii-lata 
pr^dia  viro  Dei  »  tradita  sunt  in  posse.ssio- 
ne  " 


16 


7.  Cumque  '  longe  lateque  -  crcbesceret  ^  fania 
virtutum  ejus  ^  pro  hujus  miraculi  facti  -^  contigit 
ut  episcopus  Baiocasine  civitatis  migraret  ad  Do- 
minum.  Tunc  omnis  congregatio  clericorum  cum 
multitudine  plebis  coiligentes  *'•  sesimul  \  pclie- 
runt  s  unanimiter  a  rege  Ghildeberto  »  ut  sanctus 
Vigor  eorum  fieret  ponti{'ex/-.Ouid!ongiusprotra- 
am  scrmonem  ?  Dei  cnim  '"  nutu  et  pontificum 
plurimorum  favore  ordinatus  est  episcopus  "  l. 
Deinceps  vero  mcmoratus  vir  Dei '"  magis  ac  ma- 
gis  studuit  Domini  exercere  tamulatum  diebus  ac 
noctibus  '"  in  '*  jejuniis,  in  ^^  vigihis,  in  '"  oratio- 
nibus,  in  '^  lectioniJius  '^  divinis,  atque  in  '"  pre- 
dicationibus  vacare. 

8.  Per  idcm  vero  ^  tempus,  duni  -  ad  predi- 
canduni  ^  pcrgeret,  venit  in  monteni  qui  vocatur  ■* 
Phanus,  nunc  vero  Crismatus  dicitur,  miliario  ■* 
ab  urbe  "^  ni.  In  quo  monte  erat  effigies  lapidea  in 
specie  mulieris,  quem  '  incolc  ioci  iliius  velud 
quodam  sacrum  venerari  solebant  ^.  Qui  dum 
more  solito  inibi  vir  Dei  ^  adnuntiarc  verbum  Dei 
cepisset  '",  consurgens  omnis  multitudo  ruslico- 
rum  vulgus  "  cum  injuria  ejecerunt  eum  ^^  dicen- 
tes  :  Nos  consitcfudimnn  jmtrum  et  prioruin  tw- 
strorum  tenehimus  ^^,et  a  cultura  deorum  nostru- 
itim  nuUaiemis  recedemus,  vec  tuis  '^  obtempera- 
bimus  priEceptis  "*.  01)  quam  causam  vir  Dei  cum 
ira  ab  eodem  recessit  loco  "^.  Consiiioquc  "  inito, 
accessit  ad  regem  Childebertum,  narrans  ei  qua- 

liter. 


301 

onmem  locum  iHum  qui  Cinsiacus*/'dicitur  nui 
m  gyro  ci.igebutur  lere  millibus  triginta  quinque 
cum  omm  possessione  sua. 


'  Carisiarus 
Tric. 


niigravit 


nnoii. 


6.  At  vero  idem  serpens  iterum  exiit  in  locum 
qui  dicttur  Gella  rj .-  unde  per  eumdom  virum  Dei 
ejicitur;  ac  pro  hoc  ipse  iocus  ad  possidendum  ei 
traditur.Ac  deiuum  exiit  idem  scrpens  in  alia  loca 
transiretum  maris,  (piorum  unusCamditum  A 
altpi-  vcro  ob  eventum  rei  Cbclydri  frausinuncu- 
patur.  Prineipes  itaque  regionis  illius,audila  fama 
viri  Dei,  accedentes  ad  eum  deprecati  sunt  qua- 
tcnus  n  periculo  serpentis  populum  dignaretur 
liberare.  Vir  autem  Domini,  acquiescens  depre- 
cationi  eorum,  transfrctansquo  ad  oos,  tale  ser- 
pentiprEeceptumdedit:Pr.w>o,inquit,//i;//raco 
ne  ulterius  tcrram  attimjas  nequc  ulU  hominum 
noceas.  Ob  quam  causam  prsefata  pr^dia  cum 
plurimo  procinctu  viro  Dei  tradita  sunt  in  posses- 
sionem. 

7.  Cumquc  longius  crebresceret  fama  virtutum 
ejus'pro  hujus  lacti  miraculo,  contigit  ut  episco-  ^^'^'-  ■'^'-  '"'"■■ 
pusBaiocasscnsiscivitatisniigrareL*adDominum.  ^^^^^ef 
Tunc  onmis  congregatio  clericorumcummultitu- 
dine  plcbis  collegerunt  se  siiuul,  peticruntque 
unanimiter  ut  sanctus  Vigor  eorum  fierct  i)onti- 
fex/-.Quidlongiusprotrahamsermonem?Deienim  A- 

nulu  ct  ponlificum  plurimorum  favore  ordinatus 
est  episcopus  /.  Deinde  vero  memoratus  vir  ma-  .  i 
gis  ac  magis  studuit  Domini  exercere  famulatum 
diebus  ac  noctibus  in  jejuniis,  in  vigiliis  et  oratio- 
nibus,  in  lectionibus,  atque  prtEdicationibus  va- 
care. 

8.  Pcr  idem  tempus,  dum   ad  pra^dicandum 

pergeret,  venit  in  montem  qui  dicebatur  Pharius, 

nunc  vero  Cbrismatum  dicitur,  pene  milliario  ab 

urhe  m.  In  quo  nionte  erat  efligies lapidea  in  specie  w 

mulieris^  quam  incolae  loci  illius  velut  quoddam 

sacrum  venerari  solebaiit.  Qui  dum  uiure  solito 

inibi  verbum  Deiannuntiarectt'pisset,consurgens 

omnis  muUitudo  vulgi,  cuin  injuria  ejecerunt  eum 

dicentes:  Nos  consuctudinem  patrum  et  priorum 

tenehinms,  et  a  cultura  deorum  nostrorum  nulfa- 

tenusrecedemvs,nectuisobtemperabininsprxceptis. 

Ob  quam  causamvir  Dei  cum  ira  ab  eodem  reces-  F 

sit  loco.  Consiliocpie  accessit  ad  regem  Childeber- 

tum,  narrans  ei  qualiter  oninis  regio  Baiocasina 

ad  cultum    veri    Dei  sit  conversa  prseter  illum 

moniein. 


"^fecit  4-7,  —  "(v.  h.)  videntium  oninium4-7.  — "^  iV«  1.  —  "«  [a.  v.)  inler  quos  ^.  —  "'' (p.  b.  v.J  b.  v.  p.  2.  —  «"  omA-1. 
~  ""  sanctis  4-7.  —  '<*  om.  5-7.  —  ^'  illum  add.  2.  —  ''^  (i.  g.  c.)  c.  i.  g.  4-7.  —  "^^  (milia  .xxxv)  Idginla  quinque  viculis  4-7; 
millibus  triginta  quin(iue  rum  omni  possessione  sua  "2. 

Nam.  6.  —  >  alius  4-7.—  ^  (a.  v.)  at  vevo  idem  •!.  —  »  (e.  i.)  i.  e.  -1.  —  *  Dei  add.  4-7.  —  ^  fugatus  est  i-7.  —  »  (a.  d.  e.) 
exiit  ilem  4-7.  —  '^  om.  %  miiff  magnitudinis  add.  4-7.  —  "  (a.  ].)  alium  locum  %  om.  4-7  (cfr.  not.  ttetj.)  —  "  in  quodam 
\ocoadd.i-7.  ~  ^"{a.  q.)  cuI4-7. —  "  (p.  d.)  om.  4-7. —  '-ullra  4.  fi;  om.  5.  7.  —  '^  et  statim  (tunc  staUni  7)  dedit  se  pr.T(M- 
piteni  in  mare  arf(/.  4-7.  —  ^*  (v.  D.)  sancto  Vigori  4-6.  — >"  possessioneni  2,  4-7. 

Num.  7.  —  1  cum  G,  8.  —  =*  (1. 1.)  longius  t  —  «  ita  1.  —  *  heali  Vigoris  8.  —  "  (h.  m.  f.j  h.  miraculo  f.  i',  talihus 
niiracuioium  faclis  4-7;  (pio-facti)  om.  8.  —  *>  collegerunt  2  {et  cfr.  iiot.  seq.J  —  '  (clericorum-simul)  eju.^iderii  civitatis 
dericorum  seu  laicorum  4-8,  —  *  petieruntque  2;  petiit  4-7;  pelivit  8,  —  ^  (a.  r.  t^.)  om.  2,  4-8,  —  '"  ei-go  4-8.  —  "  (p,  f.  o. 
e.  e.)  f.  p.  ep.  est  ord.  4-S ;  prapfatie  civitatis  add.  2,  —  "  Dei  om.  2,  et  cfr.  not.  seq.  — "  (deinccps-noctibus)  quem  honorem 
virtutum  operatioiie  honarum  (et  bonorum  omnium  exercitiis  8J  honoravit  (decoravit  S) :  nam  studuit  deinceps  magis 
ae  niagis  purum  DoiiiinoDeo  suo  (D.  D.  s.  deinc.  m.a.  m.  p.o-7)  reddere  (r.  D.  D.  s.  p.  8)  famulaluni  die  noctuque  4-S.— 
'*  om.2,4-8.—  ii^oHi.^-S.  — '"om.  2,8;etf-7.  —  >^o»i.4-(J,8.  —  '»  etiam  w/rf. 4-S.  —  >» om.  4-8. 

Nnm.  8.  —  '  fere  2;  itaque  4,  fi;  om.  5,  7,  S.  —  "  (per-dum)  dum  quadam  die  heatus  Vigor  8.  —  ^  prjEdicationem  4-7.  — 
^  tunc  vocaI)atur2;  vocabatur  4,  5.  7.—  ^  \mo  add.  i-S,rt  cfr.not.seq.  —  ^  (n.  v.  C.d.  ra.a.  u.)  m.  uno  a.  u.n.  v.C.  d.  4-7. 
—  'quam  2,  4-7.  —  ■''(inquomonte-soIebant)om.S.— "(v.  D.)  om.%et  cfr.  not.  seg.  —  ^"  iqu\  durn-c(Kpisset)  vii- igitur 
Dei  dum  solito  more  verhum  vila-  a;lerna!  civpisset  annuntiare  ibi  4-7:  cunique  ibi  solitn  more  cippisset  verhum  Dei  piii>- 
dicare  S.  —  '•  (r.  v.)  vulgi  2.  — '■  (consurgens-eum)  onines  ilh  (ilh  ow.S)  rustici  commoti  in  ira  (in  ira««i.8)veluti  brula 
animaliaejecerunt  eumcummagna  injuria4-S,  rt  c/"»-.  infra  mt.  i6,  — '^(e.  p.  n.  t )  n.  e.  p.  t.  4.  6;  t.  e.  p.5.  t.  p.7.—  '*  un- 
quam  add.  4, 5,  7.  —  "■  (dicentes-pnpceptis)  om.  S.  —  '» (r.  1.)  1.  r.  8.  —  "  consilio  vero  (vero  om.  8J  post  4-8. 


302 


VITA  SANGTI  VIGORIS. 


EX    MSS. 


Vir  jyrincepn, 

fjitnagrum 

/«  raiiens. 

dirinitus 

[iiiniliir. 


litcr  '^  regio  Baiocasina  ad  cultum  Dei  "  sit  con- 
versa  prgeter  ^"  illum  mcmoratuni  ^'  montem,  qui 
profanam  superstitionem  diabolicam  illusus  ^^ 
diabolicis  -^  erroribus  tenebatur  ^^  innexus  ^^. 
'  Quo  -^  audiens  '^'  Ghildebertus  rex,  in  praefato 
monte  execrabiles  incolas  -^  habitare  -^  admi- 
rans  sanctifafem  viri  Doi  ^"  et  famam  virtutum  ^' 
ejus  ^^  flexus  ad  misericordiam,  ait  ad  virum 
Dei  ^^:  Cunctis  notiim  est  ^*,  veim'abUispatn-,qH/a  ^" 
mons  atque  incoh  ^"  ejus  dicionibus  regis  Francho- 
rum  snhjaret  ^"^  pnscisqite  tempnrihus  fiscus  prxce- 
dentiuni  retjum  fuit^n.  En  trado tibi ^0 mcmoratum 
locum  *°  cum  omnibus  habitatoribus  suis  "  in  pos- 
sessionem  perpctuam,  nt  dcsfruas  omnem  immun- 
diciam  profanitatis  idolatrie  *'-  et  edifces  *^  mcclc- 
siam  Christi**  nomine  consecratam  *^.  Missis  vero 
legatis  suis  ad  pr.nedictum  locum  *^,  omnia  ut  prje- 
fati  sumus  impieverunt  ■";  et  emundato  loco 
omnis  plebs  Baiocasina,  concurrentes  ■**  ad  virum 
Dei,  unanimiter  edificaverunt  ^®  secclesiam.  om- 
nisque  populus  ille  devotus  etfeclus  ^**  est,  et  in- 
posuerunt  nomen  ipsius  montis  ^^  Ghrismatus 
^^  0.  Ab  illo  ^^  dioe  constitutum  est  ut  onmes  pon- 
^  tifice  s"  illius  civitatis  tres  infantes  in  sollempni- 
latepaschali  ibidem  baptizarent  '^■V>,et  ^^  demum 
cuni  sanctorum  ^^  reliquiis  et  presbiteris  ac  dia- 
conibus  vestibus  sacris  indulos  ^'^  cum  coro  psal- 
lentium  remearent  pedibus  ^'•*.  Goncurrebat  ''** 
vero"'  ad  eundeni  virum  Dei  ^^  multitudo  vicino- 
nim  ^  episcoporum  "^*  in  eodem  loco  "^  et  °®  prae- 
dia  sua  ^^  ac  possessiones  '^^  illi  tradebant  ^^.  plu- 
rimaque  multitudo  clericorum  ^"  q  ibidem  ^'  sub 
Dei  famulatum  se  subdebant  '^. 

0.  Contigit  vero  '  instigante  ^  diabolo  eodem 
tempore  ^  ut  quidam  comes  regionis  illius  *,  Ber- 
tulfus  nomine ,  avaritiee  estibus  ^  accensus , 
sicut  se  habet  misera  ^  cupiditas  '^,  invadere  co- 
natus  est  ^  agrum  quendam  ^  in  eodem  loco  "^, 
qui  viro  Dei  dudum  traditus  "  fuerat  r.  Gumque 
protervo  spiritu  cum  ambitione  magna  '^  aratra 
conglobata  ^^  eundem  agrum  fuissct  ingressus, 
nunciatum  est  beati  '*  Vigori  quod  tanta  '"  vesa- 
nia  prEedictus  '"  comes  agrum  ilHus  occupasset. 
Ille  vero  "  ut  erat  jam  decrepita  etate  fessus, 
occuliscaligantibuspoene'^Iunienamissis'^misit 
ad  eum  nuntium  ^"  dicens  :  Royo  ut  recedas  ^'  ab 
hereditate  quam  mihi  Dominus  ^^  Jesus  Chri- 
stus^^per  manus  rcligiosorum  virorum  -*  fradi- 
dit^".  Alioquin  rogabo  Dominum  meum  ut  defen- 

dat 


C 


montem,  qui  superstitionibus  et  erroribus  diabo- 
jicis  tenebatur  annexus.  Audiens  Ghildebertus 
rexinpraifatomonteexecrabilesaccolas  habitare, 
admirans  sanctitatem  viri  Dei  et  famam  virtutum 
ejus,  flexus  ad  misericordiam,  ait  ad  eum  :  Sicut 
comperi,  vcnerahilis  pater,  idem  mons  et  accola; 
ejus  regiis  dicfionibus*$ubjac.et  priscisquetempori- 
hus  fiscus priBcedentium  regum  fuit  n.Entrado  fibi 
memoratUM  locum  cum  omnilms  hahitatoribus  suis 
in possessionem perpetuam,  ut  desfruas  omnem  im- 
munditiam  profanitafis  idololatrise  et  xdifices  ec- 
clesiam  in  Chrisli  nominc  consccrandam.  Missis 
vero  legatis  suis  ad  praedictum  locum,  omnia  ut 
prsefati  sumus  iiupleverunt.  Et  emundato  loco, 
omnis  plebs  Baiocasina  concurrens  ad  virnm  Dei, 
unanimiter  {fidificaverunt  ecdesiam  ;  omnisque 
populus  ille  devotus  est,  et  imposuerunt  ei  nomen 
Mons  Ghrismatum  o.  Ab  illo  ergo  die  constitutuni 
est  ut  omnes  pontifices  illius  civitatis  tres  infantes 
insolemnitatepaschali  ibidem  baptizarent/jet  tunc 
demum  cum  reliquiis  et  presbyterls  ac  diaconibus 
veslibus  sacris  indutis  cum  choro  psallentium 
remearent  pedibus.  Goncurrebant  vero  ad  eum- 
dem  virum  Dei  muUitudo  vicinorum  populorum 
in  eodemloco,  et  prsedia  sua  ac  possessiones  illi 
tradebant;  plurimaque  multitudo  clericorum  q 
ibidem  in  Domini  famulatu  subsidebat  *. 


D 


*  ilitionibijs 
Tric,  Br. 

S92'.l. 


E 


*  {muUitmio- 
subsidebat) 

ha:c  coces 

erasie  snnt  iii 

MP.  31). 


9.  Gontigit  ergo  instigante  diabolo  eodem  tem- 
poreut  quidam  comes  regionis  illius,  Bertulphus 
nomine,  avaritice  iestibus  accensus,  sicut  se  habet 
misera  cuplditas,  invadere  conaretur  agrum 
quemdam  in  eodem  loco,  qui  viro  Dci  traditus 
fuerat  r.  Gumque  prolervo  spiritu  cum  ambitione 
magna  aratris  conglobatis  eumdem  agrum  fuisset 
ingressus,  nuntiatum  est  beato  Vigori  quod  cum 
tanta  vesania  prredictus  comes  agrum  illius  occu- 
passet.  IUe  vero  ut  erat  jam  decrepita  aetatu  fes- 
sus,  oculis  caligantibus  et  jampene  lumine  a  m  isso, 
misit  ad  eum  nuntium.  dicens  :  Rogo  uf  recedas 
ah  hereditate  quam  mihi  Dominus  Jesus  Christus 
per  manus  religiosorum  virorum  tradidit.  Alioquin 
rogaho  Dominum  meum  ut  defendat  hereditafem 
suam.  At  iUe,  ut  erat  inflatus  superbia,  cum  inju- 

ria 


is  omnis  aild.  %  (i.  —  •*  veri  Dei  2. 4, 5.  7, 8;  omnipotentis  ndd.  4-7.— ^"  pler  1,  <■  ( ita  ubintmgue  in  textu  nostro  prmfixHm  pra.' 
hoc  modo  srripfum  letfdur—^^  om.  %  8.—^-  (profanam-illusus)  superstilione  diabolica"2;  profanasuperslitione  4-7;  om.  ^.— 
'^^  om.  -2:  adhuL-  add.  8.  —  -*  detinehatur  8.  —  ^^'  annexus  '2;  om.  8.  —  ^"  quod  4-7;  om.  %  8.—  -^  autem  add.  2;  hiEC  add.  8.  — 
2«  accolas  2;  et  cfr.  not.  8eq.  —  ^»  fin  prjeftito-habiUre)  videlicel  in  illo  monte  hab.  ex.  inc.  4-7;  om.  8.  —  ^"  om.  8.  —  ''  prius, 
ut  videlur,  virtules  1.  —  ^-  om.  8,  et  cfr.  tnfra  nof.  45:  (f.  v.  e)  e.  f.  v.  4-7.  — ^^  (^_  £>_)  beatum  Vigorem  4-7.—  "  (cunclis-esl) 
sicul  comperi  2;  si  comperit  sanclitas  vestra  (et  om.  voces  seq.  ven.  pater)  4-7.—^'*  idem  2.  4. 6;  quod  ideni  5.7,—  ^^  accolse^ . 

—  "  (r.  f.  s.)  regiis  subjacel  2;  subjacent  regis  (regiis  6)  4-7.  —  ^s  (p.  r.  f.)  regalis  exstitit  (exstiterit  5)  4,  5.  7;  exslilit  rega- 
lis  6.  —  3»  (t.  t)  tibi  trado  7;  pater  add.  4-7.  —  *°  (m.  1.)  montem  ipsum  4-7.  —  *i  ejus  4-7;  (h.  s.)  s.  h.  2.  —  *3  (p.  i.)  i,  p.  4-7. 

—  "  ffditicalo  2.  —  **  in  chr.  4.  h.  7.  —  *^  consecrandam  2;  dedicatam  (1;  (flexus-consecratam)  Iradidit  ei  ipsum  montem 
cum  omnibusappenditiis  suis  in  perpetuam  possessionem  et  ut  ibi  sdiflcarel  ecclesiam  Christi  nomine  consecralam  8. 

—  *"  monLem  4-8;  venerabiUs  episcopus  add.  4-7.  —  "  implevit  B.—  *»  concurrens  2;  (o.  j».  B.  c.)  omnes  Baiocasini  cucur- 
rerunt  4-S.—  "  a?dificanles  4-8,  et  cfr.  infra  not.  59.  —  ^"  om.  2.  —  ^'  {n.  i.  m.)  ei  nomen  mons  2,  6;  monti  nomen  4;  nomen 
monti,  5.  7.  -  ^^  Chrismntis  2;  Chrismato  4-7.  —  ^^  ergo  add.  4-7.  —  ''*  (o.  p.)  pontifex  4-7.  —  ^^  (s.  p.  i.  b.)  p.  s.  baplizaret 
i.  4,7.  _  50  ac  2:  lunc  add.  4-7.  —  "  om.  %  4-7.  —  ^^  induti  2;  indutis  4-8.  —  ^^  (r.  p.)  pedetemptim  remeare  t  ad  pro- 
pria  4-7;  {omnisque  populus-pedibus)  om.  8.  ~  ^"  concurrebant  4,6.  —  ^'  igitur  4-7;  om.  8.  —  ^^  {ad-Dei)  inibi  4-7.  et  cfr. 
infra  twl.  05;  ad  bealum  Vigoieni  8.  —  «=  om.  8.  —  *"  populorum  2;  fidehum  8.  —  "'^  (i.  e.  1.)  ad  eumdem  virum  Dei  4-7; 
om.  8.  —  0"  qui  5,  7.  —  "  oni.  4-8.  —  ■*«  suas  add.  4-8.  —  «"  tradebal  8.—  ">  (m.  c.)  c.  m.  8.  —  "  eodem  in  loco  4-7;  om.  8.  — 
"  (sub-subdebanl)  in  Domini  famulatum  subsislebant  2;  subdebant  (subdebat  5,  7)  se  sub  Dei  famulalum  (fainulalu  5. 7) 
4-7;  subdebat  se  Dei  famulatui  8. 

Num.  9.  —  '  quoque  4-8.  —  -  intingante  1.  —  ^  {i.  d.  e.  l.)  e.  t.  i.  d.  4-8.  —  *  Baiocossinfie  8.  —  ^  facibus  4-7.  —  ^  (h.  ra.) 
m.  h.  4-7.  —  ■>  (sicut-cupiditas)  sit  ut  8.  —  "  sit  4-7 ;  (c.  e.)  conaretur  8.  —  "  (a.  q.)  q.  a.  4-8.  —  '"  (i.  e.  1.)  om.  4,  5.  7,  8.  — 
"{d.t.)t.d.5.7;adpr!edictumlocumorfrf.4-7.  — '^(c.a.m.)  om.  4-8.  —  '»  (a.  c.)  aralris  conglobatis2,  4-7  ;  conglobatis 
aratrisS.  — i*beato2,4-8.  —  >'^cumtanta2.—  "  pryescriplus  4-8.—  "  (i.  v.)  beatus  vero  Vigor  8.  —  »»  pleneque  8.  — 
'«  (I.  a.)  lumine  amissoS,  8;  lumen  amiserat  4-7.  —  '°  om.  8.  —  ='  discedas  8.—  ^a  noster  add.  4,  5.—  '^"  om.  2.  —  ■*  om.  4-7. 
—  26  dedit  8. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS.  3^3 

A  dat  hereditatem  suam.  At  ille .  ut  orat  inflatus     ria  sprevit  nuntiimi  ejus,  ol  nequaquam  acquie- 
superbia,  cmn  mjuna  sprevit  nuntmiu  ejus  ^»;  et     scens  nrecibus  viri  nP,-  nn.r.^i  vl.2„.. ..   Z 


ex  Mss. 


B 


,     •  .,         .  .  ^  .  ^^^"spi"ecibusviriDei,c(Kpitvehemcntius*exa-    •  vehemen- 

nequaquan.  adqu.escens  precibus  vin  Dei,  cep.t  rare  agrum  iliuna.  Cun.que  ronuntiata  essent  h^c  ^^rt^Z. 

vehementms  exarare  ^'  agrum  illum.  Gumque  famulo  Dei,  sumpto  vehiculo  quo  pergere  solitus        ™^- 

renuntiata  essent  h^c  Dei  famulo,  sumpto  vehi-  erat.  egressus  civitatem  venit  ad  montem-  ingres-    * 

culo  quo  pergere  sohtus  erat.  egressus  civitate  ^^  susque  ecclesiam,  expansis  manibus  ca^pil  orare 

vemtadmontem;mgressusque^cclesiamexpan-  dicens  :  JJomh.e  Dms  auxiUator  mnJ  defmde 

s.srnambuscep.torare,dicens-:i^,,,y„,^,„,  A,,,,^,v«/.m    quam    mihi  dedisti.  Eleva  manum 

anxd.atormeusMi^^^^^^^^  tuam  in  superbiam  inimici,  .juia  mulignatus  est 

dedtsti.  EUvamanum  tuam  m  superbm  "  mimici,  inimicus.  Depone potentem  de  Lie  et  e.ralta  humiles 

qum  mahgnatns  est  m  servos  fuos  ■^-.  Depone  po-  /„  /?./,,  ut  coguoscant  omnes  quia  tu  solus  potm,  et 

tenles  de  sede  et  exalta  humdes  m  fide,  ut  rof/no-  ntirabiUs  es  super  terram.  Necdum  vir  Dei  oratio- 

scant  omnes  quui  tu  solus  potens  et  mirabiUs  es  nis  verba  compleverat,  et  ecce  subito  idem  maii- 

super  omnem^^  terram.  Necdum  igitur  "*  vir  Dei  gnus  et  superbissimus  comes  de  equo  quosedebat 

oratioms  verba  compleverat,  et  ecce  idem  mali-  corruit  et  fractis  cervicibus  expiravit ;  simul  vita 

gnus  et     superbissmms  comes  3«  de  gquo  quo  ^^  et  hereditate  amissa.  a^ternis  gehenuie  incendiis 

sedebat  '>*  corruit  et  fractis  cervicibus  «^  expira-  traditur  crucinndus.  Gumque  turba  qu^e  convene- 

vit,  smiulque  vilam  et  hereditatem  amisit  ^^'  et  ^'  rat  vidisset  quce  gcsta  erant.  cum  sumraa  festina- 

aeternis  -^  gehenn?   mcendiis  traditur  "  manci-  Uone  fugerunt;  et  nemo  ab  illo  die  ausus  fuit 

pandus  *\  Gumque    turba  *"  qu^  convenerat  ^«  po.ssessionem  viri  Dei  invadere. 
vidisset -^^  qu^  gesta  erant  ""^  cum  sumnia  festi- 
natione  fugerunt  *^ :  et  nemo  ab  iilo  ■'■'  di^  quis- 
quam  ^^  ausus  fuit  possessionem  viri  Dei '"-  inva- 
dere.  E 

ivesprodi-        10(n)...  *miiabile  niiraculum dignalus  estoperari  pei-  10-  Hlud  igitur  mirabile  quod  divina  providen- 

qioite  in  servum  suum  Dominus  rerum  creator  omnium non  sit  vobis  tia  dignatus  *  cst  operari  per  servum  suum  Domi-  * (lignaU 

,,on-eo  onerosum  :  quia  non  est  tideHlms  silendum  quod  Dominus  j^^s  rerum  creator  omnium  *.  non  sit  nobis  onero-  ^''■''^-  '^'/'-  ■'■ 

elusmetuna  vuUessenoscenaum.Quod.im  ilaque  temporecumjampon-  „,  _            ■                      i     ^j   i-i            -i       i 

rr  tifexepiscopi-habere.urpiurima^taJevirvitJvenera-  ^.           ^"'^"O"     '^^    fidehbus    sdeudum     quod  •  (Domi,ms. 

■estisdfata.  bilis  antistes  Raiocasina>  civitatis  Vigor  beatissimus,  in  om-  Dom.nus  vult  esse  noscendum  '  .s.  Quodam  itaque  omnium) 

(oimuiiiE  vocM  "'^"^'■^''"s^^P^'''^""*^'^^  Pi^i^f^ipuus.quemadmodumretu-  te.upore,  cum  jam  venerabilis  Christi  pontifex  ""'■ '■^'""^- 

ocioco  ct  iLifr.i  lerunt  maxima  « 

a\o  po.st    nicd. 
im,  in  <:odit:G 

011  cfiintur.      aa  ^^^  ^l  ^    ^  g.  dicens  :  Si  non  cito    recesseris,  ictibus    meis  jam  tu  percussus   abibis  add.  4-8.  —  -^  colere  4-S. 

•  cfircRius  ?  —  88  civitatem  2.  7;e  civitate  4-6,  8.  —  *^(c.  o.  d.)  oravit  ad  Dominum  8,  e?  om.  .'^ejy.  i/.ii^«r  «(/ super  terrani.  — 
3"  tuam  add.  4-7.  —  ^*  superbiam  2.  —  ^^  {i.  s.  l.)  ininiicus  2.  —  ^^  om.  2,  4-7.  —  **  om.  2 ;  itaque  4-8.  —  ^n  iticjam  ruraua 
prwstoestS.—  ^"  (i.  m.  e.  s.  c.)b.  c.  subito  i.  m.  2.  —  ^'' in  quo8.  —  '^  (q.s.)o)».  6.  —  ^^  crurJbus  3-7.  — ■*"  (v.  e,  h.  a.) 
vita  et  heretlilale  amissa  2.  —  ■"  om.  2-S.  —  "  etiam  add.  3-8.  —  *^  traditus  est  3-8.  —  **  cruciandus  2.  —  *"  (c.  t)  turba 
autem  3-8.  —  *"  venerat  5.  7 ;  cum  eodera  comite  cum  add.  3-8,  —  *'  vidissent  2.  —  *^  fuerant  3-8,  —  *i>  reversa  est  ad 
propria  3-8.  —  ^o  illa  4-7.  —  ""'>  ovi.  3-8.  -  ^-  (a.  f.  p.  v.  D.)  p.  v.  D.  a.  f.  (est  3,  8)  3-8. 

Num.  10.  —  (a)  Hiinc  tiuniei-iini,  qui  desideratttr  [n  Ijextui  jirintiffeniu  inseriniiis  ex  solo'^,  tthi  tainen  von  ex  jirinripali 
httjus  exvinplari  exscriptiis  ridelur,  quippe  qiii  Vitce  jain  terminctx   adjccttis  sif   (cfr.  Cvniment.  prtev..  nitm.  3),  et  ideo 
minorihtis  tijpis  ilhim  expressimtis.Codices  vero  i,o,(j.7 quitmtnai/is  accedantad  textiim  emendatuin,tidtiunc  referiinus, 
illorutnque  ciim  eo  discrepanfins  notamns  ad  eumdeni  tauiquam  lectiones  vuriaiites.  —  At  in  3  ita  diversiit  verbis  con- 
cepta  est  narratio  tit  potius  risiim  sit  hiijus  lectiotieni  intcf/ram  hic  exhibcre  seorsini.  Cum  qiia  ita  conrenit  S  itt  admodum 
paucis  vocibus  miUatis  non  pauriX prsEtermissie siiit.  Itaqiie  S  cum  3  conjunffiinus  el  quie simjulis proprie  coiiveninnt  dintin- 
guimus  hoc  tnodo,  ut  gute  in  solo  3  lcguntur  mces  signentitr  Utteris  aliquantttlo  majori  solito  intervalio  dispositis,  quse 
vero  soli  8  proprim  sunt  inserantur  suo  loco  lineoUs  arcuatis  ( )  incliisie.  Eii  igititr  lectio  illa  codicis  3  collati  cum  ^prse- 
dicto  modo  expressa : 
Quodam    etiam   tempore,    cum   jam  venerabilis   pontifex  (beatus   Vigor)  matura  premeretur  etate.  res 
G   valde  mirabilis  contigit,  quia  aves  que  (qui)  vulgo  gante   vocantur   {dicuntur},  sub  hyemalis  asperitate   p 
friporis  quemdam   agrum  beati  (sancti)    presulis  jam    excultum    et  seminibus    bene   adultis   vernan- 
lem   occuparunt.  Quod   custos   agri   percipiens,   seniel  et   iterum   ac  sepius   conatus  est  eas- 
dem   aves  jaciendo  et   comminando    propellere:    quod   nequaquam    prevalens    perftcere, 
sancto    nuntiavit    pontifici   quantum    immineret    damnum    cullure  peculiaris.    Audiens    boc 
{ha?c)    vir  beatus,  ad    eumdem  dixit  agri  custodem    (ad  custodem  agri  ilUus  dixit)  :  Vade  in  Dei  nomine 
et    easdem   volucres  mibi  adducito  (adducitej.    imperante    illis    per  me  Christi   virtule.  Tunc  vero 
custos  ille  festinus  cucurrit  (occurrit).  et  omnes  illas  aves  coram  se   aggregans  veluti  quelibel  dome- 
stica  animalia  ad  sanctum  virum    Dei    perduxit.    Quas   sanctus    inlra    tectum   cujusdarn  sui  horrei 
recludi    precepit,    mandans    cuslodi    ut    nicbil  maU   eis  faciens  (faceret).  illesas  conservarel.  At  ille  minus 
curansdepieeeptosancti  viri,  unam,  quam  claudicantem  intuitus  est,  presumpsit   et   coniedit.  Mane  autem 
facto,  reminiscens  pro  pectore  venei-abilis  pontifex  avium  sub  cuslodia  reclusarum.  vocalo  uiinistro  jussit 
utomnesob  reatum  reclusas  relaxaret  et  abire  quo  vellen  t  (velleteas)  dimitteret.  Et  (ati  ille  quidem 
presulis  imperio  parens.  aviculas  (aves)  emisit  ac  vnlandi  licentiam  prebuit.  Sed  ille  intelligibili  sensu 
sentientes  se  non  integm   numero  constare  (esse),  ut  palam  daretur  intelligi  quod  de  amissa  socia 
tristarentur.  ceperunt    circa   tectum   remorando   cracitare.    Quod    dum    diu    fieret,  indicatum  est  (cum 
nuntiatumluisset)beatoVigonfactumtammirabile,  quiascilicctrelaxate  volucres  nolleat  abscedere. 
Tunc  vir  Dei  sentiens   per    spiritum    (beulus    Vigor)    aliquid  injurie  his  fulsse  irrogatum.  e  vocato  mi  nistro 
(ministro  evocato)   requisivit  an  aliquid  UUcilum  in  iUas  peregissel  (egi^^et).  At  ille  verecundalus  pro  negli- 
gentia  et  veritus  sancti  viri  presc  ientiam  ,  quomodo  unam  q  oam  videra  t  egrotanlem.  comedisset 
indicavit.  Et  sanctus  (sanctus  vero)  ejus  pudori  compatiens  (ait)  :  Ergo.  fdi,  ait.  eiusdem  a  v  i  cu!  e  osci  I  la 
atque  plumas  (quidquid  ex  eadem  ave  projecisU)   mihi  defer,   quia  potest   Dommus   comestam  (comestum) 
reformare,  qui    cuncta   ex    nichilo   dignatus  est  instaurare.    Tunc    ille    velox    cucurnt   et  collectis 
ossibus  (collatis  omnibus)  atque  plumis  vel  quicquid  (qu«-)  ex  ave  consumpta  projeceiat,  bealo  V.gon 
presentavit.  Ipse  autem  elevata  dexlera  signum  crucis  in d  i  d  i  t  (tradidit)  alque  h  a  n  c  a d  D  o  m  .  n  u m  o  r  a  1 1  o  n  e  m 
profudit   :    Deus.     ai  t.  o  mnipotens,    per  quem  omnis  creatura  calescit.    hanc  quam  feceras 
avem.  tua  pietate  rcstaura,  ut   noverit  omnis   caro  quia  tu  dominar.s    v.te    et  mort.s    per 
omniaseculaseculorum,amen.Haccompleta,  mox  avis  rediviva  surrexil  et  cele  r.  m  otu  pen  n  a  rum 
in  aera  librala,  oum   ceteris  omnibus  sanissima  evolavit. 
*  llllud-noscendumj  ow.4-7. 


304 


VITA  SANCTI  VIGORIS. 


Kx  M^s  lerunt  anliipii  *H  i.leiumque  narraverunt  praedecessores 
nostri.culloresngroruiiispargpntesseruenmtseminacampi 
etjanitliclusponlifexegregius  incordilms  credentium  spi- 
ritale  inseruil  semen  divini  verbi.  Contigil  etiam  cuidam 
suo  apii  cullnri  seminn  spargere  canipi.  Accidit  etenim  res 
*  inopinalanimium.quodsemenapriiJliusinsertumabavibus 
innumeris  quasi  furlim  fraviter  est  subito  comeslum.  El, 
ut  ferunt  multi arbilrio  siio  ruslice  dicentes,  ab  orienlalibus 
partibus  procederc  solitum  est  aves  hiemali  tempore  proxi- 
mante  gelidas  auras  pronuntianles  in  oociduas  oras  festi- 
nantes.  qunsi  aeiuaruni  necessitatem  timentes  :  quia  quo- 
danimodo.  ut  fcrlur,  aijuilo  vel  borea  venlo  flante  flatu 
horiibiii  vebeiHenternnbes  constrinfjruntur  ;  cireio  quo(iue 
vento  flante  nives  grandinesque  generantur.  Tmminente 
hoc  ilaque  bienie  (luo  cirea  jieruntur.  inuititudo  copiosa 
/  innumerabilium  avium  qus  vulgo  pantii^  dienntur.  ayrum 

san(tisiepesupra[dicti]iDsidunt,semensertumcome(]endo 

invadunt 

'mcin  cod.  quo  se sustare *  erat  solilus.  adiens  ag:rum  avesillas  omnes 
minans  coram  inclusit in  horreum.Ipse  vero  domum  rediens 
dedit  se  sopori  ((uiescens.  Mane  autem  ante  clilucnlum  sur- 
gens,  uteratplenus  pielate,  aves  *quo  animo  dimittere 
\olens :  Ad  loca  restra,  niUredite,  dicens.  Exeuntes  itaque 
intellexerunt  se  circuinspicientes  quasi  non  adesse  (imnes, 
cipperunt  cracitare  intnlerabililer  circa  f  ectum  iiuasi  dolen- 
tes.  Vocato  quoque  vir  Domini  custode  illo  cui  gregeni 
commisit  sero  :  Dir,  inquit,  tnihi  si  guitl  mali  ffdsd  ijreifi 
(j;  (s(o.  Atilleronfusus  vehementer  erubuit ;  videns  quianon 
laluil.  cnnlessus  esl  (juia  unam  comedit.  Sanclus  igitur  Do- 
mini  iram  miligavit :  Osm  eju.tdem  mihi  affer.  inquit.  El 
adlata  eoram  se,  conflsus  de  Dei  graluita  pielate  cui  est 
nil  impossibile,  fudit  oralionem  intimo  corde:  Vetis,  ait, 
rerum  creafor  omnitim,  per  quem  ehmenta  oimua  suhsi- 
stunt,  gui  creasti  omnta  et  conservas  ereata,  sine  quo  nec 
ovis  vohif  nf.c  f/raditur  bestia,  hanc  avem  suis  gregibus  ag- 
grega.  Hae  oratione  peracta,  avis  sui-gitrediviva,  gregi  suo 
/  aggregata,  cum  ceteris  unde  venit  est  reversa  t. 


K.VigorisB/ft  ll.Multas  siquideiu  ut  alias  virtutes  pietas  ^ 
mors  et  divina  per  servum  suum  ^  Vigorem  operatus  ^  est  * 
.tepiiHiiru.  quo  in  liat?  paginula  non  tenentur  insert^  ^  ne 
iastidiosis  lectoribus  supcrflua^^vlderentur.  Hec  ' 
de  plurimis  pauca  scripta  sunt,  ut  prudens  lector 
de  paucis  plurima  speraro  ^  et  considerare  pos- 
sit ".  Obiit  vero  ^*^  vir  beatus  "  senex  et  plenus 
dierum  dif^  kalendarum  novembrium  ^^  in  timore 
et  fide  Jesu  Christi  Domini  nostri  ^'^,  plurimosque 
di.sfipulos  in  fidesanctEeTrinitatis  eeducatosrelin- 
quens  migravit  ad  Ghristum  '*,  sepultusque  est  in 
eodem  *^  monte  Chrysmatis  '^  ubi  ipse  monaste- 
rium  sibi  '^  conslruxerat.  Ubi  '^  nieritis  ejus  ^'•' 
beneficia  orationum  -•*  omnibus  ^'  prestantur  ^^ 

a 


E 


maxima  teneretur  tetate  ^,  ut  relulerunt  antiqui  D 
et  ut  narraverunt  pra?decessores  nostri,  vera- 
cissimi  absque  dubio  viri,  contigit  cuidam  agri- 
coiee  semina  spargere  campi.  Accidit  etonim  ^ 
res  inopinata  nimium,  quod  .semen  agri  illius 
inserttun  jamque  bene  adulturn,  ab  avibus  ra- 
dicitus  pene  est  subito  comestum.  Nam  hiemali 
in  ■*  tempore  ob  canitlem  pruinosi  temporis  et 
austeritateni  ventoruni  nul)iumqiio  1'ragores  qua- 
si  fugientes  ab  orientali  plaga  in  occiduis  par- 
tibus  ^*  convolabant.  agrumque  sancti  pontificis 
ipsa;  aves,  quae  viilgo  ganUe  t  appellantu!", 
sertum  semen,  ut  pra^fati  sumus,  comedendo 
invadebant.  Una  autem  dio  videns  hoc  agri  cultor 
illius,  veloci  cursu  gradiens,  volens  avibus  re- 
sistere  nec  valcns,  maistus  retro  rediens,  sancto 
viro  "^  rotulit  dicens  ''.  Sanctus  siquideni  vir,  Dei 
gratia  plenus,  ut  erat  jam  senio  fessus,  arrepto 
baeuio  quo  se  sustentare  solitus  erat,  adiens  ^ 
agrum  avcsque  illas  ^  in  nomine  Domini  minans 
et  coram  se  ducens,  suum  inclusit '"  in  horreum. 
Ipse  vcro  doraum  rediens,  dedit  so  sopori  quie- 
scens.  Mano  autem  snrgens  diluculo  ",  ora- 
tionique  prius  incunibens,  deinde  avlbus  nii- 
sortus  est  inquiens  :  ///  Dei  omnipntcnti^  )ioinine, 
adloca  resfra  redite.  Exeuntes  itaque,  intellexe- 
rtint  circumspicientes  se  non  omnes  adesse. 
Cceperunt  ergo  cracitare  intolerabiliter  circa 
tectum,  quasi  dolentes.  Quarum  mEestitiam  nutu 
Dei  venerabilis  prEesuI  intellexit ;  vocatoque  cu- 
stode  illo  '^  cul  commiserat  gregem  sero  '^ :  Dic, 
inquit,  Si  "  quid  "•  mall  fecistt  gregi  isti  ?  At 
ille  confusus  vehementer  erubuit,  videns  '^  quia 
non  latuit,  confessusque  "  est  se  unam  come- 
disse.  Sanctus  '^  iram  mitigavit  '^ :  Ossa  ejus- 
dem  amculm  mihi  affer  ^'',  inquit  ^*.  Et  allata  ^^ 
ante  se,  confisus  ^^  gratuita  Doi  pietate  cui 
nihil  est  impossibile,  fudit  orationem  -*  ex  in- 
timo  corde  :  Deus,  ait  ^^,  rerum  creator  omtiium, 
cui  elementa  omnia  ^^  serviunt,  qui  creasti  omnia 
et  eonservas  -''  creata,  sine  quo  nec  avis  volat  nec 
graditur  bestia,  hanc  avem  suis  gregibus,  ^^ 
aggrega.  Hac  oratione  peracta,  avis  surgit  ''" 
rediviva ;  gregi  ^^  suo  aggregata,  cum  ceteris 
unde  vonit  ^'  est  reversa  ^-  t. 

11.  Multas  siquidem  virtutes  alias  pietas  divina 
per  servum  suuin  Vigorem  operata  est,  quse  in 
hac  paginula  non  tenentur  inserta,  ne  fastidiosis 
lectoribus  viderentur  superflua.  Hfec  autem  de 
plurimis  paucEe  scriptae  sunt,  ut  prudens  lector  de 
paucis  plurima  facta  fuisse  credere  possit.  Obiit 
vero  vir  beatissimus  senex  et  plenus  dierum  die 
kalendarum  novembrium  in  timore  et  flde  Jesu 
Christi  Domini  nostri,  plurlmosque  discipulos 
educatos  in  fide  sanctfE  Trinitatis  relinquens 
migravit  ad  Dominum,  sepultusque  est  Jn  eodem 
monte  Chrlsmatuni,  ubt  ipse  monasterium  in 
honoro  sancti  Petri  apostoli  construxerat.  Ubi  per 
merita  orationum  ejus  beneficia  prsestantur  a 

Domino 


^frn.  t.*.)  t.fp.  m.4,(l.  — «autem  5,  7.— ■*  om.  5.7:  (h.  i.)  i.h.4.  f>.  —  ^  (o.  p.)  parlibus  occidentis  4-7.—  «  (s.  v.)  viro 
Dei  4-7.  —  '  om.  i-G;  ahrasa  voce  corr.  suhstitiiit  visa  7.  —  *  adiit  4-7.  —  ^  om.  4-7.  —  ^"  reclusit  4-7.  —  *'  {s.  d.) 
d.  s.  4-7. -"(c.i.)i.  c.  4-7.— 13(0.  g.s.)s.g.c.  5-7.— "otn.  6.—  ii^  (Dic-quid)  Quid,  inquilo.?.—  "  et  videns  5.  7.  — 
'■'confessuso.?.  — i«veronrf(/.4-7.  — ifetait  «drf.  4,6;{i.  m.)  verecundiam  ejus  mitigans  ait  5,  7.  — ^"  defer  4-7.  — 
"'0711.4-7.  "»a(e. a.)quibusallatis  5,  7.  —^^deadd.  .5.7.  —  «*  hanc  orationem  o,  7.  —  ^s  (,„,_  57,  _ss  o„,.  4.7.  — 
"  conservasti  4-7.  —  ^^  p,.ius  suis  gregem,  corr.  suo  gregi  6.  —  -^  surrexit  4,  5,  7.  —  ^o  gregique  4-7.  —  ^'  venerat  4-7. 
—  *'  regressa  4-7. 

Num.  11.  —  1  Domini  add.  2.  —  2  (s.  s.)  beatum  8.  —  ^  operata  2-8.  -  *  (p.  s.  s.  V.  o.  e.)  p.  eum  o.  e.  3 ;  o.  e.  p.  eum  4-7.  — 
"  inserla  %  (j ;  ascriptae  3 ;  ascripta  8.  —  a  superfluie  3.  —  '  hic  8 :  autem  add.  "2.  —  «  spectare  G-S.  —  "  (s.  e.  e.  p.)  facta  fuisss 
credereposset2.— lOautemS,— «'healissimusS.— 1-  perfeclus  add.  3.8.  — 'a  (J.  C.  D.  n.)  D.  n.  J.G.3-8.  —  »*  Domi- 
num  %  8.  —  >i  om.  3-S.  —  "o  Chrismato  2-S.  —  "  in  honore  sancti  Pelri  aposloli  7.  —  '»  ibique  2 ;  ibi  5.  7.  —  "  (m.  e.)  per 
menta  oralumum  ejus  !2;  per  ejus  merita3-S.  —  ^»  Ita  prius,sed  acorr.  erasxsunt  primic  litterseor  l ;  o>n.:2;  orantium  6  ; 
plurima  sanitatesque  sefcTotantium  (expetentium  S)  diversie  3-S.  —  ai  ^,,,  ^.g  _  32  usjjye  in  hodieroum  diem  add.  G. 


DIES  PR1]VL\  NOVEMBRIS.  -^(^j-, 

A  a^«Domino^qui^^'vivit  et  regnat  in  '^^  secula     Domino  usquc  in  hodiernum  dien,  uer  Jes-mn 

spculorum  ".  Amen  '^^  Christum  Dominum  nosti-uin.  qui  vivit  el  re^^nul 

cum  Deo  Patre  in  unilate  Spiritus   sancli    per 
cuncta  secula  soculorum.  Ainen. 


k'\     «SS. 


ANNOTATA. 


a  Hnllurinan  htr  scrjptorem  Acfnrum  otafendi- 
miis  supra  in  Commcnt.prxv.,  nnmm.  4,  (!,  7. 

b  Id  etiam  mrum  ease  nequii.  Cfr.  Comment. 
priBv.,  nttm..  •■'J. 

(■  Hunr  postm  abbatem.  fulsfse  monastcrii  qiiod 
condiderii  Yi^ov  prope  Baiocas  in  monte  Phanno 
mi  Chrismato,  coHif/unf  qiiidam  cx  epUaphio  quod 
inscidpiKm  visc.liatur  lapidi  infixo  paridi  ecclesis' 
prioratus  S.  Viyoris,  circa  medium  seciduni  XVIII 
infitaurafx,  qul  lapii^  in  fine  ejusdem  seculi  cum 
ipsa  ecclesia  intcriif  {l).  Hoc  epitaphium,  adnw- 
dum  antiquis ,  ut  ferunt ,  lltteris  exaratum ,  hi.f 
verhis  conceptum  eraf :  Hic  jacet  bonaj  memoria' 
Theudomiris  Abbas(2). 
Q  d  Seu  Badevcrum,  vulgo  Reviers  (dei).  Caloa- 
dos).  Cfr.  supra  Comment.prxv.,  num.  12  et  .56. 

e  Cfr.  Comment.  prsr.,  num.  12. 

f  Seu  Ccr/siacnm,  vnlgo  Cerisy-rAbbaye  veJ 
Cerisy-la-Foret  (dfip.  Manche),  fere  mcdio  spatio 
inter  Balocas  et  opiiiduw  Sancti Laudi  (Saini-Lo). 
Ecclesia  olim  ahbatialis,  nunc  parochiaHs,  ante 
paucos  annos  splendide  rcstaurata  est  opera  ren. 
viri  Ler/allais,  Cerisiacensis parochi.  Et  cfr.  supra 
Commcnf.j)rafr.,  num.  12. 

g  Crediderim  hoc  numine  dcsiynari  vicum  Ceusii 
sive  Cheusti  (mlyo  Gheux),  non  procul  a  marl  m 
parte  septenfrionali  fractus  Baiocensis  situm.  Cfr. 
Cominent.pra^c,  num.  .'>6. 

h  Forte  hic  agnoscere  /iceiPiCK/wjrtGampemeille, 
qui  pars  cst  Rofjeririllai  (Rof/erville,  dSp.  Seine- 
Inferieurej,  septem  kifometris  ad  orientem  distans 
Harefloto  (Harffeur)  (3).  Ad  quam  conjecturam 
adducimur  tum  cx  simiHtudine  nominis,  tum  qitod 
proximus  est  hic  viculus  et  sinuiniaris,quem  aurtor 
Vitm  nomine  freti  designat,  et  ettam  (5  tantum- 
modokilometrisdistans)vicoSaint-Vi(jor-d'Ymon- 
ville,  qui  videtur  idem  esse  cum  mox  appellato 
Chelydri  fraude  (4).  Vtramque  hanc  opinionem 
Q  jani  proposuerunt  Lainbert  (5)  et  J.  Lair{6). 


i  Jam  vulgo  Saint-Vigor-d"YmonviIIe  :  qiiod 
ronj/cere  licef  tum  ex  nomine  S.  Vigoris,  quo  jam 
dudiim  /nsiijnifus  est  hic  vic/is,  tum  ex  ejns  sifu  non 
p/-ond  a  sinu  niaris,  cui  ex  altera  parte  adjacet 
Baiocensis  reyio.  Id  etiaiu  sensit  Cl.  Lambeii  (7). 

k  A  rege  utique :  nam  eo  fempore  episcopi  in 
Gallia  iionnis/  Francis  rcjibus  <ipprobaiitihu.s,  /m- 
/nosxpiuset  designanfibus,  ordinari  solebant  (8). 

1  Quinam  locus  ussignandus  sit  Vigori  in  saric 
episcoporu/n  Baiocensium, /n  tanta  ennfusione  ra- 
talogorum  poufificuli/im  Hlius  civitaiis  (9)  omni- 
no  definiri  nonpotest. 

m  Incolis  hujus  monfis  ehristianam  fidem  prw- 
dicasse  et  in  codem  dedicasse  oratorium  legitur 
S.  Reverendus  seu lieoerentius^unus  e primis  Baio- 
cens/um  a/)ost.oIis,  quod  his  verhis  indicat  Vita 
hujus  sanrti  tion  ita  pridem  edita  a  Cl.  J.  Lair  : 
Erat  quidem  mons  ibi,  ab  urbe  miliario  uno,  qui 
vocatur  Phas,ubi  ipsumpopuluiii  ad  fidem  Ghristi 
nullatenusconverti  potuit.  Parvum  ibi  oratorium 
in  honore  sancti  Johannis  eonstruxit  et  in  pariete 
titulum  nominis  sui  conscripsit  (10).  Oratorium 
istud  (qiwd  a  S.  Vigore  c.onditum  ex  Iradifionc 
quadain  populari  indicat  Tritjan)  (11),  posfra  ipsius 
S.  Bcvei-endi  nomine  insignitumest  e.t  rirca  inedium 
seculum  XVIII eversum  (12).  —  Mons  Phanusseu 
Phaunus,  secundu/n  Faumn  (13)  idem  significaf 
quod  Mons  Fani  idque  nomen  accejnt  a  templo  Bc- 
leni  ibidem  xdificato.  Sed  mdlum  attulif  antiquum 
festimoniuin  vel  indicium  p/-obahile  quihus  hxc  et 
alia  his  adjuncta  dr  schola  druidaruni  co  loco 
quondam  florente  probaret,  prxter  verba  quaidam 
Ausonii  de  Phcehitio  et  Atiio  Patc/-a(li),  unde  tan- 
tummodo  concludere  Hcef  Phccbitiuni  fuissc  Uaiov.is 
sacerdotem  idolorum,  e  druidarum  genere,  utfere- 
bant,  ortum. 

n  CLJ.  Lair  {[b)hic  memorari  et  applicari  e.m- 
stimat  legent  TheodosH M.,  quie inCodice  Justiniani 
inscripta  est  De  veteribus  templis(l(i),  his  verbis 


^^  (p.  a.)  fiunt  prEestante.  —  -*  noslio  add.  3;  usque  in  liodiernum  diem  add.  6 ;  sequentia  us'/ue  ad  amen  oni.S.  et 
cfr.  infra  no(.  29.  —  ^^  Deo  Patri  Spirituit[ue  (et  Spirilui  3)  sancto  ccqualis  (coipqualis  0)  add.  3-7.  —  -«  per  cuncta  3-7. 
—  ^''  (s.  s.)  seculorum  secula  4-7. —  -•*  Explicit  vita  sancti  Vigoris  confessoris  add.  4.  —  -"  Fost  verba  prfestanlur  a  Doniim» 
seguitur  iii  2  :  Sicut  psalmot^Taphus  (luondam  eximius  narrans  ubi  ait :  Pretiosa  est  in  conspectu  Domini  mots  sanctoruin 
ejus;  et  iteiuin  :  Val<le  autem  mibi  honorificali  sunt  amici  tui.  Deus.  Dignuni  nanique  est  honorare  servos  Dei.  quanto 
rnagisamicosDei,  de  (]uibus  alio  loco  dicitur  :  Dominuscuslodit  omnia  ossaeoruin,  ununi  ex  hisnon  conteretur.  Hono- 
rare  itaque  debemus  in  hac  carne  maityres  excipientes  pro  Ghristi  nomine  cicatrices.  Veneremur  viventes  memoriam 
perhennitate  virtulis;  honorenius  per  confessionem  sanctos  cineres,  in  cineribus  semina  jeternilatis.  Honorate  corpus 
iUud  honeste  qiiod  Deum  osfendit  diligere,  quod  propter  Deum  mortem  docuit  non  tiniere.  Cur  autGm  nnn  honorenl 
corpus  illud  fideles  quod  venerantur  demones,  quod  affiixerunl  Impii  in  supplicio,  sed  glorificanl  in  sepulchro.  Venere- 
mur  siquidem  corpus  illud  venerahile  mente  devota  quod  Christus  honoiilicat  in  glona  :  cui  est  honor  et  iniperium  in 
secuk  secidorum.  Amen.  —  Legitur  deinde  mirratio  iniraculi  patrali  ciira  aves  (sitpra  nitm.  10)  ac  denique  setfuenA 
clauHula  :  De  pluribu^  quoque  pauca  scripsimus  qua'  per  servum  suum.  sanctum  videlicet  Vigoiem.  operatus  est  Domi- 
nus.  ne  fianl  honerosa  lectoribus.  Sed  supplices  ejus  sanctum  inlerventum  exoramus,  ut  a  cunclis  emundati  reatihus, 
potiri  possimus  t:audiuin  in  ccelestihus.  ipso  Domino  annuente  qui  regnat  sine  fine.  Amen. 

s6rie.  tom.  IV  (18(i8),  p.  +1.  no(.  5,  —  (7)  Ubi  supra.  —  (SJ  ( Ifi-. 


(1)  (Ti-iganl  Hist.  eccl.  de  la  Normandie.  tom.  I, 
p-  103 ;  Abri'f/e  chronoloijique  du  inonasfere  de  S.  Vtf/or, 
(auctore  Petro  Francisco  Boudier.  ejus  cfenoliii  monacbo 
eirca  17oOi.  ms.  cit.  ap.  Faucon.  Essai  hlstoriquc  sur  !e 
Prieur^  de  Saint-Vii/or-le-Grand.  p.  Gl.  C.fr.  ibid..  p.  199. 
—  (2)  Trigan.  Boudier.  loc  cit.  —  (3)  G/offraphie  du  di^par- 
tenipnt  de  la  Seitie-Infn-ieure,  par  .T.  Bunel  et  A.  Tougard. 
Arrinidifisenieiit  du  Uarre,  p.  308.  —  (4)  Cfr.   annot.  seq. 

(5)  Notr  sur  den  s/pultures  nnciennes  trouv^fs  ti  Reoicrs 


G.  Waitz,  Deul.iche  Verfassungsf/eschichfe,  ed.  II,  lom. 
II,p.  39.T:Edg.  Loening.  Gcschichte  des  deutschpn  Kirrhen- 
rechts,  lom.  II,  p.  175  sqq.  —  (9)  Cfr.  .1.  Lair  in  Bibl  de 
rJ^Jc.  des  Charles,  VI' s^rie.  toni.  IV  (1868).  p.  r>t5sqq.  — 
(101  Bibl.  de  l£c.  des  Cliartes,  V'  s^rie.  lora.  III  (IStiiij, 
p.  m.  Cfr.  ihid..  p.  95-97.  —  (11)  Trigan.  tom.  ciL, 
p  103— (121  Ibid.  — (13)0pusc.  cit..p.44sqq.-  (14)  Com- 
ineni  l'rof.  Burdig..  ca\>\>  10,  4(F.  L.,  lom.  XIX,  pp.  S.of). 
in  M^^moire,  dr  la  Soci/d''  des  antiquaires  de  Normandie,  So-2i.  -  (10)  Bihl.  de  l'f.c  des  Chartes,  VI«  sene.  lom.  IV 
tom.  XII.  p.  m.  -  (6)  Bibl.  de  I-Jtcole  des  a,arles,  VI'      (iSG8)  p.  42.  -  (10)  Lib.  I.  lit.  XI  hO. 

\T        1    ■     rr>  T  39  ronreptam  : 

Norembris  Tomits  I.  "  r 


•.m 


DE  SANCTO  DONATO. 


A  couceptnm  :  Omnia  loca  quse  fiiiiis  error  veterum 
dcputavit,  nostrEP  rei  jubemus  sociari.  Huic  opi~ 
nioiii  cah-Hiu7n  meum  adjicere  iion  ausim.  Quam 
mulfa  enim  loca  et  dttiones  tunc  temporis  in  GalUa 
eranf,  qua-  quia  jamdudnm  posses-Norihus  vaciia 
eranf,  hoc  uno  titulo  depidata  fucrauf  puhlico  fisco, 
(fuarque  deinde  a  regibiis  Francis  concessa  sunt  ec- 
rlcsiisaut  efiani  fidelibus  suis  hnieficiorum  rcj  aHo 
nomine.  Fnsterea  Jnrc  dubifari  potesf  num  safis 
pdendum  sit  auctoritate  sc.riptoris  hxc  verba  Chil- 
delierii  rrfnrntis  an  rero  ea  ipse  commeufus  sif. 

o Sccund Kin  JiobcrtumCaniahm  {\),quatnortcm- 
porc  quo  scrihebatjd  estpauiopostmeiium  seculum 
XV 11,  exstahnid  ccclesia-  a  S.  Vigore  ilhi  loco  rou- 
strucfa!  ant  saltcm  earumdem  restigia.  Visitur,  aif, 
quatuor  tcniploruiu  structura  apud  Monteni 
Chri-;n.atum  a  D.  Vlgore  prsiesuie  eo  loco  conipa- 
ijiuata:  PauajJiion  seu  Oninium  sanctorum.  nunc 
divi  Flocclll ;  veneranda?  Ciucis  alterum  ;  tertium 
D.  Revcrentio  (2)  :  quarfum  Mavia;  ^Egyptiaca? 
nomini  ae  numini  addictum.  —  Kt  cfr.  Commenf. 
prxv.,  num.  53. 

p  Cfr.  supra  ConiTiient.  prxr.,  nunt.  53. 

(1)  DKre  (/allica.  lib.  II,  periorlia  t,  —  fl)  Cfr.  ■^upra  an- 
niil.  »i.  -  l^)  Videsis  J.  Lair,  BibL  de  CEc.  de.^  Charlps, 
an.  ISfk'*.  p.  42-4i.  —  |4|  Art.  SS.,  lom.  I  Jan..  p.  172, 
nimi.  i;i.  —  (5)  Toin.  Ill  April..  p.  (»7,  ool.  2  extr.  — 
((l)Tom.  I  Maii.  p.  278.  niim.  5. —(71  Toni.  III  Jul..  p.  !)8. 


q   Id  est  monackorum.   Cfr.   infra  Comment.  D 
dc  .S.  Florberto,  nuin.  30-42. 

r  Auctor  lc(jcndx  de  S.  Vigore  inseriai  hodierno 
breriario  Baiocensi,  nonmdlorum  recentiorum  opi- 
nionem  sccufus,  Bcrlidphum  Jiituc  idoloJatram  fa- 
cit  cx  faJsiT  rcJiijiimis  sna'-  zclo  Vigori  oJisisfentein. 
Ciijus  rei  nidXum  indicium  reperire  Jicet  (3). 

s  Narrafiuncnla  Jiaic,  qux  in  alHs  nou  pancis 
Vifis  >>ancfornm  aivi  Merociugici  occnrrif,  nimi- 
rum  iSS.  Pliaraihlis  riryinis  in  Brabantia  (4). 
Opportuna-  at)hatissa;  Sa(/iensis  in  Gallia  (5), 
Waldcherti  abhatis  Lnxovicnsis  (0),  AmaJJ)er(/a' 
rirginis  in  Beh/io  (7),  Leudomiri  episcopi  Cafa- 
lannensis  in  GalUa  (8)  et  rirginum  Anjlarmn 
Werchnrgx  (9)  ac  Eansiridx  (10),  prolmhiJitev 
prim^ro  Jinjus  Vita:  textui  intcrj^ol-atam  indi- 
carimns{\\). 

t  Hoc  nomine,  anseres  (ftandrico  idiomate  gan- 
7.en)  silvestres  desiijuari  non  se^nel  In  Acfis  (ad 
Vitas  modo  citatos)  indicatum  esf.  Nomen  jani 
PJinio  notum  {\^).Cfr.  Dn  Cange,  Glossar..  ad 
h,  V. 


num.  31-39.  —  (8)  Toiu.  I  Oct..  p.  33G.  num.  8.  -  (9) 
Tom.  I  Febr.,  p.  3SH,  num.  lU-U.  —  (10)  Tom.  VI  Aug.,  p. 
G8fJ,  nujii.  8.  —  (111  Coniment.pi3Bv.,num.  3  (ubi  deleatur 
velim  pars  poslerior  annotationis  2  :  Ailt]...}.  —  (12)  flinf. 
iVo/,.  lib.  X,  cap.  27. 


E 


DE   SANCTO   DONATO 


r..  D.  s. 


ABBATE  IN  HISPANIA. 


rOST   MtUILM. 

SEC.  VI. 

Meutiv 

S.Donati 

«I  marti/rolo- 

giis 

recetiUori- 

htis. 

C 


aiitiquH  (ie  lo 

etiieejiis 

nillii. 


Joannes  Tamagus  in  Martgrologiosuo  llispanoad 
diem  primam  novemhris  eoli  indicaf  sanctum 
Donatnm  eremifam,  conditorcin  mouasterii  Ser- 
vitani  in  dicecesi  X(direusi,  ca<jue  ipsa  die  ad  snpe- 
ros  migrasse  refert,  sed  non  dlia  auctoritate  nixus 
qmrni  .tuji/iositi  iJlius  Chronid  qnod  suh  noiniur 
Marii  Ma.rimi  sccuJo  XVI cditnm  fot  spliaJntafuin 
scriptoribus  historix  Hispanai  causa  fuif,  at(pte 
ejusdem  furfuris  Advcrsariorum  Jullano  arvhipre- 
sJ>yt('ro  Tiilctano  aftribntornm  (I).  Enmdem  infer 
."ianctos  sni  ordinis,  sed  niilJo  ejus  cnltiii  assiyndto 
die,  7'ecensuerunf  ArnaJdus  Wion  et  Hugo  Menar- 
dus  (12),  cnnupie  Sancti  tifnlo  oruauf  passiin  alii 
reeentiores  uon  pauci  (3). 

2.  Genuinai  autem  de  S.  Uonalo  antiqua; 
notitia;  ad  duo  reducmdnr  tesfimouia,alferum  coa-- 
miiu,  snppar  aJfernm.  Po.^iferius  dchefur  S.  IJdc- 
phoiiso  episc(jpo  Toletano  qui  m  Jihro  .suo  de  Viris 
\\\nslnhns,  2'<iiiJo  post  medium  seculum  VII  con- 
.'^cripfo,  cap.  4  hxc  de  Donato  fradif :  Donatus  et 
proiessiune  et  opere  nionachn.i^.  i  ujnsdam  ere- 
mitse  fertur  in  Africa  exstitisse  discipulus.  Hic 
violL-ntia.s  Ijarbararum  f,H'ntinni  imimnere  conspi- 
ciens  at(iue  ovilis  dissipalionom  ct  gregis  mona- 
chorum  pericula  pertimGscens,lcrnie  cumseptua- 
ginta  monachis  copioslsque  librorum  codicibus 
navali  vcliiculo  in  Hispaniam  connneavit.  Cui  ab 
illuslri  religiosaque  temina  Minicea  sub.sidiis  ac 


rerum  opibns  ministratis,  Sirvitanum  monaste- 
rium  visus  est  construxisse.  Iste  prior  in  Hispa- 
niam  monaslicaj  observantiEe  usum  et  regulam 
dicitur  adduxisso,  tam  vivens  virtutum  exeniplis 
nobilis  quani  defunctus  memoriEe  claritate  subli- 
mis.  Hic  in  proesenti  luce  subsistens,  ct  in  crypta 
sepulcri  quiescens,  signis  quibusdam  proditur 
effulgere  salutis;  unde  et  monumentum  ejus  ho- 
norabiiiter  colere  perhibentur  incohe  regionis  (4).   F 

3.  Indc  igitur  qnam  aufiquns  sif  cultns  S.  Donati      ^  Donati 
colJigimus.  Quo  autem  tempore  oixerit,  disVmctius        ,tfa>i. 
tradit    Joannes  BicJarensis  in  Chronico  suo  ad 

anmiin  III  Leovigildi  sen  xrai  chrisfia)ia;  571 
»o^«/(s;  Donatus  abbas  monasterii  Servitani  (5) 
mirabilinm  operator  clarus  habetur  (G).  Prxterea 
sancfnm  nostruin  anfc  annuin.  584  rifa  defunctum 
f.s.sv  colligere  Hcet  ex  eodem  Joanne  Biclarensi,  ad 
annnm  XVI LeoviglhJi  .scT/ie«^e.-Eutropius  abbas 
raonasterii  Servitani  discipulus  sancti  Donati  cla- 
rus  habelur{7). 

4.  NihiJpra;ter  Jixc  de  S.  Donato  novimns.  Ne(jue    j,j.„iu/,i,iiiiii 
enim  satis  certam  fidcm  adhihere  Jicet  epitaphio  ilH  upfin-iipl'^»"- 
jn-oJixo  (/uem  ah  Eufrojno,  ejus  discipulo  cf  sitcces- 
sorc,postea  Vaientino  antistite,  magistri  sui  tiimulo 
inscriptiim  refert,  ex   codice  manuscrij)to   quem 

jmtes  sc  esse  testatnr,fasfidiosus  ilJc  apocri/jjhorut)!- 
documerdoruni  non  sohati  venditor,sed  et  fahricator 
Joannes  Tamayus,  his  verbis  conceptnm  : 


(1)  Marf.  Ifiep..  toin.  VI.  p.  24.  Ur.  J.  Godoy  Alcanlara,  JJisp.,  toni.  \  I,  p.  22.  —  (4)  P.  L.,  tom.  XCVI.  p.  200.  - 
Wstona  criticadelos  falsof^crouicones.  II.  m  siiq.-l^)  Ap.  (5)  Ap.  Mi-ne />r»./mH/.  —  (6)  P.  L.,  tom.  LXXII.  p.  S64. 
pend.  a.l  Blartyrolog.  0.  S.  B  -  (3)  V.U:  Taiiiayus,  Marl.      -  (7)  Ibid.,  p.  8G7. 

Clauditur 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 
J^  Clauditur  hic  sanclus  Donatus,  (luem  Africa  dit-num 

niitulit  ipsa  patrem ;  (lucmque  et  Ibera  tulit. 
Isteciue  Facundi  (luondam  {iiiet-epta  magistri. 

Prjesulis  et  monachi,  dulciasivpe  hibit. 
GentibuK  ast  prorsus  itarharicis  Africatota 

ScalcQS,  Hispanos  protinus  ipse  fovet 
Septuaginta  sibi  conjunxit  divus  in  oris 

Adversis  nnmachos  :  quos  vehit  unda  maris. 
Siimpliinis  en  Miuicse  construxit  nohile  seclis 

Ctenohium  servis,  quod  fuit  urna,  Dei. 
Hinc  et  Sei-vilanum  accepit  tempore  nomen; 

Piwsiiiium  plebis.  singulis  unus  honor. 
Obiit  excelsus  meritis,  quin  magnus  et  un.t 

Prodigiis  vivcns,  ct  iiuoque  moi'te  claius. 
I  )mnibus  una  salus  fuit.  et  fuit  omnibus  unus 

Pneceptor  legis,  priusidiumque  sirnul. 
Hocposuit  carmen  Eutropius  ultro  magisho 

( kvlicolo,  cuju5<  occupat  ipse  locum  ( I ). 


mi 


montorio  S.  Martini,  quod  ef  nomen  ejm  rdinet  et 


facile  inde  momchi  in  insnfti 


fivmo 


m  man.-'  confiujere    <n-,jumniif.. 


Moiwatvrium 
SirrHamim 


potucrnnt,  et  tandem  xqnali  spufio  disfuf  Swiunto 
ci  Carthacjine  Nora :  unde,  nt  et  id  uhifer  notemu.-^ 

''umFlorez{{j),modesiPreprehendendusmd,eiurMa- 
bHUmius,  <pn  (7)/7/Hr/Sagimfhenso  mrat,fp,nmnon 
mwori  jure   appelluri  pofuissef  Carthuijiiicnse. 
]'erum,  ut  sujyrn  monuimus,  non  eadem  ronsensio 
ndest  qnoad  alteram  partnn   ejnsdein  ujjinionis, 
qnx  monasterinm  S.  Marfini  idem  furit  cnm  Ser- 
mtano.  Qnam  Ftnrez  (S),  post  alios  plunmos,  inde 
safi^  rcfntari  arbtfrutnr  quod,secunduin  narratio- 
nem  Gref/orii  Turonemis,  isqni  solns  in  eu  monu- 
sferio  relirtns  fucraf,  ejnsdem  nempe  ahbas,  quo 
tempore  Leociijildus  rej;  Visigothorum  heUuni  con- 
fru    Hermenegildum  filium   suum    mocit,    scniu 
iiicurvntiis  erat,  e.r  Joanne  vero  Bidarensi  {*)). 
rerfissimo  feste,  eodem  tempore  Serviiani  monasterU 
abhas  erat  Eniropius  S.  Donati  discipulus,  qui 
5.  Carmen  dlud  facile  conjereris  ex  ildephovsi     posfea  episcopus  Valtntinensis  factus  eMet  scriptis 
elogio  desumptum,  cui  nihU  uHud  circu  S.  Douati     clarutf  (10),  nec  i,roinde  anno  583  vel  584,  quo  bei 
historiam  adjumjif  nisi  quodeum  discipulmn  facit     '»'«  Iriter  Leoviyildum.  et  HermenetfHdum    reges 
Facnndi  monachi,postea  prxsulis,  Hermiunensis     gmium  est,  senio  inrnnaius  dici pofuit.  Attamen 
utiqne,librisscriptispvoiMc\\s\mQh\nn\iiiXY>'^[\x-     tii  vcrunt  fatear,  nullatenus   niihi  lidefur  cogere 
loruin  praicipne  relebris.  Jdem  illud  qualecumque     argumentum.  Verba  enim  de  Eutropio,  Eutropius 
documentum  iradit  nomen  Sevviiani.  quod  legitur     ahbas    inonasterii    Servitani,  clisclpulus    sancti 
apud  Biclarensem  (2)  ef  apud  Isidorum  Hispulen-     Donati,  clarus  habetur,  leyuntur  apud  Biclarense.m 
sem  (3)  udh;rsisse  monasierio  u  S.  Donato  condito,      "d  annutn  XVI  Leorigildi  .seu  Christi  o84  post 
quod  servis  Dei  ex  Africa  InHispaniam  confugien-      narraficm  exitutn  belli,  cnjns  exordium  idem  referi 
tibus  asfjlum  prsihuit.  AUi  vero  nomen  iUnd  corru- 
pium  esse  opinantur    a  Sctabino.    id   esi  Jurta 
Setabim    civiiaiem,    (postea    Xativa  seu   Jativa 


ileiii  ifsseciim 
inititjno 

iiioiittntprio 
Sancii 
Miirtini 


nuncvero  San  Felice  nuncupatam),  vel  saltejn  in 
dioBcesi  Setabitana  constituto. 

6.  Neque  eniin  de  Ipso  situ  monasierii  a  Donato 
condiil  saiis  comenii,  plerisque  scriptorihus  illud 
omnino  Setahi  oppido  coniiguuin  exi.<;fiinanfihns(^, 
nonnullis  auiem  idemjndicanfibus  cnm-  monasterio 


ud  annum  pnecedeidem.  Adinoduin  iluqnc probuhi- 
liier  supponcre  licei  eiogium  EuiropH  Chronico 
inscrtuin  fuisse  ad  eum  anniim  quo  pr^efecttis  esi 
monasterio,  quum  exordio  aniti  superioris,  id 
est  583,  eidem  adhuc  prxfuisset  Donatus,  utique 
tunc  morii  proximus. 

S.  Hoc  atitein  jn-sjudicio  suhlaio,  Jam  idterius 
huud  improbabile  videri  pofest  inonasicriuin  Hlud 
S.Murtini,  in  eo  Hispania'  liiforc  sHuin  quofacih 


S.  Martini  de  quo  sermo  est  apud  Gregorium  Tu-  ap)pellere potuerunt  monachi  ex  Africa  transvecti, 

ronensem,  lib.  de  Gloria  Confessorum  cap.  12,  et  qnodqne  anno  .58.3  a  barharis  dlreptum  est,  idein 

hoc  ipsum  collocatum  fuisse  in  traciu  Diunettsi  fuisse  cum  camohio per  ^.Uoiiiihxm  condifo  circu 

(hodie  Vicmt\),Juxta  mare,  in  promontorio  quod  anmtm  570{[[),si  quidein  crederefas  sit  iradiiionj, 

olim  Ferruria,  nunc  aufem  Cabo  de  San  Martin  quatn  refert  IldephonsusTo)i-fanus{[1),  asserentia 

appellatur.  Cujns  posterioris  opinionis  quo  ineliits  Donaio  prininm  iii  Hi.^^paniam  nioiiasticai  obsor- 

uppareat  fundamentum,  recolenda  stint  verba  Gre-  vantite  usuni  et  refjulain  introducta  fuissc.  At  vero 

goriiloco  citato.  In  Hispaniis  auteni  (ita  Turonen-  huic traditioni occurritMahiilonius {13) argumentis 

sisj  nuper  factuni  co^niovi.  Cum  Leuvieldus  rex  validissimis:  Verum,  inquiens,  longe  antc  id  lem- 

*-■  contra  filiuni  suum  anibularet,  atque  exercitus  pus  monasticum  inslifulum  in  Ilispaniam  fuerat  F 

ejus,  ut  assolet,  graviter  loca  sancta  concuteret,  propagatum,  probante  Siricii  papce  e()istola  ad 

monasterium  erat  Sancti  Martini  inter  Sagun-  Hiinmericum    Tarraeonensem    antistitem ,    qui 

thumatciueCarthaginemSparlariani  fse»iVo;'C(w,  varia  de  monacliis   ac   sanctimoniahbus  duhia 

hodie   Carthagenu).  Audientes  autem  monachi,  Damaso  Siricii  decessori  proposuerat.  Idipsum 

quod  hic  exercitus  ad  locum  illum  deberet  acce-  adstruunf   canones  conciliorum   Tarraconensis, 

dere,  fugam  ineunl,  et  se,  rehcto  abhate  senc,  in  Ilerdensis  et  Barcinonensis,  cdifi  ante  medium 

insulam  maris  abscondunt.  Advenientibus  autem  sceculum  sextuni:  immo  Cfesarauguslani  canon 

Gothis  ac  diripientibus  res  monasterii,  quae  sine  sextus,  convocati  sasculo  quarto  contra  Priscillia- 

custode  remanserant,  abbatcm  senio  incurvalum,  nistas,  quae  prima  est  monachorum  mentio  apud 


ultiunen. 

rrfiitatfi 

IrnilUloiii- 

ijiiii  fr.i-titr 


'""( nafis 


sed  sanctitatc  crectum  ofrendunt.  Exfracfoque 
unus  gladio  quasi  amputaturus  cervicem  ejus, 
resupinus  ruit,  ac  spiritum  exhalavit.  Relicjni  voro 
haec  videutes,  timore  pcrlerriti  fugerunt.  Quod 
cum  regi  nuntiatum  fuisset,  cum  testificatione 
prjeccpit  omnia  qua^  ablata  fuerant  monasteno 
restaurari  (5). 

7.  Inde  igitur  .saiis  unanintHer  collijunt  scripto- 
res  Hispatii  monastcrinm  hor  siiuin  fuissc  in  pro- 


Hispanos.  .luslus.  Urgelien.sis  .scqucnti  sicculo 
episcopus,  in  commentario  supcr  Canlica  cantico- 
rum,  per  vineas  florentes  et  odoriferas  ait  desi- 
gnari  oongregationes  glericorum,  monac:horum  et 

VmCilNUM.  C|Uie  IX  ECr-LESIA  l'ROFIGIUNT,  ET  I'KK  fiONAM 
FAMAM    ET    GONVERSATIONEM    IN.NOTUERUNT.  Quod  ta- 

men  de  Gallia  Narbonen.si  Gotthis  tum  subjecta, 
immo  et  de  alils  extra  Hispanias  regionihus  intd- 
ligi  potest. 


(l)Jtf«rt.if/-s/>.,tom.VI.p.23.— {2)Loc.cit.supra,num.3.  — (S)  Tom.  cit..  p. 57-59.  -  l9)  Cit.  supra.    num.  ;j.  - 

-  (3)  Dc  rir.  illusir,  cap.  40  (P.  L..  tom.  LXXXIII.  p.  1106).  (10)I.sid.  HispaL.De  vir.  ffliistr., cap. 45 (P.  L,.  tom.LXXXIII. 

—  14)  CiV.  Fiorez,    /ilsptnla  Sagrada.  tom.  VHI.  p.  57.  -  p.  1106].- (ll).loann.  Biclar.,  cit.  supra.  num.3.- (12)  Cit. 
(5)P.  L.,  tom.  LXXI.p.  S37.  —  ((>)  Esp.  Sagr..  tom.  VIII,  supra.num.  2.  —  (13)  yl«»m/.  0,-rf.  .S'.  B..  lib.  III.  n.  97. 

p.  58.    —    (7)  Annal   0.  S.  B.,    tom.  1,  lib.  III,  n.  35. 

y.  Johannes 


:{(fs 


DE  SANCTO  DONATO. 


monastica») 
i-ita»)  a 
Donalo 
primum 


introductaw 

esst'  I» 
Hispnniani. 


'■  Huespa 


9.  Joimnnes  Mariana  (I)  praemissuni  Hildefonsi 
locum,  ubi  Donatus  pbior  monastica^  onsERVANxi*; 
usUMET  REGULAM  in  Hispaniamintulisse  peiliibetur, 
sic  interpretalur,  quasi  monasticam  vivendi  ra- 
tionem  certis  le^ibus  institutisque  lemperatam 
invexerit  priinus,  cum  nionachi  in  illis  partibus 
antea  aut  nulla  votorum  religione  adstricti  essent 
aut  dissipati  per  silvas  vitani  agerent  solitariam. 
Verum  ex  Hispanicis  illorum  temporum  conciliis 
oppositum  omnino  evincitur.  Tarraconense  anno 
istius  steculi  sexto  decimo  monachorum  ca^tnm, 
abbates(pie  memorat,  ubi  statuit  caiione  i  ut  mo- 
nachus,  qui  absque  teste  ad  mulieres  etiam  con- 
sanguineasaccesserit.mGELLA  monasterii  reclusus 
pcenitentia?  lamenlis  incumbat,  ubi  singulari  affli- 
ctione,  panis  et  aquas  victum  ex  abbatis  ordina- 
TioNE  percipiat  (2).  El  canone  undecimo.  ut  mona- 
cHi  A  MONASTERio  FORAS  ECREDiENTEs,  minisferium 
ecclesiasticnm  temere  non  usurpent,  nisi  porte 
nuM  ABB.ATisiMPERio  (3).  Ad  ba?c  in  Ilerdensi  anni 
vicesimi  quarti  canone  tertio  :  ut  monachi,  quos 
(^piscopus  probaverit  in  clericatus  officio,  cum  ab- 
BATis  voLUNTATE  ordiuentur ;  et  qua?  monasterus 
offeruntur,  ab  episcopis  non  contingantm-  (4). 
Erant  ergo  tunc  teniporis  abbntesmonachorum, 
erant  et  monasteria  in  Hispaniis  ante  Donatum, 
qui  forte  quod  severiores  monachis  prsescripsit 
leges,  PRiOR  MONASTiG.E  OBSERVANTi.E  usum  et  rcgu- 
iam  induxisse  dicitur  ab  Hildephonso.  Certe  En- 
tropius,  ejus  discipulus  et  in  Servitani  monasterii 
sMccessor,  denimia  rigiditate  accusatus  est. 

10.  Frxteren  ,  aecundum  eumdem  Mahillo- 
uhnn  (5),  Donato  apud  Hispanos  re  monastica 
pr.T^ivisse  videtur  Victorianus  abbas  Asanensis. 
qui  teste  Fortunato  (6),  pluriha  per  patriam  mo- 
NACHORUM  EXAMiNAFurjiT,  suumque  ipsins  Asanense 
inonasteriuin  bis  senis  lustris,  hoc  e.st  sexaginta 
annis,  roxit.  Asana  seu  Asanio  vit-us  cst  apud  Cel- 
tiberosseuAiagones,haudprocul  ab  urbc  Osca  *, 
ad  fluvium  Cingani,  qui  per  montium  fauces  rapi- 
do  impetu  decurrens,  in  [herum  tandem  influit. 
Piiinuin  hujus  loci  abbafem  fuisse  Victorianum 
nullus  dubito,  quantumvis  reclament  recentiores 
Hispanici  scriptores,  qui  hujus  monasterii  aucto- 
rem  putant  Gesalaicum  Gotthorum  regem  ad 
annuni  quingentcsimum  sextum,saneparuniveri- 
simili  argumento,  regi  ariano  vonisse  in  mentem 
ulinonaslerium  aiienfe  religionis  constnieret.  Sed 
etsi  de  tempore  conditi  coenobii  conveniamus, 
Victorianum  ejus  primum  reetorem  fuisse  nihil 
obstat  :  cnm  aimis  sexaginta  ei  prgefuerit,  non 
di\i  post  annum  ejusdeni  saecuU  sexagesimuni  su- 
perstos.  siquidem  niortuus  erat  tum  cum  Venan- 
tius  Fortunatus  (7)  ejus  epitaphium  scripsit  sub 
hoc  titulo  in  sinceris  ac  pervetustis  rodicibus  : 

EPITAPHIUM  VlCTORlAXI  ABBATIS  DE  MONASTERIO  AsA- 


N,E  :  ubi  in  editis  mendosissime  legitur,  monasterii 
agaunensis.  At  in  veterrimo  exemplari  Corl)eiensi 
sic  titulus  habet :  Epitaphium  dohni  Victoriam 
primi  abbatis  de  monasterio  Asani  in  Spania.  Quo 
ex  titulo  confutantnr  et  qui  eum  Asanensis  mona- 
sterii  abbatem  primum  et  qui  Hispanum  fuisse 
negant.  Beferf  prxterea  Anlonins  Yepes  in  mo 
Chronico  GeneraH  0.  S.  B.,  virentcadhuc  S.  Bene- 
dicto  condiia  fuisac  uh  ejiis  disciiiidis  in  Jlisjiuniu 
monasteria  S.  Feiri  Caradignense  (8),  iUmfiue 
S.  Turrihii  de  Lierana  (9)  et  S.  Clandii  Letfio- 
nensc  (10),  in  Lusitania  rero  Lorbanensr  (1 1);  sed 
hscc  omnia  nonnisi  incertis  nituntur  tradittonihus 
et  merito  a  MahiUonio  neglecta  svnf. 

11.  Et  his  igifur  non  paruni  detrahitur  auctori- 
tati  traditionis  ah  Ildephonso  relata:  et  prohahHi- 
tati  posiiivx  eorum  sententix  qid  mo)tasterium 
S.  Martini  a  Turonenst  memoratunt  Serritanum 
fuisse  existimant.  Ceferum,  uf  recte  adrertif  Flo- 
rez^X^^^^neqne  raiionesposifiva.-  afferiintur  pro  alte- 
ra  plurimorum  opinione,  qui  coenohium  a  .S.  Donato 
conditum  Setabi  seu  Xatira:  oppido  adjacuiase  pu- 
tarunt :  ni  protnde  res  omnino  iu  iuccrto  reliii- 
qumda  sit. 

12.  Xeque  immorandum  hoc  loco  ridctur  in  discu- 
fienda  aVia  quxstione  inter scriptores  dicersorum  ()r- 
dinmnagitata,cninamnempereli(fiosiinstitHtiqenp~ 
ri  udscribendus  sif  Donalus,  quem  et  Benedictini  et 
Canonici  Begtdares  et  Eremitie  Angustiniani  sihi 
quique  rindicant.  Quorum  primi  nuUam  aliam 
rationem  pro  sententia  sna  afferuni  nisi  quud  eo 
tenipore,  exfremo  scilicet  seculo  scxto,  motiachi  om~ 
nes  Ocridenfales  Benedictinam  regulam  propteren- 
f»y"  (13).  Fremifse  Augustiniani  autem  prodncnnt 
testiiuoniuut  apocryphum  Fseudo-Muximi  ,  ubi 
expressis  verbis  Eremitarum  regulam  siiis  mona- 
chis  dedisse  asseritur  {\^.  Quod  si  refuiarerint, 
salis  se  fecisse  sihi  ridenturCauonici  uf  Donatus^a? 
Africa  veniens  regulam  sancti  Augustlni seeundum 
ipsonwt  constitutiones  professns  esse  censeatur{\b). 
Nohis  profccto  netno  succenscaf,  si  ceriiora  ad  rem 
definiendam  argumentn  postulaverimus  (16). 

13.  Vltimo  loco  emendandusoccurrii  incredibi- 
lis  error  Auherti  Mirm,  qni  in  sua  Bil)liotlieca 
ecclesiastica  (17)  ad  ildephousi  Toleiani  cap.  4,uhi 
notifia  de  sancfo  nostro  tradifur,  hiijusmodi  scho- 
lion  apposuif :  Donatus  scripsit  Regulam  ad  virgi- 
nes,  quam  ex  vetusto  codice  suo  descriptain  ca- 
nonici  regulares  monasterii  corporis  Christi 
Coloniaadmetransmiseiunt.Ejushoc  est  initium: 
Sanctis  a  me  plurimum  veneraiidis  Christi  virgi- 
nibus  Guatstruda^  omnique  suie  congregationi  in 
c(]enobio  a  famula  Dei  Flavia  conslmcto,  Donatus. 
(7»/  scilicef  Donatum  Afrutu  confuudit  Mirmus 
cum  Donato  episcopo  Vesunfioneusi,  cui  ea  regula 
ad  virgines  JussanensQs  (18)  debetur. 


D 


nov  probatur 

validis 

mUombns.  el 

res  adhufi 

iiicerta. 


E 

CeHo 

alictii 

Ordini 

adscribeitdiin 

non  est 

Doiiatus. 


Krror 
Auherti 
MiriEide 

st^rijifore 
regulx  "'i 

Virifiiiei. 


(1)  Ii|j,  V  <le.  reb.  Hisp.  cap.  11.  —  {-2)  Mansi.  Conc,  toin. 
VI,  p.:i41. -(3)11)1(1..  it..>i3.  -(4)  ibi«I.,  p.  H12.  —  (ri)  An- 
>ifil..  lib.  111.  n.  !28.  —  ((i)  Mixctlhn.  lili.lV.cap.  11  (P.  L.. 
toiii.  LXXXVlll.  p.  103).  -  (7)  ll)i,l.  —  (8)  Coronica  ge- 
nei-aJ,  toni.  1.  tol.  S7.  —  (9)  Ibi.i.,  fol.  05.  —  (10)  Ibid.. 
fol.  175.—  (11)  Ibid..  foL08.  —  (12)  Esp.  Sagr..  tom.  VUl. 
p.  57,  num.  58.  —  (13)  Ant.  de  Yepes.  Coromcn  genera/. 


(oni.  !.  fol.  S71.  —  (14)  Thom.  de  Horrera.  Al}ihahei. 
Augusiinian.,  p.  18S.  —  (15)  Gab.  Pennottus.  Clericorum 
Canonicormn  liistorta  trijmi-tita,  lib.  1.  taj).  53,  n.  3,  et 
cap.  50,  n.  ♦.  —  (1(1)  Cfr.  piiplerea  infia  Comiiienl.  de 
S.Floiberto,  num.  45-47.  ~~  (17)  Tom.  I.  p.  9.5.  —  (18)  Ed.  P. 
L..lom.LXXXVlI,  p.273. 


DE 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


m 


A 


DE  SANCTO  MASONA 

EPISCOPO     EMERITENSI     IN     HISPANIA 

ET  OE  SS.  PAULO  ET  FIDELI  EJUS  DECESSORIBUS 

ATQUE  INNOCENTIO  ET  RENOVATO  SUCCESSORIBUS 


D 


COMMEIVTARJIJS    PK^VITJ.S. 


C.  D.  S. 


iiir.cv  As.ncv. 

S.  Masnna  in 

nnUo  riiei-i 

inoii/rologio 

hvtihttm. 


mox  lameii 
posf  smtm 
ohitum  ciim 

utyoqite 

irasihceitsore 

el  successore 

lievoliojie 

populari 

relfbratiis, 

G 


§  I.  Decullu  SS.  Mason?e,  Pauli,  <'lc.,  et  de  edifionihus  libelli 

auonynii  de  eorunideu)  vilis. 


"imut  cum 
•'■  DaiiKisoi-o- 
'<'boiur  olim 


Din,fctfcor,  iniilfuiiifpu- hsEsinuin  hoc  loco  Avta 
S.  Masonse  (alias  MausoiiEe,  ctr.)  (!)  tradenda 
esse/it  an  relecjandnm  ejus  nomen  inter  pra-.ter- 
missos.  Neque  enim  sivc  in  Marfi/roiof/io  Romano 
sive  in  quolibet  veierum  martifrolo^iorum  ulla  ejns 
occutrit  mentio,  nec  aliam  cureum  hac  die  laudavit 
rationew.  affert  in  Marti/ro/of/io  Hisjmuiro  famo- 
sus  ille  upoeri/phoruin  rendifor  Joannes  Tamaijus 
de  Salazar  nisi  guod  die  kalendarum  novemhrium 
ohiisse  Masona  legifur  in  Chronico  M.  Ma.rii»i. 
sui^posiiifio  scilicet  et  nullius  apud  eruditos  aucto- 
ritatis.  Accedit  quod  quum  diligenfer  a  doctis  viris, 
quihus  amicis  in  Hispania  iifimur,  de  culfu  S.  Ma- 
sonie  inquisiverimus  et  per  eos  etiam  maxime  spe- 
ctahiles  et  suarum  tradifionum  hene  gnari  Emeri- 
tenses  sacerdotes  de  hac  re  inferroqati  fuerint,  ex 
eorum  responsis  omnino  Jam  certiores  facti  sumus 
non  solum  nostris  diehus  nuUo  ecelesiastico  euUu 
honorari  Masonam,  sed  nec  ullum  hujusmodi 
cultus  exstare  vestigium  vel  memoriam. 

2.  Nihilominus  famen  ex  Actis  cosevis,  qua;  in- 
ferius  editurl  sumus,  safis  manifeste  patet  patdo 
post  morfein  S.  Masonte  celebrem  fuisse  Emeritm 
ejns  cuJfuui.Lcfjuntur  hs^cAcfa  in  libro  mox  citan- 
do  De  vitis  sanctorum  Patrum  Emeritenslum:  ubi 
post  narratam  historiam  episcoporuin  Emerifen- 
sium  qui  sihi  ex  ordine  in  hac  sede  successerunf 
seculo  sexfo  et  ineunte  septimo,  inter  quos  tertius  est 
Masona,  suam  narrationem  conchidit  scriptor  his 
verhis :  Horum  igitm-  supradietorum  sanctorum 
corpora  in  una  eadeinque  eellula  haud  procul  ab 
altario  sanctissiniEe  virginis  EulaliEe  lionorifice  tu- 
mulata  quiescunt.  Ad  quorum  denique  veueranda 
sepulcra  tantam  Ctu-istus  quotidie  copiosai'  piela- 
tis  confert  gratiam  ut  quacumqne  fuerit  quispiani 
segritudine  convexatus,  (juocumque  etiam  fnerit 
languore  afflictus,  statim  ut  diviiium  numen  illic 
toto  corde  depoposcerit.  omnes  a  se  morbos  dis- 
cussos  omnesque  maculas  pulsas  divinitus  sen- 
tiens,  sanushilarisqueadcupitam  perDei  gratiam 
pcrvenit  sanitatem  (2).  En  hid)e><  concursum  po- 
puli  ad  sepulcrum  et  famam  miracidorum,  quod 
uirumque  validjim  ecclesiastici  cultus  indicium 
esse  ridefur,  nhi  de  antiqnis  iemptjri/ms  afjHnr. 

3.  Quum  itaquc  ex  fraditione  iiiajorum  non  prx- 
termittendi  sint  in  Actis  nostr/s  sancti  qui  antiqui- 
tus  puhlico  cultu  in  aliqua  eccJesia  ffarisi  sunf,  efsi 
is  cultus  usfpte  ad  dies  nostros  non  persercraierit. 

fl)  Cfr.  infra  Annot.  a.  ad  tni..  IX.  -  i^)  De  Vit.  PP.  K»ie- 
'"»'.,  n.  51.  —  (3)  Siinonet,.  Sanloraf  hiapauo-mozin-abe 
sacado  del  vaJeniiario  astronnmieo  qiie  f/iu  a  tu:  eu  f>Ot 
Secemiiiido  ohispo  de  Ifibehs.  in  peiiodico  Matrilensi  /-« 


Jam  apparet  ratio  cur  nec  S.  Masona  et  ute/-que  ejus 
decessor,  cum  utroque  ifem  successore,  a  /lobts  prs- 
termiftaidur.  Ceiernm  et  his  sanctis  faci/eacciderc 
pofud  ipiod  ef  aliis  quibusdam  qui  primis  medH 
aivi  sectdis  in  Hispania  floruerunt,  fjuorum  sci/iret 
cu/tns,  everso  a  Mau/is  in  ea  rcfjione  imperio  Wi- 
sifjfithiro,  ifa  ob/iferofus  fuH  nf  o/nnino  exciderit  e 
memo/'ia  iiomi/m/n.  Hujus  ijene/-is  citari  possu/it 
sancti  Corduhe/ises  Alvarus  et  Spera/uleus,quf)rum 
nomina  Ja/n  cfmsfaf  oHm  cule/idario  ccc/esiasfico 
i/ise/ia     fuissc,    prioris    ijuidem    die    7   nove//i- 
hris,  fdteriusvero  die  7  maii  {%),postea  vero  excide- 
rn/d  ita  uf  nul/a  ef/rn/n  cu/fus  i^upcresset  mei/ioria. 
Neque,  fpiod  ad  Masonani  spectfif,  ad  so/as  conje- 
cturas  rejieimur.  Etmim,  quodjam  mo/iuit  Fran- 
i-iscus  Pe/-esius  Batjerius{^),  in  codiee  liihlif/thecs: 
Escuria/ensis  MatrUi,  qiii  exaraius  est  snh  fine 
se.culi  XII  ve/  cxordio  secpientis,  servatur  vetustum 
hrei:ia/-inin  uhi  indicatur  S.  Masonne  fesfu/n  cele- 
hrari  si//iul  cum   Damfisi,  et  ufrif^ue    (■o/n/nimis 
traditnr  o/-atio.  Rez/i  denuo  accurate  recog/ifivit, 
/lohis  rofja/dibns,  doctissi/nus  Aurelianus  Ferna/i- 
flez  Guer/yt,  dfmtitrpie  nos  o/nnia  qnx  in  Baijeri 
adnoffdione  letju/itur    /•e/'nm    reritafi    ronsonare 
(nisi  fptod  levi  erro/'e  /lota  codicis  indicatur  Plut. 
in,  litt.  L,  n.  4,  uhi  scribendiim  erat  iii.  L.  3).  In  eo 
codice  igitur, post  festa  S.Leocadim  (d.O  deremhris) 
et  S.  Eu/a/isi  (d.  10  decemhris)  ac  S.  Pau/i  martij- 
ris  annuntiatur  Sanctorum  Damaso  (sic)  et  Ma- 
sone, ac  suhjicifur  hiec  ^>r(i//(5;Misericordiamfuam, 
Domiue,  nobis,  quffisumus,  intervenientibus  san- 
ctis  confessoribus  atque  pontificibus  tuis  Damaso 
et  M.^vsoNA  clementcr  impende.  et  nobis  peccatori- 
bus  ipsorum  propiciaresuffragiis. 

4.  Quiflni  igifur,  inquies,  ad  diem  11  decembris 
Acta  S.  Masonie  remittis  ?  Fateor  e.r  citaio  doeu- 
mento  Ja/n  certmn  ar(/umentu//i  p)'x/m'i  uf  .sa/icto 
jiosfro  dies  ille  uftrilnifitnr.  Affamen,  ipium  prxter 
J(mn/iei/i  Ta/nuyum  eide/n  tlie/n  1  novembris  assi- 
q/iet  Casteilanus  in  suo  Martijrologio  U/iiversali 
(nnlla  ntique  a/ia,  uf  ride/nr,  /lisi  ejnsdem  Tamayi 
aucforifate  nixus),  ctintra  vero p/aterqnain  in  h/-e- 
viario  illo  ms.  nusfiua/n  notetur  ad  diem  11  decem- 
hris  ;  fad/em,  credo,  excu.^ationem  apiid  eritdifos 
kabehiinns  si  tracfationem  nf)sf)'a)n  tle  S.  Masona 
ejusque  prxdecessorihus  et  successo)-ibns  non  ad  im- 
mensnm  i/lud  fe/nporis  i/itei-vallu/n  reJece)'imus,eo 
nuujifi  tjutjd  hac  occfisio/ie  diu  sane  desiderata/n 

CiiK/ad  fie  Dios,U>m.\',  1871,  pp.  198.  2t)7.  CIV.  Niiolaus 
Anlonius.  ^/6/.  Hisp.  IV..  tom.  I.  pp.4-75.467.  — (4)fitW. 
//fV.toni.  cit..  p.:i')i.not.  1- 

editione/n 


E 


liie  1 1 
liecembris. 


;^10 


DE  S.  MASONA  EPISCOPO. 


C.  I).  s. 


l.ibrum  tir 
Vills  PJ'. 
Emrritni- 

K/inii 

l>rimuvi 

idiilprimt 

Hiirii.Moreu" 

ft  Th.  Tii- 

llllllfHS. 


totius  Ubelli  prmfationem,  xiihjungens  in  duobm 
eoriim  qux  habuit  exemplaribus  recenti  manu  cxa- 
raf/s  }/sec  adjeeta  esse  iiiitio  :  In  Pauli  Emcrilcnsis 
lib.  de  Vita  el  miraculis  PP.Emer.  indox  capitum. 
Nos  enim  pnrtiti  siimus  in  capita  distinctionis 
causa. 

7.  Quartam  denique  editionem  dehemus  Hen- 
rico  Florez  (4),  qui  tamen  illam  non  ex  mss. 
rodicibus,  sed  ex  tribus  prtoribus  editionibuti 
iiiricem   roUatis  adornavit,  ita  ut  qux  sibi  ride- 


ttrtio 

hraueificm 

Jiiitiriiis, 


editionem  accuratiorem  })roferre  licebit  documenti 

i/fius  quod  merifo  inter  prasdpuos  fontes  historiai 

llispanix  eccfcsiastica:  in  maximo  prcfio  hafwfur, 

librum  dico  De  vitis  et  meritis  sanclorum  Patmm 

ICmeritcnsium,  de  quojam  distinctius  agendum. 
5.  Librum  huncprimus  rufgarit  Bamabas  Mo- 

reno  de   Vartjas,  Emeritensis  itrbis  decurio  (qui 

rjusdem  urbis  quoque  h/storiam  conscrips/t),  Ma- 

irifi  anno  1033,  ex  codice  quem  Emeritensi  civitati 

donaverat  DuxCoinplufensis  Ferdinandus  Henri- 

quez  dc  liibera  (\):qui  codex  quam  anfiquusfuerif     bantur  prxstantiores    lectiones    textui    insereret, 

---- 'J:*:-  «•.-'„.„  ;,..^«  innumeris  scatet     varietates  tamen    in  annotationiims   ad  singulas 

paqinas  subjecfis  indicaref.  Nonnulfu  prxterea 
emendare  potuit  ex  afiquo  codice  bihfiothecx  regix 
Matritensis,  quiquidem  nihil  aliud  continebatprai- 
fer prsefationem  et  narrafionem  primi  miracufi  ac 
proinde  nonnisi  exiguam  tofius  opuscufi  par~ 
tem  (5). 

8.  Nuffa  itaque  pretiosi  fibelft  editio  hactenus 
prodiit  ex  afiquo  cerfo  codice  nofee  anfiquitatis, 
neque  nostris  diebus  docUssimus  scriptor  H.  P.  Pius 
Gams,  0.  S.  B.,  in  Hispania  difiyenter  codices  qui- 
bus  confinerefur  inquirens,  alios  reperit  prxter 
recentioris  mvi  apograpJia  quinque  vel  sex{Q).lllam 
facunam  nobis  suppferejam  licet , postquam  accepi- 
mus  descripjtionem  accurafissimam  codicis  ofim 
cacnobii  S.  jEmiliani,  nunc  in  bibfiotheca  Acade- 
miui  regix  rerum  hisforicarum  Matrifirepositi  sub 
vumero  F.  177,  characfere  Wisigofhico  exarafi 
seculo  decimo.  Egregii  hujus  exempfaris  apogra- 
phum  difigentissime  a  se  exscriptum  nobis  trans- 
misit  v/r  in  rerum  Hispanicarum  studio  rersatis- 
simus  nostrique  amicissimus  et  de  nostro  opere  non 
semel  optime  meritus,  H.  P.  Jufius  Taifhan,  e 
Sociefate  Jesu,  cujus  protnde  nomen  huic  edifioni 
inscrihere  xquitas  omnino  postulat.  In  qua  ador- 
nanda  quas  regufas  secuti  simus,  exponemus 
infra  (7).  Tofnm  opusculum  in  duas  partes  ipse 
scriptor  disfribuisse  videripotesf,  non  quidem  titu- 
fos,  sed,  singufis  partibus  singulas  prxfationes 
przponendo  (8).  Quarum  partium  posterior  quidem 
sofa  Yitas  sanctorum  pontificum  confinet,  prior 
autem  quxdam  prodigia  intercessione,  ut  censef 
auctor,  sanctcC  Eulaliee  impetrata.  Hanc  tamen 
ipsam  praitermiffendam  non  duximnSj  tum  ne 
scriptio  minus  integra  exfiiberetur,  tum  prxcipue 
quod  nonnulfa  continet  qum  ad  qusestiones  de  per- 
sona  auctoris  ejusqne  xtate  et  alias  quasdam  sof- 
vendas  maxime  Juvant. 


D 


ignoramns ;  edifio  aufem  ipsa 
mendis.  Deinde  secundo,  sed  Moreni  editionis  in- 
sriiis,  Thomas  Tamayus  de  Vargas  Antrerpix, 
apud  Joitnnein  Meursium,  anno  1638,  ex  codicibus 
octo,quos  his  rerhis  recenset :  1.  Ex  ecclesiEe  Tole- 
tance  bibliotheca  litteris  gothicls  exaralum.  ±  Go- 
tbicum  ex  bibl.  rcgia  Hieronymiana  apiid  Scoria- 
cum.  Existimo  olini  fuisse  ex  Carazedano  S.  Va- 
Icrii  monasterio.  Plura  bic  sunt  Pauli  (hoc  no- 
minescificet  auctorem  opuscuU  designare solent)  (2) 
exemplaria  latinis  litleris  exscripta,  qu;v  non  otii 
nostri  fuit  illa  onmia  conferre.  3.  Ex  bibl.  illustr. 
D.  Joannis  Bertrami  a  Guevara  archiep.  Compo- 
steIIani...Latinis  littcris  transcriptum  a  viro  docto 
ut  apparebat,  ipso  in  liminc  indicabatur.  4.  Etiain 
latinis  litteris  scriptum  ex  bibl.  viri  nobilis  D. 
Joan.  de  Fonseca  et  Figueroa...;  in  sercn.  Fordi- 
nandi  Hisp.  Iniantis,  cardinalis  Toletani,  biblio- 
thecam  postea  translatum.  Quod  quidem  ex  Ber- 
tramiano,  cum  iisdem  mendis  scateret,  transcri- 
ptum  crediderim.  5.  Etiam  latinum,  ab  Alvaro 
Gomecio  a  Castro  Eulaiiensi  viro  cl.  Franciscus 
Pisa  Toletanus  Th.  D...  habuit.  6.  Latinum,  Anto- 
nii  Govarruviaj,  regii  consiliarii,...  omnium  cmen- 
datissinmm.  7.  Gothicum,  nianu  illust.  Garsiai 
Loaisa  arcbiep.  Toletani  in  aliquot  locis  interpo- 
latum.  8.  Gotbicum  aliud,  quo  usus  fuit  inagnum 
Hispani^  decus,  Joan.  Mariana  S.  J....  Habent 
bodie  illius  socii,  apud  quos  Toleti  tumulatus. 
Horuni  codicum  statcm  nullo  nohis  indicjo  Ta- 
magns  prodidit  neque  idfas  singuforum  varietates 
distinxit,  quainquam  ipsiim  textum  ex  iis  codicibus 
concinnatum  perpefua  annotatione  iffustrare  cona- 
tusesf.Kdilionfm  Thonia:  Tamai/i assumpsif  cardi- 
nalis  de  Aguirre  in  tomo  IlConcHiorum  Hispanix, 
Joannes  Tamayus  in  suo  Martyrofogio  Ilispanico 
ad  diein  1  noremfjris  (aiiqua  tamen  ex  apocryphis 
in  unnofufionihus  Thomai  citata  adjimgens  quasi 
ipsiuslihri  pars  essent),  acdemum  nostris  diehus 
Migne  in  sua  Patrofogia  Lafina  (3).  Ex  eadem 
editione  niajoresnostri  excerpserunt  Acta  S.  Nuncti 
{22oct.), S. Fidefis (Jfehr.J  et  S.Renovati (9 marf.J. 
G.  Terfiam  edifionem  insfifuit  anno  16.')1,  et 
ipse  utr/usqnr  pra-cedentis  editionis  p>fane  ignarus, 
Franciscus  Bivarius  ex  codice  sui  monasterii  Nu- 
calensis,  quem  antiquitafe  ampHus  quadringento- 
rum  annorum  ac  proinde  secido  XIII  exarafum 
existimidjut.  Desiderahatur  autem  in  eo  codiee  et 
inde  desideratur  in  editionc  Bivariana  prior  opu- 
sculipars,  qme  in  aiiis  edifionibus  cum  prmfatione 
sua  prafgitur  hisforix  qutnque  episcoporum  Eme- 
ritensium.  Porro  advertendum  est  distinctionem  et 
titulos  capitum  apud  Morenum  et  Tamayum  non 
quidein  ah  ediforlbus  suppleta  esse,  attamen  non 
reperiri  in  veiustioribus  codicibus.  Quod  distincte 
indicavit  Thomas  Tamayus  in  annotatione  ad 


'JUfirl,, 
IJenrictti, 
^•'hrfs. 


CJUSliCill 

opnaculi 

fiiiio. 


E 


§  II.  Do  scriptore  libelli  de  vitis 
PP.  Enieritensium. 

Jam  quod  ad  lihelli  auctoreni  spectat,  hunc  PauIJ 
diaconi  Emeritensis  nomine  tmanimi  consejisu 
insigniunt  editores  omnes  supra  indicati. 
Quod  ex  quibusnam  codicibus  hauserint  (aliud 
autem  argumentum  proferunt  nuflum)  non  Indica- 
runt.  Certe  nomen  ilfud  in  codice  S.  ^Emifiani  non 
fegitttr,  neque  etiam  in  epistola  Alphonsi  III  regis 
Legionensis  (8GG-910)  ad  cferum  et  popufujn  Tu- 
rofiensem,  nbi :  Kos  quoque,  a/i,  muUorum  viro- 
rum  illustrium  vitam,virtutcmetmirabilia,utpote 
Emeritensium,  evidenter  ac  sapientcr  conscripta 
habemus  (9)  :  nee  proinde  nohis  visum  est  libeffo 


Seriiiiori." 

noineii 
inecrtiiti' ! 
ItoindfO- 

Hi.ymniis 

fitif  ft 

clcricii^ 

eechsia 

S.  Enlalii'- 


(I)lbia,,p.a73;Florez,ffsy).  Soffr.,toiii.XUI,i).33].n.32. 

—  (2)  CIV.  iiifra,  nuin.9.  —  (3)  Tom.  LXXX,  p.  113  sqq. 

—  {M)Esp.  S«vr.,  tom.  XIII.   p.  335  sqq.  —  (n)  CIV.   ibid.. 
p.  333-331.  n   40.  —  (6)  Kirchengescfiichte  voii  Simiiien, 


tom.  II.  piirt.  II.  p.  115.  —  (7)  Annot.  in  capite  libelli. 
—  (8)  GfV.  infra,  num.  12.  —  (9)  Bibl.  Cluniuc.  Andr. 
Quercetani  not.,  p.  51. 

■inscrihendum. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRiS. 


A  inscribmdum.    Scnpforem    nostnim   orfu    fiiisse 
Rowano-Hispanmn  conjicere  licet  ex  exordio  Vitz 
Masonz  (1),  iihi  non  sine  aHqua  .specie  royifpmptus 
dicitur  saticius  episcojnis  fuisse    genere    quidem 
Gothus,  SED  rnente  proniplissima  erga  Doniinum 
perquam  devotus.  Certins  est  euni  fnisse  ctericum 
Emeritanx  basHirx  8.  Eulaliai :  nam  et  Lcvitam 
se  ipse  nominat  {'2),et  {'S)  S.  Etdaliam  Dominam 
stmm  appcllat,  ac  pra:terea  perspicue  significat  (4) 
se  in  endpm  domo  commorari  cum  pun-o  ilio  Au- 
yusfo  de  quo  in  primo  miraculo  aijitur,  in  domo 
scilivetseu  claustro  cgregia;  vir^Wnis  Eul;Uife  (o)  H 
ibidem,  id  est  in  ecclesia  adjacente,  dirinis  offivHs 
cacare  (6).  Levlt.T  antem  nomine  diaconum  iutel- 
ligi  satis protjahile  esf,  non  famen  plane  induhinm. 
Quod  vero  censef  Moreno,  auctorem  nostrum  fuisse 
arcliidiaconum  hasHic^  S.  Eulalia.-,  Id  cof/ei/if  tan- 
tiini  cx  his  rerhis:  Quamobrem  ego  indignus  et 
oniniuni  peccatorum  primus  levita   Glnisti  (7). 
iUam  voccm  scHicet  primus  non  cuni  prxcedenfe 
peccatorum,  sed  cmn  sequenfe  levita  conjuyiifcns, 
adeo  nt  secundum  hanc  inferpretationem,  auctor  se 
non  peccatorum  primuni,  sed  primum  levitam  seu 
archidiaconum  ccclesix  S.  Enlaliai  profcssus  esset. 
Verum,  ut  recfe  advertit  Florez  {S),Jpse  huic  sua; 
opinioni  confradixifMoreno  in  edifioncsua,comma 
post  primus  cf  anfc  levita,  non  aufeni  post  peccato- 
rum  inserendo,  quod  recte  ah  eo  factum  satis  liquet. 
Ncqve  immorandum  censeo  in  rcfutanda  opinione 
Mahilloniiexistimanfis  ecclesiam  S.  Eulalix  fuisse 
monasterium  et  scriptorem    nostruni    monachum 
Benedictinum:  id  enini  satis pr3!stitit  coflc<ia  nosfer 
recens  adsuperos  vocatus,  Benjaminus  Bossnc  (0). 
Sed pra:tcrmittcre  non  possum  conjecfuram  quam 
mihi  suggessit,  si  bene  memini,  laudatus  P.  Jidiiis 
Ta^lhan,  scriptori  tiosiro  ideo  Pauli  nomen  attri- 
hutum  fuissea  nonnuUo  recentiore  quod  et  in  prxfa- 
fione  totius  lihelli  eum    Gregorii  M.  laudaforem 
cerneref,  et  lemtam,  id  esf,  tit  interpretahatur,  dia- 
conum  Iegeref,alinnde  vero  nofus  est  afiquisFa\i\us 
diaconus  Vitoi  Gregorii  M.scriptor  {10). 
t^md  de         10.  Sicnt  nomen,  ita  et  xtatem  suam  disiincte  non 
xtateyus      indicavit  auctor.  Thomas  Tamamis  tamen  {XUet 
Th/faviai/us  ^^^"*''(^^"^  ^'  forez:  {[-^)  eum  acrq^sissc jnitanf  Emen- 
-t  noreziuK,  '^'  cathedrx  prmsidente  Stephano  I,  id  est  ante 
"0»  ridetnr    annum  ()38{VS)Jioc  soJo  argumento  diicti quod  ulti- 
mns  in  Uhello  /lostro  episcoporum  Emerilensium 
nominafur  lienomtus,  Sfephani  I  decessor  :  quod 
tamen  argumentum  safis  mihi  videtur    refcliisse 
Nicolaus  Anfonius  (14),  duni  ohsermiprupositum 
fiiisse  auctori,  non  oninium  episcoporiini  Emeri- 
tensium  descrihere  vitas,  sed  eorum  sofummodo  qui 
miraculis  claruerunt,  quem  scopum  in  przfafionc 
utraquc,  ad  priorem  et  ad  alferam  parfem,  non 
ohscure  siynificat.  Ex  altera  reroparfe  cuni  Fiore- 
zio  sentire  cogor  contradicente  {\b)  ipsi  Antonio, 
dum  ;s(16)  sequioreni  forfc  niulio  wtafem  indigltari 
putat  uhi  auctor,  loquens  de  Hs  qnx  Lcovigildo  rcgc 
.V«5iasi(K^, /ia;t'antemultajani  curricula  annorum 
cojdigisse  refert  (17).  Nani  multis ////.s  curriculis 
annoruni  amplius  quinqnaginfa  annorum  spatium 
intelligi  non  oportere,  ex  alHs  cjusdem  opuscidi  locis 
satis  constat.  Etenini  et  Paulum  episcopum  Emeri- 
tensem,  quem  natione  GrLecuni.  urte  medicum,  de 


311 


SQli-i 

'ipiiioristrii 
liim 


Oricntis   partibus  in  Emeritonsoni  urboui    bene 

adulfum  ufique.  adven.sse  scrihit  aucti:::\^      ^"^ 

tempore  dndem  sanctifate  emicume  ante  emscom- 

tum  sunm  (IS^;  deindeeumdem  Paidum  plurimo. 

per  annos  cpiscopali  of/icio  fundum  jam  fuisse  ubi 

hmcntam  venerunt  ncgofiatores  Grzci,  comitanie 

eos  puero  nomine  Fideli  (19),  qnnn  sandus  cpisco- 

pus  agnocU  filiiim  esse  sororis  sna^,  seciunque  refi- 

nuU,  cicro  suo  adjunxit  et  successorem  proximum 

hafmd,  posfquam  pluribus   annis    in   cfero  Deo 

irreprehensihiliier  descrricral{"20).  lienomtus  c.tiam 

per  pluiinios annos  rexisse ecclesiam  Emerifcnsem 

dicUur  {ii),  qui  tamen  nisi  Innocentii  dercssoris 

ejus    episcopatum    admodum    hreoem    suppona- 

mus  {^),  non  ampfius  scxdecim  annos  illi  cccle- 

sia:  pnefiiii.  Ex  his  itaqiie   locis  jure  cofligitur 

mulla  curricula  annorum  apud  auctorem  nosirum 

non  adco  diuturnnm  fcmporis  intervaUum  necessa- 

rio  suppunere. 

1 1.  Validior  sane  videripofest  confirmaiioqnam      r.rfon,„. 
pro  sua  opinione  iirget  Fforcz  (33)  ex  exordio  capi-  ni-.,iiiv<n,ti.i ; 
tis  secundi,  quod  in  hacteniis  ndgatis  cditionihus 
conceptum  est  his  verfns:  Fuerunt  plerique  idonei 
viri  ante  non   satis   plurimos   annos  ciementia  ^ 
divina   in    provincia     Lusilanias,     qui     febunt 
gestum  Sulvatoris  nosfri  miraculum,  cumin  mo- 
nasterio  cui  Gauliana  vocabulum  est,  qiiod  Eme- 
rita  urbe  haud  procul  situm  ferme  niillibus  oct(. 
distat,  reverendissimus  vir  pia;  memoria;  Renova- 
Tus  ABBAs  pra^essef,  postque  etiam  Emeritensi 
urbi  pontifex  extitit  mirificus...  (i24).  Quo  foco  iUud 
pnssens  tcmpus  ferunt  osfendit  tunc  quum  scrihe- 
ret  levita  noster,  adhuc  superstHes  fuisse  mullos 
qui  rei  rdatse.  interfuerant  aut  saltcm  monachum 
de  (pio  agifur  noverant,  adidfa  uf/que  ipsi  a:tate, 
idque  eo  tempore  quo  Renorafus  nondiim  Eineri- 
tensi  ecclesix  prxerat :  qui  quum  cerfe  ante  annum 
03H  rita  decesserit  {^2o),  postquam  per  plurimos 
annos  irreprehensibiliter  rexisset  ecclesiani  (3(i), 
circa   auniini    (ilo  pontificafes  infutas   accepisse 
censendus  est.  Coniigit  igitur  relatum  prodigium 
ineunte  seculo   VII,  quumque  antc  non  satis  plu- 
rimos  annos  contiyissc    narntur,  ejusque  testes 
plerique  seu  multi  noti  fuerint  scriptori,  legiti/nc 
sibi  concliidere  videtur  FJorez  eum  suhStephanol, 
Jienovati  siicccssore,  iihclfo  suo  conrinnando  ope~ 
ram  dedisse.   Verum   ftuic   arguntento   oppondur 
quod  in  codice  S.  JEmiliani  exordio  citati  capitis  F 
non  legitur  ante  non  satis  plurimos  aimos,  sed 
ante  xos  satis  pluriinos  aniios,  quod  sensum  om- 
nino  contrarium  reddit,  eamque  lectionem  per  se 
prohahdiorem  videri  ex  particufa  satis  qux  voci 
phmmos pia'posita  fegdur,haud  luefeganter,  si  vox 
immediafe  pnecedens  fegatur  nos,  insulse  omnino, 
si  non.  Proiferea  non  rideo  cur  iUud  prxsens  lerunt 
necessario  interprefandum  sit  significare  fesfes,  ut 
vocant,  de  visu  : pofucrunt  scUicef  illi  idouei  viri 
rem  referre  cx  auditu,  ac  itroinde  etiam  quoad 
ipsos  jam  ante  satis  plurimos  annos  transactam. 

l!2.  Ilis  argumentis  scposUis,  alia;  vix  ineundm   ,^,/  efiiaiciut 
sunf  ut  xfatem  scriptoris  nostri  aliquatcnus  defi-    probaiur  er 
nire  valeamus.  Et  res  quidem  facUe  expedietur,  si    prtefatiDur 
admlssnm  fiierif,  quod  omnino  nohis  admiflendum    '"'"'*''"''''' 
ridefur,  prxfaiioncm  qiix  prima:  Hftelli  parti  prx- 


(1)  Num.  22  init.  —  (2)  Num.  4  iriiL.  —  (3)  Ibid.  extr.  — 
(4)  Nunmi.  1. 1.  —  {5}  Num.  1  inil.  —  (fi)  Ibid.  —  (7}  Nuiii.  i 
init.  —  (8)  E.'>p.  Sagr..ioia.  XIII,  p.  320,  n.  ^JO.—  (9)  Gom- 
inent.  tle  S.  Nun(.-to,  num.  'h-1[Act.  SS.,  lom.  IX  Oct..  p.  597). 
— (lO)P.L.,lom.LXXV,i).il.-[lI)P-L- tciiLXXX.  p.  1G3, 
not.  o.— (12)  Esp.  Safir.,  tom.  L-il..  p.  ^13,  n.  irjS.—  (13)  Ibid., 
p.  2U.  n.  IGO  et  p.  330,  n.  39.  —  ( 14)  Hib'.  Ill^p.  ' >/..  lom.  1. 


p.  37*,  n.  '■m.  ~  (15)  Esp.  Sagr..  tom.  cit..  p.  3128,  un.  'iG,  27. 
—  (KJ)  Bihl.  Ilisp..  loc.  cit.  —  (17)  Num.  7.  —  (IS)  Num.9.— 
( 19)  Num.  H.  -  {'M  Num.  13.  —  {•'21)  Num.  :/).  -  (35)  UCr. 
inlVa  Annot.  a,  ad  cap.  xxi  — (^3)  Exp.  Sat/r.,  loni.  cil., 
p.  329,  n.  -iS.  —  (2i)  Num.  b.  —  (2.i)  Cfr.  infra  Annot.  «  ad 
cap.  XXI.  —  (^(i)  Dc  ri(h  /'/'.  Enier^  n.  50. 

mitfitur 


312 


DE  S.  MASONA  EPISCOPO. 


C.  D.  S. 


et  aliin 
indiciin 


nec  ab  ea 

fftiite  abhor- 

ret  i/eiitts 

scribeitdi. 


mitiiiur  noti  ud  soluin  pnmum  miramlum  cujns 
narratio  subseqmtur  capite  I,  sed  ad  tolum  opu- 
scuhim  f.sse  referendam  {\).Jam  enim,  hoc  admisso, 
ej-  fine  prxfationi.'!  certo  coHigitur,  scriptorem 
nostrum  non  fuisse  testem  omnino  xqiialem  seu 
ocuJatum,  sed  supparem,  eorum  qnse.  refert.  Indicat 
enim  se  narrare  rclle  e.i  qufe  hodiernis  tempobibus 
in  Enieritensi  urbe  contifjerimt  quxquc  ipse  eos 
referentcs  auribus  suis  audivit  qiii  tunc  quum  scri- 
hebat  jam  e  corpore  egressi  erant.  Nihil  sarie 
maqis  perspicuum  desiderari  qtotest. 

13.  Sed  et  non  paucis  aliis  indiciis  confirmatur 
hxc  de  aitate  scriptoris  nostri  conclusio.  Etenim 
ubi  in  altera  parte  sui  Hbelli  gestn  narrare  ag- 
greditur  quinqiie  episcoporuni  quorum  corpora  in 
basiliea  S.  Eulalis  requiescunt,  ea  se  narratu~ 
rum  siquifirat,  sicuti  rohitu  multoruni  ad  eum 
perlatasunt  {i).  Deiude,  ubi  de  Innocentio  sermo- 
nem  hahd,  qui  quartus  fuit  ordine  temporis  inter 
episenpos  quorum  Acta  hi.c  cchibentur,  ita  scribit 
ut  omnino  pateat  eum  hoc  episcopo  sedente  aut 
EmeritEC  mrsaium  non  esse  aut  admodum  fuisse. 

p  jurenem  :  Qui  eodem  tempore  quo  ordinatus  est, 
iiT  FERTUB,  in  ordine  diaconorum  uIHmus  babeba- 
tur.Tantiae  denique  sajictitatis  tantoeque  compun- 
ctionis  fuisse  perhibetur  ut  quoties  pluvia  dec- 
raf...  (3).  Certe  his  dicendl  modis  ttsus  non  futsset 
in  descrihendo  res  in  conspectu  omnium  positas  rir 
qui  eas  ipse  conspexisset.  Denique  e.t  qme  ecenerunt 
temporibus  Leovigikli  regis  (an.  569-586)  prisca 
majorum  gesta  ipsi  vidpntur  (4) :  qui  loquendi  mo- 
dus  rursus  scriptorem  his  juniorem  manifestat. 
Attamen  ex  tioc  loco  quem  ultimum  citavimus  colli- 
gere  licet  scripiorcm  nosirum  a  rehiis  narratis  non 
adeo  •ntatefuisse  remotum.Etenim  absoluta  narra- 
tione  prodigii  quod  contigit  Benorato  nondum 
episcopo,  ac  proinde  anir  annum  615  iiel  certe 
620, et  alterum  narraturus  quod  temporibus  Leo- 
oigildi  regis  innectit,  his  verhis  ah  illo  ad  hoc 
sermonem  trunsfcrt :  Dum  novella  narrare  stude- 
nms,  pRiscA  MA.iORUM  gesta  omiseramus.  Profecto 
quipotuit  duo  facta  intervallo  minus  quinquaginta 
annorum  separata  invicem  opponere  tamquam 
novellum  prisco,  is  a  posteriore,  immo  ef  ab  utro- 
que  non  admodum  longinque  disjunctu^  fuerit 
oportei.  Quod  enim  in  rationc  spatii,  id  etiam 
in  ratione  temporis  obiinet,  ut  quo  longius  ijjsi  a 
rebus  recedimus,  eo  minori  intervallo;  quo  propius, 
majori  i-e.?  ijyss!  invicem  distare  videantur.  Inde 
itaque  omnino  in  hanc  sententiam  adduciuiur  ut 
libellum  de  ritis  sanctorum  Patrum  Emeriten- 
sium  non  post,  sed  ante  medium  seculum  sepfimum 
conscriptum  censeamus.  Nec  spernendam  con- 
firmafiouem.  hujus  conclu.sionis  pra^bent  Ada 
S.  Masonse.  Vbi  quai  ad-  persecutionem  Leovigildi 
regis  adversus  catholicos  spectant  et  cetera  quie 
subsecutn  sunt  tam  fuse  narrata  suni,  tantaque 
copia  adjunctorum  et  distincta  midtorum  virorum 
qui  iis  rebu.H  interfuerunt  nuncupatione  adornata 
utea  e.T  iestium  oculatorum  rclaiione  (neque  enim 
de  documentis  scripfis  quisquam  hic  cogitaint) 
accepisse  scriptor  censendus  videatur.  Jam  vero 
hsec  inter  annos  5fi0  et  590  gesta  sunt. 

14.  Certe  ab  horum  tcmporum  ratione  haud 
ahhorrere  judicanda  est  quas  in  libello  nosiro  fa- 
cile  legentibus  apparet  sermonis  rusticitafi.  Nam 
et  aurtori  nostro  exprobrare  licei  quod  .'tihi  ipsi 


opponebat  Gregorius  Turonensi  (5) :  Pro  ablativis  D 
accusaliva  (post  pariiculas  prxpositivas  in,  pro) 
et  rursum  pro  accusativis  ablativa  (post  per,  de, 
cum,  ante)  ponis.  Frequeniissime  etiam  verba  pas- 
siva  ct  qux  deponentia  vocant  grammatici  recen- 
tiorc^,  enuntiantur  forma  activa  et  aliquando  vice 
versa  formam  passivam  exhibent  activa ;  modus 
ind  icativus  usurpatur  p)ro  suhjunctivo  post  particu- 
lam  conjunctivam  ut ;  pronomini  quEe  in  casu  no~ 
minativo  vel  accusatico  substituta  est  forma  qua  ; 
voces  disjunctivx  auf.  \'e\,pai<iiim  usurpantur  pro 
ei,  et  pa.^sim  et.iam  dum  pro  cuni.  AHa  omitto 
qux  potius  librario  videntur  adscribenda  (6). 
Non  ita  tamen  barharuR  esf  stijlus  apud  Eme- 
ritemem  lerifam  ui  homincm  a  litterariim  fra- 
ctatione  alienum  denotet  :  neque  enim  desidera- 
tur  in  eo  copia  verborum  aut  sententiarum  apta 
connexio.  Quoad  res  ipsas,  si  ultimos  Masonte 
annos  excipias,totus  est,  sicutfere  solent  hujusmodi 
scriptores,  in  describcndis  virtutibus  et  miraculis, 
et  si  qua  horum  occasione  alia  commemorat,  eo 
rnodo  attingit  quo  facile  tnter  pios  clericos  infe- 
rioris  ordinis  sermo  de  iis  institui  poterat.  Al- 
tiores  factorum  aut  consdiorum  causas  vel  quat 
ad  rationem  reJ.  puhlicx  peHinent,  frustra  apud 
eum  qitxsieris.  Denique  nullas  temporum  notas 
distincte  indicat. 


III.  Actorum  S.  Masonse  chro- 
nolaxis. 


E 


y^ws  in  hanc  rem  tanii  momenti  ex  Emerite.nsis 
I  l/e(;(7et'  libello  colligi  posmnt  fere  ad  hoc  reducun- 
\Jur,  quod  Masona  pontificatum  gessit  Leovi- 
gildo  et  Reccaredo  regibus  et  in  decrepita  xfate 
ex  hac  vita  migravit.  Ex  aliis  vero  documeidis 
illam  lacunam  aliquatenus  supplere  licet.  Inter 
haic  primo  loco  ponenduin  Chronicon  Joannis 
abbatis  Biclarensis,  postea  episcopi  GerunUensis, 
qui  ipsis  S.  Masonse  femporibus  in  Hispania  vixit, 
Apud  quem  famen  hxc  pauca  solummodo  verha 
de  sancto  nostro  leguntur  :  Anno  vii  Justmi  im- 
peraloris,  qui  est  Leovigildi  v  annus,  (id  est  anno 
cBi-x  christianse  .573)...  Mausona  Emeritensis  epi- 
scopus  in  nostro  dogmate  clarus  habetur  (7).  Ubi 
recte  advertit  Ftorez  (8)  contra  nonnuUos,  non 
indicari  annum  quo  episcopus  consecratus  e.st 
S.  Masona,  sed  quando  jam  episcopus  clarus  hahe- 
batur. 

16.  Duosprsifereacertos  annosepiscopatus  S.Ma- 
sonae  prxbent  celebre  concilium  Toletanum  III 
anni  589,  in  quo  coram  Reccaredo  rege  et  epi- 
scopis  sexaginfa  duobus  ariana  hxresis  a  gente 
Wisigothorum  ahjecta  fuif,  et  alterian  item  To- 
lefanum  (quod  tainen  singulari  tiumero  insignitum 
no7i  est,  forte  quia  non  fuit  totius  provinciis,  sed 
ad  illud  acce.^serunt  tantum  ires  metropoUtani  et 
praiferea  alii  episcopi  decem  vel  tredecim)  anni 
■597.  Vtrique  enim  Masona  ui  antiquissimus  me- 
tropolitanorum  jjrsesedit  et  primus  episcoporum 
subscrip.<iif.  Prior  subscriptio  sic  habet :  Massona, 
in  Christi  nomine  ecclesioe  catholicEe  Emeritensis 
metropolitanus  episcopus  provincia;  Lusitanise, 
liis  constitutionibus,  quibus  in  urbeToIetanalnter- 
fui,  annuens  subscripsi  (9).  Altera  vero  :  Massona, 


Floruii 

Masona 

Leoviyildo  d 

Reccaredo 

refjibu.^. 


Interfuit 
ronciliin 
Toletam» 
aHtwruin 
589  et  597. 


(IJ  Cfr.  infra  Annol.  f  ad  illam  prafalionem.— (2)  Cap.  IV  in  eupite  libelli.  —  (7)  Migne.  P.  L.,  toin.  LXXII,  p.  SM-SfiT.. 
prolog.  -  (31  Num.  W.  -  {i)  Num.  7.  -  (5)  Dc  gloria  conf.,  -  (8)  Esp.  Saf/r.,  tom.  XIU.  p.  201-202.  -  (9)  Aguirre. 
Priei.  (P.  L..   l«.m.  LXXi,  p.  8-29).  -  (6)  C(V.  infra  Annot.      Conc.  Hisp..  loni.  HI.  p.  235 ;  Mansi,  Conc,  lom.  IX,  p.  1000. 

in 


EpisioUt 

S.  Jsidori  d/ 

Mjisnnam, 

ijuihiisdam 

giiHpecta, 


B 


leyititr  iii 

antigi<is 

codicibus  noii 

patieis  ; 


C 


neqiie 
lioctritix 
hidoi-i  iti 
iiliis    fljuit 
bcriptis 
f-rpfesstf 


A  iii    ChrisU  nomino  Emeritensis  episcopus,  sub- 
scripsi  (I). 

17.  Qiuu-titm  ad  chvonoioyiain  (jentonim  S.  Ma- 
.sonre  (locummium  habenms  ppistolam  mnoni- 
cam  S.  Isidori  qnam  pnsf  aliofi  in  p/wclara  siia 
editionc  operum  6".  hidori  vidgarit  (3)  Faustinus 
Arcvalus,  sic  inscnpfam  :  Doinino  sancto  meri- 
tisquo  heato  Mnssonai-  episeopus  Isidorvis;  siih- 
svriptaiii.  mro:  Daluin  pridie  kal.  mart.  anno  tertio 
regni  domini  nostri  gloriosissimi  Witeriei  regis,  id 
t'd  aiiiio  xrcB  rhristiaua-  605  rcl  HOO  (:!).  Hane 
cpistolain  aathendram  csse  iicrjarunt  aiii  saitem 
sHspeciam  habuenmt  multi,  inier  qim  Morinus, 
Cellarias,  Dapiniiis,  Oudiiins,  NataJis  Alcrander 
ci  Cardinaiis  de  Ayuirre,  (jenuinani  ecro  propit- 
(jnarunt  Ihnricus  Fiorez  (4)  et  Aremlus  (5). 
Artfuuicnfa  coiitra  authenfiam  huc  rcducunfur 
ipiod  dorfriua  hujus  cpisiola',  uhi pronuntiat  hi- 
dorus  eum  (episcopiim  vel  sacerdoiem)  posse  re- 
.staurari  in  proprio  honore  qui  per  pocnitenti^ 
satisfaetioiiern  novit  propria  deHcta  deflerc  :  eam 
iloctrinam.  iiKpiain,  esse  contrarlam  disciplin^  ec- 
clesix  hispanicai,  immo  et  ipsi  hidoro  lifj.  n  de  cc- 
clestasticis  officiis,  cap.  5  ei  in  cpistoia  ad  Ilefiu- 
(liiim. 

18.    Defensoribiis    vero    aiithcntix    in   primis 
aliejare  licet  copiam  codicum  nm.  qui  epistolam 
nobis  serrarcruut.  Codices  iili  in  duas  classes  di- 
strit)ui  i^ossiinf.  Aitcra  est  eorum  gui  libros  Sen~ 
tentiarum  S.  Isidori  continent  iisque  loco  proiogi 
pra^fifptnt  cpistoiam  ad  Masonani.  Ad  hanc  per- 
iincnt  Lucciisis  seculi   XI  (0),  Fiarentinus  item 
sec.  XI  (7).  Pistoriensis  sec.  XIZ  (S),  Vaticanus 
632sec.Xnirei  T/F  (9).  Vaticano-Uriunas  10(1 
sec.  XV{[0)  tf  S.  Aufjcli  Bomai  sec.  XV  (il).  Ad 
alternm,  ubi  illa  epistoia  seorsim.  exscripialegitur, 
Pomposianus  scc.  XI {['2),  Vaticanns  VUi  scc.  X 
(13),  }'at(canus:J7'/lj(jnoad hanc partem .m: X{14^), 
Vaticano-Paiatinus  073  sec.  IXvei  X  {{5),Vati- 
cano-Ottoiionianus  312  sec.  X  (IG)  et  aifer  14  sec. 
circHer  Xll  (17).  Qiu  si  non  ifa  inulti  alicui  ridcn- 
tur  infer  taiitam  farraginem  rodicum  quos  recenset 
Arevaius  in  quarta  parte  suorum  Prolegomenou, 
is  considerct  vclim  singuiis  h/s  codicibus  nou  oinnia 
hidoi-i  opcra  e.rhif/cri,  .■^cd  pauca  ct  diversa,  nec 
inirum  e.-^se  ([uod  miuora  quxdam,  qualis  est  c.pi- 
stola  ad  Masonam,  subinde prmtennittantnr potius 
(ptam  ea  qua-  passiin  cxf.oiii  cf  commcndari  soie- 
imiit,  cujusmodi  suii-t  commenfarii  iii.  S.  Scripfu- 
rawjlibri  Etgmoiogiarum,  Sententiarum,  de  Offi- 
ciis  eccicsiasticis,etc.  Advcrtend um  prxtcrea  codices 
qui  cpistoiam  ud   Masonam  contiticut,  pleros(pie 
antifjuitate prmstair.  Sedetaiios  (juosdam  ex  Ca- 
nisio  tt  Du  Prcni  indicaf  Henricus  Fiorez  (IS). 

ly.ylr/  argumeiilum  vero jirxcipuum  (idrersario- 
rum  haud  improfxdnie  responsum  oppouitur  ab 
Arevato  f  10).  "  Ccternm,  si  (piid  vidco  (sic  ilfe)  epi- 
stoia  ad  Massonatii  non  soiuin  in  se  spectata  Jsi- 
doro  inaxime  digna  est,  ficd  etiam  nihil  exhibet  ant 
iibris  de  OfficHs  ecciesiasficis  aut  episfohe  ad  llei- 
iadium  contrarlum.  Omitto  lianc  ipsam  ad  IleUa- 
diuin  cpisfoiam  aiiis  spuriam,  ei  gravioribus  fortc 
rationiims,  cidcri.  Certe  non  esi  epistola  ad  Masso- 
nam  rejicienda    (juia  contraria   esf   ejnsiolas  ad 


<:.  D.  .<;. 


E 


Ha  (otitrudi- 
rit 


DIES  PRUMA  NOVEMBULS.  .^^.^ 

miadium,  ct  /-ursus  !u,c  ijuia  aiteri  (ippouitur 

Dtssensio   (juidem,  quod  aieimin,  nufia  est,  nisi 

episfoia  «(^Massonam  siin  ipsi  disseutire  et  repu- 

guaredicatnr.  Ex  epistofa  ad  IleHadium  et  ex  loc. 

cit.de  Officiis  eccles.  solum  anjuitur^post  iapsum 

(■orporale/u  ncrjuaquam  /■cparauduui  a/ifiq„i  nvdl- 

nis  mc-itum.  Vcrba  cj/isioia-  ad  Ikiiadium  sunt  : 

Doposcimus  ut  idem  lapsns  sancto  cretui  vestro 

prEesenfatus,  at,mito  a  vohis  confessionis  oloquio, 

synodali  sentontia  a  ■,M-adu  saeerdotali  depona- 

tur...  Sciat  enim  so  amisisse  nomen  et  ofncium 

sacordotis,  qui  meritum  pordidit  sanclitalis.  Qua- 

proptcr  judicii  vostri  decrelo  puMiiiontiaf  perpe- 

lim   Hagitia  perpetrata    lamentatione  deploret, 

plangat  sacerdotii   cullum  qnom  malo  vivendo 

perdidit,  etc.  Minus  aute/n  nrfp-nt  (pix  hidorus  de 

sanctitate  sacerdotis  ioc.  cif.  dc  Officiis  disputat  : 

Quod  autem  is  qui  post  baplismum  aliquo  mor- 

taii  peccato  correptus  sit,  ad  sacerdolium  non 

proniovoatur,  lex  ipsa  testatur...  Sod  quid  plura 

subjiciamy  Si  enim  is  qui  jani  in  episcopatu  vel 

presbyterio  positus   niortale  aliquod  peccatum 

Jidtnisorit  retrahitur  ab  oflicio,  quanto  magis  ante 

ordinatiunem  peccator  inventus  non  ordinetur... 

Qui  enim  alium  de  peccatis  arguit,  ipse  a  peccato 

debet  essealienus. 

:20.  "  Ilxcomnia  et  forfasse  gravioribt/s  verbis 

Isidorus  in  episfola  ad  Massonam  astntit,  sed  ita 

ut  in  concordiam  revocet  cuin  canone  19  c(mciiii 

Ancyritani,  (juo  in-xscribitnr  in  lapsu  cori)orali 

rcstauranditm  honoris  gradnm  j/ost  jj(Bnifentiain. 

Vorum,  /»7///^,  quod  sequenter  in  epistolis  vone- 

rabilis  iraternitas  vestra  innotuif,  nulla  est   iu 

Inijnsmodi  sentontiis  deeretoruni  diversilas  intel- 

llgenda,    quod   alibi   lcgitur  In   lapsu  corporali 

restaurandum  homlnis  graduin  po.stpa'nilentiam, 

alibi  post  linjusmodi  delictum  noquaquain  ropa- 

randum  antiqui  ordinis  meritum.  I  'iden'  ut  Isido- 

rus  etiam  in  hac  epistola  sustineat post  corporalem 

iapsum  nequaquam  rcj/aranduin  antlqiii  o/-d-/ni.s 

merituin:'  Audi  nunc  ijjsum  Isidorum  canones  in 

speciem  diversos  ad  concordiam  reducentem.  Ilmc 

enim  dive/sitas  hoc  inodo  di.<:tingnifur  :  IIIos  eniin 

ad  pristinos  olTicii  gradns  ivdiro  canon  pnecipit 

quos  pienitentife  prtecessit  satisfactio  vel  dlgna 

peccatorum  conro.ssio:  at  contra  ii  qui  nequo  a 

vitio  corruptionls  emondantur  atque  hoc  ipsum 

carnalo  dolictum  quod  adniitlnnt,  otiam  vindicare 

quadam  supcrsliliosa    tcmeritatc  nituntur.  nec 

gradum  utique  Jionoris  nec  gratiam  comnmnionis 

rccipiunt...    Hi    neque    iinmorito    con>oquuntur 

adempta;  dignitatisstatum  quipcrcmendalionom 

poenitentisE  reccpisse  noscunlur  vitfE  remediujii. 

AV  posf  pinra  :  Eccc.  in  quantum  valui.  concilii 

Ancyiilani  antiquam  el  plenam  auctoritate  sen- 

tentiam  sacris  testimoniis  plane  explanavi,  osten- 

dens  eum  posse  roslaurari  iii  proprio  honoro  (|ui 

per  piunitentiae  satisfacfionem  novit  propria  d(.'li- 

cta  deflerc  ;  qui  vero  neque  luget  qua;  gessit.  sed 

lugonda  slno  ullo  pudoro  roligionis    vel  timoro 

divini  Judicii  commiUit.enm  nullo  modo  po.sse  ad 

pristinum  gradum  rostaurari. 

:21. "  Doctrina  ergo  hidori,  sibi  undiquc  cohie-   ntcuineadcm 
rens,  hxc  est,  emn  qui  per  carnis  lapsum  vel  qitodvis 


F 


facile 


(1)  Agiiirre.  p.  3U.D  ;  Mansi,  lom.  X,  p.  i7S.  —  [•!)  Tom.  VI, 
p.  563-565;  Migne,  P.  L.,  toiii.  LXXXIII.  p.  890.  —  (3)  Cfr. 
infraAnnot.  i  ad  cap.  xvii.  —  f4)  Esp.  Sa<jr..  \.au\.  XIII. 
p.  203-205.  —  (5)  hidoriatia.  cap.  73.  n.  U>>2  (Isidori 
opp.  toni.  1,  p.  030  sqq.;  P.  L.  toni.  LXXXI,  p.  +95  sqq).  — 
(fi)  Ibitl..  cap.  43.  n.  -11.  —  (7)  Ibid..  nn.  ^8,  30.  —  (8)  Uii.i., 
n.  31.Ci'r.cap.  4(i,  n.  12.—  (9)  Ibid.,  cap.  91  11.  ^4  (tom.  11, 

Novemims  tomus  I. 


p.  -247).-  (lO)Ibi(J..  L-ap.  104,  n.  1!)  fp.  :J83).  —  (Illlbid., 
i-ap.  107,  n.  lS(p.  419).  —(13)  Ibid.,  cap.  ifj,  n.  9  (tom.  I, 
p.  39^i).  —  (13)  Ilml,.  cap.  %.  n.  7  (tom.  H.  p. '261).  — 
( 14)  Ibid.,  cap.  98,  n.  8  (p.  ■m).  —  (15)  Ibid.,  cap.  103,  n.  25 
(p.3(H).  — (Ki)Ibid.,  cap  105.  n.lG(p.399).  —  (17)  Ibid., 
n.  4  (p.  39i).  —  (18)  Esp.  Sagr.,  tom.  XIII,  p.  203.  n.  i:J8. 
—  (19)  Isidor.,  cap.  73,  n.  1.5-IS  (p.  fl33-fi35). 

.10  aiiud 


314 


DE  S.  MASONA  EPISCOPO. 


AucrORt^ 
C.  D.  S. 


eomilhri 
noti  possit. 


almdgmve  deUciinn  dujmtatts  ma-  (p-aduiii  awisit,  famen  jiro  tempore  et    loco  uli(piaui   non  refiKjH 

recuperare  ilhnn  nuJfo  nnquum  iempore  posse  nis/  reniissionem.  A  sereriori  iiaque  illa  in  epistola  ad 

dignos  posnitenlia'  fructus  faciat,  ut  pcr  emenda-  Masonani  recessit  Isidoriis  ei  indnhjmtiori,  cannni' 

tionem  riiai  renwdiifm  recepisscnosratiir.Qnare loc.  Anci/rano  prcssns,  searrommodavit. 
cii.  dc  Offic.  eccles.  ra»r///(//7 ;  Qui  negligit  rccta         24.  Jam  itaqne  his  rationihus   sufis,  nt  nofns 

facere,  dcsinat  recta  docere.  Prius  enini  semet-  videfw,  romprobata  prxdictx  epistolai  authentia, 

ipsumcorrigeredcbet  (]ui  alinsadbcnevivcnduni  inquircndnm  rsf  quonam   anno  ea   missa  fuerit. 

admonei-e  sludct.  Quod  si  in  epistohi  ud  Hella-  Data  lcfjitur   iu    suhscriptione   pridie    kalendas 

divm   Corduhensi   episcopo  perj^etua  posnitentia  martii  anno  tertio  regni  Witerici  regis  (i).  IT/V^- 

imponenda  indleafur.  forfassc  f/rariora  qua-dum  rieus  autem  rer/nare  rwpit,  fcsfe  hidoro  (i),  jki-.i 

crimiiia  id  fiaqilabaut  :  dirifur  cnim  (}e  aMilndini:  G41,  anno  iinperii  Maurieii  :31,  id  est  dirie  rhri- 

honoris  in  profundo    flagitiornni    flendu   ruina  sfianse  603.Scripfa  igifnr  fiiit  epistola  anno  6'0.'},si 

dcniersus...  Lugeal  animn?    sua?  statuni,   queni  Wlfevirus  mcnse  januario  aut  fehruarioGothrjrum 

tanto  pulrodinis  ca-no  inquiiiavit.  Innuifnr  fameu  regiu  potitus  est;  anuo  (iOO,  si  post  nienscni  fehrua- 

locvm  esse  posse  restitutioni,  cum  addiiur  :  For-  ritim  recjnum  capessioit.  Ef  inde  ulterius  colUgifur 

tas.se  porriget  illl  nianuin  (jiiandoipte   Spiritus  S.  Masonam  adhuc  in  vivis  fuisse  auuo  tiO')  vel 

sanclns,  nt  pcr  dignani  satisraclioneni  niereatur  (iO/j.  Non  diu  famen  inde  snperrixit :  nam  hino- 

■pecc^\Qfamvcm\S5\QneW[.  Prsterea  aliud est quod  centius  ejus  successor  subscripsisse  lec/itur  anno 

pmnteutia  in}uneta  csset  pcr/ictua  ex  parte  pceni-  (>10   constitntioui    Gundemari   vegis  de  primatu 

tentis,  uf  ita  loquar,  quia  ipsc  jure  rcparationeiu  errfcsia;  ToleJanoi  (^.i),  c(  qnideni  secujidoloro  infer 

exiqerenon poterat,aliud  quod  in  potestate  episcopi  quatuor  metropolitanos  ac  proinde  non  ita  receus 

vel  concilii  essef  preshyferuni  ref  eptscopuni  fapsuni  dignitatem  suam  adeptus.  Quo  autem  certo  anno 

qni pcrufiaria  pouiifenfi^  et  couirHionis  sigua  pra;-  rel  qua  die  ohierif,  ex  doeumcntis  geuuiuis  adhur 

/niisset,  ex    indulgentia    ad   prisfinum    gradum  non   constat.   Id  itaque  soluni   induhiuni    manet, 

admitfcre.  „  Masonam  jam  fui.sseepiscopnm  anno  573,  sed/sse 

^"i.  Jlactenus  Areralus,cujusrerbaintegrai-efe-  saltem  nsque  ad  annuni  005  et  e  viris  excessisse 

reuda  duxl,  quamris  ri^n  re.tponsionis  uon  onnii  ante  annnm  610.  Quunique  ex  Vita  ejus  disranms 

ex  parte  admitfani.  Admitto  scUicrf,  quod  praici-  eum  percenisse  ad  decrepitam  usque  xtatein  (4), 

puum  est , u iilla m es\'ie inter  epistotam  adlielladiuiu  profecto    non    nndtum    a    vero    aherracerit    qui 

et  cpistahnu  adMasowainfalem  contradictionem  ut  eum  circa  annnm  530  nafum,  circa  annum  510 
earum  afferam  .-ipuriam  censere  oporfeaf;  non 
admifto  doctrinam  Isidori  in  ufraque  ita  sibi 
uiidiquc  roha:rrrc  uf  qiiam  in  priori proposueraf,  in 
altera  nullatenus  ah  ea  deflexerit.  Censeo  itaque 
Isidorim  prius  severiorem  illam  sententiam  secn- 
tum  essc  et  proposuisse  qu;e  sacerdoti  lapso  oninem 


sicuieicntii 
disciplina 

eccfctiiE 
liispaniciE  : 


D 


ixcalnilteiiu.^i 
Masoiijiiu 

mndmu ,.  ,./. 
ria  e.Tcesttiiise. 


episcopalihus  infuUs  fuisse  decoratum  existiniave- 
rit. 

25.  Frxterea  sutis  ecrto  auf  profmhitissime  dcfi- 
nire  Ueet  quo  temporc  gesta  siiit  quai  ultimis  capi- 
tibus  in   Vita  S.  Masona&  leguntur.  Imprimis  vix 
ruiquani  diihiuni  c.^.sc  potest  qulu  saneti  episcopi 
resiitutionis  speni  adimeret; posfea  vero,quiiin  ipsi     exilium  iuncctenduiu  slt  magnae  /7// persecutioni 


M.T>iill;i' 

rxiliiim 

iiiitecteiidiim 

iiiiiio  "iH^, 


objeetus  fuisset  a  Masona  canon  concilH  Ancgrani, 
quem  aut  nou  noveraf  Isidorus  aut  niiu  atfcnderat, 
illani  sentcuiiam  mitigurerlt  iit  afiquo  niodo  cum 
ohjecto  canone  in  concordiam  reditci posset. 
23.    Pari    modo    restringendani   arhitror    vtm 


quam  iii  Hispaniis  christianis  illatam  Gregorius 
Turoncnsis  refert  ad  aiinum  quinfum  Childeherti 
regis  seu  Christi  580,  in  qua  multi  exiliis  dati, 
facultatibus  privati,  fame  decocti,  carcere  manci- 
pnli,  verbcribus  affccli  ac  diversis  suppllcils  tru- 


respousionisArevali  ad  alferam  purfeni  urgumenti  cidati  suat  (5),  cjiisque  pcrserufionis  orrusiofuerit 

adversariorum,  quam  ita  projionit :  "  Doctrinam  hellum  quod  Hermenegifdus,  heovigildi  regis  filius, 

vero  ah  hidoro  in  ejnsfola  ad  UassQnnm  truditam  nuper  ad  catholicam  errfcsium  rx  ariana  hxresi 

de  .mcerdotis  lajjsi  rcparafione  discipfinx  ecclesix  conrersus,  eo  ipso  aniio  580  adcrsus  patreni  .luunt 

Hispan3i  contrariam  non  fuisse,  colUgi  potest  cum  suscepit  (6).  Hoc  iiaque  iemjjore  Emeritse  quasdam 

ex  epistofa  Innomufii  I  ad  Patres  conciUi  Tole-  ecclesias  ratholicorum    invadrrc  pofuit  ejiiscopus 

tani,  tum  ex  concdio   Tolefuno  XIII  auno  683,  arianus  Sunna.  Quumque  aliquod  iemporis  spu- 

can.  10,  tum  denique  clarius  ex  eoncilio  Ilerdensi  tium  concedendum  sit  rertaminihus  illis  ct  niachi- 

anno  664,  apnd  aVios  5'M,  can.  5,  uhi  hxc  stafuun-  nationibus  quihus  ideiu  S.  Masonam  impetiit  (7), 

tur  :  Hi  qui  altario  Dci  descrviunt,  si  subito  in  facifc  usque  ad  anniim  5S2  differre  licef  sancti 

flenda  carnis  Iragilitate  corruorint,  et  Domino  nostri  exiiium.  Posi  triennium    autem  in  exilio 

respiciente  digne  ptL^nituermt,  ita  nt  mortilicatn  transartum  (8)  Emeritam  reversus  esf,  amio  igitur 


corpore  cordis  conlriti  sacrificium  Deo  offerant, 
maneat  in  potcstate  pnntificis  vo!  veracitor  affli- 
clos  non  diu  suspendere  vel  desidiosos  piofixiore 
tempore  ab  Ecclesimcorpore  segregare:  ita  tamen 
ul  sic  orficiuruni  suoruni  Inca  reciijiant  no  possint 
ad  altiora  olTicia  uUerius  promoveri,  etc.  Adde 


.')S5.  Quai  omnia  inde  confirmantur  quod  itcripfor 
Hoster  stafim  post  Masona;  reditum  refert  morfeni 
Leov/gildi  regis,  is  auteiu  decimo  octaro  anno  regni 
sui,  Maiiricii  imperaforls  quarto,  id  est  xrai  rjiri- 

stians:  .')8fi  diem  suprcmum  rlaiisit  (9). 

26.  i>fim(/r'anno  VI  Mauiicii,  qui  est  Recaredi 


Bachiarii  scriptoris  Hispani  atnio  circiter  400  epi-  II  annus  (Christi587),  quidam  ex  arianis  Sunna 

stolam  ad  .Junuuriuni  de  Rijmratione  lapsi  sive  de  episcopus  et  Scggo  cum  quibnsdam  tyrannidem 

Lupsis  reparandis.  „  Ha;r  itaque  eateuus  vera  esse  assumere  cupientes,  detegnntur.  Gonvicli,  Sunna 

ce7}seo  quaienus  ipsius eccksiai  Hispatiai  disciplina  exilio  truditur...(10) ;  et  anno  VII  Mauricii.  qui  est 

in  hac  re  non  semper  et  nfnque  sihi  fuif  coii.<ifaus,  Hocarodi  regis    III    (Christi  .')8Sj...    Fiancorurn 

,sed  qnum  pferuinque  iis  priuiis  .-^ecufis  sererani  .se  exercitus  a  Gonterano  rege  transmissus,  Bosone 

l^otius   qnam    mansuetam   prxbei-et ,    aliquando  duce,  in  Galliam  Narbonensem  obveniunt  et  juxta 


SiiniiiV 
fXiliiuii  i"' 

coruiii  tiiiiii" 


( n  Crr.supra,  num.  17.  -  (li)  Uitil.  lie  rei/ibus  Goiliorum.  —  (4)  ;'/'.  PJmer.  nuni.  40.  -  (5)  Hist.  Franc,  lib.  v,  cap  38. 

n.  58  (iHidon  opp.,  loni.  VII,  p.  1-Jli;  Mipne,  P.  L.,  toni.  —  ((i)  Joan.    Bicl;ir.  Gfr.    inlVa  §  IV.  —    (7)  PI\  Emer.. 

LXXXIII,  p.  107.1).  —  t3)  Aguirie.  Coiic.  tiisf)..  tom.  III,  nuni.  27-2'J.  —  IS)  IliiJ.,  num.  3^3.  —  (9)  Joim.  liiclar.  (P.  L.. 

p.32+:Mansi.toni.X.p.511.Cfr.iiifniAnnol.o!uIcap.XM.  toni.LXXII,  p.  StiS).  —  (10)  Ibid. 

Carcassonensem 


DIES  FRIMA  NOVEMBRIS. 


flarcassonensoin  urbein  caslra  nietati  sunt.  Gui 
Claudius  Lusitania;  dux  a  Recaredo  rege  dircctus 
obviam  inibi  occurnt;  cum  quo  congressione 
facta.  Fianci  in  fugani  vertuntur  et  direpta  castra 
Francorum.  et  cxercitus  a  Gothis  CfEditur...  (i). 
His  tedhiio/iiis  pluiie  (lamonatmiur  (juiJm.-i  anni.-i 
'dliganda  sint  m  (jux  fiisitin  circn  iUa  facfn  nur~ 
rdntiir  in  A(^fis  S.  MasoniB  (S2). 


315 


,Vr  Masoiiii 
/inrtii-fps 


§  IV.  iVnni  S.  Masona  llorme- 
negildi  partibus  adhcTrendo 
Leovii»:ikli  iram  incurrerit. 

E.f  liidi.^  (!('  tniiporc  e.cilii  S.  Masona^  facile  aticui 
.^iispicio  oriri  posset,  hnjus  exMU  caiisam  /'//mr 
fjiiod    Hermeneijildi  partihm   adiia:scrit   san- 
'"''  'j'!f"''    cf'^'^  episrnpiis  et  ita  Leoi-ifjlldi  iram  in  se  coneita- 
li.'nnnu'-      '**'•  ^"("»  ''"'"'  J^fnnciicfjlldm  doctri.nse  ratholicx, 
(,iUli         Leooi(jil(lus  rero  (iriaim  seetai  defensorem  (ujeret 
jn-oiium    c.st    ronjicere    cjiiscopos   cathotinos    omni 
conatu  adiiisos  cs.-^e  iif  liiaic  ille  sitperaref.  Et  suspi- 
cionemillani  tion  parum  roborare  forte  vldcbif  u r 
quai  jxissim  leijifur  a  S.  Ijeaiidro  Hisj)aletisi  cjn- 
8C.0JI0  snsrejjfa  jjro  Hermcnegildo  legutio  ad  Tibe- 
rium  imjjeratorem  CPanum   ut  eum  ad  subsidia 
prssbenda  rathoUco  regi  adducercf.  Pra.terea  Eme- 
ritensem  ririfatem  infcr  e<is  civitates  atque  casteiia 
fiiisse  ffiias  Hermenegiidu.^  secuni  contra  patrem 
rebellare  lecit  (3)  ro/Ugifur  ex   Gregorio  Turo- 
nensi,  (pd  (4) :  His  diebus,  a!t,  (id  esf  anno  septi- 
mo  Chtideberti  regis  sen  Christi  582,)  Leuvichildus 
rex   in  exercitu  contra   Herminicliildnni    filiurii 
suum  residebat,  cui  et  Meritam  civitateni  abstu- 
lit.  Annum  aidem  582  exiUo  Mason*  insiijnitum 
fmsse  supra  indicavimus. 

tl"'.blV  ^^'  ■^'''"'"^''  f'"'-'^'  ^^'"'«  ''«.9o''>-'  ill<'  siispicio 

VauLr    ^^'^"''''''-  ^'"""''"'  ''"'■"'  et  miro  coiisensu  scripto- 
Jotnmv       '"^*'  c''c/esm.vif/:c/  Hispani  illius  mtatis  vel  Hermene- 

aichirensi,    9^^^'-  <:onsilia  adversus  patrem  omnino  et  acriter 
imi-irdbantveisaitein  omnino  ahstinenf  nb  eo  iaii- 
dando  iiec  ulius  euin  uf  murtyrem  celehrat,  quod  et 
alii  scriptores  ante  nos  non  sine  admiratione  ad- 
verterunt  (5).  Joannes  Biciarensis  in  suoClironico: 
Anno  III  Tibeiii  iniperatoiis,  qui  est  Leovigildi  XI 
C  annus  fChr.  580)...  illius  ejus  (Leoclgildi)  Herme- 
neglldus  factione  Gosuinfha;  reginie  lyrarmideni 
assumens  ,  in   Hispail   civitate  rebellione  facta 
reeluditur,  el  alias  civitates  atque  castella  secuni 
contra  patrem  rebellare  facil.  Qu^e  causa  in  pro- 
yincia  Hispani;e  tam  Gotbis  quam  Roinanis  ma- 
joris  exitii  quam  adversariornm  infestatio  luit  (6). 
i^e  reliqna  aufem  Hermenegildi  hisforia  hasc  tan- 
tum  tradit  liiclarensis  :  Anno  VI  Tiberii.  qui  est 
Lcovigildi  XiVantius...  Leovigildus  rex  exercitum 
adexpngnandumtyrunnnmfiliumcolligit.  —  Anno 
primo  Mauricii  imperatoris,  qui  est  Leovigildl  an- 
nus  XV,  Leovigildus  rcx  civilatcm  Hispalenseni 
congregaloexercituobsideletrcbellemfiiiumgra- 
viobsidione  concludit.— AnnoII  Mauricii  impera- 
toris,  qui  esl  Leovigiidi  XVI  annus...  Leovigildus 
i'ex,  fiiio  Hermenegildo  ad  rempublicam  commi- 
grante,  Hispalini  piignando  ingreditnr.  civitatcs 

(I)  Joan.  Bicl.  (P.  L.,  torii.  LXXII,  p.868}.  -  [2)  Capp.  xvin, 
.\ix.  —(3)  Joan_  Bichu-..  cit.  nuin.  seq.  —  (4)  I/iat.  Franc,  lib. 
v!,cap,  18.—  {.-])  OfV.  ArevaIus,/.s/(/orm««.c.ip.  79.  n.iiV-tl 
(P- L.,  toin.LXXXI,  p.  553  sqq.);  Gams,  Kircfieiiycsch. 
t-(in  Spanifn,  tom.  H.  part.  ii.  p.  1-5.  —  (6)  P.  L.,  toni. 
I'XXII,  p.  8tiG.  —  (7)  Conc.  Jlisp..  tom.  III,  p.  310,— (S)  P.  L.. 
lc"n.  LX.XXIII,  p.  10.^5,    n.  tl7.  —  (9)  IbitJ..  p.    1071.   -- 


E 


ot  castella  quas  filius  occnpaverat  cepit,  et  non  .....o„, 
innito  post  memoratun.  filium  in  Cordnbet.si  urbe  r  d  s 
comprehendit,  et  regno  privatum  iri  exilium  Va- 
ientiam  miftit.  I)etw,uc  anno  III  Mauricii,  qui  osf 
Leovigildi  annusXVTlI....  Hermcncgildus  in  urbe 
Tarraconensi  a  Sisberto  interficitur.  Paulo  infe- 
rt.iis  ufiquc  refert  prxterea  Biclarensi^  ad  annum  I 
liercarcdi  :  Sisbertus  interfector  Hernienegildi 
morte  tnrpissima  perimitur;  serf  neque  hoc  loco 
qitidquam  in  laiidem  aut  exeiisationein  Hcrmene- 
gddi  jjrofert.  Hxc  adeo  ojfenderimt  Aguirrium  ut 
Hictarcnsis  Chronicon  citatis  locis  ah  arianis 
adulteratum  censuerit  (7).  sed  grafuifa  omnino 
fonjeetitra. 

30.  f.sidon,.-^  rcro  Hisjmlensis  in  Chronico  stio  :     S.  hidoro 

Gothi,  aif,  per  Hermenegilduni,  Leovigildi  regis    Jrispaifnsi. 

filimn,  bifai-ie  divisi,  mutua  casde  vasfantur  (8). 

Et  in  Historia  de  regihus  Gofltorum,  Wandalornm 

ef  Siievorum,  cap.  49  :  (Leovigildii.s)  Hennenegil- 

dtmi  filium,  imperiis  suis  tyrannizantem,  obses- 

snm  exsnperavif  (•))  :  ef  cap.  01  :  (Miro  rex  Sne- 

vorum)   in   auxiliuni  Leovigildo  Gofborum  regi 

adversus  rebellem  filiuin  expugnarulum  Hispalim 

per(/if  { 10).  Idem  M/orus  in  lihro  de  Viri.-<  illusfri^ 

bus,  rajK  41  {\\),  Leandri  fratris  sui  natu  majoris 

cloqitnn  texens,  laudat  ejus  soripta  adversus  aria- 

nos  et  industriam  in  convertendis  Gothis  ab  eorum 

haircsi,sed  ne  verho  quidem  ineminif  I-lfirmeucqddi 

i/j.Hiu.s  ojiera  ad  veram  fidem  dedttcti. 

:iO.  Ij).se  qiKHjue  Leander  oinnino  silet  de  Hcrme-  s.  Lvtouh-o 
ncgiido  in  sermone  sito  quo  coniersionem  Gofho-  hujns  fiutre, 
ruin  celchrarit  in  coneilio  Tolefano  IH  anno 
58!)  (12).  Quod  autem  pro  eo  legatione  funcfus 
fiierit  ConstantinopoU  ajmd  Tiherium  imjm-ato- 
rcm,  id  eruunf  e.r  rerhis  Gregorii  M.  in  piwfatione 
ad  lihros  Moralium  ita  Leandrum  (dloquentis  : 
Dudnm  te,  trater  beatissime,  in  Gonslantinopo- 
litana  urbc  cognoscens.  cum  me  lllic  sedis  apo- 
stolicte    responsa    constringerent,    et    te    ilujc 

INJUNCTA    PRO   GAUSIS  FIDEI    WISIGOTHORUM    INJUNCTA 

LEGATio  PERDUXIT...  (13).  AV  qttonam  argumento 
probatur  legationem  illain  Leandro  iiijuiictam 
fuisse  ah  Hermenegddo'^  Nonne  mltem  aique  pro- 
bahile  est  eam  susceptain  esse  a  Leandro  ex  man- 
dato  seu  petifione  ejHseoporum  His/ianorum  qui, 
quum  Leander  in  illa  jjerseciifione  Leovigil- 
di  (14)  exulare  cogeretur(et  quidem  disertis  verbis 
Isidorns  ejns  frater  iter  ipsius  C(mstantinopoUta~  F 
num  exilii  sui  percgrinationem  dicif)  {[ii),eum 
rogarint  td  de  neijofiis  ecclesim  Hispanica:  confer- 
ret  eitm  imperalore,  qui  illo  tetnpore  pariem  Hi- 
spani^  adhitc  obfinebat  ?  Ifaque,  qitamvis  ex  testi- 
inonio  S.  (jrcgorii  M.  (10)  admitterc  Vtceat  Lean- 
drum  prsBcipuam  aliquam  partem  habuisse  in 
Hermenegildi  conrersione,at  nidla  ratione  sequifur 
eumdcm  ttlferiiis  Hermenegddi  adrersus  jmtrem 
rehellionis  fuisse  jiarficijjem. 

3L  Cifafis  jam  Joanni  Biclarensi,  Isldoro  et      ..t  l.eDita 
Jjeandro  adjungere  licet  lev/tam  nostrum  Emeri-        noatro 
len.sem,  qni  quum  Gregorii  M.  I)ialo(fos  ddigenter    limeritensi, 
legisset   (17),  non  solitm  HermenegHdi  historiam 
silentio  texit,  sed,  quod  maxime  notatu  dignum  est, 
erordia  Reccaredi  rcgis  refercns  et  verba  Gregorii 
manifesfe  assnmens,  ita  tamen  hsc  mutarit  ut  Her- 
menegiidi  mentionem  et  laudem  supprimeret.  Dixe~ 

(10)  Ibid..  p.  1082.  -  (11)  Ibid.,  p.  1103.  -  (12)  P..L.tom. 
LXXII.  p.  893.  -  (13)  P.  L..  tom.  LXXV.  p.  T0.).  —  (U)  Cfr. 
supra  num.  2ii. —  (15)  Isidor.,  De  viris  illitalr.  cap.  i\ 
(P.  L.,  tom.LXXXIII.  p.  U03).--(I(i|  Dialo</.,  lib.  11!.  cap.31 
(P.  L..  tom.  LXXVII.  p.  2CT).  —  (17)  Cfr.  PnFfaL  in  capile 
lotius  libelli. 


rat 


31C 


DE  S.  MASONA  EPISCOPO. 


"laxauc 

ej>m-ojii:t 
Uiapnuim 


AucToitE      rat  miupp   Grfi/oriiti^  :  Post  cujus    (Leoviyildi)     perpetuain  acquisivit .  crudcliterquo  c  corpor.-  D 
C.  D.  s.      niorteni  Rcchareilus  rcx  non  pafrtui  pcrfidum,     ejus  anima  resolutu,  perpctuis  pivnis  (lctcnta. 

-scd  FHATHEM  MARTYHEM  scqucns.  nh  arianae  liaere-  percnniter  catcnis  Erebi  niancipata,  Tartaris  non 

sis  pravilatc  conversus  est  (1).  Emeritensis  vero  immerito  tenctur  rcligatapicibussemper  bullion- 

iioafer  (3) :  Post  cujue'  crndclissimam  ninrtcm  ve-  tibus  uudis  arsura. 

nerabilis  vir  Rcccaredus  priiiccps...  qui  non  pa-         32.  A>  ftis  iyitiir  omnibus  saiis  litiuerc  videfnr 

trem  perfidum.  sed  christum  domisum  sequens,  ab  quain  parum  arriserint  episcopis  Hispaniai  catho- 

arianiE  hsErcseos  pravitale  conversus  est...  AVr  tiris  Herinc/icfjildi  coiisilia,  nec  alitcr  eos  scnsissc 

profecto  huir  scriptori  acrommodari  potcat  respon-  qvam  Grc(p)riiim  Tiironcnscm,  qui  ultimam  Her- 

sio  qtta  vim  argmnenti  ex  snpenoribus  testimoniis  menegildi  cladem,  qua  in  manus  patris  sui  venit      '**"'"''"''■•'■ 

deducti  aliqnatemis  cliiderc  nonnidli  ronafi  sunt,  narratnrns  Ita  exordltur  :  Igitur  cnin    Hermini- 

Biclarensem  videliret,  Isidorum  et  Leandrum  de-  childus,  sicut  supra  diximus,  patri  infcn.sus  essct 

territos  esse  reve^-entia  Ihccaredi  regis  ne  de  ejus  etincivitatealiqua  Hispaniae  cum  conjuge  resi- 

pafre  dcferius  loqucrcntnr.  Nani  anrtor  noster  et  derct,...  patrem  ad  se  cuin  excrcltu  venire  co<'tio- 

diu  posf  Ueccaredi  obilnm  scrijisit  et  ita  Lcovigil-  vit ,  consiliumque  iniit   qualiter   venientem   aut 

dum  sugiUarit  ut  ejns  fama:  parcere  roluisse  mdlo  ropelleret  aut  necaret;  nesciens  niiser  judicium 

modo  siipponi possit.  Speciminis  grafia  rceolamns  sibi  imminere  divinum,  qui  coiitra  genitorem 

qua:  at/afis    modo  verfns  pramiftifur  Lcorigddi  quamlibet  hajroticum,  tulia   co^ilaret  {'ii).   1'nde 

mortis  descriptio  :  Igitur  cum  non  prodosset  sed  (leniqne   idterius    concludendum    (quo    tota   hsec 

obessot,  magis  perderef  quam  regerel  Leovigil-  nostra  disputatio  tendebat)  quam  improhnhUi  mu- 

dus  Hispaniam,  nec  quidpiain  de  flagiliis  vol  faci-  jectura  opinarctiir  aJiqnis  Masonam  oh  jjrctstitum 

noribu.s  ronumerct  quod  non  proprium  sibi  dcron-  Hermenegildo  farorem  in  exilimn  pulsnm  fuisse. 

deret,  desorens  usquequaque  Deum,  inio  dereli-  Cefera  rero  quo)  ad  cjus  historiam  clucidmidnm 

ctus  ipse  a  Deo,  regnum  simul  cuin  vita  infoliciter  afferri possunt,  commodins  infer  Annofata  ad  rjns  ^ 

perdidit,  gravipsimoque  morbo  Dei  judic-io  corre-  Acta  expedire  licebit. 
ptus  vitam  tu^di^simam  amisit  et  mortem  sibi 


(1)  Dialoi/.,  Uiv.  til.— rJ)Xiim.  :J7.  —  |:i)  Hiel.  Frouc.,      Iil>.  vi,  cap.  43. 


DE  VITIS  ET  MIRACULIS  PATRUM  EMERITENSIUM 

e  vod.  Aiiidvntiw  regiw  rer.  /list.  Malritensis  ^^\ 


In  editione  nostra  adornanda  haue  normam  assumendam  duximus  nt  quam  proxime  sequeremur 
codicem  qnoad  ea  omnia  qux  ah  Ipso  aiictore  scripfa  jndicari  jmssunt  (2)  aut  saftem,  ubi  snhinde 
aliqna  emendarc,  nf  seiisus  infelligi  posset,  necesse  fnit,  ddigenter  lectorem  adjccta  nota  id  mone- 
remus;  rationem  rero  scribettdi  voces  librario  seu  ejus  tempori  et  regioni  jn-opriam  et  a  recentiore 
^isu  ahhorrenfcm  non  imifaremur,  cimfenti  hoc  loco  summatim  indicasse  qnxnam  hujns  qencris  in 
codice  nostro  adrcrferimns.  Yidcficef  litfera  h  passim  supprcssa  est  initio  rocitm  (rel  si/Ilabaram) 
hodiernus,  hyems,  herba.  apprehendens,  etc,  non  tamen  vocum  homo  et  hora  ;  pro  dnpUci  littera 
ae  scnptiim  est  simplcx  e  (licc,  ctiier,  prefatio,  ctc.,) ;  j)ro  mihi,  nlhil :  mici,  uicil ;  pru  conviviuni : 
condiibium  ^jmssim  ctiam  occurrunf  forma;  Eolalia,  aliquantolus,  lucolomis,  adulescens,  ayo.  Frxterea 
fereubique  legifur  in  codice  nostro  elegere,  baselica,  pro  eligere,  basilica ;  et  contra  dehgare,  religare  ^ 
jn-o  dolegare,  relcgaro ;  utramque  hanc  posteriorem  formam  in  textu  nostro  scrvarc  risum  esf, 
quum  aliqnando  dufnum  rideri  jiossif  qnemnam  projjrte  vocis  sensum  intenderd  scnptor,  itemquc 
forinain  Emereta  (Enieretensis),  qu^  passini  pro  vocabulo  urhis  in  codice  uswyata  est. 

Variantcs  lecfioncs  c  sujm-ioribus  editionlhus  adjitnximus  (rel  eiiam  raro  ijjsi  j)roposnimus) 
fantum  nhi  susjjicio  occurrit  alicnjus  mendi  j)er  lihrarii  oscitantiam  admissi  qitod  Ularum  ope 
corrigi  ijueaf,  ant  iihi  indc  scnsus  alicajus  vocis '  aut  sententiai  nimis  ohscurx  elucidatur,  aui 
deniqiie  ubi  aliriijifs  lcrfiouis  ah  alUs  cditoribus  recejitm  insignis  e  codice  nostro  jn-a'berctur 
emendatio, 

Distincfionem  ef  fHuIos  capUnin  ar  parfifionem  jjaragraphorum  serrare  visum  est  seeundum 
ediiiones  Thomx  Tamagi  et  Henrici  Florezii,  quo  facilius  inter  has  et  nos-fram  collafio  insfitui 
raleat  ef  iu  nostra  rqjeriri  qnz  secundum  illas  jjassim  citatu  leguntur. 


Proioim». 


In    tiOMINE    DOMIM    IXCIIMT    I.IHEH    IJE    VITAS    ^    ET 
MmAOLMJS    CATHCM    EmEKE'IENSU'M    ((. 

Prsefiitio  hujus  liiiri.  —  Virorum  o:lhodoxo- 
runi,  maxiinctiuo  catholicorum,  prorsus  vcra  csse 
nullus  ambigeat    miracula.  qua>  ^  sanctissimus 


rius,  inllaiiiiiialns  paracloli  oharismato  Spirilus. 
Dialogorum  ui  libris  veridico  edidit  pr;oiiotatio- 
nis  h  stylo  :  quae  olim  scilicet  omnipotens  Deus 
servulis  per  suis  sibi  beneplacills  propler  hono- 
rem  nominis  sui  palraro  dignatus  est.  No  quoli- 
bet  ob  ^  hoc  dubietatis  quispiam   sestuet  animo 


egregiusque  vates  Ronuma:  prajsul  urbis  Grego-     «luod  priscis  jam  temporibus  gesta  osse  vldeaii- 


Prffif.  —  1  ,/„  ,„,/.  cfr.  Voiiim.pnii..  num.  14.  -  -  co>i.      iiuii.  cl  sic  pu>^si,„.  Cfr.  Cowi.i.  j,rie, ..  iOid.  —  ''    vod.  ab. 
(l)Fol.212'  sqi,.  Cfr.  supia  Coniin.  pia-v..  mun.8.  —      (2) Cfr.  ibi.i., iiuni. U. 

tur, 


DIES  FRIMA  NOVEMBRIS. 


A  tur,  ac  fortassis  fidem  plenani  niininie  accomnio- 
(let  et  pi-Eefatum  sacratissiniuni  vjrum,  [vas]  ^ 
electionis,  sacrarium  Spiritus  sancti,  aliqua  vanis 
ac  nebulosis  vcrbis  fuscasse  opinetur,  dum  luce 
clarius  evangelicse  auctoritalis  voce  cunctis  mani- 
festetur  Dominuni  scmper  operasse  ot  hactonus 

e  opcrari  c.  Quamobrem,  ut  oninium  legentium  vel 

audientium  fides  majori   credulitatis  robore  flr- 

(/  metur,  ea  liodiernis  teniporlbus  in  Emoretensi  r/ 

urbe  fui.sso  mxrramus,  qua?  nnn  rclatu  alioium 
agnovimus,  noquo  finctis  fabulis  didicimus,  sed 
qufe  ipsi  eos  rofcrentes   '  auribus  nostris  audi- 

(■  vimus,  quos  o  corporibus  niirabiliter  egressos  "  e 

ad  Eetherea '  regna  pervenisse  non  dubitanms. 

ANNOTATA. 

u  Th.  Tamai/t/s  171.  tiuaeditione:  Libevdt^  Vi\i\ 
et  miraculis  Palrum  Emcritcnsiurn,  et  hanc  adji- 
cil  notulam  :  Itti  m  omiiihus  fere  mss.,  in  aliquot 
VitaiPP.Emeritensium;w'f/;;/ffcc;/;,.w/v>//:o^^j7W(( 
g  qux  eam  qnam  Dialogis  snis  D.  Gregorius  Magmis 
prsfixit  reprxsmtat,  quem  se  ma.r,ime  imifari 
testatus  est  Emeritensis  noster  initio  hujus  operis. 
Gregoriana  insvriptio  .■iie  se  hahet :  De  Vita  ot  mi- 
racuiis  Patrum  Itallcorum.  Sed  de  vita/^r  un 
vitis?  Pro  vita  Gregorins  Turonensis  ^n-xfatione 
libri  dc  Vita  PP.  sni  seruli,  quuiii  ait :  Qureritur 
a  quibusdam  utrum  Vitam  sanctoruni  an  Vitas 
dicere  debeamus.  Agellius  autem  et  alii  philoso- 
phorum  Vitas  dicere  voluerunt.  Niini  Piinius 
auctor  in  tertio  Artis  granimaticie  Hbrn  ait :  Vitas 
antiqui  cujuscumque  nostrum  dixerunt.  Sed 
grammatici  pluralem  non  putant  habere  VrrAsi. 
Undo  nianifestum  est  molius  dici  Vitam  Patrum 
quain  Vitas  :  quia  cum  sit  diversitas  meritoruin 
virtutmnque,  una  tamen  omnes  vita  corporis  alit 
in  mundo  (1).  Pro  Vitis  tamen  ohfiuuit  usus  iii 
Vitis  Patrum,  de  qnibnsplura  H.  Hosweijdus  pro- 
legom.I  in  Vit.  PP. 

b  Ilanc  voccm,  ut  notavit  Th.  Tauiagus,  mu- 
fuatus  c^it  nosfer  ex  Gregorio  pra-fat.  lib.  1  Dialog.: 
QutB  jam  prolata  sunt  melius  insinuo,  sl  ea  qiia; 
per  inquisitionem  ae  responsionem  diconda  sunt. 
sola  nominum  prvenotatione  distinguo.  Sed  apud 
Grcgoriuui  seusus  -magis  pcrspicuus  e.^tf  quain  hoe 
loco. 

c  Manifesta  allusio  ud  Joaii.  V,  17. 
d  De  Kmcrifensis  urhis  laudihusfiisi'  agd  Thom. 
Tamagus  de  Vargas  in  Apospasmatio  de  rebus 
Emoritensibus  hujus  lihelli  editioni  siihjecfo  (3),  ef 
Ilenricus  Florez  in  sua  JHspunia  sacra  (3).  Il/ud 
prsBcipue  ad  rem  nostrarn  notandum  esf,  Emeri- 
tant  fiiisse  mefropoliiii  proriucix  Lusifani:e,  ciri- 
leiii  qiiidem  ii/dc  a  fempore  Augusfi  iiuperutoris  (■!•). 
ecclesiastieam  vero  Jam  ante  medinm  spc.nlum 
IV  (5)  usqne  ad  finem  seculi  VII {{')). 

e  Facile  adrertef  diHgeus  lecfor  qnantuui  intersit 
infer  lectionem  antiqui  codicis  S.  yEmiliuni  eos  re- 
ferentes....  et  huctenus  vuhjatam  eo  referente.... 
quem  e  corpore  mir.  egressum.  Si  posterior  ad- 
viitfafnr,Jam  licec  prxfufio  non  ad  tofnin  Hhrum 
specfat,  sed  ad  solnm  iniruculum  cap.  I  iiarratnin, 
quod  omnino  improbahih  reddnnt  tum  duplex  titu- 
lus  illi  inscripUts  tum  ipseprxfationis  tenor.  Nimis 

*  otii.  cnd.  —  ^  etl.  eu  leferente.  —  ^  pU.  (lueiii  e  curjiore 
mir.  egressum.  —  "^  cod.  etlieia. 

(l)Greg.  Turon.  Opp.,  ji.  HWlP.  L.toiii.  LXXl.]..  laW). 
—  (2)P.  L..  toiu.  LXXX.  p.  I(i3  sqq.  -  (3)  Tom.  Xllf.  \k 
86s(iq.  _(*)  ihid..  cap.  6  (p.  S3  sqq.).  -  (5)  IlmL,  <iip..S, 


317 

quippi-  ainbiiiusini,  foret,  ii.imo  ef  i.on  parum  in- 
stdsum  es  sula  visitn.eAngusfi pnrriefficacissimum 
veftc  pra^tendere  argunmitum  quo  coufirmetur  fide^ 
Gregorio  M.  fribueiida  eirra  minicnla  irlafa  i,i 
Dtahgorum  libris,  quniu  eoiitru  opfime  prucedat 
argitmentum  si  totum  lihrnm  de  Vitis  PP.  Emeri- 
tensium  compi-ehendat.  Solum  rideo  opponl  posse 
(tdverhium  \uniihmGv,q,io  ei\iefur  significa,-e scri- 
pfor  homiuum  qiiorum  auctoritate  nititur  mortem 
insignitam  fuisse  mii-aculo  :  id  autem  opfime  eon- 
r.enit  Augnsto  puero,  at  supponi  non  putesf  quoad 
eos  multos  qi,i  ipsi  vck-rvQpotuerunt  ea  qnaisequen- 
tibus  capitibus  naiTut  (G).  Confrudicfioi,cm  aliqua 
difficultaie  non  carere  haud  infiiior,  prxvalere 
tamen  adcersus  a,-guinenta  qux  ex  antiquitate  co- 
dicis,  ex  duplici  inscriptione  et  ex  tenore  prxfatio- 
nis  deducuntur  non  puto,  ac  proinde  illud  niirabi- 
iiter  ifa  iutelllgendum  e.risti,no  uf  .^tincfitafem 
potius  quuiu  prodigia  siguificet. 

f  PARS    PRI()[{.   I 
GAPUT  I. 

Augustus  puer,  ruinislor  ocde- 
siiP  sancta?  Eulnliie  Eniori- 
lonsis,  niorilurus,  por  visio- 
nem  ducilur  :ul  Irihuiml 
i.^Ioria\ 

Tncipit  i)e  obitu  rirEiuiLi  nomi.vk  ahgusti  '. 


KX    Ms 


E 


r  uerulus  quidam  non  grandl  adhuc  {elati'  ot,     Augmtn^ 
ut  plonius  dicani,  eph(i;bus,  nomiuo  Augustus,         i""''"- 
insons,  simplox   el  inscius  litcris,     cuni    cctoris     ''■""'''["' ^J' 
coasvis  ac  sodalibiis   suis  puerulis  fideli  mente    /!l;"  ».w 
m  domo  ogre^nai  virgmis   Kulalia^    a  mi    ser-        „,„,.Ao 
vilii    ininisteriuiii,  quoil    ei    a  pntposito    celhe    dfcuml,eiis, 
venorabile   viro    fuerat   deligatum,  perageret  /j, 
repente  hunc  contigit   jegrotasse.    Cumque   ad 
cum  visitandum,  ut  inori  -  est.  multi  ainbularont,  '' 

crebriusque  ipsoporgorom,accidit  uoctc  (piadaui, 
explicltis  vigiliaruni  soleiimiis(nain  talis  ineadem. 
sancta  ecclcsia  mos  est,  ut  hyemis  temporc  seor-  ^ 
sum  oxcubiie  ot  scorsum  matutinuni  ofliciuni, 
lacto  iiitervallo  modico,  adnitonto  Domino  cole- 
bretur) :  quo  igitur  tempore  ^  intervallo  ad  viden- 
dum  euiu  porrcxi,  ingrossusquo  collaiii  iii  tpia 
ipsoinstratu  rocubabat,  cuuclos  qui  aderanl  ila 
ropperi  soporc  depressos  ut  nullu.s  eoruin  ad 
moinu  fuissel  exporgeiactus  introitum ;  Iiinion 
vi_To,  quuLi  ibi  acceu-sum  orat,  extinctiini  invoni. 
Qui  protinus  oiimos  ante  eum  jacentes  consur- 
gere  munui,  ct  ut  lunion,  quud  oxtinctum  fuorat, 
donuo  accendcrctur  imperavi;  adhihito(|uo  mox 
iumine  pnefatuin  Aiigustum  quoiiiadiiioduui  lia- 
berct  sciscitavi.  At  illo  inquit :  Equidem,  quanium 
ad  jn-^Bsentis  pertimt  vitts  spem,  fateor  ita  Jam 
omncs  rorporis  mei  arfus  rrsolufos,  u/  nihil  ririum 
omnino  artuhus  meis  rcmanserit  *.  Quaiduni  rero 
pertinef  ad  spem  rifui  xferna:,  non  .'<olu,u  speut 
/lahere  megaudeo,  rernm  etia,u  ipsiim  lito!  xte,'nx 

Num.  1.  —  '  cod,  Agusti,  rt  lla  deiiiceps.  --  ^  eit.  rnos  i>e/ 
moris.  —  ^  etf,  teiiiporis.  —  *  cod,  arlus  mei  remanserinl. 

11.35  (p.  148);  Ganis,  lurchenifesch.  Si>aii.,  loni.  II,  part.  i, 
[..  i^a  —  («)  Gam?.  toni.  II.  parl.  ii.  p.  :iI7>221.  —  (7)  Cfr. 
nn.  0,  7,  9.  etc. 

auviorem 


318 


DE  VITIS  PATRUM  EMERITENSIUM. 


pisione  Jem 
Chrisii 


B 


aiictm-em  Dominam  Jesum  Christnm  cum  antjelo- 
rum  caterms  atque  omnium  sanctorum  innumera- 
biles  muHHmVuics  we  vidisse confHeor. 

±  Dunujue  hfec  audissein,  statiin  in  stuporcni 
vcrsus    vehementer  contremui,   atque    ut  mihi 
r(  aftgeloruvi  ^^^^^^^  ^^^^  vidcrat  sjngillatini  narraret  depre- 
cavi.  Ad  hsec  inquil  ilie  :  Tcstor  Dominum  raeli  ct 
terrse,  me  Ubi  phantasticam  visionem  niillam  re- 
ferre;  sed  iif  ma<//s  credas,  fateor  eiiam  tibi  me  hac 
nocte  minime  dormire.  Et  dum  hEec  dixissef,   itu 
loqui  exorsus  est :  /•'"/  in  loeum  ama-num,   ubi 
erantmulti  odoriferi  ftoreSjherba;  viridissim3;,roscE 
ttr  lilia  ',  ct  cQronx  ex^yemmis  et  auro  miilfx,  velu 
/lofoserica  innumerabilia  et  aer  tenitis  fiabrali  fri- 
<jore   flatu  suo  cuncta  refritferans.  Ibi  etiam  ridi 
sedes  inniimcrabiles posifas ad dexteram  Ixvamque, 
/n  mcdio  vero  aedes^  mulio  sublimior  jiosifa  pro- 
minebat  ;  ibi  namcpie  adstahant  pi/eri  inniimerabi- 
les,  omnes  ornati  etpulchri,  prmparantes  mensas  et 
convirium   eximium  :  non  dr  qaolibet  pecude,  sed 
tantum  de  aUiUbus  *  omnis  paru/iafur  fercu/orum 
copia ;  et  omiie  quod  parahatur   erat  candidum 
instar  n/vis,  ef  prcestola/mni  adrenf/im  doinini  sui 
rer/is.  Tuni  dcinde  cgo  indignus.  opcrie  pretium 
mihi  arbitrans  fore  tantse  rei  miraculum  si  plenius 
retercntc  illo  audir-em,  aio  ad  eum  :  Dic  mihi,  ob- 
secro  :  dum  istitd  qtwd  narras  parabafur,  tu  qu/d 
faciebas?l\\e  vero  raspondii: O^nnibus  jjedes  oscu- 
iabar  ;  et  i//i  dicebant :  Bcnedicfus   Dcua,  qui  te 
/jenc  ttdduxit.  Dum  /H'.ro  hxr  dicerent,  et  oinne  mi- 
nisterium  prspararent,  subito  advenit  ingms  mul- 
titudo   rnndidatoriim,   omnes  auro    et  lapidibits 
pre-liosiH  ornati    et    coronis    rutilantes   rcdimiti, 
et  una  acies  ipsiits  mulfitudinis  ad  dexteram,  alia 
vero  ad  lie/mm  partem  (jradiebafur,  afqnc  ita  a/- 
trinseeus proj)erantes  rct/i  sno  ineffabilc  o/jscqiiium 
e:cliibpliant.  In  mcdio  autem  eorum.  veniebat  vir 
splendidissiinus  nimi/tmque  puMierrimus,  forma 
decorus,  aspectu  t/loriosus,  stafiira  procerior  ciin- 
ctis,  /urid/or  solc,  randidior  nt/^e.  Cumque pervenis- 
sent  adpraiparatas  sedes,  sedit  pulehrior  i//e  vir  in 
eminentiori  loco,  ceteri  vero  procidentes  adorantes- 
queeum  resedcrunt^  in  se/H/ms  siiis.  Stafim  deni- 
que  benedixit  omnes;  at  it/i  adoraverunt  semel  et 
iterum  ac  tertio.  Dein  ferculorum  pr&paratio  ap- 
posifa  est  illis.  Dum  i-cep/sscnt  epulari,  dixit  ille 
spcdosus  vir,  cpii  sedebat  ej:celsus,  ad  eos  fjiii  cir- 
cum  adstabant :  AUquis  hic  rusticus  est  ?  1/ti  vero 
re.ymidcrunt :  Adcsf,  Doni/ne.    Tum  dcmum  illc 
ait:  Fraisenicfur  conspcctui  mco.  Ego  auicm  stubam 
a   lom/e,  ef  intue/iam,   et   conspiciebam :  dumque 
pra^scntatiis  fuissem  cjus  obtutibiis,  rwp/  ir/icmen- 
ter  coiitrcmcrc.  l//c  vcro  dixit  mihi  :  Nu/i  tiinere, 
fi/i.  Trunsi  post  srapiilam  meam,  et  hic  sfa,  Et 
udjecit :  XoU  timerc.  Scito  quia profccfor  t/ius  ero. 
Nunquam  tihi  u/i/juid  deerit.  Ego  tc  scmpcr  pascam, 
ego  tesem/m-  vestiam,  ego  te  omni  tempore  protegam , 
eyo  et  nunquam  dere/inquam.   Illico  iiamq/ie  tie 
eodem  convivio  escam  poculumquc,  t/wilcin  m/n- 
quam  vidrrum,  mi/ii  tribucre  Jussit :  qiiod  susci- 
p/cns  nmni  cim  Jiicunditate  /)ercepi ;  et  vere  fafeor 
mc  ifa   cibi  illius  gratia    rcfectum    iit  deinccp.s 
aliam   uihil  /n-ster    i//uin    numptam    desiderem 
ctbum.  Itjifiir  cxplicifo  convivio  ait  mihi :  Am/mlet 
ista  multifudo  et  a/iam  viam  :tu  mecum  profecturus 
cr/s,  nf  fibiostendam  vivariolum  ^  nieum  quod  ha- 


heo.  Rursmnque  consummatojam  conririoprocidr-- 
runt  omnes  et  adoraverunt  eum  ;  idem  henedicens 
eos  rex  permisit  abire.  l/Us  vero  abcimtibus,  tra- 
hebant  ad  tribunal  ejns  nescio  (ptos  homines  vodfe- 
ranies,  magnisque  u/ulafibus  eju/antes.  Quoruin 
dum  /'OccH  aitdissei,ait:  Truhifcforas  ma/os  servos: 
non  sunidigni  videre  faciem  meam.  Qitod  cum  di- 
xisset,  tam  celeriter  nimiruni  abstracti  sunt,  ut  eos 
plenius  non  potuissem  videre  neque  cognoscere. 

;i.  Uursusquc  sciscitans  dixi :  Qutaso,  fili^  ut 
mihi  diras  si  a/iquem  niagnum  indisti  ibidem  de  his 
qui  no/ns  in  hoc  seculo  cogn/ti  fiterunf  ct  Jam  de 
hac  /uce  arcessiti  migrarerunt  ?  Ad  ha^c  ille  ait : 
Bomincs  quos  ibi  vidi/ongc  crant  ab  hishominibus 
(pios  videmus  inodo ;  nam  aJiaforma  et  a/iohahitu 
decorati  sunt  omncs.  Deindc  snbjunxit :  Postquam 
vero  tra:rerunt  illos  homines  foras,  siirrexii  ille 
ceteris  /nt/chrior  dominus  de  sita  sede  et  adprehen- 
dens  manum  meam  editxit  me  in  horfum  aiiKjp- 
nissimum,  uhi  erat  rivus,  in  <pio  erat  aqita  vitreiipte 
coloris  ei  secits  rivum  ipsum  fiores  multi  cf  si/lvas  ' 
aromutum  fragrantes  -  redolentesque  diversis 
siiuvifniisodori/ms.  Ac  sic  J/ixtu  rivum  ipsum  ve- 
nienfes  pcrveninitts  usque  ad  locum  quousquenunc 
in  stratu  meo  Jacens  video. 

4.  Hiec  mihi   s;ppe  memoratus  puer,  multis 
coram  positis,  retulit.  Quamobrem  ego  indignus 
et  omniuni  peccatorum  primus,  levita  Christi, 
quemadmodum  narravit  scribere  malui,  verbis 
licet  aliis,  sensibus  tamen  ipsis.  Post  hset  vero 
cuncta  quse  audieram  sanctissimo  viro  domno  et 
abbati  c  meo  nuntiarc  procuravi.   Quibus  ille 
agnitis,  ut  ei  semper  moris  cst,  viscera  pietatis 
repletus,   quantocyus    ad    eumdem    Augusturn 
propcravit,  atque  inhianter  quii-  dudum  narra- 
verat,  ejus  ex  ore  audii-o  cupiens,quidnam  vidisset 
sciscitavit ;  atque  idem  Augustus  quse  prius  dixerat, 
nihilo  minus  repetens  ejus  sacris  auribus  intima- 
vit.  Deindc  almo  ae  beatissimo  viio  cuidam  Icvitte 
universisquc   fratribus    se    percontantibus,  quje 
paulo  antea  dixcrat  repetebat.  Nnm  mox  coipit 
animus  ejus  flagrare  dcsiderio  pcrcipiendieprt?- 
nitentiae.  Qua  '  confestim  accepta,  dum  ego  abis- 
sem  atque  ad  basilicam  sanctae  Mari;t  scmper 
virginis,  qua;  quinque  inillibus  ab  uibe  Emere- 
tensi  ^  distat  (/,  gratia  orationis  properassem, 
quam  etiam  basilieani  vulgus  sanctam  Quintili- 
nam  ^  hactenus  vocitant  e,  inde  regressus  jani 
vespcrescente    die,  eum   derunctum  reperi ;  et 
quoniam  jam  vespere  erat,  minime  ea  die  sepul- 
tus  est.  Se(|uenti  vero  noete,  dum  ipsum  corpu- 
sculum  inliumatum   in    cellula    qua    defunctus 
fucrat  jacerct,  intcmpcsta  nocte  idcm  Augustus 
alium  puerulum  sequEevum  *  suum,  nomine  Quin- 
ti!i;mum,  a  foris  per  nomcn  voce  magna  vocavit. 
Gujus  voce  audita  et  cognita,  quidam  pucr  sim- 
plex  et  verax,  nomine  Veranianus,  illico  surrexit, 
egressusque  foras  ipsum    Augustuni  in  albam 
videre  stantem  pronieruit.  Sed  pavore  perterri- 
tus  propius  ad  illum  accedere  non  prsesumpsit ; 
cujus  faciem  niveo    candore  vidisse  cuni  jur;i- 
mento  testatus  est.  Alio  vero  die  corpusculum 
cjus  ex  more   in  basilica  sanctissimai  virginis 
dominse  mete   Eulalise  sepulturse  est  mancipa- 
tum. 


D 


"c  snnctonitn 
vccreatHs. 


pituhH,  i'i 
jiost  iitortf.m 
sitain  iflorio' 
fotsnpparrt. 


Niun.  2.  —  I  cofl.  liliK".  —  s  cod.  el.  -  >  cod.  setlis.  ^  *  tvd. 
fnusiimn.corr.  alliliis.  -  '■  cod.  residenint.  -  «  ita  cod. 
ti  fdd.;sed  forte,  tit  conjiciimt  TamayHH  et  Flortz,  hqendmn 
viridHiioluiii;  paitlo  namque  infra  (,mm.  3 posl  ,,'teii.)  in- 
(/itu :  eiluxit  me  iii  liortum  amtpnissimum. 


Num.  3.  —   1  ita  cod.  —  -  cod.  fiaglantes.  el  sic  deiii- 

ctps. 
Nmn.  4.  —  '  cod.  qui.  —  ^  cad.  Emerentisi.  — »  cod.  Quin- 
tisinam.  —  '  citd.  et  quievura. 

ANI^OTATA. 


. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


m 


AJMSOlAJA.  hones  vrungerorum  seu   ante  seeuhan  XlI^uHa, 

a Donium  hancfuisse adjacentem  ecchsls S.Ku-  ''''^l^'^'  ""'''"'"'^  >fi»erana  Hierosohjmitana' anti- 

laliw,  ita  ut  ex  illa  ad  erclesiam  pateret  aditus,  '^'"^'''^  ''^  '""'''*  '"'""''  ^'>'^^  crueis  iu  Orrideutah 

eamque  depututam  fuisse  hahitationi  clericontm  ec-  f       «^w/a.s-  ulfa  documenta  memorant.  Flore>ianx 

clesiiB  inseri}ientium,  facHle  constat  tum  ex  multis 


k'X     IU>, 


aliis  similibus  exemplis,  tum  hor  foco  ex  contextu, 
vbi  paidi)  inferius  ait  scriptor  se  drca  mediam 
nocfem,  brevi  intervallo  tenqwia  inter  celebratas 
vif/ihas  etofficium  mafutinumusum  esse  ut  Augu- 
sfum  Ecgrofanteni  inviscref.  L/nca  sequente  dcsif/nu- 
turnomine  celltB,  nisi  hoc  nomine,inteU.i(jere  odis 
conclave  de  quo  concilium  ToJetanum  /K(h,  ufd 
ipsum  domum  ecclesix  atrii  vocabulo  iusii/ndam 
ieges.  Posfea  vero  hujnsmodi  domus  vufijo  claustru 
appeUatn:  sunt  ("2).  De  ercfcsia  S.  Eidufia:  cfr.  infra 
Annot.  a.  ad  cap.  VI. 

h  Accurate  itaquc  servalHiutur  Emerita:  qux  de 
oblatis  (3)  prxscripscrat  concdium  7'ofet.auum  II 
anno527  c.anone  1 :  De  liis  qnos  voiunt:is  pareii- 
tum  a  priniis   infantiaj  nnnis  clcricatus  officio 


tamen  conjerturx  aham  qux  illius  vorabuh  rfifio- 
nem  reddnt  substituere  non  iuvenio. 


CAPUT  II. 

Monachns  Caulininnonsis  aj)nd 
Enieri(ani  nu)nas(crii  n)oili 
vicinns,  o\  ol)rio  et  fure  ad 
noniinuni  convortitin'. 

JNCIPIT  (IBITUS  lUJUSDAM  MOXAUHI  CALI.lANKNsfS. 


F 


uerunt  plerique  idonei  viri  ante  nos  '  satis 


Momchus 
Ctiii/iaunint.t 


niancipavitstatuimusobservandmn.utuioxcuni  plurinios  annos  clementia  divina  m  proviiicia 
B  detonsivei  monasterio  electorum  contraditi  tue-  Lusitani*  clementer  foro  -',  qui  feruiit  gestuui  Wi«^''' '■t'-'-- 
rint,in  domo  ecclcsiae,  sub  episcopali  prtesentia,  Salvatoris  nostri  mirattulum  duni  in  monte^cui  '«'''''*'''""'. 
aprsepositosibi  debeanterudiri(4).  Ji'/co/(tv7mm  Coloniuna  *  vocabulum  est  a,  qnod  ub  Enieiita 
Tofetanmn  IV  anno  6S3,  canone  24 :  Prona  est  urbe  Iiaud  procul  situm  fere  niillibus  octo  distal, 
omnis  fetas  ab  adolesccntia  in  malum  :  nilnl  enim  reverentissimus  virpijemeniorin^Renovatus  abba 
incertius  quam  vita  adolescenlium.  Ob  boc  con-  prjeesset,  postque  etiam  Emeretensis  urbis  ponti- 
stituendum  oportuit,  ut  si  qui  in  clero  puberes     fex  extitit  mirificus  b,  atque  sagaci  solicitudine,  /, 

■af.  impuberes)  aut  adolescentes  existunt.  onmes     utpote  vir  perspicax  el  uimium  ar-ris  ingonii  rnul- 

tumqueinonnii  disciplina  iic  timore  Deistrenuissi- 
mus,  cunctos  illic  commoi-antesmonachossedule 
per  bonam  conversationem  el  saricti  oi^eris  exem- 
pla  ad  supernam  pati-iani  provocaret,  cunctusque 
grex  pastorem  praeeuntem  arctis  semitis  calli- 
busque  prosequeretur  ctElicis,  lupns  vorax  unam 
ei  tolo  adnisu  conatus  est  ore  mordaci  laniari 
oviculam:itadumtaxat  ut  omni  ccetu  congrega- 


in  uno  conclavi  atrii  commorentur,  ut  lubricfe 
ffitatis  annos  non  in  luxurla,  sed  in  diseiplinis  ec- 
clesiasticis  agant,  deputati  probatissimo  seniori, 
quem  magistrum  doctrin:B  et  testem  vita^  ha- 
beant  (5).  Hinc  vides  quam  antiqux  institutionis 
sint  seniinaria  clericorum. 

c  Abbatis  seu  Patris  (nani  idem  ex  origine  so- 
nat  ntrumque  vocafmfum)   tdulo  insiynifos  fuisse 


non  sofum  qui  wonasteriis  monachorum  vef  cano- 
nicorum  regidarium,  sed  et  qnicfero  secufari  aficu- 
Jus  eccfesix  communem  domum  H  vitam  fiabenti 
prxeraid,  et  osfcndit  hic  focus  et  indc  coufirmatur 
quod  ad  recentiora  tempora  nomen  id  inditum  est 
primarim  dignifati  in  capit.ulis  canonicorum  nou 
jmucis{ih). 

d  Plurimas  Emeritensis  cimtatis  antiquas  eccfe- 
Q  six  ex  fevitse  nostri  Hfjeffo  nohis  innotuerunf,  videfi- 
cetjextrii  urhem,SanctsB  Marise  seu  QuintiHaua  hoc 
loco  et  S.  EulaUx  {!)  inferius  passim  nominata, 
Sancti  Fausti  {H)  et  Sanctx  Lucretix  (0);  intra 
ttrbem  eccfesia  catfiedrafis  Sanetai  Marix,  qim  et 
Sancta  Jerusalem  vocabatur  (10),  cum  adjaceute 
Sancti  Joannis,  in  qua  fja/jtisterium  erat  (II)  cf 
basilica:  S.  Cijpriani  ef  S.  LaurentH  (12). 

e  Ita  nuncupatam  censet  Flores  ( 13)  quod  in  ea 
visebantur  quinqiie  stationes  in  memoriam  pa.^t.sio- 
nis  Domini :  nam  et  antiquitus  (ait)  sofent  civHatis 
incofs^  ifliic  se  conferre  diebus  veneris  tem/Jore  qua- 
dragesimai.  Videiur  itaque  supponere  Florez  eo 
loco  erectam  fuisse  viam  crucis  ad  in.sf.ar  Vim  Do- 
forosa:  quaui  Hierosohjnils  signant  sfaiioues  qua- 
tnordecim,  fpiarum  qu/nque  ultima'  contlueufur 
ambitn  ecclesix  Sancfi  Se/xufcri.  Verum  neque  illaui 


tionis  iii  Dei  laudibus  persistente  atque  regulari 
trauiile    in   timore    Doinini    dejrente.     quidam 
monachus,abeoi-umdiscrepans.saiictissimomore, 
gastrimargia;  et  ebrictati  infestimabilifer  incum- 
bens.  perditioni  semetipsum  contrudedit.  Dcinde 
ad  iiiajoreiii  dcclinaus  interitiun,  fiiiari  qua^que 
potuisset   reperire  ca^pit.  Qucm  dum  pratdictus 
vir  Dei  sjepius  blande  moneret,  nec  facile  coercere 
valerel,   iterumque  •'  verborum  iiicrepationibiis 
objurgare  studuit.  Sed  dum  ncc  sic  ab  jllccc- 
brosa  edacitatis  deleclatione  atque  furti  rapa- 
citatisque    intentione     cessaret,    himc     flagris 
verbcrare ,    parsimoniis    afflccre    crgastnlis(|uo 
tradi  prgecepit  c  Sed   ille  nihilominus  pristinis 
pordurans  piaculis,  non  solum  (piia   a  flagitiis 
mininie  (X'ssabat,  sed  dicbus  quotidianis  semel- 
ipsum     polluens     " ,     antris     averni      tartaris 
mancipari  magis  magisqne  festinabat.  Cumque 
eum    vidcret    tantopere    '    intentionis    pei-gere 
viam,   nt   nec    tot   vicibus    ^    increpatus      ncc 
totiens   vcrberatus   emendare  voluisset ,  tactus 
dolore  cordis  intriuseeus  dimisit  eum  abire  sccun- 
dum  desideria  cordis   cjus,  ac  priccepit  his  qui 
priEerant  promptuariis  nionasterii  ut  ipiaciiHHpie 
hora  vellet  ingredi.  qutEcumque  in  cellariis  opti- 


Nam.  6.  —  i  eil.  non.  —  -  ila  cod.  — ■  ^  ed.  monasleriu.  — 
*  ed.  Cauliana.  —  ^  ed.  ilerum  ilerumque  —  "  ed.  poIlii.-ens. 

(1)  Cfr.  Annot.  seq.  -  (2)  Cfr.  Du  Cange.  ed.  Henschel, 
tnm.  II.  p.  3S(>,  coi.  3  {Claustra  thncontm):  Viollet-le-Duf, 
Dict.  Waichilrctiire.  v.  Cloitrf.—  (3)  Cfr.  Du  Cange,  ad  h.  v. 
—  (4)  Aguirro,  tom.  III,  |).  I5i* ;  Miinsi,  tom.  VIII,  p.  78i.  — 
(a)  Aguirre,    tom.    Ili,    p.  371:  Miiiisi,  toiu.  iX.ii.  tj^().  — 


—  '  ed.  udd.  pes.simje.  —  "  fd.  virihu-i. 

(fj)  Joan.  Molanus.  Ue  Camnieis,  \\\>.  II.  v.i\i.  5.  —  (7)Gfr. 
infra.  Annol.  a  ad  cap.  VI.  —  (S)  Infra  num.  17.  —  (0)  [hid. 
-(in)Nuin.iy. -(If»  il>id.  —  (l-J)Num.'2iX  —  n:\)  fhp. 
.Vrt//;-..tom.  XIII.  p  riH. 


ma, 


B 


iiiinihil!lt:i- 

i'o}irertitur  vt 

mucAe  mori- 

tur  ;ejm 

COrpUH  ])OKt 

iiiiiltotf  aiihon 
iulegrum 
reperitiir. 

f 


■m  DE  VITIS  PATRUM  EMERITENSIUM. 

ma,  qu0GCumquc  diilcia  repcrisset,  eum  usque  ad  duui  anto  latus  alnius  pater  putaret  eum  phrcnc-  U 
voniltuui  nullus  cdere  aul  bibere  prohiberet  ;  tica  aut  ])rofana  niente  Id  flagitarc.  poenitentiam 
etiamsi  aliquid  asportarc  el  abscondcre  "  ex  plcnariam  dai-c  distulit.  scd  tantumdem  via- 
more  vellet,  libcram  potestatnm  haberet,  ut  ple-  ticam  gratiani  impertivit;  ac  tribus  diebus  toti- 
nius  dignosccretur.  postquam  g-utturi  ac  ventii  dcmquc  noctibus  lacryiniset  confcssione  mirifiea 
satisfecissct,  qnidnam  postnLodum  csset  acturus.  satisfccit.  Tertio  jmst  hiEC  dic  inigraturus  e  cor- 
lllc  vidciicet.  jiixta  prnBceptum  claustra  reserata  pore  ct  vulcfacicns  cunctis  fratribus,  sic  ait  : 
rcpericns"\opulcntissinii,ulfertur,monasteriicc!-  Coguoscite  qitia  oiniiia  deJida  miJu  dimissa  simt :  et 
lariaclani  opinia"pcnetrabat,  custodibustamen  ecce  prm  foribus  sanctissimi  apnstoli  Pe.trus  et 
cmimis  circumquaque  obsilus,  callida  dissimu-  Patdaa,  nmnm  et  beatus  Lff/^rentins  nrrhidiaconiis 
ialionc  cernentibus,  ignoi-anlc  illo,  ae  prsestolan-  et  marti/r,  eitm  innumerabUi  turiia  caiididatonim 
tibus  quidnuni  ageret ;  qua;que  dulcia  aut  suavia  me  expectani,  cum  quibus  ad  Domimim  per(fere 
csu  poluquc  rciicrisset,  eo  us(|ue  pr^ssini  vora-  dr/iram.  Et  ha?c  dicens  migravit  e  corpore. 
bat  bibcbatqtic  (luousqucmente  perdita  vix  am-  Corpusculum  vero  ejus  ex  more  sepulturse  est 
bulare  valebat.  Posl  hrec  forcula  diversa  furtim  traditum.  Post  quindecim  vero  aut  eo  amplius 
subripicns.  etiam  va.sa  vinaria,  qua-  usitato  no-  annos,  memorabilis  amnis  Aua  (/,  nimium  cx- 
niinc  gillones  ^^  d  aut  tlasconcs  c  appcilantur  crescens  ripasque  alvei  sui  supergrediens,  fluenta 
auferebatetinhorfum  contiguum  monasterii  inter 
arbusta  frondosa  aut  arundineta  coiidensa  in 
loco  abditissimo    occulebal.   Tum   deindc   cibo 

jani  nimio  crapulatus  temulentiaque  "  poculo- 

rum  sntiatus  ".  sibinict  accubilum  sternobat ;  et 

apponens  qufe  furaverat,  quamvisjam  non  dcle- 

ctaretur  et  nimium   onusto  ventre  ructaret  '", 

tjmicn  adlmc  edere  ci  bibcre  cupiebat.  Scd  dum 

gravato   iierquam    alvo  langueret  potius  quam 

manducaret,  illlco  occnrrente  somno  obdormie- 

bat.  Tum  deinde  venientes  canes,  quseque  por- 

tavcrat  conuHlchant.  Gusttxks  itaque  e  regione 

intnentes,  vascula  quse  detulcrat.  dormiente  illo 

ad  ccllarla  revocaljant.  Dum  Iiaec  nmlta  pcr  tcm- 

poruni  spatia  peragercntur,  et  nullus  cum  jam 

aliqiiando  enicndari  crederet,  hinc  exemptum  "* 

pastor  et  salvator  bonus  de  orc  Iconis  cum  ab- 

straxit. 
0.  Aceidit  namque  ut  die  quadam  more  solito 

primo  dilucuio  dc  cellario  temulentus  '  exiret: 

quem  ut  viderunt  cbrium  pueri  parvuli,  qui  sub 


iquoris  late  adsparsit  et  ruinas  aediuin  per  villu- 
las  vicinas  litori  siio  multas  fecit;  similiter  et 
Canliancnsis  monasterii  ccllas  evertit.  Quas  dum 
monaehi  restaurare  voluissent,  contigit  ut  dum 
fuudamenta  construunt  in  cellula  qua  supra 
dictus  jacebat.  ipsuin  sepulcrum  aperirent;  sed 
mox  inde  nectareus  odor  erupit  ;  ipse  vero 
integer  et  incormptus  repcitus  est  ac  si  liora 
eadem  fuisset  huuiatus,  ut  ncc  vestimenta  cjus 
nec  capilli  cx  aliqiia  parte  cernerentur  luisse 
cornipti. 


AyyOTATA. 

a  Si  nonnullis  recentioribus  creditur,  nomen 
Cauliana?  i?id,e  deriratum  est  quod  loeus  ubi  situm 
eraf  monasterium  a  Jlomanis  nuucuparefur  Canlte 
AuiE,  /■.  e.  Caidm  juxta  Anam  fluvium  (]),  quod 
iUnm  ineoieiyaut  pasfores ;  Gothis  vero  eontracto 
voeabido  Cauliaua  dicfus  fiterit,  Mauris  vero  Cu- 
pedngogorum  disciplinani  iti  scholis  litcris  sludc-  hiWana.  (piod  nomen  refinuit  u^que  ad  receittius 
bant/",  hacprolinus  voce  excIamaverunt:J?/;;f«(/a  ^mm  (3) :  (/uippe secido  dccimo  sepiimo  visebantur 
te,  crudclis,  e.menda  te  aUquando.  Cotisidera  judi-  ibidem  (ad  octo  scilicet  millia  passiium  ab  urbe 
cium  terribile  Dei.  Coiisidera  fremcndi  ejiis  Eineritcnsi,  juxta  Guadianam  fliiviumj  ruinx 
eTamiiiis  metuendam  seiifeniiam.  Hic  considera  monastvrii  cujusdam  prope  oratorium  quod  dice- 
formidandam  afque  horrendam  ejusjudieil  uUri-  batur  S.  Marix  de  Cuhillana,  celelm  Ordini  mdi- 
cem  sererifatem.  Considera  etiam  annos  a:tafis  tari  S.  Jaeobi  subjectum  (3).  Forro  monasterii 
fM3i,et  sic  fandem  mores  commnta  in  melius  el  vel  illius  CauUanensis  nulla  alia  memoria  habetur 
uno  die  anfe  mortem  tuam  corri(jevitamiuam,quia  praster  hanc  narraiionem  Emerifensis  levitai,  et  li- 
nobis  infantibns  qiur  tn  a(/is  non  Ucet  a(ji,  qnanto  Iwllnm  suppUcem  rnjnsdam  Tarra;,  Cauliauensis 
mftjistibicpiiJamaiateplenusesseeerneris.Cnm-  monachi,ad  lieccaredum  reqem  datum/pw  se  inno- 
que  hoc  audisset,  pudore  nimio  coopertus  erubuit,  centem  affirmat  criminis  propter  quod  e  mojiaste- 
statimquc  compunctus  est,  et  ejulato  magnoflcns.  rio  e.rpid.^us  fuerat{i),  Prohta  esf  prmterea  charta 
cumlacrymiselevansoculossuosadccflnmdixit:  dnuationis  per  tesfameninm  factx  a  nnbili  viro 
Domiiie  Jesu  Christe,  s(dvator  animarum,  (pii  non  Fua  seu  Evua  lioupino  ecclesia:  S.  Marisa  de  Na- 
ris  mortem  peccafornm,  sed  ut  revertaninr  ab  ini~  zareth  in  Lnsitania,  iibi  sermo  est  de  quadam  ima- 
quitatcet  rirant,tc precor  id  corrigas  nie  et  auferas  (jine  Vinjiuis  Deipar.-Ba  Roderico  rege post  eladem 
isfud  i(jimmiuiosuin  opprobrium  de  faeie  mea;  aut  suam  accepta  in  monas-f.e.ri.o  Caulidnensi  et  ab  eo- 
certe,  .si  fibi  j)laeet,Jam  tolle  ine  de  hac  miserabili  dem  ad  montem  Seanuin  allata.  Chartam  hanc  a 
vita,  ut  ampliii:<  impro/ierium  a  faeie  mea  ^  non  se  in  archivo  Alcohacen.v  reperiam  affirmavit  et 
audiam.  Qucm  slatiTu  divina  pietas  exavalirc  non  sux  Monarchiiu  Lusitana;,  lib.  VII,  cap.  4,  inseriiit 
dislulit.scd  de  pivtsenti  in  eodem  loco  dolorcper-  Bernardns  Brito  (5),  sed  magis  sttspecfa  est  hsec 
cutions  vi  febrium  ffisluare  fecit.  Nimirum  auctorifas  quam  ut,  deficlentibustdiis  documentis, 
dexteiicExccUi  iimiuitatio  in  taiitum  cum  com-  iUi  fides  Itaheafur.  Monasterium  CauUanense 
mutavit  in  mclius  ut  abhorrens  oinucs  carnalcs  posi  invasionem  Maurorum  a  mouachisderelictum 
delicias.  flagranti  animo  pauiitentiai  remedium  ef  mox  collapsum  facile  conjicere  licet.  Vlruin  Be- 
inox  appcterct.  corporis  vich-Iirot  cruorisqiie  do-  nedictinian  KremitxS.Aiujustini  Hlud  incoluerinf, 
minici  sacramentuin  inhiiintcr  dcsidcrarct.  Sed     irrifn  conatu  dispiitarunt  singidorum  horum  Ordi- 


"rf/.  aliSL-imiere.  —  i"  (■(/.  apeiiens.  —  "  corf.  operi.  — 
'-  eil.  iiuillonos.  —  ^^cod.  tmnulenUmiue.  —  '*  cod.  sauti.ihis. 

M I  Cfi-.  iiifni  Annot.  <;.  —  (21  Leau  de  S.  Tliomiis.  lienc- 
ftictina  Lasitaiia.  \\.  -m  —  (:i)  Ibid.  —  (4)  Ed.  a}).  Florcz, 
Esp.Sagr.  tom.  Xlll.  p.  41-1  (appeiul.  iv).— (.1)  Inde  cit.  aiiud 


—  ^'•'anl  iuptuarel.  —  •'^  cf/,  hoc  e.xeiiiplo. 
Num.  6.  —  I  vod.  turnuleutus.  —  "  crf.impr.  faciei  mea\ 

Th.  Tamayum  in  nota  ad  h.  I.  (P.  L.  tom.  LXXX,  p.  1-ii. 
not.n). 


num 


DIES  PRIMA  NOVEiMBRIS. 


■S'.  NuDCtllS 

ahbas, 
iituilrstia 

iusiiin  f^, 

/- 


A  nmn  scnpfores(\)  ;  neirtris  mim  alictijus  voboris 
argumenta  suppdunt. 

b  Cfr.  infra  n.  50. 

c  De  diseiplina  pwnitenfiaVi  apiid  irtercs  inona- 
chos  efr.  J.  Grec/ori/  Sinifh  iii  Diclionary  orchri- 
stian  antiquities,  cdd.  \V.  Smith  et  S.  Cheetham, 
tom.  I,p.  507-668. 

d  Cfr.  T)ii  Cange,  Gloss.  inl".  kU.  ad  i\  gillo. 
Sed  nofa  unum  exemphim  afferri,  ubi  haic  vox  scri- 
pta  sit  hac  forma  guiMo,  cx  Eme.ritensi  sdlicet 
nnstro  sectindum  edifionefi  snperiorcs.  Jam  vero  in 
codicevefustiore  S.^miliani  non  legitur  guillones, 
sed  gillones. 

e  Cfr.  I)u  Cange,  r.  tlasca. 

f  JJe  florcnfe  in  Hispania  sub  Wisigothorum. 
imperio  Vdtcrarum  studio  cfr.  Bourrct,  L"ecoIe 
cliretiennedeScville;  Smith,  Dictionary  of  eliri- 
stian  antiqnilies,  ^oui.  II,  p.  1S54. 

g  Videtnr  auctor  noster  prx  ocuUs  Iiabuisse 
Frudenfium  in  hi/mno  de  S.  Eulalia  canenfcin  : 

Nunc  locus  Emeritii  est  tumulo 
Clava  colonia  Vettoni^B 
Quam  MEMOBABn,is  amnis  Ana 
B  Pia?terU.... 

Hodiefuvius  ille  retmto  antiquo  nomine,  Arabibus 
Jana,  cf  prwmissa  voce  arabica  ouad,  quxfluinum 
sonat  (unde  et  (]ui anfiquo  nomineBieik.Jamdu- 
dum  ab  Arahibus  appcUutus  esf  Ouad-al-quebir 
seu  Guadalquivir,  id  est  fluvius  magnus)  (2),  Gua- 
diana  i/iritnr. 

CAPUT  III. 

Nunclus,  abbas  Africanus,  Eme- 
ritam  voni(M)s  a  scoleratis  cst 
occisus,  (|ui  mo\  a  dicmone 
coiTcpti. 

InOICIT   OBITUS    GU,!USDAM    ABEATIS  NaNCTI   «. 

lium  novella  narrarc  sludenius.  prisca  ninjo- 
rum  gesta  oniiseramus.  Narranf  itnque  plurimi 
ante  mulla  jam  curricula  annorurn,  (emporibus 
Leuvin;ildi  i,' Viscgothorum  regis,  ab  Alricanis 
regionibus  in  provinciam  Lusitanije  Nanctum  ' 
nominc  advenisse  abbatem  :  qui  dum  aliquandiu 
ibidem  [dcgissetj  ^  sanctissim^  Eulalias  vii-ginis 
basilicam  [in  qua  ejus  sacratissinium  corpuseulum 
reqnicscit]  "  dcsideranter  accessit.  Sed,  ut  fcrtur, 
per  omnia  aspectum  nndiei"uni  veluti  vipereum 
vitabat  inorsum,  non  quia  aspernabafur  sexuni. 
sed  ex  contemplata  specie  tentationis  mclucbaf 
incurrcrc  vitium  :  ita  ctcnim  uf  quocunique  loco 
pergebat,  unum  monaclunn  ante  se  et  alium 
post  seeminusgradipra;cipiebat,nc  eum  quacum- 
Cfue  occasione  mulier  vidercf.  Qui,  ut  supra  dixi- 
uius,  cum  ad  basilicaiu  sancl;e  Eulaliic  virginis  et 
martyris  venisset,  revcrcnlissimum  virum  Re- 
demptum  diaconum  e,  qui  ibidem  prjeerat,  multis 
precibus  cxoravit  iif  (juando  ad  orationem  no- 
cturno  tempore  in  ecclcsiain  dc  cella  proccdcret, 
ita  custodias  poneret  ut  eum  nulla  femina  pcnitus 
vidcret.  Sed  duni  aliciuos  dies  in  eamdem  san- 
ctam  ecclesiam  moras  fecissct,  (jua,'dam  nobilis- 

Num.  7.  —  '  frf.  Nunctuni.  —  -  om.  cod.—  ^  (basJlicam-re- 
t[uiescit)  om.  cail. 

(I I  Cfr.  Bnieilictimi  Lusltmut.  I.  c:  Torelji,  Srcoli  Af/osti- 
»/«/(/.  lom.H,  p.  4-20.  —  {•■2)  Freyta^.  Lexicon  Arabieo-lati- 
"«w,tom.IV,p.4-'i:i.  — (3)Ad  diem  22  Oct.,  tom.  IX,p  596 
Nuvcmhris  Tomus  I. 


m 

sima  et  sanctissima  vidua,  nomine  Eusebia  omni 
desiderio  eum  videre  cupiebai;  sed  illc  nullatenus 
se  ab  ca  videri  paticbatur.  Dum  vcro  ad  eum  su^pius 
diversi  rogarent  ut  eam  videro  dignarefur,  el  ille 
nullo  modo  con.sentiret,  at  illa.  assunipfo  con^ilio, 
supra  dictum  Redemptmn  diacoucm  deprccabat 
ut  explicitis  matutinis  laudibus,  dum  ille  de 
occlesia  ad  cellulam  rcvcrtcrelur.  illa  stantc  in 
abdito  loco,  circa  eumdcm  sanctissimum  virum 
lumen  cereorum  clarissinuun  fieri  praeciperet  ut 
.'^altcm  a  longc  eum  viderc  mercrctur :  quod 
factuin  est.  At  ubi  ignorantc  illo  femincus  cum  al- 
tigit  aspectus,ita  cum  gcmitu  magno  sesc  iu  lerra 
prostravit  ac  si  magni  lapidis  ictu  gravitcr  fuisset 
percussus.  Mox  etiam  ipsi  diac(mo  dicere  cn?pit : 
Lululgeaf  fibi  Domlniis.frafer;  i/uid  c.\-t  qtu}d  fcrisfi? 
Post  lia^c  deniquc  statim  indc  egressus  ad  eremi 
loca  paucis  cum  fratribus  pervenit,  ibiqiie  sibi 
vilissimum  hablfaculnm  corisfruxit. 

S.  Sed  dum  ci-ebris  illic  virtutibus  coruscaret, 
recurrente  opinione  ad  auditum  Louvigiidi  prin- 
cipispervenit.Qiii  quamlibet  essef  arrianus,  tamen 
ut  se  ejus  precibus  Domino  conimendarct,  eidem 
vii-o  auctoritate  conscripta  de  ([uodam  principum 
locum    '  direxit,  ut    alimcnta    aiil    indumi^ntu 
exinde  cum  suis  frafribus    liaberet  ;  quod    vir 
Dei  onmino    acciperc   recusavit.    Sed  dum  ille 
renueret,  et  is  qui  a  rege  directus  ad  eum  venerat 
dicoret :  Oblatiouem  filii  fui  dcspicere  non  debes, 
tandem  ipso  compellentc  suscepif.  Post  aliquos 
vero  dies,  homines  habitantes  iii  eodem    luco 
coeperunt  ad  invicem  dicere :  Eamus,  et  rideamu.^i 
qualis  isfe  esf  dominus    noster  cni  dafi    sumus. 
Guinque  fuisscnt,  et  vidisscnt  eum  veste  sordi- 
dum,  crine^  deformem,  contemnentes  eum  dixe- 
runt  nmtno  :   Melius  esf  uobis  mori,  qiiam  tali 
doiuino  servire.  Ac  dcinde  post  aliquanlos  dics 
cum  vir  Dei  sanctus  in  sylvis  paucis  ovibus  depa- 
scendisprocessissct.reperientoseumsolum.fractis 
cei-vicibus   nccaverunt.  Post    non  longum    vero 
temporum  intervalluni  ipsi  homicidfB    compre- 
bensi  et  Leovegildo  regi  in  vinculis  siint  pra-scn- 
tati :  cui  dietum  est  ipsos  esse  qui  scrvum  Dei 
intercini.ssent.    Ille  autem,  quaiuvis    non   rcctae 
fidei  cssct,  recte  tamen  promulgavit  scntcntiam 
dicens  :  Absoloite  eos  a  vinculis  et  sinite  abire  et  si 
vcre  .s-crvum   Dei  occiderunf,  sinc  nosfra   u/tiorie 
ulci.-icatur  Deus  mortem  serei  sui.  At  ubi  dictum  f 
est  istud,  et  illi  absoluti  sunt,  statim  eos  d£emones 
corripuerunt  ^  et  plures    dies    affiixerunt,  quo- 
usquc  crudeli  mortc  animas  e  i-orpuribus  excus- 
seiiint.  Deo  gratias. 

ANNOTATA. 

a  Sancti  vin  nomen  ex  solo  hoc  libello  novinius, 
undc  cjns  Acta  edidit  ef  cnmmentarlo  prsevio  ac 
notis  illustravit  coUega  nosfer  Beujaminus  Bos- 
sue  (3). 

b  Seu  Liuvigildl.  uf  U-i/ifiir  in  insrri/ifione  roatva 
apud  Ifispa/iin  re/)erfa  (i).  Uegnarit  autem  Leovi- 
gildus,  secundum  Joonnem  Biclarensem,  ab  anno 
fll  Jusfiui  iiu/)cratoris  nsque  ad  annum  IV 
Maurifii  (5)  id  est  ab  anno  airi  christiani  50H  rel 
.569  Hsque  ad  annum  585  vel  586. 

c  De  Bedem/jfo  diaeouo  rfr.  iufra  Annot.  e  ad 
rap.   IX, 

Nam.  8.  —  '  (pr.  1.)  d.  piM'ci[iu'i  Inco  li.sri.  —  ^  ei/.  Iiabi- 
luiiue.  —  ^  cod.  corruperunl. 

sqq.  —  (i) A^in.Hnhner. lnarri/jtioties  Ifis/iuniiie citrintiaiUB. 
p.  2-2,  n.  7G.  —  ih)  P.  L..  tom.  LXXII.  pp.  8fi3,  WiS. 

4-1  jPARS 


y\  Ms. 


iifi-atur  a 
riisticisqui 

ilei»(lc  a 
ihtimniiun 

correpti, 
misere 

/lerennt. 


a22 


DE  VITIS  PATRUM  EMKRITENSIUM. 


FX    M-^. 


[PARS     POSTEHIOR.l 

r:Ai'UT  IV. 

Paulus  niodicus,naliono  i»;riecus, 


ibimm,  inquit,  m  nointne  Dowini  Visif(ihimu,s  ^ 
eam,  et  dabimns  medicos  ecdesiiB,  qui  illi  adhibeant 
medicina nt ,ef  in  qitantum  scimus  ostoidemus^ qna- 
litercurawfacianf.  Nos  tamenfacere  munupropria 
non  2fossujnus.  Ille  vero  sciens  quia  nuUius  ^  alte- 
rius  niedici  cura  viileret  et  (juia  jani  uxor  sua 
peuo  niorlua  e.sset,  C(epit  cuni  lletu  uiagno  oljnixe 


0 


iit   epiSCOpUS    EniOrilCnsis     et     flagitareul  nnlluiu  illuc  ^  airigeret,  sed  ipse  per 

,    ,  se  iret  etquod  sciebal  uianu  propria  im])enderet. 


1'rolot/Uf. 


f.iulu.-^, 
niediciis 
<tmnis, 

fCinvrittnsis 
t'jiisci>2>iif 

coiisecratur. 


.M('tr(nia»i, 
ob  fetitui  iii 

ntero 

tiiortuum  ad 

extrema 

reihictam, 


c 


nuiliereni  e\  parfu  laboran- 
teni  sanal. 

inciprr  obitiis  vel  mihaoula  sanciorijm  kimscofohum 
Emereteksium. 

Uniittentes  phaleratas  verboruni  ponipas  et 
priKterinittentes'garnilas  facundiaispUTnas,  nunc 
eliaiii  ca  (|ua^  oninibns  inodis  vcra  snnt  simplicl- 
fer -  veraeitfrquu  iianiiinus.  Naiii  si  ea  qua^  lucc 
cJariora  esse  noscuntur  obscuris  sernionibus  in- 
volvore  volueriinus.  andlcntiuni  animos  non  in- 
struinius,  sed  tatigamus :  quia  cuin  nuiltoi  um 
iniperitorum  miiius  intelligit  scnsus,  fatigatur  au- 
ditus.  Et  ideo,  sicut  superius  polliciti  sumus  a, 
punplieiter  sanctorum  patrum  olim  gcsta  mira- 
cula,  sicuti  relatn  nuiltorum  ad  nos  perlafa  sunt. 
intimamus. 

9.  Referunt  multi  sanctum  virum  nomine  Pau- 
iuin.  nationc  grfecuin,  artemcdicum,  dcOrientis 
parlibns  in  Einerctcnscm  urbem  advenisse  h.  Qui 
cum  multo  tempore  ibidem  degens  sanctitate  et 
virtulibus  inultis  pollcret,  et  huinilitute  atque  bc- 
nignitatc  cunctos  superarct,  ei  a  Domino  collatum 
est  ut  prfedictfB  civitatis  promereretnr  pontifica- 
tum  r-.  Al  nbi  eligenle  Deo  ordinatus  est  (:'pi- 
scopus,  omnes  stalini  Deus  conturbalionum  pro- 
cellas,  quse  eamdem  ecclesiam  tempore  prisde- 
cessoris  sui  */  conturbavcrfnd.  al)^tniit  et  niminm 
tranquillitateni  ccclesia^  suii'  i'jus  piiTiinis  con- 
donavit. 

10.  Oui  dum  pacifice  uc  benigiie.  faventc  Deo, 
cunclis  civibus  suis  pra^esset  et  cuiutorum  atre- 
etibus  dulcifluum  sacri  pectoris  sui  exhiberet  affe- 
ctum  ^  contigil  cujusdam  primarii  civitatis  ex 
genere  senatorum  nobilissiiui  viri  a-grotasse  nia- 
tronani  ^  quie  el  ipsa  illuslri  steiumatc  ^  proge- 
nita  nobiiem  trahebat  prosapiem ;  qua^  cuin 
[nuper]^nnpta  in  utero  accepisset,ipseinfaiitulus 
in  ventre  collisus  est.  C.ui  duin  multi  medici  di- 
versa  adhiberent,  et  nuUum  remedium  mcdeli^ 
sentirct.  sed  in  gravi  discriniine  posita  quotidic 
niorti  propinriniirel.  supiii  dictus  illustris  vir  ejus, 
eo  quod  illi  nihil  charius  essct  conjuge  quam  no- 
viter  conjugii  gratia  .sortitus  fuerat,  contenqilis 
universis  medicis,  spe  recuperanda-  ^alutis  ad 
eundem  sanctum  virum  cucuriil,  et  provolutus 
pedibus  ejus  cum  lacrymis  exoravit  ut,  quia  Dei 
servus  erat.  orafionibns  suis  Doiniimiii  pro  ('jus 
matroiite  salute  precarefnr,  aiit  ccriequiainedi- 
cus  esset,  non  duceret  indignum  manu  sua  cEgro- 
t;v  grallum  pijebere  medcndi.  Scd  virDomiui 
proliuus  icspoiidil,  diccns:  Mihi  qitod  hortaris 


pvricnh 


mKltamejvH 
tfivitias 
accijiit. 


r 


Sed  dum  illc  non  annueret  neque  pcnitus  consen- 
tiret,  universi  fratres  corani  positi  et  ipsi  euiu 
cum  lacrymis  rogavcrunt  ut  iret.  At  ille  ait :  Novi 
ijuod  multa  miserafio  sit  Doinini,  ef  crcdo,  dum 
fuero,quodet infirmz^ pristinam  reformetsalutem, 
efmihi  statim  concedaf  veniain  propfer  meam  pras- 
sumjjtionem  ;  sed  homines  mafoshanc  inihi  rausam 
objicere  m  postmodum  oninino  non  duhito  "*.  Cui 
cuin  omnes  frafres  <ui  responderent :  Nuffns  e 
nohis propferea  aliquid  dicfnrus  esf;  sed ])erge,  Do- 
mine,et  omni celeritnte age  illud  qvod  mercedi  tuai  e 
proficiet. 

ll.Tandem  coruin  precibus  compulsus,  profi- 
cisci  pollicitus  est,  ifa  dumtaxat  ut  prius  Doniini  nberaietnh 
exquireret  voluntatem.  ne  teniere  incedens  facile  '""  "''  '"*" 
ageret  quod  ^  difficile  multatus  Dei  judicio  ad 
veniam  redirct  f.  Illico  namque  basilicani  sanctis- 
sinni?  virginis  EuIaliLe  petiit,  ibique  prostratus 
paviniento  per  totum  diem  incubuit,  atque  in 
oratione  indefcssus  perscveraiis  seqnentein  con- 
tiimavit  et  noctem.  Qui  inox  inibi  oraculo  divino 
est  commonitus,  statimque  consurgens  ad  mulie- 
ris  segr^  domuni  incunctanter  pcrrexit  ac  festi- 
nus  properavit,  orationein  fudit,  manus  in  nomine 
Domini  super  uafirmam  iniposuit,  hi  spe  Dei  mirii 
subtilitatc  incisionem  subtilissimam  -  subtili  cum 
ferramento  fecit ,  atque  ipsum  infantuluin  Jam 
putridum  membratim  compadiatimque  g  abstra- 
xit  ;  mnlierem  vcro.  jam  pene  inortuam  acseini- 
vivain,  adnitente  Deo  viro  sno  confestim  incolu- 
mem  reddidit.  Gui  et  prsecepif  ut  ultra  virum  non 
cognosceret:  quocninque  enim  tempore  coituni 
virilem  cognovisset  ^,  mox  ei  deteriora  adfutura  * 
essent  discriinina.  Sed  illi  nihilominus  pedibus 
ejus  provoluti.gratiasrctulerunt.ct  omniaquivvir 
Dei  piivccpcrat  in  omnibus  se  scrvaturos  pro- 
iniserunf,  imprecanfc^  Dominum  ut,  si  non  cusfo- 
dirent,  pejora  illis  postmoduiu  advenirent.  Facta 
nanniue  est  iii  domo  illa  imcsliiuabilis  la^fitia  im- 
niensumquegaudiuiu;atqueuniversi  in  Deiliiudi- 
busacclamantes.oraiitestripudiantesquedicebanf 
quod  vere  misisset  Doniinus  angelinn  suuin  qui 
illis^  niisertus  hiisset.  Tuin  deinde  tecerunt  de 
rebus  suis  talem  conscriptiouem  uf  de  prtesenti 
sanctus  vir  mediefatem  ex  omnibus  quae  halu-- 
bant  acciperet,  alia  vero  luedictiis  post  corum 
obituni  inlegra  et  infemerata  ad  ejus  pertincrcl 
ditioncin  :  tanta  nainque  illis  inerat  copia  rerum 
nt  nuilus  senato!-uin  in  provincia  lAisitania;  iliis 
reperiretur  locnplctior.  Quod  itle  prorsus  rccusa- 
vit  ac  renuit  noluifque  accipere;  sed  illis  obse- 
crantibus  ac  niniiuni  iinpoi-tunc  utlcrenfibus.  ct 
sic  fandein  coactus  est  snscipcre,  (juod  accipicn 


F 


facerenon  licet,quin  etsi  indignus,sacerdos Domini  non  tantum  proprhs  usibus  quiinfum  egenfiuni 

sunt,ef  sacripcium  manihus  mcis-offero  Doinino;  prrecepit   deservire  ueccssitatibus.  Illi    autem   a 

ef  ideo  non  posNum  quod  dicis  tmphre,  nr  posituo-  quibus  el  oblafum  est,  perscver.uites  cum  f iinore 

dum  poflutas  sacris  altaribus  mamis  inferam  et  Dei  iu  castitate,  post  non  multo  temporis  inter- 

dirinai  piefatis  luo.r  furorem  inntrram.  Et  adjecif:  vallo   ad   supernam    pafriam    vocatione    divina 


Prol.  —  •  cod.  |)!eiiiiUenles.  —  ^  cotf.  simiilicilius. 

Nnm.  10.  —  >  ed.  eireelum.  —  "  cud.  m;iUoiia.  —  »  ^^^ 
.'iligmate.  —  *  om.  cod.~  ^  cod.  visitamus,  el  inferius  ihiinus. 
—  «  cod.  ostendimus.  -  -  '^  cod.  nuUi.  —  «  rod.  illjo.    -  "  cod. 


iiiliniio.  —  '*'  (W.  dubilabu.    , 

Num.  11.  —  •  eii.  ])ro  quo,  —  -  cod.  iiicisioiie  subtilissiina. 
—  =•  ed.  agiiosceret.  —  •  cotl.  ;ul  fuluri.  —  '  cod.  illi. 

adsciti 


DIES  PRIMA  NOVEiMBRIS. 


A  adsciti  sunt.  Quibus  defunctis,  omne  eorum  patri- 
monium  sanctis.siTnus  Paulus  episcopus  accipere 
pronieruiC';  ot  qui  peregirrius  nihilque  habens 
adveuora{,tactusest  cunctis  potentibus  potentior, 
in  tantum  ut  omnis  tacultas  ecclosi;e  ad  (^ompa- 
rationoMi  hononim  illius  pro  nihiio  putar-otur  '. 


ANNOrATA. 

a  In  prsfatione  ad  Parti-m  Pnorem  (I).  Kf 
hinc  ronfirmtdur  i//am  jirxfafioiiein  non  ai/  so/um 
primum  mirarulum,  sed  ad  tof.um  spectare  opuscn- 
/um. 

h  Cnde  advenerlt  cf  qua  occasione,  distincUnH 
ttoti  iudicatur  ncc  a/ium/e  notum  esL  Venissesup- 
poni  poiest,  sicuf  posfea  fiiius  sororis  cjus  (2),  cum 
negotiatoribus  qui  ex  Oriente  in  Hispaniam  nari- 
(jare  coHsueceranl. 

r  F/orez  (3)  ordinationcm  Pauli  anno  circUer 
oHO  iUiyat,  ohitum  vero  anno  ofJO,  sed  nu/la  a/.ia 
rafione  ducfiis  nisi  quod,  quum  Masona  ante 
annum  573  sedcm  Emcritensem  o/dinuerit  (4),  vi- 
dentur  Florezio  ea  qux  de  Fideli,e/Hs  decessore,  ab 
iiuoni/mo  nosfro  narranfur  conc/udi  posse  iutru 
deccnnium,  ca  cero  ipux  de  Paulo  spatium  triginta 
annorum  exigere :  unde  hunc  ab  anno  circiter  530 
ad  annuni  560,  Fidelom  a/>  anno  5G0  ad  571 
scdisse  sfafuit.  Cerie  a/iimdc  ista  confirmarc  non 
licet  rnulla  en/m  utriusque  memoria  prasterquam 
apud  Emeritensem  ieritam  prostat ,  ncque  uUa 
omnino  eoruin  qui  Emcrifeuscm  ecclcsiam  rcxe- 
runf  indc  a.b  anno  4l~),  quo  anno  in  Chronico 
Idatii  (5)  meniio  fit  Antonii  (al.  Antonini),  Emcri- 
fensis  episcopi. 

d  Hujus ,  ui  modo  munuimus ,  etiam  nomen 
ignoratur ,  nec  quidquam  de  Hs  turljis  n/iunde 
notum  est. 

o  Sccundum.  Thouiani  Tamayum,  hispanismus 
purus putus  morcedi  tute  est;  vuUjarisfere  omnes 
compeUandi  increbniit  consuetudo  apud  Hispanos 
notissima  viiesti-a  merced,  qua  urbanitatc  nimium 
blandientc  enatx  sunt  ceierm  compe/iationes,  qux 
mdgo  notn:.  Qui  tantam  urbanitatem  ea  a;taie 
aimd  Hispanos  siippouere  no/uerit,  facUc  expUca- 
fjii  haic  rerba  per  scnsum  eoni munent  :[\\ud  unde 
apud  Dcum  mercedem  recipies,  utpote  opus  fra- 
C  terna!  caritafis. 

f  Ex  tota  hac  narrattouc  apparet  medio  secido 
scxto  Jam  vctitum  fuisse  sacerdotibus  ne  medicinx 
auf  saitcm  cliirurgix  artcm  cxcrcereni,  afque  hinc 
ron-igcnda  sentenita  PP.  Mafagnc  ef  Rcmigii  De 
Buck  qui ,  liencdicfuni  XIV  ef  Thomussinum 
secutij  illam  prohibifionem  iiou  antiquiorein  seculo 
XII  exisiimarunt  (6}. 

g  Coprdialini,  id  esi  [ler  frusta,  cx  vore  grxca 
xDTiatov  seu  xoTcioiov.  quai  tVustum  significat  (7). 
Perperam  itnque  Th.  Tamagus  compendiatim 
hie  legendum  rensuit. 


m 


CAPUT  V. 


Fidolis,  nalione  iirjiecus,  fllius 
sororis  Pauli  o()iscopi  Eme- 
ritensis,  vivenf  i  avunculo  sub- 
roii;alur  in  episcopalu. 


"cod.  proineruerit.  —  "^  fod.  puUrentur. 

(!)  Supia  pag.  3Ui.  —  (!2)  Cfr.  infra  num.  12.  —  (3)  &V 
•'iasr.,  toin.  XIII,  p.  175,  n.  «6.  -  (4)  Cfr.  supra  Comment. 
pKEv.,  num.  15.  —  (5)  P.  L..  tom.  LXXI V.  p.  723.  —  (6)  Act. 


cuK|.ro     cui.i     pl.iriuus    per    amiis    felici  Fidelis  /,».,■ 
loii.puro  '  loliorler  sua  cunr  pleho  tVuor-ol.  ot  ju-     "io,-,v«/<. 
cundo  Deo  vivens  plen.is  souiper  virfutibus  flo-     ^'""''■""''t 
rerei,  accidil  die  quadam  de  regione  qua  ipse     ',:";f"Y' 
oriuudn.  oxtiter-at  uo}.otialor-es  ^i-aM-o.  in  uavibus  „,. '  JI^.^ 
tlo  Unontihus  ''  advonrsso  utque  Hispani:e  iittora  '"jnosciiur  ri 
contigisso ;  cumquo  in  Emei-ctensein  civitatem  por-     '■'■'''"''«'■■ 
venissent,  ex  uioit  episcopo  prjthuoruut  occur- 
sum  rt.  Qiii  cum  houi^uo  ah  oo  fuissoul  r-ecepH  ao  « 

de  atrio  eju-^  b  e«,u-cdieules  in   domum  iir   qua 
hospitahautiir  fuissent  regr-e.ssi,  sequonfi  dio  ad 
eum  uiunusculum  uiiserunt  pio  Ki"itiarum  actio-  ^ 
no,  deio.-oufe  p.roro  uouiinG  Fideli  c,  qui  cum  eis  c 

morcodis  causa  percipiendiE  de  regione  oorum 
conductus  advenerat.  Cumtiue  ejus  fuisset  pnu- 
sentatus  ohtutihus.  ot  qua^  grafu  animo  direeta 
dotuiorat.  grataiitor  vir  sauctus  suscepisset,  oum 
cospit  siugillatim  sciscitari  quo  vocaretur  nomiue, 
do  qua  provincia  vol  de  cpia  civifafo  osset.  Giim 
orgo  illo  uomen  suuui  dicoi-ot  ot  civitatem  suam 
nominaret,  videns  adolescentem  boniE  indolis, 
cuiicta  oum  por  ordiiiom  intoiTogavit  of  nomiiia 
parenlmu  roqulsivit.  At  iilo  consoquouter  socun- 
dum  interrogationem  patriam,  civitafom,  vicum, 
nomina  parentum  simplicifor  iii;iui(bstavil.  Iliee 
00  dicento,  coguovil  luimon  soroiis  s.ue;  qui  sta- 
tim  oxhiliens  de  sode  sua  in  conspcctu  omuium 
auipioxihus  ojus  ineubuit.  Commola  quippo  fiie- 
rant  super  illuru  viscera  ejus,  afqtie  irruni.s  supor 
colliim  ojns  ot  diiitissimo  oxosculaus,  pra^  gaudio 
ubertim  Ilovit.Statim  supra  nominatos  ncgotiato- 
res  arcessire  prfecepit ;  quihus  ait :  Puerum  mihi 
istuni  couceditc,  et  qnidquid  vulfis  a  mc  posfnlnfe. 
At  illi  respondor.uif  :    Hor  faccre    minime  pos- 
.■iumus,  quia  ingenuus  est  ei  a  pareniibus  eum  pro 
uosiro  solafio  rondurfum  acre/jimus ;  sine  isio  ad  f 
parentcs  suos  nid/ateniis  remeare  po.ssumiis,  nec 
fac.ies  eorum  ultra  videndi  hafjelnmus  licentiam,si 
hunr  in  iam   /onginquam  regionem  dimiscrimus. 
E  coutra  ille  a\t:<'ompcrtum  vohis  .sitqHia,si  isfam 
mihi  nou  d i miffitis,vos  in pafriam  vestram  minime 
revertitis.  Sed  arcipife  a  me  pecuniam  ropiosam,  et 
abiie  securi pergentes  cumpare.  Ha;c  illi  luidicntes, 
noc  amplius  tanla^  potostafi  ol)sistoi-o  valontes, 
aiunt  ad  euiu  :  Dic  nobis,  domine,  quid  causa  est 
ui  hominem  tibi  incognitum  tanfo  amore  diqneris 
diligere  '^  Ille  voro  respondif  proxiinuiu  suum  osse 
sibique  aflinitato  valdo  vicinum.  Et  addidit :  Abite 
in    uoinine    Dominl   absque    a/iqua    hmsitation^!, 
renuiicianfes  sorori  mex  quia  filium  ejus  ob  ron- 
solaiionrm  rapfirifatis  mcx  peufs  me  refinui.  Qui 
dlversa  per  oos  munera  luiftens  sorori.  ipsis  quo- 
que  nautis  mutta  largitus  ost  dona;  ac  sic  ditati 
ejus  muuerihus.  regressi  sunt  in  patriam  suam 
cum  gaudio  magno. 

Num.  12.  —  •  cod.  lenipota.  —  "  ed.  Orientis  partibus. 

(7)Henr.  Stephanus, 


SS.,  tom.  XHI  OcL.  p.  256,  num.  9. 
Tiies.  ad  h.  v. 


\'S.  Qujbus 


m 


DE  VITIS  PATRUM  EMERITENSIUM. 


Ah  poflnii 
tiiaaJDUS 

ordinotiii'  ri 
postea 

cousecralm- 

CpifCOJ)!!». 

S,  Paiilus  iii 

.tolitiifliiieiu 

srredeus, 

pieliiioritiir. 


l;j.  Quibus  Todountibus,  slaUni  pranautn  ado- 
lescentcni  tonderc  praecepit  ac  Deo  omniimlenti 
serviturum  obtulit,  et  veluli  altcruni  Samuelem 
in  toiuplo  Domini  diebus  ac  noctibus  strcnue  eru- 
divit,  ila  ul  iufra  paucoium  curricula  annorum 
onnic  officium  ecclcsiasticmu  omnemque  biblio- 
thccani  scriplurarum  divinarum  pprfiM-lis-^imc 
docuit.  Dciude  vcro  pcr  singulos  |<radus  oum 
producens,  diaconem  ordinavit.  Qui  mox  cffe- 
ctus  liabitaculuni  Spiritus  sancti.  omnibus  virtu- 
tibns  ita  cst  inadialus  ut  sanctitate,  eharitatc, 
paticntia  ct  bumililati'  universum  transcendcret 
clcrum.  Sic  nimJrum  Deo  et  bominibus  .se  caruin 
aRabilcmqucpra^buit  ut  unmii  illum  putarent  cx 
numoro  '  angolorum.  Interoa  dum  plurimis  aiinis 
Domino  irreprchensibilitcr  dcscrvirct,  ol  supra 
noniinato  nutritori  suo  dulci  obsoquio  in  ommbus 
desorvirct  ac  scnectuteni  cjus  absipic  aliqua  offcn- 
sionc  suavilcr  oblcclai'ot,  idem  supra  nominatus 
beafissimus  palor,  exactis  jam  multis  curriculis 
annoruni  alque  vnUdo  dccropita  in  senium  vcr- 
gcns,  bunc  sihi  successorem  elo^qt,  moxque  etiani 
in  loeo  suo  se  vivente  ordinavit.  et  omnium  bono- 
rum  suorum  lia?i-cdciu  instituit :  ila  etenini  testa- 
nicnlaria  sanctiouc  dcccrncns  nt,  si  eum  clcrus 
Emeretensis  habere  vellet  pontificem,  omnes  res 
quas  illi  contulorat.ijoslobitum  suum  supradiche 
Gcclesife  dorclinqucrct ;  sin  aiias,  haberet  libcrum 
arbitrium  quidquid  voluisset  de  prsefatis  rebus 
decernerG  vt-l  judi(tare  (/.  Hoc  sane  dei*rotum  vir 
smictus  revelante  sibi  Spiritu  sanctopromulgavit. 
prophetia?  gratia  pnescius  non  defuturas  eidem 
viro  multoruni  -  invidias  hominum  pravo- 
rum,  qui  cum  canino  morc  circumquaquo  in 
postmodum  oblatrarenl  atque  invidia;  facibus 
succensi  mordacilcr  laniarent.  Intorim  dum  au- 
spice  Dco  constitui.ssol  cum  anlistilcm,  ita  ci 
adstare  et  deservire  cupiebat  sicuL  diaconatus 
tempore  ministrare  consueverat,  ita  ut  cxuens 
sibi  casulam,  morc  ministri  coram  eo  adsistens 
servilium  omne  persolvoret.  Qucm  illc  id  agere 
prohibuil,  et  ut  jam  deinceps  auctoritatcm  ponii- 
ficatus  sui  constanter  teneret  ^  admoiiuil  atque  ut 
fratrum  suoruin  j^olius  curam  agcrol  inqieravit. 
Ipse  vero  sanctissimus  senex  mox  dcrelinquons 
atrium  et  oinnia  privilegia  honoris  sui,  sese  ad 
basilicam  sanctte  Eulalisv  in  cclluiain  vilissimani 
contulit.  Qui  dum  aliquandiu  ibidcm  positas  a 
seculi  hujus  procellis  absolutus  ct  in  niulta  quiete 
con.stitutus,  in  cilicio  ct  cincrc  cubuns  pro  totius 
numdi  piacnlis  Dominmn  doi>rccarotur,  migravit 
e  corpore, 

ANNOTATA. 

a  Credibile  esl  id  yi:iiu.-<  officH  pra^.slari  solilnm 
fuisse  ejjiscopo,  non  ratione  religioniit,  sed  f/nod 
prxesset  cnrix  cirili :  hoc  quippe  miniere  fumie- 
haniur  jjastiim  episcopi  in  novellis  barbaroruiu 
regnis  (I). 

b  Vocc  il/a  apiid  iiostrahi  desigmiri  puhitium 
epi.sropule,  iioii,  ul  piitabat  Moreno,  portieuin  ec- 
clesix,  ex  hoc  et  aliis  luijits  opuscuU  locis  (2)  fucile 
constat.  hidifferenfer  aittem  dicilur  alrium  cccle- 


letisi.s  :  Atrium,  inquiens,  niagna  tedes  est  sive 
amplior  et  spatiosa  domus;  et  dictum  est  atrium 
eo  quod  adduntur  ei  tres  porticus  cxtrinse- 
eus  (4). 

c  Certe  hoc  nomine  latino  non  vocitahatur  in 
Oriente ;  sed  postea,  uhi  apud  avuncuhim  .^uutn 
morabafur,  i/lud  assumjmsse  credendua  est. 

d  y/a?c  rafio  ageiidi,  qna  Paulus  sua  auctoritate 
Fidelem  episcopum  constituerit,  adjecta  conditione 
ilfa  circa  ha;reditatem  suam,  difftci/e  videtur  a 
cu/pii  sa/fem  maferia/i  ef  etiam  ah  a/iqua  specie 
simonisB  exctisari posse. 


GAPUT  VI. 

Fidelis  opiscopus  possossiones 
suas  relinquit  ecclesiiie  sanctse 
Eulaliir,  clericos  a  nn*ntie  pe- 
1'iculo  liherat. 


D 


*  ost  cujus  discossum .  quidam  pestifori 
homines,  juxta  id  quod  vir  Dei  prsKdixerat,  ver- 
bis  malignis  contra  bcatissimum  Fidcloin  musi- 
tare  co^pcrunt,  ut  cum  de  loco  quo  constitutus 
fueral,  per  quacumque  occasione  pellerent.  Quod 
cuin  ille  pcrpondissot,  ot  so  una  cum  rcbus  suis 
ab  coruin  insectatione  separare  voluissct,  com- 
perto  illi  quod  [si] '  ille  sublatis  de  jure  ecelesiai 
pr?ediis  suls  so  ab  cis  separarot,  illis  omnino  nihil 
reiuaneret,  plus  inviti  licct  quain  sponte  [se]  ^ 
pedibus  ejus  prostravcrunt  ac  ne  eos  desereret 
inultis  precibus  flagitaverunt.  Quibus  ille  non 
usquoquaquo  repugnans  prfebuit  adsonsum,  ut 
et  curam  rcgiminis  gereret  et  in  postniodum  onine 
patrimonium  suum  ecclesiEB  derelinqueret.  Quod 
ita  lactum  est  ;  ut  ^  oo  tempore  tantuni  ecclesia 
illa  locuplctata  est  utilli  in  Hispanise  finibus  nuUa 
ecclesia  csset  opulentior.  Atque  ita,  Domino  coo- 
pcrantc.  confirmata  est  in  eum  cunctoruin  pura 
et  sincora  dilcctio.in  tanlum  ut  omncs,  uno  oodeni- 
quc  animo  amore  innnonsiK  charitatis  flagrantes, 
erga  eum  immenso  igni  sancti  ardoris  Eestua- 
rent,  ol  unum  cor  ct  labium  cum  co  effecti  nullo 
penitus  modo  ab  aitorna  diloctionc  discidio  inter- 
currente  discreparent. 

lo.  Quoniam  tanli  vatis  memoravimus  nomen, 
operEepretium  nobis  vidctur  cssc  porspicuuni  ' 
de  ejus  niultis  quibus  crebro  effulsit  virtutibus 
quandam  exiguam  particulam  memorite  tradcre. 
Quodam  igilur  dominico  die,  dum  in  atrium^um 
multis  filiis  ecclesiie  resideret,  ut  mos  est,  archi- 
diaconus  cum  omni  clero  in  albis  ab  ecclesia 
voniontcs  coram  eo  astilerunt.  Moxquo  ille  con- 
surgens,  diaconibus  ex  more  thuribula  gestanti- 
bus  atque  ante  cuniprpeccdentibus,cmn  univorsis 
qui  adcrant  ad  ccclosiam  pcrrcxit,  qualilor  Deo 
jubcnte  missarum  solcmnia  celebraront.  At  ubi 
universicum  eodem  doatriopaululum  fcredecem 
graduum  processerunt  foris,  illico  ab  iinis  funda- 


E 

S.  Fid.ai 

jionnulli 

adversaniiir 

prinw.  sf(/ 

1II0X  rerou- 
riliaiiliir. 


Epii^ropale 

ptiltilium 

corrnit, 

nemiiieltesn. 


nienlis  onmis  reponte  amplissimi  atrii  fabrica 
smet  atrmm  cpiscopi  (3).  Xeque  abliorret  usns  ruit,  et  neminem  ibi  oppressit  Ueo  jubente.  Ex 
vocis  u  sc.su  qitem  i//i  atfrihuit  hidorus  IJlspa-     qua  re  pensandum  est  cuius  nieriti  iste  vir  fuerit, 


Num.  13.  —  >  cod  en  numeruin.  ~  ^ pusthanc  vocem  leifi- 
titr  in  codice  rerbam  obsistere,  sed  lineola  mbter  ducta  qiia: 
detnidiiw  sitfiiifiret.  —  ^  cod.  teneie. 

(1)G.  Wail/.  Deutsche  Verfussiinrfsgesch.,  toni.  li,pp.331- 
;fe"y-390.  —  (3)  C.fr.  numni.  13  extr..  15.  19,  23.  ^4,  ^, «,  47. 


Num.  14,  —  >  om.  cod.  —  -  om.  cod.  —  ^  ed.  et  ex. 
Num.  15.  —  '  rod.  prespicuuni. 

—  (3)  Numm.  38,  S9.  —  (4)  Etymol..  lili.  \\  cai..  3,  n.  4 
{?.  L.,  loui.  LXXXU,  p.  541). 

qui 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


C 


qiii  ita  apud  Dcuin  suis  i)rccibus  oblinucrit  ut 
prius  non  darctur  antiquo  hosti  -  potcstas  tant^ 
fabricEt  perpetrare  ruinani  quani  ipsc  cunctos 
foris  educlos  Jntegro  nunicro  Dco  miserantc  sal- 
varet.  Sed  ut  in  tanto  periculo  nullus  perirct,  ob 
maxime  mcrilis  sanctissimse  virginis  Eulalia- 
fuisse  prii?slituni  rmllus  ambigat.  Cum  vero  soli- 
cite  requircns  invcnisset  quia  nemo  periret,  in 
nullo  penitus  auimum  suum  contristavit,  sed  ma- 
gis  gratias  Domino  cgit,  sacriticium  Dco  Is^tus 
obtnlit,  diemquc  ipsmn  jucundc  Domino  cum 
onmibus  suis  potilus  esL 

1().  Post  nou  nmltum  vero  temporls  inlcrvallo 
sedis  diruta;  fabricam  restauravit  ac  jnilciirius 
Deo  opitulante  patravit.  Ita  nimirum  ipsius  ?ed\~ 
ficii  spatia  longc  latcque  altis  culminibus  erigens, 
pretiosaque  afria  columnarum  ornalibus  siispcn- 
dens,  ac  pavimeiitum  omne  vel  parietes  cunctos 
nitidis  marmoribus  '  vestiens,  miranda  dcsuper 
tecta  conlexuit.  Tum  dcinde  miro  -  dispositionis 
iuodo  '^  basilicam  sanctissimaa  virginis  EulalijB  n 
rcstaurans  in  inelius,  in  ipso  sacratissimo  templo 
celsa  turrium  fastigia  sublimi  produxil  in  arce  b. 
Hic  namiiue  vir  beatus  in  corpore  posilus 
crebro  cum  *  sanclovuiu  catcrvas  in  choro  eccle- 
siEe  stans  et  psallens  visus  fuisse  perhibetur  ;  et 
alia  multa  narrantur  qure  scribere  propter  pro- 
lixitatemsui.  ne  fastidium  legcntibus  pra?beant, 
desivimus. 


ANNOTATA. 

a  Basilicam  S.  Eulalix,  ubi  sacruni  ejus  corpus 
quiescehat  (1),  laquearibus  deauratis  ei  jtaiHmento 
musiio  opere  pulcherrime  intexto  insigtiem  prx- 
dicat  Prndentius  in  hymno  de  S.  Eulalia  (^). 
Menwruvimns  sapra  (3)  falsatii  opinionem  Mabil- 
lonii  existimantis  ecclesiam  fuisse  monasticam. 
Collegiatx  iamen  formam  referebat,  utpatet  «.r  iis 
quse  leguntnr  num.  1.  Ecclesia  S.  Eidalix  non  <rat 
cathedralis  :  hac  scHicet  prserogativa  gandehat 
ecclesia  sanctce  Mariai,  qute  et  sancta  Hierusalem 
vocahnfur  (4).  Sed  et  situni  fiiisse  e.rtra  amhifum 
urhis,  colligere  Vtcef  w  opusculi  nosfri  capite 
xviii,  ubi  (5)  perspicue  indicatur  ex  ecclesia 
S.  Marise  ad  S.  Enlalia;  proccdmtihus  transeun- 
dam  fuiss-e  portain  civitatis,  ef  {(j)  Vacrila  juhetur 
serritii  profitendi  eausa  pergei^e  de  ecclesia  san- 
ctaeEuIaliEe  usquead  atrium  (episcopale  sciHcet), 
quod  est  fuiidatum  infra  inuros  civitatis :  quod 
ultimum  utiqne  non  indicasset  scriptor,  si  ecclesia 
Sanctx  EidalisB  et  ipsa  infra  mnros  ciritaiis  ron- 
stifisset. 

h  Hahes  hoc  loco  testimoninm  diserfissimum 
unde  dcmonsfrefur  tnrres  ecclesHs  impositas  fuisse 
antequam  campanse  in  usii  essent.  Fidelis  enini, 
Masona'  decessor,  aidem  S.  Eidalise  insfanrarit 
ante  annum  .'}7H,  quo  anno  Masona  Jani  clarus 
habehatur  (7). 


325 


KX    MS. 


Fi.lelis 
sancloriiin 

choris 

iittpfesse 

visiis  seiiif} 


E 


CAPUT  VII. 

Fidelis  opiseopus  visus  interesst^ 
sanetoruni  ehoris. 

Uie   quadani   jnierum   familiarcm  suum   ad 
locum  quo  Casplaua    vocabulum  est,  (juod  ab 
Emoreta  urbc  mlllibus  sexdecim  distat,  direxit, 
ac  prteccpit  emn  sub  omni  fcstinalionc  reverli.  (Jui 
cum  fuissct  et  eodcm  dic  rcvertl  uon  occunissot, 
ibidcm  mansit.  Cui  in  ipso  noctis  initio  jam  dor- 
mieiili    visum    fuit    gallos    cantasse,    staflmque 
expergcfactus   caballum    .suum   asccndit,  alque 
festinus  properans  ante  mediuin  noctis  ante  por- 
tam  ipsius  civitatis  qufe  appeliatur  Porta  Pontis 
pervenit.  Qul  dum  ibi  diutisslme  resldens  cernc- 
rel   quia  ante  liora  opijortuna    consurrexisset, 
et  qula,  quamvis  clamasset  vociferantcr,  nullus  ei 
portam  aperiret.  visuni  est    ei  ut  caballo  suo 
pabulum  herba^  paululum  darct.  quoustiiie  ali- 
quis  forsit;m  portam  rcseraret.  Et  ecce  subifo 
intempestEe  noctis  [hora]  \  elevans  oculos  suos 
vidit  eminus  globum  igneum  ab  ecclesia  sancti 
Fausti  rt,  quse  al)  nrbe  fcre  milllario  distat,  proce- 
denteni  atque  ad  basilicam  saiicta;  Lucretise''^ 
pervenienteni.    Qui    cum    tacitus    conteinplaret 
quidnam  esset,  nec  mora,  et  ecce  multitudo  san- 
ctorum,  quibus  illud  lumcn  praeihat,  venicntes 
per  pontem,  ad  portam  usque  pervenerant.  cum 
quibus  etiain  gradicbatur  sanctissimus  Fidelis. 
At  ubi  ventum  est  ad  portam,  vldens  supradlctus 
puer  aucta  candidatorum  agmina.  ipsuiu  etiam 
sauctum  Fldelem  clclade  nlvea  indutLim  Iii  niedlo 
eorum  properantcm  ceinens,  nbstupuit,  et  exler- 
ritns  atque  treiuebimdus,  prai  timore  faclus  est 
velut  mortuus.  Jllis  vero  claustra  portarum  divini- 
tus  rescravit.  nioxque  ingressi   siint  clvilatem. 
Quibus  ingressis,  ille  consurgens  atque  volens 
post  eos  ingredi,  sed  nullatenus  potuit,  quia  por- 
tam  Ita  clausam  slcut  prius   invenit.  Qul  cum 
prinio  diluculo  apcrta  pervcnlssct  ad  atiium,  pro- 
tinus  eum  vir  sanctus  interrogavit  quali  hora  de 
praidicto  loco  egressus  fuisset.  Cui  illc  ct  Iiorani 
qua  surrexerat  ef  moraui  quam  ad  portam  fece- 
rat  enarravit.  Quem  cuni  vir  Del  interrogasset  si 
ali<)uid  non  vidisset,  et  ille  vidisse  so  fateretur. 
tum  hunc  admonuit  ut  quousquc  ipse  sanctus  in 
corpore  cssct,  nulli  referret,  ne  ci  ad  inimane 
periculum  pertineret. 

18.  Alia  quoque  vice  similiter  eum  quidam  reli- 
giosus  cum  multitudinc  sanctorum  quadam  noctc 
de  ecclesia  sanct!i;  Eulalia,'  egrcdientcni  et  per 
basilicas  martyrum  euntem  vidit;  sed  incaute 
agens  niultis  statim  indicavit.  Postremo  ad  virum  divuli/arerut. 
Dei  veniens,  ei  quod  videral  rcfulil.  Cui  Ille  ait  : 
lioc  quod  vidisti,  Jam  alicui dixisti  an  non?  Qui 
statini  respondens,  simpliciler  professus  esl  se 
dixisse.  Ad  ha;c  ille  dixil  ;  Indidgeat  fibi  Deus, 
frater;  non  recte  fecisti.  Sdo  utiqup  quia  tibi  in 
futurojudicio  non  reputahitiir  ad  cnlpam.  Interim 
vade,  communica  ',  ei da  nobis  osculum  ralefactio- 


F 


el  iterum: 

viorteni 

prsidir.H  illi 

qiti  reiii 

inconnidte 


—  -  cod.  antiqui  hostis. 

Nam.  16.  —  '  cod.  parietilus.  —  '^  cod.  miru.  —  ^  rod. 
modum.  —  ■•  cod.  eum  cum. 

(1)  GiV.  supra  num  7.^  (3)  l'eristpplt.  Hymn.xw,  v  19ti 
sqq.  (P.  L..  loni.  LX.  p.  355).  ~  (3)  Comment.  priev.. 
num.Oextr.  —  (4)  Ofr.  inrni  n.  lU.  cuni  Annotatione  adje- 


Num   17.  —  '  om.  cod.  —  ^  rod.  Leiirritie. 
Num.  18.  —  '  (v.  r.)  (■(;(/.  julieeoHimuiiiciiie. 


cta.  — (r.|  Nmii.  4o.  —  (ti)  Nmn.  43  extr. 
Cummcnt.  jjnvv..  num.  15. 


(7)  Cfr.  FUiini 


nts 


326 


1)E  VITIS  PATRUM  EMERITENSIUM. 


>:x  HS. 


His,fjiiia  ilnnts  es.  Tamm  et  domni  tux  sith  omni     etpercntiteeum  vulnere  grain  iii  corporc,  utanimu   1) 

ffi.vfiiinfinnfi    flivn/tim  •    fi.iif.    Si.    n.fi.xinfi.fn.s    r*'i» *»///) /im        jj-it*»?  /itintifnfitio  nrty/ifilo-iif  «  i^nv.tnv^l :  ,.«< i  ■ 


festinaiione  dispone;  aut  si  desideras  remedium 
pumitmtix,  prrripe.  Qui  mox  accepta  pu?nitentia 
dispositaque  (lonio  sua,  valelacions  eunctis, 
seqizenti  nocte  migravit  e  corporo. 


B 


ejus  quantotiuH  et/redims  e  corporali  catena  nobis- 
eum  ad  Dominnm  nostrum  Jesum  Christum  ad 
pmeparatain  siln  jmsti   pervenire  coronam.    Qui 
illico  jussis  obtemperantcs  ambulaverunt,    sed 
pum  niinime  percutientcs  rcversi  sunt,  dicentes: 
In  cellam  ejiis  ininime  inyredi  possumus,  quia  non 
dormit,  sed  in  terra prostratus  jacet  et  orat.  Lisu- 
per  ianto  thyiniamatis  suarissimo  odore  cella  ijisa 
redolet  iit  nitor  ianta:  frayrantia;  incensi,  qui  ab 
eo  ohlatus  est  Domino,  nos  iUic  penitus    intrare 
non  sinai.  Quibns  donuo  prnsceperunt.  dicentes  : 
lie  d percidi/e  eum,  quia  jussio  Domiiii  adimjden- 
da  est.  Qui  cumque  fuissent  nec  intrare  potuissent, 
revortentes  itermii  dixermit  :  Oraiio  ejus  nos  otn- 
iiino  prohibei  imjredi.  Quibiis  illi  dixerunt :  Vaeat 
oratio,  quando  venit  vocatio.  Sed  ite  et  implete  prs- 
ceptnm  Doinini;  quod  semel  datum  esi,  nequaquam. 
tran^^rcndi  poir.si.  At  ubi  tertio  tuerunt,  permit- 
tente   Domino  ingressi   sunt   ;   tam  forti   sclli- 
cct  manu  crudeli  eum  percussenmt  ut  vocem 
quain  euiisil  cum  dolore  gravi  sinmlque  et  f?emi- 
tu,  hic  qui  in  ecclesia  stabat  religiosus  clare  au- 
divit.  E 

20.  Facto  verodiluculoadsanctum  episcopum  ,uiquum,Hs. 
„.,    ,.  .  .    .  ,  iicfP-^^sit,  et  cuncta  qua*  viderat  quajque  etiam  au-      compurat 

l  idellS  OpiSCOpUS,  VISIOIIO  adniO-     rfierat  ei  intimavit.  Cui  ille  ait :  Srio,fili  mi,  scio  et 

■     -  -  miiu  nullo  modo  laiei.  Gumque  hoc  dixisset.  et 


ANNOTATA. 

a  Vix  dubinin  esse  jiotrst  quin  istc  S.  Faiistus 
fiierit  celebris  illc  marii/r  Cordubensis  qui  coUtur 
die  IS  octohris.  Hujus  antiquissima  erclesim  nientio 
fugil  dilif/en/iam  CorneUi  Bi/ei  nostri,  nbi  nd  hanr 
dirm  cf/ii  dc  ridtu  SS.  Fausti  ej  soriorum  ejus  {!). 

b  Mire  haUucinatus  est  hoc  loco  Thomas  Ta- 
maijus  dicens  hic  Of/i  de  S.  LeocriHa  marii/re  Cor- 
diibensi,  de  qua  ajmd  Aliarum,  S.  Kulojii  fami- 
liarem.  Hmc  nimirum  jmssa  est  anno  859  (2). 
Nullus  utiqne  hxsitaiioni  locus  fmsset  Tama>/o,si 
adrcriisset  ajnid  Vsuarduin  ad  diem  2-'i  norembris 
siynatam  esse  memoriam  In  civitate  Emerita, 
S.  Lucretiie  virginis,  qux  in  Marii/rologio  Tioma- 
no  sub  Diorletiano  jjassa  fertur. 

GAPUT  VIII. 


jl/i/7/  risiutif 
prfBimntia' 

iur  moys 
saiicti 

f^inrupi : 


nitiis,  bonis  in  pauperes  dis- 
Iributis  miii;ral  ad  Dominum. 

Luidajn  vii-o  religioso  iteiuni  iutcnte  ad  offi- 

cium  ecclesiastieum  recurrenti,  quadam  nocte 

dum  in  lorto  suo  inlompests  noctis  [silentio]  ^ 

sopoie  doprossu.s  jaccrel,  visum  est  ei  quod  si- 

gnum  ad  matutinum  dedissent.  Qui  statim  con- 

surgcns  omni    festinatione  ad  ecclesiain,    ne  ei 

lempus  sacriofficii  preetoriret,  accurrit-,cursuque 

rapidisslmo  properans  anhelabundus  illuc  perve- 

nit.  At  ubi  ingressus  est  ecclesiam  sanctae  Marite, 

qua^  sanctam  Hicrusalem  nuncusque  vocatur  «, 

audivit  voces  mire  modum  modulationis  canen- 

lium,  respiciensque   ad  chorum    vidit   stantem 

uiullitudinem  sanctorum.  Qui  niiuio  pavore  con- 
cussus  atque  in  tromori  versus,  sese  in  angulum 
basilicii;  sHenter  contuiit,  atque  tacite  conteni- 
pIans,solIicite  auscultans,  audivit  consueto  ordine 
omucabois  offioiuuiesse  completum.QuoexpIeto, 
paulo  adhuc  aulo  galloruni  cantu  cum  laudi- 
bus  pervenerunt  ab  ecdesia  ^  sanctae  Mari^  ad 
basiliculam  sanctl  Joannis,  in  qua  baptistorium 
est,(iuienimium  contigua  antefatre  basilica^,  pa- 
riete  tantum  interposito,  utraique  unius  focti 
teguiiuo  conteguntur  b.  Explicitisque  laudibus 
ccepoiunt  ad  invicem  dicere  :  Eccecontinuo  hora 
est  ut  signiim  dari  deheat :  ob  hoc /yrius  necesse  est 
td id j)ro  quod  destinati snmus  ordinemus.  Cumque 
hoc  dixissont,  apparuerunt  in  c(jnspectu  eoruiu 
^tiiyopes  *  tetri  nimiumque  terribiles,  quorum 
statura  vidobatur  esse  gigantoa,  nigrodo  perquam 
tolorrima,  ita  ut  ex  ipso  eoruui  torvo  intuitu  ^'  ni- 
miumquo  alro  vultu  palam  cernenti  daretur  intel- 

figi  ipsos  procui  dubio  tartareos  esse  mlnistros,     .  -   - .,  ^........ ooc..,. .,... 

quKjmMMiam  rhomphieasacutissimassuis  gesta-  bus,expectantibusqueangeUcis  choris,ad£etherca 
bant  m  manibus.  Quibus  mox  sancti  dixerunt  :  i'egna  tripudiando  migraret,  coelestibusque  pha- 
Subomni  veleritate  pergentes  ad  atrium,  ingredi-  langiis  consertus,  cum  cxultatione  perpetua  per- 
mim  cellam  in  qua  sanctus  Fidelis  episrojms  Jacet,     pctim  congiobari  in  sydereis  mansionibus  -  Jesu 


immiuonti  ;egriludiiie  artubus  jam  fatiscentibus 
se  totuiu  repente  dissolvi  sensisset,  ad  basilicam 
sanctissimjE  virginis  Eulaliae  so  deferri  pnBcepit. 
Sua  ibidem  in  primis  mulfis  lacryniarum   satis- 
factionibus  deflevit  delicta  :  deinde  nmltis  capti- 
vis  et  egenis  inultam  largitus  est  stipem  ;  ad  ulti- 
muin  redditis  chirographis  cunctorum  debita  re- 
laxavit.  Sed  dum    omnibus   reddidisset,  cautio 
cujusdam  viduee  romanserat  quee  necdum  fuerat 
reddita,quani  illa  vidua  expectaret  ut  oi  redderet, 
sed  quemadmodum  mulicrcula,pri3e  turbaadensi- 
tate,  qua  circumseptus  erat,  ut  accederet  non  ha- 
bebat.  Qupp  cmn  per  singulos  dies   veniret,  el 
locuni  minime  reperisset,  et  nimium  moestificata 
mente  anxiaret,  nihilque  agens  m(]erore  afflicta  ad 
suuni  hospitium  remoaret,  ei  quadam  noctesan- 
ctissimi  Gyprianus  et  Laurentius  martyres  in  visu 
adstiterunt.  dicentes  :  Nosti  quare  locum  non  in- 
miis  r'  At  illa  respondit :  Nescio.  Et  illi  inquiunt : 
Quare  j)er  reliquas  basHicasfratrum  nostrorum  ^ 
ceterorum    martijrum   frequenter    concurris,    ad 
nos  renire  contemnis^Quia  statim  surgens  ad  eo- 
rum  basilicas  concurril  ^  orationem  cum  lacrymis 
fudit,  pro  negligentia  relroacti  temporis  veniam 
imploravit.  Atque  inde  ad  basihcam  sanctseEuia- 
liiE  mox  rediit,  mira  eelerltate  locum  reperit,  chi- 
rographmn  suum  absquo  difficultate  rocepit,  Deo 
et  sanctis  ejus  immensas  grafes  retulit,  por  quod 
non  solum  locum  paratum  invenire  meruit  ingre- 
diendi,  vtMum  etiam  ita  sanctis  Dei  disponenLlbus 
gestum  est  ut,  quando  ingressa  est,  sanctus  epi- 
scopus,'cautionem  ipsam  manu  propria  tenens, 
pra?stolaret  cui  reformaro  dcberet.  Atque  itii  fa- 
ctum  est  ut  illo  benigne  reddente  atque  illa  cum 
gaudio  quae  diu  desideraverat  recipiente,  paulo 
post  vir  sanctus,  pra.'cedentibus  sanctorum  C(tti- 


mulfus 

larf/iindo 

eteemoiii/nrin 


Num.  19.  -  1  om.  cod.  -  -  =  cod.  occurrit.  —  =  (a.  e.)  ood 
ecclesmm.  -  *  ,-od.  eziopes.  -  ^  {t.  i.)  cod.  tuvbo  introitu. 
(1)  Tnm,  VI  Orl,.p.  189.num.  lOsqq.-  (2)  Cfr.  Acl.  SS.,      lom.  11  MarUi.  |..  411. 


Num.  20.  —  '  ed.  cucurril.  —  =  cod.  mansionum. 


Domino 


DIES  PRIMA  NOVEMBHiy. 


A  Domiiio  prsecipicnte  inoruvrit.  Corpusculum  vero 
ejus  juxta  corpus  sancHssiini  proedecessoris  sui 
uno  eodeniquesarcop}iagotradilum,velutiinuno 
lectulo  honorifice  est  turaulatum. 

ANNOTATA. 

a  Hoc  iitulo  (Sancta  Jerusalem)  designart  soli- 
fdni  fuisse  ecdesiam  matricemseumetropolitanam, 
coUigi  potest  exemplo  ecclesiarnm  metropollfauu- 
rum  Tarraconensis  et  Hispali'iifiis  (Ij,  •pia'  siti- 
fpiliB,  sicut  Emeritcnsis,  fotim  cujiisdam  proinncis 
ecclesiasticse  principales  crant  ;  suffrafjanearum 
vero  sedium  cathedralashasilica-Jnlcni  lltnlnm  slhi 
non  rindicahant.  El  indc  etiam  constat  ccclesiam 
Sancim  Marix  fuissc  cathedralcm  sedis  Ktncrifen- 
sis  :  quod  et  coyifrmatnr  twn  e.r  rocuhulo  ecolesia:- 
senioris  qiio  designafnr  infn-ins  (i3)  (iwque  i-nini 
hac  vocc  senioris  ecclesix  Hlius  antiquitatcm,  sed 
secundum  usum  satis  communem  illius  tewporis 
prinripalifdtemsifjnificari  exisfimo,  itii  »/ occlesia 
senior  idcni  sonet  ac  ccclGsia  princeps)  (3) ;  fum  ex 
eo  quodin  iUa  ecclesia  ex  more  /«  pasrhdte  missani 
°  celehrahat  cpiscopus  (4)  :  luin  dcniqiic  qiiod  in  ea- 
dem  conventus  suos  huhuU  ronciliunt  provinciak 
Emeritense  anno  b'b'6  vongregatum,  itt  exordio 
Actorum  diligcnfcr  uotafuin  cst  ('>), 

b  Sccuuduin  niorcin  untiquuin  scilicct,  iihi  pro- 
pier  multifudinem  baptizaudorum  in  festis  sole- 
mnibus  paschatis  ei  peufecostes,  ccclcsiu  pur/icula- 
ris  juxta  ecclesiam  principulcm  bupfisini  sucra- 
mcnto  cotifereudo  desiinari  solebat  (6). 

CAPUT  fX. 

Masonit  natione  Gotluis,  nulri- 
tus  in  ecclesia  sanctte  Eula- 
lise,  succedit  Fideli  in  episco- 
patu  ;  xenodocliiuni  et  mona- 
steria  sedificat. 


c 


iNoiprr  vrrA  [vel]  ^  de  virtutibus  sakcti  Mason^  a 

EPISGOPI. 


U, 


^.  Fideli  Uuic  prisfato  alino  viro  ad  supernam  pa- 
siiccedit  triam  transniigranfi  providentia  divina'  pieta- 
N  Masona,  |is  subrogatus  non  impar  omnium  virtutum  ^  vir 
ortfiodoxus,  eui  nomen  erat  Masona.  Scilicet  bea- 
tus  beato,  sanctus  sanclo,  pius  pio,  bonus  heni- 
gno,  atque  cunctis  cliurisnialibus  relulgetis  ruti- 
lanti  immensis  virtutibus,  sacerdotali  ordine 
Masona  successit  Fideli.  Praedecesi^orc  niniirum 
astrigeris  civibus  conserlo  in  ccelis,  successoris^ 
mannee  *  dulcedo  ejusque  insigne  meritum  cun- 
ctoruin  civium  ma*rorem  lenivit^in  tcrris.  uf  oni- 
nibus  pro  obitu  tanti  pontificis  niiL^ror  non 
solum  discuteretur,  verum  etiam,  instar  prisco- 
rum  patruiu  Elite  quondam  et  Efisasi,  duplicata 
paracliti  Spjritus  gratia  palain  cunctis  cernenti- 
bussancti  Kideiis  anlistitis  in  Masonam  sanctum 
episcopum  requievisse  videretur;  ut  plebs  sublato 
pastore  non  usquequaque  tiederct  afflicta  ian- 

Num.  21.  —  '  um.  cod.  —  '  kJ.  add.  gloria.  —  '  cotl.  sac- 
cessores.  —  *ffrf.  mansit  vel  ma^ni.  —  ^  rod.  linivit. 

(1)  Es/>.  Sayr.,  lom.  IX.  jj.  m  el  tum.  V .  i..  51-2.— (^)  .\uin. 
'*0-  —  (3)  Clr.  Du  Cange,  v.  ecclcsia  sciiior  tEd.  Hen^ohe!. 
tom.  III,  p.  (J).  —  (4l  .Num.  (itO-  -     i.M  Mani=i,  lom.  XI,  |.- 


:i27 

guore,  sed  geminato  gaudio  congaudercf,  .livina 
tnbuente  miseratione,  duni  et  ilUnn  ..ui  ,„■„  .alute 
prjeraisit  ad  ccelos,  et  istum  exiiniai  virlutis  virun, 
suscepit  gratulanter  in  terris. 

32.  Denique  sanctus  Masona  antistcs,  nobili 
ortus  in  hoc  seculo  origine,  seii  vit*  raeritis  i-xsti- 
tit  multo  uobilior ;  genere  quidem  Gothus  b,  sed 
mente  promplissima  erga  Deum  perquain  dpvo- 
tus  atijue  viriliter  Allissimi  viitntc  lundatus,  nio- 
ribus  ^anctis  ornalus.  Iiabituque  raagni  decoris 
pulchriticafus,  charitatis  hiraiilitafi.s-(iuo  ah    in- 
eunte  ffitate  refulgenti  stola  circnnianiiclus,  balteo 
fidei  forfiter  rircniiK-incfus,  prudentia  scilicel  et 
juslilia  insigniter  circuraseptus,  dilectione  summi 
Dei  et  proxirai  mirifice  deeoratus ;  dilectus  nani- 
que  Dco  ^  el  Iiominibiis.  a-tale  -  et  gluria  nnrahi- 
lis,  amator  iVatruin,  muitum  orans  pro  populo, 
cujus  nomen  multis  coruscando  miracnlis  pev 
onraem  terram  pcrtransivit.  Hujiis  ihi({uc  lcin- 
poribns  morborum  pesfein  inediiieque  inopiani 
ab  urbe  Enieretensi  vcl  orani  Lusitania  efus  pre- 
cibus  Dominus  procul  abegit,  mcritjsquc  -^acro- 
sancfjK  Euia!i:e  viivinis  iongius  pepuiil,  taiilain- 
que    salutera    et    oninium    copiani    deliciarum 
cuncto  popnlo  irapertire  dignatus  est  ut  nulliis 
unquam,  quamvis  inops,  aliquid    dchaberc  ■'  r 
videretur  aut  qualibet  necessifate  fatigaretur.  sed 
quemadmodum  opulenti  ita  el  iriopes  omnibus 
bonis  abundarent,  et  quodanimodo  instar  ca-U^- 
stis  gaudii  univer.^us  popnhis  in  tcrris  lanti  pon- 
tificis    meritura    congaudcret.  Omuibus    incrat 
gandiuni  ,    cunctis    aderat    pax ,  nulli    aberat 
felicifas.  in  oinnium  corda  norebaf  pcrfecta  cha- 
ritas.  in  oiimium  scnsus  poilebal  tranquilla  jocun- 
dilas;  ita  nimirum  ut,  dovicto  antiquissirao  hoste 
ac  superato  vctcrnoso  di-acone.  ncitio  mu*rore 
consternatus,  neuio  angustia  aftlictus,  ucnio  quo- 
libet  terrore  percuisus  vel  quolibet  zelo  aut  invi- 
dia  tactus,  callidi  anguis  virulonfis  stiniulis  qua- 
terelur;  sed  perfecta  charitato  reploti  ciincti  Doo 
adnitente  \m  patris  giatia  jocundantos,  iinper- 
territi.  sine  metu  vel  forinidino  oraniuin,  in  Dei 
laudibus   persistebant  constautor.   Non    solum 
auiera  jn  omniuin  tidolium  arcanis  ojus  flagi-a- 
bat  inimensa  charitas,  sed  etiam  oinuiurajudaio- 
ruiii  vel  gentilium  mentes  iniro  dulcedinis  sua? 
aftcctn  ad  Christi  grafiam  pertrahohat.  Quantns 
igitur  qualisqne  fuerit,  inerfia  iiostra  ad  singula  ' 
explicare  non  valel ;  sed  quamvis  raaxiina  tacea- 
nius,  extrema  saltein  e  maximis  moinoroinus. 

L>3.  Deniqucsupradictusvirpriusquain  ordina- 
retur  episcopus,  in  basilica  sanctissinia?  virginis 
Eulalia?  fertur  cum  suraraa  diligentia  advixi.sse, 
et  ihidem  irroprehen-^ibilifcr  niultis  annis  Deo 
deservisse.  Postquam  vero  iuspiranto  Deo  in 
omniura  ore,  oculis  et  aniino  residens,  sublatus 
inde,  ordiiiatus  est  pontifex,  statiin  in  exordio 
episcopatus  sui  monastoria  irinlta  fiindavif,  prs- 
diis  niagnis  locuplofavit,  basiiiciis  pIuro.s  miro 
opere  construxit,  ot  inultas  ibidcni  Dco  aninias 
con.secravit.  Deindexenodochiuin  fabricavif  nia- 
gnisque  patrimoniis  ditavit.  consfilutisquc  mini- 
stris  vel  medicis,  peregrinorum  et  tKgrotantium 
usibus  deservirc  pra-cepil,  taleque  prteceptura 
dedit,  nt  cuncliu  urbis  ambituni  modici  indcsi- 
ncnter  percuiTentes.  quemcumque  .servuni  seu 

Num.22.    -  '  rorf-  Dei.  — -Vt/.  eral.  —  '  i-d.  Iiafiere  rel 
avere. 

77, — (())  Cfr.  Smith,   Pictivnari/  o(  clirfgtiati  antii/uitiff, 
V.  Biiflisteru. 

Ilberuiii, 


y.\  us. 


<jOthiix 

f/ciierc, 

lirtulibus 

c/arus  : 


K 


IIUI     IHOIIIIftl'- 

riii,  iMisilic/ii* 

i't  .rriiiido- 

rhiiiiu 
coiintruit, 

eximie 

ri-i/n 
pan/ifri-M 
sfiUicitii^ 


328 


DE  VITIS  PATRUM  EMERITENSIUM. 


i;x  Ms. 


ti  libe.ralif. 


iirc  miniis 

iinjihxtia  et 

liiuiiilifate 

iiiHignis. 


iibonim,  christianuni  sive  jndaium,  repcrisscnt 
iugrmn,  ulnis  suis  [^estantos  ad  xcnodochiuni 
doferrent,  straminibus  quoque  lcctuli  nitidc  pra- 
paratis  cumdoni  infinuum  ibldcin  suporponcn- 
tes,  cibos  delicatos  et  nitidos  oousque  prseparan- 
tes  quousquc  cum  Dco  itgroto  ipsi  saliilem 
pristinain  rcronnarcnt.  Et  quandibct  a  praediis 
xenodoehium  collatis  multis  deliciarum  copia 
pararclur,  adhuc  viro  sancto  parum  csse  vide- 
batur;  sod  his  omnibus  adjiciens  majora,  praeco- 
pit  mcdicis,  ut  sagaci  sollicitudine  gererent 
curam,  nt  dc  omnibus  cxoniis  ab  univorsis  actua- 
riis  '  (/  ex  onmi  palrimonio  ecclosiiB  in  atrium 
illatis  medietatem  acciporent,  ut  eisdem  infirmis 
delorrent. 

24.  Si  ([uis  vero  de  civibus  urbis  aut  rusticis  de 
ruralibus  ad  atrium  ob  necessitatem  accessisset, 
liquoroni,  vini  olei  vel  mellis  a  dispensantibus 
poposeissot,  ct  vas  parvulum,  in  quo  levarot, 
exliii)uisset,  et  eum  vir  sanctus  vidisset,  ut  erat 
sompcr  obtutu  fjratus,  jocundo  vultu,  mox  ipsum 
vascnlum  confrintii,  et  ut  majus  dcferret,  prjeci- 
piebat.  In  eleomosyais  vcro  pauperum  quantum 

^  largus  exstlterit,  soli  Deo  rcservatum  est  nossc  ; 
tamen  et  de  ipso  quamdani  particulam  enarre- 
mus.  Tanfa  illi  cura  crat  pro  omnium  vita  aM-um- 
nosa  miserorum,  ut  ad  hasilicam  sanctissima; 
EulaliiB  iliacono,  viro  venerabili.  Redempto  no- 
minc  f,  qui  pra-crat,  duo  niillia  solidos  dcderit, 
p  quibus,  mox  ut  iUiquis  urguentc  necessitato  ad- 
veniret,  facta  cautione,  quantos  vellet  absque 
aliqua  niora  vcl  difficuUatc  accijiorct,  .suisquo 
angustiis  consulcrct  /'.  Nec  lioc  silondum  roor, 
([uam  largilluus  murieribus  exstilerit,  quippe  qui 
alienfe  rci  ahslinciitior,  sua?  largior,  nec  acci- 
picndi,  sed  daiKli  magnanimitate  pra-pollobat : 
avidior  quidem  dandae  rei  quam  appetendae , 
potiorcm  dandi  quam  accipiendi  didicorat  Ibrtu- 
nani.  Multa  largichatur,  niliilque  auferchat.  et 
ultro  cunctis  concedehat;  donabat  multa,  largie- 
l)atur  plurima,  ditabat  munificentiaiunivorsos  he- 
neficiis,  et  munificontia  magnus  habcbatur. 
Omnes  ab  illo  augebantur  donis  ac  divitiis  locu- 
plctabantur;  el  non  tantum  fratribus  et  ixmicis 
quam  ipslsscrvulis  ecclesifescmuncribus  largum, 
ultra  quam  credi  potest,  pntbehat.  Ita  nimiruni 
teiMporibus  cjus  dilati  sunt,  ut  hi  diem  sacratissi- 

(j;  nmm  pasf.htv,  quum  ad  eccleslam  procedcrot, 
plurinii  pueri  chlamydes  olosericas  induentos  co- 
lamooquasi  coram  rego  incederent;  et  quod  his 
temporibus  niillus  poterat,  nullus  prfesumobat, 
hujus  '  indumonlis  amicti  ante  eum  dchitum 
defcrcntos  obsuquium  pergerciit. 

25.  Sed  merito  ei  ab  onmipotenti  Domino  fuit 
taiiti  mcriti  donuni  collalum,  cujus  cor  iu  lanta 
opulentia  ct  gloria  transitorice  prosperilatis  gau- 
dio  numquam  fuit  turgidum  neque  inflatum.  Ni- 
niirum  humilis  animus  ejus  supra  solidissimam 
petrani  fundatus  innnaculabili  conscientia,  cogi- 
tatione  sincera  calliditatisque  ignara,  in  prosperis 
humilis,  in  advorsis  existebat  vehcmeiiter  fortis- 
sinms;  ncc  prosperi(;itc  erigL^batur  ',  nulio  dctri- 
mento  vel  augmento  constanlia  ejus  mutahatur. 


Constans  erat  in  cunctis ,  et  adversus  omnia  D 
promptissime  paratus,  patiens  nimium  et  robore 
firmissimus ;  in  cunctis  adversis  constans,  in  om- 
nibus  angustiis  imperterritus  perseverahat,  vul- 
tum  nee  gaudio  nec  moeroro  mutahat ;  unus 
semper  vultus  ejus.  una  hilaritate  dccoratus  cun- 
ctis  oecurrcbat ;  sempcr  idom  unus  vultus  ejus, 
nec  unquam  rerum  varielate  mutabatur.  Non 
illum  cunclis  inlmica  elalio  virtutibus  extulit,  sed 
in  omnihus  huniilitatcm  sinceram  sincero  conser- 
vavit  sacratissimo  cordis  affectu.  Gumque  in  tali- 
bus  divino  favore  virtutibus  polleret.  fama  bona 
opiniono  concrescente  adsparsis  -,  et  opcra  lumi- 
nis  a  vero  lumine  condonata,  multis  in  regionibus 
coruscavit  ^ 


ANNOTATA. 

a  Prmfer  huiic  inothim  scrlbendi  nomen  sancti 
cpiscopt,  duos  alios  pr^cipue  reperiimis  apiid  anti- 
ijttos,  qifales  nohis  in  editis  prostant.  Mausona 
mtncnpatur  apiid  Joannem  Biclaren^p.m  {\)  et  in 
Chronico  Eoderid  Tohtani  (3),  Massona  inter  E 
sifbscriptiones  ditpUcis  ConcilH  Toletani  (3)  et  in 
inscrijitionc  eji/stofx  ab  Isiduro  Hisjialensi  ad  eiim 
datx  (4).  Apud  rccentiores  nonmdlos  etiam  dicttur 
Masanus  vel  Masenus. 

b  Ex  hac  electione  viri  ex  (jente  Gothortim  ad 
sedem  nietropo/ifauam  Emeritensem  colUgit  R,  P. 
Julliis  Tailhan  (5)  non  admutqtiidam  volunt  d/s- 
juiictos  fiiisse  Ilispa no-Roina norn in  et  Gofhorum 
ilfa  cefaie  in  Ilispania  aniitios.  Affamen  ex  mox  se- 
quenie  paiiicida  adversativa  sed  etiam  dieendum 
videfiir  Hlaiit  aniinoriiiii  rotijinicfionem  non  fuisse 
taiiiittn  ni  Ilispano-lioinaiii  Gothos  omiiino  sifn 
pares  existimarent.  Gothus  etiam  nationefuit  Re- 
novatus,  secundits  Masono?  succcssor  (6). 

c  Dchabere,  id  est  carere  (7). 

d  Hac  voce  kic  significari  credideriin  officiales 
eccfesiasticos  qui  prsserant  colUgendis  frumento  ef 
aliis  refjus  qux  loro  decimarum  eecfesiis  ijrxstari 
sofeljant,  vorabulo  desumpto  ex  administratione  rei 
milifaris  (8). 

e  Non  convenit  inter  eruditos  ntrum  hoc  loco 
indicatiis  Redeinjitus  idem  fuerit  cum  liedem- 
j)to  archidiacono  ad  quem  data  inscribitur  ejjistola 
a  S.  Isidoro  {9j,  si  famen  liaic  aiithentica  supjjo-  F 
iiafur,  quumArerafo  (10)  et  aliis  ririsdociis  saftem 
sHsjiecta  visa  sit  (11).  SupposHa  veru  aiifhentia, 
serundum  Nicolaum  Antoniuiti  (13)  hic  ille  Re- 
demptus  fuerit  archidlaconus  ecclesite  Hispalen- 
sis,  qui  obitum  S.  Isidori  brevi  narratione,  quam 
ad  nostra  usque  servatam  babemus  tcmpora,  de- 
scripsit.  Agebat  forsan  cotempore  in  curia  regia 
Isidorus,  ut  ad  Hlspali  oxistentem  archidiaconmn 
convcnientcr  scripserit.  Florez  vero  {VS)  otnnino 
contcndit  liedeiiijitnm  illum  fuisse  nosfruiit  Etneri- 
tensein  :  jnyjbahilc  eitim  ininime  videri  Isidorum, 
etiam  ad  hreve  temjnis  in  curia  regali  commoran- 
tein,  iaiii  jn-ofixam  epistofatn  scrijisisse  de  re  neqiia- 
quam  urgente,  quutii  Iiedemj}tum  archidiaconum 
Hisj)alensem  mox  reversus  quotidie  coram  alloqui 


Num,  23.  —  1  eii.  sancluariis. 
.  Num.  24  —  1  ed.  hnjusniodi. 
Num  25.  —  1  ed.  add.  nec  adversilate  frangelialur.  —  -  td. 

(1)  Cfr.  supra  Comment.  pra'V.,num.  1-").— (^)  Ap.SclioU, 
Ilispama  iUiiairata,  tom.  II,  p.  4S.  —  (3)  Cr.  Comment. 
priev..  num.  Ui.  —  (4)  Cfr.  ibid.,  num.  17.  —  (5)  Rfnie  des 
(^ufstio)ishisloriiiufs,  iom.  XXX  (18S1).  p.21.  —  (6)  Infra 
num.  50.  —  (7)  Du  Gange.  Glossar.,  ad  Ii.  v.  —  (S)  Cfr.  ibid.. 


adsparsit  vel  alTulsit.  —  ^  ita  jn-ius  in  cod.,  xed  corr.  corus- 
caverunl. 

loni.I.p.  (J4,  V.  actuariiis,  n.h. — (9)  P.  L.,  tom.  LXXXIII. 
p.  9(F).  —  (10)  Isidoriana,  cap.  1\,  n.  21  stiq.  (P.  L..  tom. 
LXXXI.  p.  507  sc[q.).  —  (11)  Cfr.  Nic.  Anlonius.  Dibl.  Hisp. 
rti..  Iil>.  V.  n.  154  (tom.  I,  p.  351),  et  notam  Bayerii.  p.  352. 
-  (l^)  Ibid.  -  (13)  Esp.  Sagr.,  tom.  XIII,  p.  322. 

posset. 


320 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 
A   /.o.../.^l//?»««^o^;r.^;«6//;.rm/;,M.W./»r7^.;-..^//     di.nentis  suporaro  ncquivi.set    Scd  vir  ..nrtn  • 
sententm,  sed  rem  altius  hujuirere  opera^  pretium     nec  lcrroribus  frangitur,  ncc  blandinienti.  suade' 

"'"/m     f-  .-,■..-•.  *"^!^^^fo>"l'^ongressioneadversu.atrocis.inmm 

f  Montmrn,  tU  aumt,  p.etatis  mstitutionem  mlgo  tyrannnm  dimicans,  pro  defensione  iustitite  n^r 
refei-imt  nd  posterwrem  partem  secidi  XV  (1).  sistebat  iuvictus. 
Veriim  ex  hoc  /oco  documenti  7iostri  Uquct  rem 
lonye  fuisse  anfiquiorem  et  seculo  VI  a  Masona 
excogitatam  et  executioni  mandaiam.  Jam  si  ad- 
mittatur  uomine sohdi hir indicarisolidum  aureum, 
ut  passim  iu  legibus  barharurum  (:>),  etcumdoctis- 
simo  Benjamiiio  Guhard  soUdum  aureum  tem- 
pnre  Merocingiorum,  si  mctalU  iantum  pondus  et 
vulorem-  attendas,  ralutsse  francos  0,  A  (3),  at 
respectu  habito  ad  j^retlum  mercium,  squiparan- 
dum  esse  francis  nonagintu  (4),  idque  teiupore  quo 
scribebat  Gucrard,  id  csf  anuo  1^43,  fadh  colUgl- 
tur  summam  pecunix  a  Masona  in  hae  argentaria 
expositam,  pulore  Tnoneta-  hodierna;  xsfimatam,  ad 


KX   «s. 


CAPUT  XI. 

Sunna,  pseudoepiscopus  Enieri- 
tonsis    arianus,   dispulalione 
publiea  viclus  a  Masona. 
f 

^omporlo  dohnic  crudelissinms  tyi-amms 
quod  nec  ininis  neque  muneribus  viri  Dei  animum 
a  recta  fide  ad  suie  perfidiam  aj)ostatai-e  posset. 


B 


CAPUT  X. 


minimum  attigisse  ralorcm  francorum  200,()()(K  Si  "t  erat  tolus  vas  irce  fomosquo  viliorum  ac  frutex 
rero  hoc  hco,sicut  paulo  inferius  (5),  soUdos  ar-  clainnationis,  cujus  obsedebat  pectus  tniculentior 
genteos  significari  existimes,  summa  nostris  tempo-  hostis  ^  ct  captivum  m  sua  ditione  tenobat  calli- 
rihus  00,000  francorum  xstJmanda  esset.  dissimus  serpens.  amara  pro  dulc  ibus,  pro  leriibus 

aspera  obfulit  cibis,  pro  salute  medicanienta 
inortifera.  Quemdam  sciiicet  virum  pcstiferum, 
arrian*  hjEroseos  pravitatc.npcromniavindiciiii- 
toin,  cul  nomen  erat  Sunna,  pro  scditiosis  simul- 
tatibus  excifandis  et  pro  conturbatione  sauctissi- 

arianUS    Studet    aVPrlOrP   Mn-     '"^  ''"'*  vel  tolius  popuU,  in  eadem  civitate  .'pi- 
ai  IdllU^,  hlUUll  a>  ei  ICI  t   lUa-     ,eopum  arriance  partis  instituit  a:  virum  deuiquo 

S0nam,epiSC0puni   Enierilen-     ^'«^"i^^lisperversitautorem^hominemfuncstumet 

vultu  teterrimum  %  cujus  erat  frons  turbida,  tru- 


Sinnia, 

episeopiix 

ariaiionnii, 

ICniPiitiB 

Masouaiti  ati 

tlispuiatii}- 

nnupuhfii-ain 

/irorocal, 


Leovigildus,  i'e\  Wisii>;otlioruni 


sen),a  flde  catholica. 


S.  Masona 

forliler 

rr.-iislit 

Lpdriijihlo 

rfiji  (iriaiiu. 


u, 


nde  accidit  ut    b;vc  '   opinione    Stevissimi 
atquc  crudelissinii  Wise^otorum  Leovigildi  regis 
penetraront  auditum.  et  sua?  invidife  draeo  imnia- 
nissimus,bonis  operibus  semper  ttinulus,  stinmlis 
acrioribus  irritatus,   ojusdem  principis  animuni 
virus  vipereum  sauciaret.et  poculum  venenatum 
ejus  in  visceribus  transfunderet  ^.  Cujus  et  pocuh 
]ethah's  haustu  protinus  consilio  diabolico  arma- 
tus.  stimulante  invidia  ,  supradicto  sanctissiuio 
viro  legatis  intercurrentibus  [iterum]  iterumque 
mandavit  ut,  relicta  fide  catholica,  ad  arrianam 
hasresenicumunivcrsitateplebissibicoimnissi^di- 
verteret.  Cumque  vir  Dco  dicatus  constantissiino 
C  responderet,  bis  ferque   regredicntibus  nuntiis 
regi  niandaret  nunqnani  se  veram  fidem  relin- 
querequani  semel  agnovisset.ipsiinsuper  arriano 
regi  exprobravit  ut  debult.  ejusque  a  se  perfidiam 
dignis  increpationibus  ropulit.  Ad  se  itaque  re- 
versis  nuntiis,  ca-pit  supradielus  rex  diversis  sua- 
sionibus    animum  ejus    inUcere,  [si]  ^  forsitan 
per    quacunque    occasione  posset  eiun  ad  sutB 
praestitionis*  voluntatem  '"'   incurvare.    lilo    vero 
suasiones  niultas  ^  callidas  contempsit.  dona  et 
prEemia  veluti  purgamenta  respuit,  fideni  catholi- 
cam    viriliter   prorsus   vindicavit.    Nec   tanien 
contra  perfidiam  tacere  nialuit,  netacondo  forsi- 
tan  consentire  viderctur  ',  sed  tolis  nixibus  ejus 
vesaniae  repugnans,  clangore  veritatis  personavit. 
Gumque  se  ille  ccrneret  casso  labore  doficero, 
raptus  in  furore,  eum  ccepit  multis  pulsaro  terro- 
ribus,  opinans  minis  posse  concutere  quem  blan- 


ces  oculi.  aspcctus  odibilis,  niotus  borrendiis  ; 
eratquo  mente  sinistor,  moribus  pravus,  lingua 
mendax,  verbis  obsccenus,  forinsecus  turgidus, 
intrinsecus  vacuus,oxtrorsus  elatus,  introrsusiua- 
iiis.  foris  infiatus,  intorius  cunctis  virtutibus  cva- 
cuatus,  utrobique  deformis,  debonis  indignus,  de 
pessiniis  opulontus,  do  dclictisobnoxius,  et  pcr- 
petuain  ad  innrtem  nimis  ullronous.  Hicjam  di- 
ctus  perfidiie  auctor  dum  in  iirbem  Emeretenscm 
advcMiiensquasdambasilieas  cum  omnibus  earnm 
privilogiis  priecipicnte  rege  sublatas  ausn  tomo- 
rario  de  potestato  proprii  pontificis  sibimot  aggre- 
dions  ^  usurparet,  addictus  prtEdonis  funesti  ar- 
ctioribusvinculis,  sauciatusque*deejus  poculisle- 
fhalibus,  coepit  contra  Dei  fainulum  labidos  obla- 
trare  sermones.etverbis  strepontibus  comiuinan- 
tes  spurcissi.nas  evomere  voces.  Sed  scrvum  pro-  F 
batissimum  Doi  nec  co.iiininatio  ^  furcifori  frogil 
nec  turbulonfa  ira  pestiferi  omollivit,  nec  tompc- 
stas  insanientis  perditi  deflexit,  sed   ad  instar 
muri  fortissimi  immobilis  contra  universas  pro- 
cellas   pro    s;mctae    fidoi  deronsione  perinansit, 
Cunique  toto  adnisu  Doi  f;unulum  vol  oinnes  fide- 
los  jam  diclus  infidelis  oxquisitis  artibus  "^  extur- 
bare  vellet  nec  posset,  fretus  favore  rcgio  basili- 
(lam  sanctissinue  virginis  Eulalife  passim  ;uigrcdi 
nitebatur,  ut  eani  sublatam  do  proprfi  oj)iscopi 
potestate  mTianse  h«resi  dedicaret.  Cui  cum  san- 
otus  Massona  episcopus   vcl  universus  populus 
resisteret  ac   veheinenter    oppugnaret,    supra- 
dictus  pseudoepiscopus  Sunna  antefato  principi 
multa  in  accusationom  sancfi  viri  scripsit,  eique 
suggessit  ut  ipsa  sacra  basilica,   (|uain  adlro  in- 
hiaveraf,  catholicorum  ^  potestate  subiata,  dilioni 


Nam.  26.  —  '  ita  j/rius,  corr.  hac.  —  =  coU.  transtuderet.  cendo  forsitan  t-on  prmtermisitis. 

—  ^  om.  cod.  —  *  ed.  superslitionjs.  —  ^  -cod.  vuluptateiu.  Num.  27.  —■  >  ed.  haresis.  —  »  cod.  tieleniniurn.  —  ^  cod. 

~~  °  ed.  ejus.  —  ^  aic  ej-  ed. ;  cod.  rero :  Nec  tamen  lonlra  ejjgrediens.  —  *  ed.  satiatusque.  —  *  cod.  contaniinatio.  — 

pei-ridiam  tacere  maluni  sensisse  videretur.  rocibus  ne  U-  »  cod.  orlilius  :  ed.  martyrjis.—  ^  ed.  a  catholicorum. 


(IjCfr.  Moroni,  Dizionario  di  erndizioHe  ecclesiastica,      prolegom-.  p.  13". 
tom.  XLVI.  p.  353.—  (2)  B.  Guerard.  Pofijplyque  d^Irminou,      (o)  Num.  32. 

Novembris  tomus  L 


(3)  It)id  .  p.  134.  —  (4)  Ibid.,  p.  138.  — 
42  suse 


330 


DE  VITIS  PATRUM  EMER[TENSIUM. 


KX    MP. 


su:e  regio  iniperio  traderetur.  Ad  h;Tec  illc  falem 
fertur  promulgassc  sentonHam  :  ut  residentibus 
in  airio  ecclesiai  judicibus  utrique  episcopi  ab 
eisdem  assimipti  adessent,  ipsisque  coram  positis 
utriusque  partls  defensionem  conflictu  disputa- 
tionis  altercarent,  alternisque  adversum  se  con- 
p-essionibus  diniicantes,  de  sanctarum  scriptura- 
rnm  voluniinibus,  qujeque  ab  eis  essent  dictu 
prolatis  testimoniis  aslruerent  vel  roborarent ;  et 
cujns  pnrs  triumpbum  bravii  obtineret.  ipse  nihi- 
loniinus  Lcdesiani  sancta^  Eulali«  sil)imet  viu- 
l>  dicaret  h. 

,1  nb  ru  28.  At  ubi  bujuscemodi  decretum  crebrescente 

xnperiunr     rumore  Ju  aurlbus  almi  viri  Masona?  personavit, 
illico  basiticani  sanctae  virginis  Eulalia-  pnepro- 
perns  peliit,  tribusque  diebus  tolideuHiue  nocti- 
bus  parsimoniis  *   et   fletibns  perseverans  ante 
altare  sub   quo    venerabile  corpuscnlum    sacr^ 
marlyris    situm  est,  pavimento  proslratus  incu- 
buit.Tertio  denuun  die  ad  atriuni  quod  est  iunda- 
tum  iulra  nupnia  ipsius  [nrbis]  ^  repedavit;  tanta- 
que  cum  alacritate  et  mentis  constantia  regressus 
est  ul  nulli  fidelium  and)iguum  videretur  illuni  in 
^  ejus  pergcre  adjutoriuin,  qui  dixit :  Nolite  priEco- 
yitare  tjind  IfKjnaiuini;  aed  (jitod  dirtiim  fuerit  vobis 
1)1  iiki  hora  illud  hquimim  :  non  enhn  vos  estis  /o- 
(jue/itrs,  mi  Sjiirifus  sanctus.  Cumque  pervenisset 
in  nrbem.  iugressusque  in   atriuui   consedisset, 
vuUussui  jucunditate  cunctorum  fidelimn  moesti- 
tiaui  abstulit,  ac  ne  in  alitiuo  *  de  victoria  ejus 
h;esitarent  admonuit;  ipsumque  neran(bnu  arria- 
num  episcopum  simulque  et  judices  operiens  diu- 
tissiuu-  priestolavit.  Tandem  arrianus  episcopus 
una  cuui  jndicibus,  septus  catervis  populi  turgi- 
dusque  fasfu  superbifE,  ingressus  est.Tum  deinde 
residentibus  episcopis   residerunf  et  judices,  iUi 
(|uaui  maxime  qui  erant  fantores  arian;ii  partis  et 
inipiissimi  regis.  Cuinque  residerent,sanc.lus  Ma- 
sona  episcopus,  ut  ei-at  snnunffi  gravitatis  sum- 
nia-que  prudentia?,  diu  nudtumque  oculis  col'1o 
inleutissiienfium  tenuit.  Cumque  ille  sileret,  lu^- 
reticorum  Sunna  cpiseopus  prius  loqui  exorsus 
est,  ccepitque  nefarida  ■*  oris  strepentia,  aspera, 
scabra  et  obscocnosa  summo  cum  fragore  ])iodu- 
cere  verba.  Cui  cum  vir  Dei  patienter,  louiter 
suaviterque   responderet  et   omnem    veritatem 
insigniter  demonslran^t,  atque  ille  coutra  proca- 
G  cioribus  verbis,  utpote  per  os  draconis,  insibilaret, 
ca-pere  utrique  inter  se  verborum    ingens  ha- 
bere  certamen.  Scd  nnlla  ratione  potuit  moles 
carnea  sapienli*  Dei  sanctoque  Spirilui,  qui  por 
os  servuli  sui  MasonEB  episcopi  loquebatur,  resi- 
stere.  Qnid  multaV  onmi  rafione  convictus  supe- 
ratusque  conticuit   ac  pudore  niniio  coopertus 
erubuil,  et  non  tantum  ille  quantum  mediatores 
perversi  qui  cjus  partibus  importuui'  nilebantur 
ferre  adniiuiculum  ;  et  non  solum  confusi  erubue- 
runt,  verum  etiam  audientes  insestimabilis  do- 
ctrime  loquelam  mellifluo  sermone  de  ore  ejus 
pracedenteni,  uienle   cousternati  atque  in   stu- 
poro  nimio  eonversi,  cum  multa   atlunratione 
quem   expuguare  paulo   ante  volueranl,  collau- 
dabant.Nam  tantam  gratiam  in  eo  die  ejus  la- 
biis  ^  conferre  dignatus  est  Dominus  ut  nunquam 
eum  quisque  "  prius  viderit  tam  clarum  eloquio 
facundo  ';  et  licet  semper  docuerit  ore  facundo, 
lunc  tanien  prte  ceteris  diebus  eloquentior  exsti- 


tit.  Tunc  denique  viderunt  recti,  et  lastati  sunt,  et  D 
omnis  iniquitas  obturavit  os  suum,  quoniam 
obstruxit  Deus  os  loquentium  iniqua.  Cuncti 
igitur  fideles  vehementer  admirati  sunt,  quia 
quainvis  virum  hunc  antea  nossent  eloquenti.ssi- 
mum,  nunquam  tamen  eum  tam  scholasticos 
sermones,  tam  nitidos,  tamque  lucifluo  eloquio 
reminiscebantur  fuisse  locutum.  Tunc  protinus 
onmes  orlhodoxi  omnesque  catholici,  prostratis 
superatisquehostibus,in  laudibus  acclamaverunt, 
dicentes  :  Qids  siiuilis  tihi  in  diis,  Domine  ?  Quis 
similis  tihi'^ef  non  esf  semnduin  opfrn  tua.  Deinde 
ad  basilicam  gloriosii^  virginis  Eulaliie  nna  cum 
victore  antistite  Masona  unanimiter  perrexerunt; 
jn  Dei  nimirum  laudibus  exsultantes  venerunt, 
immensisque  fragoribus  jubilantes  sacratissimum 
ejus  templum  introierunt,  infinitas  grates  omni- 
potenti  Domino  rctulerunt,  quia  sacr^  suse  virgi- 
nis  preeibus^  in  sublime  erexerat  famulos  et  ad 
nihilum  suos  redegerat  inimicos. 

ANNOTATA. 

a  Adrerte  Snnnain  non  fuisse  missum  Emeri-  ^ 
tnin  ut  Mason*  loeo  ilU  sedi  j)rxessct,  (juod perpe- 
ram  vidctur  supponere  Thomns  Tnmayusin  adno- 
tationc  ad  hunc  locuin,  sed  ut  ariuni,  qui  ad 
caiholicorum  ecclesias  nec  (tdminsi  essent  nec  acce- 
dere  vellenf,  suum  haherent  cpiscopum,  cui  j)ro 
nuinero  illorum  qui  ijm  adhxrerent  ecclesix  qux- 
dain  nffriliulx  sunf. 

b  Sperabaf  forte  Snnna  fore  iit  multi  cafholici, 
rel  ijisius  rationibus  cel  cerfe  terrore  Judicum  victi, 
ad  arianam  hxresim  j)rofitendam  transgrederen- 
tur,  et  ifa  Jam  ejus  (/rerje  aucto  augeri  etinm  possef 
a  rege  quadam  specie  Juris  numcrus  ecclesiarutn 
ijjsi  j)roj}riarnm. 

CAPUT  XII. 

MasonaTolelum  a  regovocatur; 
recusans  clare  lunicam  sancUe 
Eulali^e,  in  exilium  missus, 
equum  ferocem  domat. 


F 

Igitur  supradictus  hsereticus  Sunna  episco-    j^eorhjihUs 
pus,  quamlibet  oinni  ratione  et  veritate  fuerit     nxfiihnn- 
convictus,  pertinaciter  in  pristiuani  fidom  perdn-    "i/^"l^ 
ravit;  nec  poterat  liberis  gressibus  art  porlmu     Jj'^*^',"^^,^ 
properare  salutis,  cujus  cor  lapideum  instar  Pha-      ■j^^i,.i.,m 
raonis  antiqui  ^  permittente    Deo    induraverat      „arr>^ii, 
hostis.  Post  hcEC  superatum  se  in  omnibus  vidcns, 
ccepit  magis  magisqae  mente  eftera    adversus 
famnlum  Dei  criminationes  et  adjecta  ^  conuuen- 
titia  ^  callidis  machinare  dispositionibus,  atfpie 
contra  militem  Christi  omni  genere  septus  telo- 
ruin,  seipsum  potius  adpugnaturus  *  advehere, 
ipsumque  bealissimum  virum  Masonam  episco- 
pum  in  auribus  principis  Leovigildi  arriani  clam 
multis  criininibus  accusare.  Nihil  sane  calliditas 
adversantis  pr*valuit:  nihil  virum  Dei  calamitosa 
nequitia  nocuit,  quem  gratia  Redemptoris  spin- 
tualibus  armis  armavit.  Tandem  spiritus  nequani 
compulit  Siepe  nomiuatum  arrianorum  regem  ut 


Num.  28.  —  1  U„  voil.,  hi/eml.  forlv  preciinoniis.  —  ■>  om.  Num.  29.  —  '  ed  antiquus.  —  "  fil.  objecla.  --  ^  roil.  coin- 

vod.  —  "  eod.  alio.  —  *  ed.  nefandi.  —  ''  rod.  ilubiis.  —  «  ed.      nientia ;  Flor.  commenta  ;  'fam.  cnnimercia.  —  ■*  ed.  expu- 
quisquam.  —  '^  ita  con\;  cod.  priiis  racundum.  —  "  ita  ed.,      gnaturus. 
eod.  templum. 

sanctum 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS, 


A  sanctum  viruni  a  propria  sede  renioveret,  suis- 
que    obtutibus    prjesentare    deberet ;  oeiusque 
ininistri   compares   crlminis    ejus.  prseceptionis 
edicluni  implentes  atque  ad  Enieretensem  urbem 
venientes,  virum  beatum  sub  onmi  celeritate  ad 
urbem  Tolctanam,  in  qua  rex  erat,  j^roperare 
compeilunt.  Hinc  cum  suhito  sanetissinuis   vir 
Masona  episcopus  e  grcmio  raptu:^  occIesisB  sau- 
cttetolleretur  et  indcmiiis  quasi  reus  ad  exilium 
duceretur,  omnium    vox  civium  Emeretenslum 
ejulato  magno  cum  intolerahllibus  lacrymls  per- 
strepebat  ■' ;  tanti  pastoris  abrogari  sibi  remedia 
immensisgemitibus  immensisque  ululatibus  pro- 
clamabant,  bls  nimirum  voeil)Us   clamitantes  : 
Cur  ocile  tiinm,  pic,  (lcserrs,  pastor:'  Cnr  gregein 
tuum  periturum  relinqiiis  ?  Ne,  quxsmnus,  luporuin 
Jios  in  fauc-ibus  mifta^t,  ue  oves  iux  hnrfenns  iiecta- 
reis  fioribns  refecta:,  mordacihus  hinientnr  Inpis, 
nullo  proGurante  pontifice  ?  Tunc  ille  motus  tot 
flelibus,  ut  semper  in  Domino  pletatis  visceribus 
influebat ",  lacrymasseperhibetur  ;  dein  plurimis 
eos  alloquens  verbis,  mira  subtilitate  consolare 
dignatus  est.  Post  hoec  valefaciens  cunetis,  comi- 
tante  slbi  sutfragio  divlno  profeetus  est  tranquilla 
mente,  constanti  animo,  hilari  vultu,  ut  semper 
erat  solitus. 
:•(  itmicam        30.  Gumque  pervenisset  ad  urbem  Toletanam, 
s.  Kiilalm    g(_  jilrocissimi    tyrannl  conspectlbus  adsiitissel, 

Iradeie  1      ■      ■  ,  ....  ,  . 

natsttutem  pl"'"""'^  *^'^"i  ^'^^  lacessens  ^  convicus,  nmltisque 
terroribus  pulsans,  ad  ba^rosem  arrianam  omni  ^ 
adnisu  pravae  intentionis  porlrahere  cupiebat. 
Sed  cum  vir  Dei  omnia  slbi  illata  contmnelia 
libenter  toleraret,  coepit  tamen  adversus  ea  qute 
rabidus  canls  oblatrabat,  cum  omnl  mansuelu- 
dine  incnnctanter  respondere  et  omissls  propriis 
contumeiiis.  pro  in jurils  cathollcas  fidei  eondoiens, 
ipsl  tyranno  audacifer  respondere.  Cujus  eon- 
stantia  maf,Ms  magisque  pcrmotus  Insanissiums 
rex,  multo  magis  cccpit  rabido  ore  rabidioribus 
adversu.s  Dei  famulum  infVendcre  lati-atibus; 
deinde,  ut  tunicam  sanctissimte  vlrginis  EulaHEe  ei 
prEesentaret,  quani  in  basilicam  arriauBepravitatis 
ibldem  in  Toleto  habere  deberet,  c*ppit  mlnis  ter- 
roribusque  impellere.  Ad  lia^c  vir  Dei  respondit: 
Compertum  tibi  sit  gitia  cor  meumsordibusarrianib 
superstifionis  nunquam  macuiabo,  tam  perversi 
dofjmatis  ^  meutem  mcam  nnnipiam  ini/uinabo. 
C  Tunicain  dominx  mex  EhIuUx  sacrHeyis  h,sretico- 
rum  manibns  poUnendam  vel  etiam  snminis  diijiHs 
contrecfandain  nunquam  tradebo,  neque  a  te 
reperfa  qiiocnniqne  fempore possideri  pofest.Hisc 
profanus  tyrnnnus  audiens,  in  furore  vesaniEe 
versus,  festinanter  celeriterque  ad  Emeretensem 
urbem  mislt,  qui  ubique  ipsam  sanetam  tunicam 
soilicite  requlrercnt,  et  tam  in  thesaurum  eceleslas 
sanctae  Eulaline  quam  etiam  in  thesaurum  eccle- 
"  siae  senloris  a,  quii?  vocatur  Sancta  Hierusalcm, 

sagaciterscrutantcs,  eo  usque  perquiroroiil  qun- 
usque  repertam  ad  eumdeferrent.Qui  cum  venis- 
sent,  ct  ubique  strenue  requisissont,  minime 
rcporerunt,  ac  sic  vacui  ad  regem  suum  redierunt. 
Quod  cum  ei  renuntiarenl,  acrius  infrendere 
cum  dentium  stridore  contra  viruni  Dol  diabo- 
lus  co?pit.  Qui  cum  ejus  obtutibus  sistcretur,  ait 
ad  eum  :  Aut  dic  ubi  est  quod  requiro  ;  aut  si  non 
dixeris,  cognosce .  te  graribns  afficiendum  esse 
^njuriis,  et  post  in  regionem  longinquam  in  exiH- 
um  proficisci,  uhi  multis  xrnmnis  affectus  omni- 

^cod.  preslrepebanl.  — "  fd.  affluebat. 

Num.  30.  —  '  cod.  lascessans.  —  -  rod.  omue.  —  ■''  ed. 
pcrverso  dogniale. 


331 


busque  necessitatihus  infolerahiliter  cruciatus  .,  „ 
crudeli  morte  deficies.  Ad  bajc  vir  Domini  talcm 
fertur  dedisse  responsum  :  ETilium  mihi  mina- 
ris^  Comperfum  tibisit  quia  minas  tuas  non  perti- 
mesco  et  exiUum  nuUatenusparesco,  et  ideo  olj.-<ecro 
te  ut,si  nosti  aliquam  rcijionem  nhi  Dens  non  est 
ihi  ine  exilio  tradi  jnbeas.  Cui  ille  ait  :  Et  in  qno 
loco  Deus  non  est,  biotenateh?n  vir  Del  rosi.on-  i> 

diliSinosfi  qnia  in  omni  loco  Deuse.^t,cur  milii 
exifium  minaris  i'  Xa,n  ubicnmque  ine  direxeris, 
nori  quiu  non  me  derelinquet  pietas  Domini. 
Sed  et  hoc  certum  habeo  quia  quaiitum  fu  in  me 
crndelius  fneris  debacchatus,  tanto  mayis  me  niise- 
ricordia  ejus  subsequetur  ef  consolabitur  clemen- 
tia  ejus.  Ob  cujus  constanllani  majori  supplleio 
posslma'  montis  sute  insanissimns  tyrannus  inte- 

rius  afflictus,  telle  et  amaritudine  nimia  permotus, 
ait  ad  eum  :  Aut  prxsenta  niihi  i/jsam  tnniram, 
quain  fraudulenter  .virripui.sti,  aiit  si  non  pr;usen- 
taveris,  dicersis  snppHciis  faciam  ditmricari  niein- 
bra  tua.  Gui  miles  Dei  ita  impcrterrllus  respondit: 
Jam  dixi  tibi  semel  ei  ifernm  quia  minas  fuas  non 
formidaho;  sed  quidquid  valef  mens  tua  perversa 
ampiins  adversum  me  excoijitef.  Ejo  tamen  nec  fe  ^ 
pertinmco,nec  metu  terntus  id  quod  reqniris  prx- 
sentabo.  S&l  hoc  scifo,  quia  tunicam  ipsain  iyne 
combussi,  putreresqne  ex  ea  feci,  et  in  liquorem 
aquss  permixtos  bibi.  Et  tactu  manus  sua?  contre- 
ctans  slomachum  suum,  dieobat  :  Eridenter  co- 
(jnosce  quia  iu  piilveres  redacta  bibi  iliam,  et  ecce 
hic  intus  in  ventre  meo  eM  ;  nunqtiam  tibi  illam 
reddo.  Hoc  autem  Ideo  dicchat,  ([ula  nullo 
sciente  sibi  eam  in  stomaciio  plicatam  Infra  sua 
indumenta  llnteis  involutam  prajcinxerat,  et  itii 
eamDeosoloeonscio  gestabat;  nam  slc  cajcavit 
Deus  oculos  Ipsius  rogis  et  onmium  assisten- 
tium  ci  ut  nullus  Intclligorct  queiTiadmodum  istu 
prosequerctur  vir  Dei  c  c 

M.  Dum  hiEC  ct  his  similla  loquerentur  et  esset  exilh 
multa  cueli  sercnitas,  inajestas  diviiia  ealitus  fra-  '"«''■'''' 
gore  magno  repentc  intoiiuit,  ita  ut  treniobundus  '^?"'"*/"'*'''^'""*- 

,      ,,  .  ■    .1  ,  .  stmiis  mitrm 

de  throno  suo  Loovigildus  rex  m  terram  cuni    ^,.  Masoiiii- 

pavore  proeidorot.  Tum  vir  Del  ciim  cxultatione       prxbrt. 

magna  eonslantor  ait:  .SV  regem  ',  ecce  reyem  quein 

timere  oportet;  nam  non  talem  qualis  tu  es.  Tunc 

deinde   spiritus    nequam   oxlemplo    noxialibus 

verl)is  os  saerllogum  tyraiini  eonvieiis  semper  ar- 

mafcus  ^  reseravit,  et  istam  protinus  impiotatis  ''' 

sute  sententiam  oblatravit  :  Ma.^ionam,  moribus 

nostris  semper  contra  nos  infe.stnm  et  fiilei  nostrai 

inimienm    reUijioniqne  contrarium,  ocius  a  con- 

spectibiis  nostris  suhtracfum  exiUo  religari  juhe' 

mus.  Cunique  hujusccmodi  inimlcus  iiiipii.s.simus 

rex  nialam    .sane   sententiam    contra  insontem 

dedisset,  <iuantocius  minlstri  compares  eriminis 

eum  a  conspectibus  ejus  abstraxorunt.  equumque 

ferocem  oi  ad  sedcndum  pra-cipiontc  regc  jiara- 

verunt,  qui  eum  ita  prajcipitarot  ut  eadons  fractis 

cervicil)us  crudeliter  Interiret:  tantte  scilicet  fe- 

rocitatls  c(|uus   erat,  t|uod  nullus  scssor.  pro  eo 

quod  jam  inultos  pcr  pra'cojis   eorruerc  fecerat, 

ascendere  prsesumebat.  Cumque  viro  Dei,  uf  in 

eo  ascenderet  pararetur.  rox  crudelissinuis  por 

fenestram  eminens  ^*  palatii  resj^iciens,  expcefa- 

bat  ut   ei  vir  sanctus  de   cquo  casurus  ingens 

spoctaculmn    prgeberet.    Statimque    in    noniine 

Doiiiini  odito  vcxillo  crucis,  sanctissimussacordos 

asceudit   cquum    ferocem.   Queni    ei    Dominus 

Num.  31.  —  '  *■(/.  rex  es.  —  ^  ed.  iinnahim.  -  ^  Tuin.  eini- 
nus. 

velut 


332 


DE  VITIS  PATRUM  EMERITENSIUM. 


velut  agnum  mansuctisslmum  reddidit :  coepit 
namque  cum  omni  mansuetudine  et  cautela  iti- 
iieris  sui  pergere  viam,  qui  paulo  ante  immenso 
flatu  et  fremitu  atque  incessanti  totius  corporis 
motu  *,  quasi  despiciendo  alium  fcrrc  recusabat. 
Cumquehociiiiraculum  omncs  cernerent,  obstu- 
pescentes  valdc  admirati  sunt;  nam  et  ipse  rex 
in  magna  coiivei'sus  est  admiratione.  Sed  quld 
cieco  prodesse  poterat  jubar  splendidissimum 
solis,cujus  arcana  omni  opere  offuscaverat  saevis- 
simus  hostis  r' 

ANNOTATA, 

a  Cfr.  mupra  Amtoi.  a  <id  rap.  vni. 

b  Biothanatus,  mx  contumeUosa,  tdein  fere  so- 
nat  (jiiod  furcifer,  qui  violenta  morte  perire  me- 
retur  (1). 

c  CrexUbile  est  mayis  callide  Masona  mentem 
suam  reticuissp :  fierus  rnim  diffirile  a  mendarii 
ntljm  e:rrusari  possef. 


B  CAPUT  XIII. 

Nepopis,  pseudoepiscopus  aria- 
nus  a,  Enieritie  substitulus; 
Masona  vero  in  nionastorio 
per  triennium  exul  miraculis 
claret. 


in  sedem 
Emtntensf.nl 
infrnmt»  ; 
Masona  pn- 
trienniiitii 
exiil;  ejus 
Hberalifas 

rrgu 

ptiujieren 

prodifjio 

remnwrtitd. 


c 


igitur  sanctus  Dei  antistes  Masona,  tribus 
lantuindem  secum  suis  couiilantibus  pueris,  ad 
locuiu  destinatum  pervenit  6;cum  quibus  eum 
mox  honiines  puuituri,  qui  a  rege  missi  fuerant, 
exilio  in  monastcrio  religarunt.  Cujus  religatio 
fuit  summa  sublimitas,  contmnelium  '  perspicua 
sanctitas,  peregrinatio  immonsa  felicitas.  Post 
hfec  subrogatur  ei  pseudosaccrdos  Nepopis  qui- 
dam  nomine,  atque  in  locum  viri  Dei  in  Emere- 
tensem  urbem  substituitur:  homo  namque  pro- 
ianus,  servus  sane  diaboli,  angelus  satanje, 
prEenuntius  antichristi,  et  hic  erat  alienae  civitatis 
episcopus.  Sed  quantum  vir  Dei  cresccbat  virtuti- 
bus  copiosis,  e  contra  ille  fa^dabatur  actibus 
nefandis.  Cum  jam  per  annos  tres  ct  eo  aiupUus 
beatam  vitam  beatus  degeret  vir  Masona.  multis- 
que  inibi  prEEpoUeret  virtutibus,  omnia  qute 
ibidcm  suis  usibus  suorumque  famulorum  habere 
poterat  necessaria,  pauperibus  erogavit.  Cumque 
pene  nihil  remansisset  quod  largire  dcberet,  quae- 
daui  vidua  paupcrcula,  qute  nmllis  obsistcbat 
aerumnis,  ad  eum  stipem  flagitans  advenit.  Cum 
vero  vir  Dei,  qui  jam  omnia  in  opus  simile  con- 
sumpscrat,  magnopere  inqulreret  quid  ei  imper- 
tirct,  et  quia  inininie  reperiret,  corpit  pueros  qui 
cum  eo  erant  deposcere  ut  si  aliquis  eorum 
aliquid  habcret.  et  fidelitcr  prsesentaref,  ut 
jam  diclje  miilitTculEc  tribucrct.  E  quibus  unus, 
noniine  Sagatus,  qui  prfeerat  ceteris,  respondit 
dicens  :  Haheo  qtiidem  umim  solidum  c ;  sed  si 
himc  dede.ro,  nihil  omnino,  unde  twbis  vel  et 
hestitnicidx^ nostrsi  in  postmodum  emamusjiahehi- 
inus.Qwcm  virDomini  ut  sine  aliqua  hEcsitatione 

*  cod.  nietu. 


integrum  daret,  nihilque  sibi  cx  eo  reservaret, 
praeccpit,  non  ambigens  Dominum  sibi  adfutu- 
rum,  qui  illi  omnia  bona  protinus  subministraret. 
Ouodcunijussioniejusobtcmpcransmuhcriipsuin 
solidum  dedisset.  post  pusillum  ad  eamdem 
mulicrem  praedictus  Sagatus  cucurrit,  eamque 
deprecatus  est  ut  quia  non  erat  undc  victum  sibi 
eincrcl,  ci  de  ipso  quod  fencrabat,  saltem  vel 
unum  tremisscm  d  redderet,  unde  suk  necessi- 
tati  consuleret.  Qutestatim  iinum  ahsque  moesti- 
tia  rcddidit,  duos  vero  secum  jiicunda  mente 
portavit.  Nec  mora,  ct  ecce  subito  ante  fores 
monasterii  reperti  sunt  ducenti  astui  onusti 
stantes,  qui  niissi  cuni  diversis  alimoniis  ad  eum- 
dem  virum  a  diversis  viris  catholicis  fuerant. 
Quod  cum  viro  Dei  fuisset  nuntiatum,  et  ab  his 
qui  vcnorant  essct  oblatum,  omnipotenli  Domino 
imnicnsas  refcrcns  gratias,  illico  prsecepit  accer- 
siri  Sagatum.  Qui  cum  venisset.  ait  ad  eum  vir 
Domini  :  Quatifum  dedisfi  muUeri  eleemosyiiam 
poscenii'f  At  ilk'  respondlt  :  Secunduni  iinperium 
timm,  solidiim  quem  habui  integrum  dedi ;  sed  quia 
iirrfuehat  nece.^silas,  ttnum  ab  ea  fremissem  postea 
ac.cepi.  Et  vir  Doinini  dixit  :  Inditltp-at  tthi  Domi- 
fius,  fratei;  quia  ambigtius  exstittsti  et  de  misera- 
tione  Domini  desperasti,  insuper  et  in  multos  pnu- 
pcres  peccasti.  Duos  tremisses  dedisli,  ecce  duo 
millia  solidos  et  durentos  asinos  oneratos  multls 
alimentis  acrepisti.  Nam  si  tertium  tremissem  non 
ahstulisses,  procut  duhto  trecentos  asellos  onustos 
arcepisses.  Qui  deiiide  gratias  agens,  atque  gra- 
tiam  benedictionis  suse  pro  gratiarum  actione 
reddens,  cunctos  qui  euin  requisierant,  sacris  elo- 
cpiiis  simul  etepistolis  refecit :  illc  vero  confestim 
pene  cuncta  qufe  illi  directa  fuerant  pauperi- 
bus  erogavit. 

ANNOTATA. 

a  Perperam  in  hoc  titulo  arianus  dicitur  Nepo- 
pis.  Pafef  enim  ex  textu  capitis  Nepopim  loco 
MasonsE  cathoUcis  datumfuisse  episcopum,  arianis 
siium  servanfihus  Suiinam.  Unde  nec  mirandum 
esf  quod  ipse  Sunna,Masona.profecto,Emeritensem 
sedem  non  invaserit:  quem  scilicet  ceHissime  caiho- 
lici  respuissent,  utpote  qui  aperte  arianam  hxresim 
Ijrofiterctur. 

b  Quisnam  hiclocusfuerit,  prorsus  ignoratnr. 

c  Hoc  loco  manifeste  intelligendus  est  solidus 
argeufeus,  cujiis  valor  idisolufus  erat  francorum 
2,  78,  relativusvero  pro  fempore  Merovi ngiorum  ad 
nostra  fempora  (an.  1840)  comparato,  francorum 
'2G,  57  secunduin  B.  Gtthard  {"1). 

d  Tremissis  erat  tertia  pars  solidi. 


CAPUT  X[V. 

Leovigildus  rex,  percussus  a 
sancta  Eulalia,  Masonam  re- 
stituit  ecclesiae  Emeritensi. 


rost  a'iquos  vero  dics,  cum  in  basilicam 
ipsius  monasterii  gratia  orationis  intrasset,  subito 
super  altarc  cjusdeni  sanctie  basilicse  sacratis- 

best.)  cod.  evesliunculEe. 


D 


E 


S.  Eulaiii' 

Masoiia- 
in  risii  fi"f>" 

exilii 
pranun(i'i'i 


Num.32.  —  1  iia  cod.  cyr.  supra  ntini.  :iO  init.  —  ^  (ei 

(IJ  Crr.  Du  Cange.  lom.  I.  p.  m,  col.  2.  —  {•2}  Pohjptyque      d'Irminon,  totn.  I.  pp.  134. 138. 


sima 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


B 


A  siina  virgo  Eulalia  in  columba;  spcciom  nivci  can- 
doris  apparuit,  eumqtie  '  blantle  alloquens,  utpote 
piissima  doniina,  fulelissimum  consolare  dignata 
est  servulum.  Deinde  ait  ad  euin  :  Ecce  jnm  tem- 
pus  est  ut  ad  tuam  regredlens  cirltatem  priatinum 
mihi  debeas   exhibere   serritlum.  Et  hsec  dicens 
alacri  volatu  ab  oculis  ejus  evanuit.  Vir  auteni 
Dei,  licet  tantae  visionis  tanl^que  consolationi.s 
gratia  exultaret,  flei-e  tamen  niinium  ca-pit,  quod 
quieteni  paupertatis  et  peregrinationissua;amit- 
tens,  ad  turbines  et  procellas  mundiales  reverte- 
retur.  Non  illi  quippe  ambiguum  erat  id  quod 
audierat  confestim  esse  complendum. 
Liomjiiiio        34.  Tum  doinde,  nulla  intercurrente  mora,pr£e- 
m//  verberi-  f^ta  gjoriosa  virgo  injurlas  servi  sui  scverissima 
''■"^i"ratTt     "^"id'^'^^'^  ultiono.  Denique  nocte  quadaiu  recu- 
sanciumab    ^^^^^  *"  ^^^^^"  suo   Impio   Leovigildo  tyranno 
f.nlin  rerocet.  astitlt,  eiquo  flagris  diu  multumque  utraque  latera 
verberavit,  dicens  :   Hedde  milii  sennim   meum. 
Nam  si  moram  fecerls  ad   reddendnm,  scito  te 
ncrlorlbus  suppUriis  excruelatulum.  Ita  nlmirum 
flagellatus  e.st  miser  ut  expcrgefactus  cum  netu 
magno  cunctis  sibi  adsistentlbus  tot  illatos  osten- 
derel  livores,  et  ideirco  seclamitans  fuisse  flagel- 
latum  quia  sanctisshno  eplseopo  injurias  irrogas- 
set.Namquis  eiverbera  intuIerit,nomen,habitum, 
vultusqiie  venusfatem  sigillatini  pandit,  et  omnia 
magnis  cum  ejulatibus  manifeslissime  propalavit. 
Illico  nainque  veritus  ne  gravius  Dei  judicio  mul- 
ctaretur,  ut  erat  semper  in  onmibus  rebus  simu- 
lator  pessimus  ac  dissimulator  fallucissimus,  pre- 
ce-multa^pr^cepit  ut  vir  Dei,  qui  frusfra  fuerat  a 
civitate  suu  remotus,  rursus  acl  suam  acccderet 
regendam  ecclesiam.  Qui  dum  ea  quae  postulabat 
insanissimus  rex  rninus  annueret  sanctissimus  vir 
Masona,    seseque    permansurum   ubi   religatus 
fuerat  assereret,  iterum  iterumque  oblatis  preci- 
bus  poposcit  uf  ad  suam  dignarefur  redire  civita- 
fem  ;  pietas  quippe  summi  Dei  statim  sincerum 
pectus  emollivit,  ac  benevolentia  copiosa  viam 
suo  famulo  aperuit.  Cum    vero  jam  Deo  opitu- 
lante  regrederetur,  precibus  nmneribusque  sibl 
eum  propitium  crudelissimus  rex  nitebatur  effi- 
cere,  quem    fraude   dudum  religaverat  damna- 
tione.  llle  autem  munera  rcspuit,  dona  abruiit, 
facinus    perpetratum    clemenfi    animo  laxavit, 
et  juxfa  sententiaru  Domini    debentium  culpas 
^  non  retinuit,  .sed  dimisit. 


CAPUT  XV. 

FugienteNepopi  pseudoepiscopo, 
Masona  res  ecclesiae  recupe- 
ral. 


333 


'"iiiitofpitico 

/iiix  fugieiift 

'■'.f  Pcclesiie 

"bripere 

■"tatiqiiibxs 
»iirabillter 

'-''ciiperatis, 

Masona 
^'''iifritam 
•<iertUur, 


Uehinc  cum  maximo  comitatu  de  loco  quo 
religatus  fuerat  ^  urbcm  Eineretensem  reversus 
est.  Cujus  duni  gressuin  Nepopis,  qui  eidem 
fuerat  subrogatus,  audisset,  terrore  divino  su- 
bito  exterritus  ad  propriam  urbeni,  in  qua  anfea 
fuerat  episcopus,  fuger-e  nitebatur.  Prius  tamen 
quam  abir-cl,  argentum  copiosunr  et  ornamenta 
insignia,et  qiueque  -  ineliora  vidit  in  Emeretensem 
occlesiam,  plaustris  plurimis  peroneratis,  per  ho- 
niines  Emeretensis  ecclesise  clam  noctui'no  tenr- 


poic  ad  suuiu  civifutcm  Iraudulcnter  mi^^il  Ipse 
videlicct  Ncpopis  infeliciter  ab  omni  dero  vel 
populo  pubus  ab  Eniereta,  ad  .suaiu  eivitatem 
lestinus  perrexit,ac  ue  eunr  vir  Dei  Musona  in  sua 
ecclesia  invenisset  et  cum  omni  ignominiu  pel- 
leret,  quantoeius  egredi  festinavit.  Cumquc  prior 
ipse  cumpaucis  fugeret^post  ipsum  cuneti  ad  eum 
perlineiites  urbeni  ignominiose  egressi,  dispersi, 
conturbuti  ac  per  diversa  palantes,  ad  propriam 
tendebant    civltatem.   Cumque  hfec  agcrcntur, 

nufu  Dci  meritisque  .'^anctfe  Euialia^  contigit  eodem 
die  subifo  sanctum  Masonam  cum  infinita  mul- 
tifudine  per  ipsarn  viani  i-egrcdi  ad  Eiiioretam 
civitatem  per  ([uain  plaustru   rebus  ejus  onusta 
properubant.  Cui  dum  in  ip.so  itinere  Iiaud  procul 
cib  urbe  obviassent  ^  vir  sanctus  sciscitari  pra;- 
cepit  cui  essent  ista  omnia  vel  plaustra.  At  illi 
cognoscenfcs  proprium  dominum,  gaudio  magno 
replefi  responderunt :  Serri  tui  sumus,  domine. 
Quos  ille  denuo  quid  in  plaustris  ferrent  infer- 
rogavit.  illi  autem  dixerunt  :  lies  sanctx  EuMia: 
ef    tuas,  quas  liostills  pnedo  Nepopis  prxdacit, 
portamus,  et  ipsi  infelices  in  captivitatempertjlmus, 
separati  a  rebus  rel  filiis  vef  uxorlbiis  nostrls  ef  a 
patria  lu  qua  uafl  sumus  expuisi.  Quod  cum  vir 
Domini    audisset,  gaudio   magno   r-epletus  ait : 
Graiias  tibi,  Domlne  Jesu  bone,  refero,  quia  maf/ua 
es/  mulfitudo  dulcedinistu^e^fjuifanfam  inomnlbus 
pro  fuis,  licet  lndi(/nis,servls  cnram  (jerere  dignatus 
es,  iit  et  }ios  ah  omnlhus-  malis  ercpfns  prospere 
reduceres,  et  res  tuas  ditioni  Inimlcorum  miuime 
fradercs.   Et  hasc  dicens,  cunctos  ad  civitatem 
suuia  i-evocuri  prfeceplt,  ac  sic  cum    iinmenso 
gaudio  guudentibiis  cunctis  ad  urbem  pervenit. 
'M',.  Et  sicut  quispiam  sitiens  in  urdore  cauma- 
tis  fluentafonlium  concupiscit,  sic  ille  ad  basili- 
cam  sanctae  Errlaliae  iestuanti  aninro  frequeirtique 
spiritu.  adnitente  Deo,  pervenire  ineruif.  Cumque 
ibidem  toto  mentls  alTectu  desiderii  sui  accumu- 
lasset  atrectura,  exultans  in  Domino,  exultantibus 
univorsi.s,urbem  ingressus  est.  Ila  nimirum  eccle- 
sia  Emeretensis  exultans  summa  cum  jucunditate 
suum  gubernatorem   recepit.   Gaudebant  enim 
quod   reperisset   fegrotus    medelanr  .    solutimn 
quod  oppressus  invenisset,  alinrentum  quod  non 
deesset  egeno.  Quid  rnultay  reddita  sunt  a  Do- 
mino  Emeretensi  ecclesiai  copiosa  suffragia  :  nam 
calainilutum  penurias,  et  crebr-as  pestlleirtiie  cla-   ^ 
des,  insolcntesque  tolius  urbis  procellas  sancti 
viri  prjesentia,  Dorninoniiserante,suspendif,quas 
indubie    remoto   pastore   causa  ejus   absentis 
pressit 


E.\    MS. 


E 


fi  .iiimma 

omnium 

exultntione 

rreipitnr. 


CAPUT  XVI. 

Leovigildo  rei!;i  in  hseresi  nior- 
tuo  Reccaredus  lilius  catlio- 
licus  successit. 

Igitur  cum  non  prodessot  sed  obessct,  uf  nra- 
gis  perderef  quam  regeref  Leovigildus  Hispaniam. 
nec  quidpiam  de  ttagitiis  vel  facinoribus  remane- 
ret  quod  non  propriurn  sibi  defcnderct,  deserens  „V,Z«A«*«/ 
usquequaque  Deum,  inro  dcrelictus  ipse  a  Dco,      retrafiii. 
regnirrn  simul  eum  vita  infelicifer  per-didit,  gra- 


Leorir/ili/o 

mortuo, 
Jteccaredua 
Viifigotfios  <tb 


Nuin.  34.  —  1  cod.  cuinciue.  —  -  ita  corr.,  prius  pie. 

(j).  ni.)  ff/.  pietate  simulala. 


Num.  35.  —  >  cod.  add.  subrogatus.  —  »  cod.  (luidquid. 
-  ^  cod.  obviasset. 

vissinioque 


m 


DE  VmS  PATRUM  EMERITENSIUM. 


vissinioqiie  morbo  Dei  judicio  correptus  vitani     indicare  riihtur  Leoviijihium  in  fine  vitse  aliquate- 

fffidissiinani  eniisit   et  morteni  sibi    perpetutun     nus  resipuis^e. 

acqulsivit,  crudclitoi-que  e  corpore  cjus  anima         b  Negntium  illud  pe}-fectum  est  celehri  concilio 

rcsoluta,    perpetuis   posuis  detcnta,  perenniter      Toletuno  III,  anno  589  (3),  ubi  rejc  cum  regina, 

crebi    niancipata  tartaris    non  inuncrito    tene-     episcoin  uriani  ct  optimates  gentis  Gothorum  pu- 

tur  religala,  picibus  seniper  bnllientiljus  undis     h/ice  ar/anarn  hsereaim   abjurarunf  ef  eatholicam 

arsura  a.  Post  ciijus  crudelissimani  niortem  venc-     fiftem  professi  smif. 

rabilis  vir  Reccaredns  princeps,  filius  cjus,  jurc 

adininistralioneni  rc{,'ni  adeplus  est,  meritoque 

ad  culmen  sibi  debili  princiiiatus  evectus  cst; 

preecipuis  mcrilis  legitime  sulemniterque  regaie 

culnien,  tribuente  Dco,  promeiaiit.  vir  deniquc  or- 

thodoxus  ctpeidnmiacaMinliciis.  qui  non  patrcni 
perfidum,  sed  Dominum  Cbiistum  sequciis,  ab 
arrianfE  lueresis  pravitate  conversus  est,  totam- 
que  Wisigotborum  geiitciu  mira  prjedicatione 
adverain  fideiii  perduxit />.  Erat  eiiim  religionis 
divinue  asscrlor.  rectse  gloriee  prtedicator,  de- 
fensor.  omniinodis  callMilicam  fidcm,  sanctam 
Trinitatem  coivternam  uniusque  virtutis  et  sub- 
stantite  pra^dicaus  atque  in  personarum  propric- 
tatcdistin;j:uens.  in  iialuraiiiium  Deum  affirmans, 
Patrcm  ingenitum  dicens,  Filium  ex  Patre  geui- 
tuiii  adstruens.Spiritumvero  sanctum  ex  utroque 


D 


CAPUT  XVII. 

Cuni  Sunnjv  psoudoepiseopi 
fniude  a  Wilerioo  comite  Ma- 
sona  i!;ladi()  pelerelur,  niira- 
eulo  liberatur. 

fcJuunanamqueGotlms^episcopus,  cujus  supra 
nieinoriaiu  fecimus,  irritatus  a  diabolo  quosdam 
Gothonmi  ^  nobiles  genere  opibusque  pcrquam 
ditissimos,  e  quibus  etiam  nonnulli  inquibusdaiu 
civitatibus  comites  a  rege  fuerant  constituti  a, 
procedere  credens.  His  videlicel  virtutibus  ador-  consilio  diabolico  persuasit,  eosque  de  catliolico- 
natus,  ciepit  omnes  quos  Deo  charos  sentiebat     i-um  agmine  ac  gremio  cathoIicEe  ecclesia^  cum  in- 


diligere,  horrere  omnino  et  execrare  onnies  quos 
Deoagnoscebat  odibiles.  atque  haereticorum  ne- 
fanda'impietatiscoiide]iinaviteiTorein.Quod  dum 
instanter  fieret,  et  nmlta  catholicaj  ecclesifle  fa- 
vente  Deo  tranquilHtas  redderotur,  et  arrianoe  ca- 
lumitatis  eiTur  nb  Ojnninm  pene  menlibus  discu- 
teretur ,  et  cunctis  simultatibus  pulsis  urbs 
Emereta  una  cum  sancto  Masona  cpiscopo  pro 
tauliB  tranqiiillitatis  gratia  congaudercl  et  Doiiiiuo 
indesinenler  gratias  refcrrel.  rursus  antitjuus 
hostis  invidia  assueta  incitatus,  rediviva  Dei  fa- 
mulo  ])er  suos  ministros  intulit  pr;elia. 

ANXOTATA. 

a  Secundum  Gregorium  Turonensem  Leovigil- 
dus  catholicam  fidem  in  extremis  ainplexus  est. 
Post  hcec,  ait  (1),  Leuvigildus  rcx  Hispanorum 


numerabili  ^  multitudine  populi  separavit,  et  con- 
tra  famuIuiuDeiMasonamepiscopum  frauduleiita 
consilia,  qualiter  eum  iiilcrficerent,  coiuiucntavit. 
Tunc  deinde  ad  eum  pueros  suos  misit,  et  quasi 
ex  affcetu  charitatis  ad  domum  suani  per  eosdem 
venire  rogavit,  ut  ibidcm  virum  Dei  crudelissima 
morte  perimeret.  Qui  cuni  venissent,  eique  sug- 
gessissent,  mox  vir  beatus  spiritu  Dei  rcpletus, 
conludiuiii  eoruiu  iuteUexit,  et  staiim  ait :  Lt/o 
illic  abire  modo  mivime  possuni,quia  est  gicod* 
proutilitatibus  ecclesia: catholicse  disponere  deheam; 
sed,  si  me  desiderat  viderc,  liic  in  airium  eeeJesiai 
veniat,  et  quemadmoditm  vult,  ita  me  vldeat.  li  vero 
qui  missi  fuerant  redeuntes,  ea  qute  audierant 
renuntiaverunt.  Cumque  haic  audisset,  supradi- 
ctoscomites,  cum  quibus  sanctmu  virum  interfi- 
cere  disponebat,ad  domum  suaiu  protiuusascivit, 
eisquc  ut  alrium  una  cum  eo  pcrgerent  dixit  ; 
fegrotare  oepit ;  sed,  ut  quidaiu  asserunt,  poeni-     ita  taineii  cuui  eis  prius  defiuivit,  ut  dum  atrium 


tenliam  pro  errore  haeretico  agens,  et  obtestaus 
ne  huic  hajresi  quisquam  reperiretur  consenta- 
ncus,  in  legem  catholicam  transiit,  ac  per  septein 
dies  in  ficlu  perduraus  pro  his  quiu  contra  Deum 
inique  molitus  est,  spiritum  cxhalavit.  Gregorius 
vevo  M.  [^lt:  Pater  vero  (lievmcncgitdi  Leovlgll- 
du^)  perlidus  et  parricida  couunotus  poemteulia, 
hoc  fecisse  se  doluit,  nec  tamen  usque  ad  oblmen- 
dam  salutem.  Nam  quia  vera  esset  calholica  fides 
aguovil,  sed  genlis  suaj  timore  perterrilus,  ud 
hancpervenirenonincruit.Qui,obortuiEgritudine, 
Leandro  episcopo,  quein  prius  vehcinenter  affii- 
xeral,  Uechureduui  regeiu  tilium,  queni  in  sua 
hEeresi  relinquebat,  conmiendare  curavit,  ut  in 
ipso  quoque  taUa  faceret  qualia  et  in  fratre  ilUus 
suis  cohortationibus  fecisset.Qua  conimeTutatione 
explelu  dcfunctus  est.  Legerat  Gregorii  dialogos 
anongmus  noster  /  ni/iilominus  acerrimis  vevbis 
Leovigildmn  et  ejus  miserum  obitum  perstringit, 
nedum  eum  Turoncnsi  ll/uin  sincere  conrersunt 
adinitfat.  Attamen  Ipna  Masonte  ab  exi/io  revocat/o 


introirent,  unus  ex  illis.  cui  Witericus  nomen  erat, 
qui  etiain  post  rex  Gotboruiu  fuit  /j,  excepto  gla- 
dio  ita  bealissiimim  vii  uin  uuo  ictu  transverbera- 
ret  ut  secundo  opus  non  esset. 

39.  Cum  autem  hujuscemodi  consiUo  jam 
dictum  Guitericum  informasset,  ad  atrium  sancti 
episcopi  uno  animo  eademque  sententia  onines 
simul  perrexerunt.  Qui  cum  venissent  et  ingredi 
ilico  voluissent,  prohiJiili  sunt,  et  ut  paulisper  prie 
foribus  exspectarent  jidmoniti  sunt,  (juoadusqne 
sanctus  Masona  ad  Claudium  virum  clarissimum, 
ducem  Emerctensis  civitalis  c,  mitteret, ut  eo  pnv- 
sente  semutuis  alternisque  cernerent  aspeclibus. 
Idem  vero  Claudius,  nobili  genere  ortus,  Romanis 
fuit  parentibus  uatus;  existebat  prorsus  (ide 
catholicus,  et  religionis  vinculis  forliter  astrictus: 
in  prseliis  slrenuus,  in  timore  Dei  valde  promplis- 
simus,  iu  belUca  studia  eruditus,  in  causis  beilicis 
nihiloiuinus  exercitatus.  Cuinque  cidcm  mnitia- 
tum  fuisset,  quia  domus  ejus  valde  contigerat 
atrio,  mox  cum  ingenti  multitudine  perniciter  * 


SniiiHt 

"/■/'(nnis 

iusiiiiiia 

sfniit 


F 

fl  <]Uil}US  19 

diviititiis 

xei-rntiir. 


Nam.  38,  —  '  cod.  gotus.  —  -  cod.  gotorum.  —  ^  cod.  innu- 
iiieraliile,  —  *  cod.  quid. 

(1)  ///»/.  Franc,  lil).  viii,  Ciip.  ili.—  ("2)  Diui..  lib.  iii.  rap. 
;n  (P.  L..  lom.  LXXVU,  1).  2l>-2).  —  i;i)  DJimsi,  tom.  IX,  p. 


Num.  39.  —  '  ed.  perspicaciler. 
977  sqg. 


properans 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


L  propcrans  adfuit.  Denicjuc,  cuni  vir  illustris  Clau- 
dius  atriuiu  inlroisset,  protinus  ot  illi,  qui  supra 
niemorati  snnt,  cum  in^entibns  tiatervis  populi 
introierunt,   ac  deindc  salutato  viro  sanclo  ex 
more  conscderunt.  Quum  diu    multunique  resi- 
dentes  ad  invicem  loquerentnr,  idem  Jam  dictus 
Witericus,  juvenis  tbrlissimus.  stans  post  scapu- 
lam  egregii  viri  Glaudii  ducis,  utpote  juvenior 
ndliur  EEtate   reddens  obsequium  scniori,    iino 
uulritori  suo  r/,  gladium  quo  erat  accinctus  toto 
nisu  e  vagina  sua  educere  maluit,  ut  sanctuni 
Mnsonam  simulqne  et  Claudium,  secundum  iiuod 
detinitum  fuerat,  Irncidaret.  Sed  nutu  Dei   ila 
giadius  in  vagina  astricfus  est  ut  putnret  hunc 
clavis  tVrreis  cum  ea  fuisse  confixuni.  Cuukiuc  diu 
muUunique  enscm  educere  voluis.set,  ct  omnino 
non  valuisset,  coeperunt  auctores    hujus  pravi 
consilii  taclte  admirari  cur  Witei-icus  quod  fuerat 
pollicitus  minime  adimpleret,  eumque  subtiliter 
oculis  intuentes  magis  magisque  hortahantur  ut 
tantum  nefas  et  tam  immanc  piaculum  incun- 
ctanlcr  patrarc  deberet  ct  pnedictos  viros  gladio 
animadverti  nullatenus  forniidaret.  Ad  quorum 
ita  crudclissimam   exhortationcm  itcrnni  atque 
iterum  spatam  suam  c  vagina  totis  virilHis  edu- 
cere  voluit,  sed  nunquam  potuit.  Cuinquo  [hoc]  ^ 
supradicliis  juvenis  cerncret,  sonsit  divino  mu- 
nere  gladium  fuisse  adstrictum,  ut  qucm  semper 
suis  usibus  aptum  habuerat,  tunc  minime  edu- 
eerc  potuis.set,  et  hic  in  stupore  nimio "  conversus 
expalluit.  Auctores  vero  hujus  nefandi  sceleris, 
ut  viderunt  concinnationes  sui  ncquissimi  consilii 
divino  judicio  fuisse  frustiatas,  illico  surrexerunt, 
ac  valefacientes  ad  domos  suas  cum  amariludine 

redierunt. 


:m 


■iUcni 
orUmovum 
•"oniufittio 


ANNOTATA. 

a  Ad  Comifes  apnd  Gothos  utique  accoinniodnr/ 
pommt  qua:  nota  sunt  de  eorumdem  diynitate,  inii- 
mre,  etc.  apud  alias  Gennanos  gentes  illius  tcni- 
poris  (1). 

b  Occiso  seilicet  Liuva  II,  Beccaredi  filio,  ^era 
DCXLi,  an.  imp.  MauricII  xxi  (3i,  id  est  xrx  chri- 
stiansi  anno  fiO-i. 

c  Duce.s  plurimis  civitatibus  ct  eoruin  coiiiitiljus 
nomine  rogifi  prxerant  (3), 

d  Qitaifta  recerrntia  nobHesGermani  imiviiorem 
.'^iiiiin  prosequi  solereni,  cxpoctiris  i/laruiHffciifiinn 
iraditionibns  nuper  indicavit  i:  cl.  Leo  Ganttcr  (4). 

CAPUT  XVIII. 

Ileruni  Masona  liberalur  ab  in- 
sidiis Suniue  o|h*  Claudii  duds 
EnieriUMisis;  Sunna  perlinax 
ef.  exul  obiil  in  Maurilania; 
Vacrila  soeius  eriininis  iil 
maneipiuin  eeciesice. 

Illisque  reversis  Witerlcus  cum  cls  iiiinime 
rediit,  sed  statim  tromcbundus  ad  pedos  sanctis- 

'^om.cotl.  —  ^coil.  niiiiiu. 

(I)f".  V/Aili,  Deitl.ichf:  Vvrfagsitnysiipschiclite.  tom,  1!,  p, 
■iiy-m  —  (2)  Isi(Ior.,Z>c  rtg.  authorum.  cap.  5S  (P.  L.,  lom. 
LXXXUI,  p.  1073).  -  (3)  t;fr.  Wailz,  tora,  cit.,  p.  3»t-388.  — 


f^imi  v.ri  Mason^  episcopi  corruit,  omneque  con- 
silium  prodidit.  ot  quemadmodum  eum  pcrcutere 
voluerat,  nec  gladium  educore  valuoral,  sjncoriter 
euarravit.  Post  hitc  cum  lacrymis  ail  :  Coiifiteor 
peccafum  mcum,  fpiia  tota  iHtt-ntioHc  hoc  malum 
perpetrare  volui,  sed  non  me  permisit  Deus.  Et 
adjocit  :  Nam  ef  afiud  adcn-snm  fc  di!<posuerunt 
coiisilium,  uf,  (juia  hir  in  atrium  modo  mmprsra- 
lueruHf,  saltem    in  diem    sacratissimum  paschai 
pnepalmnt.  Hanc  rero  disposHioHnm  habeHt,  uf 
cum  ex  morc  In  piL-^clia  hic  ceifbramritis  mis.fam  in 
ecrlesia  scniore,etptM  missam,juxta  <piod  mosest, 
ad  basilicam  sandx  Eulaliai  psalhiulo  nnn  omni 
cafholicn  populo  proces.scrifi.s,  homincs  coruni  ad 
porfam  cirifafis  cum  tnultis  plaustris  onustis  (fla- 
diis  et  vectibus,  dissimulata  calliditatc  quasi  fru- 
menfa  defarant,  .itafuri  sunf;  cumiptc  ros  incrmes 
simpliciter  processcritis,  oinnis  eorum  repente  .'iuper 
vos  irruat  inultitudo,  arrepfisipie  (jfadiis  et  fu.Mi- 
bus  omnes  pariter,  viros  ac  muUeres,  senes  vH  par- 
vufos,  crnilcU  morfc  intcrimant.  Ego  rero  iiifelix, 
(pii  inc  in  tantuin  facinus  miscui,  u  tc  piissimo 
domino  meo  indulgentiam  peio,  et  ut  mihi  tuis  pre- 
rilius   Dominus  reniam   tribuat  deprecor.   Omnia 
tamen  ijuoi    nori,  fideliter  sucjgero  et   purissimc 
manifesto.  Et  ecce  in  manibus  vestris  sum  ;  fac.ite  in 
me    fpiod   bonum    et    rectum  videfur  in     ocidis 
vesfri.^i.  Ac  ne  forsitan  me  fua  scnictHas  fallacem 
auf  illusorem  ex^istimet,  non  me  permittas  egredi 
atrium,  sed  in  custodia  (pia  Jubes  frade,  donec 
omnia  streHue  perquiras  ac  certi.-isime  cognoscas; 
et,  .-^i  mentientc  me  aliter  repcreris,  nolo  vivere. 

41.  Cumhiec  vir  Domini  Masona  opiscopus.  qui 
somper  virtute  piotatis  onitnlt,  audissot,  oiim  ut 
nihii  omnino  mctuerct  blande  admonuit,  gratias 
omnipotcnti  Doo  ogit,  qui  sorvos  suos  do  tantis 
liberavit  periculis,  ac  deinde  ad  Claudium  ducom 
misit.eiquo  omiiia  intimavit.Quoddumillo  aiidis- 
set,  pi-iecepit  iit  causa  paululum  silentio  tege- 
retur,  ne  forsitan  cognoscentes  proditum  fuisse 
eorum   consilium,    fugam  arripercnt.  Sed  dum 
sagaciter   invostigarcnt,  manifcste    reperil    osse 
verum  quod  fuerat  nuntiatuin.  flumque  ea  quBe 
exposuerant  supradicti  comites  arriani  prfebuis- 
sent  ox  moie  in  occursum  a.  disposita  circumqua- 
([iic  mnltitudino  in  insidiis,  repente  supcr  eos  dux 
irruit  Claudius  ;  ot  alii  cx  eis  capti  sunt,  alii  vcro 
quigladiisoperarivoluerunt.agladiisstatimperic-  I 
runl.  Tuni  deinde  ad  domuiii  Siinnani^  fi  airiaiii 
episcopi  cum  ingcuti  multitudine  Clauttius  dux 
perrexit,  ipsumque   hffireticum  similiter  episco- 
pum  nihil  horiiiu  upinantem  comprehcndit,  ouiu- 
qu<'ai(lue  '■uslodioudmn  sanclu  Masonte  cpiscopo 
delegavit.  Similique  modo  universos  collegas  cjus 
custodi;B  mancipavit ;  Wilericum  voro,  ([ui  ncran- 
<!oriim  con>ilia  manitcstavit,  liborum  ahiro  pnc- 
cepit.  Omniaigiturt[u:E  gesta  fuerunt.  orthodoxo 
principi  Roccaredo  Claudius  dux  intimavit.  atque 
nt  jiorroctam  confestim  docrotus  sui  sontonliam 
oi    priecip"ret  quid    do    hostibus    Doniini   Jesu 
Christi  fiori  doberot  suggcssit. 

43.  Hox  vero  hujusmodi  accipir.-ns  suggessionem, 
talem  dodit  scntentiaiu  :  Cf  cuncti,  omnibus  pafri- 
moniis  cel  honorihus  privati,exilio  multis  vinculis 
ferreis  ml  constrlcti  ligarentur  ;  Sunnanem  vero 
pseiidorpisropum  cxhorfarentur  converti  ad  fidem 
caf/iolicam :  et  si  coHverterdur,   tunc  demum    ei 

Nam.  40.  —  '  cod.  sjmulijue. 
(i)  liiitte <hs  (^nfitioni hi:<Cori<jufJt.bim.  X.\XlV(oct.  18S3J, 

p.  im. 

prieciperent 


V.X    Ms. 


ojnra 

flaiidiidiicis 

licta  ; 


Satnia  in 
exilium 
mi8/iu.<. 


EX    MS. 


Mira  erffit 

unum  e 

coujuratif 

S.  Masona' 

i)ii»rricordi'i. 


33(5  DE  VITIS  PATRUM  EMERITENSIUM. 

nraiciperent '  uf  pwnitentlam  agere  deberet,  et  satis-     pennisit.  Hoc  solum  illi  praecepit,  ut  omnimodis  D 
fudione  lacn/maruni  sua  delicta  defleret,  ut  acta     catholicam  fidem  integram  et  irnmaculatam  cun- 
pa-nitudtne.runieuni  jani  cogno^cerent perfectiim     ctis  diebns  vitJE  suEe  conservaret. 


pa^n 

esse  catholicum,  euni  posinwdnm  in  quacunqiie  aUa 
civitate  ordinarent  episcopum.  Cumque  ei  crebro 
dicerent  ut  pu?nitontiani  tantis  pro  piaculisageret, 
et  furorem  Domini,  queni  delinquendo  excitave- 
rat,  deflendo  mitigaret ;  quod  agere  noluit,  sed 
prisfinam  nnn  omittens  tyrannidein,  hi?ee  respon- 


ANNOTATA. 

a  Hmc  verba  ex  more  in  occursum  cuni  prxce- 
dentibns  cnnjungcndn  puto,  non  cinn  sequpntihus, 
ut  pussim  feffitur  in  editis,  et  totajn  sententiam  sic 
cxplico  :  Drbchant  singuU  terrarum  possea.tores 
singnlis  annis  ccrtani  copiani  fnfincnfi  ef  aiianiin 
rerum  eccksix  seu  episcopo  vonferre  et  mos  eraf  iif 


dit  :  Etjo  quid  .^if  pivnitenfia   iijnoro.    Ob  hoc  coin-  cxplico  . 

pertum  vohis  sit  quia  pa-nifentiam  quid  sit  nescio,  singnlis  annis  certani  copiani  fruinenfi  ef  aliurnni 

ef  ratholicus  minquam  ero;  sed  aut  ritn  qito  vixi 

rireho,aiif pio reliqione inqua nune usqne ah  ineunte  in  die paschatis  hxc plaustris  adveherentur  a  colo- 

ztatemeapermansilihenti.^t^iincnioriar.Cuins^nm  ni.^  ad  porfani  ciritafis,  nhi  rpiscopo post  mis-sam 

mcntem  ohstinatam  perlinacenique  in  mahs  cer- 


iflac  ad  ecrfcsiam  S.  Knfafix  procedentem  offer- 
rentiir.  Sic  iyifnr  ex  niore  rnin  plausfris  niultis, 
qu3!  ducefjant  ipsornin  rofoni  .si'u  hnniineSj  adoene- 
rant  conjnrati. 

b  Ita  iti  codice  nostro,  non  Sunnonis,  ut  in  editis. 
Vetcrnni  jam  conjecerat  Thomas  Tamaijus  fecjen- 
duin  esse  Sunnanis,  (jothira  declinaiione,  ut  Wain- 
banis,  Egicanis,  Chintilanis,  Suintilanis,  et  id  ije- 
nus  ulia. 

c  Joannes  Biclarensis,  c.onjurationem  illam  non 
adversns  solum  Masonam,  sed  adversiis  Beccare- 
dum  regem  inifam  dlif/ai  anno  .')^7  (1). 


neront,  hunc  protiim.s  de  iniibns  Hispania;,  ne 

aliospestifero  morho  macularel,  cumsummo  de- 

decore  infeiiciter  repulerunt  -,  alque  in  modicam 

n;ivicuiain  ignominiose  imposuerunt,  eique  com- 

minanles   prGecepcnmt  ul   in   quocunque    loco, 

gente  vel  regione  transnieare  vellet,  liberuni  ha- 

beret  arhitrium  ;    quocunque  vero  tempore    in 

Hispania  fuisset  repertus,  graviori  se  cognosceret 

iimktandum  sententia.   Tunc    deinde  navigans 

Mauritaniee  regionis    contigit    littus,   atque    in 

eadein  provincia  aliquandiu  commoratus,  mnltos 

pcriidia  impii  do|-niiatis  maculavit  ;  dciude  divino 

protinus  mulctatus  judicio,  crudeli  exitu  vitam 

fmivit  c.  Basilicas  qnibus  sanctus  Masona  dudum 

injusto  caruerat,juste  cum  omnibus  priviiegiis  re- 

cipere  meruit,  et  omne  patrimonium  supradicti     NarbononsiS    lUniultUS    AriaUO- 

hteretici,  concedente  clementissimo  principo  Rec- 

caredo,  adeptus  est. 

4:J.  Geteros  vero  viros  scelestos,  quos  supra 
niemininius.juxtaprfecoptum  regis  exiHo  relega- 
runt.  Equihus  unus,vocitabidurVagriIa.  de  mani- 
bus  eorum  evadens,  ad  basiiicam  sanctee  Euiaiiis 
oh  romedium  percipiendum  confugivit.  Quod 
cum  principi  Roccaredo  sajpe  dietus  Ciaudius  in- 
timasset,  hoc  dixisse  fertur  :  Inimiciissummi  Dei 


CAPUT  XIX. 


runi,  ab  episcopo  Athaloco  e\- 
cifatus,  ooniprossus  est  opera 


Reccaredi  regis. 


Hia  Igitur  tempestate   apud    Galliarum    exi- 
miam  urhom  Narbonam  hujuscemodi  contra  fi- 

mirorcum  qua  fncie  atria  ejus  sancta  im/redi  prs-  deni  catholicam   diaboius  excitavit  seditionem, 

sumpserif,  uf  qiiem  hactenus  insaniendo  frustra  cujus  causse  seriem  enarrare  perquam  longum 

persecutns  est,  nunc  ad  etim  percipiendi  caii.sa  re-  est;  nain  si  hoc  por  ordinoin  prosequi  voluerinms, 

mediiconfuf/iumfacif.Sedqiiia  niulta:  miserationis  tragoediam  magis  quam  liistoriani  texi  videbitur. 

novimus  esse  Deum  et  nullum  despicere,  quainvis  Sed  breviter  summatimcjue  exiguam  particulani 

delinqnentem,  ad  se  convertenfem   ambigiinus,  ob  enarrenms.    Duo   donique  comitos,  inciyti  licet 

hoc  ifa   decernimus,  id  ipse  Vagriia  rum  tixore,  opibus  et  nobiies  genere,  profani  tanien  mentibus 

filiis  ef  omni  patrimonio  suo  perpetim  sanctissimx  et  ignobiles  morihus,  Granista  videiicet  et  Wildi-  ** 

ririjini^  Eufnlix  serrns  deserviaf.  Nam  ef  hoc  /irai-  gernus,  una  cuin  arrianorum  episcopum  nomlne 

senfi  decreto  sanctmus,  ut  sieut  ultimi  pneri  ante  Atalocum,  vel  alii  nmlti  compares  orrorum  .'-uo- 

equiim  dominorum  suorum  ahsque  aliquo  vehiculi  rum,  graviorein  in  eamdem  regionem  fecerunt 

jnramine  nmbulare  solHi  suni,  ifn  anfe  enl>nllnm  turbationem.  Nam  resultantes  adversus  fidem  ca- 


Uehdlio 

Narboiu-iisiK, 

cujtts 

particepsfi.^l 
Ath(i!oi'u.s 
e/Mscopii" 

uriaiiii!', 


doniini  qui  pra-est  ceflx  snncts:  EufnH;e  anihulnre 
debeat,  et  omne  servitium  quod  inpmuin  consuevit 
perugere  ninnripiuni,  cnrain  eo  deposito  roihnrno 
vet  fastu  cum  omni  huniiliiate  deserriat.  Accepta 
igitur  sanctus  Masona  auctoritate,  euni  illico  de 
basilicaegrodi.ad  suum  conspeclum  venire  pra^- 
copit  et,  ut  seinpor  pietalis  visceribus  afnuobat. 


thoiicnm,  inluiitam  multitudincni  Francorum  in 
Galliis  introduxerunt,  quatenus  et  pravitalem 
arriana?  partis  vindicarent  et,  si  fieri  potuisset, 
regnum  viro  catholioo  Reccaredo  pr^riperent. 
Interim  per  idein  tempus  innumerabilem  clerico- 
ruiii,  reiigiosorum  et  oinnium  catholicoruni  inter- 
ficientes  muititudinem,  immensam  fecerunt  stra- 


eum  blande  ne  aliquid  jam  deinceps  formidaret,     gem;  quorum  scihcet  saivator  noster  Jesus  Domi- 


admonuit.  Sed.  ut  jussioiii  principis  obtempe- 
raiis,  causa  obedientia?  deecciesiasancta^EuIalia; 
Lisquo  ad  atrium.  quod  est  fundatum  intra  muros 
civitatis,  ante  cabalium  Redompti  diaconi  [per- 
gere  ordinavit  arioptoque  baculo  supraditti  dia- 
coni]  '   manibus<iue  geslans,  [cum]  ad  atrium 


nus  animas  omni  auro  obrizo  puriores  omnique 
lapido  pretioso  pretiosiores^volut  holocaustomata 
suscipiens,  catervis  martyrum  in  coelesti  sacrario 
coliocavit. 

45.  Post  hsec  igitur  nulla  mora  intercurrente 
sublimis  atque  oinnipotons  Deus  hostibus  suis  su- 


pervenisset,  statim  eum  vir  sanctus  cuin  uxore  et     pernobracliio  repugnans,  precibus  excellenlissinii 
filiiset  onmibus  pra?diis  absoivens  liborum  abire     Reccarodi   principis  sanguinem  innocuum  uici- 


Iteccarnf" 
com»''^*"- 


Num  42  —  '  cod.  pra'cipeiet.  —  ^  eod.  repelevunt. 
Num.  43.  —  •  qtias  uuvinis  inclusa  sunt  tlesidertiiitur  iii 


codice. 

(1)  Cfr.  Oomm.prwv..  num.2(>. 


scens, 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 
A  scens,  romphseali  judicio  protinus  de  inimicis 
niirificam  fecit  ultionem  a.  Deniquc  prostratis 
consternatisquc  universis  fidei  cathollcce  ininiicis, 
sanctus  Masona  episcopus  cum  onini  plebe  sua 
psalmodite  canticum  exorsus  rnysticas  laudes  Do- 


337 


diacono  jam  dicto  nunciatum  ost,  iUico  atrium 
petnt,  quemadniodum  sc  haberct  sanctus  episco- 
pus  sciscitavit.Cuicutn  dictum  fuisset  quiaconva- 
lescenteiegritudinemortijamadpropinquarct.sla- 
tim  supradictos  puerulos  arcesivit,  et  quidquid 


nitatem  omnes  cum  eo  civesjucundissimo  cele- 
brantes  niore  priscorum  platearum  ^  fragorc 
magno  jubilantes  in  laudeni  Domini  clamaverunt, 
dicentes  :  Caiiteimis  Domino,  f/lortose  eniiii  hono- 
rificatiis  ef^t ;  ct  iteruin  :  Dfxtera  iiia,  Domine, 
magnificata  est  in  virtute  ;  de.rtera  ma^nis  tiia  con- 
fregit  inimicos,  et  prie  miiltitudine  majesfatis  tux 
conteriiisti  adcersarios.Posi  b;ec,  remotis  ab  omni 
parte  tempestatibus,  copiosam  Doniinus  populo 
catholico  largire  dignatus  est  pacem. 

ANNOTATUM. 

a  Insignem  hanc  Visigothorum  de  Francis 
victoriam,  anno  588  relatam  (I),  magnificis  verhis 
celebrant  Joannes  Biclarensis  (2)  et  Isidonts  Hi- 
spalensis  {3),nec dissimulavit  Gregorius  Turonen- 
sis  (4).  —  Ad  Claudium  ducem  dats  exstant 
epistolx  Gregorii  M.  (5)  et  Isidm-i  Hispalensis  (6), 
ubi  inter  alia  laudem  ejus  hellicam  celebrant. 


CAPUT  XX. 

Masona  valde  senex  factis  elee- 
mosynis  moritur,  Eleutherio 
archidiacono  ex  pra^dictione 
viri  sancti  prsemortuo. 


S.  Masona 
^enexcuram 
fcclesiie  snx 

committit 
Eleuthcrio 


s. 


anetus  itaque  Masona  dum  multis  curri- 
culis  annorum  adminiculante  divino  suffragio 
Emeretensem  regeret  ecclesiam,  fessus  jam  nimia 
senectute,  vi  febrium  correptus  est,  ccEpitque 
trchidiacono:  ^^'^us  totius  corporis  repente  destitui .  Tunc 
deinde  convocans  archidiaconum  suum,  nomine 
Eleutherium,  ait  illi :  Cognosce,  fili,  quia  tempus 
G  resolutionis  mex  itistat:  et  ideo  obse^ro  te  atque  ad- 
moneo,  utjam  modo  ita  curam  sanctse  ecclesix  to- 
tiusque  sanctm  comjregationis  soUicHe  geras,  ut  me 
in  omnibus  securum  reddas,  et  mihi  Uceat  in  loco 
secreto  moeroris  antmi  mea,  priiisquam  abeam,  de- 
fiere  delicta.  His  auditis,  jam  dictus  archidiaconus 
ejus  non  infirmitati  nec  senectuti  compassus  est, 
non  se  desolari  tanti  patris  solatio  doluit,  sed  po- 
tius  pro  ejus  obitu  gaudio  magno  gavisus  est  ; 
protinus  cor  suum  laetitia  transitori^e  potestatis 
inflavit,  ita  nimirum  ut  cum  magno  comitatu  pue- 
rorum  superbus  equo  vehente  huc  illucque  pro- 
peraret. 

47.  Post  aliquantis  autem  diebus  accidit  ut 
sanctus  Masona  episcopus  puerulis,  qui  ei  fidele 
exhibuerant  servitium,  libertatis  chartulam  con- 
scriberet,  et  pro  confirmanda  eoruin  libertate  ali- 
quam  partiunculam  pecuniolaj  tribueret,aut  certe 
exiguas  possessiunculas  conferret.  At  ubi  archi- 


9»'  inde 
tiimis 

sitperbus 
fccfus, 


dere  terrorcs  ac  dicere  ^  :  Videte  quod  ficc/pisfis, 
bene  conservate;  nam.  si  mihi  ojnnia  infemerafa, 
cum  rrquisiero,  non  przsentaverifis,sritote  ros  </ra- 
Lissimissuppliriisfore  ^  excruciaudos.Klhk  dictis, 
cum  furore  ad  domum  suam  reversus  est.  Tum 
deinde  supradicti  pueri,  celliilam  in  qua  .^anctns 
vir  Masona  episcopus  isgor  in  lectuio  recubabat 
ingrcssi ,  amarissime  coram  eo  flere  coeperunt, 
dicentes  :  Misericordiam  nobis  indignis  pro  fua 
piefafefecisti,  quod  ufique  meUus  nobis  conveueraf 
si  non  fecisses.  Ecce  adhuc  tu  vivis,  et  tantas  nobis 
minas  priBtendunt  ;  te  defuncto,  quis  nos  de 
eorum  queat  liberare  manilnis  ?  Hfec  et  his  simi- 
lia  niulta  coram  eo  lacrymabiliter  affati  sunt.  At 
ille  his  auditis  non  facile  credidit;  sod  prius,  ut 
suee  gravitati  condecebat,  utrum  veruni  an  fal- 
sum  essot  quod  audierat,  sagaciter  requisivit. 

48.  Cum  autem  comperisset  verum  esse  quod 
audierat,  lacrymatus  est,  statimque  se  in  sellulara 
ievarietadbasilicamsanctissiiiifevirginisEnlali^, 
cui  semper  devota  mente  servierat,  deferri  prfe- 
cepit.  Cumque  ibidem  sanctissimus  senex  perve- 
nisset ,  coram  altari  sacro  manus  expandens . 
simulque  venerabiles  oeulos   cum  lacryniis  ad 
ca-Ium  adtollens,  cum  magno  gemitu  sese  in  ter- 
ram  prostravit,  et  preces  suas  diu  multumqne  in 
conspectu  Domini  fudit,  Completa  vcro  oratione, 
clara  voce  cunctis  audientibus  ait :  Gratias  tibi 
refero,  Domine,  quoniam  exaudisti  me.  lienedictus 
tu  in  secula  seculorum,  qiiia  non  amovisti  depreca- 
tionem  meain  ef  misericordiam  tuam  a  me.  Et  his 
dictis  ad  episcopium  rediit,  ita  nimirum  redditus 
pristlno  robori  ut  putares  hunc  non  jegrum,  non 
sonem,  sed  redivivum  sunipsisse  vigorem,  juve- 
nemque  esse  robustissinium.  Qui  cum  ex  more 
ad  vespertinum  ofticium  vellet  procedere,  mirum 
in  modum  gaudenlibus  cunctis,  archidiaconus 
haec  audiens,reatu  suo  oppressus,  obstupuit,quod 
audiebat  ad  vesperam  proeessurum  quem  puta- 
verat  eodem  die  moriturum.  Confiisione  igitur  et  F 
pudore  faciei  opeilus,  secundum  consuetudinem 
cum  omni  clero  voluit  noluit  corani  episcopo  asti- 
tit,  eique  incensum  ex  more  obtulit.  Gui  vir  Do- 
mini  ait :  Prxcedes  ^  me,  sic  mihi  anima  tua  vivat. 
Quod  ille  audiens.  non  intcllexit  plenius,  sed  eete- 
ros  diacones  percontatus  est  quidnam  esset  quod 
sanctus  episcopus  dixisset :  Praecedes  me.  Illi  vero 
ignorantes  causam  responderunt  :  Non  pro  nlio 
tibi  dictum  est,  nisi  quia  eum  pntcedes  ad  eccle- 
siam.  Cumque  vespertinum  coepisset  implere  offi- 
cium,  statim  supradictus  archidiaconus  gravis- 
simo  doloro  ibidom  in  choro  psallcnlium  percus- 
sus,  ad    domum  suam   eum   gravi  aegritudine 
remeavit.  Quod  dum  genitrix  ejus,  sanctissiina 
scilicet  femina.  agnovisset,  illico  ad  venerabilcm 
virum  cursu  rapidissimo  properavit,  eumquc  do- 
precari  cum  lacrymis  et  fletu  magno  ccepit,  ut  pro 
filio  ejus  oraret  ad  DomJnum.  Ad  h8ec  ille  hoc 


ornnte  SHucto 

episropo 
prieiiialKra 

morlf 
ahripitur. 


Num.  45,  —  I  ed.  per  plateas. 

Nam.  47.  —  '  ed.  minans.  —  "  cod.  [pro  ac  dicere)  addi- 

(1)  Gfr.  Comment.  pra-v..  num.  2G.  —  {-2)P. L..  tora.  LXXII. 
p.  870.  —  (3)  De  reyibiis  Gol/iorum,  cap.  54  (P.  L..  lom. 
LXXXIII,  p.  1872).  —  (4)  Bist.  Franc,  Ub.  ix,  cap.  3L  — 
Novembris  Tomus  I. 


cere.  —  '  eod.  cum  furore. 
Num.  48.  —  '  eod.  hic  et  inferina  prsecedis. 

(5)  Lib.  TX.  ep.  1^20  f  P.  L..  lom.  LXXVU.  p.  1050).  —  (G)  Epist. 
VI  (P.  L.,  tom.  LXXXIII,  p.  902J. 


43 


tantum 


338 


DE  VITIS  PATRUM  EMERITENSIUM. 


S.  Ua£ODSP 

mceedit 

Innacentius, 


fl  huk 

Renovaliis. 


tanlum  respondit :  Quod  oravi,  omin.  Exhinc  die 
tertia  archidiaconus  obiit.  Sanctus  vero  Masona 
episcopus  pluriniis,  quibus  superstes  -  fuit  diebus, 
multam  eleemosynam  egenis  impertivit,  ac  fide- 
libus  famulis  majora  gratije  suae  beneficia  confe- 
rens,  largiora  stlpendia  munerum  tribuero  est 
dignatus.  Dein  scnex  et  nimium  jetate  decre- 
pilus  dierumquc  multorum,  ultimum  inter  verba 
orationis  cum  pace  efflavit  spiritum. 


CAPUT  XXI. 

Post  Masonam  Innocentius  dia- 
coniis  fit  episcopiis  Emeriten- 
sis,  et  post  illum  Renovatus, 
uterque  clarus  miraculis. 

rost  hunc  denique  electus  est  sanctus  vir 
summse  sanctitatis  ac  simplicitatis,  noniine  Inno- 
centius,  cujus  meritum  nominis  indicabit  voca- 
bulum.  Innocens  utique  et  simplex ,  neminem 
judicans,  neminem  condemnans,  nemini  nocens, 
innocuus  semper  et  pius  cunctis  vita;  suse  tempo- 
ribus  cxtitit.  Qui  eodem  tenipore  quo  ordinatus 
est,  ut  fertur,  in  ordine  diaconorum  ultimus  habe- 
batur.  Tantt^e  denique  sanctitatis  et  compunctio- 
nis  fuisse  perhibetur  ut  quotiens  pluvia  deerat 
et  asstu  niniio  terrani  longa  siccitas  exurebat,  col- 
lecti  in  unum  cives  urbis  illius  cum  eodem  per  ba- 
siiicas  sanctorum,  precibus  Dominum  exorantes, 
pergebant.  Repente  vero,  quotienscunique  eum 
prcecedebant,  pluvia  cjelitus  largiflua  tribuebatur, 
quse  plenissime  terram  satiare  potuisset.  Unde 
non  dubium  erat  quod  ejus  lacrymae,  cx  tam 
humili  simplicique  mente  editee,  apud  omnipo- 
tentcm  Deum  non  solum  haec,  verum  etiam  po- 
tiora  his  obtinere  potuissent  a. 

50.  Quo  etiara  defuncto,  sacerdotii  culmen  san- 
ctus  Renovatus  cunctis  virtutibus  decoratus  non 
immerito  promeruit :  vir  denique  natione  Gothus, 
generoso  stemniate  procreatus,familiEe  splendore 
conspicuus.  Erat  enim  procerus  corpore,  forma 
perspicuus,  statura  decorus,  obtutu  gratus,  ve- 
G  nusto  \TiItu,  decora  facie,  nimiumque  admirabilis 
aspectu.Sed  quamvis  extrorsus  habitus  sui  esset 
gloria  decoratus,  inlrorsus  pulchrior  habebatur 
lumine  sancti  Spiritus  illustratus.  Multis  nimi- 
rum  artium  disciplinis  existebat  eruditus,  multis- 
que  virtutum  variis  generibus  adornatus.  Erat 
enim  egregius  in  omnibus  operibus  suis,  Eequis- 
simus,  justissimus,  nimiumque  acris  ingenii  et  in 
omnibus  disciplinis  ecclcsiasticis  vehcmenter  in- 
structus  atque  in  divinis  voIuminil)us  perquam 
exercitatus.  Hic  dum  multis  virtutibus  corusca- 
ret,  sacra  doctrina  nonnullos  discipulos  erudiens, 
sanctissimoque  exemplo  vitae  suetj  instituens , 
prudentia  videlicet,  sanctitate.  patientia,  mansue- 
tudine,  misericordia,  plurimos  tales  qualis  ipse 
exstitit  limcn  ^  juslitife  sanctique  dogmatis  prtedi- 
catione  effecit :  cujus  doctrina  hactenus  rutilat  ac 
refulget  ecclesia  ut  sol  et  luna.  Dein  cum  plu- 
rimos  aunos  irreprehcnsibiliter  rexisset  eccle- 


siam,  angelicis  coetibus  copulaturus  '^  omnibusque 
cjelestibus  supernarum  partium  legionibus  con- 
juncturus^^mirabiliter  artubus  resolulis  e  corpore 
egrediens,  superni  aulam  regni  cum  Christo  sem- 
per  mansurus  et  sine  fme  regnaturus  introire 
meruit. 

51.  Horum  igitur  supradictorum  sanctorum 
corpora  in  una  eadenique  cellula  haud  procul  ab 
altario  sanctissimae  virginis  Eulaliae  honorifice 
tumulata  quiescunt.  Ad  quorum  denique  vene- 
randa  sepulcra  tantam  Ghristus  quotidie  copiosfe 
pietatis  confert  gratiam,  ut  quacumque  fuerit 
quispiam  segritudine  convexatus,  quocumque 
etiam  fuerit  languore  afflictus,  statim  ut  divinum 
numcn  illic  toto  corde  depoposcerit ',  onines  a  se 
raorbos  discussos  omnesque  rnaculas  pulsas  divi- 
nitus  sentiens,  sanus  hilarisque  ad  cupitam  per 
Dei  gratiam  pervenit  sanitatem  h. 

52.  Quantitatem  seilicet  miraculoruni  obitum- 
que  simul  impolitus  ut  potuit  sermoGhristi  mili- 
tum  enarravit;  qui  quamhbet  squalore  nimio 
peritusimperite  ■  displiceat,  omissa  pompa  ver- 
borura  humiliter  sentientes  credentesque  nobili- 
tat,  et  quoddam  emolumentum  bonae  raercedis 
iegentibus  audientibusque  accumulat.  Ego  nam- 
que,  huraillimus  omnium,  a  fastidiosis  lectoribus 
precor  ut  legant  prius  hujus  codicis  opuscula,  et 
postea  despiciant,  ne  videantur  non  ex  judlcio  sed 
ex  odio  prfesumere,  et  ignorata  daranare.  Illud 
tamen  manifestissime  cognoscant,  me  amore 
Christi  et  dilectione  sanctissimae  Eulaliae  impul- 
sum  ^  ut  scriberem,  raanifesta  retulisse,  vera  pro- 
cul  dubio  veraciter  exposuisse.  Uni  in  Trinitate 
semperqueDominoregnantique  perenniter  gloria, 
honor,  fortitudo,  gratiarum  actio,  virtus,  potestas, 
laus  et  benedictio  nunc  et  semper,  et  in  secula 
seculorum.  Amen.  c 

EXPLICIUNT  WITE  SANCTO  RUMPATRUH   EmERETENSIUM. 

ANNOTATA. 

a  Praster  ea  qiiai  refert  noster  de  Innocentio 
unum  nohls  superest  de  eo  docunientum,  suhscriptio 
scilicet  ipsius  decreto  Gundemari  regis  de primatu 
ecclesias  Toletanx  anno  010,  kis  verhis  concepta  : 
Ego  Innocentius  Eraeritensis  provincice  Lusitaniee 
metropolitanus  episcopus,  duni  in  urbem  Toleta- 
nam  pro  occursu  regio  advenlssem,  agnitis  his 
constitutionibus  assensum  praebui  atque  sub- 
scripsi  (1).  Vhi  si  admittas  metropolitanos  ordine 
antiquitafis  suhscripslsse  (quodtamen  in  ea  consti- 
tntione  quoad  episcopos  servatum  non  fuisse  notat 
Fiorezius)  (2),  inde  collegimus  supra  (3)  eumanno 
circiter  605  vel  60G  ad  episcopalem  dignitatem 
fuisse  evectnm.  Quamdiuautem  Emeritensem  sedem 
tenuerit,  nuUo  indicto  nobis  tradttum  est.  Florezius 
quidem  eum  ad  annum  clrciter  616  sedtsse  autu- 
mat  (4),  eo  quod  Renovatus  ejus  successor  apud 
Levitam  nostrum  dicitur  (5)  plurimos  annos 
rexisse  ecclesiam,  porro  certum  est  Stephanum, 
Renovati  successorem,  jam  sedisse  anno  033,  quo 
anno,  die  o  decemhris,  suhscripsit  condlio  Tole- 
tano  IV  {^)'.  ttnde  denique  concludit  Florezius 
intervallum  temporis  quod  intercedlt  inter  annum 
606,  qui  videtur  fuisse  ultimus  vitie  Masonae,  et 


D 


Sancli 

(le  qitibus 

(lictum  est,  ifi 

ecclesia 

S.Eulalia 

giiiescutu. 


Libellus  iatt 
ad  mdificatio- 
nem  fidelium 

scriptus. 

E 


—  ^  co(l  supprestis. 

Nam.  50.  —  >  ita  cod.,  ed.  lima.  —  *  cod.  compulaturus, 
ed.  copulandus.  —  «  ed.  conjungendus. 

(DMansi,  toin.  X.  p.  511.— (2)  ^s/).  Sapc,  toni.  VI,  p.  159. 

—  (3)  Gomm.  pia'v„  num.  24.  —  (4)  Eip.  Sagr.,  tom.  XIII, 


Nnm.  51.  —  '  cod.  deposcerit. 

Niun.  52.  —  •  ed.  peritis  imperitus.  —  ^  cod.  impulsus. 

p.  203.  —  (5)  Num.  seq.  —  (6)  Mansi,  tom.  X,  p.  641. 


annum 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A  annum  633,  qtd  forte  fitff  ]}rhmis  atmtts  Stephani 
(contra  quam  opinionem  allegare  licet  quod  inter 
sex  Jtietropolitatws  qui  concHio  Toletano  IV  stib- 
scripserunt,  Slephanns  tertio  loco  Jegitur),  ifa  divi- 
dendum  esse  td  tnajor  pars  attribuofur  Renovato. 
Timeo  tainen  uthujtismodi  rationem  loquendi  per 
plurimos  annos  tatn  stricte  apud  anotiijmnm 
nosirmn  accipere  liccat-.facihetiim  videtiir  auyetidi 
mrbis  ahuti.  Exetnpla  afferri  possunt,  prxter 
alia  (1),  opnsculi  nostri  loci  nbi  a  Suntia  innume- 
rabilom  multitudinem  populi  de  greinio  catholir^ 
eccJesiiB  separatatn  ait  scripfor  (2),  cuin  ingonti 
mullitudine  Claudiutn  duccm  et  cum  ingentibus 
catervis  popuU  Sunnam  et  compJices  ejus  iiitjrcssos 
ad  colJoquiutn  HJud  quod  ititra  aJiquod  episcopaJis 
paJiitii  concJave  hahituin  esf  (3),  infmitam  nmltitu- 
dinem  Francorutn  ah  arianis  NarJmiensiJms 
fuisse  advocatam  (4).  Ex  qulhus  omnibus  fatidem 
noJtis  dicendum  vidctur  fotam  iJJatn  rhrotiofaxim 

(1)  Gfr.  Comm.  priBV.,  num.  10.  -  (2)  Num.  38.  -  (3)  Num.      39.  -  (4)  Num.  «.  -  (.5)  Tom.  III  Martii.  p.  907-908. 


339 

pr^ter  ferttmios  annorum  610  et  633,  admodmn 
esse  incertam. 

h  Extretno  seculo  XV  reperta  sniit  in  atitiqua 
eccJesia  S.  EuJalia:  corpora  quafuordecim,  auas 
censnerunt  fuis.^e  sanctorum  qui  oJim  in  ea  ecclesia 
honorahantur  et  tempore  domitiii  Maurorum  a 
fideJihusabscondifa,  et  ititer  ha^c  SS.  Pauli,  Fidelis, 
Masonae,  innocentii  et  Renovati.  Qux  omnia  cim 
vetieraiione  in  decentem  locimi  translata  sunf. 
Documetita  hucspectantiaediderutit  majores  nostri 
ad  diem  31  martii  agetites  de  S.  Rcnovato  (5). 
Rnrsus  ea  koc  Joco  proferre  supervacaneum  visitm 
est. 

e  Correctumvelim  mendum  quodsupra  (pag.322) 
irrepsit  in  annotatione  2  ad  prologutn  partis pos- 
terioris  (anfe  nu?n .  9),  uJti  sciJicet  in  fine  supplenda 
est  vox  simplicitcr,  ifa  nt  Jegafttr :  cod.  simplicibus 
simpliciter. 


B 


E 


DE    SANCTIS    HIBERNIS 
BRENAN,    CANAN,    FINNTINA,    BIGILL,    AILTIN,    CAOMHOG 

COLMAN,  COLMAN  ALTERO,  LONAN,  CRONAN,  AEDH,  MARTAN 

TRIBUS    FILHS    DIOM^    ET    SEPTEM    EPISCOPIS    DE    CILL-TEDIL. 


Sancti  in 
\arlyrologiis 

hiberiiids 
fiac  dic 
cehhrati, 


In   FestiJogio   ^Fngussii  ad  hanc  diein  antiuti- 
tiantur  Lonan,  Colnian,  Cronan  cum  conspicua 
ipsorum  sequela  (1),  Qux  etiam  notnina  sola 
leguntur  in  kalendario  Drummondiensi :  Et  apud 
Hiberniam  natalesanctorumconfessorum  Lonani, 
Goimani   et   Gronani  (2).  At  muJto  pJttra  apud 
Marianum  0'  Gorman  (3)  et  inde  apitd  Michae- 
Jem  0'Clerijin  Marfi/roJogio  DuiigaUetisi ;  nam, 
quod  haud  scio  an  satis  animadversutn  sit,  Mar- 
tyroJogium   hoc   DungaJlense  fere  excerptum  est 
ex  Gormano,  omissis  sciJicef  satictis  aJiis  prster 
Hihernos  et  tionmtJJis  subinde  notulis  adjmictis. 
„   Eti  igifur  tihi  ufriusqiie  simuJ  eJenchittn  sanctorum 
ad   diem  1  novembris,    in  quo  qux  DutigaJJensi 
propria  sunt  undnis  inclusiwus  :  cetera  utrique 
cotnmitnia.   Textum  autem    Mariatii,  adhtic  ine- 
ditutn,    excerjjsittius   ex   codice  bihJiothecx  regis 
BruxeJJensis  (4). 
ifor.Corpre.  Cairpre*episcopus.  [Exstat  qu.T^dam  Cill  Cairpre. 
i.  e  eccJesia  Carprei,  in  Tir  Aedha,  prope  Eas- 
Ruaidh  et  Sith-Aedha  de  Eas-Ruaidh.] 
Ailtin  [episcopus  et  virgo,  de  Cill-insi]. 
Septem  episcopi  de  Gill-Tidil. 
Brughach  episcopus  de  Rath-maighe-hAenaigh 

[ortus  ex  genere  Golla-da-Grioch]. 
Lonan,  de  Trefoit  in  Bregha  [ad  Boinamj^Mrmw. 
Sequitur  hic  nota  safis  proJixa  de  origine  no- 
minis  Trefolt,  deinde  aJtera  de  notninibus  pa- 
rentum  Lonani,  quatti  infra  metnorabintus,  ubi 
distincfiiis  dicemus  de  hoc  sancio  (5). 
Brenann. 


C.  D.  S. 


Golman,  filius  Fionani,  de  Ath-Iomglaisse. 

Colman. 

Gronan,  de  Maethail. 

Canan. 

Finntina,  virgo,  de  CIuain-Guithbinn. 

Aedh,  filius  Roi,  de  Foibren. 

Bigill,  de  Tulach. 

Dicholl,  de  Rath.  Sed  hoc  nomen  Joci,  uf  itifra 

notahimus,  ad  Martan  referendmn  est. 
Martan,  de  Inis-edhnigh,  [ortus  ex  genere  ConaU 

Each-luath,  qui  erat  de  genere  Corbmaci  Casi, 

fiUi  Oilioll  Olum]. 
Gaemhoc,  de  Gili-insi. 
Cronan,  de  Tuaim-Greine  [in  Tuadhmumhain]. 

Denique  rn  caJetulario  quodain  atigJice  edifo  a 
cJ.  W.  Reeves  (G)  (quod  tattien  unde  haustum 
veJ  quatn  atitiquum  sit  non  indicat),  ad  eamdem 
diem  1  novembris  laudantur  S.  Ailtin,  episcopus 
de  Kill-innsi,  S.  Anog  de  Kill-innsi  et  S.  Gaomh 
virgo  de  Kill-innsi. 

2.  De  S.  Brugaeio  et  de  S.  Carpreo  mox  di- 
stinctius  agettms.  ReJiquos  autem  hic  simul  ron- 
jungiinus,  non  quod  guidquam  iti  eorum  hisforia  omnes  legiti 
omnibus  commune  occurrat,  sed  quia  pauca  de  "'°  '""''" 
singuiis  notanda  habemus.  Sed  et  singitJorum 
Jegitimum  cuftuin  ecrlesiasticutn  aJiunde  quam  ex 
Gortna7ii  ttiartyrologio  vindicare  nequimMs,defi- 
cientibus  aJiis  documentis.  Porro  licet  martyro- 
logiitm  istud  secido  XII  conscriptutn  sit,  haud 
itnmerito  forfe  suspicio  oriri  potest  ea  Jucubra- 
tione  noti  purum  aJiquod  martyrologium  exhiberi, 


qui  lamen 
forle  non 


eeclesiastico 
honoratf 

SU)lt. 


(I)  Edit.  Whitley  Stokes,  p.  dxU.  De  jEngussio  ejusque 
marlyroiogio  videsis  0'Curry,  Mss.  maferials  of  ancient 
Irish  history,  p.  363  sqq.  Brevius  V.  De  Buck,  Rechercltes 
sur  les  calendriera  eccl^siastiques  in  Periodico  Pr^cishisto- 
riques,  an.  1877,  p.  67.  —  (%  Kalendars  of  scoftisH  saints, 


Ed-Forbes.p. 26.— (3)  De  quo  videsis  0'Curry,  op.  cit., 
p.  361 ;  De  Buck.  I.  c,  p.  68.  —  (4)  N.  .5100-5104,  fol.  185  v-. 
—  (5)  Nura.  10  extr.  —  (6)  Eecfesiaatical  anliquHies  of 
Doicn,  Connor  and  Dromore,  p.  376  sqq. 


sed 


340 


DE  SS.  HIBERNIS  BRENAN,  ETC. 


AUcronE 
C.  D.  S. 


Hienan, 

Canan, 

Finnlina, 


Bipill, 


Anot.'. 


sed  d,  necrologium,  seu  illi  admixta  esse  non 
yauca  tiomtna  virorum  et  feminarum  fundatione 
alicujus  ecclesiiB  aut  beneficHs  /n  eam  collatis 
insiffnium  vel  qui  alio  aUquo  titulo  ad  eam  per- 
tinueranf,  quamvis  ftumqumn  heatorum  honori- 
btis  dif/nati  sini.  Quod  omnino  certum  videtur 
de  simili  documentOj  Martyroloyio  nimirtan  Tam- 
lactensi,  extremo  seculo  IX  concinnato^  uhi  non 
semel  occitrrit  annuntiafio  omnium  monachorum 
alicujus  ca-Hobii  (1). 

3.  De  Brenanno  quidem  et  Canano  nihil  om- 
ni.no  romperimus,  nisi  quod  similia  nomina  etiam 
ad  alios  dies  apud  Gormanum  et  0'Clery  siynata 
reperiuntur,  videlicet  Brenanni  ad  dles  9januarii, 
8  et  16  maii,  27  juHi,  3  et  29  novembris,  1,  8  et  13 
decemhris;OdXiim\  vero  ad  diem  4  novembris,addifo 
titulo  presbyteri.  Quod  si  quis  nomen  istud  idem 
cum  Cuanano  seu  Cuano  supponere  voluerit,  muJ- 
tos  alios  prmterea  homonijmos  in  hihernids  mar- 
tyrologiis  indicare  licehit  (2).  Nihil  etiam  explo- 
ratum  nohis  est  sive  de  Finntina  Vlrgiiie  sive  de 
loco  Gluain-GuitiibliiJin,  ubi  hahitasse  vel  coli 
dicitur. 

4.  Nihil  quoque  de  S.  Bigill.  Quoad  nomen 
autem  loci,  adverti  potest  vocem  Tulach,  qux 
coUem  signifcat,  multorum  oppidorum  et  vicorum 
nomen  ingredi  (3).  Suhinde  etiam  occurrtt  hoc 
nomen  sitie  ullo  addito.  Sic  dupUci  loco  Vitx 
TripartitSB  S.  Pafricii  secundum  editionem  Col- 
yuni  (4)  narratur  S.  Patricius  in  Dalaradix 
regione  condidisse  ecclesiam  Tulachensem  (atta- 
men  notandum  est  in  versione  anylica  cl.  W. 
Hennessy  utroque  loco  aliud  nomen  adjunyi  voci 
Tulach  seu  Telach)  (5),  qitam  utramque  in  anti- 
(jua  dioicesi  Connerensi,  in  comitatu  Antrim,  sitam 
esse  censet  cl.  W.  lieeves  (6).  Parochia  etiam 
nomine  Tullagh  erat  in  comitatu  Corcensi  (7), 
alia  in  comitatu  Mayo  (S),etprseterea  Cill-Tulach 
(hodie  Kiltullagh),  /.  e.  ecclesla  collis  seu  in  colle, 
in  comitatu  Galwaij  (9).  Sed  cuinam  ex  his  vd 
aliis  locis  eo  nomine  insignitis  attrihuendus  (vel 
aitrihuenda)  sit  S.  Bigill,  nohis  omnino  incertum 
est. 

5.  Jam  de  sanctis  de  Kill-innsi,  quos  tres  nu- 
mero  recenset  calendariam  Jieevesianutn  (10),  Ail- 
tin,  Anog  et  Caomh.  Et  primum  quidem  ac 
tertium  etiam  memorant  martyrologia  Mariani 
et  Dungallense  (11),  non  tamen  secundum,  cujus 
nec  in  atiis  documentis  uspiam  mentionem  reperi. 
Sed  in  martyrologio  Mariani  supra  vocem  Ailtin 
hanc  notulam  a  scholiasfe  adjectam  adverti:  et 
an  inglien  og  o  Cill  innsc,  id  est,  et  eorum  (ejus  ?) 
fiUa  virgo  de  Gill-innse.  Qux  consideranti  forfe 
haud  absu7-de  alicui  in  nientem  vmerit  auctorem 
calendarii  Reevestani,  vel  alium  aliquem  qtiem 
secutus  sit,  dum  sanctos  siios  Killinsienses  ex  isto 
martyrologio  excerpserit,  prstermisso  neseio  qua 
ratione  verho  inghen,  voces  an  og  conjunxisse  ita 
ut  unum  ex  Hs  nomen  effecerit  leyeritque  tandetn 


Ailtin. 


Ciioiiih, 


E 


}{?io  tenore:  Ailtin  et  Anog  de  Kill-innse.  Cerfe,  D 
quod  Jam    monuimus,    nihil  de  S.  Anog  allquo 
alibi  itotattim  ocnirrit. 

6.  Ex  eadem  notula  derivasse  suspicor  titulum 
virginis  apud  Michaelem  0'Clery  Ailtini  nomini 
adjecfum.  Ihide  vero  eidem  Ailtino  adhseserit 
episcopi  titulus,  plane  noti  assequor.  Certe  nullus 
alius  notus  est  episcopus  Kill-innse,  hodie  Klllin- 
chy,  vicuJi  antiqtim  dioecesis  et  comifafus  Dunen- 
sis  {\%).  Itaque,  si  vere  HUg  deguit  AiHmquidam 
episcopali  dignitate  ornatus,  ex  numero  eorum 
episcoporum  fuisse  Judicandus  est  qui  sine  certa 
sede  ordinari  consueverunt  in  Hihernla  (13). 

7.  Nomen  vero  Caomhoc  seu  Caemhog,  ut  le- 
gittir  apud,  Marianum  et  (yClery,  ita  distinxit 
auctor  calcndarii  Peevesiani  ut  ultimam  syllabam 
interpretaretur  esse  vocem  hihernicam  ogh,  id  est 
virginem,  quum  fameti  suffium  oc,  sicut  et  in, 
en  et  prxcipue  an,  fonnam  diminutivam  nomi- 
num  significenf  (14),  quse  forma,  sicuf  passitn  in 
linguis  teufonicis,  ifa  et.  in  veteri  hibernico  idio- 
mate  ad  ohservantix  et  dilectionis  affectum  expri- 
mendum  adhiberi  solebat.  Quumque  idem  dicen- 
dum  sit  df  prasfixo  Mo  (qtiod  proprie  meus 
sonaf)  (15),  inde  fif  ut  omnino  synonyma  habenda 
sint  nomina  Gaomh  vel  Caoimh  seu  Coemh  (nam 
et  apud  priscos  Hibernos,  ut  rurstts  nofat  Col- 
gan  (16),  sa^pius  scrihitur  oe  uhi  a  7-ecentioribus 
ao  vel  aoi),  Caomhan,  Goemhin,  Coemhog,  Mo- 
choamoc  seu  Mochoemog,  et  si  qua  sunt  simi- 
lia  (17).  Porro  quum  plurimi  in  monumentis 
hihernicis  occurrant  sancti  aliquo  horum  tiotni- 
nuni  designati,  nullus  tamen,  prsfcrquam  in  mar- 
tyrologiis  nostris,  qui  commoratione  in  Kill-innse 
prxcipue  insignis  sit,  nihil  Jam  quod  de  nostro 
prieterea  dicendum  haheamus,  nohis  prxsto  est. 

8.  Nec  aliter  pronuntiandum  de  Colraano  filio      Colman 
Fion;iJii,  de  Ath-Iomglalsse.  Nam  hujus  nominis 

plus  cenfum  quinquaginta  sancti  recensentur  in 
monumentis  Hihernortim{\S).  Qtiorum  nulli  attri- 
buitur  pater  Fionan  aut  habitatio  Ath-Imglasse, 
vicus  scilicet  in  extrema  parte  septentrionali 
comitatus  Sligo  situs,  qui  hodie  Ahamllsh  nomen 
habet  (19). 

9.  Ad  alterius  vero  Colmani  nomen,  qui  cum 
Cronano  et  Lonano  ad  hanc  diem  refertur  in 
Festilogio  jEngussii,  hxc  adjidtur  nota  ex  cele- 
bratissimo  Leabhar  Brecc  seu  Libro  Vario  (20) : 
Golman,  filius  Dimmse,  ex  Tech-mlc-Dimmai  [/.  e. 
doino  seu  ecclesia  filH  Dimmai]  in  Ui-Cellaig 
Chualann  et  de  Daire-mic-Dimmai  [i.  e.  querceto 
filii  Dimmse],  prope  Cluain  Ednech.  Vei  Colman 
filius  Findchadi,  i.  e.  de  Cluain  Bruices  prope 
Flesc  in  Momonia ,  qui  primo  fuit  in  Dun 
Flesce  (21). 

\O.Lonatmmhoclocoduplicetndesignaripotuisse 
in  Fesfilogio  jEngussH  indicat  adnotafio  adjecta 
in  Leabhar  Brecc,  his  verlns  :  Lonan,  filius  Tal- 
machi,  de  Trefot  In  Bregia.  Vel  Lonan  filius  Tel- 


Colman 
alter, 


LonaD 


(1)  V.De  Buck,opusc.cit.,p.67.-(2)  Cfr.  Colgan,  ^c(. 
SS.  Hih.,  p.  iM.  not.2  et  p.  650.  col.  2.—  (3)  Cfr.  Index  ad 
Amiahs  quatuor  Magistrorum,  Ed.  0'  Donovan,  tom.  VII. 
pp.  1 14-115,  10'.) :  Joyce.  Inah  Kames  of  places,  p.  355-350. 

—  (i|  Pail.  II,  capi).  130  et  133  (Trias  Thaum.  pp.  14G,  147). 

—  (o)  The  Lift'  of  S.  Patrick,  by  M.  F.  Cusack,  pp.  441, 442. 

—  (G)  Ecd.  aniiq.  of  Down  n»rf  Connor,  pp.  251,  322,  338. 

—  (7)  0'Donovan.  77ic  geneulogy  of  Corca  Latdhre,  m  Mis- 
eeUauy  of  the  Celtic  Societi/.  1849,  pp.  90.  lOR,  138,  139. 

—  (8)  0'Dunovan.  The  (fenealoyies,  etc.  of  Hy-Fiachrach, 
p.  19G.—  (<J)  0'Donovan,  The  tribes  and  customs  of  Hy- 
Many.  p.  78.  —  (10)  Cfr.  supra  num.  1  extr.  —  (11)  Cfr.ibid. 

—  (12j  W.  Reeves,  Eccks.  antiq.,  p.  10,  not.  d  (cfr.  pp.  166, 


179).  Cfr.  Joyce,  pp.  2S8  sqq.,  399.  —  (13)  Gfr.  Reeves,  ibid., 
p.  123  sqq. ;  Act.  SS..  tom.  XII  Oct.,  pp.  888-889.  —  (14)  Col- 
gan,  Act.  SS.  Hih.,  p.  71  not.  3  :  Zeuss,  Crrammatica  CeUica 
(Ed.  Ehel,  1871),  p.  273  ;  Act.  SS.,  tom.  IlJan.,  p.  1111,  n.  2. 

—  (15)Colgan,^c(.  SS.  Hih.,  p.  71,  nol.  2,  el  alibi  passim. 
Gfr.  Act.  SS.,  tom.  il  Jan.,  1.  c;  tom.  Xli  Oct..  pp.  416,  420. 

—  (16)Loc.  cit.  —  (17)Cfr.  Colgan,  Tr.  Thaiim.,  p.  177. 
not.SS.— (18)  Golgan.  Tr.  TJiaum..  p.480.  n.  8,—  (19)  Ree- 
\es.LifeofS.Columha,  hy  Adamuan,  p.  287.  —(20)  Cfr. 
Eug.  Ciury,  Mss.  malerials  of  nncient  Irish  history,  p.  352. 

—  {n)  Calendar  of  (Engus,^^.  Whitley  Stokes,  p.  clxvii 
(cfr.p.29). 

chani 


h 


341 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 
chani  de  Cluain-Fota  in  Le\x{l)^Et  Lonanum     Roi  ef  do  Foibrin  f^ns.e  indiceiur.  Et  auidem  in 
qmdem  filuwi    lalmachi  apud  yEngussmm  ad     genmhffiis  recens  edUis  a  cK  v.  Joanne  FraZis 

Sfimian  (12),  duj>nri  hcolegitur  nomenmlZ 


ile  Tnfoit, 


B 


Cronan, 


Aeilli. 


Talmachi 
diem  13  novemhris  annuntiari  ait  0'Donoran{^)y 
sed  perperam  :  nnllus  enim  Lonanus  vel  die 
13  vel  alia  hujus  mensis  dte  prxter  primam 
annunfiatur,  sive  in  trihus  codicibus  unde  recens 
editum  est  Festiloyimn  sive  in  codice  BruxeUensi, 
descripto  a  Michaele  0'Chn/,  quem  prx  oculis 
habemus.  Ipse  vero  Michael,post  Gormanum  ejus- 
que  seholiasten,  ad  hanc  diem  1  signat  Lonanuni, 
filium  Tamlachi,  ex  Trefoit  (al.  Treoit^  in  Bre 
ad  Boinnam  fiuinum,  adjicitque  notam  ex  Lea 
bhar-na-hUidhri  excerpfam  (3),  qiia  rwminis  Tre- 
foit  origo  explanatur,  ac  praiterea  versus  quatuor 
ex  alio  antiquo  documento,  quibus  indicatur  mater 
sancti  nostri  fuisse  Dustrir,  filia  Trusti,  septen- 
trionalis  Britannia:  (qnm  hodie proprie  Scotia  dici- 
tur)  regis. 

\  I.  Lonanum  nostrumconditorem  fuisse  ccenobH 
Trifodensis  (Trcoit,  Trevit-mor,  Trefoit-mor, 
hodie  Trevet  in  comitafu  Midensi)  (4),  conjicit 
Guillelmus  Reeves  (5).  lllius  monasterii  abbates 
nominantur  in  Annalibus  Quatuor  Magistrorum 
ad  annos  7f>9,  808,  838,  885,  906,  917, 1004,  epi- 
scopi  autem  ad  annos  769  et  898,  scribas  ad  annos 
734  et  769,  et  prseterea  ad  anmm  788  airchineach 
seu  custos  ecclesise  hereditarius  (6).  Sed  Lonan  de 
Trefoit  m  solis  nostris  martijrologiis  comparet. 

12.  Cronanus  m  adnotatione  InLibro  Vario  ad 
JEngnssium  adjecta  (7)  dicitur  fuisse  ex  genere 
Conn  seu  Cuani  (relebcrrimi  ufique  illius  Hibernix 
regis  qui  in  Annalibus  Guanus  centum  prseliorum 
vulgo  nuncupatur)  et  de  Tuaim  Grene  in  Momo- 
nia  septentrionali,  hodie  Tomgraney  in  comifatu 
Clarcnsi,  uhi  olim  haud  ignohilis  visehatur  ecclesia, 
cui  apposifa  erat  turris  rofunda :  hanc  exstruxit 
Cormacus  Hua-Killene,  comorbanus  (i.  e.  succes- 
sor)  (8)  SS.  Kierani,  Coemani  et  Cronani  episco- 
pus,  qui  decessit  anno  965,  ut  in  veferi  Chronico 
legitur  (9).  In  Annalihus  Quatuor  Magisfrorum 
abbates  Tiiaimgrenenses  memorantur  ad  amios  744, 
747,  789,  1002.  Fost  hunc  annum  vero  jam  non 
abbatum    nomine    veniunt,   sed   Comorbanorum 
Cronani  dc  Tuaim-Grene,  ad  annos  sciHcet  1026, 
1031,  1078, 1093, 1100, 1183  et  1485.  Ex  his  appa- 
ret  celebre  fuisse   Cronani  nostri  nomen.  NifiH 
tamen  prxterea  de  illo  notatum  reperimus,  quod 
nempe  certo  ad  eum  referri  possit :  nam  Cronani 
non  minus  viginti  duo  festis  distincti  leguntur  in 
Martijrologio  DungaUensi,  et  forte  multo  plures 
numerandi  erunt,  si  cum  Colgano  adtniseris  nomini 
Cronani  sgnongmum  esse  "SlochuaimilOj.Inter  illos 
autem  ad  cUem  19  octohris  in  Dungallensi  signatiis 
legitur  Cronanus  de  Tuaim-Grene,  cujus  nomcn, 
utsolet,  accepit  Michael  0'Clerij  ex  Mariano  Gor- 
mano,  additamentum  vero  deloco  ex  ejus  scholiaste. 
Jam  utrum  is  idem  censendus  sit  cum  nostro  hac 
die  1  novembris  culto  necne qiiis  dixerit? 

13.  Aodh  efiam  nomen,  sive  Aidani  vel  Moedoei, 
vel  aliis  enuntiandi  modis  expressum,  frequentis- 
sime  occurrit  in  monumentis  hihernicis  sive  sacris 
sive profanis  (11),  at  mdlus  qutalio  quam  in  mar- 
tyrohgiis  ?iostris  hco  simul  et  sanctus  et  filius 

(l)Ibid.  —  (2)  Annal  Qiiat.  Mag.,  tom.  I.  p.  336.  Dot.  a. 
~  (3)  0'Donovan,  I.  c.  —  (4)  Cfr.  0'Donovan,  ibid. ;  W.  Ree- 
ves,  Adamnan,  p.  76,  not.  a.  —  (5)  Loc.  cit.  —  (6)  Cfr. 
0'Donovan,  not.  adh.I.  — (7)  Calendar  of  (Engus,  p.  clx\-u. 
—  (S)  Cfr.  Lanigan.  Eccl.  Hist.  of  Ireland,  tom.  Hi,  p.  37, 
not.  117  ;  Todd,  &''  Patrick,  p.  155-1-59  ;  J.  0"Donovan, 
HyMany,  p.  77-7S,  nott.  y,  z,  et  p.  13S.  not.  a.  —  (0)  Petrie, 
Hoand  Towers,  p.  3S0.  —  (lOj  Cfr.  Act.  SS.,  tom.  VIU  Oct., 
p.  382.  —  (1 1)  Lanigan,  tom.  II,  pp.  333,  335 ;  Colgan,  Aci. 


AucTnna 
C.  1).  S. 


Roich.  Primo  quidem,  in  genealogia  trihus  qux 
diccbatur  Laidir  Ara  (13),  uhi  nominafur  Roioii 
nxor  lioss  Ruadhi,  a  qua  rognomenfum  accepit 
ejus  filius  Fergus  Mac  Roich,  gui  fuit  rex  Ulto- 
tttx  (14) :  hujus  vero  infer  posteros  occurrit 
quidam  Aedh  Alainn  {\o).  Altero,  in  genealogia 


Ki  Junii.  Nihil  dico  de  Aedh  Roin,  filio,  id  est,  de 
genere  Maekohhs;,  rege  lHidix  {\7) :  nam  is  certe 
hiic  non  spectat.  —  Porro  nullus  illorum  quos 
citavimus  aliquid  comuiune  habuisse  videfur  cum 
Foibrin  seu  Foibhren  aut  Faebhran,  monasterio 
comitatus  Sligensis,  de  quo  in  Annalihus  Quatuor 
Magistroriim  ad  annos  754  et  811.  Ifaqne  et 
quoad  hunc  .sancfum  nostrum  omnia  tenehris 
plena  sunt. 

14.   Neque  magis  perspicue  loqui  fas   est  de 
S.  Dicholl  seu  Dichull,  de  quo  Colgan   in  adnota- 
tione  ad   Vitam  S.  Patricii  auctore  Joceltno,  cap.  E 
140  (ubi  nomen  Dichull    occurrit )  :  V\\xvq%,  ait, 
extiterunt  inter  Hibernos  DichuIU  sive  Doicohe, 
abbates  et  eremitffi  sanctitate  celebres,  de  quibus 
Quatuor  Magistri  in  Annalibus  ad  annos  700, 709, 
747,871  et  889.1tem  Martyrologiuni  Tamlactonse, 
Marianus  Gorman,  Cathaldus  Maguir  et  Martyro- 
logium  Dungallenso  28  fobr.,  15  martii,  1  nuiii, 
12  junii,  1,  17  et  21  novemb.,  18  et  25  decomb. 
Inter  quos  quis  hic  fuerit  haud  facilo  est  dotcrmi- 
nare,  cum  Vita  Tripartita  itifra  part.  3,  c.  04  et  05, 
tradit  hunc  fuisse  abbatem  Ernaliensem  et  postea 
Lugmagensem  sive  Luthensem  in  Ultonia.  Sod 
cum  clrcumstanti^    in   pnedictis   martyrologiis 
diebus  et  locis  citatis  adjectse  eum  ab  aliis  diebus 
excludant,  videtur  osse  de  quo  agunt  ad  1  novem- 
bris  vel  verosimilius  ad  1  niaii,  quo  aiunt  S.  Dl- 
chullum  coli  in  occlesia  do  Cluainbraoin,  qus  est 
prope  Gcclesiam  Luthensem  in  Ultonia  et  forte 
eadem  cum  ea  quam  Vita  Tripurtita  vocat  Erna- 
tiensem,  cum  dicatur   osso  in    oadem    regione 
Australis  Ultoniae  in  qua  sunt  Luthensis  et  Erna- 
tiensis  eccIesisB(18). 

15.  Neque  de  Martano  sive  Martino  quidqnam 
novimus prxter  ea  qua^  supra  (19)  exscripsimus  ex 
Gormano  et  Dungallensi  et  mentionetn  quam  legi- 
nms  inAnnalibus  Quatuor Magistrorum  ad  annnm 
7(J8  :  S.  Martinus,  episcopus  de  Inis-Eidnigh,  obiit 
die  1  novembris.  /(/  autem,  sicut  et  alia  qus  apud 
Quatuor Magisfros  leguntur  ad  hunc  annum,  notat 
0'Donovan  (20)  in  Annalibus  JJIfonianis  legi  sub 
anno  772,  sed  omnino  referenda  esse  ad  annum 
773,  quum  in  iisdem  Annalibus  Ultonianis  eodem 
anno  indicetur  eclipsis  lunsB  accidisse  n  nonas 
decembris :  hxc  aitfem  eclipsis  annum  773  insignt- 
vit  (21).  —  Ims-Kdmgh  vero  priscum  nomen  esse 
conjicit  idem  0'Donovan  loci  qui  nunc  appellatur 
Inishee,  inparte  occidentali  comitatus  Galway,  ubi 
Oivenmore  amnis  inffuit  mari. 

16.  Restat  ut  agamus  de  Iribus  fdiis  DiomEe  et 


Dicholl, 


Maitan. 


Trcs  filii 

DioillEC. 


SS.  Sib.,  p.  220-221  ;  Act.  SS.,  tom  I  Jan.,  p.  1 1 1 1  el  tom. 
XII  Oct.,  p.  777.—  (12)  Loca  Patriciana,  Dublin,  1879.  — 
(13)  Op.  cit.,  p.  140,  not.  —  (I4j  J.  0'Donovan,  Htf- 
Fiachrach,  p.  97.  —  (15)  Sheamian,  loc.  cit.  —  (16)  Shear- 
man,  ad  p.  394,  n"  %  part.  ii.  Cfr.  ibid.,  p.  338.—  (17)  Annal. 
Quat.  Mag.  ad  an.  frt9 ;  W.  Reeves.  Ecd  Antiq.,  p.  358-359. 

—  (IS)   Trias  Thatm.,  p.  115,  not.  148.—  (19)  Num.  1. 

—  (20)  Ad  h.  I.  —  (21)  Cfr.  Art  dt  vMfier  Us  dates,  tom.  I, 
p.  6G. 

de 


342 


DE  SS.  HIBERNIS  BRENAN,  ETC. 


AUCTORE 
C.  D.  S. 


*  King's 
Countv. 


Septem 

episcopi  de 

CUI-Tidil. 

Sstpius 

plures  epinco- 

pi  ejusde»! 

lun  i)t  niat- 

ti/rologiis 

hibernicis 

tnftMorati. 


B 


<ie  septem  episcopis  de  Cill-Tidil.  Quod  adj)rimos 
attinet,  eorum  tinus  censeri posset  Colmanus  ille  de 
quo  supra,  si  nempe  confidamus  nota  huic  nomini 
apposita  in  LieabharBrecc{l).-?»/wam  vero,  hoc 
supposito,  reliqni  duo  dicendi  forent,  omnim  ineer- 
tum.  Aliis  forte  alia  yraiplacehit  opinio.  Nimirum 
in  parte  genealogim  Fiachriorum  jam  cttata  in 
opere  nostro  ad  diem  29  octohris  (2)  occurrit  nomen 
Diorn^  Dubh,  cujus  nepotes  indicantur  futsse 
SS.  Fidhniuinc,  Fidhairle  et  Fiodhgus,  qui  com- 
miim  MomiHfi  0'Suanaigh  seu posterorum  Snana- 
chi  designanttfr.  Eo  communi  nomine  {Ua  Sua- 
r\iii\%\\)  etiam  cognominantur  duo  primi  in  Anna- 
libus  Quatuor  Magistrorum  (3)  (tcrtius  in  iisdetn 
non  comparei)  d  ibidem  Jegunfur  fuisse  eremitx 
seu  monachi  Bathenix  (nunc  Ratheii,  ///  comitatn 
Hegis  *),  cujus  rmiobH  aJter  fuit  conditor,  ut 
censet  Petric  (A).  Coluniur  autemjam,  secundum 
hagiographos  lHhcrnos,  Fidhmuinus  Bathenix  die 
10  maii,  Fidharlus  die  1  octobris,  Fidgusius  in 
Glascarnn  item  die  16  maii  (5).  Hos  itaque  tres 
sanctos  germanos,  DioniGe  fUos  seu  nepotes  (sspe 
enim,  nt  notum  esf,  confundi  solent  hi  gradus  co- 
gnationis  in  documentis  liibcrnicis)  (6),  przsenti 
quoque  die  sitnul  coli  cetiseri  potest,  quorum  cotn- 
muni  illo  gentilitio  vocabulo  nuncnpata  sit  Tigh- 
mic-Dimmai  seu  ecclesia  filiorum  Diomte  in  terri- 
torio  Cualanni,  td  est  in  j^arte  septentrionali  comi- 
tatus  Wicldow  (7),  ac  proinde,  sicut  Rathen  et 
Glascarnn,  in provincia  Lagenix  sita.  Quo  autem 
teinpore  illi  vixerint  colligere  licet  ex  Annalibus 
hibernicis,  nbi  Fidhmuini  ohitus  ah  annum  750, 
Fidharlii  rero  ad  annum  758  vel  702  aut  703  si- 
gnatur  (8). 

17.  Quod  ad  septeni  episcopos  de  Cill-Tidil 
spectat,  iilud  pi-xcipue  notandum  hic  venit,  s^pius 
in  documentis  hagiographicis  Hibernorum  occur- 
rere  menfionem  plurimorum  episcoporum  simnl 
degeniium.  In  Marigrologio  Dungailensi  sexies 
episcopos  unius  loci  septem  sigtiatos  reperimus,  vi- 
delicet  ad  dies  15  januarii,  28  maU,  21  julH,  23 
augusti,  3  octobris  et  ad  praisentem,  1  novembris. 
Qui  oimies  ad  eosdem  dies  annuntiantur  apud  Ma- 
rianum  Gormanum,  et  quidem  in  textu  principali, 
semper  plurali  numero,  et  prxterea  ad  28  maii  et 
23  augusti  distincte  adjecto  numero  septem,  ad 
dies  autem  15  januarii,  3  octobris  et  1  novemhris 
eodem  numcro  adscripto  in  schoUis,  ad  solam  diem 
21  julii  prxtennisso.  In  Dungaiiensi  prxterca  ad 
dies  15januarii,  21  julli  et  3  octobris  ilU  episcojn 
indicantur  fuisse  fratres,  eodem  patre  geniti.  Sed 
et  in  Jitnniis  sanciorum  Hibernorum,  quas  drca 
annum  798conscripsisse  fertur  ^'Engus  Culdeus{0), 
non  m,inus  centum  quadraginta  una  hujusmodi 
turms  se^iem  episcoporum  occurrunt  (10).  Utide, 
sicut  et  ex  nominibusmuitorum  locorutn  in  Hiber- 
nia  qui  ex  episcopis  qui  illic  deguerunt  iJJa  accepe- 
runt,  cujusmodi  sunt  Tulach-na-nespoic  seu  coJiis 
episcoporum,  Rath-na-nespoic  seu  arx  episcopo- 
rum,  Disert-na-nespoic  seu  secessus  episcoporum, 
Domhnacb-na-nespoic  seu  ecclesia  episcoporum, 
etc.,  recte  omnino,  ut  videtur,  coJligit  cl.  Todd  id 
moris  ftusse  in  antiqua  ecclesia  Hibernica  ut  plu- 
res  episcopi  in  eodem  loco  essent  (11). 


18.  Innuit  quidem  Colgan  in  matigroJogiis  supra 
citatis  episcopos  Itidicari  sive  in  eodem  loco  quie- 
scentes  seu  sepuJtos  sive  qut  non  simul,  sed  ex  or- 
dine  aiiquatn  ecclesiam  gubernassent,  sive  etiam 
qui  in  eodem  monasterio  aliquando  comtnorati  es- 
sent  {12).  Sedrecte  iterutn  advetiit  Todd,  primatn 
explicatiotiem  ?ion  i^oiutn  arbifrariam  esse,  sed  et 
vioJentatn  :  quotiescumque  enitn  apud  hagiographos 
Ilibernos  notnine  Joci  nbicoUtur  aliquis  sanctus  io- 
cus  sepulttirai  intcttditur,  ab  iis  adhiberi  prxposi- 
tionetti  in  (tali  loco),  at  ubi  ecclesiavel  monasterium 
significanda  cui  addictus  esset,  ustirpari prxpo- 
sitionem  de  ^Jatn  vero  septetn  cpiscoportitn  turtnas 
qitas  sex  diversis  Jocis  supra  allatis  coli  indicant, 
singulas  de  taii  vel  tali  dici  ecciesia. 

19.  Neque  plus  vaJctit  expJicatioties  aJise,  tum 
quia  subinde  iJJi  septetn  episcopi  fratres  fuisse  si- 
gnificantur{l3),tunt  quod  iestimottia  nonnuiJa  ad- 
tnodutn  disetia  eis  inferpretationibus  contradicunt. 
Sic  in  cannitie  quod  in  laudeni  S.  Mochtei  episcopi 
Lugmadensis  apud  ^ngussium  ejttsve  schoiiasten 
composuisse  fetiur  ipse  S.  CoJumha,opuletitia  mo- 
nasterii  a  saticfo  condHi  celebratur  his  rerbis  :  Non 
erat  angusta  familia  Mochtei  Lugmasensis  mona- 
sterii.Trecentipresbyteri  etcentum  episcopi  erant 
cum  ipso...  (14).  Et  sitnilia  Jegtmtur  iti  antiqua  Vita 
S.  Mochtei  (15).  Exaggeratuni  utique  nimis  fuisse 
huncnumernmpresbtjterorutnet  episcoporutn  simul 
in  uno  tnotiasterio  commorantitim  vix  quisquatn 
duhitarii,  sed  id  certe  ex  utriusqne  scriptionis  ver- 
bis  conciudere  licet,  neque  scriptorihus  neque  Jegen- 
tibiis  absttrdam  visam  esse  muJtorttm  episcoporutn 
uno  in  ioco  degentium  asseiilonetn. 

20.  Alterum  testitnonium  affertur  ex  Vita  S.  Fa- 
ranttani,  in  qua  narratur  sanctus  se  contuUsse 
ad  locum  qui  Easdra  appellatur  :  ubi  in  ejus  oc- 
cui'sum  omnes  vicinarum  regionum  antistites  alii- 
que  quam  plurimi  viri  et  feminae  sanctitate  spe- 
ctabiles  convenerant.  Horum  inde  notninantur 
praicipui  et  inter  eos  septem  episcopi  de  Gluain- 
Hemain :  ad  quorutn  ttientionem  adjecit  CoJgatt 
hanc  notam,  in  qua  siitiuJ  conjecH  otnnes  interpre- 
tationes  ab  ipso  excogitatas  ne  cogeretur  adtnittere 
plures  episcopos  sitnul  sedisse  iti  eodemloco:  In 
quodam  pervetusto  Litantarum  libello  repcrio  in- 
vocari  septem  episcopos  de  Cluain-emhain.  Sed 
esto,  inquies,  potuerint  tot  episcopi  successive 
fuisse  in  uno  loco  :  quomodo  tamen  sinml,  et  ex 
eo  simul,  ad  comitia  publica  venisse  ?  Fateor  im- 
primis  monasterium  vel  congregationem,  ex  quo 
tot  viri  sanctiet  graves  simulprodiissent,debuisse 
esse  magnam.  Non  existimo  tamen  illos  fuisse  is- 
tius  ex  quo  prodierunt  loci  episcopos,  sed  solum 
in  eo  sepultos,  vel  monachos  simulfuissesive  ante 
sive  post  episcopatum  (16). 

21.  Testimonils  a  ci.  Todd  proJatis  adjungere 
possumtts  et  tertium  e  Vita  S,  Senani :  Sanctus 
autem  Senanus  relictis  in  monasterio  Inismorensi 
aliquot  viris  sanctis  ex  suis  discipulis  et  inter  alios 
sancto  Liberio  et  tribus  episcopis  Dalanno,  Sedo- 
nio  et  Erco,  contulit  se  ad  aliam  insulam  (17).  Qux 
rursus  ittterpretatur  CoJgati :  Non  existimo  (iti- 
quietis)  hos  fuisse  episcopos  dum  ihi  relinqueren- 
tur,sedposteaadepiscopatumesse  assumptos(18). 


Qi(as  hujus 

rei   iiiterpre- 

tatioiies 

comtnentus 

est  Colgan, 


ex  /)evs2>!<uis 


E 


iestimoniis 


refutantur ; 


(1)  Cfr.  supra  num.  9.  —  (2)  Tom.  XII  Oct.,  p.  8S2.  — 
(3)  Ad.  ann.  750  et  758.  —  (4)  Rouyid  Towers,  p.  ^45-246. 
Cfr.  p.  242-245.  —  (5)  Colgan.  Act.  SS.  Hih.,  p.  248.  — 
(6)  Exemplum  videsis  cit.  tom.  XII  Oct.,  p.  883,  num.  6 
init.  —  (7)  J.  0'Donovan.  Book  of  JUghls.  p.  13,  not.  h.  — 
(8)  Annal.  Quat.  Mag.,  ad  ann..  750  et  758.  Cfr.  not:e  Dono- 
vani  ad  IiEec  loca.  —  (9)  Cfr.  Eug  0'Curry,  Mss.  materiah. 


p.  380-382.  —  (10)  Todd,  S.  Patrick,  p.  32.  -  (11)  Ibid.. 
p.  31-32.  —  (12)  Act.  SS.  Hib.,  p.  339.  not.  28,  cit.  infra 
num.  20.  Adde  ibid.,  p.  731,  noL  8,  et  Tr.  Thaum.,  p.  186. 
not.  73.—  (13)  Cfr.  num.  prsec.  med.  —  (14)  Ap.  Golgan. 
Acl.  SS.  Hih..  p.  734.  —  (15)  Ibid.,  p.  729,  c.  7.  —  (16)  Ibid.. 
p.  339.  Dot.  28.  —  (17)  Ibid..  p.  534,  cap.  27.  —  (18)  Ibid.. 
p.  &tO,  not.  19. 

Hxc 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


na:  mos  Hle 

mdeiur 

alientis  a 

pnnima 

discipUna. 


Hmc  phirihus  refellere  supervacaneum  videttir. 

22.  Ceterum  mos  iste  constituendl plures  episco- 
pos  in  eodem  loco  inagis  consonare  cideri  poferat 
antiquiori  Ecclesix  discipUnai,  testante Hicronymo: 
Idcm  est  crgo  presbyter  qui  et  cpiscopus,  et 
antequam  diaboli  instinctu  studia  in  religione 
fierent  et  diceretur  in  populis  :  Ego  sum  Pauli, 
ego  ApoIIo,  ego  autem  Gephfe,  communi  presby- 
terorum  consilio  ecclesioe  gubernabantur.  Post- 
quam  vero  unusquisque  eos  quos  baptizaverat 
suos  putabat  esse,  non  Chrisfi,  in  toto  orbe  de- 
cretum  est  ut  unus  do  presbyteris  ciectus  super- 
poneretur  ceteris,  ad  quem  omnis  ecclesise  cura 


343 


AUCTORE 
C.  D.  S. 


pertineret  et  schismatum  seminatollerentur  (1) 
Et  forte  etiam  hinc  argumeutum  aliquod  pro  sua 
sententia  demment  gui  fidem  Christi  jam  primo 
seculo  m  Britamtia  majori  (unde  mox  in  Hiher- 
niam  transierit)  jirmdicatam  fuisse  opinantur 

Cill-leidhil  non  dubitut  Lanitjan  (2)  eumdem  Tidil. 
esse  qni  hodie  vocatur  Kilteel  seu  Kilteely,  in 
orientali  parte  romitatus  Limerick.  Et  recte  qui- 
dem  :  nam  Cill-Teidhil  adjacebat  Arx  seu  Aradh- 
Cliach  (3),  et  in  hoc  territorio  demonstrant  an~ 
tiqua  documenta  fuisse  ecclesiam  Kilteehj  {i-). 


(l)ln  Epist.  ad.  Titum  cap.  i.  v.  5  (P.  L.,  tom.  XXVI, 
p.  502).  —  (2)  ^cc;p«.  IIist.ofIreland,lom.],-p.  i291.not.77' 
—(3)  Vit.  S.  Patricii,  auctore  Jocelino.  Part.  ni,  capp.  40, 


41  {Tr.  Th.  p.  1-j7).  —  (4)  Annal.  QuaL  Mar,..  ed.  0'Dono- 
van.  tom.  H,  p.  784.  not.  17. 


DE    8ANCT0   BRUGACIO 


E 


EPISCOPO  RATH-MAGHENSI  IN  HIBERNIA. 


C.  D.  S. 


ANTE   UED. 
SEC.   VI. 

Testimonia 

rfrS.Bm- 

gaeio. 


De  sede 
episcopali 
^.  Brugacii 


Inter  sanctos  hac  die  1  novembris  apud  Ma- 
rianum  Gormanum  sipiatos  lerjitur  Brugach, 
cui  nomini  adjecit  scholiastes:  episcopus  de 
Rath-Maigho-Aonagh  (1).  Qux  more  suo  exscri- 
bens  0'Clerij  in  Martfjrolojio  suo  Dungallensi, 
suhjunxit  hanc  jwtulam  :  Ortus  est  de  genere 
ColIa-da-Crioch.  Ex  aliis  vero  documentis  hagiolo- 
gicis  Hibernorum  ha^cjmuca  de  sancto  nostro  colU- 
(fimus.  Videlicet  in  Vita  Tripartita  S.  Patricii, 
part.  n,  cap.  130,  quum  menfio  incidisset  de 
S.  Carpreo  DegilU  f.Uo,  ita  pergit  scriptor  :  Fuit 
etiam  (Carbreus)  sancti  Patricii  nepos  spiritualis  : 
nam  episcopus  Brugacius  {qui  est  in  Rath-Muge- 
Aonaich  a  sancto  Patricio  ordinatus  episcopus) 
est  qui  sanctum  Carbreum  postea  ordinavit  epi- 
scopum  (3).  Et  in  Vifa  quinfa  S.  CoUmibs,  Ub.  i, 
cap.  32 :  Haud  muito  post  Cruthnechanus  (magi- 
ster  S.  Columhz),  assumpto  secum  Columba,  in 
Tirenniam  profectus  est,  ad  locum  qui  Rath- 
p,  enaigh  nuncupatur,eoscilicetadnatalitianiCiu'isti 
solemnitatem  invitatus  a  sancto  episcopo  Bruga- 
cio  filio  Deagaidh  seu  Degadii  (3).  Prxterea  ejus 
genealogiam  tradit  Sanctilogium  genealogi- 
cum  (4). 

2.  PrsBcipua  qusBsfio  versatur  inter  recentiores 
scriptores,  cujus  loci  Brugacius  nosfer  fuerit  epi- 
scopus.  Cohjano  videtur  esse  ecclesia  regionis 
Reutae  sive  Dal-riedife  quse  hodie  vulgo  Rath- 
Muighe,  aliis  Airther-Muighe  vocatur  (5)  seu 
Armoy  in  comitaiu  Antrlm  (G).  Colgant  scntentiam 
secutus  esf  Archdall  (7).  Repugnant  vero  Lanigan, 
JReeves  et  0'Donovan.  Et  quidem  ipsa  Vita  Tripar- 
tita  (8)  refert  Olcanum  ecclcsise  Rath-mugii£  seu, 
ut  alii,  Arthir-mugiaj,  oppido  Dalrcdinorum  prffi- 
cipuo,  episcopum  a  S.  Patriciofuisseprsfectum  (9) : 
unde  cogitur  CoJganvs  supponere  Brugacium  stic- 
cessisse  Olcano{10).  Sed  meritoreponit  Lanigan{\  1) 


diversa 
seiUentiee. 


hoc  satis  incredibile  esse,  quum  et  ipse  Brugacius  a 

S.  Pafririo  fuerit  episcopus  constifufus  et  ab  eodem 

Olcanus,  qucm  infantem  bapfizavif  Pafricius  (12), 

idque,  ut  ex  serie  gestorum  Patricii  in  Vita  Trif^ar- 

tita  facile  coIUgitur,  ubi  Jam  diu  aposfoUco  lahori  in 

Hiberniii  incubuerat.  Prxterea  ex  loco  paulo  supe- 

1-ius  citafo  Vitz  S.  Columbx  (13)  apparef  ecclesiam 

Brugacii  sifam  fuisse  /«Tirennia;  Tirennia  autem, 

fatenfe  Colgauo  (14),  crat  in  Tir-Conaliia  inter  duo 

maris  brachia,  nempe  inter  sinum  Loch-Febhuil 

(hodie  Lough  Foyle)  et  sinum  de  Suilech  (Lough 

Svvilly),  ac  proinde  in  hodierno  comitatu  Doncgal. 

3.   Unde  colligunf  Ueeoes  (1.5)  ef  0'Donovan  (16) 

Rath-enaigh  .mt  Rath-Maighe-h  Aonaigh  fuisse  in 

hodierno  vico  Raymochy  seu  Rath  in  baronia  de 

Raphoe;  eidemque  loco  prepfu/sse  Adamnanuni,qui 

anno  725,et  Cieranum,  qui  anno  77!^^  abbafcsHaih- 

Maighe-Aenaigh  obiisse    legunfur  (17).  Occurrit 

Colgan  supponens  hunc  Brugaciuni  diversum  fuisse 

a  liath-Mugensi,  et  eum  esse  qui  coUtur  die  3  no~  „ 

vembris,   ac  proinde  duos  circa  idem  tempus  in 

Ultonia  fJoruisse  sanrtos  episcopos  ejusdem  nomi- 

nis,  quorum  alfer  in  Rath-Muige-Eonaigh,  alter  in 

Rath-Eonaigh  sedem  suam  habuissent,  quum  nulla 

uspiam  hujusmodi  sedium  episcopaUum  eodem  fere 

vQcabulo    cog?t/tarum  distinctio  appareat.    Quod 

sane  satis  incredihile  videtur.  Itaque  cum  docfissi- 

mis  viris  modo  citafis  Rathenaieh  seu  Raymochy 

sedem  fuisse  Brugacii  censemus. 

4.  Quo  aufem  tempore  idem  floruerit,  aUquatenus  s.  BiuKarius 
definitur  ex  loco  Vitx  S.  CoUtmbx  paulo  superius  ftoruitaiUe 
citato  (18),  uhi  Brugacium  Columba  puer  cum 
magistro  suo  Crufhnechano  invisis.se  legitur.  Natus 
enim  est  CoUimba,  secundum  communiorem  et  pro- 
hahiUorem  opinionem  (19),  anno  521,  et  certe  inter 
annos  518  ef  523.  Inde  igitur  Brugacium  circa 
annum  530  adhuc  in  vivis  fuisse  ro/ligere  Ucet.  Ef 


tned.sec.  VI 


(1)  Cfr.  supra  pag.  339.  num.  1.  —  (2)  Trias  Tfmum., 
p.  148.  —  (3)  Jbid..  p.  394.  —  (4)  Gfr.  infra  num.  0.  — 
(5)  Tr.  T}i.,  p.  183,  Q.  229.  —  (6)  Cfr.  Reeves,  Eccles.  Antig. 
ofDown.  p.  M3-^.  —  (7)  Monastic.  Hibern.,  tom.  I.  p.  23- 
24— (8)Part.n.cap.  I28.-(9)  Tr.  TA.,  p.  14«.  — (lO)^rt. 
•'^'S.  Hib..  p.  377.  n  6.  —  (!  1)  Eccl  Hist.  of  Ireland,  tom.  II, 


p.  79.  noUS56.  — (12)  Tr.  2^.,  loc.  cit.  —  {13)Num.  1  extr 
—  (14)  Colgan,  Ad.  SS.  //li.,  p.  370.  —  (15)  Eccl.  Antiq.\ 
p.80  (cfr.  pp-24o,  347)  et  A(lamnan,p.\^.  —  (\ii)  Amtala 
of  the  Four  Masters,  lom.  I,  p.  385,  Dot.  x.  —  (17)  Ibid.. 
pp.  322,  384.  —  (18)  Num.  1.  —  (19)  Cfr.  W.  Reeves.  Life 
ofS^  Columba,  p.  i-xix. 

ad 


344 


DE  S.  BRUGACIO  EPISGOPO. 


AucTonE      ad  eamdem  fcre  condusionem  adducimiir  ex  genea- 
C.  D.  S.      logia  Brugacii  (1). 

Ejus  5.  Genealogiam  hanc  ascendendo  deducit  Sanrii- 

ffenealogia     Jof/inm  genealogicnm  hihermnim  usqne  ad  Golla 

da  Crioch,  5«/ /«''  ahavus  Mnnii  Ma ij n i  {Mame 

Mor),  a  quo  descendit  celebris  tribus  Hy-Many  (!2). 

Inde,  ad  alia  docunifnta  hihernica  recnrrendo, 

ulterins  ascendereliecf,  ita  id  tjpnuspaterHuni  Bru- 

gacii  dcdncatur  usqtie  ad  Tuathal  Teachtmhar, 

qnifnit  rex  Ilihernix primo  secnh  xrai  christianx, 

imnw  et  usque  ad  Ugainc  Mor  sen  IIiKjoneni  Ma- 

qnum,  qui  totius  Hibernia;  sceptra  tenebat  anno 

circiter  000  ante  Christum  natnm.  Ilanc  genealo- 

giam  per  frespartes  seu  tria  schemafa  rlistributam 

hicexhibcmus. 

exSaiirtHo-        G.iSit  iijHur primnni  schema  a  BrugacioadCoila 

ffh ffenealofii-  ^^  Cfioch,  ex  Sancfilogio  geneahgico  {3)  : 

co/iilimiico, 

COLLA  DA  CRIOCH. 


ROCHAD. 


EOCHAD  DIURN. 


FIECC. 


CRIHTHANN. 


iis  (quodad  hanc  parfem  spcctaf)  confirmare  Ucet. 
In  quo  ad  singida  regum  7iomina  notavimus 
annos  quibus  signantur  exordium  et  finis  regni 
ipsorum,  tum  secundum  computationem  in  Annali- 
bus  Quiduor  Magistrorum  receptam,  tum  (intra 
uncinas)  secundum  sententiam  Roderici  0'Fla- 
heriij  insua  Ogygia  (12). 

LUGHADH  SRIABH-N.QEARG  (13). 

rex  Hiberniic  an.  mundi  51GG-r)l91  (U)  [Chr.  ()5-73|. 

CRIMTHANN  NIANAR, 

rex  HihernirL'  a.  m.  5l!t3-Chr.  9  [74-90] 

1 

FERADHACH   FINNFEACHTNACH  (15), 

rex  HibernitE  a.  Ghr.  15-36  [95-116]. 
I 

FIACHA  FINNOLADH, 

rex  Hihernia;  a.  40-56  [119-12G]. 

TUATHAL   TEACHTMAR   (16), 

rex  HiherniEe  a.  76-106  [130-1601. 

FEIDHLIMIDH   REACHTMHAR  (17). 

lex  Hiberniip  a.  110-119  [1()4-174]. 

CONN  a  centum  preeliis  (18). 

rex  Hiberniffi  a.  123-157  [177-212]. 


D 


E 


FERGUS   KEAN-FODA. 


CORMAC. 


ART  seu   Arturus. 

cognomine  Unicus, 
rex  Hiberniae  a.  166-195  [220-250]. 


ENDA. 


unde  el 

riirsus  vjus 

atas 

definitui: 


Ulteriores 

S.  Bru[;acii 

majores 


BRUGHAGH. 

7.  Ex  hac  itaque  stemmatis  S.  Brugacii  parte 
rursus  aitatem  ejus  aViquafenus  dcfinirc  licet.  Nam 
Colla  da  Crtoch  nepos  fnit  Carbrei  Liffecar{i),  qui, 
secundum  veteres  Annales  Hibermx,  obiit  anno 
284  (d).  Brugacius  vero  cx  eadem  stirpe  in  linea 
reeta  octavus  a  Colla  da  Crioch  ortus  indicatur. 
Hinc  igitur,  si  Coila  da  Crioch  anno  circiter  260 
natum  supponas  ef  prmferea  cum  communiori  opi- 
nione  triginta  circiier  annormn  spaiium  medium 
inier  generafiones  sibi  ex  ordine  succedentes,  Bru- 
gacius  an7t!s  circifer  240  aro  suo  Colla  da  Crioch 
posteriorem,  acproinde  cirea  annum  600  natnm 
coUiges.  Si  vero  spatium  illud  medium  inter  patris 
nativiiatcm  et  filii  haud  inqjrobabUifer  ad  viginti 
quinque  annos  contrahas,  Jam  Brugaciuni  anno 
circiter  400  natumjure  statues.  Neque  necesse  vide- 
tur  idterius  ascendere,  si  ex  Vita  Tripartita  admii- 
tatur  Brugacium  «  S.  Patricio  fuisse  ordinafum 
qnscopum  (G)  et,  secundum  prohabiUorem  opinio- 
nem  (7),  Patricium  obiiase  anno  4'J3.  Probahilins 
itaque  otius  S.  Brugacii  anno  circiter  460  illiijan- 
dus  videfnr. 

8.  Colla  da  Crioch,  abavus  Manii  Magni  (8), 
fiUus  fuit  Eochaid  seu  Eochadi  Doimhlen  (9),  qui 
et  ipse  filius  erat  Carbrei  (Cairhre)  Liffeear  {\0), 
regis  Ilihernix  jmst  medium  seculum  III.  Inde 
novam  seriem  habemus  ascendentem  usque  ad 
Lugadium  Sriabh-n-Dmrg.  Ilnne  exhihet  sequens 
schema,  iilius  scilicet  jjars  quod  ex  codicibus  mss. 
edidit  Joannes  aDonovanili^et  ex  aliis  documen- 


CORMAC  ULFADA, 

rex  HiberniEe  a.  226-266  [2.:>t-277J. 

I 

CAIRBRE   LIFFECAR, 

rex  Hiherniie  a.  268-284  [279-297]. 

EOCHAD  DOIMHLEN. 
CQLLA  DA   CRIOCH. 

9.  Tertium  denique  schema,  ubi  a  Lugadio  Ru- 
hricato  ad  Hugonem  Magnum  ascenditur,  sola 
nititur  auctoritate  tahxdai  jam  citafx  quam  edidit 
0'Donovan.  Vhi  advertatur,  quod  ad  atmos  sin- 
gulorum  regum  attinet,  eos  rursus  indicari  secun- 
dum  duplicem  compidatioiiem,  tum  Quatuor  Ma- 
gistrorum  tum  Roderici  0'Fhherfg,  scd  secundum 
illos  anno  xvi  christiani  primo  respondere  annum 
nitindi  6000,  secundum  hmic  5950. 

UGAINE  MOR   (19). 

rex  Hibernife  a.  ni.  4567-4(iU6  [3619-3649]. 

COBHTACH  CAEL  BREAGH. 

rex  Hiberniaj  a.  ni.  4009-4658  [3665-3682]. 

I 

MELGHE  MOLBHTACH  (20), 
rex  Hihernis  a.  m.  4677-4694  [3696-3708]. 

! 

lARANGLEO  (21)  FATHACH. 
rex  Hiberniie  a.  m.  4720-4726  [3721-3727]. 

I 
CONNLA  CRUAIDHCEALQACH  vsl  CAEMH  (22), 

rex  Hiherniie  a.  m.  4737-4757  [3734-3738]. 

1 

OLIOLL  CAISFHIACLACH  (23). 

rex  Hiherniie  a.  m.  4757-4782  [3738-3763]. 


tisquF  ad 
Hiigoiwn 
mniiuinii. 


F 


(I)  Cfr.  infra  num.  7.  —  (2)  Cfr.  0'Donovan,  Hi,-Ma,„/. 
pp.9.  24.  -  (3)  Cap.  13,  ap.  Coliian,  Tr.  Th.,  p.  183,  not.  228 
el  Act.  SS.  im.,  p.  713  ac  p.  511,  not.  6.  -  (4)  V.  num.  seq. 

-  (5)  Ihid.  extr.—  (6)  Cfr.  supra  nuni.  1.  —  (7)  Cfr.  Todd, 
S'  Patrlck,  p.  494  seqq.  —  (8)  Cfr.  supi-a  num.  5.  — 
(9)  OTlaherty.  Ogygia,  part.  ni.cap.  75  (p.  359).—  (10)  Ihid. 

—  (11)  Baltle  of  Magh-Ralk.  p.  326.  —  (12)  Part.  ii,  p.  139 


sqq. ;  parl.  ni,  eap.  49  seqq.  —  (13)  i.  e.  Ruhricatus.  — 
(14)  Seu  ante  Chr.  34-9.  —  (15)  I.  e.  Justus.  —  (16)  I.  e. 
Bonaventura.  —  (17)  I.  e.  Legifer.  —  (18)  QuinlusCenti- 
machus  (0'Flaherty).  —  (19)  Seu  Hugonius  Magnus 
(0'Flah.).—  (20)  I.  e.  Laudahihs.—  (21)Seu  Irereo.—  (22)  I.  e. 
Pulcher.  —  (23)I.e.Dente  scaher. 

EOCHAD 


DIKS  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A 


lin)  nriii^ii 
iivrsoniiii 
fliisdictiis 

fuerit 
Brnyiiriii- 


EOCMAD  FOILTLEATHAN  ;1), 

rex  HibernifPii,  m.  iTST-kSOt [3708-37751. 

AENGUS  TUIRMEACH, 
lex  Hil^ernisp  a.  m.  l-8I.VW7o  |3787-:}SI9| 

! 

ENNA  AIGHNEAGH. 
rfx  HiliernifEa.in.WSy-lOO?  [3831-3&41] 

I 
LABHRADH  LORC 

I 
eLATHACHTA. 

I 
EASAUAN. 

ROIGHNE     RUADH. 

FINNLOGHA. 

I 
FINN. 

EOCHADH  FEtDHLEACH. 
rex  Hiberni»  a.  m..5057-50fj!)  f:i{l25-3934-|. 


345 


FINN  EAMHNA, 
LUGHAOH   SRIA8H-N-0EARG. 

10.  Sfnipiilnm  (lutem  movet-e  non  dehet  (£110(1 
iti  jjfimo  .schemate  (4)  Brugacio  putcr  indkatur 
Enda,  qimm  idem  Brngaciu.s  in  Vifa  (jiiinta  S.  Co- 
inmhii-  filiu.^  dicatur  De(/udii.  Nam,  ut  notat 
('nlganitti  (3),  vocafi  jmiiiit  sanrtus  in  har  Vlta 
/illun  Degadli,  non  quod  iuerit  proprie  et  proxirne 
ejus  fiiius,  st'd  ex  eju.s  scniinc  desecndens.  Nihil 
enini  fre(jnetiiius  ajjud  ilihernoH,  ut  satis  notum 
est,  qtiain  ut  omnes  ex  eadem  aliqua  stirpe  orti 
filii  (niac)  dicatdur  ejns-  qui  stirjjis  radtx  seu 
rii/jut  Inibetiir.   Jum   inter  avos  Brugacii,  qui  in 


Iripl/.;.   schenmte   ,mtro    n„ns,;,t„r,  „„„  ,,,„,,      . 
-™-n-*  «o,„«,    Eochad,  ,uo,l  f„r;,r  .,  '^^^      Tu^t 
i'fferri  /jotutt. 

n.  Tuni  mtiqnam  profecio  yeneris  mrnwriam    n        ,    ■ 
.^u^lnn  eMetit  tahnl.  superLes,  irrideh:::;;-  ^ ^lZZ 
et  mm  ^"le  scr,pt,onis  ope  serrari  potimse  negeni   9^"'"loyica- 
et  titterarnm  usum  a/jud  Wjernos  a  S  Patricio     """ "'""' 
oel  aliis  rhristiana!  fidei  pr^conihns  j,rimmn  in-      """'"'"■ 
troductum    opinaniur.    Sed    niitius  et,  ,ii  fullor 
rectius  Judicahnnt  q,ii  rotisiderarcutd  et  (.iiatiti 
tnonietdi  antiquis  IIihe,;iis  ei  Britannis  vilretur 
geneu(og,as  suoruin  reyum  d  jjrinrijjum  rrrio  et 
jMblice  itmotescere  (4),  et  (jua,ito  si,idio  easdem 
velebt-uretit  poet^    ,/„/   ,^„^,,-   ,,^   „^^.^.;^^   ^^^^^.^^ 

(jenttles  iraditiones  diligentissittie  edocti  optimuti- 
Ims  ,t  plebi  proponerent  (5),  ut  etiam  sitie  srri- 
/Jtura  ew  non  iia  <iifficilr /jotuissent  metuoria  ser~ 
mri,    et   deni(jne    diu  antc    itiiroductas    titteras 
rotnunas  apud  Hibertios  in  ush  fuisse  rttdiorem 
dlam  pt  quasi  hierogh/ijhiram   srripturam  quam 
oghan.icani    rocatd,    ronscribendis   lihris    utique 
pariim  accommodaium,  sed  qua  faciie  breves  me- 
mori^  nomttium,  quules  ferunt  docunwufa  qeneulo- 
gicajapidi  vel  Hgnouisctlptaisermri poiueruntiQ)    E 
Sed  ei  advcrtendum  est  illis  dor.tmetitis  genealo- 
gicis,  qualia  ad  nos  pertmierutd,  sola  notnina  et 
serieni  avorum  indicari,  n,dlis  adjertis  notis  ie,n~ 
porum  :  quas  uhi  reccntiores  snjj/jlere  conuti  sunt 
ma-um  non  est  (juod,  deficictdibus  certis  testittwniis 
dwersas  diversi  computatioties  proposueritd ,  ncr 
rerfc  quidr/uam   inde  ijjsu,-um  gmcalogiarum  u,(~ 
ctoriiati  detruhitur.  Certc  nohis  non  licuitde  sanctis 
Ilibernis  agetUihu.^,  ea  stenimata,  quse  Hibertti  adeo 
seniper  magni  fecerunt,  silentio  prmtermittere. 


DE    SANCTO    CARPREO 


D. .«. 


EPISCOPO  m  HIBERNIA. 


Carprei 

"O/Vrt  iit 

''K  mrri.t 

ibi-nuij- 

riiiii. 


''tmiiiu 

nnlogi. 
'ini : 


1n  opere  de  sanctis  homoni/mis,  (juod  tributtur 
relelm  yEngussio  Cnldeo  {!).  legitur :  Dina,  filia 

regis  Saxonum,  niatci-  tm\  doceni  filiorum  Bra- 
cani  regis  Brilanni*,  filii  BrachEe  Meoc  :  nimi- 
nim....  Garprei  Peregrini  de  Kill-Chairpre  Isiol 
rarannan....  (3).  In  quem  locutu  ud  tionim  Carjjrei 
udnofaf  Colgan  :  Menioranfur  qualiioi'  hujus  no- 
Hiinis  sancti  in  festilogiis  apud  Mariarunn  Gorm., 
Mart.  Tandacten.,Maguir  et  Martyrol.  Dunt:all.,ut 
^.  Carbreus  episcopus  de  Cluiiin-niic-nois,  (j  mar- 
l»i-  qui  obiit  anno  899;  S.  Carbreus  episcopus 
■^lagbiiensis,  3  maii ;  S.  Carbreus  filius  Deecilli 
cpiscopus  Cnirathensis.  II  novembris;  et  quartus 
I    novcmbris,  quem  praisentem    esse  existimo. 
Colgatii  sententia^  calculum   suutn  adjicit  v.  cl. 
•loannes  Franciscus  Sheartnan  (3),  (/ui  tatnen  si- 
'tiul  in  schemofe  genealogico  Dalaradianorum  (4) 
J>er  oscitantium  idtquam,  ut  videtur,  S.  Garpreum 
'^'f-  l!f  tioveitihris  coU  indicat. 

-.  Secundmn  ejusdcn  cl.  Shearman  seidetitiam, 

'1)  Glr.  Colgan,  Act.SS.  Hib..p.'c&U\\.  14;  Lanitjan.  tom. 
HI.  p.  ^247.  _  (^,  ^p    c^]^,-^u    oj,    cit.,  p.  313.  num.  .j.  - 
<3l  Loca  Pat,-icia,ia,  (>.  157.  -  (4)  Ibid.  —  (5)  Annal..  ad 
Noveinbris  Tomus  I. 


mox-  accuratius  discidietidatn,ex  documentis  hiber- 
tiiris  hunc  S.  Carprei  genealogiam  ad  seculumjjri- 
tnum  fxiens  ascendetiietn  conficere  licet:  in  qua, 
sicut  uhi  agebatur  de  S.  Brugacio,  ad  singulorum 
,wmina  q,u,  tmij,o,-eflornrrint  rx  Annalihns  Q,ta- 
iiior  Magisirorum,  quantum  licuif,  indicavimus, 
sitnuliatnen  uncinis  inclusa  adjicientes  qux  apwi 
Ihdericium  0'Flulie,-tij  secus  ,iotatu   rejjeriuntur. 


ROCHRADE  (5|, 


MAL. 


rex  LlUoniii>,  dein  Hiberni»  an.   llHi-lli)  ((}) 
[lex  Ultom»  iin,  l:JO-l(;:j;   Hibpiniit-  an.  llJ0-l(i3  (7jJ. 

TIBRATE  TIREACH, 
rex  Ultoaife  (8)  [an.  183-213  (9j  J. 

I 
FEHGUS  QAILLINE  (\Q). 

>ENGUS   GAIBHNEANN. 
rex  UUoDiiP  [an.  ^aVSJiO  (IIj  |. 


ann.  lON  el  irj7;0'FlHherty,  Oijyyiu.y.  143.  —  ((ii  Annal., 
an.  110.  —  (7)  Oijyyia,  ibid.  —  (Sj  Annal.,  an.  157.  - 
(9J  Ogiji/ia,  p.  144.  —  (10)  Ibid.,  p.  147.—  (11)  Ibid. 

44  hlACHA 


m 


DE  S.  CARPREO  EPISGOPO. 


C.  l).  s. 


lii-ffuilititf 

roiitro 
l''lalifrl'niiii. 


Chca  iiUitiiii 

iioniinfi  iioii 

caiirordoiit 

traffitioiieii 

hiheriiicw 


'■(  ninibricu 


FIACHA  ARAIOHE, 
rex   Ultonii*'  |an.  -240-ar>0 

CAS  (2)- 


II   I- 


I 
FEDML1MI0H   {2) 

I 
IMCHAOH  (2). 

I 
ROS. 

rex  Ullonia'  Ci). 

LUQHADH  (2). 

I 
EOCHADH  COBHA  l3i 

CRUINNBADHRADHE  i3j 

CAOLBADH. 
re-\  Hiberaise  an.  357  (4'. 

1 
BRACCAN  (5). 


BRACCANOC  aau  BRYCAN.  -  MARCELLA  (6) 


BRYCHAN  -   OWVNWAS  seu   DINA, 

S.  GARPREUS. 

;{.  Kx  lioc  sfsmniaie  ddmda  ccitbrf.  0' Flnhfffy 
uomina  Cassii,  Fcdlimii,  Imchadi,  Rossii  et  Luya- 
dii  (7),  qtiin  iiiin-  Flacha  Araidhe,  qui  (^ccii/idiaii 
ejiis  computationciti)  obiii  anno250,cf  Guolbailh, 
qui  cxsiis  est  aniio  357,  omnino  hcus  non  est  gene- 
railniiihiis  octo  quxhic  rcfcninfiir.  Verum,quum 
in  oinnibus  tabulis  geimiioijicis  iribus  Dalaradiu- 
nmnomina  ista  signentur  {S)  et  certe,  qiiod  jam 
monuinius  (9),  majuv  aucforilas  iribucnda  sit  docu- 
meniis  iJlis  uuiiquis  quuin  Flahertii,  ci  cefcroruni 
1-ecentiorum,  annorum  calculis  inter  se  sat  diversis, 
ilhi  nnminu  rcnsuinius  retinenda.  Cetcruni,  si  cum 
Annnlibus  Malium  ah  auno  106  ad.  anniini  110 
NiliernisE  imperitasse  siipponas ,  jam  aliquanto 
facilius  ycncrationiims  duodedni,  quibus  inde  ad 
Caulbadhium  deduimnr,  conrenicns  spatium  icm- 
poris  reperies,  ducentorum  scUit^et  et  qninqua<iinta 
annornm.  Xhidc  hinc  potius  niifat  anctoritas  roni- 
jnifafionis  FUihcrtianx. 

4.  Sed  major  difficultas  rersatur  circn  ultinia 
nomina  post  Gaolbadhuni.  Cujus  ratio  qno  facilins 
inicllii/atHr,  primo  hic  lei/entinm  oculis  siinnl  sub~ 
jicienda  censui  iesfimonia  quihus  uiiiiur  ea  f/euea- 
logise  pars.  Ifaquc  in  Sancfiloyio  gcnealogico  ..Fn- 
gussii  Culdei,  cap.  23,  legitur  :  S.  Catanus  filius 
Madani,  filli  Bracani,  filii  Kailbhadli  rogis  HilKM- 
\\vdi,  cfc.  (10).  Kf  alio  loco  opud  cnindcm  ^Fiujiis- 
sium :  Dina,  filia  regis  Saxonum,  mater  fuit  der.eiu 
filiorum  Braran!  re^is  Britanui^e,  filii  Bracha? 
Meoc;  nitniruui...  Carprci  Pcregriui  de  Kill-Chair- 
pre  Isiol  Faraunain...  Et  mater  fuit  Mobeoei  de 
Gleau-geirg :  nam  is  fuit  filius  Brachani  filii  Bra- 
cliaMeoc  (11). 

5.  Ex  alia  parte  occurrunt  traditiones  cam- 
brica;.  Haa  exhibei  prxdijue  docunientiim  cdituni 
antc  triginta  annos  a  cl.  W.  J.  ]\Ws{\'^)  infcr  Vitas 
sanetorum   Cambro-Britannorum  ,  undc  hxc  ad 


COlTiyf 

nata,  iW 

poliits. 

necuiniim  ta 

qiix  sequim- 

titr,   teiiP 

vestem  nal!*- 

niea>  con- 

quivanius. 


rc.m  nosiram  specfantia  exccrpinins  :  de  HHAaHAN   U 

BREUHEINIAUC,    ET    COGNATIONE     EJIJS.    RXCERPTUM    EX 
ANTIQUO  CHYROGRAPHO  CIRCITER  ANNUM  9(X).  Bieche- 

niauc  primuiu  a  Brachano  nouien  accepit.  bi 
initio  temporum  eral  Thcuderic  *  regionis;  qui  '  suppi.. 
quondam  venit  in  Garthmatum,  indeque  perrexit 
cum  ducibus  et  senioribus  nec  non  et  omui  fami- 
iia  sua  abiit  ad  Brancoyn  juxla  Lannmaics.  Teu- 
deric  vero  dixit  ad  Marchel.  filiani  suaiii :  "  Algo- 
ris  vis  a])prime  vos  affligit ;  quamobrem  opera- 
pretium  est  quatiuus  pelliceam  vestem,  nate  * 
mca,  couquiranms,  ue  ipsa  frigoris  asperitate 
gravetur  ;  transmittam  euini  eam  in  Hiber- 
niam  cum  trecentis  hominibus  ad  Aulac  filiuni 
Coronac,  regem  illius  iialria^  qua?  sibi  marite- 
tur.  ,  Profecta  esl  igitur  Marchel  cum  trecentis 
hominibus...  Deinceps  autem  cuni  ceutum  viris 
sibi  relictis  (duccnfi  sdlicei  frigorc  in  iHncrc  inter- 
ierani)  ad  Hiberniam  translreiavit,  el  ad  Auiac 
regem  ejusdem  patriEe  cum  suis  incolumis  perve- 
uit.  Qui  cum  magno  tripudio  et  lujtilia  illam  suscl- 
piens,  in  legitimam  coujugeni  eamdciu  sibi  de- 
sponsavil,  ilH  jurandum  priebens,  si  eideni  filium 
peperisset.  cuni  endeni  Britauniam  remearet,  ne 
videUcet  puer  patrio  legno  Britaunite  privarefur. 
...  Postea  vero  Marchel  peperit  filium,  vocavitque 
eum  Brachan.  Regrcssus  est  ergo  Aulach  cum 
Marchc!  regina  et  Brachan  pucro...  Postca  vero 
Aulach  dedit  fiiium  suum  Brachan  regi  Powis 
obsidem.  Deinceps  vero  successu  temporis  Bra- 
chan  oppressit  filiam  Benadel.  Illa  autem  prte- 
gnans  genuit  filium  nomine  Kjniauc...  Hec  sunt 
nornina  filiorum  Brachan  de  Brecheniauc.  Se- 
quuntur  nontina  fliorum  dccein,  infcr  qiios  non 
indicaiur  Kynauc.  De  filiabus  Braclian,^?*^  reccn- 
scntur  uumero  viginii  sex.Tres  uxores  habuit  Bra- 
chan.  Praust  scilicet  et  Ribrawst  et  Roistri  (VS). 

6.  Cum  his  safis  concordant  qitas  apud  alios 
ceteres  consignatas  sunt  traditiones  cambrica;,iiec 
fcre  alio  divcrsiias  inter  ea  notanda  quam  drcu 
numeriim  et  noinina  liberorum  Bracani  seu  Bry- 
chani.  Jta  Silvesier  Giraldus  in  Itinerario  Gam- 
bria;  scripto  ineunte  seculo  XIII  (14) :  Erat  autem, 
ait,  autiquitus  rcgionis  illius  quie  Brecheinoc  dici- 
tur  dominator  vir  potens  et  nobilis,  cui  nomen 
Brachanus,  a  quo  etterraBrecheinoc  denominata 
est.  De  quo  mihi  notabile  videtur  quod  ipse  vi- 
ginti  quatuor  habuisse  filias  historise  britannica^ 
testantur,  omnes  a  pueritia  divinis  deditas  obse- 
quiis  et  in  sanctitatis  assumpta?  proposito  vitam 
feliciter  terminantes  (15).  In  quem  locum  noiai 
David  Poicell:  Hic  Brechanus  natus  erat  patre 
Haulapho  Hyberuorum  regc  ct  matre  Britannica, 
nimirum  Marcelia,  filia  Theodorici  filii  Tethpalti 
reguli  de  Garthmathrin,illius  nempe  regionis  quai 
ab  hoc  Bradiano  nomen  accepit  el  liodie  Brecho- 
nia  vel  Brechiuia   dicitur,   britannice    Brechei- 


ren 


hx  nec  necuiii 
iiipiceni 


noc  *  (IG). 

7.  In  aliis  docitmi-ntis  tredecini  filH  ef  viginti 
quatuor  filia:,  vel  quindecim  filii  ct  toHdem  filim 
Brachano  tribuuntur  (17)  ;  imnio  et  in  cafalogo 
sanctoruni  camhrico  qui  inscrihitnr  Bouedd  y 
Saiut  (lS)/;6//  niinus  viginti  qunfnor  filii  ct  riginti 
sex  filix.  Qui  vero  niinimuin  )inincrum  Uhcrorum 


nockshirf 
i,i  Watliii- 

<iatis 
caiirorifi'"' .' 


(1)  Ibid.,  [).  m.  —  (2)  Ibid..  p.  157;  Reeves.  EccJes. 
Autig.,  II.  349.  nol.  r.  Cfr.  num.  seq.  —  |3)  0'Flalierty, 
p.  157:  Reeves,  p.  m  —  (4)  Annal..  an.  357  ;  0'Flaheily, 
p.  156.  —  (5)  Cfr.  infra  num.8.  —  (0)  CIV.  infra  num.U.  — 
(7)  Ogi/giti,  p.  157.  —  (8)  Reeves.  Eccl.  Antiq..  p.  349, 
nol.  r.  — 1^)  De  S.  Brugaiio,  uuni.  11.  —  (10)  Ap.  Colgiin, 
Act.SSi.  H;fc.,p.313,  not.  4.  — (11)  ll)id.,  p.  312.  nuin.  5. 


-  (H)  Ex  Mus.  Britt.  cod.  CoU.  Vesp.  A.  XIV.  —  ( 13)  Liveif 
of  the  Cambro-British  saints,  p.  ^i7!2-275.  —(14)  Lil).  i, 
cap.  2.  —  (1.5)  Ap.  Camden,  Aiif/lica,  Nonna>iiiica.  etc. 
p.82().  —  (10)  Iliid.  —  (,17)  Camin-o-British  saitits,  p.  OlXi,  not. 

—  (18)  Mjfvyriaii  Areiiaiologi/  of  Wales,  tom.  11  (Li>iidon. 
1801).  p.  -27.  Cfr.  Kice  Rees.  A»  essoi/  oii  thc  irel.-<h  sainfs. 
p.  73-74. 

Brarhani, 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


iinfnr  ijisX 


B 


Hmvhani,  non  minus  tainen  vUjinti  quatuor,  duo- 
dccini  pfios  et  fotidem  fiUas,  ttnimrsoa  receHSent{\). 
Sed  inter  liberos  liraciiajti  etiatn  tjitosdam  ejits 
nepotes   comptttatos  esse,  cum  aliis   opinattts  est 
<■}.  Kice  Hees  (2),  qni  ef  qnidijitid  e.r  docnnientis 
ramlfricis  de  vif/inii  qnatttor  fi/.Hs  et  viffinti   snx 
fiJiahns  in  Bonedd  y  Saint.  recensitis,  (qiiibus  ex 
nJiis  dorinneiitis  jir<-eferea  fres  alH  piH  cf  fofidein 
filise.adjt(n(/iinfitrJ{'^),coffi;/erepotuif,diii(jentirnra 
indicarit    (4).     lV>i    ef    nofandum    venit  niiffum 
nonien  sire  adjunctornm  qnidpiam  ocrurrere,  qitod 
ad   S.    Carpreum    nostruin  arconiiiioduri  qttcaf, 
qualis  ex  hibernicis  fontifms  nobis  innotescit. 
8.  Cl.    Shearman    ixfitnr,  docuinenfa  hifiernica 
triKfiifoiirs    ^^,.^  ceteris  imirinii  faciens,qiinin  animadrerteret 
Brachanuin    Hlnm,  cui   undecini  fifios  sanctifate 
insignes  attribuiint,  in  iisdem  fifiani  dici  idferius 
Braccx  seu  Brac/iani,  coqnomine  Meoc  (5|,  qiiod 
nomen  ipse  ita  inferpretatits  est  ut  idem  sonaret 
tptod  Brachan  oc  seu  Brachanus  Junior,  cof/et/if 
inde  et  tertittm  ad mittendum  esse,  scniorem  scili- 
cet,  Junioris  pafrent,  qitein  et  euindem  esse  optna- 
tus  est  cum    Bracaito   fiHo  Cao/badhi  regis  Hi- 
beriiix,  qui  in  (/enea/ogia  S.  Catani  occurrif.  Et 
ita  qiiafttor  generationes   compufaf  a  Caofbadho 
ad  S.  Carpieum,    quod   omnino    necesse  erat  iif 
hic  samiiis  Fatriciana   tenipora  uttigisse  censeri 
possef.     Verum    in  priinis,    uf  iiotaf  Cofqan  (6), 
noinen  Braccani  seu  Brecani  udmodum  frequens 
occurrit  in  genea/ogiis  hibernicis,  nec  ulla  In  tra- 
ditiniiihus  ifein  hiherniris  reperitur  rafio  cur  Bra- 
caitiim  i//um,fi/iuin  Cao/badfii, pofius  quam  afiutn 
qiiemvis  patrem   S.   Garprei   fuisse   censeamus. 
Neqite  inidtum  htc  Jucanf  fraditiones   canibricx, 
ntiamsi   cuin    Cofgano   (7)  prof>af>i/c  opinaremitr 
Aulac  vef  Haulaph  re(jem  HH^ernia;  forte  eumdem 
esse  cum  Gaolbadh.  Nam  hx  tradifiones  diserte 
rcfcrttitt    Brachanum,    patretn    numerosx    if/itis 
sanctorum  ttirmx,  fuisse  filium,  non  abncjjotem, 
Auiaei  regis;  unde  et  secido  IV fiortitsse dicendus 
est,  nec  faci/e    ei  filius   trtbui  posset  S.  Patricio 

(1)  Ita  Martyrologium  Sarisburiense,  ad  S  octobrls.  — 
['!)  E.t!<ai/  011  the  irelsli  samfs,  p.  137.  —  (3}  Ibid.,  ]ip.  \b% 
153.—  (4)  Ibid,  p.  138-ioC..-  (5)  Cn-.  supra  num.  4.-(6,l  Act. 
SS.  Hd).,  p.  313.  not.  4.  —  (7)  Ibid.  —  (8)  Loca  PatrkUimi, 
tab.  8  (ad  pag.  157).  —  (!))  Cujus  uiteiiorem  genealogiam 
viilesis  supra  pa{j.:J44n.  S.— (]0)Num.5.— (1!) /.,0(r,P(f?/-(V., 

c 


Jttnior  aui  saftem  a^quuii.s,  .jaod  tatnen  lam   um- 
nino  repngnaf. 

9.  Tradifionif.us  cumftricis  id  fantuni  amiedit 
Shearman  uf  nomcn  Marcelhe  ex  iis  accipint, 
(ptam  Bracltani  Jimions  uxorem  facit,  qnum 
tamen  exdem  Marceffam  itrorcm  fuissc  Aidaci 
regis  et  matrem  Braeltani,  qucm  ttnum  norunt, 
manifeste  .vgnificent  Setl  et  ulfro  fatetur  (8),  s«- 
cunduin  eamfiriras  auctorifatcs  Braccanuiii  fnlssr 
fi/ittm  Amaitjaidhi,  (jui  tpse  Cormacum,  fi/ium 
Carproi  [^iffa(;ar  regis  Hibernis  extremo  secitlo 
ferfio  (%pafrem  hahuerit.  At  in  documenfo  cifufo 
siijira  (10)  fcgimus  quidem  jntfrem  Braccani  fifium 
fuisse  Goronac  seu  Gormaci,  (jui  et  ipse  dicitur 
filitts  Carprei;  sed  htinc  Carpreum  fuisse  Gar- 
preum  Lifficai-  neqtiaquam  demonstratur.  IJaBc 
oinnia  igifnr  safis  cnnfnsn  sunf,  nec  safis  rideo 
(pin  Jure  c/.  Shearman{[\)ad(^o  succenmit  La- 
nigano  significanU  (12)  non  nimis  trihuendum 
esse  aiK-torifafi  fradifionum  (ju;e  eirca  historiam 
Braclittni  ci  fifioriim  rjus  rersanfiir. 

10.  Neqite  aliunde  quidqtiam  nobis  de  historia 

S.  Garprei  innotuit,  ut  nec  ullo  indicin  quo  tem- 

j)orc  ri.rerif    definire    fieeaf.    Qitod  aitfem  atfinet 

ad  ecc/esiam  tjux  aj>ud  ^ngussium{\Z)  ejus  cu/tu 

ce/ehris  indicatur,  hxc  notat  Col(janus{\^)  :  Est  iii 

regione  Gonnacite  Tirfiachra  (nunc  Tireragli,  in 

jKirtesepfentrionafi  coniifafits  .SV/y/o(15))appcIlata 

locus   Aill-Farannain,    id  est  .saltus  Earamiani, 

dictus  ;  cumque  I.siol  idem  sit  quod  valiis  vet  locus 

imus,  tbrte  sultus   ille  est  qui  hic  vocatur  Isiol- 

farannain.  Cuni  hac  fojxjgrajjhia  satis  conrordat 

eaquam  indicat  Martijro/ogium  I)unga/fense{\G), 

uhi  eccfesia  Cill-Cairpre  dicdur  nonfongc  disfarc 

ab   Egs-lluaidh  ;    ipti   /ocus   sci/icet  situs  cst  In 

extrema  parte   meridionali   comitatus  Donega/l 

Juxta  rty?;/(f/«m  Ballyshannon  {\7).  Afia  j>rseferea 

ecctesiit  Kircarbiey  riqjcrifur  in  comifatu    Wex- 

ford  {{S),sed  ad  quemnain  S.  Cayyreum  ejtts  origo 

referenda  sit,  qttttin  (juutuor  hujus  nomiitis  snitrfi 

hiherni  colardur  (19),  incerlum. 

p.  153.  not.  —  (12)  Eccl.  Hiat.  of  Irdand,  tom.  I.  p.  424-420. 

—  (13)  Cfr.  supra  num.  4  extr.  —  ( 14)  Act.  SS.  Hlb..  p.  313, 
not.  15.  —  (15)  0"Donovan,   lii/-Fiachracli,  [i.  98,   not.  /i. 

—  (16)  Cfr.  suprapag.  339.num.  1.  —  (17)  0'Donovan,  Hy 
Fiachrach,  p.  76,  not.  c.  —  (18)  Shearman,  Loc,  1'atric.,  p. 
157.  —  (19)  Cfr.  supra  num.  1. 


IUCTOUE 

C.  U.  S. 

satis  ciftie 

il  itprnplcuit. 


y$hit 

praierm  ile 

S.  Carpreo 

ifitttni. 


DE   SANCTO   CJESARIO 


EPISGOPO  ARVERNORUM  IN  GALLIA. 


C.  D.  S. 


:nu:A  a\. 
ncfixi.. 
S.Cwsario 
^xtimtmiu 
icnfonispt 
^niis.iai/i ; 


SCEfc's;uium  Arvernensein  episcopum  hispaticis 
/audat  Savaron  in  ojiere  suogalfico  dehtstoria 
%C/aromonfanai  ciritatis  conscrijito,  iifn  agit  de 
ej>iscoj>is  C/aroinontanis  inter  sanctos  i-eftUis:  Vige- 
sinuis  secundus  sanctus  Gaesarius  obiit  die  prima 
novenibris.  Illius  testum  celebrat  ecclesia  Claro- 
iiiontana  ejusque  meminit  velus  martyrolo- 
ffium  (1) :  ejusdem  eectesix  scilicet  manuscriptum, 
ijuod  ibidem  in  inargine  citatur.  Fusius  Saitssagus 
in  Marfgro/ogio  fia/ficano  ad  diem  1  novembris  : 
Apud  Cl;u'um  montem,  sancti  Gaisarii,  ejusdeni 
iiiunicipii  Arvernorum  episcopi  et  eonfessoris,  qui 


sancti  Justi,  Avoli  sequacis,  in  ea  cathedra  suc- 
cessor  factus,  conspicuEe  virtutis  et  sapientiffi 
intuitu,  in  eo  munere  tta  se  gessit  ut  doctrinae 
instantia  et  vltfe  coclestis  exemplis  honiiries  ple- 
rosque  ad  cultum  justitiiB  et  pietatis  adduxerit, 
onmes  in  sui  admirationem  ac  venerationem 
rapuerit.  Qua  cum  polleret  yloria,  ad  Remense 
concilium,  quod  lere  ex  oinnibus  fJallifi;  provin- 
ciis  coaluit  sub  Sonantio,  invitatus,  cidem  cum 
prgecipuis  Galliaruin  pontificibus  digno  loco  inter- 
fuit,  ac  subscripsit  viginti  septem  canonibus,  qui 
prodecoro  Ecclesiae  et  sacnn  politiie  constituiione 


(b  Les  oriffiitea  tle  la  cille  de  ClairmotU  en  Aucergne,      p.  14i.  (eri.  ail..  p.  5*)- 


ihide 


C.  D.  S. 


pauea  ile  eo  i" 

vilprihiix 

fnouinnrntin 

m  rrtitii. 


348  DK  s.  CjESARIO  episc:opo. 

ibidem  edili  sunl,  Hinc  a  Dcsiclerio  Caturcensi  ^.  Ex  his  i(}itur  ceriocolUgimusuonserius  unno 
antistite  sanctissimo  ac  eruditissimo,  ob  multae  (j2S  hahifum  esse  Remem^econcirmm.  Imnio  neqne 
sanctitatis,  doctrinii;  ac  cxperientiaj  rerum  sacra-  intra  biennium  superius  idem  sfafucre  lirct,  (pauu 
rum  existimationem  preecipuo  lionorc  liabitus,  eietium  inferfuerit  Sf'nocusej)i.^copus  Elos(inufi{P2}; 
epistola  etiani  tractatoria  salutatus  est.  At  non  iis  is  autem,  teste  Frede.gario{Vi),anno  Clotarii  <jua~ 
solum  prcedicamejitis,  quod  celebris  suo  aevo  in  dragesimo  terfio,  seu  srx  nostrs;  ti2lj,  in  e;n'liuiu 
episcopatu  lucrit,  iioniinum  insI^Miium  opinione,  pulsus  esf.  Interfuif  etiam  AruutpJnis  Mefensis,  qui 
suam  postcris  consecruvil  C;esarius  niemoriam,  anno  (i27  cpiscopafu  cessif  (14).  Ex  alia  ve.ropartc 
verum  sancte  factis,  quibus  onuii  studio  incum-  concilio  Bemensi  subseripsit  S.  Sutpicius  Piifs 
bens,  denium  viti^divinitus  arlit?  laudeclarus,  ad  Bituricensis  cpiscopus,  qui  succcssif  S.  Austreai- 
aBternam  gloriam  umigravit.  Gujus  nomen  jani  silo  unno  (>24  {{7j).  Kx  hisomnibusitaque  conclu- 
fere  ab  illius  obitu  ecclesia  Claromonlensis  in     dendnm  est    tempus    celehrati  coneilii  Bcmcusis 

contrahenduni  esse  infer  anuos  (124  ef  (J2(i,  ac  pro~ 
inde  uon  immerito  a  Coinfiu  (16)  ef  a/iis  recentiori~ 
bus  (17)  anno  623  vel  624  connedi. 

5.  Indc  pro  cerfo  tenendum  apparcf,  (.\vsariuui 
nosfrum  hoc  eodeni  anno  in  episcopali  diguifafc 
foruisse,  ac  turpiter  halhmnart  Jacohum  Branchc 
dum  Csesarium  temparibus  CaroU  M.  ef  conci/inm 


'"'finn-rlir,; 


veneralione  babens,  tabulis  suis  inscrlp.^iit :  ab- 
hincque  bodieiiium  ejus  transituni  cullt  debita 
ipsius  bealiludini  collaudatione  (1). 

2.  IlaclcHUs  Saussai/iis,  qui  iifiuam  iiidirasset 
unde  co//egerif  Ciies;uium  sfatiiu posfo/ntum  suum 
in  fastis  sanclorum  eccJesimArvernensis  inscriptuiu 
esse  cf  ccf.era  haiiserif  qii.T  de  cjus  rirtufibus  prasdi^ 


caf.  Nu//a)u  euim  aiiam  distiucfam  menfiouem  C:e-  Itemense,cui  inferfuif,  unno  ^13  adscriljif{\S).Iud(' 

sarii  Arvernensis  in  letustis  mommentis  reperire  eUam  mei-iio posi  Cointitmi{\^)Sa}yimarthani{^l<d) 

licuit  praster(p(am  infer  nomlna  cpi.sroporum  G(d'  i-eprehotdiod  so-ipfoi-em  Acforum  saucfi  Ma.rimi 

li.-E  (pti  numero  (juadragtnfa  .suh.^cnpserunf  coud-  abhatis  Limoniei  ad  E/wdanum,iid  diem  2  janua- 

lio  Parisiensi  seu  Ciipjnacensi  anno  ()2S  (2),  ct  rii  a  majorlhus  nostris  editoi-tan.  qui  hoc  anno 


rutllijittir 

'*i>";nriuiii 

floriii.i^,- 

rirrri   h»j,,„„ 

irl\ 


eoriDU  (jui  mimern  Hem  amp/ins  quadraginfa  iutcr~ 
fucru)it  Courilio  lieiuensi  siib  Sounafio  ejiiscojjoiS). 
Conci/ium  istud  Hemense  posf  Sirmundum  (4)  aji- 
no  (}3(}  i//igarnnf  C<niciliortnn  col/ectores.  Affameji 
ijjsc  Sirmu)u/us  hunc  auuum  uon  satis  ccrfo  a  se 
indicari  ^^''ofessus  est.Be  anno  enim  concilii  {aii) 
non  liquet.  Geterum  sub  Dagoberto  i-ege,  qui  Clo- 
tario  palri  anno  Christi  DCXXVIII  successorat. 
habitum  fuisse  arguit,  in  episcoporum  qui  adfue- 
runt  catalogo.  Rusticus  episcopus  Cadurcensls  : 
qui  ex  clci-ico  palatino  Dagobcrti  crealus  episco- 


commeuKDid  ejuscojjum  Arrerueuscm  uomine  An~ 
gnstiuian  ,  eumque  cum  Paschasio  \'ienncusiu)u 
episcopo,  seque  incognito,  tesiem  facit  ohiins  S.  Ma- 
ximi, 

6.  Altera  qualiscmnque  notitia  circa  sanctum 
nosirum  eruittir  ex  liiteris  qum  ad  Caesarium  e.pi-  s.  ihKiihru 
scQjmm  direcfa:  /eguntur  infer  cpistolas  S.  Dcsiderii  ('utio-fniah 
Catiorcusis,  anno  (J2!)  in  episcojnuu  ordinafi  (^•l^} : 
unde  co//i(jifur  hoc  anno  vel  etiam  postea  sedem 
Arrerneusem  fenuisse  Cfesarium.  Quamris  aufcm 
nihi/ pr.Ttora  coutineanf  ha-  /iftcr.T  (juod  ad  ipsius 


l'J/ji.ilitl(i 


iid  .S.  flii-iii- 
riiiiiT. 


Ejt  tnuporr 

vclrhniti 

riJiirilii 

iif-mriinin, 

IfllOll  cj- 

Slt-Otr  ronnii 

qiii  illi 
itileffuiTuiil 


pus,   scpleni    tantum   annis    pnvfuit.  successo-  hisforiam  illustraudatn  javei,  quum  tamen  satis 

remque  habuit   Desirierium  iuino   VII  ejusdem  /ireres  sinf,  eas   hoc  /oco  recita)-e  non  pi(febit,  nc 

Dagoberli,  boc  est  anno  Christi  D(  '.XXXV.  Quod  <di(juo  documenfo  (juod  ad  sa)icfi  nostri  laudeiu 

si  deannisDagobertisermosilquibusantepatris  specfef  lecforem  fraudare   videanmr.  His  Hacjue 

obitum  in  Austrasia  regnabat,  citerior  aUquanto  concejita;  sunf  rerhis:  Donmo  semper  suo  Ca-sarlo 

Ghristi  annus  huic  synodo  conveniet  (5).  episcopo  Deslderlus  peccator.DesIderabilia  nobis 

3.   Atqui  c(j)ieiliuui  Remcuse  jr   vcj-a  regnajde  gnudia  evenlunt  quotiens  sc  aditus  priebet,  ex 

ad/iuc  Cfotario  II,  qui  ohiit  anjio  ()2S,  ce/eh)-afum  quo  pusillitatis  nostrLt  litteras  alniitati  vestrae 

fujsse  Uquido  demoJUtJ-ai  Cointius  (G),  hoc  duplici  possunius  dirlgere ;  ideoque  ]ir[Elata  occursionis 

arguweiifo.   Primo  scilicef,  in   dij)/omafe  C/ofarii  ol)sequia  fraterna  charitiite  moncmus.  ut  cau.sas 

jjro  monasfcrio  Sa)icfi  Beuigui  (7)jiomiuatur  Ber~  unde  mutua  fuit  confabulittio.  id  cst.  de  id  quod 

foafdus  Lingojiensis  ejiiscopus,  Modo<ddi,  qui  con-  ad  profectum  aniniEE  pertinero  no.scuntur.  toto 

cdio  Ifemensi  iuferfuif  {%  sucirssor  {*;)).  Pra-fora  conatu    onmique    adnisu    elalioretis    assequere. 

in  Vifa  sujicti  Leodcgarii,  quam  Cj:-iiuus  jubejite  sicut  e  contra  ilia  qu:e  evidenter  saluli  aninue 

Ajisoa/doPictavorunipr!Bsuieconscrijjsii{\0),in.di-  obsunt ,  tota  vlrtute  studeatis  fugere.  Et  quia 

catur    Dido   ijjsius    Ansoaldi  deressor   fempoir  charitas  onmia  suffert,  sicut  nos  videtis  de  vestr;i 

Clolarii  II  cam  sedcm  (urujjassc.  Bealus  Leudc-  salule  solllcitudinem  ;,'erere,  itu  vos  quoque  de 

garius  PH/m,  uf  scj-ihif   Trsmws  (11),  exprogenie  nostra  exiguitato  dignamini  sollieitare,  ne,  quod 
cels;i  Francorura  ac  nobilissima  exortu.«.  a  prjuiie 
jetalis  infanlia  a  pareiifibu>;  in  palatio  Uotbario 
regi  est  tr;ulitus;  ab  eodem  vero  rcge  nou  post 
nuiltum    tcniporis    Dldoni    pife.^^uli   Piclavensis 


urbis.  avunculo  suoscilicel,  ad  iiubucndum  litte- 
rarum  sludiis  datus  est.  Jam  vero  Dido  suffecfus 
esf  Joauui,  (jui  iufrr  Pafrcs  couri/H  Rnueusis  a 
F/odoardo  rvferfur. 


absd,  culpa  quielibet  nobls  latens,  viclnls  propa- 
letnrelnoljisquandoqiie  in  objectionempoiuitur. 
Praeterea  credo  quod  nec  vobis  lateat  qualeni 
egestatem  de  aqua  quam  fons  prfebeaf  iii  bac 
Cadurciua  civitate  habemus.  Sed  voluntas  noliis 
inest,  .si  possis  *  permiltit,  ut  per  tubos  ligneos  •poiesta.-*? 
subterraneo  officio  ad  ipsiuu  civitatem  aquamdu- 
cere    debe;unu.s.    Proiiide    quiii    noviinu.-    quod 


[1]  Afarti/rol.  GflH/ai».,  p.  ,S13.  -  r2|  .^p.  Kuseb.  AmorL, 
Elentnitnjiirin  raiimiici  refrrlset  modrriii,  [oin.  II,  p.  421; 
J.  Frieiirich.  Drei  uiiedUrle  ConciUeii  aus  iler  Mvrovin- 
yeizeit.  ~  (U)  Flodoard..  Uist.  eccl.  Jim,.,  lih.  u,  c.  5 
(P.  L..  tom.  CXXXV.  p.  lO^).  —  (4)  Conc.  Gall.,  tom.  I, 
p.479.  -  (h)  Ibid..  p.(il9.  —  (6)  Ainial.rccl.Fniuc,  ad  an, 
6i\  n.  1-i,  -  (7)  Oallia  Cln-ist.,  toiii.  IV.  p.  523.  —  (S)  Cfr. 
Flodoard..  loc.  cil.  —  (<j)  Galliii  Chrii^t.  (om.  IV,  p.  523. 
—  (10)  /lc(.SS„lom.IOct..p.4S5. -{llllliid.  —  (12)  Flo- 
'Joard..loc.cit.  — (13)  Chrouic,  cap.  5+ (Bouquet.  toni.  II. 


p.  434).-  (14)  (Ifr.  Bonnell,  /)iV  Aufiiii,/r  drtt  luiroliui/iiclieii 
Haiises,  pp.  1)8,  189-100.—  (15)  Gallia  Clirixt..  tom.  II.  |'- 
IG.  —  (16)  Annal.  ecci.  Franc,  aii  an.  (i:25.  n.  14.  — 
(17)  Mansi,  Conc,  tom.  X,  pag.591  not.  (ubi  duple.t  in  nu- 
meris  occurrit  mendum  typnt^TapluLum,  quuni  inilio  pro 
(i2Sexpresaussit  (i8Setinruie  mZ  pro  6^i):  HefeJp,  Con- 
ciliemjcsch.,  toiii.  III  (ed.  II).  p.  74.  —  (18)  A«  vir  den  naincts 
et  sainctes  d'Aiirrrf/nr  et  de  rc/o//,  p.  628.  —  (19i  Adan.fi^^'». 
n.  I.  —(20)  ftallia  Cliri.st..  tom.  II,  p.  "244.  —  |21)  Goinlius 
adan.e-i^.n.:!. 

peritos 


DIES  PRIMA  NOVEMBHIS. 


A   perjtos  ex  hoc  artifices  Iiabores,  precamur  ut 

coinpendiuni  de  ipsos  faciatis,  et    unde  jubetis 

nos  plenissinie  rc  servinius.  Agat  apostolica  ve- 

stra  taliter  tam  de  prselata  nionitione  quani  et 

de  ultima  suggestione,  sicut  nos  iii  omiiibns  effi- 

cuciter  de  parte  vestra  confidiums.  Incoluniem 

pontificatum  vestrum  divina  pietas  custodiat  (I). 

S.  Ua^sarii         7.  Septiltus  fraiitfur  fiitssc  S.  CaL'sarius  in  eccle- 

M-imUura.     ^ia  Sanctx  Marim  Magdalenx,  qnai  sifa  erat  iu 

F^mcuUm    ciaromontansi   nrbis  viro  adhncdum   nimcunato 
jamavctori'  -* 

^^^.^  (1)  P.L.,  lom.  LXXXVIi,  p.  25ri.  -  (2)  Resie  (L.  E.  de), 

nnvrolmhiH      ^''^'''"■^  ''"^  ^'E(j}ise  d' Aiuei-ffue,  tom.  II,  p.  IG.—  (3)  Edit. 

''  "    jussu  111.  ac  Rev'"  .DD.  Ludnvici  tlaroli  Feiou  Parisiis  ap. 


Bois-de-Cros  (^;.  .S.(/  nullx  ejus  reliipruv  }am 
supersunt  necgesfa  nota  sunt,  quod  et  indicnf  Pro- 
prium  Claiomontanum  approbnfuw  a  felids  »ie- 
morix  Pio  IX  (3),  i„  festo  omnium  Sanrtorum 

Arrernensiumaddieni5nove.mhrism{ei-ponmces 
Arvernenses  receusens  Leogontiuni,  Avohun,  .Tu- 
stum,  c^sARiuM,  Galhim  Imjus  nominis  secundmii, 
Felifom.  quorum  soia  noniina  et  virtutum  nicmo- 
ria  remanscrunt  (i). 


Adrianum  Le  Hleie  et  S<»:  au.  I8r»5.      {V\  l'art.  Autuniu., 
p.68,  iect.  n  exh-. 


AruTOHC 

C.  D.  S. 


DE    SANCTO    GALLO    II 


EPISCOPO  ARVERNORUM  IN  GALLIA. 


C.D.  d. 


,VSTK    MKI>. 

SEC.   VII. 

.s-.  dalli  II 

riillit.-i,iiii:iit 

S.  Cmarii,  a 

natirta  sede 

cniifiriiifitiint. 


(ialliis  archi- 

ilhicuniis,  qni 

rpliguinn 

S.  Amnhilis 
Irini^liil/I. 


SCsisario  iii  sede  Arrernensi  lisLWiim,  /injiis. 
nominis  sccnndum,  suffecfuni  referunt  vefnsti 
%  i/liiis  ecclesix  catalogi  (1),  ejnsque  festvni  cele- 
brari  ealendis  novembrts  aiunt  scriptores  GalliEe 
GhristiauBe  ("2).  Coinfius  vero{3)  tantuni  ;  Succes- 
serat  Gallus,  inquit,  sancto  Gaesario,  cujus  memo- 
ria  kalendis  novenibris  celebratur.  Sedlegiiiinum 
Galli  II  cultum  Jam  securius  affirniure  Ucei  post 
editnm  anno  185'>  cuin  tq^probatioiie  sancf.-e  sedis 
Propriuin  Claromontanum ,  in  quo  ad  iUem  5  no- 
rembris  velehrandum  indicatur  festmn  oinnium 
Sanctoruin  Arvcrnensiuni ,inter  quos  in  Lectionc  iv 
cu7n  aliis  sanctis  episcopis  i//ius  civifatis  noinina- 
ium  legiinns  sancfum  nostrum  (4). 

3.  Qnnd  ad  gesfa  H/ius  atfinet,  primo  ad  enm 
rulgo  refernnt  qux  leguninr  in  antiqua  Vita 
S.  Amabi/is,  quani  ediderunt  majores  tiostri  ad 
diem  11  Junii.  Nimiruni  :lniev  alia  leginnis  (if" 
Justus  presbyter  ve/  quisqnis  .^cripfor  /lujus  lucn- 
hrationis  fuit),  quod  S.  Guallus  Arvernos  urbis 
archidiaconus,  qui  postea  episcopafiim  obtinuit, 
cum  videret  tumuluin  B.  Amabilis  irequentari 
miraculis  et  virtutibus  multis  onmesque  gratulari 
de  boneficiis  confcssoris  magnifici,  Domiuo  retuHt 
laudes,  qui  cives  Arverncnses  tanto  dignatus  est 
munire  patrono, et  plenus  Spiritu  sancto.  sicutde 
S.  Stephano  legimus,  decrevit  esse  dignissimum, 
sanctum  corpus  de  loco  ubi  prinuim  positum  fue- 
rat,  tolleretur.  et  in  priina  parte  ecclesite  honora- 
bilius  tumuhiretur.  Accelcratm-  igitur  votum  : 
nianifestatur  causa  religiosis  et  amicis  :  gaudent 
omnes  et  ut  ita  tiat  hortantur.  yEdificavit  ergo  in 
prima  ironte  l)asilicEe  aulam,  quam  absidani 
vocamus,  lionorifico  opere,  quo  sub  istiusmodi 
arca  altaris  titulus  dicaretur  :  et  illuc  transvcxit 
sanctam  famuli  Dei  glebam  solcmniter,  cuni  cho- 
ris  clericorum  jucunde  psallentium,  cum  conventu 
populorum,  cereos  et  lampades  in  ohsequio  feren- 
tiuin;  fabricam  illam  .speciali  dcvotione  ipsius 
nomini  dedicans.  Nam  propter  amplitudinem 
denariorum,  qui  sancto  confessori  oblati  sunt  in 
vineis  et  agris  et  territoriis,  de  quilms  hi  qui  cano- 

(1)  Savaion,  Lesorlginex  lU  lu  rille  de  Clairmont,\t.zA; 
Uonod.  Chronologie  des  fmqnes  de  Clerwont,  p.  li.  — 
yi)  Tom.  II,  p.  244.  —  (3)  Annal.  ecdes.  Franc,  an.  ti43.  n.  8. 

—  14)  CiV.  Hupra  Comitienl.  Piipv.  de  S.  n»sario  ep.  Ar- 
vernensi,  num.  7.  —  [o)  Act.  SS.,  lom.  II  Juoii.  pat,',  m. 

—  {0)  Loc.  cit.  —  {7J  Loc.  cit.  -  (8)  Tom.   cit.,  p.  470. 


ejitnden» 
niiminiti 

sniior 


uice  In  lioc  loco  mililarent  alimnniam  vic-tuf  per- 
ciperenl,  sivc  ob  magniludinem  miraculorum. 
ecclesiam  S.  Benigni  etiam  consuetudinaliter 
ecclesiam  S.  Amabilis  appetlant.  Feeit  el  idem 
venerabilis  Guallus  pulclierrimum  variis  lapidi- 
bus  pavimcnlum,  ante  S.  Amabilis  mausoleum, 
quorum  multiformis  color  [um  auri  tum  argenti 
reprajsentavit  candorem,  quamdiu  permansit  illa 
slructura  :  iu  qua,  ob  sui  memoriam  postcris  tra- 
dendam,  ordinata  serie  lupiliorum.  scriptiim  talc 
de  se  reliquit  monumentum  :  Gai.i.us  Auchidiaco- 

NUS  HOCI  FIERI  JUSSIT  (o). 

3.  Jlntic  igilur  Ga//iim  episcopum  postea  Arrer-  „„„  s.  li.iiJns 
nensem  hujus  nominis  secundum  fuisse  exisfinia-       II,  ned 
runt  Savaron  (0),  Cointius  (7),  Papebroc/iius  (8), 
((///;  rec/ainanle  Fagdif,  qui  Ga//nm  l,  cujus  Acta 
ex  Gregorio  Turonemsi  (9)  ad  diem  1  jutii  tn  col-  eyJihnnndnH 
/ectione  nostra  edifa  snnt  (W),  hocloco  designari       ridetnr. 
co/deui/it  {i\),ijusque  opinionis,  prseter  a/ia  dno 
niinus  va/ida  argninenta,  /loc  tertium  non  ifa  sper- 
nendum  addudt,  quod  nempe  Galluni  il/unt  I  usque 
ad  tempns  qno  episcopatnm  susciqjif  diaconatus 
officio  in  Arvernensi  ecc/esia   fiinctum  fuisse  c.r 
Gregorii  Turonensts  narratione con-dat  {{"2).  Certe  F 
nuiium  indicinm  in  capite  ex   Vita  S.  Amabi/is 
cifafo  prostaf  quo  Gallum  II  potius  quain  I  aut-to- 
rein  ilUus  elcrafionis  seu  trans/ationts  fuisse  cn/ligi 
possif. 

4.  Sed  ef  liaud  niediocriter  /ia//nrinatus  esl  .■<cri-  nerrerie  ean 
ptor  Vitse  S.  AinahiUs  tn  veterihus  Actis  inlerpre-  irlii/niag 
tandis  (nisi  ijisis  Actis  error  adscribendus  sit, 
iisi/ein  forte  qnsi  niemorantnr  Viia:  num.  Ki,  nec 
cer/e,  qnamris  arilit|uissima  dicantur,  anfiqniora 
.sunt  secu/o  XI)  (IH).  n/n  ait  corpus  Ama/nHs  a 
Gal/o  archidiacono  frans/afum  esse  in  ecclesiam 
S.  Benigni,  quam  inde  etiam  consuetudiiiaiiter 
ecclesiam  S.  Amahilis  apjiellant.  Dubium  enim 
esse  nequif  quin  Itoc  /oco  significefur  ecclesia  ipiuni 
Ricomagi  a  S.  Aniahili  grandi  fahrica  exaltatam 
di.rit  (14)  et  in  qua  ipse  modo  Iiabetur  humatus. 
iic proinde  franslitfio  corporis  a  S.  Gallo  Arrernis 
liicomagnni  farta  esse.  .It  rero  ex   opusculo  Dc 

annol.  f>.  —  (9)  Vit.  Fatr.,  i-ap.  (i.  —  (lO)Tom.  I  .lulii,  p. 
116.  -  (Uj  La  rie  de  .V.  Ainable.  par  rahb^  Faydit.  p. 
^2S\.  —  |12)  Clt.^lf/.. ''>■..  lom.IJuIii.p.  UXi.  n.T)  —  |i:[)  Clr. 
Papebroch.  Coranienl.  pnev.  de  S.  Amal)ili,  iium.  .'J 
(yl(7.  i'6'.,tom.  II  Junii.  ['.  tfi*»!.  —  lU)  Vit.  num.  1  liliid.. 
p.  ¥Vi). 

sanctis 


triiiiKtalit 

Arrrrniit 

liirimHiijHin. 


\ 


350 


DE  S.  GALLO  II  EPISCOPO. 


Avc-ioiit      sanclis  eeclesiis  t-l  iiionasferiis  ClaroinonUi,  ei/lto 
C.  D.  S.       ,1  Savarone  in  Appemlice  ad  libnim  de  histuria 
civiiatis  Claromontanm  (I),  discimus  eo  tempore 
qno  Iwcopuscuhim  coHScripfum  rst  corpns  S.  Ama- 
biiis  nondum  Claromonie  fuisse  translatum;  intcr 
ecrhsias    enim     Claromontanas    memoratur    (2) 
*ir(/r  sanctus  ecrlesia  S.  HUnrii,  ubi  sancti  *  Amabilis  in  corpore 
quiescit.   Ojjusculum  aukm  non  ante  extremiim 
seculum  IX  conscriptum  esse  tnde  coUigitur  qitod 
inter  sanrtos  (pforum  corpora  In  Us  ecctesiis  quie- 
seere,  vel  qtioruiu  f/tiilo  altaria  vel  ipsa)  ecclesix 
dedicata  esse  indir.antur,   or.airrunt   non  solum 
SS.  Getirsiu.-<  (3),  Prssjectus  (4),  Bonitus  (5),  qui 
post  S.  (ialluni  II  scrulo    VII  Arveriicnsi  sedi  iin- 
positi  sunt,  et  Pardulfus  (6),  qui   inxif  ineutite 
seculo  VIII,  sedef  Siyo  (7),  qui post  mcdium  secu- 
lum  IX  ejusdem  Arvernensis  ecrlesix  ponfificafuin 
tenuif,quum  S.  Gallus  I ante  medium  secidum  VI, 
S.  Gallus  II  mro  rirca  medium  seculum  VII  eidem 
eccleiiia! prsEsederint.  Ceterum ,  iitjam  notacit  Sava- 
ron  (8),  illius  scriptoris  jidcm  satis  elevat  turpis 
pararhronismus  quo  S.  Pra-jectum  Arvernensem 
episcopum,  duobus  secttlis  S.  Amahili  reeenfiorem, 
"  hjtjus  cosEtancum  fcrif  (9). 
s.  (ialiill         5.  Certius  uutem  de  S.  Gallo  11  dictum    Intel- 
eo/tiroversia   ligitur  quod  refert  Flodoardus  in  Historia  Eccle- 
riim         gjjg  Remensis  (10)  ubl  de  Leudegisclo,  Anyelbrrto  ci 
RfMtnsl  (h     ^''f*<^'^^>^r  Pemensibus  cx  o/  dlne  cplscopis  :  Post 
ijinlwsrinm    ^iunc  {Sonnatium)  Leudegiselus..  tenipore  Dago- 
fmn^essioni-    berti   rcgis   episcopiuni   rexit....   Hunc  sequitur 
bns         Angelbertus...  Gui  successit  Lando  vir  iliustrissi- 
fceU>Hiast,c}s.   ^yg  ^^  multoruni  possessor  praedioruin  :  quorum 
nonnulla  junxit  ecclesiae,  qua^dam  vero  propin- 
quis  suis  distribuit.  Sed  et  ea  quae  trans  Ligerim 
Remensis  habuerat  ecelesia,  et  Felix  abbas  qui- 
dani  eeolesia;  sancli  Juliani  martyris  indebite  reti- 
ncbat,  apud  majestatem  regiam  legibus  evindi- 
cata  recepit;  pro  quibus  jam  antea  prsedecessor 
ejus  Angelbertus  episcopus  cum  Gallo  Arver- 
nensi  episcopo  coram  rege  controversiam  habuisse 
reperitur.  Controversiam  Istam  habuisse  nonpotuit 
Atigelberfus  cum  S.   Gallo  I,  Arvernensi  episcopo, 
quippe  qui  solido  fere  seculo  tempora  Daf/obetii 
reifis  anteeesserit.  Pestat  itaque  ut  cum  S.  Gallo  II 
habulsxe  dicatur : nulhts enlm  aViushujus  noinlnls 
in  Arvernensium  eplscoporum    catalogo    legltur. 
Materlam    uutem    rontroversix    eenset    Mablllo- 
C  nius  {W^^ncmine    contradicenfe,  fuisse  erchsiam 
Sancti  Jullani  B7'ivatensem,  qux  tunc  ad  Arver- 
nensem,  modo  ad  Sanrtl  Florl  dlcecenimpertinet. 
KjHHdeiii         6.  S.  Gallo  II  etiam  vulgo  aftrlbuunt  eplstolam  ad 
epistola  ad    DeslderiumCaturcensem,quxlegltur  infer  episfolas 
S.  Deside-     „fj  /„„„.  epi^copum  a  diversls  alils  eplficoph  missus, 

ntim  I  ■  I  •  ,TA- 

Vai,i,rn,:^n„.  ''  '''''''"^''  conrrpfam:  Donuno  semper  suo  et  apos- 
tolico  patri  Desiderio  papse  Gallus  peccator.  Dum 
talts  mmt  ius  de  clade  a  Massilia  veni  t .  quod  omnem 
pene  provinciam  depopulansvastet,domnus  ordi- 
net  custodias  mittere,  et  nullus  de  Cadurcino  ad 
istas  lerias  in  Rutenico  vel  vlcinas  urbes  non  prse- 
suniat  cxire,  ne,  quod  absit,  per  quamlibet  occa- 
sionem  tantummalum  in  urbem  vestram  videatur 
inleire.  Nam  per  ista  contigua  illis  partibus  loca 
custodife  positje  sunt,  ul  nullus  emendi  aut  ven- 
dendi  aditum  penitus  habeatSi  non  soUicite  cogi- 


tabitis  praividere.  poriculum  mortis  instat.  Pr*-   0 

terea  debita  veneratione  salutem  mittens  quajso 

ut  in  sanctis  precibus  vestris  parvitateui  nostram 

memorare  dignomini,  donme,  verius  pater(I2). 

Ilxr  lyltur  episfola,  soUicitudinem  adeo  episeopo 

dignnm  pr^  se  ferens,  merito  sane  Gallo  Arver- 

ncnsi  II  adsrribllur,  qiii  In  antiqu<i    Vlta  Desl- 

'lerll {VS) Inter eplscopos  In  Gallicana  ecclesla  tunr 

prsecipite  fama  virfutum  iUustres  recensetur,  nec 

uUiis  alius  e/usdem  nominis  episcopus  eo  tempore 

relebris  hal)efur. 

7.  Haic  pauca  de  gestis  S.  Galli  II  monumenta      (^„„  ,>„„„ 

nobls    supersunt,    magls   heu!  jejiina    quam    ut        obierit 

lucem  allquain  ejus  hisforix  conrlnnamlyi  afferrc  ^- *^;'1!usHp; 

videaniur.    Ex     synchronismo     cum    Angelberto      ^^""""''" 

liemensl    et    Deslderlo    Caturcensi    iUud    solum      .^^*^*''""- 
;i-  >-     i   r.    11  .  I  ■  "tcertuiii. 

cottKjere  ticet,  dallum  nosfrum  Arvernensi  ecclesiai 

prxsedisse  clrca  medium  seculum  VII.  Nam 
Anyelherfiis  sucesslt  Lcudige.silo,qui  tempore  Dago- 
berfl  I,  id  est  post  aiuium  622,  Pemcnsem  dlce- 
ceslm  rexit{l^)^Dcsiderius  vero  Caturcensem  sedem 
teniiit  ab  anno  (129  ad  annum  654,  quod  offaflm 
demonsfrasse  vldetur  MablUonlus{\^).Verum  quo 
slnyulari  anno  ordinatus  sit  et  obierif  Gallus,  et  E 
qiiamdlu  episcopaHn  niunera  gesserii,  nonnisi  feme- 
rario,  defirlcnflbus  documentls,  videtur  definlri 
posse.  Quod  vero  siynlficavit  Colntius  {\^),provecta: 
sfafls  ful.-ise  Gallum,  cum  episcopatum  suscepit, 
officio  enlm  archidlaconi  sub  Avolo  poydifice  fun- 
rtum  fiiisse,  certlori  qiiam  Savaronls  auctoritate 
confirmafum  veUem.  Cltai  qitidem  ille  {VI )  Vitam 
ms.  S,  AmablUs;  sed  hasc  Vita  non  vldetur  diversa 
ab  ea  qtiam  ad  diem  11  junli  edidii  Papcbrochius, 
ei  in  hac  leyitur  solum  a  Gallo  archidiacono 
fuisse  translattm  corpus  S.  Amabilis,  non  vero  id 
factum  esse  Avolo  Arcernensl  episcopo  (18). 

8.  Restat  ut  aqamus  de  sancti  nostri  sepultura.     »  ,   ,. 
In  iibello  de  sanctis  ecclesiis  et  monasteriis  Glaro-       hHs  de 
montii  edito  apu/l  Savaronem  ef  sitpra  non  semel      ufrimtjHe 
laudato,  iriplex  oecurrit  mcntio  alicujus  S.  Galli      ^-  ''"'^' 
in    earum    quapiam    quiescmtis.   Primo  nempe     '*'*/'" ^''"■"' 
In  ecclesia  sancti  Laurentii,  altare  sancti  Lauren- 
tii:  ibi  requiescunt  S.  Gallus,  et  S.  Briccius  et  alii 
SS.  quorum  nomina  Deus  scit  (19).  Delnde  In  ec- 
clesia  sancti  Galli,  altare  sanctae  MarisE,  ubi  re- 
quiescunt  sanctus  Gallus,  et  sanctus  Urbicus,  et 
sanctus  Antolianus  et  sanctus  Gerivaldus(20).Z>e- 
nique  In  ecclesia  sancti  Illidii,  altare  S.  Clementis,  F 
altare  sancta?  Mariis,  ubi  sanctus  Illidius,  et  san- 
ctus  Desideratus,  et  sanctus  Gallus,  et  sanetus 
Avolus,  et  sanctus  Justus,  et  sanctus  Injuriosus 
et  Scholastica  in  corpore  requiescunt(^r).7H  notls 
autem  ad  hunc  iiltimum  iorum  ciiat  Sacaron  aUa 
iria  documenta  tnonasterli  S.  Iliidii,  ubl  S.  Galli 
reliqulas  in  ecclesia  eju^dem  monasterll  asservari 
indicafur.  Nlmirum    Tabula   lUidiana  :  Gallus 
Episcopus.  Item  vetus  libeUus  de  dedicafione  mo- 
nasterii  S.  lUidli :  Namque  in  S.  IUidii  monastorio 
B.  Venerandus  opiscopus  S.  Marice  aniore  alio- 
rumque  sanctorum  martyrum  requiescit,  necnon 
etiam  beatus  Gallus,  atque  Cassius.  S.  Gallus  in 
dextera,  Cassius  vero  in  parte  sinistra  quiescunt. 
Item  liber  ms.  defesto  revelationis  S.  lUidii:  Inh-d 
quam  repertje  fuerunt,  in  quodara  calice  cupreo, 


(I)  Lrs  orii/ines  de  In  riUe  de  Clairmunf,  p.  341.  — 
(-1)  Lib.  I.  n.  n  {Savaron,  p.  352).  -  (3)  Lib.  1,  nn.  17.  '£i  — 
(4)Lih.  I.nii.  19.  'iA.  2fi;  lib.  H,  nn.  %  11.-  (5)  Lib.  I. 
nn.4,24.  3^  ;  lib.  U.  nn.  3,  7.  — (6)Lih.  I,  n.  24;  lib.  Il^ 
n.  8.  —  (7]  Lib.  1,  n.  2.  —  (8)  In  adnot.  ad  cit  opusc.  lib.  \, 
n.  12.  —  (0)  Vil.nuia.4aom.Il  Jun.,  p.4e7).  "{10)Lib.  Il', 
cap.  6.  -    (111  Annal  Bened.,  tom.   1,  an.  643,  n.  20.  — 


(12)  P.  L.,  lom.  LXXXVII,  p.  265.  —  (13)  Cap.  xv  (ibid..  p. 
232).— (14)Gfr.supranuni  5.  — (15}  V€ter.Analect.,eiX.\\, 
p.  520-521.  — (lG).4H«a;.  fcc?cs.  /VnHtr.,  ad  an.  G43,  n.  9.  — 
[Vi)  LeA'  oritjines  tklavillede  Clairmont,  p.  54.  —  (18)  Cfr. 
supra  num  2.—  (19)  Lib.  l.  n.  3  (Savaron,  p.  345).—  (20)  Lib. 
I,  n.  8  (Savaron.  p.  348).  —  (2! )  Lib.  I,  n.  1 1  (Savar.,  pag.350). 

reliquia; 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


351 


A  reliquiae  Galli  ot  Petri,  in  uno  osse  et  in  pulvere, 
valde  caute  et  reverenter  iiupositae,  quiuum  me- 
morialeper  episcopum  et  alios  quosdatu  lectum, 
stalim  prse  vetustate  in  cineres  est  resolutum. 

9.  Et  quidem  neinini  dtibinm  est  quin  Gallus  ille, 
qui  in  ecolenia  S.  Laurentii  quiescehat,  fuerit  epi- 
scopus  Arvernensis  /nijiis  noinini.t  prlmus,  quum 
Gregnrivs  Turnnensis  (1)  diserte  dc  sepultura  ejus 
scripserit :  Episcopis  autem  quarta  die  advenien- 
tibus,  eum  de  ecclesia  levaverunt,  et  portantes  in 
S.  Laurentii  basilicam  ibi  sepeliuiit.  Umieprouuui 
fuit  concluderi!  ecclesiam  S.  Galli,  de  qua  ageba- 
fur  secundo  loco  snpra  citato,  ef  /n  qna  itfiu  S.  Gal- 
Ixxsquiesrebat ,dedicuta m  fulsse  sub  ///(//fjS.Gallill, 
pjnsque  servasse  corpus.  Jlaw  ecclesia  jam  tem- 
pore  Savaronis ,  id  est  rirca  mediuin  seculum 
XVII, suis  ruinis  sepulta  ne  sui  quidem  vestii/ium 
reliquerat;sed,  iit  ipsenotat  <id  hunv  locum,situm 
ejus  satis  indicanf  verba  Greiforii  Turonensis  de 
S.  Urbico  (qui  etiam  in  ecclesia  S.  GatH  requies- 
cere  dicihir)  scribetitis  (2)  :  Ipse  quoque 
sacerdos  cum  conjuge  et  filia  in  crypta  Cantoben- 
nensi,  juxta  aggerem  publicum,  est  sepultus.  Ex 
fiis  rerbis  if/lt/ir  Hcef  cnllitjere  ercleslaiu  S.  Galli 
sitamfuisse  inter  septa  monasterit  Cantobennensis 
(vulgo  GhantoinJ,  de  qno  opusculum  edttutn  a 
Savarone  agit  Ii(>.  I,  n.  'MJ.  Fierl  tamen  etiam 
potuit  ut  S.  Urbicus  e  crgpta  Cantobeiinensi  trans- 
latusfuerit  in  ecclesiam  postea  in  honorem  S.  Galli 
atdificatain  (qnod  conjlclt  Rulnaii  In  nota  ad  modo 
citatum  Gregorii  Turonensis  IncuinJ;  slcque  ulhil 
commune  cum  Canfobennensi.  parthenone  haberet 
ecclesia  S.  Galli. 

10.  Quidquid  sit  de  ea  re,  Galluni  li  illic  quie- 
visse  opinati  smit  Savaro  et  alii  qui  post  eum  de 
sancto  nnstro  dixerunt.  At  non  medlocre  negotiuin 
facessit  terfius  ex  opusculo  De  sanctis  ecclesiis 
Claromontii  allatus  locus,  ubi  indicatnr  in  ecclesia 

(1)  J)e  vita  Patriim,  cap.  (J.  extr.  (P.  L.,  tom.  LXXI,  p. 
lOSo).  —  (2)  Wsf.  Frmw..  lib.  I.  c-ap.  44.—  (S)  Ad  an.  643. 


B 


quoqiie  S.  lllidii  S.  Galluui  aliqut-m  In  curpore 
quievisse.  Npc  utlqiir  dlfficultatem  sohlt  Coin- 
tius  (3)  supponeudo  rorpus  S.  Galli  junloris  ex 
ecclesia  ipslus  nomine  dedicata  translatum  fuisse 
iu  lllidiauain  :  nam  ex  opusrulo  sxpius  lamlato 
coUlgifur  eodeiu  tempore  et  in  S.  Galli  trrlesia  et 
In  lllldiana  adfuisse  corjnis  S.  Galli.  Quuinque 
nullus  alius  sanctiis  hujus  7iomlnis  roguosratur, 
cujus  cultus  celebris  Claromonte  fuerit ,  prceter 
ufrumque  Galluni  episcopum  ,  prolmbillorl  forte 
coujertura  oplnari  Uce.t  nomlue  corporis  tipud 
anonyinum  nosirum  partem  tantum  corporis  seu 
reliquias  rdiquiis  lusignes  desiguarl :  eaque  couje- 
ctura  coiifirmari  potest  ex  loco  altato  libri  de  festo 
revelationis  S.  IllidU  (4),  uhi  reliquiEe  Galli  et 
Petri  in  errlesia  IlUdiana  asservnfa;,  in  uno  nsse 
et  in  puivere  constitlsse  dicuntur.  Itaque  reliqulie 
S.Galli  in  hujus  sancti  ecclesia  et  in  lllidiana  exhi- 
bifa;  fortr  cjiisdem  corporis  sancU  jiarfrs  fiiere. 
11.  Verum,  hoc  posito,  insurgit  sponfr  rt  allud 
grave  duhlum.  Una  enim  ratio  cur  ecclesia  S.  GaUi 
et  ejusdem  sancti  rellquiai  In  ea  repositxS.  Galll  11 
fuisse  Judicentur,  ea  ernt,  quod,  quum  S.  Galll  I 
corpus  In  S.  Laurentil  ecclesla  conditum  esse  con- 
stet ,  inde  consequi  videbatur  cnrpiis  S.  Galli  in 
ecclesia  S.  Galli  servatum  non  fuisse  Galll  I,  sed 
Junioris.  Jam  si  noinine  corporis  non  ita  pror- 
sus  corpus  integrum,  sed  tantummodo  pars  aliqua 
corporis  apud  annngmum  scriptorem  libelU  de  ec- 
rlesils  Clarnmontanls  intelUgere  fas  esf,  quld  olisfiit 
quominus  et  in  ecclesia  S.  GalU  et  iu  llUdiaua  reU- 
quix  S.  Galli  I,  qui  utique  longe  clarior  Juniori 
apud  Arvernos  fulsse  vldetur,  e.r  rirfesia  S.  Lau- 
rentii  acceptse  sujiponanfur.  Fateor  nullam  ratio- 
netn  istud  dubium  solvendi  ineiB  menti  occurrere  : 
unde  rem  in  hicerto  relinquere  potius  Judicavi 
quam  feiurre  affirinando  vel  cnnjectaudn  dubln prn 
certis  venditare. 

n.  11.  —  (4)  Supi-anum.  8extr. 


AUCTOHK 

r..  i).  S. 


iie/iuiri 
uegtiif. 


m  SANCTO  ANNARIO  SEU  EMMERANNO 


EPISCOPO  caLTO  IN  DKECESI  PICTAVIENSI. 


(;.  D.  s. 


Audreas  Saussayus  iu  Supplemento  ad  Martyro- 
logium  Gallicanum  ( 1}  hanc  menUonem  adjecit 
ad  diem  1  novembris  :  S.  Annarius  episcopus 
Pictaviensis  (vulgo  saint  Eanne)  qucm  partKcialis 
ecclesia  vicina  oppido  Sancti-Maxentii,  dia-cesis 
Pictaviensis,  titularem  agnoscit  et  colit  amiuis 
sacris  die  1  novembris.  Quein  etiam  inde  suis  mar- 
tyrolngiis  ad  eamdein  diem  inserueruut  Castellauus 
et  Siinon  de  Peyronef  (±).  At  nullus  hiijus  aut 
simiUs  nominis  episcopus  Pictaviensis  occurrit  in 
monumentls  historicis  vel  apud  scriptores  rerum 
Pictaviensium. 

%  Inde  forte  aliquis  in  suspicionetn  adduel  /)os- 
sit,  hunc  Annarium  euindem  esse  cum  Autisslodo- 
rensi  Hlo  episcopo,  de  qiio  luajores  nostri  dlxerunt 
ad  diem  25  septembris,  quemque  Picfavis  aliquam- 
diu  versatum  esse  rel  saltem  Pictaviensis  ecclesia; 

(1)  Pag.  1-252.  —  (2)  Catalogus  SanctQrum,  p.  7U.  — 
(3)  Gregor.  Turon.,  Hist.    Frmc.    lib.    rx.   cap.    41.    — 


negotiis  intei'venisse,conJicere  Ucet  ex  epiatoUt  missa 
ad  Gundegisilum  et  alios  episcopos  tres,  qui  Chro- 
dieldein,  ceterasque  sancfimoniales  monasterii  Pi- 
ctaviensis  S.  Crueis  ejusdem  rebelUonis  participes, 
anatheinate  perculerant,  cui  scilicet  epistnlm  Anmt- 
rius  Autisslodoreusis  ciim  aliis  episcopis  uovem 
sub.Hcripsit(3).Qua  occasione  forte,quum  ceteroquin 
fama  sanctitatis  illius  celebraretur,  prsecijmam 
quamdam  veneraUonem  slbi  apud  Picfavlenses 
conciliaverit :  nnde  et  postea  ecclesia  ejus  uomine 
dedicata  sit.  Sic  nimirum  hagiologi  nonnulli  cuin 
Annarlo  AuUssiodorensi  eumdein  dicendum  puta- 
runt  patrouum  ecclesiie  jiairrcinUs  Ihderensis  in 
dia-cesis  Parlsiensi,  qui  aUo  nomlne  Houestus 
appellari  conmevit  ("4). 

:L    Verum  aUa  edocti  sumus  per   venerabitem 
sacerdotem  qui  hodle  parwciiK  S.  Annarii  *  turam 

(4)  Cfr.  aJ  dieni  "liS  5ept.,comraent.  pnfv,  de  S.  Annario, 
num.  8S-yo. 

^erit. 


raduiie 
jirolialtHi' 
iileri  piitfMt, 


rolfhatur 
olini  siili 

•  Saiiit- 
Eanne. 


sm 


DE  S.  GENESIO  EPISCOPO. 


noinine  Ss.  gerit.  A  quo  aciiicet,  Utteris  missis  mensejumo  1878, 
Emmtranni.  acceplnms  festum  diem  patroni  sum  ecclesiai  ante 
paucos  atmos  celehrari  sol/fum  esse  nomiue  S.  Em- 
meranni  episcopi  Fictavis  oriiind/,  qui  medio 
seeulo  VIJ  in  Bavaria  martijrio  coronatm  est  (1\ 
postquam,  si  antiquo  ejus  biographo  hahenda  sit 
fides  (quam  famen  e/dem  in  kac  re  abneganmt 
majores  nostri),  Pictaviensi  sede  se  ahdicasset.  Et 
quidem  in  Breviario  Pictaviensi  anno  llG'}  edito, 
ad   diem  24   scptemhris    rcrifatur  Lectio  iii    de 


S.  Emmeranno,  ex  eju^;  vita  per  Gyriiium  Frising.  D 
episc.  scripta  et  Gointio.  Prmferea  exstanf  adhuc 
in  parm-ia  S.  Annarii  documenta  pubUca  annis 
1783  et  1783  galUce  confecta,  id)i  hxc  dtcitur 
Paroisse  de  S^-Emmeran,  vulgo  S'-Eanne.  Afta- 
men,  abhinr  a  paucis  annis  festus  dies  patroni 
iUius  alrl/randus  iiidicfus  est  die  H  novembris  suh 
tifulo  S.  Annarii  Episcopi  et  Confessoris  :  quo  die 
in  sola  UJa  parwcia  coUtur,  nullo  tamen  ^Jroprio 
assignato  offirio. 


(l)(:rr.commentar.  deS.  Enimerammo  episfO[)o  iiuirtyrc      mi  dieiii  ■i^iseptenilnis  (>lf/.  .S\s' .  lom.  VI  Sept.,p.  454  sqq  ) 


DE    8ANCT0    GENESIO 


C.  D.  S. 


ARCHIEPiSGOPO  LUGDUNENSI  IN  GALLIA. 


§  1.  Genesii  niemoria  in  fastis  sacris.  An  Arabs  fuerit  ortu. 
An  abbas  Fontanellensis.  De  nuinere  archicapellani  regii 
ante  episcopatum  suscepto. 


fiincA  ,v.s. 

IJCI.XXX. 

S.  Genesius, 

iii  nntiquis  H 

lece/itiuribiis 

imirti/rolo- 

n'/i-britliis, 


qiiriH 

Arithein  oiiu 

tjiiiildiii 

viiiiiiiieiiti 

SKII/, 


(lO  I  lcejiioni/' 
niffuit 


-^am  terprmtermism{\)  S.  Genesio  archiep/acopo 
tLugd/tneusi  tandem  in  Act/s  uostris  focusdau- 
v  ilus  rst,qucm  ad  hunc  diem  celebrant  Mnrfi/rolo- 
gia  JJierongmiana  Luccense  seu  Florentinii,  S.  Ger- 
mani  cf  Gellonense  cum  affinibus  San-Gallensi, 
San-liemigiano  ef  BaJuziano.  Eutndem  nd  diem 
4  hujus  mrnsis  mnnorant  auctaria  AircJtatcnse  et 
Tornacensc  Marfgroloqii  Bedant.  Bursus  vero  ad 
1  novembris  annuntiai/ir  apud  recentiores  Andr. 
Saussugnin  i/i  Murtgrologio  GatJ/cauo,  in  Castef- 
iani  Martgrolugio  gencrali,  sicut  in  marigroJogiis 
Parisino  edito  jussu  CardinaJis  de  NoaitJes  et  Au- 
iissioiJorensi  anni  1 7'>1,  et  apud  Benedict/nos  H/ig. 
Mcnardum,  Gub.  BuceUn/mi,  CherJe  et  Lechuer. 
Ammntiatur prsterea  a]}ud  Bucelinum  addlem  13 
Juuii,  et  apnd  Siinssagum  iu  SuppJemenfo  ad  Mar- 
tgroJogium  GuiUrnnum  ac  Ferrarium  in  CafaJogo 
generaJi  ad  diem  14  aprUis, 

2.  Genesiuin  hunc  Arabem  cel  Armenum 
ftusscei  cj-  inanichxnrum  crrorilms  ad  cathol/cam 
fideni  transgre.^isum  in  Gallias  venisse  suppomt 
Jar.  Srvert/us  (^),  non  aJio  fundamenfo  nisi  quod 
apud  Buronium  (S)cj;  Cedrcno  ct  Luca  Sic/do  Jegif 
manichasos  quosdam  in  Armenia  rogo  absumptos 
csse,  effugisse  cero  qui  eidem  suppUcio  desi/uafus 
eraf  Pauluin  qi/rmdam  AraJ>cm,  cui  duofitii  erant 
Grnr^iuset  Thf'odorns,quum  tamen  nec  Genesitts 
iste  mauichsoruindocfrina;  renuntiasse  aut  in  GaJ- 
Jias  cenisse  usquani  dicatur,  ncque,  ut  fatetur  Se- 
rerfius,  icmpora  UJa  ruin  Gene.sii  nostri  seoo  satis 
concordent.  NidJam  igitur  aliam  raUonem  suae 
conjecturx  habuit  prster  simiJitudinem  nominis, 
qiiasi  et  non  multi  cdii  autiqnis  HJis  iempordius 
Gencsii  extiterint,  et  pturimi  ctiam  ejusdem  nomi- 
nis  infer  sanctos  relati  inveniantur  (4). 

3.  Auiot/s  isfis  commcntis,  quai  nocimus  de 
S.Genesio  usqiie  ad  cpiscopatum  ipsius  reducuniur 

fl)Ad(liesUapriIis,13iuniiet  U  augusti.  —  (^)  Clirouo- 
/ot/iahistoriai  airiiifmtistitum  Luijditn..  ed.  U,  p.  U»3.  — 
{'2)  Ad  aii.  fiSJ.  num.  •!.—  (4)  (.'Ai:  Act.SS.,  tom. I  Jun.,  p.  322; 
tom.  V  Aut;.,  p.  m-\-M;  tom.  XU  Ocl..  p.  547.  -  (a)  Act.  S.S., 
tom.  i  Jan.,  p.  739.  n.  i.  —  (G)  Lugduni  1537,  fol.  -  (7)  Uiv. 
cit.  supra.  —  (8)  In  Archieiiisco/Mrum  el  epixenporitm 
(ittUiaf  chroiwhf/icd  historia.  —  (!))  In  sua  Gttllin  r/,ri.<:tla- 


S.Bat/iitdi 

ri.-jji>ist, 


ad  ea  qttae  occurrunt  in  oita  codsva  S.  BathiJdis  re- 
ginx,  uxoris  CJodovau  II  Francorum  regis :  cujus 
sancfissima  o/ta  quuin  regi  summopere probaretur, 
narratur  is  pim  conjugi  Genesium  assignasse  quo 
ad  eleemosijnas  pauperibus  et  Jocis  sanetis  erogan- 
daspraicipuc  uferctur.  Qaam  ipse  rex  pius  conso- 
lans  (sic  antiquus  scriptor)  juxta  fidem  et  devotio- 
nem  ejus,  dedit  ei  adjutorium  suum  fideleni 
faniulum  abbatem  Genesium  :  per  cujus  manus 
ministrans  ipsa  sacerdotibus  et  paupcribus,  pa- 
scebat  egenos  et  induebat  vestibus  nudos,  stu- 
dioseque  sepelireordinabatmortuos:  dlrigens  pcr 
ipsum  ad  coenobia  virorum  ac  virginum  auri  vel 
argenti  largissima  munera.  Qui  ipse  Christi  famu- 
lus  domnus  Genesius  postea  Christo  jubcnte 
Lugduno  Galji^  ordinatus  est  episcopus  :  tunc 
enim  in  palatio  Francorum  erat  assiduus,  per 
quem,  ut  diximus,  ipsa  domna  Baltidis  una  cum 
regis  Clodovci  imperio  et  suggerente  ipso  Dei 
famulo,  in  cunctis  pauperibus  larga  procedebat  ^ 
regis  eleemosyna  per  loca  multa  (5). 

4.  Primus,  nifalJor,  Sgmphorianus  Champier     uon  nittein 
seu,  ut  ipscse  uomimtfum  coluit,Campegius,  in  siia  «^*"*"  ■'''o"''' 
EccIesiEe  Lugdunensis  Hierarchia  (0),  Genesium      '«'li'''"^"'' 
aJjJjafcm  FonfaneJlcnsem,  S.  WandregisiJi  succes- 
sorem,fecii,  nuiJa  adducta  veieri  aucforifaie.  Nec 
aiiunde  guatn  ex  iJJius  auctoris  opere  de  episcopis 
Lugdunensihus,  tot  fabuUs  ei  cominentis  rcsperso, 
id  cousignavd  Jar.  Se.v.ertius  (7),  Joan.  C/ienu  (8), 
Claud.  Bobert  (9),  Theoph.  Eagnaudus  [10),  qui 
falso  asseruit  eum  ahbaiem  FontaneJJeusem  desi- 
gnatum  esse  pcr  S.  WandregisiJuin,  idque  Jcgi  sub 
finemActoruin  ejusdem  S.  Wandregisiii  apud  Sii- 
riuin  ad  diem   22  JuJU,  Saussagus  (II),  Buceli- 
u/ts{\'2)et  ntii  scriptores  Bcncdictini,  refragantiJms 
Heusc/ieuio  (13),  Coiniio  {\4^),  Mahi/Jonio  (id). 

.].   IJIoruin    crrori    occa.^iionem   dedisse   videtur    itt  inaniM'' 

iifi.  —  (10)  In  Indicnlo  suiictoriim  Liigdunenslum.  — 
(11)  Martyrol.  GalHcan.,  l  nov.  —  (l^)  Menolo;/.  Benedtct., 
addies  13junii  et  1  nov.  —(13)  Comment.  de  S.  Ansberto, 
num.  15  {Art.SS.,  tom.  H  Febr.,  p.  345).  —  (14)  Annnl. 
eccl.  Fraiic,  ad  an.  (j54,  nuiii.  17  exlr.  —  (15*  Act.  SS.  0. 
S.  I!..  sec.  II,  p.  1053.  not.  b. 

prseter 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


jn-obatur  ex 

Vila  cosera 

S.  Wan^re- 

ffisili 


B 


'/  ex  Vita 
Ansberii, 


«e  coniir' 

ri  potest 
!Jii7nc>ito 
inalogico 


>rferihus 

tbii/fs 

iiutum 

"nelleit- 

'■  ^eque 

'ponere 

'sne  fst 


prxter  tifidum  ahhath    quo  Geuesius  at)  auctore 
Vifx    S.    BathiUis   df.coratur,    locus    Hle    Vitx 
S.    Wandregisili  ad  quem  provocat  Theoph.  Ra^- 
naudus,  (juum  famen  ex  eo  Joco  idem  error  aperfe 
mavifesfetur.  Etenim  ihide^n  leijifur  (I)  :  Percon- 
tantibus  inde  monachis  (ex  S.  Wajidrer/isilo  morfi 
^rox/w(o;,  post  ipsius  felicissimum  transitum  queni 
sibi  prjeficere  deberent,  tale  terturdedisserespon- 
sum  :  ^ternus,  inquit,  rerum  conditor,  qui  vobis 
locum  concessit  oportununi,  quo  sibi  plebs  sua 
farauletur  in  saicula,  jpse  vobis,  charissimi  filii, 
post  parvitatis  niea?  decessum,  dignum  ac  devo- 
tum  miscricorditer  tribuet  rectorem.  Duo  tamen 
suntin  prsesentia  vcstra,  charissimi  niei  filii,  qui 
vicissim  post  mepe  fragililatis  decessuni  in  rcginii- 
nis  succedent  iocum.Erat  namque  unus  vocabulo 
Lanlbertus,  vir  eximiiE  religionis  et  generis.  orlus 
in  territorio  Tarvanensi.  qui  post  beatum  Gene- 
sium  pr:esulatuni  ecclesiae  Lugdunensis  suscepif. 
Alter  vero  vir  Domini  Ansbertus,  qui  beato  Au- 
doeno  in  pontificatu  successit  ecclesiie  Rolhoma- 
gcnsis  :  quorum  vitam  atque  virtutes  libcllus  qui 
de  eorum  scribitur  actibus,   luculenter  narrat. 
Atque  ii  successores  fuere  in  regimine  prEedicto 
sanctissimo  viro. 

6.  En  igitur  coxvus  scriptor  Actorum  S.    Wan~ 
dregisili perspicue  indicaf,  sancfo  ahhati  exordine 

SMCcm/sse  LnHfc/M  w,qui  post  beatum  Genesium 
praisulatum  ecclesia?  Lugdunensis,  nonautem  re- 
gimen  Fontanellemis  monasterii,  ut  iMi  inteUexisse 
videntur,  suscepit,  H  Anshertum.  Idrjue  confirmat 
aucfor  item  coxnts  Actorum  S.  Anslmii  qui  hanr 
ipsam  j)rxdictionem  S.  WandrcgisUi  et  sufjsecufam 
ejus  successoris  electionem  ita  narrat  (^)  :  Igitur 
cum  inclytus  Domini  sacerdos  Wandregisilus  antc 
transitus  sui  ex  hac  vita  diem  languore  corrcptus, 
ad  extrema  pervenisset,  interrogatus  a  fratribus 
quem  ex  semetipsis  eligerent  rectoreni.fertur  tale 
eis  reddidisse  eloquium  :  Duo  sunt  in  praisentia 
nostra  clarissimi    mei  filii.  Hos    vicissim    mihi 
volo  succedere.  scilicet  ut  me  decedente  prior 
eorum  Lambertus  subrogetur,  et,  ilio  mortalibus 
exempto,posterior  eorum  Ansbertussubstituatur. 
itaque  eo  in  coelestis  regni  societate  assumpto, 
omnis  caterva  monachorum,  eligit  ianuilum  Do- 
mini  Lambertum,  ejus  sanctum  discipulum,  sue- 

cessorem (3). 

7.  Ex  his  itaqne  affafim  liquet  Wandregisilo 
monasferii  Fontanellensis  conditori  et  primo  ab- 
hati  proxime  successisse  in  hujus  ccenobii  regimine 
Lamhertim,  qui  inde  assumptus  est  ut  in  sede 
Lugdunensi  sufficerefur  Genesio  :  ///  proindc  huic 
in  serie primorum  abbatum  Fontanellensium  locus 
^'onreperiaturnecnecessesitcumscrijjtorihussupra 
citafis  hic  recurrere  ad  calcuhiin  annonim  quihus 
Wandregitiilus  Fonfanellensi  vwnobio,  Genesius 
vero  Lugdunensi  ecelesis  prsfuit,  unde  apjiareat 
rationem  femjwrum  ohstare  ne  is  FonfaneUeusis 
ahhas  fuisse  Judlcetur.  Quamvis  non  negemus  ef 
hinc  efficax  argumenfum  desumiposse. 

o.  Aliam  confirmafionem  non  spernenilam  afferf 
Arturus  du  Mousfier{^)cx  veieribus  fabulis  muuu- 
serijjfis  FontaneUensis  camohii,  iihi  in  recensione 
ubbatKin  de  Genesio  omnino  siletur  (unde  et  Sam- 
marthani  in  iila  recensione  (5)  recte  eum  omise- 
''irnt).  Jpse  autem  supjmnit  Genesimn  a  Wandre- 


eum  fiiinse 
IJro-abbafem 
seu  priorem. 


y.  (Jenesius 
filitabban 

pa/dfin  n^ 


353 

fmlo  adhuc  in  vivis  agente  abbalom  seu  pro-abba- 

ten.  vel  pr.n.aruun  Priorem  suo  fuisse  pr^fectum 

Mo,  ut  iuterin.  Deo  sic  facilius  inservrre 

alnsque  urgentibus  negotiis  expeditius  vacai-et- 

venun  ,pso  sancto  Genesio   a  rege  reginaque 

b.  Rathilde  ad  curiam  evocato,  illicque  in.po.te- 

runi  remoram  agente,  coactus  est  B.  Wandrege- 

sillus  curam  monasterii  ex  integro  assumcrc  et 

nsque  .n  finem  sanctissime  cxercere.  Qtwe  conie- 

rfuraquum  nullo  alio  fiindamento  nifatur  quam 

opinione  illa  Severfii  et  aliormn  quos  supra  ((i) 

citammus,  tam  facile  contemnUur  quam  gratuito 

asseritur.    Sed    neque   satis    constat    monaehum 

in    canobta  FontaneUensi  umquani  fiiisse  Gene- 

simn  (7). 

n.  J/  fy«a.,v,,  quo  fandem  fifulo  abbas  dictus 
fuerit  Genesius  loco  sujmi  (8)  laudato  ex   Vita 
S.  BathUdis.  Cui  qua;stiont  respondendum  cense- 
'nus  cum    Mabillonio    (0)   ipsuui  fuisse  ablmfem 
castrensem  seu  palalinum,  id  est  sacerdofem  pra:- 
fertum  dericis  qui  in  palatio  regio  sacrorum  mini- 
sferio  addicti  erant.  Na,n,  ut  erudite  notaf  Caiiqius 
in  suo  Glossario  mcdife  et  infin.jc  latinitalis  ad 
verbum  Capellani  (10),  rajieltanos  palatinos  in  pa-   ^ 
latiorum  sacellis  sncris  peragendis  officiis  operam 
dedisse  constat  clerumque  eftecissc,  quem  pala- 
tinum  vocat  Hincmarus;  cui  qui  prtEerat,  capel- 
lanus  xax'   £;V^V',  postea   Archieapellanus 
dictus  est.  Sic  enim  Hincniarus  do  Ordine  palatii, 
cap.  10  ;  Apocrisiarius  autcm,  quem  no- 
stratesCapellanum  vclPalatii  custodeni 
appellant,  omnem  eierum  palatii  suh  cu- 
raet  dispositione  sua  rcgchat...  Primitus 
vei-o  smnnii  isli  Capcllani,  qui  palatinis  oratoriis 
et  sacellis  pr;efecti  erant,  Abbates  dicehanlur. 
Vita  S.  Desiderii  episcopi  Cadurcens.  (11,,  cap.  ], 
de  Rustico  illius  fratre  et  episcopo  perinde  Cu- 
durcensi  :  Rusticus   e   primis   pubertatis 
a.inis    clericus    factus,    archidiaconatus 
officium  in  urbe  Rutbena  ct  abbativE  sub 
Lolhario  rege  administr  a  vit.  Et  cap.  2  : 
Uusticu.s,  ut  prtefati  sumus,  abbatiam  pala- 
tini  oratorii,  quod  regalis  frequcntat  am- 
hitio,ct  archidiaconatus  officium  gcssit. 
Vita  S.Sulpitii  Pii  cpiscopi  Eituricensis(lj,  n.  10, 
de  Ghlotario  rege :  Illico  episcopum  poscit, 
ut  pro  salutc  sua  ac  excrcitus  sui  liccntia 
daretur,  ut  vir  beatus  insuis  castris  auba-  ^ 
Tis  officio  potiretur,  id  est  ut  capcllfe  regis 
pra'csset.  Ex  quibus  patet.  a  regiii  Gallici  priinoi-- 
diis  habuisse  reges  oratoria  et  sacella  in  palatiis. 
Ea.ndcm  Abhalis  dignitatem  Angilbc.-to  archi- 
capellaiio  sub  Carolo  M.  tribuit  Adrianus  PP. : 
Directus    nobis    est    a    vcstra    pru-celsa 
rcgali  potontia  fidelis  familiaris  vestcr 
Angilbertus  abb.\s  et  ministcr  capcllfp.  Is 
Primicerius   palatii   dicitur  Alcuino,  Epist. 
43.  ut  Angili-amnus  archiepiscopus.  Saiicta;  Ca- 
pclla'  Primicerius.  eidem  Epist.  79.  Hildui- 
nus  apud  Agobardum  in  Epist.  ad  procercs  pala- 
tii,  sacri  palatii  antistes  :  qui  abhas  sacri 
palatii  et  clcricorum  sum.nus  diciturapud 
Iliiicmaruin   in  Epist.  ad  Garol.ini  C.  de    Vifa 
S.  Dionysii. 

10.  lierte  itaque  Sammarthani  in  indice  suo     eeu  Mnjor 
Majorum  Frandx  Eleemosynariorum  (2)  locum    Klenfwsijna 


{\)GaU.  Cttrisl.,  toni.  IV.  p.  47.  —  (2)  Ap.  Surium.  ±i  tom.  XI.  p.  KiO.  —  (6j  Num.  4.  —  (7)  Cfr.inJm  num.  lil.  — 

jul.,  Vit.  S.  Wandreyisili.  num.  123;  Act.  SS.,  tom.  V  Jul.,  |8)   Num.  3.  —  (9)  Act.  SS.  0.  S.   D.,  Sec.   II.  p.  la".:». 

P-  280,  n.  25.   -  (3)  Analect.  Bollatid..ioin.  I.  p.  183,  n.  10;  nol.  b  —  (10)  Ed.  Henschel.  tom.Il.p.  137.-(ll)Ap.  Hou- 

Act.  SS.,  fom.  IIFebr.,  p.  349,  n.  13.  —  (4)  Neu^tria  Pia  quel,  Rec.des  Wxt.  de  Fr.,Umi.lU.p.h'27.  —  (Hj  Act.  SS., 

seu  de  abbatiia   Nuntiannise.  p.  137.  —  lo)  Gail.  Christ..  toni.  11.  Jao..  p.  ItiK  —  ( 13;  Gall.  Ctirixt.,  lom-  VII,  p.  2iJ. 

Novembris  Tomus  I.  45            dederunt 


Y 


354 


DE  S.  GENESIO  EPISCOPO. 


AUCTURE 

C.  D.  S. 


B 


dedenmt  Geneslo.  Sed  quo  tfinporc  hoi:  itiiinm 
suscq)erit  velqmmdiu  eo  functus  sit,  onmitiodtifi- 
nii-i  tion  potesf.  JJcd  eniin  Ja?ti  dudmii  inter  ent~ 
ditos  cotnmtiat{l),  Chhdoceum  JI  aiitio  GHS  rel 
fiSi  natum,  anno  648  vel  649  S.  Bufhildi  matri- 
moniojnnctuni  fiiissp  ft,posfguam  tres  ex  ea  libe-     poriOns  Priniii-erius  Palatii,  Sacri  Palatii  Anti- 


sis  c<etiobii,  de  qua  re  affenduin  disttnctius  erif  nbi 
ad  diem  4  rel  /i  nocembris  dilucidanda  nobis  occur- 
retit  S.  JierfiUas  Acfa,  non  video  cur  supponi 
negueat  notniiie  magni  sacerdotis  iiidicuri  Arclii- 
capellaiius  pahitii,  qui  ef  aiitiquioribiis  illis  tem- 


Liigduneiisis 
crcalus  pst 


fc".Otf. 


stes,  Clericorum  Summus  (8),  ef  rcceufioribns 
Magnus  Eleemosyuarius  appellari  solcbaf. 

13.  Ihinra  admodum  ad  iios  perveticrunt  de  Hs 
qux  gessit  Gcncsius  dum  Jjuijdunetisi  prasfuit  ec- 
cfesi.T.  Iiifcr  qua'  pnecipne  landi  iljl  tribuifur  quod 
S.  Leodegariiim,  a  Luxovietisi  tnotiasterio,  iti  quo 
exul  cum  Kbi^oino  versatm  fuerat  ultimis  Childe- 
rici  tpinporilius,  /losf  Childerici  necem  ad  civitatem 
Siiam  Aiuiustodunenscm  rerertciifein  atquc  i,u  ipso 
itinere  ah  Ebroinl  satellitibus  itnpetifum,  incotu- 
mem  servarit.  Jiemifa  tuirrat  coxrus  Vtta:  S.  Leo- 
de(/arii  scripfor{d) :  Cum  enlm  vir  Domini  (Leo- 
degarius)  cum  sociis  supra  scripiis  (Burguudix 
opfimatibus)  eodem  festinaret  itinere  (quo  Ebroi- 
nusj,  facium  est,  quantum  nec  unius  diei  itineris 
spatium  antequam  Augustidunum  urbem  acce- 
derent,  urgentibus  fautoribus,  Hebroinus  innne- 
moramicitiaedudum  promissiB,eum  ibidemvoluit 
comprehendere.si  non  genesh  metropolis  Lugdu- 
nensis  episcopi  consiliis  fuisset  prohibitus  aut 
inanu  valida,  qua;  cum  eo  aderat,  perterritus  : 
et  fictani  rursus  amicitiam  simulans,  mixto  agmi- 
ne  pariter  pervenerunt  inm-bem  (Augustodunen- 
semj.  JJrer  eodem  aiino  quo  Childericus  interfectus 

Lu^duiiensiS  CrCatUS  Sit,  qUSe     ^•'^^'  '^  ^^^  '^'^'^»  contigisse  certum  est.  Anno  vero 

^  sequenfe  (10),  Ebroinus,  jam  Major  domus  regix 

m   CpiSCOpalU  gCSSCnt  Ct  pcr-      ejfectus,  per  quosdam  'prxcipuos  faufores   suos 

llllprit    Oi  nilO  *iniin  ohipril  Leodegarium  Augustodimi  obsessum  et  compre- 

lUltlH.,  <_.l  qUO  annO  OUItlll.  /,^^,^.,,,,,   ^^^,-  ^^^.„„^  ^^.^^^/-^-^  /^^  eustodiam.  Inde 

etiam  in  Genesium  arma  verterunt,  fesfe  eodem 
auctore  cosevo,  qui  statim  posf  relatam  Leodegarli 
compreiiensiotiem  ef  in  capfiritatem  abductionem , 
ita  pergit  (il)  :  Desideratus  vero ,  cognomine 
Deddo,  una  cum  Bobone  et  cum  Adalrico  duce, 
quem  ipsi  volebant  patritium  esse  provincige  sub- 
jugandEe,  perrexerunt  usque  ad  Lugdunum,  ut 
ita  exinde  abducerent  Genesium  sicut  de  Augu- 
stiduno  duduni  expulerant  Leodegariuni.  Sed 
manu  validapopuli,  undique  collocti,  urbem  hanc 
maximam,  Deo  prGesule,  non  permiserunt  inrum- 
pere.  Nou  video  famen  indc  sequi  quod  ciilf  v.  cl. 


ros  su.^icepissd,  anno  630  dicm  clausisse  suprenium, 
et  facile  etiam  snppotiere  fas  sif,  sfatim  ac  regi 
nnpta  fiterit,  BathHdem  Genesio  ab  eleemosgnis 
nsum  etise  (2),  affamen  ex  ipsis  verbis  scripfo- 
ris  qui  hscc  nobis  fradidit  eniitur  enuidcm  Genc- 
sium  non  eo  femporeprimum,  sed  anteajam  fuisse 
regii  sacelli  abbatem  seu  archicapcllauum  ,  nec 
quidquain  obsfaf  quominus  a  mulfis  amiis  func 
officium  istiid  gessisse  supponafur.  Neque  rursus 
illud  ex  tempore  suscepti  episcopatus  indubie  con- 
sfaf  ab  eo  dimissuin  fuisse,  quuin  et  Angilra- 
mnus  {3)  et  certe  mulfi  post  eum  episcopi  simul 
episcupali  et  Magtii  Eleemosynarii  dignifafe  orna- 
tos  fuisse  cerfum  sif.  Ilaquc  hoc  taiiiuin  ccrto  pro- 
nuntiare  licet ,  Gcnesmm  anno  circHer  6.50  in 
palatioregio  ArchicapeUani  nomine  versatum  esse 
usque  ad  eum  annum  quo  ad  infulas  Lnf/dnnenses 
vocatus  est;utrum  vero  ante  vel  post  hanc  atinO' 
rum  periodum  eo  titulo  decoratus  fuerit,  docu- 
menta  hactenus  nota  definire  non  sinunt. 


^   II.    Quo    lcmporc  cpiscopus 


Successit  Genesius  in  regimine  Lugdunensis 
erclesiiB  S.  Anneinundo  seu  Dalfino.  Hujiis 
autem  necem  illigandam  e.<ise  anno  657,  posf 
«HHo  W7  vel  Mabillonium  satis  liquido  demonsfravit  Joannes 
Perierus  noster  in  suo  Commentario  de  eodem 
sancto,  num.  37-39  (4).  Unde  consequens  est,  eidem 
anno  vel  sequeuti  innectcndum  csse  exordiuni  epi- 
scopafus  Genesii,  quum  nulla  appareat  ratio  cur 
sedes  Lugduuensis  post  obitum  Annemundi  diu 
vacassecenseatur.  Noliin  tamen  cuin  Sammarfha- 
nis  (5)  confirmafiunem  hujus  rei  repetere  cx  Vita 


gassc  aucforitafem  ct  f/fulum  patricii.  FacUe  cniin, 
femporibus  illis  adeo  furhatis,  potuit  plebs  Lugdu- 
nensis  sponte  concvrrere  armata  nt  dilectum  sibi 
prxsulcm  defcnderet. 

13.  lieliquonim  qux  ab  Ebroino  jjerpessus  sit 
Genesms  pericidorum  et  efiain  quorumlibet  gesto- 
rum  ejus  notitiam  nobisinvidit  vel  coxvorum  incu- 
ria  vel  temporis  edacifas.  Itaque  nihil  Jam  de  eo 
memorandum  venii  prxter  subscriptionem  apposi- 
tam  cltarta;  fundafionis  monasterii  Corbeiensis  a 
Clotario  JJIaiinu  ]LI  regni  sui  seu  srx  nostra: 
662  edifss  (13),  alteri  item  diplomati  immunifatis 
quod  eodem  anno  eidem  inonasterio  concessit  Ber- 
tefridiis  episcopus  Ambianensis  {{^)  et  privHegto 
quod  S.  Dniusiu  Suessionensi.s  anno  666  dedit 


riiiiii 

ififi-iidil 

(tilcn-aus 

EbcuinHui,  H 

'/'">  d  ipnf 

mox 
'mpetilns  est. 


C  Bertilse  a  scriptore  coBetaneo  exarata  (6),  in  qua  Ferroud  (12),  nimirum  S.  Genesiuni  sibi  arro-  ^ 
sic  loquilur:  Baltecliildis  regina,  prjeparato 
diligenler  cffinobio  (Kalensi),  Bertilam  ad 
illud  regenduni  ab  abbatissa  Jotrensi  enixe 
postulavit,  qusB  illam  cum  quibusdam  sanctis 
puellis  cum  sumina  diligentiaet  honore 
debito,  per  magnum  sacerdotem  domi- 
num  Genesium  Kalam  perducere  prte- 
cepit  (7).  Hic  Genesius  non  alia  latione  .dici 
potuit  magnus  sacerdos  quam  quia  Lugdu- 
nensis  erat  episcopus.  Hoc  porro  anno  [658)  id 
eontigisse  inde  conticitur,  quod  dicatur  perfectum 
tunc  fuisse  Kalense  CQenobium,  perfectum  autem 
fuit  ante  obitum  S.  Eligii,  qui  aimo  (359  ex  hac 
vita  migravil.  Ila^c,  inquam,  mihi  nun  omninopro- 
bantur.  Nam  quidquid  sit  de  anno  conditi  Kalett- 


Siibscrii"fit 

ijitibusdim 

iVjjloinalibiiS, 

et  Aclis 

coiicilii 

MaslaceiisiK 

tiH.  677  'W 

08. 


(II  (.'-Ir.  Hensctienius,  Exegesls  prmliminnfis  uil  tom.  III 
A(irilis  lniiorans  (Hntribnm  rfc  trihna  Diii/obcrfis.  \m<^.  v; 
Maljillon.  Dlnsertatio  historica  de  anno  mortis  Dayoherti 
priini  el  Chlodoce!  jiinioris  in  Vet.  Analect.,  Loni.  lll,  p. 
nl4el  Ap.  Boui\ue\.,  Script.  rer.  Franc,  lom.  111.  p.  708;  G. 
Richter,  ^/iMn?('H...  der  Merovini/er  ,  p.  102  sqq,  —  (~2i  Cfr. 
supra  nmn.  3.  —  (31  Cfr.  siipra  num. ".)  exlr.  —  (4)  Act.  SS., 
toni.  VI!  Sept..  p.  7^8.  ~  (.'>)  Galt.  airist.,  tnm.  it.  p.  47. 


(61  Ed.  ap.  Mabillon,  Acf.  SS.  0.  S.  B.,  .Sec.  III,  part.  i.  p.  "i^- 

—  (1)  Cap.  4  (ibid..  p.  24).  —  (8)  Cfr.  supra  num.  9.  - 
(9)  Act.  SS.,  tom.  I,  Ocl.,  p.  460,  n.  23.  —  (10)  GIV.  Com- 
meilt.  de  S.  Leodegmio,  num.  176  (Aci.  SS..  lom.  cil.,  p. 398). 

—  (II)  Act.  SS.,  tom.  cit.,  pag.  471,  num.  .35.  —  (12)  Des 
origines  dii  preinier  duchi  d' Aquiiaine,  p.  153.  —  (13)  Pa'"' 
liessus.  tom.  II.  p.  114.  —  (14)  Ap.  Sirmond,  Conc  antig. 
Gatlix,  tom.  I.  p.  .502. 

parthenoni 


DIES  PRIMA 
A   pafthenoui  Beatx  Manaj  ( 1 ).  Dfniqiw  inciifm  f,al>c~ 
tnr  Genesii  mefropoli,  iitniite  Liff/ijnne}isi.s,  in  li(~ 
teris  qnihus  Theodericus  III  rex,  mense  septembri 
aniii    V    regni  sui,  seif  a;tx   nosfrx  677  vel  ijls^ 
Chramlino  Ehye<linietisis  ecclesiw  epi^copo,  nui  in 
concilio    episcoporum    Neustrio!    et    Bnrgundia:, 
Maslaci  hahiio,  depositus  ctjmpetuo  exUio  damna- 
tus  fneraty  res  svas  proprias   refinere  seqnc  in 
monasferinm  S.Dionnsii  rccipere permiftit  {'!).  VU 
Genesius  in  concilio  Maslacensi  inter  Chi-amlini 
judices  sedisse  indicatur. 
}lo,i,i,ts  es(        14.  Sancfuin  cpiscopnn,  uun  diu  pqst  absolnfum 
-MavnoaH    Maslacense  conciUuin  Hnpervixisse,  sed  eodem  Hlo 
yei67!>.       aimo  078  vel  inmnte  079  ad  superos  eiocatum 
demonstratur    ex   Vifa  S.   Coiidedi  presh//tcri  ct 
eremitxFontanellcnsis.ls  nimirum  anno  \'liTheo- 
dorici  regis  (airai  nostrs  680)  aliam  dedit  iiicgilio- 
nisauctoritatem  dc  praefatft  insuia'  (Belcinnaca:) 
nionasferio  et  rebus  ibideni  pertinenfibus,  quai 
celebrata  erat  in  coenobio  Fontanella  sub  aimo 
septimo  regis  Theodorici,  !j;ubernante  anno  se- 
cundo    sancto   Ansberto    Foiitaueilense    cocno- 
bium;  quoniam  vir  Doniini  Lambertus  prsesula- 
B  tum  jam  susccperat  ecclesi«  Lugduiionsis,  sicut 
in  ejus  gestis  plenissime  scriptum    constat  (H). 
Chnesium  ante  annum  USO  ex  hac  vita  migrasse, 
confirmatur  efiani  ex  fine   dupUcis    Vitx  coxcx 
S.  Bathildis  reginai  hoc  ipso  anno  defnncfa;,  cu/us 
prior  scripfor  bcata;  rcf/ina;  ohitum  referens  :  Et 
sine  dubio,  ait,  ab  angelorum  choro,  vel  obviante 
amico  suo  fidelissimo  quondam  domno  Genesio 
episcopo,  gloriose  ipsa   sancta    anima    recepta 
est  (4) ;  alter  rero :  Stafim  autem  divinus  splendor 
in  ipso  cubiculo  clarissime  coruscavit,  et  cum  ipso 
luniine  ab  angeloruin  choro,  obvianfe  sibi  fidelis- 
simo  amico,  Genesio  scilicet  episcopo,  qui  visus 
est  adstantibus  inter  agmina  angelorum  gloriosa 
fuisse,  et  sancta  illa  anima  accepta...  (5). 

15.  B^c  sunt  qux  circa  historiam  S.  Genesii 
Luffdunensls  colligere  nobis  Ucuit,  omissis  iiempe 
qux  more  suo,  sine  ulla  leferi  ancforitafe,  commi- 
niscendo  supplerit  Andr.  Saussagus  (G).  S.  Genesii 
Acta  concinnavit  et  ArtUrus  de  Monasterio  (du 
Movstier)  in  opere  inedito  qiiod  ah  ipso  inscriptnm 
est  Neustria  Sancta  (7),  ad  dieni  1  noieinhris. 


NOVEiVIBHIS. 


355 


•liqua  ejitfi 
histona 
>c/uota. 


^'    §  IIL  De  reliquiis  S.  Genesii 
ejusque  cultu. 


■  lienesii 
''ievcebaf 
'i/'fiini  iii 
"rrfesiu 

'iieutitr 
■■XlV: 


N 


tnm    invenio    ciira 


•libil    ifein    memorim  proditi 

^  honores  stafim  post  ohituni  Geneslo  delatos. 
Ipsum  in  ecclesia  S.  Nicetii  Lugdunensi  hono- 
ratiori  loco  scpultnin  fnissc,primnui  coinpcritur  ex 
instrumento  risitationis  sanctornm  curporuin  in  ea 
ecclesia  quiescentium,  anno  1308  instititta:,  sede 
vacanfe,  ah  Hugone  Thaharicnsi  episcopo  (8),  in 
qno  fegitnr  {[))  :  Item  inveninms  prope  altare 
quoddam  in  honore  B.  Genesii  tombam  ipsius, 
sicut  habet  et  habuit  serviforum  assertio  ccclesia? 
Sancti  Nicctii  supradlcfiv  :  supra  quein  fumulum 
nulla  suporscriptio  habebatur.  Et  secundum  eain- 
deiii  p,-ofccto  asseifionein.  intcr  ror/iora  sancforuin 


m  ecclesia  S.  Nicetii  reposita  Genesium  nostrum 
rndrcavitGniMnuis  de  Sara  ai  lifUris  snis  anno 
W.^/  dafis,  quibns  iiidulgenfiam  qnadraginfa  die- 
rum  concessif  omnibus  qiii  in  certis  festicifatihus 
uc  spcciatim  ipsius  S.  Genesii,  cam  ecclesiam  visi- 
farenf  {10). 

17.  Postca  tamen  translafnm  est  Genesii  rorpns 
ad  monasterium   Calen.se  *  prope  Parisios    ipso 
forte  aucfore  vel  cerfe  adjntore  a  S.  Bafhilde  con- 
ditum  I  n  ),  sed  rpio  tcmporc  incertnm  :  solus  enim 
foiis  loidehnjustranslafionis  nofitiam  omncshau- 
serunt  hahetur  Jac.  Sererfiusjiwc  scrihens  |  H)  - 
Ante  undeviginti  antem  annos  (an.  lOOG)  didk-i- 
nms  quod  ipsius  sancti  corpus  jacet  in  praMi!)afa 
abbatiafieminarumKalensI  Ordinis  sanctl  Bene- 
dicti.    .listanfe    ex    Luletiana    civitate    quafuor 
bimilliiu-ibus,    ibidemque    in    honore    relineri. 
Quippe  hoc  ipsum  literis  reeens  asseruit  nobilis- 
sima  et  venorabilis  abbaliss:i.  qua-  Ifjcuin  hodie 
adniinistraf.  Nosfris  antcni  dichus  ohtinuif  Em.  de 
Bonahl  archiepiscopns  Lngdnnensis    ut   ecclesiat 
ifttSB  cafhedrali resfitucrctur  os  cx  brachio^.r,om^M\, 
quod  hodieqne  in  ejnsdcm  ecclcsis!  fhesauro  ,-isifui 
capsa  a-rea  dcaurata   et  cristalUs  plurimis  ornata 
inclusum  (i:^).  Plura  de  Genosii  rcrniuHs  rescir,- 
non  potui. 

18.  De  Tcneratione  Lugdunensium  erga  S.  Ge- 
nesium  ha!c  suhjun^it  Severtius  (14)  :  Hinc  demum 
talem  sanctum  adeo  coluit  diopcesis  sua  Liigdu- 
nensis,  uf  in  ipsius  recoidationem  et  patrocinium 
erga  Numcn  implorandum  nonnullje,  reor,  villulie 
seu  rurales  ae  paroeciales  ecclesije  prope  Lugdu- 
num  ab  eo  nomen  suum  .sortitEe  sinf  devotionis 
ergo,  quas  vulgus  quinquc  in  dioE-cesi  ad  summum 
appellat  S.  Genys  de  la  Val,  S.  Genys  des 
Olieres,  S.  Genys  Lert,  S.  Gonys  de 
Maiefour  et  S.  Genys  de  terre  noire. 
Quarum  major  pars  efsi  tbrte  consecrahe  visun- 
tur  Deo  sub  tutela  vetustioruiu  martyi-um  Genesii 
miuii  Rouiani  ac  Genesii  exceptoris  Arelatensis..., 
tamen  vix  dubium  quin  saltom  carum  ecclcsia- 
rum  aliquie  i.sti  S.  Gonesio  Confcssori  velut  suo 
Lugduncnsi  protopastori  ad  septimum  seculum 
dcvovoantur,  licet  mininio  colatur  Roiufe  in  fdito 
niartyiologio.  Nam  ex  ejus  miraculis  palam  cele- 
bratur  in  ecclesia  Lugdunensi,  et  habetur  ipsius 
officium  in  ditecoseosbreviariis  seu  martyrologiis, 
ufique  ab  Ecclosla  Romana  comprubatis,  cum  vel 
ofiam  brevi  post  obituiu  mortalibus  apparuerit 
(30  januarii).  //■rr  ultima  terha  munifesfe  refe- 
rcnda  sunt  ad  apparitinnem  Genesii  quam  refcrt 
scriptor  Vitx  sancta;  Bathildis  [\ii),cujus  sanctse 
reglnas  memoria  in  quihusdam  martgrologiis  an- 
nuntiatur  ad  diem  SOJannarii  (1(1).  Ipsam  aufcm 
roujccturam  a  Severfio  hoc  locn  expressam  admo' 
duin  prohabihm  tUcere  non  ausim. 

19.  Neque  satis  confidendum  exisfimo  assertione 
Saitssagi,  qui{\l)  indiptgchis  Lugduiicnsis  ercle- 
six  veucrandam  ejus  rccordationem  decimo  octaro 
kalendas  maii  consignari  ait:  unde  et  in  siipple- 
meuto  ad  martgrohginm  snnin  ad  eum  diem  ef  ipsc 
eum  annnntiavif.  Koquc  magis  suspccta  niHii  est 
illa  assertio  qiiod,  quuin  die  14  aprilis  celehretnr 
memoria  S.  Lamherti,  qui  Gfiiesio  in  sedc  Lur/du- 


AVCTOHK 

(\.  0.  .S. 


iiK/e  iii 

raiioliiivi 

Calninf 

l'OMfl 

Imiinliitiim 

est:os/>,nrhii 

irstitiniiin 

receii.s 

ecc/rsia 

Luil(luiieii.ii. 

*  ChellM. 


E 


Quiinjue 

eerlfsitt 

IKirDrii  i.ilfs 

in  iii(vn-ii 

JjUf/f/iniensi 

mib  tiliilo 

S.  tictiesii 

ileiliralir,  sei/ 

iiieertiiui  uii 

iioslri. 


F 


Miinoria  ejiig 

erle/iraln  noil 

t/ie  li  a/irilin, 

itrd  die  t 

novrmhriti : 


(i)  Histoire  ile  l'abboi/i' roi/ate  <le  Notre-Dame  de  Suin- 
so»s(aULlore  Mich.  Germain.  O.S.  B.),p.  421-4^4.-  f-i)  Phi- 
ilessus,  toni.  il.  p.  178.  —  (3)  Art.  SS.,  tom.  IX  Oct..  p,  ;S57. 
Cfr.  supra  num.  5.  —  (4)  Act.  SS.,  tom.  II  Jan..  p.  741. 
num.  14  extr.— (5)  Ibid..  p.  715,  num.  IS  extr.  —  |fil  Mar- 


rica  are/iiiiulistitiiin  IjUifduneiisiiini,  p.  l.w.  —  l!l)  lliul., 
p.  1(>>.  -  (10)  Il.itl,,p.  .■>(■>.  —  (Il)(:fr.  supra  num.  11.— 
|l"J)Op.  cit.,  p.  Kk)  —  (lli)  Sotice mir  lev  reliqueadeifHainl» 
ile  r^glisr  de  Lifon.  par  D.  M..  p.  .'Jfi.  —  (14)  Op.tit  ,  p  IIV». 
—  ( 15)  Cfr.  supra  num.  14  extr.  —  (KiJ  Cfr.  Aet.  ,SS'.,  tom.  II 


tijro/.  Ga//ican..  ad  d.  1  iio%'.  —  \1)  Bihl.  Nat.  Paris..  iiiss.      Jan..  p.  7:i3.  nura.  -1.  —  fl7)  Marti/rol.  GaUican..  I  nov. 
l'Tt..  n.  11)051.  —  (S)  Cit.  ap.  Severfiuni.  Clironoloffia  liintn- 


nansi 


356 


DE  S.  GENESIO  EPISGOPO. 


AUCTORE 
C.   D,   S. 


1«  recvntiori- 
bu8  vn-o 


nensl  successit,  merito  fimen  posse  videafur  >ir  hic 
locuni  Jiabucrit  cnnfmio  mmHif<  ifli  alfcri  qiia  mufti 
mnctum  nostrum  afibatem  Foniamffcnsem  fuisse 
existimarunt  {{).Certe  Severtius  {^)nihif  ilUusmodi 
indicat,  sed  amtra  cx  breviario  Liajdunensi  sancti 
solemnia  celebrari  kafetidis  fwvembri:^,  qux  dies,  ut 
supra  notatum  est  (3),  ejus  memorix  assignatur  in 
mariijrnfngiiR  rercniioribus.  Virutn  vcro,  qund 
etiaui  passim  aiuiit  receutiores,  eadem  dies  fiierit 
S.  Genesii  emortuafis,  defectu  omnis  veteris  testi- 
monii,  omnino  definirc  non  ausim. 

20.  Ex    mnnumeniis  fUurgicis  Jjugdunensifms 

hxc  tantum  inspicere  mihi  licuit,  calendaria  scilicet 

calendariis ef  fftj),;  20'fH)  et  secidi  nostri  annorum  '2~>,  2li,  27,  42, 

breriariis     ^^  ^f  ^^^  ^^^.  /,^.,,,,;rt,-mw  auno  lH44Jussu  Km.  Card. 

'diei'i        ^^^  Bonafd  Lugduni  editum.  Incalendario  aiini 

novembris.     ^^'''^  nuffa  occurrH  S.  Genesii  mentio.  Jn  ceieris 

vero  solum  ad  diein  3  norembris  praicipiiur  fectio 

ultima  de  S.  Genesio.  refiquum  autem  officiuin 

de   octnm    00.   SS.    Quse  fectio   reperitur  et  in 

breriario,  et  ea  tanium  coniinH  quB  securius  de 

S.  Gonosio  e.c  documentis  toto  hoc  Commentario 

citatis  affirmare   Ucet   atque    admodum    7'ecens 

concinnata  certo  dici  potest.  Cur  autem  mcinoria 

S.  Genesii,  antiquitus,  ut   modo  ex  Severtio  in- 

dicainm  esi,  diei  primsc  novembris  iUigaia,  nunc 

translata  sit  ad  dicm  tertiam,  facilc  ratio  assi- 

gnari poiesi  qund  prima  dies  Sancforum  Omnium 

sofemniis   s^it  pnepedita :   qitam    ob    causam    a 

(I)  Ofr.  Rujira  num.  4-S  —  (2)  Op.  fit.,  p.  16^)  —  (3)  Nuni.  1 . 
—  (4)  Hisloiredc  /'abbai/r  de  S.  WondrHle  dejmis  le  temps 
auquel  la  n^forme  ij  fiit  introduite  (cujus  auctores  credun- 
lur  DD,  Toussaint  et  Tassin)  intei-  codices  mss.  Bibliothectp 
municipalis  Kuthornagensis,  Mss.  Norm.  Y.  119.  Testimo- 
niuni  lioc  etalterum  mox  citandunidehemus  docUssimo 


B 


s/. 


sanctimonialibus  Cafensis  ccenobii  officium  S.  Ge-  0 
nesii  pridic   nonas  cjusdem  mensis   recitari  suo 
femporc  indicavit  Saussagus. 

:21.  In  monasierio  Fontandlensi  seu  sancti  Cutt 
WandrcgisUi  in  diwcesi  Rothomagensi  recentio-  S.  Genesii  ,„ 
ribus  tempnrifnis  cefebrari  cwpii  cuttus  S.  Genesii  """"'s/eno 
cujus  scilicet  offidum  post  medium  seculum  XVII  '''""""^"'■«- 
cim  lectionibus propriis  brcv/ario  insertum  fuit{4.); 
ct  in  excmpfari  Martgrologii  Romani  (edit.  Paris. 
Coignard,  1735),  ad  nsum  ccEnobU  sancti  Wan- 
dregisifi  adjecfis  notufis  manu  scriptis  accom- 
modaii  (o),  ad  diem  3  novembris  legitur  hxc 
ammntiatio,  circa  medium  seculum  XVIII  ad- 
scripia  .■  S.  Gpfiesii  episeopi  Lugdunensis  et  primi 
PriEpositi  Fonlanellensis.  Superiori  vero  xtaie 
cultiim  S.  Gcnesii  in  eo  monasterio  omnino  igno- 
fum  fuissc,  concfudere  ficet  cx  elcnrho  sanctoruni 
huJLis  sacri  ae  regalis  cenobii  Fontanellensis  quem 
extremo  secido  XV  sedido  confecit  Guiffcfmiis  la 
Vieille  nec  minori  cura  recens  edidit  ren.  vir. 
E.  P.  Sauvage  (0).  Ex  quo  documento  omnino 
exufat  nomen  S.  Genesii  :  et  hoc  argumento  ne- 
gativo,  in  re  prxsenii  oalidissimo,  satis  efficaciter, 
ui  mihi  videtur,  refellunfur  qus  Severtius  et  alii 
inde  ab  ineunte  secufo  XVI  commenti  sunt,  nullo 
aniiquo  uffato  docnmento,  de  tnonachatu  Fonta- 
nelfensi  S.  Genesii  (7).  Ilis  tamen  sofis  testi- 
moniis,  m  faUor,  nixi  monachi  Fontanellenses 
Gencsium  .mnctis  suis  adnumerarunt. 

amico  nostro  E.  P,  Sauvage,  sacerdoli  Rothomagensi.  — 
(5)  Nunc  reposito  in  Bibl.  Municip.  Montisvillariensi  (Monti- 
villiers).  —  (fi)  In  appendice  ad  egregium  libetlum  AbrigS 
de  la  vie  el  mirucles  de  saint  IVulfran...  (Rouen,  1876),  p. 
32.  —  (7)  Gfr.  supra  nuin.  i-S. 


E 


DE    SANCTO    FLORBERTd 


PRIMO  ABBATE  UTRIUSQUE  MONASTERII  S.  PETRI 
GANDAVENSIS     ET    BLANDINIENSIS     IN     FLANDRIA 

<•    1)    S.  COM-MEIVXAItlXJ.S     FR^VIXJS. 

§  I.  Fontes   luijus  traclationis  in  tres  classes  distributi.  Horuni 
pnecipui  ex  codicibus  nianu   scriptis  bic  ediii. 

Dnpfi-x  prostat  nofjis  documentorum   .<ieries  in  tnii,  quod  impie  ad  magnam  perturbaiionem  Gaf- 

quibus  de  S.  Florbcrto  distincte  seu,  nt  aiunt,  firam,  qux  et  pafriam  nostram  invasit,  extremo 

exprofesso  sermo  est.  Altera  compfeciitur  mo-  superiori  seculo,  permansit  (2).  Pr^ter  duplicem 

nuinenia  eatnohii  S.  Petri,  posiea  S.  Bavonis  niin-  ilfam  seriem,  teriia  indicari  potest,  eorum  scilicet 

cupati,  quod  a  S.  Amando  ante  medium  secufum  documentorum  qiiorum  qiiidcm  prxcipua  materia 

septimum  Gundavi  conditum,  anno  154t)  a  mona-  ad  historiam  S.  Florberti  non  spectat,  attamen  ea 

chis,  paidn^  anie  ad  canonicorum  scrularium  .sV«-  tractant  qux  cum  iffa  historia  atiqua  exparte  con- 

tum  redacti^,  derelictum  esf,  ut  eo  loco  conslruere-  nexa  sunt;  iinmo,  quod  mox  apparebit,  ex  iis  fere 

tur  ar.rquam  CarofusV  iniperator  ad  mniincndos  ejccerpia  .suni  quxcumque  in  ntriusque  monasterii 

in   officio  fcroces   nimis  Gandarensis  municipH  propriis  monumentis  de  S.  Floberto  vere  narran- 

<''vesnecessariamJudicarit{l).Suhaltera  veniunt  iur.    Ad   hanc    tertiam    cfassem  pertineni    Vitx 

monumenia  cwnohii  S.  Pctri  in  moufc  Bhnidinio  S.  Amandi  (3),  S.  Baronis  (4)  ac  S.  Livini {o).  De 

propeeamdem  antaicm  item  a  S.  Amandn  rnnsfi-  quarum   aucioritate  quum   u    majoribus   nostris 


ANTK   .MEDIUM 
SECl'L  UU  VII. 

Triaijenera 
docnmento- 
rim  de  S, 
Florlierln. 


(1)  Cfr.  A.  Viin  Lokeren,  llistoirc  de  Vabbut/e  de  Sainl- 
Bauo«.  —  (2)  Cfr.  A.  Van  Lokcren,  Oiartes  el  docaments 
de  Vabhane  de  Sainl-Pierre  du  mont  Blandin  it  Gund.  uvec 
une  introductlon  Jnstorique.  —  (3)  Act.  SS.,  lom.  1  Febr., 


p.  84S  sqq.— (4)  Ael.SS.,  tom.  1  Ot:i..  p.  229  sqq,— (5)  Acl.  SS. 
O.S.  li.,  Sec.  II,  p.  450  sqq.  Act.  SS.Bele/H,  tom.  III, 
p-  96  sqq. 

satis 


A 


DIES  PRIMA  .\OVEMBRIS. 
satis  diduin  sit  in  suis  ad  eas  Vitas  commenta- 


:i57 


Epistola 

S.  Liriiu; 

epltapliinm 

S.  Florbprti 


Moiiitiiiciita 
Bavonidiiti, 
medio  seculo 

Xlil 

recentiora : 

1.  Chronicott 

Jouniiis  (If 

Tliivlrotle  ; 


c 


'^■AniKiles 
S.  Hatunis; 


riispran-^/is^rursushic  a  nobis  disseretu/um  non 
videtur.  At  imulo  disfinctius  exnminanda  quassuh 
duplici  prima  serie  continentur. 

2.  Quod  igiinr  ad  monumenta  Bavoniana  .yje- 
ctaf,  infer  hsc  principem  locuni  tenent  epistola 
mcfrica  .S.  Livini  ad  Florberlum  adhiic  in  vivis 
ayentein  mi.tsa,  ef  lupis  sepulcralis  qui  stafim 
posi  Florljerli  ohitum  ersculpfus  vidctur  ac 
siniul  cum  sancfo  cjiis  coriJorc paulo  post  niedium 
seculum  XIII  reperius  est.  De  insigni  hoc  titulo 
sepulcraliinfrii  siieciali  capitc  dis:<erend  nm  crif  [\), 
ulii  accuraiam  cjus  ilfUnenfionem  leyentium  oculis 
suhjiciemns.  Carmen  auteni  S.  Livini,  haud  semel 
jameditum,  denno  tamen  inferdocumenfa  desan- 
cfo  iiosfro,  nocis  adhihifis  codicum  suhfiidiis,  insc- 
rendum  hic  duximus  (2). 

3.  Praifer  hxc  nuUum  prxsto  csf  ad  rem  iwsfnnn 
.spefians  monumenium  Bavonianum  auflquius  e.v- 
firmo  seculo    XIII.   Quo  tempore ,   inter   annos 
sciiicet  127G  et  129s  (;^i,  Chronicon  suum  conscri- 
psit  Joannes  de  Thielrode,  cjus  cwnohii  monachus. 
Luruhrafioncm  hanc  cx  ipso  Joanniscodice  aitto- 
grapho  (4),  nunc  hihliothecse  puhUcx  Gandacensis 
200  ^'^  (5j,  non  tamen  integram  (quod  per  errorem 
indicaf  Sainf-Gcnois),  sed,  ut  ipsc  edifor  monuU 
iu  sua  pritfatione  (0),  eas  tantum  partes  qux  ad 
historiam  Gandavensem  et  Flandrensem  spectant 
typis  mandarit  v.  cl.  Auy.    Vau  Lokcrcn  (7).  Xos 
vero  ea  capita  iihi  de  Florberto  sermo  est,  caput  ix 
scilicet    et  x,  ex  ipso  codice   hic    e.rhibetmis  (8). 
Xec  ipsi  Joanni  in  Chronico  suo  conscrihciulo  aiifi- 
quiora  cjustlcm  yencris  monastcrii  sui  monumenta 
pras  manihus  fuisse,  colligitur  ex  iUtus  prologo,ubi 
queritur  k\  idem  monasterinin  de  cronicis  tota- 
liter  pene  vacare,  ef  se  scrip.^isse  de  Inis  quo  in 
presenti  compendio  sunt  nunc  copulata  in  nostris 
codicibusparum  invoniendo  (0);  dciudc  rero  e..vtre- 
mo  capite  iii  disfincfius  cnumerans  tjuilnis  subsidHs 
in  libro  suo  concinnando  imis  sit  (lOj,  nullum 
aliud  sui  monasterii proprittm  citat  pra-fer  Librum 
floridum    (U)  :    ubi,  sire  in  notis  marfyroloyio 
Vsuardino  adjectis  (12),  sive  in  brevi  Chronico  a 
nativitate   Christi   ad  annum    1119  {13),    quod 
utruinque  opusculuin  simul  cum  chronico  Joannis 
edidit  cL  Van  Lokereu  (14),  sivc  in  aliis  fracfaflbus 
qtti  eodem  codice  confinentur,  nihii  legifur  quod 
historiam  S.  Florberti  attingat.  Ifaque  nullis  aliis 
scriptis   usus   videiur  Joaunes   iu   hac  parfe    sui 
Chronici  texcnda  qiiam  Viiis  SS.  Anuindi  et  Ba~ 
vonis,  etforte  etiam  quibitsdam  monumeniis  Blan- 
diniensibus,  iia  tamcn  uf  annoruiu  tpiibus  sinyula 
gesta   sinf    compufutiouem    sccundum   iradiiioncs 
ccenobii  Bavoniani  emendaret  vel  suppleret. 

4.  Has  iraditiones  dist/nctiiis  scripto  consi- 
gnatas  ej-hibent  Annales  S.  Bavonis  Gandensls 
ex  codice  item  hibliothecm  Gandavensis  lO  (15), 
manu  secidi  decimi  quarti  cvarato  (quas  Annales 
(id  annum  1H40  perduxif,  deinde  vero  manus 
diversai  ad  annum  13-~i0  continuarunfj,  primum 


AirCTOHE 

C.  D.  S. 


>'ddi  o  a.  H.  Pert,  (IH)  etpattlo  post  a  ven.  riro 
J.  J.De  Smet  {l7).Ceterum  facilc  etiam  ho,  iuna- 
les  perlegenti  constat,  quod  d  naiani  JWiz  (18) 
non  alios  quoud  prima  monasterii  temporaeorum 
scripiort  pra;luxisse  reruiH  testes  pra:ier  Vitas 
SS,  Amandi,  Bavonis,  Livini  et  Landoaldi  « 
nempe  e.vc,pias  tradiiioncm  de  casiro  Gandavo  a 
C.  Julio  Ca,:^arc  condifo,  ct  definitam  desiqnatio- 
nem  annorum  quihus  sinyula  illigata  .<unt.  Quod 
aufem  ad  ifhm  rafionem  chronoloqicam  spectuf, 
hanc  i,i  praisenii  discuiicndam  prxtcrmiflimus, 
discrte  de  illa  acturi  ubi  de  chronotaxi  qestoruni 
S.  Fiorberti  sermo  erif  ( I*)i. 

rx  Terfio  loco  inter  pra^t-ipiHi  littroniani  mona-    J.  eiiromca 
steru  historia;  monuineuta  venit  Cronica  castri  et        '^"^*''' 
cifinobii  sancti  Bavoni.<!  Gandinisi.^  ex  cotlice  quon-     *'  ''"'"''*"* 
dam  abhafim  S.  Barouis,  uuuc  aufem  hibliothecx    S.Bavonh; 
reyix  Bruxellensis  14.m,  (cujus  et  apoqraphum 
habetur  in  bifiHotheca   Gandaceu.v  {^()))  i,  J.  J, 
De  Smet  in  puhlicam  luccm  prolafa  {-2\),quum 
paulo   anic  pauca    inde  c.rcerpta  secuudiim  apo- 
yraphun  Huithemiisusseditioni  Chronici  Joannis 
de  Thielrode  subjun.risset  cl.  Van  Lokercn  (24J. 
Chrotiicon  istud,  ideo,  itt  conjiccre  licet,  qiiia  ter-  E 
minafur  in  anno  1162,  medio  seculo  XII  conscri- 
ptum  esse  hactenus  censuerant  multi  viri  docti  (23) ; 
at  melius  inspecto  codice  facile  apparuif  idem  non 
aiitiquius  essc  e.cireino  secido  XV,  quontam  in  eo 
provocatur  ad  auctoritatem  Adriani  But  (24)  et 
alio   loco  {^5)  Joannis   Trifhemii ,  quorum  prior 
anno  148S,  alfer  anno  1.51(1  cifa  functus  esi.  Ccte- 
rum    adverfit  cl.   Van  Lokeren  (26)  eam   xtatem 
nosiri  Chronici  non  laiuis.te  Antoninm  Saiidcrum, 
qui  in  libris  suis  Garidavensium  rerum  (27)  c/  imU 
in  sua  Fhmdria  i!lu>lrata  (28)  illud  citans:  Vixit 
ille  clironographu.s,  ait,  .sub  Cte.^are  Maximiliano 
Primo  :  mentioneni  enim  facit  abbalis  'iritomii. 
Ad  auctoritafem  aufcm  cjus  qiwd  .yjecfai,  quam 
exigua  Ula  pcr  se  sit  qtujad  ca  qua;  exordia  conditi 
monasterii   contigerunt,   ex  modo  definita  ietate 
sponie  colliyitur. 

0.  Forro  ex  tribus  illis  docimentis  Jam  inemo-        i.Alia 
ratis  vel  ex  eorum  aliquo,  sive  proxime  sive  aliis     »onmilia. 
intennediis,  aui  certe  ex  iisdem  c  quihus  Hla  fonfi- 
hiis  hausta  .sunt  ei  ea.-<dcin  iradifioncs  referuni  alia 
tpKvdam  ejus  generis  monumcnta,  quibus  exhihe- 
tur  Bavoniani  ca^nobH   hisiovia.  Ad   hoc   qenus 
pertinef  indiycsta  illa  farrayo  quain  ex  crjdicc  olim    ^ 
Hlaiidinicusi,  nunc  bHjliofhccx  reyia^  Bruxcllensis 
Hj.j31-lfi.540 ,    inter    monumenta    lilandiniensia 
protulit  ven.  vir  F.  Van  de  Puite,  Do  exordio  civi- 
tati^i  Gandcnsls  inscripiain  (2H).  linn  Chioiiicon 
circa  anuum  14.J0  concinuaium  ub  Oliiero  Longo 
(De  Lanyhe),  monasterii  S.  Bavonis  Priore,  et  a 
cl.  Van  Lokeren  ex  codice  Gandarensi  211  (S^-Ge- 
uoisn.  487)  Vhronico  Joannis  dc  Thiclrode  subdi- 
tum  (30).  Quibus  adjungenda  sunt  alia  quasdam 
chronica  liaconiana  adhuc  inediia,  qua;  nunc  in 
charfulario  capifuli  cathcdralis  S.   Baronis  Gan- 
dari  reposita  inveniuntur  (31). 


(1)  §  VI.  ~  (-2)  Inira  Docuiu.  IIJ.  -  (3)  Cfi".  Van  Lokeren. 
op.  mox.  citand..  piief.,  j)p.  m,  iv.  —  (41  Cfr.  ibid.  — 
(-i)  Ap.  Jul.  (ie  Snint-Cienois  iCatalot/iie  tles  manuifcritnilela 
bihlioth^<lue  de  In  ville  et  de  CtinivcrsiU'  de  Gaiid) 
n.  439.  —  ((i)  Pag.  .xi.  —  (7)  Chronifpte  de  S.  Baron  ii 
frand,  par  JeuH  de   Tliifirode.  tVapres  le  ms.  oriyinal. — 

(8)  Infra  Docuni.,  II.  et  liujus  l.;onimeutarii  nuin.  (iS.  — 

(9)  Chroiiique  de  S.  Baroii ,  etl.  Van  Lokercu.  p.  i..  — 
1,10)  Ibid.,  p.  7.  —  (ll)De  quo  vk.  Saint-tJenois.  Catal,  cit. 
p.  H  sqq.  —  {H)  cir.  ibid  ,  p.  2-2  (n"  -201.  —  (i3|  Cfr.  ibid., 
p.  ^i  ,[1°  aC).  —  ( M)  Ckrom<jue  de  S.  Bavon,  etc,  pp.  :20I, 
-'02.  —  (lolAp.  Saint-Genoisnuin.  fJ^(CataI.cit.,p.  326l.— 
(U))  Moiium.  Germ.,  Scr.  tom.  II,  p.  185.—  (17)  Corp.  Cliron. 


Flandr.,  tom.  I,  p.  439.  — -  (18)  Loc.  cit,  in  proieifoni.  — 
(19)  Infn.  S  II.  —  (2fl)  Cfr.  Siiint-Genois,  Catal.  cit.  p.  03.  — 
(31)  Coryf.  Cliron.Flaiid..lom.l.  p.  1."«. —  (2"2|  Chronique  de 
S.  Baiiin.p.  193.  —  |2.'0  Cfr.  Vaii  Jjokeren.  fhronit/ue  de 
S.  Bavon,  p.  Vlll.  —  (^i)  Ad  an.  "«7  (ap.  Df  Smet.  Corp. 
Chron.  Flaiid.,  toin.  I,  p.  i-Vi).  —  t'2i>]  Ad.  an.  S-2G  (ibid.. 
p.  4N0).  —  {^2f»  Clironifjite  de  Sainl-Baron,  p.  ix.  —  (27)  Ed. 
Bruxell.  ir>-27.  p.  11«.  —  (28)  Tom.  !  (Coloni.T  UJ3i),  |».  llt-2. 
—  (29)  Annales  abbntise  saiicti  Palri  BlandinienHis,  p.  Kil 
sqq.  —  (30l  Chronif/uf  de  Sainl-Baron.  p.  197.  —  (31 1  Cfc.  A. 
Van  Lokeren,  Ilixtoire  de  Vahbaye  de  Saint-Bavou.  Prole- 
gom.,  p.  XV.  Vid.  etiam  infra  num.  25. 

7.  Jam 


358 


DE  S.  FLORBERTO  ABBATE. 


Moiliniievto 
Bhiidiuien- 

tiiri : 
I.   Notiliit  (l< 

i>vi»ii.t 

ahhnfihiin. 
sec.  I.\ 

l'0»gCI'i/ifll. 


'  A«  i/iia- 

rocrn 

(latiileriiiifnf 

iii  coiiicf. 

B 


l.Jiiin  <li'  momimentis  BlmidinimsibuH.  Inter  Dcxvin.Sancto  AinandoEInono  mi^^rantc,  Flor- 

/isef  /irinripeiii,    s/  inififjuifnfis  ordinciii    sperff.^,  iiertu^:  al)bas  ordiiiatur. 

locnni  ohfinet  (prxter  Mftim  ,S.  Amiindi  ii  Jiande-  ucxxxviiii.  ('A/ia  mannj  Obiit  sanetus  Fiorljer- 

mundo  ejns  disripido,  qneni  ipse  sancius  tertinm  tus  abba  :  cui  successit  sanctus  Johannes  abba 

abhafem  Bhmdinienscm  c(insfif}iif,rouKrrijifam  {\),  mxlviiii.  Hoc    anno   facta   ost   elevatio   ^ancfi 

sed  nln  nnt/a nicnfloFloi-herli  ocnirr/f)  iiofifin  ilht  Florberti  (dtinde  alia  inant/j   a  Balduino  Novio- 

de primis  abbatibus  cmiobii  Blandiniensis,  manu  magensi  episcopo  xii  kai.  mali. 

secidi    noni,     ref    ad   snmmnin     derimi.      Vifa.'  mlxxvji.  (AHa  manu)  Transiatio  sancti  Florberti 

.S.  Amandi  .vdrjerfa  in  cfjdirr  h/bl/of/irr.t'  jnddiraL-  aljbatis  Blnndiniensis  pcr  Ratboduni  episcopiim 

Gandavensis  224  (2).  Qux  ciim  hreinssima  sit  ef  xii  kal.  maij. 

iiarfeniis  ineditn  afrjne,  nf  r/detnr.  prsEcijnms  fons  10.  "^'  (F(d.  4-1  r")  Exeniplar  privilcc»ii  Martini 

l>onterior/nn  eirca  eaindeni  maieriain  srrijnoruin,  papa'  dati  teniporibus  Dagoberti  re"-is  et  sancti 

hoc  loco  ex  ijjso  eodice  a  nohis  transeriptam  exhi-  Amandi  episcopi.  eadem  manu  qnx  antifjuiorem 

bem/aui  dujrimu.<i.  S/r  aiiteni  ha/jef :  Beatissimns  partem  Anna/ium  desrrijisif.  Hor  prirUe/fiinn  ex 

Amandu^  epi^copii---.  tempore  (|U0  sceptra  regni  rodire  nosfro  eJ-srrihrmiis  iiifra  f^  V,  uhi  de  ejus 

Francoruni  gubernabat  rexDagobertus.pritdica-  aufhenfia  disserenduni    erif.  Sequindnr  a/ia  liu- 

cionis  gratia    adiit    Gandensls  castri  territoria.  Jusmodi  jjrirdefjia  jjro  monasferio    B/andiniensi 

Cujus  incolae,  deserto  factore  ac  redemlore  suo.  data    a    BB.    FR  K/ro/ao    I,    Bencdirto    VII 

astu  diaboli  dccepti.  magis  eongrua  igni  quam  JoanneXV  et  Leone  IX,et  ab  epi.icopoN^oviomensl 


D 


Pi-iriietjium 

Marfii),  J 
I''  l'. 


vcncrationi  [idola  colebant]  *.  Ubi  cum  eoruni 
inisoriis  condolens  (.Ihristo  auspice  pervcnisset, 
velieuienterque    illorum    insaniam    redarguere 


Transmaro  (an.  941). 

11.  :P  (A  fo/.  ri2  V")  Liber  censuaUs  S.  Pefri 
B/and/niensis,  seu  recensio  donationum  et  eorum 


2.  Ecotlice 
fec.  X2, 


Amialei' 
Wniidinicii- 


coepisset,  maligno  spiritu  redacii,  multis  inju-  etiam  qua;  per  emptionem  monasfcrio  a/vjuisifa 
riis  et  supplicioruin  generibus  sanctum  virum  sunt  ab  ejus  fjrigine  usquc  ad  annum  1200.  (^ni 
non  erubuerunt  alfici.  Diabolo  f  andem.  Domino     /Iber  usque  ad  anuum  1037 exaratus  est  eadem  i/la 


L.ibfi' 
(^emiiaiis 


opitulante,  cum  suis  cultoribus  triumphato.ca-no- 
bium  inibi  ob  amorem  construxit  Doinini.  cui 
Blandinium  iudidil  vocabiilnm.  in  quo  et  mona- 
chorum  aggregavit  catervam.  Cui  etiam  pnefocit 
patremnomineFlorberlum,sagacisingenii  virum. 
Defunclo  supradlcto  Floiborto.  qucmdam  sibi 
familiurissimum  Johannem  constituit  abbatem. 
Gumque  jam  Johannes  ad  regiia  migravit  ea-lo- 
rum.  Baudemundus  nomino  suprafati  regiinen 
suscepil  cuenobii.  Quo  et  ipso  defuncto,  Celesti- 
nus,  genere  Scottus,  abbatiam  jam  dicti  mona- 
sterii  multis  rexit  dlcbus.  usque  ad  id  tempus  quo 
dissensio  regni  Francorum  facta  ost  inter  Karo- 
lum  et  Ragenfridum. 
8.  Hanr  uofifiam  jjroj-ime  scjunntur  ca  (jux 


nianu  sec.  XI  cui  debetur  prima  pars  mox  inemo- 
rati  Chrfjnici,  deindc  vero  alHs  mau/bus  coiifi- 
nuaf/is.  Titulo  caret,  ner  satis  certo  aut  perspicuo 
ordine  quz  in  eum  rongessit  eo/locavit  scriptor. 
Integrum  /i/irum  ex  eodire  suo  sec.  XI  edidif 
ven.  t-ir  F.  Van  de  Putte  inter  Annales  ahbafia: 
sancti  Pefri  B/andinicnsis  (5)  ifa  inscripifum  : 
Historia  et  privilegia  sancti  Petri  Blandiniensis, 
(juie  forte  insrrijjfio  nou  ifn  ///i  rongruif.  Nos  ej- 
ijjso  eodice  h/c  inter  Acfa  S.  Florberti  e.rhibe- 
mus  (6)  tum  qux jiertinent  ad  hisforiam  fundafio- 
nis  c(Puohii  B/andiniensis,  e.rrcpjfam  ef  a//quanfo 
amplificatam  c.v  notitia  sec/di  noni  rjuam  jmu/o  sn- 
jmi  (7)  retu/imus,  fum  recensionem  donatiouum  ef 
emj)fi(nium  ijuibus  frnijiore  S.  Ainandiet  S.  Flor- 


circa  oriijines  B/andinienses  cfjntinef  r(,de.r  veiiera-  berti  UKjnasferii  jjossessiones  a//ctx  suni 

bi/is  et  eruditi  viri  F.  Van  de  Pntte.  nuper  vita  \%  4"  (Fo/.lQlv^)  Ejnsto/a  ene/jcliea  seu  j>ro- 

defunct/  Corfran,  quem  nohiscum   idem  ren.  rir  clamatio  (8)  monarhori/m  B/andiniensium  adrer- 

benignissime  communiravit.  Codex  esfpergamenus,  sus  monar/ios  Bavoniauos,  qui  asserchant  rorpus 

forma  /n  (juarfo  (0-\2'.f  x  0,21),fo/ia  continens  110,  S.  Florberti  apud  se,  non  vero  in  eccksia  B/andi- 

quibus  adjectus  est  quateruio  charfaceus  quo  conf/-  niensi  servari.  Ac  jn-afrrea  (fo/.  99  r')  e.rjjost/datio 

nentur  nofiiim  quasdam  rirca  res  fempora/es  mona-  (jmedam  in  eadem  rontroversia  ru/dam  episcopo  a 

sterii  j,o.st  mcdium  serit/um  XIII  Be/i(iuus  autem  Blandinimsibus  o/data  (9).  Slngulx  scriptiuncidx 

codej-,  jjra!ier  mu/ta   acfa  ejnsdemmodi,  douatio-  eiiam  mann  secu/i  XI  ve/  Xllexaratx  sunt,neutra 

mim  svi/icet,  emptionum  ve/  commutafionum,  indi-  famen  eadem  cui  de/jemus  dup/ex  documenfum  su- 

cafionem  redifuvm  seu   censuum,  ef  iionnnlla  ad  perioribus  numeris  indicatum.    Vtriusque  eiiam, 

cibar/a   monachonnn   afque  offiria/es  iis  r/bariis  auf  sa/iem  prioris  et  prxterea  alius  documenti,  in 

mmistrandisjjrxpfmtgs  spertantia,  quxdam  eflam  (juo  a/tera  fere  ad  verh/nn  exscrijjtaest{{Q),ap(jqra- 

exhi/iet  (jua;  j)rxrijn/e  ad  jirimxram    hisforiam  phnm  liabefur,tumiu  codiceGandaceusiseru/i  XIV 

nmiasfrr/i  ar  proindr  atifjuatcnus  ad  historiam  dequonumeroj)ro.rimc  sequente,tum  in  B,-u.re//ei/si 

sanctt  nostn  pertinent.  Hujus  generis  in  codicr  mSl-m^iO,  de  (juo puulo  inferiHsilUsermoerd. 

nostro  ha:crcperiuntur.  Ex  irijdire  i//o  rodiec  j>rofcrcntur  ha^c  monumenta 

J.  l"(Atol.  19  v-y  Annalcs  Blandmicnses,  usque  infrai^  VI,  u/ji  controvcrsia  decorpore  S.FIorberli 

adanmm  lOfJO eadem  nianu secu/i  XIscripti,sed  accuratiusdiscutieuda  erit.Excodicesuoseru/i  XI 

atiis  diversis  vnterpo/afi  ei  confinuati  us(juc  ad  eas  edidd  V.  V.  F.  Van  de  Pufte  {{">) 

annum  1292 :  (juos  post  v.  r.  F.  Vfu/  de  Puffe  (S)  13.   Tertio  ioco  infer  codires  iiisioriam  Blaiidi- 


jirtjcltiiiKifio- 

IIC^ 

<le  eoi'/''»''' 
S.  Floi-iicrti. 


ex  rodem  rodiee  edidd  v.  r/.  L.  Bethmann  (4).  hi 
iis  Aumdibus  ha:c  iantnin,  qux  ad  hislfjrinm 
S.  Florberti  jieriineani,  /egunfur  : 

iiv.x.  Blandiniuiii  monasterinm    Jtdificatur    in 
Gandavo. 


niensis  monasterii  jnsBcijJue  referentes  venit  codex 
manu  seru/i  XIV  exaratus  (nonnul/is  iameii 
su/ijunclis  secu/o  X]'),  qnem  bibliofher'x  pub/iav 
Gandavensi  recens  i/iatum  summa  humanitate  nu- 
biscum  rommunirard   huir  bib/iotheca;  jjrsefeetus 


:i.  iii  cvtiif' 

Gaiitlftrc»^' 

ser.  XIV. 

eiiilriii- 


(1)  Acr.  SS.,  tom.  [  Fehr..  p.  HVS.  -  i^.  Ap.  SaiiUCeiiois 
US)  (Caliil.  cit..  p.  lo^).  -  (3J  Amiafes  abbaliiv  .^a.icii  h-lri 
mai,ili„ieiisi\  p.  l  sqq.  _  (4j  Mo„.  Gcim.,  Sci .  luiii.  V. 
p.  -il.  —  (.1)    paj:.  Im.  —  (li)  intVa  intei-  dcjiiii.,enti..  — 


(7)  Num.  7.  —  (S)  CIV.  inlVa  iiuiii.  /N.  —  (9)  i;ri .  intra  iuiin. 
70  sqq.  —  (10)  (.:iV.  iiilra  mim.  Si  sqq.  -  ill)Num.  14  sqq. 
-  [\%  Amiafes  ahhntite  i*/«»(/»»p>»»»V,  pii.  2(i  el  28. 

r.  rl. 


DIES  PHIMA  NOVEMBRIS. 


4.  E  codice 

JiriixeUeitsi, 

mnjoti  ex 

pdi-te  secuh' 

xr. 


Ckrotwloffif 
Hlandinieu- 


B 


*/'■(/.  ofticity 


"«rf*;/  (i/;,> 


v.rl.Fetrl.  Vandvr  UacijheH.  In  (juo,  ijra;fer(ilia, 
descripta  reperiutifiir  (jiia;  numeris  pranreiienfibKS 
codice  seadi  IX confineri  indicavimas  {[). 

14.  Codici  Oandavensi  sec.  XIV,  fjaem    nwdo 
descripsimaa,  affinis.  est  codex  perf/amenas,  olim 
Hidthemianus  o04,  nntic  h/Viofhecai  rer/ix   Brn- 
xeUensis    IGoSUKioIO,    fonna    itctn    in    quarfo 
(0^<\27x0,195j,  foliis  204  seii  paijinis  40S,  dinr- 
sis  manihits  e.rarafns  sec.  XIV,  XV et  XVI.  In 
ffuo  reperinntur  fere  oninia  docunienta  fpix  Ipt/un- 
tnr  in  Gandavemi.  Unde,  gimm  prwsertini  doen- 
inenta  idrifjne  cod/d  roniinnnia  eodeiii  ordine  tn 
idrnijne  collocata  sinf,  prfmiim  est  coUigere  cofU- 
ceni  BruxeUensem  ex  Gandavensi  exemplari  fuisse 
desrrij>tiitn  :  quod  et  nlHs  pra-terea  indirUs  ron- 
firmari  pfdest   (2).    At    in    Bni.rellensi  fjiicedain 
snbjuncta  sunt  qua:  in  Gandavensi  desiderantitr. 
15.  Iider  hsec  prxcipuo  loco,  si  modo  Ulud  ah- 
solrisset    auctor,    hahendum  esset  Chronicon  seu 
jwfins  Historia  Blanrliniensis  tnonasterii,  omnium 
(jux    iiactenus   de   hoc    eccnohio    scripta    fnerant 
lonr/e  mfixime  prolixa,  Qiia:  fjiio  tempfjre  incepfa 
fuerit    et    quam  jejuni  essent  fontes  unde  illatn 
iiaurire  potiterit,  bis  verhis  inflicat  auctor  in  suo 
pro!o(/o  (3) :  Blandiniensis  ccenobii  fundationem, 
loci  ipsius  situationeni,  religionis  institutionem 
illiusve  continuationem  et  intermissionem,  abba- 
tum  et  prKlatorum  nomina  et  gesta  a  primfeva 
ipsius  iundatione  ad  annos  usque  mille  qiadrlv- 
uENTOs  nona(;lnta  septem  in  scriptis  velle  redigere 
et  gesta  nonnulla  contemporanea  huic  operi  inse- 
rere,  eo  difficiiius  niihi  hoc  eflicere  posse  existinio 
quo  minus  ad  tantuni  negotium  accommodatus 
et  aptus  esse  coniperior,  utpote  eui  nulla  sit  di- 
cendi  lacultas  et  experientia  in  hujusmodi  chro- 
nicis  texendis  mininia;  elticit  *  etiam  quod  parum 
de  hujusmodi  negotio  memorise  et  scripto  prodi- 
tum  reperio :  vix  enim  pi-incipium,  medium  aut 
fineni  hujus  nostri    propositi    invenire    vaieo.... 
Suadent  mihi  igitur  ista  et  plura  alia  supersedere 
huic  operi  ;  sed  venerabilis  et  roligiosi  viri  donnii 
Jacobi  van  den  Driessche,  prioiis  domus  \VilheI- 
mitaruni  in  Brugis,   niniia  caritate  devictus  et 
quodamniodo  importniia  ejus  stimulatione  inipul- 
suset  coactus,  nialui  quid  indoctum  et  barharum 
trendere  et  sine  ordinehinc  inde  digestum  nianu 
calamum  scribendo  arripere  quam  volunlati  tanti 
viri  irrefragabiliter  quoquo  pacto  contraire.  Inde 
itfifjue  onines  rirca  historiatu  Bltindiuienyis  inoua- 
steri/  traditiones,  nec  certe  sine  aUqua  eruditionis 
pro  sno  temjiore  et  diligentise  laude,  colUf/ere  in- 
stituit    scrij/tor    noster,    ceferiitn    ifjnotus.    Verum 
sive  niorte  jirwvenfns  sive  alio  alirjuo  casii  gres- 
sum  sistere  eoaetns,  non  processit  in  suo  lahore 
nltra  priinos    anuos  refjiminis   ahhatis  Einhardi 
(an.  811-844)  (4).  Ifafjue  ultra  e.rordiutn   seculi 
Honi  historia  seu,  ut  passim  apjjeUari  consuevit, 
Chronologia  iUa  Blandinicnsis  /trof/redi  rensenda 
non  esf. 

I'i.  DujAex  recentius  eju.tdem  ChronologiiB  aj)o- 


graphum  npcritniis  Gandaci  in  urchivo  publico 
Ilandrix  Ortenfalis.  Alferum  exhib.t  cd.v  quem 
suh  H-  57  descrijmt  olim  J.de  S.dnt-denois  (5. 
tom.  ir,  jmg.  27-.U.  Alterum  paulo  minus  inte- 
grniu  (s/std  enim  in  auno  772),  coniinetur  in 
cQdirequem  idem  Saint-Genois  in  siia  notitia  de 
arrhiro  Flandriw.  Orientali^  ((i)  inter  luventaria 
niona.sf,'rii  .suncti  1'etri  Blandiniensi,  coUocavit 
sub  n"  fi^  (7).  Secundum  hnnc  /mteriorem  codi- 
cem  edifionem  suam  Chronohgi.r  Wandiuieims 
instduif  len.  rir  I\  Van  de  Pnffe  (8).  Xos  eas 
partes  qum  ad  ex<n-dia  monasterii  Blandiniensis 
ct  ad  refjiincu  Florberti  /m-tinenf,  hic  editnns  (9) 
ex  cfidice  Bnu-ellensi,  adjertis  /ecfionibns  rarian- 
tibus  ex  dnjjlici  Gandavensi. 

17.  Pratfcr  illani  Chronologiam  ef  iiunuuUa  ini- 
nrn-is  momenti  ad  rem  nostram.  e.vhihefnr  iu  rodirc 
Br/trellensi  {[0)  Chronicon  iUnd  Baionitmum  De 
exordio  civitatis  Gandensis  inscri/jfutn,  f/imf  « 
V.  /:.  F.  Van  de  Pidfe  monumenfis  IUandinirn- 
■^il>ussuhiuuctniufuis.^e.^-u/n-a(l\}iiwnuimus,etalia 
tjuwflatn  thrumenta  ad  historiain  jn-xci/me  Bel- 
gieani  sjjectantia,  fjiim  recensita  videsis  in  indice 
iUiits  codiris  a   Van  Hidthem  confe.rto  { [-2). 

18.  Srr/ein  cadicn/n  tn.ss.  hi.^toriam  Hlandi- 
niensis  inonasterii  referentium  claudit  contmen- 
tarins  flanflrico  sertnfy/ie  /laido  anie  finem  .'ieruli 
XVII  ciniscri/)tus  a  Cornrlio  ran  tler  Mecir  {V.i)^ 
citjus  f/ninque  habenfnr  ajiographa  in  archiro 
jnthlico  Flaudrim  Orienffdis  et  .'irxtum  in  hihlit)- 
fhera  puhlica  Gantlavensi  (\i) :  af  nihdineore- 
jierdur  qiiod  in  actis  S.  Florberti  el/icifhitidis  nohis 
/n-wter  Jani  <;itftfa  suhsidio  es.fe  queat.  Ide.mque 
diecndum  de  Chrontco  seu  rata/ogo  abhatuiu  B/an- 
diniensiuin  o/iera  Sigeri  de  Vl.-isrhere,  /trioris 
B/andiniens/s,  concinnato  (lo),  sicut  et  de  hisforia 
BlamUuimsi  usque  ad  extremnm  seculum  XVI, 
qux  /egdur  in  codice  hi/jUotheca;  rrgia-  Bruxe//ensis 
77.'i<l,  a  fo/.  42li  ad  fo/.  31.'>  :  rni  /jriemi.isa  sunt  et 
fdia  quasdam  ex  chronieis  Bavonianis  et  Blandi- 
niensibus  vetustioribus  e.ccerj/ta. 

19.  Intcr  rerentiores  rero  scriptores,  pr3Bcij)ue 
eminet  c/.  v.  A.  Van  LoJceren,qni,  sicut  ad  montt- 
.ffrrii  Bavoniani,  fnm  ntifisad  Chronicon  Jfjanuis 
tle  Thielrodea  .te  edifuni  (l(i).  fuin  /ucuhratioiie 
/)ropria{\7),ita  efiain  ad  B/atidinicnsis  histtiriam 
iUustrandaiu,  egregiain  navarit  oj)evam  co/lectione 
sua  fliploinatica  (18),  cujus  diio  tomi  in  lurem  pu- 
blicatn  prodiere,  qnihus  series  charfarum  drducHnr 
ad  annutn  1690.  Anfe  ijtsutn  a/i</ua  de  ntro<jue 
monasterio  sive  j)lus  nt/nus  <listincte  sive  obiter 
attigeruuf  Mri/erus,  Sanderus  et  a/ii  seri/)tores 
revuiu  Flandrensiutu,  serijitores  efiani  hi.iforim 
Benedictin^  f/iiorum  fere  nomina  citftta  reperies 
jjau/o  inferius  (19j.  Pecn/iarein  vero  Cottimenta- 
rium  de  S,  Florberto  extremo  snpeviori  .■iern/o  edi- 
dit  Cornelius  Smetius  noster  (20). 


cotUcibits 
ffi/ititr, 


Oi-  rxordio 

rit^itatis 
fiiintifiisi.it. 


E 

Jtecrntinrfi 
scri/jta 

infitifd 


et  iinjiffsm. 


(1)  Niim.  y-l^.  —  (-2)  Cfr.  infra  niim.  63  el  var.  lect.  atl 
nuin.  ~r2.  —  (3)  God.  pag.  49.  —  (4)  Cfr.  Van  Lokeren.  Clmrtes 
ct  (locitmrntn  de  1'iibbnijr  de  Saint  Pitrre  au  inont  Bfiiiuliii, 
tom.  I.  pag.  XLvni. —  (5)  Xotice  snr  les  mtinit.vcrils  hlstori- 
'jiien,  ijiii  iijijiarticniirnt  nii  df'j)6t  d'fircliice.i  tlc  la  Fliindre 
Ortvntaie,  i\  Gand,  in  Peno(lii.o  Messager  des  sciences  et 
desarts  dc  hi  Beltjiijiie.  tom.  V  (18371.  p.3-29.  —  (H)  Xotlce 
fitr  lcs  archlce.^i  de  la  iirorliice  de  la  Flandre  Orientalc,  in 
eodem  Periodico,  tom.lX  (ISil  I.  p.  137.  —  (7)  Tom.  cit.  p. 
'9^-  —  (8)  Annalesalihatise  Saiicti  1'elri £hiitdinicii.'ils,p.^l. 
—  (9)   Infra  inter  .iurumenta.     -    (10)  Pag.  27.^  sqq.  — 


(ll)Nuni.  li.  —  (l'i)Ap.  Van  <le  Pulle.  Annutes  abbtttia 
J}laitdinlcii.<i/>,  Proleg,.  [).  xni.  —  (13)  Df»  ipieghel  i:an  f/e 
fcriceiidiijhe  heercn  jtrelaetcn  van  de  aitde  ivi/t  rentiaerdc 
ende  exeinpte  ttbdi/v  can  Slnte  I'leters  necens  Ghciidt,  etc.  — 
(14)Cfr.  J.  ile  Saint-Cienois,  Xotlce  mr  ds  mss.  hlHtori^faeg, 
etc.  in  Messa;/er  des  scleiice^.  an.  l&H.  p.  3t0,  n"  49.  — 
(15)  Cfr.  ibi.l.,  p.  338.  n- 14;  Acl.  SS.  Behjii,  toni.  III,  p.  :i4'2. 
— (IGj  Cfr.sujira  num.3. —  (17)  Uistolre  de  l'(dibai/e  de  Saint- 
Buron  et  de  la  cri/jtte  de  Sainl-.Tean  «  Gund.  —  ( \H)  Chartes 
et  dociitttentn  de  Vabbaijc  de  Sainf-I'icrrc  a  Gand.  — 
(19)  Num.  :H.  —  Cidt  Act.  SS.  Behjli,  lom.  III.  p.  m 

S  11. 


3G0 


DE  S.  FLORBEHTU  ABBATE. 


AUCTOHK 
C.   D.  S. 


II.  Historue  S.  Florberli 
chronotaxis. 


Cliroiutlo- 


B 


Notinn  (',s7  vmnibus  qui  Acla  Sanctoruia  Beigii 
a  Jose/j/io  Ghesijme}'o  et  Corticfio  Smetio  tio- 
stris  edita  rel  raptim  perrn} rertint ,quam  niisere 
"  '  '"  '^'  '  errulum  si(  usque  ad  medium  ferc  seculum  XVII 
peHurbiUani  '^"'*'"  <^f>ronotajrim  gestorum  a  S.  Aniando  et  uh 
aliis  ftancfis  virisquoruui  nomiua  iu  Hlius  /listuria 
occurruni.  Qunui  nempe  seculo  XI  ea  ex  <mti~ 
quiorihus  monvmentis  fusius  descrthere  vcl  rhro- 
nicis  suis  insererc  suseipereuf  mouachi  quiilam  in 
monasteriis  ah  iUusfri  Belgii  ajiostolo  conditis 
vitam  degmtes,  et  ex  una  parte  in  monumentis  iUis 
antiquis pneripuos  ercufus  secundum  regum  Fran- 
cornm  annos  tantum  nofatos  reperireut  (1),  ex 
aliaveropraimatiibushabere?itcatafogosPotitificum 
Romanorum  vel  afiarum  quiirnmdinn  ecclcsia- 
rum,  itemque  Imperatorum  liomauorum  cf  Con- 
stantimpolitanorum,  ubi  quidem  quonam  ordine 
alii  uliis  successerint  et  quot  quisque  antios  sedcrit 
aut  rvijnarit  ptus  minus  accurafe  indicatum  crat, 
noti  tamen  per  annos  aira:  christianm,  ut  jatn 
dudum  rccenfioribus  mos  cst,  distinctis  sinffulis, 
lironum  fitit  riris  sdentia:  chronolotjica.'  satis  impe- 
ritis  in  midtiplices,  dum  haic  omnia  coordinare 
niterentur,  impingere  scopulos.  lu  Hsdem  Iia:sere 
primorum  illorum  t)estigia  secuti  Sigcberttis  fieni- 
blacensis  et  alU  niedii  aivi  chronographi  qui  res 
Belgieas  attigerunt,  immo  ef  recentiori  a;tate  Jac. 
Megerus,  Aid.  Sandcnis,  Barouius  et  afH,  qui 
quam  a  rerta  vaffc  in  stutuenda  Florberii  setate 
defiexerint  hrevi  indicabimns,  posiquam  Jam  utelio- 
res  duces  naeti  totam  hattc  rhronotaxim  acruradus 
ordinufam  digesserimus. 

^l.  Beliquis  haa  in  re  faceiu  praicipue  prxtuJit 

Henschenius  noster ,  tum  in  Diatriba  dc  tribus 

Dagobfrtis, /»)>(  in  Commmtario  praivio  ad  Acta 

S.  Amandi  (2),  tum  jtra^sertim  in  Exegesi  pratfi- 

minari  II  ad  tomum  III  MurtH,  qua  diatribam 

de  fnbus  Dagohertis  innorarit  ac  emcudarit,  quam- 

que  udjeclis  adnotafionifms  suis  rursus  edidit  Jos. 

Ghesquierus   (3);    quibus    adjungenda     CornelH 

Smetii  Disquisitio  t'hronolo|,nca  rie  amio  cnior- 

luali  fi  prEtcipuis  j^cstis  sancti  AmantU(4-).  His 

igitur   innixi  suhsidiis  et  veterihus   monumeniis 

unde  ipsi  suus  narrutiones  hiiuscruut  scrijiforcs 

Baroniani  et   Hfuudinienses,  Jam  Florberti    rita: 

seriem  et  chronotaxim  expficare  aggrediamur. 

22.  Nihif  omnino  novimus  de  iis  qux  gessit  bea- 

esKfehisioria  tus  vir  aute  llfiid  tempus  qitu  u  S.  Amando  Gun- 

S.  Florberli    densibus    motiasferiis   ixr^fectus  est.   Xam    nuod 

piiimaheo    '^f^''^'"'  '"  Murfgrofogio  Gallicano  (5)  de  ifiuere 

reijlmni       ^oiuano  ab  eo  autea  simul  cuiu  saniio  .suo  ma- 

utrhi^que     gi'^tro  susrejtto,  id  ij/sius  Suussagi  scrijttoris  mera 

momi^teyii     ridetur    conjectura,    qua    suppositH    Fiorbertum 

Oamhmmi,..  Amando  ad  conversionem  Gundavensium  prope- 

ranii  indlciduum  comifcm  adhaisisse,  simiif  ad- 

mittens    pra;rium    iffud    sucra:    sitm    exjjediiimi 

liomafium  S.  Amandi  iter  quod  a  tnefiorihu.K  rri- 

(1)  (MV.  Heaschenius,  Commeiil.  jnu-v.  de  S.  Amando 
num.  72  (Acl.  SS..  tom.  1  Febr,.  p.  m).  -  {-2}  Ad  .liem  6 
Febi-.  -  (3)  Act.  SS..  Belgii,  tom.  11.  p.  -«3.  -  (4|  Act.  SS 
Belgii,  tom.  H.  pag.  177.  —  (5)  Ad  diem  1  iiovembris.  - 
(6J  Clr.  Smet.  Oisqui^itiu  cftronolo'/ic<i,  elr..  num.  16  {Act. 
SS..  Belyii,  tom.  IV.  p,  lM3).-(7)Loc.  eit.  --  (8)  Cit.  jnfm 
tmm.  27.  -  (Hj  Cfr.  Hensclien..  Commenl,  ])ripv.  de  S 
Amando.imm.  i^li-iil  et  num.  :J3  (.lc(.  NN.,  lom.    I  Kebr 


L>e  lempore 

qm  prafevlrt- 

ramillmn 

(jessif 


E 


restiluertiiit 

priBcipite 

Ihtixcheiiius, 

Ghenquierns 

et  Com. 

SniPtius. 


Nihil  notiaii 


iicis  rejicitur  (6).  Ad  idem  genus  conjectura:  j)er-  D 
tinent  eu  rjuse  ex  Vita  S.  Atnandi  ad  Florbcrtuni 
trnustufit  Suussagns  (7).  seciindum  quem  Flor- 
bertus  cum  apostolico  spiritu  prBeditus  osset,  in 
Gallia  sanctis  praidicationibus  multorum  animas 
in  obsequium  Chri.sti  et  observantiam  innna- 
cuhitae  ejus  legis  pellexit,  apud  Gandum  idola 
subverfii,  Christianum  cultum  invexit  ac  statuit. 
In  quihus  omuifms  iifique  Flurbertum  Amundo 
socium  et  adjutorem  fidefem  fuissc,  uicumqiie 
(qtiamquam  Baudcmundus  fesfatur  omnes  qui 
S.  Amundum  ad  pagum  Ganden.^em  comitati 
fuerant,  diffiruftate  ojjeris  victos,  ab  iffo  disces- 
sisse)  (8)  probahi/e  ccnseri  jiotest  ;  uftamen,  quo- 
niam  quo  femjjore  et  qua  rutione  udha!sen't  Amun- 
do,j>rorsus  silen-t  veteni  monuinenta,  iemereaffir- 
mandum,  non  est. 

23.  Florberti  itaque  /listoriam  a  suscejtfa  prat- 
fectura  utriusque  monasterii  Gandavensis  exor- 
diamur.  Duplex  monasterium  in  jxigo  Ganda- 
vensi,  quo  loco  Legia  ffuvius  Scafdi  inffuit  ef 
jiosfeu  ej-tiiii  iur/gta  dvitas  Gandavetisis ,  a 
S.  Amando  conditum  ex  antifjuis  AnnaUbus  et 
dijiiomatis  jn-incijmm  virorum  ittde  ab  itieuute 
secufo  IX  datis  ceriissime  constaf  (9).  Et  ambo 
qnidem  sub  patrocinio  et  iitufo  S.  Peiri  ajiosfofo- 
rum  jjrincijns  jirius  consecrata  sunt;  at  aftrrum 
mox,  S.  Bavonis  in  eo  cotnmoratione  et  sejjuffura 
iffustratum,  ejusdem  sancti  ttomen  assumjtsit  et 
magis  proprie  etiam  Gandense  dictutn  esf,  afte- 
rum  rero  S.  Pclri  rora/mlum  retinuit  et  ex  situ 
etiam  Blandiniense  nunciijMiri  cotisuevit.  Certum 
est  quoque  ex  veferibus  monumentis  brevi  ah  ipso 
S.  Amutido  utrique  monasterio  prxfertutn  esse 
Florbertum.  At  quo  ordiuc  et  quibus  annis  /las 
jirxfecturas  susceperit,  uou  ita  ex  iisdem  monu- 
mentis  Hqitef.  Quinimmo  noii  mediorris  inter  mo- 
nacfios  Baronianos  et  Bfutidiuienses  extitit  a:mu- 
futio  :  unde  et  singuforutn  monasteriorum  scripto- 
res  aiii  de  afterius  conditione  sifere  aut  etiam  sibi 
inricem   coutradicere  fcre  cotisuecerutd. 

U.Ex  una  parte  scHicet  Annales  S.  Bavonis  (10)  testiiiwiiia 
atino  (iOS  condifam  ecclesiam  Gandcusem,  anno  Bnrouiuna 
tilS  Florbertum  monucfiis  in  c/erirorum  foco  a 
S.  Amundo  ibidem  sufjstitutis  ah  eodetn  prasfectum, 
unno  denique  042  sujn-emum  clausisse  dietn  refe- 
runt  (1  \).Simifiu  narrat  Joannesde  Thiefrode([^), 
omissa  tamen  ittenfione  anni  quo  Florbortus  mo- 
nasferium  regendum  ttccejnt.  Simifiter  et  afiiid 
C/troniconS.  Bavonis  seculo  XV conscrijjium  (13). 

i25.  Annales  rero  Blandinieuses  sec.  A'i  (14),  ^.t  Btandi- 
Liber  censualis  BlandiHiensis^lh),  Chronicon  sec.  ninisin. 
X/K{16),Fragmontuni  Chronica^  (17)  et  Chrono- 
logia  Blandinicnsis  extremo  sec.  XV  conscri- 
pta  (18),  Blundiniense  ccettobium  anno  610  condi- 
tum  memoruid.  Eidem  ra-nobio  Florbcrtum  anno 
ijJSpraijiositum  notunf  Annalos  sec.  XI,  Chrouicon 
sec.  XIV  et  Chronolugia  Blandiniensis.  ceferis  ex 
modo  citatis  documeniis  id  sifetdihus,  non  tamen 
coufrudicentihus.  hifer  eadem  documenfu  rursus 
Anuales  sec.  XI  ei  Clironologia  Blandinicnsis 
ofjituiH  Florberti  anno  639  (W),  C/ironicon  rero 
sec.  XIV  et  Fragineutum  Chronicit  cnm  Bavo- 
iiianis  annofi24{20)  ifligant. 

pp.  821.822).  —(10)  Cfr.supranuni.4.—  (11)  Moii.  Germ.. 
Scr.  lom.  H.  pp.  185,  I8(i :  De  Sniet.  ('«»7».  CVi.wi-  Flandr., 
tom.  I,  pp.  m\  4411.  441.  —  (12)  Chron.  cap.  9.  —  (13)  Cfr. 
supra  nuni.  5.  —  (U)  Cfr.  siipra  num.  9.  —  (15)  Cfr. 
supra  num.  11.  -  (\\\)  in  cod.  Gandav.  sec  XIV  (de  qut. 
sujna  num.  -l).  —  (I7j  Ibid. :  ed.  ap.  Van  de  Pulte,  A>itialr.-i 
S.  Pitri,  p.  \:>i.  —  (18)  Cfr.  supni  num.  15.  —  (19)  Cfr.  intra 
p.  37S,  num.  12.  —  (20)  Cfr.  infia  p.  379.  num.  5. 

2().  Sed, 


DIES  PRIMA  NOVEMBRKS. 


1,1'iii'feKlr 

ritinin 
jniiimnitia 


ICx   Vita 
S,  Amumli, 

fiiindnmtn- 

'/o.reiiiim  Ofit 


B 


.Aitiiiiiilittii, 
lliiiiohcrto 
Jiiin  rege 
^eusti-liB 
irn  aimuiii 

mo, 


2G.  Si'<I ,  qnoil  itia.Timc  fKhrrfendum  csf ,  fere 
otnnes  iUi  clirouoloiji,  (Ikih  exnnlia  ecdeaix  sire 
monasferii  Gatidensis  et  monasterii  Blandiniensis 
inter  annos  608  et  (J18  stutuiiut,  simul  hn-r  fartn 
esse  narrant  tempore  et  uurtoritate  Dagoberti 
regis  (1),  Aickarii  episeopi  Noviomensis  (2)  et 
Marfini  Rnmani  Pontificis  (3).  qnum  tamen  con- 
sfet  Dagobertum  J  anno  (J^:^  primum  a  patre  suo 
Clt/ofario  II  orientaiem  partem  Austrasiai  regen- 
i/nm  arcepisse  (4) .  fptx  ntique  Gandarensem 
IHigum  noH  compleciebatnr,  et  detndc  ab  anno  028 
ad  annum  038,  <juo  obiit ,  prmfiiisse  toti  Fran- 
corum  regno  (5);  Martinum  vero  li.  P.  sedisse 
ah  anno640  ad  annum  (J55  [0);  Atcharii  aulem 
magis  incerta  sunt  tepipora :  ofjiit  aiite  annuin 
646  (7). 

27.  Bx  his  itaque  Jiquido  constai  quam  perfur- 
bata  sit  a/,ud  auctores  nostro><  i/lins  c/irono/ogia: 
ratio,  quamque  necessarium  ut  so/idiori posito  fun- 
damento  hxc  emendetur.  Fundamentum  i/lud  prai- 
het  Baudcmnndns,  discipidus  S.  Amandi  ei  tertius 
ah  eo  Hlandiniensis  a/jbas  constifutus,  qui  in  Vita 
dilecti  sui  magistri  hrevi  post  httjus  obitum  con- 
scripta,  cap.  3,  de  ejns  apud  Gandenses  prxdica- 
tionis  exordUs  scribem  :  Vir  sanctus,  aif,  niagis 
eorum  miseratus  errorem    quain  de  vitje  suee 
periculo   pertimcscens,   Aicharium    episcopum, 
qui  tunc  Noviomcnsis  urbis  cathedram  prseside- 
bat  sacerdotaiom,  adiit,  eumquo  humiliter  postu- 
iavit  ut  ad  re^em  Dagobertum  quantocyus  per- 
geret,  epistolasque  cx  jussu  ilUus  acciperet,  ut 
si  quis  .se  non  spontc  per   baptismi  lavacrum 
regenerarc  voiuis.set,  coactus  a  rege,  sacro  ablue- 
retur  baptismate.  Quod  ita  faclum  est.  Pcrcepta 
tiamquo  a  rege  potestalc,  ct  benodictione  a  pon- 
lifice,  illuc  vir  Doniini  Amandus  perrexit  intre- 
pide.  Vix  enim  quis  digne  enarrare  sufliciet  quan- 
tas  ibidcm    pro  Christi   nomine  perpessus    sit 
injurias,  et  quam  frequenter  ab  incolis  loci  illius 
csesus  sit,  necnon  et  a  muHeribus  vel  a  rusticis 
uon  absque  injuria  sit  repulsus,  verum  etiam  et 
in  flumen  saipe  prsecipitatus....   Comites  etiam 
illius,  qui  eum  fuerant  germana  caritate  secuti, 
ob  inediam  vel  sterilitatem  loci  ad  propria  reme- 
antes,  eum  ibidem  solum  reliquerunt.  Ijise  vero 

in  prjedicationis  permanens  officio (8). 

28.  Hinc  igif.ur  hubemns,  Amandum  ad  Gan- 
denses  profectum  esse,  iihijam  Xeustrix  regno,cui 
parehat  dimcesis  Noviomensis,  potitus  erat  Dago- 
hertus,  quod  anno  (J28  primuin  contigisse  snpru 
memoravimus.  Qitum  vero,  etiumsi  primo  stutim 
1'xordio  i/lins  lJagf)/>cr(ini  regnt  conversionem 
('audarensium  stisveptam  esse  adinittamus,  non 
tamen  statim,  sed  nonnisi  post  mu/tos  /uhores 
optatum  in  eo  opere  Amundus  ohtinuerit  siwces- 
■vrjH,  vix  uiite  annum  630  i/lud  peractum  ac 
proinde  condita  in  i/lo  tractu  monasteria  fuisse 
consequitur.  Nec  tamen  din  post  Itunc  annum 
630  eadein  differre  /.icef,  ipsnm  ex  eodem  Jiaii- 
demundo  {d)discamus  Amandumpostea  etium  ad 
Sclaros  nttra  Duttn/>inm  profectum  esse,  ut  et  i//os 
(-'hristi  fide  imhueret  (apud  quos  tamen  non  din 
ndetnr  esse  moratus)  et  mterea,  qnum  iiutus  esset 


:!fil 
r>afjoherfotilius,quifuit  S.  Sigebertus  I,diligenter 
jussn  irgis  rotiqui.ifnm  ef  acrersitnm  ut  mrrnfnm 
hapfmno  u/t/ueref.  Sifjehertus  enim  nafus  e,l  anno 
(>-^9  vei.  potius  630,  feste  Fredegario  (,el  quisquis 
sub  hoc  nomme  /utef)  qui  Chroniri  sui  rap.  39  .- 
ATmo,  ait,  viii  regui  sui,  cum  Ausler  regio  cultu 
cncunet  fDafjofiertus),  quanidam  puellani,  no- 
mnie  Ragnetrudam,  .strafui  adscivit  siio,  de  qna 
co  anno  (id  est  intra  annum  u  susrepta  Ifaijm- 
truda)  habuit  filium  nomino  Sigebertum  (tO). 

:^9.  Nerfnfjit  mc,  ab  lienscheuio  in  Commentarin 
iiuoprzvio  de  S.  Sige/jerto  {U)Ji.ujus  nutirifafrm 
rejectam  esse  in  annum  63.1,  nuuns  rnjni  Dago- 
berfi  apiid  Fredegarium  numcrandos  esse  nrbi'- 
trante  ab  anno  628,  quo  toto  regno  Francorum 
potitus  est,  neg/ecto  apud  Ausfrumis  aiite  {fd,  aniw 
622)  perarfo  imperio  ( I  i') :  niif/r  consequenfer,  fpium 
sexf/erim  Dagobertini  regni  annos  romputet  Fre.de- 
gfirius,  adductus  est  efiam  Henschenius  iu  eof/em 
Commentfirio  (13)  uf  anniim  (J44  Dfigoberti  einor- 
tna/em  fuisse  stafueret.  At  /luuc  e.rrorem  circa 
Sigeherti  nativitafem  expticite  correxif  postea,  uhi 
in  Exegesi  sua  d.iatri/iam  Dagoherfiunm  inno- 
vfinte  { 1  -1.),  re  me/ins  considerafa,  annum  Dago/jcHi 
ofiavum  xrx  christianx  (J29,  decimum  sexfum 
vero  et  uttimum  038fnisse  asseruit.  Certum  iqifur 
maueaf,  Siijebertum  natuin  esse  anno  62'J  re/  630. 
fiffpie  eo  anno  ab  exi/io,quod  tam  fructuose  verhum 
Dei  genfihus  prxdir.ando  consumpserat  (15),  revo- 
ridiim  fuisse  Ainandum. 

30.  Cefcrnm  furi/e  udmitti  potest  non  unum,  sed 
dnp/ex  iter  ab  Amando  ad  Gandavensium  conver- 
sionem   pevfiriendam    suscepfnm  fnisse,  ulterum 
temporc  exi/ii  sui  untr  uatum  Siije/ievfnm,  u/ferum 
hrevi  post,  et  in  hoc  posteriori  eondita  fuisse  mona- 
steriu.  Ad  quam  opin/onem  adducimnr,nonsn/um 
ex  eo  qnod  vix  infva  tam  breve  /uennii  vrf  etium 
minns   sputium  conc/nd/  posse  videntur  ra  qua' 
Haudemniidus  capp.  3  et  4  refert,  sed  etiam  qund 
dup/ex  i//ud  iter  referre  videntur  Anuales  S.  Bavo- 
nis,  qiins  in  har  re  mag/s  qnam  in  chrono/fiqtcis 
imtis  definiendis,  tvadiiione  sui  inonastevU  innixos 
existimare  sequum  videtuv.  Sic  igitur  hahent :  Anno 
vero  Domini  nostri  .Icsu    Christi  sex<'cnlesinin 
octavo  postipsius  nalivifatem.sanctus  Aniundus... 
in  dicto  castro   Ganda  primo    verbum  Domhii 
predicans,  contrivif  ydolum  Mercurii  et  aram  cius 
subvertit,  ct  ibidem  ecclcsiam  construxit.  — Amio 
vero  Domini  611  ecclesia  Gande  ab  incredulis 
destruitur.  —  Anno  vero  Domini  013  ecclesia 
Gandc  auctoritate  Aycharii  Noviomcnsis  episcopi 
et    Dagoberti    regis    Francorum,    por    beatuin 
Amaiidum  reformatur....  —  Anno  vero  Domini 
fiUi  ecclesia  Gande  dedicatur  ydibus  novembris 
in  honore  sancli  Petri  apostoli  a  satictn  Amaridn 
episcopo.  Qui  clericos  Deo  servientes  ibidem  pri- 
mo  instituit...  — Anno  vero  Doiuini  018  beatus 
Amandiis  in  ecclesia  Gande  amotis  clerlcis  cater- 
vain   monachorum   aggregavit.   quibus  prefecil 
abbatem  venerabilem  viriim  noniine  Florberluni. 
virtutibus  cl  sancta  religione  dccoratum  (10), 

31.    Teuemns  jtim,  unno  r/rcifer  (>3(f  primum 
ad  Christi  fidem    conversos   esse  a    S.  Amandn 


AUCTllllK 

<:,  D.s. 


.Sl-Clllllllllil 

n-cfiofem 

Unisctienii 

lomjintatio- 

iiem. 


K 


.f(l>'   iilllr 

iinliim 

Sitivhpftiim  I 

sitv  hrevi 

piist, 

i'oiivei:iioui 

(iiiiifii-iiHiiim 

0}ii-i)im 

drillsni- ,- 


iinilfHfquitiir 
I''ii)rI)fL*luni, 
iiiiim  rirriter 


(1)  Animl.  S.  Biivuiiis.  ad  an,  G13;  Juann.  ile  Tlilelrode, 
«■ap.  9;  Li/je.r  censualis,  e\ovA.;  Fi-afjm.  (Jtironicx ;  Chro- 
iiologia  Blanfliniciisis.  —  (2)  IbicJ.,  praterquam  in  Fraijm. 
C/iroii.  —  (3)  Joann.  de  Tliielrode,  cap.  9:  Chion. 
'^fc.  \l\' ;  Clironol.  Blanilin.  — (t)  Hensclienius,  Slcr^e»/» 
diatribam  Duifubfrtinam  iniwv..  mim.iJ;  G.  Richter,  Aiina' 
Ivn  der  Mei-oiiinyer,  p.  lo-l.  —  (5)  Henschenius,  ihid., 
num.  10;  Richler.  pp.  157,  TjS.  —  (G)  CCr.  Ja(T^,  Hfrjrst. 
Xovembvis  tomus  I. 


lili.  rr.,  i>.  Ilil  w(i<|.  -  (7)  Cfr.  Galliii  Chri»tlana,  loin.  IX. 
pp.  ySl-OSt.  —  (8)  Act.  HS..  tom.  1  Fehr.,  p.  JvO.  —  (0)  Cap.  \. 
(lU)  Bouquet.  Script.  Rer.  Franc,  tom.  II.  p.  437.  — 
{tl|Num.73  Urt.  .SX.  tom.  I  Febr,.  p.  ±20).  — (1-2)  Ibid.. 
nuiii.  7ii.  —  (13)  Num.  74.  —  (141  Num.  10.  -(r))Bauiie- 
iiiund,.  Vit.  Amandi,  cap.  i-  —  (IG)  Moninn.  Germ.,  Scr. 
lom.  II,  p.  1S5;  J.-J.  De  Smel,  Corpiis  Cfironicoriim  Flan- 
(iriee,  tom.  I.  p.  W9. 

WJ         Gandensfi. 


■.m 


DE  S.  FLORBERTO  ABBATE. 


040  ahbatem 
crralum  esse, 

obiii^Sf  vero 

circa  annutn 

6GJ. 


Jifcenitfnfs 
/ilcnque  iii 

illa 
cfiroiioloffia 
ordlnandn 
ionf/c  a  vero 
aliprraninl. 


Gandenses.  Qimmque,  aecundim  ufriusgtie  ccejio- 
hii  traditiones,  quihus,  nt  jam  monuimus  (1),  s/ 
notas  chronnJof/ims  rhristiavs  aira:  aunis  definitas 
exripiamus,  fidrf  ufjjndicanda  non  v/detur,  Flor- 
bertus  derennio  ret  ortennio  posf  Gaudensis  et 
Bfa}idiniensis  af^Ims  creaius  sit,inde  fit  consequens 
exordium  pr,Tfectur2e  ejus  anno  circiter  040  innec- 
tendiim  esse.  Deinde,  secinidum  easdem  fraditiones, 
paulo  ampfius  viginti  annos  regimen  tenuit.  Unde 
dediicimur  ad  annum  circiter  Ofil  feficis  ilfius  ad 
superos  transitus  slafuendum.  Id  rero  ef  aiiunde 
aiiquatenus  confirmari  pofest.  Eteniw  secundum 
vwmimentu  Hlandiniensia,  Florberto  in  regimlne 
ra'unhii  snccesslf  Joaunes,  eoque  jinst  viginti  rlr- 
liter  annos  vita  fuudo,  tertius  Buudeniuudus. 
Tres  autem  HH  ex  ordiiie  abhafes  uitanimi  eorum- 
dem  monumeutnvum  consensu  a  saucto  Amaudo 
rel  cerfe  eo  adhiir  rirenfe  coiistitnfi  refevnutuv. 
.Jam  rcro  testameuto  S.  Amandi,  in  monasierio 
Efnnueusi  ronsrripfo  anno  secuntlo  Theodorici 
regis  sul)  (Jie  (Iet.-i)iia  cjuinla  kaleud.  maii,  uifinio 
loco  suhscrijisisse  feyuntur,  post  Bertinnm  Efno- 
nensem  et  Afdef)ertum  seu  Adaif>evtum  Ganden- 
sem  afjhates,  Joannes  ct  Buudemundus  {d).  Inde 
ifaque  concludere  ficet  eo  anno  nondiim  obtisse 
Joanuem,  successorem  Florberti  et  Baudemnndi 
decessorem  :  hir  autem  anuus,  ut  recte  rofligif 
Corn.  Smetius  in  Disquisifione  chronologica  de 
anno  emortuafi  et  prwcipuis  gestis  S.  Amandi, 
num.  12  (3),  videtur  fuisse  (j7!f.  Quumque  uou 
diu  pnst  hoc  fesfanicufum,  qnod  jani  in  suninia 
•^enectule  pene  corpore  prtemortuo  (4)  ronfeclt, 
supervixisse  rideatnr,  neque  ordinationem  Bau- 
demundi  in  afjfxitem  Blandiniensem  mitffum  uftra 
annnm  fl81  differve  firet  :  unde  si  demas  riginti 
annos  prsBfertnrx  Joannis,  jam  nd  aununi  fJOl 
ejusdem  pvxferturx  pvimum  ar  proinde  Florberti 
emortuaiem  statuendum  dediiceris. 

32.  Ex  his  omnibus  igifur  manifeste  colU- 
ijitur,  quidquid  a  Florbeilo  afjfmfe  gestum  est 
(nec  afiud  omnino  ufiquid  de  ejus  historia 
novimus)  concludendum  esse  inier  annos  040  et 
661.Errassc  proinde  dimidisiiui  recentiovcs  omncs 
qui  in  ejusdem  iiistoria-  notis  chronofogicis  assi- 
gnandis  auctoritatem  secuti  .vmt  documenforiim 
Hamuianorum  aut  Blandiniensium,  ut  Jar.  Mege- 
rus  (5),  Auf.  Saitdevus  (d).  .Joan.  Molaniis  (7), 
Am.  liaissius  (8),  Auh.  Mirmus  (9),  Andr.  Saus- 
saijus(\0),  Adr.  Vau  Lon{]  1).  rt  scriptores  linie- 
dictiuiAut.de  Yepes  (15).  Guh.  Bucelinus  (13)  ef 
Ant.de  Heretiia  (14). 


U 


IIF.  Hisloriae  S.  Florberli 
synopsis. 


Postquam  superiori paragrapho  prascipua  liuea- 
meuta  chronoloqica  historix  S.  Florberti  stabi- 
lirimus,  licehit  jam  quzecumqae  de  har  hisforia 
ad  nos  perrenerunt,  qitasi  uuo  conspectu  oculis 
legentium  suhjicere.  Nihil  autem,  qnod  supra  (15) 
mnnuimus,  notum  nohis  de  eo  esf,  pricterquam 
quod  disnpnfus  erat  S.  Amaudi,  usque  ad  illnd 
fempus  quo  ah  eodem  Amando  ahhas  constifutu.'^ 
est  utriusque  monasterii  ah  eo  in  pugo  Ganda- 
rensi  fundafi ,  qiiod  cnntigisse  comperi^nns  (16) 
circa  annum  040. 

34.  Sagax  Florberli  ingenium  et  eximiam  san- 
cfifntem  geueralihus  verhis  faudant  monumcnta 
Bavoniuna  et  Bfandinivusia  (17).  Vnde,  e.o  regente, 
monasterium  Blandiniense  (idemque  procut  dubio 
de  Bavoniano  dicendum  est)  magna  cepit  inere- 
inenta.  Kam,  testc  Chronologia  Blandiniensi  (18), 
longe  lateque  boni  odori-s  sui  fama  percrebre- 
seente,  cteperunt  niulti  ilUistrcs  viri  ad  eum 
undique  confluere  et  fiHos  suos  ad  serviendum 
Deo  in  monasterio  offerre.  Ex  eorumdem  utique 
nohilium  rirorum  ef  afiorum  ftdeUum  donis  com- 
Ijaravit  Florbertus  prxdia  illa  et  possessiones 
dirersi  generis  quse  recensentur  in  Libro  censuali 
Sancti  Petri  Blandinieusis  (19). 

35.  Intev  fjenefacfores  iflos,  prxsertim  qund  ad 
Gandense  monasterium  periinef,  principeni  pro- 
ferfo  locuin  tenuif  Baro,  qui  hanc  ecclesiani  (sive 
monasferium),  ab  incredulis,  ut  loquuntur  Anna- 
les  Sancii  Baronis  ad  annum  011  (20),  destru- 
clam,  ita  eollatis  opihus  vestauvarit  (21)  ut 
paufo  jfost  ejus  mortem  u  S.  Lirino  dtrtus  fucril 
monastevii  fundator  (22),  quod  et  a  nomine  ipsius 
deinreps  semper  nuncupatum  esf.  Illuc  post  pere- 
grinafionc-snonnuffas,{jnihusmouasteriaca'notn'ticir 
ritse  faude  tunc  maxime  prasclara  visifavit,  recer- 
sus  est  liaro  et  ut  in  nrcfissima  celfa  recfuderetur, 
a  Florberto  ahhate petHt  atque  impetravit  (23) :  uhi 
post  fres  annns  et  quadraginta  dies  inter  orationis 
et  pafnitentim  exercifia  transacios,  pHssime  vita 
defuuctus  est  (24).  Annum  vero  feficis  ipsiits  adsu- 
peros  iransitus  fuisse  ^rse  nostra:  6o4  proliabilis- 
sime  statuit  Joaunes  Perierus  noster  in  Cominen- 
tariosuo  de  S.  Bavone  §  F//(25). 

30.  Endem  aiiteui  anno  vel  ccrte  noii  multo  posi 
(ut  ex  mox  citando  testimouio  patehifj  ad  mnnaste- 
rium  Gandense  venit  et  in  eo  iniegrum  mensem 
mnratus  est  S.  Lirinus,  IHfiernus,  deinde  anno057, 
ut  ridetur  (2G),  in  pago  Ilnuthemiensi  Atosfani 
tractus  affectus  martyrio  (27).  Quem  advenium  et 
commorationem  his  rerhis  refevt  antiquus  S.  Limni 
fnngraphus  (^li<)  :  Cum  vero  plurima  f.S'.  Livinus) 
perlustrasset  loca,  divini  germinis  semina  spar- 


^''lorijerliis 
(lit<cif)uUi.i 

fuit 
■*>■.  Aminirii. 


Siiijaci 

iliijenio  H 

vitw  gaiicii- 

monia 

insiifnis, 

possessioiic.i 

ciriwbionim 

aiionim  uim 

jiariiiH  auxil. 


.S.  Bavoiitin 

in  cienobio 

Gandensi 

vecl/tit; 


dcitii/'- 
S.  Liv'"!""' 
(jiifiii  <■'  •" 
(ijiostoHch 
siiis  lahori' 
liitt   •innl : 


[  1 )  Cfr.  supni  iiuiu.  -JO.  —  {'■2]  Act.  SS.,  lom.  I  Febr.,  p.  S7-i. 
~  (:i)  Act.  SS.  liflifii,  toiu.  IV.  p.  m.  —  (4)  Act.  SS.,  tora.  I 
Febr..  p.  871.  —  f5)  Aiimil.  Flandr..  ad  an.  6XJ,  — 
(G)  F/n»rfr.  il/iistr.,  loiu.  I,  lili.  iii.  qui  est  de  rebusGanda- 
vensibus.  — (7)  Natal.  SS.  Be/ifH.  nd  d.  1  iiov.  -  (S|  Hino- 
•jazop/itjl.  liilj.,  p.  IIG.  —  (9)  Fiisti  Be/ijici  et  Biugiiml.. 
p.  UW.  —  tlU)  Martyyolvg.  OttUican.,  d.  1  nov.  —  (11)  Dc 
levens   der   Hcij/ige  van  Nederlant,    lom.   II.   p.  336.  — 

(12)  Voronicu  yeneral  de  la  orden  dc  S.  Benito,  ad  an.G30.  — 

(13)  MenolOij.  Beneiiict.,\).7iiO. —  (H)  Vidas  de  Santos  de  ta 
rtliijioii  i/e  San  Bfnito,  lom.  IV,  p.  173.  —  115)  Nuiii.  ■'H.  — 


(10)  Supra  nuin.31.  — (17)  Crr.infiu  p.379,n.r.:  p.  377. 
n.  4.  —  (1.S)  V.  infra  p.  377.  n.  5.  -  (111)  V.  iufra  p.  375. 
—  (I2U)  Cit.  supra  nuni.  30.  —  (21)  Joan.  de  Tliielrode. 
rap.  y  (V.  iufra pa<;.  37'J) ;  Vit.  I S.  Bavunis.  nu.  S,  i)  (Act.  SS., 
tom.  l  Oct.,  p.  ^30).  —  (±2)  Carm.  ad  Florbertuin,  vers.  77 
(inli-a  pag.  381).  —  {'■J^.ij  Vil.  1  S.  Bavonis,  n.  1^2-14  (Act.  SS., 
toni.  I  Oct.,  pp. m,-M"2l  —  (24)  Ibid..  n.  ^7  sciq.  —  (-25)  Ael. 
i-'6".,  toni.cit..p.'^I5>217.  -  (20)  Cfr.  J.  Gliesquieie,  Com- 
ment.  de  S.  Livino.  num.  30  {Act.  SS.  Belyii,  tom.  IH, 
p.  112).  —  (27)  Cfr.  ibid..  num.  ^22  sqq.  -  (28)  Cit.  ibid., 
num.  18. 

gendo, 


DIES  PRIMA  NUVKMBHIS. 


A  pendo,  daemonia  ab  obsessis  corporibus  pellendo. 
etmiiltorumregroUintiuni  corpoi-a  sanando,  con- 
venit  cuni  discipuiis  suis  ad  quoddam  crenobinm, 
avito  vocabulo  Gandavum  nominatuni,  quod 
B.Amandus  pontifex  exstirpatis  gentilium  fanis 
fecit  fundari,  quod  et  ipso  dedicavit  ad  honorem 
S.  Petri  apostoli  etomnium  apostolorum,  con<:re- 
gatis  ibidem  cnltoi-ibus,  quibus  pi-oiposuit  abba- 
tem  nominc  Floiiebertcm  sanctte  religionis  recto- 

rem,dignismoribuscompositumelto1iushoncsta- 
lis  exemplis  reterfumraquo  etiam  ct  a  ccteris  fra- 
Iribus  monastica;  caritatis  officio  benignc  susce- 
ptus  est.  Ibi  quoque  invenit  magnificfe  sanctitatis 
virum  et  egregium  Christi  confcssorcm  Bavonprn 
liECENTiVA  MonTE  iu  Douiino  puusantem,  et  in  mo- 
nasterio  S.  Petri  sanctorumque  apo.Holorum  a 
B.  ponlificc  Amando  et  abbate  Floreberio  ef  de- 
votis  fratribus  condigno  honore  iuimatum  atque 
gloriosis  miraculiscoruscantem.In  eodem  quoque 
loco  per  dies  triginfa  commoratus  est,  et  ad  se- 
pulcrum  S.  Bavonis  suas  preces  missarumque 
c-ejpbrationcs  Domino  Dco  pervigil  immoJabat. 
ProprimMem  deinde  m  Brachuntiiin  beiuf/uttate 
sita  et  etiam  qnm  ad  eictiim  necessaria  erant  ex 
inonasterio  ad  iUum  mitfendo  proserutus  estFiov- 
bertus.  Bsc  beiieficin  d  Florberti  virtutes  cehi^ra- 
rit  Livinns  liaud  inelerjanti,  pro  illis iirzsertim 
temporihns,  elegiaco  carmine,  qiiod  ad  nos  perve- 
nisse  (jandenins  (I). 

37.  Ipsins  Florbcrti  apostoUcos  lahores  prasterea 
celehrat    Ciironologia  Blandiniensis  (2)  :  sed  uhi 

<hb;,nn  P,t.  ijii  aftrdniit  quasi  tutius  Gandavensis  pagi  ah 
Infidelitafe  ad  christianam  pietaiem  conversionem, 
ex  ipsius  Licini  Actis  hiind  immerito  diihifare 
ticet  iitrutn  Iianc  per  se  et  prxdicando  ac  excur- 
rendo  perfererit  Florbertus,  an  potiiis  apostoli- 
cos  viros  rcl  ex  siio  monasterio  emissos  vef  aliunde 
adventantes  forendo  et  omni  ope  sustcnfando. 

38.  Diem  supremum  obiit  beatus  noster  circa 
annum  6G1  (3),  die,  itt  videtur,  octava  octohris, 
quod  paulo  inferius,  uhi  de  loco  sepidturx  ipsius 
agendum  erit  (4-},  probabitur. 


3G3 

cos  secidares  sanc  inutto  magis  idoneos  fuisse  nuam 
monachos  ad  opus  crangelic^  pr.vdirationis  pro- 
movendum  in  pago  Gamlensi,  quodpr^cipue  inten- 
Uelmt  Amandus  in  condendis  suis  monasferiis 

40.  Mabilhniusvero  (8),  uf  senfentiam  Cointii 
refutef,  impnmis  nonnulla  adducit  exempla  ubi 
Mimiie  clcrici  designutur  monachus,  et  plura  id 
genus  testimonia,  ut  recfe  aif,  comjerere  potuissef 
Multa  ufifjue  hujusmodi  prxhent  Vita;  antiquw 
S.  Pafricii  et  aliorum  sanctorum  Uil^ernorum  ■  ef 
recolendumestseculh  VII et  VIII non pancosHi- 


ijHOS  nii  ipsc 
stmeffiril 


Obiisne 
riiietitr  iHe 
S  artobris 
iiiiiiiGGl. 


'Sentenliif 
Coinlii 
dericoK 

•'^i-ciiftirp.t 
l»imo  iii 

t^ipnobiis 
•onclfnsi  et 
'iimtinieiiMi 

olhcatos 

fiiisse. 


§IV.  Utruni  in  coenobiis  Ganda- 
vensibus  primo  clerici  secu- 
lares  a  S.  x\mando  constituti 
sint,  dein  monachi ;  et  utrum 
ii  monachi  Bcncdictini  fuisse 
dicendi  sint. 

AFIorberti  historia  aliena  idique  non  videfur 
([uxsfio  illa  de  primis  ntriusque  Gandavensis 
cwnobii  inco/is.  a  Carolo  Cointio  prxsertim 
et  Joanne  Mahillonio  in  diversos  sensiis  agitata. 
Et  Coinfius  quidem  (5)  iiulhtm  afiud  argumen- 
tiim  pro  sua  sententia  uffert  qitam  auctoritatem 
Philippi  Harvengii  seu  ab  Eleemosgna,  qui  Vitam 
•*>■  Amamli  consrripsit  circa  annum  1170  (G), 
quum  fere  toto  sccuio  antiquioris  dtare  potuisset 
rerba  Theodorici  Trudonopolitani  in  Vita  S.  Ba- 
ronis  (7),  unde  asscrfionnti  suam  hausit  Philippus. 
('onfirmationis   vero  ioco  suhjungit  Cointiiis  cleri- 


hernos  in    Galliam  ef   Germaniam  comiiiiqrasse 
propagandai  fidei  rausa,  ef  eo  fempore  Ilihernos 
floruisse  litterarum  laude :  unde  facile  in  mona- 
sferiis  hagiograpliornm  inunerc  funrti  vel  eorum 
qui  huicgeneri  scrihendi  tunc  prxripue  incuml>e- 
reiif  Instifntores  fnisse  censeri posstmt.  Multa  etiam 
ejusdem  gcncris  festimonia  leguntur  in  Vifis  san- 
ctorum   Britannorum  sni  Cumhricorum.   Si.c  in 
Vifa  8.  Cadori,  cup.  32,  cujusdam  cwnohU  Incols- 
bts  vocantur  monacWi  {!))  ef  deinde  de  iisdem  nar- 
ratur  :  Matutinis  planc  laudibus  decaritatis,  prior 
revelafionem  a  Dco  sibi  patcfactam  clericis  indi- 
cavit.  Tunc  quamtocius  pro  nimia  lelicia  MoxAcni 
ad  infuendum  poliicitum  cucurrerunt  {iO). In  Vifa 
S.  Paterni:  \n  illo  ternpore  corus  ccclesiasticus 
MONAGHoauM,  Lctaviam  *  deserens  Britlanie  me- 
ditabantur  oras  appetere....  Prospero  igitur  navi- 
gio  onmcs  glerici  oras  Brittatmorum  tcnont.  Pa- 
ternum  secuntur  octingenli  quadraginta  scjjtcm 
MoNACHi  (11).  Et  in  Vita  S.  Aidi  clerici  vocahulo 
designatur  coquus  monasferii  (li2).  Prxferea  ef  ex 
Vita  S.  Vigoris  paulo  superius  in  hoc  fomo  nosfro 
edifa  huud  ohscurum  licel  proferre  locum  itln  no- 
miiie  clcvkomm  dcsignanftir  monachi,  quoscificef 
;oco(13)plurinia  multitudo  clcricorum,/i(/;m  virfu- 
tum  S.  Vigoris  H/ccta,  upud  cuiii  sub  Dei  fariiuia- 
tum  se  subdidisse  seu  in  Dci  famulatu  substitissc 
/egitur :  quis  enim  hoc  de  ctertcis  secitturibus  intet- 
ligaf,  qitiet  /egitms  ecc/esiasticis  Jam  tum  cefa/>an- 
fur  cxtra    diceceses    suas   versari,  et    necessitate 
ministerii  sui  non  plurima  multitudine  .simul,  sed 
fcre  dispersi  degere  cogiinfur  ? 

41.  Recfe  ifuqiie  conc/icdif  Ma/nilonitis  :  Ista,  ni 
fallor.  sufficicntad  refellendam  eorumsententiam 
qui  ubicumque  clerici  nomcn  expressum  legc- 
rint,  clericos  sieculares,  non  inouachos,  iiitelligi 
opinantur.  Quod  in  erratum  incidit  Theodoricus 
abbasTrudouianusin  Vita  S.Bavonisascscripta, 
pertraxifque  alios  in  idem  niendum  :  qui  ex  pri- 
marii  scriptoris  Vitiv  S.  Bavonis  verbis  inale  inlel- 
lectis    lra<liderunt,   clericos  Ganda;  monasterio 
primitus  a  S.  Amando  fuisse  impositos,  poslea 
monachos  successisse,  ([uibus  Florberlus  abbas 
pr£efectus  sit.  Id  Molanus  in  lib.  de  Natal.  SS.  Bei- 
gii  de  Ganda  monasterio  admittit :  quod  Garolus 
Cointius  ad  Blandiniensc  cceuobium  cxtendit,  eo 
quod  clericorum  loiigeutilior{utipse  putat)  quam 
monachorum  eraf   opera  episcopo  verbum  Dei 
per    vicinam  regionem    di.sscminanti.  Et  tamen 
Gregorius  Magnus  in  expeditionern  Britannicam 
monachos,  non  clericos  direxit :  nec  aliis  quam 
monachis  Germania,  sicut  et  Britannice  insula; 
pars  magna  aliaeque  provjnciEe  complures,  fidei 
restilutje  primiti;is  referunt  accepta.s. 
^•2.  Citat    inde  antiqui  scriptorts    verba,    qua: 


AU(,Timi- 

C.  0.  S. 


Sfntentia 
vuntraria 
Mitbilloiiii : 

'/1(1  m 
confirmnnt 
lfstimi)nia 
«'  Vitls  SS. 
llibernonim 
ft  Cnmhrrn- 

fiiiiin. 


'  i.e. 

liriUinniutn 

Miiiijrfin. 


iin.lr  lumntat 
iii  nnliqitis 
dnciinip.ntis 
clericoriim 

noinine  sape 

monnclios 

deniiinatoH 

fili.ine; 


•inod  et 


(1)  Cfr.  intia  ^.  :m  —  (-2)  Vid.  inlra  p.  .377,  nn.  4.  5.  — 
(;i)  Cfr.  supra  nuni.  31  extr.  -  (41  Infra  §  VI.  —  (5)  Annnl. 
'•rcie8./.Vfl,i,-.,iiflan.631,u.5.— i(i)Cfr.^c-(.55..iom.iFebr., 
p.  842.  —  (7)  Cfr.  Act.  SS.,  tom.  I  Oct.,  p.  201,  nn.  14, 15.  — 
(R)  Aet.  SS.  O.  S.  B.,  Sec.  II.  Prfef.,  nn.  27, 28.  —  (9;  Lires 


oftlie  Canibro-Srilis/t  sainls,  ed.  W.  J.  Kees,  p.  (JSp.  m.  ct 
extr.  "(ia)lbid.,p.  09a.  m.  —  (11)  Ibid,,  p.  189exlr.-190. 
—  (1-2)  Ibid.,  p.  -239  a.  m.  -  (13)  Num.  8  extr.  {.supra 
pag.302). 

Theodoricus 


M 


DE  S.  FLORBERTO  ABBATE. 


iHUiiifenluui 

est  in 

in-inwHatnltt 

S.  Bttrtmin. 


h 


Nec  itiiiiFii 
tlicciitiiifii , 
iiiillos  l-l> 
lemjme 
fiiinse 
mcfrt/oten 
.sffiihtrrfi. 


iptUllllfllUiti 

yercelleiini 
ft  aliix 

iioiiiiiiiii)! 

eccte^iiiii 

noH  «(■»( 

cleniw   rryu- 

Itjrcni 

iuffrriinief 

trrttUtiir. 


Theodorkus  tam  pmve  Inferjirffafif.s  s/V.  Aucfor  Epist.  03  (al.  82,  td.  25),}}.  fJ(J,  ///.v  /vr/j/.s  (7) :  Quod   D 

scilicet  primanuJi  Vitss  S.  Uavojm,  quem  tunc  pri-  si  m  aliis  ecclcsiis  tanta  suppelit  ordinandi  sacer- 

min)  cfpneJn-is  ermt  (1),  pnstquam  num.'4  (^)  rfi-  dotis  consideratio,  quanta  cura  expetiiur  in  Ver- 

fuhrat  fih  Amando  c[,ERK:ofUiM  camobiuni  in  ip.so  ccllcusi  ecclesia,  ubi  duo  pariler  exij^i  videntur 

ca-stro  (Guntleusi)  tioMorificc  csse  consli-uctuni.  ab    episcopo,  nionasterii    continentia    et   discj- 

deinde  num.  7  {3)  de  Alloino  seu  Barone :  Ergo,  plina  ecclesiae.  Haec  enim  primus  in  occidentis 

r/iV,  Allowinus  vir  Dei  rever-^us  ad  supradictuiu  partibus  divcrsa  intcr  sc  Eusebius  sauctre  nie- 

castruni  (Jandavumad  vencrabilcni  virum  Fi.on-  nioriie  conjunxit  :  ut  et  in  civitate  positus  iusti- 

BERTUM  ABBATEM,  quom  almus  pontifex  Amandus  tuta  monachoruni  teneret,  et  ecclesiani  regerct 

ihidcMi  cousli[tu't  sLicER  fiiiEtiEM  (:i,Eiiic;n[U'M  rccto-  jcjunii  sobrietate.  Multum  cnini  adjunicnti  accedit 

lem,  pctiit  euni  sibinict  huniililer  ci^Ilulam,  in  qua  ad  saccrdotis  gratiam,  si  ad  studiuiu  abstjnentia! 

ramiliariterDomini  misericordiani  pro  facinoribus  et  ad  normani  integritatis  juvcntutem  astringat,  et 

suis  dcprccarctur,  largiri.  Ut  vero  plus  ])alcrino-  versanlcs  intra  urbeni  abdicet  usu  urhis  ct  con- 

nastcrii  ejus  pclilionciu  audivil,  (-11111  gaudio  e;iiii  versatiune.  IJa:c  enim  rel,  anctore  Thomasiiino  (S), 

suseepil,  el  ejusdem  fratrilnis  niona.^iterii,  juxta  ad  !<olum  cJerum  ne.u,  ut  nunc  loquimitr,  capitulum 

i'n^Ei:Ei'TiiM  pu  PATnis  Benedicti,  convocata  omiii  ecclesiie  ctithedrali^  VerceUeni>is  (f/uod  cfinfirniari 

corigregation(',cjuspatcfecit  preees,nt,si  forsitan  jiote.'<f  e.c  eo  tjuod  Anibrosiu.^i  in  Epistola  laudata 

juniori  revclatum  fuissctquod  plaeitum  essclOm-  sacerdotefi  indicaf  in  civitate  seu  intra  urbem  ver- 

nipolenti.  cuni  oinni  aviditalc  susclpcret  et  com-  santes)  rel  certe  ad  stdum  clerum  diwcesis  Vercef- 

plcrct  id  quod  seriptum  est :  Omiiia  fae   cum  le/isis .''jiectant.  Quod  tjuidem  alio.f  iwnnullos  imi- 

consilio,   et  post  factum  non    pcenitcbis.  taffts  esse  episcojws,  et  ex  ipso  hfic  testimonio  ^oUiffi 

Igitur  petitione  Allowini  audiUt,  fratrcs,  narrante  jndeM,  ubi  Eusebius  dicitur  prinms  /(/  iusfituisse, 

monasterii  abbate.  animo  gratanti   suscepcrinit  ef  er  aliis  documentis  constat ;  sed  neqnaquam  inde 

caiu.Quolocomanife.^tedevkovmui^vcyiapjiclhdur  rel  aliunde  habetur   sacerdotes  omnes  jjassim  in   ^ 

cu4us  fratrum  sub    Florbcrti   abbatis    reyimiue  Occcidente  monasiicam  ritam  esse  j)rofessos. 

secundum   refjulam    S.  Bencdicti    iii  monasterio  4").  Sequiiur  et  altera  quxstio  hic  breriter  tra- 

(iandensi  rircnfium.  cfauila,  ntrum  sc/liret  primi  monaehl  Gandenses 

13.  Careas  famen  ne  ex  admissa  MubUlonii  .sen-  Benediciino  Ordint  accensendi  sint.  Responsionem 

tentia  concludas  vice  versa  omnes  sacerdotes  iUo  j)aucis  expedire  licet.  Nam  si  Benedicfino  Ordini 

tnnpore  fuis.<e  monachos.  Cui  nonuuUorum  errori  adKcrihendos  Judices    omnes    eos    qui    utcumque 

forte  occasionem  jirxbuH  satis  amhitjuus  (si  con-  ret/ulam    S.  Benedicft   sequerentur,  Benediciinos 

fextum  non  kffas)  modus  loqnendi  Tlieod.  Ruinar-  fuisse  Gandenses  monachos  S.  Florberto  subje- 

fii  in  Pra-fafionr  ad  fijirra  Gregorii  Turonensis,  ctos  induhium  est,  tnm  ex  tesfimonio  antiqui  scri- 

num.:i:j.  r^/ (4) :  Mouastieus  ordo,  ((/7,  jam  tem-  j)tfjris  Vitse  S.  Bavonis  j)auio  sujierius  citatoid), 

pore  Gregorii  ita  erat  clericatui  conjunctus,  ut  tum  e.r  btdla  Martini  I  de  qiia  dissermdum  ei-it 

idem   fucrit  monachum  esse  ac  clerieum  :  quod  sequeufe  jiarafjrajiho.  At    vero,    si    Benedicfinos 

fusc  ct  pro  suo  niore  erudilc  probat  Liiduvicus  rfjcifes  eos  tantum  qui  sola  regula   S.  Benedicii, 

Thonmssinus  :  et  quidem,  ut  passim  observamus,  exclusis  aliis  reguUs,  se  regi  velleni  et  pecuUa- 

quos  flregorius  appeilat  clerleos    initio  ciipitis.  rem  al/quem   Ordinem  a  cefer/s  reliqiosis  famdiis 

cosdcm  postea  monachos  nuneupat.  iiuinarfium  dist/ncfum  consf/tuere,  ftmnino  locus  tjuxstioni  non 

autm  eodem  sensu  locutum  esse  (juo  MabiUonium,  est.  Eienim  ad  temj)ora  Dagoberii  certe  imprimis 

rd  ftxitide  constat,  tum  qvod  numero  immediate  accommodanda  su/d  qua;  recte  notat  Mtdullonius, 

sujifriori  jirobare  nititur  clericos  pecuUari  cesfe  Us  agens  de  jjrojjfigfifioiw  regidie  S.  Benedicfi  secu- 

feutporihus  uti  consverisse :  cui  quxstloni  idique  (is   VII  et  F///;  Non  mirum  itaque,  «//,  sl  hoee 

locus  non  fuissef,  si  omnes  rlericos  tutie  cen.tui.^set  regula  in  novis,  qua;  tum  condebantur,  iiionastc- 

fuisse  monachfjs :  tum  quod  )-em/tf/t  ad  Thomassi-  riis  adnilssa  sil;  nec  difficile  fuit  ut  in  antiqulo- 

num,  (jui,  dum  ef  non  jiaucos  f/iisse  clericos  ait  qui  ribus,  quae  jam  suam  liabebant  regulam,  insuper 

genus  rirendi  m<jnachorum  affecfarent,  adeo   ut  Benediclina  adoptaretur.  Familiare  quippe  fuit   F 

satis  frequenler  utraque  jyrofessio  eoclem  nomine  illis  lcmporibus  ut  jjlurcs  simul  reguiie  in  uno- 

designarefur,  simul  etiam  slgnifiraf  id  non  fuissc  quoquc  rnonasterio  receptas  cssent,  quod  Grego- 

commuta:  omnihus,  e.f  a  Concilio  Mogutdino  anno  rius  episeopusTuronensis  t(fstatur(10)de  Atanensi 

813  ahusus  nomine  notatum  fuisse  quod  (jui  j)ro-  apud  Lemovices  ca?nobio,  in  quo    non  modo 

fessioue  mouarhi  essent,  clericorum    morr   rifam  Cassiani,  verum  etiamBasilii  et  reliquo- 

figere  sihi  ItcUumarbUrari  ridercntur  {o).  rum  abbatum,  qui  monastcrinlem   vilam 

44-.    Keque  profecto  ad  omnes  sacerdotes    vet  instituerunt,  celcbrabantur  regulai    (11}... 

ckricosoccideutalisEcclesia:  extendeudum  e.^f  quod  Insignc  aliud   istius  rcgularum  conjunetlonis  el 

de  S.  Euscbio    VerceUensi  episcopo  tiarrtdur,  in  induhilatum  cxcmplum  nobis  exliibet  privllcgiuni 

sermonr  lvi  inter  eos  qui  a  Benedictinis  editoribus  Joannis  papte  IV  pro  monasterio  quodam  Sancta; 

operum  S.  Ambro.tii  in  Ajijiendicem  ad  h.vc  opera  Maria^  ct  Sanche  Cohim1)!C,in  quo  sancliinoniales 

rejectisunt.  In  quo  seiUcef  legitur  num.4  (0):  lllud  vivchiint  sccundum  edieta  sanctorum  An- 

quam  adniirabile  est  quod  in  tiac  sancta  occlesia  tonii,  Pachomii  et  Benedicti  abbatis,  qnod 

1'osdcni  uionachos  instiluit  cs.sc   quos  clcrieos,  priviiegiimi  in  formulinu  rcdaclum  est  aiitc  annos 

alquc  iisdem  pcnetralilnis    saccrdotaiia  officia  octingeutos  in  codice  bibliothccii;  olim  Tlmancie, 

contineri  quibus  ct  singularis  castimonia  conser-  nunc  Oolbertiuje.  Aliud  item  insigne  exemplum 

vidur  :  ui  esset  in  ipsis  viris  contemptus  rcrum  ct  supiiedllat  Arcdius,  alio  nouilnc  Petruinus.  Va- 

iiceuratiolcvilaruiii.  (i>//'«/ /(/cm  ((.s-.smV  .lm/jrr/s/(».s-  scnsis   epi.scoiuis,  In  suo  dipioiiKile,  dato  anno 


Qiio  fc.iinit 
iiionacJii 

Gutidemc.t 
lieiipf/ictiiii 
liiceiifli  sipt. 


i\)  At^t.  SS.  0.  S.  li..  Sec.  !I.  p.  :m  sfm.  (-2)  Art.  SS., 
lom.  l  Ocl.,  p.  231,  num.  n.  —  {3)  IlHd,,  num.  IH.  —  (4) 
H.  L.,  tom.  LXXL  p  •M.  CSr.  Monliileiiiberl.  Lia  Moiiies 
irOccAdait  ('2"  edit.,  1SG3),  lam.  ll.pp.  17y-K^0,  -230  nol.,  iSl. 
033.  —  (5)  Aticieime  et  murelte  Discipline,  i)iirl.  T,  Ub.  111. 


rhap.  9. 11.  (i.  —  (l>)  F.  L.,  lom.  XVII,  p.  7:iO.  —  (7)  P.  L.. 
tom.  XV!.  i>.  HiM.—  (S)  Lih.  cil.,  cap.  4,  n.  3.  — (U)  Nuin.  i~2. 
-  (10)  ilist.  Fraiic,  lil).  X,  cap.  29.  — {tD^lMHo/.  O.  S.  B.. 
toiii.  I,  pra?f.,  n.  IS. 

dccimo 


f/llll)ll   iiullii 

I  inir '■^•xcl 

j)ro/n'ii' 

llrditDDii 

rfliffiot^oniDi 

tiisHiicii»  : 


DIES  PRLMA  NOVEMBHtS. 

A  clecimo  Theodorici  regis,  filii  Ctilodovei  junioris, 
pro  monasterio  Grasellensi,  quod  ipse  in  suu 
parochia  construxitsecunduni  normam  vene- 
rabilis  viri  sancti  patris  Benedictiabbatis 
vol  sancfi  Macarii  seu  sancti  Colunibani, 
quod  diploiiia  integrum  in  uppendice  hujusce 
voluminis  referemus  (1). 

4(>.  Hsec  quoniani  a  moribus  nostris  absunt 
(ita  pevfjit  MahilUmiin^)  (2).  a  veri  similitudine 
aliena  plcrisque  videntur,  qui  Ordinum  rcligioso- 
rum  dittcrentiam  cx  regularum  divcrsitate  pro 
nostrorum  temporum  slatu  fisstimant.  Verum  iilo 
iEvo,  cuni  unus  esset  monasticus  Onlo  necdutn  in 
varias  classcs  divisus,  illa  icgularum  cliversitas, 
quse  uniformes  censebantui-,  nullain  inducebat 


365 


§  V.  Dc  privilegio  Mailini  I 
R.  P.  pro  copiiobio  Blaiuli- 
niensi  lempore  Florberli  ab- 
batis. 


AIICTOUR 

C.  l).  s. 


d; 


iploma  isfitd  nfiifn-itnf  Aub.  Mirxits  {{)),  Anf. 

Samtents  (10).  ncusriteniius  ( 1 1 1,  CoitUius  ( 1 2), 

' Cocqiieliiies  (13),    Ghesqiderns  (14).   Brequi-  J' 

j7J?//(15)  ef  Van  Lokeren  (!(>).  iV«s-  mann  srriptnm 

ilhidinrenitum  intriplici  referi  codice :  in  rodlce 

Oidmum  diversitatem  :  uti  nec  modo  diversfe  in      scilicet  secnli XI  cujus  nobis  copiam  fecit  ven  vir 

ea.ndem  rogulam  constilutiones,quas  vari.eunius      Fr.  Van  de  Putte  (17).  in  codict:  nandttvcnsi  scctdi 

ejusdemOrdmisCongregationessibipraesciibunt.     XJV(\H)t't  in   limxellensi  IfiXil-lliyom)    et 

umtati  Orciims  haud  officiunt  (3).  j,r.-cterea  in  nonnullis  recentitjribus     Gandutri  in 

„1  i,mi  )-r  110)1       47.  Rerfe  ijnidem  ;  sed  non  ndeo  qiia  rafione  ciini     arrhivo  pnblico  et  in  archivo  ecclesix  cathedralis 

xathsibi      istis  concordent  qua^  (mulio  mite  quidem)  scripsit     EJusdem   temre.m,  secundim   horum   antit.ni.^i'- 

Mi!lZr.ii...    ^^^"ff"l  ^>^  Prcvfatione  ad  Acta  SS.  0.  S.  B.,      niiim  scmfi  XI,  .lenuo  hic  esliihendum   duximus. 

sec.  I  (4) :  Antequain  Galliam  nnssam  laciamus,      Nec  ullas  varianteshctiones  adjeciinus,quia  nulitts 

nonnulla  de  ORbixis  nostri  in  Belgio  primitiis     alieujus  momenti  in  diversis  exemplarihus  ojjendi-  K 

dicenda  essent.  Quippe  S.  Amaiidus...  varia  pcr     iniis,  i.r.rteninam  in  fine  iu  voce  bibliothecarii,  de 

Belgium    condidit    monasteiia...    Blandiniensc , 


lH/ilo.ii» 

Maiiitii  I, 

jnm   «apViia 

fditiuH, 

ileiiuo  e.r 

nntiquisaii.ui 

codicr  nfriiH 

XI 


Gandense,...  eaque  ad  reguiiB  Benedictinae  pras- 
scriptum  dirigi  voluit.  Nec  riirsus  satis  capio  ciir 
vir  doctissimus  adeo  desudaverit,  in  eadein  fiac 
Prxfafione  (5)  et  prxsertim,  in  Prxftitione  ad  secu- 
lumll((j),  ut  demonstraret  adversus  Hensclienium 
et  Cointimn  recjulas  S.  Columbani  et  S.  Benedicfi 
secufo  VJ  ct  secufo  VI J  in  unani  coaluisse,  «»//« 
scUicet  alio  scopo  quain  iit  multa  cmnobia,  a  S.  Co- 
lumhani  discipuHs  et  eormn  succesnoribus  fundata, 
lienedicfino  Ordini  vindica.-et,  netjiie  iiffa  fere  affe- 
rcns  argumenta  nisi  quod  iflorum  ccenobiorum  mo- 
nachi  secundum  regulas  S.  Columbani  et  S.  Bene- 
dicti  vitam  suam  ordlnasse  letjuntur  (7).  Ceterum  et 
tavite  iflamsententiamj  quam  tain  acritcr  in  Pne- 
futionibus  ad  Acta  Sanctorum  defenderat,  retra- 
cia.^se  et  miiigasse  censeri  potest  uhi  tn  Pr,T;fatione 
itd  tomum  lAnnafium  dlsjjutaiionem  suam,  e.r  tjua 
modo  nonnuffa  excerjfsinws,  ita  conefudU  (8)  : 
QuiT:;  hactenus  dixi,  inonastici  Ordinis  pcr  illa 
lempora  unitatem  probaiit.  cui  legnlaium  diver- 
sitas  nullo  modo  prjescribebat.  Quam  ob  reni  in 


qua  disftuciiits  disserendum  erit  (20). 

49.  Exemplar  priviiegii  Martini  papae  dati  tem- 
poribus  Dagoberti  rcgis  ct  saiicti  Amandi  cpi- 
scopi.  Martinus  episcopus,  ultimus  scrvorum  Dei, 
onmibus  Deum  diligentibus  salutem.  De  coli- 
diaiio  sanclae  inatris  cathuiiciU'  atcjuc  aposto- 
licae  accclcsiae  profectu  ac  mullijilicationc  gaii- 
dere  debemus,atque  in  vinea  Doinini  pro  mercede 
laboris  operantibus  auxilinm  ferre  debemus. 
Unde  notum  fore  volumus  sanctae  univcrsalis 
aecclesiac  filiis,  tam  prfesentibus  quam  ct  tutu- 
ris,  qualitcr  sanctao  dilcctionis  nostrac  filius 
Amandus,  cuin  consensu  et  petitione  karissimi 
filii  iiostri  divae  memoriae  Dagobcrti  Francdrum 
regis,  sive  filii  cjus  Sigelxuti,  privilegium  aucto- 
ritatis  nostrae  expetierit  de  quodam  coenobio 
quod  ipse  deliininatis  gcntilium  spurcitiis  fimdc- 
tenus  exstruxis.s'.'  dinoscitur,  cui  noinen  Bhmdi- 
nium  indidit,  quodque  etiani  ab  ipso  conseera- 
lum  est  in  honore  beatissimi  apostolorum  prin- 
cipis  Petri  doctorisque  gentium  Pauii,  situm  intcr 
decursum  duorum  fluminum  Scaldis  et  Legiae. 


fiic  recHahtr. 


C  secernendis  sanctis  aut  illusti-ibus  viris  c|ui  sancti     Privilegium  ((uideiu  suncfae  auctoritatis  nostrae  V 


Benedicti  regulam  secuti  sunt.  aut  in  dislingiien- 
dis  monasteriis  quie  eidem  reguUe  ab  origine 
siiljjecta  iuerc,  scrupulosior  aul  morosior  ininimc 
fuero,  certus  utrorumquc  nolitiam  ad  nostram 
|)erlinere  historiam  :  tmii  quia  nnus,  ut  dixi, 
oinnium  Ordo  erat :  tum  quia,  etsi  divcrsi  funi 
tuissent  Ordinis,  omnibus  illis  monasteriis  ad 
Ordlnem  nostruui  translatis,  ad  eosdem  pertinet 
lioiiosquilnis  provenil  hcredifas. 


nostris  fufurisque  lemporibus  memorato  loco 
hiduigcmus.  Ordinamus  atc|uc  fiimamus  de  sfa- 
bilitate  ipsius  loci,  dc  villis  et  fucultatibus,  de 
aecclesiis  et  accciesiarum  decimis,  sive  familia, 
et  dc  quibiisciimciuc  stipciidiis  specialitcr  inibi 
Dco  servicnfium,  vX  aecclcsiae  ornaiiienft)rum  ct 
luminariorum  ac  matriculariorum ,  hospitum 
atiiue  pauperum,  juxta  petltioncm  karorum  no- 
strorum  praecclleiitissimorum  reguui  Dagoljcrti 
atquc  filii  eius  Sigul)crti,  nostra  apostolica  aucto- 
ritate  stabillnms,  corroborainus  et  inconvulsa 
statuimus.  Dcccrnimus  itaque  ut  liceaf  reguiari 
abbati  Fiorberto,  ud  presens  inibi  subrogato  vd 
constitufo  a  fillo  nostro  Amando,  taia  ipsi  quam 


(im.ul  ,  mtm.;>4  extr.  ^r2)Ibi<I.,  n.  19.  — (.3)Pluiade 
liis  videsis  ibjii.,  II.  I'.l-^!2.  el  in  Ej-amine  liixtorico  fl  ra.io- 
iiiro  etc,  consciipln  a  V.  De  Huck  el  Anl.  Tinnebroeck. 
i'-  '.)3-'J4  et  [).  15<)-1G1.  —  [4j  Nuiii.  70.  —  (5)  Ntini.  (i.').  — 
lO)  Nuni.l)-23.  -  (7)  Argumenta  Miibillonii  refutHlai  vitiesis 
;i  J.  filiesquiere  in  Comnientario  de  S.  Aurea,  nuni.  '20-43 
OUf.  SS.,  tom.  II  Oct„  p.  47K  sqq.i.  —  (S)  Num.  a(i.  — 
19)  0/iei:  Diplo.ii.  (Ed.  Foppens).  lom.  I.  p.  333.  — 
.10)  Flandr  iUiiifty  ,  tom.  I.  p. -261.  —  (lI)Comment.i)r!ev. 


de  S.  Aniiindo.  nunini.  31),  31  {Act.  SS.,  toni.  1  Felir.. 
p.  S-2"2).  —  (12)  v1hm«/.  eccle^.  Franc,  toni.  III,  p.  360.-- 
( 13)  liitllar.  Itomau  ,  tom.  1.  p.  '215,  —  (14)  Att.  SS.  JieUjU, 
toiii.  IV,  p.  -20!t.  —  (l-")l  Diploniiiln,  etc.  tom.  I,  p.  20j  Ed. 
II.  p.S!)).-  \liji ('liortr^aet  dociiineittsdf  l'aOlitii/ede  Sainl- 
rierie,  toiii.  I.  p.C).— (ITjCfr.  supra  nuinin.s.  ii._{i.sn;t|-, 
supra  num.  VI  —  (l'J)  Cfr.  supra  num.  14.  —  (-20)  Cfr.  iiifni 
nuni.  ''3. 


111 


366 


DE  S.  FLORBERTO  ABBATE. 


AUCTORE 
C.  D.  P. 


•  abrasa  hic 

piffetur 
particiila  et. 

Adversus 

!  aiithetitiaw 
iirgumenta 

Cuintii  : 


1.  Dagoherti 
teinpora  cum 
Martini  pau- 

tificatii  noii 
tunrnitliiiit , 


2.  Sigibertn» 
I  nuinijiiain 
ilominatiis 

esl  Nei(i<lriie; 


3.  Indictio 

»tcimda  ciuii 

Martinl 

poutificcUn 
iion  cuiiwnit; 


4  Aiiiiiiiilus 
bibliolliicd- 
rias  sanctx 
sedis  fuissc 

nusqnam 

legitur.ner 

alias 


in  reiiquum  fuluris  abbatibus,  in  universis  utili- 
tatibus  loci  divino  solalio  ita  oninia  disponere  et 
ordinare  absque  ullius  contradictione  vel  refra- 
gutione,  ut  libere  invigilent  mandatis  Doinini 
sccunduni  reguiani  sancti  Benedicti.  Si  quis  vero, 
(luod  non  obtanius,  tcmerario  ausu  contra  hujus 
nostri  privilegii  apostolici  publica  scripta  agore 
presumpserit,  reum  se  divino  judicio  existere 
de  perpetrata  Iniquitate  cognoscat,  ac  a  sacra- 
tissimo  corpore  el  smiguine  Domini  redemptoris 
nostri  Jesu  Christi  alienus  fiat  atque  perinde  in 
aetemo  exaniine  distnctae  ultioni  subjaceat.Gun- 
ctis  autcm  eidem  loco  jus  servantibus  et  de  suis 
bonis  locum  difiuitibus  sit  pax  Domini  nostri  Jesu 
Chrisli,  quatinns  et  hic  fructum  bonao  actionis 
recipiant  et  apud  districtum  judlcem  praemia 
aeternae  pacis  inveniant.  Scriptum  per  manum 
Stephani  notarii  et  regionarii  et  sacriscrinii 
sanctae  Romanac  aecclesiae,  in  niense  januario, 
indictionc  ii.  Datum  xim  kalendas  februarii  per 
manum  Aniandi  episcopi  *  bibliothecarii  sanctae 
sedis  apostolicae. 

50.  Adver.ms  hvjus pyhnlegii  et  alterius  simUiSj 
<juo(l  ab  eudem  pontifice  pro  monastario  Elnonensi 
dutum  traditur,  sinceritatem  primus  insurrexit 
Carolus  Coinfius  (1),  cni  et  BreqHiguij  {i)  et  multi 
alii  suffragati  sunl,  illudque  inter  spuria  reJecH 
Fft.  Jaff^  (3).  Bas  autem  prxvalidas,  iit  ipsi 
vidctur,  affert  Cointius  rationcs,  quibus  iUa  privi- 
legia  spuria  et  commentitia  esse  comprolwntur. 

51.  Prlmo,  in  utroque  diploniate  Amandus  pri- 
vilegium  a  Martino  Papa  postulat  cum  con- 
sensu  et  petitione  Dagoberti  regis  :  unde 
colligiraus  utrumque  privilegium  et  subdilitium 
esse  et  posterius  anno  Christi  nongentesimo 
octavo,  quo  suuin  Chronicon  Adalberoni  episcopo 
Trevirensi  dicavit  Regino,  qui  turpi  hallucina- 
tione  principatum  Dagoberti  regis  eum  Martini 
papte  pontificatu  primus  conjunxit. 

^  52.  Secundo,  in  utroque  diplomate  mentio  fit 
Sigiborti  i-egis.  Sigibertus  regnabat  in  Austrasia. 
Rex  autem  Austrasije  nusquam  se  negotiis  ini- 
miscuit  coenobiorum  Blanriiniensis  et  Elnonensis, 
quie  sita  erant  in  di(ccesi  Tornacensi,  pertine- 
bantque  ad  Neustrasiam  sivc  ad  rcgnum  Clodo- 
vei,  qui  Neustrise  simul  ac  BurgundiEe  doraina- 
batur. 

53.  Tertio,  utrumque  diploma  consignatur  in- 
dictione  secunda,  qute  cum  Martini  pontificatu 
non  convenil.  Martinus  eiiim  iniit  pra^sulatum 
anno  Christi  sexcentosimo  undequinquagesimo, 
indictiono  septima,  missusque  est  in  oxilium  hoc 
amio  Christi  sexcentesimo  quinquagcsimo  ler- 
tio,  indictione  undeciraa.  Quod  privilogium  Blan- 
diniense  legitur  datum  xiv.  kalendas  Fe- 
bruarii,  Elnonense  vero  xiv.  Februarii,  id 
vilio  librariorum  danius,  arbitramurque  mentem 
authoris  fuisse  ut  utrumque  moiise  Januario, 
XIV.    kalendas  Febriiarii  datum   crederetur. 

54.  Quarto,  nec  Amandum  Bibliothecarium 
Sedis  ApostolicEe  fuisse  (ut  fegifur  in  privUeqio 
Elnonensi),  noc  Theatrapum  eundcm  esse  cum 
Bibliolhocario  alibi  legimus.  Quamvis  non 
desint  (lui  suspiccntur  Bibliothecarium  hi 
privilegio  Blandinionsi  Tlieatrapum  dici  quod 


(i)  Aniial.  eccles.  Frnncorum,  tum.  111,  p.  362  (ad  an. 
(153).  —  CJ)  Diptomata.  etc,  tom.  1,  p.  lxx  (Ed.  1[.  Prolog! 
p.  78).  —  (3)  liegest.  liom.  1'oitt.,  p.  940.  ~  (4)  Act  SS 
lielgii,  tom.  IV.  p.  m.  -  (5)  Pre.mier  supphUncnt  au 
HecneU  d'atUiquith  romaines  el  gauloiscs  (Gand.  tS09), 
p.  41  sqq.  —  (6)  La  topographie  de  Vancienne  ville  de 
Oaml  (Gand.  1S08J.  p.  19. ;  Mfmoires  surla  rille  de  Gand 


ejus  curae  commissum  sit  ut  codices  in  biblio- 
thcca  inspiciantur,  non  autcm  auferantur  :  Grac- 
cis  enim  ^ix  visio  inspectiove  est,  et  «xpaTto;  sivo 
a-zpiTiloz  inimobilis. 

55.  Quinto,  privilegium  Blandiniense  commen- 
titium  ostendunt  haec  verba,  secundum 
regulam  S.  Benedicti.  Monastorium  enim 
Blandinicnse  clericos  ab  initio,  non  monachos 
habuit,  ut  ad  annum  Ghristi  dcxxxi  jam  proba- 
vimus. 

56.  Sexto,  idem  privilegium  Blandiniense  spu- 
rium  arguit  Iiaec  clausula  :  Si  quis  vero...  Haic 
enim  clausula  posterior  est  ievo  Hincmari,  apud 
quem  ista  legitur  (Opusc.  46)...  Textum  Hinc- 
mari,  a  Coinfio  ritutum,prxt.crmiftimus. 

bl.  Septimo,  in  eodeni  privilogio  Blandinicnsi 
non  placet,  quod  c(tnobium  Blandinium  a  beato 
Amando  sic  appellatum  traditur.  Nam  Philippus 
Elecmosynarius  hoc  nomen  antiquius  facit  in 
Vita  sancti  Amandi  et  a  blanditiis  ita  deducit 
ex  ipsorum  genlilium  sentcntia  :  Gonstruitur 
altera  cultibus  divinis  ecclesia,  in  loco 
quem  Blandinium  vocare  consueverat 
voluptatum  scctatrix  prisca  gentilitas. 
60  quod  blanditiis  lenis  et  amoenitate 
praecipuus  videretur. 

58.  Octavo,  privilegium  Elnonense  spurium 
arguit  consensus  Dagoberti  regis  :  nosti'o  enim 
calculo  rex  Dagobertus  obiit  antequam  monaste- 
rium  Elnonense  construeretur. 

59.  IfsBC  argumenia  refellerenisus  est  Cornelius 
Smetius  (4).  Cujus  prxcipuas  respoimones^iacito 
nomine  aucforis,  protulit  et  magis  expficavit  M.  J. 
De  Bast  (5),  refufationem  adjiciens  alius  contra 
anthentiam  privilegii  rationis  rjuain  recens  ohjece- 
rat  Car.  Lud,  Diericx  (G),  contendens  decimas  ec- 
clesiis  solvendi  usum  nonnisi  diu  jjost  exorfum 
fuisse,  quum.  tamen  in  allato pririlegio  hujusmodi 
juris  mentio  fiat.  Quai  ratio  quam  absona  sit,  facile 
demonstravit  De  Bast  ostendens  de  decimis  illis, 
qum  scilicef  ecclesiis  solvenda:  essent,  sermojiem  esse 
in  capifularioClotarii I  circa  annum  500  edito  (7), 
in  Concilio  Turonensi  anni  567  (8),  in  Concilio 
Mafisconensi  anni  5S5  (9). 

60.  Neque  ettam  adeo  urgent  argumenta  CointH. 
Etenim,  quod  ad  primum  attinet,  facilem  respon- 
sionem  pnebent  ipsa  privilegii  verba,  ubi  illud 
expefitum  didfur  cum  consensu  divas  meinoria? 
Dagoherti,  quse  sane  indicant  tunc  quum  prioile- 
yium  scriptum  est,  Dagohertum  jam  nou  fuisse  in 
viris.  Fieri  itaque  potuU  ut  Dagobertuspaulo  ante 
mortem  suam  a  pontifice  qmvilegium  istud  in  gra- 
tiam  S.  Amandi  expetierit :  quss  pefilio,  mox  illius 
obitu  interveniente,  tunc  effectum  non  fuerit  sortita, 
donec,Amando  ipsoapud  sanctamsedem  retn  ur- 
gente,  forte  occasione  itineris  sui  liomani,  illud  se- 
cundum  petitionem  plurifms  ante  annis  ohlatam 
impefraverif. 

61.  Etsicetiam  ratio  redditur  mentionis  Sigi- 
herti  in  ea  petitione  facfx,  quem  scilicet  nondum 
triennem  consorfcm  regni  fccerat  Dagobertus,  eum 
Austrasix  pra;ficiens  (10),  unde  deinceps,  sicut 
fiehat  in  Imperio  Bomano  secidis  IV et  V,  ejtis 
nomen  suo  adjunxerif  in  rpisfolis  et  actis  puhlicis. 

62.  Tertium  vero  Cointii  argumentum  tunc  ple- 

(1814-1815),  p.  509.  —  (7)  Capitnl.  Reg.  Franc,  tom.  1 
(Paris  1780).  p.  8;  Monum.  Germ.,  lom.  I  Leg..  p.  3.  — 
(8)  Sirmond..  Conc.  Gal!..  tom.  I.  pp.  343,  344.  —  (9)  Ibid., 
p.  384.  —  (10)  Henschen..  Exegcsis  prxUinin.  //(ad  toni.  III 
Martii)  diatribain  Dagobertlnam  innorans,  num.  10; 
Hichter.  w4M»fl^'H  derMerovinger,p.  IG'2. 


t''eatrapus; 


■^-  Prinu 

incolse 

nionasterii 

lUandinien- 

»ia  non 

fiienint 

monaehi ; 

<•■  Ctnitsula 

pririleqli 

illis 

(''mporibunin 

usu  non  erat. 

f.  Noiiieii 

Blandlnii 

non  est 

inditum 

nioiKtKteriti  ti 

S.  Ainnndo; 


8.   Eliionense 
monasteriuiii 
poHi  nbitttm 
Dagobeiii 
constructiim 
est. 

Objectio 

pelita  e 

mentione 

decimantm, 

inanifeste 

irvila  esf. 


liesjmnsiontB 
ad  Cointii 
arr/iimenta : 
1.  Dagohertiis 
potu  itpetiisse 
privilegiiiiii 

aiUe 

ponlificatiim 

Marlini. 


et2.  Sigihtr- 
ius.ejtisfilit" 

et  regni 

sociiis,  in  illo 

peiitionf 

citm  pdtrf 

nonitHari. 

3.  Errorr» 


nam 


rirrn 

noiax 

lemporu  m 

fregiif>'le>' 

depreheii- 

duiitur  iii 

diplomatitm 

ajlOf/rapliis 

4.  Qua 

latioiif  pox 

thealrapi 

huc  inrpse' 

rit:quod 

nonieii 

Aiiiundi 

blbliolherarii 

alias  voii 

oreiirrit,  in 

tanla 

paiicitatt 

doruinfiifo- 

riim  miraii- 

•liim  1'on  enf. 


B 


f; 


'■   Cleriros 
'otiarhis  i« 
canobio 
^'1'ifiiiiieiiMi 

race.sslf<i<e. 

falso 
iipponifiir. 

■  Claiiniilii 
'''lileiiii  (ib 
illius 

tfmpori-i 


DIES  PRIMA 
nam  vi?n  haheret,  si hujusmodi erro/es  qiioaU  nti~ 
merorum  fiotas  e.c  oscitantia  lihrariorum  vel  etiam 
notarioritm,  etiam  in  docume.ntis  marime  rerfis. 
iton  sxpius  occurrereni. 

G3.   Qaod  spectat  ad  quartum  nrgumentum,  ud~ 
miendiim  iinpnmis  est  nomen   tlieatrapi,  cujus 
tam  liidicram  efjfmologiam  propo!iuit  Colnfius,  feqi 
fjuidem  in  recmtiorihus  nostri  diplomatis  apogra- 
phis  ef  in  editis,  sed  nequaquam  in  codicihus  anti- 
quiorihus  sec.  XI  et  XIV,  nnde  illud  .supra pi-ofu~ 
limus.   Sed  et  ex  collatione  horum  rodicum  cum 
recentiori  BruxeUensijamhaud  xgre  apparet  qua 
ratione  factum  sit  ut  diplomati  irrepserif  hujus- 
inodi  niendum.  Etentm  in  codice  sec.  XI  vox  bi- 
bliothecarii  Ha  scripfa  est  ut  prior  hujus  vocis 
pars  (biblio)  nlfimam  paginm  (fol.  43  r«J  Uneam 
ferminet,  aliera  vero  prostet  crordio  paf/in^  .se- 
qiientis  (fol.  44  r")  ;  sed  rursu>i  hujus  posterioris 
pnrtis  ex  scrtptione  primx  manus  apparenf  sofuin- 
inodo  quatiior  primx  HftenB  (lliec)  et  harnm  flua: 
uUimmiec)  ita  conjunctai  sunt  (quod  in  HHus  xta- 
iis  codicihns  frequentissime  occurrit)   ut  seorsim, 
inspecfa  illa  posterior  pars  non  minus  faeile  legi 
possit  thet  quam  tliec.  Qux  rero  sequehaturlitfrra 
(vel  lifferx),  diligenter  abrasa  esf  ah  aliquo  corre- 
ctore  et  ejus  loco  substituta  syllaha  rii,  sed  rursus 
ifa  ut  littera  r,  anfiquioris  formx,  conjuncfa  cum 
littera  i  immediate  secpwnfi,  referat  formam  Htterx 
p,  ac  proinde  hsc  syllaha  fadle  legatur  pi.  Prxte- 
rea     a   correctorc    supra    litteram    c   immediate 
pra:cedentem,  adjecta  esf  nofa   tihhreviafioa  qua 
signifcari   solet  a,  ar   vel  ra  :  et  sic  tota  vox 

apparet    hac   fere  fonna     xheq-lt,.  Ifaque   ex 
ipso   codicc  nosfro,   quod  jam    certius   conjicerr 
licef,   diploma  exscrihens    lihrarius  cui  debemus 
rodirrm  Gandavensem  sec.  XIV,  duaspartes  vocis 
l)ii)liothecarii,  quamvis  apud  ipsum  efidem  linea 
rtjnfinerenfur,  sejunx/t  ef,  posteriorem  non  satis 
intelfigens,  iiac  ratione  descripsU  biblio   thetpi, 
rursus  posHo  supra  litteram  t,  in  media  posteriori 
voce,  signo  quo  indicatur  supplenda  a,  ar  cel  va.. 
Ac  denique  scriba  qui  e.vararit  codicem  Bruxellen- 
sem,jam  prattermisitpriorempartem  biblio,e^  nullo 
signo  abbreciandi  adliibifo,  sed  fotidem    Ufteris, 
posteriorem  scrip.^iU  har  forma  theatrapj.  Iste  au- 
fem  error  ad posteriora pleratpie  tipogi-apha  trans- 
iit,  et  inde  in  omnihus  editis  prostat.  Ex  dictis  vero 
fifptef  ef  in  diplomate  nostro  fegendum  esse,  siciit  in 
Efnonensi,  per  nianuni  Aniandi  cpiscopi  et  bi- 
bliothecarii,  et  vocem  Theatrapi,  qusejam  nusquain 
in  documenfis  medii  xvi  occurrU,  delendam  es.se  ex 
(Jlo-ssario  media;  et  infiinae  latinitatis  {{),  in  quod 
ex  eodem  diplomate  assumpta  esi.   Quod  autem 
(hor  enim   erat  raput  argumenfi  Cointii)  nnmen 
Amandi  hifjfiothecaril  in  (diis  documentis  prHer 
laudafa  duo  diplomata,  non  legitur,  in  tanta  illius 
mvi  ponfificitn-um  dipiomafum  paucUate,  profecto 
adeo  mirandum  notiesf. 

04.  Clericos  autem  monaciiis  prxcessisse  in  cce- 
nohio  Blandiniensi  nec proharU  Coiufiusadannmn 
031  (nutn.  .'i),  sed  conjectando,  neque  uffo  nixus 
anf/qito  tesfimonio,  probabifius  reusuU,  nec  ulUus 
leferis  documenti  auctoritate  ron/irmari  potest  {"2). 
65.  Venio  Jam  ad  sextum  argumentum,  quod 
desumehatur  ex  comminatione  in  finc  privilegii 
stibjuncta  quamque,  nt  arhUralur  Cointius,  ab 
ilincmai-i quodam  opusculomuruatus sit  falsarius. 
Veniii}  hnjusmodi  comminationem  non  ahhnrrere 


itioribtis 

alienn  nnn 

e.-l. 


7.  el   S.  Levia 
rsl  aiirtorifaH 

Philippi 

Hariiengii   et 

rnlculorum 

Coinfii. 


Ititquf 
"pucrijplinm 
iion  videfur 
pronnntian- 
ditm  Martini 
pririliyiiim. 


NOVEMBRIS. 

abmius  temporis  moribus  satis  ostetulU  MabiUo. 
>;  us  (3)  .  et  rursus  valde  crefiibile  est  inter  solemnes 
Uunim  tomminationum  formulas  ct  lumc  nu^ 
et  rnprmlegio  nostro  et  apud  Ilinrmarum  leuitur 
yfus  furin-suram,  sl  plura  fanta^  antiq^iitatis 
fiipfomata  superessent. 

6G.  Admodum  levia  sunt  qua:  restant  Cointii 

nrgumenta  sepfimum  etorfarum.  Qulsenim  aucfo- 

nfuteiyippiffurrengii,  rpii  fM.st  medium  seculum 

A  //  ( ,fam  S.  Amandi  consrrip.sit,  fefiidam  illam 

quam  excogitfivit,  nominis  Blonflinii  et,,mof„.,ium 

admisenf  rel  potius  nun  irrisrrUY  Quum  pr^eser- 

tim,tesfe  Haudemunflo  .mptore.  coxvo,  locns  iUe 

sterdis  et  rerum  ad  vitam  necessariarum  maxime 

mops  esset  (4),  nec  certe  incofa^  a  latino  sermone 

nomina  ncorum  .suorum  deducereut.  Ceterum,  etsi 

non  fib  Amando  Biandinii  nomen  eidem  loco  indi- 

tum  facile  concedatur,  non  est  cur  ffirile  etiam  nou 

detur  ialnn  errorem  a  nofario  Uomano  admitti po- 

tuisse,  quin  indc  pririlegii  sinceritas  .msperta  fiaf. 

Ac  denique  calculos  Cointii  circa  tempus  couditi 

monasferii  Elnonensis  refutare  haud    mofe.stum 

foref,  .v/  id  hoc  foco  operx  prefium  videretur. 

07.  Non  apparet  Uaqiie  cur privilegium  Martini 
1,  quo  glorifihantur  Blandinienses,  apocri,pI,um 
velgrarifer  snspecfum  pronnnfiemus  nerpietempe- 
rare  mihi  possum  quin  arbUrer  viros  graves,  ut 
Brcfpiigny  et  Jfiff,\  nimis  feviter  nec  re.sntisexa- 
minata  argumcntis  Cointiiconcessisse.  Certo  tamen 
aufhcntirum,  defiriente  testimonio  codice  seculi  XI 
antifpiiori,  Uiud  pronuutiare  non  ausim. 

§  VI.  De  die  obituali  S.  Flor- 
berti  et  loco  sepultur^e  ejus. 

Dnpfircm    Iiaur  qua^sfionein  simitf  tractandam         ,     . 
Iilc  .susripimus  quia  ufriusqiie  solutio  pendet  a     nm,"!Zrus 
jndieiocircaidem  inonumentum  ejnsfjue  auflien-  anno  ts.^s  ,„ 
tiam  proferendo.  Esf  autem  iffiid  fapis  marmoreiis      Florhprli 
quem  liacfmiani  sub  rapite  Florberti  in  ipsorum      ^''/"'/cro 
ecclesia  inventum  aiunt,  ubi  primum  anno  1258    ''*'""''"'''' 
apertum  e.st  .sancti  ahhatis  sefndcrum  ejusque  cor-    iZZniania 
pus    in   decentiorein  locum   transfafum ;  fervente 
tunc  a    duohus    saUem    seculis    inter    monachos 
Bavoniarws    et  Blandinienses   acri   confroversia 
circa  corpus  beafi  Fluiberti,  quad  ufriqiie  apud  se  p 
(fuiescere  contendrf>ant.  Cfmtrorersiam  et  fapidis 
inventioncm  his  vcrbis  referunt  Annales  Sancti  Ba~ 
vonis  Gandensis  ad  an.  2258:  Anno  1258  Theo- 
dericus  abbas  predictus,  condolens  vencrabiloin 
viiuni    Florbertuni,   prinmni    ipsius   Gandensis 
cenobii  abbatem,  pedibus  transeuntium  irreve- 
renter  ibidcm  conculcari,  consultis  fratribus,  (jua- 
dani  dif.  nijilulinis  dictis,  ipsisque  abbate  ct  fra- 
tribus    albis    indutis   stolisque  dccoratis,  cum 
revcrentia,  ut  decuit,  ojusderii  Florberti  sepul- 
crum,  sublato  sarcolago  cum  ipsius  epytaphio 
insculpto,   aperiri  fecit.  Ibiquo  corpus  ejusdem 
Florborti  cum  aibo  lapide  niarinorco  ejiis  capiti 
supposito  hiisque  verbis  insculptis  invenerunt : 
tllCREQUIESCITFLOIiBlUiTrSAltBASGASDKN. 
SIS  CENOBII.  OBIIT  OCTAVO   YDVS  OCTOBHIS. 

Hujus  autem  sepulture  locus  olim  erat  ante 
majus  altare  siincti  Pctri  a  sancto  Amando  con- 
secratum.  Qui  locus  nunc  est  juxta  chorum  versus 
conventum  sub  arcu  lapideo,  ubi  nunc  aqua  be- 
nedicta    a    fidclibus     transeuntibus    .suscipitur. 


1 1)  Ed.  Henschel,  tom.  VI,  p. 575.  —  (-2) Cfr. supra  §  IV.  auin.  i>7. 

(it)  De  -f  diplomatica,  Hb.    II,  cap.  S.  —  f4)  Cfr.  supra 


Lcvjito 


:m 


DE  y.  FLORBERTO  ABBATE. 


AHCIORK 
C.   I).   S. 


I.cviito  autem  ipsius  Florberti  corpore  de  pre- 

diclo  sepulture  sue  loco,  aqujiquo  ubluto,  ossa 

ipsius  in  arca   plumbea  decenter  et  honorifico 

incluserunt,  et  In   muro  antc   capellam  sancti 

licnedicfi  cum    supradicto    lapide    marmoreo, 

prout  adhuc  patet,  veneraljiliter   collocavcrunt,     Sancfl  BaroiU!<  ct  Joannh  Thielrodeiisis,  qui  vel 

doinno  Hurane  de    Hoestborch,  priore   saricti     ipse  uhl  apiTfum  esf  scpulcnim^  quod  ex  antiqua 


qiiiiin 

hiecniionfm 

ctidintrnlatur 

Joanneit  di- 

Tliielrode. 


f.c  iiidifiis 

intcinseciK 

mtthentifUH 

videtui: 


Authenficuin  euindeni  emi  seu  rercra  seculo  VU 
sculptum,  noii  inerudite probaoit  J.  J.  Raepsaet  (4), 
nullo,  ijuem  norcriin,  ilocfo  ciro  reclainaiifc.  Nec 
profecto  nobis  reclainanduin  ridetur.  Imprimis 
enim  spernenduin  non  est  testiinonium  AnnaJiuin 


D 


Hugone 

Pctri  in  Blandinio,  cum  tribus  monachis  suis 
Iratribus  ibidpm  tunc  prcscntc  (i). 

fil).  Kx  iis  Annalibus  inanifeste  desumpta  est 
relafio  Joamm  de  Thielrode  {^),  sic  concepta  : 
Dicunt  viri  rcligiosi  monachi  Sancti  Petri  in  montc 
Blandinio  quod  Florbertum,  prinmni  pastoreni 
Gandensis  ccnobii  a  sancto  Ainando  constitutum, 
habcnt  secuni  in  icretro  canonizatum,  et  cele- 
brant  de  eo  sicut  dccet  de  coniessore.  Viri  reli- 
giosi  monachi  Sancti  Bavonis  Gandensis  dicunt 
et  affirmant  tali  intcrsigno  quod  sequetur,  quud 
Florbcrtum  prinmm  paslorem  Gandcnsis  cenobii 
habent  fossatum,  et  celebrant  officium  pro  Flor- 
bcrto  sicuti  fit  pro  fidelibus  dcfunctis.  Gontigit 
circa  annos  incarnalionis  Domini  niillo  ducentos 
quinquaginta  et  oeto,  quod  abbas  Theodricus 
Sancti  Bavonis,  vir  religiosus  bcnc  litteratus  et 
honestus,  conipatiens  quod  Florbertus  scpe 
dicfus  jacens  sub  pedibus  oninium  transeuntium 
ante  locum  ubi  solct  aqua  bencdicta  rocipi  (qui 
locus  primitus  fuit  antc  magnum  altarc  sancti 
Pelri),  matutinis  dictis  fecit  aperiri  sepnlcrum 
Fiorberti  etsub  capite  eius  invenitalbum  lapidem 
iiKuinoreum  halions  inseulptum  liaic  verbu  :  Hic 

UEQlilESCIT    FLOliBEBTUS    ABBAS    GaNDENSIS    GENOBII  : 

OBIIT  viii*'  YDUS  ocTOBRis.  Qui  lupis  [ost]  positus  in 
muro  ubi  ossa  Florberti  subtus  sunt  condita. 
Presentes  fuerunt  conventus  Sancti  Bavonis  et 
Ilugo  de  Hoestborch,  prior  tmic  Sancti  Potri  in 
monte  Blandinio,  cum  suis  socils  tribus :  qui  Hugo 
cum  .suis  sociis  tunc  morain  et  habitafionem 
habuit  in  monasterio  Sancii  Bavonis  causa  dis- 
persionis. 

70.  Euin  lapidein,  ante  hos  guiiiquai/infa  fere 
aititos  iiifer  BuvoniaiU  monasferii  rudera  i'Hrsus 
repertuvi  et  usque  ad  nostra  teinpora  servatum, 
hodieqne  in  museo  XJniversitatis  Gandacensis  repo- 
.-iifutn,  hic  accurate  delineafum  (3)  {eijentium  ocuUh 
mhjicimus. 

A 


EIRT¥ 


lD-0£Ti 


U)  Mon.  Oenn.,  Scr.  toiu.  11,  p.  191:  Ue  Smet.  Corp. 
Cliron.  Flnmtr.,  tom.  1.  p.  4-iO.  —  [-i)  Chronic,  c:ip.  x.  — 
(:j)  Ex  .\.  V;iii  Lokeren.  llisloire  dr  Vahhnye  de  Soiiit-Baron, 
\>\.  IV.  Liipis  el  lilterio  quadiuplo  majora  siml  quani  liae 
efligie  exhUientur.  —  (4)  Mensager  des  sciences  tt  dts  arts, 
tom.  VI  (an.  18ii9-l83U).  p.   1.   Imle  Intf  r  opera  Raepsacl 


traditione  Florberti  dicehatur,  interfuit  vd  cerfe  « 
tesfibus  ocnlatis  qux  in  ea  contiffcrint  accepit. 
Lapidein  aufein  iUinsmodi  capifi  cctdaveris  alicu- 
jus  ignotiper  fraudem  suppositum  fuisse,  ut  postea, 
uhi  fnrfe  aperirelur  monumenfuin,  illud  Florberti 
corpus  esse pufaretur,  rir  coinminisci  licef.  Aece- 
dunt  et  notx  intrinsecx.  Inter  quas  jure  compittari 
possunf  tum  ipsa  lajjidis  pariifas  et  inscripfioniff 
siiuplic/fas,  tum  forma  fifterarum,  quss  ad  illud 
genus  scripfionis  pertinent  qmd  nnxtum  vocant, 
quodque  in  codidbus  maim  scriptis  post  seculum 
nonnm  jam  non  occurrit  (5).  Nequaquam  quippe 
probahile  est,  si  Theodoricus  abhas  post  medium 
sendum  XIII  Jiujusmod/  monumcntum  ronfinxis- 
sef  (qund,  uf  mox  videb/mus,  coufcndehanf  BlaniU- 
nienses),  iilud  eiim  non  magnificentior/  opere  et 
sfijlo  fuisse  effi'rturum,et  i^el  ijjsum  ael  nliquem  ex 
monachis  ejus  adeo  antiquitatis  scientia  et  per/tia 
valuisse  ut  eam  famfelici  successu  referre  pofuerit. 
Denique  confirmationis  locopro  Baronianis  afferre 
licet  cersus  a  S.  Lirino  ad  Florbertnm  missos 
paulo  anfr  marfijrium  .'<uum,  ubi  sciUcet  monaste- 
riuin  quod  incolebat  Florbertus  his  (6)  Ganda  nun- 
cupatur,  quo  nomine  indubiuin  est  designari 
monasferium  Bavonianum,  non  Blandiniense. 
Inde  igitur  colligendum  videtur  in  Bavoniano 
monasferio  resedisse  Florbertum,  ac  proin  proha- 
hUiusetiam  in  eo  obiisse  atque  scpulfum  esse. 

71.  Ilis  opponunt  Blandinienses  narrutiones 
suas,  qux  serie  chronologica  secundum  anfiquita- 
tem  codicum  eas  referentium  ita  ordinandx  viden- 
tur.  Priino  loco  occurrit  Chronicon  anno  1063  ter- 
minatmn  eique  annexa  epistola  seu  proclamatio 
inonachorum  Blandiniensiuin.  In  Chronico  hxc 
sola  inentio  occurrit  ad  rem  nosfram  spectans  : 
1049.  Hoe  anno  facta  est  elevatio  S.  Florberti  (7). 
Epistola  vero,  quam  hic  ex  cod/ce  sec.  XI  {S).,negle- 
cfis  admodum  paucis  ef  mdlius  momenti  lectionibus 
variantihus  qtix  notari  possunt  in  Gandavensi 
sec.  XI  V{^)et  BrureUen.u  mBSl-lSoiO  { \(i),exscri- 
bimus,  his  i'erbis  concepta  e.st : 

72.  Omnibns  sanctae  niatris  aecclesiae  fihis 
sancta  Blandiniensis  aecclesia  in  Gandavo  olim 
a  bcato  Amando  praesuie  constructa  principique 
apostolorum  tytulata,  salutem.  Habemus,  karis- 
simi,  in  archivis,  in  privilegiis  auctoritate  majo- 
rum  roboratis,  beatum  Amandum  Blandiniuni 
coenobium  iii  Gandavo  olim  fundasse,  monacho- 
rum  catervam  eo  aggregasse  eisque  abbatem 
sagacis  ingeniiFlorbertum  prsefecisse.Quod  nobis 
fratrcs  dc  coenobio  sanctiBavonis  invidentes,  suo 
id  arrogant  loco, asscrentes  nil  vocitarlGandavum 
nisi  locum  suum.  Quod  quam  sit  mendosum  ex 
similibus  collegite,  onnie  suburbium  seu  territo- 
rium  eodem  appcllari  nomine  quo  urbs  cui  sub- 
jacet :  quamvis  nullis  in  scriptis  inveniatur,  coe- 
nobium  Saiicti  Bavonis  speciali  vocabulo  Ganda- 
vuin  vocitari.  Faciunt  his  quae  diximus  iideni  tain 
privilegia  noslra   quam   vita  sancti   Amandi  a 

Gandii'  edita  an.  183S.  tom.  I.  p.  365.  —  (0)  (Toussaint  et 
Tassini  Xourtait  traite  de  di/doinatiqiie, loni.  III.  p-  5-t'j  3*1*1- 
Nalalis  de  WaiUy,  ^lnnents  de  Pali-wirapliie,  lom.  I.  P-  '^- 
~  (6)  Veis.  17  et  44tinfia  Docuiii.  1111.  —  (7)  Vi.I.  supm 
nuiu.  y.  — ^SjCIV.supra  num.  l"i.  —  t'J)  Cfr.supra  num.  13. 
—  (lU)  Ctr.  supra  num.  li. 

Milone 


E 


hedaiiiiiiil 
Blandinien- 

srii. 


Florliertuiii 

iipnd  •"• 

ijniesctn 

roiitriideiife". 


DIES  l'HLMA  XOVE.MBniS. 


B 


Deviiniiittf 
nrculi  XI 
giiod 
iitscriiitum 
t»t  Titulus 
S.  Bavnnis. 


i   MilnnL-  ejusdfiii  saiictiKsimi  patris  tiionacIi(i  sup- 

plfUi;  in  qua  in  hunc  uiotliim  eontinotur:  Nani 

construxil      nionasterium    quod     dlcitur 

Blandiniuni.    in    castro    Gandavo    situni, 

et  caetera.  Quod  (juidam  nionachus  de  coenobio 

suiicti  Bavonis  apud   sanctum  Amanduui  olim 

conver.satus  legcns  at^rasit,  ita  permutans  :  Nam 

construxit    mona.sterium    in   casfro  Gan- 

davo    super    Scald    et    Legiam.    Quod    ila 

abrasum  et  permutatum  farile  adlmc  a-nitum 

est  in  eadem  vita  sancti  Amandi.  Quod  vcro  so 

abbatem  Fiorbertum  indice  cuni  tytulo  assei'unt 

habere,  ea  facilitato  conlcmipnitur  qua  asscritur. 

quia  nos  qui  haec  loquimur  ejusdem  fytuli  scri- 

ptorem  semetipsum  prodonteni  agnovimus.  qui- 

husque  sepulcri  violatoribus  quiedam  sunt  o.ssa 

de  alrio   in  monasterium  furtim  translata  non 

igrnoravimus.    semetipsos    accusantibus  duabus 

qui  interfuore  personis.  Translationem  proinde 

sancti    Florberti    prinii   Blandinionsi.s    coenobii 

abbatis  apud  nos  factam  corroborarat  auctoritas 

una  cum  sigiilis  antistitum  Noviomat>:ensium,con- 

nrmaverat  etiam  lapis  tam  greeis  quam  latinis 

htteris  mscriptus  et,  quod  majus  est,  cujusdam 

mulieris  contractao  ad  lipsana   ejusdem  patris 

curatin.  Haec  loquimur.  non  ut  falsa  loqnendo 

praefatos  fratres,  et   utinam  in  Christo  fratres, 

incusemus.  sed   ut   nosmetipsos    vera   dicondo 

excusemus.  Caeterum  de  fundatione  loci  nostri 

taceamus,  dum  plura  in  aliis  coenobiis  scripta 

quaepro  nobis  loquantur  habeamus. 

73.  Ii/  trihns  aufe.m  codi.ribm,  iwxlehanc  episto- 
lani  nxcepimits,  seqtmis  ei  prannimm  est  carmen 
rersihtis  leoninis  comcripfim : 

Tytulus  sancti  Bavonis  nobilis.^inii  confessoris 
in  Candavo  castro  (y.storia  non  fabula)  (1). 


difficikm  et  inlrlcatnm,  seu,  ut  mdins  diram,.s 
ommno  riolentmn  red.lit.  Hed  q,u-e,rt  forlr  nlimul 
qno  sensu  tandem  rnsas  isti  inlflliyeml,  sint  Cui 
qua.'.l,on,  ut  satisfiat,  quum  pr.xsertim  e.ri,juum 
dlnd  monumentum  secidi  undrrimi  iuter  ea  .fua;  de 
Floi-berto  huhemu.t  aidiquissimum  sit,  ,io„  „hs  rc 
fore  duximus  si  aliquu,dum  in  eodem  i,de,-pre. 
ffi,ido  fur,-itn,i.\-  immorati. 

i.  I,npri.,nis  if/itar  adoertendum  dilitfeidcr,  car~ 


':.  D.  S. 


tviijfdiirie 
lion  satix 
probabiles 

r.  ('.  Fr. 
yoiiihPiifle. 


Qiiu  sacer  Ainandiis  virtute  beatificandus 

Idnla  destiu.\it  etcfenohium  siljt  struxit, 

'loilectoquegregi  seiviie  De»  cupienti 

P^trem  Florbertum  prfpfecit  iimde  rerertum. 

<;ujus  adhuc  tumulum  Gand  rnonstrat  corpore  onustuni. 

His  breviter  scriptis,  Lantbertus  pastoi-  heiilis 

Vester  (2).  ut  optamus,  vivat  super  jethra  locatus. 

Qua>  petitis  vestris.  eadem  persolvite  nostris. 

Finrberto  pnpfato  nostro  pastori  primo. 

Wilfrido  ahhati,  Eilfrido  abbali.  Emardo  abhati  f3). 

74.  Ven.  vlr  F.  Van  lie  Puttr  (4)  in  illo  titulo 
nouien  Florbertl  jyro  Bavonis  manifeste  suhstdurn- 
dum  jiidicaf  ef  lersn  sexfo  nomen  ilUus  imlicuri 
qui  epistolam  ronsvripsit,  Lamberti  scilicet  ciijus- 
dam,  ut  ipse  opinaiur,  presbyteri.  Priorem  ilkim 
conjectu,-a,n  neque  necessariam  (5)  neque  roidra 
codicum  aurtoritateni  adniiftendam  censeo,  quum 
prxsertivi  cannen  nostrum  nullatenus  epitaphium 
(diquod  Florborti  ,-eferre  videatur.  Sed  p,-xcipue 
nequaqua,n  perspirere  caleo    quo  Jure  ex  Hsdem 
ver.sibus  roUiiji  possit  epistolam  seii  proclamatio- 
nem  conscripfam  esse  a  Lamherfo  et  hunc  p,-eshy- 
fcrum  designari  uhi  dicitur  pastor  herilis.  Celerum 
li&c  htjpufhesi.s  omnino  ruit  sl,  quod  duhium  non 
oidetiir,  prima    oox  versus  septiini   leyenda    est 
vester,  nrm  atitem  vir  :  qum  posferior  lecfio  sensmn 

(!)  Hr?  tres  voces  in  codice  soc.  XI  non  jiost  in  Gamitiro 
rii^tro.  sed  supra  eas  ifiinori  charactere,  eadem  tamen 
nianu.  scriphB  sunt.  In  Gandaveusi  autem  seculi  XIV  scri- 
pliesunt.sicuthic  leuitur.  po.sl  vocem  f(r.-(/ro  et  eodem  cha- 
ractere.  In  Kruxelieiisi  iteni,  sed  sola  vox  liiaforia  remansit. 
■luabus  ceteris  ahrasis.  Ilias  in  sua  editione  oinisit  v.  v.  Fr. 
\ande  Pulle,  In  Gandaveiisi  sec.  XIV  prieterea  hic  inseri- 
'ui-  vox  cersus.  in  cod.  sec.  XI  (.iiiissa.  et  in  Br.  in  niai^rine 
scripla.  —  (2)  In  Gand.  et  Brux.  UmU- ;  in  editione  Van 
■Ip  PuUe,  Vir.  —  (3)  H:ec  ullima  hnea  in  G.  et  Br.  omissa 
Novemhris  Tomus  L 


nini  nnn  a  Blaudiiiieim,  sed  a  Baronhum  nionu- 
rho  e.>ise  ronrinuafum.  Id  ex  condusione  dliits,  sir„t 
tn  codice  .';ec.XIkyitur,satis pe,-spicue  manifesfa,-i 
arhdror.  Kteuim,si  quid  asseipior,  in  ea  roncfimonc 
postufaf  aitrtor  id  ipws  alii  pat,-ouis  suis  frilmi 
t-ellent  honores,  eosdem  ne  deneyari  velhnt  Flor- 
borto.  Wilfrido,  Eilfrido  ef  Einardo  ahhatihus, 
qiios  ipse  nostros  rocat.  .lam  rx  his  iptutuor,  Flor- 
bortus  qiiidem  et  Eimirdus  utriusque  monasterii. 
Blitndiniensis  et  Baroniani,  alfer  secnlo  VU,  alfer 
ante  inedium  seculuin  XI,  reijimen  tenue,-unt ;  af 
duo  infermedii  soli  prxfnerunt  Baroniano,  IVU- 
fridus  niinirum  anno  (J73  ad  UiH  (0),  Edfridus 
vero  seu  Eyiifridus  anno  7.~)-I  ad  li>-2  (7).  Quum  ef 
hos  iijitur  ahhafes  aurfor  nostros  appellet,  Bavo- 
nianum  euni  monachum  fui.f.se  dubitandum  iion 
e.^if. 

76.  Hoc  posito,  recoIe,-e  jnrahit  sevulo  XI  e.cu,-- 
tam  c.v.s-p  rel  rerte  maxime  ferhuis.se  inter  Baronia- 
nos   ef  Blandinienses   controversiam  de   corpore 
S.  Florberli,  quod  ex  mox  ritando  (S)  dnrumenfo 
patrhit ;  pra.'fere.a,  eodem  sevulo  fioruis.-^v  (iandari 
nobilem  virum,  Lambertitm  nominr,  qui  in    illa 
irffione  pro  coinite  Eland,'ia!,  pritnus   ('a.-<ti'llani 
Gnnilavensis  diijnifate  ornatus  ('.)),  priuripatum 
gerehaf.  Jhiur  aidem  La,nbertu,n  Blandiuiensihus 
inonachis  iiofius  qnani  liavonianis  fadsse,  et  .liniul 
qiiunta,  quoad  omnia  qux  proprio  suo  mouasfe,-io 
liiuili    r(    nininiodo   es.se   possenf,   iider    utrosque 
X)iiulatio   exisferet,  docemur  ex  Vda  S.  Macarii 
Antiocheni  a    monavho  Batmniano  Jussu   Siyci 
abbafis  se.rayiida   fere  po.^tf  saurfi   ohitu/n  nnuis 
consrripta,(pia,n  ediderunt  ntaJo,es  nost,-i  ad  diem 
10  aprilis  {\0).Vbi narrafur,  Mararttitn post  mid- 
taspereijrinafio,iesGa,uIavu]nrenisse,at(piea  Blan- 
diniimsihus^  qunm  iynofusesset,  ,rpidsu,n,  a  Bavo- 
nianis  autem  heniynissime  receptum  et  apud  ip.tos 
aliquamdiu  mo)-atuni,ad  patriam  voluisse  reverti, 
sed    rix    mouasterio  eyrvssuut    tnorho   impedituin    V 
fuisse  ne  consilium  exequceiur  :  ttmc  vei-o  Blandi- 
nienses,  opei-a  usos  Lamherti  CasteUani,  omnt  nisu 
contendisse    ut  Jam    apud    ipsos    diverteret,    at 
maluisse  Marariuni  ad  Baroniauos  suos  ,'eferri  et 
non  diu po.st  in  eoru,n   nionasferio  diein  rluusisse 
supi-etnuin  (1 1 1. 

77.  Hiinr  Lainhertuni  Castellanum  Gandnven- 
sem  in  carinine  nostro  desiynari  cxistimo.  Cui 
sciticet  paulo  ante  tnedium  sectdum  XI  cifa 
funvto  (I;2).  irl  forte  etiain  serius  (nain  qttod 
filius  ejus  Folcardus  Casfellauus  dirifur  in  docu- 
mento  anni  UfUi  ( 1 IJ),  non  reiio  pirjhat  paf,em  ejus 
tunv  jani  non  fuisse  in  vids,  tit  constat  ex  siinili 
exemplo  Lamljeifi  II,  qui  fuit  Fotcardi  fiHus  ( 1 4);, 


est :  in  edilione  V.  d.  F.  pra^terea  oiiiiss.t  esl  vl  iiU(*ra 
prtpcedens  —  (t) Aiiiiatfs ahbatia S.  Pctri.  pp,:2(i  et  '■27.  notl. 

—  (u)  Cfr.  infra  nuni.  7S.  —  (fj)  A.  Van  Lokeren, 
m»toire  de  rabbai/i'  de  Saiiit-Baiun.  p.  9,  —  (7)  Ibid..  |».  12. 

—  (S)Num.  «1  seqq.  —  (0)  Joann.  ile  Thielroile.  Clironie. 
S.  Banonin,  cap.  vili.  Gfr.  Andr.  Du  Che.^fne,  Hintoirt  </fii^a- 
Idf/it/iir  des  viaisoits  de  Cuines,  itf  Omid  el  de  Coueij  (Paris 
m\.  fol.).  p.  41.  —  (10)  Act.  SS..  tom.  I  Aprii..  \,.  K78.  — 
(11)  Act.  SS.,  lom.  cit.,  p.  SSi,  n.  35  sqq.  —  ( lii)  Cfr.  Andr.  Du 
Chesne,  op.  cit..  pp.  ^i,  43.  —  (13)  Ibid.  —  (li)  Ibid.,  p.  45, 

47         maximo 


Citruieui^tud 
"   Baioiiiiino 

muiiavho 
riiinfioailiim 

riiirlitr  ; 


Ltiinhvrtus 

vero  ijiti  iii  eo 

noiiiiiiatur. 


fui.-t:'^ 
CasleKaiiits 
GnnrJeuMln; 


370 


DE  S.  FLORBERTO  ABBATE. 


AUCTOIIE 
C.  D.  S. 


et  carnmi 

fuisae 
direduvi 

Hinndinien- 
Hef 


afqiie 

occasioneni 

dedisne 

hornnt 

prodamatio- 


maximo  apparatu  im-entare  tdlque  cordi  hahte- 
riiyit  Blamlinienses,  idque  non  soJmn  sokmnitnis 
exeqniis  statim  jwsi  mortem,  sed  etiani  officio 
annirersario,  prxsertim  si,  quod  ab  eo  tempore 
prxcipux  nohiles  domus  illius  recjionis  et  ipsi 
Comites  Flaudriai  fecerunt,  ecrlesiam  Blandinien- 
sem  in  locum  sepulturis  sux  elegisset  vel  ipse  vel  qui 
ei  in  Castellani  dignitate  successit  filius  ejits  Fol~ 
cardus.  Profecto  etiam  hac  occasione  non  omise- 
rint  iidem  monachi  Blandinienses,  tuui  n(  yrati 
animi  sensuni  erga  fantuin  patronum  e.rhiherent, 
tum  u(  monastcrium  siiinn  Hla  ct-lebritate  ronde- 
corarent,  guam  frequentissimnm  poterant  popidum 
ad  soJeninia  iUa  funehria  coiirocarc,  et  iider  ea 
virum  nuper  (iaiidacensis  rcijionis  prinripcm 
summis  laudibus  extoUere,  ar  fortesibi  pastorem 
potius  qHam  domiinim  scn  hrruin  fuinse  prxdi- 
care. 

78.  Hxc  auiem  plus  minus  importuna  inole- 
staque  fuisse  monachis  Baronianis  fadle  conjicere 
lice(  a(quc  inde  induciuni  fuistic  iiliqmm  ex  eis  ut 
carmen  istud  seu  epijramma  condnnaret,  qno  et 
Bhtiidiiiienses  pmujeret  et  sua  nionasterio  suo  de- 
rora  assercrei,  illudqne  in  loco  aliquo  patente,forte 
propc  sepulcrum  sancti  Buvonis,  quo  multorum 
quoddie  fiebat  concursus,  affigeret.  Quumque  in 
carmine  nostro  primnm  aliquem  versum,  quo 
prima  ejus  senteiitia  complcatur,  desiderari  facile 
appareat,  hunc  Jiis  rel  siuiiUbns  rcrbis  conceptum 
facile  crediderim:  Nobilis  hic  Bavo  requiescit  in 
CASTRi)  Gandavo;  qui  utique  lersus  non  nuujis 
contrn  hexametri  legcs  peccat  quam  versus  secun- 
dns  et  nonus  eorian  qui  ad  nos  permwuni  (1). 
Iiidr  itiKpic  a  monacho  Blaudiniensi  qui  epi~ 
grainiiiu  illud  iranstulit  in  codicem  suum,  dici 
potuit  titulus  seu  epitaphimu  S.  Bavonis,  eidemque 
tam  iusoleuds  snpcrhiu!,  imnio  et  iauia:  iinpietads 
videri  ul  illud  non  a  se  coiificium,  sed  vere  apud 
Bavonianos  expositum  fuisse,  his  verbis  historia 
non  fubula  nofandum  duxcrit.  Eo  carminc  iyitur, 
utiamlcm  haiir  dispuiaiionem  concIudamus,secun- 
diim  senteniiani-  nostram,  monachm  aliquis  Bavo- 
nianus  affirmabat  monasferinni  suum  fui.sse  con- 
ditiim  ah  Anuimlo  siaiim  post  (iamliiccnsium  coii- 
versionem,  eique prtcfectum  esse  Florbertum,  atque 
hujus  rorpus  in  eodem  adhucdnm  serrari.  Qnibus 
asseriis,  non  quidem  se  aigre  ferre  significat  quod 
fu7ins  et  laudes  patroni  sui  Lamberti,  quem  non 
siue  aliqna  Blandiniensium  irrisione  pastorom 
ipsorum  lioriloni  rocai,  qiraida  possent  solcmnitaie 
hi  relehreut,  sed  postulat  ni  quos  suis  tribuere 
gfstiuni pairouis  honores,  eosdem  ei  iis  qnibus  gto- 
riabaniiir  Bavoniani,  trihui patereniur. 

70.  Et  indr  forte  nlteriiis  ronrhiderc  licei,docu- 
meiitum  illud  qtiod paulo  supra  citarimns  {Q)fnisse 
proclamationem  quamdam  qua  Blandinienses 
asseriioncm  Baroniani  poeix  dc  corporc  Florberti 
refutare  conad  sunt.  Xatu  epistolani  encgclicain  de 
ea  re  ad  omnes  fideles  seu  ecclesias  directam  fuisse 
vix  })rohahde  r/deri  pofcsi;  ai  ralde  credibile  e.v^ 
exisiima.-isc  Bliindin/cnsescnrandum  sibi  u( publicoi 
illi  Bavonianorum  assertioni  publicam  etiam 
re.^ponsionem  opponcrcni,  quam  et  in  crclcsia  sua 
popido  pnclegcrint  e(  in  loro  omnibns  paicnie  affi- 
xerint.  Ner  forie  allusione  ad  carmen  Bavonianum 
carei  quod  in  ea  proclamaiione  quernntnr  Blandi- 
nicnsps,  falso  nimirnm  confeitdere  Bavonianos 
vomine  Gandavi  solum  suum  monasterium,excluso 

(t)Cfr.  supia  nmn.  73.  —  (2)  Nuiii.  1±  —  (3)  (ItV.  infra 
nuiu.  ST).  —  (4}  Cfr.  infia  num,  S7.  —  (o)  Infra  num.  85 
sqq.  —  (6)  Anuales  ahhatia  S.  Jfetri  ISlantlin.,  p.  ;i8.  — 


Blandiniensijdesignari.Exeo  antem  quod  in  eadcm 
proclamafione  affirmant,  ridelicef  translationom 
l)roinde  sancti  Fiorborti,  primi  Blandlnionsis 
co?nobii  abbatis,  corroboraral  auctoritasunacuni 
sigillis  ANTisTiTUM  NovioMAfiENsiUM,  coIl/(/itnr  eam~ 
dein  non  esse  editam  ante  annum  104.9,  qno  anno 
ut  mox  apparebit  in  suhseqnentihns  eoriiin  relatio- 
nihns  (3),  primunt  hiijusniodi  diploma  concessum 
est  a  Balduino  episcopo  JSovioinagcnsi.  Imino,  si 
oinnino  accurata  sit  mentio plurali  numero  antisti- 
tum  Noviomaponsiuni,  non  anie  annum  1077  rel 
10',n\  quo  alicrnm  hiijnsmodi  diploma  impetrarunt 
a  Ratbodo  II,  Balduini  successore  (4). 

80.  Ncc  ea  prorlamationc  contenil  Blajidinicnses 
codem  fentpiore  vel  paulo  post  rccurrenduin  sibi 
duxerunt  ad  auctoritatem  episcopalem,  ut  vel  per 
eam  reiunderetur  Baroninnorum  auilacia.  Hanr 
episfolam  seu  oxpostulationoin,  ad  Baldericmn, 
Batbodi  11  in  sede  Noviomagensi  successorem 
dirccfam  fiiisse  colUgitur  ex  relationc  .seculo  XIII 
conferfa,  qiwe  ei  ipsa  niox  ntcmoranda  erit{o).  Sub 
forma  propria  seu  primaiva  (nam  fere  integra  in 
relationem  seculi  XIII  assumpia  esf)  legitur  in  solo 
codice  seculi  XI,  nnde  eani  cdidii  r.  r.  F,  ]\tn  de 
Putie  (6).  Fx  ipso  codice  rursus  eam  hic  transcri- 
bere  non  pigehif. 

81.  Df  certissima  sancti  Florberti  translatione 
sou  contraria  tratrum  Sancti  Bavonis  relatione, 
haoc  socundmu  gestae  rei  veritatem  brevi  expla- 
namus  narratione.  Hunc  venorabilem  palroni  a 
sancto  Amando  Blandinio  coenobio  praelatum,  et 
in  eodem  post  hujus  vitae  excessum  tumulatum, 
tam  ex  archyvis  nostri  ccenobii  quam  Sancti 
Amandi  (7),  ex  privilegiis  etiani  niajorum  aucto- 
ritato  confirmatis,  cunctis  Icgentibus  est  manlfe- 
stum.  In  quo  otiam  coenobio  per  annos  cccxxxviii 
requievisso  probatur,  donoc  eodcm  coenobio  in 
majori  elegantioriqueaedificio  reparato,  ab  Adal- 
berone  Remorum  archypraosule  (8)  ejus  saucta 
eorporis  pignera  transferrentur  ot  in  secrotiori 
parto  absidae  ejusdem  basiUcaeponerentur.  Haec 
ita  socundum  certissimam  veritatem  haberi  testa- 
tur  tytulus  In  lapido  tam  grecis  quani  latinis  litte- 
ris  sculplus,  juxta  roliquias  corporis  ojus  repcrtus, 
in  hune  modum  :  Hic  reooiescit  corpus  Flobberti 

ABBATIS.  DiSGIPUL!  ET  ORDINATl  AmANDI  EPISCOPI  : 
CUIUS     DEPOSmO    CELEBRATUR     KALENDIS    NOVEMBRIS. 

Accedit  quo(|ue  huic  ejusdem  archyepiscopi  con- 
firmatio,  sigilli  eius,  ut  adhuc  perspicuum  e.st, 
inpressio. 

82.  Evoluto  autem  temporis  spacio,  a  Baldwino 
Noviomagensi  episcopo  ejusdem  sancti  patris  in 
edito  facta  esl  translatio  (9),  pracseiitibus  cl 
adstantibus  fratribus  Sancti  Bavonis  et  nil  cou- 
tradicentibus.Ubi  quidam  corum,  dum  praefatmii 
perlegeret  tyluhnn,  no  dioamus  causa  invidiac, 
subito  do  manibus  pavimcnto  rcslUrc  permittens, 
per  medium  frogit.  Hic  primum  erroris  ooruin 
inolevit,  et  contra  cpiscopalom  auctoritatem  ct 
cortissimam  voritatom,nova  ot  inaudita  praesum- 
ptio.  Eodcm  anno  quidam  Stepehnus,  fugitivus 
Sancti  Trudonis  nionachus,  contrarias  relationos 
oorum  instinctu  adversns  translatiouem  Imjus 
patris  composuit.  Poslea  quibusdam  ossibus  de 
atrio  aeeclesiaein  eamdem  biisilicam  per  noctcm 
dcportatis,  tytuhuu  ab  eodem  compositum  et  in 
lapide  sculptum  appo.-^uorunt,  ct  aj^ud  se  ccrtis- 
sime   corpus  ejusdem  sancti  requiescere   apnd 

(7)  Elnonensis.  —  (S)  Anno  975.  Cfr.  infia  nuin.  85.  — 
(9j  AiinolOiO.  Cfr.supranum.O  etinfra  num.  85. 

quosque 


D 


Prmterm 

expostulaliu- 

nem 

ohfnlrntnt 
Blnndinifii- 
ses  Bidtferiri, 

episcofm 
^oviomemi. 


tjun  Baioniti- 

tionim 

aiidaciani, 

atirfnttin 

aiictorifatfs: 

Atlalheronis 

Rpmeuain 


etBaifiiiii"' 

Noviamensi" 

fraude 

mvlfipIifK 


DIES  PRLMA  NOVEMBRIS. 


A 


cujus  ei 

tonim   ahhan 

hnmUI 

coiifesaione 
rcniiiin  jiftiit. 


B 


Florberti 

fnrpus  in  siio 

iiionasterio 

ijuiescere 

coiifpitden- 

tium,  retiiml! 

jxmtiifabant. 


C 


Tvrtia  lilaii- 

diniensiiim 

iyiatio,uhide 

tyanslatione 

unno  lOift 

fucta  a 

lialtluino 

^'oriomensi. 


quosquc  contenderunt,  et  oninia  quaeapud  nos 
veterum  traditionL'  et  cpiscopali  auctoritate  acta 
fuerant,  falsitati  depufuverunt.  Id  ita  gestum 
fuisse,  eodem  Stepelino  postea  coufitente  et  aliis 
duabus  personis,  quachis  interfuere,  per  eonfes- 
sionem  se  detegentibus,  pro  ccrto  agnovinuis. 
Inde  quasi  certum  diem  obitus  ejus  apud  se  sta- 
tuere;  annivGrsariuni  ejus,  tanquam  sanctitatis 
honore  alienus  esset,  peregere;  tum  etiam  in 
kartis  pro  exequiis  abbatum  per  regioncs  dire- 
ctis,  nmlta  contunieliosa  de  eodetn  conscripsere. 

83.  His  et  hujuscemodi  simplicia  vulgi  corda 
per  multos  annos  in  errorem  subvcrtentes,  tan- 
dem  in  elevatione  sancLi  Maeharii  (1)  seu  dcdica- 
tione  ipsius  coenobii  idem  sepulchrum  apertum 
detexere,  ossa  in  eodem  reposita  cum  tytulo 
coram  populo  exposuere,  apud  sc  Florbertum 
primum  Ganden.siscoenobii  abbatemrequiesccre, 
omnibus  illo  confluentibus  ccrtum  fecere.  Unde 
fratres  nosti'i,  diutina  injuriarum  incitatione  per- 
moti,  domnum  Baldwinum  episcopum  tunc  prae- 
senlem  adeunt,  onmia  quae  acta  fuerant  pandunt. 
Abbas  ejusdem  eoenobii  Sigerus  accersitur,  de 
ejus  rei  commisso  cuni  magna  domni  episcopi 
commotione  requiritur.  Prostratus  ad  terram 
coram  domno  episcopo  veniam  precatur,  ab  idio- 
tis  haec  onmia  absque  conscienlia  sua  peracta 
conqueritur,  nullam  deinceps  querimoniam  de  his 
profuturam  pollicetur. 

84.  Sequenti  anno,  doiuno  Baldwino  episcopo 
defuncto,  sepcfato  superstitioso  tunmlo  supersti- 
tiosum  etiam  tytulum,ut  adhuc  perspicitiu-,  appo- 
suerunt;  omni  annisu  contra  aucforitatem  epi- 
scopalem,  tam  Remerisis  quam  Noviomagensis 
aecclesiae,  apud  nos  actam  insurrexerunt;  omnia 
quae  acta  fuerant  falsa  omnino,  apud  anres  vulgi 
sermonibus  publicis.apud  coenobia  scriptis  dififa- 
maverunt.  Sed  quanto  niajorem  sanctis  pigneri- 
bus  derogationis  injuriam.  tanto  magniticcntio- 
reni,  licet  inviti,  adauxerunt  gloriam.  Nam  ante 
hoc  biennium  fratribus  nostris  sancti  reliquias  in 
locellum  auro  argentoque  dccoratuni  complacuit 
transferre  :  ciuod  in  adventu  domni  episcopi  Rad- 
bodonis  apud  nos  in  quadragesima  aucforitate 
episcopali  et  ejusdem  sigilli  inpressione  devote 
coepere,  et  in  elevatione  ejus  xji  kalendas  mali 
dovotius    pcregere.  Adversum   hacc.  quasi  sibi 
illatu  injuriu,  insurrexere.  Oratoriunisancti  Johan- 
nis  Baptistae  duo  ex  eis,  Bernerus  scilicet  et  Vege- 
ricns.   adiere;  corani   frequentia  populi   omnia 
quae  apud  nos  acta  fuerant  talsa  asseruerunt.  In 
litania  etiam  majore  eoram  frequentia  populi  ad 
hoc  spectaculum  convocata,  absque  licentia  et 
auctoritate  episcopali,  eadeni  ossa  de  terra  eflbssa 
coram  populo  publice  exposuere  et,  ut  sepe  fati 
sumus,  tum  nos  quam  cpiscopale  statutum  falsi- 
tatis  dcnotavere.  De  his  animadvertat  sanctitas 
vestra  quui  justa  sunt.  et  ut  a  populo  error  aver- 
tatur  et  episcopalis  decreti  auctoritas  apud  nos 
inconvulsa  permaneat,  provideat  clementia  ve- 
stra. 

85.  Tcrtkuii  Blandinleimum  de  eadem  n  rela- 
tionem,  hactenns  ineditam,  reperimus  in  vodicibns 
OandairnH/  ser.  XIV  (2),  qunnd  hatir  parlem 
seadiXV,  in  Braxellensi  10031-10540  (3),  et  in 
codice,  etiam  seculi  XI',  asHervato  in  archivo  eccle- 
sias  cathedralis  S.  Baronfs  Gandavi.  2n  qtia  primo 
deHcribitiir  totidem  rerbis  rdatio  seciinda  modo  d- 


371 


^'\i">(^(li>iodiimpaitcismppletisceImutafisquorum 
hic  pr,-eripua  indirass.  suffiriat.  In  prima  scilicet 

^'''■>'f ''dni po.st  uiscriptionrm  noininiSawli Amiindi 

addita  est  designatio  Elnonensis.  Prxtrrm  sinuuhi 

qrae  narrantur  frre  iKirfafa  sant  rrrto  anno.  Sic 

prima  elevatio  corporis  Florherti  «6  Adalberone 

archiepiscopo  Remensi  (4)   facta  indicatur  anno 

im,  et  addita  sunf  hov  loro  sfafim  post  eam  iudica- 

tiouem  hxr  verha :  A  quo  eliam  Adali)croue  eadem 

Blandiniensis  ecciesia  dedicata  esse  dignoscitur. 

Secundx  elevationis    mtrratio  (5)  ita  cj-orditur : 

Evoluto  autem  temporis    spacio,   aimo  scilicel 

Vcrbi  incarnati  millesimo  quadragcsimo  nono,  a 

Balduino  Noviomagensi  seu  Tornncensi  episcopo 

ejusdem  sancti  patris  Florberti  in  edifo  facta  est 

clevatio  scu  translafio.  Cefera  qum  seqmtntnr  simi- 

lia  suntpriorirehttioni,  uisi  quod  ubi  in  hac  did- 

tur  a  Bavonianis  certum  diem  obitus  Florberti 

statntum  (6),  id  In  rehifioite  frrtia  his  rcrhis  panlo 

amplifivatnr :  Inde  quasi  certum  tliem  obitus  ejus- 

dem  sancti  patris,  videlicet  octavo  idus  octobris, 

in  kalendariis  eorum  apud  sc  statuere.  Dcinde 

vero  elevationem  S.  Mararii,  afqne  har  occasione 

ostensionem  corporis  guod  asserehant  Florberti  (7), 

factam   ait    veUistior    codex    Ontidavensis   anno 

Domini  mlxviii,  Brnxellensis  vn-o  ef  altn-  Ganda- 

vensis    anno    Domini    millesimo    quadragesimo 

septimo:  ubi  a  librario  priori  mendutn  in  exsrri- 

bendo  admissum  fuisse  cotisfat  ex  eo  quod  puulo 

itifcrins  (8)    idcrqiip   codex    sic    habet  :  Baldui- 

num  episcopum  supcrius   memoralum  propter 

antedictam  Sancti  Macharii  elevulionem  ibidem 

tunc  presentem,  qui  prioi-i  temporc,  aniio  scilicet 

xvui  plcnarie  transacto,  elevutionem  scu  trunsla- 

tionem  sancti  patris  nostri  Florberti  sepe  memo- 

rati  decenter  et  honorifice  peregeraf,  udcunt. 

8G.  Fittein  rero  prima:  partis  hujus  terfix  rela- 
tiouis  (U)  ipsis  verbis  ex  codice  Gandavensi  exscri- 
psisseJHvabit  (paucasadmodmn  lectiones  variantes 
hic  prxbent    aHi  dno  codices,    ncc  idlas  alica/us 
momenti).Sed  quaiito  majorem  sanctis  pigneribus 
derogationis  incuriam.  tanto  magnificentiorem, 
licet   inviti.  udauxerunt  gloriam.  Nuni  his  *  fra- 
fribus  nostris  sancfi  pafris  Fhtrberti  reliquias  in 
locellum    auro    argcntoque    decoratum    placuit 
transferre  :  quod  in  adventu  douuii  Radboflonis 
Novioiuagensis  seu  Tornucen.sis  ecclesie  episcopi 
apud  nos  in  quadragcsima  *  auctoritate  episco- 
pali  et  ejusdem  sigilli  impressione  devote  cepere 
et  in  elevatione  ejus  xii  kalendas  maii  devotius* 
pcregere,  anno   scilicet    dominicc   incarnationis 
MLXxvn,  indictione  xv.  Adversum  hec,  quasi  sibi 
illata  injuria.  iVatres  sancti  Bavonis  insurrexere, 
oraforiumque  Sancti  Johunnis  duo  ex  cis,  Berne- 
rus    et  Wegericus,    adiere  *.  coram  fretpumcia 
populi  onmiu  que  upud  nos  ucta  fucrant  falsa 
asseruerunt.  In  lefauia  etiam  majore,  coram  fre- 
quentiu  populi  ad  hoc  spectaculum  convocahi, 
absquc  licencia  et  auctoritate  episcopali,  eadem 
ossa  de  ten'a  effossa  coram  populo  publicc  cxpo- 
suere  et,  ut  sepe  fati  snmus,  fam  nos  quarn  epis- 
copale  statutum  falsit<atis  denofavere. 

87.  Post  hasc  pergit  illa  tertia  relatio  :  Fratres 
autem  nostri,  ex  tot  et  tantis  conviciis  *non  injuste 
commoti  et  di*;turbati,  donmi  liadbodi  successo- 
reni,  domnum  vidclicel  Baldricum,  Noviomageri- 
sis  seu  Tornaccnsis  ccclesie  episcopum,  utpote 
supci'  hiis  conquesturi,  adeunt,  eique  cunctu  <[uc 


AUCTOBB 

C.  I).  S. 


E 


df  attvra 

translationt 

facta  anntj 

1077  a 

Itadhoilo, 


*  cod.  sts. 


•  atd.  iiUii- 
tlrai^esimam. 

•  cod. 
«levolionis. 


cod.  inljre. 


(l)Anno  1067.  Annal.  S.  Bavonia  ad  ti.  a.  (ap.  J.  J.  De 
Smet.  Corjj.  Chron.  1'landr..  tom.  I,  p.  446).  —  (2)  Cfr. 
supra  num.  13.  —  0)  Cfr.  supra  num.  U.—  (i)  Cfr. supra 


num.  81.  —  (b)  Cfr.  supra  num.  S^.  —  (6)  .Supra  num.  S2 
extr.  —  (7)  Supra  num.  83  inil.  —  (S)  Cfr.  supra  num.  83 
med.  —  (0)  Cfr.  supra  num.  84  paulo  post  init. 

gestu 


ile  dijtlomute 

dato  /tro 
tilandinien- 
nihnM  a   lial- 
derico  ejiiH 
sitcctKsore 
antio  1105, 

•cod. 
cunviciis 


AlitTOHi; 

C.  D.  S. 

•  rod.  suplia 

lur 
requirunhir. 

•  cod.  Bal- 
fluinuiij. 


i; 

ae  (le  lititisln- 
fione  pprocln 

opiid 
Itaroiiiiiiio» 
mino  /y.W. 

*  rofi.  iiijslris. 


*    '■("/.  UIHI, 


•  roi/. 

]iioiiiist>i'iiiii. 


■M^  DK  S.  FLORBERTO  ABBATE. 

{,'esta  1'uerant  pandunt,  et  u(  per  cuai  error  a  siyntficefur,  amio  1105  diplonta  suxin,  qno  nn\stis 

populo  abducatnr  et  epist-opalis  decreti  auctoritas  eisdem  vorpm  Florberti  assevuit,  edidisse.  Dednci- 

inconvulsapermancat  supplieatur  ct  requiritur  *.  miir  inde  sponte  nd  Jndirnndum,  sici/f  in  mdici' 

FVefatus  auteni    doninus    Baldricns  hiis  auditis  Gandavensi  erratmn  est  in  assii/nando  amio  quo 

petitioni  Iratrunt  nostroi-uni  cottscutit  et  Blandi-  focum  huhuif  elevatio  S.  Marnrii  in  Bovoniano 

nimn  *  in  Gandavoeon.slructuni  celerius  adiit.  Ad  cwnolno  (o).  ifa  in  utroip.ic  codice  admissuw  essi' 

rogatuni  vero  donnii  Sifreri  abijatis  nostri  Bliindi-  non  absimile  mendiim  circa  tcmpns  rero(/nitioni\' 

niensis  et  fiatriiiii  iiostroruni,  de  sepefato  patre  rcHquiarum  S.  Florberti  per   Hadhodam,  qnam 

nostro  diclo  Fiorberto,  niagne    sanctitatis  viro,  t^rilicef  prioris  exemplaris  scriha,  noii  recte  annos 

prinio  hujus  Gaiidensisseu  Blandiniensis  cenobii  romputans,  vicennio  antiquiorem  quain  oqjorluis- 

rectore,  pia  ab  eodeni  Baldrico,  \ovioma^'ensIs  set  fcrerif.  Xpv  ohstaf  quod  ea  veror/n/tio  unno  J077 

.-euTornaeensis  ecclcsio  episcopo,  desancli  Flor-  illigata  sit  in  Clironico  sec.  A7  (0)  :  manu  enini 

herti  corpore  facla  est  roquisitio.    Quem    quia  longe  ca  oifafe  recentiori  illa  mentio  adjecta  est. 
idem  Balilricus  episcopiis  sij.'illis  aiitecessorum  %).  Srd  Jam  ad  jira-ripuiim  rei  liir  discuficnd.e 

-nnrum,  viiielieet  Ailalheronis  Hemorum  archi-  capuf  rrdruuius.  lyifiu\  serundum  dupUcem  rela- 

presulis  et  Balduini  Tornacensis  episcopi  atqne  fionem  modo  citatamjripjex  in  coenob/o  lilandi- 

Hail})odi  ejusdeni  surcessoris,  confii-uiatum   In-  nim.si  corporis  Florlierli  fartn  ,'•{/  rleraf/o  :  pvinia 

spexil.  etijim  sigiili  sni  et  lilterarum  auctoritateiu  auno  H',.'},  ,ih  Adalhrronr  Hrmensi  avrliicpiscono 

apposuit,  non  ut  aliter  quam  ut  ipsi  conQrniaret,  quem  mefropoUfanum  a>/noscehat  Noriomagensis 

sed  ut  omnem  temeritatem  obloquentium  funditus  scu    Tovnaccnsis    evclesia,    ad   quam    pcrfiuchaf 

('.\tirparel.  Quod  a  prerato  donuKj  Baldrico  epi-  /niyus  Gandutensis;  secundu,  auno  104}),  a  Bal- 

scopo  actum  esse  constat  anno  incarnati  Verbi  m:  duino  episcopo  Noviomagensi;  tertiu,  aimo  1077 

f|uinio.    indiclionc    xiu.   epacta   iii,   concurrente  (vel  qmtiits  civca  aunum  1097),  a  Ihidhodo  II Bal- 

sexlo.  V  kalcndas  junii.  diiiui  surressovc.  Xofundum  taiuen  priiuam  illuiu 

8S,   El  licet    corpus   beati  Florberti    abbatis  franslationcm   anni  076  ne.que    iu    ('hronito  se~ 

noslri*  primi  sepius  memorali  apud  nos  in  Blan-  culi  XI  neqiie  in  Chronico  secuU  XIII  (1)  ron- 

dinio  atteslacione  ot  aucloritate  supradictoruni  siynataui    csse,   sed    so/ummodu  ad   rum   annum 

episcoporuni  esse  et  requieseere  certissime  scia-  memorafam  dedicaiionem  ecclesix  Blandiniensis. 

lur,  nichilominns  lamen  fratres  Sancti  Bavonis  Vnde,sicuf  ex  ipsu  narratlone  iu  dupUci  upoloqia 

ossa  illii  supcrsticiosa,  retroaetis  diebus  a  Stepe-  posferiovi  supra  vitata,  facilc  colligere  licet  euiu 

lino  superius  memurato  de  atrio  Sancti  Buvonis  non  fuisse  ejus  generis  soiemnem  elemfionem  quod, 

m  eandeni  ecclesiam  olim  nocturno  tenipore  cum  secundum  rifum  illonnu  temporum,  heaf/firafionem 

suis  fautoribus  illata,  in  supradicto  supersticioso  seu  leyitiiui  culfus  declaraUoneiu  impurtaref  (,S). 

sepulcro  uiiii  *  cum  titulo  ah   eodem  Stepelino  Pvzfevea,  uf  rerhis  utuv  Cornelii  Smetii  nosfvi  in 

coniposito  et  iii  lapide  sculpto,  iid  deroi^acioneni  Commcnfavio  suo  de  S.  Florberto  (9),  ut  existimc- 

.'iancti  nostri  Florberti  per  multa  aimorum  curri-  mus  Florbertum  non  prius  in  sanclorum  iiumero 
cula  jacere  peniiiseiunt  *.  Anno  veto  Doiiiini 
MecLViii,TheodericusdeMaIdeghem,abbasSancli 
Bavonis,  fratribus  suis  sibi  suadentibus  et  super- 
slicioiieni  antccessorum  .suoruni  partim  sopitam 
suscitare  volentibus,  sepedicta  supersticiusa  ossa 
iitpole  Sancti   Florberti   ossa,   una  cum  lapide 


D 


TiaiDtfiitiii 
aiiiii  frjr,  iion 
riiietitrfiiinne 
ejits  fjewriK 
qnoii  heiiiifi- 

mtloiitni 

impovfarH: 

hwr    lurinii 

habiiil  utinu 

104h 


habitiim  fuisse  quam  a  Baldnino  anno  KWd  ejus 
ossa  elevata  sint,  h£ec  accedunt  argumenta.  Duni 
Eremboldus  in  eharta  donationis  data  amio  lOiG 
apud  Mira;um,  Diploin.  Belgic,  tom.  2,  p.  1)47- 
dnin  Anmlphus  Coiues  Flandrije  anno  953  vari;i 
beneficia  largiens  Blandinio  (apud  Mira^um  ibid.. 


ytulo  insculpto,  nocturno  tempDre  de  supersti-  jjag.  930),  nmbo  sanctornm  corpora  in  eo  ca-nobiu 
ciuso  exlulit  .scpulcro,  que  ossa  cum  predicto  quiescentia  recensent,  de  Florberto  allum  silenl. 
lapideposuitinmuro:undeabbatemFlorbertum     Eremboldus    quidquid  possidet    in  villa  Baerle 


Tvaiialatio  ti 

Radhoih, 

fficln.  forlc 

illiHtimhi 

'innn  virvitir 

lou;. 


iiidice  cum  lytulo  asserunt  se  habere.  Ilec  luqui- 
mur,  non  ut  falsa  loquendo  prefalt>s  fratres  S;incti 
Bavonis,  ct  ulin;un  in  Christo  ffatre.s,  incusemus, 
^ed  ut  nosmetipsos  vcra  dicendo  excusenuis. 

S9.  Ej:  uUimu  pavte  hu/us  ferfia.-  relaiionis  rrr~ 
tuiu  est  eam  ronsrviptam  esse  post  annum  125S; 


donat  ctenobio  Blandiniensi,  tantft  nobilitatis 
loco,  ubi  ad  prajsens  inclytus  confessor 
Wandregisilus,  cum  venerandis  archi- 
praesulibus  Ansberto  et  Vulftanno,  simul 
cum  sacratissima  Ghristi  virgine  Amel- 
berga   requiescil.    Eosdem  nominaverat  Ar- 


iiirertum  aittem  utritm   brevi  an  diu  post,  (paim  inilphus.  Adde  qund   elevatio   un;i,    die  ncnqx- 

uulla  ejits  mentio  usfptam  legaturet primum  ocruv-  xix  aprili.s,  quo  die  Balduinus  uiitio  1049  sacra 

rul  drsrri/>fa  munu  secuU  XV.  Ex  eadem  etium  ossa  elevavit  (priurem  transportationein  factam 

u/)}mref,  quam  .^upva  (1)  recituvimus  secundam  csse  dixi  pridie  calendas  octobris)  celebretur  in 

velatitmem  seu  e.r/jostulafionem  direefam  fuisse  ad  ofiiciis  mss.  monasterii   Blaitdiniensis,  qua;  pra- 

lialdricum  Xuiioma(jeusem  episropum,  lladUodi  II  (.culis  Iiubeo...  Aimuntiatur  hjec  prfeterea  (eaque, 

snrcessovciu.  Sed  hic  non  lecis  exsunjit  difficitltus.  quud  sciam,  solii)  in  martyrologio  quod  Caiiisio 

Fdenim  in  illa  secunda  relatione  signifirafuv  ipsam  tribuilur,  nec  non  a  Ferrario,  Siuissaio  ct  iit  tnar- 

rouriuiiafam    esse  hieuniu  /msfqtiam  a    nadhnh  tyrologiis  Benedictiiiis.  uli  nol;uil  BoIUindiani  in 

verogntta-  suut  Florberli  vcUquim  :  nam  ante  hoc  Praeterinissis  ad  diem  xix  aprilis. 

\:^iG\\i\mmli3:e  facta  essedicitur  {^).  .it  reco(jnitio~  91.  At  vei-o,  si  Florberlus  ,(./;,(,  pvimum  J04H 

nem  eumdem  inncctit  tcvtiu  rrfutio  unno  1077  (3),  beafis  aunumerafits  sif,  haiid  nmUorvis  sithit  admi- 

quuiu  aliundrconstrt  Ihtdbodum  defuiictum  esse  et  ratio  i/uod  ah  anno  !'73  appcmi  potuerif  ipsiusse- 

B(ddririnueidemsuccessisseannotaniumlO0S{^),  puhro   tifidus   in    (pto   dicevetur    ejus    depositio 

etiu  i/isu  illa  tertia  relafioiic  dicatur  Buldririis,  celchvavi  kalendis  uuvcubvis  (U)),  qux  sune  rerba 

Ucet   statim   precibiis    Blandiniensium    ohsecittits  cuHum  sohmucmjam  exhibitum  demonsfranf.  Ad- 

(l)Nuni.SlSi.-rJ)  Nimi.Stcirca  me«i.  -  (^)  Nuin.  &4  Benedict.   XIY.    De  ^ervonim   Vei  heati/icatione   et    rano- 

lueil.  —  (4)  Ctf.  Gatliii  Cliri^fiann.  toiii.  IX.  pag.  99S.  ~  nizatione.  Ub.    I,    cap.G.  —  (9)  Act.  SS.  ISelgii,  turii.    III, 

|o)f;fr.  supra  nmu.  Hj  extr.  —  {(1)  CIV.  supia  Tiuiii.  9.  —  p.  343,  num.  9.  —  (lO)Cfr.  supra  numm.  81,  85 
l.)lii  eod  Gand.  sec.  XIY  (clV.  supia  uuai.  13).  -  (8)  Ch-. 

iiiiratiiineiu 


IJni/e  ft 

susjiirla  fit 

aiUhriiti" 

lapidis  tji"'" 

an)io97.'> 

liositiiiii 

Bluiifliii""- 

ae.t 


jjinmibant 
iicr  salis 
•alidiEstnit 
\ll«  Fonim 
iMsrrtioiies. 


B 


atjmprO' 
ntimidiini 

liiiiir  pro 
•ii-tiiiiniiin, 


DIE8  PRIMA 

inimtionem  angef  qttod  hic  /ihdus  dirifur  inscii!- 
pfus  fuisse  tam  griecis  (piain  lafinis  lifteris,  ijiin! 
res  eo  tempore  et  in  ea  reffione jfiorsiis  inrredibilis 
riddur.  Nolim  ifem  srrupidum  morere  e.r  usn  ro- 
cahuli  ordinati,  id  est  successoris  re/  /orum  feneti- 
tis,  qiiod  hoc  sensu  in  documentis  sa/tem  secu/i  XI 
ef  Xllusurpatum  reperitur  (i).  At  rontra  sinreri- 
tatem  hiijus  pnefensa;  a  B/andiniensibns  inscri- 
pfionis  etiam  ar(/nif  quod  qniim,  rxsurgeiife  post 
inedium  sectdum  Xlinter  ipsos  ef  Bavoniaiws  con- 
froversia  de  loco  sppu/turai  Florborli,  Buroniani 
profen-eut  titu/nm  seu  inscriptionem  in  ecc/esia 
sua  Florherti  sepu/cro  apposifam  (:2),  argumentum 
ilhtd  mlidissimum  sentientes  eorum  adversarii 
nihil  tamen  (diud  ad  ideni  rcfutandnm  afferre 
pofuerunf  2'rmter  duplicem  il/am  iiarrafiuncidam, 
qme  utraque  profecto  commenti  speciem  prse  se 
ferf :  alteram  de  simi/i  lapide,  tam  grxcis  qnam 
/atinis  litteris  exarato,  qni  apud  ipsos  olim  exfite- 
rit,  sed  cidpu  monachi  alicujus  Bawniam  in  efeva- 
tione  anni  1049  ronfrarfus  essef ;  affcram  de  con- 
fessione  Stepelini  rujusdam  monachi  fuijifiri,  qni 
Baronianorum  insHnctu  et  ossa  quaedam  profana 
noctu  a  se  in  ipsorum  err/esiam  a//a/a  Florlierli 
trorpus  esse  assernisscf,  ef  insrripfionein  qna  glo- 
riabantur  iidem ,  ronfinxisset  {?i).  Hxc,  inquatn, 
nimis  fabulam  sapiunf.  Et  cerfc  Sfepe/inus  H/e,  si 
falis  fuit  qualem  ijisum  describunf,  in  liac  ipsa  sua 
confessione  nu/la  fide  dignus  essef,  neqne  etiam  ad 
eam  fidem  angendam  (piidquam  conferrenf  roufes- 
sioiws  aliorum  dnorum  Imninnm  ignobilium  ef 
ignofornm,  quos  illlns  complices  in  impio  sre/ere 
fuisse  supponnnt. 

92.  Qnx  omnia  sl  simul  rtnisiderentur,  quuin 
piwsrrfim  adsif  nohis  aucforifas  /apidis  non  ita 
pridem  inter  Bavoniani  monasterH  rndera  re- 
perti  (4),  mihi  quidem  longe  probabilius  videtur  in 
illa  lite  Baronianis  cansam  adjudirandam  esse. 
Xeqne  ita  inirnm  apparere  debet  qiiod  taindin 
adeo  incurii  fuisse  videantur  thesauri  apnd  ipsos 
reposifi,  ui  amio  1040  Florberti  elevafio  relehrari 
pofuerif  ipsis  non  reclamanfihiis,  quamvis  noiimd- 
U  eoritm  (si  in  har  re  saltem  B/andiniensibusfides 
pra-sfattda  esf)  eidem  elerafioni  interfuerinf  (5). 
Quum  enim  Ftorbertuiii  non  eolerenf  nt  san- 
cfum  (6),  sed  anniversariis  tantum,  sicut  ceteros 
abbates  snos  defunrtos,  precibus  et  sacrifido  pro 
eo  oblatis,  non  adeo  apnd  ipsos  ejus  menioria 
celebris  erat.  Af  uhi  eidem  per  Blandinienses,  con- 
currente  ad  id  Balduino  episcopo,  ccelid  decreti 
.sunt  honores,  jam  di/igentius  in  eam  rem  inqui- 
sirisse  supponi  possnnf,  cf  inde  rerfiores  farfi 
sepulcrum  FlorberEi  in  ecclesia  sua  exstare, 
iilam  gloriam  sibi  vindicare  coiiati  esse.  Nec 
mirum  efiam  videfur  quod  Baldninus,  qui  hona 
fide  serunduin  Blandiniensium  assertiones  iiec 
interrogatis  Bavonianis  elevationem  Florberti 
"/  B/andiniensi  monasferio  celebraveraf  anno 
l04!l,  ;tgre  deinde,  ocfodecini  posf  annos,  tultrit 
quod  Bavoniani,  nulla  habita  ratione  illius  eleva- 
/ionis  ef  insfrnmenti  hac  occasione  ab  ipso  dafi, 
Florberli  corpus  penes  se  esse  publire  piufdlrarenf. 
Xeipie  efiam  Radbodus  ef  Baldricus,  ejusdein  Bal- 
duini  successores,  nllum  novum  et  aftenfius  tofins 
rei  examen  instituisse  ridenfnr,  sed  so/nmmodo 
secnndum  aUegationes  BUindiniensium  et  inspecfis 


iVOVEMHHlS. 


373 


decessoruin  suornm  diplomatibus,  et  suam  his  rou- 
firmationem  afquesigiUum  apposuisse. 

93.  Maneaf  ifaquc  sua  lapidi  Bavimiano  jidvs, 
nnde  i-fium  jam  rerfum  sit  corpus  Florberli  rel 
infetjrnm  vel  salfem  maximam  parfem  apnd  Havo- 
iiianos  remansisse,  ac  tandem  diem  o/nfualnn  san~ 
cti  abbatis  assignandum  esse  octavmn  idus  seu, 
secundum  reccntiorcm  compufandi  modnm,  diein 
octavam  orfobris.  At  forte  operx  prefinm  erit  ud- 
verfisse  Inpidrm  illnm  non  eumdn,,  suppoui  posse 
quem  proffrrhanf  liaroniani  inde  a  seculo  XI. 
Qitanivis  enim  midto  iUa  astate  sit  antiqmor,  atla- 
men,  teste  Joanue  de  Thielrode  (7).  iwnnisi  p{fst 
medium  secnlum  Xlll  repertus  rst  in  Florberli 
sepidcro  iUius  capifi  appo.^itus.  Neque  etiaui  titii- 
lum  seculi  XI  exhiberi  manifrsfuin  esf  insrripfionc 
iUa  partim  mefrirc  parfiin  solufa  orafione  ronce- 
pta  quain  reperimus  in  codice  Gandavensi  seculi 
XII  (8),  inann  qme  maximam  codtcis  partem 
exaravit  descriptam,  quamris  (dia  manus  mulfo 
recentior  ci  titu/um  insrripserU  Epitaphlum  Ste- 
peliiis  Florbcrti,  notans  siinu/  ipia;  in  ro  epitaphio 
asseruntur  falsa  esse.  Inscripfionem  autein  /lanc 
posf  franslafuui  a  Theodorico  dc  Ma/deghnn  cor- 
pns  Florborti  essc  confertam,  ex  ipso  ejus  fenove 
constat.  Kamdem  hic  octdis  legentium  subjicimus, 
omissis  et  prr  puncfa  snhsfifufa  uofafis  iis  vocibns 
auf  iiitegris  /inrls  qus  ifa  a/irasx  snnf  nf  omniun 
ve/  nisi  (ulmodum  incerfo  legt  nequeant. 

94.  (jui  veneiandi hec  culmiaa  templi. 

Huc  flectat  iiumiles  visus  discatque  tuenlem 
Quis  jaeet  iiifenus  saxi  sub  pondere  i-lausus. 
Scilicel  hic  novi  donatur  honore  se|»ulcri 
Ahl);is  FlorJiertus,  qut-m  Gande  prEPses  Amjiiidus 
Hastoreni  priniuru  statuit  meritis  reiiiniilum. 
Istic  canitiem  •  penlucens  laudrs  ad  unguem 

clarum  cunclis  prebens  monumentuni. 

Sed  (jiiia  propositi  gravis  aspiiatio  rati 

Omiie  quod  est  genitum  mortis  tijiducit  ad  hamum, 

ijm  legis  hec  dicas :  Florberte,  Deo  quiescas. 


AUCTOllK 

(;.  F).  .^ 

llttjllF 

Jiiilirniitfuin 
Florberlmii 

ofiiissf 
itifSucfiiliris. 


E 


Imcriplio 

posila  imnt 

tratinfiUio- 

uem  auiii 

rm. 

'  ri)(f. 
canitiam. 


ejus  corporis  oss^a  oh  ejus  reve- 
rentiatn de 


.    .    anno  Domini  m"    .    .     nui 

quinquagesimo  octavo  plurali  |V]- 

lius  constat  a  Theodorico  ahliale 

nioiiolapide    insculptum    est 

Hic  requiescit  Florliertus 

alilias  Gandensis  cenoliii  .     . 

is. 

Esto  le';eiis  certus  quod  erat  lapis  isle  reperlus 
Ad  caput  alihalis  Florberti,  sed  relevati.s 
Ossihus  illius  hic  jacet  ille  pius. 

9o.  Forfe  cfiam  nofasse  jnrahif  hos  rersus  in 
codice  Gamiavensi  prxmissos  esse  relationi  B/aii- 
dinimsi  tertiiz  {9j,  sieut  antifjuiores  rekUioni  seu 
proclamafioni  priinx  (10).  nf  ifa  dnfjlic!  assertitnii 
Haroiiianorum  puhlire  proposif;i-  dupUrem  etiam 
reclamationem  seu  responsionem  pubUcam  oppo- 
suisse  rideantur  Blundinienscs ;  prxtcrea  etiam, 
in  ufro'pte  cudice,  Gandavensi  et  Hrnrellmsi  CIl), 
(diud  reperiri  insigne  monnnientum  aimulidiouis 
il/ius  dnoruin  cano/jiorum  Bavoniani  ef  Blandi- 
niensis,  Florbortum  sibi  cujusque  rindicantium  : 
iiarvafioncm    scilicrf   illnin   de  oriqiue  rt   primis 


Sarruliii  ife 

orii/iiie  el  ite 

primi» 

nf/fjatHnii' 

tiriioftii 

BfiMi(tiiilni- 

niii 

(fetinnptfi    ex 

.hmniii'  df 

Tli  if/rotff. 


U)  Cfr.  Du  Cange,  Glos.^arium  ineifiw  et  infimm  fcUinita-       de  Thielnide.iaii.  \  (cif.  supra  nuni.  09). (7j  Ihid.  — 

tis.ati  h.  v.  (ed.  Henschel,  loni.  IV.  p.  727).  -  (2)  Cfr.  (N)  Cfr.  supra  num.  13.  —  (9)(:fr.  sapra  nuni.  >o.  — 
supra  num.fiS.  —  {3)Cfr.  supra  num.  S-2.  —  (I)  Cfr.  supra  (l(>)Cfr.supra  numm.  7-J.7:J.— (Ili  Cfi.-upra  nunim.i:J.U. 
nnin.  70.  —  'T,)  Cfr  «upra  numm.  S-2,  .S5.  —  {*',]  Cfr.  Joan. 

abbafibns 


374- 


DE  S.  FLORBERTO  ABBATE. 


AUCTORE 

C.  D.  S. 


S.  Flnrbei- 
tum,  0  iiiedio 

seeulo  XI 
beatisaniiit- 

meratmi, 


Ataiii/roliji/i» 

l  siiaitliiio 

pium  II. s 

innfrnit 

(freveniis :  in 

«olocohhntui- 

eamthio 

Jilamlinitn- 

si. 


abhatibvs  cmiobii  Blandiniensis,  snh  titulo  Fra- 
ginentum  Chronicse  editam  a  v.  v.  F.  Van  de 
Piitfe(l).  Quxsi pduJo  attentius  inspiciatur,facile 
coustat  nihil  aliiul  (qiiod  ad  Florbertuin  spectat) 
ea  exhihen  quam  caput  ix  Chronici  Joannis  de 
Thiflrode  (2),  sed  ita  adultemtum  nf  rjuxrumque 
apud  hunc  de  monastfrio  Gandensi, posica  Bavo- 
niano,  dicta  sunt,  his  in  illa  narratione  substitutx 
sint  Blandiniensium  de  auo  monasterio  fraditiones. 
Quoad  unum  tainrn  id praifermisit  accurata  cefcro- 
quin  Blatidiniensis  scriptoris  sedtditas,  nimirum 
quoad  ftnnum  obifus  Florberti,  quem  secunduin 
HaroHiam  siii  cifnobii  traditionem  m'&  nostns,  042 
statuit  Joannes  de  Thie}rode{^?>),  quemque  secun- 
dum  lilandiniensium  fradifionem  assignare  de- 
buisset  scriptor  Fragmcnti  annum  639  (4),  sed 
oniisit :  qua  itnprudenfia  aliquam  suani  fraudem, 
qum  et  aliisetiam  arfjumentis  probart  posset,  ideni 
scriptor  manifesfam  fecit. 


§  VII.  De  cultii  S.  Florbcrti. 


NuUum  cultus  S.  Florberti  vesfirfium  reperimus 
anfiquius  inedio  seculo  XI.  Quo  teinporc,  anno 
videticet  1049,  ex  monumentis  comvis  vel  suppa- 
ribus  soleumifer  ejus  reliquias  ehvatas  a  Balduiuo 
Noriomagensi  einscopm  atque  ila  cuin,  pro  rifu 
illorum  temporum,  Beatorum  alho  adscriptum 
esse,  paulo  supra  memoravimus  (5).  Inde  autem 
cum  nf  sanctum  a  Blandinicnsibus  cssc  honoratum, 
ejusque  memoriam  die  secunda  ?wveinbris  celcbrari 
consuevisse  testatur  Chronologia  Blandinlcnsis  his 
rerbis:]^os  autern  cuiii  niagnaveneratione  lestuni 
ejus  peragimus  altera  oninium  sanctoruin  (6). 
Quod  confirmatur  ex  Joanne  de  Thiclrode, 
qui  in  Chronico  suo  (7)  dixerat  :  Dicunt  viri 
rcliyiosi  nionactii  Sancti  Petri  iii  nionte  Blandinio 
(|uo(l  Florbertuin...  habent  secum  in  feretro  cano- 
nizatum  el  celebrant  de  eo  sicut  docet  de  confes- 
sore.  Indicivm  ejus  cnltus  prxhct  etiaiu  codex 
bibliotiiecx  publics  Gandavensis  290  (Saint-Ge- 
nois  487),  qui  inscriptus  est  Ceremoniale  ecclesiae 
Romana^  ef  videfur  fuisse  monasterH  Blandi- 
niensis  (8).  In  codice  illo,  qul  exuratus  esf  se- 
cnlo  XIV,  leguntur  (p.  73-80)  Htanix  omniutn 
sanctorum,  quibus  insertum  est  et  nomen  S.  Fior- 
berti. 

!I7.  Nulla  tamen  de  eo  occurrit  mentio  in  codici- 
bus  mauu  scriptis  undc  nuctaria  Usuardi  cdidif 
Sollerius,  sed  nec  iu,  ullo  quod  noverim  autiquo 
martyrologio  manu  scripto.  Frimus  iiague  anno 
li)l.'>  nomen  Florberti  martijrologio  Vsuardino 
inseruit  Grevcnus  ad  dicin  2  novembris;  deinde 
vero,  ad  diem  1  ejusdem  mensis,  Molanus  tum  in 
martijrolorjio  a  sc  edito  tuin  inter  Natales  SS.  Bel- 
trii,  Adamus  ]]'alasserus  in  marfyrolorjio  rpiod 
rufrjo  dicifur  Canisii,  Saussaijus  in  martijrologio 
Gallicano,  Chasfelain  in  suo  niartgrologio  yene- 
rali,  Ferrarius  in  Vatidogo  ijcncrali  sanrtorum 
qui  in  nuuiijrologio  Homano  non  sunt,  ef  in  mar- 
fyrolorjiis  seu  menologiis  Benedictinis  Wion, 
Menardus,  Bucelinus,  Cherle  ef  Lechner.  Qui 
umneslocum  Hi/ coi//Mr  Florbertus  recte  assignant 


Hfliqitlie 
S.FIorberti 

iinnoiiasteria 


solum  Biaiuiiniense  coenobium.  Nam  extra  ilUid  D 
nusquam,  immo  negue,  testibus  Chronologia  Blan- 
diniensi  et  etiam  Joanne  de  Thiclrode  (9),  i^ 
monasterio  Bavoniano,  Florberto  sanctorum  hono- 
res  fributi  sutit :  unde  et  ex  quo  tempore  ct/tnobium 
Blandiniense  supprcssum  est,jam  nulla  celehrafur 
sancti  abbafis  srdcmnis  mcmrjria.  Curaufem  omnes 
prsdicti  auctore-s,  prxfer  Grevenum,  diemjmmam 
novembris  memoria:  S.  Florborti  assignavcrint 
quum  tamen  Chronologia  Blandiniensis  indicet  in 
ipso  monasterio  fesfum  ejusdem  celehrari  die 
secunda,  non  aliam  invenio  rationem  nisi  rjuod, 
eam  indicationem  ignorantes,  iu  alils  Biandinien- 
sibus  mrmumcntis  repererunt  Florbertum  ohiisse 
die  kalendarum  novenibrium  (10)  et  inde  ejus  an- 
niversariam  commemorationem  eadem  die  fieri 
arbitrati  sint. 

98.  Florberti  vero  sacrum  coqms,  quod  inte- 
gruni  penes  se  esse  gloriabantur  Blandinienses, 
cum  septem  nliis  sancforum  corporibus  a  Calvinia- 
nis  hxreticis  comhustum  et  dispersum  fuisse  anno  ^^''""Onieiini 
1578,  ita  notatur  in  excerptis  ex  Tabolla  mortuo- 
rum  seu  necrolorjio  Blandiniensi  rpra;  a  majoribus 
nostris  coUecta  exstant  in  crjdice  nunc  bibliot/ieae  E 
regise  Bruxelhnsis  6920 :  Gislenus  de  Tennner- 
man,abbas  59«^....  Geusii(quibus  religio  est  sacra 
omnia  profanare  ac  perdere)  non  verebantur 
altaria  fere  omnia  templumque  ipsum  convellere, 
sacra  ossa  dispergere  et  conculcare  :  inter  qua? 
fuere  octo  integra  sanetorum  corpora,  S.  Gudwali, 
Bertulphi,  Amelbergae  virginis,  Ansberti,  Flor- 
BEUTi,Wuirramni,WandregisiIi  etWinwaloci  (11). 
Perperain  itaqiie  Arn.  liaissius  in  suo  Hierogazo- 
phylacio  Belgico,  Duaci  anno  1628  edifo,  ea  cor- 
pora  fannjuam  arlhuc  in  iUo  crenobio  asservata 
commeinorat  {i^). 

99.  In  Bavoniano  etiam  ccenobio  perseverasse 
aliquem  cuUum  S.  Florberti  saUem  usque  ad 
exfremum  secidum  Xl'I,  coUigi  potest  ex  Inven- 
tariis  reliquiarum  ef  ornamenforum  ecclesix  et 
cusfodix  Sancti  Bavonis  fiandrice  conscriptis,  rptse 
adhuc  asserrata  Gandavi  in  arcfiivo  ecclesiie 
cathedralis  summa  humanitate  miht  inspicienda 
exhibuit  venerabilis  et  doctissimus  vir  Joannes 
Baptista  Lavaut,  prsedictai  ecclesiie  canonicus  et 
archivo  prsfectus.  In  quorum  quidem  anfiquis- 
simo,  confecto  die  5  januarii  anni  1394,  nuUam 
reperi  mentionem  S.  Florherti,  quum  tamen  reU-  F 
riuiw  ef  effigiuncula;  ijua-dinn  consignatm  sinf 
SS.  Amandi,  Livini  et  aliorum  sanctorum  qui  ibi- 
dem  prscipue  colebantur.  At  in  Inventario  quod 
conrinnafum  esf  circa  annum  1473,  rlistincte  indi- 
catur  feretrum  S.  Florberti;  eademque  mentio 
occurrit  in  Inventario  anni  1547  etprzterea  baculi 
abbatialisS.Florberti  //(  qundam  arca  l/gnca  repo- 
siti.  In  posteriori  itlo  manu  coxva  rebus  narratis 
adjecta  est  hxc  notida :  Omnia  pretiosa  prsescri- 
pta  et  sanct^  reliqui?e  atque  ornamenta  Ghisleno 
Temmerman  abbate  anno  1598,  in  festo  S.  Bar- 
tholomaii,  violata  sunt,  direpta  ac  dissipata  per 
Joannem  Van  Hembyze  et  Franciscum  van  de 
Cathulle,  alias  Ryhoven,  atque  eorum  asseclas 
calvinistas  sive  atheistas,  ita  ut  neque  remanse- 
rint  qu*  necessaria  erant  ad  missam  celebran- 
dam.  Ncque  ex  eo  tcmpore  ullas  S.  Florberti  reli- 
quias  uspiam  exhibitas  aut  servatas  novimus. 


fl  in 
Bavoniano. 


(1)  Anmiles  AObatiie  S.  1'ilri  liltiniliiiiensis,  p.  153.— 
[•2]  VM  inlVa  p.  379.  —  (3)  Cfr.  infra  p.  379.  nuni.  5.  — 
(4)  Cfr.  infrap.  378,  num.  12  iiiil.  pI  fin.  —  (o)  Cfr.  supra 
iiunim.  81. 00.  —  (G)  Cfr.  inlra  p.  377.  n.  7  extr.  —  (7)  Cap,  x, 
i-il.  supra  num.  69.  —  (8)  Cfr.  J.  de  Sainl-Genois,  Catalot/tie 


des  mss.  de  la  hibl.  rfe  Gantl,  n.  4S7.  —  (9)  Loci?  cit.  n.  ^0- 
Cfr.  tamen  infra  num.  99.  —  (10)  Cfr.  ioc.  cit.  supranotl.* 
et  5. —  {111  (;fr.  Van  Lokeren,  Chaiies  el  dociimenls  df 
Vabbai/e  de  Saint-Pierre  att  mont  Blandin.  \on\.  II.  p.  Lxsui. 
—  (12)  Op.  cit.,  p.  115-ni;. 

DOCUMENTA 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


37.") 


DOCUMENTA  DE  S.  FLORBEETO. 


D 


I. 


EX   MONUIVIENTIS    BLANDINIENSIBUS. 


DE    FUNDATIONE   MONASTERII    BLAN- 
DINIENSIS  (/. 


S.  Aumiidns, 


R 


B 


uust  ferociiini 
fitiii^eiisiinii 


ad  fidein 
Chrinti  coit- 
rersioimn. 


loiiusiiriiwt 
'iitiiruxit  in 

nionte 
^ltimliiiio, 

'!'>  prafecit 

"lorbertuni. 

d 


'onasterium 
'»*i'lriicluni 

'  "HllO   610. 


ATIO  FUNDATIONiS  SEU  ^DIFICATIOXIS  BLANDlNrEN- 
SIS  CffiNOBII,  QUOD  EST  SITUS1  l,\'  TEHHITORIO  GaNDENSI, 

iN  Loco  Blandinium  digto.  Igitur  ab  ahnificfe 
memoriie  putre  noslro  ac  omni  honorintentia 
noiiiinando  egregio  Christi  Domini  sacerdote 
atque  pontifice  Amando  priscorumque  patrum 
titulis  non  mediocritcr  co;equando,  ut  impera- 
ta  se  postulant  initimn  orationis  incipiam.  vidcli- 
cet  ut  a  quo  exQrdium  nostrl  cospit  ccenobii, 
ab  ipso  etiam  nostrae  orationis  sermo  sumat 
initiuin. 

2.  Beatissinms  Amandus,  tompore  quo  sceptra 
regni  Francorum  lionestissiiue  guliernabat  rex 
fortissimus  Dagoberlus,  pnedicationis  gratia 
adiit  Gandensis  castri  h  territoria.  Cujus  incolaa. 
deserto  tactore  ac  redemptore  suo,  astu  diaboli 
decepti  magis  congrua  igni  quam  venerationi 
idola  colebant.  Ubi  cum  eorum  miseriis  condo- 
lens,  Ghristo  auspice  pervenisset,  vehenienterque 
illorum  insaniam  redarguere  ccepisset,  maligno 
spirilu  redacti  multis  injuriis  et  suppliciornm 
generibus  sanctum  virum  non  erubuerunl  aCfici : 
quemque  etiam  perssepe  diu  tormentatum  lim- 
phaticis  gurgitibus  dinierserunt.  Qua?  omnia  san- 
ctus  vir  veluti  coelitus  sibi  essent  tollata,  cum 
alacritate  suscepit  magna,  sequanimiter  tolerans 
seculi  adversa  ob  futurie  vitEe  prnemia,  illud 
apostoli  habens  ante  oculos  :  Non  sunt  condi- 
gnje  passiones  hujus  temporis  ad  fulu- 
rani  quae  revelabitur  in  nobis  gloriam. 

3.  Diabolo  tandem,  Domino  opitulante,  cum 
suis  cultoribus  triumphato,  ctenobium  inibi  ob 
amorem  construxit  Doniini  in  excelsi  inontis 
latere.  Est  autem  mons  situs  inter  fiumina  Scaldis 
et  Legise,  nbi  vctustissimuni  fanum  fuit,  in  quo  ex 
antiquorum  more  gentilium  ab  slulto  rusticorum 
populo  Mercurius  colebatur.  Contrivit  ergo  ido- 
lum,  subvertit  aram.  succldit  lucos,  atque  ipsum 
locum  dedicavit  in  honore  principis  apostolorum 
Petri :  cui  Blandinium  indidit  vocabulum,  quia 
blanditiis  animos  ferocis  populi  inibi  dolinivit  r 
sacrique  haptismatis  unda  consecravit. 

4.  Aggregavit  etiam  inihi  monachorum  cater- 
vam,  quam  docuit  ancillari  Chrisfo  juxta  sanctis- 
simi  Benedicti  regulam(^/.Vil!asquoqucetpra*dia, 
quas  reges  et  regime  pluresque  iliustres  viri  ei 
veneralionis  gratia  plurimum  impcndere  studue- 
rant,  principi  apostolorum  Petro  donari  pnece- 
pit  e,  atque  pignora  sanctorum,  qu.x'  a  Marllno 
papa  impetraverat,  ibi  dimisit.  Cui  etiam  prffile- 
cit  patrem  nomine  Florbertum  sagacis  ingenii 
virum. 

5.  Gceptum  est  autem  hoc  opus  ab  aimo  Doml- 
nic«  incarnationis  dcx,  sub  <iie  kaiendarum 
octobrium,    indictionc  prima :    qui    crat    anniis 


pi-jefnti  rogis  Dagoberii  xnii.  pontificante  sodo 
romame  eccIesiiK  anno  v  beatissimo  papa  Mar- 
lino  /;  Aicarii  episcopi  Noviomensis  anno  vn 
Supradictus  igitur  abba  Florbertus,  honestato 
niorum  et  omni  bonitate  pollens,  jam  maturu^ 
amiis  of  moribus,  in  capite  kalendarum  novem- 
brium  <i  huaianis  rebus  exomplus  ad  superos,  ut 
crediinus,  est  evectus. 

ANNOTATA. 

a  Ex  Uhro  censuali  S.  Petri  Blandiniemis.  Cfr. 
supra  Comment.  przv.,  num.  11.  extr. 

h  Deorif/itieciritaHs  CniHlcnHis  videsif!  A.  i'att   ^ 
Lokeretiii,  iiotis  ad  Chronir.  Joaniiisde  Tltielro- 
decap.  IU(\). 

c  Aliam  orii/inem  /lujiis  iioininis  et  raiisain  rur 
Ainaiidus  i/fud  caniofno  seu  eccleHta:  in  Gaiidaiensi 
pago  a  se  c.onditai  indiderit,  magis  prohahikm 
utique,  indicarit  laudatus  A.  Van  Lokeren  (2). 

d  Quod  asseruit  Coinfius,  cfericos  pritno  in 
Bfandinieitsi  cu-nobio  ah  Amando  constitutos 
fuisse,  nullo  antiquo  festimonio  nifi  di.ritnus 
supra  (3). 

0  Dehis  distinctius  idem  Liber  censuaUs  j:;ai//o 
inferius  (4). 

f  Quam  mendosse  sint  hm  omnes  temporion  notx, 
satis  dicfutn  est  supra  Comment.  jn-^v.,  num.  2(S. 

$Cfr.  Comment.prxii.,  §  VI. 

2.  RATIO   BONORUM   MONASTERII  BLAN- 
DUNIENSIS  FLORBERTO  ABBATE. 

Ex  eodetn  Lifiro  censuafi,  sed  adrrrfe  iimc  non 
leyi  suo  loco,  id  esf  continuo post  narrationein  fun- 
dutionis  monasteri/,  sed  longe  inferim,  postquam 
scilicet  monasterii  historiam  deduxit  scriptor  iisnue 
ad  tempora  Ludovici  FU  et  dipfomata  sufijunxit  '*' 
afque  charfas  donationutn  usque  ad  finem  imperii 
Caroii  Calri  perfingentia.  Tunc  detnum.  quasi 
omissa  supplere  vetfet,  itiseruit  qux  sequitur  ttietno' 
riain  eorum  qiix  priinifus  ttionasterio  acquisita 
sunt.  Eadem  reperta  est  in  fragmento  citjusdam 
codicis  seculi  X  et  inde  edifum  a  ven.  viro  Fr. 
ran  de  Piitte  (5). 

Commomorafio  de  illis  hominihus  qui  tradi- 
derunt  vel  vendiderunt  res  suas  sancto  Pctro 
in  monasterio  Blandiniensi  temporibus  sancti 
Amandi  prjesulis  el  abhalis  Florberti  :  quam 
vendilionem  ipse  supradiclus  domnus  episcopus 
primitus  ibiordinavil. 

Morbertus  dedit  Fiiterilsalo.  Berewelipo  de 
Sclotis  omnem  rem  suain  vcndidit  tam  in  torris 
quain  silvis  et  mansionilibus  vel  quicquid  in  ipso 
eremo  habuit,  tam  infra  quam  et  deforis,  Flor- 
herto  abbati  auro  valcnte  lihras  vi.  Emelfridus 
vomiidil  mansionilos  m,  his  nominihus  :  Fiessalis, 
Firent5amma,RintsaIis :  Florbertus  abha  pretium 
dedit    solidos  xv.  Albinus,    Gerricus,  Aidricus, 


Floiliertu^ 
obiit  dif  l 
novemhris. 

f 


f  1)  Pag.  83-09.—  (2)  Ibid.,  p.  Hl.  —  l3)  Comment.  i.nev.,       Socit-ti-  d'Emnlation  de  Itt  1'landre  Ocddentale,  1"  sferie. 
§  IV.  —  \i)  Cfr.  Documenluni  sefiuens.  — i'5j  Annalea  de  ta      tom-  'H.  pag-  ^lo-^l"*- 

Floradus, 


376 


D(X:UMENTA  DE  S.  FLORBERTO 


hx  M>s.  Floradus,  Hisuoldiis,  Everundus,  AVinetharius, 
Mdwaldus,  Bcrou  :  isti  vendlderunt  res  suas 
onines  cum  silvis,  quas  coinparavit  Fiorbertus 
abba  auro  vaicnte  solidos  m,  de  thesauris  sancti 
Petri  BlaiHliniensis  monasterii. 

Hutlio  de  Sclotis  vendidit omncm rcm suum  in 
doniibus,  terris,  silvis,  mansionilibus,  et  quicquid 
in  ipso  eremo  habuit,  tam  infra  quant  ct  dcibris  : 
quani  domnus  Aniandus  prn^sul  cniit  auri  solidis 
fic.  etsanctoPetroin  supradictomonasterio  Blan- 
ilinien>ii  tradi  jussit;cujus  traditionem  firmavit 
tloinnus  Hlodoveus  rex  anno  ab  incarnutione 
Domini  dclvhii  et  anno  i  regni  ipsius. 

Vulf^rimus  ct  Ermina  uxor  sua  tradiderunt  in 
ipsu  silva  oninem  suam  partcm,  ubi  Griniwara 
Deo  sacrata  hereditatem  habuit  et  sancto  Petro 
donavit. 

SequHur  uientio  donationls  fadse  temporibus 
Pippini  regis  (1)  et  Johannis  ahhsiW?,,  qua;  qmini 
iid  Floi-bcrti  tempora  jam  non  pertineat,  omitten- 
ilavi  hic  (iHximus.  At  in  codice  secuU  X  frai/men- 
tum  ejimhm  Lihri  censualis  continente,  ante  dona- 
fioncm  \'ulf<jrimi et  Krminx^quai supra  ultimoloco 
"*  vruit,ft  post  illam  ante  donatlonem  factam  tempo- 
ribus  Joannis  abhatis,  quxdam  alia:  menwrantur 
in  codice  sec.  XI  pra;termissx.  Hanc  posteriorem 
itaque  docummti  nostri  partem  ex  codice  sec.  X 
secundum  editionem  ven.  viri  F.  Van  de  Putte 
liic  supplendain  diiximus. 

Radbertus  tradidit  mansionilis  vii  ad  mensa 
fralrum  supra  dicto  monasterio  his  noininibus, 
Fiiessale,  Wetersale,  Hrintsale,  Firentiammo (2), 
Ruodungo,  Buroclar,  Faltselt.  Similiter  habemus 
dc  purtc  Hildelane  Deo  sacrata  in  ipso  ereino, 
campis,  silvis,  pratis,  sartis. 

Abcmus  similiter  de  pai-te  Thiedardo  et  de 
partc  Amalrico  et  Flovcrane  sororem  suum  in 
supra  dicto  loco  taleni  partem  qualeni  Godewal- 
dus  et  Usebertus  habuerunt  cum  aliis  heredibus. 
Vuirgrlmus  ct  Erminu  uxor  sua  tradidcrunt  in  ipsa 
silvu  supcr  totuin  ubi  Grimuara  Dco  sucrata 
hcreditatem  habuit  et  sancto  Petro  donavit. 

Folcuinus  doiiavit  munsionesquatuorhisnomi- 
nibus :  Wetcrsalc,  Basingasele,  Hrintsele,  Firent- 
tamnui,  et  super  hoc  ad  talligendum  silva  et  colli- 
gendum  super  toturn  illa  silva  usque  ud  locum  qui 
dicitur  Hramaidug,  ct  in  cunipis  Athcnnoria  com- 
C  inuuia  ad  pascendutu  super  totum. 

Noticia  de  illa  cuusa  quod  Gcrwinus  trudidit  ud 
merisa  Iratrum  de  terra  urabili  ubi  potest  senii- 
nuie  mod.  i  in  Manurodgurda,  ui  loco  qui  dici- 
Im-  Helsaccra. 

«  3.  KX  CHRONOLOGIA  BLANDINIENSI  u. 

(Jumlic  *lnno  (piadrugesimo  seplimo  ;intpnutivitatem 

vitsiri.ii  Giiii,  Dumini  noslri  .lesu  Christi,  iiiclvtus  Gaius  Julius 
■ "  "'^'"■'"  t^iesar,  Romaiiorum  dictator  pei-petuus,  cmn  ex 
dccreto  senatus  Galliara  Romanis  subjugasset  et 
Ncrvios,  Galiiie  Bclgicte  potenlissiiiio.s,  diudubio 
murle  oppugnasset  et  tandem  vicisset,  construxit 
in  corum  tciritorio  nobile  castrum.  nmllis  postea 
iiationibus  el  gentibus  cognitum,  supcr  flumina 
Si;ddi.s  ct  Legia;.  ubi  idem  amnisScaldis  Legiam 
iluincu  recipit,  cui  a  nobili  nomine  suo  Gaio 
Ganda  nomen  imposuit.  Qui  cum  subjugasset 


rvilxlriicH. 


Cassibilianum  Britannife  regem  et  totum  ipsius 
regnum,  ante  regressum  ejus  versus  urbem  Ro- 
main  reliquit  quosdam  milites  ac  nobiles  barones 
suos,  cives  Romanos,  ad  custodiendum  castrum 
suum  Gandu.  Unde  civcs  Gandenses  originem  et 
poslmodum  nomcn  sibi  assumpsisse  gloriuntur  b. 
±  Hujus  igitur  castri  territoria  prtediculionis 
gratia  adiit  beatissimus  Amandus,AquitaniEe  fini- 
bus  cxorlus,  amio  post  nativitutem  Domini  nostri 
Jesu  Christi  sexcentesimo  octavo  c,  tempore  quo 
sceptra  i'egni  Fruncorum  honestissime  guberna- 
bat  rcx  ibrtissinius  Dagobertus....  d.  Est  in  prEe- 
fato  pago  Gandensi  mons  situs  inter  flumina 
Scaldis  ct  Lcgia;,  cujus  longitudo  a  septentrionc 
in  meridiem,  lutitudo  vero  ab  oriente  in  occiden- 
lalem  plagam  porrigitur,  ubi  vetustissimum  fauum 
fuit,  in  quo  ex  antiquorum  moi'e  gentilium  ub 
stulto  rusticorum  populo  Mercurius  colebatui-. 
Gontrivit  ergo  idolum....  c.  Rexit  autem  hic  bea- 
tissinuis  Amandus  hoc  co?nobium  u  temporc  suse 
fundationis  usquc  ud  annum  '  ocxvm.  una  cum 
ccenobio  sancti  Petri  Gandensis,  quod  nmic  sancti 
Buvonis  nuncupatur. 

3.  Anno  namque  Domini  nostri  Jesu  Ghristi 
sexcentesimo  octavo  post  ipsius  nutivitatem. 
beotus  Amandus,  taiuDeo  quani  hoiuinibus  ama- 
l)ilis,  in  dicto  castro  Gandu  primo  verbum  Domini 
predicans,  ibidem  ecclesiam  construxit.  Anno 
vero  Domini  vrxi,  ecclesia  Gand^  ab  incredulis 
destruitur,  Anno  vero  Domini  vrxni,  ecclesiu 
GaiidEE  auctoritate  Aicharh  Noviomensis  episcopl 
et  Dugoberti  regis  Francorum  per  beutum  Aman- 
dum  reparatur.  Anno  vero  Domini  vrxvi",  eccle- 
siaGanda:  dedicutur  idibus  novembris  in  honore 
suncti  Petri  apostoli  a  sancto  Amando  episcopo, 
qui  clericos  Deo  servientes  ibidem  primo  insti- 
tuit  /'.  Et  eodem  anno  sanctus  Bavo,  qui  ct  Alloy- 
nus,  ex  Francorum  genere  ortus,Hasbaniee  comes 
et  Auslrasiorum  ducum  heres,  a  sancto  Amando 
episcopo  est  conver&us  :  queni  etiam,  omnibus 
suis  pro  Deo  prius  erogatis,  sacru  benedictione 
insignitum  totondit.  Anno  vero  Domini  vrxviii", 
beatus  Amandus  in  ecclesia  Gandse  ainotis  cleri- 
cis  catervam  monachorum  aggregavit :  quibus 
etiam  associavit  Bavonem  jamdudum  abeocon- 
versuin  ;  pr«fecitque  '  eis  abbatGin  vcnerabilem 
viruni  noinine  Florbcrtum,  virtutibus  et  sancta 
religione  decoratum.  Et  sic  patet  per  supradi- 
cta  ^  monachorum  inslitutionem  in  nostro  mo- 
naslerio  Blandinio  octo  annis  praecessisse  ordina- 
tionem  monachorum  sancti  Petri  Gandensis.  Et 
trudunt  nonnulli  hanc  esse  causam  quure  vendi- 
camus  nos  habere  prioritatem  et  superioritatem 
in  processionibus  et  aliis  legitimis  congregationi- 
bus.  Rex  Dagoberlus  dedit  suncto  Amando  villam 
de  Hadeghem  et  alias  terrus  quiE  in  circuitu  ad- 
jacGiit  monusterio  Blandiniensi.  Quum  villam  et 
quiis  terrus  sanctus  prasfatusAmandusdedit  prae- 
fato  monasterio  perpetuo  possidendas.  Rexit 
autem  sanctus  piitfatus  Amandus  hoc  iiionaste- 
riuni  a  sui  fundatioiie  annis  octo. 

.         .         -        -'J 

4.  Dc  sancto  Fiorberto  primo  abbate  et  pastore 
hujus  ccenobii  Blandiniensis,  post  beatum  Amaii- 
dum  qui  primus  fuit  in  regimine  hujus  coenobii  '. 
Poslquam  bcatissimus  pontifex  Amandus  rexerat 
hoc  monasterium  Blandiniense  octo  annis  a  sui 


t<-'-i-lto,-ium 
iiiim  tnifi 

^.  Aiimndu^ 

Incnfpdt 

''I  <''i}>le,c 

imnafili-riam 

n  »!■  ihi,{r„> 

'■Ollililuw 

ri'j:it  iisijitr 
itflaii.  018: 


ijimititiio 

utriqiit 

piseffdl 

PJorl)ei-tiii» 


0 

riritni 

gancfit"'' 

f„iiffuriii: 


Num.  4.  —  '  tot.  tit.  oin.  2 ;  (post-ccenobii)  om.  3. 


Num.  2.  —  '  annos  1. 

Nnm.  3.  —  '  preticiens  2, 3.  —  -  sinjradiclain  1. 

111  Codex    .sec.  X  rectius  habet    Pippini  prim-i/,i.i.   —      seculi  XI.  citalo  paulo  supra,  legitur /^iVcnfsamwn. 
21  Faulo  infeiius  rursus  occurrit  hoc  nomen  loci  In  codice 

exordio, 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


.vitb  cujiis 

regiiniiif 

fOfiiobium 

li/aiidimense 

iiuiJ-iriir 
/toniit 


B 


tt  iifnnlegio 
Mui-tini  I 

(loiiiilitm  e.»t. 


Coipiis 
•S.  Florberti 
''I  Blandi- 


cxordio,  pralecit  ibidem  coenobialis  vitEe  ^  callem 
agonizantibus  patrem  nomine  Floibertum.  exem- 
plar  sanctitatis  et  totius  religionisspeculum  atque 
sagacis  ingonii  virum,  dignumquc  Deo  sacerdotein, 
quem  ad  vestigia  sui  et  exemplis  intbrmavit  et 
ammonitione  ad  plcnuni  erudivit.  Meritoergo  per 
omnia  credi  decet  quanti  i^riEconii  vel  sanctitatis 
bic  beatissimus  pater  nostcr  abbas  in  conspectu 
Domini  floruerit.  quem  et  almus  pontitcxChristi 
Amandus  sibi  vicarium  subi-ogavit,  atque  totius 
Gandensis  territorii  patrem  sive  rectoi-ein  prfefe- 
cit  ejusque  aposlolatu  insignivit. 

5.  Interea  longe  latcque  boni  odoris  sui  fama 
percrebrescente,  coeperunt  multi  illustres  vivi  ad 
cum  undique  confluere,  et  fiiios  suos  ad  servien- 
dum  Deo  in  nionasterio  offerre.  Sicque  mater  Sion 
dilatavit  tabernacula  sua,  atque  longos  fecit  funi- 
culos  suos.  Suscopto  autcm  regiminc  animarum 
atque  oncrc  oncrum,  quanta  vigilantia  super 
custodiam  [domus]  ^  Domini  stabat  diebus  ac 
noctibus,  probat  expericntia  cxercifii  atquc  vis 
laboris  sui.  Nam  omnis  Gandensis  natio,  qute 
antea  non  novit  nisi  barbarum  frendere,  tunc 
cnepit  Christi  eloquia  resonare,  tantique  patris 
insfitutione  atque  beatissimi  pontificis  Ainandi 
orafione,  grex  apostolici  ovilis  atque  ccenobii 
Blandiniensis  magis  magisque  fructificabat  in 
Domino.  Et  quoniam  tunc  temporis  Dei  cultor 
Deique  sacerdos  illis  in  locis  perrarus  habcbatur, 
idcirco  ipse  magis  inagisquc  notus  et  carus  ha- 
beri  ccepit.  Itaque  factum  est,  utsub  brevi  tem- 
poris  spatio  ihidem  -  servoruni  honorabilis  fieret 
congregatio  :  ut  tamcn  cum  reverentia  sanctorum 
ad  laudem  Domini  dicamus,  hoc  nunc  tam  oculis 
quam  verbis  attestari  potest,  duni  cumdem  locum 
adeo  ^  honoratum  et  multorum  sanctorum  pigne- 
ribus  illustratum  videas.  Benedictus  per  omnia 
Deus,  qui  scmpcr  in  sanctis  suis  est  mirabilis. 

G.  Tempore  hujus  patris  nostri  Florberfi  ',  ad 
petitionem  prcecellcntissimorum  regum  Dago- 
berti  atque  filii  ejus  Sigeberti,  beatus  Martinus, 
romante  sedis  pontifex,confirmafionis  sute  aucto- 
ritateni  interposuit  //,  de  sfabilitate  ipsius  inona- 
sterii  Blandiniensis,  de  villiset  facultatibus,  deque 
ecclesiis,  et  ecclesiarum  decimis,  sive  familia,  et 
aliis  rcbus  ad  pri^efatum  monastcrium  spectanti- 
bus  :  quise  omnia  constituit  in  libera  dispositione 
Florberti  abbatis,  quatenusipse  etsuisuccessores 
cuncta  disponerent  et  ordinarent^  absque  ullius 
contradictione  vel  refragatione,  ut  liberius  fratres 
invigilent  ^  mandatis  Domini  secundum  regulam 
sancti  Benedicti ;  qu»  privilegii  carta*  sic  inci- 
pit:Martinus  episcopus  ultimus  servus 
servorum  Dei  omnihus  Deum  diligentihus 
salutem.  De  qnotidiano  sanctfe  matris  ca- 
tholicae  atque  apostolicje  eeclesiK  pro- 
fectu  ac  multiplicatione  gaudere  debe- 
mus,  etc.  Scriptum  per  manum  Stephani 
notarii  et  regionarii  et  sacriscrinii  san- 
ctse  romanre  ecclesiae,  in  mense  januario, 
indictione  n.  Dalumxiiiikai.  februarii,  per 
manum  Amandi  episcopi  et"  bibliothe- 
carii  sanctfE  sedis  apostolicije. 

7.  Anno  quo  supra  vrxvni,  beatus  Amandus  in 
ecclesia  Ganda?,  quae  ^  nunc  sancti  Bavonis  dicitur, 
amotis  clcricis,  catervam  monachorum  instituit  /', 


:J77 


quibusefiam  prtefecif  abbatcm  venerabilcmvinmi 
nonnne  Florbortum.  virtutibus  et  sanrta  rcligionc 
decoratum.  Prtefuit  igiturhic  patcr  nnstcrambo- 
bus  ns  monastcriis,  et  magna  altcrcatio  orta  est 
inter  rciigiosos  sancti  Bavonis  et  nos  do  sepiUtura 
etcorpore  huius  patris  nostri  Fiorberti.  Dicunt 
enim  ipsi  2.  ipsii„i  habere ;  nos  auteni  e  contrario 

asscrimusA-.  Quod  postca  terminatmn  est  per / 

episcnpum  Remenseni  anno  .  .  .  .  ut  suis  in  locis 
dicetur.  Ipsi  enim  eum  prosancto  non  colunt.  nos 
autcm  cuin  magna  vcneratione  fesfum  ejus  pera- 
gimus  altera  omnium  sanctorum  m,  de  quo  infra 
latius. 

8.  Anno  vero  Domini  vi-^xrx,  sanctus  Bavo  u 
per  sanctum  >  Annndum  et  venerabilem  virum 
abbateni  FIorberfum,postquamhominoin  nomino 
Adunum,  in  labore  sufe  cellte  dcfunctum,  post 
trium  iiorarumspatiumab  intcrni  faucibns  revo- 
cassef  et  palam  vitie  re(;onsignasset,  in  eadem 
cella  arctissima  in  coenobio  Gandre  fundala  ct 
constructa.  sanctitafis  cxcmpla  cunctis  derelin- 
quens,  non  siiie  ammirabiii  multorum  lanicnta- 
tione,  quinto  idus  novembris  solitaric  recludltur. 
Anno  Domini  vrxxxi,  appropinquanfe  heafi  Ba- 
vonis  vibe  tcrtuino,  angolus  Doniini  eum  -  per 
visurn  in  specie  columbae  visitavit,  totam  ipsius 
cellulam  mira  odoris  fragranf  ia  rcplens.  Posf  hoc 
vero  sanctai  crucis  signo,  cui  famulando  mentem 
suaui  tolus  injccerat,  coelitus  sibi  apparcnte,  vin- 
culis  coiporis  absolvi  et  cuni  Christo  esse  cupie- 
bat.  Qui  post  multiplices  hujus  seculi  lahores  cor- 
porisque  macerationes  et  divcrsiis  Spirifussancti 
visifationes,  in  coenobio  Gandse  die  primo  kalen- 
darum  octobrium  animain  corpore  exutam  in 
manuscreatorissui,Iietanfihusaiigclorum  choris, 
efflavit.  Affuerunt  autem  in  ejus  .sacro  transitu 
sanctissimus  Amandus  episcopus  et  venerabilis 
abbas  noster  sancfus  Florbertus  cnm  venerando 
suoi'um  fratruin  Gandensis  ca?nobii  collegio,  nec 
non  Domlinus,  Turholtensis  ecclesia;  presbyter,  ad 
prsefatum  sancluin  ^  Bavonem  angelo  comitante 
perducfus.  Apparuit  auteiu  felix  ipsius  anima  in 
ejus  egressu  salutari  beatissimas  Gerfrndi  virgini 
abbatissiK  Niveilensis  ca-nobii,  jubcns  sibi  vesti- 
menta  ad  sepelienduin  corpus  suuin  transniitti, 
quod  et  miraL-ulosc  facfuin  cst.  Corpus  miraculis 
coruscando  cum  rcverentia  et  condigiio  honorc  a 
beato  Amando  episcopo  et  venerabili  abbate 
Florberto,  nec  non  Doinlino  prcshytoro,  cum 
utriusque  sexus  ingenti  niierore,  in  cella  rcclu- 
sionis  suoe,  sita  in  ccenobio  Gandse,  ecclesiasticae 
traditur  sepulturse. 

9.  Anrio  vero  vr  xxxin,beatus  Livinus  o,genere 
Scofus  et  Hiheriiia;  archiepiscopus,  cipnobium 
Gand*  cuin  tribus  disci  pulissibia  '  Deo  dilcc- 
tisdeciino  septimo  kal.augusti  peregre  visitavit. 
ibiqueab  abbato  noslro  Florborfo  ot  dcvotis  fi-a- 
tiibus  inihi  commorantibus-carifativc  et  benigno 
hospifio  susceptus  cst.  Qui  pridie  idus  noveni- 
bris,  in  villa  qu;e  Escha  vocatur.  pro  fide  Clirisli 
martyrizafus  decollatur.  Cum  quo  otiam  nobilis 
matrona,  nornino  Craphaildis,  cum  Brictio  in- 
fante  in  tVustis  inactato,  capitc  socatur.  Bcatus 
autom  martyr  Livinus  in  sepulcro  novo,  apud 
villam  Hollhem  angelicis  manihus  prteparato,  a 
discipulis  suis  cuin  Brictio  infante  docenter  ot 


monasterio 

servatiim, 

ejiisque 

festum 

ibiiUm 

celebrari 

solituin  (lieS 

iioreinbris. 

■   k 
l 


S.  Baro  a 
Florherto   in 
monasterio 
Gandeiisi 
sHsceptus; 


deinde 
.V.  Liiiitus. 


—  '^  via;  1 . 

Num.  5.  —  >  um.\,'2,'i.  —  ^  ita  1,  2,3;  fortelegend.  ibi 
Dei.  —  "  vd  a  Deo. 

Nam.  6.  —  ^  saiicti  Fl.  2,  3.  — ^  dispoaeret  et  ordinaret 
%'i.—^  invigilarent  :^.  3.  —  *  arca  I.  —  ^"  om.  3. 

Novembris  Tomua  I. 


Num.  7.  —  *  quod  2,  3.  —  *  ejjiscopi  2. 
Num.  8.  —  '  beatuiii.  'S.  —  ^  (a.  D.  e.)  a.  e.  D.  3.  —  "  bea- 
tuin.  3. 
Num.  9.  -  '  et  %  3. 

48        honorifice 


378 


DOCUMENTA  DE  S.  FLORBERTO. 


P,X    MSS. 


DeS.Lnn- 
doaliio. 


iionorifice  sepulturfK  Iraditur.  Beatam  quoque     ire,  turbamque  copiosam  albatorum  ante  et  post  D 
Craphaildeni  Christi    martyrcm  seorsum  juxta     eum  iter  habere.  Cumque  quis  osset  requisita, 


Floiljertus 

m  finaMprio 

Bhmdiniemi 

priBfiiif 

am\os'J'i  ; 


sepulcruiii  sancti  martyris  Livini  posuerunt. 

10.  Anno  vero  vr  xxxvr\  beatus  Landoal- 
dus  p,  in  ecclesia  roniana  archipresbylor  et  car- 
dinalis,  a  beato  Amando  cpiscopo  jn  ecclesia 
Tungrensi  sive  Trajectensi  substiluitur,  ubi  per 
novein  annos  vices  ponlificis  usque  ad  tempus 
saneli  Romacli  docenlor  administravit.  Et  quo- 
niam  aliquanlulum  a  proposito  nosti-o  divagati 
sumus,  dignum  tluxi  iit  unde  digressus  sum.  indo 
rcvcrtaniur. 

]  L  Peref^fit  sane  venerandus  pater  noster  Flor- 
bertus  cum  omni  honorificenfia  etsanctitate  eur- 
sum  vltae  sui^  in  agonia  militiu;  ctrlcstis  in  coeno- 
bio  Blandiiiiensi  lustrls  quatuor  atquo  biennio, 
in    senectute  bona ;  atque 


nescire  se  dicerct,  ab  angelo  sancto  ita  ci  respon- 
sum  est  :  Vir,  inquit,  DeiAmandus  migra- 
vit  a  seculo.  Turham  aiitev}  guam  vides  aUm- 
torum,  hi  sunt  qui  per  instantiam  prsdicationis 
ipsius,digni  Deo  sanctorum  claritati  judicantur 
nsscrihi  in  coehsiihus  u.  Cujus  tam  beatic  catcr- 
vaj  pars  quaedam  et  honorabilis  cxtitit  sanctus 
Fiorbertus,  virque  egregius  .loannes,  Blandinii 
C(onobii  pastores  et  abbates. 


ANNOTATA. 


a  Vfr.  Commenf.prxv.,  numm.  15,  16.  Codices 


tque   laborum  suorum    a     Bruxdlensem  et%itrumque  Gandavensem  inadjer^ 
Domino  prjBstoIans  coronam,  ipsi  jugibus  votis     tis  lectionibus  variautibus  desiijnamu^    numeris 
atquo  susplriis  indeiesse  aiobat  :  Quemadmo- 
dum  desiderat  cervus  ad  fontes  aquarum 
ita  desiderat  anima  mea  ad  te,  Deus.  Item- 


ohiit  die   t 
uoeembyix 

anni  G3!>.  et 
in  eec-hsid 
ejuniiein 

monaslfrii 

sejiiillus  est. 

9 

r 


que  :  Quando  veniam  et  apparebo  ante 
faciem  Dei  mei?  Sicque  sancta^  crucis  signa- 
culo  vallatus,  atque  Dominici  corporis  et  sangui- 
nis  vlatlco  perccpto,  animam  angelis,  terraeque 
niargarltam  commondavit  corporis. 

12.  Obiit  igitur  beatissimus  pater  noster  abbas 
Florljertus  anno  DominicEe  incarnationis  sexcen- 
tosinio  tricesimo  nono  q,  Ludovici  anno  sexto,  die 
kalendai-um  novembrium  r,  qua  generatim  omnis 
militite  ca'iostis  triumphalis  victoria  colltur,  et  ut 
vere  credimus,  abicns  opulan  cuin  amicis  Dei, 
quo  scilicot  tantsB  celebritatem  dioi  suo  etiam 
coiidocorarot  transilu ,  sanctorum  niilllbus  se 
dignum  adjungons  consortein  emoritumque  tiio- 
nein.  Guraverunt  autem  euni  tratres  sudd  dile- 
ctionis  filii,  atque  stolls  indulum  sacerdotalibus 
supromis  funoravero  fletibus.  Et  no  niemoriale 
ojus  ulla  aboleret  votustas,  hunc  '  tltulum  monu- 
menti  ojus  in  lapido  sculptum  graecis  et  latinis 
litloris  posterorum  notitia;  relitjuerunt  :  nio  est 

LOCUS    UBI    REQUIESCIT    OOBPUS    FLORBERTI    ABBATIS, 


1,  2, 3,  secundum  ordinem  scilicet  quo  de  iis  senno 
fuit  citato  num.  16. 

b  Uxc  nullo  antiquo  fefifimonio  nituntur.  Cfr. 
supra  pag.  375,  Annot.  b. 

c  Rursus  hic  recolendum  mdlam  rationem  in 
toto  hoc  elogio  hahendam  esse  notarum  chronolo-  E 
gicarum  qux  per  annos  serx  christiansB  distinctx 
sunt.  Cfr.  Comment.  prasv.,  §  11. 

d  Exordia  laborum  apostoUcontm  S.  Amandi 
in  pago  Gandavensi  hic  rcfert  seriptnr  Chronici 
ex  Vita  S.  Amandi  auctore  Baudemundo  (1)  et 
documento  sec.  Xlrecitatosupra  (2). 

e  Qu3i  sequuntur,  exscripta  sunt  ex  eodem  do- 
cumento  sec.  XI,  num.  3  med.  ad  num.  5  med., 
omissa  scilicei  ultima  sententia  hujus  numeri  5. 

f  Cfr.  Commeut,  praev.,  §  IV. 

g  Inserta  suut  hor  loco  nonnulla  ad  historiam 
S.  Amandi ,  Dagoberti  regis  et  L/drici  primi 
Foresiari/  Flaudr/a:  periinentia  (3). 

h  Cfr.  Conunent.  prxv.,  §  V. 

i  Cfr.  Comment.  prsic,  §  IV. 

k  Cfr.  Comment.  pr!Ev.,  §  VI. 

I  Spatium  vacuum  hocloco  relictum  est  ad  inse- 
rendum  nomen  episcopi,  Adalberonis  scilicet,  nisi 


t 

S.  Aiuando 

ex  hac  fita 

miyranti 

obviam  vvnit. 


DisciPULi  ET  ORDiNATi  AMANDi  EPiscopi,  cuJUs  DEPO-  meudum  o  Ubrario  admissum  sit  in  scrihendo  epi~ 

siTio  CELEBiUTUR  GALE.\Dis  NOVEMBRis  s.  Sopultus  scopum  Remensom.  (Cfr.  Commeni.  prxv.,  num. 

esf  autem  in  ecclesia  bcafi  Pclri  apostolorum  ifOJ.  Hoc  spatium  vacuum  oceurrit  tum  in  codice 

principis,  qunm  ipse  a  beatissimo  patrc  nostro  BruxeUensi,  tum  in  utroque  Gandavensi.  Similifer 

Amando  regepdain  suseepit ,    ubi   clrciter  per  pauh  inferiusposi  vocem  anno. 

aiiMostrccontostrigintaoctoMn  pacequievit.  m  J^ecte  itaque  Grevenus,  qui  primus  nomen 

13.  Quem  vir  venorandus  Amaiidus  nmltiplici  Florberti  martyrologio  inseruit   (Cfr.  Comment. 

virtutum  arte  politum  angelorum  obsequio  prEe-  pnvv.  num.  97),  ejus  memoriam  die  2  vovembris 


mislt,  quasi  pafor  filium,  cul  postmodum  In  glo- 
rloso  ojustransilu  cum  illo  '  nobili  condiscipulo- 
rum  comitatu  processit  obvius,  sicut  boata;  Aldo- 
gundi  Deo  dlcatfe  virgiui  in  visiono  oslcnsum  est 
divinitus.  Nain  cuin  oudoin  toinporc  quo  senex 
emeritus  inlgravit  e  corpore,  vlrgo  eadem,  ab 
ipsis  intanlla;  annis  Dumino  sorviens  ance- 
licaimjuo  vitain  iit  torris  poragoro  sfudons.  Inter 
reliquas    visiones  sibi    frequentius    a    supernis 


recoli  iiidicarit. 

n  Haic  de  S.  Bnronis  reclusione  ac  obitu  mani- 
feste  desumpta  suni  ex  Vitse  S.  Bavonis,  auctore 
Theodor/ro  aithaie,part.  ii  et  m  (4). 

0  Compmdio  h/c  exhihet  scripior  noster  qux 
leguntur  in  nltima  parte  Vitx  S.  Livini  a  Bonifa- 
cio  quodam  consrriptx  (o). 

p  iJererpta  kxc  videntur  cx  Vita  S.  Bavonis  a 
Theodorico  abbate  consa-ipta  (G).  Landoaldi  ideo, 


ostensas.  dum  nocto  dominlca  viglliis  ct  hynmis  ut  roujirerr  lirci,   mentionem    hir   injic/t  auctor 

in  occlesia  Malbodiensis  c.ruoliil  anto  iiltare  san-  Chronologis  Bhndiniensis,  quia  corpus  ejus  Gan- 

ctEe  iMariit'  incubaret,  in  oxtasi  mentis  elevata  et  davum  translaium,  celebri  ibidem  (inmonasterio 

abangcIoperama?najocund£ehabilafioiiisdedu-  Bavoniano)  c/dfi/  honorahatur  [7). 

cta,  vidil  virum  sonom  clgnoo  capilc  revcrcndum,  q  Cfr.  Commeid.  pns/:,  §  IL 

sacordotalibus   ot   pia.>claris    indutum   vostlbus,  r  Cfr.  Comment. prasv.,  §' VL 

bacuIuMi  manu  teuontom,ad  supcrnaquasi  frans-  s  Cfr.  Hnd.,  i/nm.  91. 


1 


Num.  12.  —  '  hoc  1. 

(1)  .Act.  SS..  lom.  I  Febr.,  p.  8r.D.  num.  H,  rii.  pu|.ia  Com- 
ment.  piun-.,  num.  57.-  (2,  Pag.  ^IT^.  nuin.  -2.-(3)  Ap.  Van 
df  Puttd,  Annal.  Abbatiai  sancti  Petri  BlnmHnieusis,  pp. 


Nmii.l3.  -  >  illa  1. 

315-4-2.  —  (4)  Act.  SS..  tum.  I  Uct.,  p.  m  sqq.  —  [h)  Act.  SS. 
0.  S.  li.,  see.  U.  p.  457  sqq.  -  (6)  Act.  SS..  lom.  I  Oct..p.  a-H. 
num.  11  e.vtr.  —  (7)   Cfr.  Aci.  SS.,'iQm.  III  Martii.  p.    34- 

Vsque 


A       t   rsrjuead  annum  sclUcef  975,  quo  ah    -Uh,. 
Oerone  arch.p^scopo  liemensi  rorjnL  Florberf    1 

traaebant  Blundmtenses    (Cfr.  Comuient.  pr^v., 
(1)  Act.  SS.,  toni.  I  Fehr..  p.  87l>.  ,.um.  U. 


DIES  PRIALV  NOVEMBRIS. 


■.m 


numm.  Sl,  85). 

^^  f^efertur  hxc  visio  ht  Vif„  s    t  ,■  ^ 

I'l>i'>PP0  Harrnujio,  in  finl  ^^IT       '  '""'"'■' 


Gaudar! 
>ttri  iiicolas 
iitf  /itipni 

(liristi 
■rjnivrtit 
uiiKfus.   ct 

i/fidcin 

i-iiobiiiin 

'iixtruxit 


B 


n.EXCHBO«lCOSA«CTlB.VO«IS,.UCTOREJO.MEDETHIEL»0DE,ap.« 


c 
0  608, 

firxfedt 

leilum, 

•ui 

'egiiim 

iiifutis 

■cssit 

(iniis 

ife.r. 

l 


st,tutus  partibus,  quem  egregii  pra.c.urrunt  aumcs 
gem.m    squanngoro    reforti  aguu-„e  semper,  e 
constat  uob.hter  antiquitus  Gandavum  oast  un 

V.V  t.lf  ^"^^"'^-'  ^  elimateorientali  r 
vm.  Scaidis  nomme,  illinc  vero  afa  occidentali 
ahus  Lcg,a  d.ctus,  flexuo.so  meandro  nobnem 
m..nat,oms  su^  dirigunt  cursum...  f..  Hunc  er-^o 
ocum  dilectus  Deo  et  hominibus  pra^sul  olim 
ad  en.s  Amandus,  tcmpore  quo  gloriosus  rex  Da' 
gobertus  honeste  agebat  in  sceptris,  ecenobium 
n,b:  con..  ruxit  Legi^  vallc,  ubi  vetustissimum 

etTf ,  H  '  '"  T  ''  ^"*^^"«'-"'»  "'o^-e  gentilium 
et  ab  stu  to  rust.corum  populo  Mercurius  coleba- 
tur.  Coutnv.t  ergo  idolmn,  subvertit  aram,  succi- 
dit  lucos  atque,  ut  pra.Iibavinius,   ubl    fanum 

dnn  T  '  ^^*f^^'"'»*^«"^tr«xit,quodsecun- 
dum  loc;  vocabuium  Gandavum  appellavit  ■  ubi 
etiamsuis  salubribus  monitis  ferocis  i.opuli  ani- 
nmm  exsuperavit  r.  ^ 

2.  G<fptum  ost  autem  hoc  opus  ab  anuo  dorni- 

nicjmcarnationissexcentesimooctavo,indictione 
u  d crna,  Phoc^  ,„p,,,to,is  Romauorum  anno 
qumto  \  et  pr-^Bfati  regis  Dagoberti  anno  duode- 
c.mo,  pontiflcante  sedem  Ron.ana.  ecclesia.  papa 
Mart,no  A.charii  episcopi  Noviomensis  anno 
qum  o  ./.  Quod  perfectum  dedicavit  in  honore 

nove  nh'- "  '''?"^*°^«^"'"  P^'"^ipi«  idibus  mensis 
novembns-,    m.sertis  ibidem  reliquiis  ejusdcm 
pnncrpis  apo.stoIorum  doctorisque  gentium  Pauli, 
sanctorumque  apostolorum  Philippi   et    Jacobi 
aiiorumque  sanctorum  pigneribus,qus  a  Martino 
papa  mipetraverat.  In  quo  primum  clericorum. 
.  dunde  post  ahquantum    temporis   Deo  favente 
rlTuuT'  '^^^'-^^^^^i*  catervamr:  quibus  pra.- 
fecit  abbatem  Fiorbertuin  virtutum  ornamentis 
londum,  tum  totius  bonitatis  bonestate  pr^cla- 
'um.  Nam  ipsius  papsB  apostolica  auctoritate  non 
.soium  episcopis  et  comitibus,  verum  etiam  ^  cun- 
c  s  to  ms  regni  inhibitum  crat  primatibu.s,  ut  non 
uas,  hbera  ulentes  potestate  ullain  ab  oxtcrnis  - 
'"ms  loc,  caterva;  personnm  pr^sumant  subro- 
garcnis,  quem  inibi  Deo  servientcs  et  in  m.um 
concordantes  do    propriis    iratribus   socundum 
J^eun.spontanea  elegerint  volmitate^. 

■i.  l:lis  auditis,  inclytus^  Christi  confe.ssor 
nNh'  f  ^'^"^^^^b  laicalibabitugestiebat  totis 
yba,  tamulari  Do,ui,io,  superno  respectu  ani- 
'  lu^.perrcxit  ad  monasterium  intropidus:  quod 
'^  c  a  christi  pr^esul,  post  diram  Hunnorum 
'ntc..tat,onem,restauravit  Amandus  y.  Cujus  cor 
^rnens  alnms  Domini  pontifex  dignafione  Do- 

•  n,v-is,tatum,sacraeumfaenedictione  insignitum 
unmigrog,que„^on^j.j^Qj.^iij^  consociavit.Isdem 

'°  ^'^"etus  Bavo,  felicitor  pio  inflammatus  desi- 

'-'("'Zra.Z'^^^'''"''^''  "^^^o-=>"n^  (!»'nt«  fn  codice prio-       abexlernis. 
"vemDiis.  —  ^  sun,f,ter  cox  eiiAm.  -  *  item  vocea 


;»s  afc„K.  attentius  famularotur  Don.ZT L       "" 

Cl>   »to  duoo  a,.ndnvun,.  scilioot  ad  n.onitor  «„ 
m  quo  venorandus  pontifox  Amandus  ib  v,  1? 
eonstitue,.at,  ut  pnolibavinnK  C,     „■„  v  run 
stro.u,ss„„um.  Qui  de„ic,ue  ipsius  p,.eo  tu  Wdc 
ncol  sanoti  Bavonis  Chris.i  confes soris     dh  Mt 
secum  quos  regebat  ft.alribus,  collan,  nibi  au.e 

"cel  (po,^l  pl„i.,„,a.,  eversionos  i„„ovataonucleate 

conslniMt.  In  qua  sacer  Chrisli  tir„ncul„.  trium 
.  rmorum  spatio  pr.ler  <,uadra,d„,a  dies  coXa 
hosten,  cuentun,  vi,.i|i,er  pugnaturus  mausipo 
'-.lu-isti  amore  retrusus. 
4.  Nam  certissiinu,a  tonenur.  hoc  esso  primum 
cop,  ale  omnimu  c.nobiorumab  eoden^.  ^Z 

Se    nea,      r    ."^'"^"  "^'^""'^"^  fundatorum. 
bed  ne  quis  fortesp.r.tu  erroris  seductu.s  sonno- 

nem  nostrum  a  vero  oxisti.net  dovia,-e,  sciat  nos 

01  thodoxo,-um  atquc  in  coDlis  cum  Chri^to  regnan- 

tmn,  ,nn,t,  testimoniispatrum,quibusnulIidci-o- 
gare  fas  est  cbristianorum  :  qua.  ctiam  n,mc  op- 
portunc  ct  competentc,-  possunt  inseri,  nisi  serrno 
ab  ordme  suo  vitaret  doduci.  Respondcnt  quoqno 
hic  magna  auctoritate  roboiata  et  prisca  of  mo- 
derna  Romanorum    testamcnta    ponlificum   et 
christ,anorum  decreta  augustoriim.  Fixa  ergo  taiu 
idonoo  tantarum  personarum  testimonio  seutcn- 
ha  de  loco  pra^fato,  ct  on.ni  ,nnndo  pene  in  id 
ipsum  conscntiento,  qu^e  adhuc  restant  oxnli- 
centur.  ' 

'!:  '^*'^'^t"^  f  fur  A,nandus,  omnibus  ,-ih.  onli- 
nat.s    ahln  d.vino   nagrans  amo,-o  mignUurus, 
tamulum  De,  vuum  st,-enui.ssimum  Fiorberfum 
ut  superius  dictum  est,  monachorum  gregi  pasto- 
rem  prcefecit  atque  abbatcn.  Qui  .trcme  sancti 
propositinonnam  incedens,  quod  suhditos  vcrbo 
docuit,  ipse  pnorexomplo  monstravit.  Qui  sexcen- 
tosimo  quadragesimo  secundo  anno    dominic^ 
mcarnationis,  octavo  iduum  octof,ris  /,,  humanis 
rebus    exemptns    ad  superos,    ut  oredimus,  cst 
cvectus  atque  in  monasterio  eodem  ante  altare 
sanctj  Petri  apostolor,jm  principis  (quod  adhuc 
scire  desidorantifaus,  prout  monst,-ari  potorit  a 
fratribus,  testante  sculpli  marmoris  titulo)  tumu- 
latus. 


E 


flac  momstc- 

rium 
primtim  est 
o/nniuw   t/ua 

fitntfacit 
S.  Amanttus. 


F 

S.  Florliertijs 
tibiit.die  S 

Octobris  aiini 

fi4S  et  in 
monanlfrio 
Oandensi 

scpultus  C-lt. 


■380 


DOCUMKNTA  DE  S.  FLORBERTO. 


A 


ANNOTATA. 

2.Cfr.  Commeni.pr.-er.,  mm.3. 

b  Lfrrtur  hic  iradmo  de  Caio  JuUo  C^sare 
Gandavi  castri  conditore,  qualis  occurr>f  n,  <  hro- 
nohqia  Bhtndimemi  {\)- 

c  Qu^  Inpintnr  in  posteriori  parte  kujusmme,  i 
manifeste  hausta  sunt  er.  documenio  ser.  XI  supra 
reciiaio  {%  nunnn.  2  ei  3,  Gancbvi  nomn,e  pro 
Blandinii  suhstilnio. 

d  Cfr.  Comment.prmv.,  §  IL 

e  Cfr.  Commeni.prsev.,  §  IV. 

f  Cfr.  Commeni.  prxv.,  §  V. 

.  Kxcerpia  est  ha^c  narratio  <h  S.  Bavone  ex 
ejus  Viia  sive  antiqua  (H),  sive  a  Thcodorico  ahhate 
con-^cripta.  Vnde  veroUnnnomm  infestationem  m 
iemporihns  Flandrvn.i  iractui  incubuissc  accepent 
Thietroden^^is,  annperium  nohis  non  est.  Ccrte  mid 
hujusmodl  indicat  Bavdemundus,   comvus    Vtt^ 

„       ,1)  Cn.suprap.  376  num.  1.-  m  P«g-  375-  -0)  f^f^- 


K    Aniandi   scriptor ,    uhi    postquam    narruvii  D 
S.  Amandum  creatum  esse  episcopum   Trajecten- 
sium,  sed  pratdicatione  sua  et  monitis  nihil  apud 
ipsosprofecisse,  immo  vero  hxc  ah  ipsis  sacerdoti- 
bus  atque  Jevifis  esse  contempta,  ifapergit  {^-.Aime 
secundum  evangelii  prEeceptuni,  pulverem  de  pe- 
dibus  in  testimonium  excutiens,  ad  alia  propera- 
bat  loca.  Igiturtandemparvam  reperiensinsulam, 
cui  vocabulumCliavelausJuxtaScaldum  fluviuni. 
aliquantis  dielms  eum  tVatrilius  spiritualibus  ibi- 
dem  Christo  militare  sluduit.  Sed  verbi  Dei  con- 
temploresper  bionnium  lere  ingens  attrivil  plaga, 
ita  ut  eversai  domus  et  agri  in  solitudinem  essent 
redacti.  necnon  etiam  vici  vel  castra  destrueren- 
tur,  unllusque  pcne  in  his  regionibus  remaneret 
qui  virum  Dei  conlempserat  pra^dicantem.  Chi 
piaqa  illa  ingens,  quz   Trajectenses  attrimt,  non 
significaiur  perspicue  fuisse  incursio  hostilis,  multo 
mimis  vero  fuisse  infestatio  Hunnornm,  et  nequa- 
quam,  eam  ad  Gandavensem  pagwn  pertigisse. 
h  Cfr.  Commenf.  prsev.,  §'  VL 

p.  855.  num.  1«  extr.  el  nuui.  19.  £ 


CftRNIEN  S.  LIVINI  ftD  S.   FLORBERTUWI 


(/. 


^,""r;."     ,    y,.:,„t    „,„,,-,  semtum  Gundavensem  extremo  semda  XVI a  secret.s  {5),  et  adhiic  „, 
Max.m.han,  de  \„c„t,  ''''^~^^^^^  Varia„tes  a„tem  lectiones  adscripsun„s:^ 

„,useo  «"««'•»  ««^'^'•'•'''«''  ■/"'    .  7"'"'7  \"';"    Co,-se„do„ch,„o  ..cc„n,l,„„  editioncn  BoUandia- 
L-t:r:;r::;J^t::^~  -  4.  „,«.  ...W„,«  .  -  ..  a,n,d  Mamonin,n. 


VERSUS  S.  LIVINI  ARCHIEPISCOPI  ET  GLORIOSI  MAR- 
TYUIS  AD  FLORBERTUM  ABUATEM  S.  BAVONIS  GAN- 
DENSIS,   DlREGTl    A   VILLA   UE   HOLTEM    ^ 

Audeo  miraloqui:  solem  sine  luiuhie  viili. 
Est  sine  luce  dies  hic  ^  sitie  pace  tiuies. 
r  Hos  poslquam  populos  conspexi,  luce  serena 

Sol  mihi  non  Uixit.  nox  fuil  una  niihi. 
5  Impia  harbaiicu  gens  agiUita  tumullu 

Hic  Brachbanta  fuiit,  nieque  ciuenta  petit^. 
Quid  libi  peccavi.  c^ui  pacis  niciiLa  porlo  ? 

Pax  est  qusim  *  porlo ;  cut  mihi  bella  movesV 
Sed  qua  ^-  tu  spirasjeritas.  sors  Wta  triumphum  « 
10  Atque  dabit  palniam  gloria  marlyrii. 

t;ui  credam  novi,  nec  spe  Irustrabor  inani ; 

Qui  spondet.  Deus  esl :  quis  dubitave  potesl  V 
AtUimen  est  ahquid,  mffista>  solatiamenli 
QuolI  dal,  ne  ^  penitus  me  premat  ^  alra  dies. 
\  5  Ganda  parat  gremium,  qmt  «  me  fovet  ubere  laHo. 

Iuvilat.muh'el,  nutrit,  amat,  relbvet. 
Hic  est  Florl>erUis.  quem  virlus  flore  perornat. 

Cui  probitas  florel,  flos  probilale  vife^et. 
Forma  gregis,  decus  ecclesise.  concordia  fraUuui. 
^O  Ipse  suis  medicus  el  medicina  sibi. 

Quid  referam  pielalis  opus,  quod  >«  me  peregimum 

Obloquiis  la'tis  dum  fovet.  addit  onus. 
Surticeret  fralrum  fratrem  dixisse  Livnmui. 

Num  1.  -  •  til.  m».  3;  Vei-sus  (Epistohi  4)  S.  Livini  epi- 
scopi  el  martyris  ad  Fk)rbeitum  abbalem  monastern  S.  Ba- 
vonis  2.  -  «  sic  4.  -  «  ferit  %  3.  -  *  quod  %  3.  -  "  quia  1. 

(l)  Veteritm  fpii^tolarum  inbemicantm  »j//io;/p,  p.  17.— 
(2)  Act  SS.  0.  S.  B..  sec.  U.  p.  W4.  -  (3)  Act.  SS.,  tom.  I 
Ocl.,  p.  ->27 ;  Act.  SS.  Belgii.  tom.  UI,  p.  114.  -  ^4)  Coty. 


30 


3ij 


Pontiticis  nomen  prKgravat  et  domini. 
Egressus  patriam.  pompse  mortahs  honorem 

Sprevi,  devovi :  spes  Deus  una  mihi. 
Attamen  inveni " :  quod  Christo  sedulus  offert, 

Quod  .sicsum  pauper,  hic '- sibi  nil  minuet. 
Plus  ahquid  pnvstat  absenti  munere  largo, 

Pritsens  continuis  me  fovet  obsequiis. 
Hfec  quoque  dum  .scribo.  pmperans  ai^itator  aselli 

Munere  nos  solito.  pondere  lassus  adit. 
Ruris  delicias  '^  ntrertcum  lacte  butyrum, 
Ovaque  caseoli  plena  canistra  premunt. 
Hospita.  quid  restas  ?  ElTer  jam  sedula  gressum  ; 

C.olhge  divitias.  quje  modo  pauper  eras.  _ 
Fervet  olus  siccnm,  sed  nunc  condire  licebil ; 

Olhila  dura  prius,  uncta  suavis  erit. 
Holtham  »  villa  gravis.  qu*  nescis  reddeve  tructum,      ^^ 

Urlicas.lappas  cur  bene  culta  refers  f 
Hoc  est  quo  recreor.  quod  habel  paupercula  tantum 

Hospita.  «luod  mittil  vel  mihi  Ganda  boni- 
Et  pius  iUe  patcr  cum  donis  molha  verba 

Mittit.  et  ad  sludium  solhcitat  precihus  :  ^^ 

Ac  titulo  magnum  jubet  insignire  Bavonem. 

Atque  levcs  elegos  esse  decus  tumulo. 
Nec  reputat.  lisso  cuni  stridet  fistula  hgno, 

Quod  soleat  raucum  reddere  quassa  sonum: 
Exigui  rivi,  paupev  quani  '"  vena  mmistrat,  ^_  ^^ 

Lasso  >«  vix  tenues  unda  mmistrat  aquas     . 
Sic  ego.  qui  quondam.  studio  florente,  videbar 

_Mriumphi.3-^nec.^3.     ;p^mit..3^^^ 

:3.->o  quo5.-"mven.el3.^'-hoc3.      ^^  ^  __ 

14  Holtem  2:  HoUam  3.  -  "*  quem  2.  - 

"  opem  vel  aquas^;  opem  4. 

Cron.  Fla.^ri..  lou.  1,  p.  46-2.  -  (5)  J^i^^llf^^J^y,  p. 

mle,  iM^epar  rAca<i.'mic  royale  de  Belmuc,  tom 

870.  -  (0)  De  quo  Comment.  priev.,  num.  !*■  ^^^^ 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


381 


j^  Esse  poeta,  modo  curro  pedester  equo ; 

Et  qui  Castalio  dicebar  fonte  madentem 
Dictteo  '^  versu  posse  moverelyram, 
55  Carminenunclacerodictant  mihi  verba  Camcen», 

Mensque  dolens  lEetis  apta  nec  est  nioiiulis. 
Non  sum  qui  fueram,  festivo  caruune  bftus: 
Qualiter  esse  queam,  tela  cruenta  videns  i 
Nec  quid  agram  novi :  menlis  tumor  '^  iste  procacis 
Cj  Quem,  rogo,  non  la-dat,  par  dare  nolle  pavi  ? 

Ofticio  certare  pari  si  nempe  recuso, 

Pecco,  quod  magnis  reddcre  parva  moror. 
Magna  etenim  ^"  pra'.stat,  supplex  qui  parvula  poscit. 
Et  tanien  invenior  tardus  ad  otTicium. 
(i3  Acciugar  studio.  quam  vis  non  viribus  a-quis  : 

Estnon  posse  leve ;  non  renuisse,  honuiu. 
Ergolibi  titulumscribens.sanclissime  Bavo, 
Qui  volo  quod  nequeo,  quod  valeo  facio. 

EpITAPHIUM  DE  SAKCTO  BaVONE,  A  GLORiOSO  MARTYKE 
BEATO  LlVINO  GOHPOSITUM  I'RO  FlORBEBTO  ABBATE 
GaNDENSIS    CffiNOBII    DIliECTUM  "^ 

Quipatriaerector,  spesgentis.  gloria  regni, 
70  Magnoruiu  primus  quimodomagnuseras: 

Non  quia  magnus  eras,  le  gloria  raagna  beatum, 

Sed  eontempta  decus  gloria  magna  facit. 
Pro  Christo  pauper,  despectus,  vilis  egensque 
Es  '^3  Ghristi  famulis  ^^  nunc  capul  at()ue  decus. 
75  Defunctum  revocans  qui  mortis  '-■'  jura  tulistl, 

Monstrans  quippe  tibi  juia  parere  poli. 

'SDictriceoS.  — i8timor4.     -   -»  mihi  :2,  3.  —  "  hujns 
tiUili  soliim  primam  vocem  Itabet  2;  tot.  om.  3.  —  "^  et  4.  — 


Quain  lu  fundasti.  qu»  le  tenet,  inclyte  Bavo, 
Ecclesiam  meritis  protege  sancte  luis. 


KX   »m. 
KT    I«1'II. 


HtBc,  Flovberte  pater,  Livinus  carmina  miltens, 

Iiiscriptuin  "°  laleri  munus  bahere  dedi ;  ay 

Ut  cum  vaslatus  tiet  locus  ille  ruhia, 
Garmina  conservel  obrutus  illa  lapis.  b 


ANNOTATA. 

a  Cfr.  Comment.i)rgsv..  nnm.  2. 

b  In  codiee  notifro  suhjnmjifur  hxc  annofatio  : 
Hoc  carnien  isto  fine  non  clauditur,  quocl  ille 
sanctus  vlr  centuni  versibus  explicavit.  Cctora  de 
statu  Ecclesiie,  sleut  sibi  crant  rcvclatn,  prophe- 
tando  contexuit :  quffi  cuin  ejus  cpistola  [B.  epi- 
stolis)  latent ;  nescio  si  aliquando  inveniri  pote- 
runt.  Efin  Brnx.in  mnr(jine praiterea  eadcm  manu 
Hotafum  efif :  Haec  ex  quodam  vctusto  libello. 

Non  deerunt  forfassis  quibits  xdiimi  illi  verms 
totins  carminis  anthentiam  sn.ymfam  facianf :  qui 
et  advertent  in  nnlfo  codice  qni  certo  anfiqnior  sif 
secido  XV,  illius  texlum  servatum  esse,  sed  tan- 
fummodo  tn  apographis  recmtioribus. 

"*  famulus  1.  —  **  morti  %  3.  —  -'•  suscriplum  2. 


st;r;ui.o    IX  ? 

S.  Lurahrosa 

martyr 

poptdari 

traditinne 

eehbrata. 


DE  SANCTA  LUMBROSA  VIRGINE 


I>e  ejiis 


CMM  IN  HISPANIA. 


Linnbrosam   virginem  ad   hanc  diem   annun- 
iiant  soli  Tamayns  de  Salazar  et  e.v  eo  Castella- 
nus.  De  ejus  sepulcrod,  ut  videfur.sofa  tradi- 
tione  populari  celebrafo  martifrio  quwdnm  fradit 
Prndentins  Sandovalinhisforiafundationismona- 
sierii  Benedictini  Sahaguntensis,  qux   latinitate 
donatahguntur  apud  Tamagnm  (1),  videlicet:  In 
cappella  S.  Mantii,  qufe  ad  calcem  templi  (mona- 
s^m7S«/7«»//»'>iirfEma^nitudinisvisitur,scpul- 
chrum  marmoreum  super  duas  cohnnnas  eleva- 
tum  conspicitur,  quo  eorpus  sancta;  virgmis  et 
martyris  Lumbrosi^,    ex   ilHs  sanctimomalibus 
qusB  juxta  monasteria  virorum  habitare  consue- 
verant,  jacet.  Complevit  agonem  Sariaceiiorum 
manibus,  tempore  quo  Almanzor  rex  Cordubae 
monasterium  iUud  solo  a^quavit.  Hujus  martyrii 
eephrasin  ad  oculmn  antiquissima  tabula  supra 
sepulchrum  conservata  demonstrat,  qua  angeh 
visuntur  purissimam  beatae  virginis  et  martyns 
aniinam,  manibus  susceptam,  in  ca^los  elevare 
Frcquens  est  oppidanormn  circumjaecntium  ad 
illam  devotio,  ila  ut  foramine  in  tmnulo  tacto 
magnam  ejus  corporis  partein  extraxerint. 
%Similiade  sepulcro  ac  tabida  ipsi  superemi- 


sepnlrro 
et  reliqini*. 


Ohiisse 


nente  lial)et  Yepes  (2),  sola  omis.m  mmtione  mar- 
iyrii,  additque  sepnlcro  inscriptum  esse  e/nta- 
phitm,  sed  litteris  adeo  vetustate  corrosis  ut  Jam 
nidfa  ejns  verha  legi  possent.  Ueliquiarum  vero, 
imporiuna  visenfium  devotione,  ut  apud  Sando- 
vallium  legitur,  direpfarnm,  Yepesii  tempore,  id 
esf  ineunfe  mndo  XVJI,  solum  supererat  rajmt, 
sed  adeo  vividnm  et  pnlchrum  ut  a  paucis  awm 
kumaium  credi  possef. 

3.  Denique  affert  Tamagus  apocrgpha  illa 
Pseudo-Lnifprandi  Adxevsima,  unde  toi  falsa  vel  r<rtu,-a»m 
snsperta  martifrologin  sno  insennf,  inter  qux  xcili- 
cef  legitur  n.4:  Era  808,  a  nativilate  Domini  S30, 
vixit  sanctissima  virgo  Lumbrosa,  ex  oppido 
Cfea,  quEe  frequentabat  paritciam  sanctornm 
martyrum  Facmidi  et  Primitivi  cum  Muzarabibus 
christianis  in  magna  vitae  sanctitate.  Jaeuit  in  illa 
para^cia,  donec  per  Alphonsiim  rcgem,  reparato 
monasterio.  iliuc  ea  translata  est.  Obiit  non  multo 
prius  reparatione.  Frequentantur  ejus  reliqui* 
maxima  populi  veneratione.  Colitur  primo  dte 
novembris :  jaeet  in  tumulo  super  duas  colum- 
nas  (3).  Plnra  de  S.  Lumbrosa  reperire  non 
licuit. 


(1,  Mart.fr.  His,an..  tom.  VI,  p.  IS.  -  (2j  C.r.»c«  ...e-      -  (3)  Mariyr.  Hi.pan..  loc.  cit. 
ral de  S.  Benito,  Cent.  lU.  ad an. 756  (tom.  lU.  foI.ly3,coI. 4). 


DE 


382 


D 


i:.  D.  s. 


DE  SANCTO  GUNDLSALVO 

EPISCOPO  IN  HISPANIA. 


sKciii,o  X  y 
S.  Gundisal- 

vus 
wcutifluni 
pvpuhirem 
(ruditioncm 
il  viierem 
picfuram 
Sarraceiios 


,}ium  donanenfum  cerfum  de  S.  Gundisalvo  ilfo 


(tsaeiius 
aniio  lOlJ, 


fl  nirsua 


I  \iwhts  prosfdt  fradifio  jmpidaris  (juw  hostilem 
\Jdassem  ad  Hispamm  littora  accedentem  ipsius 
2>rerif)us  paiitm  d/spersam  ef  confrartam  tncino- 
rat.  NuJKs  fradifiouis  cestif/ium  ant/quiss-imum,  ut 
videtur,  exhihehat  vetus  pictura  prodigium  oculis 
reprxsentans  in  pariete  cujusdam  eremiiorii  seu 
pnrib„,„ii,  ■"«^«'^'■'-0  tpso  loco  roudifi  rjno  proccsseraf  sanctus, 
fudii.  Ejus     f('^"d»'de  rfero  et  pra-cedente  mvltittuHne  plebis, 
cultus        hostilis  iticursionis  mefii  perterr/ta ;  mox  vero  eo 
orante,  tempestate  immani  cxorta,  omnes  invaden- 
fium  nares  ronrussas  et  suiimersas  mirati  sunt,  una 
solum/nodo  relicta  qua;  tantx  ctadis  nuntium  ad 
suos  referret.  Locus  leuca:  circifer  fjuadranfe  disfat 
^   a  mnuasterio  S.  Ma/iini  prope  Mindoniensem  civi- 
'  tatem,  mare  ver.-ius,  afrj/ic  ita  edifus  e.st  /d  nonjjau- 
carum  leucanm  spatimn  in  Oceanoindeprospicere 
Uceat.  SaceV/m  vcro  ctjnrturam  ridissese  testafur 
ej)iscopus  Mindoniensis  anno  1611  ad  Philipjmm 
III  regem  rescrihem  (1). 
2.  Altrram  inqni.vtionem  dendtu  S.  Gundisalvi 
«"""  ^^'^^.     instituif  anno  1704  rpisropas  Mu/donicnsis  Emma- 
nuel  Navarrete,  in  qua  audiit  viginti  quaiuor  te^fe^ 
nnmcmorafdlem  ifhm  adf/rm  ar  f/-adltionem  rirea 
jn-icd/rfum    mirac/dum    a     majorihus    acccptam 
'inan/m/ter  affirmantes.  Idem  episcopus  saccllum 
/^efiMe  roUahens  referif  atque  instauravit;  nec 
m/nor  qnam  ad  antiquum  deinceps  illuc  concursus 
c/rcumjacentium  populo/-um  factus  esi,prBsertim 

f^'»fHesf'^^pcntecosfes,quihusautlquitusj)rxciinw 
honorecelehrarc  S.  fluiidisalvuin  rons/wvcraut  (-)) 
'tct.am  i,on      X  Ex  hujus  informationis  anni    1704  insfr/t- 
:;ZS:  '"'"^  ^«^^'--  ^-'^«  -^^  'r/iro  evenf/,  q/JZ. 
mo.         ''''■''■^  miculo  omnihus   vis/,s  esf,  confirmaium 
esse  S.  (lundLsalvi  cultum.  Quum  enim  ea  loca  ex 
pusforali  munere  visifaret  Sehastian/is  de  Arcralo 
(quiMmdon/enKis  diwcesis  curam  suscepit  anno 
10,..)    ndtum  /flum,sola  traditione  nix/im,  non 
-^at/..  ieg,t//uum  .ry.»/<7;^s,  j».,.svV  »/  deinreps  ah  eo 
0  abst,m>'enl,  imaginemque,  /jua  harfenus  S.  Gundi- 
salvuni  e.rhiheri  ,ofueranf,  S.  Xicokii  vel  8.  liudc- 
sn/d,  noni/uc  insignlrent.  Sed  ecce  ulterius  /nde  in 
ois/tattonesuapergere  /nte/ident/,  i/iopinata  ohjici- 
turmora.M/da  nimirum,  qua  mansuetissima  uti 
^oletn/t,s/dnfoquasif/u-ore  corrcpfa,  infeni/m  iter 
V<'^h  periinaciter  renuere  visa  est,  donectimore 
r>onmi„,/s  quam  admiratione  commotus  episcopus 
dmnuiiujac  uuineu   in  Juinenti  mutatione  aqno- 
sm,.s,  nnn/dassef  ./ui  ex  jn-a^rijnds  eorum  q/a  ijLm 
ro,//,faha,t,/r  ..„/  capit,/l/ ..are/-dofnm,  nt  monaste- 
'•""n  S.  Martini  adi.:t,  co/,,ocatisquc  illius  reqio- 
»1^  /ncol/s  /n  feMivitatepenierosies,pro  con<Lie 
^rr,t  eosq/,ea/lho.-taretur  ad  perseverand,m  in 
^.^^m^^ohonorihus  q//i  hcat^  patri.  i.colis 
.      "  -^''•"  .  'I'  ^'»tea,  colendo.  Sic  igitur  cultus  ille 
'»»>e,uorah,l/s,  consensu  pojn/loi-um   ef  aj.proha- 
Uone  quorumdam  episcoj>orum  Jam  sfalJLs,  ah 
eo  /pso   d/v/na  disponente  providentia,  denuo  con- 
Pn,at/,s  esf  qui  HU  fiuem  imponere  ex  p,-udentia 
ntmi.s  l/umanaeonienderat  {;jj. 


4..Sej;/dcr/an  Gundisaivi  risit/ir  iu  monasterio 
S.  Ma/i/nt  Mindoniensi,  non  Laurentiano  (quod 
rei/derunf  afujui  min//s  rcrfe  edorti),  rudi  lapide 
coustr,irf,m  et  al/quanto  elevatum  supra  solum 
Qmm  ha^c  scrihchai  Flo,-ez,  cehhrahaf,/r  suhiudl 
missa  in  altari  s,ipcrimposito  et  episcopi  qu/dam  ex 
s,ngi/la/-/  de/-ofione  erga   sanct/im  illuc  sacram 
kost/am  ohlat/ir/  accesserani.  Sejmlcralis  arca  tri 
h/is  claudehatur  cla/ihus,  quarum  m/am  episcojju^ 
alteram   ejus   capif/dum,  tertiam  servahat  prior 
S.  Mart/n/.  Ajier/dt  eam  an/io  circiter  1548  Fran 
ciscus  de  Turr/hus  Mi,/donicnsis  cpiscop/is    .,an- 
cimnq/fc  corjms  inrenit  ccm/ihus  denudatum,  sed 
/ntegr/s  os.^ib/is :  unde  marisslmus  emanans  odor 
adstantes  omnes  mire  recreavit.  Hejyerta  sunt  ctiam 
ni  sacro  sejn/lcro  haculus  jmstoralis  deaurat/is 
tragmc//ta  qumdam  sacmm  vesti/im  incorr/tjifa 
et  cingul/im hombgciimm  auro  iniertextum  Eadem 
ronsj^ecta  s/mt  in  altcra  /rliquia,;im  recognifione 
an/io  1/04  ex  mandato  Emmaniielis  Nava,-reti 
episcojn  insiituta  (4). 

5.  Hsic  de  sancto  nostro  ce,-ia  habemus.  Manis 
dulna  suntet  i//fricaia  qiHB  prxterea  circa  ipsum 
scripto  consignata  s/int  et  recitantur  ap/,d   Ta- 
ma/j,on   de  Saiazar  (5).    Vidrlicrf  R,eudo-Lu/t- 
jjrandus  ((J)  :  InAsturibus  apud  Balobricram  in 
man  Oceano  resident  naves  Saracenoruui  =*  qu  « 
precibus  S.  Gundesalvi,  episcopi  Mindoniensis  vel 
Balobrigensis,  subniersie  sunt  amio  dcccxlvi.  Ille 
vero  morituranno  dcccl.  Golitur  primodie  no- 
veinbris.  Fusius  .^gidius  GomaJcz  (7)  :  D.  Gun- 
disalvus,  hujus  nominis  I.  Transtulit  ex  urbe  Bri- 
tonnia  ecclesiam  cathedralem  ad  basilicam  S 
Martim  Mindonienseni.  Ejus  vero  precibus  Deus 
plurima  est  operatus  iniracula.  Unum  fuit  quod 
cum  Maliomat,  rex  Cordub*,  certior  factus  esset 
in  Gall*cia  aliquot  oppida  existere  divitiisplena 
et  sme  maMiiis.illaque  perOceanum  posse  capi  et 
tot  gazis  spoliari,  protinus  Hispali  validam  ordi- 
navit  classem,  ct  alibi  alias  minores,  quibus  Ab-  f 
dei-Hamnit  ducem  maximum  prajfecit,  ut  quan- 
tocius  illam  expeditionom  absolveret.  Qui  anno 
8S8,  datis  vento  velis  jussum   regis    porficien- 
dum  curavit.  Igitur  ad  portum  Masma  nomine, 
intcr  Ribadeuni  et  Viverum  oppidii,  dux  Sarrace- 
nus  altingens,  solvere  classicos  milites  parabat. 
At  sancto  episcopo  oralionis  arma  in  sui  gregis 
auxilium  airipiente,  prolinus  talis  exorta  est  tem- 
pestas  ut  omnes  Sarraceni   cum   navibus  mari 
submersi  sint.  Similia  refci  Didarus  Samanieqo 
ep,.^cop/is  Mindonicn.vs  anuo  1011  (8),  nisi  quod 
Sarracenorum  loco  Normaudos  occ/ibuisse  com/ne- 
morat.  Additque,  in  hnjus  mirnculi  festitnonium 
eremitorium  eo  loco  quo  jHtsto/;dcm  Imcdumfixit 
sanctusju-a!.,/d,  ereci/im  fuisse,  ad  Oceani  pro.^pe- 
ct/im,  in  c/,Jus  parietihus  adhuc  hujus  miraculi 
ecph/-asis  dcpicia  cernebatur,  et  Ju.rta  eremitoi-ii 
situm  fons  fimjmiissimus   vi.^ebatar  et  jicrennis, 
quem  sanctum  /^ociiabani  ojijmlani,  ad  cujus  aquas 
xgroti   inrmatim  accurrebani :  qui    ha/istis  ejus 


salvisfy»(/t.,.„ 


E 


Quxa 

scripforlhus 

rccentloribns 

prwtcrea  de 

eo  tradila 

sitnt 

*  «/.  Nor- 
mannorurii. 


ialn.  nun.  .  extr.  _  ,.,  i^,a.,  p.  S""^;^'^;;^?^;  ^      ^  f  («'•"»•  ^  < ')  Theatr.  ercl.  CasteU.,  to,n.  III.  p.  417.  - 
-  (D)  Martyrol  Jllsiun,.,  tom.  VI.  p.  U-k  -  mAdZ  '  .'I  '""^  ^*'  ''^'''•''''^  ''*^'<-^^i^  Mindoniensis  ad  Pln. 

.p  -».io.       ib)Aaie,sar.,      hppum  III  ref.  cath..  eil.  ap.  Tamayum. 

liquoribus 


A  lifjnonhus  conthwo  ah  hifirmit.tfihu.^  Jibpntbaufur. 
,,a,-t>m  .^n-to       G.  Concordant  ifaque  isti  scrij}tores  in  Gundi- 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


383 


fatsa. 


B 


partim 
incerta. 


salvura    mincupando    episcopum   Mindonicnsem 
dtscrepant  vero  tum  circa  fempus prssuhtus  e/us 
tumcirca  nomen   fjentis  quat  per  ipsius  prcces  de- 
ncta  est.  Et  quidem,  quod  ad  episcopi  tituhim  per- 
tinet,  hunc  deheri  Gundisalvo    satis     manifesfat 
pedmnin  ipsius  sepulrro  reperfum    {\)-sedinfcr 
episcopos  Mindonlcnses  seculi  noni  Jocnm  illi  tri~ 
huere  omnino  mn  licct,  quum  sedes  Britoniensis 
Mindonimn  translata  ac  proinde  sedcs  Dumiensis 
seu  Mindoniensis  primum    condita  sit  pauJo  ante 
anmnn  877  a  Salmrico  I  (2),  cni  et  ante  Jmnc  an~ 
num  successd  Rudesindus  /(3),  is  autem  ccrte  anno 
893  adhuc  Mindoniensem  scdrm  tmebat  (4).  /«  ra- 
talogo  episcoporum  Mindoniensium  occurrif  quidem 
aliqnis  Gundisaivus  7iomine,  non  seculo  nono   sed 
circa  efpoHt  anvum  1070  (5) :  hcum  efiam  Gmidi- 
salvo  nosfro  rcperiri  posse  inter  annum  942,  quo 
S.  Rudesindis  Ilpontificatu  se  ahdicasse  legifur  (6) 
etannum  969,  quo  primum  alfcr  eomparct  episco^ 
pus  Mindoniensis  (7),  censet  Florez  (S).  Sed  nulla 
mdtcia  exstant  qusB   vel   Gundisalvum  nostrum 
enmdem  facere  cum  episcopo  qui  sedif  e.rfremo  se- 
culo  XI,  velpontificatnm  ejuscirca  medium  secu- 
hini  X  collocare  sinant . 

7.   Nihil  tamen  movere  debet  auctorifas  scripto- 

rum  quQs  supra  citavimus,  quum  et  sihi  invicem 

coutradicaut  ef  manifestos  admittant  errores  neque 

ulhtm  afferant  uuctoritafem  antiquiorem.  Ifaque 

satis  perspicuum  videtur  niliil  ipsis  de  S.  Gundi- 

salvo  comperfum  fuisse  prster  ea  quai  fraditione 

populuri  senmta  indicadmus,  re/iqua  vcro  de  suo 

penu  eos  adjunxisse.  Scilicet  aUi  in  Chronico  Se~ 

bastiani  legentes  incnrsioncm  Normanuorum  His- 

panix  insultasse  tempore   Ifamiri  I  {'3),  qui  obiit 

anno  850,  et  hostes  Gundisalvi  precibus  fusos  fuissc 


AICirxiK 
C.  D.  S. 


Ao,  mannos    et  S.  Gundi.salvum  co  ttnno  860  .edi 

y;Sedn,,,tachronofaxi,  ut  jam  notnrimus 

^namfeste  hallucinatus   est  Pseudo-LuitpranZ; 

.uum  anno  SoO  nondum  extiterit  sedes  MLo.^i^^: 

stssire  Dum,ensis;  ac  prxterea   alium  crrorem 

ynagis  turpem   admisit    aiendo  S.  Gundisaivum 

P"sscep,scopum  Miudonienscm  seu  Vallibriensem 

rixum  Vallihricusis  ccchsi^  exordia  ducentis  aml 

ph"s  post  annis  reponenda  sint.   Gomale^  rero 

barracenos  cogitarit,  eosque  aliquos  pnrfcs  Hism- 

m^classe  anno  888  adorfos  legens  in  documinto 

quodam  Lusifanico,  eidem  anno  cdehre prodiqium 

ae  b.  Gundisalvo  memorio'-  tradifum  innexuit    et 

qua^  m  suo  documeuto  de  crpeditionc  Saracenonm 

notafa  reperif,  adjunxisse  ridetur  fraditioni  ■  sed  et 

ipjconfra  fidem  lustoricam  pcrcarit  translationcm 

sedis  Britonia  Mindonium  S.  Gundi.saJvo  aftri- 

buens,quam  refus  dipIomaAIphonsi  III{[0)  Saha- 

ncodebendiserf/s  rerhis  sitjnificat. 

^-  In  martyroloyiis  primum  occurrit  memoria 

Gundisa  V,  .;,.,/  Tamayum  dc  Salazarad  diem     .«,.„■.«. 

Inocendjns,  /„s  rerbis  {U) :  Mindonii  in  Galk^cia   '"'■^  Ta"'^",i 

Hispanue,  S.  Gonsalvi  ipsius  urbis  eplscopi  qui  "  ^'•"''■'^»"' 

vit^  sanctitate  conspicuus  et  mirahilium  opera- 

tione  clarus,  oves  sibi  comrnissas  pastor  inclytus 

illusfravit,  et  tandem  confessor  eximius  ad  pa- 

tnatu  repedavit  aeternam.  In  notis  aufem  citat 

idem  Tamayus  Martyrologium  Ilispanicum   ms 

Ilieronymi  de  la  Hiyuera  (infelix  nomen  !)  uhi  ad 

eamdem  diem  1  nov.  leyitur :  In  C(Bnohio  S.  Sal- 

vatoris    Laurentianiensi  dicecesis    Mindoniensis 

corpus  saerum  S.Gundisalvi  ipsius  urbis  cpiscopi! 

qui  virtutibus  et  miraculis  tloruit,  honorifice  re- 

quiescit.  Hanc posteriorem  annunfiafionem  sccufus 

csf  Castelianus  in  suo  Marfyroloyio  universali. 


In  ao/i.i 
marlyrolo- 


«Jiis  Hienioriii 
roiisi(/ii(itfi. 


(l)  Cfr.  supra  num.  4  —  (2)  Espailn  Sat/radd.  toni.  XVI  [I 
p.  (i3  ~  (3)  Ibid..  pp.  63,  66.  -  (4)  Ibid..  p.  68.  -  (5)  Ibid  ' 
p.  11/.  -  («)  Ibid.,  p.  97.  -  (7)  Iliid..  p.   100.  -  (Sj  Ibid 


p.  yCll  -(9)  AV.  Sayr.,  lom.  cit.,  p.  6.'J.  -  (10)  Martijrol. 
Hisprn,.,  tmn.  VI.p.  I;^.  —  (H,  Ibid.,  pag.  24. 


DE  S.  PETRO  DE  BARCO   CONFESSORE 


G 


ABUL.E  IN  HISPAMA. 


1:0      XI    ? 


SPetri  cultum    celebrem    Ahulx    in  Hispania 
h'stati  sunt  inde  a  medio  seculo  XVIMarineus 
^_^^^^  ^ Siculus  {{\  Joannes  Marieta   {%  Ludoricus 

0  Xm"  ^"~  ^'^''  '-'""  ^''■'■'/^'''■f'''""'  anlequam  in  lucem  ede- 
'tmmus  ^""^'^f  cfironica  iUa  suppositifia  unde  tot  suspecta 
is  ejug    hausit  Tamayus;  et  etiam  in  Itanc  rem  cifat  Ari- 
n-si  ex     zius  diphma  a   Fcrdinando  III  reye  datum  anuo 
j^^,j^  ^"  qiio  sancti  vocahido  decoratur.  At  primus 
Tamaijus  ex  commentitio  ilJo  Juliano  Peres  archi- 
presbyfero  Tolefano  Petrnm  kalendis    nocctnhris 
obusse  ef,  quod  in  apocryphis  Pseudo-Juliani  car- 
minibus  huic  coxvus  dicitur,  in  rivis  fuisse  inter 
annos  1085  et  1135,  ac  deuique  ex  aho  non  minus 
siispecfo  epiyrammatc,  sra   1130  seu  anno  Christi 
1092  vifa  decessisse  asseruit  (4).  Itaque  ad  diem 
I  norembris  ejus  nomeu  ad.fcripsit   Marfyroloyio 
Ilispanico,  eunique  secutus  est  Castellanus  in  Mar- 
tyroloyio  suo  universali. 


oxnifis 

''Hphis 
'icuti. 


±  Non  sufficeret  certe  nobis  fam  imhecilia  aucto- 
ritas  ut  Petrum  sanctis  hac  dle  celebratis  ad.tcri- 
hcremus;  sed  quuni  anfiquitas  cultus  cjus  certa  sil 
nee  alio  loco  uspiam  in  uliis  calendariis  auf  mar- 
tyroloyiis  nomen  ejus  legatur,  de  illo  pauds  hic 
ayere  risum  est.  Coynomen  de  Barcho  scu  lafine 
Cyinhcnsem  accepif  a  payo  Barchitano Juxta  Abu- 
lam  civitatem,  ubi  aliquamdiu  commorutus  atque 
vita  functus  esseferfur.  Cetera  omnia  qux  narran- 
tur  de  eo,  ex  inrcrtis  tradifionihus  collecfn  sunt, 
quas  in  compcndium  redacfas  vidyacit  Ludoricus 
Alvarez  in  Historia  Barciiensi  et  itide,  suh  tiftdo 
Acta  S.  Pelri  Gymbensis,  Tamayus  (-5).  L'x  Ta~ 
mayo  cadcm  hic  cxscripsimus. 

3.  Corpus  S.  Petri  exordio  secuU  XVII  viseba- 
tur  in  sacello  aliquo  principaUori  basdira»  S.  Vin~ 
centii  in  Ahufensi  civifate,  urna  saxea  inclusum 
qux  pariefi  infixa  cntf  et  ferreis  canceUis  drcum- 


c:.  D.  s. 


Unfff 
nyriiliptisis 
•tjipfHafiifi 

sit.  EJiis  Acta 
coiiscripta 

si-rulo  ,Vr/. 


Dc-  /lonoribiis 

S.   Potni 

coUafisAlfUlm 

ft  in  oppidn 

liarehfnsi. 


(I)  Cit.  ap.  Liid-  Arizium  (de  quo  mox  .  el  ap.  Tam.ivum  xxr,  v.  Aiila.  —  (3)  Ilistoria  df  las  i/ra/idezas  de  la  ciu- 
<Je  Salazar,  Mait.  IHap..  tom.  Vi.  p.  :25.  —  (2i  Historia  dad  de  Arila,  parl.  i,  §  ii.  p.  3S.  —  (4)  Martijrol.  Hi^pan., 
fcc/eaioatiea  de  todos  hs  Sa»tos  de  K^paila,  j^arl.  iv.  lib.      tom  VI,  [>]>.  ii.  28.  —  (o)  Ibid..  [..  ^(>. 

data 


r 


384 


DE  S.  FETRO  DE  BARCO. 


AvcTuRE  data  :  in  pacUnento  autem  juxta  hoc  sepnlcmm, 
0.  D.  S.  septis  itemfareis  cindus,  lapis  iibi pedts  vestigium 
i-eUqttent  jumentutn  cxcum  quod  non  sinc prodigio 
sacras  exurias  iUuc  detuHt  (1).  Ad  illud  sepid- 
crum  singulis  sabbatis  post  vesperas  convenire 
.solebant  clerici  ejusdem-  haxHicm,  ihique  untipho' 
nam  et  orationnn  de  S.  Petro  canere  (2).  Idem 
resfauratiim  cst  majori  amplitudineet  ornatu  anno 

{l)Lml.  Am.  loc.  cit.  Cfr.  Actu,  nuni.  0.  —  {•!)  Ariz, 
ibid.;  JEgiti.  Gonzalez,  Teatro  ecdcsiastico  tie  las  i(/le)tias 
d€  JSspaiia.  tom.  II.  p.  'irri.  —  (8)  Gonzalez.  lom.  cit.,  p.  251. 


Wll,  opera  Pauli  Verdiujo  de  la  Cueva,  parocln  D 
basilica:  V/ncenfianee,  eaque  occasinne  aperta  est 
urna  et  reliquta;  inspectm  coram  eptscopo  Lauren- 
tio  Otadui  ef  aliis  nobilibus  viris  (3).  Inpago  etiam 
Barchensi  xdificata  fuit  ecclesia  in  honorem 
S.  Petri  eo  loco  ubi  domnncula  ejus,  dum  viveret, 
sita  erai  (4),  scd  nuncjamdudum  ad  usus profanos 
destinata  (5). 

—  (4)    Ada,  num.    3.  —  (5)  Fasc.    Madoz.   Diccionario 
geographico-estadistico-historicQ  de  Espaila,  tom.  IV,  p.  19. 


ACTA  S.  PETRI  DE  BARCO 
Ex   Ludovm   Alvarez    Hhloria   BarchensL 


Iii  niilitiidi- 

neiii  neredit. 

iiilvani 

fxcidlt. 


g  Peiriortus  Fetrus,  Hi.^^panus  origine,  cx  oppido  Torniel- 
etsancta  las,  Abulon.si.s  dia?ccsis,  oriundus,  ex  patrc  Bar- 
jiiventns.  chitano  et  matre  Perafitensi  lunnilium  ranillia- 
B  rum,  licet  purarum,  exortis,  virtutibus  et  exemplis 
vitiK  lamosis,  progenitu.s.  Quibus  Deus  hanc  con- 
eessit  sobolem,  futuram  parentum  docti-inls, 
assiduis  monitionibus ,  et  naturalibus  infantuli 
studiis  et  religiosa  indole,  rarum  sanctitudinis 
specinien.  Num  ab  infantia  bealus  Petrus  prorsus 
omnem  Illam  sollieitndinem  ct  perversos  mores, 
quibus  passim  juventus  scatet,  abhorruit;  quin- 
inmio  modestiam  et  virtutes  onmes  amplexans, 
accoHs  suis  insigne  humilitatis  et  pietatis  docu- 
mentum  apparuit.  Post  hsec,  cum  ad  virllem  per- 
venit  setatem,  sibi  soli  vivens  et  Dei  prasceptis 
insistens,  cetcros  liomopolorum  concursus  vjta- 
bat,  a  quibus  continuo  simplex  et  ineptus  vocaba- 
tur.  Cujus  in  ali([uibus  malitiae  temerltas  adeo 
incrcbuit  iit  .s;epe  stepiu.s  de  sancti  viri  virtute 
prolixius  jocaretur,  quae  jam  pcr  omnes  illius 
regionis  pagos  et  viUulas  cxtensa  et  a  viris  pru- 
dentioribus  approbata,  profundius  splcndobat. 

2.  Ilinc,  pai-cntibus  defunctis,  in  solitudinem 
scccdcre,  calcatis  mundi  rumoribus  et  illecebris, 
constituit  ct  apud  nuniinis  Barclium  oppidum 
prreterfluentis  ripam.  tnnc  sllvls  inntllibus  consi- 
tain  et  arbuslis  inextricabilibus  fa^datam,  casam 
C  humilem  exstruens,  ibidem  aliquantulum  deli- 
tuit,  ut  promptius  orationi  vacaret  et  sese  totum 
Dco  ct  contemplationi  dederet.  Per  aliquod  igi- 
tur  temporis  spatium  cum  sanctus  vir  eo  genere 
vita;  fi-ueretur ,  in  niente  concepit  silvam  illam 
radicitus  evellere,  ut  otlum  excuterct,  trartabilem 
in  accolarum  subsidium  et  utilltatem  reddere 
silum  illnm  protinus  satagens,  brevi  locum.  arbu- 
stis  sectis,  amtenuni  et  hortorum  arborumque 
copia  refertum  laliore  falceque  reliquit. 

3.  Sed  licet  bealus  vir  casam  in  illo  seccssu  ad 
contemplalloneni  haberet ,  etiam  propriani  in 
oppido,  quo  natus  fnerat,  retincbat  :  qui£  adhuc 
visitur,  prout  antlquorum  traditio  refert  et  mira- 
culorum  frcquentia  snadct.  Inter  quai  illud  cele- 
bre,  ciuod  cuni  accola  donmm  illam  habitans 
cubile  lini  plenum  haberet,  illudque  ancilla  quae- 
dam  in  domlni  odium  comburere  conslituisset, 
carhonem  ardentem  supra  linum  in  cubiculo  con- 
glomeratum  immisit :  qui  protiuus  ca'pit  ardere, 
sed  nuUibi  flanmia  stridens  inter  stipulas  adole- 
vil :  qiiin  potius  ipsa  coruseans,  non  comburcns. 
intra  sui  activilatem  consumpta.  nec  minimam 
maculavit  aristam. 
4.  Igitur  sauctushomojam  in  domuncula  silvce, 


Linum  vieini 
domiti  siiw 

prodiijios.e  ab 

ifjii  e 

servatiiin. 


vmum 

conm-fere- 

lur: 


quod  eveiiit 

paitc-os  posl 

dies  ;  pif 

monlur  die 

1  nocembris. 


Per 


jam  in  proprla  casa  oppiduli  assistens,  semper  et  repeMiouem 
nbiquc  jejuniis  et  exercitatlonibus  vlrtuosis  nec-  "ovii  mortem 
non  conlinua  contemplationis  orationc  vacabat,    /""'"«'^' 

...    ..,,..,.■  11-1        i  nnimnentem 

corpus  cihciis  et  disciptuus  macerabat,  ita  ut  prs-  ^^^^  uliiaqua 
sentialiter  ante  oculos  cordis,  ubicumque  perge-  fontis  in 
ret,  Deum  habcrct.  Nec  ob  hoc  a  continua  silvse 
illiussectionc  desistebat,quinimmoassiduolabore 
arbusta  c(uotidie  radicitus  opaca  discindens,  ne- 
moris  occulta  patefecit.  In  hls  itaque  et  aliis  exer- 
citiisDei  servus  inslstens.aliquandofervidamora- 
tionem  adDeum  eiTiittens,  quase  a  vinculis  carnis 
ahsolvi  deprecaretur ,  evenit  ut  a  Domino  per 
revelationem  agnosceret  se  ex  hac  vita  discessu- 
rum  quando  fons  llmpidissimus  juxta  casulam 
silvEe  scatens,  et  arbusla  nova  obllquis  ambagi- 
bus  rigans,  vinum  propinaverit. 

5.  Cum  deniquePetrus  hac  revelatione  edoctus 
forte  post  aliquot  dies  famulum,  quem  continuo 
secuni  habebat,  ad  fontem  illum  cum  amphora 
pro  exhauricnda  aqua  ad  prandium  emitteret, 
accidit  quod  famulus  amplioram  plenam  adduce- 
ret ;  cujus  llquorem  ebibens  sanctus  vir,  loco  lim- 
pidissimi  ct  puri  laticis  vinum  gustavlt.  Et  licet 
tunc  sui  corporis  resolutioneni  appropinquare 
cognoverit,  tamen  secundo  experiri  Dei  nionitum, 
sibi  tot  temporibus  dcsidcratum,  disposuit.  Hinc 
ex  amphora  aquam  diffundcns,iterum  servum  ad 
fontem  eniisit :  quem  secutus  sanctus  homo  et  ex  F 
fonte  aquam  exhaurlrc  conspiciens.  protlnus  ebi- 
bens  et  vinum  gustans,  Dei  voluntatem  intelle- 
xit.  Tunc  ad  oppiduni  Barchitanum  confestim 
repedans,  sacramentis  ad  viaticum  munitus,  post 
tridnuin  animam  emisit,  kalendis  novembris. 

6.  Nolfe  omnes  oppiduli  continuo  clamorem 
fecere,  et   accolae    accurrentcs  sanctum  corpus 
splendore  caMesti  perfusum  invenere,  ad  cujus 
contactum    plures   iEgroti    variis  infirmitatibus 
laborantes   illico  sanitatem  receperunt.  Horum 
deniquc  miraculorum  fama  ad  urbem  Abulensem 
evolavit,  quai  sibi  sacra  pignora  pertinere  decer- 
nens,  illa  ad  suam  ecclesiam  transferre  curavit. 
Oppidani  e  contrario  et  nullibi  exuvias  transpor- 
tari  dixere.  Res  concordia  sedata  est.  Convenit 
ergo  inter  omnes,  ut  corpus  sancti  viri  supra  equsE  - 
oculis  orbatse  dorsuni  reponatur,  et  quo  illa  per- 
rexerit,  sacras  glebas  possideat.  Ita  factum ;  et 
equa  Abulensis  urbis  iter  aggrediens,  illuc  deve- 
nit,  et  intra  basilicam  Sancti  Vincentii  mai-tyris 
ingrediens,  manu  potram  calcans,  soleam  ferream 
impressani  reliquit,etconfcstim  crepuit  et  viscera 
fudit. 
7.  Tunc  omnes  cives,  ecclesiastici  et  seculares, 

tmnnatim 


Ejii^  rorpi'^ 

perJuiiK-ii- 

Ittm  cierii'» 

silii 

Abul-i'" 
defertur- 


Sonorti  f>" 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


biilem 
oUaii. 


3S5 


turmatim  accurtmtos,  corpus  venerali,  illud 
honorifice  sopeliere  in  eadem  ecclesia,  qua  per 
aliquot  serula  in  eodemlococonditum  fuit.  donec 
D.Laurentius  de  Oladui  Abulensisepiscopus  illud 
in  aram  honoratiorem  a  se  afTabreelaboratani  et 
insigni  simulacro  compositam  transtulit,  ubi  et 
hodie  ab  circumjacentibus  oppidanis  et  civibus 
Abuiensibus  veneratur  et  colitur.  et  clerici  basi- 
Iica3  Vicentinre  unoquoque  sabbato  post  vespe- 
ras  ad  ejus  aram  accedentes,  de  eo  commemora- 


tionem  decanlant.  Ad  cujus  honorem  imposterum 
Ferdinandus  III.  cognomento  Sanclu^.  anno 
MGGLii,  reditus  ahquorum  oppidorum  perpetuo 
concessit ;  cujus  privilegii  textuin  Alphonsus  IX, 
ejus  fiHns,  in  confirmatione  ejusdem  inseruit,  et 
Alphonsus  X.  ejus  filius,  anno  mggi.xxx  etiam 
roboravit.  Necnon  Ferdinandus  IV.  unno  Mcccn, 
alia  privilegia  concessit.  Pripstante  Doniino  nostro 
Jesu  Christo,  qui  cum  Patre  el  sancto  Spiritu  vivit 
et  regnat  in  secula. 


KX    IMPn 


DE    SANCTO    ADALGOTTO    I 


ABBATE  DISERTINO  IN  HELVETIA. 


;IX0  XI. 

alfiottus. 
nouacho 


Adalgottum  ex  monacho  EiiisldhuM  ahhiitem 
Dinerfinnni  tam  in  monHmenfisDiserfinisqnam 
Einsidlensibus  sandiim  passim  appellari  atque 
nsidleitsi  anno  lOBl  vita  defundum  serihit  aiidor  Chroniri 
obbits  Einsidlensis  (1).  Idem  et  epifapihiain  recifaf  a 
lertiiiiis,  cQSBvo  poeta  conscrlptum  quodque  merito  antiqui- 
y"  ^' "  tate  magis  quam  artificio  insigne  dicit,  his  verbis 
coticepfum  : 

Lector  ades  quisquis,  sanctse  reverentia  petras 

Te  iiinveat,  superos  qunfl  def.et  atque  decus. 
Vel  sit  AtiALfiOTTUS  fatoruni  lege  peractus, 

Noveris  huic  certuiri  numen  adesse  loco. 
Dote  carens  gressus,  cfecus  aut  diemone  pressus, 

Deprimit  aut  armis  queni  Libitina  suis, 
Appellent  sanctum,  meritis  precihusque  Tonanti 

Gralum :  supi)lici!)us  dona  petita  dahit. 
DisERTisA  roffiins  regeret  qui  liniina  divum 

(lonspicuuni  meritis,  spectabile  lumen, 


■sideratur 
c  tiersns 
xameter. 


EiNsiDLKNsis  qui  luxlt  In  orbe  chori 
Postulat ;  nbtinuit  votjs  conforniia  dona. 

Regnabat  sanctus,  marmoris  iede  tacens. 
Si  tacet,  at  raptus  se  srepe  vocantibus  offert ; 

Non  tacet  a  nobis,  excitat  astra  prece. 
Huic  posiLi  Leneal  pia  te  veneratio  saxi  : 

Posce,  fidem  spirans  :  recte  petita  feres. 


2.  JTiijus  itaque  epifnphH  anfiquifatem  st  cre- 
dere  fas  est,  celebris  nwx  post  Adalgotti  obifu/n 
cultus  ejus  fuit,  multis  insignibusque  miraculis 
confirniafus.  Nid/um  tamen,  quod  norerim,  martij- 
rofnijiuin  nomen  ejus  reiinuit  neque  uspiam  certus 
dies  ejus  cultui  assignatus  reperitur,  nisi  apud 
Henricum  Murer  (2)  qui  Hlum  die  1  novembris 
anni  1000  ohiis.^e  ait.  Cui  confradicit  Ambrostus 
Eichhorn  qui  (3)  Adaigottum.  quem  decimum 
septimiim  Disertinum  ahhafem  fuisse  indicat, 
decessisse  refert  IX  kal.  juuii  anno  1031,  neque 
afiquid  prxfer  nomen  superesse  de  eo.  Eidem  famen 
locum  har  die  inter  Acta  nosira  dandum  censui- 
nius,  ne  penitus  ah  iis  exulet. 

3.  Dc  monasterio  rero  Discrlino,  qui  lorusetiam 
Disetis,  Desertum  ubi  cella  est,  Diseriitis  e.t  Dlson- 
tis  nuncupari  consuevit  (4)  in  extremo  Orientem 
vcrsus  confiuio  iUius  Helvetix  partis  situs  quam 
hodiedum  Griseo'  seu  Grisonum  pagum  vocanf, 
panlo  fusins  hic  disserendi  locus  esset,  nisi  td  affa- 
tim  prxsfitisset  laudatus  Amb.  Eirhhorn  e.r  schedis 
cujiisdam  monachi  Disertensis  ejusdein  monasterii 
historiam  texens  (5)  :  quejn,  si  lubet,  adire  poterit 
curiosus  hctor. 


DE    BEATO    BERTHOLDO 


t:.  D.  s. 

ut  sandus 
aelebratus, 
seciindum 

Mttrer  obiit 

die  1  nov., 
.•ifcimdain 

Eichorn  dit 
'J4  junii, 

anno  lOlil. 


Df  uiDmisti:- 
riuDisertino. 


(1)  Chronigue  d'' Einsidlen,  ou  Histoire  de  Vahhaije  de  (Z)  Episcopatus  Citrien8isinlthsBtia,favl.ui,caii.i  (p. '228). 

Notre-Dame  de-t  Hermiles....  par  un  religieux  capitulaire;  —  (4)  J..J.  Scheuchzer,  Iter  Alpiniim,  tom.  II,  p.  2G7.  — 

part.  i.chap.  vi,§  ii  (p.  70).— (2)  Helretia  Sancfa,  p.  181.—  (5)  Episcop.  Curiens.,ii.  218  sqq. 

G  ^ 


ABBATE  MONTIS-ANGELORUM  IN  PARTIBUS  HELVETI./E. 


.1.  D.  It. 


XEUNTE 
:UL0  i 

DfB 

^rlhdldo. 

fiinctin 
nnume 
''(intlo, 


iK  1«  Monte-Aiigelorum  Ordinis  S.  Benedicti,  vulgo 
i""-  lEngetberg  nunrupafo,  juxta  nrhem  hujits  iwmi- 
Inis  sifam  in  pago  Helvetico  Untenraldeu,  ajifur 
hac  tlie  deposifio  viri  Dei  Bertholdi,  ab  anno  1178 
ad  anmim  1107  hujiis  cwno/ni  ahhatis,  quem  Mu- 
rer  (1)  una  cum  martijrologis  O.  S.  B.,  quos  jain 
pridem  novit  studiosus  boUandiani  operis  lecfor, 
beafumpraidicavcrunt.Aclicefapudhagiographosea 

grafia  non  polleanfhi  auctores,uf  ipsis  durilnis  futo 
statuatur  num  beati  fitufus  denuntief  virum  quem 
puhlice  colat  popufus  christianus,  monenttainen  de 
movenda  quwstione  utrum  servo  Dei  ab  immemo- 
riali  cultus  puhUcus  adhibitus  fuerit.  Itaque  more 

(\)  Helvetia  Sacra,  p.  289.  -  (2)  Tom.  1  Maii.  p.  309. 
Novembris  Tonius  I. 


majorum  litteris  adicimus  amplis.Himum  dominum 
Anselmum,modernnmMonfis-Angelorum  nbbatem, 
qui  die  VJ  aprilis  anni  1879  ea  qux  filiis  S.  Bene- 
dicfi  inesse  solet,  humanitafe  rescripsit  :  Berthol- 
dus  semperbeattLs  ruilappellatus,ejusquc  memo- 
ria  quutannis  in  die  obitu.s  onicio  sub  ritu 
duplieis  2djfi  classis,  uti  et  B.  Frowiiii.  cuin  missa 
solfinni  votiva  de  festo  Omnium  sunctorum 
monachorum  celebratur.  His  et  nostrum  solvitur 
dubium,  aclector  rogafur  ut  ad  diem  27  martii  ex 
prwtermissis  eruat  B.  Frouinum.  Sed  siruf  alias 
in  opere  nostro  (2)  conquestio  facta  est  in  Monfe- 
Angeiorum  incuria  hominum  femporumve  injuria 


49 


fere 


386 


DE  B.  BERTHOLDO  ABBATE. 


ADCTORE 
J.  D.  B. 


har 
supemmi 
(locumentn. 


fere  omnta  docnmenta  deperdita  es.te,  nemo  inira- 
hitiir  nec  nobts  licitisse  plura  proferre,   quibus 
B.  Bertholdi  Acta  Hlustrari  possent.  Scio  quldem 
Haller  (\)  monuissc  suo  tempore  non  ununi  Jiujus 
cocnohii  cJironicon  cxtUisse  ac  nunc  in  hihUotheca 
Sangallensi  (2)  non  pauca  servari  qu3^  conscri- 
henti  ea'nohii  fata  uti/itafi  forent;  attamcn  propfr- 
rea  qiiod  recenfloris  sunt  Oiri,  nuUa  spes  a/fulget 
fore  ut  ex  illis  eruatur  quod  ad  B.  Bertholdi  noti- 
tiam  conduraf.  Suprrrsf  crgo,  uf  e.rf/ibca>ifur  rol- 
lecta  iii  unum  qus:  lihris  opfimai  nrtfcc  fradiintur,  et 
queB  anno  1879  iiobiscum  communicaverunt  Patres 
EnqeJhcrqen.ses. 

±  Ifaque  annales  Angefomontani  (3)  de  B.  Ber-         3.  Nec  minus  ipsis  prodigiis  sanctitatis  Beati      j?.. 
holdo  sequentia  referunt  ad  annum  1197:  Bcrthol-     nosfri  documentum  est  sincerum  illud  fidei  tuendse     Hm-clJrtii 

In»;  nliTinc  iincfnr  Inrpini;  nliiil      T-Tii''  uf-iKt-in    oi-l  c^n         fifild.inm      nirnr?   />(iiv7/>    ui/^i-jVij  in    .^>i.i..^    — .„.'j^_.j  ; _ 


tibus  fratribus  sibi  aquam  ex  fonte  non  procul  a  D 
inonastGrio  (quem  B.  Adclhelmus  Abbas  prinius 
baculo  suo  pastoraii  produxerat  et  idcirco 
adhuc  fons  Adelheimi  vocatur),  hauriri  jussisse, 
quoe  niiraculosc  vcrsa  sit  in  vinum,  et  hoc  quideni 
tertia  vice.  Eani  ob  causam  in  choro  adhuc 
scculo  XVII  depicta  visebatui'  ejus  effigies,  in  qua 
B.  Bertholdus  vitrum  vino  plenum  ad  duos 
pisces  huic  supcrjacentes  tencbat  cuni  versiculis 
miraculum  exprimentibus : 

Ter  fuit  imda  mihi  niniiluro  iu  ctEcutja  vati 
Versa:  quidV  in  Cliiisluni  iiii  quoque  versa  ceres! 


dus  abbas  noster  tercius  obiit.  Ilic  .sobrie  ad  se, 
jusle  ad  homines,  pie  ad  Deuni,  prudens  virgo 
perniancns,  Dei  gfcnitricls  scinper  virginis  Mariie, 
nostra?  patronit,  fidelis  (hspensator  et  ininister 
vixit,  Nani  sacra  missarunisolenmia  quotidie,  et, 
quod  niagis  mirandum  sit,  eliam  in  ipso  obitus 
sui  die  quain  dcvolisshnc  celebravit.  Hunc  gratia 
divina  sedulo,  socretis  revelatis  sibl  causis,  pro- 
secuta  benigno   iavore,  multis   morlnliuni  eum 
commendabilem  rcddidit.  Dcnique,  ut  multa  alia 
relatu  et  memoria  digna  prasteream,  hoc  solum 
niemorabo  :  Quod  dic  niortis  Frcderici  imperato- 
ris  iii  Armcnia  dctuncti  nobis  inde  slupclactis  Iiic 
prophetando  priedixit.    liis  addantur    (4)  quie 
tiim  ex  posferioribus  c/ironof/rap/iis  fum  cx  tradi- 
iione  apud  se  viyente  accepfa  docent  Patrcs  Engel- 
bergenses  litteris  suis  die  WapriUs  anni  1879  datis: 
CIironoi.T;iphus  sec.  XV  refert    ^*    meruit   Ber- 
tholdus  divinis  revelationibns  venerari,  etiam  a 
fratredefunctosibigratiasreddente  prosua  salva- 
tiono. .  Porro  Bertholdus  erat  puritatis  virgineiE 
singularis  aniatoret  custus,  nulloque  vcl  levissimo 
illeccbr;uum  afllalu  maculatus,  vere   speculum 
extitit  lucis,  ul  monachi  cjus  cura;  commissi  non 
solum,  sed  et  plebs  in  vicinia  omnis  vidore  polue- 
rit  in  eo  (juid  cligat,  quidve  corrlgat.  Mitis  adeo 
fuit,  ut  malrem,  non  dominum  etiam  incoltE  vallis 
Engelbcrgeusis    eum    depra^dicarent.    Vigilabat 
pastor  bonus,  ne  vcl  una  ovis  sui  gregis  a  virtutis 


studium,  qitod  corde  nutrifum  operc  manifrstuni 
fecit,  dum  Biircharduin,  ahbafem  S.  Joannis  in  vaUe 
Thvrm  apiid  Toggios,  a  norma  veritatis  deflcien- 
tem,  .tcripfis  impugnacit.  Quid  aidem  cxcogitaverii 
liic  Burchardus  indicant  seqnentcs  versiis  a  P.  Sta- 
nislao  Widberz  San-BIasiano  ante  annos  circiter 
sexaginta  e  inembrana  Engelhergensi  descripti  (6) : 

Omnis  homo,  hic  sanct^  quamvis  studuit  tbre  vitte.        p 

Orei  post  obitum  petit  loca,  gaudia  vitje 

Ccelestis  nec  |n-omeruit,  donec  Deus,  in  se 

Suscipiens  honiinem.  cfph  sic  pandere  per  se 

Re^um  dignatur.  dum  latroni  reseratur. 

Ecce,  hiiem  veram  lacerando  negare  probatur 

A[)bas  Burctiardus,  nolendo  sequi  niale  tardus. 

Dicit  enim  jirius  iu  (■celestia  vegna  beatos, 

Quam  Chrislusiiatuspassusvesil,  esselocatos. 

Contra  quem  Uerthold  abbas  noster  memoraniius, 

Cunctis  formula  virtutum  venerandus, 

Scripsit  et  obstruxit  labra  caliida  falsa  loquentis. 

Undique  subruit  et  conclusit  eum,  sapieutis 

Ore  probaiis  reprobum  cor  tetra  venena  vomentis. 

Mellus  forsltan  rjn.tdein  Burchardl  errores  et  eccle- 
siasficam  heaii  Bcrtholdi  erudlflonein  demonstrat 
nota  quam  ex  p.  49  catalogi  manuscriptorum 
P.  AdaJberfus  Vogel,  archivista  Engclhergensis, 
transmisli,  sciUcet :  B.  Bertholdi  abbatis  tertii 
monasterii  Montis  Angelorum,  Apologia  coNTR.i 

EnROREMBimCHARni  AEBATIS  S.-IOAN.NIS  IN  ThURTHAL 

SEU  VALLis  TAuniNyE,  iii  qua  prjiiter  scientiam  sacr» 

.-"    -■• — -o.vo.-..  ...luiia  ^'cripturs  etsanetorumpatrum  dialectices  artem 

tramite   aberret.  Vigiliis  non  dumtaxat  corpus  imprimis  demiror.  Controversiam  autem  horum 

suum  affligebat,  sed  die  noctuque  in  id  incumbe-  dm^rum  abbatum  summatim  explico.  Defendebat 

bat,  ut  oinncs  contra  otiuni  diabolique  insidias  contra  plurcs  idem   Burcliardus   justos  veteris 

C  occuparet.  Seinper  oravit  aut  scripsit  aut  docuit,  Testamenti  in  C(eIo  esse  locatos  ante  adventum  F 

suosque  monaclios  ad    eamdem  occupationem  Christi ;  ad  ejusmodi  vero  opinionem  defenden- 

incitavit ;  nnde  perplures  libros  et  proprio  suo  dain  utcbatur  tum  sacra  scriptura  tum  sanctis 

marle  suorumque  monaehorum  industria  exara-  patribus,  quorum  aucloritates  tam  acuta  inflexit 

tos  in  bibliotheca  nostra  adhuc  conspicimus.  Sed  dialectica,  ut  non  paucos  e  simplicioribus  spiculis 


quid  multa?  aut  excmplo,  aut  doctriiia,  aut  niira- 
culis  pavit  onmes.  Iniquum  foret,  si,  quod  a  m:ijo- 
ribus  nostris  Iraditur,  nullam  mentionem  facerom 
ejus  miraculi  quod  hic  B.  Pn^jsul  in  lacu  Sylva- 
niensi  prope  vicumStans  perpetravit.Quum  enim 
in  suiimia  ponuria  piscium  osset,Iacum  iisdem sua 
benedictiono  implovit.  Res  liaec  niira  apud  Syl- 
vanos,  affmes  nostros,  satis  docantata  habetur, 
ac  indo  iri  tanli  miraculi  et  beneficii  memoriam  et 
gratitudincm  piscatores  ejusdein  lacus  annuatim 
monasterio  nostro  piscium  qnantitatein  (numero 
2(XX)  albulas)  solvebant,  ct  us(juo  in  hmic  diom 
solvunt.  —  Antiquis  item  monumentis  docetur  et 


suEe  hcreseos  jairijam  confoderit.  Ea  quidom  tem- 
pestate  viris  illustribus  Holvctia  non  caruit;  nomo 
tamen  Burchardo  sose  opponere  est  ausus.  Ro- 
gatur  itaque  a  fratribus  Bertholdus,  is  hanc 
provinciam  in  so  susciperot.  Zelo  insuper  fidei 
catholicie  inductus  Bertholdus,  rnorem  gerit  fra- 
ternas  potitioni,  atque  Burchardum  peramice 
liortatur,  a  tam  perniciosa  senteiilia  discederet. 
Ast,  quia  grave  non  solis  hEereticis  sed  etiam  viris 
alias  (ioctis  ot  magnis.  palinodiain  canere,  Ber- 
tholdus  lefhiopcm  lavit.  Ea  proptcr  ubi  contuma- 
ciam  advorsarii  novil,  stylo  in  eum  acriori  inve- 
hitur ;  fortitor  juxta  ot  docte  contendit  animas 


m  chronicis  et  annalibus  habetur:...   "    eadem     justorum  per  passionem  Christi,  et  post  illam  in 
hora,  qua  do  corpore  erat  exiturus,  a  circumsUin-     c(Klum  a  Christo  esse  inU-oductas.  Quo  facilius  de 


(1)  Bibliotheca  Helvetica,  part.  in,  p.  :m,  n.  1*231  sq.  — 
(^)  Scberrer,  Ver^eichiiiss  der  Hamhcliriftcn  (l<r  Stiftsbi- 
W.O(/.eA- iwi  N/.  Ga»rH,  p.  oSS.  -  (3)  JI/o»»„,.  GeT»i.,  ScripU 
tom.  XVll,  P.2S0.  -  (4)  Cfr.  Harlmann,  A,males  Hemni 


Dci  Genilricis,  p.  215.  —  (5)  Mone,  Episcop.  Constantieiisis, 
tom.  II,  part.  !.  p.  167.  — (0)  Vcrsttch  einer  urktiuiJHchen 
iMrslellung  rfca  reich^freien  Stiftrs  Engelhcni.  (Luzern 
1S46)  p.  134. 

operis 


DIES  PRIMA  NOVEMBHIS. 
operis  hujus  prfetiojudicarc  licoat,  apologi^  liiijus 
synopsin  do,  ipsa  Burchardi  et  Bertholdi  verba 
traiiscribo.Primuniquodoccurrit,BurchardiGrror 
inscribitur.  Sic  vero  incipit;  "  Sanctorum  dctra- 
ctorlbos  nos  obloqui  non  deccf,  noc  conducit ; 
quorum  quidem  unusquisque  in  suo  sensu  abun- 
dabnt.omnium  justorum,  qui  ante  Christi  passio- 
ncm  cx  hac  vlta  migraveruiit,  animas  apud  inter- 
num  esse  detentas ;  autumant  quidam  minime. 
Nos  vero  eos  quibus  placuit,  acuti\is  quantuni  ad 
rationem  spectat,  et  consequentius  auctoritati 
canonicarum  scripturarum  sensisse  judicamus. 
Autumat  Burchardns  opposita  esse.  et  de  eodcm 


387 


em,  ilhc  cruciatum  esse  docet;  ex  inferioro  nul- 
lam  essc  rodemptionom,  juxta  ilhul :  Tfrni^  non 
extmgmtur  et  vermis  non  morietur.  In  inferno 
superiore  Christi  adventum  omnes  justos  lucid-i 
expectasse  et  quieta  dilafione.  Arguniontis  a 
smuh  petitis  ex  sacra  Scriptura  et  rutione  demon- 
strat  Hifernum  scu  llmbmn  patrum  possibilem 
tuisse  :  asserit  Borlholdiis,  nec  ratiorii  ner  veri- 
tati  ropugnaro,  onmcs  justos,  prout  ordinationi 
dispositionis  divina-  placuisset,  in  inferno  lucidis 
et  quietis  mansionibus  fuisse  conservatos  dila- 
tione  Dei  sapiontia;  placita  usque  a 
Chrisli.  SS.  Palrum  sentonlias  u  B 


AUCTOKK 
■I.    D.    li. 


ad  passionoiu 

sonsusecundurnidemtompusnonpossepr^^dlca-     niutilalas^efmair^xiici^itas^nq-l^lulr'^^ 
n,  reqmemhabereetmmrernomanere.Dieitin-     tum  orif^innlo  nnn  «c..  «,.;,i..,.  .,:„.:.,.... 
fernumlnsacra  scriptura  proprie  locumdamtiato- 


B 


rum  significare;probat  suam  sententiam  ox  sacrjE 
scriptura?  textibus:  Jnstorum  animre  in  manii  Doi 
simt  ct  non  tanget  illos  tormentum  malitife.  Illi 
autem  sunt  in  pace.  Factum  est  ut  mororetur 
mendicus  et  portarotur  ab  angelis  in  sinum  Abra- 
hae.  Ut  vero  demonstret  sinum  Abrahte  regnum 
ccelorum  et  sanctorum  requiem  fuisse,  multa  ex 
sanctis  patribus  Ambrosio,  Augustlno  et  Gregorio 
attert  testimonia.  Dicit  S.  Augustlnum  sententiam 
contrariam  non  assertionem,  sed  opinionem  vo- 
casse.  Lazarum  et  ejus  contubernales  antiquos 
justos,  absolutos  ab  onginali  peccato,  in  co-lorum 
requiem  ante  Christi  adventum  migrasse,  Domi- 
num  vero,  utreliquos  a  pcenis  ]iboraret,ad  inferna 
descendisse,  ex  Augustino  probare  nititur.  Diclt 
justum  esse  et  originali  peccato  obstrictum  esse, 
opposita  vocari  non  debere;  originale  peccatum 
non  essc  humanas  justitia^  diminutionem,  sod 
humanoe  naturpe  corruptionem,  non  esse  vocan- 
dum  pecc&tum,  sed  pipnam  peccati.  His  domum 
verbis  Burchardus  compilatlonem  suam  claudit : 
Ergo  oppilet  omnis  iniquitas  os  suum  et  sai)iens 
intelligat  virtutem  Scripturarum.  Sequitur  dein 
apologia  B.  Berchtoldi  sub  hoc  titulo  :  Fideliter 

TENEND.X  ET  PR^DICANDA  ASSEHTIO  CATHOLICA  COMPO- 
SITA  A  VENERABILI  AC  RELIGIOSO    BeRTHOLDO    ABBATE 

IN  MoNTE  Angelorum  contra  pr^digtum  Burghar- 

DUM    IN    EXTREMIS    SESE    GOGNOSCENTEM     ET    PffiNITEN- 

tem.  Apologite  hujus  initium  sic  sonat :  "  Die  qua- 
dam  sedente  me   in  quodam   secreto    recessu, 
meditatloni  et  leetioni    amico.  accessit   ad  me 
'  quidam   profercns   litteras.  quarum  ut  lectioni 
preestarem    auditum,  annui    legenti.   Itaque  in 
processu  dicta  qujedam  incatholica  notare  coepi.  „ 
Probat  B.  Bertholdus    Burchardum    sanctis    et 
sibi  obloqui,  cum  sententiam  gloriam  Rcdempto- 
ris  nostri  lacerantem  ac  SS.  Patrum  seriptis  adeo 
contrariam  defenderet.  S.  Gregorium  clarissimis 
verbls  affirmasse   omnes  antiquos  oiectos  apud 
infernum  detentos  fuisse  ante  adventum  Ghristi, 
pluribus   adductis  sancti  pap^  testimoniis  de- 
monstrat.  Ad   lextum   S.  Pauli  :  Unusquisque  In 
suo  sensu  abundat,  dicit  apostolum   his  verbis 
in  alia  causa,  ab  hac  plurimum  remota,  usum 
fuisse.  Inferni  vocabulum  juxta  informationom 
originem  suam  habere  ab  eo  quod  est  iiifia  :  ab 
infra  enim  dici  infernum,  a  supra  supremum,  et 
extra    extremum.    Docet    ex   ofymologia  hujus 
nomlnis  (inferni)  haud  probari  justos  ante  pas- 
sioneni  Chrisli.  licet  fuissent  in  inferno,  suppliciis 
tornientorum  subjacuisse  :  unde   opposifa  non 
esse  requiem  habere  et  in  inferno  esso.  Infernum 
cJistinguit  m  superiorem  et  inferiorem  :  ibi  quie- 

( 1 1  Ibid.,  p.  4t:.  —  (!3)  LiUerai  Engelb.;  cfr.  Annal.  Benid. 
tom.  VI,  p.  657.  —  (3)  Anmt}.  Beiied.,  ihid.;  cfr.  Versnc/i 


tum  originale  non  esse  quidem  diminulionem 
justitiie  ;  sed  privalionom  justitla'  homini.ufpoto 
per  inobedientiam  a  Dco  alieinto,  accidisse  per 
peccatum  orlginalc.  Probat  deinde  ex  pluribus 
bibliorum  locis,  nemlnom  ascendisse  in  ca?Iuni, 
nlsi  pcr  Cbri.stum,  et  in  Cliristo;  Rcdemptorein 
nostrum  pro  omnlbus  omnino  hominibus  passum 
fuisse,  justos  omnes  antc  Cliristi  passionein  In 
inforno  detontos,  post  passionem  in  cttlorum 
gioria  collocatos  fuisse,  luculentcr  demonstrul  ex 
SS.  Hicronymo,  Augustino  et  Gregorio.  Ad  finom 
apologlEe  inonet  Burchardum,  ut  cessarot  ab  hac 
contenfiono  Chri.sfi  gloriaj  tam  injnriosa.  Horta- 
tureum  his  verbis:Noli,obsecro,  vinci  a  malo,  sed 
vince  in  bono  malum ;  non  vincatnos  animarum 
hosfisfraude  suadiabolns  malum  pcssinium,  scd 
vincamus  eum  in  bono,  quod  cst  opfimum  ef  sum- 
mum  Deo  Jesu  Christo.... 

4.  Affamcn  heato  i-iro  qui  fantum  ad  vevitatem. 
tuendam  Jahorem  suscepit,  non  pepercit  (inf/ua  do~ 
fosa.  Exstant    enim  apud    Eyigelbergennea  litierx 
diix,  (junrum  afteroi,  ut  e.r  tali  sifjHli  inseriptione 
pur/ini  id)ra.-<a,  BuRCiiARDUs...  Mo...  Joha...s,  conji- 
cinntur  ab  ipso  fpiem  impufjnafmt  conscriptx,  alte- 
rxaiitem  prioribus  similes  auctorem,  utcidetur,h(i- 
t)HeruntMartinum  Cellx  Lucenfis  aijf)afnn.  J/asi  1 ) 
crfribam,  ut    noverint    omnrs  quantam  pernrsi 
fjeato    viro  cahimnitim  fecerint.  M.,   coabbafum 
suorum  minimus,  dilectis  filiis  ecclesios  caritatcm 
non  fictam.  Cognoscere  cu|)iiiius  cafholica?  fidei 
cultores,  nos  ad  sedem  apostolicam  adversus  co- 
abbatem  et  fratremnostrum  doMonte  Angelorum 
nihil  caUminiose  scripsisso.  Infamati  namquo  su- 
mus,  quod  ad  auros  summipontificisscripserimus  ' 
prrefatum  fratrem  nostrum  lifteras  ad  sure  causse 
coiiimodum  aptas  sub  noniine  nostro  nobis  ne- 
scientibus  .sigillatas  in  clansfro  nostro  quadam 
surrepfione   acquisivi.';.se.    Hoc    autem    minime 
vorum  esse  novit  Dominus,  cui  omne  cor  patet  et 
quem   nullum    latet  secretum.    Dolendum   vcro 
esse  piis  animls  non  dubifainus  personam  tam 
bona;opinionis  criminando  impeti,  quod  pro  ob- 
tinenda  suse  causae  victoria  quidquam  captioso 
dixerit    vcl    fecorif.  Hoc  etiam  commentlafur  B. 
Berfholdus,  quod  B.  Froivinuni  decessorem  suum, 
virum  omni  virtute  exornatum,  ita  sihi  amicum  ha- 
huerit,  ut  ipsi  Frou-inas  inscriheret  lihruni  de  Ora- 
tione  iJominica,  ad  nosfram  xfafetn,  ni  fatfor,  ine- 
ditum.  Incipit  enim  proloyus  {^)  :  Quamvis  sim 
labilis  memorice.  tcnacitor  tamen  meinini  fuam 
duieissimam  dilectioncm,  o  vencrabilis  presbyter 
Berfholde.   a  moa  parvitafe  exegis.so,  quatonus 
ingenioli  mei  capacitatem  in  explanafione  domi- 
nicae  orafionis  ostenderem.  Nec  alii  (3)  dicatm 
voluit  idem  Frowimts  lihros  septem  de  Libero  Ar- 


iiiuntcHinmi 
iiituftia. 


einer  t  'rkund.,  p.  30,  not.  -2. 


hitrio 


388 


DE  B.  BERTHOLDO  ABBATE. 


AUCTORE       bftrio;  nam  in  codice  EitMlemiprsmissileyehati- 
J.  D.  B.       tur  mjuentes  versicnli : 

Vive,  precor,  Berlilolth,  tibi  sit  Dominus  mholt. 

At  te,  quDii  liber  sim.  docet  iste  liber. 
Hunc  lilirum  vovi :  nunc  promissum  libi  solvi ; 

Jus  est,  si  sapias,  gratus  ut  accipias. 

Studia  5.  Nec  danda  snnt  oblivioni,  Ucet  ijaucissima, 

litlerarum  documcnta  quihus  patcf  Berlliolduni  sedulo  invi- 
pyomovef,  giiasfte,  ut  sfudium  litfcrarum  scmper  apud  suos 
viyeret.  Codes  Eu(/elhcryensis  siynatus  J  i^W  con- 
tinens  Glaudiani  de  statu  animce  ad  Sidonium 
Appoliinnrfm, //;/>(;///(■ /(f/iW;  Hoc,  pif  Clirisle, 
datum  Berclitoldi  sit  libi  gratuni;  nndc  cruitur  B. 
Bcrllioldum  hunc  codicem  sua  manu  exarasse{\). 
Tractatum  {'2}  S.  Anyusf.iui  de  S.  Triuitate  ipso 
jubentc  dcscriptum  fuisse,  devlarant  versiculi  codi- 
cis  folio  signati  Ilill. 

Ablms  (lum  fulsit  HertUold.  me  siMiliere jussit, 
Unde  Deus  tririus,  vere  ([uo([ue  noscritur  unus. 
Sedniox  liicdignus,  casluspateriitcjue  benignus, 
Carnis  onusposuit,  pra?senlia  scriptiique  liquit 
lmperl'ecta,sibi  successjtniunere  Clinsti 
Dictus  Henricus.  B(mus  tiic.  retiiieiequedignus 
B  Abbatis  nomeii,  perfecit  et  ipse  vulumen. 

acjuvd  0.  Multos  tandem  ad  iuendajura  ac  possessiones 

monasterii     cmiobii  sih!   commlssi   lahores    susfinuit    heatus 

luetnr.        Bertholdus.  JIujus  rci  sfafueudx  t/ratia  ex  rcgcsto 

ahbatum  Engelhergensium  (piod  opusculo  sxpius 

cifato  aunecfitur  (3),  scqucntia  mutuamur : 

Die  4  maii,  uuni  11^4,  Lucius  papa,  Berlholdo 
abbaii  consislorialibus  litteris  possessiones  et 
privilegia  roboral.  Kdif.  apud  Mone,  Episc.  Con- 
staui.,  fom.  II,p.  o36. 

Die  28  juuii,  anni  U8(J-lls7,  Urbanus  III  Ber- 
thoIdoabbatiecclesia^inWilarepatronatumadju- 
dicaluni  per  brcvc  coidirmat.  —  Urbanu.s  episco- 
pus  servus  servorum  Dei  dilectis  fdiis  Ber- 
tholdo  abbati  et  conventui  Montis  Angelorum 
salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Ea  quai 
judicio  terminata  Jioscuntur,  ne  iteruin  alicu- 
jus  maUtia  in  contentionis  scrupuluni  reducan- 
tur,  coimiiendari  debent  memorife  litterarum 
apostolicocjue  pnesidio  coimnuniri.  Cuin  auteni 
inter  vos  et  Lutolduni  militem  super  jure  patro- 
natus  ecclesia^  de  Wilare  quEestio  agitata  luissct, 
tandem  ))ro  vestro  est  ca-nobio  sententia  pro- 
mulgata.  Nos  igitur  eamdem  sententiam,  sicut 
G  rationabiliter  lata  est,  ralam  habentes,  auctori- 
tate  apostolica  confu-mamus  et  prjesentis  seripti 
patrocinio  communimus.  Stutuentes,  ut  nulli 
omnino  hominum  liceal  hanc  paginam  nostr^E 
confirmationis  infringere  vel  ei  ausu  temcrario 
contraire.  Si  quis  autcin  hoc  attemptare  pr;esum- 
pserit,  indignationem  onmipotentis  Dei  et  BB. 
Petri  et  Pauii  apostolorum  ejus  se  novcrit  incur- 
surum.  Datuni  Veronie  quarlo  kl.  juiii. 

Hmuannus  11,  Const.  episcopus,  Berlholdum 
inter,  nostrum  abbatem,  Luitoldumque  nobilem 
de  Regensberg,  Lucii,  tunc  deluncti,  papte  appro- 
batione  Conradiciue  MogLuitini  archiepiscopi 
auctoritate  lultus  iii  lite  de  patronatu  ecclesice 
Wilariensis  sententiani  dat  nobis  convenientem. 
—  Hermannus,  Dei  gralia  Gonstantiensis  episco- 
pus,  universis  Dei  lidelibus.  Negotium  de  patro- 
natu  ecclesite  Wilare  inter  virum  venerabilem 
Berlholduin  abbatem  Montis  Angelorum  et 
virum  nobilem  Lutoldum  de  Reginsperch  diu 
versatuiii,  ad    mandatum    domni    Lucii   papai 


apud  Turegum  in  facie  Ecclesias  nuiltum  con-  D 
cussimus,  et  veritatem  inde  exquisivimus.  Parte 
igltur  utraque  priesente,  teslinionium  abbatis 
audivimus,  sicut  illud  esse  recipiendum  man- 
daverat  apostolica  auctoritas.  Qui  videlicet  abbas 
septem  presbyteros  dc  vicinis,  viros  indubitabiles 
produxif,  qui  vinculo  obedientijt,  qna  tenentur 
nobis  astricti  et  interrogati,  lestificati  sunt,  quod 
patronatus  cccIesiEe  de  Wilare  ad  monasterium 
Montis  Angelorum  respiceret.  Quibus  nos  auditJs 
patronatum  pr^iatum  abbati  jam  dicto  et  suo 
monasterio  auctoritate  apostolica  et  nostra,  alque 
banno  episcopali  confinnavimus.  Quin  etiam 
memoratus  sanctte  recordationis  donnius  Lucius 
papa  inspectis  nostrae  confirmationis  litteris,  quia 
iactum  nostrum  eidem  rationabile  vjdcbatur, 
apostolicaj  confirmationls  apices  abbali  et  suo 
monasterio  super  eodcni  contulit :  et  post  illum 
domnus  Urbanus  papa  siniiliter  ipsis  fecit.  Ad 
ultiinum  quoque,  cum  pars  adversa  nondum  quie- 
sceret,  litteras  et  mandatum  domini  nostri  Chuon- 
radi  archiepiscopi  Moguntini  suscepinms,  et  juxta 
haec  euindeni  patronafum  abbati  et  sufe  ecclesige 
in  loco,  qui  dicifur  Hermdtingin,  auctoritate  me- 
tropolitana  et  nostra  et  cum  banno  denuo  confir- 
mavimus. 

Die  10  septemhris,  anui  1188,  Glemens  III, 
petente  Bertholdo  ahhate,  aj^batem  de  Truoba  et 
Lucernensem  prajpositum  rogat,  uti  videant  ut 
sequens  Stanensis  plebanus  Montis  Angelorum 
nionasterio  de  teniporalibus  respondeat.  Edit. 
apud  Mone,  op.  rlf.,  tom.  II,  part.  I,  p.  539. 

JJie  20 scpfemhris,anni  1188,  (ipnd  Constantiam, 
Bertholdus  abbas  testis  occurrit  sopita  in  contro- 
vcrsia  Anselnium  inter  abbatem  de  Mure  Tiebal- 
dumque  presbyteruni. 

Die  2  januarii  anni  1190  confirmat  Ber- 
tholdus  ahhas  donatlonem  factam  ab  Ilenrica 
de  iiuoches.  —  Quoniam  labilis  et  flenda  mundi 
hujus  conditio  scmper  in  occasum  vergens, 
gesta  proiteritorum  in  oblivionem  parvo  tem- 
poris  intervalto  ducit  futurorum,  ne  delean- 
tur,  quee  gerimus,  pagina?  prsesentis  ea  scripto 
commendare  potissimum  judicavimus.  Unde  no- 
tuin  licri  volunms  tam  prcesentibus  quam  futuris, 
quod  Henricus  plebanus  de  Buoches,  divino 
tactus  instinctu,  ex  integro  prtedium  Altelosho- 
ven  a  se  coemptum  sanctse  Marije  in  monasterio  * 
Montis  Angelorum  contradidit  ea  conditione,  ut 
singulis  annis  memoria  Odairici,  Stanensis  ple- 
bani,  avuncuh  quondam  ipsius,  patrisque  sui 
Kisieberti,  nec  non  et  matris  suae  Richinza;  in 
anniversario  plebani  prtedicli,quanidiuipse  Hen- 
ricus  vixerit,  solemniter  cum  celebratione  missa- 
rum,  vigiliarum,  eleemosynarum  pulsationeque 
campanarum  ab  onmi  congregationc  celebretur, 
eodomque  die  fratribus  de  censu  praifati  praedii 
ministretur.  Henrico  vero  qualicunque  modo 
vocatione  divina  de  medio  sublato,  in  anniversa- 
rio  ipsius  memoria  prtedictoruni  atque  sua  offi- 
ciose  ut  prfenotatum  est,  peragatur.  Acta  sunt 
haic  in  ipso  monasterio  S.  Maria;  Montis  Angelo- 
rum  prajsente  doinno  Bertholdo  ipsius  coenobii 
abbate  venerabili,  totaque  congiegatione  claustri 
ejusdem,  Fridenco  plebano  Stanensi.  quarto 
nonas  januarii,  aimo  ab  mcarnatione  Donimi 
M.c.Lxxxx,  feliciter.  Et  ut  ha;c  constitutio  in  per- 
petuum  Deo  annuente    inconvulsa  permaneat, 


(1)  Littfra  i:  Adal.  Vogel.  cit.  —  (2)   Ver»uch.,  p.  50.  —      (3)  Ibid.,  pp.  1^4, 135. 


Bertholdus 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A   Bcrtholdus  abbas  sui  cam  sigili  confirnmtione 
roboravit. 

Die  irsjuUi,  atiiii  1100,  Bcitlioldus  al)bas  noti- 
tiani  dat  Luitolduni  nobileni  dc  Regensbcrg  ct 
advocatiam  in  Wilare  pro  remcdio  parcntum 
animarum  suiieque  cum  patronatu  cedisse. 
Edit.  apud  Nem/art,   Cod.  dipl.   Aleman.,  nnm. 

DCCCLXXXIS. 

Bcrtholdus  abbas,  coabbalum  et  dominorum 
suoruni  teslimonium  invocans,  Gtclestinum  III 
rogat  ut  Luitoldi  nobilis  de  Regensberg  queruia- 
tlonibus  per  septenniuni  prolongatam  litem  de 
patronatu  Wilarensi  tcrminet.  —  Ccelcstinosedis 
Ronianoe  sumnio  pontifici  Bcrtholdus  in  Monte 
Angclorum  pauperum  Christi  scrvus  per  pauper- 
talcni,  cum  totius  convenlus  unanimitate  oratio- 
nuin  obsequiuin  cum  debita  ol)edienliaj  subje- 
ctione.  Cum  scriptum  sit  quod  lex  setcrna  sit 
ratio,  per  hanc  revera  leguin  conditores  justa 
dcccrnunt,  eaque  legum  dictione  vice  in  terra 
Petri  apostolorum  principis,immo  Ghristi,  se  Deo 
digne  geritis,  tuitione  vestra  inviolata  permanent, 
ut  violatores  pa?na  digna  plectentur.  Hinc  nimi- 
^  rum  est,  quod  integritati  juris  nostri,  videlicet 
patronatus  ccclesife  Wilare  ad  nostrum  pertinen- 
tis  nionasterium  qua^  septem  presbyterorum  obti- 
nuimus  tcstimonio,  speramus  per  clemcntiam 
vestram  reforniari.  Elapso  itaque  septennio  in  eo 
amplius  ventilationibus  agitati  pro  sua^  nimictate 
prolixitatis  actionem  ncgotii  ad  comniodam  bre- 
vitatem  castigare  nequimus.  Quocirca  de  ipso, 
quod  novissime  judiciaH  taxatione  constat  esse 
tractatum,  strictim  annotamus.  Siquidem  nos  et 
adversarius  noster  O.  clericus  cilati,  cum  ante 
judiceni  venissemus,  a  presbytero  per  nos  in 
ecclcsia  supradicta  pr*sentato  advcrsarius  accu- 
satus  pro  rapina,  duni  prolala  sententia  cogerctur 
ad  purgationem  juramenti,  metucns  pro  reatu 
nianiteslo  scandalum  et  condemnationem,  con- 
tra  jus  canonesque  pcr  appellationem  periculum 
distulit.  Transacta  igitur  annua  expeclatione, 
itldem  corani  episcopo  nosfro  Constantiensi  exa- 
ctus,  restilutionem  rapinje  tergiversatione  hujus- 
modi  conatus  est  elabi.  Recitatis  illicSanctitatis 
VestrcB  litteris,  in  quibus  continebatur  de  indieto 
sibi  perpetuo  silentio,  ut  in  lilteris  bonEE  memo- 


389 


nae  Lucu  papre  videre  est,  ef  quod  Clcmeus  papa 
vester  prcedecessor  pr.-efatum  adversaiium  cum 
sms  fautoribus  Heinrico  ef  Hartmanno  campanis 
pulsatis  et  candelis  accensis  districlc  pra-cepil 
excommunicationis  vinculo  adstringi,  nec  dcin- 
ceps  ullam  sibi  super  hoc  negotio  pnesfandani 
audicntiam,  eisdem,  quippe  sanctis  decessoribus 
vestris,  consona  diffinitione  dignati  estis  ca,  quiv 
et  ipsi.  districte  sancire;  bis  inquain,  litteris  reci- 
tatis,  SLBpedictus  adversarius  falsas  essedamavif, 
hac  occasione  quferens  per  appellationein  ufTu- 
gere.  Et  licct  nihil  de  appellalione  priori,  quam 
non  est  prosecutus.  prolcrret,  csl  ab  episcopu 
famen  auditus.  plurimis  quidem  astanlibus  vehc- 
menti  admiratione  perculsis  pro  ilhdanobis  injii- 
ria  taminaudita.  Ad  cognoscendam  aufem  veri- 
tafis  nostrflB  indubifabilem  sinceritatem  inspi- 
ciantur  litterie  teslimonii  scplem  presbylcrorum, 
liltera^  quoque  de  htis  abrenuntiatione  capitalis 
adversarii  nobilis  viri  Lutoldi,  plurimaeque  ab 
apostolicasedeimpetrata?.Altissimus  valcre  vos 
faciaf,  et  fatigationi  nostrre  inrinitte  nnem  debi- 
tumi  mponere  in  Chrisfo  Jesu.  Deniquesunt  veri- 
tafis  nostrse  ac  vexationis  injuriosas  fesfes  domnii 
nostri  coabbates. 

Die  30  jidii,  anni  1191  C^elestinus  III  abbali 
Montis  Angelorum  parochiam  Stannes  cum  jure 
pafronatus  confirmat.  —  CcL-lcstinus  episcopus. 
servusservorum  Dci.dilectisfiliis  Bertholdoabbati 
et  conventui  de  Montc  Angelorum  salutem  ef 
apostolicara  benedictionem.  Cum  a  nobis  pctitur 
quod  honestum  esf,  et  congruit  rationi.  aiiimo 
libenti  uos  decet  concedere  el  petcntiuni  desidc- 
riis  congruum  suffragium  iinpertiri.  Ea  propter, 
dilecti  in  Doniino  filii,  vesfris  justis  precibnsbeni- 
gnius  inclinafi,  parochiam  Slamies  cuin  juro 
patronatus,  quod  habetis  in  ea,  sicut  canonice  et 
pacifice  possidctis,  auctoritate  vobis  apostoHoa 
confirmamuset  praesentisscripti  patrociniocom- 
munimus.NuUi  eigoomnjnohominum  liceat  hanc 
nostree  paginam  confirmationis  inlringere  vcl  ei 
ausu  femerario  contraire.  Si  quis  auteiii  tioc 
aUeinptaverif,  indignafionem  omnipotentis  Dei 
et  BB.  Petri  ef  Pauii  apostolorum  ejus  se  noverit 
incursuruni.Datum  Ronia^apudS.Petrum  III  kal. 
aug.,  pontificatus  nostri  anno  I. 


AUUTOUK 

.1.  D.  B. 


.  E 


DE  B.  SIMONE  DE  COLLAZONE 


ORDINIS  FRATRUM  MINORUM  IN  UMBRIA. 


.1.  I).  K. 


Die  1  nofcmbris  Spoleti  in  Vmhria  in  conventu 
Fratrnm  Minorum  ad  S.  Simonem  cum  fama 
mnctitatis  vita  functns  est  beatus  Sinion,  de 
Gollazone  nuncupafus.  Debuit  fortassis  iuter 
Prsfcrmissos  locuni  ubtinere.  Licet  enim  passim 
ab  fiat/iograpliis  Ordinis  Seraphici  beafi  titido 
insifpiiatur,  nullis  tamen  indiciis  constat  cuUum 
pubUcum  inttf  a  feUci  obitu  beato  viro  deJafum 
deinceps  vignisse  et  nunc  vigere.  Nihilominus  cum 
JacobiUi  (1)  de  beato  viro  breriter  agenduni 
decrevimus,  quia  anno  1252  UUeris  Perusix  datis 
die  22  apriUs  Innocenfius  IV  episcopos  Spoleta- 
num  et  Eugebinum  ei  abbatem  nionasterU  de  Fe- 
rentiUo  SpoietaiuB  dioccesis  monuit  quanta  cura 


exaininandi  cssenf  fesfes  lcgitiini.quossuper  vita 
ct  convcrsatione  ac  miraculis  recolenda?  mcmo- 
ri^  fratris  Sinionis  Ordinis  Minoruin  recipere 
debebaiit.  Et  facfam  fuisse  inf{uisHionem  indu- 
bium  est;  nam  hac  nosfra  a;tafc  Spolcfi  in  cancel- 
Uiria  archiepiscopaU processus  ille  asservaiur.  Cur 
vero  beatus  vir  catalogo  sancforuni  ascri/)tus  non 
fuerit,docef  Waddingus  his  rerbis  {'2}:  Qua?  (ini- 
racula  ac  eorum  tcstimonia)  dum  viderentur  in 
euiia,  obiit  [nnocentius  et  remissa  est  sollicitudo 
Spoletunorum  de  sancto  viro  canonizando.  Ita- 
que  Spotcfanos  Ufteris  adirimus,  afque  inierro- 
aavimus  ittrum  ha/jerent  alitjuid  (jiiod  ad  Simo- 
nis   laiidem  conferret.   Patres    Conrentnale»  (a) 


{\)Vite  de"  satiti  e  beati  deW  Vmhria,  ad  d.l  Novembris.—      1240.  n.8. 
(S)  Waddiog.  Annal.  Minor.,  aii.  1:240.  n.  (i.  —  (3)  Ibid.,  an. 


Spoleti 


390 


DE  B.  SIMONE  DE  COLLAZONE  CONFESSORE. 


AucTone 
,1.  D.  B. 


Spohii   apud    S.   Simonem    degentes   responsum  quo  lionifacius,   Tudertinus  episcopus,  liberas  ac  D 

dedenmt,  nunquatn  vidisse  se  aut  andivisse  vitam  immunes  proclamavit  virgines   quas   in   ccenohio 

beati  viri  fmfisf  dcsrripfam,  inauper  et  in  (jenerali  S.  Laurentii,  Juxfa  CoUazone,  Domino  serviehant 

expuhione  cunctas  mcmorias   fuisse    depp.rditas.  Quem  Simovem  nosfrum  fuisse  Waddingjts  cre- 

Quare  quum  vix  ulJa  spes  affulgeat  fore  ut  depre-  didit,  non  alio,  ut  videtur,  indtcio  praster  situm 

hendantur  qux  iUusfrandls  rita^  ac  gesfis  Simonis  monasferii    prope   oppidum  CoUaznne     Simonis 

imerrianf,  nihilaliitd  possumusquam  eadem,qux  nosfri  pafriam.  Narrul  Jttcobif/i  (d)    ab  Helia 

jam  pridem  Jacohilli  ef  Wadding  scripsere  Acsti  generali  Ordinis  minisfro,  vexatum  fuisse  Sinio- 


Varia  vivens 
munera 
i»  Ori/inc 
obirit  ft 
tnoi-tiius 
miraculis 
claruit. 


B 


nostris  inserere. 

%  Beatus  itaque  Simon,  genere  nohiUs,  comitem 
de  CoUazone,  quod  esf  oppidulum  Tudcrfinx  diw- 
ceseos,  pafrem  hahuisse  fertur.  Prorocat  quidcm 
JacohiUi  (1)  ad  monumenfa  Tudertina  antiqua ; 
sed  ea  propouere  omisif.  Ergo  donec  isfa  ehifchris 
eruanfnr,  maneaf  assertum  intra  Umites  p7-ohabi- 
litatis,  non  aliter  atque  ea  qu^  tradit  de  matre 
B.Sinionis,  MathiJdi  mmrnpata,  qua;  inter  aulicas 
ah  nlisequio  fuerit  u.rori  Ofhonis  IV  imperatoris. 
Id  firmandl  gratia  remittit  quidem  scripior  ad 
diploma  Frederici  Perusiai  datum  annn  llSlj;  sed 
tali  indicio  paruni  juvafur  qui  scientiam  quierit. 
Anno  1210  setate  puer,  ut  habet  Waiidingus  (2), 
agens  annum  xfatis  sua;  decimum   quartum  ,  ut 


nem.  Quod  facUe  credet  quicumquc  meminerit 
quof  qunnfisquc  injuriis  Hdias  illos  riros  affcrerit 
quos  rerx  satictitafis  ^tudio  ducfos  Seraqyhici  q)a- 
fris  prxceptis  ridisset  inhxrcre.  Taudem  morfnus 
est  anno,  ut  diximus,  1240  B.  Simon,  cujus  multis 
iii  vita  ct  post  mortom  miraculis  Dominus  sancti- 
t;item  pateieeil.  Dehgati  pontificii  (7),  dequihus 
supra  dictum  diligenti  adhibito  examine  sequen- 
iia  compercrunt  miracula,  quae  ex  ipso  proecssu 
quem  ipse  vidi,  Pisanus  reduxit  ad  compendium . 
Puerum  Spoleti  submersum  in  aquis  molendini 
ad  vitam  restitnit  ;  in  civitate  Firmana  alium  in 
proiundum  puteum  lapsum  a  morte  libcravit; 
similiter  alterum  ab  eodem  eruit  pcriculo.  Con- 
tractos  diversimode  curavit  undecim,  hemiacos 


•^  ~   " i }  "'      ..i.«nyo  vii.ci.^iiinjin.-  Luiavii  umicLiiii,  nemiacos 

hahef  Jarnfnlli,  hahitum  Minorum  suscepit.  Profe-     quinque,  cjecos  viginti    duos,  mutos    undecim,  ^ 


cit  mirabile  in  ordine,  plerisque  prpelucens  mo- 
rum  gravitate  et  rernm  agcndarum  prndentia. 
Matrem  suam  suo  hortatu  ad  piam  vivendi  ratio- 
nem  attraxit;dcinde  sorores  et  neptcs  ad  claustra 
reduxit.  Anno  1221  Fratcr  Gaesarius  Spirensis, 
primus  jam  Gcrmanife  ministcr  pcr  B.  Franei- 
scum  con.stitiiius.  cnnquisirit  sihi  socios,  e  quHnts 
fuit  beatus  nosfcr.  Anno  vero  scquenti  Cxsarius, 
hahito  capitulo  provinciali  WormniicB  et  videns 
ordinem  in  Geriiiania  fclicibus  auspiciis  et  solidis 
jam  niti  fundamcntis,  Franciscum  visendi  deside- 
rio  captus,  adjuncto  sibi  iratre  Simone  de  Colo- 
zano  viro  nobili  rum  aliis  quibusdam  ad  S.  Fran- 
ciscum  rediit  (3).  Abhine  henfus  noster  in  Italia 
degit,  ubi  creatus  MarchiEe  minister,  mox  provin- 
cia;  S.  Francisci  pr.^efiritur ;  quie  munia  magna 
industria  et  pietate  exercuit  (4).  Anno  1235  die 
21  aprilis  Simon  quidam  Ordinis  Minorum  Tu- 
deHi  testis  interfuit  (5)  confirmaiioni  diplomatis, 

(1)  Ex  litteiis  inde  «iatis  anno  1,S77.  —  (^)  Op.  et  loc.  cit. 
—  (^)  Aiuuil.  Miii.,  annoiaiO.  n.4rj.  — (4|rbid..  anno  1221, 
n.  5.  —  (5)  Ihid.,  anno  1222,  n.  2o.  —  (0)  Ibid..  anno  I21o! 


surdos  sexdecim,  elaudos  octo,  a  mamillarum 
infirmitate  mulleres  tres,  a  fumore  corporis  et 
membrorum  undecim,  a  regio  morbo  noveni,  a 
diemonio  quatuor ,  a  caleulo  duos ,  a  podagra 
quinque,  a  gutturc  et  menti  malo  trcs,  a  stmmis 
duos.  Mcnte  captos  tres  sani  reddidit  judicii, 
occultas  infirmitates  a  qulnque  repulit,  curvos 
erexit  tres,  aridos  membris  duos  sanavit,  lethar- 
gum  patientibus  sex,  necnon  aliis  totidem  sonini 
lu^'a  laborantibus  repentino  adfuit  remedio. 
Splene  dolentem  unum,  testibus  altcrum,  umbe- 
lico  et  ventre  tres  pertectiE  reddidit  sospitati. 
Nausea  horribili  pereunti  appctitum  restituit, 
leprosum  ununi ,  alterum  spasmo  vitam  ferme 
exhalantem  curavit.  Equum  langucntem  robu- 
stum  fccit,  pastorem  et  oves  languidas  sjmavit, 
Constant  heec  oninia  ex  probatis  et  juratis  testi- 
bus  in  ipso  proccssu. 


n.  45.  —  i7)  Ibid..  anno  1235,  n.  37.  Cfr.  p.  626.  —  (8)  Op. 
et  loc.  cit.  —  (9)  AnuaJ,  Mln.,  anno  1240,  n.  6.  —  (10)  Ibid., 
anno  1:340,  n.  S. 


DE   BEATO   RAINERIO 


ORDINIS     FRATRUM     MINORUM 


J.  D.  B. 


INKUNTS 

SECDLO  XIV. 

Cltltllni  olim 

B.  Hainerio 

aiflubitum 


BURGI    S.    SEPULCIil     IN     UMBRIA. 


In  ciritate  qus:  dicitur Burgum  S.Sepulcri  in  Vm- 
bria.  de  qua  non  semel  in  Acfis  nosfris  (1),  anno 
Domini  1304  preliosam  in  conspectu  Domini 
mortem  obirif  B.  Rainorius,  Ordini  Seraphico  infer 
laicos  adscriptus,dequo  Conradus  Janningus  ad 
anmm  l(J8o  sociis  suis  Antrerpiai  degenfibus  has 
Utteras  dedit :  Ego  Conradus  Janningusan.  1685 
monse  nov.  vtdi  Burgi  S.  Sepulcri,  ap\id  Franci- 
scanos  Gonventuales,  sub  altari  majori  in  crypta, 
corpus B.  Hainerii,  adhuc  inlogrum  carne  et  pelle 


vestitum,  cujus  festum  aiebant  celebrari  cum 
ma^no  populi  concursu  die  1  novembris,  qua 
obiit:  nihil  tamen  dc  illo  fieri  olficii.  Ex.aminavi 
deinde  qu.-e  ad  probationem  cultus  ab  immemo- 
rabili  tempore  ei  attributi  lacere  possent;  inspexi 
nudatura  ornatu  suo  altare  princeps,  quod  pni^- 
grandi  uno  ac  solido  lapide  tectum  crat,  in  ejus- 
quc  anteriori  margine  anticptis  charactcribus 
insculptum  lcgi  :  Anno  Domini  1304,  in  festo 
Omnium  Sanctorum  Sanctus  Raynerius  migravit  ad 


(1)  Act.  SS.,  toni.  111  Febi-..  p.  31o;  tom.  V  Oct.,  p.  liS. 


DOMINUM. 


rtetef 
'<bnnn 
riilonun 


DIES  PRIMA 

A    DOMINUM.    QUO    A^O    HOC    ALTAHE    CoMMUNE    BuRGI 
FIERI  FECIT  AD  HONOREM  DeI  ET  DICTI  SanCTI  RaYNERII 

Asserebaiit  patres  ibi  minorilte  identidem  recm-ri 
adconventum,  ubi  muiior  in  partu  periclitatur 
petiqueutsignum  detur  campaiia  qu*  a Raynerio 
comparata  conventui  dicitur;  dato  autem  signo 
plerumque  matres  feliciter  eniti.  Habentur  ibi- 
dem    quaedam    ejusdem    Bcati    miracula     per 
moduin  processus  inlibro  membraneo  conscripta 
qutB    aeciderunt  statim   a  morte   ejus    hi  fme 
autem  libri  notatum  legi  seculo  superiori  iussu 
Bonomensmm,  apud  quos  confraternitatem  erexit 
ipse  vivens.  eadem  dcscripta  es.se,  adcoque  suspi- 
cor  typis  ab  eis  mandata. 
,„.„„n-ii        3.  Quod  op/na/us  est  P.  Ja„u!„<p,s,  constare  sci- 
,.  17/.      licet  ih  cuUupuhllco  ah  iinmemoriaribeato  viro  ad 
[27''   ^''^''f"' P>''^^('^'>i  s^^iicta  Sedes.  Nam  Pius  VII  con~ 
cessd   ui  festum  ejus  suh    ritu  dup/ici  aqcretur 
Prmo  tamen,  quod  insjjicienti  directona  ad  usum 
Ordims  Seraphici  patebit,  totum  officium  erat  de 
commum  confessoris  non  pontificis;  sed  anno  1H75 
liomx  e  typis  Chiapperini  prodiit  nova  editio  bre- 
^   rmrn  Seraphici,    quai  die  5  novemhris  in  festo 
B.  Rmnerii  proprias  secundi  nocturni  lectiones 
hahet.  Hx  quidem,  maximam  partem  ex  Jaco- 
bdli{{)et  ex   Waddingo  {^)confectm,  vix  hahent 
quodhisforiamjuvet.  Utrum  vero  iu  Buryo  recon- 
dita  jaceat  Vita  illa  Rainerii  quam  ibi  servari  scri- 
psit  JacobiUi,  vix  crediderim,  quum  et  ipse  Jannin- 
gus,  qui  singula  curiose  insperit,  ne  verhulum  uui- 
dem  de  illa  moveat.  Scio  quidem  Tossignanum(3) 
Marcum  Uigsiponensem  (4),  Mazzara  (o)  hrevicu- 
lum  vitiEseripfis  suis  insertum  voluisse,  sed  docu- 
mentorum  jejunum.  Safius  est  ut  ex    Waddingo 
qnem,  licet  ^fate  recentiorcm,  fde  tamen  dignum 
fatentur  omnes,  quxdam  roUiganfur  quibus  qualis 
fuerit  sanctus  vir  innotescat.  His  ex  codice  manu- 
scripto  hihliofherai  regise  BruxeUensis  siynato  8929 
annectetur  Liher  miraculorum,  qux  ad  sepukrum 
heafi  viri  operatus  esf  Deus,  confracfustamen,  quia 
alienum  est  a  mefhodo  boUandiana  ut  miracula 
ad  normam  judicialem  coUecta  adinfeqrum  exscri- 
bantur. 

3.  Itaque  Jegitm-  apud   Waddingum  ad  annum 
1304,  num.  12:  Moritur  hoc  anno  festo  Omniuni 
""  "■    Sanctorum  summo  mane  B.  Raynerius  Aretinus, 
frater  laicus  socius  B.  Benedicti  Aretini  (G)  .' 
^  sepultus  ad  Burgum  S.  Sepulcri.  In  ipso  tirocinio 
proposuit  sibi  Christi  vitam,  quoad  iiomini  licuit, 
tmilandam,  perfecte  deinceps  sectatus  ejus  humi- 
litatem,paupertatem,  obedientiam  et  patientiam. 
Vir  sanctissinms  evasit  et  patrafor  plurimorum 
miraculoruin.  Tpsnm  scripsU  JacohiUi  uo/n/i  yenere 
nafum  (7).  Patre  enim  perHnet  ad  gentem  Areti- 
"cm  Mariani   nuncupatam,    quod  concedendum 
videtur  (8),   matre  autem  ad  genfem   Rasini  de 
Burgo    S.    Srpu/cri.  Sed  unde   hoc  desumpserif, 
facuif  JacohiUi.  Quid  vero  testatus  fuerif  B.  Raine- 
rius  dum  inquisifum  est  in  indulgentiam  qux  dici- 
tur  Portiuncu/a,  inquirat  lector  in  vifa  B.  Benedicti 
Aretini  (0).  His  annectatur  Jam  jjrocessus  mira- 
culormn,  quem  anno  1675  rogatus  a  P.  Hectore  ah 
A/hada,    pwnitenfiario    Laurefano,  P.    Mco/aus 
Ca/endarius  descrihendum  curavif. 


NOVEMBRIS. 


391 


KX    MSS. 


KELATIO 


MIRACULORUM 

QUJE  FACTA  SUNT  MERITIS 

B.  RAINERir 

ex  codtce  Bruxellensi  81)29. 


WlWlff 

mnt 


(2)  Annales  Mino,:,  an.  1.301,  n.  12.  —  (3)  Wsloriannn 

^^'■aplncit  nligionfs,  iib.  i.  p.  128.  -  (4)  Clironicas  dr  la 

'"ende.los  Fraylfii  Menorea,  parte  ii,  liL.  vi,  c.  Sti,  §  IV. 


ild  laudem  omnipotentis  Dei,  Patris  et  Filii  et 
Spnitus  sancti,  qui  in  suis  .sanctis  mirabilem 

amabi  em  et  nmtabilem  se  ostendit,  su*  virtutls 
el  gratue  salubritcr  in  die.s  renovando  vestisia 
ac  nnrabiiitcr  per  illos  sua.  virtute  potenti=e  mira: 
bilia   operando  miracula,   qu(e  nuper  ipse  Do- 
minus    omnipotens    operari    voluit    per    vene- 
rab.lem  fratrem  Rainerium    de    Bur^o   S    Se 
pulcn     de    Ordine    Fratrum    Minorum,*nui 
ipsms  Salvatoris  hominum,  secundum  forinam 
sufE  crucis  in  paupertate.  humilitate  et  austeri- 
tate  perfecte  vivendo,  verus    cxstitit  imitator 
prout  patenter  innotuit  omnibus  qui  noverunt  et 
ex  inultis  approbatis  miraculis  subscrip.erunt 
Ad  quorum  probationem  et  certitudineni  facien- 
dam  infra  scriptiE   smit   qua;dnm  depositiones 

atte.stationes,e.xaminationesetafHrmationesfacbB 
et  depositfe  per  Infrascriptos,  recept^  et  cxami- 
mitfe  diligenler  per  dominnm  Orlandinum  de 
Burgo  S.  Sepulcri  judicem.  et  exscripljE  fideli- 
ter  per  me,  Gortonutium  Bentivegne  de  Perusio 
nnperiali  auctoritate  notarium,  ad  hoc  a  pr«- 
dicli  Burgi  capitaneo  assignalum,  .sub  anno 
Dommi  1304,  indictione  [IIJ,  Romana  Ecclesia 
pastore  vacante  per  mortem  siuictissimi  Domini 
Benedicti  papai  XI. 

±  Die  secunda  mensis  novembris  Salvutius  do 
Hongno  de  comitatu  Caslelli  juratus  adsancta  Dei 
Evangelia  dicere   veritatera   corporallter   tacto 
Hbro,  in  palatio  capitanei  Burgi,  coram  nobili 
viro  Gerardo  domini  Rubei  dc  Sancto  Miniato 
capitaneo  communis  et  proprii  Burgi,  et  coram 
domino  Jacobo,  judice  ejus,  prsesentibus  nota- 
rio  ejus  Sodo  Ranerii  dc  Burgo.  fratrc  Jacobo 
de  Anglari  et  fratre  Francisco  de  Burgo  :  suo 
juramento  dixit,  et  asseruit:  quod  j^ropter  quem- 
dam  casum  ex  quadam  arbore  fracti  sunt  sibi 
renes;  itaque  per  sex  menses  taliter  curvus,  et 
confractus  remansit  in  renibus,  quod  se  exten- 
dere  nullatenus  poterat,    nec  sine   baculo  vel 
modicum  ambulare.  Cum  baculis  ctiam  difiicul- 
terambulabat,  ct  sic  incedebat  curvatus  utcaput 
quod  *  deferret  ad  genua,  renibus  propriis  ad 
modum  arcus  dcformiter  inclinafis.  Dixit  autem 
quod.  ilum  die  secuiula  mensis  novembris  acce.s-- 
sisset  ad  venerabile  corpus  fratris  Rainerii,  et 
juxta  illud  staret  in  ecclesia  Fratrum  Minorum  de 
Burgo,  manusque  tenens  illius  devote  voveret  et 
supplicaret  cideni   pro   sanitate  corporis   obti- 
nenda,  subito   sensit  ad  rectitudinem  debitam 
renes  ipsos  rcduci  et  miraculose  coram  astanti- 
bus  rectum  et  incolumein  se  invenif.  Quod  qui- 
dem  miraculum  indubitanter  asseruit  ct  se  illud 

—   (.j)    Lpf/fiidario  Franei!fr.ano.  ad  1  Nqv.     ((j)    (;fr 

Act.  SS.,  toni.  VI  Aug..  p  81U.  —  {7j  Op.  et  loc.  cit.  — 
(8)  Act.  SS..  tom.  VI  Aug..  p.  810.  -  (9)  Ael.  SS.,  loin  VI 
Aug..  p.m 

per 


Miracuia 
(inllicntice 
roiiscripta. 


i: 


Homo 
renibns  fra- 
cliiH  sanattir. 


*  fistr  vox 

vidHur 

reUundari'. 


392 


MIRACULA  B.  RAINERU. 


•  supple 
obtinuisse 


iieiii  wenti" 
capim. 


B 


Item  mulier 

matntndebili- 

Inte 

laboraiis. 


lieiii  (itia. 


per  merita  dicti  sancli  *  conslanter  firmavit,  et 
libcre  sine  baculis  ambulans  sanitatem  suam 
omnibus  palefecit.  Eodem  dic  et  loco  Onipnus 
Rainaldus  de  Balduinis,  de  civilate  Gastelli. 
juratus...  de  sanaUone  pr^lida  testimonium  dedit. 
/toH  Jacoblnus  hospitalarius  tiospitalis  dcBurgo, 
ac  Ghristofanus  Vivoli  (!/ Fabratius  faber  de  Burgo. 
Acta  fucrunt  omnia  et  singula  supradicta  sub 
annoDomini  1301,  indictione  socunda,  Ecclesia 
Roniana  pasfore  vacantc,die  supradicto,in  Burgo 
S.  Sepulcrl,  in  palallo  proprii  dicti  Burgi,  prte- 
sentibus  iestibus  supradictls.  Ego  Gorlonutius 
Bentivegne  de  Perusio,  imperiali  auctoritate 
judex  ordinarius  et  notarius,  his  omnibus  interfui, 
rogaius  scripsi  et  pul)Iicavi. 

3.  Die  tertia  cjusdem  mensis,  Banfutius  Joan- 
nis  juralus...  in  palatio  capitanei  Burgi  coram 
nobili   viro  Gerardo    domini  Rubei    de    sancto 
Minialo  capitanco  dicti  Burgi  et  coram  domino 
-lacobo  judice  ejusprfesentibus  fratre  Jacobo  de 
Anglari  et  fratre  Franclsco  de   Burgo,  domino 
Leonardo   judice    de    Burgo,  Riciardo    dominl 
Magetti  et  multis  aliis,  suo  juramcnto  dixit    et 
asseruit  :  quod  ipse  infirmus  jacuerat  per  spa- 
tium  quinquc  annorum,  sicut  audiverat,  et  au- 
diebat  ab  aliis,  ita  omni  cogitatione  privatus  et 
sensu,  quod  infra  dictum  tenipus  neminem  reco- 
gnoverat,  nec  sciverat  ubi  esset,  vel  quid  pate- 
retur;  immo  nec  semetipsum,  nec  aliquid  allud 
cognoscebat,  nec    audiverat    quod    erga  ipsiim 
ugeretur  cxterius,  nec  qui  visitassent  eum  vel 
ctiam    ministrassent.    Sod    dicebat    quod    nec 
cognoscebat  modo  aliquod,  nec  opus  cognovit, 
quando  eum  invasit  infirmitas  supradicta.  Dixit 
autem  quod^  cum  delatus  fulsset  ad  venerabile 
corpus  Iratris  Rainerii,et  manum  tetigisset  ipslus, 
.sieut  a  suis  portitoribus   audiebat,    miraculose 
menlis  ejus  subito  restitutus  est  sensui  et  sanitati. 
Itaque    cognoscebat    omncs,    quos    In    sanitate 
cognoverat,  et  loqul  libere  poterat;  solum  in  eo 
remanscrat    debilifas  corporalis :  propter  quod 
diccbat,  quod    videbatur  sibi  de   novo  inundo 
venisse  vel  a  mortuls  surrexisse.  Testes  miraadi : 
Vingonus  de  Carsuga,  kiius  eonim  qui  legrotimi 
portaruni   ad  venerabile    corpus    sancti    fratris 
Ranerii.  Item  Frater  Benvenutus  j^rocurator  et 
factor  monasterii  S.  Leonis  de  Burgo  et  frater 
dicti  Barfutii.  Item  Almicus  de  Tumicella  conso- 
brinus  dicfi  Barfutii  et  Dutius  Nigri,  ct  Allevutius 
molendinarius.  Acta... 

4.  Die  tertia    mensis  novembris   Femenutia 

Anidc  jurata  coram  fralre  Frnncisco  propheta  et 

fratre  Jacome  de  Anglare  suo  juramento  dixit... 

quod  ipsa  Femenntia  per  longum  tempus  debili- 

tata  fuerat  una  manu,  Ita  quod  quasi  nullo  modo 

polerat   cuin  ca   aliquid  opcrari,  et  quod  dum 

hodie  accederet  devote  ad  ecclesiam  FF.  MM.  de 

Burgo,  ante  venerabile  corpus  fralris  Rainerli  de 

Burgo...et  humiliter  se  devoveretDeo  et  priedicto 

ejnssancto.et  recommendaret  eisdein^miraculose 

restifuta  manu,  viribus   et    sanitati  miraculose 

exstitit  libcrata.   Tesfes  Ranerius  Benvenuti  ac 

Martinus  Aiute.  Acta... 

5.  Die  fertia  mensis  novembris,  Fronduta  Ugo- 
lini  de  MassaTrabaria  jurata...prtE3entibus  fratre 
Jacomo  de  iVnglari  ef  fratre  Oddone  de  Burgo 
testibus,  asseruit :  quod  per  longum  tempus 
coctam  habucrat  unam  manum,  itu  quod  ipsam 
nec  claudere,  nec  plene  poterat  aperire  noc  cum 
illa  aiiquid  operari.  Dixit  ctiam  quoct  dum  venis- 
sel  ad  venerabile  eorpus  fratris  Rainerii,  et  ibi 
staret,  et  supplicaret  devote,  subito  merilis  ipsius 


sancti  mlraculose  fuit  reslituta  manus  Ipsa  tam  D 
operationi,  quam  pcrfectae  eliam  sanitati.  Testes 
infirmitatis  sufe  secuin  non  habuerat,  quia  pau- 
percuia  erat  et  alienigena. 

6.    Die  quarta  mensis  novembris,  Clara  filia    HemmuUir 
Puliesi  coramdominoOrlandinojudice.priiesenfi-  '•nis  «•(  renes 
bus  etiam  domino  Gratiano  de  Graf ianis  inonacho     '^""f-tda. 
Gamaldulensi,  iratre  Joanne  de  Perusio  et  frafre 
Jovannuto  de  Montone,  In  capitulo  FF.  MM.  de 
Burgo....  quod  jam  sunt  quinque  anni,  et  ad  *  ^forsanpron 
quinque  anniscltra  ct  prBediclum  tempus  qulnque 
annorum,  quod  pra-dicta  Clara  habuit  et  habebat 
unum  crus  confracfum,  et  erat  et  fuerat  fracta 
renes.  Itaque  ire  non  potcrat  sine  duobus  cloceis 
vel  bacuiis,  et  ibat  curvata  cum  dictis  bacnlis; 
itaque  os  quidem  deferebaf  ad  genua,  vel  prope 
genua  sua.  Et  dum  de  prEesenti  menseposttransi- 
tuin  venerabilis  fratris  Rainerii  ad  pra?dictum  cor- 
pus  ejus  accessisset  in  ecclesia  FF.  MM.  de  Burgo 
miraculose  nieritis   prjedicti   venerabilis  fratris 
Ranerii  exstitit  liberata...  Testes  Puliesius  pater 
dict*  Glarae,  Herius  Guidetti  de  Burgo,  Herius 
Bastardi  de  Burgo,  Cissous  Donne  Bolle  Flore, 
Ciseus  Ranerii  Guaschi,  Giseus  Guidonis,  Fanctu-  ^ 
tius  Santi,  domna  Benvenuta  uxor  Mercati  for- 


narii. 

7.  Die  quinta  ejusdem  mensis,  Giseus  Johannoli 
de  Latignano...in  capitulo  FF.  MM.  de  Burgo  coram 
dominoLeonardo,judice,priEsentibusRiciardodn- 
mini  Magepfi  de  Burgo  et  dominoRameno  rectore 
hospitalis  leprosorum...  asseruit  quod  propter 
infirmitatem  quamdam  incurreritin  crure  dextro 
dolorem  adeo  vehementem  et  continuum.  quod 
nec  ambulare  vel  modicum  sine  baculorum  subsi- 
dio,  nec  se  ipsuni  super  pedes  erigere  sine  magno 
adjutorio  poterat,  nec  dicto  dolore  carere.  Et  dlxit 
quod  hunc  dolorem  incurrerat  de  niense  Junii,  et 
usque  ad  diem  sufe  depositionls,  in  quo  se  niira- 
culose  liberatum  dlcebat  mcritis  sancti  Ralnerii, 
habuerat  sic  vehementem,  ut  dictum  est.  Dixit 
etiam  quod  delatus  ad  venerabile  corpus  fratris 
Rainerii  iniraculose  fuit  subito  liberatus.  Testes 
domna  Marsilia  mater  dicti  Cisei,  Bonutius  Boni, 
Manfredutius  Lombardi. 

8.  Die  sexta  ejusdem  mensis  Gaudiana,  uxor 
Ansuvlni  de  Massa  Tabaria  jurata...  prEEsentibus 
F.  Jacomo  de  Anglare,  et  Mutio  Palmeroli  de 
Burgo...  asseruit  quod  habuerat  quidem  per  tres 
menscs  coctam  manuni  sJnistram,  ita  quod  ipsam 
nec  claudere,  nec  plene  poterat  aperire,  nec  cum 
illa  aliquod  operarl.  Dixit  etiam  quod  dum  venis- 
set  ad  cassam  nbi  manebat  venerabile  corpus  B. 
Raineriiet  cum  dicta  manu  tangeret  iirttdictam 
cassam,  subito  miraculose  fuit  restifuta  manus 
iam  oporafioni  qnam  perfectae  etiam  sanitati. 

9.  Die  septima  mensis  novembris,  Joannes 
Pauli  deBurgo  juratus...  pr^sentibus  fratro  Fran- 
cisco,  qui  dicitur  propheta,  Mutio  Palmeroli  et 
Neno  Bactardi.  dixit  :  quod.  ex  quo  recordm'i  po- 
lerat,  manum  dextram  taliter  habuerat  confra- 
ctam,  quod  nec  aliquid  cum  ea  capere,  nec  cum 
ea  bolum  In  ore  suo  ponere,  nec  ipsam  pote- 
rat  ad  capuf  portarc.  Scd  postquam  venit  ad 
corpus  sancti  rriitris  Rainerii  et  manum  dicti  sancti 

tetigit,  dixit  quia  subito  manus  extensa  fuit  et 
operalionietusuiliberelresfituta...  Testes  domna 
Viachina  uxor  Parigii,  doinna  Debene  uxor  Man- 
fredi,  domna  Ricca  uxor  Deolsevole,  Mira  iilia 
Jacobi. 

10.  Die  octava  novembris,  domina  Ricca  o hm 
Philippi  de  comitalu  Castelli  jurata...  prsKscnfibus 
domlno  Gacciaconte  canonico  dc  Gastello,  Donno 

Gratiano 


Itein  homo 

cfure 
Inhoraiis. 


Ilcin  inulier 

siiiistra 

mtinit 

lahoriiiis. 


ilem  l'0'ii" 

lnthens 

,lexleram 

iiianii»! 

ilebilii" 


libertit" 


DIES  PRIMA  NOVEMBUl 


&. 


B 


Nova 
Hestotiu 

totarii. 


iomo  a 

'nbonim 

dolore 

leratus. 


'f  visuin 
'cipit. 


,  Gratiano  monacho  Camaldulensi  de  Burgo,  IVatre 
Francisco  de  Burgo,  Gratiano  domini  Beccarii  de 
Gratianis,dixit:quod  per  tempusduodecini  aimo- 
rum  possessa  et  vexata  fuerat  corporaliter  a  dje- 
monio,  licetjquandocumque  ad  tempus  diniittere- 
tur  bene   agere,    quando   minus   vexabatur  a 
dsemone.  Unde  dixit  quod  infra    tempus   su^e 
vexationis  ivit  Romam,et  ad  Sanctum  Angelum, 
petens  et  orans  a  da^monio  liberari.Sed  post  redi- 
tum  suum  acrius  vexabatur,  fortius  in  solemnita- 
tibus  et  festivitalibus  magnis.  Dixit  etiam  quod 
quando  fortiter  vexabatur,  extra  mentem  fiebat 
omnino,  ita  quod  nec  videbat  nec  audiebat  corpo- 
raliter,  noc  sentiebat  verba,  qute  tunc  dicebat.  Et 
dixil:  quod  ipsa  vexatio  iucipiebat  a  corde,  et 
tantum  tunc  recipiebat  dolorem,  quasi  ipsum  cor 
unguibus  scinderetur  et  per  particulas  mininias 
divideretur,  et  tunc  nec  so  poterat  de  loco  mo- 
vere,  nec  aliquid  operari.  Post  hoc  ipsa  vexatio 
perveniebat  ad  cerebrum,  ita  quod  sensibiliter 
sentiebat  ipsum  cercbrum  moveri,  et  conturbari, 
et  tunc  taliter  dementabatur  quod  nec  avertebat 
quod  ageret  vel  diceret,  vel  ubi  esset,  nec  etiam 
quod  ageretur  exterius  circa  iilam.  Dicebat  etiam 
quod  poenalitates  et  afflictiones  quas  in  dicto 
tempore  patiebatur,  nmiquam  sciret  exprimere. 
Dixit  autem  quod  venerat  ad  venerabile  corpus 
sancti  fratris  Rainerii  et  in  ecclesia  FF.  MM.,  ubi 
continue  erat  multitudo  infirmorum,  stetit  per 
unam  noctem  et  diem  juxta  cassam,  in  qua  tunc 
erat  ipsum  venerabile  corpus  a  principio;  et  per 
magnam  partem  vi«  dixit  se  sponte  venisse,  sed 
cum  prope  esset  violenter  fuisse  deductam  et  ibi 
detentam.  Et  dixlt    quod  ibi  liberata  fuerat  ab 
onmi  vexatione  et  pristina  tempestate,  et  hoc 
miraculose,  et  meritis  ipsiussanctiRainerii.Quid 
dixeritetquid  fecerit  in  ipsaliberatione  antequam 
liberata  esset,  dixit  se  omnino  nescire,nec  aliquid 
de  exterioribus  advertisse.  Trif^e.stlomnaBonavai 
mater  ipsius  Riccse,  Andreas  de  Novale,  de  comi- 
tatu  Castelli,  germanus  dictre  Riccae,  domna  Ala- 
sia,  soror  dictai  RIcceb. 

11.  In  nomine  Domini  Amen.  Anno  Domini 
1304  sunt  quaedam  depositiones,  attestationes, 
examinationes  et  assertiones  facts  et  depositae 
per  infrascriptos  super  certis  miraculis  quae  divi- 
nagratia  etbenignitasper  venerabilemetsanctum 

C  fratrem  Rainerium  de  Burgo  S.  Sepulcri  0.  M., 
scripta?  per  me  Cortonutium  Bentivegne  de  Pe- 
rusio  notarium,  infrascriptis  dioluis  et  mensibus. 

12.  Die  nona  mensis  novembris.  Ondedeus 
Boni  Hominis  suo  juramento  dixit...  quod  per 
tempus  duorum  annorum  continue  fbrtissimis 
gravatus  doloribus,  nee  se  per  se  ipsum  erigere, 
nec  sine  baculo  ambuiare  potuerat,  sed  a  lumbis 
deorsum  erat  quasi  perditus,  nec  sibi  poterat  ali- 
quo  remedio  subvcniri.  Dixit  autem  quod,  dum 
staret  ante  venerabile  corpus  fratris  Raincrii  et 
oraret  devote.  subito...  sic  fuit  ab  omni  illo  dolore 
et  infirmitate  curatus  ut  libere  posset  per  se  ipsum 
ambulare  quo  vellet.  Tesfes,  Mutius  Palmeroli, 
Fabrutius  faber  de  Burgo,  Amatutius  Greppias, 
Petrus  Pelegrini  barbitonsoris. 

13.  Die  decima  mensis  novembris,  Vicia  filia 
•lohangnoli  deCuria  Canips»...prassentibus  etiam 
domno  Ducio  vicario  episcopi  Castellanensi,  F. 
Francisco  Boccasio  Ranerii  et  Curlio  dornini  Boni 
de  Gratianis...  quod  jam  sunt  sex  menses,  quod 
ipsa  corporaliter  non  vidit,  nec  pcnitus  videre 
potuit  a  dicto  tempore  citra.  Et  dixit  dum  audi- 
ret  de  transitu  et  fama  miraculorum  fratris  Rai- 
nerii,  devote  se  recommendavit  eidem  et  duci  se 

Noi'eitibris  Tomus  1. 


393 

fecit  ad  Burgmii,  ad  ipsum  venerabile  corpus  Et 
dum  staret  juxta  illud  in  ecclesia  FF.  MM  et  pro 
recuperatione  luuiinis  corporalis  ipsum  sanctum 
orare  suppliciter  et  devote,  miraculose  meritis 
^jus  lumen  recepit  opfaturn.  7V.^..v,  Venutus 
bibihe,  Mmgarda  filia  Giliotti. 

14.  Eodem  die.  Soror  Clara,  quondam  vocata 
Cisca,  fiha  domiufe  Massariae  dc  Assai.  de  comi- 
tatu  Aretii...  quod  jain  sunt  sex  mcnscs  (juod  ipsa 
prorsus  visu  caruit  corporali,  ita  quod  infra  prce- 
dictum  tempus,  corporis  oculis  peuitus  uihil  vidit 
necviderepotuit,  iuimo,quandoque  erraiis  apu- 
blica  feiata,  quia  ipsam  stratam  videre  non  pote- 
rat  per  quarn  pergeret,  nec  visu  scire  poteral,  ubi 
esset,  per  F.  M.  ad  viam  debifam  reducta  tuit. 
Dixit  autein  quod,  dum  audisset  de  transitu  et 
fauia  miraculorumsancti  fratris  Rainerii,  duci  se 
fecit  ad  ecclesiam,  in  qua  erat  venerabile  corpus 
ejus,  et  dum  ibi  staret  devote,  devoveret  humili- 
ter  et  lacrimosis  precibus  siippliearet,  miraculose 
.subito  fuit  visui  restituta.  Testes,  Ugutius  Ugo- 
lini,  Ugutius  Benvenuti  et  domna  Massaria  Chri- 
stophori. 

15.  Eodem  die,  Amatutia  Raneroli  jurata  prai- 
sentibus  domino  Gratianode  Gratianis  monacho 
Camaldulensi  et  Simoue  Bocatii  de  Burgo,...  quod 
jam  est  mensis,  infra  quod  tempus  crus  sinistrum 
habuit  taliter  impeditum,  quod  nec  ambulare 
potuit,  nec  se  ipsam  supcr  pedos  erigere,  nec  di- 
ctuin  crus  movere  vel  modicum  pro  dolore.  Dixit 
etiam  quod,  audita  fama  miraculorum  fratris  Rai- 
nerii,  se  deferri  fecit  ad  venerabile  corpus  ipsius 
et  dum  tam  dolore  quani  uecessitate  compulsa 
pro  recuperanda  sanitate  ipsum  supplicaret  de- 
vote,  miraculose  meritis  ejus  subito  meruit  iibe- 
rari.  Testes,  Tondolus  Nigri,  Ligia  Bensi. 

16.  Die  decima  quarla  ejusdem  mensis,  Ventura 
Bricci...  quod  per  multos  annos  mediumdigitiun 
dextraj  manus  habuerat  confractum,ita  quod  me- 
diocriter  extensus  nec  claudi  j^oterat  efiam  cum 
violentia  nec  amplius  aperiri.  Dixit  autem  quod, 
dum  veniret;ad  venerabile  corpus  sancti  Raiiierii, 
et  devote  se  recouimendans  eidem  capsam  tan- 
geret  in  qua  erat,  subifo  extensus  est  digitus  et 
claudi  potuit  et  extendi,  usui  et  operationi  plena- 
rie  restitutus.  Testes,  Cambius  Tamburelli,  Mu- 
cettus  Banbacarius. 

17.  Doinna  Decca  filia  Ubertini  surdi  de  Monte 
Jovis  de  comitatu  Aretii...  quod  per  triginta  men- 
ses  ef  ultra  paralytica  fuerat  ex  toto.  ita  quod  per 
totum  illud  tcmpus  in  leclo  jacuit  viribus  corporis 
omnino  privata,  in  tantum  quod  jacens  se  ipsam 
erigere  ad  sedenduin  uon  poterat,  et  si  quando 
ad  sedeiidum  erlgeretur  ab  ahis,  illico  deinissa 
cadebat  ;  sed  in  lectojacens  crura  vel  tibiasnon 
poterat  contrahere,  vel  extendere,  nec  etiam  ali- 
quo  modo  movere,  tamquam   si  ferrea  forent ; 
immo  oportebatetiamlocarentur  abaliis,  et  etiam 
movercntur.  Dixit  insuperquod  perdictum  tem- 
pus  nuilo  modo  poterat  bolum  in  ore  proprio  ma- 
nibus  suis  ponere,  nec  manus  ad  os  ipsuin  ducere, 
quacuinque  necessitatecoacta  id  facere  conaretur; 
sed  per  dictum  tempus  famulam  quaindain  ha- 
buerat  continue,  quoi  sibi  hitc  et  alia  necessaria 
exhibebat.  Habuerat  etiain  in  prsedicto  jam  tem- 
pore  tremorem  vehementem  et  continuum  quasi 
in  corporc  toto,  potissiine  in  manibus  et  in  capite, 
et  hoc  niaxime  vel  (juando  manus  movere  vellet, 
vel  quando  sederet  ab  alia  sustentata,  quia  tunc 
tremor  ille  vehementer  agitabat  eam,  nec  ad  mo- 
mentum  cessabat.Dixit  autem  quod,  dum  portata 
fuisset  ad  Burguiii  et  juxfa  venerabile  corpus  fra- 

50  tris 


KX    MSS. 


Itfm  alia. 


Sanatuf  •ifiii 

ernre 

lahoranH. 


Iffui  alia 

halmia 

digitum 

confraelum. 


Iteni 
paraltjlica. 


' 


394 


MIRACULA  B.  RALNERII. 


H 


Ex  Hss.       tris  Rainerii  in  ccclesia  FF.  MM.  locata  et  ibi  per 
(liem  cl  noclcni  ipsumsanctum  devote  oraret,me- 
ritis  ejus  ita  a  Deo  liberata  fuit  quod  sinc  humano 
adjutorio  poterat  se  per  lectum  erigere,  sedere, 
et  manus  suus  libere  ad  os  et  ad  caput  ducere,  et 
jjropriis   manibus   se  ipsam  cibare,  sicut  etiam 
i-xpcrientia  comprobabat.  Dixit  ctiam  quod  cum 
adjutorio  ambulare  poterat,  sed  nonsine  adjuto- 
lio,  ijuia  ita  fucrat  debilitata  in  corporc  toto  per 
longam  continuam  infirmitatem,  quod  adliuc  de- 
J)ilis  erat,  nec  se  super  pedes  poterat  stabilire ; 
Iremorem  autem  capitis  et  nianuum,  quem  ex 
infirmilate  habuerat,  dicebat  omnino  cessasse. 
Testes,  Bindus  germanus  cjus,  domna  Lucia  uxor 
Cacioppi,  Barfutius  Guidonis  de  Val    Gasnese, 
Giscus  Salinbene  de  Burgo,  et  Porcellus  Lucai  de 
Presciano. 
Alid  muuii        18.  Die  dccima  sexta  mensis  novembris,  Bilia 
tahornm.      fiiiaJontelle  deFrisciano...quod  jam  sunt  quatuor 
anni,  et  a  quatuor  arniis  citra  et  per  priedictum 
tempus  ipsa  habuit  nianum  dextram  confractam 
penitus,et  ipsum  brachium  cum  dicta  manu  quasi 
penilus  aridum,  ita  quod  usu  dextra^  manus  et 
hrachii  carei)at  omnino  nec  sibi  poterat  aliquo 
remedio  subvenire.  Dixit  autem  quod,  audita  fama 
miraculorum  qute  Deus  per  sanctum  Rainerium 
ostendebat,  accessit  ad  Burgum  ad  venerabile 
corpus,  et  dum  eideni  supplicaret  et  devoveret 
devotc,  meritis  ejus  miraculose  extensafuit  subito 
dictamanus,  et  tammanusquambrachium  opera- 
tioni  et  usui  plenarie  reslituta.   Tesies,  domna 
Lena  Francisci  de  Caprili,  domna  Margai'ita  uxor 
quondam  Ghelfutii,  donma  Illuminata. 
Juiii  <iUii.         19.  Eodcm  die,  Druda  Jacobi  de  Capriano... 
quod  jam  sunt  decem  menses  quod  ipsa  habuit 
bracliium  dextrum  quasi  aridum,  ita  quod  Ipsum 
non  poterat  extendere,  nec  ipsum  ad  os  ducere, 
vel  cum  ipso  aliquid  operari.  Dixit  autem  quod 
accesslt  ad  venerabilc  corpus  fratrlsRainerll,  et 
devote  ejus  implorans  auxilium,  subito  ejus  meri- 
tis  dlctum  bi-achium  fuit  mlraculose  operationl  et 
usui  restitutum.  Dixit    etiam    quod  capsam,  in 
qua  erat  dictum  venerabile  corpus,  candela  cerea 
ciserat  quando  ipsius  patrocinium  implorabat. 
Heec  non  habebat  testes,  cum  i^aupercula  esset  et 
de  rcmotis  partibus  advenlsset. 
lum  20.    Die    decima    septima    ejusdem    mensis, 

imruhjtha  domna  Druda  de  Cervia...  quod  per  novem  menses 
confracta  jacucrat;nec  se  potuerat  erlgcre,  nec 
cnira  vel  tibias  suas  cxtendere,  sed  oportebat 
quod  de  lecto  levaretur  ab  aliis,  et  in  lecto  pone- 
retur  et  locaretur.  Dixit  autem  quod  dic  morcu- 
rii,  slvc  dle  quarta  mensis  novembris,  contigit 
ut  tres  de  Tuscia,  qui  se  stipendiarios  asserebant, 
juxta  Cerviam  transitum  habuissent,  tiui  ipsius 
sancti  Rainerli  obitum  publleabant  felicem  et 
patratorum  miraculorum  per  eum  virtutem  plu- 
rinmm  officacem,  inducentcs  quemdam  de  Ccr- 
via  qui  duos  digllos  manus  habebat  confractos, 
ut  dicto  sancto  se  humilitor  commendaret  et  sup- 
pliciter  devoveret.  Quod  cum  ille  fccisset,  digiti 
ejus  miraculose  subito  sunt  extensi,  et  addldit 
domna  Druda ;  Tunc  domna  mea,qu£e  amore  Dei 
suo  me  confovebat  hospitio,audiensba3c  et  sciens, 
dixit  mihi  :  De  novo  appariiit  nniis  sandus  in 
Burgo,  frater  Raineriu.^  dn  0.  F.  M.,  qui  nuper 
obiit,  d  per  Hluin  Deus  mayna  iuiracula  fadt, 
Rogo  ergo  et  volo  ut  devote  te  recommendes  eidem 
d  corjms  suum  visitare  promiftas.  Cumque  dice- 
rem  :  Domna  mea,  nescto  quare  ampUus  alicui 
me  recommendem  sancto,  ciimjam  muUos  invoca- 
verim,  et  nulhis  mihi  sif  dignatus  suvcurrere,  intu- 


lit  illa  :  Ne  dubites,  ne  desperes,  sed  invoca  con-  D 

fidenter  patrocinium  suum,  quia  sanctus  novellus 

est,  et  tibi  beniijne  mccurret ;  et  si  ipsum  visitare 

non  posses,  ego  pro  te  illud  libe/itissime  visHabo. 

Tunc  cgo  coepi  cum  lacrimis  illum  exorare  devote 

dicens:  Adesto  mihi,  pie  Pater ;  succurre  mUu 

sancte  Uaineri.  Respice  paupertatcm  et  infirmita- 

tem  meam,  quia  nimis  est  aliis  onerosa,  nec  con- 

sanguineos    vel     ronsanguineas    haheo     qui     me 

juvent.  Non  possum  Hbi,  sancte,  promittere  pecu- 

niam,  vel  ceram,  quarepauper  sum,  et  tsta  habere 

non  possum.;  sed  promitto   tibi   visitare  corpns 

tuuni  et  ecclesiam  tiiain,  discalceatis  peJihus  elee- 

mosyyias  ah  aliis  mendicando.  Et  cum  hoc  dixis- 

set,  subito  sensi  duas  manus  qu^  paulatim   oe- 

perunt  trahere  pedes  meos.  Et  cum  pro  dolore 

clamarem,  ad  clamorem  et  famam  miraculi  multi 

convenirent  viclni,  qul  et  mirabantur  de  eo  quod 

vldebant,  et  pro  me  dictimi  sanctum  suppliciter 

exorabant.  Extensis  non  integre  tibiis  meis,  dictse 

manus  complexerunt  fortiter  genua  mea,  et  sic 

me  iiboram  dimiserunt.  Tunc  visum  est    mihi 

quod  audirem  vocem  unam  dicentem  :  Surge  et 

sta  superpedes  tuos.  Tunc  snrrexl  coram  omnibus  ^ 

astantibus  sana  et  incolurais,  sola  debiiitate  qua- 

dam  adhuc  in  orurlbus  remanente.  Dlxlt  autem 

quod  die  mercurii  liberata  fult  et  sequenti  die 

sabbatl.  Dixit  etiam  quod  de  priEdicta  civitate 

venlront  et  venissont  ad  visitandum  dictum  vene- 

rabilo  corpus,  nec  *  guerra  qua;  est  in  ipsis  parti-     *  le^f  nisi 

bus  impediret.  Sed  ipsa  sola   venerat  propter 

votum  suum,  quod  *  tam  propter  i^tatom  quam         '  mx 

propter  paupertatom  non  haberot  unde  timeret.      siipplHu. 

3L  Die  decima  octava  ejusdem  mensis,  domna  Pua- «  nimw 
Gansiana...  quod  Vajmes,ejus  filiusminor  duorum       iiomre 
annorum,  dure  nimis  proptertumoremet  infirmi-      ■-■"""'""■ 
tates  alias  in  tibia  patiebatur  et  humero,  ita  quod 
magno  ogebat  modicamlne  mcdicorum.  Recom- 
mendatus  autem  ab  ipsa  et  a  patre  venerabili 
fratri  Rainerio,  meritis   ejus   miraculose  extitit 
Ilberatus.  Testis  Mignanus  pater  ejus. 

2:2.  Die  decima  octava  ojusdem  mensis,  domna  //e»,  ,HHU(r 
liluminata  deMercatello...  quod  per  tres  menses  (jim<lam. 
gravata  fuerat  gravi  nimis  infirmitate,  ita  quod 
ire  vel  se  movere  sive  operari  vix  potorat ;  nam 
tumefaeta  erat  nimis  corpore  simul  et  cruribus, 
et  cum  hoc  etiam  erat  paralysi  gi-aviter  impe- 
dita.  Dixit  autem  quod,  dum  venisset  ad  Burgum 
ad  venerabile  corpus  sancti  Raineril  ot  se  devote 
recommendaret  eidem,  miraculose  meritis  ejus 
subito  tumoribus  prgedictis  ex  toto  sublatis,  ab 
omni  infirmitato  oxtitlt  liberata.  7'estes,  Galassus 
notarius  de  Burgo,  Ciscus  Guidi  de  Burgo. 

23.  Die  decima  nona  ejusdem  mensis,  Guido  AUusadolore 
Magalotti  de  civitate  Gastelli  coram  fratre  Ber-  '""''"""'" 
nardo  de  Castello,  tunc  custode  ejusdem  custo- 
diae...  quod  a  mense  julii  citra  et  per  dictum 
tompus  usque  ad  dominicam  tertiam  prsesentis 
mensis  novombris  sic  fuit  gravatus  dolorlbus 
circa  lumbos  et  renes  propter  quoddani  vulnus 
quod  lumblbus  suis  cum  quadam  manaia  fuerat 
mfllctum,  quod  vlx  ambulare  vel  movere  se  pote- 
rat.Non  poterat  etiam  se  induerc  vel  exuero;  sed 
oportebat  quod  hoc  faceret  uxor  sua,  et  quod 
simiUter  poncret  ei  braccas.  Dixit  etiam  quod 
propter  vehementiam  dolorum  dlctorum  eleglsset 
quanicumque  infirmitatem  aliametetiamlepram, 
si  fuisset  a  prsedictis  doloribus  Uberatus.  Immo 
quandocumquo,  nimlo  molestatus  dolore,  tenta- 
bat  gladlum  suum  accipore  et  scmetipsum  vel 
occidere  vel  graviter  vulnerare.  Dixit  autem  quod 
ad  venerabile  corpus  fratris  Rainerii,  fama  mira- 

culorum 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


B 


A  culoruni  ejus  audita,  deferri  se  fecit  ad  Burgum. 
et  juxta  capsani,  In  qua  tunc  erat,  devote  oi-ans 

se  ipsumrecomniendavit  oidem.Reportavitseeum 
de  tunica  ejus,  et  dum  de  nocte  super  eam  dor- 
miret  et  dicto  sancto  se  recommondasset  meritis 
ejus  surrexit..  miraculose  sanatus. 
.Eiier  24  Die  vigesima  ejusdem  mensis,  Dcotaleve 

(^mnns.      Ruslicutii  de  Celle  de  comitiitu  Castelli...  quod, 
dum  per  iongum  tcmpus  praviter  fuisset  infu-ma- 
tus,  ad  invocationem  sancti  tratrisRainerii  mira- 
culose  subito  extitit  liberatus.  7V.sY/V  uxor  ejus. 
■romoHe       25.  Die  vigesima  mensis  novembris.  domna 
TocatHs.     Hida,  uxor  sapientis  viri  domni  Bonajunctfe  mili- 
tis  et  legum  doctoris  de  civitatc  Castelli...  quod 
de  pra^scnti  mense  novembris  Dinus.  filius  ejus, 
puerulus  annorum  qualuor,  infirmatus   fuit  ad 
mortem,  in  tantum  quod  a  medicis  civitatis  cjus- 
dem  videlicet  a  magistro  Francisco  et  magistro 
Romeo  dcsperatus  crat  omnino,  nec  videbant 
quod  ipsius  morti  propinquK  possit  per  hominem 
obvlari.  Propler  quod  matcr  de  humano  despe- 
rans  auxilio  fecit  iilum  per  ecclesias  dictfe  civita- 
tis  deferri,  devote  procurans  ut  cum  sanctorum 
reliquiis  signaretur.  Reportatus  autem  puer  ad 
matrem  ca-pit  in  extremis  forllter  laborare  et 
terribiliter,  siquidem  rcspirandi  meatus  ita  erant 
obtusi,  quod  sibi  dure  claudebatur  et  interclude- 
batur  hanelitus,  et  in  ipsa  respiratione  amaris- 
sime    laborabat.    Intumescebat   ex    hoc    nimis 
corpus  illius  et  jam,  ad  modum  denigratJE  cate- 
na;,  deformiter  in  negritudinem  erat  commuta- 
tum.  Proptor  quod  ipsa  matcr  amarissimis  erat 
completa  doloribus,  non  tam  promoestitia  mortis, 
quam  pro  acerba  poena  tam  dolorosissinue  passio- 
nis.  (deo  flens  dicebat   :  Vtmum  morerffuy  hk 
fVnts  meus  vommuni  et  solito  genere  mortis,  et  non 
tam  dura   viderem  illum  pcma  concludi.  Tunc 
omni  dolore  repleta  et  prae  ipso  dolore  quasi 
amens  ef!ecta,  petivit  a  puero  :  Dic  miJii,  fili  mi, 
dic  mihi   si  liberaheris.   Ad  quam  vocem  licet 
laboraret  in  extremis  et  respirandi  nimis  sibi 
foret  via  pra^clusa,  divina  tamcn  faciente  virtute 
respondit  puer  et  ait :  Liherahor.  Et  mator  :  Bene 
credo,  inquit,  fili  mi,  qvia  Hberahit  te  heaius  Flo- 
ridiis,  ad  cujus  refiquias  fui:<ti  portatus.  Tunc 
respondit  puer,  et  dixit  :  Neijuaqttam,  sed  lihe- 
^  rabit  mc  sunctns  lUiineriuii  de  Buryo,  et  er/o  ibo  ad 
ipstim  super  eqnim  meum.  Ad  quod  quidem  ver- 
bum  mater  fide  ct  devotione  commota  votum 
emisit,  dicens  :  Bene  dixisti,  fili  mi,  et  erjo  .wppH- 
citer  oro  dictum  sanctum  fratrem  Jiiiinerium,  ut 
pro  .sua  j>ietate  ie  minericorditer  lilterare  diifnetur. 
Quod  qnidem  si  fecerit,  sponte  sihi  devoreo  quod 
juxta  verbum  tuum  ad  corpus  ejus  teij^sum  por- 
faho  et  offeram  pro  te  cereum,et  ipaum  venerahile 
corpus  j>ropriis  jjedihus  risitaho.  Quod  votum  vir 
ejus,  dictus  D.  Bonajuncta,  devote  consensit,  et 
ipsum  sanctum  suppliciter  exoravil.  Dixit  autem 
dicta  domna  quod,  voto  ab  utroque  sic  enusso, 
subito  dictus  puer  super  lectum  resedit,  panem 
petiit  et  comedit,et  miraculose  ab  omni  infirmi- 
tate  curatus  plenissimc  fuit.  Testcs,  domiia  Gui- 
tlutia  uxor  Guidarclli  Franguelli,  domna  Imilia. 
uacn        26.Die  vigesima  prima  ejusdem  mensis,  domna 
'  "■       Vanna  uxor  Martini  de  villa  quae  dicitur  Chia.ssa 
comitatus  Aretii...  quod  pcr  tcmpus  septcm  anno- 
rum   obsessa    fuit  a  daemonio    et    corporaliler 
vexata.  Habebat  tamen  aliquando  lucida  inter- 
valla;  in  quibus  licct  multorum  sanctorum  invo- 
cavisset  auxilium,nullum  tamen  meruit  impetrare. 
Quando  autem  sic  agitabatur  a  dfiemone,  quid 
faceret  vel  diceret.  dixit  quod  non  recordabatur 


395 


omnino    Dixit  eliam  quod  ducla  ad  vonerabilc 
corpus  fratris  Raincrii,  ubi  dure  vcxari  "    t  ta 

i  beiata.    7.W..,  Martmus    Laurentii    vir    eius 
domna  Heria  amita  supradicbe  domuie  Vannt." ' 

dnn.n  ^'f.^T^'"^''^  ''^^^'^^  '"^"^is  novembris. 
domna    \,ola    uxor  Andre^   magistri    Joamiis 


KX    SlS-l. 


noi...'  1    D         r.  r  -'    '"'"^&istri    Joannis      tnoriHH^ 

notaiii  de  BurgoS.&cpuicri  in  pucrperio  decum-  ''"''"""^  '"/ 

bens,.)urata,mdomo  sua  coram  Jacobo  et  Fran         '''"""■ 

cisco  de  Burgo,  Nicolao  domini  Antancolli  ot  filio 

Pjus  Rico  asseruit,  quod  rolroactis  temporibu^. 

quando  pr^egnans  porveniebat  ad  partum  ante- 

quum  fctus  prodi.ct  in  lucem,  vd  extingucbatur 

in  vcntre,  vol  m  ipso  egressu  sine  omni  baptisnm- 

tis  gratia  occumbebat.  Cum  ergo  e.sset  pra-nans 

et  quasi  partui  jam  vicina,  et  vcnrrabilis^rater 

Hainoriusjam  migra.sset  ad  coolum,futura;  prolis 

niortem  cxpcctans  et  timens,  amarissimis  cvpit 

tatigari  doloribus  et  lacrimis  multiplicif cr  irri^ari 

quare  quos   cum  multo  porlabat  laboronimis- 

que  pariebat  dolore,  nec  participes  vitaj  prjB- 

sentis  fiebant,  nec  in  Ghristo  regenorationi.  gra- 

tiam  obtinobanf.  Pkis  tamon  dolons  grati*  sub- 

traolEe  quam  vit^^  ci.pit  venerabile  corpus  fratris  '*' 

Kamern  visitare  sollicite  ot  eidom  cum  lacrimis 

supphcare  devote,  hoc  solum  orans  et  petons  ut 

miserabilibus  doloribus  suis  bcnigne  subvenions. 

proh  quam  portabattantum  [jost  partum  daret  dc 

vita,utipsiusregenerationisundamundari*.Dmn  *mW,  [...s..et 
crgo  sic  orans  exaudiri  sj)eraret,  nocte  quadam 
comparuitsibi  in  visione  dictus  venerabilis  frater 
cum  confessore  suo,  adhuc   in  carne   vivente, 
fratre  Oddoneseilicet  de  Burgo.Videbaturaiitcm' 
ipso  saiictus  sic  splendens  et  lucens  ut  claritas 
sua  solarcm  excederet  claritatem;  et  cum  petenti, 
Quisem-f,  dictus  frater  Oddo  dicens*;  J.ste  est        *   le-je 
snncfus  frater  Jiainerius.  quem  iniocasfi  derotc        «'it-eret 
Becim nienda  fe  ftibi,  ut  exaiidint preces  tuas,  genu- 
flexil  illa  in  visione  et  suspectum  prolis  obitum 
Juxta  solitam  precem  supplicitor  comniendavit. 
Tunc  visum  est  sibi    quod    prccibus  suis  non 
respoiideret  verbmn  sed  signis.  Nam  vonerabili 
sua  manu  tangens  eamdem  super  vestes,  prae- 
gnans  corpus  tribus  vicibus  super  umbilicum  cru- 
cis   signaculo  consignavit.   Evigilans   autcm    et 
visionem  intelligens  juxta  preces  suas  ad  prolis 
vitam  referri,  indubitanter  ex  tunc  sancti  patro- 
cinium  expoctavit.  Amitit  suae.  domnte  scilicol  F 
Viola?,  prififatam  referens  visionem,  confortata 
petiit  ab  ea  de  consilio  suo.  Viginti  quintpic  Pater 
nosferet  totidem  salutationcs  beala;  V^irginiscum 
lacrimis   et    genuflexionibiis   quofidic   dixit   in 
honorem  et  reverentiam  dicti  saiicti.  Cum  aufcm 
pervenisset   ad  parfum.  ita  ccepit  visccralibus 
fatigari  doloribus,  ut  non  solum  ipsa  sed  et  omnes 
astantes  de  sua  vita  jjcnitus  dcsj)era.sscnt;  et  qu* 
ipsius  solUcitse  fuerant  de  vita  prolis,  mortem 
matris  illico  oxpectabant.  Ef  octe  domna  ejus 
amita  accejiit  quamdam  jjarticulam  de  tunica 
dicti  sancti,  quam  secum  habebat  et  ad  pnefatam 
neptom  suam  accedens  et  citra  cor  ijisius  dictam 
tunicam  ponens,  confortare  illam  cfrpit  et  diccre 
confidenter:  Confde,  fiUa,  quia  sanctits  Rainerius 
adjuvnbit    fe,  nam    conjuncta    semper    mihi    in 
necessifnfibus    meis  mccurrii.    Ecce   habens    de 
tunica    sua  fecum ;  irjitur   inrorn    Hli/m.   Tunc 
istis  simul  cum  aliis  invocationibu.s,  subito  iiiulier 
pcperit  cum  salufe.  Poperitaulemma.sruIum,  sed 
abortivum,  ita  quod  omni  sensu  carcbat  ct  mofu; 
et  omne  rcmedium  sibi  factum  oninino  laborabal 
in  vanum.  Dixit  autem  quod,  iicct  multum  dole- 
ret  et  flerot,  de  virtufe  tamen  ct  meritis  sancti 

Rainerii 


396 


MIEIAGULA  B.  RAINERM. 


CX    MSS. 

•  ita  corr.; 

cod. 
conjuncte. 


Fchricitam 
sntiatiii. 


aiUle  cuin 


Aliquis 
litmen  oculi 

dextri 
rccttperat. 


Mulier 
</rarissimi) 

morbo 
vnnata. 


Rainorii  plurimnrn  spcrans,  iiisius  palrocinmm 
suppHoiUT  iniploravil.  Dixit  etiam  quod,  sicut 
conjicere  *  potcrat,  dictus  puer  per  aliquos  dies 
vita  omnino  caruit,  antequam  pervcniret  ad  par- 
fum,  quia  anlc  ipsum  parlum  nullum  molum 
sentiebat  ejusdcm;  postquani  vero  e-respus  fuit 
ex  utero,  in  ipsa  incisione  umbilici,  quo  embryo 
enutritur,  nihil  omnino  apparuit  sanguinis  vel 
hunioris,  tamquam  si  IlKnum  aridum  .^cindcrctur. 
Immo  ctiam  ipse  umbilicus  erat  quasi  siccus,  ut 
sic  conjiceretur  quod  nec  in  die  praecedenti 
inmiediate,  vel  tertia,  ad  dictum  pucrum  per 
ipsum  umbilicum  luit  nutrimentum  transmissum. 
Dixit  insuper  quod  per  longam  satis  moram,  dum 
ipsa  ejus  mater  ex  toto  corde  sanctmu  invocaret 
Raineriuni,cum  lacrimis  multis  multiplicans  prc- 
ces  et  vota,  obscitavit  puer  et  vocem  vagitus  emi- 
sit  miraculose,  vitre  redditus  et  saluti.  Testes, 
domna  Rerta  domntc  Mlliore,  donma  Viola  uxor 
quondam  et  amita  dicta?  domnae  Violfe,  domna 
Honorabilis,  uxor  quondam  Camosii. 

28.  Dio  quarta  exeunte  mensis  novembris, 
domna  Scanlatta,  filia  olim  domini  Guidonis  et 
uxor  Mercati  Ranerii  Uguitionis  de  civitate 
Castclli...  quod  de  proximo  mense  octobris,jam 
sunt  qninquaginta  dics  vel  circa,  febris  pcrieulosa 
inva.sit  filium  suum,  Ranerium  nomine,  ibidem 
pra^scntem,  annorum  sex,  ita  quod  quotidie 
febricitabat;  sed  post  viginti  quinque  dies,  ita 
febris  invalult  et  totidem  diebus  sic  dure  illum 
opprcssit,  quod  corpus  ipsius  pueri  in  tantum 
intumuit  quod  medici  civitalis,  seilicet  magister 
Franciscus  et  magister  Romeus,  dicebant  dictum 
puernm  hydropicum  incursurum,nisi  cum  diligen- 
tia  multa  debitis  remediis  juvaretur.  Ideo  liniens 
et  dolens  mater  pueri  ipsum  recommendavit 
Deo  et  sancto  ejus  Rainerio,promiltens  quod  pue- 
rumsecum  duceret  et  corpus  ejus  sollicite  visita- 
rct.Einisso  voto,  curatus  estpucr...quod  dictorum 
medicorum  judicio  erat  plene  sanatus,  sed  *  non 
sineret  paterut  matcr  votum  impleret,  recidivavit 
puer  et  more  solito  feln-icitare  fortissime  co?pit. 
Tunc  de  voluntate  patrisreiteravit  mater  votum 
et  iteratofuit  sanitas  subsecuta, 

20.  Die  ultimo  ejusdem  mensis,  Ondedeus 
Bcnccvenne  de  Largine...  quod  occasione  cujus- 
dam  infirmitatis  lucem  oculi  dextri  amisit  ex 
toto,  et  per  tcmpus  annonmi  viginti  cum  ipso 
oculo  pcnitus  nihil  vidit,  nec  videre  potuiL  Audl- 
tis  autcm  miraculis  quiupor  venerabilem  fratrem 
Rainerium  operabatur  Deus  excelsus,  devote  se 
recommcndavit  eidem,  dicti  oculi  lucem  humlli- 
ter  petcns  et  voto  promittens.  si  recuperabat 
eamdem,  quod  corpus  dicti  sancti  nudis  pedibus 
visitarct.  Voto  autem  cmisso,  videre  illico  coepit; 
et  cum  perfecisset  votuiii  ct  de  benefioio  gratias 
ageret,  juxta  ipsum  venerabile  corpus  orans  et 
obsecrans,  clariori  rccepto  lumine  sic  clare  cuncta 
videbat  ac  si  lumcn  dicti  oculi  mmquam  I^sum 
fuisset  in  aIi(iuo. 

30.  Die  prima  mensis  decembris.  doinna  Dala- 
sia  uxor  Gratie  doPlebe  GlassiscomitatusAretii... 
quod  dum  ipsa  esset  prtegnans  et  quodam  scro 
iret  ad  fontem  per  aquam  accipiendam,  gravi 
oppressa  timore,  invasit  eam  ajgritudo  terribilis, 
(piare  fuit  usquo  ad  diom  exteram  prfegravata. 
Siquidem  per  dictum  timorem  dbtit  quod  ex 
tvmc  fuit  in  continuis  quasi  et  horrendis  terrori- 
bus:dic  noctuque  tremebal  etiam  corpore  toto, 
singultus  patiens  sic  duros  et  arduos,  ut  poterant 
valde  a  remotisaudiri.  Consuluit  medicos  multos; 
sed  nullus  noverat  parare  remedium.  Judicabant 


Febnciian.' 
mnntits. 


tamen  paralysim  fore;  tamen  ipsa  accidentia  D 
comprehendere  non  valebant.  \n  dicta  infirmitate 
stabat  sjiepius  per  duos  dies,  nihil  oninino  come- 
dens  et  loqui  noii  valens,  durisque  tremoribus  et 
singultibus  laborabat;  remanebat  ex  hoc  per 
dictos  dicssic  destituta  omnibus  corporis  viribus, 
ut  diebus  pluribus  jacens  inlecto  nec  posset  sur- 
gere  nec  aliquid  operari.  Dixit  etiam  quod  prte- 
dicta  infirmitate  gravata  et  impedita  fuit  continue 
annis  undecim,  e(  onmia  quai  experta  fuerat 
medicamina  plus  sibi  obesse  noverat  quam  pro- 
desse.  Dixit  auleni  qiiod,  audita  fama  miraculo- 
runi  qute  per  venerabilem  fratrem  Rainerium 
virtus  opcrabatur  divina,  de  meritis  dicti  sancti 
sumpta  fiducia,  venit  ad  Burgum  et  die  noctuque 
cum  viro  el  germano  suo  stans  juxta  suum  vene- 
rabile  corpus  vota  vovens  et  humiles  preces  effun- 
dons...fuitsubito...sanata.  Tcstes  Gratia  Benamati 
de  Plebe  Glassis  comitatus  Aretii,  Guerutius  Ben- 
venuti  de  Libbia  comitatus  Aretii,  Ventura  Mar- 
tina  de  eadem  villa. 

31.  Die  tertia  ejusdem  mensis,  Dutius  Sancutii 
de  Cortevecchia  comitatus  Castelli...  quod  jam 
sunt  quatuor  anni,  quod  ipse  duras  febres  passus 
est  ita  quod  quatuor  vel  tribus  diebus  febricitabat 
in  hebdomada,  et  tenebat  et  molestabat  oum  fe- 
bris,  quando  invadebat  illum,  antequam  eum  di- 
mitteret,per  diem  et  noctem  patiebatur  et  in  dicto 
jam  tempore  dolores  in  genibus  et  cruribus,  ita 
quodvixse  origerepoteratvol  modicum  ambulare. 
Dixit  autem  quod  dum  recommondasset  se,  jara 
siint  dies  multi,  venerabili  fratri  Rainerio  devote 
se  recomendans  eidem  miraculose  fuit  subito  tam 
a  febre  quam  a  dictis  doloribus  plonarie  liberatus. 
Testis,  domna  Benvenuta  uxor  quondam  Boni  et 
avia  dicti  Sancutii. 

SS.Diepreedicta  ojusdem  monsis.Biancus  Ama- 
doris  de  Sumptiano  de  Massa  Trabarie...  quod 
in  tibia  sinistra  ita  duros  et  arduos  per  mensem 
passus  fuerat  dolores,  et  etiam  in  inguine,  quod 
crus  erigere  non  poterat  vel  levaro.  Audita  vero 
faina  miraculorum  quaa  Deus  operabatur  per  ve- 
nerabilem  tValrem  Rainerium,  devoto  se  recom- 
mendavit  eidein,  et  pater  ejus  ipsum  recommen- 
davit  similiter ;  et  tmic  slc  convaluit  subito,  quod 
crus  cxtendere  potuit  et  cum  baculo  ambulare. 
Propter  quod  simul  cum  patre  accessit  ad  vcno- 
rabile  corpus  ipsius  sancti,  et  duin  ibi  starent  et 
dovote  orarent  dictus  Biancus  plenam  consequi 
meruit  sanitatem.  Tcstis  pater  ejus. 

33.  Die  septima  mensis  decembris,  Guidarellus 
oIimGuidonisFreiigueUidecivitateGasteUi...quod 
Ciscus,  nepos  ejus,  patiebatur  febrim  quartanam, 
quai  forliter  multum  el  per  inultum  satis  sputium 
affiigobat  eum.  Et  cumjam  quinquc  vicibus  esset 
perpessus,  et  ipsa  febris  in  vigore  esset,  ita  quod 
non  solum  pormanere,  sed  augeri  firmiter  crede- 
retur,  -venerat  avia  ad  Burgum  ad  venerabUe 
corpus  sancti  fratris  Rainerii  devotionis  causa  et 
dicto  nepoti  suo  auxUium  petitura,  ipsum  devo- 
vons  humUiter  dicto  sancto.  Quae  cum  redisset 
Gastellum  et  quamdam  particulam  tunicae  ipsius 
sancti,  quam  doferebat,  dicti  adolescentis  posuis- 
set  ad  coUum,ejusdem  sancli  patrocinium  suppli- 
citer  invocando,  ipsius  assistente  virtutc,  miracu- 
lose  extitit  liberatus.  Testis,  ipseCiscus. 

34.Die  decima  quarta  mensis  novembris,  dom-      ^.^^^^^^fi,„„ 
nus  Jacobus,  rector  ecclesise  sancti  Glerici  (?),  de  *'^'^|^^j„j,, 
comitatu  CasteUi...  quod  jam  sunt  decem  dies 
quod  ipsepatiebaturinfirmitatem  squinantiffi  tam 
gravis,  quod  quasi  dosperabat   et  timebat  de 
morte.  Et  cum  devote  voveret  et  sancto  Rainerio 

se 


]tim  criiri' 
labaraiis. 


F 


Jtm 
fehricitans. 


Itenf 


DIES  PRIMA  .\OVEMBHIS. 


m 


A  se  suppliciter  conimendarct...  fuit  subito  curatus. 
Testis,  Guidarellus  Benvenuti, 
tmi  fixdtla        3^-  Die  ultlmo  mensis   decembris,  Andrtolus 
wimaria    Joannls  de  Confegnano  comitatus  Castelli...  quod 
inhorans.     per  tempus  annorum  quindecim,  passus  fuerat 
fluxurn  lacrimarum  continuum  cx  oculo  dextro, 
ita  qiiod  non  solum  maxillu,  sed  etiam  vesies  la- 
criniis  respergebat;  propter  quod  ita  conturbaba- 
tur  SKpe  dictus  oculus.  quod  impcdiebatur  usus 
cjusdem  oculi,  ut  per  ipsum  videre  non  posset. 
Recipiobat  etiam  siepe  quasi  incomportabilcm 
adustionein  ex  ipso  lacriniarum  concursu.  Con- 
sulebat,ut  dixit,  super  hoc  medicos  multos,utpote 
magistrum  Mercatum  dc  Eugubio  et  magistrum 
Andream  de  Ancona  et  plures  alios,  nec  potcrimt 
dare  sibi  aliquod  rcmcdium  sanitatis.  Dixit  etiam 
quod  libentius  elegisset  dictooculo  prorsus  care- 
re,  quain  diclam  infirmitatem  portare.  Audicns 
autem  famam  mii'acuIorum  quEe  Deus  per  vene- 
rabilem  fratrem  Raincrium  facicbat,  devofe  se 
recommendans  eidem    promittens,  si   liberabat 
ipsum  ab  infirmitate  prisdicta,  visitare  nudis  pe- 
P,  dibus  vcncrabile  corpus  suum,  portans  in  capite 
candelam  ceream,  qna  cingeret  capsam  suain,  et 
pergens  nudis  genibus  ab  ipso  ingressu  ecclesife 
usque  ad  venorabile  corpus.  Quod  ct  fecit  devote. 
Dum  ergosic  vovissctet  orassel  humilitGr...  tuit... 
sanatus.  Dictus  magister  Jacobus  dixit  c[uod  in- 
firmitas  erat  fistula  lacrimaria,  et  Iioc  quod  audi- 
vit  ab  isto  magnum  judicavit  miraculum. 
'ebncitans       3G.  Eodem  die,  donma  Druda  Jacomutii  de 
snuatfi.       Sancto   Donato    de  Sistino...  quod  dum  febri- 
citasset  dlu  et  fcbricitarct  fortissime,  recommen- 
dans  se  humiliter  venerabili  fratri  Rainerio,  fuit 
subito...  sanata.  Patiebatur  insupcr  in  digito  infir- 
mitatem  tam  gravem,  ut  videretur  sibi  quod  ex 
ipso  vis  flammea  pra^cederet  cum  ardorc,  ita  cpiod 
die  noctuque  quicscerc  non  valebat.  Propter  quod 
cum  ab  ipsa  febri  jam  curata  advenerabile  corpus 
S.  Raincrii  accessit  devote  et  cum  lacrlmls  suppll- 
caret...  fuit  subito  liberata.  Tfstc^,  domna  Clara 
mater  ejus  et  Andreas  Sinibaldi  convicinus  ejus. 
fiti  crnre        ^7.  Dic  tcrtio  januarii,  domna  Benasai  de  Jovc 
nOorans.     comitatus  Ciistelli...  quod  crus  cjus  sinistrum  tan- 
tum  tumorem  incurrerat,  et  ipse  pes  ejus  sinister, 
quod  digitorum  dicti  pedis  solie  apparebant  un- 
gues,  ita  occultabat  et  operiebat  cosdcm  digitos 
G  ipse  tumor.  Crus  etiam  prcefatum  sic  intumucrat, 
utagenuinfra  non  nimusgrossltudinis,  quam  a 
genu  supra,  videretur  haberc.  Patiebatur  ex  hoc 
ita  vehemcntcs  dolorcs,  ut  locum  non  possct  in- 
venirc  quictis.  Et  cum  diebus  jam  scplcm  dictam 
infirmitatcm  passa  esset  et  adhuc  vehementius 
pateretur,  rccommendixvlt  se  cum  lacriniis  sancto 
fratri    Rainerio,  nocte  quadam  dum    cruciatus 
gravissimos  pateretur,  vovens  suum  venerabile 
corpus  cum  munere  visitarc.  Et  tunc...extitit  libe- 
rata.  Testes,  Riccus  ejus  vir,  domna  Maffutia  uxor 
Jacobi  de  eodem  loco. 
•Mi  iatere        38.  Dle  tertio  inensis  januarii,  domnii  Pruda 
^iiiixtrn.      uxor  cpiondam  Plcndebeni  de  Casteliioni  sancti 
Bartholi,  comitatus  Castelli...  quod  Cintius  filius 
patiebatur  gravem  fracturam  ex  latcre  sinistro, 
ita  quod  intcstina  dccurrebant  m  osseuin,  dum 
puer  ipse  ambularet  vel  staret ;  nec  sine  dolore 
magnopoteratambulare.DedictaveroiEgritudine 
dixit  se  perpcndisse  anno  proximo  prceterito  de 
mense  septembrls,  et  cx  tunc  semper  vidit  ipsum 
dictam  pati  fracturam,  ita  quod  vchementer  ipsa 
dolebat  et  affligebatur  pro  eo,  et  ipsum  perditum 
et  ciuasi  mortuum  a;stimabat.  Dixit  autem  quod 
dum  post  trirnsitum  vencrabilis  fratris  Raincrii 


ipsum  ad  venerabile  corpus  ejus  ot  eidcm  dcvo-  kx  «« 
verct  devotc  et  supplicarct  huniilitLT...  fuil  subito 
libcratus.  Testes,  ipsc  prjedictus  pucr,  Ventura  de 
inonte,  Pctrus  Ricciai-di  domni  Macepli  de  Burro, 
donma  Mita  uxor  Ventm-ini  dc  Burgo,  doinnii 
Pcrcgrina  uxor  quondam  Venuti. 

30.  Die  septima  mensis  januarii,  doinna  Imilia    itfm  muiif,- 
uxor  quondam  Jacobi  Boniohnis  et   fllia   olim  "'"^''•'"'''j:nM 
domni  Bcncevenni  dc  civitalc  Castclli...  quod  jain    '"''''"'"'"'' 
sunt  viginti  anni  et  ultra,  quod  quidam  clcricus  "" 

famosus  ciuidem  in  scientia,  sed  vita  et  nioribus 
lubricus  et  mundanus,  qula  sibi  in  nialitiis  et  lasci- 
viis  consentirc    constanter  rcnuit,  coniminiatus 
esl  ei  quod  sic  ageret  contra  illani  suis  malefieiis 
et  incantationibus   inalis,    quod  eam  sensu   et 
discrctioncprivarct  el  inciiiurabilibus  sempertor- 
queret  tormentis.  Et  ex  tunc  ita  horridas  passa 
est  Eegritudines   et  Inauditos  dolores,  quod  suo 
jurainento  firmabat  nunquam  se  possc  narrarc 
pcr  singula;  quarc  ipsaraet  scntlre  potuerat,  sed 
comprehendere  ncquaquam.  Dixit  autem  quod 
infra    dictum  tempus  nunquam  die   vcl  nocte 
potuit  habere  quietem  :  sl  dormicbat,  videbatur  p 
sibi  quod  ita  attraherentur  brachla  sua,  et  ila 
vehementes  sibi  videbatur  sentire  dolores,  tan- 
quam  sl  in  equleo  torqucretur;  ct  soiiinia  scmpcr 
mala  bahcbat  et  turpiii,  ct  dic  noctuquc  malanon 
poterat  vitare  phantasmata.  Infra  dictum  tempus 
nunquam    ex  quacumque  materia   gaudli  gau- 
dium  vel  laititiam  recipere  poluit,  nec  credehat 
quod  totus  mundus  potuisset  sibi  dare  laHitiam, 
si  omnia  apposuisset  desiderahilla  sua  et  dclccta- 
bilia;  ila  contra  ejus  affcctum  crat  tristitia  et 
dolores.  Dixit  etiain  quod  jaiii  .sunl  dccem  anni, 
quod  luniine  prorsus  caruit  ocuii  dcxtri,  ita  quod 
usque  ad  infriiscriptum  tempus  suie  Hberationis 
ox  ipso  oculo  vldcrc  non  potult.  A  trihus  autcm 
aimis  citra,  ita  sinlstri  oculi  obscuratum  habuit 
lumen,  quod  nec  colores  distinguere  poterat.  nec 
quffi  sibi  objiciebantur  clarc  disccrnerc;  sed  ali- 
quando  videbantur  omnia  sihi  nigra,  aliquando 
rubra,  quandoque  ohscura  et   variis   coloribus 
colorata.  Et  seinpcr  vidcbatur    sibi  quod  ante 
oculos  suos  nebulam  quaiiidiun  liidicrcl.   Infra 
dictuni  tcmpus  iinnorum  viginf i  sonos  varios  sem- 
per  habcbat  in  auribus,  puta  campanarum,  mal- 
leorum.  aquarum  niultarum,  tubai-um  varlamm,  p 
reptilium  ct  quadrupedum  divcrsorum.  Videba- 
tur  ctlam  sibi   quod   sibi  cor  ejus  laccraretur 
ungulbus  et  Importabllcs  tunc  sustinebat  dolores, 
et  usque  ad  ccrcbrum  ascendebat  vexatio,  quod 
siniiiiter  conturbabatur  et  terribilitcr  vexabatur. 
Duin  ambularet,  videbatur  sibi  quod  terra  ape- 
riretur  et  dcficeret  sub  pedibus  ejus,  et  ipsa  rue- 
ret  in  profundum.  Similiter  ct  eum  dc  nocte  se 
locabat  m  lecto,  videbatur  sibi  quod  ip.sam  simul 
cum  lecto  aperta  tcrra  deglutire  deberct.  Seepe 
circa  cor  tanta  erat  angustia,  quod  dcficicns  viri- 
bus  cadebid  in  terram,  et  ita  reddcbatur  insensi- 
bilis  quod  quasi  mortua  videbatur.  hlco  aperie- 
bant  sibi  quandoque  os,  et  omne  sibi  deglutiendum 
prfebcbiuit.  Comcdens  et  bibens  videbatur  sibi 
quod  alia  prieforet,  quae  Ista  gustaret;  ncc  videba- 
tiir  sibi  quod  ex  hoc  debilitas  corporis  debito 
modo  cessaret,  iinino  sicpius  augebatur.  Insuper 
videbatm*  sibi  quod  quasi  cordc  careret,  quia  non 
ad   voluntatem    cogitatus    fomiare  poterat  vcl 
affectus  sed  videbantur  sibi    quod  ei    aliimde 
darent,  et  quod  portarcntm-  ab  exlra,  iiec  ipso 
corde   videbantur  oriri.  Sajpissime   reddebatur 
attonita.  et  quasi  diu  stabat  antequam  adverteret 
ubi  esset.  Cogitationcs  habebat  inordinatissimas, 

lurpes 


398 


MIRACULA  B.  RALXERII. 


Kx  wss.       turpcs  et  viles,  et  in  corde  niala  multa  et  varia  et 
(lisponebat  et  proponcbat,  niultis  et  variis  tenta- 
tionibuj;  seniper  plena.  Quotidie  quasi  disponebat 
se  veloccidere  gladio  velpreecipitaredealto,  vel 
suspendere  Iaqueo,et  sa?pchujusniodi  attentabat. 
Super  quo  mirabatur  niuUuin,  nesciens  quomodo 
luerit  ab  islis  periculis  liberata,  quod  ncc  interle- 
cerit  semetipsajn.  Dicebat  tamen  quod  sa^pe,  dum 
talia  proponeret,  procuraret  et  jam  jam  agere 
vellel,  nicnti  ejus  parentuni  et  consaiif^fuineorum 
futura  occurrebat  confusio;  etneipsosconfunderet 
se  a  talibus  revocabat.    Erat  quotidie  quasi  in 
desperatione,  nec  videbatur  quod  fidein,  spom 
vel  caritaleni  posset  habeie  nec  devotionem  ad 
Deum,  vel  sanctos.  In  solemnitatibus  magnis  plus 
videbalur  affligi ;  si  attentabat  orare,  ita  impedie- 
batur  quod  non  soluin  mente,  sed  corpore  rcvo- 
cabatur  omnino,    quasi   corporalifer  pelleretur. 
Hoc  sibi  jjotissimum  discretionis  remansisse  dice- 
bat  quod  cognoscebal  se  pati  et  videbat  quod 
facere  et  diccre  qua;  voIebat.Postqnam  ista  depo- 
suit,  accepit  capiilos  suos  et  ait  :  S/  hahcrcm  tot 
g  limfuuit,  H  Himjulx  Inqiierenfnr  qi(x  passa  simi, 
narrare  vequirem.  Dixit  autem  quod  venit  ad 
venerabile  corpus  fralris  Rainerii,non  tamen  fide 
attracta,necdevotionoallecla,sedcumdoniinabus 
aliis  venicntibus  sociata:  et  dum  staret  Juxta  Illud 
venerabile  corpus,  circa  quod  erant  lumlnai-ia 
inulta,  quas  prius  videre  non  poterat,  ca?pit  subito 
iila  viderc.  Et  tuin  visum  cst  sibi  quod  cor  suuin 
reddituni  esset  ei,  et  hoc  acceplo  signo  ca-pit  spe- 
rare,    et  multis    perfusa    lacrimis    dicti   sancti 
palrociniinii  invocare,  devote  assercns  el  con- 
testans  quod  plene  credebat  quod  spiritaliter  et 
corporaliter  ipsam  liberare  valeret.  Dixit  autem... 
quod...  liberata  fuit  perfecte.  Hitc  quia  nobilis 
doininaerut  et  de  ordiiie  Atincnliuni  et  talia  fue- 
ratpassa,  ad  audiendam  depositionem  suam  non 
fuerunt  nisi  duo  pijedicti  teslesadmissi.  Te>(tis, 
doinna  Lalina  uxor  quondam  Rainalducci  Rai- 
naldi  Ponge  de  civitate  Castelli. 
Up_,„  40.Die  secunda  mcnsis  febrnarii.  domna  Agnes 

M-ndtam.  uxor  Joaiinis  Prioris  de  Arclio...  quod  jam  est 
mensis  et  pius  quod  filia  sua,  nomine  Flora,  febri- 
citabat  forli  febri  continua,  quam  passa  fuerat 
diebus  multis,  et  duin  laboraic  vidcretur  in  extre- 
mis,  et  niors  ejus  expectaretur  de  proximo,  ipsam 
sancto  Raincrio  multis  precibus  commeiidavit, 
devote  promittcns,  si  ipsam  libeiaret  ab  iiifirmi- 
tate  pra3dicta,venerabile  corpus  ejus  personaliter 
visitai'e.  Quae...  subito  sanata  fuit...  Istud  fore 
miraculum,  quia  cmn  recommendasset  eam  post 
niatutinalem  horam,  tantum  tunc  mcntis  et  cor- 
poris  fuit  consecuta  vigorem,  quod  ipso  mane 
surrexit  et  per  seipsam  venit  ad  ignem. 
titm  (Uiiu^  41.  Die  tertia  eiusdein  mensis,  Magislcr  Palitius 
iHibens  deBavia  Massc  Trabarie  medicus  ossumii  dcstru- 
co7fracZ,,  ^f°?"^'"-  ^"0^1  ^^--issus,  filius  doinin^  RosK  de 
civitale  Gastelli,  cadens  de  quodani  equo  sibi 
brachiuni  conlVegit  ex  toto,  et  quare  non  bene 
reparatum  fuit,  ossa  dicli  brachii  extra  debita 
loca  posita  ipsum  brachium  ininus  reddcbant 
altero  quasi  quatuor  digitis ;  consU-ictisquc  nervis 
brachium  ipsum  remansit  ariduni  et  inflexibile 
penitus  per  quinque  mcnscs  et  ultra,  ita  quod 
dictus  Massus  induore  seipsum  non  potcrat,  sed 
quod  a  duobus  induerctur,  quia  ipsum  brachium 
nec  conlrahi  poterat  nec  extendi.  Vocatus  autem 
ad  curam  istius  medicus  jam  prajfatus,  et  sic 
inflexibile  brachium  dictum  invcniens,  arte  et 
viribus  ipsum  flcctere  conabatur,  paratum  ad  hoc 
adiiibens  instrumentum,  el  cum  plures  traherent, 


deficiebunt  penitus  viribus  in  trahendo.  Invocata  D 
vero  Immihter  virtute  sancti  fratris  Rainerii  ab 
omnibus  qui  astabant,  subito  insonuit  brachium, 
sicut  ligna  sicca  franguntur,  et  miraculose  ad 
statum  pristina^  sanitatis  fuit  reductum.  Testis 
Toscutiusohm  RigettidePillio.  '' 

42.  Die  decima  quarta  mensis  februarii,  Giova-     he,,.  .//„. 
gnolus  Viachmi  de  CoIIe  Solis...  quod  ipse  incur-      syn-n.,. 
rerat  fracturam  valdc  gravem,  ita  quod  intestina        '^""'^- 
egrediebantur  et  infcrius  descendebant  magna- 
que  lumclactio  apparebat.  Cum    autem  sancti 
Raincrii  palrocinium  invocasset  promittens  visi- 
tarc  suuin  venerabile  corpus  ct  ad  honorem  ejus- 
dein  candelam  ceream  ad  collum  qua  capsa  dicti 
corporis  cingeretur,  subito...  sanitas  fuit  debita 
subsecuta. 

43.  Die  dccima  sei)tima  ejusdcm  niensis, Tallia-       Co,tn-e 
ferrus  olim  Schiatti  domni  Jamdonati  de  Soldanis        ''^''■"" 
de  civitate  Florentia?...  quod  ipsc  eum  octoginta      '''"''■'"'■ 
noveni  in  fortissimo  carcere  captivus  tcnebatur 
Florentlfe  sub  fida  valde  custodia,  itoacmpeditus 
et  custoditus  cum  illis,  quod  nulli  eoruin  locus 
videri  poterat  evadcndi ;  et  cum  fuissent  ibi  men- 
sibus  quatuor,  plures  et    plui-es    attentavei-unt  ^ 
muros  frangere  pra^dictl  jain  carceris,  et  experti 
ipsius  muri   fortitudinem  desperabant  omnino, 
quia  non  lapideus.sedquasi  ferreus  ex  sua  duritie 
videbatur,  tanquam  si  compactus  foret  infrangi- 
bili    et    inseparabili    bitumine    pro    ccemento. 
Audita  vero  fama  miraculorum  et  novo  transitu 
sancti  fratris   Rainerii,  quje   quidem  abbas  de 
Burgo  Guadagnolo  nepoU  suo  niandaverat  ibi- 
dem  detento,  concorditer  ipsi  captivi  Deo  et  dicto 
ejus  sancto  sc  humiliter  devovcrunt.  Sumptaque 
de  meritis  ejus  fiducia,  laudes  Deo  ct  dicto  sancio 
reddebant  devote  et  alacriores  solito  videbantur. 
Quod  advertentcs  custodes,  qui  ipsum  carcerem 
custodiebant  ut  castrum,  suspicari  coeperunt  et 
eosdem  attentius  custodirc.  Et  cuni  dictus  Guada- 
gnolus  do  Burgo,  qui  majori  fide  ad  ipsum  san- 
ctum  movebatur  et  fiducia  pleniori,  pcr  plures 
dies  confessorem  peteret  cui  confiteri   valeret, 
vocato  illo,  durissimos  compedes  sibi  dederunt, 
qui     (luidem    dicuntur    vulgariter     ClmvisfeHi. 
Eiant  auteiii  ipsi  coinpedes  utiestimare  poterat, 
et  audiebat  ab  ipsis  custodibus,  ponderis  magni, 
scilicet  quatuordecimlibrarum  etultra;  qui  habe- 
bant  annulos  valde  latos,  grossos  et  ponderosos,  ^ 
et  ex  anteriori  parte  apcrtos,  qui  supra  talum  ex 
posteriori  parte  ponebantur;  et  tunc  ita  stringe- 
batur  cum  malleo  et  incudme,  ut  slne  ferramentis 
et  industria  multa  removeri  non   posscnt.  Per 
quos  propterea  mittebatur  baculus  ferreus,  gros- 
sus  et  ponderosus,  et  in  ipsis  annulis  firmabatur. 
Ipse  baculus  cx  anteriori  parte  positus  erat,  et 
super  pcdes  residebal.  Qui  ambularo  conarctur 
cum  illis,  vix  per  unain  unciam  pedem  niovere 
valeret.  Cum  autem  dictus  Guadagnolus  vide- 
rct    se   ita  crudeliter  compcditum,  flere    ama- 
rissinie  co^pit  ct  de  tanta  crudelitate  conqueri, 
quia,  dum  confessionom  peteret,  ita  immaniter 
Iractabatur.  Et  tunc  in  ipsorum  cusfodum  prje- 
sentia  devovit  so  Deo  et  sancto  ejus  Rainerio, 
lacrimabiliter  et  humiliter  orans,  ut  tanta?  crude- 
litati  finem  daret  et  ipsum  misericorditer  libera- 
ret.  Deridebant  eum  astantes  et  verba  ejus  inania 
judicabant.  Tunc  quidam    de  sociis  suis  illum 
levans  a  terra,  cum  per  se  ambulare  non  possct, 
ca'pit  oum  deferrcsancti  Rainerii  auxilium  postu- 
lantem.  Et  subito  ceciderunt  ferramenta  de  pedi- 
bus  ejus,  nulla   in    ois    inventa  fractura  vel  et 
apertura.  Tunc  socii  slupofacti  tanto  viso  mira- 

culo 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


B 


iivlter 
■otans 
ialur. 


G 


tU8  in 

XtlllS. 


culo  considerare  ferramenta  cooperunt ;  et  vide- 
runt,  quod  ctiani  de  pcde  unius  infantuli   non 
possent  exire.  Ampliori  conccpta  fide  et  fiducia 
pleniori,  dicto  sancto  se  devote   devoverunt  et 
in  noniine  ejus  incipientes   earcerem  frangere, 
murum  faciliter  destruebant,  in  quo  etiam  dicti 
sancti  miraculosani  cop:noscebant  virtutcm.  Quod 
autern    extrahebant   de  muro,  in  fisconibus  et 
mataratiis   suis  ponebant;  et,  cum  duo   essent 
ordines  dictorum  lectoruni  in  uno  ponebant  et 
immediate  sequente  nihil  poncbant,  sicque  pro- 
cedebant  per  singulos :  et  ideo  in  lioc  recogno- 
sccbant    miraculum,    quia    custodes   scrutantes 
sollicitc  semper  omittebant  scrutari  lectos,  uhi 
erant  eementum  et  lapides,  et  solurn  alios  ubi 
nihil  de  his  positum  erat  sollicite  scrutabantur. 
Insuper  asseruit    quod  prtedicti  captivi  omnes 
sibi  confregerant  compedes,  et  licet  ipsos  com- 
pedes  dicti  custodes  cum  lumine  scrutarentur 
sollicite,  nunquam   in  eis  pcrcipere  potuerunt 
fracturam,    tanquam    si    ipsorum    forent    oculi 
penitus  caligantes.  Iteni  asseruit  quod,  dum  egre- 
derentur  de  nocteper  fencstram  quam  fecerant, 
magnum  faciebant  clamorem  ct  colloquendo  invi- 
cem,  et  etiam  se  deponendo  de  alto,  et  maxime 
quia  per  maceriem  lapidum  ipsos  oportebat  tran- 
sire,  qui  connnoti  non  modicurn  resonabant.  Et 
dixit  quod,  licet  lunc  vigilarent  custodes,  et  se 
mutuo  ad  custodiam  exhortarentur,  et  isti  prope 
illos  debercnt  transire,  nihil  penitus  audiebant, 
tanquam  si  ipsorum  aures  obsurdcscercnt.  Ideo 
evasionem  miraculosam  asserebant.  Testes,  Gua- 
dagnoius  Landini.  cui  dicta  ferramenta  cecide- 
runt,  Pelatus   Alevati  de   Casalechio,  dioecesis 
Sansenensis,  Restorius  quondam  Gani  de  S.Petro 
de  Senis. 

44-.  Die  vigesima  mensis  februarii,  Petrus  Ve- 
nutelli  de  Burgo  S.  Sepulcri...  quod  de  mense 
novembris  anni    proximi  priEteriti  fucrunt  tres 
anni  quod  ipse  passus  fuit  quamdam  a^^gritudi- 
ncm  periculosam  ot  pcenosam  niinis,  quia  urinam 
ordinate  emittere  non  valebat;  sed  quasi  conti- 
nue  diebus  et  noctibus  guttutim  distiliabat  urina, 
ita  quod  interulam  pannosque  lecti  ex  tali-  distil- 
lationc  corruntpebat.  Et  hujusmodi  distillatio  non 
sine  vehementi  fiebat  dolore.  Per  singulos  vcro 
menses  dolores  Ita   vehementes    patiebatur  ct 
arduos,  et  per  continuos  decem  dics  vel  circa  in 
pectine  .  virga  ,  vesica  vel  intestinis  ,  quod  per 
dies  et  noctes  cessare  non  poterat  a  clamore. 
Dixit  etiam  quod  per  dictum  tempus  digcstiones 
vel  urinam  conabatur  emittere,  egi-ediebaturque 
per  secessum   ad  mensuram  unius  semissi   et 
ultra  ipsum  intestinum;  et  prtedictani  aegritudi- 
nem  per  dicturn  tempus  triuiri  annorum  et  ultra 
passus  fuerat   eontinue,  miserabilibus  noctibus 
dies  miserabilior-cs  adjungens.  Dixit  autem  quod 
hoc  anno,  dc  rncnse  januarri  circa  medium  dicti 
incnsis,  teniporc  translationis  venerabilis  corpo- 
ris  S.  Fratris  Rainerii  de  Burgo  accessit  ad  ecclc- 
srarnFF.MM.etviditpriEdicturnvencrabrlicorpus.. 
et  se  devote  devovit...  eidem  deditque  quoddanr 
cingulum,  quo  eral  ipse  prgecinctus,  dicto  fratri 
Francisco,    ut    super   venerabile  corpus   ipsum 
poneret,  et  positum  redderet  ipsi  danti.  Quod. 
sic  positum  accipiens,  crnn  hducia  nrulta  eodem 
crngulo  se  prjEcinxit.  Et  tunc...  iegritudo  sic  ex 
toto  cessavit.   Teste.i  ^  Venutellus  Mathei  pater 
supradicti  pucri,  dornna  Joanna,  uxor  dicti  Ben- 
venutietmaterdictiPetri. 

45.  Eodern  die,  dornna  Usachina  comitissa  de 
nronte  Dolio,  uxor  Riciardi  donmi  Maceptis  de 


•m 


EX    Mss. 


E 


Bm  go     quod  dum  Blaschinus,  nepos  ejus  ct  frlius 

Chu,,  donmr  Lapi  de  Flarentia,per  familam  snZ 

educerctur-  ad  domunr.  et  haberet  oculum  turne- 

IihtTsih^rn-f "''"" ''  ^'""^=^"^  p-----»^ 

allata  srb.  a  D.banano,  prout  dicta  famula  refere- 
bat ;  pi-o]Uer  quam  percussionem  dictum  ocukmi 
aperrre  non  poterat,  et  dicta  donrna  vehementer 
tnnebat  dc  IiEsione  ipsius  oculi,  accurrens  ip.a  et 
accep.t  de  tunica  S.  Rairrerii,  et  dictum  pueri 
oculum  cum  ipsa  crucis  signaculo  consignavit 
confidentcr  ipsius  hencficium  expcctando.  Et  timc 
statim  omms  turnor  cessavit  et  i-ubor. 

4tJ.    Die    vigesima    prinra    mensis  februarii,  n..n  ,««,»-, 
domna  Ururha  uxor  Bar^futii  Cisci  Guidonis  de     ^«6<"-«"«. 
Burgo...  quod  hcri,videlicet  die  sabbati,  vigesima 
prajsentis  mensis  februarii.  hora  tertia  Paulus 
ejus  films  mfantnlus  accepit  nranihus  cjuoddam 
frustum  vrtri  cujusdani  cia^ti  fi-acti,  ct  posuit  in 
ore  suo,  et  ipsnm  morc  irrfantinm  et  lactentium 
deglutire  tentavit;sed  praedictumviti-um  remansit 
rn  gutture,  ita  vehementer  adhferens  ut  rcmovcri 
non  posset.Porlatus  fuit  puer  ad  medicos  et  mul- 
los    alios,  nec   per  aliquam  industriam  dictunr 
vrtr-umcumsaluteipsiusinfantuli  poterant  i-cvo- 
care.  Attentabat  mater  sihi  dare  mamillas.  scd 
sugere  vel  deglutire  aliquid  puer  orrmino  irequi- 
bat ;  immo    ex   dolore  nimio  vertebatur  stepe 
infans  in  negritudinem  et  palloi-em,  ct  quasi  mor- 
tuus  videbatur.  Dixit  autern  quod  cir-ca  comple- 
torium  ejusdem  diei  dictum  infantulum  portavit 
ad  ecclesiam  FF.  MM.  de  Burgo;  et  cum  quidani 
ex  fr-atr-ibus  ipsum  puerum  cuin  rcliqnii.s  sancti 
fratris  Rainerii  consignasset  et  guttur  tcligisset 
infantuli  s^pe  dicti,  statim  ipse  infantulus  iiber- 
a  vitro  matrem  vocavit.  Tesfis,  donina  Benasai 
uxor  Venture  Conlinentis. 

47.  Die  vigesima  mensis  aprilis,  Donessa  filia    Pa>»oniaca 
Cionni  de  Peniolo  de  parochia  S.  Martini  curia       ^V/o»?«. 
Castelli  Citerne,  dioecesis  Castellanse...  quod  jjer 
tempus  annorum  quinque  a  malignis  spiritibus 
terribiliter  vexata  fuit:  infra  quod  tempus  licet 
multorunr  sanctorum  invocasset   auxiliunr   irorr 
tamen  per  aliquem  meruit  liberari.    De   nrodo 
invasionis  et  obsessionis  prtefatai  sic.  Quod  dum 
quodam  mane  surrcxisset  ante  dicm,  patreegr-e- 
dicnte  domuru,  ostiunr  claudens  ejusdem,  visimr 
est  sibi  quod  quinque  in  hurnana  effigie,  horrendi 
tamen  et  nigri,  ipsarn  domunr  luissent  ingrcssi,  *' 
ex  quibus  unus  supcr  caput  dictre  puellie  rnanuni 
extendens,  petivit  a  sociis  :  Qiwt,  inquit,  sKtnu.s 
nos.^Quibus  respondentibus  :  Siimits  sex.  Intulit 
ille  :  Non  refert,  qiiia  non  pafietur  ista  tiec  a 
tnhits.  Et  turrc  prsdicta  Donessa,  exterrita  ninris 
omni   rcmansit   loquela  privata.  Beataj  tanicn 
Virgini  scipsanr  devote  recomnrendavit  in  corde. 
Disparuerunt  monstra  phantastica,  sed  ista  trmor-e 
nimio  et  horrore  t-orrcussa  onmi  caruit  prorsus 
loqucla  usque  ad  mediam   ter-tiam   ipsius  dioi 
quo  fuit  invasa.  Et  tunc  per  quinquc  annos,  quasi 
sine  mernoria  et  discretiune  permansit,  licet  ha- 
ber-ct  quandoque  iucida  intervalla.  Dixit  ctiam 
quod  siepius  vexabatur  rnfra  tenipus  pr*fatum, 
sedpcenalitates  quas  tunc  patiebatur,  dixit,  quod 
expr-imer-e  pcnitus  nesciebat.  Paticbatur  ftianr 
durius   in    corde.   ubi    incipere  videbatur  ipsa 
vexatio.  Sed  cum  perveniebat  ad  cerebrum,  tunc 
quod  in  ea  vcl  circa  eam  ageretur-,  penitus  igno- 
rabat.  Cogebutur  sfepe  ncfanda  luqui,  et  etiani 
cogitare :  quue  post  vexalionem  recogitairs  et  ab 
aliis  auchcns,  nimio  profimdebatur  rubore.  et  in 
domo  propria  se  claudebat,  ut  dum  vexaretur 
vel  agitai-etur  a  spiritibus  malis,  nulli  hominunr 

injurianr 


m 


MIRACULA  B.  RAINERU. 


EX    SISS. 


•  lei/e  iK- 


B 


Aliiii'  coataw 
confradom 

habem 

mnatur,  ei 

iiiiiiul  filitis 

ejm  liberalur 

febri. 


Uein  alius  in 
capHelmatin. 


Itetn  cmcuv. 


injuriain  infeirc  valeret.  Quid  tanicn  diccret  vcl 
quid  agcrcl  in  ipso  vexationi.s  furorc.dixit  pcnitus 
.se  nescire.  Videbatur  sil)i  quod  dicti  si)iritus 
eundi  et  redcundi  viccs  aliquando  frequcntarcnt, 
quarc  duni  rccedercnl  allcvialmtur  vaidc  tani 
mentc  quani  corporc.  cumque  rcdircnt.  horiscc- 
bant  mcmbra  sin^'ula,  scnticbat  se  immutare 
totaiitcr  ct  pondcre  gravi  intrinseco  pergravari. 
Audiverat  a  niullis  quod  siEpc  litteralitcr  loquc- 
hatur.  scd  dc  hoc  ncc  advertcbat  nec  in  menioria 
aliquid  rctincbat.  Dixit  autem  quod  anno  prae- 
ferilo  dc  mcnse  novendjris,  dic  inercurii  et  quarta 
mcnsis  cjusdcm,  Donessa  ducta  fuit  ad  ecciesiam 
FF.MM,  dc  Burgo  ante  venerabile  corpus  S.  fratris 
Raincrii.ct  dum  ibidcni  tcncrctur  a  mnltis.vexari 
fortiter  ca'pit  ct  durc,  in  qua  voxationc  quid  fece- 
rit  ut  quid  dixerit,  respondit  sc  nescire;  sed  mira- 
culosc  libcrata  fuit...  Proptcr  quod  nec  *  tanto 
beneficio  ibi-ct  ingrata.  pannos  rcligiosos  de 
consilio  fratris  Francisci  acceperat  non  nmlto 
post  lil)cralioncni  suam  coram  venerabili  cor- 
porc  cupiens  Dco  niilitare  non  seculo,  et  ip.si 
virginitatis  gloriiE  suam  virginitatem  de  cctero 
consecrarc,  Te)<fes,  Gionus  Bondi  et  patcr  dicttie 
Donessse,  et  donnia  Viola  fdia  Ranerii. 

48.  Die  vigcsima  nicnsis  ejusdcm,  Pastura 
Paltoni  dc  civitate  Castclli  costam  pcctoris  5ui 
hahcbat  confractam,  ex  quo  vehenientibus  ct 
duris  agitatus  et  aggravatus  doloribus  per  viginti 
dics  jacucrat  in  lecto,  non  valcns  surgcre,  nec 
quictcm  habere,  nec  etiam  aliquo  remedio  a  dolo- 
ribus  mitigari.C.nni  autcni  sic  jaccret  humano  pe- 
nitus  destitutus  auxllio,  recommcndavit  se  sancto 
patriRaincriovovens  cum  oblationesuumvenera- 
bilc  corpus  pcrsonaliter  visitare.  Et  tunc  subito... 
t'Xtitit  libcratus.  Dixit  ctiam  quod  Guelfius  ejus 
filius  patiebatur  tunc  febrem  quartanam  quam  et 
passus  fueral  mensihus  pluribus,  ct  quamquam 
paler  dicto  fdio  tbrct  sollicitus.  non  potuit  tanien 
remedium  invenire :  et  dum  ipsum  sancto  Rainerio 
similiter  recommendasseta  dicla  fcbrc  quam  me- 
dici  curare  ncquibant,  subito  libcratus  iuit. 

49.  Dic  quarta  mensis  niaii,  Andrcutius  Jaco- 
mulii  donma;Gaudiane...quod  propter  quamdam 
percussioncmcaputtotaliter  habehat  conrractum, 
ita  quod  pcr  quasi  mensem  panem  tantum  ct 
aquam  gustaverat;  sed  cum.sicut  nec  curari  vale- 
rct,  immo  onmino  desperatus  esset  a  medicis, 
sancto  Rainerio  tam  a  se  quam  a  suis  recommcn- 
datus  cum  voto.subito  convalesccrc  coepit.  Tcsles, 
domna  Honorabilis,  uxor  Donati  Petri  de  civitate 
Caslclli,  Bcldi  Petri  dc  comitalu  cjusdeni,  Vannes 
Rigutiidc  Castello,  Ceccarellus  Bucarelli  de  civi- 
tate  prsedicta. 

50.  Die  quinta  mensis  cjusdem,  Paulus  Andrc.t 
de  Bavida  de  Massa  Trabaria...  quod  ipse  per 
dies  viginti  caruerat  penitus  lumine  oculorum,  ita 
quod  nihil  discernere  potcrat  vcl  distincle  videre. 
Audiens  autem  de  transitu  et  fama  miraculorum 
S.  F.  Raincrii,  venit  ad  Burgum,  ad  ipsius  sancti 
venerabile  corpus  ;  et  quoniam  viam  vidcre  non 
poterat,  uxor  sua  ipsum  illuc  deduxit  et  direxit 
ut  ciecum.  Cum  autem  staret  juxta  capsam,  in 
qua  crat  dictum  vencrabilc  corpus,  vota  vovens 
et  lucis  beneficium  petens...  ita  subito  lumen  re- 
cepit  quod  clare  et  distincte  cuncta  videbat,  dicens 
quod  illud  receperat  jam  erantplm-es  menses,  sed 
per  represagUas  quas  Burgenses  conti'a  Massanos 
habebant,  accepto  beneficio  lucis  slatim  rccedere 
procuravit,  non  audens  notificare  miraculum,  nc 
cognilus  per  represagUas  caperelur.  Testiit,  PiUa- 
ritius  de  Bavia  medicus  ossium  deslructorum. 


51.  Die  sexta  mcnsis  uiaii,  Perus  Peri  Barletla- 
riusde  civitate  Castclli  annorum  quadraginta  et 
plus...  quod  ipse  per  duos  annos  passus  fuerat 
fracturam  corporis  valde  gravem,  in  tantum  quod 
intesfina  egredicbantur  nimis,  ita  quod  sinc  sub- 
scinctorio  ad  hoc  parato,  vcl  pcr  valde  vel  modi- 
cum  vi.-e  spatium  non  potuisset  sine  magno 
discriminc  sui  corporis  amhularo  :  quapropter  se 
quasi  perditum  rcputabat  et  consuetum  ex  tali 
passione  periculum  formidabat.  Transiens  autem 
per  Burguin  vidit  ante  corpus  S.  F.  Raincrii  in 
meinoriam  facti  luniharia  pcndere  de  ccra.  Per 
qui:e  juxta  propriam  nccessitatem  miracula  intel- 
ligens  perpetrata,  cum  redisset  Gastellum,  narra- 
vit  de  sero  uxori  qnre  viderat,  et  ipsa  persuadente, 
dicto  jam  sancto  se  recommendavit ;  surgens  au- 
tem  de  mane  vldebatur  sibi  quod  jam  foret  cura- 
tus.  Die  vero  tcrtia  subcinctorium  quod  portabat 
deponens,  seipsum  inlegre  invenit  sanaLum.  Ex 
tunc  vcro  sine  dicto  subcinctorio  pergens  etiam 
plurcs  i)erfecit  dietas.  Et  ut  se  probaret  sanatum, 
magistro  Gerardo  medico  dc  Burgo  sc  ipsum 
ostendit.  Qui  dixit  quod  dictus  Perus  de  dicta 
infirmitate  nihil  pcnitus  scnticbat. 

5:2.  Eodcm  dic,  domna  Dina  uxor...  quod  filius 
ejus  Nerolus,  annorum  quasi  sex,infirmus  erat  ad 
mortcm  ct  jam  nihil  poterat  degustare,  nec  in 
quantum  dicta  ejus  matcr  de  medicorum  consilio 
aliqucm  liquorem  in  os  illius  cum  digito  distilla- 
bat.  Gravabatur  autcin  nimis  dictus  puer  in  ipsa 
respiratione,  in  tantum  quod  magnam  compassio- 
ncm  intucnlibus  ingerebat :  ita  cruciabatur  et 
laborabat  attrahendo  aerem  et  remittendo,  nec 
sinemagno  clamore  potorat  respirare.Dixitautem 
quod  portavit  dictum  pueruni  ad  magistrum 
Franciscum  de  Burgo  physicum;  qui  cum  illum 
vidisset  et  dictse  infirmitatls  periculosa  accidentia 
respexisset,  dlxit  matri,  qua;  illum  portabat:  Infiy- 
miias  istiiis  ivcitrabUis  esf  oimiiito,  et  citissimc 
morenttir  ^  pmr  iste,  asmaticus  est,  ffpubno  ejus 
fksfruftiis  valde;  et  repoiia  illum  ad  domnm,  si 
tamen  rivum  iUuc  deferre  valebis,  quod  vix  credere 
jwssum.  Tunc  illa  amarissime  flens  detuUt  puerum 
ad  venerabilc  corpus  S.  F.Rainerii,  et  tenebat  eura 
super  cassam  in  qua  erat,  et  hoc  tempore  acer- 
bissimi  frigorls.  Et  cum  orai'et...  dictus  puer  sic 
convaluit,  ut  panem  comederet  ibidem  quem 
dedit  sibi  supradiclus  F.  Franclscus,  cum  tamen 
slctisset  prius  per  unam  hebdomadam  sine  ciho; 
et  in  hrevi  satis  temporis  spatio  plene  curatus  est. 
Ipse  etiam  medicus  istud  asserebat  magnum  ct 
evidens  miraculum;  quare  dicebat  quod  pra?dicta 
infirniitas  a  toto  genere  erat  mortalis,  et  ex  hoc 
ampllus  extoUebat  miraculum,  quia  ipsi  puero 
propria  Imaglnatio  non  poterat  conlulisse,  cum 
adUuc  imaginari  non  posset.  T^esfis,  domna  Ver- 
milia  avia  dicti  pueri. 

53.  Die  prjKdlcta,  Benedictus  Pacis  dc  Castro 
Sinliliani  comitatus  Arctu...  quod  pluribus  annis 
passus  fuerat  ulcera,  sive  aposlcma  octo,  in  di- 
versis  partibus  corporlssui,  maximc  in  lumbis  et 
rcnibus,  ita  quod  plus  quam  per  annum  in  lecto 
jacens,  nmiquam  potuit  surgcre,  nec  sedelecto 
moverc;  sed  rcnes  habebat  confractos,  ita  quod  se 
uxtcndere  non  valebat.  Tantum  etiam  patiebatur 
in  singulis  membris  dolorem  quod  oportebat 
quod  sepai'ata  ab  invicem  singula  locarentur; 
quarc  si  applicabantur,  vel  tangebat  se  mutuo, 
sic  vehemens  crat  dolor  quod  nec  ferre  poterat, 
nec  a  clamoribus  abstinerc.  Rcceperat  plura 
medicorum  remedla;  sed  omnia  videbantur  no- 
cere :  ideo  derelictus  erat  a  medicis  ct  ab  omni- 

bus 


Ifeiii  aliuK 
yrorem 
fracturtim 


E 


Itiiin  /jiier 
ppricuimf 
ie(/rotiiHK. 


*  hi/p 
tnorielur 


Itfiii 
ulcerosun. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


Agniis 
redditiis 

'ossessori 
cohtmis,i't 
gniHita 
iifaiitiiln 


ijiliiraui 

'XtHHIlS 

iiiri/iir. 


'I  nniUvi- 
'on-m  iii 
(imillu 
obriis. 


UlJC 

iemus 


A  bus  despcratus.  Dixit  autem  quod  devovit  se... 
B.  Ruincrio.  et  statiin...  convaluit.  Tei^tis,  Mti- 
gisfciFnmciscus  chirurgicus  de  ordine  Continen- 
tuni  de  Burgo. 

54.  Die  decima  mensis  maii  domna  Guidutia 
uxor  Spallie  de  Massa  Trabaria...  quod  cuni  ipsa 
jaceret    in    domo    propria    inflrma,  ex  quatuor 
agnis  suis,  quos  extra  domum  habehat,  hipus 
adveniens  ununi  accepit,  et   nullo  homine  per- 
sequente  nec  cane,  in  quamdam  magnani  silvam 
portavit  eumdem,  in  qua  nunquam   canem  vei 
hominem  formidabai.  Quod  domina  Cisca,  uxor 
Bonechore  ac  niater  sua  cum  dolore  denunlians, 
persuadere  cospit  ut  S.  F.  Rainerio  secum  dictum 
reconimendaret  agniculnni,  queni  non  nisi  divina 
virtufe  sperabat  cx  lupi  fancilnis  hberandum  ;  et 
cum  fide  plenje  sanctum  invocavisscnt...   conti- 
git  post  tres  horas  vel    qualuor   ut  Franciscus 
Bracii  de  Belvedere  per  silvam  transiret  prtedi- 
ctam;  qui  pra&fatuni  agnum  in  quadam  semita 
ipsius  silvie  semivivum  reperiens,  humeris  suis 
impositum  ad  supradlctam  domum  sollicite  re- 
,  portavit.    Erat    auteni   dentibus   rapientis   lupi 
taliter  vulneratus  in  capite ,  ut  ncc  ambulare 
vel    stare,   nec    etiam    comedere  posset,   sed 
quasi    mortuus  apparcret.  Et  cum  pi-a-nomina- 
tae  mulieres  stepe  dictum  S.  Rainerium  invo- 
carent,    instarent    ut    agnum ,    quem     de    oro 
rapuerat  lupi  rapacis,  ad  sanitatem  repararet. 
agnus  ille  itlico  sanus  et  incoiumis  exsurrexit. 
Et  deposuit  quoct  Andrutia,  filia  sua  parvula.  a 
pecforo  supra  erat   horribiliter   tumefacta,    ita 
quod  jam  de  vita  sua  sperare  non  pofcrat.  Et 
cum  pro  Ii])eralione  sua  fratrom  Rainerium  sup- 
pliciter  invocaret,  subito...  consecuta  est  integram 
sanifatem.  Tesiifi,  dicta  domina  Cisca. 
55.  Dic  vigcsima  sccunda  mensis  maii,  Gorto- 

sonnus  olim  Juliani  de  Largina Sarsine...  quod 

ipse  passus  fuerat  rupfuram  corporis  valde  gra- 
vem  continue  per  tres  annos  nec  aliquod  contu- 
lerat  sibi  reniedium  medicorum.  Auditis  vero 
transitu  venerabilis  fratris  Rainerii  et  miraculis 
niultis...  devovit  se  S.  Rainerio  et  cirpit  ejus  pa- 
trocinium  iniplorare,  proniittere  se  visitalurum 
suuni  venerabile  corpus,  et  subcinctorium  dc 
cera  in  sancti  memoriani  oblaturuni,  si  ipsum 
pristinai  redderet  sanitati.  Et  ecce  subito...  se 
cognovit  sanatum...  Hic,  quare  de  remotis  adve- 
nerat,  testes  iufirmitatis  non  adduxerat. 

ofj.  Die  vigesima  (|uarfa,  donma  Moliore,  olim 
Aldrebandini,  et  uxor  Armanni,  de  civitate  Ca- 
stolii...  quod  in  mamiiia  sinistra  incurrerat  tumo- 
rern  maximuni  et  ruborum:  tantaque  erat  dicbf 
mamillte  durities,  ut  quasi  lapis  vel  lignum  in  ea 
videretur  reclusum.  Dolorem  vero  tarn  vehemen- 
teni  paticbafur  in  dicta  mamilia,  ut  doriuire  vol 
quiescere  nullatenus  valens  deficcrc  videretur. 
Cumque  per  dies  plures  tanto  fatigata  dolore. 
aec  aliquod  medicoruui  roniodiuiu  vel  ad  libcra- 
tionem  vol  ad  aliquani  miligafionem  dicti  doloris 
conforre  valoret,  convertit  semulier  ad  S.  Rainc- 
rii  patrocinium  huuiilifer  invocandum.  Sed  et 
Armannus  vir  ejus  uxori  suje  nimis  compatiens, 
dieero  ctepit  :  .SV  te  saiuircrif  S.  liainerius,  inter 
omnia  suu  u/lracula  istiid  reputo  singntare.  Et 
nos  devole  sitiim  visidnites  rcnerabile  corpiis,  istiid 
miniciiluni  fieniifs  "  solemiiiter pithlirari.  Et  ecce 
obdorniire  muUer  ctKpit.  Et...  se  sauatam  invenit. 
Testes,  Arniannus  vir.  ejus,  Benasai  Leutherii 
do  civifate  pnedicta. 

57.  Die  priEdicta,  donma  Vonturella  uxor  Gui- 
lelmi  de  Vinciis  de  castro  Calcine...  quod  jam 
Xovembris  Tomiis  I. 


401 

eranf  duo  menses  et  ultra,  quod  ipsa  infantulum 
peporit  in  quo  parva  signa  vitalis  spiritus  appa- 
rebant,  ita  quod  antequam  baptismatis   uuda 
regeneran  posset  in  spirifu,  morfuus  est  in  domo 
parentum.  Obstetrix  verocurani  gerens  infantuli 
ipsum    cum    lacrimis  pr^nuntiavit  defunctuni 
runc  dicfa  mater  infantuli  et  soror  ejusdem  mu- 
tris.  domna  scilicct  Bellanvia,  uxor  Vcnturclli  de 
dicto  castro,  puerum  viderunt  et   cognoverunt 
defuncfum.  ita    quod   attentata   remodia   mor- 
tuum  fore  infanlnlum  Judicabant.  Qute  couver- 
tcnfes  se  ad  vonerabiiis  fratris  Rainerii  oppor- 
tuna  suffragia,  devotis  precibus  ejus  clemenliam 
implorabanf ;  .S'f/«r/p,  dicebanl,  non  e..-t  impossihile 
tihi  hoc  impefrare  a  Deo  nt  infantidm  vitm  red~ 
datur,  qiioniam  tiix  virtutis  clementia  infanfulum 
alium  in  Burgo  meruit  suscifare.  Nec    nos  aliud 
petimus,  ner  *  ut  vitx  redditus  regeneretur  in  spi- 
ritu,  ne  divins!  privetur  conturbernio  visionis.  Et 
addidit  mater,  ut  pater  qufereretur  infanfuli.  Qui 
invenlus   in  agro   post  longum  valde  tomporis 
Iractuni.  venit  ad  domum  et  infantom    invonit 
defunctum,etdixit:  Quidimipsns  af/lif,ifisfletu 
postqnam  iufantidus  est  defiincfus,et  omne  reme- 
dium  jam  dcficit?  Nolite  ampUus  flerc,  ipda  non 
restat  nisi  ut  sepuHunB   tradatur.    DiclEc    vero 
mulieres,  mater  scilicet  et  martertera  pueri,  con- 
fidenter  dixerunt ;  Ideo  vorari  fe  fedmus,  iit  uua 
nobiscum  S.  Ifaincrium  invocares,  qui  multa  et 
luayna  miracula  fecit  et  aUum  infautidum  suscl- 
kirit.Timc  pafer  una  cuiu  illis  co-pit  S.  Rainerimn 
iuvocare.  Et  ca?pit  iiifantulus    oscitare.  Cui  ob 
miracuIumnomendiclisanctiRaineriiimponentes 
diuiinutive  Nerum    appellarunt.  2'estes ,  domna 
Bellanvia,  materfera  infantuli,  domna  Leta  uxor 
Raniroli. 

58.  Die  prnedicta  mensis  ejusdem,  domna  Feli- 
citas,  uxor  Circi  Salvatii  de  Massa  Trabaria... 
quod  filius  suus,  Fiede  nomine.passus  fuorat  apo- 
stemata,  ulcora  multa,  quas  per  annum  curari 
non  potuerant  aliquo  remedio  medicorum.  Et 
dun^  ipsa  mater  de  curatione  sui  filii  despcrarct, 
maximc  quare  brachium  sinistrum  jam  quasi 
perditum  videretur  habere  dictus  filius  cjns,  et 
potius  eidem  mors  videretur  eligenda  quam  vita, 
devovit  illuni  S.  Rainerio...  ettunc  subito...  fuit 
curatus. 

59.  In    vigllia    Ascensionis    Domini,    domna 
Dialta ,  uxor  quondam  Rarii   de  casfro    Flebis 
Massae  TrabarisE...  (juod  Frodericus,  filius  suus 
annorum  sex,per  quatuor  annos  continuos  mor- 
buui  caducum  sic  fuerat  horribillter  passus,  quod 
iiifra  dictum  tcmpus  omni  dio  pluries  quasi  infal- 
libilifor  iiicurrebaf,  ef  aliquando  duodecini  vici- 
bus  in  die  dicta  fuit  infirmitate  gravatus.  Suipius 
vero  per  frequeutiam  dictic  passionis  totus  in 
nigritudinem    vortebatur .    ct  por  dies  quatuor 
omni  cibo  carebaf  ot  potu,  et  tanioii  etiam  tunc 
dicta   illum    infirmitas    molestabat.    Aiiquando 
videbatiir,  credobatur,  of   judicabatur  morluus, 
quia  denigratus  lotus  inotu  et  sonsu  curolKit  ex 
toto,  propter  quod  dicta  niater  ipsius  mortem 
illi  sfcpius  cum  lacrymis  exoptabat.  Et  cum  illum 
S.  Fratri  Rainerio...  dcvovisset...  imer  fuit  curafus 
ad  plenum.  Testis ,  domna  Fiua  uxor  Santutii 
dedictocastro. 

GO.  Eodem  die  supradicta  domna  Fina...  quod 
per  teinpus  annorum  ([uindecim  infirmituto  pni-- 
dictasajpissimegravabatur.Cum  autem  siinul  *  in  ■ 
ecclesia  coram  multis  astantibus  ab  ipsa  infirmi- 
tate  fuissot  invasu.  vir  suus.  sicut  oidem  .'^ibi  post- 
modum  dixit,  S.  Rainerium  cocpjt  hivocare :  qua; 

51  statim 


KX   MSS. 


'  Irgn  nisi 


Ulceromnt 
Hanntiir. 


Itrin 
epilepticm. 


It',ii 
•/lileptica. 


402 


DE  VENERABILI  COXRADINO  BRIXIEXSI. 


Itemmauibiis 
hiboravs. 


statini  sana  surrexit.  Te.ttis,  supradicta  domna 
Dialta. 

Gl.  Eodem  die,  domiia  PocobcIIa,  uxor  Bona- 
ventura;  de  dicto  castro...quod  jam  sunt  tredecim 
anni.  quod  ipsa  fult  passa  duram  niniis  infirmita- 
tem  in  manibus,  nec  aliquo  potuerat  remedio  libe- 
rari.  Gontrahebantur  cnim  sibi  manus  fortissime, 
ita  quod  ipsas  iiec  oxlendere  potorat,  nec  cum 
ipsis  aliquid  operari,  et  tunc  tam  duros  et  arduo.s 
patiebatur  dolores,  quod  nullatenus  poterat  a 
clainorc  cessare  sed,  sicul  parluriens  ejulabat. 
Cum  aulein  audisset  quod  Deusomnipotens  nmlta 
et  magna  per  sanctum  Raincrium  operaba- 
turmiracula,  convertit  se  ad  ipsius  patrocinum... 
ct  perfeclissime  liberata  est.  Testen,  domna 
Dialta  et  dicta  domna  Fina  et  Giuliana  fllia  olim 
Pecci. 


Ilem  habeii.', 
costam 

Cfiiif,;,efni„_ 


&2.  In  fesfo  Ascensionis  Fosculus  Rigi  et  douina 
Viola  Bruni  de  Scalocche  comitatus  Gastelli..  quod 
domnusSanus  saecrdos  ecclesiit  dicti  loci  costam 
habebatconfractam^tantusque  in  illaerattumoret 
dolor,  ut  ncc  posset  quiesccre  nec  a  clamore  ces- 
sare,  inuno  desperatus  a  cunctis  morti  i^roximus 
crederetur,  quare  costa  ipsa  ad  modum  trabis 
tuinefacta  erat,  nec  timori  *  nec  dolori  poterat  re-  •  hi/e  tm.i., 
modium  adliiberi.  Gum  autem  quadam  sero 
sanctum  Rainerium  ipsis  audientibus  invocasset 
obdormivit  sacerdos;  qui  cum  invigilas.set,  in- 
venit  scsanum.  Qui  ter  juxta  votum  propter  im- 
pedimenta  qutedam  S.  Raineriun;  personaliter 
visitare  nou  valens,  istos  misit  ad  Burgum  ut 
confiterentur  miraculum  t-t  votuni  persolvcrent 
quod  promiseraL 


APPENDIX 


-A.i:>  iDiEisd:  I  isro^vEns/iBiFiis- 


DE  VENERABILI  CONRADINO  BRIXIENSI 


ORDINIS  FRATRUM  PR.EDICATORUM. 


Veiierabilis 

Conradiniis 

lieatiis 

iiiiiiciiiiini 

HflfllH. 


T 


uiidem  har  die  sacrif:  eplieiiieridibus  Onlinis 

J^raidirafonim   hiscrihitm'  rir    ille    saiictitute 

prsdarus  Conradinus  Brixiensis   de  familia 

B.  Douiinici,  Boiioiiiai  ainio  Doiiiini  143!)    rita 

fuiHtifs,    uyeus  a:tatis    siix    atiiiuiii    tri(/tsiiui<ui 

secundum.  Ilic  Hcet  jmssim   apud  haffiograplios 

Dominivauos  Beati  titulo  sit  insi(/niius,  iu  ordine 

Heatorum   locnni  obtinere  ncquit,  proptcrca  tjuod 

anno  1582  S.  Carolus  Borromsius  (1)  Brixiam 

veniens,  ut  ta^nquam  pastor  haiw  ciritateni  visita- 

ret,  altare  ejus  nomiiii  in  ecclcsia   S.   Domiuici 

^  dicatum  evcrtendum  Jussif.   Quo  factum  est,    ut 

secunduni  decreta  Vrbaniana  jam  non  possit  Bea- 

tus  nuncupari.  Qiium  famen  aliquaudo  iu  terris 

hunc,  qui  sanctis  deferfnr,  honorein  habuerit,  rere- 

rentia  famx  sanctitatis  de.bita  poslulare  videtur  iit 

in  appendice  saltem  de  ijyso  menfio  fiat.  Quis  rero 

fncrit  quidre  egerif  narrant  dorninenta  ino.r  suliji- 

cienda,  nunc  paucis  declarauda. 

Emimeraii-        ^"  '^^  p^'iino  quidem  ex  codice  chartaceo  manu- 

iuv  scripfo  sigiiafo  C.  vu.  !).  n.  ~)  bihUothcrx  Brixiensis 

dontmeiUd     rulgo    Quiriana    nuncupatai   edetur    Vita,  quain 

edenda.      suadeiite  Martino  Tnvella  cons&ripsit  anno  1474 

Chri.ffophurus  Barzizius,  quein    aliqni  (2)  dixe- 

ruut  fuis.se   (/rummaticum    et    oratorein  Brixia- 

num    faina  celehrein.  Deinde  epistola,   quam  de 

virtufibus   venerabilis  riri  dedit  auno  147^  Con- 


stautius  de  Fahriano  Ordiuis  Fraidicutoruin, 
vitu  fiinctus  anuo  1481  (3).  Haic  reperitur, 
sed  italico  sermone,  in  cod.  E.  vii  14  bibUothecB 
Quirianx,  uc  latine  cf  nounihil  coufracta  iu  Chro- 
nicis  Mafjistrorum  Generalium  Ordinis  Pra:dicuto- 
rum,  auctore  Hieronymo  de  BurseUis.  Ex  hocopere 
inuiquam  evulgato,  quoil  scrrufur  in  bibUotheca 
l.'nircrsitatis  Bouoniensis,  eam  uohis  descr/psit 
li.  P.  Tomasius  Bouara  Ordinis  Pra-dicatorum, 
operis  uostri  admodum  studiosns.  Edetur  ita- 
queexcod.  Bononiensi,  additis  tumen  ex  Brixieust 
qum  in  Bonotiiensl  desiderantur.  Vltimo  tijpis 
muudnbitur  Vita  qux  lct/itur  tn  codicc  chartaceo 
bibliotheca:  Bruxellensis  nnm.  802!).  Desrri/ita  fuit 
seculo  XVII  e.x  tomo  III  mujoris  HUus  operis 
quod  de  Memorabilibus  Ordinis  Prxdiratorum 
conficere  agtjressus  est  anno  1485  Ambrosius 
Tuefjius  (4).  lu  hac  edenda  usni  erit  terfia  l'ita,  a 
secunda  rix  dissimilis,  quam  libro  de  Viris  dlustri- 
bus  Ordinis  Praidicatorum  inseruit  Leandcr  Al- 
bertns  (o).  Ifa:r,  quod  mouet  epistola  dediratoria 
duta  Bouonis  pridie  idus  Junii  uuni  151(J,aucto- 
rem  habet  Nicolaum  Baynatorium  Brixianum  de 
Ordine  Pradicutoruin.  Ista  documenfu,  udjectis,  ut 
res postuluverif,  unnotutionibus,  Arfis  nosfris  inse- 
runtur  ad  laudem  viri,  qiii  ob  vifx  saucUmonium 
aUquando  heatus  nuncupaius  fuit. 


(I)  Brunati,    Vita  o  gesta  di  mnti  liriscinni.  y.  4li.  -^       /'r*(/iV.Jol.  254r;c!r./f/W;o//i.  i'rj»rf.-t.-..  loni.  l,  pp.  S">S.8.m 
(5)  Mazzuclielli.  Scrittori  tritalia.  tom.  11.  parl.  in.  [j.  mi-      —  (4)  Ibid.,  tom.  II,  p.  35.  —  (5)  Op.  cit.,  fol.  W>  sii([. 
■HW.  —  (:i)  Leander  Albertiis.  De  riris  illiistnbiis   Ord. 


VITA 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


UKl 


VIT^ 


VENERABILIS     CONRADINI 


AUCTORE  GHRISTOPHORO  BARZIZIO 


ex   codice   Brixiensi   C.     \  II 
n.  5. 


nrmuim  ^^-  JimiSCOXSULTO  MaRTINO    TkiVELL^  ChRISTO- 

wtorh      pnoims  Barzizius.  —  Divi  rt  Corradini  aviinculi 
m-Uiim    tui.  Martine  Trivellae,  vitam  hortatu  tuo  adorsus 
""""^tii^     ^""^  scribere,   haud    tamen    igiiarus   quantuni 
oneris  subiturus  essem  :  si  in  quovis  soriliendi 
"  genere  parum  exercitatus,  tantam  rem  mea  ora- 

tione  digerendam  ilUistrandamque  susciperem. 
^  Etenim    ceteri,     iique    disertissimi     scriptores. 
principis  aut  privati  cujuspiain  res  gestas  edituri. 
in  quo  qufe  minuslaudanda  sunt,  supprimere.  ct 
quidquid  laude  dignum  putant,  in  majus  extollere 
solent,  magnum  atque  arduum  nescio  quid  se 
suscipere  profitentur.  Quanto,  quEeso,  mihi  longe 
minus  docto  id  polliccri  alquc  pr;^stare  difficilius 
putandum  est.  in  quo  non  aliquidcertetamquam 
obscurum  prffitereunduni  esl;  sed  qujf  Irt  aliis  vcl 
levissima  ducerentur,   in  viris  hujusniodi  sanctis 
ea  sunt.  qufe  cum  divinitusgestasint,  quorumvis 
eioquentissimorum  oratio,  non  dicam    uti   par 
esset,  exornare,  sed  nednm    valeat  euunciare. 
Ceterum  cximia  tua  humanitas  ac  singularis  in 
me  benevolentia  jam  dudum  effecit,  ut  malini. 
cum  tibi  obsecutus    fuero    inconsultior   haberi. 
quam  si  voluntati   tuee  adversatus  forem,  incou- 
sulfiory  Reliquum  est  ut  exactissimam  ingenii 
tui  limam  huic  meo,  qualiscumque  est,  labori 
parumper  apponas.  Nam  siquid  in  eo  connnen- 
dandum  relinquetur,  nimiruiu  id  tnse  laudi  dabi- 
tur.  Sin  secus  evenerit,  certe  culpa  non  carebis. 
Utriusvis  etenim  auctor  diceris.  Vale.  XITII  kl. 
■luniis  MCCCCXXilir. 
■udinus       ^-  Gorradinus,  civis  Brixianus,  Virgilio  patre 
tertH       Bornada  stirpe  et  antiqua  et  impriniis  spectata 
time       tuit.  Hic  puer  dorui  educalus  litterarum  virtu- 
'r,T'  I-  ^""^^""^'  "^I"^^  ^^^^  ''l'^  appreltendere  potest,  stu- 
>i<im.  '  '^^'osissimu.s  luit.  Quippe  qui  vix  annos  scptem  et 
decem  natus  in  litteratuia  optimisque  moribus 
udeo  institutus  probaretur.  ut  non    mediocrem 
parentibus  et  civibus  suis  fulurit  probitatis  spem 
injecerit.  Missus  vero  Pataviuni,  ut  iis  quse  ad  re- 
!,'endospopuiosremquepublicamadniinistrandam 
taciunt,  legibusstuderet;ubi  cum  quinqueunium 
hujusraodi    institutionibus  diligentissime  inten- 
disset,  itaque  profecissot.  utjamea  in  faculfate 
doctorum  collegio  merifo  dignaretuiv  ille,  uti  qui 
melioris  tutiorisque  vitaj  eonsilium  jampridcm 
cepisset,  vanam  ejusmodi  gloriam  neglexit;  atque 
pro  imperatoriis  legibus  et  plebiscitis  evangeli- 
cam  doctrinam  et  sanctorum  patrum  instituta 
amplexari  constituit,  satis    superque  et  sibi  et 
patria^  profuturum  existimans,  si  rejectis  ceteris 
^umiiio  et  immortali  Deo  digne  famulari  posset, 
ot  civibus  suis  saluberrimi  hujusce  propositi  pro 
inutatione  in  patriam  amorem  reliquerit. 
nem  3.  Secum  itaque  multum  ac  diu  reputans,  ciim 

"■«'0-    jam    seculo    renunciare    omnino     proposuisset, 


qmenan.  perfect.oris  v.ta^  professio  huic  senten-         ,.„„, 
ti^  su«.  magis  accederet;  nulla.u  penitus  negli-    .■».„;... 
gens,  probatissimam  tandeni  divi  Dominici  reli- 
gionem  pr^tulit,  in  eamque  annum  ietalis  su^ 
vices.mum  seeundum  agens  a   venerando  eius 
ordm.s  Patre  Matheo  b  Novariensi,  qui  mox  Man-  , 

tuan;e  eceles.fp  prjesul  fuit,  admissus  est.  Non 
dicani  nunc  quo  desiderio,  quo  mentis  affectu 
sanctum   illud  cti^nobium   intravit;  quo    studio 
qua  vigilantia  tetricas  eoruiu  patrum  observatio- 
nes   et  didicerit.  et  non  inipleverit  modo,  ^ed 
uisuper  plcraque  addiderit.  Hoc  salis  fuerit,  quo 
rel.qua  qua;  in  illo  ordine  tirunculusgesserit.faci- 
Ims  conjicere  possimus,  memorasse.  Cum  labenle 
annopropositani  ejus  religionis  vitamjurejurando 
de  more  professurus  esset,  praeter  alias  quibus 
usque  corpus  afflixit  castigationes,  ab  omnibus 
seciusus,  tridui  inedium  persevci-avit ;  contini.is 
mfe.-im  vehemeutissimisque  ad  Deu.u  orationi- 
bus  intentus  sciens  quoque  vel  mh.ima  ooelesfi 
abs,|ue  favore,  nee  recte  incipi,  nec  commnde 
Iti^ifici  posse.  Unde  uemini  mirum  vide.-i  debel, 
si  et  suscepta  illi  conversatio  firmissima  atque 
optima,    et  reliqua   illius   vifa   Deo    gratissima  ^ 
u.venta  esf.  Requisitus  plurimum  a  ceteris  frat.i- 
biis,  summa  cum  omniumadmiratione  et  gaudio 
in  ultimis  Eedibus,  loco  quodani  abditiore  iuvon- 
tus  est,  non  eo  jejunio  debilis.  non  precalionibus 
ac  vigiliis  lassus,  sed  ifa  quidem  et  animo  et  cor- 
pore  valcns.   ut  facile  cerneres  hominem  Dco 
deditum  naturte  quoque  neccssitates  posse  vin- 
ce.e. 

4.  Professus  autem.quo  et  saluti  suje  utilia  pro-         /vr 
videret,  et  errantibus  veritatis  viani  ostenderet,  /"■"/V'^*'""*-"! 
profanaB  divinjeque  scienfia?.  quse  theologia  dici-    '■*■"""''"'"« 
tu.%  acerrime  operam  dedit;  nusquam  tameu  ab     «.^"^"!'  - 
eccles.asticis   officus    vacans,   aut    delatos   sibi       »,«/(«« 
labores  et  onera  fleclinans.  Nain  ct  inlerini  alios    conrionando 
pleruiuque  docuit,et  Brixiieconventussui  i-egeudi      «^"'"'■'■''V. 
cu.-am  suscepit.  Quantum  vero  eo  studio  profeco- 
rit,  nullum  cerf ius  possunuis  argumenf um  afTerrc, 
quam    frequenles    ipsius    salubcrriniosciue    ad 
popuIumsei-mone.s,quibusitapnl|pbat,uf  dubium 
cuivis  essel,  ufrum  magis  eloquenfiie  gratia,  an 
singulari  doctrina  et  eruditione  prfestaret.  Eral 
autom  in  eo  prster  pr;pcipuam  corporis  dignita- 
tem  mira  dicendi  concinnitas,  vox  suavissima, 
vultus  ac  omnis  reliqui  corporis  molus  ad  senten-  F 
li;is  iiccommodafissiinus.  Ea  vero  erat  doctrina, 
qua  et  horfari  et  iiionere,  et  e  contra  reprehen- 
dere  et  deterrei-e  posset.  Accedebat  quod  ejus- 
que  dicta    maxime  comprobat    laudatissimum 
illius  vitEe  excmplar,  ut  quse  alios  docebaf.  ipse 
imprimis   faceret,  et  quaa   dissuadebat  omnino 
declinaret.  Unde  fiebat  ut  eo  confirmatior  esset 
doct.ina,  quo  vitte  conformior  usus  inveniretur. 
Mitfeuius  foenerato.-es  innumeros,  adulteros,  cor- 
ruptores  aliosque  id  genus  ho.uines  .nalos,  ciui 
usque  anfea  Deum  ejuscjue  mandata  neglexeranl, 
hujussancti  viri  adhortationibus  et  consiliis  resi- 
puisse  ad  Deumque  esse  cnnversos.  Illud  duiii- 
taxat  de  praedicationis  ejus  utilitate  dixisse  suffe- 
cerit.  imnquam  eum  e  cathedra,  ubi  populum 
docuisset,  descendisse  quin  ex  iis  mulli  qui  euiii 
audissent,  anteactie  vifie  pfenifcntcs  eum  seque- 
rentur;  et  delicta  sua   illi    confitentes,  propria; 
saluti  deinceps  melius  prospicerent,  aliiscjue  fie- 
rent  utiliores.  Mirum  scio  plerisque  vidcri  tantam 
in  hominc,  ut  sic  di.xerim,  adolcscente  gravitatem 
atque  auctoritatem  fuisse.  Ceterum  si  intellexcrint 
cujus  virtute  ille  hiec  de  se  proestaret.  nimirum 
desinerent  admirari,  cum    nosse  debeant  Chri- 

stuni 


404 


VITA  VEXERABILIS  CONIUDINI. 


sfmper 

eximia 

humilitatix 

fxemphf. 


slum    Jesuiii    oiiinipotenteni,    iis    qui    se   vcre  luullisque  precil)usatqueobsecrationibuspriora- 

sequenturpoliicitumesse,  utnontamopera.qute  tus  sui,  quem  eum  Brixite  gessisse  supra  memi- 

ipse  in  terris  fecerit,  sed  longc  etiam  majora  in  nimus,  vncationem  meruerat.  Ljetior  itaque,  ut 

ipsius  nomine  esse  facluros.  qui  hujusmodi  adiniiiistrationis  oncre  ac  curisse 

5.  Etenim  cum  ceterae  virfutes  in  iilo  ita  vige-  aliquando  expedituni,  ut  diu  cupicrat,  m  patriam 

rcnt,  ut  ad  eas  quam  planissime  et  natus  et  insti-  rcversurum   crederet,  novum  illi  munus,  inimo 

tulus  viderctur;  duit  tiinien  prfe  ccteris    in  eo  onus  longe  omnium  maximuin  delatum  est.  Est 

polissimunieminebant.liuiiiilitasscilicet.onmiuin  eiiim  illud  Bononite  coinobium  facile  ejus  maxi- 

eorum  quse  recta  dicuntur,  solers  et  fidelissima  muin  Ordinis  oinnium  qufe  in  Italia  sunt  et  per- 

custos,  et  perseverantia,  sine  qua  studia  nostra  sonarum  nuinero  etloci  opportunitato  necnon  et 

onmcsquc  humana^  contentiones  incassmn  labo-  cujusdam  non  vanEe  supcrstitionis  ratione,  cele- 

rant.  Ex  quibus  quidem  virtutibus  ct  innumcras  berrinnim.  Nam  ibi  plerumquc  supia  ccntum  ac 

alias  oriri.  et  maxima  proinde  sanctitalis  argu-  quinquaginta  illius  professionis  viri,  quod  publica 

mcnla  emergere  consentaneum  cst.  L)e  quibus  illic  oninis  scientiarum  generis  sint   gymnasia 

piu^sim,  ubi  res  excgerit,  pro  ingenii  noslri  tcnui-  continue  resident.  Est  etiani  illius  loci  situs  ita 

tate  dicemus,  ea  dumtaxat  assumentes  quae  et  et  latus  et  dispositus,  ut  eam  facile  multiludinem 

notinra  sint,  ct  propositam  nobis  brevitatcm  non  capiat.  Sanctum  prreterea  alque  mirificum  divi 

inipediant.Possemusigitur  mulla  cjushumilitatis  Dominici  primi  illius  ordinis  conditoris  corpus 

exempla  memorare,  si  singula  qure  in   eo  mi-  summoillic  maximehonore  etobservationecele- 

randa  lucrunt  prolixiusscribero  constituissemus.  bratuin  non  parvam  loco  venorationem  atque 

Verum  quia  ct  ii  qiii  Deo  non  niundo  sludent.con-  auctoritatem  pra?stat.  lioc  itaque  collegiuni  quod 


scientia  sua  contenti  quee  agunt,  ut  quoad  hic 
vixorint  lateant  sedulo  enituntur,  et  qua^  nota 
otiain  do  iis  fuerint  oinnia  rcccnsere  non  facile 
esset;  dabimus  operam  ea  tamen  in  niedium 
afferre,  qu^  et  hujus  viri  sanctitateni  dcmon- 
strent,  et  prse  multitudinc  logcnti  tiJE'dium  non 
afferant.  Vir  gonerc  nobilis,  sciontia  ac  virtutibus 
pollens,  celoris  fratribus  plerumque  proifeclus, 
adeo  domissus,  adoo  abjectus  agebat,  ut  quae 
alendo  corpon  cliam  necessaria  csscnt,  plcraque 
contcnmereL  Nani  in  quotidiano  victu  id  in  eo 
saepissime  observatum  est,  ut  cuni  omni  tempore 
semol  tanluni  pcr  diem  vcsceretur.  ct  vili.ssima 
queequc  exposceret,  et  iis  parcissime  etiam  uterc- 
tur;  veritus  si  ad  satietatem  usque  ea  reciperet. 
ne  quampiiun  corpori  ad  peccnndum  illocebram 
praeslaret.  Iii  vcstitu  vcro  ac  roliquo  corporis 
cultu  tam  niodicus.  nt  (juivis  facile  intelligerct 
minimam  illi  luijus  vita?  curam  superesse.  Hono- 
rom  voro  soculareinquo    gloriam  taiii  sludioso 


Vfitit  ad 

conveiitinii 

Bomn  iemem 

a  prioratu 

liimitfi 
postulans : 

c 

d 


et  numerosum  esset  et  nuper,  ut  diximus,  arctius 
vivendi  ratione  instauratum,  inaximam  patribus 
illis  de  eo  quem  ibi  nierito  pra^ficerent  deligendo 
curam  injecerat.  Existimabant  cnim,  nec  injuria. 
tanto  grcgi  nisi  piuni  el  consumniatfo  virtutis  pas- 
torem  pra^esse  non  opoitcre. 

7.  Proinde  multum  ac  diu  consultantibus  illis, 
nec  usquani  quem  eligerent  invenientibus;  cum 
ibi  nibilominus  multi  non  minus  iis  quas  studio 
ciuipruntur,  quain  qu;e  ab  natura  insita  sunt 
mortalibus  clarissimi  adessent,  quippe  totius 
professionis  illius  priEstantiores  convenerant,  res 
longius  ac  par  fuerat  trahebatur.  Cum  igitur 
hujus  rei  exitus  non  planc  haberotur,  cunctanti- 
bus  cunctis  Tesserus  ille  BartbolomiKUs,  quem 
generalom  liuius  Ordinis  Magistrum  1'uisse  dixi- 
mus,  hujus  cunctationis  causam  internosciturus, 
electores  adit;  quid  demum  illi  conventui  prio- 
rem,  quem  ita  nuncupant,  non  circuinspiciant, 
rogat  DiffidcntiiE  cujusdam  ac  timiditatis  cau- 


mhilamiimg 
eVitjifur  prior 

Ddnoitlfimiit. 


evitavit  quam  ceteri  mortales  appetere  consue-  sam  audit.  Quibus  ille,  Modkx,  inquit,  fidei.  Ex 

verunt.  Nam  cunctis  pra^sto  eral,  onmibus  insor-  t(it>t(i,lHquam,opf/moi-iimpafnim  collerfio  ncminem 

viciis,  oninibus  obtcmporans;  sc  vero  indignum  adhnc  hac  procincia   diynnm  devrevistts?  Nnm 

esse  ducebat  cui  vel  vilissimus  omnium  ministra-  forte  Corradinus  noster  Brixiensis  qualis  ille  vir 


ret.  Et  propterea  quanto  magis  se  cunctis  subji- 
ciebat,  tanto  juxla  divinum  oraculuin  universis 
vencrabilior  reddcbalur.  Omniuin  namquc  ordi- 
num  viri  ad  eum  viscndi  studio  confluebant,  cum 
uti  coplestoni,  non  terrenum  hominom  oxtollentes. 
Quai  etsi  ille,  ut  diximus,  aspornarctnr,  pcnitus 
tamen  effugere  non  valebat;  quin  exitus  iinius 
dignitatis  ad  sequentem  aditus  erat. 

(j.  Ea  namquo  tompestate,  qua  BnrtholonKvus 
Tesscrus  r  totius  Pra;dicatorii  Ordinis  goneralls 
Magister,  sic  euni  appellant,  constitutus,  vir  non 
minus  reruiii  iisu  quani  vitiv  intogritate  ac  s;in- 
ctimonia  spoclatus,  illud  roligionis  sua^  creno- 
bium  rf,  quod  BononiEe  est,  ad  probatioreni  vitam 


sit  ros  Jatet?  Ite,  uc  de  hoc  jamjam  consnlife.  Vide- 
hifis  cnim,  nisi  ego  fallor,  omnipofcntcnt  Dentn  his 
cceptis  annuere.  Illi  eo  digresso  se  ipsos  incusantes, 
quod  ojus  nondum  meminerant,  statim  sumino 
onmium  consensu,  quasi  dato  divlnitus  consilio, 
illum  priorem  decrevere;  haud  nescii  queeque  vel 
arduissima  per  eum,  qui  Deum  tam  propilium 
haberet  (erat  enini  jain  mira  do  illa  ;ipud  omnes 
opinio),  adiiiinislratum  non  dilficile  iri.  Ille  ubi  id 
rescivit,  qui  jam  laitus  quotl  non  pricesse,  sed 
subesse  se  nunc  puiaret,  Brixiam  redituni  medi- 
tabiitur,  mcntom  porculsus  :  Hci,  inquit,  niHii , 
quo  pacto  ego  delatum  tnihi  iatn  grande  onits  snsti- 
nuero,  qui  suh  aliis  lomje  levioribus  ssepenutnero 


reduxisset    (nam  uti    hujns  roi  ad  hanc  usque  defeci?  Qna  rafione  ego  aiiia  prospejcero,  qui  mihi 

diom  argunicnfuin  apparct,  singuli  fore  religio-  ijist  carere  non  novi  ?  An  contmode  ceferis    hene 

num  ordines  bifariam  scinduntur:  sunt  onim  qui  vivendl  dux  fuero,  cum  ego  nequam  etprorsus  inu- 

a  conditoribus  suis  traditas  sibi  institutiones  ct  tiHs me  ipsuni  ef propriam  salnfem  neyligatn?  Vb 

vitam  obnixe  accuratcqiio  sorv;uit.  et  lii  siincfio-  iiiquatn    miht  peccafori.   Scio    eijo  hxc  et    Umge 

ris  doctriniv  vita*que  ot  sunt  et  habontur;  obser-  duriora  pro  peccatis  meis  mihi  deberi.   Sed  tu, 

vantesque  sivo  regularcs  nuncupantur  :  simt   et  qna^so,  piissime  Jesu,  ne  longc  facias  miserationes 

(lui  temporum  vitio  inductam  olim  liberiorom  inas  a   me.  Vide,  Domine,  quia  trihtdor,  ef  iniqui- 

paulo  vivciidi    iicentiam   iidlnic  tericant,  hique  tntes  inex  ohsedernnt  me.  Propterea    redde  mihi 

conventualos  vulgo  dicuntur:  in  quibus  nihitomi-  Ixtitiam  salutaris  tui,  cf  spiritu  principali  con- 

nus  pleriqueet  scientia  et  moribus  priEstantes  firma  me.  His  ot  aliishujusmodi  multogcmifu  ad 

computatisnnt;  scddehishacfenus),  coforle  vir  Deiim  eiTusis,  Ordinis  Magistrum    accc.ssit:    ad 

iste  jain  Deo    dicatus   Corradinus  concisserat,  cujus  genua  provolutus  obiiixe  agere  C(tpit,  ut 

illud 


DIES  PRIMA  NOVEiMBRIS. 


I0liiiicf»ai/ix 

orationi 

vucal ; 

eulaUts  reio 

niifoylatiir  11 
B.  Viiyiiie. 


B 


C 


illud  electorum  de  se  deereluiii  rescinderetur; 
inquiens  niagnum  illi  couvenlui  discrimcninstaro, 
si  illius  cura  sibi  admoduin  juveni  (nccdum  enim 
tricesimum  annum  attigerat)  et  omnium  rerum 
imperito  niandaretur.  Geterum  cunctis  patribus 
illum  exposcenlibus.  Ordinisquc  Magistro  jain 
pridem  quisnam  Corradinus  esset  persuaso,  duni 
ille  omnino  renunciare  contenderet,  post  electio- 
nem  stalim  confirmalus  est. 

8.  Is  ubi  hcec  pra;ter  et  opinionom  et  volunta- 
tem  evenisse  cognovit,  propriae  virluti  onuiino 
dilfisus.   omnipotcntcm   Deuin   intemoratumque 
ejus  matreni  Mariam  virgincin,  qua  intercedeiitc 
se  omniurn  qufe  ante  cupicrat  compotern  factum 
saepisslme  cognoverat.  prccatus,  hujus  sive  oneris 
sive  muneris  ingressum  fideliler  auspicatus  est. 
Consueverat  enini  vir  ille,  cum  ardui  quippiam 
sibi  expediendum  essel,  non  propria;  quod  facul- 
tati   crederet,    sed    de    divino  favore  nusquam 
desperare.  Ex  quo  tanta  ipsius    orationi  fidos 
accedebat,  ut  quaicunique  Deurn  oraret,  facile  et 
exoraret.  Nam  cum  ad  populum  esset  oraturus, 
quod  quotidie  fere  facieljat.  longe  plura  ex  ora- 
tionis  sanctuario  quam  ex  librorum  lectioiie  illurn 
sibi  deprompsisse  multi  annotarunt.  Subjiciemus 
hoc  loco  quod  quidam  ejus  discipuli,  viri  moribus 
et  vita  magistrum  suum  elTmgentes,  ab  eo  se  sub 
confessionis  sigillo  audivisse  affirmabant.  Dum 
aliquando  vir  ille  sanctus  miro  quodam  inentis 
fervore  solus  in  cella  sua  orationi  insisteret,  ac 
prfE  singulari  in  Deum  intentione  raplus  in  spi- 
ritu  ca^lestia,  non  sine  maxima  quadatn  supernm 
felicitatis   suuvitate    contemplaretur,    vidobatur 
nescio  qua  lascivientis  carnis  pruriglne  ab  cu 
meditatione  pi'a;podiri.  Ex  quo  ubi  ad  seipsum 
rediit,  intellexit  virsapiens.  nihil  ^que  in  juvenhi 
maxime  dilficile  quain  in  carne  viventem  ab  ea, 
nisi  desuper  adjuvetur,  non   pollui.    Proplerea 
quod  inimicus  ille,  qui  nunquam  ubest  u  nobis, 
quemque  incautecum  voluplalo  fovemusatqueud 
nostram  perniciem  instruinms,  efficaciorprofecto 
ac  promptior  estad  inferendani  calumitatein.  Ex 
quo  ille  insolontissimi  hujusce  adversarii  vires 
retundere  cupiens,  ferreum  fiagellum  in  manibus 
cepit,  nudatusque  sese,  id  est  corpus  suum,  hac 
mente  affiigere  adoi'sus  est,  ut  nunquam  desiste- 
ret  quoud  divinitus  carnis  potnlanlium  donmissc 
non  moneretur.  Gum  autem  flageliatum  acei-rime 
corpus  undique  sanguinom  omitferet,  ct  ille  nihi- 
lominus  propositi  inenior  flagris  non  parceret, 
piissima  Domini  matcr  Maria,  mira  claritate  atque 
odoris  fragrantia  in  medio  duarum  virginum  illi 
reponte  emicuit,  eumqiio  liunc  in  modum  allocuta 
est :  Cognovi  jaivdudum,  Corradim  fdi,  honestis- 
simnm  desiderium  tuum ;  nec  gemifus  tuus  viihi 
fuit  ahsconditus.  Tu  autem  ea  olim  oirfidum  fuu- 
damfnta  jecisti,  ut  oratioues  tiix  iucassum  ire  rioti 
deOeant.    Quumobrem    svito    qua-cumque    aiuodo 
Filium  meum  in  twmine  meo  peiieris,  te  esse  conse- 
cuturum.   Nunc  autem   nt    intelHgas   quod  cupis 
obtiuuisse,  renes  tuos  ita  tibt  jmrabo,  ut  ntdlum 
poathac  a  carne  certamen  metiias.  Hls  dictis  ilU 
proprius  admota  mirifico  quodam   suaveolenti 
ceromate  renes  ejus  liis  verbis  attigisse  visa  est : 
Strinyantur  amodo  renes  isti,  ut  nuUam  unquam 
carni  coidra  spirituin  betlandi  dent  occasionem. 
Stupidus  illo  ac  pudore,  quod  nudus  erat,  conlu- 
sus,  cum  e  contra  tamcn  aliquid  dicero  statuit,  a 
visione  illa  derelictus  est,  Htec  socii  illius  confi- 
tente  eo  se  audivisse  sanctissime  affirmabant. 
Celebris   prietorea    atquo    indubifata  hujus  rei 
Bononiae,  ubi  res  gosta,  adhuc  fama  est.  et  idcirco 


405 


locus  illo  prLecipua  i-eligi..no  habotur.quod  ibi  Dei 
Matrom  apparuisse  non  dubitant. 

0.  Sed  jam  unde  digressi  sumus  redire  pur  fue- 
rit.  Prjefecfus  itaque  Corradinus  cclebcrrimo 
illomm  putrmn  collegiu  ita  se  ges.sit,  ut  ca-lcsti 
potms  numine  quani  mortali  providentia  se  regi 
cuncti  et  intelligorent  et  fatcrcntur.  Num  cuni 
secundu  plei'uinquo  mortaliuni  montcs  in  sui 
maxime  ignoralionem  ac  dcvia  pleraciue  inducere 
soleant:  adversu  vcro  in  nonnullis  spom,  quiv 
omnis  vitie  hujns  dux  ost  et  niugistra,  aut  omnino 
oxculianf.  uut  phuimum  labclactont,  ita  sanctus 
ille  homo  non  cxemplo  sui  minus  quum  oratione  c 
eflecit,  ut  in  rerum  quae  iis  contingore  possunt 
successu  vei'am  optimamquo  huniilitatoin  serva- 
rent,  of  in  adversis  non  luiitum  nun  irangerentur, 
sed  promptiores  insuper  alacrioresque  fierent.  Si 
quando  onim  et  corporum  incolumitas  ot  rerum 
copiu  adosset  :  .Vr^///c,  ciri patres,  aicbaf,  et  fra- 
tres,  prwsentibus  rebus  admodum  confidere;  aut 
tdandienti  seculo,  quo  nihil  fallaclus,  nihU  nnbis 
infensius,  credere.  Tunc  enim  maxiine  insidiutur, 
cum  uofns  maxime  arridet.  IIa:a  namque  nobis  uf 
(jrxpouantur  Deus permittit,  qito  fortitudo  et  ahsti- 
nentia  nostra,  si  ea  despererimus,  niagis  etureat,  et 
iis  fouf/e  meliora  proinereatur.  Proinde  hujusmodi 
commodis  tam  caute  ac  sapieuter,quxso,utamini,  ut 
sciatis  laqueos  ad  comprehendendam  anlmam  in 
pis  alj.scoudltos  esse.  Nimia  enim  caJetudo  multos 
ad  vitiorum  prs^eipHia  aditus  affectat :  corpus  cui 
bene  est  animiim  plerumque  incautum  injierniciem 
trahit.  Rerum  prxterca  ropia  quamdam  meutlczci- 
tatem  afque  torporem  indurit,  ut  minus  Deo  et 
orationi  vacemus,  nbi  minus  nobis  deesse  sentimus; 
si  enim  virtus,  ut  monet  apostohis,  In  Infirmitate 
perficitur,  In  valetudlne  et  in  olio  vltia  nimirum 
foventur.  His  atque  aliis  hujusmodi  monitis  vigi- 
lantissimus  pastor  gregem  suum  laefis  in  rcbus 
timere.  commodisquo  pnt-sontibus  oaute  niode- 
sto(|ue  ufi  docebat.  Neijue  scgnius  cum  udvei'sa 
ingruissent,  ut  et  patienter  ferrentur,  ot  ex  eis 
fructus  perciperetur,  ostendebal. 

10.  Non  multis  enim  inleijcctis  diohus  postea- 
quum    praeesse   coepit,   magna  vis  morbi,  cuni 
alios  ,finitimos,  tum  locum  illum  invasit,  adeo 
ut  plurima  pallentium  graviterque  a?grotuntium 
facios  oxtet.  Ibi  et  custos  ipse   ct  ceteri    fere 
omnes  cum  eo  premebantur.  Tum  vero  cerno- 
res  divinum  mirandamquo  Corradini  fidem  atcpie 
sollerliam.  Etenini  gravi  ctsi   morbu  premoretur, 
uti  qui  desupor  edoctus  suam  suorumquo  salu- 
tem  fore  non  dubitaret,  animo  corporis  inflrmi- 
tatem  vincenfe,  ub  oratione  nusquam  vacahal. 
Simul  quoad  possot  singulos  iunguonlcs  visebal, 
animos  eorum  ad  prujsontiu  ferenda  connrmans, 
atque  erigens  ad  meliora.  Videres  juveniii  in  cor- 
poro  seni^  prudcnliam,  et  gravitutom  suuvitale 
quaduni  ot  comitato  cunjunclam.  Qualis  m  eo, 
bone  Deus,  vox,  qualis  sermo!  Deum  loqui,  non 
homincm  puturos  :  Kla,fortissimi  miUtes,  aiebat, 
est    uftro    nohis    obfatum    tempns,  quod    suininis 
aiiquando  votis  optandum  fuerat,  ut  imperatori 
nostro,  omnipotenti  Deo  vlrtutem  nostrain  osten- 
dere  po.^^simus.  Kxhibeainus  itaque.  corpora  nostrtt 
liostiam  vivuni,  Deo  jifacentem  in  muffa  patlentiu, 
et  longunimltale.  Sic  eniin  paufulum  in  prx.^entia 
variis  tribulationibus  contristari  oportet,  ut  sicuit 
auruin  Iqne,  ita  it  nos  rorporafi  /uir  et  brevi  infir- 
mitale prohuti  cu-lesfi gratia  diijni  luiljeainur.  Cete- 
rum  nolo  vos  iguorare,  fratres,  his  malis  omnipo- 
tentem  Deum  finem  brevl  esse  daturum.  Sustliute 
itaqui  inodicum,  commllitones  fidefissimi,  ut  quan- 

lum 


tx  SISs. 

SuOditig 

auelor  tat 

i't  vequti 

aiiinio 

pfniiaiieaiU 

tam 
in  prospfris 

qiiaiii 
iii  iidrfrti.it. 


inijnifiitv 

liomnix 

pestiteiitia, 

omneseolatuv 

ac  Juvat. 

F 


406 


VITA  VENEHABILIS  CONRADINI. 


Kx  »s$. 


Iiffiii  prmliit 
(lii  III 

Baiionieitses 
(I  summo 
pontifice 
(Ifficiunt. 

f 


titm  detrimenti    ror/ior/    iiostrfi  prajscnfi    aftuUt 

infirmitas,  ta)ituin  divina:  (jrafix  animabHS  nostris 

accessisse  sentiamus.  Nec  muJto  posl,  uti  is  prse- 

dixerat,  mira  omnibus  sanitatis  fclieitas  subse- 

cuta  cst,  ut  non  plus  tristitloe  anteaeta  valetudine. 

quaui  prajscnti  sospitate  la^titiae  adepti  videren- 

tur.  At  Gornidinus  quae  ventura  essent  divinitus 

edoctus  ad  oos  :  Gratins,  incjuit,  dirina:  cleineiilix 

atfamu.%  (pwd probans  rastiyavit  nos  Dominus,  nec 

morti  tradidit  nos.  Verum  ad  longe  majora  opor- 

tet  nos  jirsjiarar/.  Iniminel  en/m  kis  orisjjestis 

vafida,  (jua  ntu/lt  inortahs  hac  Juce  j)rimbuntur, 

etj)leri(jm  ex  omni  religionis  statu  adimmortalita- 

teni  migr(d)unt,  qi/ns  e(  n/c  et  )mnnulhs  e.r  vob/s 

coniilari  ojmrlef.  Quanwbrnn  iii  hiir  potius,  <iu(/m 

fjHod  brevem  hunc  languore/n  evasistis,glor/amini. 

Simul  et  vos  ad  quamdam  temjioris  perturbatio- 

)iein,  qua  inferim  niaxi nie  prxsois  hmc  nost)'it  con- 

grcgafio  vexabHur,  d/sponifH.  Fuiu)-uni  esf  enim  nt 

j)rojiter  jusf/tiam  et  veritafem  miilias  g)'avesq/ie 

persecutiones  sustineamus.  Sed  in  hac  rurs/ts  nobis 

lxtu)idum,  qi/ia  digni  hahebiinur,  qui  p)-o  noniinc 

Jesu    (■oulumelium   jjafiantur.    HiKC    illuni    non 

hmnana  scientiased  divina  admonitionececinisse 

rei  exilup  brevi  declaravit. 

11.  Erat  ea  tenipestate  Mai-tinus  Goluuuia  Pon- 
tifex  Maximus,  qui  cum  Bononienses,  viri  facile 
otiiun  aspernantes  et  novarum  rerum  uiaximc 
studiosi  ab  se  defecissent.  agros  eorum  hosliliter 
liiripuit,  urbemque  ipsam  gravi  obsidione  ui-gere 
co^pit  f.  Factionis  urbana?  principes  omnes,  qui 
ponlificis  partibus  favcrent,  e  civitatc  ejecerunt, 
inter  quos  et  Dominicum  Mazacossum  Viter- 
biensem,  qui  Corradino  in  prioi'atu  successerat, 
exulare  compulerant,  quod  et  pontifici  notus  et 
imprimis  carus  esset,  atque  oppidanos  ei  deditio- 
nem  facere,  ut  jure  tenercntur  facere,  adhortare- 
tur.  Ex  quatota  iliius  conventusadministrulio  in 
Jacobum  Siculum.  qui  expulsi  prioris  vices  gere- 
ret,  et  Goiradinuni  devenirel.  Magna  in  urbc 
trepidatio  erat  et  anceps  in  popularibus  maxime 
discriminis  metus.  Nam  qui  oplimatibus  assenti- 
renl  urbisdireptionemtimcbant;  qui  adversaren- 
tur  proditionis  suspecti  habebanlur.  Foris  autem 
et  villic  ct  pleraque  oppida  direpta,  vastati  agri, 
abducti  homines,  animalia  ccteraque  in  prEedam 
militibus  cesserant.  In  hac  tanta  rerum  perturba- 
tione,  ponlificislegatus,  qui  exercitui  pra>erat.  ut 
Gorradinus  ceterique  cjus  gratia  illius  Ordinis 
fralrcs,  impune  egredcrentur  redircntque  conces- 
serat.  Nam  et  in  agrorum  diroptione  ut  ab  cjus 
ccenobii  pranliis  abstineretur  edixerat.  Quod  non 
minorem  apud  urbis  priniores  invidiam  quam 
ipsi  conventui  rerum  in  illins  anni  usuiu  neces- 
sariarum  conciliavil.  Cum  enini  multi  propLer 
obsidionem  in  urbe  fame  premerentur,  cessa- 
runt,  ut  fit,  in  religiosos  ct  Christi  pauperes  elee- 
mosynarum  subsidia.  Nam  ct  quibus  rcs  ad  vitaj 
usus  supercssent.  longiorcm  obsidionis  pressuram 
veriti,  misoricordite  viscera  claudebant.  At  divi 
Dominici  convenlus  ea  erat  rerum  copia  qute  et 
aiondis  fratribus  sufficoret,  et  aliis  mendicantibus 
plurimum  subvenirct.  Interim  pator  Gorradinus 
venturi  proiscius  sociis  in  concionem  vocalis ; 
Ojm-fef,  iiu\ui\,  f)-(!t)-/-s,  qui  Chrisfo  ))iififu)d  ita 
quidem  d  .^ihi  ij,si  et  sccido  reuunciare,  id  <jux  Dei 
su)d  du))iiaxat  qutBrentes,  cuncta  kujus  vitx  com- 
moda  et  vitam  ijisa^n  p)-o  nomine  Jcsu  negl/ga)if. 
Monet  enim  )ios  ipsa  Vo-ifas:  Nolife,  imjuii,  oD-are 
de  crasiino.  Kf  rwsus  :  Qui  amat  animam  suam 
perdet  ta)n.  Xeque  potestis  simid  diwfjus  dominis 
sermre.  Projifo-ea  dico  vobis,per))iitfd  Dominus  ut 


ista  a  nobis  auferantur.  Sed  qui  volucres  coeli,  quae 
7iequc  aranf  neqiie  iient,  jiasdt,  ij?se  nobis  j)rovide~ 
bit.  Proinde  nikil  solliciti  simus;  sed  jaeteinus 
Cfjgitationes  nostras  in  Domino,  et  ipse  enutrief 
nos. 

12.  Post  aliquot  deinde  dies,  cum  obsidio  tra- 
heretur,  neque    ea  minus   obsidentibus    quam 
obsessis,  quod   bruma    instaret,  molesta  esset ; 
summus  pontifex  experiri  voluit,  an  hostes  pro 
Deo  facturi  essent,  quaeprose  facere  abnuerant. 
Universum    igitur    BononiEe    populum  generali 
interdiclo  subjecit,  quo  ecclesiastica  officia  ea  in 
urbe  omnia  intordicebantur.  Gujus  quidem  inhi- 
bitionis  ctsi  frequens  apud  plerosquc  fama  csset. 
nemo  tamen  do  ea  re  palam  loquobatur,  quod 
civitatis  primores  et  pontificem  et  ejus  decreta 
contemncrent,  atque   qui    ejus   dicto  parerent, 
mortem  aut  exsilium  minitabantur.  Unde  fiebal 
ut  nonnulli  sacerdotes,  partim  ignoratione  partim 
timore  divina  officia  palam  celebrantes  anathe- 
matis  censuram  promererent.  Quod  intclligens 
Christi  miles  Corradinus,  pro  nomine  Jcsu  anima- 
rumque  salute  paratus  quaevis  supplicia  mortem- 
que  subire,  huic  rei  statuit  occurrere;  ac  ropente 
e(|uum  inscendit.  quo  post  rcligionis  ingressum 
alias  nunquam  usus  erat;  mbem  ogreditur,  pon- 
tificis  legatum  adit,  ab  eo  intcrdictionis  litteras 
accipit.  easque  patentes  lanceje  cuspidi  alligat, 
atque  ifa  mox  in  urbem  revertilur.  Oppidani  rei 
novitate  capti  eum  frequentes  prosequuntur.  Ille 
ubi  in  plateam  pervenisset,  quo  tum  forte  magi- 
stralus  contonderant,  edita  voce,  quo  ab  onmibus 
exaudiretur :  In  )io)nine,  inquit,  Jestf,  ecce  vobis, 
reheUes  (dque  Deo  ejus(j/te  vicario  in  animarnin 
vesfrarum  po-difione  contuinaces,  cuncfa  divina 
officia  atque  ecclesiastica  saci-amenta  interdicta 
sunt.  Nemo  sc  excusef,  nemo  se  hxc  ignorassc  dicat. 
Videte  lifteras  ;  co)-rigife  erroron  vesf)-um,  afque 
hanc  demum  a  cohis  j)erfidiani  rejicite.  Eo  sermone 
cuncti    repente,   quasi    classicum    iis  cecinisset, 
vario  modo  affecti  sunt.  Quidam  enim  quibus  veri 
boni  ratio  quam  principum  gratia  carior  esset, 
eaniomnibus  animadversionem  paucorum  culpa 
evenisse  dolebant ;  hi  tamen  non  muitum,  quod 
et  fenuiores  et   pauciores  essent,   poterant;  alii 
vero  eo  ferociores  facti  et  in  pontificem  et  in  ejus 
sancita  inclamabant,  Corradinumque  ipsum  hu- 
jus    rci   latorom    plectcndum    censebant.     Quo 
factum  est,  ut  magistratus  eum  illico  capi,  publi- 
ceque  custodiri  mandaverit,  de  ejus  vita  delnde 
consulturi.  Timobant  interim  sacordotes  contra 
pontificis  edictum  celebrare,  cum  primo  nonnulli 
vel  scientes  eam  rem  neglexissent.  Varii  ubique 
sermones.  crebra  conventicula,  templa  onuuaque 
religiosa  loca  clausa,  ac  totius  denique  civitatis 
facies  mutata  erat.  Elapsis  hoc  modo  plusculis 
diebus  statuerunt  principes  de  Corradino  senten- 
lias  dici.  Censuerunt  multi  illum  e  medio  tollen- 
dum,  quia  advcrsije  factionis  protectorem,  eden- 
dique  interdicti  potissimum  auctorem.  Alii  vitje 
ejus  integritatem  cognoscentes  verebantur,  si  vim 
illi  afferrent,  si  non  pontifici,  Deo  saltcm  se  po-nas 
daturos.   Heoc  sententia   non   sine    contentione 
praevaluit. 

13.  Emissus  igitur  vir  sanctus  e  carcere  postri- 
die  populum  ad  dodifioneni  hortari  ccHpit.  Quod 
ubi  principibus  delatum  est,  jusserunt  quidquid 
annon;e  vinique  in  eo  coenobio  esset  auforri, 
iisque  qui  pro  moenibus  contra  pontificem  starent 
partiri.  Corradinus  socios  monuit,  ne  nutu  qui- 
dem  eam  rem  graviter  ferrent,  affii-mans  qufe 
hisce  opus  essent,  nusquam  defutura.  Quod  et 

contigit. 


D 


pontificem  ft, 
<-(trcerfm 
'■unjidtiir. 


F 


]'iunif'i 
iibsofiitii^, 
Hi-nnii  i" 
carcercm 
rtlriK/irt"'' 
sett  rnrnitii 
iliniittitiir. 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS 
contigit.  i\am  quotidie  qiii  ojus  rei  indignitalem 
miserebanfur,    tantuni    earum  reruni    qui^   ad 
victum    facerent    cong:erebant,  ut   non   tantum 
necessarius  illis  patribus  victus  esset,  sed  niuKa 


407 


bus  pra?dixit,  quod  jam  dormitionis  suae  tempus 
d.ceret  instarc.  Nec  vanum  ilMus  fuit  oracuhnn 
Non  multis  sane  interjectis  diebus,  ut  plerumque 

po^^J^-^cessariarum  rcrum  penuriauuisuvenit  nn-i« 
■nsuper  suporessent    quje  paupenbus  erogaren-     Bononi*  dvUaten,  peslilenlia  ,j  invusit  •  Zi'Z 
ur    Id  rursus  ne  herel  conat,  sunt  principes.     late  ubique  grassaretur,  illu/etian    cSi  ,m 
Gap,taie  ennn  esse  decreverunt,  qui  illi  quippiam     s,Evissin,e  corripuit.Quid  ageret  piissi,,  0.7.,' 
rel,g,on,quov,smodocon  ul,sset.Tu,nverovidc-     Si  enin,  gregi  suo  udessd,  atque  ut   pa,-  orlt 
:  anc,Ilas,^servos,  mat,-onns,  quosdan.  etia.n     .ninistraret.  peste,n   n,.ocul   d„ L   evlL„  1' 


v:\   Mss. 


b! 


VbUdm 
liOiwres 

'/ifniafiir. 


"iecundo 
noniensis 
'"i-fartua 
>rtem  sibl 
iiislare 
^iiiintiat: 
ifin  jipsfp 
'iifjjtiis 
'iclissiwc 
nbif. 


res 

cive?  quo  Dei  servos  alerenl,  sub  pannis  cortatim 
conferre.  Providus  inlerea  heros  Gorradinus 
nulla  perterritus  injuria  populum  quotidie  doce- 
bat,  palamque  pontificls  partes  tueliatur.  Primo- 
res  ubi  id  resciverunt.  ut  desisteret  hortari  et 
monere,  acrlus  etiam  instare,  suppiicium  infer- 
duni  niinitari.  Ille  nihilo  secius  perseverare,  simul 
eorum  rebellionem  reprehendere  et  damnare.  Ex 
quo  rursus  in  carcerem  retrusus  est.  Ubi  cum 
sfepe  alias,  tum  maxime  quod  Dco  gratus  vir  ille 
essef  apparuit.  Plusculos  namque  dies  in  vincuiis 
mansit  nihil  prorsus  corporalium  alimentorum 
sumens,  sola  contentus  Eucharistia,  quam  eo  die 
quo  in  vincula  conjectus  est  in  nnssEe  celebratione 
accepit.  Cum  interim  ita  oratlonibus  intenderet, 
ut  saepenumero  fervente  spiritu  e  terra  sublatus 
totus  effulgens  custodlbus  carceris  apparuorlt. 
Quod  ubi  niagistratibus  ronunciatum  est,  idque 
jta  esse  compertum  habuere,  eum  illico  emitti 
jusserunt.  Ille  e  vinculis  abiens  querobatur  In- 
quiens  :  NupticB  quidem  paratx  fuerant,  at  erjo 
incitatus  ad  eas  intrare  non  fui  dignus.  H£ec  et 
alia  fortis  athleta  pro  ejus  civjtatis  conipositione 
perpessus  est. 

14.  Demuni  cum  et  foris  obsidio,  et  intus  urbis 
facies  immutata  intolerabilis  vidoretur;  cum 
interdum  illud,quodsupra  memoravinms,  annum 
jaui  lulissent,  noc  resistendi  spes  reliqua  esset, 
doditionem  oppidani  fecero.C.onipositis  ejus  urbis 
rebus  intellexit  ponlirex  quantopero  vir  sanctus 
pro  re  sua,  imuin  pro  civltatis  et  bonorum  salute 
laborasset,  cum  alias  quoquo  porstepe  mira  ple- 
raque  de  eo  accepisset,  ae  propterea  tentavif 
illum  secum  honorecardinaliumque  collegio  asso- 
ciare ;  ratus  et  Icgationes  ct  publica  alla  niunera 
per  eum  optime  obire  posse,  qui  et  tam  spectatse 
apud  se  fidci.  ct  m\v?e  pr^e  sanctitate  apud  omnes 
auctoritatis  osset.  Multis  igitur  maximisque  preci- 

C  bus  ille  soilicitatus  abnuit,  delatumque  ultra  sibi 
onus,  quod  onmes  fere  niortales  snmniis  votis 
opfarent  oxpoterentquc  aspernatus  cst,  imjuiens 
se  non  ea  gratia  laborasse,  quo  id  consequeretur, 
quod  cetera  amitfendi  possot  aliquando  causa 
esse.Cetorum  laborum  suorum.  sl  qul  niodo  fuls- 
sont,  immutabiiom  apud  Deum  mercedem  se 
iongemalle  quam  id,  quod  ne  unum  quidem  diem 
se  possessurum,  haberet  oxploralum.  Unum 
tacturn  est,  ut  ofiam  qui  cum  ante  insectafi 
essent,  conversis  aniinis  ipsum  deinceps  sunmio 
amore  atque  observatione  prosequerentur.  maxi- 
misquesed  veris  laudibus  incceium  tollorent. 

15.  Dominicus  interea  Mazacossus,  quem  ejus 
Ordinis  priorem  ab  iis  qui  pontifici  adversarentur 
e  civitate  ejoctum  supra  docuimus,  nmgnls  hono- 
ribus  apontifice  aucfusredierat.  Etenimgeneralis 
prisdicatoriae  religionis  vicarius  dclecfus  confir- 
matusque  fueraf.  Hic  qui  anfea  sjevientes  in  gre- 
gem  suum  tyrannos  infellexissef,  prte  jegritudino 
longam  importuMainquo  innrmitatem  contraxe- 
rat,  qua  non  nmlto  post  rodituin  suum  ad  suiieros 
feliciter  eniigravit.  Huic  omnium  consensu.  imnio 
Jussu  Corradinus  substifufus  osf;qui  se  eo  mu- 
nere  diutius  non  functurum  esso  mulfis  audieiiti- 


pestem   procul   dubio   evitare  non 
potcrat :  sln  sibi  cavons  illud  dcserorot,  veram 
caritatem,  qua    pro    amicis    animam    nostram 
ponere  jubcnmr,  negabat.  Proinde  alioquin  desu- 
per  edoctus  niigrationis   su;e    tompus  adslare. 
praesentis  vitii;  cura  onmino  ro)octa,  taido  .-^tudio 
ot  alacritalo  ubicmnque  opus  esset  infirnutanti- 
bus  inserviebat,  ut  nemini  dubium  essct  illimi  ad 
certam  innnutabilemque  roposilam  slbi  morce- 
dem  feslinare.Cmn  vero  post  paucos  dios  noimul- 
lis  qui  a;giotaverant  jam  vita  functis,  se  quoque 
lethifera  ea  lue  correptum  sentiret:  Graiia,  in- 
quit,  Dm  meo,  (jui  me  nsqiie  ad  vesperam  hthorare 
non  estpassKs,  sed  e  medio  eursn  multis  meflucti- 
busjactatum  intutissimum  safutis  portum  vocare 
dignatur,  uhi  pro  operihus  meis  seeundum  exnhe-  ^' 
rantiani  misericordix  stta:  infinilm  niilii  prsemia 
repensitrus  est,  Oro  itaque  te,  Jesu  pHssime,  ut  hoe 
desideriuin  meum  ultra  non  differas,  sed  jitxta 
clementiam  tiiam  tne  rifo  ad  te  venirejubeas.  Qnem- 
admodum  enim  desiderat  cerviis  ad  fontes  aqua- 
rum,  ita  desidreat  aniina  niea  ad  te  Deum  fontem 
1'ivum.  Educ  igitur  de  corpore  isto  animam  meam, 
ut  eonfitfatiir  noniinl  tno  in   seriifa.  II;pc  ot  alia 
obortis  prte  gaudio  lacrimis  cum  vir  sanctus  de- 
cantasset,  assidentibus  quibusdam  cjus  discipu- 
lis,  multumquo,  quod  jam  ab  so  abituriun  vide- 
rent  iiurrenlibus  ait :  Xon  enim  vos  derelinquam, 
sed  si  pie  vixeritis,  mufto  proprior  vobiseum  era 
qiiam  antehacfiti.  Proindetrrfeagife,  vcram  huini- 
litafnn  serrate,  inufiiain  super    omnia  earifatem 
habefe;  memores  siciiti  safutem  a  peceatorifnis  fonge 
esse,  ita  justos  et  pie  vivenfes  et  Deum  propitiuin 
et  sanrtos  ejits  quam  famifiares  seinper  haf/en: 
Ingravescontc  inox  in  dios  morbo,  allatasibi  rc- 
clesiastica  sacramonta  sumina  cum  vcnorafiono 
ac  nienlis  jubilatione  suscepit,  gratias  usque  om- 
nipotontl  Deo  ac  gloriosie  ojus  ntatri  agons,  (juod 
jam  hnjus  vitaj  cursum  se  peregisse  senticbat. 
Cuni  autem  astantes  benodixisset  sensimque  eo  F 
us([uo  naturai  vis  defocissot^uf  sine  iuura  spiritum 
emissurus  videretur:  cum  nihilomiiius  sinc  Infer- 
mi.ssiono,  ut    potorat    orarot,  edifa   voce   adeo 
exclamavit ;  ut  pcr  totum  cocnobium  oxaudiretur : 
Piissiine  Jesu,  piissime  Jesu,  Marla  saeratissimu 
pra-sti)  sis  inilii.  Eeee  anfiqnissimus  serpens,  ecir 
horrendus  huinani  generis  iniinicits,  qui  egndien- 
fem  animain  nieam  rtn-aturus  adest.  Eripe  me, 
Doinine,  de  ore  feouis  et  animam   meam  dc  manu 
inferi.  Frecantibus  deinde  certatiin  ef  cjui  antea 
cuni  eo  erant.  et  qui  co  clamore  accurerant,  iiie 
mifi  hilarique  vultu,  quippc  qui  accedenlo  prjpsi- 
dio  iidversarium  vicissol,  post  octavum  dicm  ox 
quo  legrotare  cfrporal,  calendis  vero  novembris, 
niortalia    membra    dcsercns    supcrnis    civibus 
moruit  associari.  Anno  a  saluberrimo  Marijo  Vir- 
ginis    partu    mccccxxviiii",    cuin  annos  duos  ac 
friginta  in  terris  egisset,  quoruin  duos  ot  viginti 
pie  in  seculo,  decem  autem  in  religione  pic  con- 
summavit,  sic  annuonte  sumnio  inaximo  et  oinni- 
potenfi  Deo,  cui  Iionor  sit  ot  gloria  in  .sccula  secu- 
lorum.  Anien. 


ANXOTATA 


408 


VITA  VENERABILIS  CONRADINI. 


A 


ANNOTATA. 


a  Tune  temporis  jure  hoc  titulo  donahatur  vene- 
mhilis  Gonradinus,  vt  sinf/nlis  pafcbif  px  sequeuti 
decreto  qnodjam  laitdatus  P.  Boiiara  nohis  descri- 
psif  cxlii}ro  Couciliorum  convenfus  S.  Dominici 
Bononix  ah  anno  4459  ad  164S.  mcccclxxviii  die 
11  junii.  —  Propositum  tuit  die  praedicta  per 
R.  patrem  priorem  conventus  fratrem  Bartholo- 
meuni  de  Bononia  sacroi  Paginre  professorem 
infrascriplis  patribus  et  fratribus  omnibus  sacer- 
dotibus  in  dicto  conventu  existontibus,  qui  liuic 
partito  de  suis  manibus  subscribunt.  (Dccemifnr 
primo  ut  ad  erigendam  capcUam  in  houorem 
S.  Hieronymi  dejiceirtur  mtirus  aliquis  in  ecdesia 
exisfens  nc  sepidfura  familix  Legnani  amocere- 
tur.J  Item  codem  dic  ct  hora  coram  prredictis  ct 
infrascriptis  patribus  el  fratribus...  propositum 
fuit  pcr  dicium  palrem  priorem...  cum  sit  quod 
propter  ii^dificationem  dictce  capcllfe  ut  supra 
proxime  nominatse,  capltuluni  antiquum  conven- 
tus  sit  destructum,  ot  a  forma  prinia  ipsius  rcnio- 
tuni,  et  in  aliani  primiv  formaj  satis  longiorem,  ex 
quo  difformc  satis  apparet.  El  propfer  dicluni 
capitulumaliquaj  sepulturre  intus  illud  exlstcntcs 
renioti^e  sunt  et  removendEC  propter  pavirnentum 
uniforme  ficndum  et  renovandum...  Et  cum  sit 
quod  sancfse  mcmoria;  fratris  Conradini  de  Brixia 
ossa  in  cimeterio  fratruni  prope  cnpituluni  iinnie- 
dialc  posito,  mininic  ab  aliorum  frairum  ossibus 
distingui  possunt,  ad  hoc  ut  in  honorem  suum 
possit  construi  sepulchrum  :  quod  quamplures 
Brixienses  honorifice  visitarc  disposucrunt  ex 
quammaxima  dcvotione  in  illum  concepta  ex 
quampluribus  miraculis  Brixise,  illius  meritis 
obtcntis.  Ex  quo  venicnfes  tales  honoraturi  illud, 
et  non  invenlum,  scaiidalizari  posscnt.  Utrum  in 
dicto  cimiterio  et  juxta  dictum  capitutum  debeat 
construi  una  capella  mediocris  quai  sit  aperta 
versus  capitulum,  anteposita  una  crnte  ferrea..., 
tum  propter  pulchrltudinem  dicti  capitull  et  pul- 
chriorem  comproportionem  longifudinis  ad  latitu- 
dinem...  et  proptcr  ossa  fralrum  tam  frafris 
Conradini  prtedicti  quam  aliorum  fratrum  indis- 
tincfo  rocoUigenda  et  supponcnda  dicto  alfari;  ut 
salfcm  adoratoribus  illius  dici  pos^if :  Sub  lioc  al- 
^  tari  sunt  ossa  illius  S.  viri,  fratris  Conradini  dc 
Brixia.  Conclusum  esl  ab  omnibus  dictam  capcl- 
lam  in  loco  prcedicto  debere  construi  propter 
prtedictas  causas  satis  rationabiles. 

b  Matfhxnsdei  Bonimperti  electus  est  episcojms 
Maufuanus  26  maii  anni  1428  (1). 

c  De  Barfhohni.-eo,  qiti  uafione  (jaUus,  ahseus 
renunfiafus  esf  magister  Onliuis  i-s  maii  142i>  in 
vigilia  pentecostes,  ride  Bibliothecam  Pnedicato- 
nun  fom.  J,  p.  776.  De  capifido  geuerali  func 
hahito  ifa  Irgitur  apad  Muralori  (±):  Anuo  1426, 
dc  dicto  mense  maii  factum  fuit  capituium  gene- 
ralc  Fratrum  Prfedicalorum  in  S.  Dominico  in 
BoiHinia,  ubi  vonerunt  ulti'a  GUO  fralres  el  ("ece- 
runl  suum  gcneralem. 

a  De  hac  reformnfioue  Hieroutjnlmus  de  Bui'- 
sellis  referf  (3(:  Anno  Domini  14^7  convcntus 
sancti  Dominici  de  Bononia  reiurmafus  est  ad 
vitam  rcgularem  per  Magistrum  Bartholomasum 
Texerii  cum  magna  prudentia.  Primus  prior  in 


dicta  reformatione  fuit  vir  sanctus  et  rogidaris  D 
vitee  fervens  zelator  Fr.  Conradinus  de  Brixia.qui 
ibidem  tam  fratribus  quani  populo  sufe  religionis 
ostendit  cxompla.  vlHHrt/ps  vero  Bonouienscs  (A-): 
Conventus  S.  Donu'nici  cuni  osset  male  guber- 
natus  in  temporalibus  et  pejus  in  spirituali- 
bus  a  fratribus  dictis  conventualibus,  introducti 
sunt  fratres  cjusdem  Ordinis  observantialos,  qui 
sua  couvcrsatione  et  dignissimo  modo  officinndi 
in  ecclesia  non  parum  civitatcm  et  dictum  con- 
ventum  exornant.  Conventuales  autem  a  dicto 
conventu  ejecfi  sunt. 

e  Ejus  orandi  studinm  innotescit  ef  ex  hoc  iesti- 
monio  quod  refer/  Hicnongmus  de  BurseJlis  iu 
supradicfo  codice:  Die  tertia  seplcmbris  anni  1400, 
ego  frater  Ilonorius  a  Brescia  conventus  S.Domi- 
niciMutinensis  prsesente  venorabili  patre  Joanne 
dc  Ollandia  interrogavi  diligentissime  venorabi- 
lem  patrem  fratrem  Hieronymum  de  Bagnaca- 
vallo  ejusdem  Ordinis  Mutiuc^  comnmrantem  et 
studiosissime  requisivi,  annos  onim  sexaginta 
septem  in  nostra  religione  egerat,  num  meminis- 
set  sciretvequcedam  de  B.  Gonradino  a  Brixia,  de 
Bornafi  nuncupato,  quoniara  ei  fuerat  coa-vus.  ^ 
Dixit  auteni  coram  priedicto  fratreJoanneB.Con- 
radinum  tunc  reputatum  fuisso  frequonter  et 
assidue  orafioni  vacuisse. 

f  Dc  variis  factionihus  qiia:  func  temporis  Bouo- 
niam  vexahant  cfr.  Acia  tum  B.  Nicolai  Alhergufi 
ad  diein  i)  maii,  tum  B.  Archangeli  a  Canefuh  ad 
29  oetnhris.  Hate  vero  ex  Aunalibus  Bonouieusibiis 
Hierouymi  de  Bursellisjam  citatis  {5)  adduci pns- 
smi:  Anno  1428  Baptista  de  Canetulo  cum  suis 
sequacibus  prima  die  augusti  in  platoaComnnmis 
Bononiie  papilionem  combusserunt  et  multas 
apothecas.  Pars  vero  Bentivoliorum,  congroga- 
tione  facla  juxta  domum  Joannis  de  Malvitils, 
versus  plafeam  venit.  Cardinalis  autem  sanctEe 
Crucis  se  huic  tumultui  opposuit,  sed  parum  aut 
nibil  profecit.  Commissum  est  civile  prfelium. 
Legatuin  Bononiensem  CanetuH  comprebendo- 
runt  et  ad  domum  domini  Mattlia;i  de  Canetulo 
ducentes,  ejus  bona  depra;dati  sunt.  Palatium 
potestatis  similiter  prsedfle  expositum  est.  Regi- 
men  novum  erectum  est;  civitas  a  Pontifice  inter- 
dicifur  et  sacra  cessarunt.  Bellum  contra  nos 
instauratum  est  ab  Ecclesia.  Frater  Conradinus 
de  Brixia  Ordinis  PrEedicatorum  cum  pra^dictum  E 
interdictum  papaa  Bononiam,  obcdicntia  cogente 
portasset,  a  regcnfibus  civitatem  in  carcercm 
intrusus  ost.Canetuh,  quiin  regimine  principatum 
tenebant,  hunc  fame  in  carcere  moriendum  desti- 
naverant,  quidam  autem  ex  civibus,  qui  hunc 
fratrem  noverant  magistratui  dixerunt  :  Vos 
putatis  quid  inagnum  facere  contra  istum  fratreni 
si  fame  moriatur  in  carcere:  sed  sciatis,  quia  nil 
aliud  tantum  desiderat  quam  pro  obedientia 
mori.  Sanctus  enim  vir  esf  et  religionis  nnignEe. 
Cum  haec  intellexissent  liberum  dimiserunt.  Ad 
auHum  aufem  1429  (G):  Cardinalis  dictus  de 
Coinitibus  missusestin  oxcrcifuinecclesiLBa  Mar- 
tino  pontifice  qui  statim  omnes  induxit,  ut  vineas 
extra  porfam  S.  Stephani  prjeciderent.  Et  pauh 
inferius  muuet  pontificcm  infer  ac  Bonouienses 
pacem  jirmatam  fuisse  25  septembris  et  inter- 
dictum,quod  per  anuum  duraverat,  ablatum.  Mat- 
thxus  rero  de  Griffouihus  de  Hsdem  ita  scrihit  (7): 


(11  D'Arco,  Stoi-i»  dl  Mtnitoca,  toni.  VII.  p.  oS.—  (*i)  lier. 
Ilal.  Scriiit..  lom,  XVIII.  cul.  'J^i'!.  —  (3)  Chronicum  Matji- 
strontm  yeneraiiuin  Ord.  I'ried..  cod.  inss.  biblioUiecK' 
UniveisiUlis  Bononire.  fol  170.   -  (4)  Muralori. /fm  7/«/. 


bWi/jt..  tom.  XXIII.  col.  870.  —  (o)  Tom.  eit.,  col.  S71.— 
(6)  Ibiil..  col.  S7-2.  —  (7)  Muratori,  Rer.  Ital.  Script.,  tom. 
XVill.  col.  ■J.S-2. 

Anno 


DIES  PRIMA  NOVEMBRtS. 
Anno  1428,  die  Iiinpe,  sccundo  mensis  augnsti,     luUonem  sui  prioratus 


409 


ilH  de  Zambeccariis,  de  Canitulo,  de  Gnffonibus, 
de  Ghisleriis  et  multi  alii  de  doniibus  bonis  civi- 
tatis  Bononije  videntcs  quod  per  regimina  eccle- 
siae  in  civitate  pritdicta  non  bene  tractabatur 
totus  populus,  quod  civitas  erat  destructa  propter 
robarias  et  extorsiones,  quas  cotidie  faciobant, 
moti  compassione  sui  et  totius  civitatistraxerunt 
ad  plateam  armata  manu  cuni  populo  ct  finaliter 
expulerunt  ecclesiam  prtedictam  de  Bononia  ;  de 
qua  expulsione  totus  popuius  collaudabat  Deum 
et  cives  qui  hoc  fecerant,  cridando:Vlva  il  Povolo 
ele  Arti,  Et  feceruntnovem  antianos. 

g  Pestis  h?<ji(s  uieminit  Melloni  (I)  in   Acfts 
B.  Nicohi  Albergafi. 


B 


B.  CONSTANTII  DE  FABRIANO 

DE   VIRTUTIBUS 

VENERABILIS    CONRADINI 

ex  co(L  Bononiensi  vollato  cmn 
Brixiano  E   VII.   14. 


Wencrabilibus  in  Jesu  Christo  patribus  :  fratri 
llonorio  a  Brixia    subpriori    conventus  Brixi- 
ensis  et   tratri   Christophano   do   Alzano,  utri- 
que  ex  Ordinc  Preedicatorum,  fratcr  Constantius 
de  Fabriano,  ejusdem  Ordinis,  salutcm  in  Christo 
et  Isetitiam  sempiternaui.  Accepi  vestris  paterni- 
tatis  litteras  post  capitulum  noslrum  provinciale 
anno  1478  Mcdiolani  cclebratum,  quibus  rogastis 
transmitterem  aliquas  veras  informationcs  dcvila 
rcvercndi  ac  beati  Iratris  Conradini  Bornato  a 
Brixia  (2).VenerabiIcspatrGs,meIius  foret  forsitan 
me  digitum  ad  os  ponere,  quani  praesumerc  lau- 
dabilia  tam  eximii  viri  insufficientcr  nari-arc,prje- 
serlim  cum  tunc  juvenis  verecundus  essern,  et  in 
Ordine  novus,  nec  mea  uiteresset  passim  multa 
indagare.  Sed,  ne  videar  vestras  conlcmnere  pre- 
ces,  de  multis  pauca  narrare  curabo.  Fuit  autcru 
tantse  pcrfectionis  atque  exemplaritatis,  ut  non 
putarem  atque  existimarem  similcm  suo  tempore 
in  sanctitate  fuisse.  Videbatur  diviua  gratia  mira- 
biliter  in  suo  angclico  vultu.  Apparcbat  autcm  ita 
virtutibus,  donis  ac  moribus  ornatus,  ac  si  Domi- 
nus  non  dico  angelum,sed  uuum  deseraphim  iu 
itdificationLMu  ac  eruditionem  fideliuni,  poMssime 
IVatruni  dc  cQt;Io  misisset.  prout  ordini,  ct  maxime 
reformationi  conventus  Bononiensis,  qufe  peracta 
iuil  anno  Domini  142G  in  festo  sancti  Andrcje,  vel 
in  priucipio  advcntus,  cxpcdiebat.  In  quo  con- 
ventu  primus,  peracta  relbrmatione,  prior  fuit. 
Nam  cum  prior  Bri.\iensis  csscf,  vcncrat  Bono- 
iiiam  gratia  visilandi  Rmum  Magistrum  Ordinis, 
sfilicet  magistrum  Bartholomarum  Texerii.  qui 
tunc  Bononise  orat:  ncc  non  gratia  petendi  abso- 


qui  ipsum  a   prioratu 
Brixiensi  absolvit,  et  priorom  convcntus  Bono- 
niensis  ipsuni  merito  instituit.  Et  quamquam  con- 
vcntus  purgatus  non  cssot,  scd  mixtim  convcn- 
fualcs  et  observantcs  viveront,  tamon  miro  modo 
ab  omnibus  diligobatur.  Omnos  autcm  commen- 
dabant  atque  oxtollebant  eum.  Erat  autcm  niirfe 
humilitatis  et  obedicntiie.  et  non  solum  majoribus 
sed  otiam  minoribus,  dummodo  sibi  dictum  fiiis- 
set,  ut  aliquid  ex  obedientia  faceret.  Num  in  illis 
primordiis  regularitatis  convontus  Bononionsis. 
ubipriorcrat.erat  quidani  secularisrofectorarius. 
qui  ipsum  csse  tantie  abstincnfifE  videns,  et  com- 
paticns  sibi  dicebat  interdum  ut  ex  obedicntia 
collationem    faccret.    Quo    obcdienliii^    nomine 
audito,  ut  zclator  obediontiiB  vl  eximiffi  humilila- 
tis  prtedictus,  quamquam  mirst  abstinentife  esset. 
oi  parebat.  Et,  ut  evidentibus  signis  apparcbat. 
considcrans  doctoros  qui  cxcmplis  ct  truditioni- 
bus  suis  omnes  sanct^  Ecclosioe  filios  imbuenmt, 
tirocinium    militiEe   christian;e    sanctis    jojuniis 
inchoasse,  ut  contra  spirituales  ncquitias  pugna- 
turi  abslinontia;  arma  caporont,  quibus  incontiva 
vitiorum  truncarent,  videbatur  sibi  nou  sufficcre  ^ 
omnia  Ordinis  jejunia  servai*e,  a  earnibus  conti- 
nue  abstinere,  quin  immo  multa  suporaddebat. 
Nam  in  comnumi  refectiouo  refectorii  existens 
videbatur  sibi  conscientiam  facere  sumere  ac 
comodcrc  quje  alii  fratros  cum  gratiarum  actiono 
sumebant.  Et  si  ferculuiu  accipiebat.  sitpius  alii.< 
scutellam  tenuissimis  buccollispanis  implobat,et 
modo  uni,  modo  altcri  mittebal.  Omnes  suigostus 
propter  *  comGstioncm  mihi   gratissimi   erant. 
Nam  videbatur  duclus  conscieiilia  coniedere  non 
posse,  aut  potius  nolle,  et  hoc  niihi  gratuin  non 
erat.  Non  sufficiebat  sibi  suum  corpusciilum  vigi- 
liis  et  abstinentiis  atquc  assiduis  orationibus  edo- 
inaro,  quinet  cilicium  piuriiuum  carnis  cdomati- 
vum,  quod  me  vidisse  fateor,  et  ipse  deferret.  Et 
qnia  quod  a  corpore  demiliir.  in  spirituiu  reponi- 
tur,    cvideutibus   signis   ajiparobat    divina.s   ac 
spirituales  dogustarc  dulcedines.  Nam  in  oratione 
erat  assiduus,  et  cum  tanto  suo  tempore  orabat 
fervore,  ut  cjus  ficbiles  voccs  ac  clamoros  eminus 
audirentur.  Unde  clare  ai^parebiit  jubilationes 
plurimum  degustare,  cum  jubilus    sit  quoddam 
spirituale  gaudiuin  cordi  repente  cx  aliqiia  con- 
templalione,    collalione   vel    oratione   infusum. 
(luocl  totum  cor  concutit  cx  sui  vclicmcntia,  ot 
quod  tremore  commovet^  delectabiliter  cruciat. 
quia  motus  ex  gaudio  consolatur.  scd  ox  impetu 
fortituiiinis  corpus  dobilitatur;  ot  aliquando  per 
lacrimas,  interdum   pcr  visuin,   aIi(|uando   per 
quosdaiii  clamores  vel  aliquos  gcstus  vol  singul- 
tus  quasi  ovaporando  orimipit,  non   valens  se 
intra  sc  tacitus  continere.  Unde  Gregorius  dicit  : 
Jubilum  dIcimus,quando  ineffabilcgaudium  mens 
concipit,  c[uod  ncc  abscondi  possit,  ncc  scrmoni- 
busaperiri.  Et  tarnon  quibusdam  in(ttil»u.«  prodi- 
tur,  quamvis  nullis  proprietatibus  aperiatur.  Undo 
psalmista  ait  :  Bcatus  vir  qui  scit  jubilationem. 
Nun  ait  Qui  dicit,   ([uia  sciri  quidem   jiibilatio 
potest,  scd  dictu  oxpriiui  mn  valot.  Et  non  solum 
in  oratione  exislcns  et  contemplatione  ostendcbat 
spiritualcs  dogustarc  dulcodinos,  scd  ambulando 
ct  stando  sempcr  sccum  jubilarc  a[iparcb;d.  ct  in 
aliqua  mentis  elevatione  es.s-e.  Erat  mirabiliter 
taciturnus,  ncc  unquam  ex  ejus  orc  inutilc  pcr- 


y.\  «?*s. 


'<■'/'■  jnvfler 


( 1 1  Atti  o  iuemorie  dei/li  iioiniiii  illustri  m  saniita,  nafi  o 
inofti  in  Boloi/tia.  toni-Ul.p.Sl- — (:2l  Huc  ustjue  ex  cfKl. 
Norembris  Tomiis  1. 


Brjxiensi.  Deest  in  Bononiensi. 


52 


sensi 


410 


VITA  ALTERA  VENERABILIS  CONRADINI. 


B 


Kx  Mss.  sensi  aliquem  audisse.  Unum  quid  niinimuni  quod 
me  tangit,  de  ejus  exiniia  caritate  rpferam.  Unum 
semel  ab  eo  cingulum,  quod  die  noctuquc  deferi- 
mus,  petii.  Ipse  autem  pielate  plonus  a  parte  ali- 
quantulum  secessit,  et  cingulum  quo  ipse  praecin- 
ctus  eral,  extraxit;  et  mihi  quamvis  renuenti 
obtulit.  Aiia  vice  recolo  sibi  dixissc  vcllc  confiteri, 
et  quia  tunc  sibi  non  vacnhat,  in  sero  ad  meam, 
gratia  me  audiendi,  devcnit  ccllam.  Ex  prsedictis 
conjicere  potestis  quantce  devotionis  fucrit  ac 
sanctitatis.  Sed  si  ipsum  vidissetis,  et  secum 
morati,  parum  me  vel  quasi  nihil  respectu  exi- 
stentifB  rei  dicere  cerneretis.  Pluries  me  reperi 
cum  his  qui  ipsum  cognovcrunt,  eL  secum  in  con- 
ventu  Bononiensi  morati  luerunt,  ad  invicem 
colloquium  de  beato  fratre  Conradino  dc  Brixia 
habuisse,  cx  quibus  nulluni  sentio  ad  praesens 
superesse;  et  cum  de  eo  ac  ejus  angelica  vita 
loquebamur,  non  cum  parva  spirituali  la?titia  ac 
gaudio  loqucbanmr,  nec  cjus  laudabilia,  qua:*  in 
nostris  sentiebamus  cordibus,  ad  plenum  expli- 
carc  valebamus,  quia  plura  mirajida  et  narranda 
essent.Infmitas  ( 1 )  gratias  refero  Dco.qui  non  solum 
per  suam  clementissimam  bonitatem  me  vocavit 
ad  hanc  almam  religionem,  scd  ct  mihi  concessit 
ut  in  ipsa  cognoscercm  tot  magnse  virtutis  servos 
Dei  altissimi,  quorum  nmlti  gratia  miraculorum 
fuerunt  insigncs;  et  felicem  mc  duco  quod  vixc- 
rim  in  hoc  convcntu  ubi  et  vixerunt.  Sed  in  primis 
gaudeoquod  viderim,cognoverinibeatum  fratrem 
Conradmum  de  Brixia,  ac  nuigis  in  rairabilcm 
ejus  quam  in  alius  cujuslibet  vitam  pietate  feror, 
cujus  tauicn  vitam  vix  aequo  a^stimare  possum,  ac 
illum  vidi  plus  millc  miraculis  illustrcm.  Gcrte 
bono  ejus  exeuiplo  multum  refero  acceptura.  ac 
venerandje  memoriae  sanctitntls  ejus  c[uamteneo. 
Majorem  quidom  fecissem  in  nostra  religione 
progressum,  nisi  mea  pigritia  et  fepiditas  me 
remorata  fuisset. 


VENERABILIS    CONRADINI 

apud  Taegium  in  cotL  Brux. 
8929  coll.  vnm  edit,  Lean- 
dri  Alberti. 


Ue  EJUS  pnOCRNIE,  OHIGINE  ET  STUDUS.  *  —  Bcutus 

Conradinus  Brixiensis  de  civitate  Brixia ,  pro- 
vincifE  Lombardiae,  patre  Vbgiiio  de  Bornada, 
honesta  et  honorabiii  famiha  originem  duxit.  Anno 

{"1)  Qiiod  sequitur  (lesuiniitum  est  rui-sus  ex  cod.  Bri.x. 

'  Seqiieiif;  (i^jiKiAlbertiim  ful.  249  hi/itufjirocFmium :  Nico- 
laus  Bagnatuiius  Brixianus  Augustinn  ConiulUv  Biixiano 
conipiiedicatorio  S.  Tanta  ost  ei-^ca  te  tidei  meie  observan- 
tia  iiniorisque  sinceritas,  Augustine  cliarissinie.  ut  uQ  inihi 
jocundius  ac  htmestius  videri  possit  quani  cuni  ingenuo 
animo  tuo  quod  gratum  sit  siepius  ollerre  valeani.  Non  ea 
profeclo  ralione  solum  quoniam  utrique  eadem  patria  sit, 
sed  potius  {luia  te  cum  propLer  summum  ingeniuia  tuum 
sunuiiamiiue  doclrinam  tuui  propter  singulareui  mode- 
stiani  luiuumque  virtutuni  splendurem  gratissimum  sum- 
ma  semper  amplexatus  sum  benevolenlia.  Quamolirem 
cum  Le.inder  Alhertus  Bononiensis,  ulriusque  noslri  anian- 
tissimus,  pripclarura  et  elegans  opus  virorum  illustrium 


autem  setatis  suae  decimo  septimo  a  pati-e  suo,  ut  D 
in  utroque  jure  studoret,  Paduam  missus  cst,  ubi 
tunc  gcnerale  tlorebat  studium.  In  quo  per  quin- 
quennium  moratus  ita  profecit  quod  ipsum  in 
doctorum  collegio  adscribondum  deccrnorent ; 
ipse  autem  talommundi  fugiens  gloriam,  ad  evan- 
gelicam  doctrinam  et  ad  sanctorum  patrum  insti- 
tuta  aspirare  coepit. 

2.  De    IXGRESSU    EJUS    AD    ORDINEM  FP.  PR/EDICATO- 

nuM  ET  pROFEssioNE.  —  Annum  igitur  agcns  vige- 
sinmm  secundum  Ordinem  FF.  Praedicaforum. 
quatenus  id  quod  intendebat  facilius  assequi 
posset,  ingrcssus  est,  et  a  vcnorabili  patre  F.  Mat- 
theo  de  Bompartis  Novariensi  ejusdem  Ordinis, 
postmodum  suis  cxigcntibus  meritis  Mantuano 
episcopo,  habitum  suscepit.  Cum  autcm,  ut  moris, 
vitam  religiosam  profiteri  deberct,  per  triduum 
jejunium  sustinuit,  et  ab  omnibus  seclusus  ora- 
tionibus  et  jejuniis  insistcbat ;  postmodum  a  fra- 
tribus  inventus  in  abditioribus  locis  convcntus, 
ita  alacer  ac  fortis  apparuit,  ac  si  nullius  inediEe 
laborcm  passus  fuisset.  Facta  autem  profcssionc 
ad  theologice  studium  totum  se  dcdit,  nunquam 
tamen  labores  religionis  su«  vcl  onera  prceter-  ^ 
mittens. 

3.  De  eo  quou  prior  brixiensis  institutus  est, 
EJUSQUE  pructuosa  pr^digatione.  —  Adveuiente 
tempore  factus  est  prior  conventus  Brixiensis. 
Prtedicans  itaque  populo  summa  cuin  gratia  et 
faeundia,  ea  ciuk  aliis  proponebat,  ipse  prius 
adimplere  curabat,  Multos  namque  feneratores, 
adulteros,  corruptores,  aliisquc  vitiis  irrctitos  ad 
salutis  viam  adduxit.  Erat  namqne  humilitate 
profundus,  caritate  fervidus,  vita  purissinms  et 
in  bonis  operibus  perseverantia  mirabiiis.  Semel 
tantum  onmi  tempore  in  die  comedebat  et  viiis- 
sima  cibaria  suniebat,nec  unquam  ad  satiotatom, 
sed  parcissime  ac  tenue,  ne  cx  abundantia  cibo- 
rum  contra  spiritum  caro  insurgeret.  In  vcstitu 
humilis  et  abjectus  erat,  ut  videretur,  sicut  vere 
erat,  de  hoc  mundo  nihil  curare.  Obtinuit  nam- 
que  multis  precibus  absolutionem  ab  officio  prio- 
ratus  ob  humilitatem. 

4.  De  eo  quod  pactus  est  PmMUS  prior  reformati 
coNVENTus  bononiensis.  —  Reformato  autem  con- 
ventu  Bononiensi  per  magistrum  Ordinis  Fr.  Bar- 
tholemeum  Texerii,  anno  Domini  1426,  in  festo 
B.  Andrea;  apostoli  ipso  magistro  Ordinis  pro-  F 
pononte    et    disponente,    a   fiatribus    omnibus 

unanimiter  est  electus.  Quod  ille  ut  audivit, 
ingemuit  eo  quod  parvum  fugiens  onus  longc 
majus  sibl  imponi  cernebat.  Dicebat  namque  : 
Quoiiam  yacto  tantum  onits  siistinere  potcro,  qut 
snb  (iliiN  ier/oribns  sxpe  defeci?  Vencrat  tunc  tcm- 
poris  Bononiam,  cum  adhuc  prior  Brixicnsis  exi- 
steret,  magistrum  Ordinis  visitaturus,  qui  Bono- 
viiss  tunc  temporis  erat,  petendifiue  a  sui  priora- 
tus  officio  absolutionem.  Ad  pedes  igitur  niagistri 
accessit,  genubus  provolutus  cum  lacrimis  eum 


hujusce  nostrte  prasdicaloria?  seclsB  memoralu  dii^na  fide- 
liler  narrans  confecturus  esset.  rogavit  nie  ut  lieati  Conra- 
dini  concivis  nostri  vitam  breviori  quo  posseiu  stilo  coui- 
ponerem  :  quod  (juidem,  ut  illi  tamquam  amico  sinfTuIari 
niorem  gererem  prseslare  minime  renui.  Nemini.vero  licet 
quid  minimum  sit,  nisi  tibi  munusculum  i^lud  olTerendum 
censui,  qui  etiam  sanctorum  patrum  exeinpla  ieniulalurus 
sedulo  perquiris.  Eo  ijritur  aninio  illud  suscipe.  quieso.quo 
ego  te  semper  sum  prosecutus  et  dum  vivam  prosequar, 
et  quo  idem  oflerens  adhuc  digniora  tibi  quam  dedicam 
cogilo.  Vale.  unicum  gentis  nostra"  decus.  Bonoiiiiv.  pridie 
idus  junii  loUi. 

rogans 


DIES  PRIMA  NOVEMBRIS. 


A  rogans  et  obsecrans,  quatenus  electionis  scruti- 
niuni  annullaret  et  cassaret,  inter  cetera  fetatis 
imbecilIitatemobjiciens,nam  trigesimum  annum 
nondum  compleverat.  Dum  autem  ille  omnino 
rcnuntiare  vellet  et  pro  posse  laboraret,  tandem 
Dei  volimtas  et  fratrum  desiderium  est  adimple- 
tum,  quia  post  elcctionem  ab  ipso  magistro  Ordi- 
nis  prior  Bononiensis  est  confirmatus. 

5.  De  EJUS  FERVENTI  ORATIONE  ET  MENTIS  JUBILO.— 

At  ubi  vir  Dei  divinam  adimpleri  conspexif  vo- 
luniatem,  totum  se  ad  orationem  contulit  et  pre- 
cipue   beatam   Dci    Genitricem   precabatur,  ut 
ipsum  in  tali  dirigcret  rcgimine,  qua  intercedente 
seepissime  se  noverat  prius  in  pctitis  exauditum. 
Scmpcr  cum  arduum  quid  sibi  occurrebat,  ad 
orationis  refugiura  acccdere  consuevcrat,suiB  non 
credens  facultati.  sed  divinum  flagitans  subsi- 
dium.  Nam  et  retulit  F.  Constantius  de  Fabriano, 
vir  sanctus,  qui  tunc  temporis  subditus  ejus  erat: 
"  Ipse  B.Conradinus  in  orafione  nuiltum  assiduus 
erat,  cum  tantoque  orabat  fervore  ut  ejus  flebiles 
voces  et  clamores  eminus  audirentur  :  unde  ciare 
apparebat  divinas  gustare  consolationes  et  jubi- 
^  lationes.  Est  autem  jubilus  spirituale  quoddam 
gaudium  cordi  repente  ex  aliqua  contemplatione 
vel  oratione  infusum,  quod  totum  cor  concutit  et 
sui  vchementia  tremore  commovct  et  delectabi- 
Hter  cruciat.  Qui  motus  ex  gaudio  consolatur,  ct 
impetu  forfitudinis  corpus  debilitat,  ct  aliquando 
per  lacrimas,  interdum  per  risas,  nonnunquara 
per  clamores  quosdam  vel  aliquos  gestus  vel  sin- 
gultus  quasi  evaporando  crumpil.  non  valens 
intra  se   tacitus  contineri.  Undc    B.  Gregorlus 
dixit  (1) :  Jubilum  dicimus,  quando  ineffabile  gau- 
dium  mens  concipit,  quod  nec  abscondi  possit, 
nec  sermonibus  aperiri .  et  tamen  quibusdam 
motibus  proditur.  quamvis  nullis  proprietatibus 
aperiatur.Unde  psalraus  :  Beatus  vir  qui  scit  jubi- 
iatiojiem.  Non  enim  ait,  Qui  dicit,  quia  sciri  qui- 
dcm  jubilatio  potest,   sed   dictis  exprimi   non 
potest.  Et  non  solum  in  oratione  existens  et  con- 
templatione  ostendcbat  spirifuales  degustare  dul- 
cedines,  sed  ambulando  et  stando  secum  habitiu^e 
apparebat  ct  in  aliqua  essc  mentis  elevatione. 
Erat  enim  mirabiliter  taciturnus.  nec  ex  cjus  ore 
inufilis  sermo  audiebatur.  „ 

G.  De  BEATA  VIRGINE  SiBI  ET  SE  FLAGELLANTI  AI*PA- 
^    RENTE,    RENESQUE    IPSIUS    CONTRA    LIBIDINEM    OLENTI 

CEROMATE  STRiNGENTE.  —  Cum  aufom  vicc  quadam 
in  cella  solus  oraret,  sensit  quod  caro  aliqualiter 
lasciviens  tunc  et  saepissirae  a  divinorum  con- 
templatione  impcdirct.  Quod  ubi  vir  Dci  pcrscn- 
sit,  zelo  pudicitiEB  conservanda;  ductus  fcrreum 
arripiens  flagellum  et  nudatus  tamdiu  carnem 
flageliavit  quousque  sanguis  in  torram  flueret, 
corporis  illecebras  retunderc  cupiens.  Cum  itaque 
sic  se  verberans  persisteret,  sanguine  undique 
decurrente,  nec  sibi  parcerc  vellet,  piissima  Dei 
genitrix  Maria  duarum  in  mcdio  virginum  rairo 
cum  odorc  illi  rcpento  apparuit,  eiqu(;  dixit  : 
Cofjnoci  Jatn  dudiim,  Conmdine  fili,  honcstissi- 
mmn  desiderium  tuum,  nec  gemitus  tuus  mihi  fuit 
(thscondifus.  Tii  cnim  ea  virfidnm  Jecisti  funda- 
menta,  quod  orntiones  tua:  incussum  ire  nierito  non 
deOerit.Quainobrem  scito  amodo  qnxcumque  FiUum 
meum  in  nomiue  meo  petieris,  te  esse  consecntu- 
rum.  Xunc  cryo  ut  intcltigas  te  qum  cupis  obti- 
iiuissc,  renes  tuos  ita  tibi  pacabo,  ut  nidUim  in 
carne  certamen   mefuas.  His  dictis,  illa  propius 


411 


access.  ef  minflco  suavique  et  olenti  ceromate 
renes  illius  his  verbis  attigisse  visa  esf  :  Strin- 
gantur  amodo  renes  tui,  ut  nuUam  unquam  carni 
confra  spiritum  beUandi  dent  occasionem.  Hoc 
tacfo,  dulcis  illa  visio  disparuit :  locus  autera  ille 
m  quo  beata  Virgo  apparuerat,  iu  uiagna  habitu-^ 
cst  vcncratione. 

7.  De  EXHORTATIONE  QUAM  AD  SUBDITOS  SUOS  DEVOTE 

FAciEBAT.  -  Hortabatur  itaque  fratres  suos,  jam 
pastor  factus  verbo  ot  exemplo.  nuindi  rcbus  per- 
fecte  ahrenuntiare,    et   blandienti  scculo  nullo 
modo  credere;docebatque  diaboli  laqueos  cavcre 
et  earnem  non  hosfem  faccre  scd  sub  spiritu 
edomaro:  raultaque  alia  vir  Dci  oviculis  sibi  cre- 
dilis  sancte  semper  proponebat.  Et  quaravis  con- 
ventusplene  purgatus  non  esset,  mixtique  hi  qui 
conventuales  dicuntur  et  observanfialos  essent. 
rairo    tanien    inodo    ab    oranibus    diligebatur. 
Oranes  enim  extollebant  cf  coniraendabant  cum, 
nani  benignitate  ac  mansuetudine  ad  rcgulareni 
observantiam  attrahebat.  Erat  tunc  temporis  in 
prsefato  conventu  frater  quidam,NicoIaus  de  Sici- 
lia  nuncupatus,  qui  regularcm  vitam  nondum 
amploxus  fuerat.  Hic  cura  carnora  occulfe  ad  col-  '^' 
lani  suam  detulisset  et  oani  comodoret,  B.  Conra- 
dinus,  tuuc   prior  existcns,   spiritu  Dei  ductus 
venit  vespere  ad  dicti  fratris  cellam,  diccns  :  Bone 
fruter,  hahefisne  hir  u/iquid  ud  manducandi/m  'f 
llloprirao  negans,  tandem  a  sancto  viro  rogafus 
carnom  produxif,  quara  cuni  sanctus  vir  vidisset, 
dixit  :  Ergo  comedamus.  Rofecti  amho  gratias 
ogerunt.  Cum  autem  vir  Dei  recessisset  nulla 
exaspcratione  facta,  frater  ille  ad  se  reversus 
dixit :  Cerfe  male  feci.  Muiaius  ergo  bcniguitato 
viri  sancti  in  regulari  obsorvantia  permansit  et 
de  cotero  Deo  saiicte  et  devoto  servivil. 

8.  De  MIRABILI  ABSTINENTIA  ETCILIGIO  QUOD  PORTA- 

BAT.  —  Ut  autem  evidontibus  signis  ap[)arcbat. 
considerans  Ecclesite  doctoros,  qui  verhis,  exom- 
plis  et  traditionibus  suis  oumes  Ecclesiae  fiiios 
imbuerunt,  tirocinium  railitlije  christiauio  a  joju- 
niis  sanctis  inchoasse,  ut  contra  uoquitias  spirj- 
tualcs  pugnaluri  arraa  caporont,  quibusincentiva 
vitiorum  fruncarent,  vidchatur  sibi  non  sufficoro 
omnia  Ordinis  jejunia  sorvarc,  et  carnibus  absti- 
nere  conlinue,  quin  imiuo  multa  suporaddcrel. 
Nain  in  communi  rofectione  (l)rcfcctorii  existons 
videbatur  sibi  conscientiam  Icedere  sumere  ac  F 
coiiiodere  qua;  alii  fratres  cum  gratiarum  actionc 
sumebant.  et  si  fcrculum  accipiebaf,  aliam  scu- 
tellam  tenuissimis  bucceilis  panis  implebal.  et 
modo,  uni  modo  alteri  iuittebat.Oranes  siii  gostus 
pra^ter  conicstionem  oranihus  gratissimi  appa- 
rebant.  Non  sufficiebat  sibi  suuni  corpusculum 
vigiliis,  abstincntiis  atquo  assiduis  edoniare  om- 
tionibus,  quin  et  ciUciuni  pluriraum  carnis  edo- 
maiivum  et  ipso  deterrct,prout  priefatus  Fr.Gon- 
stantinus  de  Fabriano  se  vidisse  tcstatur. 

9.  De  ejus  profunda  humilitate,  phompta  obediex- 
TiA  ET  exemplaritate.  —  Erat  aulem  vir  sanctus 
mirai  huniilitatis  et  obodiontiieprompfje,  ut  non 
solum  majoribus,  sed  etiara  minoribus,  dummodo 
sibi  dicfum  fuissol,  quod  cx  ohodiontia  faccrot. 
Nam  in  priinordio  roformationis  jii-iofati  convon- 
tus  Bononiensis,  ubi  prior  craf,  quidam  sccularis 
rofocforarius  erat,  qui  euin  sanctuj  ccrnens  ossc 
obedientiie,  ei  conipaliens  dicebat  intorduni  ci.  ut 
ex  obedienfia  follationera  faceret.  Qui  obe- 
dientia:   noniine  audito,   ut   obedientiEe  zelator 


EX    USS. 


(I)  Haec  apud  Alberlum  oraissa.  —  (2)  Heec  apud  Alber-      tum  omni. 


ct 


412 


VITA  ALTERA  VENERABILIS  CONRADINI. 


rv  Ms^  el  humilitatc  eximia  prfeditus,  quantumvis,  ut 
dictum,  mirae  esset  abstinentiie,  ei  humililer 
obediebat.  Tantit  etiain  perfectionis  et  exem- 
plaritatis  fuil,  ut  non  putaretur  seu  exislima- 
retur  suo  tempore  similem  in  sanctitate  fuisse. 
Videbatur  divina  gratia  mirablliter  in  suo  ange- 
lico  vultu  relucere.  Apparebal  autem  ita  vir- 
tutibus,  donis  ac  moribus  plenas  et  adornatus,ac 
si  Dominus  non  dico  angelum,  sed  unum  de  scra- 
phim  in  .edificationem  et  eruditionem  fidelium  et 
maxime  fratrum  de  coelo  misis^iet,  proul  Ordini 
et  reformationi  conventus  Bononiensis  expedire 
videbatur. 

10.  De  FEiivENTi  GARiT.\TE  vmi  SANGTi. —  Maxlmae 
eliam  caritalis  hic  sanctus  vir  fuit,  ita  ut  pro 
salute  proximi  ardere  videretur  ;  peccata  auteni 
hominum  pra^cipue  deflebat.  Accidit  namque 
adstante  quodam  venerabili  palre,  quod  quidam 
civis  Bononiensis  laudabilis  ct  honestae  vit^,  dum 
commendari  audisset  laudabilem  B.  Conradini 
religionem  adjecil:Gum  ineam  audiret  confessio- 
nem,  ita  lacrimabatur  ac  si  alter  B.  Ambrosius 
praesens  esset,  quamvis  peccata  mea  quofidiana 
gravia  non  essent.  Quadam  vice  Fr.  Constantius 
de  FabrianopriEfatus(l),ut  ipse  as.seruif,  ab  ipso 
beato  virocinguluin,quod  diu  noctuque  deferimus 
petiit :  ipse  sanclus  vir  pietate  pienus  a  parte  ali- 
quantulum  secessit  et  cingulum  quo  prascinctus 
erat,  extraxit  et  ipsi  quamvis  renueret  obtulit. 
Alia  vice  duni  dictus  F.  Constantius  bealo  viro  se 
velle  confiteri  dixisset,  ipse  sibi  non  vacare  duce- 
ret,  vespere  ad  ejus  venit  cellam,  confessionem 
ipsius  andiendi  gratia;  ex  quo  eonjici  potest 
quantae  hic  beatus  caritatis,  devotionis  ac  sancti- 
tatis  fuerit. 

11.  De  EO  QUOD  PROPHETI^  SPIRITU  CLARUIT  ET 
MULTA     PRJ;DIXIT     ET     DyEMONlACO     HUMILI     PATIENTIA 

BEATi  viRi  LiBERATo.  —  Mulfa  prteterea  fratribus 
futura  prEedixil.  Guni  enim  Bononiie  prior  esset, 
gravis  niorbus  conventnm  invasit,  adeo  quod 
plures  fratres  et  ipse  tali  ifgriludine  laborarent. 
Quos  benigne  et  alacriter  ad  tolerantiam  hortaba- 
tur  ;  nec  ex  infirmitate  sua  deficiebat,  sed  magis 
proficiebat  sibi  et  aliis.  Ab  oratione  nunquam 
cessabat,  confidens  et  sperans  de  Domini  niisera- 
lione.  Dixit  autem  fratribus  Deum  illi  infirmitati 
cito  finem  esse  daturuin:  quod  el  rei  postmodum 
^  probuvit  eventus.  Nam  omnes  cifo  convaluerunt 
per  Dei  misericordiam.  PrEedixit  etiam  tribulatio- 
nes  super  civitatem  ct  convenlum  essc  venturas: 
quod  et  factum  esl,  prout  inlVa  patebit.  Retulit 
quidam  antiquus  frater  quod,  cum  B.  Gonradinus 
quemdam  visitasset  diijmoniacuin  orationesquc 
quasdam  super  eum  diceret,  da.Mnoniacus  illc 
alapam  viro  Dei  dedit :  quam  patientissime  ferens 
cum  inde  recessisset  dtemoniacus  post  ipsum 
eurrens  veniam  petiit.Qni  cum  aboatoviro  ele- 
vatus  fuissct,  statim  a  da^monio  liberafus  est. 

12.  De  TRIBULATIONIBUS  QUAS  PROPTERINTERDICTUM 
AB    EO    BONONIAM    DELATUM    PATIENTER    SUSTINUIT.    — 

Per  idem  tempus,  cum  Bononienses  Ecclesiae 
rebellassent,  summus  pontifex  Martinus  V  cum 
exercitu  urbem  obsedit.  Tunc  cives  Bononienses, 
qui  pro  parte  Ecclesitii  stabant  de  urbe  cjecti 
sunf.  Fratrem  quoque  Dominicum  Magocoslam, 
tunc  priorem,  qui  B.  Conradino  in  prioratu  suc- 
cesserat,  eo  quod  ponlifici  nolus  erat  et  carus, 
exulare  compulerunt.Tandem  cum  civilas  Eccle- 
sise  gladiis  non  humiliarefur,  pontifex  ipsam  sub 


universali  posuit  interdicto;  et  cuni  nullus  esset,  D 
qui  papales  introferre  litteras  auderet,  beatus  vir 
equum  a.scendens  civitatem  cgreditur;  pontificis- 
que  legatum  adiit,  qui  in  exercifuprtesens  erat:et 
papales  accipiens  Htteras  statim  super  hastam 
patenter  affixit,  urbem  ingreditur  et  usque  ad 
civitatis  plateam  devenit,  fortiter  clamans  :  Eccr 
Dco  ef  ejus  vicarh  reheUtbus  vobis,  et  in  damnmn 
aninm  restrse  contumacibus,  ciincta  ecdesiastica 
sacrame-nta  et  dirina  officia  interdicta  sunt.  Nemn 
se  excuset,  nemo  se  ir/norare  dicat,  rideie  Htteras, 
corriyitc  errorem  resfrnm.  Et  multa  alia  his  similia 
proclamavit.  Tunc  illico  capitur,  incarceratur  et 
de  ejus  morte  tractatur.  Unus  autem  eorum  qui 
in  concilio  erant,  dixit :  Non  interficiamus  enm, 
qnia  nihil  alind  magis  desiderat,  quam  pro  obe- 
dienfia  Ecclesix  mori.  Tandem  Dei  voluntate  pri- 
matibus  qui  in  concilio  erant,  de  morte  ipsius 
discordantibus,  de  carcere  et  morte  liberatur, 
qnamvis  plures  vellent  ipsuin  occidere;  sed  pro- 
pter  viri  integritatem  et  vitaesanctitatem  omnibus 
notain  aliqui  ipsum  defensarunt.  Nec  propter  hoc 
de  carcere  eductus  sanctus  vir  desfitit  pro  nomine 
Jesu  el  animarum  salute  populum  hortari  ad 
EccIesijK  humiliationem.  Quod  ubi  principes  urbis 
cognoverunt,  quidquid  annona'  in  conventu  fra- 
Irum  erat,  auferri  et  militibus  dari  jusserunt.Sed 
beatus  vir  omnia  patienter  sustinens,  ad  patien- 
tiam  ceteros  et  ad  Dei  confidentiam  hortabatur, 
dicens  quod  eos  sua  providentia  pascere  posset. 
Tunc  plerique  amici,  de  lioc  plurimum  dolentes. 
quotidie  fratribus  necessaria  ministrabant.  Prin- 
cipes  auteni  ne  hoc  fieret  prohibebant,  decretum 
ca])itale  statuentes,  si  quis  conventut  illi  aliquid 
daret.  Tunc  aliquie  devotie  muliercs  et  servuli 
quidam  timentesDeum  et  fratribus  compatientes, 
furtim  aliquid  sub  vestibus  deferebant.  Praiterea 
virDei,ncc  exhoc  motus,quotidiepopuIum  doce- 
bat,  palamque  pontificis  partes  defendebat :  pro- 
pter  quod  dcnuo  incai'ceratus  cibus  ei  denegalur; 
unde  dicbus  multis  quibus  fuit  in  carccre,  nihil 
comedit,  tantum  eo  satiatus  et  contentus  sacra- 
mento  altaris,  quod  antequam  in  carcerem  mitte- 
retur,  sumpsit  eo  die.  Ibique  orationibus  instiibat; 
dumque  sic  sedulo  maneret,  raptus  et  a  terra 
elevatus  a  custodibus  carccris  visus  est.  Quod  ubi 
primoribus  urbis  comperlum  est,  ipsum  de  car- 
cere  emiserunt.  Ille  autem  a  vincuiis  absolutus  ^ 
lamentabatur,  dicens  :  Nuptise  quidem  parutse 
eranf,  sed  ego  ad  eas  invitatus  intrare  non  fui 
dignns.  TandemDei  miscratione  pace  cum  Eccle- 
sia  facta,  Martinus  pontifex  audiens  quanta 
B.Conradinus  pro  Ecclcsia  fecerit  cognitaque  ejus 
vita  anteacta  et  fama,  cardinalatus  dignitate  cum 
subUmare  voluit;  sed  vir  Dei  ex  humilitatis  vir- 
tute,  qua  plenus  erat,  onmino  renuit. 

13.  De  secunda  assumptione  ipsius  ad  prioratum 

BONONIENSEM,     EJUS     FELICI    TRANSITU.     —     Demum 

F.  Dominico  prEefato  priore  \ita  functo,  B.  Gonra- 
dinus  eidem  in  prioratu  Bononiensi  substituitur 
sccunda  vicc.Postmodum  peste  civilatein  etcon- 
ventum  vastante,  quamplures  infecit  fratres  : 
quibus  ipse  beatus  humiliter  ct  summa  cum 
charitate  servivit.  Prfedixit  autem  sc  in  brevi 
morilurum,  quando  secundo  factus  est  prior. 
Decedentibus  prasfata  pestifera  cjtde  fratribus 
multis,  ipse  eadem  peste  percussus  est.  Tunc 
ccepit  Deo  gratias  agere,  ipsumquc  instantissime 
precari  ut  eum  adsua  gaudia  admitterc  dignare- 


1 1)  Hsec  apud  Albeitum  omm. 


tur. 


DIES     PRIMA  NOVEMBRIS. 
tur.  CcEpitque  fratres  ad  rp^ularem  vitam  hortari 


413 


monereque.charitaleni  humilil:item,paupertatem 
ceterasque  virtutes  sectari.  IIlos  flentes  pro  sua 
absentia  consolabatur,  dicens  quod  non  derelin- 
queret,  sed  propinquiorem  haberent  mortuuiTi 
quam  vivum.  Ipsc  denique  Deo  caneiis  et  jugiter 
psalnios  dicens,receptis  devote  omnibus  ecclesia- 
sticis  sacramentis.se  preeparavit  ad  iter.  Tunc  djE- 


nione  adveniente  fortiter  cianiare  ca^pit  quod  ex 
infirmitono  usque  ad  ecclesiam  audiri  polerat 
Postmodum  autem  liilaris  factus,quasi  dEemonem 
vicisset,  octavo  dio  iegritudinis  smv.  kalendis 
novembns,annoDomini  1421),*tatisanno  XXXll 
et  in  Ordine  X,  in  conventu  Bononiensi  noviler 
reforiiiato  feliciter  emigravit  ad  Dominum  (1). 


KK    MSS. 


(1)  Apud  Albfrtnm  add.:  Hluninis  eliam  miiaculorurii 
signisefTulsit,qu«procuIdubio  vitie  iniiocentiam  maxime 
teslanlur.Nam  cum  torrens  Garzin  Bnxiamintclerlluens  ob 
magnain  nivium  ac  imbrium  vim  undique  exundans  plu- 
rium  (iomorum  statiin  minaretur  luinam,  precibus  a  qui- 
husdam  ad  beatum  virum  edLisis  mox  intra  alvei  ripas 
repiessus  est  et  civitas  liberata.  Quoddaui  et  aliuti  meiuo- 
ratu  dignum,  nec  ideo  silendum,  ab  illo  pntratuni  1'uit.  Nani 
vir  quidam  in  puteum  profundissimum  cadens  beato  viro, 
ut  sibi  accurreret  seipsum  liumillime  commendans.  cum  ali 
omnibus  raortuus  crederetur  illa-sus  omninn  cuin  int:enti 
omnium  stupore  extractus  est.  Omnigenis  febribus  etiam 
laboiantes,  plurimos  medicorum  judicio  fato  proxime  con- 
cessuros,  lide  sincera  ad  illum  emissis  votis,  incolumitale 
intefrra  commiseratus  donavit.  Illius  autem  ossa,  ut  iW-mo 
honoris  litulo  venerarentur,  licel  diligentius  quiesita  fue- 
B  rint,  nusquam  tamen  inveniri  potuere.  Coipus  namque  san- 
clissimum  indiffeienti  consilio  una  cum  aliis  humatum 
fuit.  Simplicitati  profecto  patmm  antiquorum  parcendum 
esl.  Palres  nostri  Brixienses  veluti  ornatissimum  patrife 
decus  ardentissirae  illud  exoptant.  cui  sanctitatis  celeher- 
rima  inonumenta  extruere  conarentur.  Quod  etBononien- 
ses,  virtufum  semper  et  doctrina?  cultores  exactissimos.  si 
reperirent,  facturos  minime  vereor.  Quia  taiiien  nihil  ob 
iioc  felicitatis  et  gloriie  ab  lilo  demitur.  qua  de  causa  islud 
evenerit  totum  altitudini  sapienti;e  el  scientise  Dei  relln- 
quendum  censeo.  Atgue  hontni  miraculoi-um  servata  est 
vifmoria.  Nam  in  testimoiiium  ancepti  beHeficH  Patres 
Preedicatores  in  campo  ad  snam  ecclesiam  iii  flumitiiA  ripa 
statueruiit  effi(/iem  beati  viri  his  cprbis  itiseriptis  : 

BEATU3     CORRADINUS  BORNATUS   NOBILIS    BRIXIANUS 

ORDINIS  PR/EOICATORUM,  CHRISTI  PR^CO,  ANIMARUM 

[PR>tOO 


QUI  FECIT  MIRAET    PERTULIT  DIRA 
BONONI^  CUM  PONTIFICE  CIVIUM  DISCORDIAS 

SUA  PR/CDICATIONE  COMPOSUIT 

8RIXI«  GAR2IE  FLUMEN  AQUIS  INNUNDANTEM 

SUA  BENEDICTIONE  COMPESCUIT 

MORTUUS    PROFLIGAVIT    MORBOS,     ET    EIUS    OPE    IMPLO- 

PUTEO  MERSUS  VIVUS  EMERSIT  '    *^* 

VERE  COR,  QUIA  MAGNI  ANIMI, 

VERE  PARVUS,  QUI  MAGNUS  NUNpUAM  ESSE  VOLUIT 

NAM  UT  CCELI  CAROO  FtERI  POSSET 

1NTER  CARDINES  ORBIS  TERR,€ 

SUB  MARTINO  QUINTO  ESSE  RENUIT 

NON  OBIIT.  SED  ABIIT  ANNO  DOMINI  MCDXXIX 

>ETATIS  SU>E  XXXII.  K 

Hanc  vidit  Faini,  iil  ip.ie  testatur  in  libro  mauuscripto  Bri- 
xia  beata,/*.  72.  asseirato  Brixise  iu  Quiriaua  E.  12.  Qua- 
lem  veropostea  sortem  habuerit.litteris  suis  datis  dle  2* 
augusfi  anni  1875  li.  I'.  JuliusBuffoli  S.  J.  sic  ducet :  Stalua 
in  honorem  ven.  servi  Dei  qua'  templi  .S,  Domiiiici  prospe- 
ctans  prinium  erecta  fuit,  inde  amota.  quando  miJii  non 
constat,  ad  annum  usfjue  1846,  visebatur  vicino  in  inuro 
cum  supposita  epigraphe.  deinde  vero  in  constructione 
puhlici  nosocomii.  utrumque  avulsum  in  interiorem  novi 
adificii  partem  translatum  audivi,  sed  quo  in  loco  compe- 
rire  nondum  potui.  Antiqua  basis  ex  latericio  videtur 
adhuc  in  angulo  quem  templi  et  nosocomii  parietes  effi- 
ciunt. 


ACTA 


ACTA  SANCTORUM 


NOVEMBRIS 


DIES   SECUNDA 


SANGTI  QUI  QUARTO  NONAS  NOVEMBRIS  GOLUNTUR. 


l3o»   Publius,  Viclor,  Hermes,       in  Helvetia. 

Papias,  Juslus,  Vilalis,   MM.  S.  Ercus,  episcopus   Slaniensis 

in  Africa.  in  Hibernia. 

S.  Justus  M.  Tergesti.  S.  Lugadius,  discipulus  S.  Pa- 
S.   Victorinus,  episcopus  Poeto-        tricii,  in  Hibernia. 

vionensis  et  martyr.  S.  Aidanus  abbas,  in  Hibernia. 

SS.  Carterius,  Styriacus,  Tobias,  S.  Georgius,  episcopus  Viennen- 

Eudoxius,  Agapius  et  socii  :        sis  in  Gallia. 

MM.  Sebastae.  S.  Vulganius  eremila,  Lensii  in 
SS.  Acindynus,  Pegasius,  Aph-        dioecesi  Atrebatensi. 

thonius,  Elpidephorus,  Anem-  S.  Herninus  eremita,  in  Britan- 

podistus   et  socii   :   MM.    in       nia  Armoricana. 

P^^i'side.  S.  Miocus  eremita,  in  Britannia 
S.  Eustochia,  virgo  et    martyr        Armoricana. 

Tarsi.  B.  Jacobus  Ungarelli,  confessor 
S.  Marcianus  eremita,  in  Chal-        Ord.  S.  Franscisci,  Forolivii 

cide.  in  Romaniola. 

S.  Ambrosius,  abbas  Aijaunensis 


PRiETERMlSSI 


I  n  11  4U«S  IIIIS  RIIJII 


D 


C 


Adalberonem,  filitm  Anudfi  roniif/s  Chistieien- 
sium,  qui  ab  anno  1131  ad  1150  VirdHnensem 
rexit  ecclesiam,  bealuni  dixerutit  hagiographi 
S.  Ordinis  Prxtnonstrateims:quibusniiH  conve- 
Tiit  Saussapis,  non  vero  CasteUanus,  qui  eutn 
virum  venerandae  memorisR  nuncupavit.  Itaque 
sciendi  cupidi  num  Virduni  supefessent  indlcia 
cultiis  cujusdatn  puhlici  ipsi  tributi,  antio  1877 
litieras  dedimus  adhujusecclesixprssulem  ;qui- 
bus  resjmisum  est  nihil  exstare  utide  conjiciatur 
cuUutn  ullutnB.  Adalberoni  fuisse  delattmi.  Ergo 
hic  snutn  habeat  locum  sanrtus  ille  episcopus 
vere  dignus  qui  sanctissimis  hujusce  statis  viris 
Bernardo,  Malachix,  Norberto,  Eugenio  socius 
jungatur,  donec  feUciores  tiobis  itivenerint  quse 
fnistra  quxsivimus.  Lierat  tamen  notare  ititer 
g       auctores  de  die  obitus  non  constare,  quum  alU 
secundam,  alii  tertiam   novembris  dietn  pro- 
ponant,    et    dtatis    ah    lUgsse     Chevalier   (1) 
scriptoribus   de   vita    Adalberonls,    adjnngere 
.  Mirxum  (2),  Lepaige  (3),   hagiographos   Van 
der  Sterre,  Van  Craywinckel,  Lienharf,  Weis- 
senburgimn  (4),  sed  in  pritnis  Laurentium  de 
Leodio,  cujus  librum  De  gestis  episcoporum 
Virdunensium  denuo  edidit  cL  G.  Waitz  in  Pert- 
ziatia  cotlectimie   Monumentorum  GermaniEe, 
iom.  X  Scriptorum. 
Afer  eum  sociis.  In  caUndario  ^thiopico  quod 
edidit  DHhnan  (5),  ad  hanr  dietn  nofafur  litferis 
minusculisi  Gommemoratio  Afri,  Adinii,  Justi 
martyris,  Lucinii,  Saunini,  Labandicori,  Ubasii, 
Cornelii  et  17000  mart.  sociorum  Isidori. 
Ainmire.  Vid.  Hibernl. 

S.  Albinum  Saussagus  In  suppletnetdo  Martgro- 
logiiGaUicani  sequenti  celebrat  elogio :  IV  Nonas 
nov.  Natalis  S.  Albini  martyrls,  quondam  in 
coenobitlca,  deinde  in  cathedrali  ecclesia  sancti 
Pontii   Tomeriarum    ia  corpore  quiescentis; 
quod  a  foedis  hagiomachis  nefario  ausu  supe- 
riori  labente  scculo  direptum  est.  —  S.  Albinus 
ex  die  28  octobris  in  hunc  diem  remissiis  fuit : 
quem,  deficiente   notitia,  itet-utn  itfxtermittere 
cogimur,  donec  certi  aliquid  documenti  nancisca- 
mur. 
S.  Amicus,  sacerrfos  sive  inonachus  et  ereitiita,ad 
hatic  diem  ttietnorafur  In  tnartgrologio  ['suar- 
ditio  codicis  Vaticani  1549,  in  Hugiologio  Ita- 
lico,  apud  Ferrarium  et  apud  CasfeUanum.  De 
quo  comtnodius  agetur  ad  diein  si-quetitem,  quw 
apud  Casinensrs  monachos  ij^sius  mrmoria:  reco- 
lemlas  antiquifus  assigtiata  est. 
Antonium  Salvani,  Senis  oriundum  ((JuP-  Goz- 
zatido  Beatis  annumerat.  Giattius  vero  (7)  de 
eodetn  :  Gontigit  autem,  ait,  in  Senario  eodem 
fere  tempore  (an  1421)  ut  mortcm  oppoteret 
P.  Antonius  ille  de  Senis  recolenda;  memorise, 
cujus  spiritu  vera  illa  rolig-iosorum  diu  inter- 
niissa  observaiitia  rursus  eo  in  inonte  revivi- 
scere  visa  fuit  et  quem  procul  dubio  patres  illi 


de  Observanda  antesi^^nanum  sute  congroga- 
tioiiis  miris  laudibus  oxtollunt.  Vhi  nihd  nos 
monet  de  ndtu  qitodam  Antonio  delafo.  Quutti- 
que  iier  tiomrn  ejus  reperirrtur  insrriptum  cata- 
logo  sanctorum  quem  ad  diem  24  ortobris  (S) 
suo  in  B.Joantietn  Angelum  cotnmenfario prsfi' 
xit  P.  Victor  DeBurk,  ne  famenjusfo  suo  honorc 
fraudarefur  Dei  serviis,patres  Florentitios  Divai 
Annuntiatx,  quos  non  semet  operis  hollandiani 
siudiosissimos  fnimus  expprti,  liffrris  ititrnoga- 
vimus  tif  farrrenf  iios  c  rfiores  nutn  sujteresset 
qualisrunique  cultus  adhibifi   memoria.  Itaqtie, 
facta  moiminentorum  quse  post  varias  calami- 
tates  servanf  inanusrripta  diligenti  inquisifione, 
responsum  negans  dedif  14  apritis  anni  1S78 
B.  P.  Guidi,  Divx  Annimtiatse  prspositus. 
S.  Audomarus  laudatur  ad  hanc  dinn  in  soh 
martgrologio  Hieronymiatio  Corbeiensi  ininori.  ^ 
De  quo  inajores  nostri  ad  diein  9  septembris  (^). 
Bado.  In  supplemento  ad  Menologium  Benedicti- 
nutn  GahrieUs  Binrlini  sub  har  die  2  novemhris 
annutitiatur  :  In  monaslerio  S.  Bortini  Boati 
Badonis,  qui  post  caedem  sancti  Fulconis  eidcm 
suffectus  a  fratribus  est.  vir  et  ipse  doctus  a(- 
que  sanctissimus ;  qui  tamen  metu  Balduiiii 
Flandriajcomitis  nionasterium  deserens,  seces- 
sit  in  Angliam,  atquo  ibidem  ad  mortcm  usquc 
perseverans,  vitam  sanctissime  oxogit  ot  Sun- 
ctoruni  catalogo  insertus  est.  Eaque  se  excer- 
psisse    iiidicat  Suppleinmti  scriptor  Ex  iMsto 
Chron.  Hirsaug.  At  in  Chartulario  seu  Ilisforia 
Sithiensi  seu  Sancfi-Brrfini,  qux  antio  961  n 
Fulcuiiio  ejusdem  monasterii  monacho  conscri- 
pta  est  {iO),  nihilde  hoc  Badone  refertur,  seti 
tantuinmodo  post  inorfem   Fulconis  anno  900 
occisi  Balduinum  II,  Fhmdrix  comitem,  coyno- 
mine  Calvum,  ahbatiam  regia  donatione  obti- 
7tuisse(U),  cui  annis  decem  et  septem  solo  no- 
mine  prsfnit  {{"2),  eique  in  hoc  regimine  surces- 
serunt  filii  ejiis  Adalolphus  et  Armdphus  (13). 
Nequeinaliis  dorumentis  quidquam  f/(' Badono 
repeinmus,  F 

S.  Benignus  hodieocnirrif  apud  Wandrfhertum  in 
Auctario    Vsuardi    Heriniensi  :    Eodem    die 
comniemoratio  S.  Benigni  martyris.  De  quo  egi- 
tnus  heri. 
Bernardus  Narbonensis,  ^jr/or  Novigenti,eo  ipiod 
in  Vifa   S.   Ilugonis    Cluniacensis  prxdicatur 
Jiistus,  sanrfus  vir  et  timorafus,  cui  relifjio  rrvr- 
rentiain  comparaverat  et  nomen,  et  aUqiuis  ca- 
lestes  visiones  meruerit  obtinere,  Beati  nomine 
donatus  rst  ab  aliquot  Benedirtini  Ordinis  haqio- 
graphis,  Bnrelin  o,  Ilerrdia,  Chrrle.  NihU  tamen 
sedtdo  inquirenfibus  occurrit   unde  conjiciatur 
ipsi  culfuin  alique  in  fuisse  delatum. 
Berno  Gigniacensis  in  suppleinento  ad  Menologium 
Benedirfiuum   Gabrirlis  Bucelini  ad  hatir  dinn 
2  novetnhris  celebratur  his  verbis  :  in  (ialliis, 
monasterio  Gigniacensi,  sanctae  inemoriae  Ber- 


(1)  Rfjm-ioire  des  miircea  historii/ues  dii  iuoi/eii  lige,  tom, 
1.  p.   15.  —   (2j  Amiales  Preemoiislratnises,   ad    an.    ll.oS. 

-  -  (3)  Bibliutheca  Ordiiiis  1'i-iemrinslratpnsis,  \\h.  II,  p.  4!).1. 

—  (4)  iJes  aiitiquitts  tle  lu  Gaidr  Bfh/ique,  lili.  IV,  p.  2^ii.  — 
(o)  Calaloi/iis  codd  mss.  bibliothecm  Bodlciinim.  parl.  \'II 
(codd.   -Ethiopici),   p.  44. —  (6)  Sai/ro  leinjiio  Serrilnnu. 


p.  101.  —  (7)  Annal.  Sereorum,  tom.  I,  p.  Wl.  (8)  Act. 
SS..  tom.  X  Oct..  p.  883.  -  (ii)  Cfr.  Ad.  SS.,  U,tn.  III  Sept.. 
p.  38j.  num.  2.  —  (10)  Carliilaire  de  1'abbaye  de  Sainl-Der- 
tiii.  publi*  parM.  B.  Gu^raid,  Pr6faee,  p.  i!.  —  (Ui  Ibid,, 

p.  i;iv  -(i-2)ii>i.i.,p.  139-14^1. -(i;ijif»i.r.,,,  ui. 


nonis 


m 


PR^TERMISSI  ET  IN  ALIOS  DEIS  RELATI. 


A  nonis,  abbatis  ejusdem  loci.  Hunc  auctor  illins 
xupplemmti  perperam  confusum  a  nomiulUs  ait 
cum  Bernone,  ahbnteCluniacensi,  quem  huic  mo- 
nasterio  a  Bernone  Git/niacensi  primum  ahha- 
tem  datum  essc  affirmaf,  auctoritafe  ni.rus  Ms. 
Chron.  Tritheniii.  yl;  rerera  Bernonem,  i^nmo 
ahhatem  Balmnisem,  eumdem  etiam  Gtffniarensi 
et  Cluniacensi  et  aliis  prxterea  monasteriis  ori- 
t/iucm  dedisse  ei  ahbatis  titulo  eisdem  primum 
pra^fuisse,  jam  dudum  ex  monumenfis  certis  de- 
monstravif  Joannes  Mahillon/us  (1).  De  S.  Ber- 
none  e(/it  Bollandus  ad  diem  13  januarii  (2), 
posf  eum  locupletius  MahiUonius  (S). 

S.  Bcrtini  elevafio.  In  Auctario  Afrehafensi  ad 
Marfi/rolo(/ium  Bedx  ad  diem  2  novcmbris 
sit/natur  :  Eodem  die  elcvatio  corporis  S.  Ber- 
lini  abbatis;  cf  in  Aurfariis  7'ornacens/  et  Bar- 
beriauo  ad  idem  Marfijrolotjium  :  Elcvatio  et 
translatio  S.  Bertini  abbatis  et  confessoris.  Et 
re  vera  medio  seculo  X  hac  die  celehrari  consue- 
vissr  eam  elerationem,  rolUgitur  ex  docuinento 
certissimo,  Chartulario  nempe  Sithiensi  seu  San- 
cti  Bertini  a  Folcuino  eiusdem  ccenobli  monarho 
anno  fflJl  ronsrripfn  (4)  et  a  majoribus  nostris 
jam  citato  (5)  ac  non  ita  jiridem  edito  a  doctis- 
simo  B.  Gu/rard.  Vhi  ca/).  77,  hccc  de  se  tradit 
aucfor  :  Quo  lenipore  ego  ipse  hiec  scribens 
Folquinus...  huc  adductus,  anno  incarnationis... 
DCcccxLviir,  die  festivitatis  elevalionis  sancti 
Bertini,  quse  succedit  omnium  sanctorum  festi- 
vilali,  sanclo  Bcrtino  oblatus,  nionachus,..  .sum 
effectus  (6).  Attamen  mdlam  aUam  elevationem 
ipse  Folcuimis  in  suo  Chartulario,  quod  vere 
potius  Hisforia  monasterii  direnduin  esf,  refert 
proiter  illam  rpis  letjitur  cap.O,  his  verhis:  IIujus 
autem  [Adalardi]  reginiinis  anno  ui,  qui  erat 
annus  Verbi  incarnali  dggc.klvi,  sancti  Bcrtini 
corpus  a  sancto  Folquino  episcopo,  ut  fcrtur, 
transfertur  et  reconditur  xvn  kal.  augusti  (7). 
Quuhi  itaifue,  ut  aif  Sfilfingiis  (8),  vei  isimile  non 
sit  geininaiH  festivitatem  insfitutam  esse  oh 
itnam  translationem,  quumque  teste  Bovone,  qui 
medio  seculo  XI  hisforiam  secunda:  translafio- 
7iis  conscrijisif  {\)),sanciverit  Folcuinus  uf  frans- 
lationis  dies  sinffulis  annis  festivus  ageretur 
septimodecimo  kalendas  augusti  (10).  »o«  im- 
merilo  suppoiii  potest  sarra  Upsana  S.  Bertini 
^  priina  vice  elevata  fuisse  seculo  VIII  aut  ante 
medium  secuU  IX :  neque  enim  hxc  elevatio  facta 
esse  potest  post  reconditum  anno  840  sancti  cor- 
ints.  Ita  Stiltinf/us.  Vellem  equidem  efficacius 
removeri  scrupulum  qui  nascitur  ex  silentio  Fol- 
cuini  (ef  omnium  aliorum  scriptornm)  de  illa 
priori  translafione. 

S.  Bosa  episcopus  Eboracensis  a  CasteUano  lauda- 
tur  in  sHpplemento  ad  Martijrologium  Univer- 
sale,  ad  dicm  2  novembris,  eo  qiiud,  secundum 
ipsum,ad  hanc  dcein  si(/natus  est  in  Calendario 
metrico  Bedm.  Sed  male  vidit  Castellanus :  nam 
in  Marfi/rolof/io  metrico  Bedx  iion  ad  diem 
2  noveinhria,  sed  ad  .sextas  octobris  nonis  seu 
ad  diern  2  octobris  celehratur  Bosa.  Ceterum  de 
hoc  sancto  egerunt  majores  nosfri  ad  diein 
9  martii{U). 

Caomh.  Md.  Hiberni. 

Christophorum  Dixen.  qni  anno  1616  in  Anglia 

(I )  Act.  SS.  O.  S.  B.,  sec.  V.  p.  (17  sqq.— (ti)  Aet.  SX.  tom.  I 
Jan.,  p.  fvii.  — (:i)  Loc.  cit.  —(4)  Loc.  ciL  supm,  p.  413, 
nol.  10.  —  (b)  Comment.  pnev.  de  S.  Bortino,  num.  loG 
{Act.  SS..  tani.  II  Sepl.,  p.  5S4).  —  (d)  Caiinlalre  tle  St- 
Bertin.  \\  UG.  —  (7)  Ibid..  p.  93.  —  (S)  Gomment.  de  S.  Ber- 
tino.  nuiii.  cit.  —  (<li  Cfr.  ibid..  nmn.  147.  —  (10)  Ad.  SS., 


martt/ritim  subiit,  ad  hanc  dient  refert  Knip-  D 
pinga  ex  Maigret  in  Maiiijrographia  Augusti- 
niana. 

Cistercienses  monachi  S.  Nicolai  ad  Grunhain, 
quos  anno  142'.)  mense  decemhri  Ilussitx  Min- 
niam  incadcntes  crudeli  morte peremerunt,  mar- 
tyrum  nomine  insigniuntur  ah  Henriquez  in 
Menologio  Cisterciensi,  a  Burelino  iti  Meiit)- 
iogio  Benedicfino,  Clterle  et  Lechner  ad  Itanc 
diem.  Nihil  tamen  traditum  accipitur  unde  ipsis 
sanrfifcdis  honorem  aliquando  fuisse  delafum 
jnre  conjicias.  Adeat  (/iii  plura  scire  cupit  tra~ 
ctatiiin  Domini  Herzog  inscriptum  Geschichte 
des  Klosters  Grunhain  (12). 

Conradum  c^Voislauin  seu  Voiscllum  martyrihus 
annumerat  Arturus  de  Monasterio  ;  .n-d  definire 
ausus  non  est  uhi  ef  quando  vitam  profidcChristi 
profuderinf.  Nam  ex  una  parte  affert  Gonza- 
gam,  Orig.  Seraph.  Helig.,  part.  ii,  p.  661,  et 
Marcuin  VJysipponensein,  lih.  v,  cap.  xv,  ex  qui- 
bus  eos  iit  Borussia  cruriafos  diceres;  ex  alfera 
vero  lVoddinguin,qui  in  utraque  Annalium  eili- 
tione  ad  annum  1284,  §  ii,  eos  in  partihus  Or/en- 
tis  niartyrii  corona  fiiisse  donatos  significat.        ^ 

Guthbcrti  cum  sociis;»c/Horm  legifur  adhancdiein 
in  calendario  de  Nova  Farina  edito  apud  For- 
hes{\Z).  De  Cuthherto,  episcopo  Lindisfarnensi, 
quem  hic  designari  vix  dubium  est,egerunt  nostri 
ad  diem  20  inarfH  (14). 

Daria.  Vid.  Hiberni. 

Dedicalio  basilica;  sanctorum  Xysti,  Yppoliti  ct 
Laurentii  hodie  celehratnr  in  exemplarihus  Mar- 
tyrologii  Hieronymiani  Bernensi  et  Luceusi : 
quorum  sanctoruin  nomina  Epternacense  etiain 
recensef.  Cujusnam  hasiHcx  dedicatio  intendatur, 
nos  quidem  latet.  Ceterum  conjecturas  legere 
pofe^  apitd  Floreniiniuin  in  notis  ad  Iiunc  diein. 
De  hissancfis  martyribus  actumfuit :  de  Sixto  II 
P.  et  M.  die  6  augusti,  de  Hippolyto  M.  die 
ISaugusfi,  de  Laurentio  M.  die  10  augusti. 

Dedicatio  ecclesise  inonasterii  Gaocensis  in  .<Egy- 
pto  per  Christuin.  ApudDillman  (15)  sequeniia 
leguntur  :  Gommcmoratio  Christi  et  discipulo- 
rum  ejus  in  monastcrio  Quesquam,  ubi  eccle- 
siam  et  mensain  consecravit  et  eucharistiam 
celebravit.  Qux  apud  Maium  (16)  etiam  orna- 
tiora  reperinntur :  Gonvenit  Chrislus  Dominus 
cum  discipulis  suis  in  montem  Caocam  in  I^ 
yEgypto  et  puris  suis  manibus  consecravit 
templum  in  ecclesiam ;  quam  una  cum  altari 
Marice  Virginis  genitricis  suse  nomini  nuncu- 
pavit.  Vasa  autem  cjusdem  altaris  manibus 
Michaelis  et  Gabrielis  archangelorum  conse- 
crari  voluit;  quemadmodum  teslantur  patres 
Tlieophilus  et  Cyrillus,  patriarchfe  Alexan- 
drini.  Hxrbont  Coptita  sibi  persuadent. 

Doranus.  Dehoc  sancfo  Ferrarius  in  suo  Catahf/o 
(jenerali  inter  notas  ad  diem  1  novcinhris,  ad 
nomen  S.Benigni:  Die  sequenti,  ait,  S.  Doranus, 
episcopus  Hibernus,in  eodem  Florilegio  (Cap- 
grariij  meinoratur  ;  et  in  nota  ad  nomen 
k  Maurai,  ad  diem  2  novembris :  Eodem  die 
S.  Dorani,  cpiscopi  Scoti,  ex  eodem  Kalendario 
(Scotiro).  Veruin  tieque  in  marti/rolof/iis  hiher- 
tiicis  tmjue  in  calendariis  scoticis  cdifis  a  rl. 
Forhes  nec  in  aUis  documentis  illiits  saiicti  men- 

tom.  cit..  p.  (US,  num.  19.  -  (11)  Act.  SS.,  tom.  II  Marl.. 
p.  10«.  —{1-1)Ir  Archirfiir  die  Stichsrsche  GcschicJite.  lon^. 
VII,  p.  tiU-9G.—  (13)  KaleiKlars  of  ScoUish  saiiits,  p.  77.  — 
(14)  Act.  SS.,  tom.  III  Marlii,  p.  93.  —  (lo)  Loco  cilato 
supra  p.41.3,  not.  5.  -  (Hi)  Scripl.  Vet.  Noi>.  Cotlect., 
tom.lV,  p.99. 

tionem 


DIES  SECUNDA 
A  tio/iem  reperimus,  sioe  ad  diem  2  uoremOris,  sive 
(k/  (tliaiH  qHamlibet.  Unde  (luum  auctoritas 
Ferrarii  tania  non  sit  ut  illa  sola  nitamur, 
S.  Doranum  hic  inter  prsetermissos  recenm-e 
cogimur. 
Enostan.  Vid.  Hiberni. 

Eustachius  «('eEustathius,  cum  socHs  marfijrihus, 
qui  hodie  apud  Umardum  ef  alibi  occHrrit,  fra- 
cfatus  fuit  (lie  20  sepfembris. 
S.  Eustochium  virgo  hodie  occiirrit  (tpud  Ferra- 
rium  in  Catalogo,  in  Arturi  Gynxvm  et  alibi;  de 
qua  acfum  cst  die  28  septemhris. 
S.  Evergisilus.  In  auctario  Bruxdiensi  Marfgro- 
logii  Usuardi  ad  diem  3  novembris  mentio  legi- 
^«r.-Apud  Coloniam  Agrippinam,  sancti  Ever- 
gisili,  tertii  ejusdera  urbis  archiepiscopi.  De  qno 
etiam  in  martgrologio  ecclesix  SS.   'Trinit^His 
(vulgo  Christ  Church)  edito  DubliHii  anno  1844, 
his  verbis  :  In  Golonia,  sancti  Evergisi  episcopi 
et  confessoris.  Sancti  hujus  Acta  cum  Commen- 
tario  prisvio  edita  reperies  in  tomo  X  Octobris, 
p.  650,  ad  diem  24. 
g  S.  Felix  I,  P.  R.,  hodte  celehratur  in  calendario 
jEthiopico  apud  Ludoifum.  die  C>  meusis  hedar, 
qui  est  dies  2  novembris  :  Felix  archiepiscopuo! 
Item  in  calendario  jEfhiopico,  quod  edidit  cl. 
DillHmnn  (1)    ;    Requies   Felicis    patriarcliE^ 
Romani.  Item  in  Synaxario  seu  martyrologio 
ecclesis  Alexandrinx  Coptitarum-,  auctore  Mi- 
ckaele  e^^iscopo  Atriba;  ef  Mcligai  in  yEgi/pto 
inferiori,  rtpud  Card.  Muium  (i),  ubi  dieGmen- 
sis  hatyr,   qui  esf  2    Hovembris,    ita  legitur  : 
Requies  sancti  patris  Felicis  papoe  Roma?.  Dio- 
nysii  successoris,   qui    sedisse   dicitur  annos 
quinque  et    menses   sex,  editisque   pluribus 
homiiiis    et    dissertationibus    didascalicis,  ex 
quibus  nonnuIlEe  dogmaticse  summte  quidem 
utiiitatis,  obiisse  anno  primo  imperii  Diocle- 
tiani.  De  Felice  papa  1,  martyre,  actum  est  die 
30  maii. 

S.  Florberti  abbatis  Blandiniensis  et  confessoris 
meminit  Grevenus  in  suo  marfyrohgio  ad  iiauc 
diem  (3).  De  quo  cum  reliquis  passim  hagiologis 
egimus  ad  dtem  pnecedentem. 
Florianus    de    cujus    traHslafione    agitur    apud 
Usuardinos,  non  aJius  esse  videtur  ac  sanctus 
martyr  Florlanus  Laureaci  in  Austria,(h  quo 
actum  est  ail  diem  4  maii. 
Fr;mciscum  Pencnscm  beatum  dicit  Arturus  de 
Mouasferio  in  Martyroloyio  Franciscano.  Hic 
S.    Bernardini   prorincia!    Seraphtci    Ordinis 
alumnus  per  Apnifium,  Calabriam  et  rirenum 
tot  miracufis  vivens  perclaruit  ut  sanctus  nuncu- 
paretur.  Vita  eessit  anno  1006. 
Fuga    Christi.    Apud    Ludolfum    in    calendurio 
yEfhiopico  ad  diem  2  novembris  legitur  :  Fuga 
Ghristi  e  Mehsa  Koskuamam.    Uhi  Ludolfus 
annolat :  Loca  sunt  in  ^gypto  secundum  tra- 
ditionem  Goptitarum.  Koskuam  olim  opulen- 
tissimum,  nunc  pauperrimum,    monasterium 
■^gypti,  in  memoriam  luga?  Christi  hoe  in  loco 
sdificatum,  quem  ibi  cum  sanctissima  matre 
diu  mansisso  ferunt.  Vocatur  etianx  Moliarrak; 
m  media  ^Egypto  in  deserto  situm  cst  (4). 
Hiberni  suHcti  ad  hanc  diem  laudantur  in  Marty- 
rolagio  Dumjfdlensi  (5).  c.r  Mariani  Gormani 
tnartyrolof/io  et  ejus  scholiaste,  ut  consueium  fuit 


NOVEMBRIS. 


417 


^^^-^^0;Clcry,  exeepti,pr^ter  Ercun,,  Luga-  D 
dmm  .^  Aidanum,  ./,■  ,„,7,„,  rf,-,,;,,,  ■ ,,.      J^    ^ 

A.  a  778;  Daire  Bochana,  vidua;  Liber,  mar- 
fyi;benach,  presbyter,  de  Glll-n.or:  Caoimhe 
Abamens.s     dc   Gill-Caoiiuhe;  Enostan,   de 
Gluam  Dumha;  Gallus;  Malachias.  -  i>*'MaIa 
L-hia  a(/efur  die  sequeHte ;  Ga\iu,  quisHam  fuc 
desigHetur,  comperlum  nobis  mw  esf.  De  ceteris 
quum  vix  quidqnam  notum  sit  nec  ipse  cuUus 
sat,s  certus  (0),  paucis  hoc  loco  (lirendum    Et  dc 
Ammiro  quidem,  Libero.  Caomho  .t  Enostano 
n,h>l  ahuHde  rescire  potuimus.  Ad  nomen  vero 
benac/u  iia^c  adjungitur  nota  in  ritafo  Mar/uro- 
logto  Dungallensi  .-   Broinscch   Breac,   soror 
Inbhari  cpiscopi.  Hlii  Lughnie,  fuit  mater  eius  ■ 
et  torleestSenach  tiarbh.  De  quo  sc/toliastes 
A'.ngussu  m  Lihro  Vario  ad  diem  17  februarii  ■ 
Fmtanus  Gorach  et  Senach  Garbh  el  Colmanus 
tilius  Gomgalli  callidus,  tres  rugcs  bclli  laude 
clan.  unus  post  alterum  in  monasterio  (7).  Qux 
verba  e.r  /uberuico  /loc  modo  reddit  C(,/ganus  ad 
dwm  27  fehruarii,  serundum  Ipsum,  a  sr/ioiiaste 
adjerfa  :  Fmfaims  Corach,  Senachus  Garbh  et  ^ 
Colmanus,  amicabilis  filius  Gomgelli,  erant  tres 
nigri  domini  (i.  e.  Benedicfiui),  succcssive  unus 
post  altcrum  in  cadem  abbatia  (Clonfertmsi) 
succedcntes    (8).    De   eodem  Senacho  Garbh 
Annales  Quatmr  Magistrorum  ad  an.  fi20  ■ 
Seanach    Garb,    abhas    (monasferilj   Gluairi- 
fearta-Breanainn,  obiit  (9).  -  Deniquequod  ad 
Dariam  spectat,  hxc  desanctis  mulieribus  hujus 
nominis^  a/nid  Hibernos  eelebratis  u(j(at  Colga- 
nus  :  Trcs  rcpcrio  hujus  noniinis  sanctas  in 
menologiis  pati-iis  memoratas.  Prima  fuit  virgo 
de  (jua  mai-tyrologium  Tamlaclcnsc  ad  8  aiigu- 
sti...    De  ea   etiam   ad  cuiiidcm   dicin   ugunt 
Marianus  Gormanus,  Gathaldus  Maguir  et  Mar- 
tyrologium  Dungallensc...  Secunda  Daria  vidua 
Bochana  appellata.  qua;  colitur  2  novcmbris, 

juxtaMarianumctMartyrologiumDuiigaIlcn.se. 
Tertia  fuit  vidua,  quic  i>()  octohris  colitur  juxta 
Marianum  Gormanum.  Mcnioraulur  etiaiii  in 
Vitis  nostrorum  sanctorum  tics  hujus  nominis 
sancta; :  priina,  do  quu  hic  (  Vif.  fert.  S.  Briyida:, 
cap.  124)  et  in  Vita  sequenti  lib.  2,  cap.  78,  ubi 
Virgo  vocatur.  Secunda  fuit  S.  Daria  cl<-  Mag- 
gamnach  in  rcgionc  cjc  Tir  Amaigiiidli  in  Gon-  F 
nacia;    cujus   genealogia   in    Vita    hibernica 
S.  Connaci,  cap.  77,  sic  recensctur  :  S.  Daria 
filia  Caithirii,   filii  Scdnci,  filii  Amal- 
gadii.  niii  Fiacrii,  filii  Euchodii  Mome- 
donii;  et  hiEC  ibidem  cap.  :22  vocafur  alio 
nomine  Sodclbh;  id  cst  Pulcheria.  Tt-rfia  fuit 
filia  Fcrgussii.  fiiii  Euchodi,  soror  S.  Huadani, 
de  qua  in  Vita  ejusdem  Riiadani  eap.  8,  et 
nostris  notis  ad  eumdem  locum.  uhi  diximus 
festum  hujus  aliarumque  cjus  sororum  celc- 
brari  d4  maii.  Et  hinc  consequens  est  hanc 
diversam  esse  ab  aliis  hujus  norainis  quarum 
natales  jam  recensuinms.  Daria  ctiam  mafcr 
S.  Ursulic.  quain  Dcmpsterus  dicit:2l  octohris, 
debet  necessario  esse  ab  his  ti-ibus  posteriori- 
bus  divcrsa.  quia  fuif  singulis  tcmpore  longe 
anterior.  Si  autcm  sit  aiiqua  ex  tribus  alii.s, 
(|uarum  natales  in  noslris  lestilogiis  mcmoran- 
tur,  videtm'  csse  illa  quas  2  novcmbris  colifur; 


(t)  Cfr.  supra,  p.  415,  not.  5.  —  (2)  Loc.  cil.  supra,  p.  41G,  Dum.  1.  -  f6J  Cfr.  iMd..  num.  2.  —  (7)  The  Calmdar  of 

not  16.  —  (3)Ctr.supra,  p.374,num.97.  —  {4j  Wansleb.,  (Enyus,  edit.    W.   Stolces,    p.  lii.  —  (8)    Act.   .SS.   Hib., 

"">t-eccl.Alex.,lih.  1,  c.ip.  6,  p.'2-2.   ^('i)  Cfr.  supra,  p.  339,  p.  :fe5,  nol.  7.  -^  (9)  lid.  0'DoDovan,  lom.  1,  p.  2«. 

Novembris  Tomus  L  53        tum 


418 


PRiETERMISSI  ET  IN  ALIOS  DIES  RELATI. 


A  tuni  quia  illa  et  vidua  fuit  et  Bochana,  id  est 
niarina  seu  de  mari,  vocabatur  :  Bochna 
enim  Hihernis  idcm  significaf  (luod  mare, 
mater  autem  S.  Ursula;  fuit  ct  vidua  et  ratioiie 
istius  solemnis  navigationis  cum  filia  ot  socia- 
bus  instituta-  potuit  dici  Marina.  Epo  tamen 
pro  nunc  nihil  de  hac  re  definio  (1).  Kt  pn/fhn~ 
ter  quidem.  Nemo  enim  non  videt  quam  levis 
ponderis  sit  Colgani  conjeciura.  Quod  autem 
Thoniiis  IJenqjsierun  in  suo  Menoloijio  Srotico 
annuntiat  ad  diem  21  octohris :  In  Scolia,  Darite 
matrona- admirabilis  sanctissiniivque  S.  Ursula^ 
matris,  a  qua  in  Hirlandia  Kildaria  iiomen 
accepit  (2),  iV/,  quod  ad  nomen  matris  S.  Vrmlx 
.tmcfaf,  desuniplinn  ridetur  e:r  revelationibus  sen 
jj/iantasiis  Elisahclhx  Schortnuipensis  (3) ;  eccle- 
mam  vero  Kildarcnsem  ex  Hlu  Daria  nomm 
aecejnsse,  solifa  sua  audacia  Dcmpsterus  com- 
menfus  est. 
Hilarius.  Vid.  Valentinus. 

Joanncs  iUe  qiiem  S.  Frandscus  arcfa  sibi  fami- 
liariiafc  devinxit,  q%iique  apud  Grecium  in  valle 
D  Beatina  decessit,  ab  Artuno  dc  Monasfcrio  mar- 
tifrologio  Franciscano  inserfus  est.  Nobis  non 
iicet  alium  ei  locum  dare  quam  inter  Prxtermis- 
SOS.Qiti  plura  dcco  novisse  cupit,  adeat  Wad- 
dingum  ad  annum  l:m  §  xx,  ct  Acta  Sancto- 
rum,  tom.  II  Oct.,  pp,  706  ei  770. 
Josa,  filius  Joscphi,  hac  die  rcccnsetur  in  calendu- 

rio  Juihiopico  apiul  Ludolfum. 
S.  iuVmms  2n-esbjjter,  qui  hodie  apud  Wandelber- 
tum  occitrrif,  idem    esse  ridctur  qui  Juliauus 
socius  S.  Cxsarii :  de  quibus  actum  esf  cal.  nov. 
S.  Justum    ad   hanc  diem  annuntiat  auctarium 
Daveroncnse  MartijroIoijU  Vsuardiui  his  verhis : 
Dolensis  cGunobii,  sancti  Jusli  monachi  et  mar- 
tyris.  Quem  facile  crediderim  eumdein  esse  cum 
S.  Jusfo  illo,  qui  cum  Artemio  et  Honesta  occisus 
est  el  colifur  iu  diwcesi  Afrebafensi  die  18  ocfo- 
fn-is  (4),  c.ujus  forte  nonnullai  reliquix  ad  mona- 
sferium  Dolense  dclata;  sint. 
S.  Lauteni  memoria  hac  die  recoUtur  in  nonnullis 
martyrologiis,  qux  indicata  suuf  a  nobisubi  cum 
plerisqm' cf/imus  dc  hnc  sancto  ad  diem  prwce- 
denfcin. 
S.  Marcellus  episcopus  Farisicnsis  hodlc  recoisefur 
in  aucfario  lintxeUensi  Vsuardi.  Vifam  S.  Mar- 
celli  dedimitfnheri. 
S.  Mai-<-iana.  De  sancfa  har  virginc  Saitssai/ns  in 
supplemcnto  ad  suum  Murfijroloijium  Gallica- 
num  ad  2  novembris  :l^so  die,  ait,  Albia  civitate, 
natale  sanctie  Marcianm  virginis,  quiv  nobili- 
tate    i^eneris  clara,  abdicato    siti-ulo,  Tarsiae 
cuiriam  virgini  nobilissimae  juncta  in  monasle- 
rio,  al)  antistite  Albiensi  Polymio  velata,  vigi- 
liis,  abslineiitiis  castigans  corpus  et  orationis 
pabulo   menteni    reficiens,  spiritu   prophetiae 
insignis  (quo  pr;t>nunciavit  fratri  suo  Georgio 
viro  prudenli  domus  propriiB  suecessuni)*.  l^n- 
dem  vocanti  Deo  respondens,  jugiter  intenta 
ca'lo,  IVIix  migravit  ad  sponsum.  Ejus  anima 
incoutaminata  in  specie  nivejt  columba;  a  ple- 
risque  visa  est  ca^li  intima  penetrare.  Colitur  a 
plerisque  martyris  honore,  torlc  quod  ob  fidem 
vel  pudicitiam  a  barbaris  Narbonensem  Gal- 
liam  iiac  (iHale  opprimentibus  exagilata,  aliqua 
ab  his  dira  sit  perpessa,  vel  potius  quotl  vilx 


austeritate  rigidissima,  carnem  quotidie  cruci-  D 
figen.s,  longo  (ut  aiebat  quondam  de  B.  Paula 
sanctus  Hieronymus)  coronata  sit   martyrio. 
Hsec  vidcfnr  coUcf/isse  Saussai/us  ex  Acfis,  qnx 
■nonnnlliH    codicibus   Parisiensibus    exhibentur. 
Nullam  alibi  MarcianSB  reperi  mc.moriam.  Quo 
tcmpore  vixerif  Marciana,c.r  illisActissatis  certo 
deduci  nequit.  NuHns  uspiam  indicatur  aliquis 
episcopns  AUncnsis  nomine  Poli/mius,  nec  alii 
hujus  vel  .similis  nominis  iuter  episcopos  Gallos 
pn-setcr  Polemium  cpiscopum  Anscicnmu,  qui  in 
anfiquis  hujus  ecclesiic  cafalogis  fertius  legitur 
scr  cpiscoporum  qui  eam  rexerunt  post  annum 
:>i9  ct  anfe  annnm  of^^')  (5),  cf  alium  Polcmiitni 
episcopum  Aginncusem,  qui  subscripsii  sijnodo 
Parisiensi anni 57.3  (6). 
S.  Marcianus,  episcopns  confessor  Beneventi.  In 
auctario   Vsuardi  cx  codice  Vaficano  n.5'M'.), 
apud  Sollerium  legifur  hoc  die  :  Beneventi,  san- 
cti  Marciani  episcopi  et  martyris,  discipuli  san- 
cli  Petri.  Ajnid  cnmdem  SoUerium  die  14  jnnii 
ex  eodem-  codice  Vaticano  legitur  adjectum  :  In 
Benevento,  S.  Marciani  episcopi  et  confessoris. 
Biccoder  r«^VrtH!tsscriplus  charactere  longo- 
bardico,  quem  vocat  Papebrockius  novam  col- 
leclionem  ex  Usuardo,  Adone  et  aliis  factam  pro 
ecclesia  Beneventana,  SoIIcrio  videbafur  ex  ali- 
quo  Hieronymiano  interpolatus  (7).  Clarissi- 
mus  de  Vifa  (8)  narrat  se  andivisse  a  Francisco 
Pacca  archicpiscopo  Ueneventano  legi  in  coiiice 
Vsuardijio  S.  SophicO  in  bibliofheca   Vaticana 
asservafo,  ad  diem  qnemdam  junii :  Beneventi, 
S.  Marciani    episcopi    et    martyris,    discipuli 
S.  Petri.   Vnde  concludebaf  archiepiscopits  nou 
Photinum,  sed  huuc  Ma.Tcianumprimum  Bene- 
venti  episcopum  fuisse.   Qua  de  caiisa  egimus 
calendis   novembris  in  S.  Phofino.   Opimtmnr 
hnnc  cudicem  eiimdem  esse  tptem  ridit  Papebro- 
chius,  qui  testante  Sollerio  l.  c.  pro  ecclesia  S.  So- 
2)hise  coUcctus  aut  composifus  fnerat;  ufi  innuif 
titulus  S.  Sophise,  toties  in  contento  rdatiis.  17- 
detnr  itaque  Pacca  locum  e  die  secundo  novem- 
bris,  mcmoria  lapsns,  in  mcnscm  jnnii  transtu- 
lissc.VtcnpicUnraixmis  a  Ptqjcbrochio  fracfatns 
fuitaddiem  Ujnnii.  Ille  qui  Petri  di^cipulus 
dicitur  idcm  esse  vidcfur  ac  Marciauus  Syracn- 
sarum  cpiscopus  ct  martijr,  alfcr  vero  Marcianus 
episcopus  et  confessor,  in  citjus  honorem  olini  V 
apud  Beneventum  ecclesia  dcdicufa  fuit.  Nnnc 
rero  nullum  cjus  festum  Bcncveufana  ecclesia 
celebraf. 
Margareta  a  Lotliaringia,  olim   Renafo    Valesio 
Aleuconii  duci  conjugii  fccdere  Juncfa,  Argen- 
tomagi  in  parihenone  B.  Clarx  die  2  nnrcnihns 
anni  1521  prefiosam  in  conspectu  Domiui  mor- 
tcm  obivit.  Licct  de  hac  Deo  devota  femina  in 
librislifurgicis  sileafitr  nec  prxter  Arfurum  et 
Saussai/um    ullus  reperiatur  (pii  ejus    nomen 
martgrologiis  inscri/jserit,  minime  tamen  Actis 
nosfris  fnissct  arccnda,  si  certo  consfaret  anno 
1500  (D)  insigne  qnoddam   miracnlnm  meniis 
venerabiUs   Margareta^  fuisse  patraiiim.  Quid 
enim  dubitarcturdc  cnltu  inde  afelici  obitu  ad- 
hibiio,  quum  Marinus  de  Proverre,  O.  P.  ac  con- 
ventus  Argentomagensis  alumnus,  iu  Hisfona 
ccclcsiaxiica  Sagieim,  qitx  manusrripfa  servatur 
fum  in  seminario  Sngicnsi  fum  Alenconii  apud 


(1)    Tria.  Thauvu   p.    545.   not.    67.    -    (2)  Foi-bes.  -(7)P.-«/-.  in   Vsuardum,^x\.\\  P-  '-^- " '^    V  T\\i) 

Kalnuiar,  of  ScoUhh  saiul,,  p.  21").  -  (3)  V.U:  Act.  SS.,  antiquitatum  lieneventanarum,  tom.  I,  dis.erl.  '''•I; 

toia.lXOcl..p.lli8r.-(4)^r^SS.,lom.VlIIOcl.,p.3G9.  -(0)  E.  Lauient,  Wstoire  de  MarguerUe  de  Lonai    . 

—  (5)  Oatl.  Chriat.,  tom.  I,  p.975.  -  (fi)  Ibid..  tum.  II.  p.  S9S.  p.  m.                                                                         jnclitum 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


A       incliium  dominum.  Lconem  de  /«  Sicofdre  re- 
ferat  priora  prodig/a  oh  monialium  incuriaitt 
silentio prastermissa  fuisse? Sed  isfius  unni  l'j(;0 
indieium  Mariuus  non  hahet,  nec  alihi  ad  kunc 
annum  tuendum  ea  proferuntur  testimonia  qui- 
hiis  ha(jio(jraphus  ex  deeretis  Urbanianis  possit 
aluptem  cum  fama  sanctitatis  defuuctum  tieati 
titulo    insi<jnire.    Sed  hac  elerata    difficultate, 
qaod  vtinani  studiosa    inqmsitione   ayant  HU 
quorum  est  sancforum  (jloriam  tueri  ac  promo- 
vere,  inde  ah  anno  loffS  (1)  ad  nostraui  usijue 
statem  tot  certa  cultus  adhihiti  monumenta  su- 
persunf  ut  mmmopere  dolcndum  ^vV  G(dliam 
tanto  tutamine  ac  sanctam  riduam  suo  iionore 
fuisse  defraudatam.  Paucis  tamen  contraham 
qum    ipse   Aryentomagum    anno  187S  dclaius 
et  omni  charitate  a  li.  D.  Jamet  archipreshy- 
tero  hospifio  exceptus,  prassens  vidi  et  audim. 
Ingredienti   per    portam    majorem    ecdesiam 
S.  Germano  dicatam  ad  sinisirum  laius  ocrurrit 
capella  B.Clara;,  <piam  ruhjus  capeUam  B.  Mar- 
garetEK  dicit.  Ihi  in  muro  reconditum  scrratur 
cor  heafm  vidux,ac  cratihuscapeUam  prxduden- 
tihus  in  fidei  (jraiique  animi  tcHtimonium  fidelcs 
candelaa  accendunt,  monetam  aUari  superimpo- 
nunt    nec   raro,  quod  me  coram   testahantur 
sacerdotes,  missas  in  honorem  heaix  Margaretce 
dicendas  royant.  Ea,  (pia  sanctorum  memorix, 
veneratione  et  cura  custodiuntur  in  cioitate  cin- 
gufa  duo  (p<m  renerahilis  Maif^^aretie  fnisse  tra- 
ditio  tenet.  Ilis  cinyitnfurparifura;.  Fartui  enim 
proxlmm  solent  matres  B.  Margaretara  in  vota 
vocare;  his  sacris  reliquHs  munitai,  ([ux  priiis 
pariendi  lahorem  nimia:  formidant,in  summam 
fiduciam  recrecmtur.  Nec  Argentomagi  tantum, 
sed  et  Alenconii  eamdem  oh  causam  in  venera' 
tionc  hahetur  rcnerahilis  Margareta.  Audirienim 
a  D.  Liard,  qui  pratesi  in  spiritufdihns  parfhe- 
noni  S.  Clarx,  de  (juadam  inuUere<piS!,  peritorum 
judicio  ob  partus  lahorem  jam  certo  moritura, 
hausfu    a(pix    fragmentiolis    «r<-x    sepidcraUs 
Margareta^  sacvatx  siatim  fwtu  Ubcrata  sanifa- 
tem  recepit.  Mec  coenohii  sui  ftmdatricis  ohliri- 
scuntnr  rirgines  Atenconienscs  ad  S.  Cfaram  : 
(pux  secreto  fnsis  precibus  (pianta  sit  gratia  apud 
Omnipotentem  Margareta,  non  semel  fnerunt 
expert.T.  Tandcm  Argcnfomaf/i  in  irtusfa  rcli- 
^       (pdarnm  Ihcca  una  cum  Ujfsanin  B.  Clara:  er 
aUorim  quos  coUt  Eeclesia,  immn  et  cnin  fra- 
gmento    sanctissima;  Crucis,    vidi   dc  mliquUs 
V.  Margart'l,Et\  Ilis  intelilgitur  cur  certam  spem 
foieamus  fore  itt  brevi  iUustrissimus  dominus 
episcopus  Sagiensis  ea  reperiat  documenta  qui- 
bus  a  sanHa  Scdc  cultus  derotx  ridux  <«lhihifi 
confirmatinnem  co^iscquaiur. 
S.  Maria  ancUhi,  virgo  et  martgr,hodie  celehratur 
in  auctario  BruxeUensi  Usuardi.  De  ea  actum 
fuit  heri. 
S.  Mathilda.  In  Marigroloyio  Scotico  Th.  Dcmp- 
steri  legitur  ad  hanc  diem :  In  Anglia,  coronatio 
Mathildai  regina?.  cognoinento  Bon»,  S.  Mal- 
colnii  regis  filije.  De  S.  Matiiiide  egcrunt  majo- 
fes  nostri  ad  diem  30  apriUs,  inter  prxtermis- 
sos  (^). 

S.  Malhurinus  hac  die  recoUtur  in  audario  Bru- 


419 


xdlensi  Usuardi.  Acta  S.  Mattiurini  tradavimus  D 
hen. 

S.  Maura  rirgo  c  gente  Scotorum  ceiehratur  hodie 

m  c(dendariis  Adami  Jtcgn  et  Davi<Us  Came- 

rani  et  in  MenologioScofi<-o  Th.  Dempsteri;  inde 

vero  apnd  Ferrurium  in  CatafogogeneraU^apud 

Ch(dl<mer  d  in  Sacro  Gynxceo  Arturi  de  Mona- 

sfeno.  Commo(Uus  de  ra,  simuf  ei  <lc  S.  liaya 

tniciabimus    cum    Mariyr(j}ogio    et    Breriario 

Aherdonensibns  ad  diem  sequentem. 

S.  NaanuUius  episcojms  confes.wr.  qui  hodie  occur- 

rit  in  audario  Usuardi  Ilogcnoycnsi,  idem  est 

(pii  Amantius  episc(jjjus  Ihifhcnensis,  cujus  Ada 

fracfahimus  die  4  noremfjris. 

Odilonis  confessoris  mentionem  hahd  Grevenus  in 

madyrofogio  suo  ad  luinc  diem  2  novembris. 

Qui  si  idem  sit  cum   OdHone  ifio  cdehri  abbate 

Chmiacensi,  cujiis  majores  nostri  Acia  edi<le- 

vunt  ad  (Uem  1  januarU  (:^),  non  <diam  rafioncm 

veperio  cur  ad  prwsentem  diem  consigndur  a 

Greveno,  nisi  (juod  is  in  anti<ptionbus  martyro- 

hgiislegerit  hac  c<idem  dic  uh  Odifonc primum 

insfifutam  csse,  <p<x  in  omnibus  Cfuniacensis 

Ordinis  monasferiis  fieret,  solemnem  commemo-  E 

rationem  fideUum  defundorum. 

Petruni  Da!,^ninuin,  discipuium  S.Romn(ddi,pas- 

sim  beali  fitufo  decorarunt,  jjost  Augustinum 

Fortunium  Florentinum  (4),  scriptores  Camaf- 

dulenSes,  et  inde  ad  diem  2  uovcmhris  Arnofdus 

Wion  d  ceteri  marfyr<jf<Mji  lienedicUni  Mcnar- 

dus,  BiiceUnus,  Heredia,  Cherfe;  PhiUppus  quo- 

que  Ferrarim  in  suo  Catalo(jo  GeneraU ;  sed 

mdfiim  omnino  imUcium  pv<jfvrunt  aut  au<io- 

rifafcm  Foriunio  aniiquiorcm,  unde  eum  un~ 

quam  publico  vel  ecclesiastico  cultu  cefetjr<ttum 

fuisse  demonstrdur.  Et  Fnrtunius  ipse  Uiulum 

ilum  Petri    nomini   apposuii    tantummodo  in 

inscriptione  capitis  (5),  non  vero  in  Historiz 

sux  textu,  nbi  nonnisi  venerabilom  eum  appef- 

lat  {(')).  Eodem  tanfum  fitulo  cum  ornavU  Ilasti- 

villius  (7),  nitlto  Litcas  (H).  Sed  et  Petrus  Del- 

phinus,  Ordinis  Camaldulensispnrpositus  </ene- 

ralis,  extrenio  seculo  dccimoquinio,  scrH/ens  ad 

Vcnfuram,  ahbafem  S.  Mtchadis  Murani,  sihi 

consiiiutum  esse  ut  eos  qui  tlc  Ordine  Caniai- 

dulensi  relati  sunt  inter  sanctos,  a  ncf^lcctu  et 

oblivionc  viudicarct,  ahhatts  ilUns  curx  commi- 

sli  iif  sanrfos  martyres  Bonifadum,  Joannem  d   p 

Benedictum,  qiiorum  mentio  in  Vita  S.  RomuaftU 

hahetur,  cafcndario  Insercvet,  c(myruo  die  cl  con- 

rcnienti  officio  ipsis  asslgnato,  PcUuni  Diigni- 

num  vero  nequaquam  memoradt  (9).   Ilaque 

Mabiflonius  prudent<'r  absUnuif  ah  aitribucndo 

iffi  sancti  unf  beati  nomine,  fanfummodo  rum  « 

Fortunio  boati'ni  rorari  signific<ins  (lOj  :  qux 

prudentia  nCjis  videtur  imiianda.  Itaque  nec 

ufterius  hoc  loco  de  historia  vencrafjiUs  Petri 

agcndum :  qui  hanc  pcnitius  indagare  vdif,a<lcat 

scriplores    supnt    cifafos    t-f   prxcipue    Mitta- 

relUil\). 

De  sanrfa  Rosalia,  qu:i!,  tcsic  Ferrario,  in  ecdesix 

Calavit(tna;  ruhndario  et  lii<tniis  cclehratur,  ni~ 

hil  quod  novimus  memorix proditum  est.Omma, 

qua:    (piidein     ■^ub    manu    erant,   lusfravimus 

unde  sjfes  <tli<pta  affulgehat  fore  uf  in  aUqu<tm 


(!)  Cfr.  op.  cit.  et  ejusd.  auct.  Histoire  de  l'<i})baije  roijale  ni»  ftintona.  p.  fiS.  —  (S)  Bomuiddina  seu  Kremilica  Montis 
deSte  Clairc  d'Artjentaii.—  {'i)  Torn.  III  April.,  p.  1'n.—  Coronso  Camaldulcnnis  fngtoriti,  fol.  i2  verso.  —(9)  Guid. 
(■i)  Tom.  I.  pai^,  ftrt.  —  (4)  lliittoriarum  Camaldiilensiiim  Grandius,  Dissertat.  CamalduL,  diss.  I,  cap,  3,  d.  II.  — 
Hb.I,cap.  47  (p.  laS).  —  (o)  Loc.  cit.  —  (G)Lib.  I,  capp.3!),  {\Q)  Anmd.  iienedict.,  lib.  LVI.  n.  27  (tom.  I V.  p.  339).  — 
*7.  —  (7)  Romualdina  sett  Eremitiea  Camaldulensis  Ordi-      (H)  Arnui!.  (_\iMaldul..toia.  II,  lib.xii.  passim. 

hujus 


m 


PR^TERMISSl  ET  IN  ALIOS  DIES  KELATI. 


6 


A  hujus  sanclx  notitiam  veniremus.  Hpem  fefellit 
eventus.  Prasfer  Ferrarium  nihil  habemns  quod 
in  mcdiifm  offeramus  ;  rujus  tesiiinouio  solo  non 
j»'ohibiiifuimus  ne  inter  praitermissos  bcatam 
Rosaliam  relegaremus.  Hic  in  Catalogo  generali 
saiictoruni  qui  in  martyrologio  Roniano  non 
sunt,  IV  nouas  novembris  meminii  Rosaliai 
his  verbis  :  Calari  in  Sardinia  sanctte  Rosaliie 
virginis  et  mai-tyris.  Additque  ibidem  in  nota  : 
Ex  cal.  ecclcsiae  Calaritanie  et  lilaniis  ejusdeiri 
ecclesi£e.  Passa  est  sub  Trajano  Calari  cuin 
aliis  muUis,  quo  (Catarim)  Roina  protectafue- 
rat.  Appcllatur  ot  Rhoda.  De  ea  Marcus-  Maxi- 
mus  et  Elccas  episeopi  Cmsaraugustani  in  add. 
ad  fraginonta  Chronici  Lucii  Dextri.  Ex  Fer- 
rario  Arturus  beata m  Rosaliani  in  suum  intulit 
sauctarum  muUerum  (ri/nmceum;  et  in  notum, 
Ferrarii  notam  transiulit.  Fortassis  Rosalia 
U7ia  est  ex  Hs  quorum  ossa  anno  ltjl5  et  l()2fi  in 
erclesia  Calaritana  rejwrta,  ilHco  a  Sardis  pro 
sanctornm  reUquUs  hahita  ftiere,  multis  aliis 
dubitontibus.  Qua.  de  re  videsis  Prsfationem  /w 
Vitas  SS.  tomi  I  Februarii,  cap.  v,  Sardiniain 
Saciam  Antonii  FeU-cis  Matthaii,  cap.  iii,  et 
Acfa  S.  Luciferi  ep.  Calarit.  cap.  11  et  appen- 
dicem  (1).  Pofrsf  ctiam  fieri  ut  ha'C  RosaMa  sit 
ea  Rosula  qua:  apud  (Juiesinium  ct  in  marfi/- 
rologio  quod  Bedx  nomen  jirsefert,  die  15  maii 
occurrit  :  dequ.a  egit  (^.  Henschenius  ad  diem 
15  niaii  {t). 
Senach.  Vid.  Hiberni. 
S.  Sovorinus,  monachus    Tiburtiuus,  in   auctario 

Bruxellensi  Vsuardi ;  de  quo  cgimus  heri. 
S.  Sevoldus  memorutur  ad  hauc  diem  apud  Ca- 
stelhinum  his  rerbis  :  In  Pontivo,  S.  Sevoldi 
conlessoris,  cujus  reliquiio  servantur  Alibatis- 
villEe  in  occlesia  saneti  Vulfranni.  Actum  est  de 
S.  Sevoldo  ad  diem  H>  septembris  (3).  Sed  qme- 
dam  hic  addrnda,  prxscrtim  cx  cl.  J.  Corblet. 
Qni  docet  nos  (4)  S.  Sovolduni  siguari  ad  diem 
n  sepfemfn'is  in  Proprio  S.  Walarici  edito  anno 
1721,  ct  eodem  dic  uUm  celebrari  consuevisse  in 
ecclesia  sancti  Vulfranni  AblmUs-rilla:.  Insfru- 
mentiim  vecognitionis  re/iguiarum  monasterii 
.taucfi  Walurici  institutai  dirbus  10  et  11  augusti 
anno  11)51  (uon  U}4H,  ui  aif  CorblrtJ  in  prEoson- 
tia  et  ox  consilio  R.  P.  Adriaui  Blondin,  prioris 
^  religiosorum  dictae  abbatiEe,  hoic  continet  :  In 
capsa  S.  Sovoldi  reporta  sunt  ossa  viginti  nota- 
bilia,  cum  fragmentis  multis  (5).  Subjunglt  Cor- 
bht  :  Adrianus  Rlondin,  inter  suos  Versus 
panogyricos  (G)  lias  lollquias  quatuor  so- 
quentibus  voi-sibus  exornavil : 


Vidimus  et  sanctos  Sevoldi  martyris  artus, 
Cui  snngutH  piiliniis,  c\i\  (iiadeina  dedil. 

Ul  funiax  auruiii,  sic  justum  jjassio  purgal; 
Si  poluiu  auies,  cerles  ul  tibi  serta  pares. 


Reliquias  istae  (ita  Corhlet)  conibustEe  sunt  tem-  D 
pore  magnse  perturbationis  gallicEe  :  sed  quae 
apud  sancti  Vulfranni  Abbatis-vilUie  colcban- 
tur,  servantur  adhuc  ibidem  in  propria  capsa. 
Habemus  ossiculum  ejusdem  sancti  in  oeclosia 
sancti  Sepulcri  Abbatis-villse.  Cultus  vero 
S.  Sevoldi  obliteratus  ost  in  nostra  dice- 
cesi,  ubi  et  ipsum  nomen  ejus  ferc  omnino 
oblivioni  datnm  est.  Denique  noiefur  iu  rharfa 
qua  Ilugo  Firmensis  anno  cirriter  U)45  uiona- 
sterio  S.  Audoeni  tradidit  ccenobium  S/glacense 
a  se  vel  a  patre  suo  condifum,  iufer  possessiones 
hnjus  cwnobii  iudirari  ecclesiani  de  Monl-Spi- 
wolt  (7),  qux  forte  a  sancto  nostro  ita  nuncu- 
pafa  esf. 

Theodorus,  de  quo  hac  die  in  Auctario  Matric.~ 
Cartvsr  Ultrajectino  apud  Sollerium,  his  verbis: 
Thoodori  opiscopi  ot  confessoris,  videtur  idem 
csse  cum  Theodoro  sru  Thouderio  illo,  de  quo 
acfum  est  apud  nos  ad  dicm  2U  ocfobris  (S).  In. 
cnleudario  sancforum  Ordinis  S.  Benedicfi  ex 
codice  S.  Micharlis  Aufrerjnensis,  quod  ms.  inter 
schedas  nostras  servafur,  laudatur  idcm  ad  haur 
diem  2  novembris  hocce  ieuore  :  S.  Thoodori  ^ 
abhatis  Vionnonsis  in  Gallia. 

Thoodotus,  Laodiccnus  episcopus,  hodie  celebra- 
tur  in  martyrologiis  Adonis,  Usuardi,  Romano 
aliisque.  Cujus  viri  sanctifas  quum  dufna  videre- 
fur  ob  ejusdem  cnm  hmreticis  arianis  arcfifisi- 
mam  nccessitudinem,  causam  dubitandi  ad 
anncfifafcm  Leonis  XIII  Bomani  Pontifids 
defulimus,  qiil  statim  Jussif  de  ca  re  referri  ad 
S.  Congregnfionem  Nitiium.  Donec  causa  Theo- 
doti  a  Judicibus  Bomanis  finiatur,  virum  inte- 
rim  prxtrrmiifendum  duximus.  Vide  litferas  ea 
de  re  od  nos  datas  ab  Emiuenfissimo  Cardiuali 
Barfolini  S.  B.  C.  prxfecto,  quas  fomo  XIII 
Ocfobris  pra^misimus. 

SS.  Valentinus  et  Hilarius  marfgres,  quorum  ho- 
die  memoria  celebratur  in  Vsuardi  auetario 
Vaticano,  fractabunfur  clie  H  novembris. 

S.  Vigor  in  nonunllis  marfgrologiis  Jiodie  lauda- 
iur.  De  eo  egimus  die prxcedenti. 

S.  Waldetrudis  canonizafionem  sire  franslafioneni 
seu  elevafionem  ad  hanc  diem  annuntiant  Martg- 
rologiuut  VHIariense monu scriptum  sec.XVIIJn 
museo  nosfro  reposHum,  auctarium  Bruxelh-nse 
rt  Molanus  in  additionibus  ad  martgrologium  r 
Vsuardinum,  Audr.  Saussagus  in  Marfgrologio 
(Jailicuno,  Phil.  Ferrarius  in  Catalogo  Gene- 
rali  et  martgrologi  Benedictini  Arn.  Wion,  Me- 
nardus,  Burelinus,  Heredia  et  Cherlc,  ar  deni- 
que  Arturus  de  Monasferio  in  sacro  (Jguxceo. 
Qttis  vero  2iontifex  canonizari  S.  Waldetrudm 
decreverd,  quis  de  ea  ad  Hlum  rpisropiis  retulrrit 
uc  deinde  c<n'pus  clcrarif,  compertinn  nou  est,  uf 
notarit  Joannes  Bollandus  nosfer  in  Commen- 
tario  prxrio  dr  S.  A\'aldetrudp  ad  dicm  0  apri- 
lis  (9),  ubi  fusius  dr  ea  ugitur. 


[•2l    Ad.    SS.,  lom.    III       laudem  rt  fjoriam  .S'.S*.    Walarid,  lHitliiiuiildi.    Witlf/aiiii, 
pt..  p.  336.  -   (4)  Ha-      Seroldi  et  Ritl,bei-ti.  Rotomagi  1(553.  in-4".  —  0)  Ponime- 

1.1         ,..r.  ,~  .         .      .  .....  .....  ^  ■.■..l  /OlTjiih 


(1)  Act.  SS.,   lom.  V  Muii.  —  (-2) 

Maii.  —  (8)  Act.    SS.,  tom.  V  Sept..  ^.  _— .        ,- ...„^ 

gioffrapliif  du  dionKe  d'Ai>netis,  tom.  lll,  4^9.  —  (5)  Act.  raye.  lUsfuire  de  Vabbaiie  tle  SHiiit-Onen,\i.  4(»'2.  —  {^]  Toui. 

W.s'.,  toni.  l  April,,  p.  lii,  ii.  13.  —  (9)  Versits  [tanfjijrici  in  XII  Ocl..  p.  83'.'.  —  (9)  Act.  SS.,  tom.  I  April.,  p.  S2l). 


DE 


A 


421 


B 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 

DE  SS.  PUBLIO,  VICTORE,  HERMETE,  PAPIA,  JUSTO,  VITALI 


D 


MARTVRIBUS  IN  AKRICA. 


Sandorum  martyrum  Africanorum  quorum  ho- 
(fic  memoria  cdebratur,  nec  nomma,  nec  nume- 
rus  in  t^ariis  inartyrolorjiis  vonveniunt.  Quure 
ninf/nlornm  marfyrologiorum  nunntpationes  ex 
ordine  transcribimns.  Bernense  :  In  Africa,  san- 
ctoruni  Pupliani,  Vicloris,Hmnetis,  Jush,  Vitalis 
papa;.  Eptcrnacense :  In  Africa,  Piipliani,  Victoris 
ct  PuplifB,  Syxti,  Ippolyti  et  Laurentii,  Hermetis, 
Justi.  Vilalis  papae.  Lnrense  :  In  Africa,  natalis 
sanctorum  Poliaiii,  Victoris,  Hermetis,  Justi,  Vi- 
lalis  papiB.  Corbeiense  hic  uno  die  mutilum  est. 
Martijrolofjinm  Ottobonianum  :  In  Africa,  natalis 
sanctorum  Popliciani,  Victoris  et  Justi.  RoniLe 
riepositio  Vitalis  papfe.  Mar/i/rolot/ia  mss.  Atre- 
bafense  ecclesix  !Sancta)  Marix  et  Lcetiense  Sancti 
Lamberti,  apud  Franciscum  Mariam  de  Aste  in 
notis  ad  Marti/roloi/inm  Romanum  die  2  novem- 
bris,  ex  editione  Bcdx  Bollandiana  :  In  Africa, 
natale  sanctorum  Victoris,  Hermetis  et  Jnsti. 
Martijroloyium  nis.  Tornacense  monasterii  Smicti 
Martini  apud  enmdem  :  In  Africa,  passio  sancto- 
rum  Pupliatii,  Victoris,  Hermetis,  Justi.  Vitalis. 
Marti/rolof/ium  m  s.  Ho  m  ann  m  Bn  riwrin  ian  n  m 
apud  enmdem  uddit  :  ct  Papise.  Rabanus  :  Iu 
Africa.natalis  Publii,  Victoris,  Hemietis,  Justi  et 
Papae.  Galestnins :  In  Africa,  sanctorum  marty- 


rum  Publii,  Vicforis.  Papia-  et  Hermotis.  Marh/. 
rolojium  Romanum  :  hi  Afiica,  natalis  sanctorum 
niarlyrum  Publii,  Vicioris,  Hermetis  et  Papiiv 
Quos  inter  Africanos  exem/jlaria  alit/not  liuma- 
nos  mterserunt  notissimos  i/hs  Sixtum,  Jhppo/i/~ 
tum,  Laurentium,  ut  Epternacense.  Bernense.'et 
Lncense  prxmiftunf  Dedicationem  /Misi/ica;  sanrto- 
rum  Sixti,  Nippo/i/fi  ef  Laurenfii ;  ,ji,,t,  ,/„um  iiuc 
non  s/)ecfenf,  prxfermisimns. 

±  Communia  plerisque  martt/rofo,/iis  nmnina 
sunf  Publius,  Victor,  Hermes  et  Pa*pias.  ./,ri/,us 
a/ta  addunt  }m[mM  ,'t  Vitaiem.  Vifalem  /m»  Vita- 
liaiio  papa  a/iqui  ha/mere,  et  scripserunt  Vitalis 
papfB  :  (juaingnam  ex  reliquis  manifestum  videtur 
non  ayi  Ide  de  Viiaii  qimlam  pa/ui,  scd  Papain 
uvc  Papiam  sim/ularis  marft/ris  nomen  pro/n-inm 
esse.  Varia  sphalmata  commissa  sunt  in  nomine 
Publii.  quem  Puplianum,  Poplicianum,  Polianiim, 
Pupliatium  roeanf ;  cni  Epfernacense  Pupliam 
-quo(it(e  superaddidH.  Unde  fii  ut  quo  nomine  hic 
marfijr proprio  ioretur,(l,ddum  mancaf.Ma/uimus 
cum-  Mart,jro/o(jio  Rom,tno  Publium  dircre.  Ma- 
jus  duhinm  affrrt  nomen  PiipliiB  :  qus  num  martyr 
femina  an  nominis.  alicujus  inutih  s/Mma  ex 
corrupto  codice  in  textum  introducfum  sif,  in  me- 
dio  relinquimus. 


0.  V.H. 


E 


DE    8ANCT0    JUSTO    MARTYRE 


TERGESTI 


COMMK3VXARIIJS     l^K.-EVIUS. 


G.  V.  H. 


G  §  L  De  Aetis  S.  Jiisli;  de  seriptorilxis  qui  S.  .lusti  niennneruut.  p 


SBC.   IV. 

UtaS.  Justi 
yeiielilx. 


Ciritas  Tergestina  mutfis  ornata  sanctorum  mar- 
fyrwm  triumphis,  quarto  nonas  norembris  mayni 
suimartyris  hxsWfestum  dieni  cclchraf.  Quiim- 
quc    omniuni    marfyrnm   honore  hefcfur,   hujus 
S.  Justi  memoriam  carissimam  sibi  esse  fesfatur, 
tum  splendore  tum  so/nnnifate  celehrandi  ritus. 
Hunr  enim  ]\\s\\\m  profcctin-cm  ac  pi,tronnm  spe- 
cia/em  non  tain  civitas  cleyif  quatn  a  propifio  nu- 
mine  accepit.  Cujus  sancti  martyris  Acta  tanto 
majori  alacritate  fractanda  ayyi-edimur  quo  de 
eorumdem  Actoruni  sinccriiatc  rerfiore^  nobis  esse 
videmur.  Qux  quum  multo  labore  acquirenda  fue- 
rintjtanio  Isiiores  possidemus.  Eienim  posfquam 
ad  antistitem  qui  Teryestlna;  func pra-craf  ccrlcsix, 
supplices   litteras   dedissemus,    quibus   humiUter 
postnlabamus  ut,  si  quid  ex  cana  antifjuitate  de 
S.  Justo  memorise  proditum  haberetur,  id  In  hujus 
sanctimarfi/rishonorem  tracfafui hulr  inscrendum 
transmitti  juberef,  nihd  penitus  reperiri  respon- 
sum  fuit.  Quod  quum  ego  credere  non  potuissem, 
Venetias  adii  primum,  delnde  Teryesfum,  uf  pro- 
priis     oculis     bihliofhecarum    codices    Inspirieus 


dortosque  viros  inierroyans,  quod  deesse  non  /nita- 
ham  sed  lafere,  ex  latehris  eruerem.  Facfumque  csf 
uti  sperareram.  J'encfiis  in  bibliothcra  S.  Marci 
Acta  S.  Justi  Inveni  et  fidriifer  desrrlpsi ;  Inrenfo 
iaitus,  perrexi  Teryesium,  uhl  iJeo  ac  sanrfo  Justo 
duce  virum  inveni  (jul,  jtari  mcruiu  S.  Justi  studlo 
animafus,  quldquld  ii,  anfii/uis  rodirlhus  r,'pcrire 
posset,  ad  nie  missurum  se  poUicltus  est,  steiiique 
pro7nissis.  Hujus  viri  honoris  causa  hic  nomen 
adscribo,  yratl  animl  ergo,  Pefrum  Tomasin, 
S.  Th.  dorforem.  Cujus  operm  rt  studlo  pro/)cnso- 
que  in  me  ammo  quanta  debeam,  totius  hujus 
tractafus  ordo  esf  demonstraturus. 

2.  Intcr  plurima  qiis;  sua  inanu  descrlpta  ad     .p     ,  .-    . 
me  transmisit,Jam  hoc  /oco  nominanda  sunt  Arta       Vienuai 
S.  Justi  ex  exemplari  Teryestino,  eadem  Us  qus    reperla  nai 
Venetiis  iruttserlpseram.  Tertium  eoruni  Acioi-um       «"'«'''" 
exemplar  rfperi  Vlennx  In  Anstrla,  hi  /nhliofheca       ""^"  '"' 
Csesarea ;  ita  ut  Venetutn  exemp/ar  rum  varian- 
tihus  /ectionihus  exemplarium  Viennensis  et  Ter- 
gesfinl,  /ectorum  (jcu/is  subjicl  jmsslf.   IIsc  Acta 
censeo  esse  anfiquissluni  ar  slncera,  ifa  itt  l/jsutn 

martyrii 


m 


DE  SANCTO  JUSTO  MARTYRE. 


AUCTORF 

G.  V.  H. 


et  jam 


S.  Jusli 

memiiifruvt 

miilti. 


martyni  onlinein  tuin  ex  Aciis  publicis,  fiiiii 
ex  tesiihns  oculatis  conscriptum  esse  Judicem.  Sin- 
ceriiafem  ad  ipsum  quem  dixl  mariyrii  ordinem 
restrinyo,  riddicet  ad  interroyationes  et  responsa, 
quse  judicialem  formam  et  consueta  christianis 
sensa  eo  modo  exhibent,qui ei personis  ei  iempori- 
bus  maxime  convenit,  tum  ad  stnientiam  ji(dicis  ei 
martyrii  consummaiionem  et  ea  quB  martyrium 
secuta  sunt.  rroa:inium  cnim,  ipsis  Aciis,  uii  asso- 
let,  pncmissum,  rnevo  non  caret.  Ve  fjuifius  dein- 
ceps  ayendum  ertt. 

3.  Aciu  nosira  typis  tradiia  fuerunt  a  docfore 
fiirntut  ii//Hs  Pefro  Kandfer  in  opere  suo  quod  inscribifur  :  Ad 
ti-adiia.  laustuin  ingresKum  illuslrissinii  ac  rcvcrendissinii 
domiiii  BarHiolonifti  episcopi  Tcrgestini,  etr.  (1). 
Qimn  fifirum,  Hafico  sermone  scripium,  ipse  non 
vidi,  sed  Arta  S.  Justi  ////  inserta  esse  ad  ma  scri- 
psit  docior  Peirus  Tomasin.  Breviora  compendia 
Aciorum  S.  Justi  liabes  apud  Petrum  de  Natafi- 
bus  (2)  el  in  Hayioloyio  Ifafico  (3)  ex  monumentis 
eccfesia;  Teryesfiiix  et  Aquileiensis. 

4.  Tandem  S.  Justi  meminere  multl  scripiores 

recentiores,  quornm  i^cqueniein  cafaJoynm  prxdi- 

ctus  Petrus  Tomasin  ad  me  iransmisii ;  eornm 

tamen  libros  ipse  leyere  non  potui,  paucis  exceptis 

quorum  apud  noscopia  eraf. Ludovicns  Zacconius, 

in  Gompcndio  vita;  sanctorutn,  Hb.  II.  Nicofans^ 

ManzioH  in  lihro  italico  cui  titulus  Descnptio 

nova  Istri!^,  p.  IS  (4).  Ludovicus  Schoenlefjen,  ra- 

nonicus  Lalmcensis,  in  opere  cui  fifulus  Caruiolia 

anti(iua  et  nova,  sive  Annales   inclyti  ducatus 

Garniolia;  (5).  Vincentius  Scussa,  canoninis  Ter- 

yesiinus,    cujus    opusculum    iialicum    suh   titulo 

HistoriiE  chronographicie  Tcrgesti  edidit  Fran- 

ciscus  Cameroni,  p.  H2  ct  sqq.  (G).  Johannes  Wi- 

chardus,  haro  Valvasor,  in  opere  yermanico  quod 

inscrihitur  Gloria  Ducatus  CarniolEE,  tom.  II,  fib. 

VIII,  p,  518  sqq.  {7).  Joannes  Maria  Manaruiia, 

Ord.  Carm.  Disc.,exconvenfu  Discafceatorum  Ve- 

nefiis,  sub  nominc  Frfifris  Irenasi  a  Cruce,  in  opere 

itaficocujus  titutus  Historia  antiqua  et  moderna, 

sacra  ac  profana  civitatis  Tergestinfe,  p.  429 

sqq.  (8).  Pcirus  Sfancovicli  in  opcre  ifafico  inscri- 

pfo  Biographia  virorum  illustriuni  Istriae,  tom.  I, 

p.  l(')2{^d).Joscphus  Mainaii,  Teryesiinus,.^acrtsta 

ecefesiai  cafhedralis  Tcryesfiim:  Chronica  sive  inc- 

moria^    historica)    saero-prolana,'    Tergesti   (10) 

scripta  italice.  Feiix  Bandelli,  presbijter  Teryesti- 

iius,  in  opere  italico  VitiT?  sanctorum  Tergestino- 

rum  ms.  in  Archiris  urfianis  TeryesH.  Antonius 

Aloysius  Tempesfa,  preshyier  Teryestinus :Y]ia  et 

martyriuni  sancti  justi,  iialice;  quod   slavonice 

ceriif    Josephus    Krizman,  presbyter     Teryesti- 

nus{\[).Petrns  Tomasin.,  presbyfer  Teryestinus,  in 

opere  adhiicincdiio,  HistoriaeccIesiasticaTergesti 

et  Istria?. 


§  11.  Examinantur  Acta  S.  Jusli. 


G 


■icUi  S.  .lusli 

ex  Iribitn 

coiiiribiix 

edfmld 


Acfa  S.  Justi  edimus,  uti  supra  dictuni  est,  fide 
friuiii  codicum  mss.  1'rimus  esf  Venetus,  fcycn- 
dariuin  .S.  Marci,  quod  Anionius  Maria  Za- 
netii  anno  1748  e  cubiculo  superiori  sacristix 
S.  Mairi  nitiu  prxsidis  biftlioihecse  in  Marclam 
transtufii,  Alfcr  codex    Viennensis,  membrancus 


folio  maximo,  sec.  XIII,  e  bibliotkeca  Csesarea. 
Apoyraphum  tertii  codids,  quem  nos  non  mdimus 
accepimus  a  laiidafo  Tomasin,qui  hanc  noiam  ad- 
didit :  Scripta  sunt  h£ec  Acta  seculo  XI  scriptura 
longobardica  a  sacerdote  Pr6  L.  da  Coneglia- 
no.  Qu;e  possedit  Aldrago  Antonius  de  Piccardi 
episcoporum  Pedenensium  in  Istria  supremus 
(obiit  13  Scpiembris  1789),  et  descripta  sua  manu 
misit  ad  archivuni  urbanum  Tergestinum  ;  quse 
historiograpliu.s  noster  (Teryesiinus)  impressit in 
opere  italico  :  Ad  faustum  ingressum  illu- 
strissimi  ac  reverendissimi  doniini  Bar- 
tholonuLM  Legat,  episeopi  Tergestini  et 
Justinopolitani,  S.  Th.  doctoris  etc,  etc, 
in  ccclesiam  suam  Tcrgestinam,  die  18 
Aprilis  1847  .  Ego  ipse  ea  dcscribo  ex  originali 
(lonyobardico  an  apoyrapho?)  quod  est  tale.  Acta 
e  codice  Veneto  manu  mea  descripsi,  ac  detnde  con- 
tuU,  variantihus  fectionibus  notaiis,  cum  codice 
Vicnnensi :  quibus  Teryestini  apoyraphi  variantes 
lectiones  addemus. 

6.  Acta  martyrii  S.  Justi  consueiam  authentico- 
ruin  Acioruin  formain  sat  bc.nc  referunf;  quasque  de 
execuiione  ferafis  senientiai  niirrantur  ei  maxime 
diyna  sunt  qu^  credantur,  et  faciUime  a  christianis 
Teryesfinis  audiri  et  videri  potueruni.  Siini  prm- 
terea  mayna;  simplicitatts  ac  aniini  candidi  et  sin- 
ceri,  quaiis  martyrem  deeei.  Quare  non  possum 
quin  sincerifaiein  hnrum  Aciorum  aynoscnm,  qux 
aui  ex  ipsis  Actis  judlciafibus  e.v.cepta:aut  fortassis 
ab  adstantibus  nofata  dicia  factaque  martyris,  una 
cum  lequafium  iestiinoniis,  statini  posi  yloriosum 
S.  Justi  triuinphum  Teryestina  ecclcmt  litteris 
mandaverit. 

7.  Quod  aufem  Acfis  prmmiitifur  proo^inium, 
scquioris  ietatis  videtur.  In  eo  eniw  nsevus  depre- 
henditur,quia  comvishominifiussci-iptosuoadsperyi 
vix  poiuit.  Diciturenim  :  Tcmporibus  Diocletiani 
et  Maximifmi  imperatorum,  consuiatus  eorum 
quarto  anno,  imperii  ipsorum  nono,  facta  est  per- 
secutio  in  christianos.  Jam  rero  hx  annorum 
noisi  non  conveniunt  infer  sc,  nec  tainen  adeo  diffe- 
runt  ut  error  facili  modo  expUcari  et  excusari 
nequeat.  Etenim  annus  imperii  Diocfetiani  nonns, 
qui  est  annus  Maxiiniani  septiinus,coincidii  cum 
consufaiu  Diocleiiani  quidein  quinio,  sed  Maxi- 
miani  quarto.  lia  fii  ut  verlia  Acforum  de  alferufro 
dicta  vera  sini,falsa  vero  de  amholms :  enuniiani 
eniin  annuin  Diocleiiani  iinperaioris  verum  cum 
anno  vero  consulatus  Maximiani. 

8.  Qui  error  facife  commitii potiiif,  nec  est  mayni 
momenti,  quamdiu  hie  annoruiii  notx  spectantur 
in  refatione  mutua  quam  cousidatus  anni  habenf 
ad  annos  imperii  Verum  enimvero  mutto  yravior 
error  emerget,  quaitdo  speriatur  rcs  proposiia, 
decrcia  sciUcet  in  christianos  persecutio.  Sed  Juvat 
inteyram  exscrihere  senientiam.  Temporibus  Dio- 
cletiani  et  Maximiani  imperatorum,  consulatus 
eorum  quarto  anno,  imperii  ipsorum  nono,  facta 
esl  persecutio  in  christianos,  ut  si  quis  chrislianus 
non  sacrificaret  idolis,  divcrsis  pcenis  affligere- 
tur.  Ayitur  cryo  de  atrocissiina  persecuiione  Dio- 
cleiiani  ssricnte  per  Occidentetn ;  nam  staiim 
sequitur  :  Eodem  vero  teniporG  directus  est  in 
ordine  vicis  suiB  impiissinms  Mannacius  preeie- 
ctus,  civis  Orientis,  ut  ipsc  per  omnes  insulas  vel 
civitatcs  eonsulares  ordinaret.  Incepii  iffa  perse- 


D 


siiiceritatia 

speciem  pra 

sefenint; 


sed  tit 
proeemio 

error 
iiivenHur. 


qit  i 

coargitittti-  <■! 

corriuitiir ; 


(1)  Triesle,  J.  PaiJsi-h.  1^47.  -  (■_»)  Lib.  X.  -  (3)  Tom. 
II,  p.27t,  —  |.l)  Venetia  1611,  pev  Giorgio  BimuJo.  — 
(5)  Labaci  1G81.  -  (C)  Tiieste,  tipogralia  Colombo  Coen 


IS(i3.  —  (7)  Layhach.  anno  HxSO.  —(8)  Iii  Venelia  1(598, 
Girolaino  Albrizzi.—  (9)  Trieste,  presso  Giovanni  Marenigh 
tipografo.  ISris.  -(10)  Venezia  1S17.  —  (11)  Trieste  IS7S. 

cutio 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


A  cutio  ah  evertenda  ecclesia  Xicomedise  in  fesfo 
Terminalium,  ad  sqnimum  cahndas  martias, 
agpntibus  consulatuni  sonibus  ambotiii:;  (Diorh- 
fiano  et  Maximiano)  0Q\^\-\xn\  ct  septimum  (I). 
Postridie  propositum  est  edictum,  quo  cavehatur 
ut  religionis  illius  homines  cEireront  omni  honorc 
ac  dignitatc,  tormontis  suhjeoti  essent,  cx  quo- 
cumque  ordine  aut  gradu  venirenl,  adversus  eos 
oninis  actio  caleret;  ipsi  non  de  injuria.  non  de 
adulterio,  non  de  rebus  alilatis  agere  possent, 
libertatem  denique  ac  vocem  non  habcrent  (2). 
Faulopost  iterato  palatii  inceudio  Galeriux  Diocfe- 
tianum  exacerbavit  ita,  ut  inaitdita  sercritate  in 
christ/anos  maximc  domesticos  sxviret,  necValerisB 
filice,  tiec  conjurfi  Prisc^.  parcens.  Tunc  etiain  litte- 
rse  ad  Maximianum  f'//('rr?//ei!fw(J  atque  Constan- 
tium  comnieavernnt,  ut  eadem  facerent.  Eorum 
sententia  in  tantis  rebus  oxpectata  non  crat.  Et 
quidem  senex  Maximianus  libens  paruit  per 
Italiani,  honio  non  adeo  clemens  (3).  Hic  er(}o 
iiahcmus  pcrsecutionem  qax  Diocletiauo  ac  Maxi- 
niiaiio  imperatoribus  per  Italiam  dehacchata  est. 

D  Jam  rei^o  haic  facta  siint  agentihus  Diochtiano  ac 
Mfi.rimiano  consulatum  octavum  et  scptimum, 
anno  imperii  Diocletiani  19  et  20,  Maximiani  17 
et  18,  anno  igifur  xrx  vuJgaris  303.  Vehementer 
ergo  errat  prowmiiim  Actornm  S.  Justi,  quum  pter- 
secutionem  Diocletiani  et  Maximiani  anno  illorum 
imperii  nono  assignat. 

9.  Qiix  de.inde  sequuntiir,  quamquam  imperiti 
scriptoris,  satts  tarnen  historix  conveniunt.  Ah 
Oriente  enim  ad  Occidentem  hsec  per  secutionis  jyro- 
ceUa  desce7ulit.  Etiam  litterte  ad  Maximianuin  et 
Gonstantium  commeavorant,  ut  eadeni  face- 
rent  (4).  In  hunc  ergo  sensum  intelligi  possunt 
procemii  verba  :  Eodem  vero  tempore  directus  est 
in  ordine  vicis  suce  impiissimus  Mannacius  praefe- 
ctus  civis  Orientis.  ^»((7«  generalis  fuerit  perse- 
cutio,  ejusdem  Lactantii  testimonio  patet  dicentis  : 
Vexabatur  ergo  universa  (erra,  et  prEeterGallias 
ab  Oriente  ad  Occasum  tres  acerhissimae  bosti^ 
soeviebant. 

Non  mihi  si  IiDguEe  centum  sint  oraque  centum, 
Ferrea  vox,  omnes   sceleruin    comprendere  formas, 
Omnia  pa?narum  percurrere  noniina  possim, 

quas  judices  per  provincias  justis  atque  imiocen- 
t'  tibus  inlulorunt  (5).  Hanc  quoqiic  univcrsalifatem 
persecutionis  altera  pars  citaix  sententix  indicare 
potest,  uhi  dicitur :  ut  per  omnes  insulas  vel  civi- 
tates  consulares  ordiuaret. 

10.  Nomen  pra:fecii  multis  modis  scriptum  inve- 
nio  :  Mannacius  /n  codice  Veneto,  Mannasius  in 
Viennensl,  Munacius  in  apographo  Tergesfino. 
Posteri  varie  vari/  scripseruiit,  Menatiuui,  Mana- 
tium.  Munatium.//^V  ergoAquileise  prxsidem  dedis- 
seferfur  Eunomium,  Tergesto  Manacium  rel  Man- 
naciu/n,  nisi  q/iishuncesse  eumdem  contendat  cum 
iUo prsefecto  Orientis.  C fr.  Pa.ssio,n.  2,  tect.rar.  18. 

11.  Plu/-a  in  Acfis  notart  possunt  qux  genuinam 
antiquitatis  ilUus  facie//i  hatjenf.  l/np/-imis  iUud 
signo  crucis  armatus  in  tronte.  Soleha/it  eni/n  rhri- 
siiani  a  primis  temporihus  et  deinceps  jmhlice  se 
signare  signo  crucis.  Ipsa  hsec  de  qua  agimus  Dio- 
chtiani persecittio  pn-imum  or/ginem  hahuHex  ttir- 
hato  Diocletiani  sacrificio  per  cruce/n,  a  /ninistris 
christianisfroniibus  impressam:  imposuerunt  fron- 
tibus,  ait  Lactantius,  immortale  signum.  Quo  facto 


4S3 


tugntisditnionibus,sacra  furhafa  sunt  (0).//<V  i/tos 

f»'"f>-''qn'^usinAcfisu/arfgrnmocc,ir/-if,utexempla 
uffer/-/  supervacatmm  lyideri  possH.  Interrotjatus 
Juslus  an  rhrisfin/i/is  esset,  non  tantum  affir//uif, 
sed  cum  pio  ijutjdam  g/orix  sf/tdio,  a  parcttfihas,  a 
pneris  sc  christianum  csse  confitetur.  DeindeMan- 
nacius  quxrit  tiiru/n  furiassis  ignofum  sif  Justo 
edictum  recens per  otnnesjn-ovincias  sparsum :'juod 
iteruni  mirifice  conrenif  pcrsecittionis  initio.  Setiten- 
tiajitdicis,  tjita  Juhetiir  Justus  j/lumhi  jmnderibtis 
onustus  in  mare  mergi,  imprimis  refert  i/,od/nn 
ocridendi  in  Dioclctiani  jicrsec/ifio/te  usifafum 
quem  Lactnntins  rcferf :  Alligatis  ad  colluni  iiio- 
laribus  mari  mergebantur  (7),  ei  Ensebius :  AHos 
quoque  innumerabiles  vindos  et  scaphis  imposi- 
tos  carnifices  in  piofundum  mare  projecero  (8). 

1  ±  Postrcmo  nec  illud  temjwris  nota  caret,  q/tod 
in  fi/ie  Acto/-um  narrafnr  intempestx  noc/is  si/eti~ 
tio  qiixsitum  Justi  marfgris  corpnsj/er  litioris  are- 
nas  (fieri  ita  Jitsse/-af  innrtgr Sehastiano  apparensj, 
et  cum  diligentia  scjntltiint  occu/to  in  /oco  propter 
tyrannorum  illusionem.  Tyrannis  enim  in  hac 
perseciitione  ea  maxi/ne  cura  erat  iif  nuifa  cura 
marfgribus  impenderetur,  neque  ultus  /itmor  cor- 
poribiis  sacris  triumjihatorum  redderetur.  Ideo 
e/iim  Nicon/edix,  etia/n  corpora  rogiorum  cnhicii- 
lariorum,  qua^  post  mortcni  conveiiienti  tradita 
fuerant  sepulturse,  ipsi  eorum  legitimi  doinini  e 
sepulcro  erui  et  in  mare  projici  oportere  censue- 
runt.  ne  quis  illos  sepuicris  conditos  pro  diis,  ut 
ipsi  quidem  opinabantur,  reputans  in  posterum 
adoraret  (0).  P/-3ises  A/exandr/x  dire/)af,  ufi  refert 
ajiud  Euse/jium  Phi/eas,ue  minimam  quidci//  mar- 
tgrum  curam  hahe/idam,  sed  cunctos  sic  sentire 
de  iis,  sic  agere  debere,  quasi  non  amplius  homi- 
nes  esseinus  (10).  Hi/ic  sci/icef  i//a  imman/fas  ro~ 
gnrum,  qiiihus  gregatim  chrisfiani  comhurehantur, 
hinc  illa  suhmcrsionitm  frequentia,  tjui/ms  magnss 
hominum  multitudines  aquis  s/iffocandx  przcijn- 
fahanf/ir  (1 1),  Ifa  ut,  si  dcfnncto  marfgri  so/e/nnes 
sej)u/cri  honorcs  //njiendei-cnfur,  non  inejjfe  sac/-a 
hmc  cura  ad  iUudendos  sj)ectare  tgrannos  dicenda 
sit. 

§  III.  Quo  anno  S.  Juslus  niar- 
tyrium  fecerit;  de  loco  se- 
pullurie ;  invondo  corporis 
S.  Jusli. 

Ba/-onius  in  Annalihus  ad  nnnum  '103,  n.  123 : 
Passus  est,  ait,  eo  quoque  tenipore  Justus 
TergestjE  sub  Munalio  pneside.  A  quo  alii 
d/icti  auctoritafe  .-lciorum  discesseritnt.  Ircn:cns  a 
Cruee  et  apud  illum  ritaii  Nicolans  Mamioli  et 
Ludovicus  Schoen/eben,  tnartyrium  S.  Justi  anno 
289  adscributit.  Nos  Baronio  conseniimus  et  cum 
eo  S.  Justuin  martgrio  eoronatum  jtutamus  anno 
303,  quamquam  iUmn  annum  otnnino  certum  non 
atsfimamus  :  nam  conrenire  etiatn  pofest  annus  .te- 
quens  304.  Verui/i  Haronio  hoc  notu/um  innntiierat, 
quij)j)e  cui  jjersuasum  esset  cum  omnihus  eruditis, 
Dioc/etianum  a/)dicassc  anno  3f/4  :  /iher  enim 
LactanfiiDv  mortibus  j)ersocutorum  noniium  edi- 
tus  erat,  ex  quo  jmtet  Diocletianum  abdicasse  se 
imperio  anno  305. 


G.  V.  H. 


et  ipsa 
rerelafio 
tmrti/rif. 


E 


Dnrotiii 

Qpinioeirea 

annum 

mnrtifrii; 


(l}LactanUus,  De  mortibus  persecutorum,  cap.  1:2  (P.  L.. 
tom.VU,  p.  -il3).  — (-2)  Ibid..  cap.  13. —  (3)  Ibid..  cap.  15. 
~  :4)  Ibid.  —  (5)  Ibid.,  cap.  Iti.  —  lij  Ibid..  cap.  10.  - 


(7)  llHd.,  cap.  15.  —  (8)  Ilisturia  ecclesia«tica,  lib.  VIII, 
cap.  G  (P.  G.,  tom.  XX,  p.  7MJ.  -  ('J)  Ibid.  -  (10)  Ibid,. 
ca|).  10.  —  (U)  Ibid..  capp.  6,  8,  11. 

14.  Martgrinm 


m 


DE  SANGTO  JUSTO  MAI^TYRE. 


fjiwd  ttnnuni       14.  Mortijfium  S.  Justi  non  prmredere  annum 
303 prwcedetr  303,    mmiifestum  est.  Etenim  e.v  Actis  novimus 
neyuit;       Justi  marti/riujn  accidis.te  tem/joribus  Diocletiani 
ef  Maximia)ti,2>ostquam  ab  Oriente  persecutio  ad 
Italiam  pervenisset,  et  hoc  martyrium  inddisse  in 
diem  quartum  nonas  novembris.  Jam  vero  hsec  eve- 
ninse  nequmait  ante  annum  H03,  nfc  post  annum 
304.  Nam  anno:iOH,  sexto  calendas  martias,perse- 
eutionis  edictum  proposiUim  fuit  Nicomedia'.,  coe- 
pitque persecutio  detonareper  Orienfem : paufo  post 
extenditur  ad  Occidentem,  datis  litteris  ad  Maxi- 
mianum  ef  Constantium.  Eodem  anm  Diocletia- 
nus  renit  J?omam,reifbraturuj<  vicennalia  et  frium- 
phum  acturus  de  Fersis.  Dirs  vicennaJium  erat  ad 
XII  calendas  decembres.  Quibus  celebratis,  proru- 
pit  ex  urbe  impendentibus  rafendis  Januariis,  qui- 
buH  iUi  nonus  consulatus  defcrcbatur.  Deinde  mor- 
bum  levem,  sed  perpetuum,  contraxit.  Sic  asstate 
transacta,  venit  Niromediam  morbo  grad  insur- 
(jente.  Idibus  derembris  morfuus  c.reditur;  .scd  .wpi- 
tus  animam  re.repit,   nee   tamen  totam.  Demens 
enim  factus  est,  ita  ut  certis  horis  insaniret,  certis 
resipisceret.  Anno  sequenfi,  calendis  maiis,  Diocfe- 
tianus  purpura  se  exuit  et  Diocles  iterum  factus 
est,  Quum  ergo  ealendis  maiis  anno  :i06  Diocletia- 
nus  et  Uaximianus   imperio  se  abdicarint,  non 
pofuif  Justus  mori  IV  nonas  noremfjris  annoHO.^i, 
imperatoribus  Diocietiano  et  Maximiano,  ut  Arta 
dicunt;  potuit  tamen  istis  imperatorifms  et  isto  die 
mori  anno  304. 
annu»  tamni       15.  lUnr  est  cur  dixerimus  Baronii  assertionem 
303raldrpro-  omnlmoda  certitudine  non  qaudere.  Quam  etiamsi 

babilisest.  .j  ,  ■,•,  .... 

valdr  protiemus,  infra  tamen  opintonis  fimites  con- 

sisfere  pufamus.  Nos  ilti  adfixremus,  quia  iflam  et 
historis  consonam  et  Actis  nontris  judicamus  ma- 
ffis  ronsentttneam.  Vidrfur  enim  marti/rium  S.  Justi 
sub  ipsiim  perserutionisper  Occidentem  (jrassantis 
iniiium  referri.  Post  tot  enim  ac  tanta  funera  qux 
conti(/erant  i.^fis  annis^jfost  dilaiatam  quaquaver- 
sus  marttjrum  famam,  vix  inteffigitur  quomodo 
judex  supponere  possit  perseeutionis  edictum 
S.  Justo  nondum  cognitum  fuisse.  Hanr  itaque 
rationem  amplector  martijrium  S.  Justi  anno  303 
assj(jnandi. 
tiepultux  l^-  '^«w*  t^*^  sepufcro  S.  Justi  agendum  est.  In 

videtur  Actis  fegimus  sanctum  martijrem  Justuni  nocte 
S.  Justus  of/  marti/rium  .'^ecuta  apparuissepresbytero  Sebastia- 
Maiilreti  ""'  '^'^'^"^  revelasse  corpus  situm  in  fittore  maris 
'  ■'•'"''''  arenis  invotutum  jacerr,  quod  propter  tjranuoruni 
illusioneni  sepuffiirx  traderef.  t^ebastianus  per 
rfiristianorum  domus  circuit,  e  somno  fideles  exci- 
tat  ad  (pmrendum  secum  S.  Justi  corpus.  Quasrunt. 
inveniunt;  inrentumque  sepufcru  condidenint  non 
fonge  ab  eodem  iitfore  ubi  inventuni  est  sancti  mar- 
lyris  corpus.  In  qusrendo  iiaque  sepidturas  loco 
non  daiur  fongum  errandi  spatium.  Laudatus 
presf>tjter  Tomasin  nos  docuit  atdiqtiissimam 
Tmjesti  superesse  traditionem ,  secundum  quam 
S.  Justus  apparuisset  Sef)a.<;fiano  in  ioco  qui  dici- 
tur  Hiva  gruniula.  Qua:  pars  Tergestinm  civitatis 
nuncjuxta  eumdem  auctorem,  est  in  maris  littore, 
quopiscatorum  scapfix  ap/ielfunf,  inter  pafafium 
qmd  diritur  Revoltclla,  ef  phtteam  Josephinam 
(Piazza  Giuseppina).  Kon  longeab  eodemlocoan- 
ti(ptum  roimeterium  fitisse  ferunf,  in  quo  rfiristiani 
tempore  S.  Justi  defunrtorum  corpora  (feponebant. 
In  ria  (jua;  adliiir  a  sanetis  martyribus  vocatur, 
prope  modernam  eccfesiam  parocliiafem  BeaiSi  Vir- 


ginis  ab  Auxiliis  (del  Soccorso),  mdgo  ad  Sancti  D 
Antonii  veteris,  in  fundo  ubi  nunc  stat  domus  vo- 
cabido  Bordeaux,  stetit  olim.  eccfesiofa  ad  Sanctos 
marlyrcs,  tants  antiquitatis  ut  aliqui  ad  Constan- 
tini  Magni  tempora  eam  constructam  referant. 
Ofim  fuit  Benedirfinorum  Sanrti  Georgii  Majoris 
Venefi,qui  Tergesti  hospitium  habel)ant,  postmo- 
dum  Mechitaristarum  fult  tempore  Caroli  VI 
imperatoris  :  quam  Josephus  imperator  II  sup- 
jtressit,  et  anno  1700  solo  a:(juuta  fuit.  In  eo  foco 
S.  Justum  sepuftum  fuisse  tradunt. 

17.  In  Cfironico  Altinensi  (I)  fib.  IV  legitur :  Ea    ^''''"inianu» 
namque  tcmpestate  cuidam  Geminiano  presbi-       '""^tas 
tero  divina  revelatione  injuiictum  est,  ut  in  Ter-     """'/tf'"" 
gestina  civitate  destructa  inlcr  muros  ecclesiEe  et      t.T'T 
muros    destructEB    civitatis    corpora    sanctonun     tnw.^^tuHt 
quudraginta  et  duo  martyrum  diligenter  perqui-      f^radum. 
reret  :  quibus   inventis,    cum    quibusdam    suis 
comprovincialibus  adAquilegensium  destructani 
perveniret  civitateni.  Perquirentes  reliquias  san- 
ctorum,  invenerunt  ibi  corpora  sanctorum  mar- 
tyrum   Gancii,  et  Ganciani  atque  Cancianillje; 
nccnon  et  corpora  sanctirum  virtjinum  EuphymiEe 
Dorothese,  Teclfe  et  Erasmee  :  quas  omnes  reli-  E 
quias,  ut  ei  rcvelatum  fuerat,  secum  deierentes, 
cum  maximo  honorc  in  caslro  Gradensi  infra 
ecclesias  dignissime  condiderunt.  Deinde  subne- 
ctitur  fabulosa  narratio  de  Venetis  Bomam  profe- 
cti^  ut  a  Benedicto  pontifice  suppliciter  fusis  pre- 
cibus  impetrarent,  quatinus  Gradense  castruni 
novam  institueret  Aquilegiam^  ut  totius  Veneciai 
et  Ystriae  ordinaret  nietropolim.  Quodjuxta  aucto- 
rem  fabula;  factum  est,  ac  pontifex  Pauluin  cardi- 
nalem  Sanctee  RomamT  Ecclesiae,  facta  electione 
ab  ipsis  tribunis  et  nobiUbus  qui  cum  Beato  duce 
aderant,  a  prefato  quoque  duce  accepta  investi- 
tione,  patriarcham  consecravit,  atque  cum  palii 
benedictione   in    novam    Aquilegiam    cum    eis 
remisit.  IIa:c  rhronofogiis  de  Paufino  sive  Faufo, 
qui  se  ordinandum  curavit,  confra  veterem  consue- 
tudinem,  a  Vitxdi  Mediofanensi  episcopo,  Romana 
sede  haud probante ;  undefactum  est  ut  Pelagius  I 
ponfifex    Bomanus    de   iifo  Paufo   scripserit   ad 
Narsetem  :  Pudenda  ut  ita  dicam  rapina  in  divi- 
sione  est  non  consecratus  sed  execratus  (2).  Uic 
uutem  Paufus  sive  Paulinus patriarcha  schismati- 
cus,  ex  Chronico  Danduli   episcopus  Aquilegiae 
factus  Gst  anno  Domini  nostri  DLVII;  sedit  annos  F 
duodecitn,  ufi  coJfigitur  r.x  Paulo  Diarono  (3),  ita 
dirente  :  Alboin  igitur  Liguriam  introiens,  indi- 
clione  ingrediente  tertia,  tertio  nonas  septembris 
sub  temporibus  Honoratl  archiepiscopi  Mediola- 
nuni   ingressus   est.  Deliinc  universas   Liguri* 
civitates,  praeter  has  quie  in  littore  maris  sunt 
positit,    cepit.    Honoratus   vero    archiepiscopus 
Mcdiolanum    deserens,    ad   Genuensem   urbem 
confugit.  Paulus  quoque  patriarcha,  amiis  duode- 
cim  sacerdotium  gerens  ab  hac  luce  subtractus 
est,    regenilamque    ecclesiam  Probino    reliquit. 
Tertia  ifla  indictto  incipit  a  caiendis  septembris 
559 ;  illo  ergo  anno  Pauius  ex  hac  vita  excessit : 
unde  si  refro  numercs  annos  duoderim,  inrenies 
primum  episcopatus  annum   450,  utt   Dandidus 
scripserat.  Hoc  igitur  temporis  spatio  quod  ab 
anno.557 ad  annum  .~iGO  decurrit,facfum  est  quod 
idem  chronofogus  narrat,  eodem  fibro  (ptarto,  de 
sanctorum   martyrum  corporibus    a    Geminiano 
presfnjfero  translatis.   De   quibus   rofiquHs   idem 


(1)  Ai-chivio  slorico    Ital 
{'2}  De  Hubeis.  Mon.  ecel 


iliaiio,   tom.  VHI,    pag.    l->2.  —      epistola  II  ex  IVagmento  Holstenii  I.  —  (3) ///Vorm  Luh- 
'..   Aguileieiisis,   rap.  23,  p.  i2U(>,      yobardorum,  \\h.  II,  cap.  25  tP.  L.,  toni.  XGV,  pp.  49l>.  4117). 

rhronofogus 


DIES  SECUNDA  iVOVEMBRlS. 


m 


eisdem  nov^  Aquilegi.^  ecclesiis  honorifice  con-     LpoTeZa    ^2^       '^-T  ' ^"" "'''"  '""'"^ 
didit.  In  ccciesiu  sancli  Vifalis  qnad.-a^inta  ct  duo     ahlZiZ^y    ^  ■"'"  '""""*  "'"^'■"'^" 

n.artyrnm  corpora  di.ni.si.nc  tl.n.uiavit.  WcjZ     ^t^t  ^^Xw^T'  ""^  ^'  '"''''''- 

ac  merito  qua^rifur  utrum  S.  Justi  ossa  intm-hx^ "<;'otnm  ,n  p,o.umu,„  uUn,-e  S.  ra,-oU  lio,ro- 

quadraginta  duorum   corporum  ossa   una 


(i.  V.  H. 


B 


TeryestinanovumaltareerigerHurexmarmorcn      ZhZiW,    t        /,''    '■'^'^'"' '    '■"^^'■^ 

plumhi    fabula,    forma    he.raqonij,    (ata    diaZ  r  !                       /            ^"''"'''  '"''^""  ^^'«i^«-^'''«. 

septem,  fres  d.yitos  a,ta,  .n  U  «/^ «^  C-^^^^-^T  '"'      ''  """'  '''"'''   '"''  -'"""■ ^ 

e.mrata  :  Pateat  hanc  cernontibus  quod  in  hoc  I'j  Scuf,,/.,,,  ;//„,/   .; .            ;  ,      -        ,. 

locuioreliquieconditesunt  ..anctorun,  niarlvrum  ,-i,'      ""^T.  ''''"'  ■^""  """'Pf"f"   ">  reliquia- 

Zenonis  et  Justine.  civiun.  Ter^e.t  no  mn    ter  ^   ''"T  """"    ^'''''  PMen-imo 

veroaltis..in.usDeus,quicogniore    s  c^^^^^^  T-    7  :''^^'"" /-'-"'^'  ''"1"'^'^"-^   -V,»//. 

non,en  retinet:  que,  n 'hec  eivit  "ptpf e  ^0^^^^  "     "'llr:"''  '"'  l''  "''"''  '"'"'''"''  ''''- 

ac  cupidas  voluntales  ta..to  laiique  tt.esanro  n  i  Z        /          ;  '•'^"«■"''«"'  ''•^/^"« '>«'■-  fMiquiarii 

varetu.-,deaitarisumn.oeccIesi:^Sani;;^:X-     ^ZpO^Z^^^^^^^^^^^^ 

tyrum  extra  menia    civitatis  per  Dontificem   ef     ^"'."'T'""  =^- ''"^^*  ■■''"'""■  f^''-'- nnruf,o  S.histi 

dignos  sacerdote..  clam  extra't     e^i     nre  en       '''T''''"''  '■'"■""  '"^'"'^'•'^ ''■-^''"  -'  /-' ^v- 

tuLlosnmn.a  re,i,ione  sunr  q^o^lc^.^:;::™     ^^37^:^^ 

Ueo  placuei-itcontntate.  Hinr  aliqui  credunt  ter~     legZ  /  '  "  "'"■'"'"' 

fmm  non  nominatum  esse  ipsissimuui  S.  Justum. 
Verutn,  ut  dicam  quod  sentio,  opinor  utiqne  vredi 

posse   Geminianuni  suo   smim    Te,-gesfo   Justum 

p,-ai  reliquis  servare  voluisse,  ac  rereru  servasse.  At 

ego  non  video  quo  argumenfo  probare  possim  hunc 

fertium   de  quo  in  tahula  piumbea,  suppresso  uo~ 

mine,  agitur,  ipsutn  sam-tum  murtijrem  Jnstnui 

esse.  Porro  ha;r  tahula;  iuscrlptio  a-rnni  firiuiniano 

mulfo  posterius  indicare    ridefur.  Quidquid    est, 

S.  Justi  reliquiis  urbs  Tergestina  gloriatur,  ac  me- 

rdo.  Vtrum  vero  a  (ieminiano  in  ecclesia  Sancto- 

ru,n  Martijrum  relicta;  fuerint,  an  alinm  in  locuni 

fufiorem  translatx,  decidere  non  ausim.  Anno  1040 

S.  Justus  fegitur  in  rpiscopio  Tergestino  corpoi-a- 

iiier  reqniescc^e,  ut  posfi-a  patehit  ex  epistola  i,upc- 

ratoris   Henrici    III   ,fd    Ada/gcrum,  epismpum 

Tergesfinum. 
'oi/,„s  l^-  i^ancti  martgris  Justi  reliquia;  in  ecclesia 

■  Jusli       cafhedrafi  Tergestina  inventa-  fuerunt  die  17 apri- 
tc  certe     //,s'  auuo  WM.  Inventionis  historiam  referemus  uti 

»-ffest,.^  eam  nobis  tradidit,  e.r  aucfoi^ihns  cifafis  quos  peiies     acquird.  Tcsfc  fimxoa  Cucc  iu  Mai,iafii:i)(Ha 
•  ine  ,ioH  haheo,  Petrus  Tomasin,  sacerdos  'IWgi^sfi-     scrif,it  ad  me  Dominus  Tomasin)  legitur  in  irteri 
ti/t^^-Vnicenfius  Scussa  iu  ope,-e  italicoquod  inscri-     /ihro   capituli,  in   canonico,-um   archivo   servato  : 
hitur  Historia' chronog^raphica  Tei-gesti  (I).  ef     i/.innii  api.ariiiuS.  Jusfi  martyiispatroni  iu  lilx- 
Jrciiams  a   Cruce  Carmc/ifa  (Joannes  Maria  M,i-      latiuMe  ci^  Ilalis  aiiiio  Doi.iini  IHSO.  Anno  scilicet 
uacdfa)  apud  Mainafl  in  Opere  quod  inscrihdur      /HHO,  nocte  did  ■J4Junii.  Tergc-slini  sunipli.<  arniis 
Chronica  sive   memori^  historicie  Tergesti  {%     pi-aitorium  occupanl.  Donafum  Thronu.u  ]>ra?lo- 
narrant  e.r  manuscriptis  hisforids  Stephani  Trau-     rem  et  omiies  Veneti  .lominis  >nhila  ilelcctinne 
ner,canonici  Tcrgesfini,nuuc deprvditis,scque,dia :     peiTuIsos,rehusprinsdireptisinvincuIaconjiciiinl. 
/•  vatri  Rai,ia/do  Srarlivliio,  episcopo  Tergesfino,ex     Conversi  inde  ad  utrarnque  arcem  oppugnandain 
Ordine  Fratrum  Minorum  S.  Frandsci,  iu  auimo      (i|uiamodico  pne.sidioteneban(ui).raitaah  iis  ipii 
erat  certo  scire  utruin  suh  affari  iu    Tergcsfiaa      inlus  erant  dedifione,  ijrevi  in  suani  pnlestalem 
eccfesia  cafhedrali  S.  Juslo  dedicafo  revera  sancfi     redigunl.  .-edacfas  ah  i.nis  parlibus  diruunt.  Hmr 
nun-fgns  hujiis  ,-eliqnia:,  nti  anfiqua  traditio  fere-      Ma,-c.Ant.Sahel/icus(^].  Tumadvorafuspafria,-rha 
hat,  sepu/ls  Jucerent.  Ad  cujus  rei  erperimcifum      Aqui/eimsis,  Marqnardus  t/r  Andcchs  *,  hoiuaqiinn 
die  1/  aprifis  anno  1624,  canonicos  rum  r/ero  .fecu-     accipit  cpiscopi,  c/cri,  uohi/ium,  consufis  ac  maqi- 
luri  ac  regu/ari  ac  deiegafis  a  ,nagistratu  riris  in     stratus  universi  Tergestinorum;qui  civifafis  c/aven 
ecclesiam  catliedralem  condixit.  Coram  quibus  re-     murescallo  .suo,  lierchtoldo  de  <loffonesch,tradidit 
mofo  e  loco  sno  a/fari,  parimcufo  suh/ato,f'idi  ca--      in   iiuinus.  Cujus  ,-ei  cru/fanfes  pra;  gaiidio   Tcr- 
pfitm  esf.Pri,no  ,-eperfuiu  fuif  alfinu  trrr:r  sf,-afum,     ge.stini  frsfum    Apparifionis  S.    Jusli    ee/r.brare 
deui  sfratum  y/arca:  nc  conchuvinn  nnlulorum  ma-     cnqierunl.   Qmnl    uiajori   etiam  /xtitia    ac  sole- 
>  inorum,  pusfremo  taliu/n  /ajiidra  rras.sa  ar  riidis;      ninitafc  prraipmf  /losf  /nd.tos  ah  A,ii//oruin  r/asse 

U)  P.  H{).  —  (2)  Toiu.  111.  1».  -2^  >'lil.  —  i:Jl  Tniii.    II.       hhliiri».  Dec.  11.    Iih.    vii    (Degristoijci  .lelle  eose  Veiie- 
1'.   13fi  sqq.  —  (t)    Itt'ni,it    Veiii^tariiiit    ii!>    nrhr    rinnlilti      :tiaiiL'.  loiii.  I.  |i.  thij. 

Novenihris   Tomus  I.  oi  (ianoa 


r/  ibi 

'/iioiaintin 

pnrn 

f«'ti'/iiiiirii„i 

p.r/ioiiiliir. 


QUISpUIS  HAC  PR/ETERIS 
NON  TE  PR/tTEREAT 
SUB   ARA   PROXIMA 
OIVI    JUSTI    MARTYRIS  CONCIVIS  NOSTRI    ET  TUTELARIS 
SACRAS   EXUVIAS  RECONDI 
A  RAINALDO  SCARLICHIO  SACRORUM  ANTISTITE 
ANTE  ANNOS  CENTUM  PRIMUM  INVENTAS 
EUNDEMQUE  IN   LOCUM 
CIVITATIS  UNIVERS^  QRATULATIONE    REPOSITAS 
MEMORIAM   HANC   DEFIGERE    HIC   PLACUIT 
ANNO  RESTAURAT/E   HUJUS   CATHEDRALIS 
MDCCXXIV 


,§  l\.   I)c  jipparilioiH'   S.  .lusli. 

Dic  ■Ji  Janii  re/c'>nitur  a/iud  Tcrgvsfum  Appa- 
niioS.hisU prop,-io  officio  :  e:r  quo  tamen  hi- 
storicum  factuin  appa,-itio,iis  nihif  ferc  /uminis 


Cur  fentiim 
Apitivilio- 
iii.i  ,S.  .lusti 
•  flfbrftiir. 


■  alii^ 
Hiiiiilcck 


42() 


DE  SANGTO  JUSTO  MAKTYRE. 


AUCTORR 

C.  V.  H. 


(kiUos  ex  urbe  TergesUna  die  8  mvemhris  1613.     beatae  Marise  Virginis  et  boati  Justi  iuartyris  sit  D 
aaW  enitii  crrlrsiain  S.  Justi  in  horreum,  ejitsgue     int-ursuru^ 


Memorhi 

a.  Justi  iii 

martyrolih 

giiff. 


turrim  midarerant  inbellicam  arcem. 

§  V.  De  cultu  S.  Justi,  deque 
(»Justeniplo,altari,ininiiinihus 

ac  slatuis. 


Mirum  est  incliti  murtyris  5u^Xi  iiicmnriam  noii 
celehrari  in  Parvo  marti/rologio  liomauo  quod 
apiid  linrciiiiaui  ^'.  Ado  dc^rripsif,  iiec  miiius 
mirinn  ridetur  tanti  marfifris  famain  cf  Arta  ad 
Adonem  non  perimiisse,  quippe  qui  in  marti/rolo- 
</iuiii  suum  JustuiTi  iion  iiitidcrif.Ah  Usuardopuro 
abest  quo(jUC,  scd  in  aurtariis  non  semcl  ocrurrif, 
Florentim  :  Tergeste,  sancti  Justi  martyris,  sub 
praside  Monatio.  Bdino  :  Tpso  die,  passio  bcali 
Jusli  niarljris,  qui  apud  Trigesinarn  (al.  cd.  Tri- 
gestinam)  civilatem  coronatus  est.  Grev€no:Apiid 
Tergpstiriiini  civitfiteni  Hy.^^trirt^,  natalis  S.  Justi, 
prctiosi  niartyris,  ([ui  sub  Dioclctiano  et  Maxi- 
miano  pro  lide  Chrisf i  in  carcerem  missus  indcquo 
eductus,  nervis  crudis  ca\^us,  ad  ultimum  alligatJs 
niullis  pliniihi  pondcribus  in  mare  pra.'(ipitatus 
est.  Maurolijcus  :  Apud  Trigestuni,  S.  Justi  niar- 
iyris,  iinperante  Diocleliano  sub  priEfeclo  Mana- 
tio  post  dura  verbera  in  luaro  niersi.  Galesinius  : 
Tergcsli.  sancti  Justi  niarlyris,  qui  Dioclctiano  ct 
Maxiniiano  imperaloril)us,  Manalii  prtefecli  jussu, 
horribili  verherum  cruciatu  affcctus,demum,cum 
in  fidci  proposito  pcrsistcrcl.  in  mare  morgilur. 
Tandem  in  Marti/roloi/io  Roniano:  Tergestc,  pas- 


'i^.  S.  Justus  Tergesti  in  nrbe,  quam  viDUs  vir-       Xp,-  ci- 
tutum  luminilms  illusfraint,  morte  j^ro  Christi  fide       coiitur 
obita  sanrfificarit  ef  cwlo  rivcns  assiduo  prsesidio      fopna 
cirrumrallavil,  maxima  reverenfia  sninin/iqnc  Jio-        '"'^«f 
norc  eolifnr,proprio  officio  ac  missa,  olim  qnidem    /"""'*'■'*'/'"' 
ritus  Aqnileicnsis,  nunr   Boniani.   Vtrumquc  htc 
tradeinus.  Monutncnfuni  quoquc  culius  S.  Justo 
p^hibiti  hic  consii/niifum  rolumu^  ex  si/nodo  diw- 
cesana  Tergcstina,  2f)  aprilis  anno  1460  halnta,  in 
quuAntoninsGoppo,episcopus  Tergestinus,scquens 
decretum    tulif   :   Statuontes    iHandamus,    quod 
omnes  presbyteri  curali   tcneantur  et  dcbcant 
rmntiare   populis  sibi  commissis  quod  servare 
debonl  lostum  S.  Justi  martyris,  patroni  ct  prole- 
ctoris  nostri,  quod  nos  pcr  pr^sentes  deccrnimus 
obscrvandum  ea  die  qua  occurrit,  videlicet  dic 
secunda  novombris.  Die  vero  immediate  sequenti 
celebretur  monioria  dcfunctorum. 

25.  Anno  1303,  destnictis  miiris  mediantibus,    iusirKmai- 
nnain  cx  utraque  erdcsiam  fecit  Hudnlphus,  episro-         ''"" 
pns  Tcir/esfinus,  dc  quo  in  nccrologio  rapitnlaii  :    ''"'^'"''toni/t 
Amro  13:^0,  obiit  revorendus  in  Ghristo  paterdo-  ^  ''■'■^*'* 
nnnus  Rudulphus  dc  liebecco,  opiscopus  lerge-        j.^^,5 
stinus,  qui  occlcsiain  roparavit.    Tandcm  nova 
eccksix  consecratio  peracta  fuit  die  27  novembris 
ab  Henriro  dc  Wildcnsfcin,  cujus  ecce  dornmcntuin 
ex  Ircnxo  a  Crucc  apiid  Mainafuin  (1  j :  Anno  Du- 
mini  1385,  indictiono  S,  dio  27  novcnibris,  conse- 
crata  fuit  luiic  ccclosia  ol  altaro  majus  ad  lauclcm 
ct  gloriam  Doi  onmipotentis  et  beatie  MariiE  sem- 
per  virginis  ot  omnium  sanctormn  por  rcveron- 
dum  iir  Ghrislo  Patrenr  et  Dominum,  fratroin 
Uenricum,  Dei  et  apostoHcse  sedis  gratia  opisco- 


.    ,     ,.  T    i-       .  .         i„,     ^nv  ;  *-^,.-\  .,„..„„       pum  ef  comitcm  Tergcstinum,  in  nuo  recondidit 
sio  beati  Justi,  qui  III  eadem  (JJ tocl et i an  1)  perse-     t'"'  ^     ,  ,.         ,     ,. 

,  ,,       »•      ,~.„:j„  ,  ,.,..1,.,.: „„„^.,.,,       r<  iquias  sanctorum,  videhcet  do  hgno  sairct* 

cutione  sub  Manatio  prteside  martyrium  consmir-         ^.      ,  ,         '       .  .        ,    r,    . 

crucis,  de  sepulcro  Dommse  nostrse,  de  B.  Anna 
mavit.  '  ^ 


Ecclfniit  ei 

ilitlicfitii,  ijiix 

.Hiibiiiilc 

rmUmrititi 


it  iterum 

ilfilicuta 

fitit. 


Mari,-e  in  ca^hs  assniiipta^,ultcram  S.  Justo  sarram      ''"•  ^^'>  f''^^  ^'  '^«^t^  '''^  alio  die   salicet  m  festo 

coliilt.  Credibile  est  currentibus^nnis  sxpius detti-     hniimridaf,x  Conrejitionis  B.  M.  V. 

mentum  passas  basilicas,  ideoque  post  ampliora  ^<>-  -^»"«  ^'^^  rnrsusirsfanratafmtecclesia,      Sn^e^ 

sancfi  Justi  teinpli  surtu  fecia,  novam  nercssariam      ^'t  f<^ndem  ulhmo  anno  1813.  buprettia  hac  temph      -'-^^^.^^^ 

fuisse  consecrafionem.  Itefert  emm,  ita  scrihit  ad     ■^■'"■'"  '*"'"  ''■■^'^«""'  '>^^<^riptio sequem supra  niajo-      ^,^^.,^,,.^ 

me  Cl.  Tomasin,  Irena-us  a  Cruce,  apud  J\Iaina-     '■'^'"  /w''^«»'  ■ 

fu]n    pag.    20i!  :  Anuo  al)  incarnaLione  Domini 

l:2(i3,  indictioue  7,  dic  4  monsis  novcmbris  dedi- 
caluiii  fuit  hoc  altarc  cum  occlesia,  (S.  Justi)  a 

vonerabili  pulre  doinino  Arlongo,  Doi  gr"atia  epi- 

scopo  ct  comite  Tergestino,  cum  quatuor  nliis 

episcopis. 
i2:i  Quam  novam  instaurata'  ecclesix  dedicatio- 

nem    dixi ;    nain    Hcnrirus  imperator  III  aiino 

HHO  scriijsit  ad  Adalgeruin  episropum  Tcn/esti-     Formum  ar  statuin  extetiorem  et  interiorem,  >pi('- 

iiuni :  Adalgero  sanctse  Tergestina?  sedis  prsesuli,     lem  nunc  conspicimus  (anno  1880),  ccclcsiu  ruthe- 

suoquc  opiscopio  in  honorcm  sancliB  Doi  genitri-     dralis  Tcrqesfina  acceptum  refert  Matfha-o  h'uu- 

cisMariic,  sanctique  Justi  marlyris  ibi  corporali-     nikar,  e/jiscopo  Tcrijesfino. 

lor  quio.sconlis  constructo  ac  dedicato.  Scripsit         ^Q.JainageitdumesfdeabsideubialtarcSJu^ii^ 

qnoijHc  Henricus  episcopns  anno  1115  :  Tcrra  ara-     a  dextris  absidis  piiiicipafis  sifu,  qusi  olini  basi- 


SUB  GALLIS  ARCEM  OBSIOENTIBUS 

ET  AUSTRO-ANGLORUM  PUGNA 

M.  OCT.  AN,    MDCCCX1II 

TORMENTORUM    MISSILIBUS 

TEMPLUM   ICTUM  AC  PENE  LA6ENS 

D.  JUSTI   CULTORUM   /ERE 

EODEM  ANNO  RESTAURATUM. 


licia  quiv  mihi  pertinot  et  S.  Justo.  uhl  rathcdralis     lica  S.  Justi,  ct  cn/us  pars  siiperior  ornatur  opei 
sua:  patronum  S.  Justurrr  rlare  indicare  videtur;     mnsivo  quod  Frugifero  protoepiscopo  aliqui  a(  - 
ufi  etiam  In  fine :  Aiiatcurateomnipotontis  Dci  ot      srribunf.  In  fundo  aureo,  lapHlis  vitreis  roloratis 


l)e  abxiitf  f' 
allariSJasU 

ft  opf'' 

„,».«.*(■(>  f"'" 

soiKi' 

imtinii"'- 


(1)  Tnni.  11.]..  101  sqq. 


(iepietus 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 
de.picfua  esf  Seyrafor  /,af>ens  n  dfxfris  S.  Sn-nilu,n,         :{().  J„  hnv  a/.si.fe,  ,j„„m  dm-rH>i 


427 

mus^  /igmnm 


Inferior  absissex  coliDitnis  e  prefioso  „i,ir,iio,-e,  iii 
sex  parfes  diridifnr,  qnarum  coliimnarnin  infcr 
capifn/a/egitnr Fruijiferi monotii-aniniii  /iiicfonnK, 
ini/ii  ilelinenfa  n  Petro  Touinsin  : 


RE  m\ 


KJiisdeni 
S.  Justi 
liisloriii 
(li-pieln. 

*  rrosco. 


a  smistris  b.  Justuiii.  foi;na  majesfafis  pleua  eraf  n/larc.  Inrenfis  rero  ah  eniscopo  ScarUc/iio 
danfem,  cahgis  rnbeis,  amjda  grxcorum  pasnula  rdi  sujtra  narravinius,  S.iui^li  relimili.  rirc,  Tcr 
coloris  viridis  circuindatmn  ,  fcnenfem  dextra  gesfini  fantinu  jicrunia^  su>n,uoiu  roniulcniuf  ul 
ramum  ci/pressinum,  capife  sacro  niin/io  orna-  alfa,r  ar,jc,itcu,n  ronslrnctum  sit  Quo  rnu/ito  ud 
fum  liisceque  ver/ns  SCS.  I]'STVS.  Supe-  resfaurandam  ecclesiam  anno  t7'M,  altare  ma,-~ 
rius  tndls  segmentnm  ciiruif  insrripfio  /ixc  :  inorenm  n-ectum  fnif,  cnm  S.Jiisli  sfatua  li.fnca. 
t  MAiESTATE  DEVM  LicjVET  HVNc  REGNARE  PER  AEVVM.  ^"  urcr.su  purfc  ulfaris,  aiJcrfuifi  cfuiisa  ranrellis 
AMBVLAT  EN  CHRiSTVs  svPER  ASPiDEM  ET  BASiLiscvM  poiidera  inseuda  prMjaf  quil/us  a/Iigatus  S.  Ju- 
HcBC  est prima  afqnc  anfiqnissima  S.  Jusli  iuiaip).      ^^"^  '"  '"<'r€  mersnsfucrat. 

'^\-Aunoaufein  i^.').'}  qunin  arclndux  Austriacx 
doinus  Feriliniindus  MaximiIianus,e.requo /ajisus, 
vix  salrii  rifa  .surrexis.^et,  magi.st,-atns  Ter- 
gestinns  lu/  pereunem  scrrutx  ca,-issi,no  principl 
nou  sinc  prodigii  suspicionc  rita;,  qnain  deinceps 
fam  lugu/>ri  erifu  impc.nttor  Mexic.anus  eraf  pcrdi- 
turus,aUare  marmoreiim  S.  Justo  in  ecc/esia  raf/n-- 
28.  Infer  rolnmnas  sex  tabidai  recenti  albai-lo -^  '''*"''  *■'■'//'■'"'""'  '/'■''■'•''//.  .\/fii,-is  foruiam  i/eli- 
picfx.  Medius  S.  Justus ;  iiinc  et  inde  decem  picfm-x  "^'"'"'f  '""</''''''"'"■'•'  <'rr/,itect,is  Berna,-dus.  Alfare 
iiisforiam  vitai  ac  morlis  cjusdem  inarfyris  rcfc-  ''"">^--^^^^^'^'''f"f't<' emarmorecarrario  fecit  Joan- 
i-entes,  opus  srruli  XV.  Figura  S.  hii^il  supei'io-  "''*  ^^'>>-'>.  ^''■aefus.  fn  a/fai-is  antcpcm/io  quod 
rem  itlam  quam  diximus  fideliter  imifata,  staffor-  ""''""''  f',i„glgp/,a  rcprx.^cntant  Franci.scum  I, 
majm^enili  sed  diverso  a  supei-iori  Iiabitu,  ca/igis  ^^^^^^'''^  impci-atorem,cum  arcfiiduceCaro/oLudo- 
quidcm  ,-nheis,  fmiica  riridi,  foi/a  ru/,ea  infjis  can-  ';""*'  '^"'  ^^^"■''''"'''""""'  ^grotum  inrisunf.  Slatiai 
dida,  liinboflavescenfe;  sinisfra  portaf  ai-bem  Tei--  ^"  ''"^''  ^"""'"■'  "'"""  '""''"'■  '^^"'""  ''  ""<"./' !//'^>". 
gestinam,  gualis  videbafur  anno  15!)0,  dextra  ^'"'''""''  i'''^'™-'  ''''"*'''  "/'cra.  lu  presbgfc-io  e 
paluwm.  Qnas  fabulas  placuif  mpifulo  ccc/esi^  regione  t/ironi  episcopa/is  fabtda  picta  oblnnga  cer- 
cat/iedralis  ani.o  JWH  a/m-oi,de,-e,  jussilque picto-  "'""*'  ^*/''™  '■''^'^"''■'  i'"'^'"''"  i^'"<''^><-l''  <'<'rpaccio, 
rem  Antonimn  Panzam  pingere  oleinis  coloribus  •{■"'"'"P"^''"'"-  '"  <J'>"  rcpra.'scntafur  fmtfa  Vi.-go 
vitnm  S.  Justi.  Qui  jussus  frcif  prctio  M)  floirno-  '^^'"''"  """  l'"'''''^'^  ■^''"  '''^'-'"''  '•ircumdantibus 
rum  solnio:  cujus  iiora^  ta/ju/x  die  /  anqusti  J704  ""^^''*'  "'■''''  "  ^^^'^''''  ^'"'  ''''•  '"^"'ff''"'  "  ■^''"'«''■'^ 
veteribus  supeiposit^  fuerant.  At  vero  anno  JH40  ^'  ^""^}''^'  """^''"  '""""  '"">■<■">".  '''■'■/'•"  f'''/7V«- 
norusc/iorus  xi/iprafus  esf  ubi  sec.  XVudoqao-  '^»'  J^'''r-''''''"'''  /'"'•'"«■S  ea  fo,;ua  .p,u  scmlo 
que  tccto,-io  depicfa  fuerat  B.  Virgo  sine  /a/je  con-     '^  '/  <^^'>^I"^'>*^^"^>^>'- 

cepta,  circnmdafa  n    cunctis  suncfis  Tergestinis,         '^'^'  "'"'"    "(f^^i >"'">"'   ''   '^<">rf"a,-io    ct    r.vfc,- 
qnosinferS.3mlns.Cujnsim.npij)icf,n-a^cTarata     ""    '"^^'"    ^'    ^"'^^     "'«'■■"'"'■"'»     invcstigcmu.^. 


A//(i /■rS..Iusli 

tiri/t-lUrltlH, 

lirin 

iHanmri-HiH, 


l/UIJtl 

rrnornlHC  c/ 
Drnnliir 
S,  jHst.i 
.itiitua  ft 
imiiijiin' 
fiiftii. 


Ihiit  filia 

nliitua 
S.   .Iiisli, 


l''i)riiiciti 
resliniriilio. 


i2U.  Jam  vero  ojms  inusirun/  quod  superiuirin 
absldem  decorat,  quartum  et  deeiinum  seculum 
inc/ioaraf,  rninainqne  minabatur  rcfustas.  Cotn- 
motus  imjjcndenfi  jjcriculo  uiagistratus  Tergesti- 
nus  decrevit  ftorenos  anstriacos  2S24,  rruc.  42  ad 
opus  ^-ciifa nra udu lu .  lirpa ,-ari  cirptu in  die  12 
junii  1S77,  reparafnin  fnif  N  junii  /<s7'W,  succe-^isn 
fe/icissimo.  Bei  meinoriani  sermnt  inscripfiones 
dux,  compoi<ifai  ab  equife  AffHio  Ilorfi,  cirifiiHs 
bibfiof/iccario. 

1.  NEL  MDCCCLXXVIII 
FU  RINNOVATA  QUESTA   VOLTA 

CUI  Sl  ADDOSSA  INSIGNE   MOSAICO 

2,  IL  CONSIGLIO  MUNlCIPALE   TRIESTINO 

PER  MANTENERE  ALLETA    VEGNENTI 

L'OPERA   DELL'  ARTE    ANTICA 

1L  RISTAURO  OECRETO 

L'UFFICIO  EDILE 
FELICEMENTE  ESEQUI 

l^afine  sic  dixeris  ; 

1.  Aiini)  1S7S 

renovata  esl  luinix 

cui  ailliivret  in&igiie  (»|tu.s  inuj^ivuiii. 

;?.  Consiliuiii  niunicipii  Teigestini 

nd  conservandum  seculis  ventiuis 

ojier.nni  artis  antitjuiv 

rest.iurnlidneia  decrevil 

olTiciuni  a-dile 

feliritei  |)erfecit. 


S.  Justi  stetit  in  cel/a/a  jiaric.fis  a  sinisfris  infroi/us 
princpalis,  si,nilis  forma  priorl,  /'arta  cx  Hgno 
arboris  qnam  anno  ISJI  (ia//i  exriderunf,  quo 
j)rospecfum  in  niii,'c  Uberiorem  /laberent.  Anno 
1S77  /oco  inofa  fuil. 

3H.  I'J  lixr  siinf  qua;  dc  errlrsiis  afijuc  afturibns 
S.  Jusli  dicenda  liabuimus.  Praitcr  /ixc  nu/Ia  Ter- 
qrsfl,  ntdfa  /n  totu  diu-ccsi  Terip-sfiuu  .S.  Jusfi 
lciupta  ifiif  aftaria  rrjieriri  affinuarif  nubis  J)iimi- 
nus  Tomasin,  cui  plc.raqnc  oinnia  qnai  scrijisimus 
de  /lis  accejjfa  referimus.  Quamquam  eniinrero 
mulfa  ex  iis  conspeximus  ipsi  propriis  ocufis,  exa- 
ctam  tamen  rerum  enarrationein  l,uir  vi,'o  de/iere 
nos  mayna  cum  g,uitiarum  acfione  trsUtfum  ro/it- 
mus;  cui  insujier  de/irmasqux  nunc  sumns  scrijitari 
dc  S.  Justi  iinuginibus  in  sigd/is  ri  mnnefis 
aliihque. 

34.  Moneta  argenfea  1'triri  di  l'ortis,  cjtisropi 
Tergestini  (V2'i7-12')'i),  iisscr,-ala  In  innsco  anti- 
quario  Te,-ijesli,  in  avrrsa  farie  /-W///»'/ S.  Justuru 
tunicatum,  patmam  dextra,  sinistra  H/iruin  teiten- 
teui,  inter  duas  turrcs;  projyc  ciipnt  sanrti  stel/a 
rernitur.  Kudcm  omnino  iiuago  /lafjctur  in  facie 
mersa  inoncfai  un/cnfc-e  Jjconardi  II,  episropi  Tcr- 
gestini  (121)0-/2112),  asscn^atx  in  eodein  luusco;  rt 
itermn  eadem  in  monela  argentea  ciritatis  7'erqc~ 
sfinx  in  endnn  innsco  assrrruta,  unni  /2li><. 

35.  SiyiIIu,n  fratris  ]\'iroliii  de  Carfnris,  Ord. 
Min.,  episcopi  Tergestini  (I40!)-I417j,  asservatum 
in   monasferio  Ord.    S.   Itenedirli  diclo  Srotormn 

Virnfi:e    in    Austria,  dclincttlnm   in   /ibro  ifaliro 

Ornilvi 


l)c  iiiuii/iiii- 
him  S.  .Iii.li 


iti    miiiirlii 


428 


PAssio  sanc:ti  justi  mahtvris. 


AUCTOltK 

G.  V.  H. 


ttiijillln. 


Alia  statiia 

S.  JusU 
iiitn-moreti. 


Iinai/o 


Onufri  Liixuiui  (Jo.-ifphi  An<ltr.T  ili-  lioiioino)  dc 
monefix  pj>isroporiiin  Teryestinonim^  ih  l^,  irprse- 
mentaf  Mafnm  Del  cum  parvuh  Jesu  setienfem  in 
throno,  ciijiis  a  sinisfris  stiif  S.  Herntagoras,  u 
deMris  S.  Juslus,  manti  de.xtera  teiiens  Innrmm, 
cmtatem  Tergestinam  sinistru. 

3G.  Si(/i!!nm  enrix  episiopalis  Tfiye.^tina:,  epi- 
scopo  Anijilo  Conopco  (1370'1H8S),  e.rhihi'l  S.  Ju- 
stum  stantem  in  metlio,  nimbato  capite,  togafinn  ar 
iunirnfnm.sinisfra  ruthedraJem  Trrgesfinaiu,  pul- 
mtnn  dextera  gerenfem.  Proprium  rpi.seopi  Angeli 
Conopei  siyillum,quod  cernifur  in  quodam  reliqnia- 
rio  usserrafo  in  museo  antiquario  Teryestino, 
reprxsentat  S.  Jusluiii  niinliafo  rupifr,  tnnirafnin 
ac  logatum,  sinistra  civitatem  Tergestinain ,  pal- 
mam  dexfera  fenenfem. 

;^7.  Tergesti  in  erelesia  S.Maria:  Majoris,  qiium 
die  11  octolms  anno  1<iS2  Jacohus  Ferdinandus 
Gorizufti  episropns  c.onsecrarit,  qitxque  tunr  erat 
Sorietntis  Jrsu,  cf  in  orepopnli  udhnr  dirlfur  errle- 
-svV/  Jesuifaruin,  snpra  alturc  niajus  si-x  hahrntur 
stafuai  murmoreai,  tres  ah  utroqae  latere  taherna- 
ruli,  qnarum  inedia  a  .•itnistris  S.  Justus  togatns  ef 
tunirufus,  drjirra  palmiim  ferrns.  In  ejusdem 
errlesix  laferali  ulturi,  serundo  a  sinlstris,  fahula 
est  sanctos  Tergesti  patronos  reprBsentans,  quos 
itifer  S.  Ju^tus  esi. 

38.  Prceferea  S.  Justi  imngines  reperinnfur  in 


S.,histi  in      codice  Euphrasia)    de    Bonomo,  ahhatissa;    Ord. 

eoilirihHH.  ^sj  Brnrdirti,  in  quo  rifns  sunrtorum  h\M\.Srn:uli, 
Liiznri,  Apollinaris,  Justinw  rt  Zrnonis  italirc 
descripsif,  additis  eorumdem  imaglnihus.  S.  Justus 
riihra  indiifu^  jiamula,  palmum  dexfra,  .sini.sira 
Trnjrsfum  porfiif.  fn  oprrr  ritafo  Ornifri  LusiniH, 
p.  28,  xijhgraphia  invmitur  quss  media  hahei  Ter- 
gefifins  ririfatis  insignia,  snstentafa  a  dexfris  a 
S.  Srrgio,a  sinistris  a  S.  Justo:  hir  rsf  nuduspedi- 
bus,  indutus  lorira  d  toga;  manu  sinistra  sustentut 
praidirfa  insignla,  dr.rfra  palmam  porfat  et  urheni 
Tergrsfinam  :  ud  sinistriim  prdr.m  sfat  pondus. 

hi  liliris,  39.  lu  opere  ifuHro  eui  fifulus  Historiii  clirono- 
P'aphicaTcrgesti,  aucfore  Vinc.entio  Scussa  cano- 
niro,  quod  Franci.feus  Cameroni  rdidit,  in  formii 


folii,  illusfrafuin  pirturis  Uf.hographiris,  una  iure-  [) 
nitur  qna:  S.  Justi  inartgrium  exhihet,  inrenta  a 
pictore  Joanne  Gatterl,  delineata  ab  A.Maranqoni 
lapideerpressa  a  Columho  Coen.  Spectatur  a  longe 
Tergestuin  Roinanum,  in  mari  svaphse  imdtse 
Romana";  prospicitur  in  scapha  Mannacins  rum 
suis,  jurtu  quem  in  parra  .srapha  dno  milites 
remiges  dno,  duoqne  lirtores  qui  S.  Justuni  Ugatuin, 
pondera  collo  ferentem,  in  mare  pratcipitant. 

40.  Prxferea  pulrherrima  S.  Jiisli  imago  picfu 
esf  filo  seriro  rolorafo  in  rexillo  mujori  rafhedralis 
qitod  in  soiemni  ]}ompa  frsfi  Corporis  Christi  a 
patricio  urhis  Tergesfi/ia;  porfatur,  soletque  pen- 
dere  in  cathedrali  eniesiu  prope  thronum  episcopi 
supra  sedem  consnlis  Tergestini.  hi  medio  iHixillo 
conspiciirnfur  Tergestina:  riritafis  insignia  fulcita 
a  S.  Sergio  n  sini.^fris,  a  dextris  a  S.  Justo,  qui 
dexfera  mnnu  palmam  portat. 

41.  Tandem  in  re.^tibulo  sacelli  dome.^ifici  rilla; 
quam  Puscalis  haro  de  Reiolfeila  cedificarit propr 
Tergestum,  super  utrumqne  parietem  ah  utroque 
lafcre  introtius,  Mafthias  Trenkivcdd,  Pragensis 
academix  direetor,  a  dexfrls  S.  Serrulum,  a  sitii- 
.'<fris  S.  Justuni  itdo  teetorio  pinxif,  arte  et  opere  E 
ccimio.  S.  Justus  stuf,  caligis  ruheis,  tunira  riridi, 
foga  ruhea  limho  flavescente  ornata,  capitenimhuto, 
manu  dextera  cimfatem  Tergestinam,  palmum 
sinisira  ienens. 

42.  In  ecdesia  Capuccinontm  qiuun  aidificavit 
R.  P.  Perrgrinus  Forojulieusis  unno  lS70,pendent 
duoderim  tahida;  pietm  a  Pompeio  Randi  Foroju- 
liensi,  in  quihus  sancfi  Terge.-itini  depicti  sunt,  quos 
iider  S.  Justus,  ea  forina  qiia  in  ahside  siia:  eeclesix, 
supra  desrripfa.  Quihits  si  addideris  imagunculas 
liuas  in  titulo  duorum  libelhrmn  de  S.  Justo,  clell- 
neufas  a  Ferdinaudo  Qitniatto,  rooperatorc  eccle- 
sia-  S.  Marix  ah  AitxiUis  Tergesti,  exhibenies 
S.  Justum  caligatum,  tunicaium  ac  togatum  cum 
riipite  nimhato,palmam  drxtra,  Terge.^^tum  sinistra 
/torfantem,  omnrs  omniiio  S.  Justi  imaijiites  ac  sta- 
ftiiis,  ieste  Uomino  Tomasiu,  cognoveris.  Et  hmc 
quidein  de  cidtu  et  hoiiorr  S.  Justi  siiffirinnf.  Nunr 
ad  Arta  marfgiiiproredimus. 


<>i  trxtitlbux 
sericin. 


in  nilo 
tfCtorio, 


Hir. 


PASSIO    8ANCTI    JUSTI 

MAHTYRIS. 

Editnr  hmc  Passio  ex  codicihus  frihus,  scilicet :  1.  Veneto,  ex  bihliotheca  S.  Marci,  Cf.  2X,  c.  28, 
memhranen,  fotio  maximo,  secufi  A7/.  —  2.  Apographo  Tergestino.  —  3-  Viennensi  in  Austria,  ex 
hdiliotheru  Ca:.sarea,  memhranro,  folio  maxinw,  srndi  XIII. 


SiibiHocle-     ■*  ■^■'"P""'!-'"^  t)i<Jclutiani  el  Maxiniiani  impciato- 

tianoet       ^'"'"'  ^-'onsuUilus  eorum  quaitu  n  anno  \  iniporii 

Mtuiiiilano    ipsoruni  nono  -,  facta  est  pcrsccutio  in  christia- 

s.Ji.stus      iios  ^  ut  si  (piis  chnstiunus  non  sacrittcaiel  idolis 

diversis  ptenis  atfligeretur.  Eodein  vero^  temporc 

dircctus  cst  in  ordine  vicis  '•  miv  impiissimus 

Mannacius  "  pra'tcctus,civis^  Urientis.  ut  ipse  por 

oniiics  insulas  ve!  civitates  consulares  ordinaret. 

Apud  civitatcni  A(|uilegensem  »  Eunomium  no- 


rurdiii 
Miiitiiacio 

xistifiir, 


niiuc  pncsideni  ordinavit,  virutn  dedituiii  simu- 
lueris^paganoruni.In  Iiac  vero  Tergestina  civitate 
Istriitj  jirovinciui,  quEe  est  in  vico  '*'  civitatis 
AqniIegensis",ordinatus  est  Mannacius'-  in  ma- 
gistrutu  ^'^.  Erut  uuteni  in  eadeni  civitatei  vir  qui- 
dani  nomine  Justus,  '-*  ah  intUntia  timens  nomen 
Domini  nostri  Jesu  Cliristi ;  qui  ^"  in  jejuniis  et 
eleemosynis  semper  perseverabat.  Cujus  famam 
audien.s  praedictusMannacius  magistratus,directo 


Num.  1.-  I  l(i.u.|uiiiioquiii-tu:>.  — -1111111.  i.i\.)oin.±~ 
■*  <-li  nstianis  ;j.—  *  namque  '2.  3.  —  t.  vicissitudinis  -2.—  «  Mu- 
naiius  -2:  Mannasius  3. -  '  difficesis  -2.—  «  (c.  A.)  Aquileien- 
seiii  c.  '2.  -  "  in  simul.  %  3.-  >o  vicino  1 3.  -  "  Aquileien- 


sis  -2.  —  '■  Manacius  -2  tt  sic  deiiiceps.  —  >^  (in  in.|  magiMtra- 
lus  12.  —  "  noii  tHiitum  noniine  sed  (iniiii  upeie  juslus  iulit. 


'  oiii.  2. 


ad 


DIES  SKCUiVDA  XOVKMHUIS. 


A 


rt  in 

i-oiiilxforio 

nilrrroffatnn 
Chriitfunt 
foiifitrtiir. 


Jii  riirrcrciii 

rfrliiaita  ovttt 

Drniii ; 

itvrnni 

rtiiifitetitr 

Chiistiiiii, 

tortiurtitr, 

coiii/ruiiifi- 

liir. 


C 


:i<I  i.-iini  ileciu-ic.iic  civilatis- jussil  pinn  '«  sii»  fctii- 
sislorio  pntsenliirl. 

:^.  Quifumvenissetinmetliuin  consistoHuni  ', 
si^nn  cnicrs  -  arinavit  tVontoni  sujnii  ^. ,.(  jt.,  .,|^ 
ro  intorrogalus  csl:  ( 'liri.-^riuiiKs  e.s  an  mu  ^  Vir  Dci 
Justus  ita  constantei-  i-ei?iJondif :  ChnsUaHm  sitm 
II  l>arfiiilbt(ii  *  ,i(,  itifiiniitt  infft.  Mannacius  inuKi- 
stratus  (lixit  :  AVs-r/.s  aiit  fortr  innifjiiiliuii  tihi  ■"■  fsf 
fjiKiiiiifni  piissiiiii  Aiif/iifif/.  per  ojnnea  provinrias 
pratfi-pfnnit  id  fwiiit-s  rhristiaui  .sdfri/irfNf  f/iis 
nosfriif,  fjiii  aiitrni  ranffuipttir  fiirrif  rapifal,;n 
Knifnifiani  i»'r,y,iatf'^:i\n.'h\s  Jnstus  ilixit  «:  S,f- 
rrifirair  iiir  iinnf/itanitiriirf/a,  ml  Deo  Pafri  Fi/if,- 
qne  /^Jns  ^  .A-.sv/  Christo.  Vernm  efiani  alinfl  «  sarri- 
firiiiin  fiffrrrr  n„n  finssnin,  firxter  ipmm  "  Dnuii- 
iinin  Driim  >»  rhnsHanornm.  Maunacius  Mia[,'istra- 
lus  dixit :  Nesc.ifi  qnanH  pro  Christo,  quem  ^''^  fliris, 
male  intrrfrrti  .sniif^^Hnnr^ns  .lustus  rosjjondit:  /'/f 
r,/i,  hor  frffinriifrr  Dominitm  nontrum  '-'  Jc.mm 
Christiim  tleprer-fir  iif  iinm  ex  ipsis  fieri  merear. 
Maniiacins  iMaj,'istralns  dixil  :  Noli  rasr  siciiti  rf 
illi  sfiilfi  '■■«;  arrrilr  rf  ,/iis  fhnra  offh;  vf  ah  ■■•  omni- 

hns  (lilif/aris.  Reatiis  Dei  Juslus  respondit ;  Ma~ 
jorrm  har  dilertionr  nitsqnain  inrrni  '=^,  tirr  ali- 
tjnamlo  itimurr  /tos-snin,  nisi  nt  Chrisfo  rr,/i 
,'<rlornm  immohilem  ^'^  rxhiheam  fidem  ^^  rt  abro 
rrl  ab  an(/eiis  e/us  (UVnptr.  Maniiacius  '''  iuaj.d.stra- 
lu.s  dixit  :  Vf  oidro,  posnisfi  mcnfvm  fnam  nt  pn.s- 
simr  jinnifns  moriaris,  .^irnf  rt  rp.fet-i.  Boatus  Dei 
Juslus  respondil  :  Jam  sfinel  tibi  tUxi  rt  ifemm 
(liaam,  quia  '"  lior  rii/,io  et  -"  ,lrsiflrro,  fd  Dominns 
Jfsus  Chrislns'^  mihi  iirrmiffif.  Mannacius  nia- 
^,'istralns  dixil :  Jnbemns  fr  iti  cnstodiaiH  rrfrudi  -". 
nf  trrnm  refrnrtes  f/md  tihi  ^^  conveniat /,ro  tna 
saliitr. 

:{.  Ciini  auloiu   rcclnderetur  bcatus  JusUi;^  in 
carcerem,  flexisgenibus  deprecabaturDoniinuin ', 
dicens  :   Dominf.    -.  r;///  i,ni  fjp.tivrr   hntnano  dr 
eailo  a  Fatir  fno  ^  flirrrtns  in  t,'rr,im  desrrndisfi 
''t  per   uiernm    rirtjinis  Maria;  *   Dens  et  homo 
nasni  mlnisti,  rt   mn/tam  '^  at,pir  ''•  iiifinitam  '  mi- 
sericordiain  «  ostendisfi,  sind    nos  sativta    Srri- 
/itnra  "  adinonet  et  doret,  te  deprecor,  ut    des 
jmrseeeranfiaiH  mihi  certanfi  ^^  jiro  ttomiiif  tno, 
sir.nt  et  j)ra!cessorihns  "  meis,  qui  pro  fuo  iiomine 
jiassi  sunf,  ijnos  iii  fno  jiaradiso  collocatos  a  te  '- 
credo.  Ita    et  etjo  u  te  confortafus  /lafi  paratns 
suin,  quia  fe  credo  una  cum  Dco  Patre  rf  Sj,iri/n 
sancfo  rcfjrm  esse  easloruin.  Cunique  nocte  tota  '■'' 
iii  orationibus  perseveraret,  alia  die  diluculo  jus- 
sit  eum  Mannacius  suo  prcesentari  auditorio.  Qui 
cuni  venissef,  dixil  ad  eniii  inagistralus  :  Quitl  dr 
//m  6-rt/»/r' foy//f(s//VBealissiiuus  Justus  respondil : 
Nolipuiare  ine  insensate  at/ere.  Mens  mea  meimm 
<'ff,  et  inori  puratus  sutn,  rt  iUrersas  po-tias  '*  ror- 
jnts  itnutin  pali  jjai-atnm  rst  '"'  iiiaf/is  ^*^  ijuain  rece- 
det-p  a  Domiiio  Jp$u  Christo,  henefactore  meo.  Timc 
Mannacius  niagisiratu."  jussit  euiu  extensuni  ner- 
vis   crudis   cajdi.   Qui    cuiu    ra-deretur,  clevans 
voccm  luugnam  ad  Doininum.  dlxif  :  firnrdiro  ti. 


Ihmine  Je.u  Christc,  t/...u  ,.,,,„,„,  ,,,„„,  „„. 

''^i'frfd.f/n,ffus.-s.D,p.r.-,,r,  l>o,ni.,r,it,  in  ..- 
mn.hnsj„rf,rias  mrsinn  a,jonis  mei,ut  mrrrt.rha. 
/>ere  d,utat,s  fu^  misericordiam,  nt  cndt.u,,  cnm 
■^'tnrfis  ma,-t,jrib,i..  t„is  '«.  Q,,.,  :„„|ito.  Mauuacjus 
•^^^hu^^i^-'^'i-'^-.u\:In'^^,.i.,j,a,,f,,,,.,^^^^ 
tus  r.ssr  rif/eris  ^^-,  fj„i  .krelin./ur.r  .jua'.,-is  hanr 
nmauiitafis  Incem  rt  ris  =^«  f/!,^n-sis  tormrnfis  m,Or 
niori.  Actu-t/r,  "  sa,-rifira  diis,  ut  til,i  rrjirtjijitien- 
fnr  -'  ff  sfs  a/md  imjtcraftires  ainicabilis,  .sitmti  et 


►  \    Mv.. 


E 


1'oiiihribujt 

fiiuHtifs  in 

innrf  iireer.rpn 

iliitiir. 


omnvs  (jni  <'-i--- acfjuiercrnnf,  rt  j„-xr,j,fa  rtjrum  (td~ 
iinjflentK^  ef  diis  immoluntrs  ^'"  ,/,-fitiam  roinm 
ronsrrnti  sunf.  Sanctus  Dei  ^-  Juslus  rcspondil  • 
Audi  rlrrvdr  ,nihi  direiiti,  ut  ^-^isfnd  a  inr  non  i.re- 
,/as  fieri,  quia  r.ontr.mjjsi  ja,n  serttlum  H  rana 
^iinularrurr.^ifiui.fju^esnid  id  iiihd.  Xum  .-1  i/isi'-'* 
imjirrufoirs.  .jiios  diris,sic  .snid  a/md  meijtsnm  ut  ■■'" 
nihil,  tjnia,  rnm  sim  Indif/uus,  amicifias  Domini 
mei  Jtmt  Chrisfi  a,',jnisici,  rnm  ,ji,o  ,rlrrit,r  i„ 
liaradiso  cjus  rum  .•^anrfis   marti/ribus  ejidtultu. 

TuuciriiluHMannaciusiiiagistratushanccidiclavit 
-^enlenliam  :  Ju.ttnm,  sur,-ilr,ji  rriminis  aurlorcm. 
urc  pr;e,r/,fis  ^^  im/trraforum  a.:/uii:^,rntrin,  ut 
'lijnns  ,'st  ''^  mala  morfe  affi.-i,  in  «»  colio  et  «< 
mani/ms  /)edihtwjiu:  jmndera  «'■  f)lumhi  lijafa  "",  i„ 
firf)fuur/,m  maris  «^  de„m-(ji  jtricrifnmus. 

\:  Qiicm    suscipicnfcs  niinistri   conipollebaul 
oum  ainbularo.  El  cum  ila  '  ducorctur  sancaus 
Dei,  gaudens  ipse  sibimet  pondera  plumbi  porla- 
Ijal-,  valodicens^  fratribusvcl  auiicis  siiis  lid.-li- 
bus,  (ini  LM-anl  in  civitafo  \  ot  (piasi  ad  opulas 
vocatus'^  ita  lestinando  ambulubat.Et  cuin  venis- 
set  ad  (picnidam  locum    reinolum    juxla    litus 
iiiarls  '■.  ligaverunt  ei  plumlio  inaiius  d  pcdcs  rl 
collum  fune  immcnso,  et  imposuerunl  ^  eum  in 
scapha  modici.s3in1a.et  pcrduxoriiul  cimi  ad  pcja- 
gus  ".    Ipse    aufciu    hyiunimi  Domino  cancbal, 
dicciis  :  Domine,  factus  rs  "  adjutor  ineus;  concer- 
fisfi  lurtnm  meiim  tn  (/audiniu  inihi;  conscidisfi 
sacvnm  meuin    ct  /jnerinxisti   me  Ixtitia.  Tiinc 
bcatus  Jiistiis  oratiotirm  riidil   ad  Domiuum '" : 
Dominr  Deus  uinnijjolciis,  nniymiti  Jesu  Cltristi 
Filii  tui  Pater  misericors,  qui  non  es  recorilatus  " 
inii/uifutnm  mrarnm  ^-,tful  ris  /lumitrnflum  /,ccra~ 
foris,  iit  ronvriitdnr  df  riu  injusfa  et  lirat  itt  fna 
Bolnntate,  (jui   tlnodecim   (t/iostotos    coronasti    c.t 
m  isisti  eos  j,vr  omnem  muiidum  f.rxdi.arv  fv,  },ro- 
oisorrm  rf   sulculorrm   .iniinurum  mtstrtirum  :  fr    E 
iri/o  deprecor,  Putrein  et  Fitium  et  Sjtiritum  sa/t- 
rtum,  (jui  jiofrns  cs  (ui salcaiidum  :  arri/tr  "*  ,om- 
mendtdionrm  ,/uam  rrrdidisti  **.  Ifafjnr,  I)omittr,i„ 
manus  tuas^'^  roiumrn,/o  s/tirifum  mrum.  El  com- 
pleta  orationo,  miscrunt  euiu  minislri  in  maro.El 
ut  descondit  in  profundum  inaris.  mox  funes  ipsi 
cuiu  plumbodirupti  '"sunt,  ot  ejus  corpus  a<idii- 
xil  '^  luarc  ad  litus  hujus  '"  Tcrgeslinie  civiUiti.s, 
priusquam  in  occasum  c  sol  declinarel.  ,, 

5.  Ea  vcro  nocte  per  visiim  romminiilus  csl  (|ui-  ,.|  s,i„isti,iii., 
dani  piesbyter,  Sebasliauiis  iiominc,  dixilqiio  ad     fi,rHf,i/tfr„ 
eum  '*  Juslus  marfyr:  Siir<je  in  hac/iora,et  inmnies      '"■W'""'> 


•«  ndd.  in  -J.  3. 
rjum.  2.  -  1  (111,  i-j  iiiedio  (^onsistorii  -2..  —  '  (s.  c.)  om.  3. 

—  ^  (a.  r.  s.)  ariaaliis  in  fronte  ±  —  *  vel  fidil.  5.  —  ^  '.i.  t.) 
t.  i.  2.  —  1  respon(iit  ±  —  ■>  (!>.  F-  F.  e.,1  Uei  Patris  Pilio  1- 
''alicuil-'Jo«,.-J—  '"(D.  D.)DotiiinoI)e.)-J.— "lurt.W.;;. 
~  '-  om.  ±  ~  "  stultus  -2.  —  "  iii  ;t.  —  '■'  uiii.  2.—  "*  inimo- 
lem  i>.—  17  (e  f  j  ^^^,  vj  _i<,  j„.-cfectus  et  add.  ■!.—  '"  quod  ± 

—  **•  hoc  ad,L  ±  -  •■!'  hoc  «f/rf.  ±~  a^  tlegere  ±~  ^^  (,,„.  ^  3, 
Num.  3.  —  I  (<i.  D.)  D.  d.  a.  -  =>  Jesu  Christe  add.  '2.  — 

■»  Q„t.  ±  _  4  (,„,,  0  _  ft  inulla  ±  —  «  om.  3 ;  cl  -2.  -  '  infinita 

^-  —  « iiiirabilia  ±  —  "  {s.S.}  sacru  S.  lua  2.  —  '»  certaiii  ±  — 

' '  pnedecessorihus  ±  —  '^  (a  te)  esse  ±  —  '"  n.  t.)  t  n.  ±  ~ 

(d.p.)divei-sis|i(pnis^.—  ""Mpiiti  p.  e.lpnr.  e.  p.  ± — '"po- 


tius-i.  —  "  videre!^.  —  "•(!».  t.)  t,  iii.  :>.  —  '"  suhridens  a.— 
■'^om.±—  -^fiiH.  ±—'^'(0.  e.  V.)  e.  v.o.."i.— ^'•cuiii  iitid.%:\. 
—  ^*et(uld.±  —  -^propitientur;!.  —  ■■'"immoIaverunlU.  - 
'-'  oin.  ±  -*  ([uoniani  i!.—  ^"  ipsos  2,—  ■'"'  (rn.  ul)  nic  quiisi 
-2.  —  ■"  iiii  pra^cepta  ±  —  "^  om.  ±  —  "•''  om,  ±  —  "<  i,tn.  -2.  — 
■■"■  [lontlere  2.  —  ■'"  ii(;uti9  '2.    -  "'  mari ;{. 

NuiD.  i.  —  '  om.  2.  —  -  fyauden.s-port.)  ihat  yaiidens.  Ipse 
sibiiiiet  p.  port.  pl.  ;?.  —  =•  valefaciens  ±  —  *  civilalcm  y.  — 
*  invilalus  ±— "  (I.  m.)  m.  1. 2.—  '  posuerunl  Sl.—  "  pelagum 
:j.  —  "  i!3l  3.  -  '"  ilicen.<i  add.  2.  —  "  reniemonUus  2.  — 
'"  inifjuitales  meas  2.  —  "  iiccijiere  -2.  —  '*  niitii  .uid.  ±  — 
"'  (m.  t.)  t.  rit.  2.  —  '"  «h.frupti  2.  —  "  eduxit  1  —  '"  om.  2.  - 
'^  snniUis.id.t. 

.■ftr/ius 


m 


OFFIGIUM  SANGTI  JUSTI  MARTVRIS. 


K3C    MSS. 


cot^m  meum  in  litore  maris,  foris  ab  aqua,  mvohi- 
tum  '  m  arena.  RecoUige « et  sepeli  me  cum  (Bigen- 
fia  !h  orcultn  Joro  "^  proplcr  fijramwrum  *  ilfusio- 
nem.  Gonsurgeii.^  aulfm  hoi.tissiiuus  Sebastuinus 
presbyternoctu,pergyransdoniosndHnniumnun- 
tiavit  eis  corpus  ''■  bcatissimi  s;uicti  Justi  inartyris. 
Qui  exeuntcs  oumcs  ca-piTunt  quftrere  per  cir- 
euituni  litoris  niaris.  Quem  cmn  invcnisscnl  f/, 
Doniinograliasegcrunt.  Golligfutcs  vero  corpus 
ojus,  «  cuni  aromalilius  condicntcs,  involverunt 
ipsum  ^  in  iintcaminibus  ditrnis  ct  valdo  prcliosis, 
ot  scpclicrnnt  cum  non  luui^e  ab  codcm  litore, 
ubi  invcnluTn  cst  sancti  martyris  corpus.  Universi 
autem  post  srpulluram  cjus  "  Dominn  gratias 
egerunt,  quod  "digni  liabiti  sunt  sanclum  '"corpus 
beatissmii  murtyris  C^hristi  Jusli  revelatum  sibi 
lumulare.  Passus  csl  autem  bcatissimus  Justus 
sub  dic  quarlo  nonas  •'  novembris,  regnante 
Domino  nostro  Jesu  Christo,  cui  est  honor  et  glo- 
ria.  virtus  etpotestas  in  secula  sccuioruni.  Amen. 


ANKOTATA. 

ii  Krrorem  correximus  in  Commenfario,  nuni.  8. 

h  Conimiimter  S.  Justus  Tergestinu^  rrcditur; 
quare  merito  Jrenaius  a  Crure  niirufiir  Joanni 
Candido  {\)  et  Henrico  Palladio  (2)  placuisse 
S.  Justuui  ''  Trrffesfino  fnrere  Aquileiensein  (3). 

c  Hinc paf''t  Tenjrsti  Ihec  Arfa  esse  rouscripta; 
corpus  marfijris  anfe  solis  occasuni  ad  littus  adve- 
rtuin  fuissr  uon  nisi  i:r  orulafis  festihns  uomsse 
poferant. 

d  De  loco  inveniionis  et  sepulfurw  ridr  Cominen- 
fdiliiin,  nuiniii.  10.  17. 


OFFICIUM  SANCTI   JUSTI 


aimjy. 

gralis. 

jutlicis. 


SEGUXDUM  KITUM  AQUILEIENSEM. 

Hoc  officiunt  nohis  descrl])sit  Fetrns  Tomasin  ex 
antitjuo  hremario  secundum  ritum  Aquileiensem 
manuscripto,  seculi  XI  V.Lectiones,  utpote  ex  Actis 
(texfu  Terqestino)  dpsiiuipfas,pra;termittemus.Prx- 
dictum  hreciariiim  us.^eirari  in  archiris  diploinafi- 
cis  urhis  Terrjestinx,  nohis  afprmaiit  klcin  1'drus 
Tomasin;  in  cujus  fide  tale  quale  accejnmus  offi- 
ciuiii,  sfjli  harharie  iiifarfa,  in  lurem  cdinius. 

In  I  Vesperis. 

Ant.  Laudes  repromant  pueri  Itotanles  et  gen- 

tiuminnmneri  populi  laudantcs  Dominum,  quem 

anima  in  psalmo  laudat  niea,  ut  sancti  Justi  mar- 

•forsltavlf!,.  tyrls  ioccmus  *  in  ea,  in  ([ua  tlorct  et  nos  fovct, 

nierititi       Jerusalem  cctlesti. 

locemur 

Hymnus. 

Adest  sacra  feslivilas, 
In  qua  satis  discriminn 
Miles  dedil  cu^liLolii 
Proptev  superna  prffiiuia. 


Fervebat  juris  sanctio  jy 

Nequissiiuorum  principuni, 
Mutis  sacellis  sordidas 
Cogunl  creniiire  victimus. 

Tei^eslinis  in  tinibus 
Marlyr  refulsit  inclytus, 
A  flore  pueritfte 
.lustus  opere  et  noinine. 

Manacius  tunc  inipius 
Famam  saluHs  audiens 
Tetro  redudit  carcere 
Nervis  allrituni  martyreni. 

Stetit  athleta  fortiter, 
Minas  lyranni  respitens; 
Almis  canelial  vucibus 
Grates  *  pereiini  juilici  *. 

Ad  Magnificat.  v.  Ora  pra  nohis,  beate  .luste. 
i^.  Ut  digni  ctlicianuir  promissionibus  C.hristi. 

Ant.   Fulget  clara  dies, 

Qua  martyr  sublimalur. 

Atque  per  a'ternum  quies 

Justo  pnppariitur. 

MajrnirueTnus  Deum 

Alque  laudemus  euTii, 

Qui  sanctuni  Jushnii  extulil., 

Ac  ipsi  vera  contulil 

Praemia  covonae.  E 

Alia  ant.  Fult'et  ciara  tiies 

A  Clirislo  magnilicata, 

Martyrio  saneli  Jusli 

Nimis  atque  dicata. 
Hanc  tHiristi  marlyris  venerantes,  amici, 
Ecce.  sancte.  ])er  queni  pereunl  inimici. 
Hanc  Tergestini  on.nes  recnlunt  pretiosjam. 
Perquaiuse  noscunt  diaboli  superare  dolosam. 
Qua'sumus,  pio  Ghristo  pie  lu  nos  redde,  patrone 
J  uste,  et  aniniam  noslram  per  dona  corona?. 

Oratio.  Deus  qui  justitiam  diligis,  et  aequita- 
tem  considerat  vultus  luus,  concede  propitius 
nobis  beati  Justi  martyris  lui  sic  juste  vivere 
merilis  et  exemplis,  ut  operibus  ju.stitiai  intenti  ad 
justorum  gloriam  veniamus.  Per  Dominum. 
Ad  Completorium 

Capitulum.  Justus  si  niorte  prteoccupatus  fue- 
rit,  in  rt'trit,'i'rio  crit. 

Hymnus. 

Ructans  dedit  sententiani 
Deniens  dehinc  Mauacius, 
Gravi  juhens  sub  pondere 
GoIIa  lassala  premere. 

Tunc  lineo  sub  ilamine 
Massa  rcvinctus  plumbea,  * 

Astrinsit  almos  humeros 
Solo  mersa  cuin  gavboso. 

Gujus  sacrum  corpusculum 
Li(]Uor  voinit  in  Hlore. 
Sebastiauus  preshyter 
Sepulcro  tradit  martyiem. 

Ueo  Patri  sit  gloria 
Ejusque  soli  Filio 
Cnm  Spiritu  paradito 
|Etl  nunc  el  in  perpetuum.  Aiuen. 

Ad  Nunc  dimittis.  Ant.  Laudate  in  hymnis, 
plebs  Tcrgcstina;  atqnt;  tc-,  pie  Justc,  vincentes  *    ,  vincenteV 
possint  hostium  coIunm;is  viucerc. 

Oratio.  Duus  qui  beatum  Justuiu,  martyrem 
tuum,  ut  gloriam  consequeretur  justorum.  ad 
tumu  Fillum  Dominum  nostrum  Jesum  Chrislum 
vincL-ntem  atlraxisti,  da  nobis,  qu;t;suuuis,  ipsms 
meritis  ad  eumdem  venirc  trahontcs  ad  tc,  qui 
cum  eodem  Dco  Patrc. 


emu  ±-  « <iuia  ±-  '«  (sanctuiu-tuu.  ul.)  i.ru  sanclo  corpore 
b.  m.  J. revelato  sihi  invicem  gratulari.  -  "  nonis 2.  nonos  a. 

(1)  Cu.n„e„i.  A,,nlneiis.  lih.  u,  p.  -2«.  -  fil  Iin:n.,  I-Wo-     Juf.,  lib.  v.u.  -  Ci)  llist.  Tergesii.  lib.  v.  cap.  9.  ^^ 


Num.  5.  -  '  volutans  'i.  -  ^  om.  3.  -  '  (in  o.  1.)  om.  ±  — 
*  cunfusioueni  et  aUii.  ±  —  "  (eis  c.)  domos  tidelium  3.  — 
«  el  (irfrf. "i.  —  ^  eum  %'i.  —  '*  (p-  s. e.)  postquain  sepelierunt 


DIES  yKCU.NDA  XOVEMBUIS. 


431 


Ad  Matutinum. 


Ant. 


Invit.  Rcgeiii  juslomm  quem  Justus  rruitnr; 
eoi-um  iu  regno  vitae  laudet  integritate. 


In  I  Nocturno. 

Ant.  htv  l)fiilus  noniiuG  Jnstus,  vlr  sapientia?. 
abs(iue  reatu  legi  nddictus  vlvere  sapuit. 

Ant.  Apurl  sanetuui  Justuni  popuji  mala  sunt 
medilali,  quouiam  pia  mens  jiissit  Justo  se  ad 
astra  verti. 

Ant.  Ad  Dominum  Juslus  clam;ivit  voce  bcata, 
et  do  ninntr"  Dci  luit  lianc  iu  vulloni  inviatus. 

Post  I  lect.  i^.  Tenipore  po.sl  Christum  riatum 
rcfrnabat  Maximiami>  et  cum  cfvsare  collcga  Dio- 
c]etiauu.s,  in  TergestiMii  urljo  eoruni  stella  marina 
sanctus  Justus  :  *  martyr,  vir  sapiens,  ju.stus. 
f.  Iste  desiderabat  pro  Cliristo  martyr  esse,  scd 
obstabat  magi^tratus  Manacius  hlanditiis  velut 
agnus.  *Martyr. 

Post  II  lect.  ^.  Sanrlum  credentes,  plcrique 
^  genuero  petenlcs  Justuiii.se  Chi-i-sto  mundo 
obtemperans  conmiisit  in  lundo,  ac  tibi  in  san- 
ctis  :  *  ad  fiiterna  jussa  tonantls.  V.  Pro  regno 
Christi  qui  mortem  spernens  subisti,  <,'audes  In 
cn'lis  cum  justis,  Juste  fidelis.  *  Ad. 

Post  III  lect.  i^.  Cum  sanctus  hac  in  urbe  Ter- 
,  mi.  gestina  lerretur  '  in  urbe  Justitite  lumen,  fidci 
ferenetur.  condidit  cacumen,  Manacius  pneses  baratnnu 
mox  fereudum  ut  horcs  in  suuui  Ghristum  muni- 
tus:*  verbere  tristi  tunc  indigue  dignus  martyr 
percutitur  cuncta  benigne  exoplatus.  f.  Chrisfum 
minitalum  non  limei  iste.  *Verbore. 

In  II  Nocturno. 

Ant.  JustitiiB  solem  qui  Christum  Justus  ama- 
vit,  hunc  scitoto.  ])ii,  Deus  quonlam  luirificavit. 

Ant.  Iste  domnm  Domini  fidei  virtule  regebat, 
qui  fidei  seulo  censobat,  sidus  in  astra  mittebat. 

Ant.  Gloria,  laus  et  honor.  Christe  Domine, 
atque  corona,  nieritis  sancti  Justi  concedens 
ciT'lestia  dona. 

Post  IV  lect.  i^.  Vir  Domini  Justus,fidei  suh 
togmine  tutus,  non  dubitans  Christum  venerari 
C  islum  crucifixum  :  *  coraui  prpefecto  respondit 
flamino  recto.  V.  Hic  inquisitus,  fidei  de  jure  per- 
suasus,  mente  quidein  sana  contemnens  idola 
vaua.  *  Corani. 

Post  Vlect.  i^.  Tunc  sanctum  virum  Manacius 

iUe  tyrannus  carcere  clausit  securum  :  *  eum  eo 

iuxalla  fulsit,  orantem  .Tustum  tciiuit  de  carccre 

'apot/r.       ductmn,  v.Huue jussitsuis  crudis  '  affligoro  ncr- 

crucis.       vis  :  laudateChristuniDtmiinum  Justihunc  cruci- 

fixum.  *Cum  eo. 

Post  VI.  lect.  ^.  Verus  amor  Christi  sic  Justo 
profuit  isti,  qui  nihil  in  vita  cupit  nisi  sola  su- 
perna.  y.  Iste  erucem  mortis  lucriim  pro  Christi 
nominejustum  corpore  dedit  se  Christo,  quem 
coluit  crucifixum.  S).  Optaus  propter  istum  coele- 
stem  ducerc  vitam.  Gloria.  *  Optans.  ' 

In  III  Noctnrno. 

Ant.  Justus  Tergestinus  coelum  dilexit;  Juste 
beato,  propter  quem  lutune  gente.s  Christo  cre- 
deiites  renatie. 

Ant.  bi  securo  sanctus  Justus  jam  morte  quie- 
-^eit,  a  Christo  Domino  (jui  nun(piam  eorde  reces- 
sit 


lu  capilt-   hujus  tii  lapidcm,  simiiuum 
poMiisti  Iiyinnum,  tamquam  eoroua  sonip.T  spe- 


»;x  ivvn. 


ciosa  fuisti. 

PostVIIlect.aPosti 


luaiii  noipie  pn-na  iU'(iuo 


sponsio  vocis  amans  insunicm  vcre  Justum  ptituit 
prt^valere  :  *  ipsnm  per  amor(Mn  vult  prteses 
perducere  Ibrtem.  V.  Hic  solum  Jesum  Christum, 
queni  prjedixitin  cruce  fixum  atquedoos  lotcrri- 
m<)>conlcmnit.  aiiima  ipsi  infixum.  *  Ipsum. 

Post  VIII  lect.  it.  Ergo  piiefatmn  Juslum.por 
scculabeatum,  pnesesdamnavit,  nec  non  forrco 
nervo  ligavit  :  *  subnKM-gons  plmubii.  pdani  dans 
ipsiim  profLindo.  v.  Prudcus  istc,  nimis  dum  sic 
pateretur  in  hymnis  laudabat  Jesum,  pro  mundi 
crinune  la-sum.  *  Submcivcns. 

Post  IX  lect.  H.  Funibus  ct  plimibo  Justum 
por  mcmbra  ligatum  dc  pelagi  rundtj  sotvit  maris 
unda;  *  heato  martyri  gratia  Dei  dodit  ossc  dignum 
trophseo.  f.  Cum  noctc  tota  maro  jiassum  vincula 
foiii'ront.  i^.  Pnecipicnto  impio  tunc  noctis  tem- 
pore  Justmn  ciedi,tameii  riicrunt  digiio  siia  digna 
membra  sepulcro. 

Seii.  lii.  Dcdit  Dominus  nultini  Chrisliis  voce 
sanclltatis  esse  tutum,  ac  sanclum  Justum  palc- 
fecit  carne  solutum  atquc  Sebasliano  sanclo  pr*- 
cepit  noctc  cbmdesHue  ul  pctiit,  hic  doctus  pon- 
tifcx  invcuit  Justi  cori»iis.  V.  Tunc  idcni  folix  cl 
Christi  turma  fidelis  ea&Iitus  id  notum  cognovit 
valde  cssc  nolum  o(  satisfccil  per  oumia. 

Ad  Laudes  et  Horas, 

Ant.  In  c(Elis  regnat  perennis  qui  supoi-  omnia 
Christum  semper  saiutc  coluit.  martyr  Justus 
benedictus. 

Ant.  Servivit  Doniino  semperju.stissimusi.ste 
in  Christo  Uetans.ncc  hunc  roputans  nisl  justo. 

Ant.  Ad  Dominum  sompcr  Justus  vigilavit,cui 
Deus  et  nunc  rcgrium  sinefine  pneparavit. 

Ant.  Quom  hi^nedicunl,  qui  somper  vivit,  ciim 
Cliiistu  gaudct,  in  isto  inarlyre  vitii  est  supor 
astra. 

Ant.  Lietatur  in  hymnis  plcbs  tua  dignis,  te 
ple  Justc  victor  Ibrtis  super  omiies  hostcs,  ut  col- 
laiidenms  tecum. 

Ad  Benedictus.  Ant.    Ilic  .saiictus  invictus, 
martyj'  brncdiclu.-,  qiii  Domino  vivcns  et  cl  sem- 
per  benedicens  martyrio  vitam  pro  quo  perdidit  ' 
istam  in  maro  jactatus,  nunc  super  aslra  hcalus 
nobis  ipso  Itomis  diguetiir  ad  ievum  pcrviniiic. 

In  II  Vesperis. 

Ant.  Iii  mandiilis  Dci  nimis  sanctus  Justus  hic 
in  hyinnis  sjepo  eum  coluit. 

Ant.  Isto  calicem  salutis  Christum  signifer  vir- 
tufis  siimerc  non  timiiit. 

Ant.  Ilic  pro  Christo  tribulatus,  nunc  in  ccelis 
exaltatus  est,  ut  talem  decuit. 

Ant.  Oculos  semjier  ad  eum  ut  habere  posset 
cuiii  sanctus  Juslu>-  tcniiit. 

Ant.  De  profundo  maris  hujus  sancti  dies  ful- 
get,  ciii  Dcus  hunc  crlpuit. 

Ad  Magniflcat.  Ant.  Justum  Christus  Domi- 
nus  cum  juslis  iiiirilicavit  et  cum  omnibus  s;metis 
supor  astra  bcalitudinis  i»ossessorem:nec  non  et 
magnifieemur,  ut  sine  fine  benediclionc  nos  adju- 
vet  ipse  patronus. 


OFFICIUM 


m 


OFFIf:iUM  SANCTI  JUSTI  MARTYRIS. 


V.X    IMI'B. 


OFFICIUM   SANCTI   JUSTI 


SEGUNDUM      HITUM      HOMANUM. 

Ex  proprio  Torgcslinn.   Oiniiin    dc   (■oMiiiiuiii 
proettT  si'((ueiitia. 

I\    I    NOCTURKO. 

Lectionbr.  Frritres  Dohitores.  do  c-((iiiinniii  |ilii- 
riiiiM  MM.  ciim  l^l^.  iiniii^;  M:ir[. 

Ix  II  KocriiMNo. 

Lei;tii)  IV.  -lustus  cx  ciin.stiaiiis  parcntibiis  Tcr- 
jjeste,  AquileiiE  provinciae  civitate.  natus,suh  Dio- 
clctinno  et  Maxiniiano  pnncipibn?.  ferventi  in 
Dcnni  cli;inl;itc.  pnccipua  m  panpcrcs  niiHoricor- 
dia,  oninique  genere  virtutuin  nornlt.  A  Manatlo 
H  pripr<'clo.  qni  ab  eisdem  principibus  inandalun) 
accej)crat  occidendi  quoscunique  Oilsos  dcos 
venerari  renuentes.  accersitus,  se  chrisiianam 
religionem  in-ofiteri.  et  Christum  Jesum  verum 
Denin  et  honiinom  venorari,  inanesque  frenfinm 
deos  deteslari  liboro  respondil. 

Lectio  v.  Cumque  pneses  noc  pollicit;Ltionilais. 
noc  minis  Justum  a  sancto  suo  proposUo  diino- 
vorc  valnissct,  in  olisciirmn  lclrmnque  carccrcm 
dotrudi  mandavil,iihi  asslduisprc^cihus  por  t(.)tam 
noclem  Doum  dcproeatus  est,  iit  ad  paUnam  iiiar- 
lyrii  su;i  siimma  misorjitionc  cum  pci'duccre 
(lijirnarcliir.  Mani- scquonli  c  carccre  cductns  M;i- 


natio  sislitur,  in  oodcuKpic  proposito  vonerandi  D 
Christum  Dominuni  viriliter  ijormanens,  ac  falsis 
diis  aacrificare  recusans,  denudari  ac  diris  Ha- 
gellis  cfedi  jussus  est. 

Lectio  VI.  At  cum  noii  solum  fortiter,  verum 
etiam  alacri  animo  emu  praeses  sustinere  vini  tor- 
menlorum  prospiceret.  ira  commolus,  jnhot  ut 
gravihii.s  plumhi  ponderihus  ad  ojus  collum  ct 
manus  alligulis,  in  mare  demorgeretur.  Quod  cum 
Juslus  audivit.  valc  diclo  fratrihus,  suscipiens 
ipsemot  pondcra,  quihus  promohatur,  feslinans 
quasi  ad  epulas  iturus,  ad  litus  progreditur,  ihi- 
(tue  parva  In  scaplia  impositns.  ct  in  altuin  dcUi- 
tus  atqiic  in  prolundum  piojcctus.  preces  Dco 
fu!idens  eiquo  gratias  agens.  martyrium  consum- 
mavit  quarto  nonas  novemhris.  Fcrtur  ctiam 
sanctum  oadcm  nocto  cuid;im  piosbytcio  noininc 
Sebastiano  ;ipp;uuisse,  eique  imporassc  ut  ejus 
corpus  ad  litus  diruptis  vuiciilis  jam  appulsmn 
sepelirel,  idque  hunorilicc  facluni  iuissc  muitis 
convonientihus  christianis. 

I\    III    XdCTCMNO.  ,, 

E 

Leotu)  sancti  Evangelii  sccimdum  Joannem  : 
In  illo  tcmpore  dixit  Jesus  discipulis  suis:  Amen, 
amon  dico  vobis.  nisi  granum...,  cum  homilia 
S.  Augustini  in  .loanncm.  Tract.  .M. 

Oratio. 

Dous  tpii  Ijcalum  Justimi  marlyiem  luuiii  vir- 
tute  conslantia;  in  passlone  rol)orasti,  concede 
propillus,  ut  qui  cjus  lestuin  hodicrna  die  cele- 
hranuiti,  ojus  quoqne  consorlio  pertruanmr.  Per. 


DE    SANCTO    VICTORINO 


EPISCOPO  PCETOVIONENSI  I\  PANNONIA. 


r:.  V.  H. 


§  I.  Viclorini  riiemoria  in  inarlyrologiis. 


riUillAKll.llKlt 

INITIO 

.•^KCliLI    IV. 

Actis 
ihperiiiti», 
S.  Virtorini 
riof/iinn  pj- 
N-  Uiprony- 
tiio  aliisi}nc 
in  murtyroio- 
r/ia  triiDsiH. 


Vicloriiii  citiscopl  d  t/loriosi  Chrisfi  niarfi/rif. 
depcrdHiH  Arfls  lihrisqite  ainissis  iii(persfcs,pra~ 
rldrii  rir  f  lii  Krclesis  ratliolico!  fasfis  docfriiia; 
ar  sanrtitafis  gtoria.  Cujns  ciri  tam  c<)re(/ia  fuc- 
ruiit  hi  Christil^crlesiam  iiier/fa^  iit  delefis  oninihiis 
iiujciiii  sriciifi;i-ijnc  iiioiiinnentis  ^  Ijisinsijiic  niar- 
tijril  narratlonc  ohsoleta,  sola  niaynitiidinls  rjiis 
faina  u])ifd  mppares  et  a;tate  proximos  ejus  nouicn 
ohVnionl  crljnicrit  cinit  nimioriii  reritin  he/ie  ijcsia- 
rinu;  ijiuc  nc  omnlno  ohlifterarcntur  fererunf  iin- 
primls  Hieronijmus  jier  f req ue n t es  Wclovim  luii- 
dationcs  et  encomla,  Optafus  i/uoi/ue  MUccHanus 
ar  Cassiodorus.  K  qnorum  Hhrls  sinirfi  cpisropi  ef 
marti/ris  elof/ittni  posteri  ejcceij}sei'uiif,  quod  san- 
etorum  fasfls  insrrljjfnni  scrrnf  Victorino  saccr- 
dofii,  marti/rij  ar  doctriux  ferfjcininani  coronam. 
Morfijroloiforuiu  qiti  Victorini  nientincrunf  primns 
esl  Ado  ,  ad  iV  nonas  noceinhres  Ita  srribens  : 
Natalis  sancti  Viclorini,  Pitahioncnsis  cpisiupi, 
qni  pcrsmitione  Dioclcliaiii  martyrio  conmaliis 
osl.  Ilunr  .^ccutus  l\^nardus  codcm  die  .Kcrlhlf  : 
Natalis  beali  Victorini.Pilabiouensis  cpiscopi,(pri 


post  multa  documcnta,  ut  sanclus  Hior(jnymus 

leslatur,  persccutionc  Dioclotiaiii  martyrlo  coro- 

natus  est.  In  qucni  Wandalhertus :  Quartis  VIclo- 

rine    sacer    martyrque    "-   boaris.    Maurnlyciis  •  cod.  n-fii»" 

1'siiardi    (4o(/ium    dej)ravaf ,    Ficfaricnsem    pro     nieiilij:qiif 

Pifahioiiensi  Vlcloriiium  fadens.  Galeslnius  codcm 

errore  suum  ViL-torini  eloi/iuni  defurjnivif :  Pict;i- 

vis,  sancli  Victoriui  opiscopi,  qui  in  doctrina  in- 

structus.cu>leslihusquc  virtutihus  ornalus.inipsa 

Diocleti;mi  pcrseuutlonc  non  modo  c(mstantcr, 

sed  etiam  sumino  cum  gaudio  niorlem  pro  Christi 

noininc  suscopit.  Tandem  in  Marfi/ro(oi/lo  Roina- 

no  \"\i;{ov\nv\s.  hin' cloijio  cclebrafur  ad  IV  nouas 

noreiuhres :  Eodem  die,  natalis  sanoti  Victorini, 

Pict;ivicnsis  cplscopi,  qui  |)0sl  niuit;!  cdit;t  scri- 

jila  ut  S.  Ilicronymus  tcstaliir.  in  pcrscculionc 

Dioclotiani  marlyrio  coronatus  ost.  In  martijro- 

lojiis  Ilieroni/mianis  ad  d/ein  secundum  noreni- 

hris  Victoriui  nonicn  non  inrciiltur.  Opinor  aufem 

A'iclorinum    martyreni    i/nl  calendis   noreinhri^ 

iii    iisdcm    lin/diitur,   Innic    nostrum    essc    Viclo- 

nmuii. 

S  II. 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


A 


innstis. 


Victoririi 

opn^ciihe 

nir 
/ironcijjt"- 


m 

omnibus  sacerdotibus  uno  leinpore  celebrelur. 
In  AnnaUbm  ecdesiastich  ad  annum  303,  ii.  127 
aliam  prxfara  rausam  Baroniu,t  adscriimt  atr 

8  II.  Do  nolis  Victorini  noinini    ^'''"■''"' m^^'  victonni  nh-os  i„fer  aporn,pha 

>'ecensuent :  scilicet  quod  in  explanatione  Scriptu- 
rarum  secutus  sit  Origenem.  Qnod  dsi  m-nm  sit, 
nnUam  tamm  proscrihendi  ejits  opera  cansam 
suppeditat. 

%  III.  S.  Vietoriiuis  Pictavien- 
sisne  an  IVptovioiUMisis  opi- 
scopus  fuorit. 


AUcTone 
G.  V.  H. 


Df:  Victorino  quanupuint  paura  nubis  innotuc- 
runt,  pluns  tamen  quaistioues  moceudx  sunt; 
quihus  nt  comjruo  satisfiaf,  rctpouso  opfram 
dntitri  sumus.  Et  prinio  quidem  mirum-  tndcri 
potest  opuscula  viri  tam  expressis  verbis  ab  Hiero- 
nymo  laudafi,  ufl  infra  patebit,  a  Gelasio  papa 
prosrripta  fuissc  inter  apocnjpha.  Sed  Barnnins 
in  notis  ad  Marfyrologium,  in  hunc  locuni  :  Ne 
mireris,  iuquif,  lector.  si  hujus  Victorini  opnscula 
Geiasius  papa  in  can.  Sancta  Ronian..  distinct. 


ajoris  momeuti  qua^sfio  patrum  uosfronim 
mrmoria  mota  fuit.  de  .si-dc  ij/iscopali  S.  Victo- 
ritii  ,  utrum  ec.ctesix  Fictarorum    in    OaUia 


15,  recensuit  inter  apocrypha  (1):  nam  (ut  scribtt  prxfuerit  an  Ptetovionmsi  in  Pannonia.  Cui  qux- 

S.  Hieronynuis  de  Seript.  Eccl.  in  Papia)  sectatus  stioni  ampHssimc  respondit  J.  Launoius  GaUus  in 

est  Victorinus  una  euni  aliis  nonnullis  viris  san-  pr/eclara  De  Victorino  episcopo  c!  niartyre  dis- 

ctis  et  eruditis  sentcntiam  de  millenario,  qute  ^^^'^^'AWone.tpcEjnumumruUjatafueratanno  IdoS: 

g  quidem  (ut  superius  dixinuts)  usque  ad  teinpora  nosaitcram,  auctiorem  et  correctiorem,  prx  ncufis 

Damasi  papfe,  absque  jactura  fidei  vel  commu-  hahemus.  Imprimis  dinceiitatiouis  occasionem  c.c 

nionis  divisione  libere  terebatur,  nec  crimini  data  ipso  dahimus  Laiinoio,  quam  ad  Chrisfophorum 

est  Papiai,  Justino  iiiartyri  vel  aliis,  quo  minus  Faureum,  Parisiensem  theofoijnm,  cauouicum  ef 


Victovimis 
iion  Pictafi- 

eusis  sed 
i'{rtovioneii- 
sis  fpiscopiis 

ptvbatur 


inter  sanctos  et  ecclesiasticos  viros  adscriberen- 
tur.  At  vero  ea  danmata  sententia,  etiam  illi  fa- 
ventes  scriptiones  jin-e  proscrtptfe  vidcntur. 
Quseri  etiam  potesf  cur  Victorini  damnatio  repe- 
riatur  in  synodo  Pomaua  secunda  sub  Silvestro 
papa.  Eesponsum  dat  ideni  Baronius  in  eadem 

Aliu  ejmdem  ""'"  ■'  Rursus  auteui,  inqnit,  dc  Victorino  mone- 
ilumnatio     mus  lectorem  incerto  quodam  niodo  irrepsisse  in 

'iiipfjosiutia.  synodum  Romanam  secundati!  (2),  sub  Silvestro 
papahabitam,cap.2  danmationemVictoriiii,  epi- 
scopi  Pictaviensis,  cyclos  paschales  perperam 
supputantis  :nani  nihil  protsus  illi  commune  cum 
pasehali  calculo,  vel  ciun  Silvestro  papa,  cum 
jam  temporibus  Diocletiani  fuerit  martyrio  coro- 
natus.  Error  supradictus  videfur  provenisse  ex 
alio  Victorino  Aquitano,  ecclesiastici  calculi  sup- 
putatore,  cujus  cyclos  erroris  coarguit  Victor 
Capuanus,  Beda  et  alii,  qui  et  vixit  tempore  Hi- 
lart  papai,ut  scribit  Gennadius,  de  Viris  illustribus 
c.  88;  unde  apparet  canonem  illum  non  esse 
illius  concilii  habiti  sub  Silvestro,  sed  alterius,  in 
ilhtd  tamen  illapsum  :  vcl  dtcendum  de  alio  quo- 
dam  ignoto  homine  illic  agi,  et  non  de  Victorino 
episcopo  Pictaviensi,  nam  in  tabulis  episcopormu 
ejus  ecclesite  unus  tantuin  ejus  nominisidcmque 
martyr  ac  primus  ejus  sedis  episcopus  ponilur  de 
quo  hic  agitur.  Hatc  Baronius ;  veruni,  ufi  scite 
animadcerfit  Launoiiis  (3),  yratuitani  Baronius 
sibi  creat  mofestiain  et  cum  tarra  conteudit.  Xam  et 
Virforiuus   iUe  et    syundus   qiuc  eum  damuaiif, 


C 


officialem  Pictaviensem,  ita  enarraf :  Victorinum 
qui  fureiite  in  christianos  Dioeletiano  fecit  niar- 
tyriuin,  Fauvee  doctissime,  Pictaviensem  fuisse 
episcopum,  sci-iptores  imilti  quingentis  circiter 
abhinc  atmis  memoriie  prodidrrunl.  In  hs  Picta- 
vienses  et  domestici  siinl  (jnidani,  alienigenje  ct 
extranei  sunt  alii.  Pictavienses  et  doinestici  cele- 
briores  jetate  nostra  vixerunt  Joannes  Beslius  et 
ab  fo  inductus  Henricus  Ludovicus  Castatieus 
Rupipoz-Leus,  loci  episcopus,  ambo  de  Mtteris  cete- 
roqui  bcne  ineriti.  Alienigcnfe  et  extranei  cum 
hocce  teinpore,  tum  aiite  illud  tloruerunt.  Anti- 
quiores  junioribus  facein  prietitleruiif  ad  lapsum, 
erraiulique  viam  mmiierunt.  Utrosipie  fefellit  tKin 
absimile    patronyiuicuni    alterius    urbis,    cujus 
ecclestam    Victorinus   adiuinistravit :  Pictavlen- 
sem  et  Petavionensem  seuPitabionensem  episco- 
pum  pro  uno  eodemque  ucceperunt.  Errarunt 
ipsimct,  et,  cum  errarent,  perperam  credidcrunt 
erratum  ab  iis  qui  ajmd  B.  Hieronymimi  et  alios 
auctores  Petavionensem  seu  Petabionensem  de- 
scripserant.  Talis  nominum  similitudo  simiies 
quoiidam  errores  pcpeiit  et  scriptoiibus  i'gregiis 
tenebras   offudit.    Tum   quibusdani   interpositis, 
orafionem  sic  cnncludit  :  Porro  Victoiinum  non 
Pictaviensem  in  Aquitania  II,  sed  Petavionen- 
sem  seu  Petabionensem  in  superiori  Pannonia 
claruissc  episcopum,  tain  multu  confirmant,  ut 
cur  alii  senserint  aliter,id  admirutionem  habeut 
qiiam  maximani.  De  hi>  vero  niultis  pauca,  sed 


pctitia  sunt.  Fuit  quidam  Victorius,  uou  Victori-  praicipua,  delibo.  Tum  noimullas  ad  dissertalio- 

nus,  qui  royatus  ab  Hilaro  papa  cijclum  pascha-  nem  observationes  adjicio  quibus  vel  eadem  illu- 

lem  edidif  aniio  463.  Hitjns  Vicforii  nnmen  (tcu-  stratur  ampHus  vel  quie  futuia  sit  ejus  utilitas 

nadius  (4)  posuit  in  cataloyn  virorum  iUitsfrium,  explicatur.  Xorerit   enpj   beniyuus  fector,  fofam 

enmque  dicit  (/enere  Aquitamnn.  Cujus  guum  Gen-  causam  pendere  e  lectione  unius  vocis,  qnam  ati- 

nadius  a:quaiis  fuerit  eumque  a  facic  uosse  potuc-  qni  iion  intefligente.^  ad  simitis  vocis  fonnam  cor- 


rit,  sane  citin  Launoto  judicare  debemus  Genna- 
dium  viri  nomen  non  ignorusse ,  esseque  non 
Victorinitm,  sed  Victorium,  qno  nomine  ettam 
aitdit  in  concUio  Aurefianmsi  IV,  auuo  Christi 
■"i-io,  e.  1 :  Placuit  itaque,  Deo  propitio.  ut  san- 
ctum  Pascha  secundum  laterculum  Victorii  ab 


riijendn  traduxerunt.  Quum  enim  aptid  IHerony' 
luum  li  alins  Victorinum  leyennt  Petaliinnensem, 
Petacionensem  rel  Pictavioneusem,  et  urhem  scrihie 
non  cnqnoscerent,  Pictaviensem  scripserunt.Xicton- 
mimPa'torioneusem(i.q.PetahinuensemjepiscopuiH 
esse,  facile  prnfmre  possumus.  Operam  pro  uofjis 


(1)  Migae,  P.  L.,  loiii.  LIX,  p.  Hi-i.  —  i'2)  Labbe.  Concilio- 
nitm  colhctio,  tom.  L  p.  1547-I54'J.  —  13)  De  S.  Victorino. 
Novembris  Tomus  L 


Observ.  IV.  -  (t)  Migne.  P.  L..  toiii.  LV!U.  [..  11 1^. 

55  jam 


m 


DE  S.  VICTORiAO  [-^IMtiCGPO  P(ET0V10NEi\SI  ET  MAKT. 


AOCIUUt 

(;.  V.  H. 


rr  S.  lliero 
ii  i/ino. 


B 


'lltUilfUr 


Jam  dialiiiH  pusnif  Lau/ioiHS,  quain,  nc  arfmn 
agamus,  ad  incudem  revocare  non  debuimus.  Qiim 
enim  iUe  inqiiisivit  ef  reperif,  rem  phiiie  ar  jjerferte 
dewnustruiif. 

4.  Argumentuni  jiriminu  ducitnr  jiire  ar  uicrito 
ex  S.  Hieroni/ino,  rnjus  ijuiiique  loros  iiffrrt  Laii- 
noiiiSj  e  qu  i/iiisjf  rofjatii  r ':i.\"\ctorinus  ab  Jlieraiigiuo 
non  Pictatiensis,  sed  Poetovionensis  sire  Pitabio- 
nensis  c//W?/.s /■///.*«'.  Duo  oxstanf  inlibio  De  viris 
illu.stiihus.  Unus  in  Pajtia  Hici-apolitano  opiscopo: 
"  Tortullianns  quoque,  inquif ,  in  libro  de  Spe  fide- 
lluMi,  o(  Viclorinus  Pigtavionen.^is  el  Lactantius 
hac  opinione  ducuMtur; .  ita  oditio  Voneta  anni 
1470.  Huio  oditioni  consenliunf  plures  antiqui 
manuscripti  codicos.  unus  S.  Oemiani  Pralensis 
ad  Lulotiani,  altor  S.  Victoris  od  eamdem  nrbeni, 
ubiPETAvioNK\sis, teitiusbibliotbecteregi*,  quar- 
tus  bibliollioca;  Puleana:!.  ubi  PlTABioNENs!s,quin- 
tus  nionasterii  Beata;  Mariae  cle  Longoponte, 
«extus  nionasterii  Bcahr  Maria^  do  Vallo,  septi- 
mus  Beatm  Mariae  Ilonicnsis,  duo  in  bibliotheca 
Thuana  notie  probatissiniaj.  Ex  his  auteni,  quEe 
ccrliora  sunt.  corrigenda  cst  cditio  Romana  anni 
14().s  et  1470,  Moguntinensis  anni  1470.  Voneta 
anni  1488,  Basiliensis  anni  1492,1516,  1524,  1526, 
1553,  1565,  Lufrdnnensis  anni  1530,  Romana 
1561.  et  qua;  consequuntur  oditionos  alioe  iu  qui- 
bus  Pictaviensis  exaratur. 

5.  Deinde  fraiisif  ad  aiterum  tocinii  ex  endeiu 
libro  ]}e  riris  iUustrilms,  qiii  est  iii  Victorino 
ipso  :  Victorinus,  Pitabiokensis  episcopus,  non 
seque  latino  ut  firpeco  novorat.  Unde  ejus  opera 
grandia  son.^ibus,  viliora  videntnr  couipositione 
vorborum.  Sunt  autem  ba;c  :  Comiuentarii  in 
Genesim,  in  Exodum,  in  Leviticum,  in  Esaiam,  in 
Ezechiel,  in  .Abacuc.  in  Ecclosia^ten,  in  Cantica 
Canticoruin.  iu  Apocalypsiu,  ot  adversus  omnes 
hfpreses,  el  mulfa  alia.  Ad  extremum  martyrio 
coronatus  est.  Ita,  ait  Lauiioius,  Romana  cditio 
anni  I46S  ot  1470,  Mogunlinonsis  1470,  Ba.siUensis 
1516,  1524,  1526,  1553,  1565,  Lugdunensis  anni 
1530,  Sixtus  Senonsis  libro  6  Bibliothecfe  sacrEe 
annot.  345  et  347.  BoIIarminus  Ilbro  do  Scripfori- 
bus  ecclcsiasticis.  His  omnibu.s  adstipulantur 
manuscripti  codices,  unus  Sancti  Germani,  altor 
Sancti  Vicloris.  tertius  bibliolliecje  regiie.quarfus 
PutcauiK,  quintus  monasterii  de  Longoponte, 
sextus  Bcatje  Marioe  de  Valle,  duo  in  bibliothcca 
Tliuana  nolie  prohatissimte.  Ex  his  autem  corri- 
gondus  est  codex  ms.  Beatae  Mariae  Remensis  et 
alii,  si  qui  sint.  Corrigenda  quoque  editio  Veneta 
anni  1470  ot  1488.  Ba.siliensis  anni  14'.)2  et 
Romaiui  anni  1561,  ct  consequentes  aliie,  in  qui- 
bus  Pictavionsis  legitur. 

6.  Tertius  Hiernnijmi  Inrus  e.<t  iu  Episfofa  rou- 
fra  Vigdautium.  "  Taceo  de  Viclorino  Pictavio- 
NENsi  et  ceteris  qui  Origonem  in  cxplanatione 
Scripturarum  secuti  sunt  et  expresscrunt.  .  Ita 
Romana  e.Ulio  anni  1468  ef  1470,  Moguntinonsis 
el  Venela  ejusdoiii  anni  1470,  Veneta  1488,  Basi- 
liensis  1492. 1516,  1524,  1526,  1553,  15G5,  Lugdu- 
nensis  anni  1530.  His  editionibus  opitnlautur 
manuscripti  codices,  unus  Sancti  Victoris,  alter 
Kavurrici  collogii  in  Academia  Parisiensi,  tertius 
bibliothecie  TillianiK,  quartus  monasterii  Beata; 
Maria:'  d<'  Longoponlo,  quintus  monaslerii  Saneti 
Joaniiisde  VinoisapudSuessiones.sextus  Antonii 
Loiselli,  illustris  quondam  in  senatu  causidici, 
septimus  Claromonfani  collogii  Paris.  Socie- 
talis  ,Icsu,  annorum  plus  minus  octingento- 
rum,octavus  FF.Prajdiealorum  S.MarijeAnnunc. 
Paris.,  nomis  apud  Rolomagenses  in  bibliotheca 


fratrum  Bigotiorum,  decimus  Florentinus  manu-  D 
scriptus  ann.  1584,  qui  est  in  bihliotheca  regia  ; 
(res  in  Thuana,  quorum  duo  sunt  antiquissimi! 
Ex  his  aulem  corrigenda  est  Romana  edifio  anni 
1561,  et  consequentes  aliai  in  quihus  Pietavieusis 
reponifur.  Mirifica  esf  oditionum  omnium  cum 
manuscriptis  consensio  antc  Romanum  illam 
editionom,  qure  a  Mariano  Victorio  doinavil-. 
fuif. 

7.  Qnartus  loeus  est  iu  /ibro  ronfra  Hehidium 
su/}  finem:  "  Tertullianum  in  tostimonium  sibi 
vocat  et  Victorini  Pi<;tabionensis  vori>a  proponit.  „ 
Ita  Roinana  editio  anni  14-68  et  1470,  VeneLa  147(1 
ef  11-88,  Basiliensis  anni  1492,  Parisiensis  anni 
1512.  ubi  Piclavionensis.  Accedunf  manuscripfi 
codices  unns  Navarrici  collogii,  alter  bihliothec* 
Tillianife,  tertius  monasterii  Bealfe  Marise  de 
Longoponle,  quartus  monasfcrii  B.  Joannis  de 
Vineis  apud  Suessiones,  quintus  Claromoutani 
colIegiiParis.,  annoruin  plus  minus  octingentorum, 
sextus  FF.  Priedicatorum  S.  Maria?  Annune.' 
Paris.,  septimus  Florentinus  jam  memoratus, 
octavus  monasterii  S.  Remigii  Remensis,  duo 
S.  Victoris,  quorum  alter  est  annorum  circiler  E 
sexcenlorum;  tres  bibliolheca^  Thuan^,  quorum 
duo  suut  anfiquissimi,  codex  ms.  monasferii 
S.  Remigii  Remensis.  Ex  liis  auteni  eorrigenda 
est  Moguntinensis  editio  an.  1470,  Ba.siliensis 
1516,  1524.  1526.  l.-,53  et  1565,  Lugdunensis  anni 
1530,  Romana  1561  ct  consequenfes  ali*,  in  qni- 
bus  Pictaviensis  apparet. 

S.  Quiiifiis  deitiqiie  /ociis  in  rap.  :Ui  Ezecfiie/ : 
Quod  mulli  nustrorum  et  praieipne  TertuIIiaiii 
liber  qui  inscribitur  de  Spe  fidelium.  et  Lactautii 
Instifutionum  volumon  soptinumi  pollicelur  et 
Victorini,PiTABioNENsisepiscopi,(rebrieexpositio- 
nes.  Ita  Veneta  editio  anni  1497,  1516,  1524, 
1526, 1553  et  15G5,  Lugdunensis  anni  1525  (V).Con- 
sentinnt  manu  exarafi  codicos,  unus  monasforii 
Beatae  Uarlm  de  Longoponte,  alter  Sancti  Ger- 
mani  saxoniciB  forma;  litteris  depicfus,  qui  ad 
isetatem  Garoli  Magni  portinet,  vel  corte  filiorum. 
Hic  autem  cuin  ea  conditione  pluribus  jequiva- 
leat,  satis  esset :  unde  necessario  corrigonda  est 
Romana  editio  anni  1561,  de  qua  Vicforius  sic  in 
nofis  ad  illud  caput :  Pitabionensis  falso  antea 
legobatur,  quem  errorem  Sophronius  introduxif. 
dum  non  recte  latinam  voconi  grjece  in  catalogo  F 
roddidit.  Ego  confra  vehementer  contendo  id 
nunc  falso  legi  qnod  recte  anfea  logebafur.  et 
Victorium  perindo  iuani  atque  fals;i  ductum  su- 
spiciono  voferem  scripturam  mutasse.Iinprimisa 
quo  didicit  Sophroiiium  latinam  vocem  qua  usus 
est  Hieronymus,  non  roete  vcrlisso?  Id  enim  gra- 
tis  pronuntiat,  qnod  summa  cnm  ratione  pronun- 
tiiuidum  tuit.  Et  sane  Pitabionem  intcr  et  Pigta- 
vuM  Victorius  ipse  videfur  ignoraro  discrimeu, 
quod  Sophronius  agnovif,  uti  secundum  argu- 
montum  ovidenter  ostendet.  Deinde  supponit 
Hieronymi  catalogum  latine  scriptum  periisse, 
oumque  qui  exstal,  haberi  ex  graica  Sopluonii 
versione,  quam  quis  latine  sil  interpretatus.  Id 
quod  in  hoc  rerum  genere  sic  esl  falsuni,  nl  fal- 
sius  csse  nihil  possit.  Supersunf  Iiodioquo  plura 
latinje  editionis  manuscripta  exompI;u-iu,  quibu.s- 
cum  grseca  Sophronii  versio  non  conjungitur,  et 
in  quibus  VicTonixLs  Pitabionexsis  legitur,  non 
PicTAViENsis.  Erasinusprimus,opinor,  esl  quijam 
edito  Roma;,  Venetiis  el  Moguntioi  latino  beati 
Hieronymi  cntiilogo  gnecaiu  Sophronii  vorsionein 
adjunxit,dum  B;isileie  anno  15l6omniuin  Hiero- 
nymi  operum   editionem  curavit.  Tum,  efiamsi 

fingoremus 


'»iniiiiii,n 


liicin. 


Idem 
jtrohafur 


B 

(X  Sophronio 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS 

nngcie.aus  Soplu-oniun,    id    leoisse   quod    eum  In  I,i.  p.tab.one.v.is  ri>i,rop„.  I,yi,„r   S.„i..u.n 

..c...se  vult  Victonu..  nou  .ude    cousoquerefur  ,r.L.t  ..ri.nu  ConauLJeaiJM,,i7^^^^^ 

.ue..tano  m  E.ech.elen,  refertu.-.  Quippe  opo.-tui.-  nien.i. .-  /.  „..,./..  .ai(ionr,proii  ,-oM,u.  ;',, 

set  vel  a  Sophron.o  cou.n.eutar.u.n  illu.u  gr.^ce  "«^/7»/.v/>./r//a,/.v'V«^v()pusculaVictori.nmvB  o- 

.•edd,tu.a    fuisse,  ut  par.   ,nodo  vitiaretur,    vel  Nm.,.  apocrypha.  OCavum  su,nitur  ex  Bonuuus 

P.-.US  a  hbrarus  qui    descr.pserunt  com.uenta-  ':^/-«/m«/..„r..c/o,-;A».s..y»/ ,n/..vvWn,,,;a./ m,n-- 

.•ium,descnplu.nfuisseeataIo^m,utexeohau-  ginem    rapitis   Sanda   R<.niana    Ecclesia    ^ist 

shnu  acl.batuu.erro.-eui.ueumdemcon..nenta-  xv  :  Opuscula    Victo.-ini  Pictaviensis    episcopi" 

nuni   postea  lra..s(imderent.  Enimvero  priuuua  alias  mAB.0NEN.si.s.  .Vo„»>„  ex  auctoritaieGarZ 

.lemo  sommab.t  mortalium;  secundu.u  nonnisi  qm  Concilia  Wspnni^  edidit,  apud  nuem  in  llie- 

anohjs  qmspinn.  et  conjector  vanus  afHrmabil.  ron,jn,i  rntah,.,a  l..,,ii„r  :  Victorinus  i.iiAB.oxExs.s 

9.  mc  Joan.m  Lanmnus  in  capife p,-in,n  a,-yn-  niarlyr.  l)evi,nn,n  u,yu,nentum  ne.jatinnn  est  ei 

mentoruni  qn.bus  p,-ohatur  Victorinus  ab  Ilie,o-  hho  p,r  se  Imul  efficax,  sed  in  datis  adjunctis 

n,jmo  non  Pictaviensis,  sed  PiTABiONENsis  episropus  ,JOndn-e  sno  ,ion  ca,rf.  Duciiur  ,'.r  sihntio  ' Fo,-tu- 

d,rfusfHisse.Qnod(pmmsolid,-.-^slmeafqueiniurtis-  naii,  Piclaciensis  episropi,  et  GregoriiTn.-onensi^ 

sime  p,-ohri,ir  ac  hujus  rei  auctor  llieronymns  qui  si  tantnm  ,-irum  ,ni,n,im  Fictavorum  episco- 

omneni  omnino  fidem  mereaiur,  res  confecta  rst.  pumscirissenf,  p,„r,d  d,d>lo  Victoriui  tunde.-^  r,-lr- 

Quum  tamen,  quodfieri  omnino  non  dehnerai,  no-  b,-assent.  A,-gumentum  nndrrimnm  est  lorns  .mi- 

sf,-o  adhur  fcnpore    ea  cansa  in  cont,-oce,-siam  'i"'n  Mccex  libello  deLomsancfis,uhi  dicit.-QuA 

im-ata   s,t,    ddKjentissimi  LaunoU   arfpmientum  opinione  ductus  Victorinus  pitahioxknsis.  Ihiode- 

secundum  addenms  quod  sumitur  ex  Sophronio,  rin.nm p,-a:staf  Joan,U's  Areniin,i.^  }ioio,-um  hi^fo- 

.piilibrnm  Hieroni/mi  de   Vi,-is  illusirihus  grsce  rlcns,  qni Hb.  II  Annalium  Boio,-um.  Victorinum 

''''''''■  '^«/"*  Hieronijmus  meminit  petavionen?;em  p/^/.v<-n- 

lO.Fuit  (equalis  Hieronymi.ut  creditur,  grEecus  pum  dicit.  Tertiumderi,nnm  et  ulfimum  .h.mmifur 

auctor  nomine  Sophronius,  qui  librum  illius  de  ex  p,-isro  ,no,-e  rh,-istian.„-nm.qni  .suos  niartijres 

Viris  illustribus  seu  de  Sci-iptoribus  ecclesiasticis  nunquam  inceleb,afos  di,niser,int.  Jam  ierop,-isri 

in  suani  linguam  traduxit.  Hicde  Victorino  sic  in  P/c/^r/Victorinu.u  Huiim  incehhrafnm  dimiscrunt. 

Papia  loqnitur  :  Kal  TEpi-.XX.avo^  ev  x^  p{p>w  izif^  zt,^  Erjo  Victo.irms  non  fnit Plrfac.„-um  rpls.:,,ms. In 


UICIOHK 

';.  V.  H. 


E 


e)i7:!0oc  iojv  T.n-Co-',  /ai  Bvy.roplvot;  neTipTvoc,  x«i  Aa~ 
xTavnoc   Taiit^    t^    oo;cT]cei  u^Xxj.Tcei.  Delnde  in  ipso 

\  ictorino,  nixTopivoc  ITtTaPtiovoc  i;rio--'.o7:oc  etc.  Quod 
autem  in  priori  loco  lUzap^o^  nou  significetPicta- 
viensem,Sophroniusipsesibi  testis  est  iuHilario, 


hora,;junirnto  mirifice  sibi  piacet  Lannoius ;  nobis 
videtur  infirmum.Nec  victrix  Pwtoviouensis  ercleiii,T 
ransa  iam  lablH  fnlrimrnio  Indi./rbat. 

1^2.    Vi    unusquisqnr   intrlliipf,  pais   pi-xdpua 
aiyunienioruni  est  auctoritas  Hierom/mi,  Adouis 


Pictavoinu.  AquitanifB  episcopo  :  'Uipioc,  inquit,  ai.pie  r.^nardi.  qnat  ,rJ  sola  rem  ronfi.d.  /)oterat- 

ntxTopti-jv  'AzoiTaviac  ETrtoy.oTToc.  Nau.  27:6  t(7jv  fl-.xia-  quc  post  LaunoU  lubores  causa  dlj,idir,it,i   rideri. 

PiVmiou  diceretur  IleTaplvoc,  ut  Sophronius  loqui-  Veriim  nnstro  tcnpore  rursus  in  controversiam 

tur,  sed  nty.Tc<j3ivoc.  In  posteriori  loco  res est adhuc  vocaii cixplt  a  rencabdi  viro,  presbijie,-o  Auher,  in 

clarior.  Sophronius  enim  Victorinum  vocat  neia-  periodico  Revue  d'Aquitaine  (I):  .'ul  ,-espondit  rir 

pttov&c  episcop.un  et  Hilai^ium  -cwv  riixTapftov  '.\/,oi-  docii.ssimus  e.r  0,-dine  S.  lirnrdi.-ii,  Vo.nnns  Ch.i- 

^aviac.   HcBc   ntique  clara   sunt  nec  locum  dubio  ma,-d.  llic   voluit  suis    ocuUs   inspicere    codires 

relinquunt.  GrsBCorum  dicendi  modum  deinde  aila-  operuni  S.  Hicronijmi,  quos  bibliotheca  naiionalis 

iis  Socrufis  ac    Sozomeni  locis  confirmaf   Lau-  Parisina  ^^ossidet.  Ins/)eciique  rodices  ceutuin  rt 

^w/ha"  ;  Socrates  in  libro  in  Hist.  Eccles.  cap.  8,  quindecim  omnes,nnoexce/)io,coiifirmantiectiones 

Sozomenus  lib.  v    ejusdem  Histori®,  cap.  12,  petabionensis,  pittabionensis,  petavionensis.  Quo- 

Hilarium  non  fletaj^ituvoc,  sed  flixTipiuv,  vel  fltxTa-  rum  qni  melioris  nofse  sunt  et  anti.juiores,  nomina- 

ptwv,  hic  Tiic  TToXewc  'A/-oiTaviac,  ille  Ti)c  TTo^XedJc  oe-jTe-  Hm  ille  qui  e.st  numrro  12Uil,  srcuti  VI  /lallm- 

pai;  'AxotTavfac    episcopum   appellant.  Quod   vero  psestus,  ac  pulcherrimi  codices  carolint/ici,  secuH 

Sophronius  in  priina  si/llabn  non  i  sed  z  scripserit,  I^,  f"i-  ^fo32,  1800,  187(1  et  alii,  habrnt  petabio- 


niiper  lieiino 
iii  eontroee,-- 
>iiat,i  rocntti. 
il,-rttin  ii,tri(. 


'■'  'iiidtis 
•lliis. 


voc  utque  Twv  IlixTapitiiv  episropum  sonare.  nensis  (3).   Cujus  doctissimi  viri  cura  LaunoH 

l\.Reliquoru,nejnsa,-(/n,nentorumsnmmara,nta  o/iera,n  ,natjnifire ronfirmat.  i.'odex  .pioque  Vsnar- 

afiijl.sse  snffiriet.  Post  ciiuia  dno,  tertium  aiyu-  dinus,  uu.:iori  coxcus,  rx  eailem  biblioihrra  naiio- 

mentum    deducit    ex    inscriptione    Commentarii  "(di  Parisina,  fundi  latini  n.  13745,  fol.  77 ita 

Victorini  iu  Apocrdijpsin,  qucm  Mu,-(/a,-lnus  Bi-  habet :  iin  nonas  nov.  natal.  heati  Victorini  peta- 

</ni£,(s  et   Sixtiis   Senensis  in  suis  manns.rijjtis  bionensis  episcopi  (4).    Votueramuset  nos p,-opriis 

f-odicibus  Victorini  pitabionensis  noniine  inscri-  ocidis  jfrxdictos  codices  usui-pare;  verumtamen,  ne 

ptum  invenerint.  Qinntnm  haurli  ex  iribus  anfi-  actnm  a.jeremus,  labori  atijue  tempori  /)rpe,-clmu.^. 

quis  manuscrij)iis  codlrlbusde  Scripin,-is  auiheii-  Siat  enim  .itabiti/ue  inrirta  rausa  Viclorini  i-ieto- 

ticis  et  ajjocri/phis,  in  quibus  Victorinus  dicitur  viONENsis,  non  Plctaviensis  episcopi. 

PETAVIONEXSIS,    PIGTABIONENSIS,    PIC.TAVIONE.VSIS,    Sed 

nequaquam     I^iciaviensis.    Qnlntnin    sn/jpeditant 

mu,i,j,-olo.jia  Vsuardi  ei  Adonis,  in  quibus  Victo- 

i"inus  dicitur  pitabionensis  ejtiscoj^us.  Sextiim  ex  — 

tribus  (diis  martfjrolot/iii,  uno  recens  edito  et  duo- 

oHs  maiiuscrijjtis:  in  illo  Victorinus  pictabionensis, 


^  fl)  Numiii.  19.  ^),  21.  — (•2)D.f:iiamar(l,  Saint  Virtorin, 
tvrguiet  i,uirtyr,ft  sttiiit  2\rctair>!,  tnyne  ih  J^oitie,-s,  p.  II. 


-  (3J  Ibid.,  nol*»  ♦.  -  (41  Ibid..  p.  11. 


5  IV 


43fi 


DE  S.  VICTORINO  EPISCOPO  PCETOVIONENSI  ET  MART. 


AUCTOBE 
G.  V.  H. 


S.  Victori- 

nutn  frcJcsiie 

I'ift(iiorum 

rinciicare 

eonatur 

Auher  ;  tjimii 

fefiilat 

Chamard. 


B 


Krroris 
origo. 


§  IV,  Qui  lacluni  sil,  ul  Victo- 
rinus  Piclaviensis  episcopus 
sit  lii)l)ilus. 

Jam  (iccediwus  ad  aliam  QtnBStioneni,  (piando 
scHkcf  cf  fjiioniodo  Picfaviensis  ccclrsia  Victo- 
rinuin  Ptelovionmsem  sibi  vindicaverit.  Lauda- 
ius  Anher  in  periodico  siipra  citafo  {\),  ita  leyo 
apud  Domuum  Cliamard  (2),  dic/f  :  Notatu 
digiia  res  est  apud  scripfores  historife  nostrne 
Neclarium  raro,  Victorinum  srepissimenominai-i. 
Sub  lioc  nomino  culhmi  habuit  apnd  Pictavos 
die  3  novembris,  eumque  habuit  a  tcmpore  im- 
menioriali  usque  ad  annos  multo  posteriores 
anno  1()S2,  quo  factum  est  Proprium  ullinium. 
quod  pra3cessit  breviariuni  dioDce.sanum  datum 
anno  lOGoperReverendissimum  Dominum Beau- 
l)oil  de  Saint-Aulairc.  Trxn  solummodo  sanctus 
noster  (Virforinus)  culfu  publico  exclusus  fuit. 
QuareVquia  non  erat  acceptus  novatoribus,  qui 
eo  tcnipore  tam  avJdi  orant  Iraditionuni  nostra- 
rum  susdeque  verli-ndarum.  lia  iiou  slm'  uiarpio 
zeli  ardore  presbiffer  Auber.  Cni  non  sine  benigno 
risii  respnndit  cL  Chamard,  rerum  Picfavorum 
perifissimus.  Confilcoi",  iuquit,  hmniliter,  post 
Pictavorum  historicos  omni  ex  parlc  examinatos, 
mihi  nullum  innotuisse  qui  rai'o  locutus  sit  de 
Nectario.  de  Victorino  frequenler.  Prasterca,  in 
nullo  multoi'uni  codicum  mss.  rerum  liturgica- 
rum  quos  Pictavis  oriundos  Parisiis  examinavi, 
ad  diem  2  aut  3  novembris  festum  inveni  snucti 
Vietorini  e]Uscopi  et  nuirtyris,  neque  in  codicibus 
mss.  aut  typo  expressis  apud  Pictavos,  quorum 
bil)Iiothoca  publjca  et  bibliotlieca  seminarii  pos- 
sident  missaleslibros  impressos  anno  VrlTi^  1548, 
1580,  1G18,  1768,  pra^ter  breviarium  anni  17G5; 
missales  quoque  libros,  breviaria,  aliosque  libros 
lilurgicos,  manuscriplos  el  impressos,  sec.  XII, 
XV  et  XVI  (3).  Tandcm  in  nofa  dicit  invenisse  se 
festum  cujiisdam  Victorini  martyris  inunocaUn- 
dario,  non  iu  inensc  uoremhri,  scd  <id  diein  2 
decemln'is,  addifijue  in  Propriu  catliedralis  Picta- 
vorum  anni  1631,  1067  et  1682  inveniri  festuni 
nosiri  Viclorini.  Quod  quomodo  upud  Piciaros 
iuoleverit  ad  tempus,  uunc  sumus  narrafuri.  Juan- 
nes  Lmmoins,  cujus  in  hoc  negotio  tam  praiclara 
sunf  merifa,  ohserrafiones  gvasdam  adJecH  ad 
calcem  hicidcutai  illius  disseriafiouis  de  Victoriuo 
episcopo  et  martyre,  cujus  parteni  cum  lectore 
coiuniuuicarimu!' ;  quariim  ohserrationum  sexfa 
Imnr  lidbet  fHiditm  sire  aryumenii  euiinfiatioueiu: 
Nondum  annus  est  tricesinms  ex  quo  Picta- 
viensis  ecclosia  Victorinum  episcopum  agnovit 
suum. 

14.  Lepidum  neyotium  sic  enarrat,prxmissis 
2)aucis,  aiiarrphalxnsis  iusfar  :  Hactenus  tria 
potissimum  confecinuis:  Victorinum  imprimis  non 
fuissePictavieiisem.sedPETAVioNENSEMepiscopum; 
deiude  quinque  Hieronymi  loca,  quie  in  vulgalis 
al)  anno  1561  illius  libris  depravata  sunt,  pristinai 
intejrritati  restituenda  esse  et  pro  Pictaviensi 
resmuendum  Pctavionensem ;  tum  erratum 
ab  iis  esse  qui  rem  istam  alitor  acceperant. 
Nunc  ad  ecclesiaslicam  historiam  pertinet    no- 


tare  quo  primum  lempore  el  quibus  auclorihus  D 
Pictaviensis  eeclesia  Victorinum  in  suum  episco- 
lium  adniiserit.  Id  aufem  irigiufa  iil>hiuc  annis 
accidit,  duobus  maxime  collaborantibus  viris 
.loanne  FilliKo,  cantore  el  officiali  Pictaviensi,  et 
Joanne  Beslio,  advocato  regio.  Hic  enim  cuni 
esset  vir  doctus  audiretque  talis,  dedit  initium 
rei,  ciuando  Pictaviensium  cpiscoi)orum  serieni 
contexuit  etinhac  Viclorinum.ductusauctorifate 
eorum  quorum  errores  confiximus,  principem 
coUocavit.  Ille  vero  rem  absolvit,  dum  Beslio 
nimium  credulus,  calendario  quod  reficiendum 
sibi  sumpsit,  Victorinum  episeopum  el  niartyrem 
Pictaviensem  inseruit.  Hoc  totmu  confirmavit 
episcopus,  dum  hinc  Victorini  natalem  festi  dupli- 
cis  rltu  celebrari  voluit,  indc  Litanias,  ut  vocat, 
Pictonicas  composuit,  in  quibus  Victorinus  mar- 
tyr  et  Pictavorum  episcopus  orandus  proponitur. 
Ad  litaniarumprobatiouem  affexull  unicLuu  Hio- 
ronymi  libruni  de  illustribus  Ecclesi;e  scriptori- 
bus;  ex  quo  etiam  una  nocturni  secundi  lectio 
desumpta  brevlarium  occupavit.  IToc  autem  nunc 
ita  exposuisse,  confutasse  est. 

15.  Quaiut  melius  intelligaufur,  secptentia  eluci- 
dationis  causa  adscrihimua.  Joanuis  Beslii  Ulier  a 
fifio  ejus,  Joanue  BesIio,editns  est  in  lucem  posf 
mortem  auctoris,  desideraute  Illustrissimo  Domino 
Henrico  Lndovico  Chasteiifuer  de  la  Poche-Pazai/, 
episcopo  Picfavicusi,  aiino  1647,  niieditor  tesiafnr 
in  litteris  dedicatoriis  libro  patr/s  sui  j^rsfixis, 
quihiis  posfhuinuiu  pafris  siii  opnsculiim  prxdicto 
episcopo  offeri.  Liber  idiomafe  ijallico  conscriptiis 
hunc  iituhnn  prxfert :  Episcopi  Pictavorum,  cum 
probationibus.  Incip/if  ab  cpiscoponnn  cafalofjn  : 
1.  Nictarius  sive  Victorinus,  2.  Liberius  ;  quoi-um 
nomina  deinde  repetit  cum prohaiion ibns,hoc  inodo: 
Nictarius  sive  Victorinus:  Demochares,  Hb.  III  de 
ritu  missee,  ex  Catalogo  sancforum,  lib.  X,  cap.  12, 
testaturhunc  episcopum  etiam  Victorinum  nonil- 
naii.  Vixlt  impp.  Valeriano  et  Galieno.  Martyriuni 
fecil,  cohturque  festa  die  2  novembris,  in  marfy- 
rologlo  Romano,  Card.  Baronius  tom.  II  Annal. 
Eccl.  ad  annum  303  ct  tom.  lll  ad  annum  324. 
Deinde  ciiat  locos  Hieronymi,  ad  PauHnuiu, 
ad  Maf/uum  oratorem,  et  de  Scrij>ioribus 
ecelesiasficis  cap.  84;  cui  suhjuuyit  Sophrouium 
grasee  sic  vertenfem:  UtKTuipfvoc  niTaj3iwvoi;  ^■nfffxoTroc, 
addifqitc  iu  maryiiie  ocriihiiis.^^c  Vlclorinum  in 
pcrsrrufione  Dioclcfiani,  cifaiis  Binium,  Bibl.  Pafr. 
tom.  I,  col.  1034,  deinde  ex  dist.  15  Gelasiiim 
Victorini  scripfa  /nter  nporri/pha  rcjecisse,  itemex 
concilio  Boniaiio  aiiuo  4lt4.  Q/iibiis  in  locis  putat 
Victorinum  Pictmnensem  notari;  qnod  semel  et 
itrriiin  addii,  yrxcn  SophroiiH  rcrsiione  uihil  com- 
motus.  Kou  erravii  Besliiis  allcyans  Hierouyin/ 
textus;  sed  cum  Demochare  et  Baronio  erravif, 
Victorinum  vocaus  Pictaviensem  episcopum.  Et 
lixc  cx  superioribns  manifesta  sii/if. 

16.  Demochares,  qnem  auctorem  laudaf  BesHiis, 
\\h.  III  de  Sacrificio  missie  locutus  do  primo 
Pictavorum  eplscopo,  semel  atque  iterum  erravit. 
aii  Laniioius  in  observafioite  III  a.d  ralccin  j>i\r- 
dictoi  dis.sertafiouis  udjecta.  IIHus  verba  sunt  : 
Primum  constituemus  episcopos  per  ordinem 
sedis  Piclaviensis,  quorum  sequitur  numerus 
juxta  Bouchelum  in  Annalibus  Aquitania; :  San- 
clus  Victorinusseu  Neclarius,  in  Catalogo  sancto- 
rum,  lib.  X,  et  In  Catalogo  scriptorum  ecclesiasti- 


Error 

■Tooiiiiin 

Bfslll 

exiiliraliir. 


livin  erroi- 
Deiiioclntri"' 


(l)  Henie  (rAquitaine,  p.  299.  —  (2)  Op.  cit.,  p.    U.  —      (3)  Ibi.i..  pi..  U,  15. 


corum 


Tota  qumih 

orta  ex 

errortbnn. 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 

corum  anni  15G1.  huprinHs  fallitur.  slgnificans     quo  Beda,  Usua.dus.  Adn  ot  Fdru.  i 
BuchetumVictormimemimsse.Nonenini  nieuii-     lib  X,  cap.  ■  ■  ftiiusi 

nit:tanluui  abest  ut  prounoatqucoodemepiscopo     scriptoribus    ecdesiasticis.    ^c 


437 

in  catalogo 


lib  X,  cap.  li,  scril,it  ac  sandus  Hieronymus  de 


AUCTOHE 
«.  V.  H. 


Victorinum  et  Nectariuiu  coniputarit.  Deinde  lal- 
litur,  dum    eamdem    confusioneni  in  utrumque 
illum  cataloguni    transfert.  Neque  enim  Petrus, 
Equilensis    episcopus,  in    Catalogo   Sanctorum, 
neque  Marianus  Victorius  in  Hieronymi  Catalogo 
virorum  iilustrium,  qui  RonifB  cum  reliquis  operi- 
busprodiorut  anno  lo(Jl,Nectarium  Pictaviensem 
cpiscopum  attingtmt.  Democliares  in  hunc  genii- 
num  errorem  venit,  cum  cx  una  parte  in  Picta- 
viensium  episcoporum  indiculo  queni  Buchetus 
confecerat,  Neetarium  primum  nee  ullum  Victo- 
riimm  offenderet;  ex  altera  vero,  cum  in  Petrl 
Gatalogo  Sanctorum,    qui    similia  multa  habet 
flagitia.  et  in  Hieronymi  Calalogo  viroruin  iliu- 
strium  qucm  Victorius  male  correxerat,  Victori- 
num    Pictaviensem     episeopum    videi-et.    Tunc 
autem  nescius  Dcmochares.  quo  in  loco  Victori- 
num  statueret,  eum  cumNectario  confudit.  i/atc 
Launoius.   Ego  vero    suxpicor   Demochari  (seu 
B  Aidonio  Dn  Mouch/f)   ut  ronfnndevet   utrnmqm' 
eamdeni  ratiotiem   imposuissf,  (pias  ilbisit  nostro 
tempore  Auber,   imsbytero    Gallo,  cle   quo  jnm 
snmiis  loruti.  Quuni  enim   Neclorius    certissime 
fuerit  ejnsco/ms  Pfcf.avi,ensrs,  ut  apud  Dreux  du 
Radier  (1)  invictissime  probatur  ex  commentano 
quodnm  doctiss/nii  preshi/teri  Le  Baeuf  usserentis 
et  nrgumentis  optimis pruhantis  in  sede  Picfarorum 
Nectariitm  sedisse,   et   alihi   legeret  Victorinum 
Pictainensem  episeopim,  eamdem  jndo  viam  inirit 
qunm  postea  Auher,  ef  Necfnrium  seu  Nicfartum 
credidit  grxcum  nomen,  cujus  Intina  versio  esset 

VictorinUS  :  XKO     TIOV    VtXTlTripitUV,    VtXTTipiO^,     Vl/.TapEO(;, 

Nictareus.  Quod  JHvinus,  quem  citat  Auher,  etiam 
Hierongmo  nffrihuif,  coufirta  itiinc  in  fiuem  sen- 
tentia  qua:  nusqiiam  npud  Hieronymum  legitur. 

17.  Sed,7nissis  ludicris,  ad  seria  redeamus.  Tota 
itaque  causa    Pictarieusis    cpiscnpafus  Vlctorini 
imiitittir   pitris    errorihus,  qitihus  siujiUntis  fota 
quoque  cadit  causa.  Af,  inquiet  aliquis,  tot  tantique 
viri  in  hos  quos  tu   vorns   crrores   concesseritnt. 
Fateor  et  doleo.  Sed  magnorum  virorum  exempln 
bona  sequenda  sunt,  non  vero  sequendi  errores, 
quos  si  defegere  potuissent,  ipsi  ante  aUos  repudtas- 
sent.  Legehaut  ijjsi  npud prohatos  auctores,ei  quuui 
C  iiuUam  erroris  suspicionein  hahereuf,  quod  lege- 
bnnt,  veriim  esse  putarunt.  Erravtt  doctissimus 
Possevinus,    diim   in    Appnratu    sarro    scrtpsit : 
Vietorinus  Pictabionensis,   rectius   Pictavionsis. 
Nempe,  ut  ait  Ln u noius  {2),  ervantes  Honorium, 
Victorium,  Democharem  et  depravatum  Gratiani 
decretum    secutus   est,   atque    illorum    vestigia 
implcvit.  Mirajus  in  bibliotheca  ecclesiastica  de 
Victorino,  ait  idem  Launoius,  perinde  loquitur, 
quasi    nullus  unquani  eum  Pietavionensem  seu 
Pitabionenseni    episcopuin    fecisset.  Victorinuni 
igitur  simpliciter  appellat  Pictaviensem  episco- 
pum,  cui  eos  tribuit  libros,   quos  Petabionensi 
Hieronynms   et   Sophronius  tribuerant.  Hoc  uti 
prEestaret.  Hieronyini,  Geiasii  in  decreto  de  Scri- 
pturis  authenticis.  Honorii   Auguslodunensis  et 
Baronii  auctoritate  utendum  sibi  esse  duxif  (3). 
Erravit  Baronius,  cuin  in  notn  nd  niartgrolngium 
Homanum  tibi  Victorinus  pro  Pmtorioneust  Picta- 
viensis  nominatur,  hxr  confirmavit  dicendo  :  De 


„   ,  immo    quidem, 

genutnitm  bednm  Bnrnni.i,  nou  ridit;  quod  enim 
ejus  .-.tate  suh  Hrda^  >.ominr  cirruiuferehnfur,  mar- 
tijrologtum  liedxnonest;  ipsius  enim  onmes  dies 
plem  sunt,  quum  Beda,  tcsfantc  Vsnardo  i„  epi- 
stola  ad  Varolum  (Calruni)  impernforcm,  quam- 
plures  kalendarum  (Mt^s  mlsLcios  reliquerit  {^).  De 
Adonc  ef  C.suardo  actuni  est  suprn  iuter  capifn 
argumentorum  Launoii;  utcrqite  non  Piclaviensem, 
sed  PiTAUioNENsEM  Vielorinuiu  dicunf.  Ex  iisdem 
argumcntis  patct  errasse  Petram  de  Nafalibus,  qui 
ut  ipse  Baronius  aliique  ex  corruptn  Hierongmi 
leciione  errorem  hnuserif;  hir  cnini.  iit  ahnnde  pro- 
haeimus,  Victorinuiu  Pictariensem  nullitm,  sed 
PiTABioNENSEM  ?iovit.  Nos  itaqiie,  errore,  ut  sperare 
fnsest,in  .tternnm  (dioVito.  nd  reliqitn  fransimus. 


§  V.  Tesliinouia  volerum  de 
S.  Victoriuo.  Mouuuicula 
utriusqur   Pauuouia^ 


E 


Dc  Actis  S.  Victoiini  lioc  hco  agenduui  esset; 
rerum  ea  nut  teiiiporum  tnjurin  delevit,  aut 
hominum  socordia  amisit,  Quamohrem  corra- 
dere  risumest  quidqiiid  antiqui  auctores  de  Victo- 
rino  scriptis  consignnruuf,  unde  .^npiiores  mtatis 
homines  haitserunt  pauca  illa  qua:  de  Victorino 
sciuntur.  ]'eterum  testimonia  hoc  ordine  sequan- 
tur.  S.  Optatus,  Mileritauus  episcopus,  de  Srhi- 
smnte  Doitafistaruin,  Hh.  1,  cap.  y.-Marcion,  Pra- 
xeas,  Sabellius,  Vatentinus  et  ccteri  usquc  ad 
Cataphrygas  temporibus  suis  a  Victorino  Peta- 
vionensi  et  Zephyniio  Urbico  et  a  Tfrtuljiano  et 
ab  aliis  asscrtoribus  Eeciesiiecatholicai  .superati 
sunt  (5).  Sanctus Hieroui/musinepistola  XV HI: 
"  Sex  ake  uni  ct  sex  ala?  alteri  ,  Victorinus  noster 
duodecim  aijostoios  interpretatus  est  ((i).  hi  cpi- 
stola  A'A'A'r/;HlpjJoIyti  martyris  verba  ponam, 
a  quo  et  Victorinus  nostor  non  lilurimuin  discre- 
pat  (7).  In  epistoln  LVIIl  :  Inclyto  Victorinus 
martyrio  coronatus.  quod  intelligit  cloqui  non  F 
potest  (S).  In  epi.stola  LAV/.-Taceo  de  Victorino 
Petabionensi  et  ceteris  qiii  Origencm  in  expla- 
natione  dumtaxat  Scripturarum  sccuti  sunt  el 
expresserunl  (9).  In  cpistola  LXX  :  Victorino 
martyri  in  libris  suis  licet  desit  eruditio,  non 
deest  tamen  eruditionis  voluntas  (10).  In  epiHtoln 
LXXIV  :  Nec  discrliorcs  sumus  Hiluro,  nec 
fidcliores  Victorino.  qui  ojus  (Origents)  traclatus 
non  ut  interpretes  sed  ut  auctores  jM-oprii  operis 
transtulerunt  (1 1).    In   npologia  adcersus   lihros 
Iliifiui :  Si  auctoritatein  suo  opcri  pra,'struci)at, 
volfus  quossequereturostendere.habuitin  prom- 
ptu  Hiiariumconfessorem,qui  quadraginta  fcniie 
millia  versuum  (Jrigenis  in  -Joh  cti^salmos  trans- 
tulit.  Habuit  Ainbrosium,  cujus  pene  onmes  libri 
hujus  sermonibus  pleni  sunt :  et  martyrem  Victo- 
rinum,  qui  siijij)licitatem  suam  in  eo  prolial.  dum 
nulli  molitur  insidias.  De  his  omnibus  tacet,  et 
quasi  columnis  Ecclesiae  praetermissis,  me  solum 


Tettllnmila 
S.    Optati,  S. 
fllrruiiifiiii  ft 

Cdssioilorl 

de 

S.  Victoiiiio. 


{\)  Bibliotliique  historiqiie  et  critigue  dtt  Foiiou,  li>m  I, 
pp.  5  sqq.  —  \^1)  Olisenat.  3.  —  (3)  Ibid.  —  (4)  Solleiius 
in  Pi*f.  ad  Usuaiduni,  art.  3,  n.  l(il.  —  (-5)  Mifiie,  P.  L., 


tom.  XI.  pj).  898,  899.  —  (fij  Il>id..  tom.  XXII.  p.  3(i5.  — 
(7)  Ibid..  p.  m\.  —  (8)  Ibid..  p.  585.  —  (9)  Ibid..  p.  m 
—  (lU)     Ihid..   p.    (iG8.    -    (II)    Ihid..    p.    "W. 

pulicem 


438 


DE  S.  VIGTORINO  EPISGOPO  P(ETOVIONENSI  ET  MART. 


AucTORK      puliceni  et  nihili  hoininein  per  angulos  consecta- 
«.  V.  11.      tur  (1).  In  Ifhro  dc  Viris  iU/isfribtis,  cap.  18,  in 
Papiu: Ilic  (Papiafij  dicitur  mille  annoruni  judai- 
cani  edidissc  Sejt^pwoiv,  quem    seeuti  sunt   Ire- 
naeus  et  Apollinarius,  et  celeri,  qui  post  resurre- 
ctionem  aiunl  in  carne  cum  sanctis  Dominum 
regnaturum.Tei-tulIianus  quoque  in  libro  de  Spe 
fidelium,  et  Victorinus  PeLabionensis  et  Lactan- 
tius  hac  opinione  ducuntur  {i).  Vhi  adnofat  Mar- 
fianseifs:  Faiso  le^^ebat  Erasmus  Victorinus  Picta- 
viensis:cum  nulius  sit  codex  ms.  qui  non  legat 
Petabionensis  vel  Pictabionensis.  Item  in  cap.  74 
cjusdem  opcris,  iti  ipm  Victorino  :  Victorlnus.  Pe- 
tavionensis  episcopus,  non  tequc  latine  ut  grsece 
noverat.Unde  opera  ejus  grandia  sensibus,  viliora 
videntnr  compositione  verborum.   Sunt    autem 
haec:  Commentarii  in  Genesim,  in  Exoduni,  in 
Levitieum,  in  Isaiam.  in  Ezechiel,  in  Abaeuc,  in 
Ecclesiasten,  in  Cantica  canticorum,  in  Apocaly- 
psim  Joannis,  adversum  omnes  haereses  et  multa 
alia.  Ad  extremum  martyrio  coronatus  est  (3). 
Inlihrode  prrppftui  rirt/iiiifate  B.  Maria:  adversus 
Jlefridiifiii  :  Teitullianum  in  testimonium  vocat 
et  Victorini,Petabionensis  episcopi,  verba  propo- 
nit.  Et  dc  TertuIIiano  quidem  nihii  nniplius  dico, 
quam  EccIeslEe  honiinem  non  luisse.  De  Victorino 
vero  id  assero,  quod  et  de  evangelistis,  fratres 
eum  dixisse  Domini,  non  filios  Maria?.  Fratres 
autem  eo  sensu  quem  superius  exposuinms,  pro- 
pinquitate,non  na\wii{4-).  In  Coin  mentnrio  i  ii  Ercle- 
sia.^ifeii,  iii  ilhnt :  Melior  est  puer  pauper  et  sapiens 
quam  rex  senex  ct  stultus  qui  nescit  providere  in 
posterum,  ifa  srrihif :  Origenes  ct  Victorinus  non 
multuni  inter  sc  diversa  senserunt.  Post  genera- 
leni  enim  illaiii  seiitentiam  qua?  omnibus  patet : 
quod  meiior  sit  adnlpscentulus  pauper  et  sapiens 
quam  rex  senex  et  insipiens,  et  quod  tVequenter 
evenit,  ut  ille  per  sapientiam  suam  etiam  de  car- 
cere  regis  egrediens  imperet  pro  dominatore  per- 
verso,  eL  rcx  insipiens  perdat  iniperium  quod 
tenebat;  super  Christo  et  diabolo  hunc  locum 
interpretali  snnt ,  quod  puerum   pauperem  et 
sapientem  Ghristum  velint  (5).  Iri  pro(o<io  Com~ 
mentariorum    in  Isaiain  prophetam  :  Magnique 
laboris  et  operis  est  omnem  Isaiie  librum  velle 
cdisscrere,in  quo  majorum  nostrorum  ingenia  sn- 
davcrunt  :  groecorum  dico;  ceterum  apud  lati- 
'-*  nos  tjrande  silentium  est  prfeter  sanctse  memoriae 
iiiarlyiem  Victorinuni,  qui  cum  Apostolo  dicere 
poterat :  Etsi  imperitus  sermone,  non  tamen  scien- 
tia  (G).  In  Hhro  XI  Cominenfariornm  in  Ezechie- 
lein  :  Ncque  enim  juxta  judaicas  tabulas,  quas 
illi  8s'j-epwffeii:  appellant,  gemmatam   ct  auream 
de  ccelo  cxspectamus  Jerusalem  :  nec  rursum 
passuri  circmncisionis  injuriam,  ncc  oblaturi  tau- 
roi-nm  et  arietum  victimas,  nec  sabbati  otio  dor- 
miemus.  Quod  ct  luulti  nostrorum  et  prsecipue 
Tertulliani  liber  qui  inscribitur  de  Spe  fidelium, 
ct  Lact;mtii  Institutorum  volumen  septinium  pol- 
licetur,  ct  Victorini,Petabionensiscpiscopi,crebr8e 
expositiones,  et  nuper  Severus  noster  in  dialogo 
cui  (uillo  nomen  imposuit  i7).  hi  Cominenfario- 
rum  in  EvaiKjelium  Matthxi  y^ro/o^/o  .■  Legisse  me 
fateov  ante  annos  plurimos  in  Matthieum  Orige- 
nisviginti  quinque  volumina,  et  totidem  cjus  ho- 
milias,  comniaticum   interprctationis  genus,  et 
Theophili,  Antiochenfe  urbis  episcopi,  commen- 


tarios,  Hippolyfi  quoque  martyri.s,  et  Theodori  D 
Heracleotse,  Apollinarisque  Laodiceni  ac  Didy- 
mi  Alexandrini;  et  latinorum  Hilarii.  Victorini, 
Fortunatiani  opuscula.  e  quibus  etiamsi  parva 
carperem ,  dignum  aliquid  meraoria  scribere- 
tur  (8).  In  translationis  homiliarum  friginta  no- 
vcin  Orif/enift  in  Evam/eliuin  Lucx prnlogo  :  Prai- 
terea  commentarios  viri  eloquentissimi  Hilarii  ct 
beati  martyris  Victorini,  quos  in  Matthteum  di- 
verso  sennone  sed  una  gratia  spiritus  cdideruut, 
post  paucos  dies  ad  vos  mittere  disposui,  ne  igno- 
retis  quantum  nostris  quoque  hominihus  sancta- 
nnn  Scripturaruin  quondam  studium  fuerit  (9). 
Cassiofhrus  in  lihro  rle  Insfitufione  divinaruin 
Utterarum,  cap.  5  :  De  quo  libro  (EccUsiaste)  et 
Victorinus  ex  oratore  episcopus  nonnulla  disse- 
ruit  (10).  Cap,  7:  De  quo  (Matthxo)  et  Victorinus, 
ex  oratore  episcopus,  nonnulla  disseruit  ( 1  \).Cap. 
9  :  De  quo  libro  (Apocal i/p.vj  et  Vicforinus  scepe 
dictus  episcopus  difficillima  quseque  loca  breviter 
tractavit  (12). 

19.  Post  has scriptorum  Jaudationeii,aliud  quod-  hnioSpihim 
dam  documenforuin  (/enus  addendninjudicaviinus,       <'c  (Ituli 
lapidum    videlicet    i?iscHptiones    ac    titulos,  per  -''"'""""■«  '" 
utrainque  Pannoniam  reperta,  qnx  dc  Vicforinis  'J''^!""^ ''"""'" 
loquuntnr,  unde  fors-ifan  Intninis  a/ifjnid  ohscura: 
S.  Victorini  historix  aspergatar.  Ordo  numerorum 
est  Corporis  Inscriptionum  latinarum  Theodori 
Mominseii,  in  tertii  voluminis  parfe  priori.   Textus 
edimus,  emendufos  quantum  licttif  e.v  Ephemeride 
Epigraphica,  toin.  II,fasc.  4. 

IN    PANNONIA    INFEIUORI. 

Waitzen,  in  aula  cardinalis  Migazzi  : 


Budas: 


AVR 

V1CT0RINE 

QVAE     . 

VIXIT      . 

ANN 

XVII    .     MES    .     VI    . 

DIEB 

X  ■     AVR 

■     VIAToR 

■     MIL 

COH       . 

QO       MAVROR 

CONIVGI 

KARISSIM 

03) 

D      ■      M 

IVLIVS 

VIC 

TORINVS 

■     7    LEG    • 

llll     FL 

SPHINC 

/■ 

'///// 

(14.) 

Alt-Ofen  in  hortis    sacerdotis  plura  virorum 
noinina.,  infer  quas : 


FL  VICTORINVS     (15) 


Rcperta  ante  annos  fere  quinquaginta  iii  saltu 
regio  Kising  prope  Bek;is-Megyer  s.  Krottendorf 
com.  Pestinensis;  exstat  Pestini  in  monasterio 
Franciscanorum  : 


1 


ni 


IVNONI  r^G  MIN'RV/E 
cETERIS  .//1S  DEABUe.,7t 
OMNIBVS  POSSESSOR 
(S  VICI  VINDONIANI 
EX  VOTO  POSVERV 
NT     QuOR      H.n,      -.npTA 

SVNT 
AVR  ^Pi.iETIAN..S 

.iVR  VETTIANVS  ^QR 
/    /    j    /    /    /    TORINVS   / 


(16) 


(1)  Ibid..  tom. XXIII. p. 399.-  (2)  Ibid.. p.637. - (3)  Ibid., 
p.  lis:i.- (4) lbid.,p.  201.— (^)IbiJ..pp.KKiO.  1(^1.-1«)  Ibid., 
loui.  XXIV,  p.  ■>0.  —(7)  Ibid.,  p.  331t.  —  (S)  Ibid.,  tom.  XXVI, 


p.20.  —  (9)Ibid..p.  'm  -  (10)  Ibid..  tom.  LXX.  p.  1117.— 
(ll)Ibid..p.lll9.-(12)Ibid..p.ny'i.-(13)Tom.cil.,u.3.>t-2. 

-(U)  Ibid..  n.  35or>.— (I-^)  Ibid.,  n.  3591.— (16)  Ibid.,  n.  3620. 

Presburgi 


DIES  SECUiVDA  NOVEMBRIS. 


A      Presburgi,  Donau-assc  n.  144,  in  hortis  Scubo-         In  Ipn.nln  ..  ■    c  ,      • 
rits,  qui  probabiliter  titulnm  advexit  aliunde  :  ^  -Salvanonsis  : 

C   •    IVLIVS 

DIS  PATRIS  MA  SEVERINVS 

NALPHO      ET      THEAN  ^EIT   .    LEQ   -    I   .    AOIVT 

DRIO  PRO  SAL  ^'^   ■    FECIT   .    SISI   ■    ET 

DO  NN  STRABONIAE  .    VICTO 

CL       VICTORINVS  RINAE-     CONtVG     ■    PIENT 

TISSIMAE  .    ANNOR   ■     XXX 


EQ     COH  D     CAN 
ET-CL-  MAXIMVS-FIL 
OOM  -CAN  .  V  -S  -L-L   (1( 


ET   .    C   .     VLPIO   ■    LICINIO 
AMICO   •    OPTIMO    (8j 


439 


AUCTOIIK 

(:■  V.  H. 


IN    FANNONIA    JiUPERlOHI. 

Columna  Mokritz  ad  sacellum  S.  Annte. 


I       '        0       ■         M 

M    A      R      C     I      V    S 

V  I  C  T  0  R  I 
NVS  ET       COR 

V  R  S  I  N  A 
H  E I  VS  C VM 
M      A     fl      C      I     S 


DegoJ  ad  Kulpam  fl  : 


12) 


B 


C 


N 


N      V 

PRO 

IMP 

G     •       D     - 

DEC     COL 

EQ   -      ROM 

ET     C      ■ 


0  -  M  . 

D      I      N      A      R      I      o 
SALVTE  E" 

GORDIANI  NO 

Q     .       VICTORINVS 

•       SISC     .      TlVIR 

■      SAC   -      I      P         R 

D      ■       VICTORINNVS 


f.  C,  2;S. 


FIL  DEC  COL  SISC  ■  EQ  -  R 
P  1  LIA  .  LVCIL  ■  KA 
CONIVX  SACERDOT 

PIO   ■     ET    .     PROCVLO-    COS     .      (3) 


Arca  Militar-Sissek   in  aidibus  Pauli  Bitroff, 
cujus  in  vinea  reperta  est  : 

D  M 
PONTIO  LVPO  AVG 

SISC  SCRIBAE  MVNIC 

PONTIA  .         VICTORINA 

ET  .     DOMIT  ■    rHBSCENS     • 


A 


COL 
FAVST 

soiion 

0  ■  E  fii 


Alt-Sziszeg  reperta  in  curte  parocbi  et  apud 
eum  servata  : 


^^ 


FELICISSIMAE  ET  SACMENEVN-0  CONIVGI 

DOMINVS  VICTORINVS  MARITVS  SEPVLCRVM 
EORVM  COLLOCAVIT  FELICISSIMA  QVE  VIXIT 
CVM    EO    ANNIS    XIII    ANNO    VRSIS  DXVII  SARIVNAM 

VtlSI  C"  D>       PHY  OEO  |5i 


Andautonia;  : 


NEM     .     REG   •     AVG   -     SAC 

IVL     ■      VICTORINVS     •      VET 

MVN    .     AND    ■     CVM   .      SVIS 

V   .    S   ■     L   .    M   (6) 


J'niiiioiiia, 
ffirti'  itrhs 
1'irfoiiri. 


Pffitovione  ad  S.  Martinum  : 


ISIDI 

AVG 

SIGNVM 

C  VM.    BAS 

VICTORIN 

EX  .    VOTO 

POSVIT     (7) 


S  M-  De  S.  Vietorini  palria, 
iioiiere,  orudiliono,  sede  epi- 
scopali,  letale  el  niarlArio. 

Jfn.   H.irerm  .juw  ile  Vietoiino  nosfm  posl.ris    S.  Viclo.ini 
tradidft  aHtHiuitas,  /edoris  orufis  sii/jjrnmns        V«fria 
Suprrrst  uf  ind.  ijnUI  .ie  sandissimo  episcopo 
martyre  et  ,lorfore,  sfafiiendnm  sif  ermmm    Kf 
pnmo  quidem  qim  patria  ortus  qnore  sit  yenere 
crdns^    qnxritnr.    De  patria    marime  am%ifur. 
Hicrimifmns,    qui    omnium    opfime    uos    edorere 
potn.'rat,  nihil  alind  affert,  nisi  quod  Victorinum 
opponendo  grxcis  dodori/jus    latiiium  eonstanfer 
appeUet,  d  nostrum  vocitd  Victorinum.  .I^  .nun- 
dem   mn/fo   mdius  grxce  dodum  fmsse    assertt 
qnam  /at/ne,  ifa  quidem  nt  opera  Victorini  ^n-andia 
sensibus,  viliora  dieat  oideri  ootiipo.silione  vnbi,- 
vmnjn  fanfnm  ipiidem  ut  <|iuf  ^.'ulif  eioqui  non 
liossit.  Qui/>ns  rerbis  indudi  Caren^  (!»),  Ti/lemon- 
fius  (U)),Lumperus  (II)  a/iique  senserunt  Vlituii- 
num  in  Grmeia ant in  fini/)us ejns nafum  fuisse.  Quod 
sane  iiand  incou.jruc  opinari  rideufur.  Me  tameu 
qnominus  /luic  opinioni  adhxream  prohihd  /li.'ro- 
uf/mus,qui  Victorinmn  noslium  uppdtundo,  /usi- 

'i'«drirumorrideutalemde„ijafriansumqnxlutine 
/oquatnr;  quod  quamfjuamperserem  non  conficiat, 
ferernnf  tamen  plnrimx  Inscriptloues per  uframipie. 
inferiorem  ae  superiorem,  Faunoniam  reperf.r,  ut 
eum  iu  sensnm  Hieronijmi  rerba  inte/Hgenda putem. 
JJerem  euim   iuscriptiones  istins  trartns,  quarum 
una  Fcefovione  reperfa,  Victorinos  /oquuutur   d 
Victorinas  ,■  nude  conc/udere  Ucd  \'ictoi'inos   in 
Pauuouia  habitasse  d  sanctum  Victorinum  id- 
ccrco  ab  Weronymo  nostrum  appellari,  qnia  scie- 
/>at  eum  odum   iu    Panu.mia,  hand  /uuge  a  so/o    F 
Ilierongmi    patrto.     Opinamur    etiam     sandum 
uostrum  ipsau  rbe  Pcdovione  *  natum,  licet  demon- 
drare    certo    argumenfo    uon    valeamus;    rerum 
insrripfio   Pwtorione  reperta   safis  innuif  in  i//a 
ur/>e  Victorinorum  gentem  habitasse,  eamqne  nec 
iu/im.-e  sortis,  qnippe  e  qua  unus  pn/dice  sfafnam 
Isidi  ex  voto  posuerit.  Qnosdam  ex  Virtorinis  per 
Pannon/s;  t>-actnm   diyimfibns  Ch/-/sfo  credidisse 
probaf  insrriptio  christiaua   sup/a  data.   Quods! 
insnper  consideremus  c/rdibi/ius  esse  Padov/ouen- 
se/n  c/erum  potins  clvem  s/tum  e/egisse  in  episco- 
pn/u  qua/n  a/ienigeua/u,  /ton  sine  causa  videmur 
nobis  inc/i/iari  iu  hanc  sententiam  itf  Victorinum, 
•Paetovionense/n  episeopum,  ipsa  Parfarione  o/inm 
creda/mfif. 

21.  l)e  gene/-e  Victorini  /lemo  aliquid  litteris        „^„„„ 
consignavit.    Si    fa/uen    inscriptiones    Pa/monix     ."ufriahih 
super/oris    percur/-imus,    iuveni/nus     Virtorinos 
/toiie^fissimaf  conditionis,  duumviros,  equites  /to- 


ri.-llau 


drii  II  n 


ll.l  H'id.,  n.  -Arm.  Cfr.  Epliemeris  epigraiihica.  11.  n.  7:^2.  ■(7)II)i<i..n.'U)l(i.— («Jlbid.,n.41i'<.— (!l>\V,.(yjf..^er/.///*/ 

—  (2)  Ihid..  n.  3917.  —  (.3)  Ihid..  n.  .im  Cfr.  Henzen.  /'VM>- 91.-(I0)  jW/»oiW»,t.  V.p.I33.- flI)I.ocotitindo  in 
Annali  dell'  instituto  arelieol.  di  Ronia  IKiO,  t.  31.  p.  117.  fine  iiujus  ^. 

—  (+}  niid..n.  3fl74.  — (r,}I|.id..n.3ity(i'.—  f(i)  ll.id..n.'t00S. 


mauiis 


m 


DE  S.  VICTORINO  EPISCOPO  P(ET0V10NENSI  ET  MAHT. 


AUUTUnE 

G.  V.  H. 


Victuniii 
vruditin  in 

liiteris 
iccularihiis 

fortdHHin 

tlOll    llUII/llfl, 

inaxima 
iii  (liriiiiH. 


B 


IJrbs  PcEtovio 


'  Pettau 
tlesvribitur. 


maiios,  inirniniHskomines  satis  ilii-ife.s  ad  xepidcm 
sibi  sdipcanda,  ad  erigendas  statua^y:  unde  iion 
lere  ditcUur  indlcium  eos  spectahili  genere  fidsse. 
Prxterea  non  solehanf  refercs  ex  infima  plehe  ell- 
(jere  episcojios.  Accedit  Cassiodori  testimonium 
dicentis  Victorinum  ex  oratore  factum  episcopum; 
quod  nihil  rideo  citr  <rli<]ui.^  cuin  Tillemontio  floco 
modocit.)  in  duhium  trahat.  Hinc  est  f/uod  sentl- 
mus  Victorinum  nostrum  e  primorihus  urhis 
Pwfovionis  fitisse. 

22.  Sunt  (jid  huic  opinioni  adversentur  aucfori- 
tate  ducfi  Hieronymi  scrihentis  Victorino  erndlfio- 
nem  defuisse,  quem  defecfum  in  homine  Uhera/iter 
educato  ef  oraforix  arti  dedito  xfjre  admittere 
posslmus.  Eyo  vero  puto  Hleroni/mi  verha  ita  esse 
infeflii/euda,  id  exqulsifam  Hlam  et  e(/ref/iam  secu- 
larlum  rcrum  cruditioucm,  qitalis  ianti  imjenii  vi- 
runi(lecehid,ne(jetfnonfamenomnemomninoerudi- 
tionem,quaiis(pfe  in  semiharhara  Paunonia  acquiri 
potuerlfahadolcscentelnpropriomunlciploeducato. 
Quid  enim  sihi  rolunt  non  deest  tanien  eruditionls 
\o\m\i'ds '^  Schcenemanno  assentior  dicenti  (Jilhi. 
Patr.  lat.,  1. 1,  c.  III,  Hj:qiium  tampauca  Victorini 
sti/li  specimlna  superslnf,  ner/ue  ea  satls  certa,  vix 
hanc  qupestionem  diriincre  licebit.  Atiamen  ex 
Hieroni/mo  asseiente  Victorino  non  de.esse  erudt- 
tionis  mlnnt(dem,  concludo  In  sancti  rlri  opcrihus 
sparsa  fuisse  indicia  eriiditionis  ejusipie  acqid- 
rendiB  manifestum  studimn.  Eodem  modo  intelHgo 
reprchcnsam  ah  Hieroni/mo  Viclorini  lafinitafein. 
Pafet  eniin  grscis  llficris  henc  cidtum  fuisse  Victo- 
rinum,  cpiod  libenditer  edurato  convenit,  (jrseds 
forfassis  pro  generls  condifione  uso  magisfris, 
lafiiie  autem  dididsse  a  proprio  urhis  gramma- 
tico.  Opinor  ideo  suetum  et  grsace  loqui  et  graece 
scrihere  latlnum  idioma  nunquamea  purittde  lin- 
guai  et  calami  usurpasse.  quum  adolesccns  patrio 
exciiltus  sermone  et  egregils  usus  magi.stris  non 
maijuo  lahore  ohtincat.  Sl  Hierongmus  suuin  tan- 
tummudo  Stridoncnscm  grainmaticuin  hahuisset, 
nuufniam  exactam  illani  latinitatls  elegantiam  sihi 
comparasset.  Sed  non  culris  contingehaf  audire 
Rom<e  Donafum.  Prxterea  tpii  tot  rulumina  de 
iantis  rebus  conscripserat,  tpd  Origenem  non  ut 
interpres,  sed  ut  proprii  opcris  aucfor,  latinis  auri- 
hus  fraderef,  quamquam  Amhrosinm  non  a;quaret, 
nec  Weronymi  eleganflam  aitt  Ih/fini,  nec  gallico 
Hilarliassurgeref  cofliurno, prohahili  tamen  existi- 
mandus  est  scrijjsisse  sfijlo.  Et  revera  pauca  illa 
qux  ipsi  auctori  communiter  adscrihuntur  fra- 
gmenta,  potlus  (piam  continua  oratlo,  non  adeo 
abjecto  sermone  sunt.  At  satis  superque  de  his.  Ad 
liquidam  enlm  verifafem  quominus  jierrenlamus 
temporum  homlnumque  Injuria  prohihemur.  Qux 
rero  cerfa  novinius  de  Victorino  summss  divinxfpte 
laudis  suiit.  Episcopus  fuif,  sacrarum  litferarum 
doctor  egreglus,  ecclcsix  defensor  indefessus,  h<ere- 
ticorum  mulleus,  «c  tandem  inclytus  Jesu  Christi 
inarlgr. 

'l'S.  Fortassis ab  hoc  loco  non  erlt  alienum  de  ipsa 
urbe  Paetorione,  cui  Victorinus  episcopus  prassedit ^ 
pauca  delihare.  Citjus  non  uno  modo  olim  scrl/)fnin 
noinen  Inrenimus.  Scd  de  ea  urhe  cl.  Mommsen 
audlaiuusin  Corporelnscrijiflonum  latlnaruinprm- 
fanfcm  fitulis  Ptetovlune  repertis  :  qux  lucuhratio 
leglfur  In  priori  parte  voluminis  III.  Ihi  enim 
dvscrihltur,p.olO,coioniaUlpia  Tr^tJanaPwfovio*, 
tribu  Papiria. 

24.  Pcetovio  (sic  tituli  in  ipso  oppido  vel  prope 
reperli  oinnes.  ilem  supra  relatus  u.  753,  in  quo 
dicitur  Coluuia  Ulpia  Pa'tovionensis  ex  Pannonia 
superiore.  et  infra   n.  .5427  repertus  Kalsdorfi 


prope  Gratzium,  Jn  quo  legitur  :  M.  Ulpius  Satur-  D 
nus  doniu  Ulpia  Poelovione,  et  urbani  Gruteri 
533, 8  :  P.  Barbius  P.  f.  Papiria  Poetovione  Maxi- 
mianus,  et  Henzeni  n.  G791  :  M.  Mumniius  M.  f. 
Verinus  Pap.  Poetov.,  et  Tarraconensis  vol.  11, 
n.  4147:  M.  Aur.  M.  f".  Pap.  Lucilio  Paetovion. ; 
item  Tacitus  hist.  3,  1  et  Itin.  Ant.  p.  201,  26^, 
2(35  secundum  codices  optimos  :  contra  Petovio- 
nenses  titulus  Africanus  Renierii  n.  1718;  Petovio 
vel  Potovio  Itin.  Hierosolyrnitanum  p.  5(jl;  Peto- 
bio  apud  Ammianum  14,  11.  19.  Iloxdpiov  apud 
Ptok'ma?um  2,  14,  4,  secundum  libros  meliores 
[tleteriores  habent  iraTauiov];  rioTEKtcv  corrupte 
apud  Zo/.imum  2,  40.  Patavio  Itin.  Anton.  p.  129 
ot  Priscus  p.  84.  Miill.:  i-o  nn-ap-.iuwi;  xTi^lv  Ntuptxiu 
TidXew;;  Petavio  tab.  Peuting,  et  titulus  urbanus 
Fabrett.  129,  54  =  Gud.  ms.  293, 3,  in  quo  est  C. 
Julio  C.  f.  Ulpia  Petavione)  primum  memoratur 
apud  Tacitum  1.  c.  in  enarrandis  rebus  gestis  a.  p. 
Chr.  09,  unde  intellegitur  eo  tempore  hiberna  ibi 
habuisse  legionem  XIII  geminam  (cf.  nn.  4001, 
4118,  qui  est  legati  legionis  ejus  imperante 
Nerone),  succrevit  igitur  omnino  ut  pleraque  alia 
harum  partium  oppida  ex  castris  canabisque.  E 
At  etiam  a  Poetovione  primo  jam  seculo  milites 
abductos  esse  ad  Danuvii  limitem  occupanduni, 
ex  iis  colligitur  qufe  de  castris  Acumincensibus 
et  Aquincensibus,  item  Brigetionensibus  suis  locis 
proposui,  quibus  factis  certe  desierunt  Poetovio- 
nensia.  Idem  confirmant  tegulte  legionarite,  cum 
Pcetovione  inveniantur  solae  legionis  Xlll,  qua-  ad 
Trajani  tempora  Pannonise  prsesidebat,  neque 
ulla^  legionum  illarum  quas  constat  secundo 
seculo  Pannoniam  tenuisse ;  denique  legionis  XIII 
tegula;  Pettavienses  ejusdem  legionis  tegulas 
Vindobonenses  et  raritate  et  simplicitate  vincunt 
et  antiquiores  se  ostendunt.  Quam  ob  rem  non 
tam  Trajano  imperante,  quam  antea,  id  est  impe- 
rante  Vespasiano  legionem  XI!I  puto  translatam 
essePoetovioneVindobonam;  quamquam  classem 
etiam  postea  ad  Poetovionem  stetisse  fortasse 
arguas  ex  n.  W25  trierarchise  classis  Flaviee  Pan- 
nonieae.  Poetovio  autem  coloniai  formam  accepit  a 
Trajano;  nam  colonia  Ulpia  Pa^tovionensis  dici- 
tur  in  titulo  modo  citato  n.  753.  Ulpia  Po^itovio  in 
Norico  uno  et  in  urbano  uno  supra  citatis ;  denique 
notfe  in  ipsis  titulis  Pixtovionensibus  non  rarje, 
extra  territorium  nunquam  repertce,  C.  V.  T.  P.  F 
recte  sine  dubio  vulgo  accipiuntur  de  Colonia 
Ulpia  Trajana  Pcetovione  cum  talis  gemi- 
nalio,qualisestUlpiaTrajana,pra^tereanonobvia, 
ih  ejus  imperatoris  coloniis  non  semel  reperiatur. 
Nec  solum  nomen  colonise  ei  attributmn  esse, 
sed  colonos  eo  deductos  ex  Italia,  docuit  titulus 
n.  4057  veterani  legionis  II  adjutricis,  origine 
Dertonensis,  deducti  autem  Pcetovionem  mis- 
sion(e)  agr{aria)  altera,  ut,  si  quidem  notas  recte 
explicavimus  et  recte  retulimus  titulum  ad  Tra- 
janum,  eum  jam  appareat  missiones  fecisse  pro- 
pter  deductiones  easque  numerasse,  ut  numeravit 
obligationes  alimentarias.  Ad  easdem  deductiones 
item  referemus  qua;  Hyginus  gromaticus  habet 
p.  121  (cf.  p.  205)  Laehm.  nuper  evocatum  Augu- 
sti  quemdam  in  Paiinonia  agros  ex  voluntate  et 
liberalitate  imp.  Trajani  Aug.Germanici  adsigna- 
visse.  —  Pcetovionem  pertinuisse  ad  Pannoniam 
superiorem  usque  ad  Constantinum  Magnuui 
(V.  n.  4121),  pn^ter  Tacitum  et  Ptoleniaeum  tituh 
plurimi  testantur,  ut  non  audiendi  sint  qui  hodie 
eontrarium  asseverant:  at  quarto  seculo  non 
miuus  constat  Poetovionem  comprehensum  fuisse 
finibus  Norici,  scilicet  mediterranei.  Ita  Itmera- 

rjuni 


DIKS  .saiU.NUA  AUVEMBRIS. 


B 


ubijios' 
loityiii" 

ephfofiutiiin. 

elrca  aiiuiirii 
forsan  ^104, 

martyr  ohlit 

.S.Victorinus. 


c 


A   liiint  Hit.TOr^olyniitanuin  .■^cripUuii  a.  p.  Chrisl. 
\VM  Noricum  extomlit  ad  Pmtovioneni,  addens 
"  trnnsisHonffai.  inlras  Pannoniiuu  infcriorcni  , 
(pro  quo  nouiinanda  fuil  aut  Suporior  aut  Savia); 
ileni  Ammianus  I.  c.  ot  Priscus  I.  c.  Poetovionem 
diserte  dicunt  oppidum   Noricorum.  —  De  rei 
publicffi    forma    quidquid    novimus    docuerunt 
iuj^criptiono?.  Vcctigalium    provincife  Pannoni* 
superioris    adrninistratio    sedem    quodanmiodo 
habuerit  neeesse  est  P(Mtovione;  nam  inveniuntur 
in  titulis   procuratores    provincia?  Panno- 
nia?  superioris  (n.  l-02i,  4031,  40-UjK  iabularii 
ejus  provinciai  (n.  40-W,  40GG),  adjutores  tabula- 
riorum  (n.  4020,  40^:J,  \m-2).  custodcs  tahnlarum 
(n,   W-1).  dispensahir  tabulariorum  (n.  4044-), 
dispcnsator  raf  ionis  provincije  Pannonife  arcte^n. 
4049),  libertus  Au^aisti  cx  tabulario  vocllf^alium 
lliyrici  (n.  4063).  libcrtus  Augustorum  ex  nuin- 
mulario  provinciiBpannonia;  snpcrioris(n.4035  in 
titulo  a.  p.  Ghrist.  307),  vilicns  vicesima?  hercdita- 
tium  ulrarumque  Paunoniaruui (n.  4O05),dcnique 
qni  pertinont  ad  porforia  lllyrica  contrascriptores 
similesque  officiales  (n.  -1-015,  4017.  40M).  Ad 
numicipalia  ubi  venimus,  decurionesrcperiuntur 
passim:  item  11  viri  jure  dicundo  (n.  4038.  40()9, 
cf.  m><.)  pritfccti  (n.  40^8?),  icdiles  (n.  4).)38). 
quaestores  (n.  4038) ;  pontifices  (Renier  n.  171S), 
augures  (n.  4038),  sacerdotalcs  (n.  4033  et  Rcnier 
1.  c.) ;  augustales  (n.  4107),  collegium  juvenlutis 
cum  prEetectis  suis  et  quinquennalibus  (n.  4043), 
iteni    collegium    magnnm  Laruni    el  imaginmn 
Civsarisin.  4037).  De  Irilni  constat  cnm  ex  titulo 
Pcetovionensi  n.     4071,  liun   e\  cxternis   tribus 
supra  allatis.  „ 

:25.  Ex  Itisce  stiidiosHs  lector  ipmsi  fncieiii  qnain-- 
dain  sihi  aduinhrare  potest  ojj/mli  Pfetononis  eo 
U-inpore  quo  Victorinus  ejusdem  eccUsiam  rcgeret. 
Qui  quiiiido  ad  h/fjns  digiiiiatis  fitdi(jiuin  usri-ndc- 
rit,  ncino  iioliis  narrurit.  Quuin  tnmen  in  persecu- 
tione  Diorletiani  mortein  pro  fide  ohierit,  circa 
finein  seculi  tertii  aut  quarti  iiiitia  floruerif  necesse 
f.s*/.  Si  opcra  sua,  quoruiii  sat  iniKjnum  nuiueruiii 
S.  Hieronijinus  rerensd,  in  episcopatu  scripsii,per 
miiltos  annos  Partovionensi  ecdesi.if  prxfuit.  Quo 
aiiiio  I>eatum  fcrrrit   iiiatii/riuiu,  uusquain   apuff 
reteres  srriptum  invnii;  reJirnicntrr  aufeni  .<!uspiror 
Victorinum   circa   persecutionis  per   Occidentcm 
jrassantis  inltia  passuin,  anno  30i  (jloriosum  rclr- 
brassc  t ri u in phu ni ,  fu rorc pcrsniuetd  1  uin  ex  Italia, 
Aqiideid,  Terf/csto  in  PannonitB  (ippida  extenso. 
Quodsi  ifa  rst,  jiossuiniis  fortassis  frii/infa  aut  tri- 
(jinta   quafiior    annorum    cpisropafiim   Vjctoiiiio 
profjabifi  trihuerc  conjecfura.  Quidem  se  per  ea 
teinjtora  inonstraverif,  srripti  cjus  tibri  testantur, 
qui  hoininem  iiobis  deinonsfrant  dirinam  pajinain 
inanu   nocfurna  diiirna    rersantcin,  meditantcm 
assidue.,  ut  tot  comincntariorHin  libros  comjioncrc 
jiotiierit;  jxistoreni  (luofpie  ChrisVi  gregisjierriijilem 
(jui scrijifis  lihris  oinnes  oinnino  quos  noreraf  hsre- 
ticos  CDiifnfaret.    Vnde  farile  infetligerc  possuinus 
qiumto  zelo  jn-oprio  iniHgilaverit  gregi,  quanfaque 
rura  rominissum   sihi  jiojnduin   sahifari  jmrerif 
doctrina,  qai  tanios  ud  unircrsalis  Ecclesia:  honuin 
exantlaccrit  lahores,  dignus  jjrofecto  qui  fot  meri- 
toruin    insigniijus  martgrii  laurcum  adderct.  Et 
liir  quidriii  de  Victoriiii  hdjurihus  alquc  ngoiie  fefici 
tcrininnm  j/onere  dorumentorum  defertus  jubet.  De 
scripiis  hratissiini  martgris  egerunt  jjlurimi,  ijuo- 
rum  noinina  recitare  ct  uffcrre  scHtentias  longuin 
csf,  nequr  hujus  lori.   Quarc  studiosnin   lertorem 


4-il 
r^^njffixois  ad  VI.  Lumjjcri  Prolc,.omena  de 
b.  \  ictonno  episcopo  ct  martyrc,  /„,,•/,>„  rdinnii. 
o/icrum  S.  \ictorini.  atqnc  unn  ad  notus  ediiorum 
hisce  suj>positas  in  Pafrulogio  Lafina.  Vbi  omnes 
(jimstioue^  ad  Victorini  o/tera  .sjjecfnntes  jjrxrlare 
tractatas  inveniet  (1). 

8  VII.  De  cnl(n  S.  Viclorini  dc- 
qiic  Ecclesia  Pcplovioncnsi, 

Quam  antiquHs  sit  in  En-fesia  culfus  S.  \icluiini, 
Paforionensis  rpisco/ji  et  inartgris,  .^atis  suprr- 
(jue  deinonstrant  marlgrologia,  quorum  etogia 
in  jjrima  Voininentarii  iiostri  /mragrapho  attHli- 
nius.   Vtruni  vero  in  e.rrlcsia  cui  pnefuit  s/m-iali 
cultu  ct  hoiiorc  gaudeuf,  adhiic  incoinj)ertum  habe- 
inus.  Intcrroguti  cniin  isUus   ecdesia-  sacerdofr^ 
nidfum    litteris   no.^fris   re.y)onsHm   dr.dcrunt.    In 
crdcsia    rero  ]'irfariensi   aliquamdiu  h(moratu.-^ 
fuit,  uti  in  Commentario  dictutn  fnit,  nhi  crrorcm 
eorum  confittavimus,  qui  Victorinum  Pictarorum 
e/)i.sco/jnin  rrrdiderunf.  Qiicin  errorrm  jnissiinum 
Pirtaroruni  idro  perinisit  Deus  itt  Pixtovioneusium 
socordiam  ac  sancti  std  ej)iscopl  incurios  animos 
excitaret  ad  re/mrandain  sern  quidein  cnlfn  fnn- 
fain  .<anrtisNimi  inarfgris  injuriam.   Anuu  fandrm 
iTfi^^^clerHscivitasfjHePcetocionensissupjdicemsan- 
daiSedilihelluinobtulerunt,cuJusecccsimiHarium: 
±1.  Boatissime  Pater.   Ad   sacros   Sanciit;ilis 
veslrie  podes  humillime  provolutus,  oralor  Fran- 
ciscus  Ignatius  conies  :ib  Inzaghi,  ;n-cliiparoclm.< 
et  decanus  Petloviensis,  Salishurgensis  diircesis, 
cuiu  toto  districhis  sui  clero  hun  seculiiri.  luni 
regnlari,  nccnon  cum  universis  civitatis  ejusdem 
incolis,  ea  qua  par  est,  submissione  exponit.  qua- 
tenus  jam  inde  a  tot  seculis  ad  ha'c  usquo  tem- 
por;i  conlimmta   crga  sanctuui   Victorinum 
martyrem  et  olim  episcopum  suum  vene- 
ratio  persistit  :  Et  vero  licet  tot  bcll;i.  pcisccn- 
tiones,  aliitquc  injuria?  temponmi  iiullum  aliud 
luculentum  vestigium  reliquerint.  hsectamen  per 
haustam  a    majoribus   traditionem   existimatio 
et  devotio  de  praMlicfto  episcopo  suo  ad  tinc  usquc 
;T?vum  inconcussa  perinansit.  Quaro  (icvotissime 
suj^plicat,  utSiuictitas  vestra  ad  augendani  dcvo- 
lionem  de  eodem  sancto  officium  cum  i>ropriis 
leclionibus  sub  ritii  prinue  vel  sccimd:i*  clas>i^ 
recitari,  et  missam  logi  luiii  a  scculari,  tum  regu- 
lari  in  dislrictu  hoc  existente  clerogratiosissimc 
i-oMccdal,  et  hanc  gridiam  quain  Deiis,  etc.  — 
Friiuciscus  Ignatius  coiiics  ;d)  ln/,;iglii,  archiparo- 
chus  ct  decanus  Pettovii,  una  cum  loto  suo  clero. 

—  Franciscus  Wasser  judex  civitafis  Petfovien- 
sis.  —  Franciscus  Ludovicus  Sabinf  syiidicus.  — 
.loachimus  Joseplius  Ilarrer  senator  el  scriior.  — 
Franciscus  Xavcrius  Schmidt  assessor.  —  Anto- 
nius  Goterit/,  assessor. 

^S.  Pcscrijjfum  sarrn'  Vongregationis  Rifnum  : 

—  Ad  EniineiilissiMumi  el  Rcverendissimum  Do- 
ininnm  Cardinalem  Boschi,  qui  videat,  et  referat 
in  sacra  Rituum  Congregafione.  — V.M;icedonius 
S.  R.  C.  secretarius.  Deinde  sequuntur  missa 
Statuit  de  commHni  unius  martgris  et  ponfificiM 
cum  oratione  propria,  ef  lcctiones  offirii  jn^oj/rla^ 
tres  secundi  nociurni.  Tandem  udjunctum  (.ft 
iestiinoniuin  r/jisco/>i  Seccoviensis,  vicarii  generalis 
urchiejji.-ico/ji  SuUshurgensis,  jtro  concessione  jjdita; 
gratias,  (juod  est  tale,. 

~1'.).  .\os  Josephus  Philippus  Dei  gratia  episcopus 


AUGTORE 

li.  V.  H. 


Anm  l7(iS 

cli-ro 

PiFtorioneiisi 


E 


pcrutiti(juum 

tuiltiint 

inrocatite 


iul  ofjtiiien- 
(iam  rultiiH 

lHuri/ici 
{•icuiHitem, 


et»i  (ucedehat 


(l)Migne.R  L..  Imn.  V.  p.  :tSI-:J4(l. 
yiorrnihris.  foiniis   L 


56 


Seccoviensis, 


442  DE  S.  VIGTORLVO  EPISGGPO  P(ETOVIONEN?>[  ET  MART. 

commemhiilo  Soccovloiisis,  S.  R.  I.  princcps,  metropolitance     nusantislcs  i-Lirsum  lallsccns  in  majorcni  splcn-  \\ 
Onliitani,    Salisburgcnsis  et  catlicLlraiis  Brixiensis  ecclcsia-     doruin  eduxit,  a  posteris  S.  Floriani  appcllatuni 
rum  canonicus  capilularis,  praspositus  Ehrcnbur-     Kadeni,   aif    Heuschenius,   confinnat   Wiguleim 
gensis,    per    utramqiic    Styriam    et    distiiclum      HuHf//Hs     iii  Kpisropis  Passai-iensibus,  asseretis 
Neostadiensem  in  ponlificallbus  el  spirilnalilius     Engelbertum   (supru   Amjelhertum)    sedisse   ab 
Vicarius  generalis.  etc.  etc.  comes  a  Spaur.  —     anno  Ghrisli  1045  usque  ad  annum  10G5,  et  coe- 
Exposuit  nobis  dccanns  et  archiparochus  noster     noljiuiu  S.  Floriani  ab  Hungaris  destructum,  ab 
Pettovionsis  Franciscus  lt,'natius  comes  de  Inza-     eo  reparatum  ct  canonicis  S.  Augustini  restitu- 
ghi,  quod  ipsc  cuin  cjusdcm  civitatis  incoils  san-     tum.  Est  iliic  etiainmim  prieposituraj  teste  Hen- 
ctai  Sedi   imniillimc   supplicaverit,  ut   sibi    de     schenio,  canonicorum  regularium   S.  Auqustini 
sancto  Vietorino  oplscopo  et  marfyre  quem  Pet-     media  via  inter  Lintsium  ei  Sfiram  civitates  eraf- 
tovicnseni,  non  Pictavipnsem  cpiscopum   fuisse     que  adhuc  anno  182(1,   staiu  fiorido,  uii  legitur 
comprol)ant,  missam  (siv)  cum  ofiicio  novem  le-     apud  Albertum  Murkar  (3). 
cfionum  concedalur.Quorum  proindepias  suppli-         32.  Ex  hocigitur  monasterio  S.FIoriani  reliquia; 
cationesnospniescntibus  coniitainur,  n'.sosoMN!KO      Romiim   trans/ata;  fucrint^  ei  deiuceps  lionia  in      relin""' 
DiGKos  CKXSENTES.  QUiBUs  PETiTA  URATIA  A  SANCTA      P('l<'niam,pctenie  Cusimiro  reye^tradenfe Lucio  Ul    ■">'■  1'lorinm 
SEDE  BENiGNissiME  coNFEBATUB,  —  Dabamus  Grse-     sumwo  j)ontifice.  Jam  qumritur  tUra  de  harum      '''""^iitit 
cii  in  aula  noslra  cpiscopali,  die  25  inartii  17()S.      trausiatione   a   marii/roiogo    afjatur.    Opiuor   de      ^*'^"'"'"'' 

prif)re  illa  ;  de  posteriore  enim  nihil  est  cur  cogite- 
Josepiius  e])iscopus  Seccoviensis.  '/"'«»  ?"'"»  monasterium  haud  tangat.Secundum 

igitur  hunr  niartijrf^hgum  nna  cum  Floriani  irfi- 
Ad  mandatumalterutiiirincipisetepiscopipro-     (juHs  et  S.  Victorini  saci-a  ossa  franslaia  su/it. 
prium  subscripsit  Wolfgangus  Innocentius  Poss,      Videvtur  igitur  a  loco  primm  sepulfurss  huc  fuisse 
^  jnris  ulrius(|UG  doclor,  protoiiolarius  apostolicus,     transiata.At  vero  sepulturse  hujus  locus  ifpioratur.  ^' 
consiliarius  ccclcsiasticus  et  secrctarius,  manu     Scinius  h//^»*' S.  Victorimun  PastovioHensem  epi- 
propria.  scopum  fiiisse;  martijrii  autem  et  sejfulcn  locum 

Loeo  i"  sigilli.  <ntin  reliquis  ignoramus.  Quid  si  Victoriiius  codem 

raim  fiilfUfi  HO.  Qufjd  aiilriu  dicilur  iu  testimonio  episcopi,  ferctempfjre  rt  loco  mariyrium  fecerit  quo  Floria- 
fiiii.  quem  Pettoviensem  non  Pictaviensem  episco-  nus,  unus  foHasse  ex  quadraginta  martijribus 
pum  fuisso  comprobant,  resjiicit  memoriale  dortis-  quorum  confessionis  gloria  excitaius  F/orianus,  ut 
simuin  auctore  Achi/ie  liuschi ,  qiiod  una  cum  in  Actis  ejus  legitur,  ad  marfi/rii  certameu  cucur- 
siippiiri  /ii/e/io  oraiorcs  o/)fulerunt;  in  quo  Pceio-  rii?  Tune  enim  sepulturse  locum  prope  S.  Fioria- 
vioneusi  ecr/eiiiai  Victorinus  vindicatur,  Hsdeni  num  qui p)rior  iriumpharerat  adeptus,  pari  forsi- 
fere  argvmentis  qnibus  nos  in  Commentario  insi-  ian  honoir  cum  hoc  sancfo  iu  xdificata  })Ostinodi(iu 
stimus.  E.T  hoc  supp/id  iii>c//odiscimus  anno  ]76S  ecc/esia  in  monasterio  fruitus,  p^aricauteia  incur- 
Victorini  memoriam  et  devotionem  apafribus  acce-  santibus  bar/jaris  ereptus,  liomam  cmn  Floriano 
ptam  apud  Pa^ioi-ionenses perseverasse,  quin  tamen  translatus  liomai  forte  adhuc  requiescit. 
singn/arem  ianio  viro  cultum  r.rhi/>ercnf.  Projio-  33.  A/iain  fado  conjertitram.  Debet  enim  a/iqua  .v,,„/  ,„//,„(■ 
situs  vero  Hbe/ius  quem  e^-iium  habuerif  fuHc,patet  ratione  expHcari  et  enuntiatio  martyro/ogi  et  con- 
ex  ver/)is  sequentibus  quxdorso  eccemp/aris  Roma  fessio  Paetovionensium  anni  17(18  dicentium  reue- 
ad  prxdecessores  nostros  more  so/ito  transinissi,  rationem,e.ristimafionem,  devoHonem  a  majoriints 
inscribuniur :\n  Congr.  Sacr.  Rituum  habita  die  accepfamergayiQiovirminsecumpersisterefSed  tof 
17Aug.  1768i'escriptumfuit:Diiataet  admentcm.  bej/a,  j^^rsectttiones,  aliusque  temporum  injurias 
Mens  est,  ut  inquiratur  num  S.  Victorinus  nid/um  fdiud  /ucu/enfum  ir.^tigium  reiiquisse  ejus- 
hahuerit  publicum  cullum  in  civitate  dnn  Victorini.  Poiuit  enjo  res  ita  se  hai)ere.  Victo- 
Petaviensi,  pro  qua  petitur  ofneium  pro-  rini  memoria  primis  pacis  ecciesim  temporibus 
\i\'\nm. Prieier  /tmc  de  cuitu  S.VIctorlno  PaYor/owc  Pwtovione  fioruit  debito  ru/iu,  altare  super  sacras 
C  exhibito  nihi/  novimus,  Ha  ui  qno  .^iafu  nunc  isfe  re/iquias  ereriumfuil;sed posteaincursanfibusbar'  F 
cidfussitfplane  nos  lateat.  baris  deleta  Postoviotienst  ecelesia    atque  oppido 

Beliqitiie  31.  Ju  edififiue  Vsuardi  Lubero-Co/ouieusi  apufl     dispersis  incoVis  /n  solitudinem  redacto,  pn-eshijteri 

S.  Victoiini,    So/teriinn,  die  'J  noremijris  ifa  /egifnr  :  Ipso  die  in     effossa  .sancti  sui  ejnscopi  ossa,  iransiuierunf  in 
ijiia  apnd     Monasterio  translalio  sanotorum  Vlclorini  et  Flo-     sanctuarium  S.  Floriani,  vnde  ob  simi/es  causas 
""'     riani  marlyrum.  Transiafiones  S.  Fioritini  dux     una  cum  F/oriano  bar/jarurum  furori  prxrepta 
ce/ebres  iiabentur :  una  e.r  Noriro  Roiuam,  a/iera     fueruni.  Qux  conjectura  ut  pro/jabili  aliqiui  ra- 
Roma  in  Po/oniam.  I//a  quando  facta  fuerit  igno-     fionefulciatur,  ecclesix  Poetovionensis  fata  breviter 
raiur,  /iter  iocuin  /laliuit  anno  1183,   Qua  de  re     narraho. 

videsis  Godefridum  lleusrbenium  in  Actis  Sancto-  34.  Qno  tempore  ecc/esia  Pcetonionensis  instituta  forsa» lloim- 
vum  ad  diem  4  maii  (1).  Non  una  qifxstio  hinc  fuerii,nec  genuinisnec^ipuriis  edocemur  documen- 
oritur.  Ac  primo  quidein  fpimritur  quid  sibi  ve/it  tis.  Ta/is  autem  erat  co/onia  Postovio,  quemadmo- 
nomen  Monasterii  ?  Esine  ur/jis  oppidire  nomen  dum  descrijitio  C/.  Mommsen{4-)  indicaf,  ut  secii/o 
propriuin,  an  rommune  '^  Puiaverim  mfmasterium  terflo  sane  apta  fnerit  in  qua  .^edes  epi.<rojia/is  eon- 
S.  F/oriani  indicari  de  fjuo  sequentia  e.r  liadero  (2)  stituereiur,  uii  reapse  ron.^tituta  fuit  i//ique  prsfse- 
Henschenius  affert.  Conditum  illius  (F/oriani)  ditS.  Victorinus.  Qui  utrum  primushujus  ecclesix 
memorhx;  illustro  templnm  :  adjocluni  posteris  episropus  fuerit,  an  a/iis  successerit,  depniri  Jam 
scculis  ca'nobiuni,  sodalibus  D.  Bt-iiedicti  inco-  non  poiest.  Cui  utrum  successerit  siatim  post  mar- 
lendum  :  quod  inde  rursum  fievo  onmia  in  vetu-  ttjrium  alius  episcopus,  ignoramus.  Sfephanus 
stalom  rodigente,  ab  Angclberto  Pataviensi  pon-  Salagius  agens  de  anfiquis  epi.'!copaii/His  in  Pan- 
tifice  instauratuin,  D.  Augustini  discii^Iinam  nonia  :  Mihi  sane,  inquit,  vctustatis  niemorias 
profitentihus  assignatum;  quoddemum  Altman-     diligenter   licet    pervestiganti    nullius    antistitis 

(IJ  Tom.  I.pp,  4CC, 467.—  (2)  Bavariu  saiicta,  tom.  I.  p.  18.      —  (3)  Noricitm  Romanuui,  tom.  II,  p.  I  Ui.—  (4) Siipia.  p.  i-W- 

Po^tovionensis 


DIES  SECUNDA  NOVEMBHIS. 
A  Pcetovionensis  nomcn  rcporirt  liciiit  nsmip  irl     ..nf,,    ■      ■  .  . 

lempora   condlii    SnrdicJnsis  (1         1"       ™";''''Pf  •''''' "'Oi-e  ind„lusgcntiliun,,.wnssit 

™,.(..%...ApH.nni.e  Pe.a.one  Pant     ^ Z^^^JX^::^^:^^ 


AtcroRK 
li.  V.  H. 


B 


„„.„  !n,^e„it„r  P<elorionis  episco^n.s  nornine  Mar-     Zmn  3    ?  ''      '''^  '"■^""""■-  ^'"■'^' 
cus,  cujus  memoria  e.stat  in  epistola  A,i,Z^i,     t^^^^T '  "°"  """"T"''  """"•"^- 

r/,<W„.s/„„,    A„,j„.to..   In   ,,,a   m^ e     Z ■  r     ""™'.,™"''""'':^  ^"' ^»"'''  ^ibi,  et  seminurin.n 

M„re„,„  „oca„t  snnctnn,      ad  1,^  ;;Z^  Sillrr T'"""^  "'""!~  '^'^'''"''^ "^^  """^""'^ 

sacerdoten,.  T„ne  ,.r,,o  ,■„„,  I,J^,'m,ZZ  '          v  ''"' ^'''.'"l"';'''''  '1»'    <-P>^oopus  esse   nec 

eivis  >,„  e.ree.ser,U  iari       De     ,o              '  K  '^"'"  T""  ^'""'"'"''  «uperposilus  luerat 

*,,/,.„,„„  */„,/,„„  (4)    Vi;.if;nc't  a,4    Z  7T  T  T'"'  "'"""■"'""^  '""'""'■'"•  -'"-^- 

lare  delenden.la^catl^oliL  fi2^"  d    „!  ^  ^"  "•  p^";;'"""  "'■'"'■"""■-'^*-'"^  "  P'"''^ 

Arianis  haud  dubie  pr«.buit,  quamob.en,  in  eu  hni  Z,     '           "^^"  "°"  .l""',"' '«  "»"^'  M"lio- 

incue  ecdesia,n  P,..ovionen;e'm  fure,-  n   e"  i  nem  '  n Lu  t"vT";i':    ''"•  •  '™""'.!  '"■"""'°- 

ingenti  teinpesla.e.  Eum  namque  sede  ^ni  ,,,0  llT^n      "     f        ,^      "'"'"'""  '^'''"''  '^i'^''''^ 

liare  adni.entes,  quemdam  J^^  anu,    Val™  m  I          ^     7,  ^'""''"''  "'   "'"'""P"--'"'^^ 

hon,inen,  scolcalmn,  i„  ca.hc.lZ Pce.o  i™  n  v' '?        '^;'"''"""^  -^'""'"'^  '■'■"^"■^'  ™"veni.sse 

sen,  infuse,.u„t  invi  a  plei, ^  I^  pro  le"    ,"o"  l^                     '■""  "TT  '"""''"""  "'•"""• 

pastore  suo   decertaba  .    Neque   dh,    pcrf      ,°  '      Tt:',  '"'""T,        """"' ""'"' """"'  ''"'"• 

incuba.orem  suslinui.  populu.i  Chr  s  o  devo  ■'  '             7"^  '■''"'"""""'  "'"«"''^  ""'-« 

quippe  inique  usu,pa  a  sede  de     tmn      °  "  '  '■"  '»<"""»«'«:"*'•'*'«  ''ceu.rif.  e,ua,„eis  eiriu.s 

b  s  eontanunav.t.  Quare  ad  sacerdotale  conci-  iyifur  ,.iain  i-Li.uus  P.to.ioi^ZJ:nJ^^ 

Imm,  quod  anno     81    Aqu.lei^  habebafur,  nt  potestnt  preshyteri  huju.  ecHesi^  .ac,u,.Xi,iU^ 

evorsa.patr.a.prochtonnnqueciviumcausaspr..-  rHi.uius  c  nLiJ erutns  alio  tru.J^ 

taret,  vocatus    est    Gum    vero   homo  perdita,-  .,...  ta,ule,n  uj.ul  S.  Florlam.n   reJ^rh^ 

onsc,ent.^conspectun.synod.decIina.set,impe-  communi  aJeJusdem   sancti  inaryris   ^t^L 

rato.uiuadversuscumopemPatresmiplorandam  troMone    lionHnn    fuerint    arectJ.  Dilinenfn- 

censuerunt.  C>.,^o.m»/W.,..^s.«.,^.^,>...s.y.,.rf/  lusfracimus    rarios  reli.juianan    Urlns  Romanas 

Afiuih',ensi.ypM^  aliarumque  urbmm  catahnios  in  nuilms  Vietorini 

quid  de  Juhano  \  alente  dlcamus':-  qul  eum  esset  nonien  non  snnel occnr,-if;  m-u.n  fanfa  rsf  ,na,-tn- 

proximus,  decHnavit  sacerdotale  conciiium,  ne  nm  Victorini  no„ii,u'  iusianitorum  ,n,dtifn,io  ut 

everscE   patn^e  proditorumque  civlutu  pn^stare  nihiUnde  ce,-ti  documentlpro  nostriViciovmirdi- 

causas  sacerdofibus  cogeretur.  Qui  etiam  tor-  quiis  excc-pereJicuerit. 
quem,  ut  asseritur,  et  brachiale,  Gothica  profa- 


G 


(i)De  mtuecclesimPanuo,ucwmn  17/,  lib.  III.  cap.      -(3)  Ibid..  p.611.- (4)  Tom.  modo  cit,  p.'i03.  -  (o)  Epist.   ^" 
^^.n.b[pas.m-2).~(-2)Of,tmS,LeonisM.,U>m.nip.xiAv.      10  inter  Ambros.  class.  i,  edit.  Maurin. 


DE    SS.    CARTERIO,    STYRIACO,    TOBIA,    EUDOXIO,    AGAPIO 


ET    SOCIIS 


MARTVRIBUS     SEBAST^. 


ti.  V  H. 


^"B  LICIKIO 
IMPER. 

^'•^liissnndis 

'"jitiii-  in 

i'in>tyrolo. 

Sliis  H 


Sanctorum  niarfyrum,  >piorum  hodie  triumphus 
celebratnr,  setjuens  ehyinm  habetur  iu  marfif- 
roloijio  liomano  .■Schasta?  sanctorum  Gartcrii, 
Styriaci,  Tobia;,  Eudoxii,  Agapii  et  sociorum 
martyrnm  sub  Licinio  imperatore.  Quorurn  lon- 
f/ius  elofjinin  GaU-sinius  describit  hisce  cerbis  : 
Sebastte  sanctorum  martyrum  Cai-terii,  Sliriacii, 
lobhie  et  Nicopolitani,  qui  stipendia  cum  sub 
Licinio.  christiani  nomiuis    hoste,  mererent,  id 


consilii  eeperunf,  ut  peromneni  militiam  in  fidc 
Ghristi  rnancrent.  Itaque,  Marcelli  ducis  jussu, 
fustibus  mulctati,  in  carcerem  conf  ruduntur.  Indc 
post  educti,  crudis  nervis  verberati,  aliisque 
aftecli  suppliciis.  demmu  in  flanuuam  conjccti, 
genorosi  et  insignes  Dei  athictifi  coronantur. 
Menolofjium  Basilii  eorumdem  martyrum  certa- 
meii  enarraf,  nt  sequitur.  Sul>jicimus  lectione.t 
variantes  rodicis   ms.  Mediotanensis   D.  74  sitp. 

'AOay.t'.; 


m 


DE  SS.  CARTERTO  ET  SOCIIS. 


AUCTOllH 

(J.V.H. 


B 


mmoloi/iis : 


"AflAT.Tii;  Twv  iiYiwv  jjiapTiipwv  Attlxou,  EOoo^Loy,      in.>^uijcrab!lihii?>  toriiicjtlis  «uhjecti,  i^>Tii  trv 
AyaTfioij.  X7.1  t7,?  (xyvoota?  aytwv  '.  in  quo  cl  i^uas  aiiiinas  Doo  tradiderunt. 


fidunlur,  X) 


jjio'. 
Toij  Xo-.TtoJ.  A'.6  p3!Tav^o'.^a'.  y-o  Ma2x;X).oj  toj 
oouxo;  ^  Iv/ra  ^a|"ii).AovTa'.  £'.';  -jjlaxr.v.  'E^liXr,- 
GevTe;    ok    tutttovtx'.    xata  "   vwtol.    xal  '    xo',).ia; 

T 

KaOT£P'.OV    OT'.    i-J    f^O 


Murtifroh(/ium  metrintm grvcnm  s-eqneuti's  a,,- 
ponit  versiculos : 

T6  -■jp  7p',TTiC;;  xapTEpv.TavTe;  Sexa 

Ilpo;  TY,V   ap'.7TY,V  ).Y,C'.V  Y|XOV  0'.  oex7. 

lfe'nei!i  •iiiiiiium  fortissiiTii  sustinenti's  (lecein 
Ad  (ipUiiKiiii  sDrtPiii  iverunl  deceni. 


TO'j   [iaT-./.sw;  JTTOTaYYi; ;  '0  oe  sT.syev  oti  OJ  auve- 

[jo-jXeJTa   TW   ).a(7)    ^TravaTtY.vaL    tu    ,3aT'.).S'.,    a).).a 

npoTeXOew    tw     afiavaTw     paT',>ei^    Xp-.TTG».    iMeTa 

Taura  °  avETa'.  2Tupax',o4  xal  ojioXoysL  tov  Xp'.TTov  • 

xal  a'jO'.;  Tw|5'!a?  *   eiTa^"   N'.xo7:o)v'.T'.avd;  ^ '.    Kal 

xaTaxp-z/ovTat    '^    ^uAo'.?    TJVTp'.S;.va'..     Kal    [^sTa     constifmint.Vecemnmnera 

TaJT/.v  r>iv  i^aTavov  xai  bepa;  TzXtLmT.^  aXyriSova*;      '■""'.  ^'f'''('"'  .^/h/.tm;//  ,'f  ,ne 

iJ-oue'!vxvTe^,  ueTa  xal  a),).wv  Tro),Xwv  twv  tt^.ttsj-     nomina  cititt  coihx  Medioinncnsis  in   titnto,  si'<l 

TavTwv  e'!;   Xp^.TTov  teAo?  ty;v  o'.a  tou  Tiupo;   «Tid-      addit 


3.  Dolent/njii  sanr  r.st  fonf^iorif  liornni  iin/rti/nnii 
Acta  non  exatare  aut,  si  existnnt,  diliyentiam 
nosfnnn  fmjistx'.  Nnnr  pr^ter  ea  dorinnentii  ,ju,i- 
attuliinns,  niliH  de  liis  sunctis  inartiirHnis  norinins. 
Er  fjnilfns  rarix  orinntur  ijiite.stionea.  Et  priino 
iin&rifnr  fptot  sancti  lior  murtt/rain  ronsortiiini 
•onstituant.Decem  numeraf  inarti/roloi/ium  mrtri- 

noloi/inin  Sirlrti;  drmn 


«'■r/  Aitn 

»nllnex»lnul. 

^fc  camfat 

fte  tiiart,/nim 

tiumfro 


'.;a7',v  tK-x?jfj'  '^.  Kal  ojtw;  eTeA£'.(oO-/i<Jav. 


it  socios  ;  tria  uomina  in  titulo,  qtiutnor  alla 
in  tc.rfn  Mrnolof/inin  Hiisilii  iinpressu)n  addilijnr 
socios;  ijuafnnr  (iutfsiniiis,  oniissis  sociis;  murtt/- 

Ccilainrii   sanrtoriiiii   niarlyruiu,    Atlici.   I'ji-  rologium  liumuninn  ,/niitijnr  utarti/rum   noniinu 

doxii.  .^^'apii.  ot  sociorum.  rrrensrt   uilditqnr  .^oi  io.-i  niartijrii.  Quornni  tlorit- 

Hi    suncti    inititcs    tucre   in    urbe   Sebasle.  inrnlornm    untiqnissinia  rrliijuis  lurrin    duhunt. 

liicinio  iniperalore.  Qui  universse  cohorti  con-  Snnt  unirm  lia-.c  dnu  <-xrmplnriu  Menoloi/ii,  ipto- 

siHiuii  dcdcre    ut  pciinaiierent   in  fklc  Chrisii.  rum  te.rtns  etianisi  rcrliofrniis  non  dicu/it  idcm,  n- 

Quapropter  torqueiilur  a  Marcello  dn<e.  Deindc  tumm  wra  sutis  upte  cijnspirunt.  Etsi  rnini  mmn- 

mittuntur  incustodiam.Emissi  anU-in  pcrcutiun-  fogium  BasilU  impressum  in  titnlo  trinm  tuntum 

Inr  in  dorsocl  vcntrc  ncrvis  lioiiin  i-rudis.  Dcinde  inurti/nnn  nnminu,  Atttci  ridrfirrJ,  Eudoxii  utt/iti'. 

denlescis  evclluniur.  Qui  runi  piLMiis  ariiccicntur.  A{^ii})ii,  ,-omniemorrt,  iji  lextu  tumcit  ijuufuor  aHu 

dixit  dus  ad  sanctum  Garteriuni :  Tust/lusahdn-  adrlit,  (^larterium  scilicet,  Styracium,  Tobiam  et 

.risfi  populuni   ah  iiuperaforis  suhjectifine  ?  Ipse  Nicopolitianuiii,  et  insufjer  alios  inullos.  Textns 

vero  respondit  :  Ejo  anrfor  non  fni  pupido  nt  Mcdiolunriisis  in  titulo  dcccni  ni/viinut  uturlijri^s, 

insnrgeret  contra  imj/eratorem,  sed  nf  acccderet  Atticum.  Eudoxiuni,  Agapium,  Marlnum,  Ocea- 

ad  iinmo)iateni  i-egem  Christnvi.  Post  ba^c  pro-  num,    Eustralium.   Carterium.    Nicopolitianum, 

ducilur  Slyracins    et    confitctur   Christuiu ,  ac  Styraciuin,  '\! ohiam,  quibus  udjungif  socios  alios. 

deinde  Tobias,  tandem  Nicopolitianus,  et  datur  l^^nde  inanat  conclusio  addecem  ma)-fi/)-es  noniina- 

sentenlia  ul  lifrnis  coutunderentur.  El  post  hoc  tiut  recensitos  j/lui-es  alios  esse   amiuino-andos. 

tormenlum  cliam  alios  ijlures  cruciatus  sustinue-  Quorum  fimuiuni  dux  ac  princej/s  fuisse  ridetnr 

runt.  el  cum  multis  aliis  qui  crediderant  in  Chri-  Carterlus.  Hnnr  enim  Murrellus  dnx  alloquifur, 

?tum  tandcni  itriiis  scnlcnilain  :u'ccpenmt.  Et  sic  direns:  Tu  .solus  abduxisti  popuium  ab  imperalo- 

consunnuati  sunt.  •'is  .subjectione':'  Ef  ipse  ma)-tyr  Cai-teriits  ducem 

"-2.  Menoli/gin/n  Siiieti  sequptdiu  //(//W ;  Eodciii  w   profitetnr,  rcs/iondens  :    Ego  auctor  nou    fui 

die  natalis  sanctorum  marlyruiu  Eudoxii,  Agajiii  populo  ut  insurgcrct  conlra  impcratorcm.  scd  ut 

ct  aiiorum  octo.  qui  apud  Scbastiam.  sub  Liclnio  aecederet  ad  immortalem  regem  Ciu-istum.  For- 

imperatorc.  Auxonc,Marc(-!l(iclMairoAgricoIao  tussis  frihioius  milifuni  fnit  hic  Carterius,   (juo 

C    pri.vsidibus,initnicm  injcclianimasDcocommen-  fignde  pii  mlHtrs  ud  foiidcr  pro  rhrisfiuna  fde 

darunt.  Qua:  fere  desumptu  lideidur  cx  Menxo  dfi-rrtundmn  plissime  ronspiraccraid .  Cnjns  iio- 

mrnsis  noremln-ls.  nhl  h:cc  liyuntiir  ad  hanc  dient :  ""'"i  utludere  ridctnr  unrti/r  rrrsiculornni,  ipiniu 

initrfijrcs  ub  eo  xxpT-ipfijav-:;::  dicantiir.  -Ilunr    oh 

Mri[\rr\  twv  ayiijv  [jiapT-jpuv  Euosiicj,  'AvaTriou  causam  pufo  Carterium  m  martyroU/gio  Homano 

xal  XoiTrtov  &Y'!{ov  dxTio.  <'f  ajnid  Galesiniuin  j/rinio  loco  nominari. 

O-JTO'.    iJnY.pyov    TTpaT-.tJTa'.   h/   lefJaTTeia   eTil  ^-  ^"^''^  ulteru  i/ii:esfio,  utriim   Nicopolilianus 

A',xiviou  l^atriieu?.  "EieTaTdsvTei;  os  ut^o  Auiavioj  '^^'  nomen  j/roj/rium,  an  j/atronginicnm  }na)ii/ris 

ap/ovTo;   TY.;  T:d).e(o;   xal  MapxeAAOj    oouxoq   xa-  Tobiae.  Eteniin  in  te.rtu  menoJogii  JiasiHi  i)n/)res.s-i 

)Iopxoj  TO'j  A-.p'.xoXaoj.   X7'.  avuTte&gAY.TO'.;    TiaTa-  ''' '"  titulo  fe.ctus  Mcdiolancnsis  rlareqnideiu  srri- 

vo'.<;  'JTiofiXY/JevTe;  TTup'.  TraoaoioovTa'.  *  sv  (T>  xa-,  Ta;  /"V"r  NicojioHtlanus  .sr^;(/jv/^'»/  (/ Tobia.>'rt/ /J(  t/iso 

eauTiIjv  '|>uya;  tcj  Oe(j  TiaosOevTO.  fextu-  Mediotauensi     Toblas    dicitur    T(o[lia;     <-> 

Niy.oT:oXix7i(;,  Tobias  Nicopolitamis.  Quarc  suspicio 

Mcnmria  sanclori artyrum  Eudoxii.  Agapii  non  frris  orifur  inendi  rommissi  u  librario.  Xotutn 

cl  rcUquorinn  saiicloium  oclo.  tamen  dignuni  est,  uhi  sej/aratim  a  rrlii/uis  Imc 

Hi  erant  milites  in  urbe  Sebastena,  Liciiiio  iin-  nomeu  persa-ihitur,  utrobifjne,  et  in  textus  Mcdio- 

peratorc.  Exaniinali  vcro    ab  Auxanio  pnvsidc  /unensis  titulo,  ct  in  textu  nienf)lofjii  imi/ressi,  m/n 

urbis  ct  Marccllo  duic  ct  Marco  Agricolao.  atque  hutieri  N-./.oT:o).;-:Ti^,  sed  'S<.Y.'-jT.oh.-.:i"k.  Qiunrjuir  ar 


iiec  ,tf 
uoininib»* 

sillffKtf"'"'" 

,,,,11-iiiy'"" 


Tf,  ajxfi  ^|iep7  Twv  aYituv   |iapT'Jp(uv  '.\t-cixov,  Ku5o-       —  "  -roJ  fcfU.  —  '  Tfj^  aUi/.  —  '^  "^v  3^""''  "''''■  —  "  ^'' 
i-.ou,   'AYaif:to'j,    Mapivou,  'Qzeavou,    EiffTpaxiou,    Kapte-      «'jxoj;,  —    '"  om.  —  "6     .NtxoTToXiTTi^.    —    '"  ~i'~^'^ 
piou.[N]  ixoTtoXiTiavou,  ^Typaxiov,  Tio'iiz  x«i  Tijc  suvocia;      «(/</.  —  '■'  (fiETixa--i>.aoov)  :i-JTr,;  -fi^  pa5i--o'j  yv.oiJ.i''-^<^ 
a.jTtov.  —  2  iispaffTtz.  —  «  Atxtviou.  —  *  (rrpaTei?.  —       sla^o;  ttjv  oii  r.uplz  ii:o'(i2T!v. 
^  xott  auUvoviat  tou  Tf,«c  TrdXeoji;  SEpaoTE-a?  ap^ovroi;  ndii, 

mei'ito 


DIES  SECUNDA  NOVEiMBRIS. 


(•/  iifdifirm. 


B 


.V  inenl»  did  jm^nli  pnjitninii  Nicopolitiani  ho)»c«. 
iSVc  inteUexit  Galeaitiinti,  xcd  i^cnpnit  Nicopolifa- 
nuin.  tion  Nioopoliliannni.  ijiifm  fanicii  <i  Tobi:i 
sii/rei/df.  Marfijriilinjiinii  liuiniiiiiiin  fjriiilcntrr 
iuntim  iior  oinisit,  d  Toijiani  nninliiat. 

5.  Tniiuqnasstlo  iiiorrtin- dc  jim-sidinn  iiinitinl- 
hiis.  AuxoHfin,  Marccllinii  ct  Marriim  Aijricolaum 
prwsldes  rectnscf  inenolof/iinn  Sir/cti.  Miuu:uin 
Auxnnmm  urbls  pra;sidein,  Marccllinu  ditccin  ct 
Marcum  A(/ricolanin  iiovlt.  Menuloifiuin  Hasllii 
soluin  Marcclluiii  dticcm  itomluat.  Quuin-optev 
dublum  orilur  utntm  solus  MarceUtts,  au  nun 
MarceUo  Auxanius  sive  Auxo  et  Marcus  Ayrico- 
laus  horinii  mUlfum  luarti/rlo  pra-scderif.  Aitcfori- 
tas  mciioliujli  Sliietl  ct  ijjslus  Menm  tauta  uon  esi, 
itt  uos  pcr  sc  movere  deheat.  Venmfnmett  credl 
potest  cx  lonfjiorlhus  ac  forte  aathcutlcls  /inntw 
martijruiu  Aclls  /i^c  comjicw/ia  faissc  coticiunata, 
atque  ibi  poiuit  nomen  Auxauii,  nomenque  /etji 
Marci  Agrlco/al.  Quod  coufirmafar  ex  /ccfinuc 
varlitntc  tcxtus  Mcdlolaucnsis,  qux  ridefitr  cssc 
corrupfio  nomlnis  Auxauii  vel  Auxtmis.  Post  lixc: 
Ms3/.£).Xo'j  Toj  1'ijy.hz.iit  Mcdto/aucnsi  addltnr:t(.i\ 
au;2'>Q-/~!Xt   iroi;   Tii;   Kd/et.,;    li^aj-Eix;   ap-^&vTo.;,    ijitud 

sensum  nullum  liabet.  Putareriiu  scrl/ifum  fulsse 

•Axi   Au^^vovTo;   Toij   -f,;   -oXeujc   ^lE^Tifziiaz  ip/o-noc:  et 

Au.rnnontis,  ttrbis  Sebusteum  j)rwsldls.  Ha/ieinus 
Itaqac Marcclhim  ducnn,  Anxnnlum  sive  Auxa- 
nontcin  scu  Auxounn  Schasfcnic  ttrhis  prwsidem,  ct 
pnBter  hos  Marcum  A(/rico/aiim.  Ai/rlcolal  iiomeu 
in  Acfls  iiiaiii/rum  famosinu  csl.  lu  Actis  S.  Hic- 
ronis  apiid  Metajihra.sfein  /et/itur :  ()i\ovum  (I)la- 


445 

cletiaiiusct  Ma.rimiau,.si  a!l.M-n.n  .|ui.it-in  jusse- 
runl  pritessc Arnicni;f:is  orat  A-rit-olausiaUerum 
autcni  procurare  rogionom  Cappadocuni:  ei  oral 
non.en  Lysia.^  (1).  Kf  in  ActtS  .sa„ctl  Knstn.tii 
ram  sociis  ajjud  cumdem  Mctaj,hrastcm  Dloiictiu- 
uus/c,jltnrJHssU.sc  Lt/siam  curum  i/crere  omnium 
/finitaiiconnu;  a/tcntm,  qui  vocabatur  Atjiiroiaus, 
toiiu.s  /n-xfccturm  adminlsfrarc  imjm-ium.  Kt 
liau/a/,osl:\)ux  oi-.)  l.ysia>  versans  in  Suleleon,si 
liujus  r.'-;iuiiis  inveniebat  aliquo.-i  sanclo.s  viros  et 
sanclus  teininas,  post  nmltas  interro^^ationes  et 
tonneiila  sul)  lutissinia  (■uslodia  transuullebat 
viuctos  :i<l  A-rii-oianni  in  inetropolim  .Scbasteno- 
rurn,  nl  ab  illo  dc  medio  tollercntur...  (2).  Cujits 
Ajrlcolal  /yrxfcfiura  durarlt  n.-i,{Hc  ud  Liciuium. 
sub  ,j,to  liuperaiore  {^ihjh-a-fccia  Ai/rirolao,  /jussl 
simt  ve/cherrimi  ml/ites  matii/res  nuincro  qiiadra- 
(/inta  f/uorum  encoinlum  S.  liasl/lus  cc/chrarl/.  Suh 
eodem  Imjieraiore,  /n-aifccfo  Aijrii-olao  (ii,  S.  li/u- 
sius,  e/jlscojms  Se/>astenus,  pussus  est.  Ha/n-mas 
cnjo  /)rxtcr  iot  a/ius  Aijrim/ai  victimus,  ellum  hauc 
muiiijrum  jdia/anji-m  ij)so  prmfecto  marti/rli 
laurcu  roronutum,  Marce//o  quodam  Anneuia- 
ducc,  Auxauontc  sicc  Auxoiic  Sc/iastena-  ur/us 
praisidc. 

().  Tuui/cm  qurcri  /jii/cst  quo  anuo  hi  suuctl  mar- 
tyres  corouum  arccjierlnt  '^  Cui  quxstloni  ucrurato 
responso  salisfteri  a  me  non  potest.  Constat  uutcm 
non  ante  unnum  'iW  /loc  murtijrium  coniifjlsse : 
tuuc  culiu  Licinli  j)crscc,iiio  cfferhuii ;  a  vero  non 
lon(/ea/jcrrubit,  oj)lnor,<jui  l//.Hda)moH2:)  assignu- 
oeiit. 


ACCTOHK 
0.  V.  H. 


E 


iirtjiif  iff 

tniiiii 
iiiiniiliil. 


(1)  Mlgne.  P.G.,  lom.  CXVI.  p.  110.  -  (:i_i  Ibi,].,  j,.  i7n.  —       Ffl,i..[).  ;,i:i7. 
(3)  Actd  SS.f  tom.  I!  Martii.  p.  l^  —  (i)  Acfa  SS.,  lom.  I 


DE   SS.  ACINDYNO,    PEGA8J0, 


ANEMPODISTO,    APHTHONIO,    ELPIDIPHORO     ET     SOCIIS 


MARTVRIBUS  IX  PEHSIDE 


OOM>IErVTAKIUS     1'IJ^VITJS. 


(;.  \.  H. 


55  I.    Do   Actis   inartjrii  SS.  Aciiuhni,  Pcgasii,  Aiiciii|M)dis(i    c( 
sociorum;  de  coruindcin  natura  ac  fidc. 


siB  sAi-oiiK  II  4  *'"  horum  marii/rum  cx  ji/url/ms  intcr  sc  co//a- 

siEiiio  \  fls  (odkibus  lus.  cdimus.  (Juoruin  suuf  hiuae 

^Bcii.n  IV.  l\sj)ccies:  umi,  quam  pHtatuus  esse  priuiitivam 

■^tialionini  *''>"! [^"^'fio'"'"'  .7''«t-o  craratam   Idiomuie;  a/fera, 

'"ortfinim  (juum  ojiinumnr  cssc  cocumdem  Actorum  rtiracta- 

iiracn  tlonem  faefam  a  Simeone  Logofheta,  queiu  Mcta- 

l>lirasfx  uomiue  coquoscuuf  omues.  Hcee  iu  1'atin- 


'■'/'»«((,*, 


/of/ifi  (/ra-rii  f  1)  cdlfu  esf  l/iter  Mefa/dirastca  ojiccfi, 
i/la  lucflliu  adhur  nostris  rarls  lit  /weiu  i/atur.  Ad 
Acforum  edifionem  codicihus  usi  sumus  antifjuis- 
simis  c  rarlis  hibliof/iecis,  Pomutia  //rarscr/lm 
Vfiflrana  uc  Parislnu  uatloua/i,  ucr  uon  Cmsurru 
I  'icHuensi  in  Austria.  Auiiquioris  rero  d/ius,  quam 
Mctfiphrusfa^   iferatix    ritris    su/fjefium    ili-lurr/is 


(1)  Migiie,  F.  U.,  t.mi.  C.W!.  [».  1  >'\>{. 


fuiitH 


m 


DE  SS.  ACINDYNO  ET  SOCIIS. 


AUcrohF 
(;.  V.  H. 


autlquioru 
fexla  Mcta- 

phrasteo, 
•i  liitjiis 

srrijitiotii, 
(jiiiiHK/iKiiii 


fuisfie  cxi>i{ima>nus,ex  codice  Vencto  seculi  XII 
edimus;  eteuim  exemplar  illud  prx  ceteris  hobis 
arridabat,  eo  tjuod  ceteris  prmiare  videbatur  de- 
ganfia  ac  srribemlt  concinititate.  Cui  laiinam 
versionein  adjunximus  e  reijione  posifam.  Deinde 
ejusdem  Passionis  aliud  exemplar,  cum  ceterorum 
variaiifibus  lerfionibus,  cui  lafinam  versionem 
siibjicieudum  liaud  arfntrati  sumu.^f.  Kfsi  enim 
discrepet  verhis  a  prascedenii,  H  (jui  grxca 
pj-ewplaria  inter  se  conferre  ralent,  rersione 
nova  sane  non  indiyent.  Postremo  dabitur  edltio 
Metaphrastea,  cum  mulforum codiemn  variantibus 
lerfioiiibus,  fptorinn  saltein  unus,  Taunnensis, 
Meliipltrai^tx  forte  coxcus  esf,  aureis  subinde 
Utteris  ornatus. 

2.  Si  fjuis  qusEraf  utra  lucubratio  alfcri  sit 
prseferendu ,resj>oudeo :  rjui  (/rseca'  linijua:  purifatem 
ac  narrationis  ehyanHam  sectatur,  procul  duhio 
Metaphrasteu  j>reeferet  rudiori  illi  auctori,  quem 
ille  vorre.xit;  qid  intrin.^ecum  rei  pretium  (fuxrit, 
tiiiulv  ilii/1'ir,  httnc,  me  jadice,  Mefaplirasfx  anfeponet.  Videtur 
eniin  Metaphrasfe  atiHquior  hxc  martyrii  eiuirra- 
tio  et  ufia  e^  iisquarum  n^sum  pojntlo  christiano 
commodiorcm  ac  jucundiorem  Simeon  ex  insfituto 
suo  reildid':rit.  Ojierx  pretium  est  lecforis  oh  oculos 
ponere  Simeonis  lof/ofheta!  in  scribcndis  sanctorum 
Viiisprojio^^ifum  proiiosifique  causas.  Quarc  Pselli 
verhti  cxscribimus  ex  Encomio  in  Metaphrastem 
Dominum  Simeonem  (1):  Qui  autem  aiitc  hunc 
bfatuin  virurii  (Simrouem)  res  geslasillorum  (s(tn~ 
cforumj  scripserunt,  non  sunt  assecuti  illorum 
niagnificentiam;  secl  partim  quidem  de  eis  sunt 
moniiti,  partiui  aulem,  cum  non  possent  rebus 
eorum  rcspondentcm  atfcrre  orationem,  bonum 
illis  conscripserunt  quod  nec  erat  ulla  elegantia 
ornatum,  nec  laude  proscquendum,  uf  qui  nec 
pulchrain  sulijecerint  .sententiam,  nec  cam  verbis 
ornarint  decentibus,  neque  accurate  descripserint 
sa^vitiam  ac  alrocitatcm  oorum  qui  punierunt, 
nequo  martyrnm  iu  dandisresponsisprudentiam  : 
quin  etiam  monachorum  adulterarunt  cxercita- 
tioncm,  simpliciter  et  quasi  teinere  et  ut  accidit 
relercntcs,  quai  studiosc  ab  illis  facta  sunt.  Hinc 
factum  est  ut  nonnulii  ne  vel  legerc  sustinerent 
ea,  qufE  sunt  litterarnm  mnndata  monumentis, 
aliis  autcm  ea  qu;e  dicebantur  pra^ljcrent  ridcndi 
niateriain;  et  compositionis  inelegantia  ct  senten- 
^  tiit  absurda  et  nulla  consequentia,  ct  dictio  *  vilis 
et  abjecta.  erant  iis  qui  audicbant  insuavia  et 
odio  habel)antur,  potius  quani  admittebantur, 
ct  propter  cos  ijui  conscripserant,  nobis  ludibrio 
habcbantur  admirabilia  Christi  scrvorum  ccrta- 
niina  ac  troprifa.  VA  onmes  quidem  apei-tc  scripta 
insectabantur  malediclis  :  eorum  auteni  loco 
afferre  meliora,  aliis  quidem  propter  animi  socor- 
diam,  aliis  autem,  ut  quod  cst  opus  perlcctissi- 
nann  et  maximi  studii,  et  cui  nec  tota  quidem 
viri  vita  suffecerit,  neque  vires  aderant  volenti- 
bus.  ncc  iis  qui  poterant  volunfas.  Sed  non  etiam 
admirabilis  Symeon  eodem  modo,  quo  ii,  fuif 
affectus  :  sed  cum  iis  procedens  ad  scriptorum 
usque  reprehensionem,  deinde  processil  ulterius, 
et  juvcnilc  aggrcditur  facinus,  vel  fcliccm  potius 
aclionem,  quam  nullus  omnium  gessJt  feliciter, 
per  quam  ille  evasit  clarior  omnibus  qui  sunt 
ubitiue  eruditis;  et  Deo  consecravit  ca  qure  sunt 
omniumpulcherrima:  martyrumque  cerlaminaet 


*  rdit. 
t'K  (licto. 


cursus,  et  monachorum  abstincntiani  atque 
patientiam  ornavit  ac  declaravit,  et  eanidem 
quam  illis  *adhibensbenevolentiani,gratiasvicis- 
sini  acccpit  ab  omnibus.  Et  paulo  jiosf  (2) :  Quod 
itaque  talc  sibi  argumentum  deiegerit,  illius  certe 
prudcntiam  astruit :  quod  vcro  talibus  usus  sen- 
tentiis  est,  caque  dictione,  quae  ipsa  cuni  claritate 
incisa,  probabilis,  veraque  ac  ex  re  nata  cniteret, 
illius  quoque  sapientise  claro  indicio  est,  maxi- 
meque  hominein  prodit,  qui  ex  temporum  ac 
auditorum  rationibus  sermonem  rite  nosset  com- 
ponere.  Haic  Psellus. 

3.  Cui  egreyie  adstijwlatur  vir  doctissimus 
Caveus,  ifa  de  Mefajihrasie  scrihens  (3) :  Jubentc 
(anno  912}  ,  Gonstantino  (Porphijrogennefa) 
Augusto  Vitas  sanctorum  ante  sua  tempora 
scriptas  undique  conquisivit,  conquisitas  recen- 
suit;  elegantiores  tamquam  lectorum  conspectu 
dignas,  calculo  suo  adprobavit  nequc  ulla  in  re 
mutatas  divulgavit :  ininus  elegantes  vero  partim 
nitidiore  stylo  vestitas,  partim  nova  forma  et 
methodo  dispositas  in  ordinem  redegit  ac  digcs- 
sit;  quasdam  ctiam  cx  superiorum  traditione 
acceptas  proprio  niarte  ipsc  condidit.  Qui  pAura 
de  Meiaj)hraMe  desiderat,  Bollandum  adeat  (4), 
Honoraium  a  Saucta  Maria  (5),  sed  jirxcipue 
Leonem  Allatium  in  jira^clarissima  dla  de  Sijmeo- 
num  scrijjfis  diatriba  (6),  ac  discet  non  contemnere 
Simeonem  Mctajyhrastem,  postquam  ojjerum  ejus 
rationem  intellexerit.  Xohis  in  rem  jiroposifam 
satis  erat  Simeonis  projwsifum  causasque  unde 
natum  est,  lectori  ob  oculos  ponere. 

4.  Jam  vcro  uf  ad  causam  retjrediar,  comparet 
inter  se  stitdiosus  lector  utramque  de  martyrihus 
nostris  lunihrationem,  et  mecum  sentiet  Meiajjhra- 
stx  narrationem  ex  illa  altera  fluxisse,  hauc  esse 
unam  ex  Hs  minus  eJegantibus,qufis,  ut  cum  Caveo 
loquar,  partim  nitidiore  stylo  vestivit,  jmrtim  nova 
forma  ef  mcfhodo  disjjosuif,  in  ordinem  redegif, 
diyessif.  Quiim  f)h  eamflem  causam  ut  antifjuiorem 
et  fonteni  ftlterius  historia  jJraiferet.,  etiamsi,  ob 
ncf/lccfiorem  culiuin  et  aUa  incommoda,  ipsi  sif 
jiosipon  ndu.  Deinde  aittiquioris  istius  ojjene  scrt- 
ptor  testem  se  jjrofitetiir  oculatum,  qui  rebus  gestis 
inferfui.s.sp  .^e  dicit.  Vnde  maximuinprx  alfera,  quai 
f,s/  ttucforis  Simeonis,  prettum  hahere  iliceuda  est. 
Quapropter  otnne  studii  nostri  momentum  in  finii- 
quiore  illa  scrijifione  examinanda  ponendum  est. 
Ef  sfatim  fi  primo  Hmine caj)italis  ijuiestio  mocetur: 
Suntne  haic  Acta  SS.  Acindyni,  Pegasii  atqiie 
Anempodisti  cnin  sociis  martyrum,  authentica, 
suntne  fjeiiuinft  aut  saltem  sincera?  Authentica  vel 
fjenuinfi  martyrii  Acifi  nemo,  qui  hoc  Aciornm 
geniis  oculis  suis  inspexit,  in  hac  lucubratione 
agnoscet. 

5.  Munet  ergo  fjuxstio,  sinfne  salfem  siiicera  P 
Auctor  in  decursu  Passionis  non  semel  affirmat  se 
rebus  gerendis  spectatorem  affuisse,  suis  ocuUs 
ridisse  aurihusque  audivisse  j>lerafjue  ijux  in  sua 
nurraiioiie  ronsignacit.  Ef  rererti  jtarrfinfur 
siihinde  ininora  qusedum  rerum  adjuncta,  qu3s 
ocMlatum  testem  subindicant.  At  sunt  filia  quss  vel 
oculftto  cei  (lurito  festi  affirtnanti  vix  aut  ne  vix 
quiflem  credas.  Sunt  quxdam  qux  fieri  vixpotue- 
ritnt.  Unde  anccjis  fit  ac  periculosa  responsio  ad 
fjuaistionem  de  sinceritafe  horitm  Acforum.  Ocula- 
tum  jjrodunt  sequentia  :  K^tl  -taJTa  au-roii  £u;a[iEvou 


D 


'  '-'lit.  illi. 


<'!/i-cgiorum 

jiidienin  fiuit 

iiuctori 

fomile 
cdlciilo, 


E 


aiile/ioneiiilit 
ahhisloviei) 


F 


QnsE  Acta 
grmca  signa 
sinceritatii 


(1)  Encomiiim  Metaphrnsfa:.  P.  «,.  li»ni.  CXIV,  pp-  191,  —  (4)  Acta  SS.,  tom.  I  Janu.uii,  p.  xvi-xvni.  —  (o)  --I'"'- 
ni:3  ;  ctV.  p.  70.  —  (-2)  \hu\.,  pp.  193.  I9t.  _  (3)  Scriptortitn  iuadrersiones  in  regalas  c/  «sKMi  Critices,  Dissert.  11, p.  n, 
ecclesiasticorttm  historifi  litteniriu,  p.  402.  Genevie  1720.      art.iv. -(U)  Miirne.  P,  G.,  tom.  GXIV,  p.  19-14«. 


(juoaii 

ndjiiiictn 
mai'ti/1'ii 
exhihent. 


t't  (/111(1  hiec 
liubiis  QiuE 

circa 

martynmi 

nomina 


A    wpaOTi  »-:toTc  TTpaT^.c  c^-^yiXm^  Or^pixEycO^;  ,T,.  xh  xiXio< 
hv-a^    -zou,    ipcovTi;    ,^f,    j3a(Tt77avt:<,-   ETrl  Tij;   Yti^; 

Fi«x«P<ot.  Et  hjec  cuni  ilie  orassot,  apparuit  illis 
exercitus  mgcns  atigelorum,  quoruni  puleliritudo 
nos  videntes  nec  sustincntes  in  teiTaui 
dejecit.  Quum  vero  nos  diu  procumberenuis 
steEerunt  sancti.  Itaplures  codkes,  sed  Venetusnon 
fiabet  V^c  nos.  Non  quidnn  hi  Vnieto,spdi»  reli- 
gxis  if,  fine sequenUa  It-rpoifur:  Kil  t.to-.to.v  ;,(.r.v 

xai    OeopouvTtuv    ^Ko-Jovto    ^ijmv    »u,vai     iv^p.OurWuiv 

ivYAt.v:acquumnosstaremusacvldercmu^ 
audiebantur  a  nobis  voces  innumerabilium' 
angelorum.  Li  Veneto  autent,  ut  in  aliis.  legitur 
paulo  superius:  x«l  i^i.r,  toTc  izz^i.^i;,^,,  f.,^Tv 
ttX^Ooc  otpattS?  iYYiXtov,  apparuit  nobis  a^tanti- 
bus  multitudo  exercifus  angeloruni;  et  puulo 
mtenus:v^i.r,^a.i,^'..,',,^.^,.,,,,^,  ;^  ,-^  x««.W.  st.-- 
Opovtuv  pMiX.xuiv,  apparuerunt  nobis  e  camin.j 
egredientes  super  thronos  regios. 

G.  Narrata  aufem  rerum  personaru/nque  ad- 
juncta  qux  nisi  qnis  viderit  vix  fingere  coqitare- 
rit,  sunt  exempU  gratla,  qux  dicuufur  de  sanrfo- 
rum  PincHlis,  qua^  ipsis  ora/dilms  solvcOantur  ut 
cera  in  igne,  ll>^i,i^  xiipoc  iv  t(ji  Trupi  xa.oVevoc,  et  de 
ipsissanctis  egredientllnis  ex  ig/ic:  r>av  ^i  T:Xeup«;  t»5v 

ayiwv  xat  t-i  xwXa  aiT<iiv  oW^Ep  ^.iXa  sv  irupi  y.a:'vta,  erant 

latera  sanctormn  et  menibra  eorum  uti  ligna  in 
igne  exusta.  Et  de  sanctis  ex  templo  idoli  eqi-edie/t- 
tibus  post  statuam  precibus  ipsorum  nc  'larri//iis 
ront/-itan, :  ^.^^  ,A  o>OaXf.ol  aixdiv  daxoE;  o\\t,v 
7r£^^t;ar.,^£vo.     U    to5     TroXXaO   xoTretoiJ,    erant    OCUh 

eorum  sacci  instar  inflati  ex  magno  fletu. 
Qualia  sH/d  ,^erha  etgest,/s  Saporis  in  mat,-em :  oia.' 

\Loi  £3t.v,  i^TiT.^p  fxoo,  4't.  ^aptov  £i?  ai,  xal  Trpoae  7:0.^- 

aaxo  Tou  xXaieiv,  vse  mihi  est,  niater  mea,  quia 
peccavi  in  te,  et  simulabat  se  flere.  Plwa  ejus- 
modi,parm  quidem  et  n,dJi,is  i/io/ne/di,  sed  quse, 
etia,/isi  fingi  possetii,  vix  tamm  fingmitur  ex  imje- 
nio,  quaiq,(e  /-es  pe/-actas  quasi  ririda  spede  repra:- 
senta,d.  in  JiacAcfo/-um  nan-ationeocc,u-ru,d:qu3i 
si  sola  conside/-averis,  efiamsi  auctor  id  non  diceret 
palam,  c/'ede/rs  nihihmi/ius  oculati  testis  ve/'ba 
hic  legi. 

7.  Ve,-u/n  e/ii/n  vero  aUa  sunt  gns  vix  o-edi pos- 
su/d.  De  ipsis  e/ii,n  no/ninilms  quid  sentiendum  ? 
Przsertim  de  nominiJjusprimo/-u,n.  Numquid  e/-qo 
Persai-uiu  j)ri,/io/-es  g,-aicis  no//Unibus  uteba/dur  .^ 
At  ma/tifesfe  co/ificta  viderdur  noi/ii/ia  Eipidipliori 
et  Philologi,  ef  appa/-et  maxime  ex  Philologi  /w- 
mine  aucto/-e/n  personis   suis  nomi/ia    iudidisse 
secundu/n  ipsorum  i/idoiem.  Etiamsi  dennis sanctos 
Acindynum,  Pegasium  atque  Anempodistum  ex 
g/'a;cu  forfe  ge/ice,  nempe  ex  familiis  in  captiri- 
tatem    abducfis,    ista     grxca    no,niua    porfasse, 
nmiquam    miht  persuadeo    mddi  pe/sx    tunueu 
Aphthonii  fuisse,  non  magis  quau,  p,-i„,oriJms 
Elpidiplioro.  Philologo  atque  Gallistrato.  Deiudc 
qnem  non  movet  a/-tificiosa  orafionu/n  sanctorum 
nostrorum  coniposifio,  elecfis  psaJ,no,-nm  versicu- 
iis,  modo  ad  no/nina  oi-aufium,  modo  ad  formetda, 
auteoru/n  cessatio/iem  ait,/de/diJjus':'  QuiJms  aliu- 
sionib/ts  vel  ccelum,  dimissa  roce  ex  uJto,  stude/r 
nignetur.  Quie  ut  vera  cedanius  requiritur  ,najor 
ecrihe/dis  aucfor/tas,  qua,n  hujus  anoni/,ni,  qua,i- 
tumvis  se  p,-a:senfi'm  irbus  inte/fnisse  dicat.  Quo 
gene,-e  subtiUtatis  eo  almpi  se  passus  est,  ut  faciat 
ma,-fg,-em  dicentem  Sapoi-i  notnen  lioc  regis  signi- 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRtS. 


447 


^'<-'"re  pati-rm  d.-,„ionis.  Quod  quo„iodo  expJicetur      ., 

Actts  mteJJexisse  legitu/-.  Qu^  .„,„;,  ,,,„„,^.  „,,,.^^^_ 
'  >att  sr,;pfo,;s  noccanf,  p,-etiosa  su/d  /loljis  indicia 
Acfo,-um  o,'ig,/,nn  i/uUgantiJ,us.  P,-odu/if  ruim 
eZlT  '^'"'''  '^"^'^^"^'''^'•'■^'■'^'  5"^"«  ''-s'  >nart.j,-ii 

8.  Antiqno/mm  .^c/-ipto,-um  qui  dePcsi..  ,na,-f,j.-i-    „,,  ,..^, 
bus  egerunf,  neminem  inveni  qui  hornm  ma/-f„.um    tllr 
meidionem  faciaf.  Pofest  iu/uen  fieri  uf  sipiaca 
ipso/'um  Acfa  adhtr  aJicubi  Jafeanf.    KoJim  ex 
hisre  concJude,-e  Ada  .m,wtorum  7iost,-orum  esse 
falsa  ac  supposititia.  P/-a:te,-quam  quod  snnctos 
nostros  /■e,m-a  exsfifisse,  manifesfe  p,-ohatur  ex 
ded.cato  in   ipmrum  hono,'em  /narfgrio  iu    urhe 
Consfa/itinopoJifa/ia,  ubi  corum  serrabantur  /-eJi- 
qu,m,   ufi  probatur  ex  gi-a^co  officio  in  ipsoru,n 
ho/,o,Tm  co,/iposifo,  faJis  esi  Jie/'oum   nost/-o,'um 
indoJes,tanfa  sa,icfitas,  tam  diri/ia,  ut  ita  dicam 
etiam  erga  crudeUssiniu/n  Saporem  ma/isnefudo, 
uf  ve/'issi,nam  sanrtorum  ,na,i,/n,m  fo/'/nam  ,-ed- 
danf.  Dei/ide  Sapo,-rs  iis  Uneis  depingitu,-  ut  taiis 
appareaf,  qualis  ex  authenticis  atiorum  ma/ii/rum 
Artis  noscitur;  caides  honii,ium,  tor//,e/,fa  „',a,'fu-  E 
rmn,  talia,  quaUa  ex    vcidica  hisfo,-ia    /innine 
couf,-adice/ife  .^ciu)d,ir.  QuiJjus  oninibus  simul  con- 
sidc-atis  sic  sfatui  posse  exi.^itimo,  in  his  Actis  nr- 
quaquatn  aiifhenficis  ,^eJ  genuinis/,mmo  manifc^^fe 
apocr,ji>his,  si/icn-um  vcifafis  nucJeum  co,dine,-i, 
qucm  in  for},tam  iwr,-ationis  d/-a//,afica!  g/'S^-u's 
sc/iptor    e.rtendisse  videtur,  ad  legeidium    afque 
audienfinm  xdifcationem.  MuJfa'  'res  pc.^iicx  pcr 
ronfinua  Jjclfa  G/iecis  in  Pe/sarum  diUo/ie aqtmti- 
bus  innotuerimt :  quare  fie/-i potuit,  ut  ho/'u,n  Acto- 
rum    scripfor   ex  ojv   Pe,:sa,'um    chrisfiannrum 
p/-a:eJa/-a  ho,;i,n   maiigrnm  cniainina  au-Jiir/-if, 
Utferisque  consig,iai)e/it. 

0.  Paucissima  ma,ii/rum  nomina  er  iuge/ifi  nu-        oilhur 
me,-o  qui  per  imma,tissimain    Sajjoris  pi,secufio-       '"(ninif, 
nem  passi  sunt,  ad  incinos  0,'a-cos  perve/m-unt. 
Testatur  Sozome/ius  seqiientia  (1)  :  Vorum,   ut 
summatim  dicam,  cuncto.s  ejus  temporis  marty- 
res,  tam  viros  quam  muliercs,  quoruiii  uomiua 
recolmitur,  sedecies  mille  numero  fuisse  perhi- 
bent,   reliquas   vero  nmlfitudinis  ne  numerum 
quidem  iniriposse.  Atque  idcirco  difficile  adino- 
duiii  visuin  esse  Persis,  Syri3  atque  Edessenis, 
qui  hac    tn   re  plurimum  studii  atque   opera;  F 
posuerunt,  horuni  nomina  percensere.  JHsfo/ia 
martg/-um  Pcsarum,  quam  ex  sc/ipfo/'e  Pe/'sa 
depro,npfa,n   Jafinifafe  dona/idi  .tpem    i/igerebaf 
lienaudotus,  bis  centum  /niJUa  ,/ia/ii//;(m  ,-ece/,- 
set  (2).  Antisfes  Adanensis  in  A,;,ienia  f,-udd  {li) 
in  Saporis pe/'.^ecutioiie prima ,  quain  nos  secuudam 
diceinus,  cxsa  esse  ce/du,n  sexaginta  /uiJJia  nia/-- 
tgruin  In  irgio/ie  quam  vocatd  D(/--eJ-Ha„tar  et 
Bajermi  seu,  id  Sg.i  srribuut,  lieith-Ganne,  qua- 
urb.s  est  anfiqua  MartgropoJis ;  in  Irara  tiiginla 
millia.    Maruthas  quoqne  non  itetnel   mmtionem 
injicit  innumei-ahiJium  maiiyrum,  quorum  no,ni/ia 
adhuc  ignoraJjat.  Jn  Clertamiiic  plurimurum  mar- 
tyrum  et  Azada;  regis  emiuchi,  /n  fine,  post  reJa- 
tti/n  edictum  persecutioncm   restri/igens  ad  solos 
ch/istiu/ta!  vise  duces,  ,'ta  prosequifur  (4)  :  Quo- 
circa    virorum,  mulierum  aUpie    ]»uerormn  hoc 
temporisintervallo  cffisorum  noiuina  adno.-;tram 
notitiam  necdum  pervenerunt,  iis  exceptis  qui  in 
ipsa  urbe  coronati  sunt.  Plurimi  ergo  marlyres 


(1)  Historia  ecdesiastica,  Mi{riie.  P.  (i.,  lom.  LVII,   jip.      i\us,Actn  sinrern.  jj  5GG, —  (4)  Assemani,  totn.  cit.,  parl.  I, 
969,  970.  —  (2)  Stepli.  Evod.  Assemani.  Acla  mnrti/nim      \>.  50. 
Oi-icttaUum  H  Occideiitalinm.  part.  I.  p.  43.  —  (3)  Ruinai- 

occubuerunf 


44S 


DE  SS.  ACINDViXO  ET  SOCIIS. 


AUCTonV 

G.  V.  H. 


nuii 
didiiiitiii: 


c 


possuiU 
qiioad 
mmiim 

CUJiitu 


occubueninl  quoruni  uoMiina  i|,'nota;  quum  plc- 
riquo  exteri  rucrinf,  aliaruiuque  regionuni  indl- 
gen*.Ist(iruui  insupfr  inarlyriun  nunici-uinauxe- 
runl  niilites  re^li  exorcitus  non  pauci.  (pii  pro 
ista  contossione  Dci  nostri  niartyrii  t,doriani  atlc- 
pli  sunt.  Similin  de  miujno  mnncro  marti/rum  sibi 
hawi  coijniforum  nnmineteniis,  alihi  ( I )  srrihif  idriii 
ManUhas.  Qiutrc iiihd mirandum  marfi/rnm  Pa- 
mrum  nomina  circumferriet  Ada,  (juorum  apud 
Si/nis  i't  aiifit/iiiorfs  Gran-os  nidhi  i'xt  nofitia. 

I(J.  Af  diccf  aliquis  hatc  di-  cp.tcris  calmnt  dirfa, 
dc  Acindyno  vero  Pegasio.  Anenipodisto  el  sociis 
eorinii,  fjni  dir! possunf.  r/uum  iii  rcijia  urlir  coram 
regis  triliumili  cxamiuafi  uc  prope  cam  roronafi 
indeantur,  et  Maruthas  affirmet  {2j  miUtos  quidem 
sibi  if/notos,  rerum  ex  iijnoforum  nitmrro  exripiaf 
eos  ijui  reijia  in  urbe  roronafi  siod  r'  Kjo  cero  )ioit 
contendo  marti/ren  nostros  Manithx  incognitos 
fuisse,  immo  spero  fore  ut  in  rodicibus  Sijrorum 
adhiir  lafriiiit,  aliquando  rx  hisce  feueJjris  in  liicem 
rehendi;  dixl  tantum,  quitm  tam  paucorum  Acta  ex 
tanto  numero  ronscripserif,  marfijrum  nostrornm 
nomina  apiid  ipsum  ef  alios  non  lcyi,  in  Hbrissci- 
licef  publicam  /n  lucem  editis.  Sed  alia  eaque  tjra- 
rior  difficultas  premit  Acfa  nostra,  ex  ejnloqo 
Actonnu  SS.  MM.  Acejjsimie,  Josej)hi  ef  Aifdah:e, 
iibi  S.  Miiridhas  seqiientia  scribit  (3)  :  At  Ibrte 
dioes  vix  oredibile  osso,  quod  iu  prioribus  ora- 
lionibus  a  nobis  proditum  est  de  imniani  crude- 
litale  (pia  in  Dei  niartyres  usos  fuisse  fyrannos 
nienioraviinus,  nec  tieri  potuisse  ut  in  eos  atro- 
cissiniailla  tonnenta  decernerent,  iisquo  mortis 
generibus  eosdem  noearent.  Vermiitnnicn  qui- 
cunique  bajc  nobis  opponit,  penitus  porsuasuui 
sibi  habeat  nos  dc  mulfis  pauca  qufedam  pro- 
lucre  potuisse.  Cclerum  itiuiics  martyres  fpii  in 
palatiorcgis  causani  diccbunt  gladio  teriebantui', 
qui  vero  a  prsetectis  interficicbantur...  Ast  vostri 
martijrcs  iutii  frriuiifur  ijlndio,  sed  iipii  fraduutur 
consummaiidi :  ef  faineii  assrruiifur  npuil  retjem, 
sive,  quod  idem  est,  in  reyis  palatio  cansamdixisae. 
Rrspondeo,  tanfuni  ahesse  ut  hinr  Acfa  uostra 
infrmeidur  itt  potius  confirmari  diceuda  sint.  Kfe- 
nim,  tesle  Marutha,  qui  in  palatio  regis  causas 
dicebant  martijres  gladio  fcriitntur.  Kf  nostrornm 
marfijrum  socH  fere  oiniics  gladio  cuiisiimmafi 
leguntur ; primo  Aplitlionius  miles,  deiude  primo- 
re>'  cum  militibus  ipti  iis  commori  rolucraut ;  et 
ipsi  sancti  gladio  consunnnari  jussi  aii  locum 
eupitalis poenai  jjrofecti  sunt.  Verum  posiea  recocati 
et  iierum  iormenfis  cexati  crudelissimum  regis  ani- 
mum  per  siupendam  malorum  tolerantitnn  ita 
exacerbarunf,  uf  rommuni  reliijuis  morte  perire 
non  sineref ;  sed  moditm  quaisivif  utrocioris  interi- 
tus,  quem  incenso  camino  invenisse  se  sjyerans, 
Acindynum,  Pcgasiuui  atque  Ancmpodistum 
ignlhus  fradi  jussif.  Ohservatur  ergo  in  Actis 
consueta  regio  tribunali  morfis  poena,  consumma- 
mafio  per  gladium  ;  qua  nr  sancfi  coudemnati  cf 
ahducfi  pcrireut,  fecit  resijjisccus  a  moderatiorr 
jiatia  regis sandiies. 

11.    Supponiuius  igifar  Acta   nosfra,   exccptis 
tjuihitsdam  .^ennonum  oruamentis,  Grxcoruin  se- 

(I)  Ibid,  \y.  IIS.  -  (-J)  Ibid..  |..  50.  -{3)  Ibid..  [..  -207. 
--  (4)  Histoiia  Pei-saniiii  el  Arabum  tempore  Sasanidaiiim, 
ex  Chroniiu  ai-aliico  Taliaii  vei-sa  geriiuinice  a  Tli.  Nol- 
ileke  CGisrhicfile  der  Pcrser  uiid  Araber  :ur  Xcit  der 
.'■^fixriiiideii.uuK  der  nrahiifchen  Cfiroitik  des  Tabari  Hbnsetst 
nud  mit  uunfrihrllchen  Erlaaterunyeii  itiid  Eri/dit:iin(/en 
ventehn  voit  Tli.  XuldeK-e).  p.  52.  —  (5)  Ibideiu,  p.  bl ;  dr. 
Silvestve  de  Hacy.  Mihnoires,  p.  3().")-3I7,  apud  Carolum 
Fredericuin  Richler.Tenlamen  Iiistorico-criticum  in  Arsa- 


qnioris  xtafis  subfilitatibus  et  effictis  forte  ad 
pompam  prodiijHs,  in  niicleo  narrationis  sutis  .^in- 
r.era.  Tempus  quo  c.onscripta  fuerunt  determinari 
ris  poirsf.  Pufarein  tameii  cu  coinposita  esse  rirca 
teuipora  Mauritii  imperaforis,  (pio  amplior  rerum 
persicarum  notitia  ad  Grmcos  j)ervemt,  iit  ex  Thro- 
phi/lacfo  Simoratta  non  uno  in  loro  dcditri  pafcsf. 
Supercst  nt  de  mirucuHs  qua:  in  Actis  perhihentur 
aUquid  dicamus.  Priiuo  quidem  ex  hac  antiquiore 
iiiirrafiouc  cnm  Mrfajjhrastx  sccundis  curis  coiii- 
parata,  discrre  iDiusqidsque  jjofesf  iion  adco  niira- 
culorum  stitdiosum  fuisse  Metaph)-astem  ac  indqo 
creditur.  Minuif  oiiiii  jiofius  qnaiii  a-itxif.  f/mi 
rrro  mirarnla,  (pia-  perhihcufnr,  talia  snnf,  qualia 
in  luidfis  sancforutn  Actis  occurrunf,  nihilque  tir 
scse  hahcuf  quod  pdelem  lcctorem  offrndat.  Qnare 
ex  mi)-aculorum  splendore  nihi!  difficulfatis  roufra 
hoj-tnn  Actorum  si)ice)-itatem  moveri  posse  exi- 
stiino.  Ta)itam  habcut  aiictoritatem,  faida^uque 
ine)-e)itur  fidem,  (juanfam  ijjsa  marfgrii  historia 
quani,  exceptis  iis  qua:  suj>ra  )ejecimus,  admifti 
posse  ut  sincera)u  a)-bif)-(nnur,  certis  afque  inricfis 
argumeufis  sincerani  probare  non  possinnus.  Qui- 
bus  in  universum  de  iiorum  martgrnm  Actis 
co)'umque  oalo)'e  ac  p)-etio  dispufatis,  ad  parficu- 
laria  descendiuius  ct  agemus  :  De  rege  Sapo)-e  JJ 
ct  dr  ejus  j)ersccittionihus  in  rhristianos.  De  san- 
cforum  marfgrum  Acindym,Pcgasiiatque  Aiiem- 
podisti  patria  geuere,^tate  ac  viice  conditione.  De 
saiicfis  itiiiffgribiis ,  dictis  c  Senatu.  De  iiiatre 
regis  Sajioris  JJ.  Dc  tempo)'e  hujus  martgrii.  I)e 
marfgru)U  nosfrorum  j)alxstra.  J)e  cultu  horiim 
minigrum. 


§11.  Do  Sapore  II,  rege  Per- 
sariiin,  deque  ejus  in  chri- 
stinnos   persoeutionibus. 

Sapores,  rex  Persarum,  siib  quo  marfgres  nosfri 
gloriosi  cerfaminis  laureatn  adepti  suut^  uatiis 
est  anno  serse  christianx  309,  patre  Hoi-misda 
e  fainllia  Sasaiiidum,  nouiinis  sui  st^cundus. 
Sajjores  II  Sasauides  iiifer  oinnes  reges  siiKjulari 
fo)'tuna  usus  est,  uf  qiii  tof  aunos  regnaverit  quot 
nixif.  J)e  ciijus  regiii  iiiifHs  innlfa  fabulx  quam 
historia:  proj)iora  tradindur.  Pater  ejus  Hor~ 
misdas  post  regnum  6  annorum  et  5  mensium,  vel 
juxta  alios  7  annorum  et  5  inensium  (4),  rita 
cxcessit,  nullo  filio  herede  relicto,  si  Mi)'}>houdo 
aliisque  rreditur  (;")),  Moi-fuo  rege  Persai-um,  pri- 
uiores  iptuiii  audissenf  femina)n  ex  regio  gguameo 
(j)-uviflam  Jam  ex  )nultis  mensihus  uterum  jjor- 
ta)-e,  niidierein  i)ifcr)-ogant  maremne  au  feminam 
portiu-ef.  Mcn-on,  inqud;  nam  })erpetuo  movetur. 
Tunc  accedentes  reejiinn  diadema  super  maf)'is 
uterum  j)osuerunf  afxjue  iufautem  fiaiiddum  uatum 
)-egem  salutarunt.  Hxc  aliqui  (G).  Alii  ve)'o  nar- 
>-ant  Hormisdam  ipsum  infanti  adhuc  in  mafris 
utero  degenfi  regiam  di(/nifnfem  legasse. 

V.^.  Secundum  ynideke  (7)  hxc sunf historiai pro- 


L-idarum  ar  Sasanidamm  ilynastias,  ex  aucl.oribns  (^ersis, 
gni-cis  el  roinanis  (Historisches-Crititicttes  Verfiirh  illier 
die  Armciden  und  Sussanideu  dynastieen  naeh  deu 
Berichteu  der  Perser.  Griechen  itnd  RSmer),  c.  ix  :  Scluipur 
(Schabur).  Dhulactaf,  Schahpuri,  Sapores  II.  —  (li)  Aga- 
thias  Scholasticus.  De  imperio  et  rebus  i/estis  ./nstinitnir 
/»ijUcm(oW,y.l.lV;rfr.  Tahari.p.  .^I,  not.  3.  -  (7)  Tahari, 
I.  c.  not.  3. 


nt  niiu-n-u 

fid'ii!tii 


Sa/iores  )1, 
Horiitisilic 

pllii.-i 

fiosthitiiiits. 

seciiiidiiiii 

nlii/iiosex 

mntris  iilero 

rex, 


grcinrlw" 

rerentiorf 

historicot. 

,.  ciiiii''- 


ptOl 


■a  : 


concoftliter 
initiqitis. 


B 


iv  indole 

jirwditm 

t/iKim  Acta 

nostfn 

lypneKeii- 
tiiiil, 


DIES  SEGUNDA  NOVEMBUIS 

piora.  Honnis,hs  ,eli,,„it  plures  filios,  «  prio,-e.  r.o„e,„  ,-epe„te  t,-a„se„„te,„.  I'os,  l,e„a  .„„,  in.hi 
nxore:p,:„,„,„  „o„u„e  Adl,a.na,-se  ,,ui  pat.i  i„., ,,  H,,,,,,,,,;,^  ^„,,  „,,,„„  fJSj'l 
s„ceessit„ec  ,(.,i,„,  «„„.,.„  i-eijm  eoinplevit  (sec.is     ,.w,-t„„,,^t  „„,„.%,.  .:,^  „  '«""' «m 

e„i.n,  .,ti  ime.„  a„i...a,,..;i,  ontscL,  L,i  ^esi...: ci^T^^^^^Tzz: hi:;: izz 

regitm  fjiis  nomni  haheretit)  ;  mmtulam  Hormisd,  esf 

ijni  fttgit    ad    Uomanos    anno,  ta    videtur,  :m,  '  lo.  PersectUionem  in  cliristia.os  mocit  arerU..i. 

ftuttjue  m    e^et-cttu  Mamattno  m^^    terftum  ntam,  ^n.,  aucfore  IJiiron.mo  in  Eusetiiclu-otuo 

c^ttsnomentynoratin-   Q,uhusM^^^  continttato^rletontu-eccepitLoConstatttii.eu^^^^^^ 

ArdascJ.tr  I     ,ttt  .o^.nodum  ,apon  II  succes-  ,ui  est  an.uts  P.  C,  l  343,  attctnre  rcra  ".al^o 

sa  (I),  et.atlth  debent  fiUa  Honntzddocht  (2)  et  Mttrttthn  in  Acfis.attcti Sitn:onis,e,iscopi Seleuc^ 

Sajiorc.  //  dc  rjuo  luc  tujUur  H,c  autem  remofo  ac  Cfcsi,hontis  (8,,  anno  cen(csin/o  clofimo  regni 

tratreAdhanutrse  t>tfaus  patnsttccesstt,  tnatre  Porsamm  (8asatudum),,^n\Mi  Sapuris  triLrCi- 

cnmpnmorthu^  regnt  gtibemacula  tnterim  tmen-  mus  primus,  P.  C.  X  HifKCousfa.ifiJouarto  S.tnt 

ttbtts.  II.  erfjo  Saportsf.-a,-em  Ilont.i^d  iu  nncufa  cfiam  .jui  tn.tporc  Consta.ttini  Magni  Sapo.-em  in 

jcce.'md<j.uhusrujA,sa,Juy.tui^  christia.tosty.-a.tnide..texercuisseU^c,j.Ldoco.t- 

ntim;  ahum  Ilormtsdm  frhum,  cujus  .to.neti  ignora-  te.tda.tt.  Et  re  quidem  veru  varis^  perscc.tfionum 

tur,ocuh.Htmht,.u.,epnm^^^^^^^^  cj.oeh^ad...iffr,uU-s,wf.EfrnimAcLsa.tctiJo.ta< 

.■egttavti  e  cunts.  Ita  .\uUhke  (3)  ex  Zo.ta,:-c,  Joan-  ac  socio.-um  ab  ocdato  fcste Isaia  Arztmita exarata 

.us  Ant,oc.he.u  ef  Zost.ni  compositis  et  mut.w  cor-  rjtm  legimtur  apud  Stepha.t.un  Evodi.un  Assc.ta- 

recfis    na.ratto.i,bus.    Q.ti    ex    Tahmtde   ,io...cn  »«»^/^rr  r.Wm»;,,,- (0):  f„ien,l  Sapor  Pcrwur.i 

.natr.s  qum  Saporem  getutit  et  Jud^is  a.nicissi„.a  n-x,  annum  regni  sui  duodeviyesimum'  ratusquo 

.•idct.t,;  exscr.btt,  quod  esf  Iphra  Ilor.nizd.  A.uto  id  e  ropublica  esse  adversus  Gliristi  Ecclosiam 

itaque  30!)  nattts  est  et  eodem  antio  rec/uo  potitus  adeo  accrbam  porseeulionom  c-ornmovil  ut  otiain 

Sapores  II  Sasatudes,  c.ui  ab  hunieris  coynomen  ccclesias  ot  altaria  diruorot,  monastoriaincerido- 

inditum  fuit.  nicitur  e.tim  Dhulaktaf  rel  Dhidac-  rot  gravissimisque  oneribus  universos  christianos 

""^  divexaret.//a;c  ifaq,te  rcsj>e.rerit  Theodo.-etus  (10) 

U.OpinaturNiildekeSajwremdictumfuisselatis  qnum  deConsfanfinoMafj.tosequentia  scri/m-cf:  M 

humeris    co(/no,ninc  ho.torifico,  ,d    qui  poiiaitdo  roligionis  aknunorum  cjui  in  Perside  versabantur, 

retjix  dignifafis  oneri  uj)tissi.n,is  esset  (4).   AJii  sua  ipse  sponte  curam  gossit.  Gum  onim  cortior 

cofjnomen  illud  aliter  expoiuint.  In  bello  sciUcet  factus  esset  illos   ab  iiupiis    voxari,  ro<:om(juc 

q.wd  adversus  Arahes  rjessit,  fam  crudefifer  c(/isse  errori  dodituni  occultis  eos  iiisidiis  circunivonii-e, 

dicitur,  uf  d.tcihus  A,-abuin  captis  os  humerorum  littoras  ad  etuu  scripsit  quibus  et  ad   piotatem 

extrahijussissef{5).Aliidi.cuntttdeosBvumcaptiius  amplectendam  hortabatur  et  ut  ejus  cultoribus 

se j))-shuisse  Saporem  uf  binos  fransacfo per  hume-  honorem  liaboret  postulal)at.  Sod  scrihontis  slu- 

.-os  clrcttlo  coUi(/ai-ef  (0).  Hinc  aiu.d  cofjnomen  dium  meiius  epislola    ipsa  doclurubit.  SeMuitur 

Dhtilaktaf,  quod  himierorum  co7ifractorem  siguifi-  epistola. 

cef,  Saj)ori  dntum.  Sunf  efia)n  qui  Sajjorem  non  Hi.Scio  quide.n  nec Rninartio({\)  ncrTilfe.nfinfio 

DhuJaktaf  sed Dh.dncnaf nomineuf ,fj.tasi  aUs j)rx-  j)robari  persecufioncm  hanc  fcmj>o.-c  ConstanUni 

ditu,n,  ex  allati  auxiUi  celentate.  Rei  originem  ita  Mac/ni  sxvientem:  ve.^iim  apud  nos  majoris  aiwto- 

narrant{7).FebusArabu.usubvei-sis,quumim.}iane  .•ifatis  siint  ha:c  Actd  ab  oculato  testc  cansc-ipta, 

jierfo.-andoruin   hume.-or.im   su/ijjUcium  Sajioris  quatn  viroru.n  efiatn  docU.<tsiinoru,n  o/jinaUones- 

jussu    ,-egii    carnifices  exequcrentni;    MaJek    ben  Quaprojjter  prima,n  a  Sajiore  II  in  christianos 

Nassar,  tuius  ex  Mohainmedis  atavis,  legatus  a  j^ersecutionem  ..lofain  a.ino  cjusdem  rcrjis  decitno 

sua  natione  ad  Saporem   venit,  Cujus  ferociam  octavo  consi(//iamus.  Alte.-a    dei.ide  pei:secutionis 

animi  cum  leni.r  cttjyeret.  Quid,  inquit,  cau.s-^  esf,  j>rocella  detonuit  anno  Sa/joris  frifjesi.no,  (jui  est 

quo  permotus  ta.u  i.nmania  tor.nenta  ge.di  itostrx  aniivs  P.  C.  N.  339;  quod  coUigitur  m  Actis  sancti 

inferri  jubes?  Cui  Sapores:  Asti-ologi,  ait,prxdixe-  Saporis,  ep.  Beth-Nicto.-is  et  sociorum,  (ju;b  lequn- 

riuit  fore    ,it  vir  A.-abs  nascafur,  qui  Posarum  fur  a/nid  cumdcn  Sfcphanum  F..'(>dium  Asscna- 

monarchiant  evertat.  Quare  viiuUctnm  /nsviam,  num{Vl).  Q.ionun  i^sthoc  inifium:  Am\o\n^c<\n\o 

qua.n  potuisset  maximam   exerceret.  Alter  vero  Sapons,Porsarumregis,magiadvorsusNazarcnos 

.•espondii  haud  oportereharus/)icibus  aique  ast.'0-  htec  dolnloruiil.  Tande.n  anno  Sa/^oris  t.-i(/esimo 

iogis   oracuU   instar    fidetn    adhilieri,    .it    quibus  j>ri>no  immauissiuia  ilfa  cxorfa  est  jiersecufio  qux 

i.ientiri  moris  esse.t.  Qui  si  verum  edixerinf,  videri  /}er  quadraginta  a.i.ios  duravit,  uf  patet  ex  Actis 

sibi  prude.iiis  esse  Persaru,n  mansuetc  uU  homi-  .'<ancti  Si..U'onis  Bar  Saboc,Se/eucis-  acCfeisijiho.dis 

uibus  qiios  aUquando  sihi  dominaturos  credidis-  episco/)! ,  et  socio,:tm  ejusa  saucto  Mnrnthurom/x)- 

se.d.  Q,Uhus  cerbis  /ilacatus  Saj}f>res  confringendi  sitis,  ubi  sir  /egitur{VS) :  Anno  centesimo  decimo 

humeros  finrm  fieri  jussit  ca.-o.^que  habe.-e  Arabes  soptlmo  regni  Persarum,  {pii  iuit  trigosimus  jiri- 


(.-.  V.  H. 


jant  tempore 
Comfantini 

Maijni 
jjvrsfciUio- 

tieiii  moiHt  in 
c/icistianoa, 


iffiti 
.spi:  II  nda  III 
(iiiHoim 
et  lcrlUim 
aiiiio  '.iH) : 
ijiiw  prhtio 
gencralis 

fttit. 


F 


is  atque  adjutorii  pro  divcso  tnnjx.re  dircrsi.iquc  /*.  C.   N.  340  Slmeon  captu^  est ;  qui  cum  .tociis 

noribus  donatum  fuisse  exisfi.iiai^em.  Quidfjuid  esf,  marfgrium    consummarit    ij.so    die    Parasceves, 

Saporem  graj)hice  dejii.ujit  /i£ec   hisforiola  taletn  interemjtto  j)ridie,  in  Ccena  Domini,  Vsthazade, 

qualem  Acta  marfgrum  nostroru)n,  a  sum.ua  cru-  quem  etiam  Vsfhazaue.n  voca.it.  Marufhas  aute.n 

delitafis  sxvitir  ad  exfrcna'  Iwuevo/cdix  significu-  (Tut.sciatazafUin.  W\c_  rogis  quondam  nulritius  fuo- 


(l)Tabari.  p.  (>9.  —  ('i)  NtiWeke.  Slemma  Sasanidaruiii, 
op.  cit.,p.43(;»;crr.not,G.— (;J|TaIari.p.5I.not.3.— (+1  Ta- 
Ijari.  p.  .52,  not.  I.  —  (5)  Taljari.  p-  «4  et  p.  52  cum  nol.  1.— 
(0)  Hamza  51.  Vid.  Tatiari.  p.  'j+.  not.  1.  —  (7)  Apud 
Herbelot.  Bibl.  Or..  arl.Scliahur.  —  (8)  Apud  Steph.  Evnd. 
Assenianuni.  Aclci  &'S.  Martijium  Or.  atque  Occid.,  part.  i, 
Nore,n/)ris,   To,uus  I. 


p.  lo.—  19)  Ibid..  p.  -215.  -  110)  IILil.  eccl..  1. 1.  c.  123  (Migne, 
P.  G..  tom.  LXXXH.  pp.  973.  97-1).  —  (11)  Acla  ^incfra, 
Admonitio  in  niartyrium  SS.  Simeonis  episc,  elc.  p.SiJfi, 
—  (12)  T.  c.,  p.  -liS.  —  (13)  Apud  jVssemanuni,  tom.  ciL. 
part.  I.  p.  15, 


57 


rat 


m) 


DE  SS.  ACINDYNO  ET  SOCIIS. 


Aii';TOBE      rat  et  Arzabudes  (<Hgmfatis  id  nomen  es()  vir  in 
Cx.  V.  H.      toto  regno   spectatissiinus  (1).  Hic   Vsihazades 
marff/rium  ron^nmmavlf  jnxta  Acfa  hina  derima 
teiiia  apri/is,  feria  quiula  Jip/jdomadai  azyiiiorum ; 
sequenti  die  fSimeon  consummatus  fiiit,  litna  decima 
qunrfa  apri/is,  in  Parasceve.  Qui  characleres  chro- 
nolot,'ici  non  nisi  cum  anno  P.  G.  N.  341  componi 
possunt  {^).  Ilic  autem  esf  annus  Sapuris  trigesi- 
tnus  secundu^.Jam  vero,  ut  pafet  ex  Acfis  plurimo- 
rum  martyruin  et  sancti  Azadie,  regis  cunuclii, 
apud    St.   Ev.  Assemauuiii   (3),  aiino  frigcsimo 
secundo  Saporis  regis  hoc  codem  die  immanissi- 
mum  proimdgatum  est  edictum  persecufionis  ;  et 
post  pro/oijnm  :  Etenini  ali  liora  sexla  ferite  soxtae, 
qua;  in  quarlum  deciniam  luntti  aprilis  dieni  inci- 
dit,  qua  edicluni  illud  proinulgatum  fuit...  Ergo 
eodem  die  ef  anno  tjuo  Simeon  Bar  Sahoi'  marfy- 
riuin  complevit,  edicfum  illud  promulgatum  est, 
annoChnstiSil. 
post  17.  7\iuc  innitmcri homines peromncs  prorincias 

rcsiricta  ml    neci  tradHi  glorioso  marfgrio  coronati  sunf.  Quos 
solos        ifjf^y  Azades,  regis  eunuchus.  Sed  jitvat  Actortm 

chrisfiaiiK  ,       .  .,         /Ji^        -n  j  •       . 

.    ,  verfja  franscriiiere  (^)   :  Forro   ria?c    tanta  cum 

oiaj  aures,  ,  ' 

testniatione  agebantur  ut  ad  solam  noniinis  con- 
fessionem  christiani  interficerentur,nuIIo  interpo- 
sito  praeniissove  examine.  Interca  quum  quidani 
eunuchus   regi   cai-issinms,    nomine  Azades,  ex 
preecipiti  hac  judicii   forma  lubens  pro  Christi 
noniine  interemptus    fuisset,  re  comperta,    rex 
niagna  animi  perturhatione  ac  ma^rore  arilictus 
est,  edictoque  cavit  ne  deinceps  in  obvios  quosque 
pro  ipsorum  arhilrio  sreviretur,  sed  eorum  dum- 
taxat  judicia  exercerontur,  qui  vias  istius  duces 
esse  videbaiilur,  Hatjemus  ergo  nocum   Saporis 
edictum  persecutionem  restriugens  ad  eos  qui  viai 
istius  duees  es.^e  ridebantur.  Gemina  Actis  recitat 
Sozomenus  (5).  Sequenti  anno  eo  ipso  die  quo 
memoria  passionis  Christi  recoli  solet,  cum  jam 
dies  celebris    rosurrectionis  exspeclaretur,  exiit 
edictum   Saporis    crudelissinunn    in   universam 
Persidein.quod  jubehat  omnes  qui  se  confileren- 
fur  chrisliauos  inorti  addici.  Quo  quideni  tempore 
mnltitudo  chrislianorum,  quie  ne  numerari  qui- 
dem  polest,  securi  percussa  osl.  Siquidem  magi 
eos  ex  urbihus  el  vicis  in  quibus  lati Labant,  summa 
cum  diligcnlia   eruerunl.    Nonniilli    autem   sua 
inducti  voUmtate,  nemine  eos  ducenle  se  ipsi  ideo 
^  indicarunt,  ne  silentio  Christum  negare  videron- 
tur.  Ac  dum  omnes  qui  eranl  chrlstiani,  niorte 
mulctarenlur,  plurimi  etiam  qui  in   ipso  palatio 
vitam  egissent  mactati  sunt,  in  quorum  numero 
erat  Azados  eunuchus  regi  carissimus.  Quem  cum 
Sapores    interfecluni    accepisscl,    incredibilem 
animo    dolorem    hausit,    hancquc    conmiunem 
caidem  sedavit    alque    solos    leligionis    nostra> 
doclores  trucidari  jussit.  Hxc  SozumeHus.   Vnde 
infeUigitur  duplice.m  persecutionis  epocham  distin- 
gui :  priorem  qua:  dici   potest  ca^dis  promtscux, 
nuUofaciu  laicos  infer  et  c/ericos  disrrlinine;  puste- 
ri(n\m,    qiui    soli  ferme  clerici  inquirereniur  ac 
murti  addicercntur. 


episcopo  infentaverat,  edirto  videVicet  se  cauiurum  D 
ut  chrisfiani  jienitus  exstirparenfur  {^i)  ;  Po.st  hac' 
inquit,  copiarum  mearum  ]3riEfoclis  prEescribani 
ut  in  chrislianos  arma  expediant  atque  in  exitium 
nominis  vestri  universi  conspirent.  Qux  verba 
legunfur  in  Acfis  mnrfijrii  a  sancto  Marufha  con- 
scripfis.  Qui  iisdem  Actis  edictisummam  subjun.vit 
qttx  esf  talis  (7) :  Quicumque  me  amat  meumque 
regnum  salvum  cupit,  det  operam  nc  quis  cliri- 
stiani  nominis  lenax  intra  Persidis  fines  aul  sub 
ditione  mea  commoretur,  quin  Solem  adorare 
atque  ignem  et  aquam  colere,  vescique  animan- 
tium  sanguine  compeliatur.  Si  quis  haic  facere 
detrecfaverit,  hunc  prgefectis  actutum  dedi  Jubeo 
atque  ex  eorum  sententia  torqueri,  et  ultimo  affiei 
supplicio.  Et  sic  persecutio  iferuiu  facfa  est  gene- 
ralis  etpromiscua  cxde  ferehatur  per  universam 
Saporis  ditionem. 

19.  Prioreil/o  iempore  tanta  multitudo  maetata      victimm 
est  ui  numerari  neqiteaf,  nec  minus  sxvitum  in  ''wimembi- 
aUero   persecutionis   sfadio.    Nain   isto    Sapore      '''^f'"''^- 
regnante  infinita  multitudo  presbyteroruui,  dia- 
conorum,  monachorum,  sanctarum  virginum  ot 
aliorum  qui  in  ecclesiarum  ministerio  versaban-  ^ 
tur  et  erga  religionom  prseclaro  animo   atfecli 
erant,  cgrogia  ph^  vitfetestiinonia  dedit.  ItaSo^.o- 
menus  (8),  qui j)ost  enumeratos  muUos  episcupos  ef 
jjresbgieros  martyres  tandem  concludif  (9) :  Mihi 
certe  satis  visum  est  hrec  de  co  (S.  MiUe)  et  de  iis 
qui  in  Perside  regnante  Saporc  martyrio  obie- 
runt,  hactenus  disseruisse  :  nani  tormenta  illis 
inflicta,  aut  quinam  fuerint,  ex  quove  ioco,  aut 
quo  genere  cruciamenlorum  martyrio  defuncti 
sint,  aut  quibus  suppliciis  affecti,  vix  a  quoquam 
percenseri  possunt,  quippe  cum  tam  varii  cru- 
ciandi  modi  a  Persis  tanto  cum  studio  ad  crudeli- 
tateminventi  fuerint.  Verum  ut  summatim  dicam, 
fertur  viros  ac  mulieres,  quorum  nomina  recen- 
sebantur,  martyrium  id  temporis  pertulisse  ad 
nmnerum  sexdeeim  millium,  at  eorum  multitu- 
dinem,  qui  praeter  hos  trucidati  sunt  ne  numcro 
quidemcomprebendi  posso;  et  propterea  perdiffi- 
cile  visum  esse  Persis,  Syris  et  incolis  Edessee,  qui 
multum  hac  de  ro  lahorabant,  illorum  nomina 
perccnsere.  Hinc  coUif/itur  non  esse  miranduin  si 
qitando  in  Actis  marfijrum  Persarum  ingens  mar- 
tgrnm  numerus    atquc  inaudita  cruciamenforum 
genera  occurrunt.  F 

20.  Non  possnmus  lioc  loco pra:fermiUere  ojnnio-        Ophm 
nem  Heiischenii  {{0)  ef  Pagii{[\),  qui  niartgrium    Hensctieuii 
S.  Simeonis,  Seleuciie  ac  Ctesiphonfis  e]>iscupi,ad  et  Fngii ciren 
annum  P.C.  N.S49  reducu?if.Quum  enim  sancfus       "'i'""" 
e^iiscopus  die  21  apri/is  colafur,  ipsi  culfus  diem      ^"s'i„„.o„i.-< 
eumdem  ae  emortualem  censuerunt.  Jam  vero  ex      rpjicitm: 
Sozomeno  noverant  ejus  martgrium  inddisse   in 
diem   Parasreves,  qui  in  ipsorum   opintone  erat 
21  mensis  aprilis  :  ergo  iUo  anno  Pascha  debuit 
incidere  in  diem  23  apriVs.  At  anuns  quo  Pascha 
in  illum  diem    incidU  fuit   annus   Chrisfi  349. 
Qnumqne  ex  S.  Hierougmo  hausisseni  epocham 
hnjus  persecufionis  cujus  victima  S/meon  occubuit, 
et restriefioiie       18.  Sed  non  diu  stetit  Saporis  animo  fisc  furoris     esse  Con.^tantii  sepfimum,  qui  esf  Chrisfi  343,  non 
abohta       modeiatio.  Anno  cniin  persecutionis  sej^fimo,  ijui est     potiterunt  admittere  Simeonem  ante  sextum  perse- 

cutionis  annum  martgrio  consummafum  fuisse, 
quod  manifesfc  pugnat  cum  actis  a  S.  Marittha 
cumpositis.  Verum  enim  vero  i^robare  nequeunt 
Siineonem  die  21aprilissaa-am  marfgrii  /auream 


'Pt 

346  nriV»,""'    ^'"''*'''  '^'^'^'  i^^^^  sancti  liarbascemini,  S.  Simeoms 

exteiisu       ^^ff^ttci^  et.  Ctesiphonfis  episcopi  ex  sorore  nepotis 

christim.os,     ^'  '"  episcopa/i  eathcdra  Nuccessoris,  iUusfre  inar- 

tgriuin,  Sajior  i/lico  executus  est  minas  quas  sancto 


(l)  lbid.,p.  25.  -  {^2}  Ibid.,  Pifefatio  geiieialis.  paii.  i, 
p.  74-76.  —  (3)  Ibid..  p.  45.  -  (4)  Ibid.,  p.  50.  —  (oj  Uixforia 
€ccl..lih.U.  c.  xi(Migne,  P.  G..tom.  LXVII,  pp.  %2,  963). 
—  (C)  Asseinani,  toiu.  cit.,  pait.   i.    p.    11«.  —(7)  Ibid., 


U7.  — (8}Tom.cit.,  c.  xin.  —  (9)  !bid.,  c.  xiv.— {10}  Acf. 
SS.,  tom.  il  Aprilis,  p.  S44.  —  (11)  In  ami.  343,  not.  iii, 
n.  10-18. 

adejitum 


DIES  SECUNDA  NOVEMBHIS. 

A  udepUm  fuisse.  Neque  enim  id  i,sj,iam  per.cnpinm      ret  (^)  ■  Umc  nnr  ,    f      .• 

' '  ^  '^^'  l-»  •  Muic  parcni  frontis  gratiam 


4^ 


esf;  neque  dies  cultus  ubirjue  21  irjjrili.s  est,  uti  in 
martijrolofjio  Romano  :  i/rxci  enim  hunc  sanctum 
Simeonem  cohmt  prsecipm  die  11  aprilis,  uti  juitct 
ex  Men<Bis  impressis,ex  SijnararHs  ms.  et  ex  meno- 
logio  Sirkti.  In  menoJofjio  irro  Basiiii  die  U  ajjri- 
fis  recensetur,  qno  dic  ajjud  St/ros  et  CoiJtitus 
colitur;  in  Srjnaxario  vero  Armenorum  diel2ujiri- 


i^xhac  en,o  corporum  jmtchr.tudine  ac  ,l,rore 
judu.rre  lu-et^  snnctos  nostros  ad  virilem  ^tatem 
<'/  rs^usse.  Ad  vit^  conditionem  p,od  spectat,  multa 
mdicm  eaque  elarissimu  admnt,  <v  ,jud,us  inre  ac 
mento  concludere  ticet  eos  fuisse  pre.hytelos  aut 
lis.  Quarenihif  est  cur  a  sancto  Marutha  de<rda~  Z,T  ■■'"''"'  f'  ^''""''  ''""'"'"  ''''/''''■""'"'■  "d 
mus  oU  diem  21  aprilis  cnHui  .ancti  Si^^^i.  ^Z^^^  'n"l  '"'"  '""'-'  '""- 
assignatum.  Opinio  Valesii  (1)  qui  hujus  persecu-  J.ZT  '  "  \^'''''^  "'"''^'  "'"''  *"  ^'«"'^'»- 
tumis  initium  auno  Cl.risti  343  LrihU  Zr  ^  '  ^'^  ""^  ""^^^^"^»'^'' ^lUo^iq''"^^mult*  cl.ri.tia- 
.S.  Marutham  refufata  cst  snpra  ^         noruni  caterv^  ipsos  adircnt,  qui  horuni  d..ctrini. 

.  l^   exhortationibus  sua  in  fulc  stabiliti     rc-ii 

decreta  spcrnere  docerentur.  Deinde  iis  ajjpel- 


AUCTorii-: 
<i    V.  H 


III.  Do  sanclonim  inarfy- 
rum  Acindyni,  Pegasii  alque 
Anempodisti  patria,  genere, 
«etate  ac  vitie  conditione. 


fnnfur  jdems  reverentim  vocabulis  qus  maxime 
jn-esh,fte-ros  de^^ignent.  Sic  enim  Elpidiphorus  roca- 
tnsu  rerje,  ad  martyres  :  Oiafe  pro  nic,  imjuit.  \  n 
■^piiitu  patrcs,  optimi  mintes,  et  no^^tne 
salutis  apud  Deum  mcdiatores.  Tandcm  quid  nisi 
presbyteros  indicent  rerba  militum  ronrersorum 
ad  fidem,  uhi  sanctis  martijrihus  resjjondent  sic 
interrojantibus  :  Et  quitl  vos  prohibet  accedcre 


.s,us ,,    \<j<'mre,  n„Uo  aUo  Saporc,  rcsponm  dk„,a„lnr     sif.'.mrulo?  Et  ,mlite.  ■  Facik  2„nl    n  L  "         E 


Acind 
Pegasi 
Aiiempodi- 

„,.,,„,.       verbo,  Chnstmm  sumus    Fihoh.  imjuit,  qu^  ,st     l^osseoste.^duntad.^rameutacauferZaZ 
patna  vestra?  Gonus  nnde  deducitis,  et  qnodnarn     Utes  paratos  se  exhiheut  ad  ea  snscpZ^^tZe 
est  vestrun.v.t^  uisldutum?  Sancti  vero  veluti     nuflus  dnhito  ,uin  saneti  nostri  fur^ul^^^ 
ex  uno  ore  d.xerunt  :  Patria  nostra,  o  rex,  Trini-     aut  saltem  sJris  ordinihus  iniUiD^^tian 
as  ind>v,dua  est,  qu^  et  enulrivit  nos  et  vitam     universum  sancti  se  yeruuf,  ita  lo.juuntur  s<c'L 
est  elargita  unuspeus  ex  quo  o.nnia  ct  nos  ad     plerumrjne  Scriptnranon  rJrhis  usi^  ut  maxmZ 
.psuuuEt  de.ude  S  Anen.podistus  :  Quid  intcr-     saeri  codicis,pLmorum  j..cipue,  conZ^Z 
rogas,mqu,t,dopatnaquseprotulit,dereligionis     pr^  se  ferant.   Quauujuam   Ll  jjropen^Z 
cultuetnonnne.^  H^e  omnia  Christns  nobis  est,     sentiendum   a.-tifieiosam  psafmoruL  Lnpositio- 
ommum  art.fex  et  creafor.   Macjnifica  sane   ac     nem  ac  allusioneH  freqneutes,  nou  esse  sanctorum 
prmcfans  marfynhm  dujna  responsa,  sed  qux  nos     nostrorum  sed  auctoris  Actonm,  debuit  tamen  hic 
non  docent  ea  rjtiai  scire  rehementer  cujnmus.  Nec     sihi  convenientia  finyere. 
sanciorum  silentium    auctor  Actorum   sujjjjlevit. 
Vnde  mafjmi  nohis  nascitnr  incertitudo,  ignora- 
musque  Persxne  fuerint  an   Grsci,  sive  oriundi 

exgr^cis  chrisiianis  in  Persidem  abductis.  Si  res 

ita  acta  esset  uti  iu  Aetorum  narratione  descri- 

httur,  nihil  dufiius  affirmarein  Gr^cos  esse  homi- 

nes.  Verum  multa  finxit  auctor  et  ad  ornandum 

dicendigenus  comjiosuit.  Pler&rjue  sauetorum  ora- 

ttones  (jr<Bce  afludnut  ad  nomina  orantium,  ad  ad- 
C  juncta  posnarum  et  rerum  qux  spectantur  atitge- 


§  IV.   De  sanetis    niartyribus 
diclis  ex  scnahi. 

Imprimis  mo?iendus  lector  est,  ne  senatum  huuc 
Persarum   ea    forma   intelligat   qua    senatum 


'f<lt'  iirili  et 

'^fllllitiuili- 

fiiiase 

^iifentin- 

cliriri. 


runtur,  ad patnam  nihil.  Non  snnt persica  saurto- 
rnm  nomijui.  Attamen  nihU  in  ijjsorum  ad  regem 
resjjousis,  nihil  in  regis  interrogationibus  grxcam 
sanctorum  originem  inrlicat.  Qnarc pntarerit  rjuis 
genere  ac j)afria  Persas  esse;  sed  jjnefer  coujecfu- 
rani  nihif  audeaf.  Nam  quum  tam  mitlti  exteri 
in  Sajjoris  jjersecntionibus  pro  firle  Christi  apud 
Persas  passi  fuerint,  et  hi  nostri  grxca  nomina 
portent,  et  mnfti  qrmci  in  Persidem  trausjwtati 
sinf,  nihil  impedit  Acindynum,  Pegasiuni  atque 
^netnpodisium  crerli  aut  genere  ont  origine  grz- 
eosfnisse. 

i3.  Ad  aifatem  vero  sanetorum  martgrum  deter- 
miuandam  aUqua  imlicia  adsunt.Admiratiirenim 
oajjor  decora  nr  fiorida  sancforum  corpora;  corjio- 
rca  enim  jmlchrHndinefaeiie  cajiiehatnr  tgrannus, 
'ffi  jiatet  ex  Acfis  S.  Simeonis,  episcopi  Seieucim  ac 


Qiii  tero 

„  ■■        ±  -- senatores 

Komanorum,  jjenes  quem  summa  potestas  sit.      •tictmiur 
Sed  auctor  Grmcus,  quum  de  primorihns  Persa-      '"  '^*-'''*' 


rum  loqnerefnr,  gnccis  fectorifius  summte  uc  j)ro- 
inde  senatoriic  dirjudatis  riros  proj/onit :  altiorem 
enim  dignitatem,  excejjfo  solo  imj)eratorio  culmine, 
non  noverant;  ueque  norernnt  nohifes  prrjprio  sensu 
aecejjfos.  Snmmum  ajjicem  nohifitatis  in  Sasaui- 
rlarum    reyno  tenebunt  qui  rlicuntur  Viri  donio- 
rum  (3),  memhra  scilieet  sejif^un  famifiarum  ceteris 
nohil/tafe  pnBstantium.   Theojjhgfucfus  Simocatta 
in  fihro  liistoriarum  111,  c.  18  :  Pcrsam  ego 
qnemdam,  ait,  a  sacrarum  memoriarum  com- 
mentariis   et  in  libris  acla  regia  continentibus 
exercitatissimum    mcmorantcm  audivi...  rerum 
gravioruni  et  illustrissimarum  adiniiiistrationem 
apud  Persas  antiqua  lege  sei)tem  tribubus,  seu 
raniiliis-  sortito  distributam  esse  ;  ceteras   nihil 
negotii    liabere    aicbat.     Fann'liam    Arbibisdai 
cognominatam,  habere  jus  regni  et  regi  impo- 


^'es/j)fiontis,cuJus  augusta  froutis  majesfas  admi-     nere  diadcnia.  Aliani  pnecsse  conficicndis  exer- 
''('1'onemtantam  injecit  reyi  Sajjori  utjjufjlicedice-     citibus:  aliam  rcbus  urbanis;  aliam  seditiones 


(1)  Sozomenus.  tom.  cit..  nota   in  cap.  xiii  lib.  ii.  —      regni  Sasaaii]iinim  (Eintges  iibei- tlie  inneren  Verhallnisge 

r-k^n;  ,.  71.      (ifg  Samniden  Reichs).  ibid.,  p.  437. 


(2)  Assemani.  tom.  cit .  Part.  i.  p.  32.  —  (3)  Tabari.  p.  71 ; 
ibid..  nota  1 :  NoUleke,  Qujedam  ile  constitutione  inUinsL-c.i 


ac 


452  DE  SS.  ACINDYNO  ET  SOCIIS. 

AucTORK      ac  controversias  dijudicare   atque   conipoiiiTe.  mm,  nipwhra  sppteiii  f<iiniU(frum  ouuiium  nohilis-  l) 

a.  V.  H.      Onintani   prtesidore   cquitatui ;   sextani    tributa  siinarum.  Qttod  confirmatur  ex  odio  ma(jorum;hi 

collii<ere  el  {erariuni  regiuni  curare;  septimani  enim  regem  adversus  tnagnates  excifatit  iii  Actis, 

arnia  et  vestitum  militarem  providere  :  et  hanc  id  »jui  popuium  iiiarti/rihus  aiiilcum  srditiose  com~ 

lef^cni  inter  alias  leges  repias  Dariuni,  Hystaspis  morissmt.  Mayi   cuim  jjriiiwribus  potesfate  fare 

filkini,  sacrosanctani  condidisse.  sguales  erant  in  regno  Sasanidarum  (4)»  eaquc 

maqnaies         54-  Septem  doiiiorum  riri,  ouuiiiim  Persarum  cratif  superhia  iurgifU  iif  fanle  preuwre  rivales 

suni.mlket    sumwi  erant.  hi  inscriptione  liaijiabadana   [})  crcdi  possiiif. 
tum  viri      primum  Jocmn  occupanf  principes,  secundum  filii         25.    Ninucrus    liorum     mayiiaium    tn     nariis  tum  alii.  .^„f 

Sepletn       doinorum.  tcrtium  nnu/nufes,  fandem  nobilcs.  Ex  exemplaribus  miruin    in    modum    rariafur;  quse        hicerto 

duiuoiuiii  ■^^g^.^yjffjif  pafet,agi  nonderanisdenomimi-  carietas   ex  numcrorum  forfasse   nofis  orfa  slt.      "'""^'-'^: 

nuncupnt'     ^.^^^.^^^^^  ^^^j ^/^ ^^^^.^^  ordinis  acpotestafis gradibus.  In  quibusdam  septeni  millia,  alihi  leguntitr  septin- 

Nomine  principuin  intcniyunfur  reguli,  sire  regi  gcnfi.  Opinari  ficct  iton  solos  primores,  sed  allos 

Persarumsuhditi  tijrauni.  Ad  riros  scpfemdomo-  (pioquc   nobiles ,   scrihas,    risiros,  prxfectos ,   qui 

rum  sive  ad primores  Persarum  marfi/res  nostros,  magno  numero  in  regno  Sasanidarum  eranf  (5) 

qui  dicuntur  seuatores,  referimus.  Eteniin  si  Sapo-  uno   noinine  senatorum    hic    csse    comprehensos. 

ris  verba    qux  in  Acfis  perhibetur  ad  seuafores  IJnuin  .laneconstat,  magnum  marti/rum  numerum 

dirigere,  perpendimus,  satis  clarum    videtur  eos  nihil  habere  quod  admirationem  moveat  sub  rege 

esse    iiros,qui  iis  munerihus  funguntur,  qux  ex  Sapore.   Neque  rerum  persirarum  peritis  incredi- 

Theuphijlacto    didicimus   riris  septem  domorum  biUs  ridehifur  conafus  Saporis,   luagnafes  insidio- 

fuisse  collata.  Et  alibi  tradifum  legimus  Saporem  se  frucidandi.  Piwterquam  enim  quod  immanissi- 

in  marfifrum  examine  primore.s  et  prsefeetos  non  nio  Saporis  aniino  coiweniat ,  notum  est  dis.^idium 

paucos  circumsedisse.  In  Acfis  eniin  S.  Simeonis  reges   inter  et  primores  non   raro  in  sanguiiiem 

^  Bar  Saboe  ad  circumadsidentem  regulorum    ac  et  cxdes  erumpens{Q).  Nec  rursus  fantus  numerus  ^ 

praiferforum  coronam  conversus  Sapor,loqui  inci-  christianorum     in     Persarum     nofnlitate    pdein 

pit  de  inarfi/re  qut  coram   adsttxf.  SimiH  modo  excedif.Oniniaeniinchristianisplenaerant,ipsum 

Sapores  exanmie  martgrum  nosfrorUm  fatigafus,  quoque  pafatium  regis,  iif  .<iupra   cx  Marutha  e.f 

iisque  rustodia!  interim  fradifis,  rcrba  facif  ad  cir-  Sozomeno  diximus.  Vellein  tamen  alia  aucforitate, 

rumsfautes  maqnafes.  Qua  ratione,  impuf,  manu  Actis     ?iosiris    prsestantiore,    tantum    numerum 

ori  imposita,  me  solum  relinquilis  la])oranteni  ac  c.onfirmari.  Sed  de  marlijrum  numcroposlea. 
fatifiatuni,  nihil  ipsi  consilii  vel  cooperationis,         3G.  Quod  autem  Sapor  primores  snos  non  pri-     e  ,,>iib,., 

qncmadmodum()portuerat,atrerentes,undeauxi-  mo  impeiu,  sed  quasi  coactus  et  invitus  morti  pro  aliqiimS<tim,- 

lium   aliqnod  et  laljorum  milii  levamen  essetV  Christo  subeundx  addicH,  id  fijrauni  frauduhn-  »>o}ii  .uhUnt 

An  jucundnm  vobis  spectacnlum  priebeo,  miser-  tiam  grophice  pingif.  Erat  enim  mirifints  simu- 

riino  circa  ista  labore  contectus,  quippe  qui  ne  landi  arfifex :  et  tiinuH  foiiassefa^n  apertessevire 

uno  quidem  verbo  conlra  impios   istos  prolato  in  priiuum  ordinem  regni,  faufo  magis  quia  inter 

mihi  consentiatisV  Ciii  quum  Elpidiphorus  eorum  ipsos  erant  Supori  amici.^simi,  ut  patct  ex  Aefis. 

pirimus  respondisset,  in  Imnc  modum  :  Et  quid  in  Potest  et  hsec  causa  afferri  cur  invitus  ad  ferendam 

reni  propositam  nos  vaU-nius  conferrc  potestati  mortis  sententiam  accedere  videatur.  Tulerat  eiiim 

tuEeV  respondit  Elpidiphoro  fijrannus  :   Quando  posf  inortem  ^Uadx    eunuchi  decretum  quo  pn>- 

novum  quid  et  insolitum  in  medium  fero,  vos  miscuam  cmdem  cohiberet,  solis  christianx  legis 

statim  repu;?nantes  avertere  conamini,  ego  vero  doctorihus  morfi  addictis.  Quare  mcrito  hxsitahut 
magnaniniiter  fero  vestra  omninm  paticns  onera.  in  ipsojudiriufi  cramine  doctorum  ehrisfiaiioruin, 
Totu-m  deinceps  cttlloquium  osteudunt  mores  pri-  quo  Htulo  Acindynus,  Pegasius  atque  Anempo- 
vwrihus  Persarum proprios  (2),  ufpttfe  qui  regem  distus  defati  ad  regium  tribunal  fuerant,  laicos 
netjuaquam    flmcant,   ipsi    confradiccre   audeant.     chrislianos  a  quorum  cxde  tcinjwrandum  edtcio 

Quod  autem  Sapor  conqueritur  magnates,  quos  jusserat,  nunc  ferali  senfentia  ferire.  Quos  cuim  p 
^  ailoquifur,sibiinmarfyruinexamiiieuuUamopem  repugnantes  .sibt  lihenfer  de  medio  fulisset,  non 
ferre,  osfendit  eos  esse  quihus  ex  munerc  iiicuin-  libenter  christiano  tiomine  occidebat.  Exhac  Sapo- 
beret  seditiones  ac  controversias  dijudicare  atque  ris  hxsifatione  aut  repugnantia,  seu  vera  ea  sd 
componerc.  Hoc  autem  munus  ex  Tlieophijiacto  seuad  speciem  ficta,aliquod  inceniatquisindicittm 
didicimus  prtjprium  esse  quarfx  Iribui  primorum.  mtirtgrii  epochx  anfe  aiinum  Christi  340,  quo  sci- 
Seditionis  autem  rei  erant  marfyres,  ex  delatione  Hcef  anno  decrefum  resfringens  noro  eoque  geueralt 
arcusati  quod  plebem  a  decretis  regHs  observandis  edicto  fuit  abolitum;  nisi  ante  ittrunKpie  ediefum 
averferenf.  Qitod  rero  Saptjres  slomacliafus  queri-     martyrii  epocha  stafimida  sit. 

turhosce  magntifes  sibi  repugnare,  qitando  norum  27.  De  nominibus  primorum,  .^ire  ut  cum  Aclis     ,mnn,l><" 

quid  aut  insolitum  afferref,  satts  clare  ostendit  loquar,  semtforum,  ita  sentio,  ut  auctorein  nomi- 
eos  esse  quibus  reipuhlicx  administrandx  cura  nibus  persids  noinina  grseca  supposuisse  jwhceiH, 
incumberef.  Novum  eniin  ef  insolitum  spectare  rcl  ctiam  ignofo  sih!  nomine  hoinluibus  pro  iibdu 
poierat  auf  exercitus,  aut  res  urbanas,  aut  judicia,  nomina  dedisse.  Nullo  enim  mtxh  fieri  pofest,  uf 
aitt  equittitum  ceieberrimum  Persarum,  aut  tributa  credat  quis  primoribus  Peisarum  grxca  nommu 
et  srarium,  aut  mdititm  arma  et  vestifum.  Jam  fuisse.  Quorum  forfassls  indoli  etiam  denomtuu' 
vero  hxc  omnia  et  siugtda  smgulis  frihuhusprimo-  tionem  uccommodare  roluH,  ,piaudo  eicm  qui  p"- 
rum  propria  cura  erant.  Quain  vero  essent  primo-  mus  ferehat  et  inagna  spe  martgrii  ferehatur,  qua m 
res  regibus  Pen^arum  diffriles ,  hisforia  notum  evenfusfallere  iion  dehebat,n}ndiphovuin,efill'i>'' 
est  (3).  Ex  hiscc  igifitr  adjunctis  rerum  ar  perso-  tdiuin  ad  loquendum  />romptum  dixerif  Plulo  n- 
narum  concludere  licet  magnates  qui  in  Actis  guni. 
vocantur  senatores,  esse  ipsissimos  viros  donio- 

(l)Tabari,  p.  71,  nota  1.  —  {"!)  Cli'.  Tabari.  loc.  til..  et      deke,  pp.    «7,  450.  —  IJ)  Ibid.,  p.  W7.   —  W    ^'^  •*"' 
NCldeke,  ibid..  p.  «I.-(3)  Taban,pp.7l.  U3. --  (4)  Nfll-      pp.7l.U3.  „  y 


,!ubiis. 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


453 


Mater 

Saporis  II, 

nommelphra 

Uonu  ivd. 


B 


secumiiini 

libros 
Tahnudicos 


judaizabal. 


misit  ad  Rabam  vietinmm  in  .sacnfK-iuni,  man- 
dans  ut  holocaustmii  olYcrrel  in  altari  in  honoroiu 

S  V.  De   niatro   Siiporis,  re^is  xi:;:i'l"I'4^!l'i!""  ^}^'^^'^^;^:  ^^  R^">'>i 

o                                                    I          ^'     '^??''^  aiu(  i)vn  Mouna,  Ito,  eUgilf  mihi  iuvcnes 

PerSarUm,    niariVre.  '^""^    ministros.    Vidcle   uhi   mare   rece- 

dens    hmuni     siccuni     reliminat,    siiniite 
'!^pi"os  terefes  ac  recenles  :  quus  super 

Si  Actis  iiostns- fidfs,  infer  .socios  ))iarf//r/i  saii-  clypeum    novum    concutitc,    ut    scintilla 

ctor/tm  nosf/on/Di  rcf/is  qiw/ine  ))iafer  aUii/aiie-  ignis  prosiliat,  atquc  igne  sic  coniparato 

raiida  esf.   Qi/air  opo-x  p)-efit/in   est  de  hac  viclimam    concreniale   in    honorcm  eceli. 

niulierc,  instifnfo  examine,  Ji/if/enfins  /nqi/irere.  Quod  nt   intelii^^alur,  scienduin,  ait  Cl.  M/n/ses 

F)-cqiU'iis    apu/J   hisforicos    incnfio    cst    co,iJi/(/is  Siliiral),  proliibituiu  hiisse  victima.s  alienigeua- 

Honnisdx,  qiiain  hic  rex  inonenn  (jravidam  reli-  rum  in  sacro  altari  offerri.  Immo  cxtra  fem/ilum 

qaei-at,    oh   singulare  hi/jns  feminm  fafnm,  qux  Hicrosof//iiiifani/m    sarrifir</rc    /iruliibiii/m    rraf. 

rci/eni  co)-onafnm  ac pnicla^nafnm  in  nfero  (jesfassc  Ciipieltat  tamen  Raha  benigue  acccplare  domnn 

(liciti/r.  Qua  dc  re  in  sujiertore pa)-agraplio  e(/iiiius.  missum  ad  adorandum  Deum.  Quibus  ex  angu- 

Ciijus  nomen  hisfoi-ici  omiics  )-eticenf,   sed    non  stiis,  ?pe<-iali  altari  ereelo,  se  eripere  conatur. 

reticuii  Tah^ind  Bah/jlonis.  Ihi  enim  /n  t)-i/cfat/(  Afqiic  ha-c  si/nf  qi/a:  de  SaiM)ris  )natre  e.r  Talm/i- 

Baha   hath)-a,  foJ.  S'\   d/citnr    Iphra    Hormisd  dids  liln-is  enotuei-unt,  E  quibiis  apparet  Iphra 

regis     Saporis    mater    misissc    sacculum     ple-  Honnisd   Jndmis  ainica  eonimque  reV/ijioni    ac 

num  dinar    (nummis  ridelicet   aiireis  vel  ar/jcn-  sapersfifion/  dcdifa.  Quon/m  fides  peiies  aiicfores 

feis)    ad    Rabbi    Josepimm,    petens    ut    hisce  esto. 

nteretur  ad  opus  eininentis  bonitatis.  Rabbi  vero  31.  Potuif  sane  I/jhra  Honnisd  ex  J/(dxo)-um 

josephus  aniini  dubius  quale  opus  eligendum  eonsortio  ac  coUoquHsde  divinarevcfatione  multa 

esset,  collegas   in   consilium   adhibuit.  Tandem  didicisse,  veri/m  Deum  (u/nor/ssc  ct  oilfu  qi/odam 

communi  consilio  statutum  fuit  opus  eminenti.s  "<■  sacrificiis  hoiiorusse.  Potuit  niulta  discere  de 

bonitatis  esse  captivorum  redemptionem.  Hinc  Salvatore  (tc  Uedenijitore,  (ptem  isti  Judsei  (tdhitc 

e)-f/o  scimns  marti/ns  hujus  nonien  esse  Iphram  e.rspechihunt,  jiofaHque  audire  a  chrlsfianis,  qiin- 

Hormisd.  Quid  )i0)nen  Iphrx  slfji/ificet,  mihi,  aif  nim  inulfi  in  reij/ti  jjolafio  /lcjehauf  atqiic  amplis- 

Noldeke  {{)  ciarum  non  esL  Doctissisynus  inter-  simis  munerihus  fungebantur,  plei-aqiie  religionis 

/jres  Tahnudis  Hierosoh/mifani,  Moijses  Schicab,  mi/sfer/a.  At  /j)-a'se)-t/)n  hcroica  n/arti/rum  ccrta- 

iiiferrogafi/s  a  me  respondif,  nec  sihi  claram  esse  itiina.  (juoruin  mnlti  rei/ix  matri  uotissiiui  fucrint, 

hujns  nomin/s  significationem,  sed  iu  c.ommentario  qualis  erat  sanctus  Vsthazades,  Azades  et  plurimi 

Jiaschi   (Tricassiiii)    ita    cTjioni,    ut    Iphra    sit  ah'i,  non  jnititeruut  rellgiosum  mulieris  animum 

pulchra.  )i(jn  movisse.  Qua;  oinnia  erant  remota  saltein  i/d 

^Si.  I)e  eamtdiere  non  semel  in  Talmudc  fit  nicn-  fidem  Chrisfi  amjjlccteudain  /jrxjiarafio.  Qui/I  si 

tio  ;  locos  accurate  notadt  doctissimiis  NiJldeke  {^).  illa  rcgina  cujns  inoilius,  ex  /nsidiosis  Jiidxoruin 

Qiiorum  argumenta    tum    ipse    fum    rogafus  a  accusationihus Juuctis  magorum  jierfidigs,  orcasio- 

nohisexposuif  sunima  ci/m  lieuevolenfiadoctiiisii)ius  nem  /irsehuif  ccleherrimo  inarfijrlo  sauct.-c  Tharhsi, 

Moi/ses  Schirah,  cujus  enarrationem  gallicam  ma-  sororis  sancfi  SimeoniSj  iiou  fucrit  Sajjorts  uxor 

gno  cum  grati  animi  sensu  hic  latine  descrihimus.ln  sed  mater ?  In  Actis  enim  S.  Maruthas  simpliciter 

tractatu  citato  supra,  Balni  Batlira,  fol.  101»  legi-  reginam  (3),  uou  ai/te/n  Saj)0)-is  u.rorein  c(jcaf.  Dc 

tur  Iphra  Hormisd  regis  Saporis  niater  misisse  eadcin  regina  Sozomeni/s,  idein  Tharhu;  martijrium 

quadringentommdmarsummamadRabbi  Ame,  referens,  ita   scribit  (4) :  Causa  autem    cur  hae 

qui  pecuniam  recusavit.  Eamdem  deinde  sum-  mulieres  fuerint  coniprehensoe  fuit  falsa  ciiinina- 

mam  obtulit  Rabte,  qui  eam  acceptavit.  innixus  tio  a  Judteis  ia  cas  eouficta,  quod  sciiicct  ob  mor- 

hoc  principio.  oportere  concordiam  servare  cum  tem  Siniconis   irata;    venena    regina;    insidiose 

potestate  superiore.  Pecunia  interim  distributa  parassent.  Regina    vero    (ut  solent  legrotantes 

fuit  pauperibus  ex  gentibus.  !n  tractatu  Taanith  malis  omnibus  facilc  aurcs  accommodtu-e)  calum- 

fol.  341>  scquentia  leguntur  :  Vir  quidam  paniani  niam  veram  esse.  et  maxime  qnidpm  (piod  crat 

flageliationis  incurrerat,seiitentiain  lerenteRaba,  a  Judseis  objecta,  existimavit,  nam  ejusdem  eral 

ob  concubitum  cuin  femiua  gentili.  Reus  flagris  cum  Judseis  opinionis  :  ad  horum  morem  vitam 

caeditur,  et  post  nagellationem  moritur.  Causa  Instituebat,  et  veraces  illos  sibi^pie  maximc  heiu^- 

venit  ad  aures  Saporis,  ([ui  Rabam  punire  voluit.  voios  putahat.  Acta  S.  Mai-ufhas  ifa  exordifi/r  (5); 

SedobstititIphraHormisd,regis  Saporis  mater,  Accidit  importunc  ut  regina  per  ideni   tempus 

dicens  :  Noli  contestari  cuin  Judjeis,  nam  morbo  corriperetnr.  Quoniam  vero  pravis  Juda;o- 

Dominus    iis    concedit    qiiidquid    volue-  rum  opinionibns  imljuta  fueial.  homiiies  m-farii 

j.jj^l_  et  crucis  hostes,  ex  insilasibi  ncquitia,ipsi  a  beali 

30.  IntractatuNiddafoI.  i^OlMiarralursequens  Simeonis  sororibus,  accephim,  nempe  ob  fratris 

historiola  :  Iplira  Hormisd,  mater  rcgis  Saporis.  necem.  injuriam  persequcntibus.  morbum  vene- 

misil  ad  Rabam  cruorein,  discendi  causa  utium  iicio  inmiissum  fuisse  facile  persuaseruul.  Qu:^ 

impuritatis  casus  adessct  nccne.  Inslituto  cxa-  cerhaActorum,unacum  iisquxS/jzomcnus  uarrat, 

mine  rabbi  respondit  niulieri  :  osse  sanguinem  -sV  qimcum  iisqim  supra  ex  tractatibtts  Talmudi- 

desidcrii  (conjugii  scilicet,  nou  sanguinem  men-  ris  retidimus,  conferrc  r(jfucr,t,  nthd  didjttoqiitn 

struarum).   Ecce,  ait   mulier  ad  filium,  quam  de  una  eadniupt.  muliere  t/frofi/que  i/qi  mstiu/d- 

perili  sint   isti  Judsei.  Saporem  autem  dubi-  turuasit.                              „       .  , 

tantem  refulabal  aliatis  aliis  argumentis. Tandem  32.  Piifainus er/jo  Iphram  Iformisd, sujjcrst/t/oso 

in  Iractatu  Zebahim  fol.  100l>  habetur  sequens  ac  Judxis  n/m/um  o-e/hiio  anttno,  martgno  san- 

factmn.   Iphra  Hormisd,  maler    regis    Saporis,  ctissi.iii.rum    f/minarum    occasifmcm    prMsse. 

(I) Tabari. p.ol.  nota  :i  e.xtr.  -  iri.  Ibid.  ^  (3)  Assemani.  (Migne,  P.  G..  tom.LXVII,  p.  963).  -  (o)  Assemani.  loc.  cit. 

Acta  martyrtitn,  part.  i.  |t.  ^.  —  (*)  /''>'■  ''■'■'■■  '■  "■  ^-  '-  Onihus 


AfCTOHK 

r,.  V.  H. 


cunrcrnuliu 

nnti  Jiiilailn 

poliiit  reiiiiita 

fllignf 

/triejmriilio 

ai/  fii/i'iti, 

iiiii.riiiif 

acffiliiitr 

t\rriii/ilii 

iiiiirti/riiiii. 


prtttserliiii 
Tharba  nc 
nociariini, 


454 


DE  SS.  ACINDYNO  ET  SOGIIS. 


fjuiiruni 
martyrlo 

vajiim 

morbus 

vcenniottrm 

dedii. 


Qfia  regiiia 

ridftiirfuisse 

ipsissimu 

Iplira 
Hormisd, 


B 


postmudum 

ipsa 
c/irintifiiia 
rf  vmrtijr. 


Quibnsperempiis  ac  corporil/its  iit  frusta  dissertis 
missis(pie    in    sporfuhts,   sporUdisfjue   suspoisis, 
rcf/iiiii  media  iiifer  snntpdneii  mfndira  mnrtyrum 
transivit  spc  rccupcrandx  sanitafis:  ifa  enim  renie- 
dium  morhi  inveufum  iri  magi edixerant.  Quo  exifu, 
sahdis  a?i  pcrseverantis  morhi,Acfa  a  S.Maruiha{\) 
e.varata  tion  dicunf,  uer  dicit  Sozomeniis  (i)  :  sed 
sequiores  grasci  in  duas  parfes  abeunt.  Secundum 
mcno!of/ium  BasiJH {^)reijina  non  modo  sanitaieni 
non  rccnperavit,  .>w/  ctiani  f/cJicnnani  soiHta  cst. 
Menmi  impressa   VenetHs  ad  diem  4  aprilis  in 
elofjio  TJiarbss  ef  sociarum  (i) :  Rcgina  auteni  per 
modiuin  fransiens  sanitateni  recuperavit.  In  mss. 
quoque  Mensfis  hilffiotJieca;  Ambrosianm  ad  dieni 
4  aprifis  (5)  :  Post  quaruni  niortcni  rcgina  sub 
illis  pcndenlibus  transiens  a  niorbo  relaxuta  luit. 
33.  In   Passione  S.   TJiarffaf  qnain  videre  est 
apud  Suriiim  (6),  uhi  ea  Therine  aitdit,  rej/na  ititer 
snncfarum  marfijrum  reliqnias  transif,  nujfa  factn 
mciiiifinc  niorfii  sanait  veJ //ersistentis.  Htc  uti  ef  in 
Menxis    rctjinn   simpJicHer  dicitur,  non    dicitnr 
Saporis  coHJux.  Notatu  dif/ntim  videtur  t/ra^cos 
anctorcs  qni  eridcnfcr  c.r  orientfili  fonte  Jinuscrunf , 
Sozomcnum  ridciicet  et  qui  Pa.mo7iein  S.  Tharbx 
scripsit    cujus  Jatinam    versionem   Surius  dedit, 
Marnfha>-  con.^cnfire  fuin  inilio  fnm  finc,  neque  hir 
sanafionem  nuf  puenam,  ncqueiliic  Saporis  conjii- 
fjium  addentes.lnde  opinor  auctorem  Menologii  e.v 
cerebro  suo  Jiausisse,  qunin  rcf/inam  Sftporis  conju- 
fjent  faccret  vt  posi  iransennti  per  mcdias  reiiquias 
yeJiennam  pararet.  Qui  autem  postea  scripserunt 
aucffircs  Mcmtornm,  pro  gehenna    subsfifuerunt 
sanaiioneni.  Cnju.s  rci  cfiu.'ia  forfassis  iii    Actis 
7iosfris  reperitur.  Quum  mim  ibi  fef/erent  reginam, 
Saporis    ntafrem,  marfijrio    rifani    finirisse,    de 
geJienna  cogifarc  non   aniplins  poicrani,  ac  for- 
tassis  suspicafi  sunt  feminai  comersionem  liisce 
martijribus    Thnrha;    et   .socHs    dehcri.    Quare  et 
inoriio  sanntain  [mtins  di.rerini.  Saite  non  is  suin 
qiti  mttltum  tribuam  Menaiis;  scio  sola  ipsorum 
auctoritafe  niii  posse  ncmincm,  qui  sanx  eriiicai 
st-udiosum  se  faictur.  Scio  tatnen  mitita  esse  niinc 
flepp.rdita,  e  cjuiJnts   Menxorum   compendiatores 
liaurire  potueritnt  et  reapse  hauserunt.  Quorum 
aUqtia  ide/iiidem  dies  in  Jucem   proirahii.   Fieri 
ertjo  pfifesf    mtrratinnem    aJiquam    e.rsfitisse    et 
forsitan  in  Syrornin  Jihris    adhuc  exstare,  fpta: 
de   conversione   IpJirai  Hormisd   fjusdam   noJ}is 
ignota  vonfincnt. 

34.  At  si  reveru  sanitafem  recttperasset,  non 
pottiit  id  ignorare  Maruthas;nec  siJtiisset,si  cogno- 
rcrnf.  Responderi  pjofesf  S.  Marntham  de  momenio 
iJlo  agere  tpio  per  medias  ,sanctarum  reliquias 
transi.it  reijina ;  verum  potest  illa  postinodum, 
ugnifn  sancfaruin  rirginnm  innocentia,  resipnisse 
ab  crrore,  ef  ad  Deuin  conrersa  ipsis  cirginiims 
intercedentibus  dupJicem  animas  et  corporis  sani- 
tatem  recuperfirc.  Quidqnid  csf,  firmiicr  credo  regi- 
nam  qun  dc  sermo  esf  in  Aciis  S.  Tharba-,  non 
esse  Saporis  conjuyem  sed  matrem,  guam  omnia 
adjuncfa  ffdem  deinon.^ifranf  fptaJcm  Jibrt  TfiJ- 
mudici  descriiiuiit.  Ad  fidcm  conversftm  Acta 
Sanciornin  nosirtirum  clfirissiine  dicunt,  quum  pro 
fide  Christi  martyrein  dcmonsfrenf.  Qna;  in  Acfis 
narrantur  de  coliofjuio  Saporein  inier  ei  inatrcm, 
feminoi  indolcni  talem  e.rhibent  qunlem  cr  tracifi- 
iiims  Taimudicis  novimus,  tit  cjnse  attdeai  filio 
vehementer  obloqui,  suaque  insisiere  sententiu  reni- 
iente  111  o ,  nec  lafum  umjuem  cedere,  et  pubtice 


tlircrsnm  a  pJio  cttJfum  profiteri,  ei  nnnr  ftdhxrcrc  ]} 
docforibiis  christitinis  cf  ad  etjs  Cfinfngere,  siv.ufi 
olim  doctfiribus  Jnda;i.%  ad  qtios  in  dubiis  siiis 
refugimn  paJam  haJiebfif.  Nfwerat  qitofjnc  Sapor 
iminoJnJem   mfifris  aniinuin,  quem  sefhtcere  non 
jwtcrai ;  nec  etintem  rcvocare  tentat.  Qus  indicia 
ex  Acfis  nostris  coJhcta  tnirifice  congrtcnnf  cuni 
narrfitionibus  TalmutHcis.  Qitod  atttem  nonconcta 
sed  lihcrtaie  sua  usa  maiiyrium  eJigit,  id  quidem 
rarum,  sed  non  inusifafum  esf,  quod  muJtis  e.cem~ 
plin  confirmrtri  jmtesf.  Sic  Apollonia,  .<,acra  Dei 
virgo,  in  fiammas  sc  projecit;  sic  in  ipsa  Perside 
midfi,  fcste  Sozomeno,  sponfe  .vra  ad  carnifices 
accurrefmnt,  ne  sUentio  prodere  Christnm  ride- 
renfur.  Siv  potiiif  Iphra  Ilormisd,  majori  intus 
Siiirifits  stiiicti  fJamina  invensa,  jn-ojjfer  CJiristum 
se  una  cum  reliquis  prsecijjitem  dareflainmis. 

§  VI.  Quo  tcnipore  S.  Acindy- 
nus  cum  sociis  niartjriuni 
feccril.  „ 

E 

Ntdlus  nnnornm   nitmerits  in  Acfis  sctnctorttm        A»nu$ 
nosfroriiin    occurrit  praster  etim    cjui  tnnfris     ntartyriiin 
regis  setatem  deierminat.  IJla  enim  tum  tem-     ■^''^'^  """ 
jjoris  se.Tagesimum  nnnuni  agchat  aitt  exphverfif.    '^'^"»'3««''"' 
Quod  si  scire  liceret  tjuo  anno  xtatis  sttx  Stipo- 
rem   in  Jucetn  ediderit ,    illico   martyrii  ejjocha 
cognoscerefur.     Veritm    ajmd    historicos    qni    de 
Sapore  egerunf  deque  ejus  matre,  altttm  siientium. 
Cogimur  itafjue  ex  variis  adjunctis  temporum  qux 
in  Avtis  rejicriuntur,  qiiod  verisiniile  mderi  pfjtest 
indatjare,  quasi  ingredienfes  per  fenehras ,  pal- 
pando.  Diximus  sujmt,  aJhttis  historicis  documen- 
fis,   frij)Jex   esse   in    inagna    persecuUfme    Sapo- 
ris    stfidium ;  j)rimnm    qno    oinnium    ordinum 
homines  promiscua  czde  mactabantur,  nulia  facta 
inter  cJertcos  et  laicos  distinciione :  fjuod  absolufum 
fuit  secundo  Saporis  edicto,  Jfito  jjosf  martyrium 
sancti  Azftda:  eunuchi,  regi  Sapori   carissimi ; 
secundum,  quod  ab  hoc  decreto  inchoafum  usque 
ad  annnin  jjcr.secnfionis  sextum  tlecurrit;  ierfiitm, 
quod  duracit  itstjus  ad  piem   mt!B  Sajmris.  In 
secundo  sfadio  persecutio   resfringifur    fid    .•^olos 
episcoj)os,j)n'sln/tcros,  chricos,  momiviios  et  savras  F 
Dvo  inrgines.  Anniis  qtio  edictum  hov  priori  efHcto 
annl341  e.v  jjarte  derogavif,  non  avcurafe  perscri- 
jjfus  esf,  netjue  a  Marittha  nec  a  Sozomeno. 

86.  Ffiicor  nihilominns  iegeiiti  ntrumfjue  aucto-         agrf 
rein  fncile  videri  jjosse  eilicium  resiriugens  eodem    fft^i^^imimin 
anno  Infum  ftiisse.   Verum  tanta  multituflo  per  ^"^'"'''   "' ', 

,;       .  ,  ....  /   .     non priecrssit 

nniversam  rersidem  vi  prioris  dccreti  vmsn  liici-    annum343: 

fnr,  nt  longius  sjmtium  haud  omnino  incommode 

supponfis.  Facit  insuper  enuntitifio  Hieronymi  in 

Chronico  diccnfis  anno  septimo  ConsfanfH  (tjui  csf 

Christi  34S),  pciwecnfionis  jjroceiJain  j)er  Persidem 

deionuissey  ut  cogitare  suheat  utrum  forte  aliquid 

sif  qitfjd  hniv  asserfioni,  fjua;,  si  utiiversai  jiersccn- 

tionis  initinm  affendis,  manifetiti  erroris  convin- 

ciiur,  fttntlamentnm    stthstrue.re  pofuerit.    Nihil 

auivni   inrenifnr  ni.si  illitd  dc  quo  agiinus  ttecre- 

titm  resfrinr/cn.s,  quod  in  hav  opinione  laiuin  esset 

annoChristi  343,  ttjfra  quem  Umitem  ire  non  iicvt. 

AiJmitianuts  ifafjue,  silubef,  hanc  opinionem  ci  sfa- 

tuamus  iiide  ab  anno  343  foium  jicrscvntionis  jjon- 

dus  vergere  in  christiunx  Jegis  doctores,  ut  loquitttr 


_  (l)Assemani,  ibid..ii.  5'J.  —  (2)  Loc.  oil.  —  (3)  Ad  diem      Aprilis.  p.  IN.  — (5)  ApudAssemanum,  Afta  uiarii/rum, 
yapnhs.  —  (4)  Bartholomceus  CuUemusianus,  Menwum      part.i,  p.  u3.  — (fi)  Ad  diemSaprilis. 

Sozomentis, 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


455 


KSozom<mm,aminvmchrUian.r:duces,qus>,unt     ,„„,    „    c.    ,      , 

veA.aM„n,th^.  Jam  ,ero  in  Actis  legimus  sanctos     o'"  ,i  ■'  '"       '''"''^  """"''''  ""■"'"  ''"  (3) ' 


hoc  (empo.-,s  inte,-vaIlo   ra..o,u,n    „.„„i„a    .,, 

noslm,„  notiti,,,,  „ec,lu,,,  ,e,-v™e,-,,,,^  ii  ",,:!' 

pt.YIu,  .n  ,,«„  u,.be  coron„ti  sunt.  P|„,.i,„i  ^,^, 

ma,.ty,.e.,  occubuerunt,  quo,-u„,  „o„,i„„  ,J,l" 

qnu„,  penque  exlc,-i  tueriut  .,Haru„„,„e  ■  ,t: 

m,„,  „,d,,e„,e.  l..tor„,„  i„.,„per  ,„arlyr,„,  ,„„  "- 

m„  a„xe,„„t  milites  regii  exercit„.  „„„  p"  d 

qu,  p,-o  ,sla  co„ressione  Dei  „ost,i  ,„arlvri    Z 

nan,  adepli  su„t.  ,jaa>  cerka  Maruth.-c  W„°, 

«•«„,/„„,  i,ersea,tlonis  annum,  immaniters^ria,. 

tis   jmt     ,je„erale    eelirlun,    «„„„    Cln-isll    3il 

latumacpost  Azad,e  ,na,-t,irium  ad  el„-istian„ 


Acindynuni,  Pef^asiuni  afque  Aneinpodistuni  de~ 

latosfmsse.a(f  Saporem  non  ximpUciU-r  uf  rhristia- 

nos,  scd  uf  christianm  lcfjis  docfores,  qui  furhas  ad 

se  venfitantcs  divina  leye  im/woit  JMafi  ^fafn,, 

adduci  Juhentur,  examiminfur,  forquenfur,  multi, 

rhnsfianis  sj>ectantibus.  Vndcjudicarepromim  est 

hwc  fieri  n,  secundo  ptrsecufionis  sfudio  ideoque 

anno  Christi  343  autpost  ilhim.  Hic  ergo  sit  pri- 

mus  hmes  q,iem  non  praicedat  sanctortmi  nostro- 

rum  marfijrmm. 

cerleanno         37.  Ad  alterum  limitem  fi(jend,nu  I>oc  modo  nro 

H52  poste,;or  cedimus.  In  ipsa  marf,/,-ii  cpochn  Sapori.  uLfer     i  . 

--^--    ^e.a,esi,,,uman,u,m4et.af!iup,n:Tq^^^^^^^        f^^^m  aepost  A.ad.  ,„ 

mus  Umife  anno  343,  Sapor  agehat  annum  33  ■  v/      Zn  ^;'":''^'-';^''-''''""'- 

ergo  iste  anui^s  mafrisfuif  se.raqesimns,  Sapo,rm      \Zi  n  '"^".'  '^^""  """''■'^'''''  ''-'''"''^'  ■^■«'"■'' 

edidit  anno  a^fatis  27.  Fof,iU  auiem  qcmisscSam-  T7ll     ^^^*''"'  "^'^'"  -■^'i^'"P'>'Ji.tus  recen- 

rem  saltem  deeemiio  ante,  e,-go  ^fatis  anno  17      7         \  ^ "''' '■"'f'"-^'<f<'t 'Hfficultas  qu^ej-gra^- 

^apor  natus  est  anno  309.  Si  aunis  mat,-i.  17     Z  '"'!''•"'"  """'"'^"'  ^'•''"'•-  ^ossunt  infcllig} 

addamm  annos  usque  ad  sexaqesimum,  nempe  43      //;1  ''w  ^'"^ '''^''''''  "'  ^'''''^"''  '^"'^''-  ^'/''^'''^' 

serugesiuius  cju.dem  annns  coincidet  cum  anno      T         ,^'^'"'  '""'-^!^''''  7"^>-'V;..v.  hf,djras  ue 

Christi352.  Hic  igitur  erif  ultimus  iim.s    ,!!Z     ''    !  '""'  ''"'  '""""'"  ''"'"''' 

^  quem  sanctonm  nostrm-um  mart,/,-ium  remo,H',-e     !.         T?   "."'^'^^■^^'"*-''' «'««^  7««m  Perso'.  indi^ 

nmliceat.  Quod  si  quis  op>net,ir  'edicfum  restrin  )    ,     *""'         '"  '"  "'•^"''*'"'^'  7"-''  ^iicit    eos 

geus  anno  341  p,-odL,  !„od  ,:e,-i  ^Z^^!!!^!     f-J^octnn^  -7""  '''!  ''""'"  '"  '''"""-'"'"  '«''- 

duos  annos  addet,  et  habemm  spatium  underim      Z!  j"  "'!^'       '''^'''''^''^^^^^^ 

aunonim  iuf,-a  quod  saucfi  no.^^fri  >ua,iqrio  coro- 

naf,f,m-unf.  Q,wd  si  nunc  tertium  Sapo,-is  dccr- 

tum  in  auxili,im  vocemus, propius  fo,-te  ad  ip.^am 

mart,jrii    epocham  pe>-veniemus.    Edicfuin    Hlud 

iin,nnnissimum,quod  ex  saucfo  Marufha  desci- 

pfum  supra  cum  lectore  commnnicavimus,  restri- 

rtionem  decreti  secundi  abolevit,  ferif,p,e  pn-.^,-- 

cntionem    geucralem ,    et    tantam    f,-cpidatiouem 

dmstianis  injecit  ut  7ion  ausi  sinf  S.  Barbasce- 

n,,uo  successo>-em  elige>-e ;  q,iapropfer  Seleucia  ac 


ACCTOnit 

«.  V.  H. 


mm-tijritnn 
statuitiif 
"iim  34/. 


E 


regis  obse,-va,-ent :  qiOB  pars  accisafionis  suhoh- 
scura  estpi-o  te»ipo,-e  quo  soli  rh,-isfia>ii  docfo>-es 
p>u,>eud,  e,'aut,  hicis  aufem  rive,-e  quiefis  lieehat 
Regn  vero  exercitus  milites  non  paucE.  quah^s 
Ma,-ufhas  iunc  temporis  ma,-t,/,-io  ammafos  dictf 
rcrra  cum  sauefis  no.sf,-is  ,ua,i,/>-iu,u  fecerunt 
landem  ex  Soso,ueno  sci,n,ts  nec  ipsis  „,aqna- 
fibns  >n  regio  palatio  drgeidihus  parciium  fulsse  ■ 
qmd  P,;,uo,-um  ,uacfafio>ii ,  quos  Acfa  ,>o.Hf,-a 
senatores  appellauf,  >ton  n>ale  cohx>-ef.  A're  ipsa 
regtm  mat,-is  a^tas  ohsfat ;  qua^  ^i  tune  mart,,,-ium 


teste  eodem  Ma,;,tl,a\i)  i„  fineA     Zr  SBar      1.'      f;  "T  """"'  *""*™'"».  ■''"l""-'"'  'u 
^^see,ni,,ietsocio,..,,^LfZ^':Z!:,^;.     ^ZfttlJ:^'"" 3   ^7!'""  "f-- 


Probahili 
cim 


,  ,  ~  \'/  •"  /""^  ^i.i,u/ u/n  o.  rta,- 

l>asceminiet  sociorum.  Tunc  >-ui-sus  inmnue>-abUis 
chnstiano,-um  m,dtifudo   aesa  fuit,  ,d  pafet  ex 
'Passione  martjTum  qui  variisin  locis  a  pra.4ectis 
interempti  sunt  prfEter  oos  qui  in  rcgis  tbro  occu- 
buere  (2),  conscriptn  a  S.  Marufha. 
38.   Nisi  fofus  fallor,    i>,a,igri,nu  sanctor,im 
ratfo„e  int,-a  "^^^''^'''["'  '^^'f'^  ^('Voris  edicfinn  geue>-ale  pt  asees- 
m„os  341     *''•  ^"''"  *""«  ^«"^ '«  -^ctis  rerum  persona,-um- 
et3-pj,-       q'ie  adjinicta  ut  cnn  hoc  dec,-efo  stare  ,-ix possint. 
Msi  euim  adhuc  vige,-et  lex  Ula  resfringcis  per.se- 
cufioncn  ad  solos  christianB  legis  doctores,  quo- 
modo  iugens  illa  muHitudo  ch>-isfiano,-um  quieta 
adest,  et  audacter  se  monst,-af  ckrisfiuua,n  r*  Quo- 
modo  Sapores  s;g,-e  quasi  per  vitn  adigitur,  id 
mortissententiam  in  iliosfo-at?  Hinc  e,-go  s,ispi- 

cumur  beafos  ,na,ii/>rs  nostros  ,iou  post  auuu,n 
:UH    ■>,./ j--'        ,     .         .        ^ 


"     —■•■      '-^•linili      Kflf,- 

m,na,-e  n>hd  ausim;  amfiteor  a,dem  hisce  rationi- 
Ims  ,no,rn  atiq,iem  pos.se  ,U  sancto>-um  nosf,-o>;nu 
marfy,'ium  anno  Christi  341  potius  q,mm  alii 
anno  assiguet. 

§  VII.  De  sancloriim  niarfynun 
Acindyni  ct  socioruni  pahc- 
stra. 

De  sanctorum   Aeindyni  ef  socio>-um  /lalxstra 
ac/uri,  ad  conJecfu,-as plus min>me  re>-isimiles 
,-edurimu,:  Nusquam  euim  in  Actis  notnen  loci 
qui  sac-o  ipsoi-tnn  sanguine  dedicatus  fuif,  expres- 

»>1>*      l/ifitttt\.       /^. _._."..       ■.!■  y         .  ■- 


Loctia 

marlijrii  III 

Artin  unn 

exiirpHsiifi 


».  ..^in,,  to,  coro,iaius  esi  anno  .^itj.  fur,  ex/nsca,;  conahiuiu,-.  Omnia  indicant  iocum 

mquenmo,  a,d  t,;euu,o,    quod  pro  cdeb,-em,   m-hem  quamdam  primariam    Adsunf 

ne  cnca  epocham  ed>cti  >-est>-ingentis  euim  i-egni  Pe,-san,m  /m,no,-es  ac  maguo  quidem 

•etum  et  annum  340  ineuntem  inter-  mmero  ;    adest    regina  ,    Saporis   re,}is    ,uafer  ■ 

■i    nostros    coronatos    exisfima,mis.  ad.sunf   niUHp'/     nrl^uut   ... .««*„<„..„.   ..'.../.-      .  ,  .'. 


«rf  mione 
Wifiie 

l>''obabili 


Illo    ergo    qurnq, 

dicer.sa  opinione 

inter  hoc  decretu ..,.,.„,„  „.^  ,»c^,„„,.„.  ,„„,- 

J^ei,    sanctos    nostros    coronatos    ex,stnua„,us.  ads,nd  niilites ,  ads,nd  spectatores  undti    adest 

iJiJ-nuus  anu,nn  346  meunte.m,  qu,a  S.  Barbasce-  app,u-atusjudicialis,  copia  insf>-u,nenfo,-nm  ,mma. 

^"mus  mensejammrio  occisusftut.  Uum  >nagua  ac  varia ;  i.,-wtereu  „u;,tio  fit  auux 

6J.  Umc  qum  d,xuuus  p,-ohabd>.  ,-afione  dispu-  profmidx,  sire  fiunduis,  sire  lacus,  sive  pelagi- 

(ata  s,inio,  n,Jn  ce,iis  dedtieiu  eonsequeutiis.  Infel-  tundem  multi  adsunt  christiani. 

''!/o  eni,n  aiiam  liam  superesse,  q,<a:  ad  epocfiam  42.  Ac  pri,no  quidem  prxsmtia  regim  matris 

maiigrn  inreniendam  sfudio.vtm  leciorem  ducere  qua;  tam  prope  adest  ,if  roeafa  Hlico  />rxsto  sit 

qtteat.  8.  Ma>;tfhas  in  Actis  plu,-i>norum  ,nuii,j-  necessario  indicaf  mbem  in  qua  ,-egium  /mlatimn 

(1)  Assemani,  ^c/a  martyru,n,\mi.  i.  p.  117.— (:JjIbid.,  p.  11«.  —  (.^j  I|>i,]..  p.  50. 

eum 


forte  urb» 
Sapitr; 


45G 


DE  SS.  ACINDYNO  ET  SOGIIS. 


AUCTORK 

G.  V.  H. 


'jiiie  fitinai 

mimts 

eonvenH. 


Eruna»Utn 

ItOH  fHt 

Klfiiivijoffoc. 


euin  rf(fio  tji/N3si-co  'uiveniafuy,  Cof/ifnr/  inijiriinis 
poterat  de  nrbe  fundata  a  Sapore  I,  tjuain  Ta- 
bari  (1)  Gunde-Sapur  vocat,  qum  Si/rig  e.tt  Beth- 
Lajiiif  (2),  Vrocopio  ■k6\\z,  BtiX^-axirjv  (3j,  T/ieo- 
j/hi/hic/o  Simoraftx  BEvSoaapifpiuv  t.6\\.^  (4),  pro  quo, 
ut  Noldeke  putat  (5),  iegendum  esset  lUvSeioxpopdjv, 
(ju3!  lieatndum  Mnzudi  {Cy)  &rut  rer/um  f;edes  fixa 
ab  Saporc  1  usipw  ad  Hormifidain  II,  sevunduin 
Hainsam  (,7)  Saporis  quofjue  II,  usfjue  ad  trif/e- 
simum  ejusdem  annum.  Ejusflein  urbis  rninas 
at/norif  Uairliuson  (8)  in  Sahahad,  situ  medio 
inter  Snsa  ef  Sostra.  Verum  hxc  url)s,  ubi  Sajjor 
II  interdum  degebat,  ut  jxitef  ex  Actis  SS,  Alidx 
et  sfjciorum  ajnid  Asseinanum  (9),  et  ubi  erat 
refjium  jialatium  in  loco  dirto  Narfacfa,  uti  legi- 
tur  in  Actis  S.  Bademi  ajmd  euindem  Asscma- 
num  { 10),  ideo  martyrio  nosfyorum  Jieroum  minus 
conrrnit,  qiiia  nullinn  iblffumrn,  iiullus  lacus  eraf. 
Irrigaimtur  enim  aijuu  cj-  ftumine  Hi^ful,  altero 
supra  urbem  milUario,  j}er  aqussductus  magnlfi- 
centissimos  allata  (11).  jjcr  qi/os  adhuc  copiosa 
aqua  defiiiit. 

43.  Dixiwinus  conrenire  :  nam  etiamsi  aquae- 
durtus  ranales  haheanf  satis  affos  e  rira  rupe 
exf:arafos,  credi  vixj^otest  Sajjorem  Jussisse  mar- 
tyres  in  canales  jjrxcijjitari  qitibus  aqua  civihts 
bibenda  afffuerct.  Nihilominus  si  aliunde  aliquid 
certi  de  Gundesaporr  horum  marfgrum  palxstra 
haberetur,  hxc  difficultas  tanta  non  est,  iit  rem 
duhiam  faceret.  Poterat  enim  ex  rariis  aquxdurfi- 
i/us  uqua  in  communc  recejitaculum  emissa  infel- 
ligi,  quai  communi  usui  inservire.t,  dum  ftfjua 
jjotanda  cirilms  per  sujieriorcs  meatus  durerefur 
ad  conchas  minores.  Pncterca  quum  ffurius  altero 
tantum  milliario  ab  urbe  distet,  poterat  admitti 
sanctos  saccis  inclusos  ad  flumen  rectos  fuisse. 
Prxterea  sujierest  alia  difficultas  ijux  omncs  qui- 
dem  quas  facere  quis  possit  supjjositiones  premit, 
locus  ne.mjje  insignis  nominc  Irenessus,  unicum  loci 
nomen  proprium,  quod  in  Actis  occurrif,  idein  rero 
quod  nusquam  apudhistoricosaut geographos per- 
scriptum  inveni. 

44.  Le.fjitur  autem  apud  Moijsen  Chorenemem{\%) 
unius  ex  Elgmftidis  jirovinciis  nomen  Erftnasfan, 
qitod  urbis  nomen  fuissc  opinafur  Noldeke  (13), 
qus  esset  ijjsa  urbs  a  Sapare  II  ledificata  nomine 
Eransahr-Sajmr ,  putafijnc  NiUdeke  (14)  hanc  esse 
iirbem  antiijuam  Susorum  a  Sajiore  delctam,jndi- 
bus  ter  centmn  elejjhantum  contritam,  ct  j^ostmo- 
dum  ab  eotlem  Sftjjore  resfitutam.  Nofandum 
tamen  jure  ttc  merito  est,  temporc  marfgrii  mar- 
tyrum  nostrorum  hanc  urbem  restlfufam  non 
fuisse;  nam  temjJoreS.Manith.z',  aurtorls  Actorum 
S.  Miilis,  hxc  urbs  in  arrum  redarta  adhuc  aratro 
subigebatur  ac  serebfitur.  Ifa  enim  ille  scribit  in 
iisdem  Actis{\?)).FIoruit  aiifem  Maruthas  circa 
fincm  seculi  tjuarti,  fuifque  senescenti  Sajjori  com- 
ms,  quijijje  qui  anno  HVO  interfuerit  concilio 
Antiorheno,  ut  srrlfnt  Photius  (Ui).  Slergoadmit- 
feremus  ii.rr  Acta  anfe  Saporis  obltum  srrijjfa 
fuisse,  ficri  ijuidem  jiotuit  ut,  qua:  nondum  restituta 
esset  scribente  aucfore,  jjostmorfum  restifufa  fuerit 
urbs  Susorum  ab  eodem  Sapore;  sed  diffivile  esf 
crcdifu  aurtorem  in  lucem  dedlsse  Acfa,  non  cor- 
recta  illa  senfentia.  Quum  vero  auctor  Sttjjori 
superstes  fuerit  et  finita  jjersecutione  suas  marfg- 


riorum  narrnfiones  scrijisisse  videatur,  atfjue  uno 
simul  Vfjlumine  comprehensas  in  lucem  dedisse 
dicit  (17)  enim posteriorum  martyrum  xqualemse 
csse,  non  ita  priorum  quorum  acta  descrijisif,  opl- 
nainiir  temporc  Sajiorls  II  urlmn  illam  re^difica- 
fam  non  fuisse.  Ideoque  etiamsi  Eranastati  &qui~ 
valeref  Eransahr-Sajmr,  et  hxc  esset  restaurata 
Susa  ,  non  jmtest  Irenessus  nostrorum  tempore 
marfgrum  existens  illa  esse  Eranastan.  Martgres 
enim  nostri  ad  jjriora  jwrsecutionis  tempora  sjie- 
cfant,  uti  siijjra  safisprobarimus.AIioquln  Grxcos 
ex  Eranastati  fecisse  EtpTivTiffuov,  miraiidum  non 
esset;  solent  enim  per.<ilra  noinina  iniserum  in 
modum  depravare. 

45.  Potest  quofjue  martgrum  nostrorum  jjala;- 
stra  Ctesiphon  fuissc  vel  Seleucia.  Pluic  cnlm  omnla 
adjuncta  convenmnf  jjrxfer  Irenessum,  qux  est 
difficidfas ,  ufi  sujirn  diximus  ,  jjremens  omnes 
quas  faccre  jiossuinus  conjecturas.  Sapor  enim 
certissime  resedit  Ctesiphonfe,  ubi  puer  vixerat;  ibi 
ergo  et  jjalatlum  fulf,  reglum  gyna^reum,  matrls 
hablfaculum;  Ibi  reynl  primores,  militum  copia  et 
tota  res  judiciaria;  ibl  quoqiie  christianorum  mul- 
titndo,  ibi  flumvn  magnum  Tlgris,  qul  uframfjue 
urbem  Selcufiam  ac  Ctesljjhonta  interflult.  Quare 
si  quid  conjectttris  agendum  est,  Sdeucix  vel  Ctesi- 
jjhonf-e  marti/rum  nosfrorum  palxstram  statuere 
Ilcet.  Irenessus  locus  inslgnls  dicitur  nec  longe  a 
sacri  cerfaminis  theatro  distans ,  quod  ex  Actis 
inspcrfis  manifestum  est.  T)e  quo  dlspufare  supera- 
raneum.  Potest  tamen  (nlhil  enlm  dlfficultafis 
omittere  volumus),  potest  et  Ctesijihonti  et  SeleucisR 
et  cuilibet  urhi  medlferrancx  ojjponi  vocabulum  in 
Actis  usurjjatum  OaXaffjT),  niarv,  quo  jjrxcipltati 
martgres  leguntur.  Verum  est  in  Actis  maris  men- 
fionem  fierl,  non  fluminls  vel  lacus.  Verum  enim 
rero  nulla  urbs  in  maris  littore  occurrit,  cul  adjun- 
cta  supra  enumerata  cfjnvenire  possinf.  Qiiare 
putaverim  non  ijmim  jielagus,  sed  magnam  aqnam 
inteUigendain.  Est  praieren  indlcluin  alifjuod  in 
Acfis  consignatum,  quod-  jjropinquum  fiumen  in- 
nuere  jjossit.  Jubet  cnlm  rex  saccos  ex  corio  con- 
fectos  afferri  mai-fgresque  in  eos  mitti,  et  sic  in 
afjuam  jjrxclpites  dari.  Non  Jubet  rex  confici  sac- 
cos  sed  jHiratos  afferrl,  afque  ilUco  allafi  jjrxsfo 
sunt.  Num  fortassls  saccl  prceparati  erant  utres 
ex  corio  factS!  qulhus  immisso  ae.re  tumenflbus 
accolccfluviorum  ad  transcunduin  flumina  uteban- 
tur  f 


§  VIII.  Do  ciiltu  SS.  martyruni 
Acindj  ni,Pogasii  atque  Ancm- 
podisti  ct  sociorum,  deque 
eorum  ecclesia,  numero,  reli- 
quiis. 

In  inartgrologio  Parvo  Romano,  Hleronginlano 
afqiir  Adonr  marfgrum  nosfrorum  nulhi  ff  men- 
tlo.  In  rsunrdi  ativfario  (irerenl  svquens  reperi- 
tur  elogium  :  In  Persidc,  sanetorum  Aicnidini, 
Pigasii,Ancpolhisti :  qui  pnb  rejjc  Sapore  vcctibus 
durissinic  cii?si,  igneni.  li'ctos  lcrreos  supcrantes, 


D 


Martijntiii 
paliestra 

fortnssiii  est 
Ctesi})Iion. 


noxtri 

iiiaiinri''' 

liinl  i" 

reci-ntiorif'»^ 

niartifrolo- 

ijiis  latini» 


{!)  Tom.  cit,,  p.  41.  —  (2)  lbi«i.,  not.  -X  —  (3)  De  fjrUo 
Gothico.  lil..  IV,  c.  10.  -  (4)  mstoria,  lib.  111.  c.  5.  — 
(5)  Tabari,  p.  41.  not.  2.  —  (Ij)  Ibid.  —  (7|  Ibi.1.  —  (8)  Ufi-. 
Caroli  Rittei-  Geographiam  (D/c  Erdfcumlc,  elc),  tom.  II. 
parl.  II.  p.  17(1.  —  (9)  Acta   Hmrt^fHWl.part.  i,  p.  158.  — 


(lO)Ibid..  p.  Ui7.  —  (ll)Caiolu^  Ritter,  tom.  nt,.  p- 171.  — 
{\~i.)  Saint-Maitin,  Mihnoins  ftnr  rArmenie,  part.  n.  p-  370. 
—  (13)  Tabaii,  p.oS,  nol.  1.  —  (14)  Ibid.  -  (1:^)  Asseniani, 
Acta  inarfi/rnm,  part.  i,  pi).  70,71.— (16)  Mijriobil>lioi>,coii. 
52.  —  (17)  Assemani,  Acta  martijrum,  part.  i.  p.  208. 

tandeni 


457 


DIES  SEGUNDA  NOVEMBRIS. 
A  tandem  cum  aliis  XXVIII,  qui  in  eorum  confes-     proiiciuntur  in   mnr.     a  ^' 

sionccrediderunt,inignemmis.i,animasChristo  UtC  un.1 1  f"'  '''■'  '^''''''' 
reddentes,  ab  angelis  in  mibibus  assumpli  sunt  Xi  n  „  '''''}  ;"'-'^''  '»  ='n'lam  illos 
Credidit  etian:  in  ooru.n  eonfessione  mil  q^'  ^i^JZr""^  ^"™*'  "''*^''^^^^  ^"'  ^«^ 
damnomineAutoninus.  nni  t.n.n.  ......^i"       P'^cipitaverant  n.anus  abscinduutur.  Quod  vi- 


AVCTORE 
«.   V.    H. 


cm.s,mcto,no.,tros  rnrmet  rf J,« ;  In  Pcrsia sub  sunt                                   '"'         '*''"'    "'""" 

Sapore  rege,  sanctorura  Alcindini,    Pvmsii    et  i/L.,„;„  ■       c-/,-     „     , 

Anepothisti,    marlyrum.    G«/<.„„;, ,    wo  •  J,  .    '^"'f'^?""". *"'''"  ■■  N^^lali^  .'^anctorum  mur- 

nostroru,n  Lyius  l,o,lu,u  t»^  ^V.^^Z  'y,^"'-^""dy„,,Pegasii,  Apl,lhonii, Elpidepho,!  et 

si,norum  marlyrum  Acyndimi,  Pegas     Aphtho  u,        'T  f '  T  '""V"™' '"  ''^''■""■"'"  '-^»™"^ 

nii,  Elpidcphorl  A„e„,p„dosi.  et  sodo ,um  «uam  t                    ^.  "'^'"'  ^''"^'''■""  '■''«""•  P'^'^'^™ 

pl„ri,„„ru,„.    Hi    sepiratiu,    i      ce  lula    vUa  """"'P<^'-<;  »'*-"'=  ™J"^«u>«.-'"-u.-iatu.o„mes 

■               -        '                    '^''"""'   """^'  co„tc„,nentes,  s-ladio  percussi  martyrii  cursum 


tum  iit 
menoloyiis 

finBCOnim, 


agendo,  cum  ad  veram  pietatem  homines  insti- 
tuerent  a  Persarum  rege  comprehensi,  scipioni- 
bus  primurn  verberati,  post  in  Icbetes  pluuibo 
ferventi  plenos  injecti,  inde  incolumes  divina  ope 
mirabiliter  evaserunt.  Qua  perspecta  re  Apiitho- 
nius  miles  veiiementcr  conimotu-s  Cluisti  fide 
suscepta,  sanguiuefu  pro  co  abscissis  cervicibus 
libenter  proludit.  Illi  vero  culeis  insuti  in  mare 
^  projecti  sunt.  Militibus  autem  qui  in  marepr^ci- 
pites  inartyres  dederant,  christianam  religionem 
amplexis,  manus  prajcidirex  jussit.  Elpidephorus 
tot  mirifice  factis  impuisus,  senatorii  ordinis  vir, 
regem  accusavit;  et  cum  eo  chrlstiana!  fidoi  se 
adjunxerunt  septies  mille  homines,  qui  omnes 
propterea  capite  damnati,  necem  libenter  pro 
Ghrisfo  obierunt.  Tandem  martijrolof/ium  lioma- 
tmin  hoc  clogio  martijres  nostros  cdebrat :  In  Per- 
side  sanctorum  Acindyni,  Pegasii,  Aphthonii, 
Elpidophori  et  Ajiempodisti  cum  plurimis  sociis. 
47.  Menoloyium  BasilH : 

"A6Xirnri(;    TiSv    ayiwv   fj.a(STuptov    'AxivSuvou,  nrjYaffso-j, 

'AtfQovfou,  'AvEfATToSiaxou.  'EXTTtSiriifdpoy  xal  tj)(;  <ruvoSfa; 
aiituv. 

TouTtuv  Twv  iYitjjv  6  [X£v  'AxivSuvoc,  \[Tc^its\o<i  xai  'Ave[jL- 
7rd0i(rTO<;  uTi^pj^ov  £Tri  tou  ]xz-(6.\o^j  KwvdTavrtvou  ex  xtiC 
X,<opas  neptrwv.'Ev  IStaCovTi  SExsAAdfj  xaOetdfievotESioajjtov 
t6v  Xdyov  Tou  0eou.  Kai  xpa-rT) eivTEi;  utto  iiaDtopfou,  toO 
nEpjiSv  paaiXjiyi;,  ^oaoavf^ovTO-  iX>i5ii  ■K^oavjyTt^;  (i7aXov 
roiouffi  Tov  paiiXea  xal  TiaXiv  ^^EpaTireuoutrtv.  ET-a  £veSXr;- 
OT)ffav  eU  X^S^TjTai;  yiiJLOvTa!;  fxoXuoSou  xat  xo^Xa^ovTai;  •  ■^ai 
E^jjXSov  iSXaSet?.  '.AtpedviOi;  Si  oTpaTiioTTii;  iVjv,  lowv  \i 
C  5aufi.a  ^TitiiTEuse  tiJ)  XpiSTtp.  Kai  =;a)  Tet^tuv  aTrexef  aXfaOTj. 
L7Ta  Efj.6;iXXovTat  eU  ^oXeJxoui;  poEfouc  xai  ptTTTOV-at  Etc 
«aXafftiav.  Kal  (favel;  o  iytoi;  'A'fOdvioi;  uuv  aYy^Xoti; 
E^TiYayev  auTou!;  ettI  !?,«  ^Tjpas.  Kai  Sidit  eqiiXOov,  ^etpoxo- 


comploverunt. 

Martijrohyium  metricum  Grxcoruii>  ad  diem 
secundum  nomuhris : 

1"  In  sanctos  martyres  Acindyruun,  Pegasium, 
Aphthonium,  Elpidiphorum  et  Anempodistum  : 

'AxivS-jvov  Ttup,  Tou;  Si  XoiTTo-j;  -^rrapac 
Ou;  [i=v  t6  ■rtup  £KT£ivev,  ou(  Se  zh  Xv^q^. 
Acindynum  ignis,  reliquos  vero  quatuor 
Hos  quiJem  igriis  necnbat,  illos  vero  gladios. 

2«  In  sanctos  marttjres  cx  Senatii : 
SuYxXTjttxoi  Tto9ouvTe;  itpOapTov  Y^pai; 
SuYxXTjTtxa  T[j.Ti9evTe(;  aivuvTai  Y^pa. 

Senatores  cupientes  immorL-iIem  honorem 
Senatorios  occisi  atiipiacuntur  lumoies. 
In   menologiis   Hierosoljmitano    et   CaliopoU- 
tano,  qu^B  edidit  Schoh,  leyitur  in  priore  ad  diem 
2  novembris  :  Ttliv  aYtojv  'AxivSuvou  xai  TtSv  tiiv  auTtfi, 

Sanctorum  Aciudyni  curn  suis.  In  postcriore  : 

T(r>v  iYfdiv  [ijtpTupiov  'AxtvStivou,  nTiYaofou  xai  tiSv  Xomwv, 

Sanctorum  martyrum  Acindyni,  Pogasii  ac  reli- 
quorum. 

iH.InGrsecorum  menaiis  sanctos  martyres  kcin- 
dynum  cum  socUs  celehrari,  supervacaneum  est 
dictu.  Sed  maxime  honorem  marti/rum  nosfrorum 
celehrant  splendidissima  ofpcia  fjua;  Orxcorum 
cox  me/oda  decantat.  Qux  ex  codicibiis  Cnjpto- 
ferratis  a  nobis  fideliter  deseripta  post  Acta  mar- 
tijriisumus  daturt.  Auctorem  non  novimus  prxter 
unum,  qui  csf  Clemens,  cujus  nomcn  litfer.T  /nitia- 
les  Ttov  OeoToxtcov,  llunc  opinor  cum  clarissima  viro 
Eminentissimo  S.  R.  E.  Cnrdinali  Pitra,  unum 
ex  studitis  fuiftse.  Patet  certe  ea  cantica  fidsse 
composita,  ut  coram  re/iquiis  marttjrum  caneren- 
tur.  Erat  autetn  sanctorum  martijrum  temp/um 
■       •  -^  ■  Constantinopoii  in  /oro  qut  vocatur  to  AetJTipov.  Sic 

rtouvTat  ol  pttf-avTE.;  aiToic  oTpaTtoiTac.  '0  Si  truYxXTjTtxA,      ^,„-„,  ■,,  Sjnanario  Sirmondi  /eijitur  ( 1 )  :  TeXEtTat  5k 
t.XTr.6Titpdpo;  !S.'.v  MaTn   t^.   ^^^aiUl,  xai  triv  a^TtJj  ETrt-       -    ^.,-,   ,.,^j^^    -,  ^-^   fiapxupf.jj   auTtSv  Ttji   ovri  h  Tip 

^xEuaav  ETtTaxtcrxfXtot  ^.Spt,,  xai  i:.£xe(paXtaOTi^av  •  u^e-  ^^^.j^^^  Celehratur  autem  synaxis  eorum  in  ipso- 

A£t=feT)aav  oe  ^TEpot   KH'  (.Exi  Tij;  fiT)T^po(   i^agtopfou  rum  martyrio  quod  ost  iu  Dcutero. />m^mf»i  {t>) 

^tatEuaa,Ti<:,  xai  Trupi  TrapeSdO^aav.  -^,  ^^^^^^    martijrum  nostrorum  sanctuarium  sive 

Gertamen    sanctorum    raartyrum  Acindyni ,  martijrium  situm  erat,  /ocus  ef  tractus  Constanti- 

Pegasii,  Aphthonii,  Anempodisti,  Elpidiphori  et  nopolitamBurbis  erat,juxta  Melandesiam portam, 

sociorum.  <juxAure3s  vicina  fuit,  in  duodecima  urbis  reijione. 

Horum    sanctorum   Acindynus   quidem,   Pe-  Monasterium   auiem   Studii   (3)  jfrope  porfam 

gasius    et    Anempodistus    Constantino    Magno  Auream.  in  duodecima  urhis  reijione  situm  fuit. 

miperatore  ex  regione  Persarum  fuerunt.  In  pro-  Studitx  iijitur  a  martijrio  SS.  Acindym'  cum  sociis 

pria  cellula  sedentes  verbum  Dei  docebant.  A  iwn  lonjo  spatio  dividebantur.  Quare  facdc  credo 

Saporio,  Persarum  rege,comprehensi,cruciatibus  sacra  caniica  coram  reUquiis  ce/ebranda  ah  iucoia 

subjecti  sunl;  sed  precibus  regem  mutum  reddunt  vicini  StudH  C/emente  fuisse  composita. 


E 


('( cdebrantur 

officiis 

/mhlicis, 

jirircipuc  iii 

i/'sortim 
Mitrtiifio  in\ 

Deulero 

Cijiislantino- 

polilano. 


F 


rursusque  curant.  Deinde  in  lebetes  ferventi 
plumbo  plenos  missi  sunl;  incolumcs  vero  egrcssi 
sunt.  Quod  miraculum  videns  Aphthonius  miles, 
credidit  Ghristo;  hic  extra  mcenia  capite  trunca- 
tus  est.  Porro  in  saccos  bubulos  inmiittuntur,  et 

(1)  Cotl.  BiMiothec.-p  refcnje  Bruxellensis  n"  I132'2-2(}.  — 
(2)  Conslaminojjolis  Christiami,  I.  II.  c.  IG,  D.  'i-2.—  {Z)  Ibid., 
Novembris   Tomus  I. 


49.  Ecclesia  S.  Acindyni,  ait  Duchesnius  (4), 
Venetorum  propria  fuit  eoque  nomine  Gradensi 
patriarchaesuijdita./HHotc/if'/»»'  ///,  ait  idem,  L  I 
epist.jp.  83  (5),  ad  Gradensem  patriarcham  ita 
scrihit :  Inde  cst   quod   cum    ecclesiam    sancti 

I.  IV.  c.  4,  n.  15.  -  (4)  Ibi.l.,  I.  IV.  i:  0.  n.  3.  —  (5J  Migne, 
P.L..tom.CCXIV.p.I-20. 

58  Achindani 


Vmetoruin 
f.cclfsia   Con- 
ntantinopoli 

dnliciilii 
.S'.  Aciriili/no, 
forte  nostro. 


458 


OE  S.S.  ACINUYNO  ET  SOCIIS. 


AtCTIIIlK 
«.    V.   H. 


Kccjeniii 

.y.  Acindi/iii 

eiiumiratiir 

iiiter  urbis 

<'l».  errh-Mittn. 


Mtirti/riiiiii 
laurloniiii 
niiKtroniiii 
»nii  iriit 
mrellinn  in 
tiliii  Ifiii/ilo. 


um 
tis 

IIIIH 


Achindaiii  apud  Coiistuntinupolnit  to  haberepro-  in  Jhtrii  fraciu.  Nul.fus  ifnfiifo  (jitin  ifla  in  sufnir-  D 

ponas,    quidnm    suffraganeoruni    luoruni  dcci-  fHino   Blarhernarum   infcffiyenda   sif.    Sic  enin, 

mas  a  parochianis  ojnsd<'n]  occlesia?...  conccdi-  Pt^iryrini  rnrsus  confnwf/c  infeffi</i j)ote.<if.  Ab  pccle- 

mus,  ut   licoat    libi  a    parochianis    prie.scriptfp  .svV/  .S.  1'hofina;  c.vtra  portam  Bfarhernarum,  uif 

ecclesiEe  luae  beati  Acliindani—    libero  decinias  ccclesiam  SS.  Cosnm  e.f  Damiani  in  suhurhano 

percipore    et    lenere.    Eadcin   crrlcsia   In    hiilfa  Bfachcrnaruni,   et  hinc  ad  eccfesiam  S.  Annx 

Carlesfini   IIT  (1)   sancti    Archidani    ef   Archi-  In   hac   er<jo   de    qna    agimus    SS.     Co.smai    a'c 

diani,  in  hulla  vero  Ilonorii  III  (2)  rocatur  sancti  Damiani  ecclesia  cranium  S.  Acindyni  servafjafur 

Akidani.  Qiiihus  omnihns  iu  focis  Acindyni  nomcn  auf  saltem  osfmdehalur  uf  fnle,  tenijjorr  Autonii 

reiionenduin ,  mcrifo  monel  docti.<isimus  Duchcs-  Novogorodcnsis  airhiepiscopi.  Quod  si  hcec  ercfesia 

nius  (ii).  Verumtamen  anceps  koc  loco  exsurgit  per  denominationem  marfyrii  intelligenda  est  non 

quzstio,  utriu.-i  ex  duohifs  sanctis  Acindgnis,  quo-  afiud  iffud  marfgrium  fuit  atqnc  saceflum  cjusdem 

rum  vnus  die  20ttprifis  cofitiir,aftcr  hor  senindo  ecrfc.va;.  Verum  in   Sgna.rario  non  csf  sermo  de 

novemhris,  Hla  Venetomm  eccfesia  titulum  porta-  hac  ecclesia   SS.   Cosma;    ac    Damiani    aut   de 

verit.  Bc^ponsum  omni  duhio  racuiim  dare  vequeo.  cjusdem  sacelfo.  Nam  nufla  ecclesia  SS.  Auarqi/- 

Fropendeo  tamcn  ad  npinaudum   sanrtuin  Acin-  rorum    in    Deutero    sifa  lcgifur.   Deiudc  t/uafis 

dynum  ecciettia;  hujus  litulurem,  non  csse  ilhim  sit  hic  Acindyims  cujns  sacrum  rranium  ihiosten- 

quidie  vigesimo  nprifis  roUtur,  sed  hunc  nostrum.  dehafur,  Peregrinus  non  addidit.  Judiramus  rrgn 

Hic  enim  cefeherriinorum  luartgrum  quasi  capul  in  eo  tractu  urfiis  qucm  Deufcruui  cocaid,  qunniiue 

elantesignanuserat,  iffe  unus  e.r  inufforuni  sau-  in  duodecima  urhis  regione  situm  es$e  diximus 

ctorum  muiigrum  societate  {4).  marigrinm  sivt*  tempfum  Acindyno  noslro  socHs'- 

50.  Inexfracti-flihriquidicilurPeveQvmus^Hcu  que  martgribus  dedicalum  fuisse.   Btfiquix  vero 

descriplio  sancloruni  locoruni  Cjrsarcie  civitatis,  ipsorum  tum  in  hoc  marfgrio,  tum  in  aliis  urhis 

compositi  ab  Antonio,Nofogorodeusi  archiepi.scopo,  ecclesiisac  snhurbanis  requicsrere  pofueruiif.Lt  Hs  ^ 

quem   Paulus   Sawaitov   Petroburgi  edidit  anno  Hbris  qui  de  Con.stanlinopofi  srrijiti  suuf,nusquaiu 

1872,  lafinc  vcr.sis  a  noslro  Joanne  Martinor  (5),  menlionem  inveni  fartam  tc/npfi  martyrum  nostro- 

inicr    ecclesius  varias  iu   urfje  sifas  enumcratur  ruminDculcro.Tantaantcinesl  in  hac  paiicSiina- 

ecclesia  S.  Acindyni,  in  qna  habetur  eaput  S.  Onu-  xarii  auctorifas,  ut  certe  sit  admiflcndum  teiupfuiu 

phrii  et  crus  infegruin   S.   Tfioma'.  aposloli.  Qu^.  nostrorum  martyrum  nomine  Deo  dicatum  iuDeu- 

ecclesia  ubi  sila  fueril,  iion  indicatur.  Atlamen  si,  tero,  uhi  ct  sacra  eorumdem  cefehrifas  peragehafur. 

ea  qum  prtecedunt  ct  sequuntur  attente  legas,pula-  52.  Jam  quieri  potesf  quot  sancti  ex  hac  magna     Marujr. 

Iiis  awiorein    agerc  de    ecclesiis  prope  Sancfam  marfgrum  iuuftdudine  rofantur.  Pra:  reUquis  sin-      'aimfn 

Sophiam.  Ilospifium  cniin  Samsonis  (11)    tpiod  in  gufari    nominum    nuncupatione    honorantur    in  "/"""'"' 

narralionis  ordine  immediate  praicedit  ecclesiam  mar(//ro/of/io  ii*o?HrtHo  Acindynus,  Pegasius.Aph- 

S.  Acindyni,  sUum  crat  inter  asdein  Sophianam  et  thonius,    Elpidephorus,  Anompodistus.  Pefiquos 

teniplum      S .    Iirucs  ,    prii.rimum    (7)    eccfesia;  sociorum  nomine  concludit  addens :  cuin  pKniinis 

S.   Sophia;.    Tempfum     vero    S.   Juaunis    e.van-  socm.  E  quibus  Maurolycus  trestaidum  omissis 

gefisfa',  quod  proxime  seiptHur,   prope  Sanclam  sociis  rereusel, /wminihus  luire  depravatis,  k\c\\\- 

Sophiam  siluiu   rwr  dicilur  (N).  /Wc  quis  haud  dinuni,  Pyjjasium  cf  Ancpothistuin.  In  Gafesinii 

immerilo  judicarp poterit  aurforem  agere  de  tempfo  cfogio  citantur  Acyndimus,  Pegasius,  Aphthonius, 

S.  Acmdyui  sito  prope  rcliqua  tempfa  inler  tp/a;  Elpidophoru^.    Anonipodosis;    sic    enim    ibidem 

medluin  enumeratur ,  adeoque  in  secunda  urhis  uomina  scribunlur.   Ex  socHs    meminii   miUtum 

regionc,  procuf  ergo  a  Deutero,  ubi  in  Sgnaxario  qui  tgranno  jubente  marlgres  in  aquam  prsecipi- 

Sirmondl  legil u r  AcMym  ac  .sociorum  martgrium  tac.erunt,deiureps  fidem  ampfrxl  marfgrium  ron- 

fuisse.  Quod  si  ita  est,  martgrium  iffiid  sive  san-  summarunt,  deinde  sepfem  miifium.  hi  Auriario 

ctorum  marfgvum  sauctuarium  iion  defwt  rtmfundi  Creveni  Vsuardino  recensentur  A\cmi\m\x&,  Piga- 

cum  hac   S.   Acindyni    eccfesia.  sius,  Anopotltistus  cum  afHs  viginti  cl  ocio;  addif- 

oi.  Sed  qua;ri  insuper  potest  utrum  maiigriuin  qiie  mililcm,  cujus  nomcn  iiou  inodo  dei>ravaf  nt  ^ 

Sgnaxarii  sit  tcmpfum  proprie  dictiim,  an  rero  reliquorum,  sed  omnino  immutaf,  Aniomnnm  pro 

in  alia  ecdesia  situm  sarellum.  In  dicta  templo-  Aphthonio  scribens.  Aurtarium  Molani  soloscefe- 

rum  nomenclatura  Peregrini  (9)  lego  :  Ecclesiae  fn'at  Acindynum.  Pogasium,  Aphtlioniuin,  Elpi- 

diversa;     in     urbe    sitte.    Ultorius    Pit    obviam  deplwvmn  d  A\\Qm\iQt\\&\.\xm.  Mcnolocjium  Basifii 

ecclesia    S.   Pliotinii?    Samaritanst,    ubi    ipsius  pra;ter  quimpie  supra  enumeralos,  marlgrii  socios 

servantur  reliquiii;.  Inde  vcnitur  ad  ecclesiam  recensei  eos  mifiies  qiti  Acindynum,  Pogasium 

SS.  Cosma-  ot    DaMiiaiii  sat    magnani,    in    qun  atqite  Anompodistum    iu   marc  piwvipitaverau', 

adsorvantur  crunia  Acuidyni  el  Cosuut  argento  de.inde  septem  hominum  miffia  ef  tandrm  Saporis 

cooperta.  Ulterius  adlm.'  versus  mare  quiescit  mafrem.   Menofogium    Ilierosofgmitanum    solum 

S.    Anna    virgo.    Kcdesia    Sanctx   Phofi/ia:   sita  nominat  Acindynmw:  in  Caliopofifaiio  nomiuan- 

erat    e.rtra    porlam     Hfachcrnarum    (10; ;    a;dcs  hir  .soli  Acindynus  ac  Pegasius  :  refiqui  utrohique 

Sancim  Annx  rersus  /nare  uon  afia  potest  esse  ac  suh    sorio/-nm    denominalione    comprehenduniur. 

Saueia;    Anna'    iu   Diutero.  Jaui     vero    evcfesia  Marfgrofoi/liiiu  lurfriruiu  quiuque  .sofifos  iina  rnm 

SS.Cosma:  ar  Dainiaui  ipixnam  hir  indicaturi'  .sentitorifn/s  refchral,<'f  nomiuaf  soluin  Acmdynmn. 

Sutit  enim  pfure.s.  Vna  in  foco  qui  a  Ba.silisco  (11)  53.  In  Vitis  Sanctorum,  lingua  gra-canica  scri-      h  •i>m'-- 

nomen  habel,  secunda  (1:^)  iu  suf)u/-ba/io  Blacher-  ptis  cx  grxcorum  sgnaxariis  a  Maximo,  Cgthera- 

narum,lertia  iVA)  in  Zeuginafe^a-dipcata  a  l')-orfo  rum  cpiscopo,  impressisque  ]'eueliaruni    in    urbe 

patriareha,  ipiaiia  qux  ritcafur  i-i  t-Zu  A^p^ioy  ( 14),  aiino  1656  (15),  mentio  fit  Acindyni,  Pegasii,  Aph- 


(1)  Uphellus.  Iltilitt  .S,i(v(f,U.m.V,  ]>.  1133  —  {-2)  Ibid., 
p.  1130.  —  (3)  CoiistitiUiiiojioli!<  Clirintiiiiitt,\.  IV.  c  4.  n.  3. 
—  (4)  Act.  .SX,  tniii.  11  Aprit..  p.  747.  -  (")1  Kruriw  aiicrsB 
Criiistiintiiwjiulitiiiin;  toiii  11,  p.  :2-J9.  -- (it)  CtHi.-ilfiiitiiio/io- 
//sO.ivW/rnm,  1. IV. f.i».  11.11.  -  i7)ll)i(l.—  (S)  llmi..  I.  IV, 


c.  o,  n.  13. —  (!))  Exttiiw  sacne  Coiistaiilitiopolitanm,  loin.  11. 
p.  *24.  —  (10)  ConstaiilliiopoHn  ChrUtitnia.  1.  IV.  c.  7. 
11.27.  —(II)  Ihi.l..  1.  II.  c.  5.  n.  11.  -  (l^J)  Ihid..  I.  IV. 
c.  15.  n.  10.  —  (13)Ihid..l.  IV.  c.  II.  11.  17. —  (l'!)  ll>ith.  I.  IV. 
c.  l."i,  n.  lo.  —  (15)  Ad  dieni  "i  iiuvembri'^. 

thonii, 


A 


459 

m  consi- 


tiimpiittilnr 


B 


.V')(i  cimnlnf 

fot  fiiinse 

iiiiirti/ri.s 

ijiii>t 

irniifores  : 


"t  /Jdtet  c,f 
Actoniiit 

rerhis 


DIES  SECUXDA  XUVEMBHIS. 

thonii,  Elpidophori,  Anempodisti,  homimnn  .y-ptem  conufautihns  tribv..  alii.  «tn  o,..,.,    ■     , 

mimum  ac  r<'<jur.  matris.  Mm,-,Hm  novembris  (1)  lii  ac  volunt^        V/        '  ^jusdcm  consi- 

auctore  Bartkolom.o  Cuflemu.iano,  Ma.imi  naJ-  aif    o       "n4  ' ^  'llZmr^J^I  ''^1'''^' 

rationi  .jr^canic^  simiHa  rjra^ce  .crihit,  fan^„e  Br^viter  audi  o  rox    n  n     ^-  ^  '"'''"'■"^^  '''•'*''  •• 

AphU.onii  ..  senaf.;nm  speriaiem  menfioL,  L  non  Z  dH  n^  ^^^Z' ^^^^^^^^^ 

scripiis  rersicutis  iisdem   quos  ex    Mnrttiroloaio  ninim-  V...  ».  i  ("^'"^lo  tuo  oppo- 

......   Jam  transcripJns,  pr.fer    iiLnT^  ^  ^     ^^n^"  J!:;;^^^ 

Aphthoniun,  ..W^  autem  se.nen.  :  aJ,,  E^^  quidom  l^ihH  «  ,;^  ^I;  ^™  ^ 

A«Oov.,^  ....  x^.p„.  xup.  aop,  .OXo,,Secunda,Aph-  ne(,uc  facore  medit-ib-ir   (1       .    r     V  ' 

thonioet  quatuor  ignis,  glad.us,  certamen.  L  fes/inetis,  000^,!^^':  .S™  ^^ 

..  tpsisoffien  sacns  .iMus  soli  ,uin,ue,  A.-in-  tias  Deo  ayente  Elpidiphoro.  ^JZmZ  ^i^f 

dynus,  Pegas.us,   Aphthonius,    Elpidiphorus  ef  in  hunc  W.,,»  ■  Fh  idinl m,- .n 

A^.mpodistus,  .......    .^^^^^  ,,,    ^,  cun.eo.m-ore::u,/it!:^^'^^^ 

.^/....s-  ,.^.  ,esa.,.,  .  .,/;,;/,,,  0-,;./.^. -.«/.«-  Sole.  morte.n  vitu^  prmtulorun     Xmt       tn 

.^..  ../.,»   ijuin.ue  celehrantar  soli ;  sed  semel  dum  propriun.  oormn  proposi  un     .0    .1  ul  un 

anudUuradeosquianostnsmnrtp-ihusadfidem  consunnnationem  acciporo.  Et  .i  qrn    -hH       no 

i;:;;:^™:;r^'''  "^^" "  ^ '-'-^  --  rr' '-  ^r  "^  ^^^:^ 

^^^lnipsis.ero^ctisnostrisat,ueineoru.n.     ^^^  ^^ZTZ^ 
dem  refractattone  Simeouis  Mctaphrast^  marti,-     vol  po.^t  mor.orn  con,n.«o  honore  no    ,    va 
nannumer.t..ta..^^^^^^^^^                                            :yi.  Jam  peryn.if  At;,uorum  rcrlu    ,uZ  at^ 
tradUnr  Aph  honms    ./..,rf.  mUite.  quat.un-  ad     tentus  lecfor  pondcret :  Fadaqno  cond  n  ■  d  m 
ndem  conrersi,  post  aln  nulites  frecenti  aut  cirri-     oxiorunt  sancfi  o  ..n.poct.  tvranni,  ^au  i  nl  s  ac' 
ter  una  cum  senaforiI..s,  duce  Elpidiphoro,  fan~     landantos  Deum  ob  speratan,  .eteman,  beat  tu- 
d,m  tresmartyres:  Acn.dynns,  Pegasius   atque     dinem.  Qui  suut  HU  sancti  e  conspecfu  turan,!!^ 
Anempodistus,   una  cum    vif,inti  ocfo  mditifms,     ScHiref  Elpidiphorns  c.nn  trihus    alii.    Pcrn.nit 
ulttma  hora  conversis  ad  fidem,  ignem  imj.-ediun-     Acta  :  Qui  voro  sanctos  sequcbanlur  milites  tro- 
tu.-    soc,a.u  sese  reyis  matre  addente.  Numerus     conti  numero,  iter  fecerunt  cum  ii..  usque  ad 
senatorum    varius  perscriplns    legitur  in  imriis     locum  qui  vocatin- Irenessus;  uhi  sancti.  consi.- 
exemplarthtis.    Venetum  hahet  septingenfos  ;  alia     tonfibns,  reliciui  lovavernnl  vocom,  (lontes  ot  mu- 
sepfem    n.ilha.    Qnodsi   srptiugenfos  uinneremus     tnisanipioxibns  iudul-entes.Ad  quos  beatus  dixit 
senato.-es,    erunf    marti/res    omniuo    nuinerandl     Acindynus:  "  Nolilo  llore  amici  uc  patre-^  fratros 
m.neettngintaseptem.Sisenatormnseptemmillia      ac  niii,sodpromptoaninio,siculspirilu  inccpi.tis 
admdfunfur,  rruut  ma.i,j,-es  srptics  millr  f.-cre.di     ita  corfamenporficore  sludcte.,  Ipsivero  respon- 
<'f  tngnitaseptriu.Kf  ita  quidem  ..n.lti infellexeruut     dcntes  di.Korunt: "  GIoriatibi,Chnste,Dousnostor 
Acta,  ac  fafeor  Ubens  lectorem  etiam  diligentem     qui  dignos  judicasti  nos  aeroin  vitte  Inijus  per 
facile  ita  i.itrllecturum.  Verumfanien  rjui  studiase     tui  confossionem  transire  ot  in  sielernas  mansio- 
Acfurum  cerlm  pondc-ut,  fortassis  aViter  sentlre     nes  Iransmigrare.  „  Sic  autem  psalientos  ac  lan- 
'"t'f '^^-                                                                       dantes  Deum  et  veritatis  martyres  salutaiites  in 
00.   Nam  numerus  senatomuu  dicitur  qulde.n     pace  consunnnattantnr.   Boati   autein    Acindyni 
f.dsse  hic  scpfingenfi,  ibi  septies  mille,  eorum  sci-     socii  alhlots;  oanonles  complevornnt  abrnptum  a 
licef  qui  eo  die  quo  Sapores  cum  Elpidiphoro  et     venerabili    Elpidiphoro    psalmum.    Hic    antein 
reliquis  disputavit,  relicto  rege  exHsse   dicuntur.     orat  :  Laudat  anima  moa.  Deinde  ju.rta  Acfa  : 
At.^iequenti  die.qiiomartgrihusexsemtuuua  cum     Post  senatoruni    ac   niilifnnL  ca;doni,  ti/rauniis 
f.-ecentis  alHs  capita  aiuputata  fuerunt,  uon  indi-     .-evocat    sancfos    Acindynum,    Pogasimn    atque 
catur  numerus.  Nec  dicitur  Sapores  omiies  illos     AnQmpodlsium.— Qui snnf,  qui iterfecciuut cum 
qnosheri  adversos  hahuit,capitisdaninas.ie.               sanctis  Acindyno,  Pegasio    afqne   Anompodislo 
56.  A(je,  pauris  rem  grstaiu  oh  oculos  ponamus.      iiffque  ad  supplirii  loru.u  '■f  Nrmpr  milites  trecenti 
Posfridie  ejus  diei  quo  senatores,  sic  enim  cluri-     uumr.ro.  AV  qui  cum  illis  modo  capifis  damnati 
tafis  cama  cum  aiictore  Actorum  primores  illos     erunt?  Jli  autem  erunt  Elpidiphorus  cum  tribus 
apprllo,    Sapores    acrusavevaf,    novis    fonuenris     sociis.  l)e  alHs  hic  nullus  esf  sernio. 
Acindynuni,Pegasium  rtC///'cAnempodistuin  addi-         58.  Quare  uon  video  qtui  vatione  major  martij- 
xit;  qttibus  superatis,  jussit  sanctis  caplta  ampu-     rum  numerus  iniripossit,mMlto  minus  qua  ratione 
tari.  Ducelmntur  saucti  ad  .wppilicii  locum,effofa     septingenfi  aiit  septies  mille  srnato.-es.   qnorum 
tu.-lxi  nna  cuin  senafu  sequebantnr  illos,  nolrbant-     prxredeuti  die  facfa  esf  mentio,  hor  flii-  martu- 
que  a  sanctis  tribus  separari.Qumcumregi  ntin-     ribus  annumerari  possint.  Acta  eniiu  wu  dicunt 
ttata  fuis.Hent,  misit  miVitum  globum  qui  turmani      omnes  illos  martyrio  affecfos;  accusatur  .saue  .lena- 
sequentem   .nartyr^.s  dissiparef.  At  nihil   cffirrrr     iits,  sed  nullus    conde.nnatur  nisi  Elpidiphorns 
potuerunt ;  sed  fofa  turma  sequacinm,  militum  sd-     ctim  tribiis  .sodis  et  ilU qui  .uaitgres-  sequehantur. 
licet  qjaulo  anfe  conversorum  ad  fideni,  iina  cu.u      Innuuut  Acfa  non  solum  Elpidipiionnn,  scd  alios 
senafovibus  elegeniut  cum  sanctis  mori.  Relatnm     guoque  senatores  martyvio  affcvtofi.  Qniua.u  crgo 
fuit  ad  rcgem,  qui  respoudif  :  Secnndiim  desidc-     hi  fnrriuf,  p.-xter  illos  trrs  qui  Eipidiphorum  ad 
riuni  illorum  fiat  illis,  nempe  .nditihus:  uam  dr  se-     fyrannnm  srrufi  erunt.  Vnde  concludere  licel  sena- 
natn  ne  eoyifassequidem  ridettir,titipatetex  iis  qttx     tornm  ac  militum  cxde  factos  esse  martyres  tanttim 
stibsecuta  sunt.  Efeni.n  qnodani  luinistro  idololafri.v      trecenfos  et  quafuor.  Jam  tofus  martyrum   uume- 
dicente  insenatu  caiisani  esse  horuinmalornm,sta-      riis    non    iilfra    trecentos   quadvaginta    ef    uuu.n 
tim  ' '  '^  T^.. -->=--u ...,...•• „^..      .„„;.   n t...*^i „..* .,.., 

prii 

apu-ii  sunrtos  marfyt 


AltCTORt 

«.  V.  H. 


liilii/enler 
/lomleriitis. 


Miirtijriiiii 

uutiifrii.t 

iiiitur. 


(1)  Ad  diem  -2  nuveiiibri^.  —  Ci)  iliid. 


Aphthonius 


4-00 


PRliVIA  PASSIO  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 


ArcTOiu: 
G.  V.  H. 


MifUi  errorcs 

hi  Iiaiic 

histoyinm 

irrepsfriuif. 


B 


Aphthonius  ac  quatuor  milites ;  quibus  adduntur 
Elpidiphorus  cum  tribus  sociis  (primores  Persa- 
ruwj  sive  senatores),et  trecenti  milites;  postremo 
viginti  et  ocfo  ntilitts,  moter  reyis  Saporis :  uni- 
versi  341. 

59.  Qitod  aniem  seplern  millia  liomiuitm  intermar- 
ttjres passim  computantur,hor  inde  orifurqiiodfofi- 
dem  in  mnltis  e^remplariljus  senatores  uomiunnfitr; 
et  quum  crediium  sH  lios  outues  compreheudinumero 
senatorum  cum  Elpidiplioro  mactatorum,  univer- 
sos  martyres  ox  >;enatu  ud  septem  milUa  perdu.rc- 
runt.  Kt  hoc  loco  ubi  de  cultu  nostrorum  niartij- 
rum  agitnr,  adnotasse  juvat  quam  muita  stne  fun- 
damento  in  si/nit.rariis  de  Hlis  scribantur.  Ita  in 
Menseo  citato  et  apud  Maximum,  Ci/tlierarum  ept- 
scopum,  sancti  nostr/  dicuntur   apud   Saporem 
regeiii  Persaritiu  priinas  lulisse  :quotl  i/ratis  itsse- 
ritur;  et  forlassin  tih  tiuctarc  Sgna.varii  /taudqua- 
quain  tuientum.  Quamquam  enim  prima  phrasis 
nafura    sua   referatur  ad   insrripta    sanctornm 
nomina,  ibiquc  inscripta  legaufur  Aciiulyims  cum 
.•iuis  et  dein  in  versiculis  repetantur  cum  Aphthonio, 
existimo    uihilominus   primam    sententiam    non 
hosce  sanctos,  sed  sanctos  respicere  senatores,  qiio- 
rmn    versiculi,  quum  prxcedcre    deberent,   nunc 
sequwitur.  At  non  .fcquuntur  sed  pntccditnt  in 
codice  ms.  quem  vidi  in  Ifalla  (ni  fallor  in  biblio- 
theca  Ambrosiana  Mediolani) :  versiculos  celebran- 
tes  beatos  murtt/res  e  scnatn  c.rcipit  prima  scntentia 
narrationis,  adeotjuc  non  Acindynum  respicit  cum 
utroque  socio,  sed  EI])idiphorum  cum  sociis,  vere 
primuvi  locum  apud  Saporem  ien&nies,  ntpote  Per- 
sarum  prim,ores ;  secunda  tantum  sententia  incipif 
agere  de  Aeindyno,  Pcgaslo  atqiie  Anenipodisto. 
Deinde  lcgitur  Elpidipliorus  a  marti/ribus  nostris 
adfidem  conversus:  qua  de  re  in  Artis  neque  ver- 
bum  neque  sigmtm  tiut  legitur  aitt  innuifur.  Et 


cmn  Elpidiphoro  septem  millia  aliorum  hominum  D 
convertuntur :  de  qua  conversione  altumin  Actis 
silentium.  Tandem  regis  matcr  dicitur  ab  Hs 
tracta  adpdem:  quod  rursus  ex  cerebro  suo  cxpr.es- 
sisse  videntur;  in  Actis  enim  nihH  tale  invenitur. 
Ex  simili  fonte  Galesinius  repentinam  Eipldi- 
phori  et  scptem  millium  ad  fidem  conversionem 
hauserit. 

GO.  De  veliquiis  martyrum   nostrorum  in  Actis    /j 
est  sermo.  Primo  quidcm  suncti  Aplilhonii,  ante      ' Zr^'" 
rchqnns  consummati,sacrum  corpus  munda  sin-     '"«rtvf^m 
donc   involutum  christiaui  posuerunt    in   sarco-        t^'""'^ 
phago,  excepturi  reliquorum  martgrum  corpora.      "■'"'"'"■■ 
Et  in  fne  Acforum  rcliqui^  sanctorum  Acindyni, 
Pet:asii«/5H(^AnempudistiH«rt  rum  rigintiocfo  nii- 
litum  et  regix  matris  reliquiis,  leguntur  compusitx 
in  loco  qui  didtur  Ireuessus.  Dc  refiquiis  aliorum 
martgrum,  nempc  quatuor  militum  qni  abscissis 
manibus  aquis  submersi  fuerani,  senatorum  ac 
trecenforum  militinn  una  occisorum,  nihil  in  Actis 
legitur.  Credi  tamen  potest    Elpidiphori  ac  reli- 
quoruni  senatorum  ejusdem  cum  illo  corona;  par- 
ticipum  sacras  reliquias  dehiio  honorc  fuisse  com- 
■posiias,  maximeqnum  in  ctipitalis  sententia:  decreto  ^ 
Sapores  eum   honorem    defunctorum   corporibus 
reddcndum  expressis  verbis  permisisset.  Postea  ex 
martyruin  nostrorniu  reliquiis  saltem  partes  ali- 
qufjf  Constantinopotim  transiatai  fuisse  videntur 
et  in  eornmdem  martgrio,  qitod  sifum  fnissc  in 
Deutero  supra  tliximus,  dehilo  cnin  honore  depo- 
sitse.  Cerfe  in  of/icH  eorum  sacris  canticis  reli- 
quiarum  ft   mentio.  Pofest  quoqne  S.  Acindyni 
capuf,  qiiod  ex  relafione  Antonii,  Moiw/ortjdensis 
archiepiseopi,  in  ecclesia  SS.  Cosmgs  et  Damiani 
asservatum  fuisse  didicimus.nosfri Adndyni  caput 
esse;  verum  certe  quod  ttsseramus,  nihil  habemus. 


PRIMA    PASSIO    SS.   ACINDYNI 

I*EnAS!I,    ANEMPODISTI    ET    SOGIORUM 


ex  eodice  Veneto  ?/ '  341). 


F 


Acta  martyrii  sanctorum  Acindyni  sociorumque  antiquiora,  qnorum  atictor  testcm  oculatum  se 
esseprofitetur,  ex  codice  Veneto  secrdi  XII  edimus,  adjecta  versione  latina.  Cuisuhjicimus  aliud  eorumdem 
Actorum  exemphir,  ahsque  versione  latina,  sed  diVr/enfer  collatnin  cum  tdiorum  codicum  manuscripto- 
rum  cxeinpfaribus.  Mnltum  enim  a  Veneto  differunf,  excepto  codice  signando  «"  ^.  Quorum  omnium 
codicum  series  sequitur,  sitis  mtmeris  distiiictorum ,prsBter  codiceni  Venetum  : 

Codex  Venetus,  ex  bihliotheca  S.  Marci,  memhranens,  folio  magno,  seculi  XII,  n"  H49.  —  1.  Roma- 
nus,  ex  hihliofheca  Vaftcana,  memhraneus,folio  magno,  scculi  IX  vel  X,  Ji"  807.  —  2.  liomanus,  ex 
hihlioflieca  Vaticana,  memhraneus,  foHo  magno,  secidi  IX  vel  X, «»  808.  —  3,  Bomanus,  ex  hihliotheca 
Vaticana,  mcmhrauens,folio  magno,  seculi  IX  cel  X,n"  803. —4.  Pomanus,  ex  btViotheca  Vaficana, 
memhrauen.^,  folio  magno,  secnli  IX  vel  A',  n^  71)7.  —  5.  Parisinits,  ex  hihliotbeca  nationali,  inemhra- 
nens,  folio  magno,  secnli  X,  n"  1454  (olim  Colbertinus  n"  427,  Regius  20U..2).  Primum  foUmn  manu 
secnli  XIII  scriptuui  est.  Hic  codex  oh  foUa  fadata  ant  aframenfum  evanidnin  sx/)e  vix,  interdum  ne  vix 
quidem  legipotnit.  ~  6.  Parisinus,  e  bibUotbeca  nafionali,  mcmhrancus,  fulio  minori,  siruli  saltem  XI, 
«"  1537  (olim  Colhcrtinus  3021,  Regius  2458).  —  7.  Parisinus,  e  hibliotheea  nationali,  membraneus,  foUo 
majori,  seculi  XI,  h»  I4CS.  —  8.  Ctjdex  Parisinus,  e  bibliotheca  uationali,  memhranens,  folio  majori, 
seculi  XI  vel  XII,  n"  1519,  mutilus  initio  et  fne ;  et  in  ipso  martgrio  Acindyni  alitptid  deest  inter 
fol.  20  et  27.  —  9.  Vieuucnsis  in  Anstria,  e  hd)liothecn  Csesarea,  memhraneus,  folio  maguo,  seculi  XII, 
n" -5.  —  10.  liomuuns,  e  hibliothecu  VaUif:elliana,papyraceus,folio parvo,  seculi  XIV,  mutilus,  n"  34. 
Cum  hoc  codice  diligens  collatio  instituta  non  fuit. 

Collatio  horum  codirnm  insHfuifur  cum  Vaficano  807, qui  hic  recensetnr  n"  1.  Ubi  vero  codex 
numero  2  fere  ex  rerho  convemf  cum   Veneto,  rariantes  lectiontsad  Venefnm  referunfur. 

GAPUT 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


461 


KX     JISS. 


CAPUT  PRIMUM. 


SS.  Aemdynus,  Pegasius  ef  An(.n,»odis(us  S.poris  .vuis  jussu 
eomprehensi  et  ab  eo  interrogati,  ft.stibus  et  i,ne  va^ie  C^ 
dnnntus  sanamur.  Regi  usu  lingu.e  den,pto\n  ^.1^0^.^ 
erumpentd)us,  unpiis  terror  ineulidn-.  '^'^^^mis 


ya- 


llIapTUp^OV  TWV  iyiwvToO  Xp'.TTO'J    U£,.- 

Xo|iapTupwv    ■AxLvouvo'j,    nr.yaato-j,    'A.oho~ 
vfou,    'EXTi-.oiydpou    xai   'AvejjtTrooij-^ou.    — 
KaTa   Tou?   xaipoO;  ixsLVOu?,   Sa6up':ou    tou  iwjio- 
vu^ou  ai.y'^wpr,cra  t7,^  Tcepl  TaOTa  Toy  GeoO  ouovo- 
f^w-;i<;  Trpovoia;    T/iV   twv   IlepTwv    ^yMlv.O'j   d^y-t,-^ 
OLETTovTo.;,  rxwyfio?  xata  ypwT'.avwv  xal  oLwyawv  6 
papuTaTo;    aveppeTTifrfJYi   t-/]    avoT-.ojpyo,   auTou   xal 
7tp6?  ^TTiv   a<regeLav   ^'.ppenw;   e/o^^^fl'  -poaipeae-,. 
^  *corfrf.        ■Avr,v£yOY,^'  oe  auTtJ)  Ta  TtepL  twv  iy^wv  Axivouvou 
'Avevi^BT].      ririya^ioj  xai  AveuKooiTTou,  0T'.T:ep  eifjiv  avSpe?  Iv 
o^xtTxto    T'.vl    xpjTiTotievot  •  TToXXa    Te   ttXt.Qt,'   rwv 
*/p'.aTiav(5v  7rpo(;  ajTO'j<:  oo-.TwvTa,  xal  Ta^?  auTWv 
o^.oa-^ar?   Te    xal   Trapawio-eT-.v   iv    r/j    xaT'    auTou; 
^TttffTT,pi^o>evo'.  tt-;tt£l  twv  Pa(7'.).'.xwv  5ecr7rLafiaTwv 
xaTaopoverv  ixTraLoeuovTai.  Toutwv  twv  ).oy(,jv  6  tt,? 
aT£6£ia^   T^poTTaTTi;   axouaa?,   ayavaxTer  f/ev  xaTa 
Twv  OTiXaTopwv,  ^aOujjLia?  auTwv  xaTayvou.;  •  xeXeuEL 
Se  fxeT  (jpyr,.;  ayO-7,vaL  tou;  aywu?.  OY^a?'  E':  ouvaTOv, 
xai  To   oof/aTLOv  iv  u  Ta*;  0'.aywya?  eyouTiv    ayco- 
yLf^ov  (tOv  auTori;  TtoLT,aaTOe.  Oi  3e  T7i<;  efowXofxa- 
viai;  5epaTi£UTal  to  tou  paTL>ew<;  Tcp^JTTayjia  (OTrrep 
TL  xaTadufXLov    T-f,;   0Lxe';a?    a6e),TT|p':a?    oe;a;/evo',. 
xaTa/a6()vTe;  tov  T!J7:ov  iv  Ci  Ta?  o-V/ite'.!;  ^ttolouvto 
ol  ay.o'.,  e;ayouT'.v  auToiJ?  fieTi  pia;   e^.xovTe;,  xal 
osTjj.a    7:ep'.0svTE(;    trijv    ocTrpaXeLa    TraTri    Tipo?    tov 
OiXTfieve^rraTov  Tupavvov  toutou?  3',axoiAtIJouTLv. 

2.  Ka! 


M 


AltTVmUM 


MARTVRUM    Ac.VDVN,,    PE.iAS,,.    APMTHONn,    Eu.,D.-    nu..F..,a.L 

i'HOR,     ET     ANEMPODisTr.    —    ToiniK.iibus    istJs    "''/'"■  Aneiii- 

quuni  Saporcs  e.\ecrandi   noininis,  permittonte    '"""«''"^ '"' 

Dpi,  qua.   rcgit  illa    ac  disponit,    providentia,        'T". 

Persai-uni    rcgnuin    rcgia    i^olcsfalc    lcncret ,  '" 

malefica  ejus  atquc   ad   impietalcni  vehenien- 

ter  propencienlc  volunlale  perseculio  in  ehri- 

stianos.    perseculionum    vd  gravissima.  ..rupit 

Uelati  sunt  ad  ipsum  sancli  Aeindvnus,  Pegasius  E 

atque  Anempodislus.  quod  cssent  viri  in  domun- 

eula  quadain  abseonditi.  quodquc  miiita'  ch,'istia- 

norum  cafervie  ipsos  adirenl,  qui  horum  doclrinis 

etexhortalioniiuis  sua  in  fidc  slahilili,  ret,da  de- 

crela  spernerc  docerentur.  Quihus  sermonibus 

auditis.ira  quideni  connnofus  impielatispatronus 

confra   dclatores,  neglig,.uti*   ipsos    accusavit ; 

jussit  auteiu  cum  furon.  adduci  saiictos,  dicens  :' 

Si  fieri pofmt,ptiamdomuncnlam  a  in  qtunnamtio-  " 

Hfs  hubnit  cum  ipsisadducite.  Idololalriai-  niinistri 

regis  jussum,  uti  proprije  insipienliiL' jucundiun, 

suscipicnlfs.  quum  porvcnis.sent  in  "locuni  uhi 

sancti  habitat>ant,  ipsos  educunt  viti-ahenles.  ac 

yinculls  circumdafos  (nim  cautela  omnigcnaad 

inimicissimiun  lyrannuni  eos  transportant. 


±  Quos 


MapirOpiov     tuiv     ayii.,-,     '  A  vs  liTToSfcrTov.     'AtfOovfou     v^  z\     'E  X  ti  t  S  i  tp  o' p  o  u  ' .   ~    1.    K:<Ti    t^v 
xsipAv     Ixelvov  2     paoiXEiiovTO;     xati     j'jyy^<ipTiaiv     Toy  ^     Xpmoii  *     ^aSopio^j  ^     xtvi;     twv     IhptKov     xal    «0?^« « 
67cipxtov  '    TrXi^piri;  8    ^,^^,-^.  ^^-^  ^vSh6\,*=vo<:  "   ^Hpn;  '0  -Av  aaT:eviv  ",    x(vn:rtv  >''   cTrof^crEv  '3  x2Ti  Toiv  SoiJXiov  Toii 
^    XpLjtoC  >*    T(ov    xpiffTtatviSv.  •Av£V£'xO>j    Si    ait-|,    Ti   TTEpi  TdJv   &fi,^^,  ■AxtvStJvov,    n»iY3»t'ou  xz,   'AvEp^TroS^aTOu   A'TiTuep 
tpeT;  15  g|,^^  iG   1,^  ^-^^  ff^oTeiv.p   xpuTrTo'fi£.oi  y.r\  niixnoXU  "'  TiXr^er,  '8  Tp^xoutrtv  '"  ijtoOsat  tuIv  -'»  Xdycov  ^i  aiTWv,    F 
xai  ^TTrep  £n|xav£tc  ot  ^^  ^vepa^rot  ^a  yevdfisvot   0'jt<uc    axoXo'jO£-i  ^*  tVaaTo;  ^c  t^jj^  -'"    rlSiv  ^^    auTtiiv.   'Akoum?    3:   4 
pamXeic  Saodptoc  tou;  Xoyou;  toutouc,  ttivu  riyavaxTTiffev  xaTS  Ttliv  Si]Xato'pu)v,  Xiyiuv  •  Ati  ti,  etJo^tsc  ^»  auTOu;  Totoii- 
Tou;  20  ^.-^  ,:,yci^5xe  oiutouc  3"  Trpdc  ">   {ae  ^2  ;   AEyouTtv   ait<5   ot  STjXattope;  83  •  E!  xeXsiJei  S*  4  Jjfj^/tEpo;  SeaTroTTic,  ipTt 
TiaptcTTavtat  e>Trpoff6iv  3^  <rou.  '0  S^  iTroxpieeU  ^"  eT7r£v  •  Kl  Suvativ,  a^^v  tJ>  xeXX.V  aittSv  iyiyeti  jxoi  ^^  siTotl!.  Oi 
Se  Tfjc:  iStxfac   epYSTa.  XaSdvT-c  ETriSoti^iv  ««,  wffTrep  ■''"  aYptoi  Siipe;  *"  lepu^ov  xat' a6T(5v  *>  iTriffrcivTe?  Se  «  xqi  « 
xeXX(({>  "  T<5v  iyttov  xai  xXinavTe;  tt,v  3upav  EiaiiXOov,  xai  Siiffavte;  tou;  TpeT;  e!c  *'^  Trasav  iTyaXetav  TrtxptSc  *"  ^Xifiov- 
TEC  aiTouc  Tiyayov  xpic  tAv  pacriXea. 

2.  '0  Si  pwiXeuc 
Num.  1. 


^    Wum.   1.  —   '    Alaptuptov    Ttov   ayicov    xat    evSdcojv   tou    Xpitrrou    fiaprupiuv    'AxtvSuvou.    [I»iYaff!Ou,    'AvefiTroStaTOu 

A^Ooviou   xai   'EXrtSL-pdpou  2 ;  Maptiipiov  ttliv   aYtwv  (jiapTiJptov  'AxivSuvou,  niiyacriou  xai  ■AvefnrooiSTOu  i ;  MapttjptoJ 

tou  ayiou 'AxivSiivoj   xai  ti5v  truv   aut^   fiapTupTidarttuv  5;  iMapTiiptov   ttuv    iyfcuv    "AxivSuvou    [fl.    xa;    A,]   xai   x5c 


8.  9.— »a(»».  o  _  13  iTrotetto  4 ;    xai  Situyfj.4v  arfrf.  2.  —  >*    Weou  2,4-9.—  ">  Tivic  5  ;  etfftv  ^.  —  m  TpeTc   ivSpec  ±  — 

itaf«rXi)Oet  -2,  o-O ;  TTa|XTiXT)ef,  4.  —  is  xjvtec  2.  4-9.  —  '"  irpoc  aiTOu;  ath/.  7-9.  —  »<>  Tiv  fj.  —  ai  Xdyov  0.  —  s»  ««,.  2, 

4.9.  —  ss  o„,.  «  4.9_  _  3(  E^piVxovTat  2,  4-9.  —  a=  ^ijXouvTec  «//rf.  2,  4-0.  —  -«  tt,  3.  —  "  oS^  3.  ~  «*  tSdvTsc  2,  5.9;  elSd-rtec  4.  — 

""  'ivTac  flrfrf.  9.  5,  8.  9.  -  a»  om.  4.  5. 8. 9 ;  fieQ'  JauTwv  ±  -  si  o„,.  2. 4, 6,  7.  -  ^s  o„.  g^  4^0, 7.  -  "  orjXaTope;  2.  5-9.  - 

XsXetieic  5,  8,  9.  —  »«  evtiTrtdv  4.  6.  —  a"  fjeT  opyijc  add.  4.  5,  8,  9.  —  ='  «wi.  7-9.  —  •■"•  eTrttpoTcf,"  4.  G.  7 ;  tr.v  TrpdaTa;tv  .5. 


2.  4-9. 


toc2,  4-9.  — "  (a.3.)5.  i.  8.9.  -  *'  eTta  a(/,A  J.  _  «2  om.  2.  -  "  t6  4.  —  "  xeXXtov  4.  —  «  UTto  2,  4-9.  —  « Trtxpi 


txpav 


462 


PRIMA  PASSIO  SS.  ACINDYNl  ET  SOG. 


Ex  Mss.  2.  Kal  TiapaciTavTWV  auTWVj  ©T,ffi  Ttpo;  auTOUi;  & 

7xo).'.(.)taTo;  PaTt)«£y; '  Texvia,  ti?  ■>,  itaTpl;  UfAWV  ; 
To  yevo;  koOev  xaTaye^^Oe  ;  xal  Ti  to  'J[;.wv  im-77\- 
oeu[J.a  ;  01  ayw.  wq  ^i  evo?  TTOp-ato;  emov  IlaTpli; 
■rifAwv,  (0  l^aTiAsu,  ■>!  5p£'}>a;ievr,  Jtal  ^wv.v  -^ixCv 
j(ap'.Tajj^£vri  Tpiai;  a/wpL^TO;  ^ttlv  '  eE;  Weo;  i;  oiS 
Ta  uavTa  ■  xal  ■/■,{jier<;  e^;  auTOv.  '0  ,6a(r'.>,ej;  ei-itev  " 
Ouxw  -eCpav  [jao-avwv  sXkSete,  xal  oti  touto  Tipo? 
Ta^  a.Tzoy.oireii  xaTa'j;povYiT!.xwi;  oicix-M^Hz.  0  ayto^ 
'Axivouvo;  efTiev  ■  Kal  Tt  Trapa  Ta'JTa  Xoyitr^  a-o- 
ptVETOa',  -riiJia? ;  'ri  (p).uaperv,  xai  Tiepl  avuJTOiTa- 
■rwv  oiaX^yeaOai ;  Kal  TrpoffOeU  i  o£"j"-o?  n-/iya(ri.o« 
errcev  A',a  yap  touto  xal  xaTsxpu^ajjLev  sauTOui;,  to 
Ttavoupydv  o-ou  TTi;yvw;/T,;  oia  -oXXwv  avajUaOdvTe;. 
Katvuv  xaTa0sotJ  ^o-jXr^-yvJ,  "v'outui;  etrrw,  Trap-.TTa- 
pieOa  xaTsvwTTtdv  tou  to  otxiTov  TeSa;  o^.ayyi^.AovTE;. 
'0  [ia5-'.A£Ui;  EtTZEV  l]po7e).0dvTe;  -%/\o-^  ^utxts  TOt; 
5eo^,  fb;  av  tiTj  Tf,?  etyavaxTT.trewi;  -/iiawv  ev  Tretpa 
yevovdTe;  -so;  ij.£TaiJ.£).Eiav  avdvT,TOv  xaTavT'/|a"/^Te. 
'0  aytoi;  'AvepiTrdoiiTTo;  e-lTrev  ■  'E/pT|V  [^kv  -^ii^a;,  w 
PatrtXeu.  o-twnwvTa;  (fepe-.v  Ta  Ttapa  tou  e^;  Ti,ua; 
TreTtapwvTifji^va '  OLa  oe  Tr,v  Keojffav  tou  Weou  ocyaTtTi- 
o-iv,  TTiv  (Tiy-V,v  w;  (xxatpov  (iT:wOou;AEvot  £'jxa'!pw;  t*^ 
7iap3TiTt(x  ywpav  aTiootodaijiev.  T£  o'jv  ^TiepwTa; 
iv£yxa|jL£VT,v  xat  5p'/i(Txetav  xal  ovojjLa ;  TauTa  TiotvTa 

XptTTO;    T|p.tV    ^OTtV,   h  TWV    ilTiavTWV    OTifJLtOUpyOi;  T£ 

xat  v.Tt(TTT,;.  '0  Pao"tXeu;  etTtev '  Nt|  tou;  5e0'j; 
(XTzavTa;  xat  t-V,v  toutwv  ££-^tttitov  ouvapitv,  Tttxpo- 
TaTw  Tf|V  Ta-y^C^rrTiv  ufAa;  TiapaTzetJnJjw  3avaT(]).  '0 
iSyto;  'Ax'!vouvo;  £'jti  *  Md)«t;  STTEyvw;,  oEOXtWTaTE,  t6 
(Tupi'j£pov  -rifAtv  xai,  cwr/iptov. 

3,  ToTe  xeXeuet  auTOtj;  &TtXw9evTa<;  iv.  TejTapwv 
(iv7|).e(i);  xaO'  oXov  to  (jmu.%  iaSo-XeTOat.  01  oe  tou 
XptiTTou    (iO).oti>dpot    yevvoiw    !ppovrip.aTL    Ta;    Tt).Ti- 

yi; 


±.  Quos  adstantes  perversissiinus  rex  alloqui- 
iur:  Filiolib,  qux  est  patria  vesfra  ?  Genus  umle  dp- 
duoitis,  d  quodnam  est  vesirum  vitx  i}tstitutum  ? 
Sancti  autem  velufi  cx  uno  ore  dixerunt :  Patria 
nostra,  o  rex,  Trinitas  individna  est,  qua;  ef  enn- 
trivit  nos,  et  vitam  est  elargita;  unus  Deus  ex  quo 
omnin  ef  nos  ad  ipsuin.  Rex  dixit  :  Nondum 
experimentum  iormentorum  sumpsistis,  et  ideo  re- 
sponsa  contemptu  plena  redditis.  Sanclus  Acin- 
dynus  dixit  :  Et  qu/d  prscter  liaie  arhifraris  nos 
pronunfiare?  Nuyarinea  etdercbiis  fundamento 
carentibus  disputare  ?  Et  adjiciens  sanctus  Pega- 
sius  dixit  :  Nam  propferea  efiam  aiiscondimus 
nosmefiptsos,  frandu/enfiam  consilii  tui  muHis 
modis  edocti.  Et  nunc  secundum  Dei  voluntatem, 
ut  ifa  dicam,  adstamus  coram  fe, propriam  reJi- 
(jionem  annuntiantes.  Hox  dixit  :  Procedite  cifius 
ef  sacrificate  diis,  ne  indignationem  nostram  experti 
adpopnifentiam  innfilemrecurratis.SsinciufyAnem- 
podistus  dixil  :  Oportrliaf  quidem,  o  rex,  tacitos 
Hos  ferre  convicia  a  te  in  nos  congesta  ;  sedpropter 
fervenfem  Dei  dilecfionent,  sUentio  uf  importuno 
remoto,  opjportune  loquendi  libertati  locuin  conce- 
dimus.  Quid  interrogas  de  patria  quas  profulif,  de 
religionis  cnUu  et  nomine?  Hxc  omnia  Ckristus 
nobis  est,  omnium  artifex  et  creafor.  Rex  dixit :  Per 
deos  omues  ef  invictam  horum  potentiam,  acerbis- 
simse  quam  citissime  vos  fransmiftam  neci.  San- 
ctus  Acindynus  dixit  :  Vix  tandem  agnovisti, 
miserrime,  quod proficiium  nohis  ac  salutare  est. 

3.  Tunc  jubet  eos  extensos  quatuor  membris 
ssevissime  per  totum  corpus  fustibus  Cfedi.  Ghristi 
vero  athletK  gcncroso  animo  plagas  sustinentes, 

ex  intima 


"''jneabeo 

vesjmidvnftn 
b 


2.  '0  0=  paaiXEyi;  e<fT,  auT'j"i(^  ■  Ti  eotiv,  TEXvfa  |jiou  -  ;  IldOev  i<jti  ^  ;  f)l  Se  ■*  ccyioi  tui;  l^  boi;  aKjfjLaxoi;  eTttov  ^-  Ttjv 
Traipioa  tjfiiliv  eTtepwxac  "  ;  Tpiic  dywpiinoi;  ecriiv  '•  to  Ss  dvofx^  ^  eU  o  i-hoz^  i\  ou  ik  Travxa  xai  rjfieii;  ei?  auTo'v.  '0  " 
hl  ^"  paffiXeue  eTtiev  "  •  Olittw  TrElpoiv  tXtiSexe  patravwv  ^^,  xal  c.iwi  iifiiv  xaiaipaivETai  ^^.  '0  (iyio;  'AxtvSuvoc  eTtiev  • 
T(  fiixac  £-^(iXE(ja{:  ■  fXuapelv  ti\  ti  SiaTipfleSotffOat  ;  "iLTt  '^  o  iyio?  nTiYacrioi;  eTttev  •  Ata  t6  |jlt|  (sXucxpelv  ^[iat;  xal  pX^TiEiv 
oou  ^''  TT)V  xaxiijTTjv  *"  YV(L|JLT|V  '"  expu^jiaiAEv  iauxoOc,  -xai  apTi  •■■*  xaxa  Weo^i  xsXeufftv  '•'  itrTa|j;E(la  -"  ffKuTttov-cei;  -^.  '0  61  ^- 
pactXeuc  l^aS-ipioi;  -"  siTrev  •  IlpoirAOexe  -"*  ff^jv  -'•  i}^r,\  2"  ^al  .^ouaxe  ^'^ '  ouSETrw  ^^  y^P  *'-*^'  ^\^^^  ^yavaxxTitra.  '0  i"Yioc 
'.\ve|J.Trtuoi!noc  -"  eTTrev  •  'K'/^piiv  ^"  fiEv,  «o  pacriXeu  t^;  iSixfai;,  ffituTrtuvxae;  ^"  ^(a5c  ^^  eTvai  "^  "  SiA  Oe  ttiv  ^eoutiav  ffTopYijv 
xou  Weou  ek  ^[jiac:  ***  ou  SuvifieOa  crituTTav  ^^.  El  ouv  tyt\^  -ci  Troielv  ""*  xaO"  ■^[jituv  ''^,  Trofet  3-,  iyj^^i  tou  Beoo  xai  uiXe 
TOu  8iaCo'Xou  xai  TiaaTK  aSixtac  QM\}.\y.i-.rr/i ,  3''  Ti  eptuxac  ^[xai;  TrclOev  ^^  xai  Ttoia;  SpTjcjxEta!:  eff|jiv  ■*' ;  Sa6(>ptoc  Patrt- 
Xeuc  *^  eTjTEv  *^  '  Ma  xou;  Seouc  aTravTai;  xai  ttjv  xouxtuv  irjxxTjxov  "'■*  vixjjv  ^''\  (jiJvto[jlov  xaO'  [»[i{uv  5avaT0v  '*'^  uonioo- 
'  cotl.  jiai  *  *'.  '0  a-j-io?  'AxivSuvci^  eTrrev  ■  MdXic,  xptffciOXis,  evevdTjcrac'***  xo  xaXov  xoti  ffu[j.(p£pov  f,ii.Tv. 

TTOiEioopai.  ;^.   Tdxe   exAeuciev  '  auxou;  -  aTrXwO^vxac;  ^  ex  Tstiffcip-ov   ;jXoic;  aYpion;  xuTiTeoOai  auxouc  ^.    01  oe  51^101   "'   ^^   e£   e""''^ 

OTo'[iaTO<;  Ei-rtov  • 

Num.  2.  —  >  ('0  S.  p.  £.  a6.)  npooaxOevTiuv  Se  auxtuv,  eifTi  (eTTtev  5)  auTolc  0  paoiXeu;  ^aotopioc  (SaSdpioc  6,  om.  a) 
%  4-9.  —  "  t6  oujjioav  6|j.Tv  «rfrf.  5.  —  ^  {Tr.  e.)  xai  Tjoiac  TraxpiSoc  TUYX«vexE  5.  —  ■•  om.  4,  5.  —  "^  paaiXeu  add.  2.  — 
"  {TV  Traxp(oa  ■fiiiwv  iTtepioxqic;)  o»l.  5;  'H  Traxpic  ^[ituv  ^  5pE(}-a[ji-;vT]  ^|j.ac  (-f)  ^[JiSTEpa  Traxpk  f,  3pE|ap.lvTi  5)  xal 
^(UTjv  ■^ifjLTv  -/apija[iivT|  («W.  %  -1-9.  —  "  (ti.  e.)  e.  i.  4^,  5.  S.  9.  —  »  (x.  S,  0.)  oih.  2;  auxr,.;  «rfrf.  4-9.  —  **  "EcpTi  6  5. 
'"  om.  -2,  4,  r»,  7,  S.  —  "  owi.  5.  —  '"  (s.  p.)  p.  e.  -2 ;  e.  xiov  p.  9.  —  i"  (5.  6.  x.)  Sii  touto  Trpoc  xac  a-noxpicjeic  xaxacppo- 
VTiTixtiic  SiaxiOeoOe  ±  —  }*  Kal  irpooOeic  2.  —  "^  om.  6.  —  »«  xaxioTov  6.  —  "  xai  TrpoaipEOtv  add.  2.  —  ^**  vuv  2.  — 
•B  PouXriotv,  Vv"  o'JTiyc  eiKto  2 ;  {(•).  x.)  ouY^topriotv  0eou  4,  7.  —  ^"  iTapiffTa[i£Oa  2.  —  ->  ^vtortdv  oo^j  0  ;  evwTTidv  ffou  \h 
olxeTov  oioac  SiaYY^XXovTEc  2.  —  --  ow.  -2,  4,  8,  9.  —  =^  iiaStoptoc  2,  4.  G.  8,  9 ;  (-i  S.  p.  i).)  iJ.  6  paoiXEuc  7.  —  ^*  irpooeX- 
Oiivxec  2.  —  "6  ouvx(S[jia)c  4,  7. 8 ;  oiivTO|Jiot  6,  0.  11.  —  ^"  oiii.  4.  G-9.  —  "  (oiiv-Suoaxe)  Ta-/e'iov  ouv  ifxoi  Siioaxe  xoTc  .^eoTc, 
WC  av  [iT,  TTJc  iYavaxTl^ffEtoc  ^(Jitov  EjiTreipa  YEy^^voTec  Trpoc  [JiiTa]ji^J.e'av  avtiTiTOv  xaTavTJioriTE  2.  —  -^  ouSe^ttote  4.  G,  7  ; 
ouS^Trto  8,  9.  —  -3 'AvE[j.TrdoiffTOc  2.  4,  (i-i);  ("Ext  0  aYL(3C-'AvE[jtTutoSiJto;)  As-^ei  0  paaiXEu;  ouvTdjjicoc  *  npooAOexe  xai 
^uoaTe  ToTc  5eoTc  ■  ouSe  Yap  xaO'  u[j,(uv  ■^^«^'='«^100.  '0  aYioc  nr,Yaoioc  etirev  ■  'H^jteTc,  tu  paoiXeu,  8td  xo  ji*!  pXlTteiv  xat 
ixouetv  oou  xotauTa  (pXuapoiJvToc,  Sia  xouto  £XptS'|'aiJ.£v  iauTouc.  xai  apTi  xaTi  xe^Xeuotv  Heou  lora^xeOa  evtoTridv  oou, 
xaxaijyuvat  os  pouXdjievoi.  IIpooOEic  Si  6  a'Ytoc  'Ave^iTrdoioToc  5.  —  ^f  f,[iac  adil.  8,  9.  —  ^'  ffitoTtav  5.  —  ^^  om.  S,  9.  — 
'"  om.  8. 9 ;  xal  [jitiSev  oot  «TtoxpivaaOat  "  AXXa  .">.  —  "*  (Si-f,|jLac)  x^v  ^.  eU  fl(Aac  oxopYrjV  xfiv  Txpit;  tAv  Weiv  5.  —  ''^  xouto 
TTOieTv  5.  —  »«  om.  2.  4-9.  —  3'  TroteTv  «rfrf.  G.  8,  9.  —  ^s  |v  Tcixei  '^  ftouXei  orfrf.  2  ;  Sia  xai^ouc  «rfrf.  8,  9.  —  ^»  Kai  add.  %  0. 
S.  9.  —  ■•<»  eo[jiEv  orfrf.  2.  —  *'  TUYXavo[j.ev  2.  —  ^^  (S.  p,)  SaStoptoc  p.  IlepoiSv  2, 4,  7-9  ;  l"aotopioc  o  p.  FI.  6.  —  *''  (Trotei, 
e-^^Ope-EiTrev)  xaTi  t4  Soxouv  ffoi  irpao oe  •  e/Opoc  Y*P  e'  "ou  Heou  xai  ciiXoc  xoiJ  TraTpdc  ffou  xou  oaxava.  SaStopto;  Se  6  Ttov 
Il.p.  eipri  5.  ^  14  i^(x^.jo,,  8,9. -■"■>  Suva[itv2.  8.9.  —  *«(x.  £>.  3.)5.  X.  u.  8.9.-*'  (.5.  ti.)  Tro^ffOfJtai  3.  5.  -  *^  evor.- 
oac  2, 4-9. 

Num.  3.  —  1  0  TraptivotJioc  orfrf.  8,  9.  —  ^  om.  2.  7.  —  ■'   (au.  i.)  3.  au.  8. 9.  —  ■*  TUTrTO[j.Ev(ov  5e  Ttov  3^'»"^  8,  9.  —    '  !^«- 


fnstilms  msi, 

i'.cteiiHiont 

i't  iijiii' 

cniriiiti, 

Dr.iim 

/nvocant, 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


.av.a^o^.vo,.  Aeyou™,  aJ™  ot  5^.o.  ■  E.^.f.vi^a.     „,r,gna  ostenlavo,.,t.  ni<.„„M™'  t^  '  T.  ' 


7i|jp       apoopo/  xa.a,')Ev  au.i.v  .Trava^^avTa?  oe..vo-     bmt.igne  vero  vehcmenti  snb  ip.is  uo.enso  ■ice,. 
.epav  ..v  ..f..p.av  xaxa.xe.a.a...  ,^,  av   u.o  ..^v      bio,.c„,  pa.„am  p..,rari,  ut  vi„cu H;   o        Vtc 


B 


xax..yxax.;   „.,.>.-/>,   i™pp^,Wv    ■II   oi  ™v     Ma,-tyrum  autem  ter  beata  fomita  '  „,ajori  „■■ 

^c;'i;±^L::!!?"is,^.!'^T^T-?-  !'™'i«p-'--ma.a,consona„,o,;i:;r:,^- 


6  xac  u.ep  ..v  ava..pouv™v  .ov  o..xe»v  .avepa  xal  Dch,„  j,tac„stj,cj,n  dMsti,  A„L  !lli,  ,.a„  n,im 

eeov  i,aeou,.e-«,  xa..  Xer<._v,  "V,  ajvor,,   o6  yip  «.■»<«(  j,„-rf  /•„„■„„,..  „„„,  ,„,,„„,  /;,„,,,;     „„,„^;;. 

OLOaat  T,  .OLOU^L-  «...  Ta  V..V,  oe^^ora  <p..Xavep«:xe,  l,r„„i„,„„.  ,rsi,i,-c  l„„„ilif,„,,„  „ost,-a,n  et  ostemle 

eTttoe  eTTL  r.,v  Ta_r.e..v<o^..v  v,(.,.v  xa!  Se.r^dv  aou  to.J,  mise,-„tio„cst,msi„,„alishisce„ost,-is,mni,.„,  „„, 

o(xT..p,.ou?  fe..  T-o  xaxa,TE..  -^..x-Jv  Ta.JT-5,  dEa..poupe-  ex  «yra«W  h,,jus  dolosi  ,„„;„„,  et  ,lisc„„t  ,„„„es 

^"5  i,ostehabe,-e 

W  .o,..?e.  X.V  axp..6v  x.>  xoi.  ..ps.x,..«;  oV>o.,  ^'0  i'.  .^Ov,..v  ^<.  A.Vo...v  .i.^  ol  iy-t "  'E.«.p;«.  ^*^  ao.  i  ^« 
hOpto,,  6c  xa!  xo  ,f;v  aoc  ExaptWro.  Kal  X^ys.  «ix<ji  i  «^10;  nTiyd^co.  •  TAv  atpov.i  «  i^Xov  elc  tAv  W.vvav  2*  -^, 
?X.apta,  a.^Xcaov  ^^'  i^'  ^^oiv  ^'^.  '0  U  ^..0.'.,  .uiv   nsp.r.v  ^^  v.5.>.o;  -  i.oxp.Osl,  .T.:v  ^»  ■  Kp.L...-  ..^i- 

cv^,  x«i  .Ko  .5v  CE^p^v  y.^1  U  ,:,^i  ,,5  ^,^p.^  3.  W<.Ocoa;v  8«,  «rl  ."'T  «....vxixwc  ^  Ti;  anopp^.ou.  "»  aixoiv  ••0  .iovi^ 
expr,;avT  =  ;  a7roXu7totrtv  ".  01  Si  aytot  xpe^i[xEvot  ETciTiXaov  oiSlv  a\\o  Etyov  «  evvoETv  «  ?,  «  ^^Q  4ii  Xsyetv  *»  •  *0  «wtt- 
•^^K  ^uiv  "  ;.«)  T^etopyi,  46  ^^,  ^,^-,  -  ^ -^^  ,  TTETrpa^^vo?  oC  r,p««  to.^-  TaTretvoi-c  *",  0  £>Ttr.crO£U  xai  «tt,xa»Oer  ZC 
flfxa;  Tou;  £>a;(tcrtou<:,  6  xpe|Aa=7e£l;  iTrt  Jaot,  ^>''  loc  ivOptuxo;  /.al  Tri  -/Etpt'  '""  aoo  «ie  xi  Ttivxa  x«tf/ajv  «  ■  SWxa  ■■*  • 
^  x«l  ^p^ixapsvo.  ^^.  «i.^,,  .'>«  T,«pEKiXet,  ^^  Xiytov  ^'«  ■  n«TEp  ^\  i'^sc  ""  «itoT;  «'  ti)v  «^  in^ap. t«v  «^  ^.^^,  «.  .  ^^j  ^^  ,-,  «. 
0  tmoxa  ««,  i/ei  x«l  «'  i7tto\  «'*  It:;  triv  TaTietW.v  ^^tSv,  x«t  Se:=o'v  aoo  too?  o;xxtp[xo-'.c  0»,  xat  ^Oi  '«  £v  'l    x.i--  xafiitJ 


K 


xapiot  8,  9 ;  TOTTToVEvot  add,  ±  -  "  "i0£  -2.  i.9.     -   •   om.  7-9.  -  "   iXU  S,  !l ;  o„,.  (i.  -  »  iVavxe?  «t/rf.  8,  <X  -  .«  «.i,^v  5 

-  >'  TaGTa   add  8.  9.  -  is  ij,^,^^  ^,  _  ,a  ^„,_  4^  ^.9 .  ^Xeio.j;  V,  5.  -  »  om.  7-9 ;  5£x«  2,  5.  «.  -  «s  ^evx-,p(wva  S  9- 

xEVTt>p»;jvi,iv  3 ;  p'  orfrf.  7.  —  1«  0»,.  5 ;  SaStipio?  2,  4.  7-9 ;  (K.  3.  6  p.  l'.J  '0  0.  p.  S.  x.  8,  9.  -  "    imTtUi^   7  ' 

'«    ETcl    TToXj    woTrep    £v    iXXoxpftt)    ffui^axt,   iSTTA    IxTiXiiSsoj?   oAwc  o(W.  2.  —  1»  o„i.  5.  —  ="  (x.  X.  ir.  o.)  «„,,  4.  _ 

"    o    tiEydXa    tppjaxTO.^Evoc     crfrf.  2.   —    sh    ^ntxtfiT,oat   8.  -    ^'3    «„,.   3.9.   _    s*    _(,,-    ^[(^^(0^    ^^p^^    ^^^_   ^    ,,    _ 

^«  «iTtiXXa^ov   \,    7  :    (x.    (p.   i.)   i.   X.   y.   S,  9.  —  *«    (xai   X^y£i-ri[jt(5v)   om.  1  -  "    (x.   (J.)   0,,,.  4.9.  _  a«    v^g^p^,.  ^ 

4,  6-9 ;  om.  5.  —  ^»  (i.  eT.)  ^et"  opYii<;  ecT]  5.  —  a»  ETri  add.  5.  -  »'  TefvovT£<  5.  —  aa  „„,   5 .  q^   g^j  ^j^  ^.  i,  (;.9.  - 

^'  (n.  o.)  ff.  TT.  5  ;  TTopA;  0X07^  (1.  —  ^*  (xal  uTto-xai)  om.  4.  7.  —  "'^  (t.  tt.)  tfic  Ttupa;  (\.  —  m  ivaXttrxonevo;  4-9  ;  ivaXu- 

flEVxE<;  3.  —  "  oiH.  3-9.  —  i"*  xaxt-j-xaxw;  <; ;  xaxr,xax(o;  8;  om.  4,  7.—  ^^  eTrippiixoy;  8.  9;  mhi.  3,  o.  —  "*  o„i.  .j.  —  »'  iTto- 

AeT(D(j[v  0-7;  ('0  oe  patrtXEUij-iTioXtjtriutriv)  '0  5e  patriXeu?  naXiv  ev  eaux^  yev<(pevo5  xtci  dpytXtuTepov  xivrjOsic  xeXeuet 

>;petJ.aj0^vTa;  auTOu;  etii  TOfiouTOv  SiarstvEseai  Ei;  Ti  xitw  wnt  t\  SuvaxAv   xat  aixf,v   trjv   t:Xox-/)v  xtuv  jxeXtLv   oiajTia- 

2  ^u»ivat    ,  xai  Tiup  u^oSpov  ivaiat 'jTroxatto  auxiov,   (u;  iv  utto  xiov  oeafxuv  ■irie^o'fievoi  xai  ■jno  xou   rrupo;   ivaXtffxrfuevoi 

"*aTrKjgfjV2t.'.*  / 

xaxiYXaxtjg;  oTToppri^TiiTtuiTiv  ^.  —  -«s  (ou.  i'.  eT.)  oj„.  5 ;  ci.  eT.  2 ;  ou,  i',  ti  eT.  4,  7  :  ou.  el,  i.  xt  0  ;  oi.  i'.  8.  9,  —  *'  om.  5 ; 

Evevoouv  2.  S.  9.  --  "  om.  5,  -    *'•  t^'/J^<i  Trpo;  xiv  He6v  iveTre(i.TTOv  5 ;  npAc  x4v  W,  so.  «vajie'(iTte!v  xat  flrfi/.  4,  S.  9  ;  x.  x.  H. 

e6.  ivdtEfveiv  orfrf.  6  :  TT.  T.  H.  eu.  ivaxEtvEtv  xai  «rfrf.  'Z,  7.  —  "  X^,'0V7s;  5.  fi  :  eXeYtv  9.  —  "  om.  5,  9,  _  *"  (x.y.)  om.  T}. 


■  t^(f</. 


*'  Xai  ESaYopitra;  t)(i,a;  xr^;  apLapxiac  «(/rf.  S,  9.  —  ""  (x.  e.  5.)  ^.  S.  i(.  0.  —  "'  (wc-XEipi)  om.  5,  —  »«  om.  2,  4-9.  — 
(t.  tt,  X,)  om.  b.  —  (^  om.  .j;  SetTTrdxr);  (j.  —  ss  (.,(_  -,._)  o,„_  2_  _  68  ^,,,,  g^  5.  _  st  irapexiXeaa;  4.  fi.y;  (i  xai  uiiep  x(7jv 
aipou'vTtov  xiv  otxelov  TiaxE^pa  xai  Oeov  6;iXeou[xevo;  xat  arfrf.2;  tAv  ^butou  Tzizipn  TmpaxaXiaaz  Tt.  —  ^*  oni. 't. — 
-'  Om.  %  5,  —  «0  isiiffetv  5.  —  "'  xoT;  yoveuTaT;  5.  —  "^  TriTip  2 ;  xi  5.  -  "^  lyxXrifjLa  .1.  —  "'  o/„.  .'1 ;  ou  yap  oToaoiv  x: 
■noioutriv  rrrfrf.  2.  4.  G-9.  _  s""*  (x.  t.  v.)  o,?j.  5.  —  ««  om..5;  Kupte  4,  7;  fiXi/JpiuTre  2;  i;'aOi  xa:  ^tXavOpt^Tre  arfrf. 
R.  9.  -  «r  (|_  j,^  ^,„  .2_  j.ri  _  es  i^tOE  5 ;  efstSe  4.  7.  -  »">  (o.  t.  ot.)  x.  ol.  a.  4.  7.  -  '"  (x.  I.)  o„,.  2.  4-9.  -  •'  eiti  2.  — 


y.K  a- 


cod. 


464                                    PRIMA  PASSIO  SS.  AGINDYNI  ET  SOC. 

vo;  >i(a54  -ni?  Tou  Tupavvou  TOUTOu  y.ay.oTe/vou  •\>i>-/ri<;t  ""-^  ''^  /(«iere  i>c?/ w  m  cadis,  et  prhiciph  rarenfem  D 

xal  o.oa-/0/,TWTav   TravTE;  St'.  ce   ^/''[Jiev  0£&v  iv  PatremtHHm,et  adorandum  ac  pev  omnia  mncUs- 

oupavor?  xal  Tov  avap/ov  cou  riaT^pa  xal  to  Tcpoff-  '^inmm  Spiritum  tuum  insecula.  Amen. 
xuvTiTOv  xal  7uavavt(iv  ffou  nveufxa  ef;  tou?  aiuva^;. 

'Aa:/iV, 

4.  Tauta  3e  auTuv  euiafji^wv,  iyavri  auTo:?  &  4.  Ipsis  autcm  h(Ec  precatis  apparuit  Dominus 


ctab 


AxLvSuvs,  llTiYaff'.e  xal  AvejiTz-iS-.-jTE  ;  "ETceto-av  uj/i;  ^'//"''»  ■P''.'/^''^'  f'  Anenipodiste'^ Nnm  persuaspru nt 
at  [iwpal  auTai  pdtffavoi  Tvi;  xaTe/ouTT,?  TrXavri?  "0«  P«''y^  ''*"  cruciatus  nb  errore,  quo  tenemini, 
aro-JTYiVaL  xal  to^  T.fj^eTepo'..;  .SeTn-iajJiairw  UTiEi^at ;      ahsistere,  et  nostris  cede.re  decretis,  an  propriis 


^Titvvw?    T-V,v    ouvafJLtv    Tou    ^vepyouvTOi;    lwottolou  ^^s.  Si  ergo  vales  loqui,  responde,  quibusnam  nos  ^ 

IIveuaaTO?,   E^  ouv   ouvaTat   )va)vT,aat,    a7roxptOT|Ti  jubes  sacrificare  diisi^lpsQ  \qto  cnpistro  consivi- 

itoiot;  fifAH;  xeXeuei;  5uTat  5eot; ;  '0  oe  cp-.fxu^el;  etus,  manebat  tacens,  nutu  solo  mentem  suam 

8ie(ieve  xwtpeuwv,   veu[j:aTt   ijiovw   Ta   ^-7^;  ^'''Wf^T,;  ostendens.  Christi  vei'0  martyi'es  amentiam  cjus 

Ttapaoetxvuwv.   XXeuasOVTs;   oe    auTou    T>iv   avotav  majoicm  in  nioduni  irridcutes :  Ecce,  inquiunt, 

^-■.tiXeov  ol  tou  Xcto-Tou  [AapTuoe;*  'loou,  (pao-t  ■",  Tou  tribunal  tuum  confemnenfes  recedimus  contra  or- 

fTjoi.        (jou  o-.xa-TTT.ptou  xaTatppovo'jvTE;  uT:o/wpoupev  dcauv-  dinem,  et  m  alloqy.i  quidem  nos  potes,  plane  Dei 

TaxTw;,  xaiouoe  Trpotr-iOeyEa^Oat  ouv'fi  6Xw;,  r/]  tou  invisibili  subactus  virtute. 
0EO'J  aopaTCj)  xpaTOU[J:evo;  tV/ut, 

5.  'Q;  iv  <T^T;tJiaTt  oe  TTiv  dva/upTiTtv  Trotouptivwv         5.  Ipsis  vero  quasi  in  specie  recessum  operan-     egredise 

auTwv,  i  {3aTt}veu;    ^>    a[AT|/avta  veyove   xal  tou;  tibus,  rex  sui  impos  factus  est,  et  circumstantes     siiHuIant; 

TiepteTTWTa;  au/vw;  uTroSXeTidjjievo;  ttiv  twv  iiytwv  continuo  suspiciens  fore  ut  sancti  ab  illis  dcnuo        '''"^"* 

audi;  xaTetpitv  St'  auTwv  YeveffOat  ^v  iXTrtatv  ^TtOsTO.  comprehendcrentur,  sperabat.  Quum  vero  impio-     "'lH^I^'^ 

Twv  Be  Tor;  aTefieTtv  auTou  TzpoTTayjjtaatv  u-Tipe-  rum  ejus  mandatorum  ministri  voluntatem  cjus     a,)f,aient. 

TOuvTwv  jxTioajjiu;  Ta  ^7,;  [ilouAriaew;  auTou  xaTa-  ncquaquam  intelligorc  valcrcnt,  in  rabicni  actus 

vo^ffat    ouvaptivwv,    ijxjxavTi;    yevdjjievo;,    tt^v    te  est,  chlamydem  discidit,  fibulatoriuuique  /'Immi  f 

/XajjiuSa  TZEpippTiiajievo;,  xat  t6  (piSXaTwptov  Ttji  projicicns,  in   despcrationem  ac  commiseratio- 

^oaaet  Tipo!iaTToppt'|'=t;  et;  aOu^jitav  xai.  otxTov  tou;  ncm  circumstantcs  misit.  Quorum  miscrti  mise- 

TceptefTTWTa;  ive6aAev.  Oii;  xat  xaTeXeriffavTe;  ol  tou  ricordis  regis  invicti  milites  :  0  cscitatem,  dixe- 

tptXavOpwTtou  runt, 

'8  TOiitCfi  '^,  xal  EoiSs  "  xal  l^eXou  ^{aS;  £x  xij;  yEipi!*c  '^  tou  ™  xaxoT^*^vou  -oytoj  '^,  xx\  osT^ov  6'n  '^  e'YO[iEV  0e6v  ev 


oupavol; '". 


4.  Kal  Tiapa^p^jjLa  '  itfavT)  aixolc  o  SwiTip  Xsoxr,v  eoOjjxa  ^  tpopwv,  xat  &piQi\  ^  TrSffw  *  lotai?  y^eptrlv  Xutuv  xoiv  iYit»)v  ^ 
t4  "  Sen^a,  AuOtvttov  ^  Se  ctuTwv  ^,  eircTioav  evutTriov  zou  ^ixdiXitiiz  xal  X^y^^  auiol?  '  Tt  ejtiv,  'AxfvSuve,  nTjYiffie  xoi 
'Ave[j.-o'5t(rce  ;  "Eitsmav  u[iac  al  iJLtxpap  auTai  piuavoi  "^  ;  '0  Se  ^'  [laxapto?  'AxivSuvoi;  eTKev  ■  'E^fipi  ^"  tTji:  iXijQetai;, 
x«xa'.avuvOi)Ti  '"  xal  [j.£"tvov  aXaXo<.  Kat  itdXtv  e^T)  '■*•  ElTre  '"  ^lJ-tv,  el  Suvaaat  XaXjjffai,  3eo"i5  Ttoiot?  '^  ■^piat:  xeXetlei^  '^ 
3uEiv  '^  ;  '0  Si  s|j.eivev  «"XaXoc  '^,  [idvov  otaveutov  ^''.  'KTHTtXelov  ^'  Se  &ve'(jLeivav  ^^  ol  iyiot  ^^  X^yovre?  auT('i> '  Tt  eoTiv  ; 
ou  XaXel^  ■fi[i'tv  ;  'iSe  ^*  6TiaYi»[iev  ^^  acnivtaxToi  «jou. 

5.  K(VT)!iavT(i)v  Se  aSxwv  eTrl  ajf^^^iaxi  xoy  ^Triyeiv,  6  paffiXeu;  ev  Ttp  Tiav-i  ey^vsTO  ',  xal  TOUf;  TrepieuxwTai:  Ttavxac 
EOetopEi  ^  tva  Ttc  auToui;  xaTao";('"JV  ^  iotpaXfffri-cai  ^v  Ttp  S£ci[j:(OTT)p((;j.  Kal  iiTiSevi;  *  voouvto<;  ^  Tt  Staveuexai  "^,  xaxaff^fbv  xo 
(f-tfiXaTOpiov  lauTOu  '  e1?  ^  ISaoo?  auTi  ®  xaTT^veyxev,  TravTdi;  xou  Xaou  "*  ^ewpouvxo;  ".  Kai  TravTiov  40ujj.TicriivTti)v  '^,  ol 

(i'yiot  etTtov " 

's  ■fl[iiov  («;(;.  2,  4-9 :  {t.  X.)  T-ji  xaxtoaei  2.  —  ^^  TaiiT^  '2.  —  "  eTriSe  3 ;  (x.  e.)  o»i.  2,  4-9.  —  '»  (t.  x-)  O'"-  ^-  *"'*■  "" 
10  Setvou  xai  (Kfc?.  2.  —  ^"  Tupivvou  «(W,  2,  4-9.  —  ''^  ae  «(/(7,  2, 4-9.  —  '^  oupaviot;  xai  tAv  S^^pavTo^v  cou  ElaTipa  xa*.  xo 

nveu[ia  ffou  t6  i'Yiov  eic  touc  aliova^.  'Aji^^v.  add.  %  7-9;  xai xal  tA  a'Yiov  trou  nveu[ia add.\;  xal xai  to 

TravaYiov  «o^  Ilveujia  *  (tou  yap  eirciv  ■f)  Sd^a  eli; add,  5;  xai  x6v  avap^ov  aou nrfrf.  fi. 

Num.  4.  —  '  xaiJTa  eiTrdvTtov  auxtJv  4,  0,  7  ;  t«ut«  etTrdvxec  ol  ayioi  2,  8,  9 ;  xauxa  etTrdvte?  5.  —  ^  (X.  i.)  (rroXijv  X.  5. 
'  opaOTi  4, 5.  —  *  6  Kuptoc  arfrf.  2.  —  "*  (lapTtiptov  arfrf.  3,  5,  8,  9.  —  "^  (xtuv  4.  t.)  toi  o.  3.  —  ^  XuO^vtsc  S,  9.  —  ^  om.  8.  9-  — 

0  Trixpai  2,  5,  6,  8.  9.  —  '"  zt\^  xaxe^ouffrn  TiXavTji;  iTroffTTJvat  xat  to"!;  ■^[lExipoti;  3eoTr(7p.affiv  uTrel^ai,  r,  TaT^  otxetatc 
SappouvTei;  yoTjxefatc  StaxpoiieaOe  TotiTa?,  iauxoui;  i\i7ivztiivzt(:  add.  2,  —  "  om.  %  4,  5,  7-9.  —  '^  ^x^p^  8.  —  "  atffX'^^^'^'^' 
8,  9.—  "  (K.  X.  e.)  om.  2,  4-9.  —  »6  ^i  add.  2,  4,  6-9.  —  i»  (etTrl--itotoic)  ei  Se  xat  SuvTiaat  X.  elTri  ^.  ti.  5.  2.  —  "  (^- 
X.)  X.  ^i.  5,  8,  9.  —  '8  30ffai  2,  5-9.  —  '^  (e.  «'.)  ^i^KoOei.;  Si^|iEvev  S.  2 ;  «.  e.  4,  G-9.  —  *<*  ([i.  S.)  xai  xaj<feuiov,  veujiatt 
(idvqj  xi  Tiic  yvto[iTj.;  TrapoSeixvtltov  2.  —  ai  ^-i:iTcX£(to  7.  —  ^»  Evi(j:evov  2  ;  Ejieivav  5, 6 ;  5ti(AEtvav  1,  7.  —  ^'  ('ETttTrXelov-iytoi) 

01  S.  aYioi  ev£[i5vov  S,  9.  —  '*  e'iSe  4.  —  *^  uTrayo]iev  2.  3,  5, 6.  8, 9. 

Num.  5.  —  »  (t.  tt.  Ey.)  ifjLTj^av^^  y^yovev  2.  —  «  .SewpEl  5.  —  ^  xaTOffxfi  xal  5.  —  *  (K.  (jt.)  [i.  Se  2.  4-9.  —  ^  "ci  orfrf- 
2,  4,  G,  7.  —  8  <i  paffiXeu;  «rfrf.  2.  —  "i  (x.  <p.  t)  lauxou  t.  ^teXaTtopiov  2  ;  t.  ^igXaTiopiov  «.  5,  7-9  ;  x.  (pi6XaTtopiov  i.  6.  — 
^  x4  nrf(?.  2,  5.  G,  S,  9.  —  ^"  forata  est  memhrana  in  9.  —  >«  ff^Xou  -3.  4.  7-9.  —  "  (ir.  t.  X.  6.)  om.  %  —  "  .SaujiaffivTtov  G.  — 


DIES  SECUNDA  iNOVEMBHlS. 

4(j5 


0.K  a«uo.^..v    ^Tc.)p.,f)n  yap  ^  ..po.a  aOTo^v,  xal  »/  nnn  prophia  loquamur,  ne  luceat  iis  /„!■!,!" 

.0.;  0,...  .iap^o,;  -.xouaav,  .po'.-,r..c3;  s^.srv,  s/,  .o  r,elii  fjncis.  Sed  erperyiscere,  Donuu.  /V».  ,,lorU, 

^,  auya.O,va.  au.o^,  .ov  .p.T..;.ov  .o.  s.ayye.io.  .rroru.n  tuonnn,  ct  aperi  oculos  eonon  'i    Z 

.,,  ^.,v,,.   A.X   i;.yep0,3,  K.p..s  6  H^o,.  r.  oo.^a  .ta.uun  rit.nn  onlin.ti  suut,  ut  cognoscan       i^ 

T.OV  oo.)..v^^o..  xa.  o.,ayo'.;ov  .ou,  o-.ea\uou,  tc5v  /.///«  tua,  .t  .jlorifinnt  odoramlum  et  uer  ounia 

£..,  a.,tov.av  ,o.r,v  TeTay,.evcov,  ...,  .o  xaravo-^Ta..  -.k  sanrtun.   no,nrn  tuun,,  nunc  et   in   senda     A.n 

5au.uacca_^<rou,   xa-.    oo;a.a..    to    T.po,x.vv6v   xa-  Qu.v  .iMU.n  nrass.nt,  exordlus  ipsi.  anMious -u,: 

.ayay..ov  ovo(.a  ^ou.  vuv  te  xa.  st,  a.:<5va,.  -A.u-^v.  pnruity/quor.unsplendoron.  qni  viderj^non  sus  i- 

lauTa  os  aurov  su;af.eva)v,  ^rpaTo,  auTo^  iyyeX..-  ncbant,  in  teiTan.  prolapsi  sunt ;  san.-ti  v.ro  hu- 

xo?   7rtcpavV'.)VT:,yXatxirpoT,Tao'.opav,^v^yspov-  .libns    qnas    celobraba..t    inlenti.   ..nraculorum 

TE,  i.:  T-r^  y.,  xaT..^.Tov.  Q..  oe  ay.o..  Tr.,  o-^xs.ia,  etrecto.-i    Deo  gratias  a.obaiU,   dicentes  :  JJeus 

ey,o;.Evo..  oo^o_Xoy..a,   Ttj.  T.paToupy...  0,.o  t->,v  .u/_a-  r./«,y/«v«  ,.o./r«.»  <•/  rirtus,  adjutor  in  tributatio- 

p...r.tav   .por,yov  "0  0so,  vj^.^v,  AsyovT.,.    xaTa-  nihu.  c^n^   inrenerunt  nos   raide,  opportuue  cum 

yuy,xa..ouva;.;.,,  ,io-,%,^v -)...<J.sc..  Ta-.,  e.^pou.a..,  Durid  roucininuis  hodie.    lU.urJigitur    iJeul 

.  ,„,  -.i.a;  .^oopa,  su.a^pco;  t^  Aa,i..o   au;.^OsyyVsOa  ^^  au.riliare  nof.s  et  lihera  nos  a  cirLniuliLs  .ua' 

^.,v<p.         ffy^f^epov.  AvaffTa  ouv  b  0so;,  [io-f,(j-riaov  ^firv,  xai  fis,  propter  nomen  tumn. 
XuT&wTa.,  7,;Aaq  tcjv  uepLeyouacTjv  xaxcotjewv,  Ivexsv 
Tou  ©'vojAaTO;  <7ou. 

,  ^\^'^\  '''^'''■''  '^^'^:.!'  T,^*^  ^^"^("^^'^  ^PT^-^-^';  '==^'-         *^-  Kt  ''*c  uspiciens  injustiti*  operator  l4  per-     M.utu,-e. 

TTi;  a7ru>U..a;  u-.o;,  ouo    outcd?  iv  sa.jTc;.  yeyovsv.  ditionis  filius.  ne  sic  quiden.  in  se  n.liit ;  sed    regi  Uu,u>» 

o  aAAa  to  7Tpo(7co7:ov  auTou  tutttcov  U  fjafjecov  aTs-  faeien.  suani  citdens.ex  in.o  pcctore -cmilus  mit-    "^"""■e.ti- 

vay;^ou;  av£as;^,.£v.   EttI  os  tt)  TrwpcWs'.  auTou  6  tebal.  In  tanta  exciecatione  ejus  mise.-icordis  Dei  """"-'"/"« 

Tou    eO^:iXay/vou    Szryj    au^^TzaOs^TaTo;    ;xL.a-r~>.;  '■ompaliens  in.itator  Aclndvnus.  d..lo.e  pcrfusus    '''"'"'.''"'"' 

AX..VOUV0;    ).un7i    ^ua-/s(lei.5    xal  oaxpuwc;  iv   of-  ''t  lacrin.atus  pi-;e  misL-ra.itis  anin.ie  alleftu  dixit     "  "''■ 

xT..pfA(p  'l-uxT,;,  s'^-0  ^Trpi;  auTov  •  AiXsi  axuX^Tco;,  ad  eum  :  Loquar  expedite,  0  homo,  etiamsi  dece- 

w  av'Jp(07rE,  xav  r/i  Eqaiza^-r^  -f^i  ELocoXot/avLai;   t-?,;  ptione  idololatrix  ex  Dei  ifjnorantia  non  emeraeri'^ 

7rp6?  t6v  0s6v^ciyya);^o=ruv7i?  oux  i^icrTaTau  '0  Sk  Ipse   vcro   illico,  quiE  accidei-ant   nullatenus  in 

-apauT-^xa,   |A-f^o"  zi^  ava.^v-fio-w  t(5v  7:poyeyovoT<ov  nicino.-iani  revocans,  aperuit  ossumii  et  adstan- 

afi(ovoO.(o;.  oLavo.:;a;   t6   TTo;xa   auTou  to<:; -ap^-  y^\^yy^^-^\^y\.:Acind,jnus,PejasiitsetAnempodistu^ 

(rT(OT-.v  a:7£'pTi«-  1a  ;xev  xaTa  tov  'Axivouvov,  n-f.ya-  ronrenientmn  finem  capient.  Eyo  vero  pro  n,,-  ipso 

'^'■°^^  vindictam, 

^  4V'^;  aTTToy-  ■■£!  '^  ,^<pXtocrt.  i.Opd^n^.  •  ^i^,,  £,.cpXciet,Te  .iv  ait^  '*■    pXi^o.^,,  ,0  px^.xE  x.i  axo^ov,E=  oix 

l^      I-       -A.YSV  tSeAo;.  fxE,  Kop.e,  e?  ivOpojTrou  vto.TipoG  '«,  xcti  ix  xOiv  £7iav.<xT=.(xivu,v  irc'  s,ii  Xoxptoaat  [ae  ^o^  ■[»u«(  ,xe  i>. 

T<5v  ipYaCofx^vtov    Tr,v   avofxiav  xat  i^  iv0><ov  aitiixtov  ff(5ti.iv  |ie-  6'ti  t5oO  iO^pE-jaav  tfiv   ^tixiiv  ,xou  ■  'ETTkvTo  iiz'  ia-^ 

xpaTa<oi,  ouTE  ^  ivo^iia  |aou  o.^/Te  ^  it^apTta  =^i  ,iou,  KOpie.  "Aveu  ivo(xfa<  ISpajj^ov  xal  xaTsuOuva  33_  •E^s.^.^fj^^j  2a   ^ 

StiSa  (iou  2^  xal  StivoiSov  ^5  ^q^^  d,fO=tX|iou<:  TtSv  -itape-JTciTtov,  ottcoc  SoSatKoa.v  ^«  to  -'  ovo|xi   aou,  -lo"  iizlp  jriv  ovoua 

OT.  crou  E<jTtv  ^  3o'Sa  28  eI^  ^,0-  ,;^,^^_  ■_Vf,^v.  K«i  TauT:t  a^TOu  ^"  ei7:ovTo;  ■■"',  tbptiOTi  ^'  «itot;  trTpUoc  iyysitov  82  t,' 

j^eT^OTi;  ^^  ,T.v  to  xiXXo^  ^4  jj^^^  .^^- ^  ^^ -,^^^^  ^..  p^.i,^,,^^  3r.  ■„;  .^- ^  ^-^  aa  |pp,^^^^  K£.(xiv(^v  0^  V<-->v  E7:<Tr>£<ov  ^t 

eaTTitrav  ot  {xaxiptoi  et;  7ipo«u;^j]v,  xal  4vo(5«vt6?  td  ciToVa  ^»  ^pgavTO  »«  X^yeiv  •  '0  Beo^  f„x.5v  xaTayuyVxii  5uvafx<c, 

pOTiOoc  iv  ^Xf4,£tT<v  Tot-!;  £ipou'cr5ttc  J)(t5<  fftpdSpa "  oti  touto  oi  tpoSTiOriaoVEOx  iv  T-ji  TcipaaaEgOai  ttjv  -fTJv  xat  [«TaTfOecrOai  <» 

opTi  £v  xapSiat;  .^sXaaativ.  El  oGv  6  paxaptoc  AauiS  TauTS  atyz-,  i:  5V:^et  t^iv  ■•',  ^psTc  h  TosauTTi  X«PT  Eup<«oyvot« 

^    xal  V^T;  ToX(x<o[.ev  «  EiTrstv  «  ■  •Avitna,  5  «  Osoc  ",  Po^iOTiaov  :/),xtv  *'  xai  XiiTpcoaat  ^5?  «  svexEV  tou  ovoVxtic  ffou. 

C         G.    HetoptSv  T£  auToO;  ejttTrXelov  Xa>ouvTa^  *  o  ijEoetTTctTOC  paatXeu;  ^  Vapo-pio;  ^  t4  KpoT(07:ov  kutou  *  TtiTiTtov  ivetrr;-    F 

vaEEv.  Kat  Ttpotr/tl.v  auTt^  o  iyio;'''  'AxfvSuvo;  xat«  Xu7:r,0£<<:  ^  eSaxputrev  »,>2t  eljiev  T^i  paatXel'»-  AiXei,  avOpioTie,  axtoXu- 

iLxf  -       '^'^'^*,"'*  '^  ^\  |3a(^'^£vC  "  TrapEuOu;  >-  ivo.^Sa;  to  tJToVa  auTOu  '»,  et^rev  to7c  TtapetrTtutitv  '*■  Ti  y.iw  xzTi  t4v  *Axi'vSjvov  zai 

"  "^<'':-       riTiydtiiov  xai  'Ave(X7ro'S(ciTOv  fior)  TcXTjpouvTai  "'  •  -JiAtov  Si  t(5v  TtapeciTtoTCov  '«  Tfjv  ekS(xtijiv   7iotTJaofjtai  ".  Kai  exiXeuffsv  i 

Pafft/eO;    xpaSSaTOUc:   aiSTjpc^s  -j^ivijOat  xai  '«  exeI  EVTeOijvai  TO'k  iyfou?  xat  Triip   UTroxaTtofliv   xaiesOai  '»,  xai  oTiap  xat 


jrioffa 


13  (lavta  xai  ac^rf.  8, 9.  -  u  xai  „(id.  %  5, 8. 9.  -  ">  e^roppiiOT)  2 ;  eita,p(iOT]  5-9.  -  "«  (i.  d  a.  'A.  eT.)  eTTrev  aiTo7?  6  i.  'A.  5. 
-  '^  Sixa^o;  4;  xai  at/*/.  2.—  '^  XEyet  *.  7-!t.  -  '^  «7:6  avSpo;  iStxou  (xati  SoXiou  ,S,  9)  puaai  tjie  i,  6ii;ab/,inc  aliquoi 
linex  vix  hgi  possuiil  in  5.  —  -«  (xai-pie)  ohi.  i!.  —  -'  hic  nirsiis  Ifgi  potesl  5.  —  ^a  (iTt-xaTewOuvi)  o,«.  ^,  _  aa  KJpte  6 
Weoc  ^fnLv  atit/.  2.  —  ^*  ^picSv  4-9 ;  xat  t6  ffOivoc  TtLv  SouXiov  tiou  2.  —  ^^  Jl£vot=ov  5.  —  =«  (i'.  S.)  el;  t*  xaTavo^tiat  ti 
^autiauL-i  oou  xai  Sojajat  2.  —  ^7  iiavctyiov  xat  TipojxuvnTOv  add.  2.  —  '"'  (Ti-So';^)  vJv  te  xai  2.  —  '"  auTtov  2.  —  a'i  e  jjau^- 
vtov  2 ;  eu=a,i£vou  4-9.  —  ='  opdOT)  5 :  ^TTe^dvT)  2.  —  ^-  ay-^eXixoc  2.  —  ^a  o„i.  -i.  _  m  xai  xfjv  Xa,inpciTT)Ta  «rf(/.  3.  — 
■■^  ((^.  p.)  ojH.  4.  —  ««  (t.  y.)  TTJ;  y^c  2,  i-9.  —  »'  ^TintoXi  2.  —  ^*  auTuiv  add.  3.  ~  3»  ab  Imc  voce  abrupta  magnu»  litatun 
fst  in  S.  —  ^o  ,AeTaT£'0effOa<  5.  —  *"  (t.  e.  iv  5.  tov.)  ev  5.  wv  t.  e.  %  4-7, 9.  —  *!J  t<'  ToX|Aii9to[jiEv  etTtETv ;  AiA  add.  ^,  4-7,  9.  — 
"  ToX,Ai5vTe?  5-7.  —  ■•*  X£yovT-<:  2.  4,  9  :  Xeyo,jL£v  5-7.  —  "  om.  4-6 ;  to  2.  9.  —  "  Kupte  4,  .j.  —  "  om.  ±  —  **  Tt.1v  TtEpte^ou- 
otov  xaxtioetov  add.  2. 
Nam. 


466 


PRIMA  PASSIO  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 


toO. 


fftov  xal  "AvEjJL7:&5tTTOV  70  xtyztiom-fi\x.hov  ziXot; 
e^ei,  eauTw  oe  r>|V  ixoiy.T\T',y  ^£-'  ou  tcoXu  TiotTicro- 
\j.aij  T'>iV  OfAeTEfiav  5u)v^Y/wv  xaxovowv,  xal  T7i; 
avTfixoia;  xa7a).).T,).ov  ttiV  TLjjiwpiav  eTiaywv.  Kal 
XEXeuet.  £'j()ea)<;  (7!.5-/|poiJi;  xpix^ti'OJ<;  eve^^^evxa;, 
-up  uTTOxaTwOev  auTwv  07:oaTpwOr)va'.,  UTeap  Te  xal 
Tztc^crav  xal  ^TiTivriv  eTzi.ppaiveTOa'.,  xa'.  o'jtu  TOUi; 
itYtou;  TOUTOi?  (ivax).'.0j^va'-  upoTSTa^e.  Kai  tou 
xeXeuff6evT0<;  fxeTa  <7no'jor\<i  ^7i:!.Te).eT0evTo;,  im  -iro),- 
Aat;  Tai";  woa'.;  TeTaiievwv  auTWv,  tti;  (juvrfiout; 
er^ovTO  ooEo)>OY''a5  *  'ETiupwaa;  ■>ip.a;,  Kupte,  tpa- 
(TXOVTE?,  w;  TcupouTat  t6  a:pYiJpi.ov '  eOo'j  SXi^Ei^  iui 
Tov  vwTOv  TjfJLwv  xal  £7T£6t6a(Tai;  avOpWTTou;  i7z[  Tai; 
xe(5a).a;  t,jjiwv  '  xal  vuv,  Kupte  6  Heii;  t.jawv,  Tiapot- 
oyou  ^[jitv  t6*  cu/affo-etv  Ta  0'.xatwiJLa:a  «rou  xai  Ta 
uaoTUp',a,  2ioou;  v.al  TOti;  TrapeffTwtrt  xaTavu^!,v  to'j 
oofie-rtjOat  t6  o'voii.a  c-ou,  Stt  xat  Ta  ^aujjLacta  cou 
UTrdoet^a;  auTOt;, 

7.  TaijTa  '  oe  a-jTwv  efTrovTWv,  tpwvr,  Ix  twv  oupa- 
v(jv  T^vr/OTi  ).eyou!7a'  'Eti' aXT|(letai;  r>,v  xX^ctv  twv 
o'vo}jLaTWV  uptwv  ^7:1  twv  epywv  ioc^iaTe.  Maxaptat 
al  jjf/iTEpe;  upiwv,  OTt  r/j  tpuast  twv  npayjjLaTWv 
J«3uootw;  Ta  dvojjLaTa  eTTtTeOetxaatv  "  axtvouvov  yap 
o  T>|V  acsOoviav  ^iTjyai^ovTe;  avej/.7:ootTTw;,  w;  ^v  Tpto"'! 
Te  o-wjjiatrt  jjitav  (jj^'/''!'''  T^eptcpepovTe;,  xat  t6  ev 
^povetv  ota  TiavTWV  ^xr/iTaaCle.  KaTa  youv  tt,v  TTtffTtv 
uj;.wv  xat  ^Trfoa  yevr|{lr|Tw  ujjLtv,  ota  ttj;  e»';  ejjie 
ovuTTOxptTou  ayaT:-/i;  tov  opojAov  TgXetwffaatv.  01  ok 
Tii;  ttwv-7|;  Taurri;  xaTa^twOevTe;  tixoua-ai,  i^j  oXr^ 
xapo';^  <I'.appT|OTiV  ^SoTjTav  '  '.\Xrfi(7)<i  0tv'^xY|To;  ecrtv 
■>!  Tou  Kup(ou  "  ouvajjLt;,  xal  7iXt,v  a'jTou  oux  efJTt 
We6;  eTepo;.  Maxdptot  oe  xa!.  'JjJiei;,  o\  r/i;  auTou 
7:apoua-'!a;  jjLapTUpe;  '  6jJLo).oyouvTE;  iv  auTw  r>iv 
axaTaX-ri7:T0v  toutou  ijL£ya).07:p£7:£tav.  AXXa  [3ot/J-/|- 
ffaTE  xat  Tiji'.v,  ji>i  t6  EauTwv  f/dvov  i^TiTOuvTe;,  xal 
TOufiuOou  T/i;  aOeila;  aveXxua-aTE,  E'!yap  w;  ^  '7jjLtxoo- 
TaTWV  xaTa'jpovY|a£T£'"*^  Iv  TjjjiEpa  xpt-rew; 'J7:£o  twv 
xaTaippf--,i)-  TjjAETipwv  ijjuywv  Xoyov  owtete  tw  ^  aTiapaXoytTTw 
xptrji.  01  Se  Tou  XptsTOU  jjiapTups;  e^;  oupav6v  dwoL- 
TetvavTe;  to  oiJLj;.a*  '0  0e6;  6  'jtLLa-To;,  eXeyov  ^, 
ppo-/_r|V  kxouatov  T-^  x),Tipovop.'!a  lou,  T,Tot  Tor;  7rt- 
fJTeudaTtvEi^T^tivojjLa  tou',  xaTaTiEjJnLov,  xat  (j;  tajJLa 
5po(70U  Tat;  tjjuyat;  auTtdv  yevEaOat  Ta-jTTiv  Trapa- 
o-xeuacoVjYUTtl^tdv  Ta;  auTWV  Stavo'!a;ev  rr,  yoTiffTd- 

TTlTt 


vindivfnm  paulo  post  faciam  vestram  coaryuens  D 
malitiam,  et  pa^nam  penncacix  dignam  irrogabu. 
Jubetquc  statim  ferrea  grabata  inferri  atque  infra 
igneni  substerni,  adipem  vero,  piceni  ac  resinani 
superinfundi,  et  sic  saucti  ut  ipsis  reclines  impo- 
nerentur  prascepit.  Jussoque  cum  diligenti  studio 
perfecto,  ilii  quidem  per  multas  Iioras  extendc- 
bantur,  consuelis  laudibus  celebrandis  inteuti, 
dicentes  :  Igne  nos  examinasti,  Domine,  sirut 
examinatur  argcntum  ;  posiusti  tribulationes  in 
(iorso  nostro;  imposuisfi  homines  super  capita 
nostra:  et  nunc,  Domine  Deus  noste};  concede  ^iohia 
custodirc  Jusfificationes  tuas  d  testimou/a  daus 
ipmjue  cirrnmstantiljus  compunrtionem  ad  tinwn- 
dum  nomrn  fuum,  quia  et  mirahilia  iua  ostendisti 
illis. 


cod. 


OETXt, 


7.  Quibus  ea  loquentibus,  vox  de  coclo  allata 
est,  dicens: /rt  vcritate  nuncupationem  nominum 
vesirorum  operihus  osfendisfis.  Beatce  mafres 
vestrai,  quod  natura:  operationum  convenienter  >io- 
mina  imposuerunt :  Hberam  enim  a  periculo  ahun- 
dantiam  scaiurienfe.s  Iiaud  impedifi,  quusi  in  iri- 
hus  corporihus  unam  animam  circumferenfes  etiam 
unanimem  in  omnibus  sententiam  acfj^iisirisfis. 
Itaque  secundum  fidem  vestram  ac  spem  fiat  rohis, 
(jui  per  sinceram  dilectionem  mei  cursiim  perferi- 
stis.  Qui  autem  digni  habiti  sunt  hanc  vocem 
audire  in  toto  corde  disertis  verbis  exciamabant : 
licrera  incicta  esf  Domini  virfus,  ef  priBfer  ipsum 
non  est  Deus  aller.  Beati  et  vos,  adventus  ipsius 
testes,  confifentes  in  ipso  i)icompreheu.<:ihilem  ejus 
majestatem ;  rerum  auxiliamini  rt  nohts,  7ion  qux- 
rentes  solum  quod  oesirum  est,  et  ex  ahysso  impie- 
tatis  nos  extrahite.  Si  enim  nos  uf  minimos  con- 
tempserifis,  in  die  Judicii  animarum  nosfrarum 
rationem  reddetis  infaHihili  Jiidici.  Ghristi  vero 
martyres  in  coelum  tendentcs  oculos  dixerunt  : 
Deus  excelse,  ptuviam  rolunfariam  hereditati  tux, 
videlieet  credentibus  in  nomen  tuum,  mitte  deorsum, 
eamque  ut  rorem  medicinaleni  animis  eorum  prm- 
para,  illuminans  eornm  mentes  in  honitate  fua, 
uf   cognoscant   omnes   te   esse   Deum    solum    et 

omnia 


Sanctix 

ru-lpsti  Borr 

res/jondcnti' 

'.'t  imbyc  ciitii 

lunitrii 

rifeiile. 

oinnen  ijraster 

cliri.stiniwit 

ifi/fiii/iiiiii. 


•Jtiijaj -'^  xai   ^T,t£vTf)v   paiveaQai   ETravujOev -'.  TetaiJieviov  ^3  gj  auTiuv  «7:6 -^  fitpas  Eva-fric  ^''   oux  exaiitravro  ^^   ol   st'Yioi  ^^ 

XeyovTec  ^'  '  Max^ipL-si  oi  eSspey '''««£!;  ^^  Ti  [lapTiipta  aiTOu  ■  h  A^X^  xxpSfqi  EX^Y]TOU!nv  -^  aUTOv.  Ou  yap  ol  spy«i^d[A£voi  tJjv    t,' 

"  eod.  avojitav  ^v  tkI;  iSo^i;  a-JTou  eKopsuOrjffav,  Su  eveTeiXo»  *^^  Ta?  IvToXa;  «rou  ^^  (puXdt^aaOai  <i(p<iSpa.  Ka\  ■f|[iTv  ^^,  Kiipie,  Tiapa- 

hixih».       0^0'j^^  ^uXaoffeiv  outk^.  Kai  tou;  T:ape(iT(iJTa?  xaTivu^ov''*,  SiaiTOTa,  eU  tAv  (fo'6ov  (jou,  6'Tt  xal  t^iv  oo'£av  (xou  eSei^af;  auToT?. 

7.  Ka\  (^(ovij  ey^veTO  *  ex  Tiyv  o6pav(iJv  -,  X^youoa  tok  (iyioi;  ^  '  KaTa  to  ovofia  *  \ni.ii>v  ouTtoi;  -aoX  al  Ttpooeu-^^ai  u|jl(Sv. 

•  cud.  Maxapiai  ai  [JLiiTe'pE?  *  "  u[iiuv  ^jti  Tipoeif-TiTEUffav  eU  tm  6w\iaza.  6[jl(uv  ** .  KaTa  t*|v  TriUTiv  u|ji(Iiv  Y£VT|GTiT(D  '  u[jlTv.  'Op(S  '(ip 
IJLTjTpec.        ev  TOT?  Tpidiv  ^  jiiav  '|'u;(t)v  Ivrpi-^outiav  ".  Kai  ol  ^"  ixousavTei;  TiavTet;  ''  T^pav  (ptuvTjv  Tipo;  '^  tiv  0e6v,  X^^ovte?  •  'AXi^Otlii; 

•  fod.  avixYjTo'?  l^  iffTiv  f;  Siivafii;  tou  XpiOTOU  '■*.  Maxapioi  efitTe,  toioutou  (-)eou  SouXo(  uTrap-/ovTe<  '^  '  X(iyov  8=  5(otreTe  *  ^"^  t(5v 
firi(jETe.         Vj^JLETs^piov  "]juj((5v,  Eav  eyxaTaXei-lTiTE  '^  Tj[jt,5c  toi;  TipdfiaTa  ev  \j.iaii)  Xiixiov.  0'(  Si  ^^  «7(01  ^'p^avTO  X^yetv  "  '0  Heii;  '", 

ppoxnv 

TToXu  b.  auToJv  ujTO!JTp(o0^vai  2.  —  ■"  Tiiaffav  2-7, 9.  —  "  l^iavw  auTtov  %  4-7,  9.  —  ^a  01  Ss  stytoi  ixapTupei;  TeTa[JL[JL£voi  9 ; 
xeXeuoOevTOi;  'J,  i^tii  Inde  iii<<jiie  tnl  tinm.  7  ail  verbtim  con  imtH  cum  Veneto.  —■  ^"  (au.  a.)  ev  toT<;  otStipoT;  xpaS&aToit:  9.  — 
"  (w.  i.)  om.  9  ;  fi>.  IwdtTi;  4,  5 ;  wpav  evaTTjv  G ;  tiae.  IffTripa.;  add.  4-5 ;  l'ajc  itr^t^pa?  paOEia;  add.  7.  —  ^^  eTraiiovTo  4-7. 
—  s«(oiS.)  oMt.  5-7.  — *!^  [iaxtipiot  ol  an(0[j,ot  ev  68^,  ol  7ropEuii[jievot  (iTropeutJiievot  4)  ev  vojjl^  Kupiou  «(W.  5-7,  9.— 
38  e^epEuvouvTes  7,  9.  — -8  ex^TjTiisouffiv  4-7.  —  ^o  evsTea^o  4,6,7;  ev^TetXa;  5.  — 3'c>»i.4;  tou  5,  3.  —  ^- ri[ia<  4-7.  - 
=3  (f  tXivOptoTre  (irf(/.  4.  —  3*  xaToevoiSov  4,  7,  9. 

Num.  7.  —  '  ('f .  E.)  eOO^(o(  i.  (p.  9,  —  ^  (t.  ou.)  tou  oipavou  4,  7.  —  s  (t.  a.)  om.  4-7.  -  *  (t,  o.)  Ta  o'vd(iaTa  5.  6.  — 
''  [iTi-c^pE?  4-7.  —  0  xat  add.  G.  —  f  yswTiOiixto  4,  —  »  tppdvTKia  Iv  xal  add.  9 ;  ('Op(r.-rpialv)  ev  yap  t.  t.  5.  —  "  6pw  xai 
(j)pdvn[ia  h  5 ;  xal  (ppdvT^^ia  ev  4,  G,7  ;  om.  9.  —  »»  om.  4-7.  —  "  om.  9 ;  Tfjc  tpiov^;  Tat>Tiic;  Tfj;  IvexOeiffTj^  Trpoc  auToic  nrfrf- 
4,  6,  7  ;  T.  (f .  TaiiTTi;  e.  t:.  au.  add.  9 ;  Tfj^  ^wvTi?  TauTT)?  add.  5.  —  '»  (^i.  <f .  r..)  Bo^aaa^  5.  —  '«  aveixaaTO?  6.  — 
"  kXrfiiuz  add.  4-7.  9.  —  '^'  (t.  5.  S.  u,)  ayioi  4-7,  9.  —  "  SoKrcTe  4-7, 9 ;  6Tiep  add.  3.  —  "  EYxaTaXdij-TiTe  4  ;  eyxaTaXeiiJ^ETe 
5-7  ;  eyxaTaXeiTTTiTe  9.  —  >8  om.  5.  ~  >»  (d  (->.)  K^ipie  6  ©.,  iirootE-iXov  9.  —  so  lxoti(Tiov  5,  6,  9.  —  a^  om.  9  ;  aiyopteTc  5.  - 

Leott.  varr.  oodiois  2  (cfr.  monitum  supra.  p.  460).  -  Num.  7.  >  Ciim  Veneto  comenlt  2  ab  initio  hitjus  numeri  nsque  ad 

(6'ti  Tfi-TeXeituoaoiv),  pro  i^uibns  legitur  in  '■1 :  6'ti  7rpoe<fTiT£U(iav 6p(5  (ut  in  \)  yip ^pdvTi[JLa  iv  ('»/  (h  4;.  —  ^  'iTjaoS 

XpKrtoQ  add.  2.  -  »  EuteXwv  xal  add.  —  *  ■ij^jLiov  add.  —  «•  Sixaftu  xai  add.  —  «  (o.  G.  s.)  I.  6.  u.  —  ^  t6  aYiov  add. 


DIES  SECUADA  XOVKMBKIS 


.,,,,,,      xai^avTa»    ,oU=rT«.  kai  a(.a  Tv,  a.^^X-,p,i,et  Tf,;  sancto.u.n.  illico  luigin-iljus  ac  lo.ulcu.i.s' .,'Z 

,-„..xi.       eiy.^!  ..ov  iytcv.  afov.o..,.,  a^ypa™5v  ts  v.ai  fipov-  |,ontil,„s,  tantu.,  in.be,-  descondil  ut  ilr  ■  ,n  " 

^v  ^xpaysv^v,  to.outo,  .s.o;  «aTr,v=x9.,   i.re  -Incli  inimici  onn.es  l.inc  indo disner.i  tZ  .r 

fo6v..^X^«=-a,  Tou,  ivavTfou?  .avTa,,  dioE  ..  teu,  q.ue,-e,-enl ,  soli.  i„  Ch,isl,l,n  ,.,.«[',1;    ^t 

xa«..e   o.a.xeoa,e...Ta,    ,p.v^  t-,v  ™TT,p!av  .op.;.  cu.n  deifc,.is  nu„.t.v,il,us  pc™,.,„e„tibus.A dquo 

.aaOa..,  .uovcv  T..V  ..,  Xp..^ov  ..7:...ts...ot<.v  ,uv  suucti  .li.v,...„„t  :  Xe  ,i„u.eri,is  r„...  ,,„!  f„r,i^Z's 

xa..  0    ar..o.  S.K0V  •^M,  ^o6..6_s  o,u..;,  oi  t,L  Xp...T,7,  ^,„.,„  ,„,„„„,„,  , „/„„.,,  „  ,    ,,^,„   ,,, . ,     ^ 

a,tox),v,po,0£VT£;  •  oia  .,.»0  uj^a;  ysyo^/Ev  ■,  paioa.;»  /„„„„„„,„ /„.„y„.//„,;,, 
T(jv  uoaToiv  £-.;x),U(7..;  °,  0,;  av  tu  avcaSEv  5£iu  aoSijj 
TOV  oivOpu— .vov  o'.axcouTT,TOe, 

YV..OV.Z.  -  6x.  a.  .  -  H.,  ^,.,,.  K,l  £.  a^.c^v  ^J;^o^^v.v,  evsv.o  ^povxf.  x.c  «.p..^  „-,  ^XOsv  C...,  ^.^,,.  ,i«.. 
.ivx,,  rt^vxa,  ^-^  £a.xo.,  ..,..ax..v.  01  U  f.a.:ip.o.  sT.ov  ^o  xot,  ..x.^„,t  ■  M.'v.x.  ijx.T,  x.i  ^f,  .oLe-  ^^  - 
8i  &t.ac  Y«P  «™<rxaX7)  6  oexo.  o.xo^,  d'7TU,c  <fdSo<  ivQp^^v  (x^xixt  ^8  i^^„,  ,- ^ -,  .„  i^^;  ^.  ^^^^^  ^,^^^  J.  .^^^^_^_ 

-  Tv^.^vxa.  4. 6  ;  pciacv  9.  ~  -  6  .rfrf.  3.  7.  -  -  (KaU.ivx.;)  /.,,-  non  potuerunt  in  5.  -  ^^  .ic  «rf,/.  9.  -  ^«  .Tn.v  4  7 

-  =T  <po6,.ee  o  ;  .oe.la0..^9.  -  =«  ^.ii  4.7,  -j.  -  ^»  6j.ac  5 ;  ^,x7v  4,  7.  -  »0  (ol  ..  .T)  ..  .iS^fxevo.  .T.  x6  i  ,i.  7  (ET.av  4)  : 
lldvxujv  xe  {^omisso  Kai)  £y;a|^£va)v  xati  xeXEaivxtov  x6  5  ;  ol  ir.  eu;afjL£vot  £[.  xi  9. 

^  Suvaxa  «rW.  —  "  (Sia  Yip-i7iu).U!ru)  5i"  6fj.ai;...  oii-o;;  {n(  in  IJ. 

AyNOTATA. 


y\  SIS3. 


H 


a  MumhfHm  valde  nnnan,  qm>  juhenttu-  sateUitc.-^  regii  martt/res,  .v/  ^eri  pofest,  cum  ipsoruw 
domimcufa  regi  sisferr.  Iloc  e.^t  unum  ex  iis  adjituctis  Acforum  tfua;  in  Commentario  diximus,  eisi 
fingi  queaut,  mgre  tamen  a  quopiam  fingi,  quod  non  modo  non  rideantur  vera,sed  nec  vero  similia, 
Opinor  hxc  et  alia  hujusmodi,  qiim  in  decursu  Actorum  reperiuufur,  a  Persis  chrisfiauis  oruH 
traditione  accepta  ad  aucforem  pervenisse.  Mjifta  euim.  mira  dicfa  factaque  Sapori  fritmiiufur  iu 
norrafionifms  popularifyus.  Kf  rerera  Sapori,  uf  qui  esset  ammi  impotentissimus  atqueiuyeuio  iuso- 
lenti,  nou  male  coni-eniiinf. 

b  Notutu  difjna  est  bhnda  iila  nimcupatio  qua  Sapores  alloquens  marti/res,  tiiiolo.s  nominat.  Ilmc 
enm  est  crudefissimi  ae  caferrimi  iudofes  tijranni  sanHim  animi  feritatem  fifnndis  rerbis  operieniis. 
Talisque  pe.r  iotam  hisforiain  hujus  marti/rii  sifji  constat. 

C  Norerant  martyres  pe.ssimum  reyis  animum  et  responso  magnanlmo  fraudufentium  iuferroya- 
tionis  coiifinidiiul ,   sumiua   diceudi   lilicrfafe   usi,  codem  p/ane  nioilo  quo    in    alHs   Actis   persaruni 
murhjrum    fegifur.    Quw    audacta   respondmdi  imprimis  conrenif    horum  cirorum  summx  qrari- 
tati,  qua  ut  reliqui  martyres  quorum  Acta  apud  Assemamtm  ieyuntitr,  regio  nuyatori  resistunf. 
d  Ignicoki  rer  didtur,  ui  qui,  more  Fersarum,  iynem  adoraret. 

e  Respicif  Actornm  srriptor  DauicHs  c.  III,  ro.  4!f  cf  ')(/  :  Angelus  auteni  Doniini  descendit 
cum  Azaria  et  sociis  ejus  in  fbrnacem,  et  excussit  flammam  ignis  de  fornaco.  Et  feeit  medium  for- 
nacis  quasi  vcntuni  rnii.^^  flanteTu;  et  nou  letigit  eos  omnino  ignis  neque  ('onlristavit,  nec  quid- 
quani  molestife  intuiit.  Mirafmnfur  sane  lectorcs  fheotoyis;  seientia  haiid  imlmti  rerfm  Actorum,  ef 
fieri  potest  ut  auctoris  errorem  conclament,  dicentis  Salvatorem  nostnim  sanctis  martyribus  fecisse 
;  quodolim  fribtts  pueris  apparens  in  fornace  Babylonica  fecerat,  quum  tamen  incitatis  Dauielis  rersi- 
culis  non  leyatur  apparuisse  Safvator,  sed  Anycfus  Domini.  At  nullus  hic  error,  sed  eyreyia  thcofoyia. 
Norunt  euim  theologi  hanc  esse  communis.^imam  Fatrum  doctrinum  :  in  veteri  Testamenfo  quoties- 
cumque  dioifur  apparere  Anyelus  Doniini,  Deum  ipsum  apparere,  ei  maxime  secundam  personam 
sanctissimm  2'rinitatis,  Deuin  FUium.  Dieitur  aufem  Angefus  Domlni  descendisse  cum  Azaria 
ei  sociis  in  fomaccm.  Quod  quum  post  incarnutionem  ['erbi  srriptor  Actorum  commemoraret, 
ajitissime  dixit  apparuisse  Safvatorem.  Qut  plura  de  hisce  qua:  vocantur  theophaniis  desiderat,  theo- 
logos  udeaf,  imprimis  Fetavium,  De  Trinitate,  /.  VIII,  c.  2;  Franzelin,  De  Deo  Trino,  th.  VI. 

f  <I>[6XaxLuptov  sire  t^ i6/.axoupiov  Suidas  inferprcfafur  TTipiod^atov  TTEpoixov,  iudumcutuni  pcrsicuiu.  Fst 
autem  latina  vox,  a  fibula,  udjectivum  verfmle  fibuiatoi-ius,  fiblatorius,  ad  desiynaudam  reni  fihuU.-^ 
instructam;  sive  vestetn,  sive  qus  ad  vestem  pertinet.  Apud  Trelielliitm  Foilionem,  in  librode  Triyinta 
tyrunuis,  c.  10  de  ReyilUauo,  iu  episfola  Cfaudii  ad  Regiflianum  leyiiur: "  Duo  .faya  refim  ad  me  miffas, 
sed  fibulatoria,  -  /.  e.  fibufis  ornata.  —  Vyutio,  Fisauus  episcopus,  apud  iJu  Canye,  Uloss.  mcd.  ei 
inf.  lat.  in  voce  fibulatorium  :  "  A  fibufa,  ait,  fibulaforium,  illud  quod  appouitur  mantello,  per  quod 
mittunfur  fihula',  nedissipetur  manteflum.  „  Fihulaforia  non  raro  valde  pretiosa  erant  ac  pulchra.  In 
Libro  Fontificali  inier  poutificum  doua  tempfis  faefa  .siepe  occurrunf  filmlatoria.  l_  'nde  colliyilur  «ioaj- 
Tuipiov  esse  quidem  iudumeufum  persi('um,Juxfa  Suidam,  sed  cjusmodi  quod  fibuUs  instrnctum  esset.  — 
Auctor  Actorum  de  clifamijde  ioquitur  et  de  filmlaforio;  pofestquc  fortassis  non  uno  modo  intelligi : 
primo,  uf  siynifirei  cinqulum  quoddam  fibulis  aptum  ad  conslriuyendam  vesfem,  deinde  veslem  qnam- 
dam  inferiorem  fibufisornufam.  Fosferioreiu  Itauc  siynificafioucin  ab  aucfore  infmdi  esi.^fimo,  if>t  uf 
Sapores  dicatur  prx  animi  impotentia  et  chtamijdem  sddis.-^c  et  fibufatorium  exufuin  afijeeissc.  Qui 
piura  cupit,  Du  Canyium  adeat  loc.  cit. 

g  Hmc  in  afiis  codidbus   ifa   referuufur  ut  oculatum  festem  designenf :   Quorum   i>ulchrifudo   no.-< 
ddentes...  humi projecii ;  nobisque  Jaccntifms,  etc. 


468  MRIMA  I'ASSIO  SS.  ACINDVNI  ET  SOC. 

UX   USS.  T\ 

CAPUT  SECUNDUM. 

Sancloruin  vineula  solvuntur  u(  cera  in  ii^nc.  Sancli  ducli  ad 
lenipluni,  orando  dcjiciunl  idoluin,  quod  frani;ilur:  liquato 
phunbo  innncrsi  niancnl  ilkcsi.  Lnus  lortoruni  in  Cliristum 
crcdil  niarlyrquc  eilicilur. 

i^ufjnpwvov    o£  '  oo^oAoyiav  avaT:£[jn];avTwv  twv  vionsona  vlto  lauduui  prreconia  eniittentibus  ^<tncii,rum 

TteTt-.a-TeuxoTwv  0ew^  uavTuv,  ayyeXuv^  ^TieffTvi  ttXti-  jis  qui  credidcrant  in  Deuni  universorum,  ange-  '^'•'intin  soi- 

Ou<;  xaT  (iptO|JLiv  auTwv,  AapLTnpi?  tojtoi.?  7Tep!.T[.6ev-  loruni  aslitit  multitudo  juxta  numci-um  ipsorum,  '""ti"-: 

*  <od.       -£<;*  (TToXi?,  atT/ji;  auTwv  Trio-Teti}.;  T6).eXeuxaTp.evov  splendidas  illis  inducntium  stolas  ,  quEe  eorum  '/""■''''"" 
TTfpiTeO^vtec.  xat  xafiapov  TiapsSetxvuov.  Twv  oe  &yta)v  od^av  tw  fidei  candoreni  ac  puritatem  commonstrabant,  J"/^""- 

TravToxpotTop!.  0e(Ti  ava7r£|/.fJjavTwv  uTrep  T-fj^    eti;  au-  Sancti    vero   gloria    omnipotenti    Dco    data    de      liurtuiur  • 

Tou?  yeyev7j;xeVfi?  aWJev  e7i'AaijitJ;ew(;  *,  Tipo^OevTE.;  iiluminatione   desuper  in    eos   facta,   addentes     '>'o»fo/j 

ini  Tfi  oo^oXoytqi  ^*  Kupie  6  ©eo?,  i&ourj ",  h  ra.  tou  laudibus:  Domine  Deits,  exclamabant,  qm  mortis       '''"■'''■'" 

5avaTou  "Kutoli;  SeTu.a  Jta'.  ToJi;  ^zeCce  xaTr/op.£vou?  so/visti  vincnla,  et  ab  ea  detentos  niann   robit.sta      "'■"'''"'■ 

H  VS-P'-  ''■?"'°'--?  avayaywv,  Xutov  xal  Ta  :Tep'.T£QevTa  eduxisii,  solve  etiam  virtcida  ijtjecta  nobis  a  male- 

Tiuiv  oetrpLot  Tiapa  tuv  tivotf.o-jpyajv  toutuv  xa!.  ttji;  facfonbus  hisce  tumque  omni/wtentis  maniis  hosti- 

ar^i;  TiavTOOJvaj/o-j  •/ei.poi  ^^Opwv,  xal  xaTaiT-^uvov  bns^et  confande principem  potcstafis  aer/.^  Jiitjns  in 

Tov  apyovTa  TTj;  e^ojtriai;  tou  aepo;  toutou,  tov  ev  fjHis  increditlitafis  ojierantetn.  Et  una  cum  ser- 

Tor?  uloCi;  TTi?  a7:e'.9e'!a^  ^vepyouvTa.  Kal  afAa  toj  monc  dissoluta  sunl  eorum  vincula,  ut  cera  lique- 

Xoyt,)  oieXuOtj  Ta  toutwv  Se^iAa,  tb;  av  xTjpo;  TT,x(){Ae-  scens  a  facie  ignis.  Sanctorum  autem  martyrum 

vo;  ctKo  7rpO(r(J7TO'j  7iupo^,  Ta  oe  twv  Jtyiwv  iHXo^-^o-  corpora  diccrcs  esse  ut  titioncm  a  extractnm  ex  „ 

•  (■«(/.        ptov  (r(Ofi.aTa  v.iztci  av  eivai  to;  5a).ov  iHeT7Ta7[jiEvov  *  igne  ardente.  Grudelis  vero  ac  rabiosus  tyrannus 
t/.tt7Ta(rfievov.  c(7t6  TTupoi;  xawfxevou  '.  '0  o'  tJi^oTaTo;  xal  jAavitooT,;  etiam  ad  pejora  mente  propendens,  dicit  ad  san- 

Tupavvo;  ^  ctl  tt,(;  ^7tI  Tot  /eipw  yvtJfiTj?  ^/dp.evo;,  ctos  :  Miseri  et  infelices,  tjiiia  et/o  parco  juventuti 

'f  T|tI  7ipo;  Tou?  Styioj;  ®'  "AO/.ioi  xal  Ta),aiT:wpoi,  5ta  m-j/rffi  ar  corporis  v&nustati  b,  wewc  contenmitis           /, 

t6  tfeioeaOa'!  p.e  tt,;  6u(dv  vedtT,To;  xal  Tf|<;  ('ipai;  '**  qiiasi  nmlierculam  infirmam  ac  debilitatam  ?Jam 

Tou  TtoixaTO?  ^^  xaTetppov/iTaTE  oUa  oti  yjva'.xapioy  vero  exjjerientia  discetis  regem  qiii  non  irridetiir 

(xtjOevoui;  xa-.  (reTa'Jpw[Aevoj :  Tc.yapouv  ^ie^ipa  f^aWj-  judiceni   sedere,  virili  animo  omnia  jyeragenfem. 

'StiHt  (bi;  pacriXeu?  u.'i^  yAejai^d^aevo;  o'.xa^(ov  xaOe-  (pHdrt;  ar/Awc  humanum  in  vos  aniiniim  ostendens, 

^eTat,  avopeitp  t(J)  c5povT,[AaTi  TiavTa  oiaTrpaTTOfAevoi;.  cohortor  vo$,  jmrcite  vobismetipsis  et  procedentes 

Ato  xal  h'.  t6  (f'.XavOp(.)7rov  v.:,  jfxa^  f/oe'.xvu|Aevo;,  saerificate  matjno  Joci  c  et  adorafo  a  nobis  Soli, 

Tiapatvtj  ui^w'  tpeiTatjQe  eajTtjv,  xal  ^ipoaeXOovTe?  «c  frusfra  exiUo    cosmetipisos    tradatis.  Sanctus 

Suo-aTe  T(d  [xeytxXtj)  A'.'.'  xal  TtTj  Trap'  ^[Atov  -npoaxu-  Acindynus  dixit :  Nos  unum  Deum  in  ccelis  novi- 

voj[x^v(p  TiX':a),  tva  [^y^  ei;  p.aTTjV  Tto  f^XeOpt})  eauTOj?  mus  ef  ij)si  stjli  servimus,  (jui  potest  et  animain  et 

TiapaotocTTiTe.  '0  ayto?  'Axivojvo;  eL7rev  •  'Hj^eC;  eva  corjjus  perdere  in  yehenna.  At  rex  consuetis  usus 

<^"-''  blanditiis 

'  9uprtt  liu. :        8.  Kal  Eipavnoav  '  oiyfdoi  xa-ta  tov  ipiOiJLOv  auTuiv,  Xeuxai;  MiJTac  ^  xepifiiXXovcec  ouToiii;  ^.  Ql  8e  i'YtoL  *  WovTEi;  *  ^ 
J^''""'  auTO-Ji;,  ioo'5atfav  tiv  HeAv,  Tiv  "^  o'jtu)<:  -a^iojc  iTrajtoutiavTa  «utwv  '.  flaXiv  eTttov  o!  ayiot  •  Auoov  ^fiai;,  6  (")eo(;,  £x  toO 

SetTfxou  toUTOU,  6  Xiiffa;  Ta;  (uSivai;  tou  .3-avoixou  xal  avayaycuv  ^  toui;  exewe  xaTe^ojjivoui;  ^,  xal  tAv  apvovxa  xpci^ovTa  "^  ^ 
SkoXeoov  ''.  Kal  ^**  ly^VETO  Ta  Sesiia  tiov  ayfwv  '^  (.W^rep  xrjpoc  £v  ti^  "  Trupl  xaio'[Aevoi;,  xai  (op0u)9Y)(jav  ^^  oo^at^ovTES  tov 
We()v.  'Haav  6=  al  TrXeupal  t^ov  iydov  '*'  xai  tj  xwXa  ^'  auTiIiv  (otnrEp  SuXa  ev  irupl  xaevTO.  Kal  xaXioat;  ^^  auxoui;  6 
PaeriXEu;  XeYet  auTOl;  l''-  Ti  JUTiv,  TravaOXiot;  EVOtiiaaTE  ^**  extpuYelv  Ta;  paaizvoui;  ^'  ;  'Ejxou  Si,  Sii  t6  xiXXo.;  xai  ttjv 
eufxoptptav  ^^  Tf)v  Trepi^xo"""^  ^1^^°'^  yeiSdfjievov  *  {)(iuiv  ISovte.;,  fiiaaTe  y«vo(ix4(;  xaTetppovVaTe  ^^.  'EfJiaOETe  ^*  fi^xi  »6 
^affiXeui;  ^"  i^^XeJaoTo;  ^'  xiOiiTat  ^^  ;  Kat  ^»  vuv  iiapatvto  I»[iw  ^^.  (pgfdauOe  Jauxiov  ^^  xal  [jitj  [jiiTTjv  eauToui;  aTioX^ffOat 
5EXn(JTiT£  33^  iXXi  33  TTpoffEXOETE  ^*  x(f  [jieYaX<iJ  5e(ji  Ati  ^a.  01  oe  aytoi  eTnov  aiT<|:i  tbi;  e?  Jvit;  OTOtJLaTo;  ■  'Hfxe^c  '**'  iva  HeAv 

oi3a[iev 

Num.  8.  —  >  (K  .6.)  £.  auxo«  5.  —  -  (iToXi;  6.  —  a  auTol?  5,  G.  —  *  (xapTupec  ad(i.  9.  —  i"  IStJyxe.;  3-7, 9.  —  ^  om.  5,  0.  — 
'  auTOu;  9.-8  iiraYaYtov  i,  5,  7  :  avaoTTiaai;  6.  —  ^  xaOeuSovTac  7.  —  >"  axa^ovxa  3-7,  9  ;  Trepl  ttjv  TrfcjTiv  atld.  4-7, 9.  — 
"  StdXEOov  4.-7.  —  '^  TouTtov  XE^OevTtov  Trapi  tOjv  iYitov  euOeox;  9.  —  »8  (x.  i.)  auTtov  4-7, 9.  —  1*0,^  4.7^  9.  _  16  dpOcoeTi- 
iTav4,r),7,  9.— '"[xapTtip^ovurft^a^^T.  i.)  auxtov  6.—  "  xdXa  4.  —  »»  (Kai  x.)  KaX.  8k  5-7,9.-19  .^pi^  auTotJi;  5,  7,  9. 

—  ""/iiucfVsioHiVm-S.—  i*'xa.v  paoaviov  4  7,  9  ;  dXXi  x.7i\  a<l(L  8,9  (jui  om.U  mox. —  ^^  ('Eix.-euijl.)  ^ia  1^^  ^H^^  tpeiSeoOai 
xou  xdXXouc  6|A(ov  xalo.  —  ^a  ^^^^  ■nept^j^.-xax.)  xaxetppovr^tjaT^  [xou  ataaTe  Y'JV«ixdc  5;  Vjv  TrepixenjOe  (fetSo[i£vou 
{)[X(5v  xa(TE(fpovii(j(XTeio.  Y- 4.  i;-9.  —  =-•  Sii  ttjc  Treipa,:  («/rf.  5,7,8;  Se  oii  ttjc  Tretpa?  «if (7.  4. G,  9.  —  "&  ovt[oc  a(f(/.  4-9.  — 
"  ivTujc  rt(/rf,  6.  —  21  d/Xeti(X(rroc  S.  9.  —  ^s  irpoxaeeCeTai  4,  8,  9  ;  irpoxaOiCotJLat  5  ;  7rpox(»8TiTai  G.  —  '«  xi  add.  7-9.  — 
^*"  uia  fiXoK^  add.  8,  9.  —  "'  nixtSv  3.  —  "a  (i.  5.)  iTroX^cnixe  4-9 ;  ^.  iTroXeoai  3.-33  l^i,  4^  (;,  7.  —  «  ^^rpooeXOdvTec 
juooxe  4,  G-9  ;  TrpooeXOdvTec  ouv  SuoaTe  5.  —  ^^'  xal  Trpooxuvi^o(XTe  T(f(  f;Xi'({j  xai  (tloCeoOe  add.  4-6, 8,  9  ;  xai  Trpoo/.uvTi<jaTe 
t(i>  ■fiXu|j  nf?(/,7.  — ^e(£T.-'H|x.)  [xapTupecf^c  £?  £v.  o.  eT.  auT(p  •    'H.  (o  paotXeu  8,  9 ;  eT.  x(^  paoiXe^  (bc  e?  ev.  o. 'H.  4.  7.  — 

Num.  8  (Cod.  2).  —  '  Tote  o.  —  a  (t.  tt.  «.)  C-).  t.  ir.  —  3  auxotc  iY^'^^  «''''■  —  *  (Tw^'  S^2TriXa[xt{/etoc)  01  Se  aYiot 
[xapTupEC  lodvTEc  Tr>  Trapaoo£ov  touto  Saujxa,  ISd^oav  xiv  0eov  Tiv  out(oc  Ta-j^^toc  6Ti«xotioavTa  «uxouc,  xal  ttoXiv  add. 

—  d-ow  add.  —  e  (,„,   _  t  ^.^^   8J-xaiO[xcvou)   xal  euO£(oc  (opOiieTioav  ol  iYiot,  SoUvtec  tov  ftedv.  ''Hoav  8i  al  jrXeupai 
«iT(3v  xai  xi  xdX«  (ioirep  ^uXa  ev  Trupi  xaevxa.  -  »  paoiXeu;.  —  »  (.pTiol-iYiouc)  xaX^ooc  xoi;  0^(0^«,  XeS 
">  (t.  ;.').)  xo  xfiXXoc.  -  "  V  TreptxeioOe  add. 


l6(0T£C. 


A  6e6v  ^v  cijpavoi^  ^^ 
fxev,  T(ji  ouvajx 

yeEvvr].  '0  ok  p 


OIES  SKCUNDA  XOVKMIiHis. 


-      12       -  .         .  '  l^''-' 

^•-4       oioaixev  xa-.  auT<o  f/ovw  AaTpeOo-      blanditiis,  dicit  ad  sandm  •  /.V/"  /■       ■ 

ei.  Ttaoc  Tou<r  r/vtfti.r  ■  Te,-,..'^  .._:      ,i ,-  ..       _  '"'"'*"■  bancUis  Acin- 


xalTifft  5eor?;  '0  ok  axoJv-.QTaToc  tw  ovti  xa'  ooaxov-      <;»,;/;/«-     r-i    •  i- 

e.a.^.,  .po^i^s/e,  xal  6;  av  ?).e.„..  il..oOvTa  xai      '  ■^'■'^  '""  ""'""  "'  "'"'■"■  """"«■ 

•Jf^E'.;  7:oi-/i(7aTe  6fAoiw?.  01  TO':i  .KpiTro-j  fJiapTUoe< 
aTcexpiQvj-jav  •  Su  ;^ev  '« ('o;  iTricrTa^rai  "\  V.piEi  os' '« 
loi;  e5!.oa^0r,jj,£v. 

9.  'FTcwpaawv  oe  6  fiatrdey.;  tw  hhxa-.''  KaL  S-i  'I    Nov  v^,. 


^hiilius  in 

trmplo 

•'intitibttg, 

Si/lis  atatua 

'orniit : 


w^....apv£^.,.o;.4,:;:^:  ---n^r::;.:^^r;;:;t:;;;;zt:: 


^  a,.a.  „  „p„v  i?ou.».  0  Paaa.u5  ),eYa-  ■V;.^:,  ,n,s  e,  Dei  .„xili,„„  nM,i,,a„,i|,„,sLiv,.,-,„,    i  o- 

.p,.x  .  .po.eXee.s.  Ka.  o^  xXcvav^v  ™v  iyi.v  ,„,„„,  ,,.„„,„„„  ,.„,„„„„„,„  ,„    an,„  „  ,  1  t 

,ap™p.v  ™  yovaxa  xal  .,,  .0.  %^ou  o.o.iv.v  ,.egen,  addnxi,,  ,„  r„ga  f„,.as  elal,eS;. .  e,  "m! 

^'.xouoiac  '         ,  , 

'  pleta 

X«.lwv     ""Ti  ^"  °'^^"t  '\f  "^"'  ^"'^'  ^^^P^^^f^^^* ''  ^H-  S-«lx^v.o  ,ro.«.  x=c'.  i.oX^,,c.  -0  30  p„,>,i,  v,6,.  ^^  „  ^,xi.., 
■     ^sya  ^"  xa,  ..xp6v,  Xiy.  .p^,  .o-i,  «,(..;  ■  T.W  *^  ^o.  xal  ^^0.  .c5v  a.Xirxv<ov  [xou,  zf  yip  V-'  ^Tkov  "  ;  kL.'.  ^ 
3.ti,  E^TTOv  o,.tv  5G.«:  «.    0  ^.xipto;  *^  'AxfvS.va;  fc.  ■  fluic  ^^'  xeX.^^.c  V^^  "  ^^^^^  ;  '0  oi  p^O.oc  o».,  Tc.plpiic 


ITTEV 


*cod. 

'4^£lOV. 


yevofXEVo; 

n>(  EOioii^6T)|XEv  -31011^1(0 uev  ^**. 


Aywk£v,  xat  xaOu,;  i,ii  xpooix^e  ™<6'Te  so.  Oi  "  iyiot  eT7:ov  w .  AiTA<  ic  £K,'aia=r«.,  x«l  ^»e^c 
w|jLev  ^3. 
9.  '0  >  p«criXe6<  ElTrev  xaX(S<  2  ■  Aii  t(  t«xiov  *  toOxo  8  6,1«  *  oix  iSoh^,  uplv  ''  xic  GSpEtc  TtnJTac  l«ev^yx«i  «  6u1v  ■ 
nXV  ^C  Traxpl  T^xv«  auyx<^p^ffaT^  ,xo:  ^  Kaeeaeivroc  SJ  .o5  PafltX^o,.;  l-«6t.p(o.  «  htt!  Tf>r.  ip,,axo<:,  ax,vex«XETTo  «  toO< 
«yfooc  <iv«eivT«c  a.yx«ecaac  ^"  aiTcJi  ".  0'(  Si  «V^'  ^^"«^  ^'  *  -^"^,  P«'>eii  '^  liSptv  ^acrxe.c  "^  'ATroxpteeu  oi  5  fi.^tXEic 
'^  Xiyei  'f*  aixo^c  '  HiXto  St'  ^5?  ivugp(Ceae«t,  Toic  ixoiJaavTcic  |xou  «,  i^  67:6  to5  axpaxoG  ,xou  Trivioc  TitxaaOa..  TaOTa  K 
X^yiiv  "  xai  ^v  ^epffiv  tfiv  £'va  xpaTtSv,  elcrJiXeev  iv  r^  vacf,  "8  xa!  '"  ^xpaSev  ^o,  X^ycov  ■  .Me-^aXT)  ij  Suvafiic  to'!  ^i  ^^oO  ^» 
Atic.  01  Si  iytot  28  -AxtvSuvoc  2\  n75y«<rtoc  xai  ■Ave^.TioStaToc  ^^  Trpic  iXXTiXouc  -«  <rxp«cp£vTec  iirefie.Siawv,  tio.oGvtec  xijv 
evXp.cTTCf.  a'^payw^a27^  A^ye.  28  aCTQ-tc  29  ^  j3«a:Xe.ic  •  Tt' ^eXeTE  ;  TrpocripxeaOe  u,«tc  Trpuitot  a»  li  ifiol  auy^u^pme  ; 
EmaTE  yip-  oti  'H|xe1c   xot'  'tS.'«v  TrotoOpev  S'.   0!  U  i'yiot   eTt^ov  Trpic   aixov  •  'li;  5iXeic,  paaiXeu.  K«i  eTttev  4  jSacnXeuc 

Tipo;  Toic 

"  oipavolc  4.  7-9.  —  3«  Xatpeuo,iEv  4-S.  —  «•  oe  «rfrf.  4-9.  —  *"  raStiptoc  4,  6-9  ;  o>n.  5.  -  "  te  ofjioO  acld.  5.  —  *«  texvia 
4-9.  —  *a  (i_  J^J  gX  •,_  g_  8, 9.  —  **  (^vi-5u<J«t)  eTttov  u,jilv  e.  5.  B'jJiti  4  ;  £.  5.  eTt:.  xoyi  5Coflt  u^cTv  h.  ~  "•  iyioc  5.  — 
«  (ntDc)  UacxtXEi;,  ttvt  TpoTTcp  5.—  "  (x.  ^.)ix.  4.6-9. -*8('0  Se-yevoVEvoc)  Kal  Trepf/apiic  yevcffievoc  i  ptJOtoc 
opaxojv  5,  —  io  ^'(p^  g.g^  —  Bo  Tcoioijvta  ^roiVatE  4-7  ;  (epil-TcoieTtE)  e(ioi  jrp.  Tto.oOvtt  TrotiiJaTE  xa!  u(ieTc  8.  9.  —  ''t  Zl 
add.  4-9.  —  6=  oiTto  rtrfrf.  4.7  ;  aiTtj:!  ■  BaaiXEu  udd.  8, 9.  —  «'  om.  6 ;  (e.  x.)  StSayeiinev  4,  h.  7-9. 

Num.  9.  —  1  Se  add.  4-7.  —  -  xa!  add.  5.  —  ^  (t.  t.)  oe  touto  ~.ifKO'>  4.  6,  7-9 ;  touto  tayiov  .^.  —  *  om,  6.  —  ^*  ?j  «c/c^  3,  — 
*  £~ev£-jfei)vat  4-9.  —  "^  ow.  4,  6,  7 ;  xai  Stj  8.  9.  —  «  (S.  t.  p.  S.)  S.  autou  4-7 ;  autou  8.  9.  -  0  auve-^Xet  6.  —  »0  ouyxd- 
eecrOat  7  ;  truYxa6£o6»ivat  4,  6,  8,  9.  —  "  aStouc  4.  —  "  autcfi  add.  5.  —  "  ihi  xouto  yivriiai  add.  8,  9.  —  "  naffyrK  (i,  7 ; 
TtavOavifiC  8,  xavOavEic  9.  —  '^  eTt:£v  6.  —  ••*  (i,jtac-^ioi')  u(j.div  66pi^ECiSai  Tot;  6x«xouous[  [lot  6;  u.  uSpf^eoOat  t.  u««- 
xoucjvtac  (*.  ((I.E  9)  7,  9  ;  u^iac  evuSpi^.  t.  uTzaxouovta;  (lou  2.  —  '' el^rwv  o  ^aaiXeJc  2.  —  '*  (Iv.  t.  v.)  eic  tAv  vaiv  4-9 ;  el? 
Tov  va6v  (ruv  autoTc  2.  —  '*  fitJTrep  ayaXXta^a^jiEvoc  arfrf.  ^.  —  -"  ive'xpacev  4,  7;  o  PaaiXEvc  add.  4,  G-9.  —  ^'  Trap'  ^(jiTv 
ffe6op.^vou  B(7rf.  2,  —  2S  OHi.  5.  —  ''•'»  (Ot  Se  i.)  '0  oe  «yioc  4.  —  "  o,„.  2, 5  ;  xal  add.  4.  —  -''•  (H.  x.  'A.)  oni.  2, 5.  —  ^"  (ti.  4.) 
Om.  %  4-9.  —  is  ev  escutoTc.  ETta  add.  2.  —  s»  g^  gdd.  3,  5.  —  =»  Trpoc  autouc  -2.  —  "  Ttpwtov  6.  —  ^i  (ETjr.-T:otou,iEv) 

'"  ('H^ieTc-oipavoT;)  cwjH  7coHrf«rt2.  — '^  Sa6(uptoc  add.  ~  '*  -ktidd.—  ^''  paBiXeyc  add. —  '"  (toij-fjiiv)  Si  3fyK.i 
e.Trov  «uTiu  -  AiJtic.  —  ''  xai  add.  —  '^  om. 

Hom.  9  {Cod.  2).  —  '  (u.  e,)e.  u.  —  ^  (tJuveS.-j^e.)  5  PasiXEJC  cruvexaXeTto  t.  o.  ivaoaviac  ettJ  tou  ffpp,«toc  ouyxaOeffOrjvai 
aut<u.        3  ^fj  ,^  j  ,j,_  ^^ — «  abhar  roceusque  ad  finrmferevHm.  eonrfnil^icnm  aliii.  Videledl.rarr. 


4-70  PRIiMA  PASSIO  SS.  ACINDVNI  ET  SOC. 

inwoufjia^,  aTtav  to  silwi.ixov  TEfAevo;  xXovoij|ji£vov  plela  jam  sancloruiii   oratione   cultuni    ah   illis  [) 

im  TotJouTov  '■^oSou  Tov  li<x'7'.\ia.  7iEpLT|Yayev  wrre  simulacrum  hunii  prolapsum  conlrituni   cst  cx 

ouy/i  Ttfio?  Ta  £;w  yjiTiaaTOa'. '  xai  t/,*;  sj-^/,!;  y.oyi  loto.  Surf,'entibus  sanctis  ab  oialione,  oculis  lacri- 

Twv  itviwv  T£).£',otjfjt£vT(i;,  To  TTap'  auTOi?  a-E66p.evov  niaruni  rivulis  adhuc  manantibus,  dicit  ad  ipsoi? 

^davov  x.aTaTce-Twxoi;  ^tiI  t>,v  yT.v   ayvsTpiSvi  oto-  rex :  Istaiue  suni,  misen,  a  no.stra  jiofeslatefuciai 

Xou.  'AvaaTccvTWv  3e  twv  &yLUv  ^x  tt,i;  7rpoa-eu-/_7i;,  exhortationes  atqiie    adiilationcs  ?  Ipsi  vcro  re- 

Twv  d-^Oa).|/(jv  ajTwv  TOi;  twv  Saxpuwv  6yt-^~.:,  stl  spondeiiles  dixcM'unt  :   Nntla  in  re  mendacibuii 

7i£p(,ppeop.£vwv,  ),£•/£'.  TTpoi;  auTou^  6  pa7'.Aeu; '  AuTai  ^//(;i/s  ohioxios  nos  inren/sti ;  qiiod  auietn  poUieiti 

sfoiv,  aOXtot,  at  Ttapa  tt,;  Tifiwv  xpaTatoTTiTo;;  Yevd-  sumus,  hoc  et  fecimus.  Dicit  illis  rcx  :  Si  tulem  in 

p.eva'.  7:apa',vsT£'.<;  Te  xal  y.oAaxsva-, ;  01  Se  a-oxpi-  e.ritim  ffuai  a  roiiis  vi-ra  dicta  sitnt,  fiiiire  dcbeljanf 

fJevTe;  si^TTOV  •  Ev  ouoevl '{^euoET'.  pT,|j.aT',v  eaXwxdTa<;  nidla  fides  sermoni/jus    lestris  udhibenda   a  me 

T-it/a;  eup-rixa? '  o  oe  u-er/d[AeOa,  touto  xal  T.t7zo>.rr  fuerat.  Vropterea,  per  imietam  mriufem  deontm, 

xafiev.  Aeyei  auToC;  6  [iaT'.).eu?  •  E':  Trpo?  TO'.aijTTiv  mala  prste  e  rita  ros  quce  hir  rintiir,  expeUam,  jam 

£xSaT'.v    Ta    Tiap"   Oftwv    a)-yjOT|    ).£ydj/eva    sfAeXAev  nnUaiii  iiaiiitnriis  fiileni   //V  qnx  a  cohis  dicuntnr. 
a7:oTe),£UT7.v,  o'Jo'  ^  h  -'!rreQ;   jjioipy   tou?   Xdyou? 
'J|jLwv''  cf)efj:T,v  av.  Aia  to'jto,  [jlx  tt,v  ar,TTT|TOV  5uva- 
fjit.v  Twv  ~  £wv,  zaxw?  Tou  !^T,v  ufia;  twv  ivOevoe  a;;a).- 

)^aiu,  JJ.T,X£Tl    TT'.TTEUWV    ^V    ftT|5£V',    ToT;    "ap'  UfXWV 

AeyojJiEvo',;. 

10.  Kal  xE).£ueL  b  aij^o6dpo?  o-.a  Ta/ou^;  ).e6T|Tai;         10.  El  jubet  sanguinolentus  celerriuie  lehetes      /,/,«-/»,■ 

^veyOva'.  Tpe^,  xal,fAd).'.6oov  iv  auToic;  ej^6a),dvTa?,  inferri  tres,  pluinbumque  in  eos  niitti,  et   suc-       iuhbeirx 


,r  r-i'  ,,-,,,,  ,  -  -  fieinilhinlur 

jiapa-Yi^avTe;  ;uA',vou;  xai   criOT.pa'..;   kKwji^'.  Ta;  sanclorum  lumbos  pra;cingontes,  earunique  ope     s,-f/  r».viis 

Twv  icyiwv  dffoua;  rep-.t^oWavTei;,  oi*  auToiv  te  toC.;  in  ligna  eos  elevantes  paulatiin  laxabant  in  lehe-        /'^'■'■' 

;u),0'.;  avapTT'|TavT£;  xaTa  [^'.xpov  tol;  ).=6t.7'.v  'jtte-  les.  Ipsi  vero  singuli  pro  so  e  psallenlcs  liynnmm       '''■'"'«'"• 

yaXwv,  01  oe  xaO"  d;  a'J-.wv  CoLxl^dvTw;  t|;aX).ovTE;,  Deo  olferebant.  Beatissinms  quidem   Pegasiiis:  "" 

{ijxvov  T^^^ew  cf.y£nefi7!0v.  '0  fxev  |AaxctpiwTaTo;  U7\'  Quia  apud  ie,  inquit,  fons   vitx,  Domine,  et  in 

yaffw;*  "Oti  Trapa  ^ol.  cpT,Tl,  TrY.yVi  l^w/ii;,  Kup'.£,  /niiiiiie  tuo  ridehimus  /^/mn/.  Venerabilis  auteni 

^'^■^  Ancnipodistus: 

•  aiil.  irpo;  ■coyi;  ay''^'-":  *  1 1 posiXOexe  ujjleT^  ^^.  Oi  oi  ^^  i'Yioi  ^*  ^Evxe.;  Ta  •(6'"xi'x^  '^^  autwv  "^  Eit!  t^;  yt)?,  TtpooEuyovro  ^',  xai 
YtiviTa.        ToooiJxov  TTpodTjuSavxo  ^*    (uxcE  ^"  Tiv  TOTiov  i'Xov  xiVi^iiiOa!  ■**'.  '()  Si  pastXsui;  ^aSdpioi;  ■*'  jSXIttiuv  Ti  Travxa    daXs^jotisva, 

e(po6riOTi  xai  Ecpu-j-ev  e'$to.  Ku/_oiJ.£vtov  Se  aiTwv  *^,  ETreffev  t6  eiStoXov  tou  avSpiavTo;  ^^  xai  Eyivexo  eli;  ouSiv  ■**.  'Avadiavtei; 
.  ^^  o^  oi  iyw  "  T*i;  Y»i«  ^^  ^sav  o\  otpOaXfio;  a6T(5v  iisxou  Sixtjv  '*'^  7TE!3u<rT)]jiivoi  *  ex  Toy  ttoXXou  x&netou  ■*^.  A^y^'  ^^  au~o'!i; 

Tietouoiuisvoi.  °  paffi^eu'!;  •  Tt  edTtv,  aflXiot  *^  ;  auT!!!  eiJiv  al  TrapaiveaEi;  jiou  ;  outco;  u|xjt!;  exoXiixeuffa  ;  Kal  ^*'  X^youiJLv  auTtl»  ot  (Jiap- 
Tup£«  '*'  ■  E'iira(j.iv  ''^  001,  paaiXeu,  4't!  xaOtoi;  oVSafiEV  outux;  ^^  TipoiieuydfJieOa  "  'i/iuU^^  ti  ix  tou  tTTtipLaTOi;  tj[xiuv  oux 
^xouoac  ^  •  jiTi  yevoi  [to].  A^yei  auTol;  6  jSaoiXe^j;  "''"  •  Et  toixuttjv  [leXXeTe  '"''  aXii9eiav  Xe'Yeiv,  \j,U  xquz,  UTCoXEHpOevxac 
5eoi)c  6ip'  uiiwv  ^'^,  oi  fiii  yaptaOfj  u^i^tv  to  JJtjv,  oxt  E?sx:ixTi<ia  TrtuTEuiDv  ujjilv. 

10.  Kai  ^  ExeXeuaev  ^  6  itreSiffTaTO?  ■'^  paoiXeui;  Saoo'pioi;  *  ev  xijj  TOTitp  ou  ^  ^v  exel  ^  eveyOiivai  XeSTjxac  '  Tpe"i(;,  xai 
[io'Xi5oov  eiJ.SXT|0^vai  xai  ^  ;uXa  ex  ttXoiiov  TtaXattov  '^,  xai  Titjaav  xai  fftitpaXxov  pafveaOai  *"  xi  ^uXa  "  6'tiw?  '"  ffuvxdiAW^ 
exopaatofftv  ot  XifirjTEi;  ^^.  'ExGpaffovxwv  5^  auxtiijv,  rjvi^Oiitrav  TiaXot  '■*,  xal  eTiapTjffav  Tiap'  eva  exatnov  xtov  XsfiTixtov  •  xai 
iXiJaEi;  ExeXEUtTEv  /.pEfJtatrOTivat  '"  e;  auTiiuv,  xaxe"!  SEOivTai;  auTOuc  [iXTiOrjvai  '"  ek  xouc  X^6r,T2i;  eto;  ^tooTpat;  '^,  'Ay*'^-^''^'' 
Si  auitSv,  EXeyov  ol  [iaxapto!  '^  •  'Hpa  '"  tou;  o!pOaX(j.oui;  [Jiou  ^»  gt^  ti  opTi  i^Oev  fl^et  ^  pOTiOeici  [aou  -'  '  ^  porlOeta  |j.ou  ^" 
Ttapa  Kup£ou  xou  TiQtTioavxo?  xov  oupavAv  xai  xijv  yrjv.  KpefiaaOe^vxwv  Si  auxwv  ex  Ttwv  p,a<iy^aXaiv,  eveSaXov  auTout;  xax' 
o^Xiyov  -^JtXiIvilEi;]  Ti;  xpoj^iXaia;  -^.  ()t  Sj    [laxaptoi  -^  £ffX(oxe«  -^  ev  t(^   Ppa!r(ii^  xou  Xe£r,TOi;  -^  eXeyov  ^xatrTOi;   auTtov 

*  cod.  ^*"^'  '^'"'-'IJ^*  ij/aXjj.civ  -'.'()  -^  ixay.iipio;  -'•'  llTjYaaio;  eXsyev  ^^'  "Oxi  Ttapa  aoi  ^'  tttjyti  ^w^;,  £v  xtji  (ptoxt  iiou  o'^o'|j.eOa*  tptoc*    j^,' 
''¥»^i^<*-  Tcapixetvov 

(*m.  1.  —  3'  Tdxs  o(?(/.  2, 8,  9 ;  (n,  6.)  TtpoasXOaxe  u.  9  ;  6.  TipioTOi  TipoaeXOexe  l^.  —  ^^  uni.  %  S,  9.  —  "*  ixapxupe?  add.  7-9. 

—  8"*  ydvaxa  5. 4"9.  —  *8  OHi.  5.  —  "  f,u^ovxo  -2,  4, 5.  7  :  xpoariu^ovTo  (3,  8,  9.  —  "•*  TipoaTju-^ovTO  d  ;  oi  ayioi  TipooTiu/ovTO 
4,7.  —  ^"  xai  ff(/(/.  ^.  —  *"'  /.ivr,OTivat  8.9.  —  ■"om.  5;  -afitiptoi;  2,4,  G-9,  —  **  xtov  [laxapitov  •2;  xtov  aYttov  6.  —  ■'^  iSpiav- 
T0<  4 ;  AiAs;  inl  Tf,v  yiiv  2.  —  "  {iy.  lU  ouS.)  auvexpi6Ti  fii'  i^Xou  2.  —  *^  Tipoaeuy^Ti.;  2.  —  *"  (i.  S.)  8.  i.  5, 6.  —  ■"  xal  add.  2. 

—  "Siofi/d.  G.  —  *"  xpiaaOXioi  2,4-9.—  ^'>o»i,  2,5,7-9.  —  "^'  ^^101  2,0-9,—  ^*  eiTto|jiev  2,5,7-9.  —  '•^  om.b;  xai  adfi.  i2, 
8. 9.  —  6*  (ofix  Ji.)  *;xouBa? ;  5.  —  65  (Asy.-paa.)  o»i.  G ;  A.  o  p.  5,  —  °o  e(i£XXExe  2  ;  |i£XXexe  9  ;  Xeyexe  4,  7.  —  "  (5.  utp'  l.) 
Iff  u.  5.  4,  G.  S,  9 ;  atp'  6.5.7:  &f '  ^[xtov  3.  5. 

Niim.  10.  —  '  tuOEaii;  add.  S,  9.  —  ==  •xeXeiSEt  2.  —  =  aipjStJpoc  -i;  om.  6.  —  *  (j3aa.  i^ao,)  ^.  SaSiiptoc  4,  (i-9  ; 
p.  Sii  xij^ouc  2 ;  om.  5.  —  ^  ev  ^  5 ;  (Jt  6.  -  ^  (jwi,  2.  —  ^  (1.  X.)  X.  e.  2.  —  *  ((io'X.-xxi)  e[j.GXTiOrivai  (i.  £!<;  auxou;  xai  6110- 
xateaOat  8, 9 ;  (J..  ev  auiou  e(j.6X.  xai  2  ;  fi.  pXTiOrivat  x.  7  ;  [i.  evejrOiivaL  x.  6.  —  **  itpoaevEyxat  add.  b.  —  '"  eU  «rf'/.  6, 8,  9- 

—  "  (t.  $.)  BHI.5.—  '-  tViaxe  4  9.  —  '^  (=x6p.-X^6.)  u7:oxaio|j.Evoui;  exopaaat  xou-;  XeSTjxa;  4-9;  (xai  iifaa.-X^e.)  e^JiSaXdv- 
xa;  STioxaieaOat  xouxouc  afpoSpdxepov,  da^iiXxou  xe  xai  Ti(aoT]c  T(o  nupi  ^Tiipaivoji^vtov  2.  —  '*  TtiXtv  3.  —  "'  (e.  x.)  ixpe- 
(jtaaav  4,6-9.  —  '^  (xixE"i-pX,)  Sii  TpoytXttov  (xpoyetXltdv  7),  waxe  St'  auxtov  xp£[j.aaOevTac  tou;  ayfoui;  yaXaoOiivai  4,  (i-9. 

—  '^  (5.  ?.)  (J.£'"^pi  Cwffiwc  G ;  ('ExSpaaavxiov-^iotixpat;)  Touxtuv  £e  yeyovdxtov  ev  Tiy^ei  liivi^Oiioav  axuXot  xai  eTictpTiiav 
EvxeuOev  xat  evxEu6£v  yiap'  e»a  Ixaaxov  ti5v  XeSiixtov,  Kai  elO'  ouxcoc  aiSripatc  aXiSaeai  xa^  Tt3v  ayitov  dffcnJa;  TCEpi^tiioavxe? 
Ot'  auTiJlv  T£  ztHi  ^uXot;  avapxTiaavxec,  xaxi  |ii>tpov  toIc  XeSTjaiv  uKsyiXiov  2  ;  (£XEXEuaev-^(ooTpac)  xpe[AaaOr,vai  7ipoaeTa;ev 
etiivto  xtov  Xeorixdiv,  xat  ouTtoc  Sia  xpoytXecov  ■^aXaaO^vai  auxauc  elc  tov  (idXtSSov  ^'(o;  Ctoaxpac  5.  —  "*  (a'JT-(j.ax.)  eX.  0( 
[lax.  4;  ou?.  eX.  oi  (jLapxupec  6;  s-iaXXov  X^yovtEC  5.  —  '"  "HpaiJ.Ev  %  4-9,  —  -"  ■fnAiov  2,  4-9.  —  -'  ^[nDv  2,4-9.—  ^*  T|[j.(uv 
2, 4-9.  —  ^"  (xaT'-xpoyiXaiac)  et;  tou;  XeSrixac  xax'  ©'Xfyov  ^aXtovxe;  (yaXovxEC  2)  Sii  xtuv  xpo^/^tXttov  (xpoy^iX^tov  2,  5,  7) 
2,  4-9.  —  ^'  Tpia(jiaxipiot  2.  —  '-^  j^aXasOivxE;  2,  4-9.  —  a"  (jtoXiSSou  2. 4-9.  —  ^'  (x.  'j.  •!-,)  '\^.  x.  0.  2.  4-9.  —  -^  Kai  0  [aev 
2, 7-9 ;  HEV  add.  (j.  —  ^c  (iaxapnixaxo;  2.  —  ''>  elitEV  2,  4-9.  -  ^'  xt^p  (-^etf)  [lou  a(irf.  2, 4,  6-9  ;  t.  H.  ^(xtov  add.  5. 

Num  9  (Cod.  2).  —  "  oWiinc  j'Hm(«  cojimirt  2  chw  Veiteto,  nisi  quod  loco  (ouS'-[j.oip?)  leijitur  in  2  ouSe(Jiia;  Titareto;. 
—  «  o»i.  2. 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


EX   HSS. 


(ityi 
tuam  maVidaui  ar  menfii^ 


in  ne- 
tiium 

!P  ab 


B  <b^  eoo^.,,  kv.;ov  ^J^^^^^.^,     rafM,am^,o.  conser.a.lt,  ,nl  etlam  tuum  1 


ooAcoryo>f.ov  ..p..s.a>.ato  l.u-i;,  S,  xal  tov  iv  .axia      ip.is  deddorunf 
<T0U  uovov    xa-.    T^v    ao,xic.v    i::;    rV.    xE^^aXr^v    cro. 
^TtitrrpeoEi.  'Ett  Se  ),aXotivTwv  auTWV  TauTa  al  itXu- 
ffE!.?  aTi'  auTtov  ^EeTreTOv. 

11.    \:6  y.T.''.   £1^   TWV    ■JT7T|PST0UVTUV    TOCc    7:301-5;-  II       M  u 

r.uaT..To.:Tupavvou^   o^a.:l  h  h^i^  yZL  (^^^'^"nobro.n  u.uis  scvu.nfium  ju.sis  ty-     r,n..torio. 

.app..;a.a;e;'^.oo,Tl;IavvovS'^^  ';hr.st.anu.n  .■    p.-oda.naviL  Et  jam  libo.-.-inK.       ''7'":  ' 

^'^  '       ^    ^    ^    °    ^^f^av;ov..r,     ii^uo.a..^      ^"t:o  inveelus  in  tyrainn.ni,  dix-if :  O7//7/W»,,  ,7   Ai.hUion.u«, 


xat  c/instmmun 

ramna         ^y,,,, 

profitftur,vt 


co.  xat  .t.,  .at,  Tp:6ot,  (.o.  :i  ,x.pxOpti  ao.,  K^pt.  ^^  ^()f.ot'u>,  ««  xai  o  y.a:ip.o,  "  'Axfva.voc  *>  ueTi  .Zc  ^syLl 

-vouvot,  15  J0vt«v  xtvo^vot,  .V  .p,,.(a„  •  £.'  i).^Q,U,  ^^p  «  ^^o^,,^,,  ,.  ,  ^^^^.^^  ^,^.  ^^^^^  .^^^,,  .^  .^^^_  ^^^  .  ^; 

lotE  o  p„a.x  S«eopto.  «  Xiye.  .ixot.  •  Mi  xiiv  i^„,.ov  S^vafxtv  roO  'KpaxX/t^;  xal  tiv  ,x^y.<rtov  ■A.xX^.tov   x6v  *" 
T,v  uytctv  o    ;^apt:o,..vov  ^^  tr^  oixoutxsv^  ^-^  ,ipov  V^v  ti,  ,.ayt'.,  ^'3  .  ,.,■,  ^^^^^q^^  5,  ,,^,^  ,,  ^.^.    ^^^^^.   .   ^^ 
auasv  x«;  aXuti.t;  xat  ^x^Xaasv  aixoi.<  ^«  1'.,  tou  "  tp,;^^Xo..  XaXaa6ivTt.v  Sl  xdiv  ,^/0.^  5«,  oix  e,..tvev  £v  .ot;X^'6,,tv 

11.  Kai  1  eTc  2  ^uiv  Ttapecrxtixtuv  Sii,a(iuv  3  ^TriWuffEV  xfp  Kupf^  *  xai   eT^Ev  rpi^  xAv  paaiX^a  l"aeo'piov  ^  -  \.\Oee  0  xai 
^^    f^isaveptoTre,  eatrov  ^^C   AvaTrarjvat  ^  'IlfAeic  yip  mpwxpetpoVevot  ^^tptu  «  aixuiv  exoXiaOTifjtev  •   a'!.  2^  f,  «  cr.or.poOi;  >«  V, 

XfOivoc 


-  (eI.  o  X.)    ol  Trdoec  2.  —  33  |„7)cra«  2.  —  «  kAeyEv  rtc/rf.  2.  —  "f-  om.  %  4,  6,  7.  —  "«  xe  arfrf.  2.  —  "  ro5ot  G,  S.  <J.  - 


(i-0  ;  xa^a^^-u-^ovxe.;  5.  -  *»  ont.  5 ;  Sagtiptoc  2, 4,  6-S.  -  «  (tiv  pey.  'A.  xiv)  xou  fxeyt^ou  'AaxXYiniou  xoS  S ;  (xou  *H.-'A.' 
tiv)  xdiv  ^eoiv  x<5v  2.  _  60  ^.^efa^  g  .  ^^^.^^^  ^.g^  _  e,  j^5(piCo|iiva.v  2  :  x=tp'CofX£vou  8.  -  «  (x.  oJ.)  -riiv  oUou(ii/Tiv  4.  ~ 
'3  (laTYaveiac  2  ;  ,xayet'ac  4-9.  -  ^4  T^poffeXOwv  2, 4-9.  -  er.  aixoTc  6.  -  f^"  =v  x.;.  reovTi  ^iatgSoi  «,/rf.  2.  -  ■•t  ow.  2-9.  - 
"  iw;  Tpa);j-Xou  orfrf.  8.  9.  —  "^  om.  5.  —  «0  (x.  y.  &.)  yivoixo  4-9.  -  "■  xoov  7 ;  «'.fioTro'xa  arfrf.  4-9.  —  "s  xaxoupy^oat 
7-^  —  ^^  (i.  11.)  om.  6 ;  e,  ,j.ev  ^.  S,  9.  —  "  om.  4-9.  —  «0  eti  add. 8, 9.  —  "«  (aJ-aixwv)  ai  i.  4i:.  i^  ajx.  .i ;  «I  i.  iTt.  iT:" 
auT.  xat  ETieoov  4 ;  al  a.  ir.  iTtivxwv  «ux.  7 ;  xaiixa,  4ti.  al  i.  iTravxojv  xa-  ETrsffov  S.  9 ;  (xwv  ayfuv,  o-jy.  ejteivev-a  kduv) 
autiov,  o  xa-/Xa!^<Dv  p,(iXi65o<  xiTiv  Xeoi^xtov  uTtexouc  xexeva),i£voui;  toilxou;  a::e'Xtr£v.  Kai  toJxou  yevop,f/ou,  X/youoiv  oi 
ayiot  t([j  paTt/El '  fllTj  (joi  yE'votxo  ^^op-atiat  ttotc,  xJtov  aifJL07:o'xa "  u?  yip  evijfitaa;,  au  [iev  01'  eautou  tiv  xaO'  ^,iiov 
Javaxov  truffxe-jaCwv  xAsov  efavaXoijat  peSouXijaai  ■  6  51  ('hii  6  etotuc  oou  tA  zavoupyov  xa\  5oXto'-p»a>piov  7:Ept-3a.!Tato 
IH-^C,  0?  xai  xAv  ev  xaxiqt  ffou  tco'vov  xai  trjv  iStxiav  £t:i  tr,v  xe^aXijv  «ou  Intstpei^et.  Kai  ext  XaXouvttov  auxUiv  xauta,  o'. 
^tXuaei;  iTrec7:a(rOT)(jav  1^7:'  auTiuv  xai  eSeTieaov  2. 

Nmn.  11.  _  1  om.  6;  ToTe  8,  9.  —  «  Se  add.  G.  —  "  'AyOdvtOi;  ovofiaxt  «rfrf.  0.  —  *  Xptffxiji  4,  0,  7.  —  '  i:ao"(iptov  4, 6-9  : 
OMi.  5.  —  «  aOXiE  4,  6-9.  —  '  iva7:aue?iva'.  4-7  ;  !evaT:au6fivat  xSv  T:pi;  ppa-/u  8, 9.    -  "  X^^P^v  4-9.  —  »  el  5.  —  '"  sT  «,///. 

ini- 10  (Cod.  2). —  '  ai  initionum.  tisque adhanc coeem cum (Uiis codd,  magis eonvenit  %  VidesiaUett.  var. —  -  ejptoaacv. 
~-    nepiexuxXioaev.  —  *  e£75yay£c;,  —  ^  om.  —  ^  ahhinc  rursits  usque  ad  fin.  num.  cum  aliis  codd.  magis  coneenit  ± 
Nam.  11.  _  1  (-,  ,_j  ^^-^^^  __  s  "A0X,£. 


47^  1'KIMA  MASSIO  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 

Kx  Mss.  xai  xuv6?  avatoe'.7.v  ^oeout*ive»,  lox;  Tivo?  oiix  ia?  cft?»'*(«  hn/mdentia  Indute,  (pwiisqu,-  uon  sini;i  no;i  D 
71[ji5;  av£^-?,va'.,  TaC?  utto  tou  -poTayo;;L£vai?  t<.|jig)-  re,ii(l,usrere,addHcfis  a  (,;  forinenfis  sermmtes':' Plus 
ptaL?  urtTipeTOUvTa;  ;  'ETri -nXewv  ya,o  ^[^£^4  ^TaXa-.-  '■'"'"  "os  iwunur  laborantes,,^ii,an  invicti  hi  per 
7:wpTiffa[jiev  xapovTs?.  r.  ol  aT,TT-oToi  0'jtoi  oii  patieiitiam  repugnantes.  Venim ,  ut  fidetur,  ad 
xapTspia?  avTaywvc^^diaevo'.. 'ArA,  w;  eo-.xe,  Tzpo.;  wodiun  lapidis  cel  ferri,  nHflo  sensH  ertja  i.^fa  affi- 
gj^_^^y^,;j(y  )^,;fjo^  :^^  7toT,poj  jjtETag}.ri'J'U  ava'.afl-/,Ta)^     «t/s.  Ipscveru  ([uusi  ox  profundo  liniis  oculis  car- 

nificem  intuitus,  solitisque  usus  blanditiis  : /'jY/, 

inquit.  carissime,  dama  ef  signif.ca  ilUs,  ut  ex 

telwfibiis  ciprdinntur.   Ipso   vero   cxhortalo  eos, 

Twv  ilOMzi-/.  AJtoj   oe '  7:poTpei{^ajjievou  toutou? ',     cxierunl  pcr  toluni  nulla  purle  laesi.  Atl  regeni 

e^f|XOov  "  TO  y.%'i6\o'j  iJiT.-iev  aO'.x//le'vTeq.  Ilpo;  oe  tov     auteni  convcrsus  dixif  :  Xotum  sit  tibi,  rex;  ,jmd 


).ot-wv  itYiiwv.  Ajto;  v^?  -^"•'^  °  '■''■'^  llaTpo;  (j^ovo-  per  omnia  Spiritus  egreditur.  Jpse  in   Trinifafe 

YEVT.i;  AoYO?,  Tzap'  o'J  t6  -avayi,ov  llveufAa  ixniope-j-  ,-elebra(iir,  ef  ab  universa  creafioue  ,idor,ifur.  Qua- 

£Tas."*  oivTpiao'.  U!Jivoy(j.£vo;xal  UTrci-aa-T,?  xTttrew;  propter  ne  hxsita  tardus  ad  inffiyendas  mihi  pu>- 

TipO(TX'jvouuLevo(;.  Aio  [jiti  [x£W.e  Tipo;  Tai;  xmt'  i]j.o\)  nas ;  sed  quod  vis  dtius  delibera,  et  sententiam 

T'-u(i)C'-a(;,  a).).'  S  3oiJAe'.   Ta/Lov   Txefl/auevot;    airo-  idir.  In  menfem  ,;nini  duxi  judicii  dieni,  et   innias 

*  e(i,(.         cTivai*. 'Enl  vap  voijv  lafiwv  tT|V  ttji;  xpiaewi;  T,piepav  in  impios prolatas,  ,piornm  vermis  non  moritnr,  ef 
iTCdwTive.      xal  TTjv  xKTa  twv  a«6u)v  aTretAT,v,  wv  6  o-xwA-rj;  ou  itjuis  uon  e.vfin(juitur,  quos  et  exteriores  tenebrai 

Te).£JTa  xal  t6 -03  ^^o'j  i^iEVvuTa'.,  oij;  xal  To  ^iwTE-  suscipienf ;  hac  via  perieni  ttd  veram  chrisfiano- 

pov  o'.ao£;£Ta', '^  cxoTo;,  kr.i  TaJrv^  0.i).'jhx  T7,v  runifidcm.  W-rum,  Doinine  I)cus  meus,  serva  me, 

^  tiXTiOf,  Twv  7pta'T',avwv  TrtTTtv.  A).).a,  K'jpt£  o  Wed;  quem  exfovea  iniquitatiseduxistiperfamulostuos, 

jjtou,  ^wTov  JJ.E  '*.  5v  ix  ).axxou  avop.ta;  l^f.yave;  o',a  Aciudi/num,  Pegasiuni  atque  Anempodistum.  Ad- 

Twv   7WV   .SeoaTTOvTwv,   'Axtvouvou,    IlTiya^-tou    xai.  huc  oratlonc  versata  in  ore  cjus,  rex  videns  viri 

'AvejATiooLTTou.  "ETt  0£  TVii;  eu/fi?  o'jT/,(;  iv  T{jj  <rrd-  divinani  libertatem  et  ex  toto  corde  ad  Dominum 

pioTt  auToiJ.  h  '^a.iO-vj:,  opwv  ty,v  to'j  otvopo;  evOeov  .Te-;nm  Ciiristum  conversioneiii,  lactns  altoriilus, 

7zappT,T'!av  xat  Tf|V  e;  o).t,;  xapo'.!»;  -p6;  tov  Kuptov  lotus  obri^^uit,  nec  contra  reddcre  voccm  valcns. 

'iTiuouv  Xpto-Tov  £7:t7Tpo^.f,v,  evveo?  yevdLievo;,  oAo;  Deindc  manu  vultu  pcrtricuto  ct  in  se  rediens,  et 

aTieTzay-/,  ,jji-/i5e'*avT','jfj£y;aT0a'.  ouva[jL£vo;.  Etra  TT)  sicnti  pridem  aduiatus  :  £"(/<:'  .sw»,  inquit,  causa 

yet^t    TT.v    o^'.\   ~apaTpt']^7.jj.£vo;,    xai   £'';   ^auTOv  liorum  omnium,  relicto  fe  diuturuo  (enipore  iu  tali 

^J.Owv"'  xalw;of/Jevxo).axeuwv"''Eyw  £!;[i'.,  e»T,^^,  mHifix  ordine.Oporfuerat  cnim  fcad  majora  a  me 

h  atTto?  TouT(i)V  if-avTwv,  xaTa).',T:(Jv  it  h  '/pov'ia  promoveri  et  dignitate  cximia pvovehi:  et  coarijiiunt 

TtapaTauE'.  '*  iv  tt)  Totaur/i  ttj;  ^TpaTEta;  Ta^e'.,  *E-  me  ipsa  opera  von  bene  me  er<ju  te  affecfuin  fuisse. 

yp'''"'  yap  jjie  eTii.  jiEuovt  TtpoxoTTfj  xat  a;t(j')jjLaTt  ae  }*os(ulu  nunc  voram  oinnibus,  nufH  rei  jianrns, 

5iatt()pi|)  avaStSaaat "  xai.   Y^XiyyOTiv  ot'  auTwv  TtJiv  ijualem  militix  (jroduin  (pialemve  diijnitatem  desi- 

epvwv  w<i    oux  ayaO^T);  Trepl  ts  ote-eOYiv.  A'!T7i(rat  deres:  haud   enim    ahuuam  postuhitionem,   quia 

ouv  ^t:'.  rfvTwv.  sv  [jiT,oevt  oetorajAEvo;.  T:o'!a;  o-Tpa-  di//ii,int  laliovihns  fuis  rcmunerddonem  facio,  nulla 

Teta;  tiln 

*  cod.  XiOivo;  =T  "  xa-  uT:o'^epei;  '-,  ¥,  laya  iXwTrou*  '^  xpwtia  ^X^"^  ^**'  '^  ^^'^  otoajiev.  'EjiSXeil-a;  Se  '^  auTiiv  i"  6  ]3u9io(  " 
iAoTTOu.        opix(jiJv  xal  ffT,|j.£no<iaiJi£vof;  auTiv,  XiyEi  ■  T^xvov,  ivayaye  autou;  ex  ^**  Ttov  XeSiiTcov.  *0  oe  ffxa!;  etftovTjuev  auTOui;,  Y.a\ 

e;^X6ov  ih  xaO'  A^Xov  •"  |jiti8ev  iSixTjOevTei;.  AiTAf:  oe  ffTa; -"  eSoTHjev -•  TipAq  tov   ^aivkia,  Xeyojv  ■   Touxo  ^^  jiiXXeic 

■  c<)((  eiSevai  -^  6t[  xayto  tov  XpioTov  Ctitw  'iv  r>l  ypidTtavol  aeWTai  *  eYvtipitra  *  ^*  yap  auTOv  -'',  y,al  i-o  tou  viJv  aiTtft  aTpa- 

syvwpTiaa.       TStlojiai  -",  tov  jjiovov  ex  |xo'vou  IliTpo;  '(zi^ijib^ia  -''  xai  ev  Tpitrlv  ip;(a1;  "^  u|j.voujievov.  "ilcTTe  ouv  -^  xa-jfjj  !jy.i'^<n  xaT* 

e[j.ou  Ti  |j.^XXei?  ^"  Tioielv.  'Eyw  ^ap  £«  vijj  IXoSov  1*)^  fjjiepav  xal  tAv  <po'6ov  tov  xaTi  Ttov  ^^  «ioeSwv  ■  ouai  ^^  To  axoToc, 

C   6'ti  ^^  ou  fiETEyet  ictoTo;  ^  '  oual  to  tcud,  otl  aoSeoTov  etiTtv  •  ouat  t6v  Xtixxov  Tii;  iTroXeiai;,  oti  avE^EpEUVTiTOV  eativ  tq    i* 

paOo;  auTOU  ■  xai  tAv  iruptvov  TroTafiov   auTov  tov   exoeyojievov  touc   atiEfie'!;,  'AXXa,  Kupte,  oioociv  [xe,  'Jv  ex  tou  Xa/.xou 

ivfiYaYe;^^  Sia  Tdiv  .&EpaitdvT(uv  oou,  Tuiv  «Yftov  ^^  'AxivSuvou,  nTjyacrfou  xal  'Ave|XTroSt'(jTou,TouTou  H  eTrtTioXu  euyo|ievou, 

6  poffiXeu;  ioaXeuTo;  ^'^   e[JLetvev  ^"  fotJTrsp  vexpAc  ^^*,  ^etopiLv  Tf,v  toO  ivSpoi;  OTopyriv  xal  iTtovotav  *".  EtTa  xivTjOeU  « 

•■  coii.         pooiXeu;  ■"  xai  Siaoetoa;  ii-j-.vj  ■*-  xai  Tptt};a;  ttiv  oij/iv  «'JTOu  ^*^,  ExaXeoev  «utov  xai  XeYEi  auttf»  |j.eTa  zoXoxEiai;'  *   Lyni 

X(i)X«>tetac.      ^\^i  f^  aiiio;  toutiov  "'*.   A'ti  eiooti  *  ^^  oe  TOOouTa  eTr,  TrapaiJ-evetv  Tf,  oTpaTet';?  ^"  oou  TOuTifi  ■  e"/piiv  ■(■'^P  P-^  ^'^'^  7rpoxoTrT|V 

*  rW.  oe  OYaYelv  ■*'.  Kai  Ti  vuv  TiX£Y;o;  |i.E  ini  -svTtov  6'ti  aypvjOTo;  eli;  0=  eYeva[jLTiv  '*'^.  AiTTioat  ouv  l-':  TcavTtuv  Tiotav  orpaTEtav 
£303,  opi-pn  '  fJ-^ 

4,7-9.  — i>om.4,  5,  7-!».  —  "  (x.  u.)  ow.4.  —  '»  iXiowexo;  4-6,8,9;  dXwTrou  7.—  >*  Vi|jLef;.  — '^  eU  5.  — '*' ai-ctj'  *.♦»"■ 
-  "  (o  p.)  oHi.  5.  —  '»  (av.  ou.  Ex)  avayciYets  au.  iTT*  8, 9.  —  '»  (t,  x.  6'.)  oih.  5 ;  t.  xaOtiXov  4,  ()-9.  —  ^o  (Au.  S.  o.)  i^ToOei; 
0.  au.  5 ;  T(>Te  oto;  q  jiaj-.ipto;  'Aij)0(ivio;  *  touto  y"P  ^v  ovo|j.a  T(p  Sij|j.i([J  S,  9.  —  ^i  eowvTierev  4-9.  —  ^^  oe  a(/U.  7.  — 
""  (T.  \i.  i\.)  fvtoo-dv  oot  eoTio,  <o  paotXeu  8,  9.  —  "  Iyvoiv  8,  9.  —  ^^  auTffj  4.  -  ^"  xal  outov  (auT(|)  4,  7)  Trpooxuvui  4-9.  — 
3'  YevTiOevTO  'X  —  ^^  (t.  i.)  TptoSt  4-9.  —  «o  oiii.  8.  9.  —  ^"  (x.  e.  t.  ji.)  t.  [jl.  x.  e.  8.  9.  —  =»  oe  7.  —  '^  tov  4-9.  —  "^  0'"- 
1-9.  —  ^*  t6  isto;  7.  —  ^''  (ouai  t6  7:up-avf,Y«YE5)  ''*''  ^  ijxioXt,^  oTEXeUTTjTo;,  /,ai  oxaTaTrouoTOv  if>  iiup,  OTt  oooeotov 
EOTtv  ■  xai  Y^p  iT0Ta|j,6;  Ttupi;  7Tpo7ropeud[jLevo;  (£'|j.7rpoffOev  6)  tou  xpiTou  (XptoTou  4,  7)  tpXoYiCet  tcovto;  touc  aoeoEiC 
e/Opou;  auTOu  (auxou  om.  5).  'AXXi,  Kilpte  6  Weo;  jjlou,  otoodv  [le,  5v  ex  Totj  Xdxxou  ttj;  ovojJifa;  4vTiY'"'Y^*'  *"""  " 
'9  (t.  o.)  o»i.  4.  —  3-  iXoXo;  4-9.  — ''"  EjjLevsv  ij.  —  «»  e^eoTTixw;  4-9.  —  «  (x.  o.)  Tcpo;  tov  XpioTov  xoi  tou;  aYt^'^':  =*'^'^'*'^ 
4-9.  —  "  (6  p.)  oHi.  4-9.  —  "  ouxov  9.  —  *"  eoutou  7  :  on,.  4.  S,  9.  —  "  (6  01.  t.)  ot.  toutou  tou  SpafjiaTo;  5.  —  *"  e'^««=' 
5,  S.  —  ■•9  seqmtntur  duw  roces  dubise  hcthnis  in  h.  —  *■"  0:^0^«^^'^  ^ :  hinc  gtiwdam  lectu  difficHia  i»  "1.  —  **  EYevofitiv 
4,  6-9. 

^  (x.  a.  I.)  [jnoavOpiuTcE,  —  *  pootXsu;  ndd.  —  '•z^i  'AtpOovttfj,  touto  y^P  •'ivojio  add.  —  ^  ex£ivt;j  add.  —  '  oni.  —  **  ol  0^'»' 
ndd.  -  »  xoY^  nt/rf.  -  "•  k-KO  Tou  vOv  orfrf.  —  »»  (Tcop'-6X7ropEtieTai)  wm.  —  ^-  oni.  —  '>  StoSsxetai.  —  '*  ^0''  ^«"5'^"'' 
nrf</.  —  'f'  fiTiSe  xav.  —  m  YevoVevoc,  xoXeoo;  auTAv.  —  "  scpri  nrf*/.  —  's  oin.  —  '»  (£.  y .  tc.)  tooouto  eTTj  Trapoj».^vEtv. 


BX    MS-^. 


DIES  SEGUNDA  NOVEMBRIS. 

XV  i^a/.,..v,  O.O..  cfi/av  .iv  KO..V  .0.  xal  ^^     miic^  dl^^'  1  ^i:^"''^"^^^" '■econ.Chnsti 
afiOi6r,v7:oiO'jua',,lvuT,oev;Toivao'rou£vo-2i  ■A-,^       f^../;.,.    ■    *      "      '^""'^  i/radum  qnem  rapessere 

aa^v£To;^«f:)a.aaO,T    le.iQs^ov-fcI  W^  r        ^  ^^^'?"*'"'^  ^'^'-^  ^^ntentian,   audivorat 

v.v.,T^o,.,v^o,:a-^i^-^    :::';::!: :/::;;:^:r--^-'-''''-- 

-oXijeXedv  aou  o-voi^a,  xal  awejw  ^e  o,,i  T:avTOi;  sv 
Tar?  ^..uepaLq  T-;^;  ^w-;,;  jj^o^,  vJv  Te  xa-:  e-;  tov  e"TieiTa 
a''a>va.  'AfiTjV. 

^.£    l^o-'.<^vxaxu,v.^vE..  ..(x=<;oLe,rpa;a,.-„vxEXEU-      „,«,«om-   „,«?<,,■„,„,  „„,^,  „„   ^i/s-  ,■„/„/;    /,  ',  "»;- 

^a;::::^K;ri^tr^':: :  3irr^^^  rf  ^"^"  -"'^^^^ '"-™'  "^"^™ "i  -'-."- 

-r^^A  loZt  r.     '^    '^l'"X  ^"■•4^'"™'-»'     '■'■^'"■'''  ""'""^  ^»P»^^i  invkfe  socundum  no„K.„ 
-L.!^r    '^  -      ou;  a,Tv,,Tou,  ,.a,=T..,oa5,  xal  t^     rcs  el  collo  eo,-u,n  illac-imalus  audivif  ub  i„,i   ■ 

- .  -tre.'r"  -"T"' ■  '^'^='^r'^. "''  '''^'•^^'  ^''■'- "•''■'  ^'■"""•' ^-''^"■"■"""  '■-'"""■"  '■"  '«''■"• 

a..«,  axjr,xo£v       Ei.a  tov  To,tov  xavaAa6,„v  i-,  ,;     lari  eum  prsstitutum  fue,-at,  capite  a.upulitus 
.?ay.a.6^,.va..  .poo..,o,..,.o,  .V.  xeoaX^>,v  a.o.^ed;,     a,risto,  omnium  capiti,  preti^sa,!;  su^numt,:,' 

.a^6:-o''orrr-"''  '^ ""  "••""""'  ■■".""  *■■'■''•■'■'  "■'""*■'■  '^'"■'^''™'  '''">  i»' i'''  '^■■«"'- ■'»»="  >-eii- 

xou:«.^-..  >.  ,       ■"'  ^■f'-^^:-''"^'-  ;°  '"■'  T''  "T-  ''"'"'  ^'•'^'""  Portantes,  sindone  ,nunda  invoiutas 

xo^...av.£ae'..|a.,ov,xa.,..voov.xa9apaeaicrav.s;''  in  sarcopliago  deposuerunt,  p,-ffistola„le,.   nuo- 

:.     i'  yk^^Toy.otL^.  a^efjsvTo,  arexoe-/d,usvo..  xa!  t<Jv  que  consu.umationem  marty,-,,,,,  ante  l,u,„.   i„ 

^fo  m^oti  iva«/.ouvTo,v  napT.jpuv  t->,v  -i/.doir,...,_  certamen  ingressoruu,. 

crxy-'"'  ';rf  r^  T'  y'"'':-'°  «*  ^•r'""  ■a?»^™^  =^-«  "?«<-«  p,,^^,-  tv,,p.,.(.v  ^ir^ 

Ka,  ,S  ov  o  p„>X.«  x4  J|.„ateov  ™  ,^<  ei,  .Xp,„i,  ,,„„,  „;„;  5._  ,.,„  ,,p  „ex,oXi™p,  .  .WSiv  «»  ,4v  ,xX„„- 
Tpiy,X„v  xa,  S„,e„',.p..„v  .ovxov  •■,  J5o,  ..,./_i„v  i™„,...  '0  Si  i^.o^  •.4yeo'v,o,  .fe^  ■  AeiSa  .0,,  KJp,t,  ft,  4.«,ov 
ovxa  aco;«  -  ,.,  xa-ri  .4  ™Xi  »,«  ,»■.  •  xal  .W™  „.  S,i  :xav,6,  .aax,-  ,«  V^P«  "^  ^5.-  ^u,^,-  p„„  xzi  ,U  ,oO= 
ti.eAAovta<;  atwvi<  ^*.   A|Jijv. 

-         12.   l\pa<peic  3e  I  6  iyo,  ■A=fOo'v=o.  ^  Trpi,-  Toi;  iyio^,  eT^.v  K.'p;o;  ,xoo  x^c  7;aT£p.,*,  ^ij  ,.^^,0^«'  ^ou.oiv  xaxoiv  •  m/. 

a.v  sU  ^t^ac  oceupa^afxnv  x£Xe.o>evo<:  ■  «X/i  Tr.p.xaXeixe  ^  Tiv  Weov  {.Tiip  ^^oC  •  rao.?  *  yv.,p£aa,  ^5;  e>poaOev  -coG  ^«pEC. 
Pti^«o,  to'.  ^eYdXo.  xal  (poSepoO  «ixoii  ^  Qi  Si  «  «yioi  ^({pTupec  '  eT^v  «ixv  •  EiO'J(A£i,  i$,X^i  -  .,„i  ,j^,  ,^.„.,  ,,^ 
YEVTiQviTa,  ao(.  nX^jv  T»iv  oSov  xp^xoc  TiopEi^T,,  xai  e^:;fou  '^nip  f.puiv.  '0  Si  8  fiaxiptoc  'A-^Orfv.o?  -epiTrXaxel;  xaxo^ft^Kv» 
Toi<;  iytouc  >.=ti  IxXotojEv  iTiiivu)  aux<5v  >f.  Kai  eItiov  a6x(i.  ol  iyioi  '  EEpiivT)  aoi  >'•  xal  TipoxEiva;  13  _^^  -p^f^jjX^,  ^ '„5  la 
«TT^Tefiev  a.ixou  »  t^jv  xeoaXiiv  «^  xaxa  xijv  xe'X£oatv  "  tou  paffiA^a.,;,  e"e(o  xetx^wv  ".  Kal  eXOo'vx«  '80;  ^p.„,a,oi 
«ruv^uireiXav  xo  ffwjAa  aixoi;  sv  cr.vSo'v!  xaOap?,  /.al  i7Te'6EvTO  aux4v  '»  Iv  yXojcffoxoiJK^,  exSexo^evoc  xai  twv  i'XXo>v  ayfuv 

"  (a.  C.)  0»i.  4-9.—  fio  om.  4,  7.  -  <*'  i^av  S,  9.  ~  «  agiov  ij  orfrf.  9.  —  63  ^0115  o_  _  64  i;,oXafiSive[c  4.  _  gg  o„,.  7,  _ 
"'  (C.  X.)  om.  4-9.  —  ET  Sivp  5.9 .  SJvaaoi  5.  —  ea  ai-orj  ^^^/  4.9  „  oe  ^„,  4.9  _  eo  ^oj-o^  „,/,/  4.9  ._  01  ^5  .^  j  jy^jy, 
TTiixoov  4-9.  —  83  (ft;,^^^  p  _  83  (^   .j_  ^J  ^^  .^^^^  fjfjL^paic  4.  e-9.  —  8*  (TCaaac-alwvac)  el;  t&o<  atoiva;  twv  aliAvwv  5. 

Num.  12.  —  1  (i;.  g.)  ETxa  tr.  4-9.  —  a  (6  a.  'A.)  om.  5.  —  '  TiapaxaXsffaxe  6.  —  *  oViio;  3 ;  Vva  4-9.  —  "  (x.  y.  ai.) 
xpiTou  5 ;  X.  opixToo  4,  7-9 ;  x.  xptTT]piou  6 ;  (tou  p.-au.)  xoO  ii.£yiXo\>  P^|JLaToc  xo5  o.  ai,  3.  —  «  om.  5.  —  '  0»«.  4.  — 
8  (  0  Se)  Tote  6  8, 9.  —  b  xaxa.f iXijdev  G.  —  i"  (e.  au.)  «m.  5.  —  >'  t^xvov  acid.  4.  7.  —  »«  iTreXOwv  eU  tiv  xpoxefiwvov 
"lonov  irpoeTEivev  .5,  8,  9 ;  aT:.  elc  t.  w.  xdrov  6  iyioi;  'AyOdvtoc  xpoexeivev  4,  'i,  7.  —  '»  xal  arfrf.  4-9.  —  '*  oin.  4-9,  — 
'^  6  aTtexouXaxtop  arfd.  3 ;  aotou  6  (iTTexouXoxajp  add.  4-9.  —  '*  x^Xatriv  8.  —  "  xsr/div  4-8.  —  '"  iTreXOo^vxec  4.  —  '»  aito 
4.7,8;  auxtf.  3,5,9. 

(oi'  YO    '"^ai   oux   fiv.  —  "  (ev  ^.   o.   y.)  xaxi  yip   xa|jiaTOuc  Xa(jioav£ic.  —  ^^  (o-ffxpaTiuiXT)c)   o   ayioc   '.VspOovioc.  — 
«TtouSaCwv  arfrf,  _  2*  oHi.—  *^  (ev-eativ)  Souvai  (loi  au  ou  ouvr,  xoti.  —  '«  aa~XaY^voc.  —  *-  (xouTO-auxijj)  elTtsv.  — 

Niun.  12  (Cod.  2).  -  '  xal  add.  -  »  elTrev.  —  »0»».  -  '  (ivT,aOijte.  —  ^  [jiaXXov  flrfrf.  -  "  Weov.  -  ^  Kai  oJ.  -  »  'Af  Orfvie 

(idd.—  9  cv  elpTjvTi  «(^rf.  —  *°0>ii.  —   "  (tui  cpOov^j--/ipiv)  fiaxapto;  'A»Oo'vtoc.  —  '^  TTap'  auTiuv  ixrlxoev  orfd.—  "  (ir,  a6, 
a>c.)  (,„,. 

Novembns  Tomus  I.  60  ANNOTATA 


KX    USS- 


474  PRIMA  PASSIO  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 

D 

ANNOTJTA. 

a  Hic  est  uniis  ex  iis  locis  quos  in  Commentano  diximus  festem  indicare  ocithitum.  Sauctonim 
enim  corpom  fnisse  id  t/tiones  extractos  ex  i(jne  ardente,  et  vincula  ipsorum  dissoluta  fuisse  iit  dissol- 
vitur  cera  in  igne,  jirzterquam  quod  syre  quis  fingat,  is  modu.^  loquendi  est,  qui  aninium  rei  noritafe 
nerculsum  indicet.  Si  rem  fingere  voluisset,  rupta  potins  vincida  dixisset  auctor,  quam  Uquefacta. 
Corpora  autem  ustulata  atque  ex  parfe  tifionis  ad  modum  scintillanfia,  tam  cruda  res  est,  uf,  nisi 
visu  perceperis,  vir  animo  concijnas. 

b  £!x  koc  loco  et  aliis  similihus  patet  sanctos  martyres  fiorida  xtate  fuisse. 

c  d  Locus  liic  notatu  diqnus,  oh  singularem  decepfioncm  qua  heati  marfyres  crudelis  tgranni  sioti- 
ditafi  illudunt.  Acindgnus  enim  :  Nos,  inquif,  unuin  Dcum  in  ccbHs  novimus,  et  ipsi  soli  servimu.s. 
Cui  tyrannus :  Et  ego,  ait,  non  aliud  quid  praecipio  quam  unum  Deum  adorare  ac  venerari.  Vnum 
Deum  verum,  dixerat  Acindgnus;  unum  deum  ex  multis  intelUgif  Sapor.  Quare  observare  licef  apertum 
mendum  irrepsisse  in  exemplnr  Venetum.  Quomodo  enim,  quum  ufrimqite  deunodeo,  non  de  phtribus 
diis,  sermo  esset,  sanctus  Acindynus  interrogare  potuit,  ufi  in  exemplari  Veneto  :  Quoinodo  nos 
sacrificaro  jubes  et  oumu.s  diis?  Qui  error  a  reliquis  exemplarihits  ahest.  Quseri  potest  euinam  deorum 
Sapor  .<iacrip'carijusserit,  SoUne  an  Jovi  Persico?  Fufaverim  Jovi :  nam  Sapor  hanc  quam  putabat 
marfyrum  ad  idohfafriam  conrersionem  Jovi  atfrihuit,  exelamans  :  Magna  virtus  adorati  a  nobis 
Jovis.  Qitare  in  temphtm  idolorum  iugressi  sancfi  martyres  ilhtd  idohim  quod  Sapor  coli  Jusserat, 
orationifjus  suis  dejieiunt.  In  variis  Actis  martgrum  Persarum  variis  diis  sancti  Utare  Jubentur.  Acta 
sancforum  martyrum  OrienfaUum  (ptx  edidit  Assemamis,  numina  qum  marfgres  adorare  cogunfitr, 
B  enumerant  przcipue  :  Solem ;  Solem  ef  Ignem ;  Solon,  Lunam,  Aquam  et  Ignem.  Tamen  ef  aUoruni  g 
numinum  subinde  faciunt  mentionem.  Apud  Georgium  Hoffmann  (1)  leguntur  excerpta  Actorum  Mar 
Muain,  quem  Sapnr  Jubet  litare  non  nwdo  Soli,  Luna:  et  Igni,  sed  j^rieferea  magno  Deo  Jovi,  Nahitidi 
magHte  dete  tolius  terra^,  potentilms  diis  Bcli  el  Naboni.  Cfr.  ihid  excerpta  ex  Acfis  Mar  Sahlia:  (op. 
cit.,p,24)  et  Historiam  Sahhse,  paganorum  apostoU  (iind.,  p.  72).  Legi  omnino  merentur  dissertatlun- 
culz  (h  Bedukht  (p.  128-130)  ef  (h  Nanai  (p.  130-101). 

e  Ilas  sunf  qutts  in  Commentario  diximus  suspiecfas<iue  hahuimus  ad  singulorum  Sanctorum  nomina 
propria  allusiones,  quales  vel  cceUtus  factas  num.  7  auctor  attulerat,  aUas  deinceps  allaturus. 

(1)  Ausziige  aus  Syrischen  Akten  Persischer  Martyrer,  In  Abhandluiineih  filr  ilie  Kunde  des  Mori/e>ilande8,\.om.\ll 
(1880  Lipsis),  p.  28. 


CAPUT   TERTIUM. 


Saneli  niartyres  in  saecos  niissi  el  in  mare  prtecipilati,  servanlnr 
eoelilns.  Quatnor  tortores  in  mare  missi,  credunt  in  Christnni. 
In  senatu  Elpidipliorus  aliique  cum  rege  disceptanl  de  causa 
martyrum.  Martyres  a  serpentibus  et  feris  servati  virtule 
anii;eliea,  landem  duci  jubcntur.  Senatoruni  militumque 
martvrium. 

'0  OE  ToSzpo;;  la6wp'.o?  •  Mh  vofjLLi-f.TE,  o-f;7l  Trpo?         Pessimus  autem  Sapor:  Ne  arbifremini,  ait  Mnrti/res  i» 

ToiJ;  kyio-j^   auvTOjAtj)  .SavaTtjj   TiapaSoOTiva'.,  xaTa  tid  saxicios,  breci  morti  vos  iri  traditum,  sicut  qui  m(irej»xr' 

Tov  TipoXaSdvTa  "AcpfJdv.ov'  xaTx  |jLi.y.pov  os  xal  Tc.xpo-  prsecessit  Aphthonius ;  paulatim  enim  atque  acer-  ^^j-,,„gpr. 

:£paL?    fiaTavoi;  Ta<;  uapxai;  ujjiwv  ava),wa-w.  Kal  hioribns  formcntis  cttrnes  restras  consumam.  Jus-         ^.^,; 


yf^     "    "  "  AphthoBius,    ;;;;;;;;,. 


13.  '0  oi  paotXEUi;  xaliaaq  tojc  a-^lo^z  ^  eTttev  '  a-jioli;  ■  'ExXeEkjOe  Ik  tou  xti^ouc  t]  ^  Tr,v  ^(.)f,v  l^  lov  Savatov  *. 
Mi)'*  votxitTTiTE  tiv  (ruvT0[jLOv  ^ovaTOv  ^  Tou  7rpoAa6dvco<;  luyslv  •  aXXi  ^  TTLxpiIn;  avaXiouu)  Ofiiov  -.k  ff(o[jia-ca  **.  Kal  ExeXdu- 
oEv»  (iooxwuc  '"  ^uXaxa?  i\ii^^ai  ^\  xal  pX»i6^vTa5  outou?  "  ^[^^5^x1  tU  t^v  ^aXaaoav  '^.  BXT,e£VLa)v  U  auxaiv  ev  t^ 

Nam.  13.—  >  {'O-iYious)  Tote  6  p.  SaSiopioc  x.  Tzpoz  Eaux6v  t.  i.  [jLap-upa5  2.  —  -  XeyEi  2,  4-9.  —  *  {^^-^  ^'* 
Ta/ou;  2,  S,  9 ;  Ta^u  7  ;  ex  t.  t.  4-6.  —  *  ujjlwv  add.  5 ;  xat  X^yei  7:p4s  touc;  ayiou?  add.  4 ;  xai  Xey.  TraXiv  Trp.  autoC»; 
add.  6 ;  xai  Xe^.  iraX.  iip.  Toic  0-^.  add.  7 ;  xai  TraX.  Xey.  itp.  auT.  add.  8, 9.  —  ^  Se  ^ip  aiM.  2.  —  "  (t.  ff.  5.)  ffuvTo(*V 
«aviTtjj  2.  —  '  axoTiE'Te  6'ti  add.  6-9  ;  to5to  -^vaiTe  6ti  ndd.  5.  —  ^  (TrixpuJc-tiaijjLaTa)  zi  aa)]xaTa  £)[i(ov  xai  [isti  iroXXic 
Tic  aLxiac  avaX(u<j(o  5.—  «  xeXeiie;  5;  xeXeiIel  6  paffiXEu;  Saoiopioc  6-9;  (tou  7:pGXa6.-£xeXeuci£v)  xai  X^ysi  :raXiv  6 
paoiXeu(  SaSwpioi;  4.  —  ^o  [jloV^ou?  4.  —  "  A^^Oiivai  6.  —  ^-  (p.  au.)  e[j.6XTi&ivTa?  eli;  au.  6  ;  p.  eic  ou.  to{>5  aYiou.;  8, 9.  — 
»«  (tou  TTpoXaS.-SiXaoBav)  TrapaSoQiivai  xsTi  tov  TrpoXaSdvxa  'AoOovtov  •  iXXi  axOTte-Te  ^Tt  xaTa  [j.ixpiv  -ixpoTepaic 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


475 


'^^''""    ^'!!!:?i!!™"'^'!'"?-^*-ndidaveste 


,.o_voG..  .p.aiv  dyyao.,  i.i  ™v  iSi^v  ™p,.a-  resplondctibus,  ambihm^r  sn,r'™'""   "'"' 

.OUV.S,    „.   .V  xa.  o«pp«yev.s,  ol  ^aaxo.  .oi,  discissis  saocis    an  tos    e    arunl  h^  '^'i^^^:  m 

iyiou?  aSXaSEi?  oiEtr(DravTo,T?,?  3a).a,TT,q  J-eiara-  niari  oduvnn.nt  T          *'''™'™'  'mniunes  ot  ex 

^VT..  '0  0,  T.pavvo.  TO  .apaoo5ov  toD  ^a.^olo,  m^:™    d  ^  oS^r^lt^^r^""''™-"- 

.po  Ja,Ob  l-  a  J.  .^;  .^pa,  .10^.^2^^.  s^d  e4XTuw':'rr''":  r"'"'  ""'•"*'" 

Ta  TO-.aOTa  x«QuTcoupvoOvTwv^-Da~.M-nv  -ir  -.cr  1                ^^^'tuni.JUbet  nulites,  talisoperis  subdo- 

..oT,.o.vTa,  a.T^. ij,::::,';:;- 1^  s^cs^rti "'^-'^?-/"- »'-  ■- 

va...  •ATropoLTTTouevwv  Sk  a^Twv  ^a^v  r> -;,v  ^.  fi,!^  P  '^'unaum  jaelan.  [p.,  quum  jactarentur  (omnt 

^      i,,:-,-.   ......  ..^.     -'  .^^^T--^^^.^'-  ^^^«'-  ■^='  exclamabant,  suscipe  animas  nostras,  Uc  laboran. 


credentes  in 
Christiim. 


'cod. 
auTuv. 


TOL.?  oouXou^  crou.  ToJ;  oe  zepl  tov  fjLaxapiov  'Ax-lv- 
Suvov,  n-r.yacrtov  xai  Av£|x-do..TTOv  r/]  elpxr/i  rapa- 
T^eji^a;,^  toj?  -ndSai;  a^Twv  OL:rtoaXi<7^^oLi  t^  Cu^^w 

TipotreTaqev. 

14.  DepiXuTioq  5e  yevdfxev&i;  6  ooXwyvwjjLo? '  |3aTL- 
Xeu?  >=  oJSe  Tpocpy,^  l^eTaXaSewrjvecry^eTo,  dXX'  aOpoi- 

"^f*'  pvxbeo, 


num ,   Pegasium    et    Anempodistum    custodi» 
transmi.ssos  pedibus  suis  ligno  consU-ingi  Jussit. 

14.  Tristis  autem  factus  a  dolosi  animi  re.x  iicc 
cibmii  sumcre  sustinuit,  sed  congregatis  omnibus 
qui  circumdubant  ipsum  magnatibus :  Qua  ra- 


Uex  ciiiii 

maytiadhm 

coiiqim-itiir. 

Cuirespoiif/it 

Sfiiatorum 

firimtis 

Klpidiphonis 

rjiisque  tloton 

(iftfi/it. 


pu6(j>    E^civT)  "  auToTc  »5  avioc  A(B6o'vto.;  cuv  Totffiv  &yyilaic  >-»^«.,«    -  •  ,      „ 

:  r°  °";'=  '.":■  !;'p^«'"- "-  ^■^^"-■'  ^^'nxe:::.' .w,o„->o„  ^srzM:,»:^ "?.;:: 

P.6.  xp.Co,Ta.  «  «l  X  V,Ta,  •  A^f ,. «,  .Xp,.^  «  „  ,„,,^,,,  .  ^,,.  „_  ,  ..,  ,^^,^,,^  ^  T.eX,,,.,„.  «"  ,.,, .  J^ 
r,  .^-"-^f  P-P-'  '-;"  "«V  ,..l  4,5;  i.  4,  ,x.;p.,  „1  ip.O;.i,  ,J....  K,i  „5x,«  epp(«,„v  .  i,  ,^  a„0,i,  ^x, 

^;i;;if»  •:  :;a;  r  "^ "  ™"  ^^"=  ^^""^- '  -'  "-'^^  ^-^-  ^-^'""^"•'  -> -^  -^^- 

14,_  •A„aOo„  oi  ■  6  p,„Xei(  £.  ,^  ^,XaT,V  '^  ^lSi  =  i»„<  1  y,^iy.,.,o,  i,o,^<0,  »  •  i^iU^,..  U  »  xA^Oi.,,  ,„« 
^=p.  avTiv  |xep„i.ac,  x.i  '  ?>„„.  fp;:p„Oe.  al,„5  «  x.l  »  X.V"  ■>«"-<  •  T(  Ev.„„5,„,«  10  x,p,,r<x.,<  ,,„,  tS  yOl: 
EXOvtec    T,,   xe,pa  "  £Ki  t„0  ,td^aT„5,  ,o  xaOdl„.j  |.,8s,  XaX„o,T«  >=  ;  'ETT^xaipe^Oi  ">  n„,  f,»'.,,  ■•  ,i|i.„„,  ;  Qi^ 

&•>  T(? 

C    «'^xou;  £^6X^e.vT«:  Tfi  .SaXacrcrri   ^Tropi^TJvat  2.  -  "  oi^O,)  2.  -  >»  (Xeuax.-iTii)  XE.X£.(zo'vo..t.  irl  xiuv  iSiTcuv  -2  ■    p 
M.5tEt|^ovo.atv,  otTtvHc  T,,,.,T.i.ou.  i.  i,  5,  6,  9 ;  XEuax«|x<ivot,.tv,  oVt.  TTsptE.  ^,  7-8.  -  "«  (x.  £.  a.i.)  Tr.ptT:«o!;vu,  if  o.^ 
2.  —  "  3uAixou<:  4.  -  la  my^-^o',  au^oic  4-9  ;  £$7]'.  au.  ttj;  ^aXioTr);  ieXagET;  2.  -  >"  iStXT.O/vra;  2,  5-9  -  20  j^^-e  g  _ 
«  vo:/,«vTa<  5;  voi^aavTS^  t4  9.  4.  «-9.  -  =^  dc  a^-.oi,  9.  -  =«  iXXi  2.  -  "  {auv-5aXi7.rO  £v  T^i  5=.Xa«Tl  <^iv  xo7c 
ctyY^OLc  tlc  eitt  ^Tipa;  T, ;  cj.  t.  (i.  eTii  ttjc  ^aXiu^tic  &<;  in\  lnp.  8,  9  ;  <r.  x.  i.  ^v.  t.  .5.  &i  ^nl  ^Tip.  2,  7  ;  a.  x.  i.  l.  t.  5 
<^?Sta$,ip.  5.— s-^tV  yJiv  2-9.-2«Tai;Taarfrf.4-7;  ('Axoui.-pcKj.)  'A.  Si  Tiuraip.G;  '0  Se  p.  i.TjSTa  2.  8,  9.  - 
^''^  tiit6  T(3v  oTpaTiwTwv  rtrfrf.  2.  —  28  (,„(.  4^  7 ;  i„i  ^(5v  <jtpaTiu>T(Sv  odd.  5.  —  20  (^^  oij^)  (,,„  4  _  ao  y,^.^^  .^^j^  TTpoara^v 
auToG  arfrf.  2.  -  31  (t.  <t.  £.)  £.  T.  ff.  5.  -  83  {xe'p.-5tal)  xEipoi^OTrTie^vTsc  4-6,  8,  9 ;  x«p.  "«'(  2.  -  «  ^fia^je^vcH  3.  - 
"*  (ev  T.  p.)  Ev  T^  BaXiatr^  2 ;  etc  ttjv  .^aXasffav  8,  9.  —  sr,  Ktip,e  j3a5iXeu  arfrf.  7-9.  —  »«  {j.  ai.)  au.  jixxoic  8 ;  au. 
a<ixxouc  9.  —  8T  pX^ieijvat  5.  —  ^a  o„,.  4,  7.  _  aa  i,.fiX£!rov  4-9.  —  **>  (Kal  iTroxptOEtc-auTo-Jc)  owi.  2.  —  "  (ziat.-pif.)  t. 
Tov  aptO|iov  E.  ^.  5  ;  tov  apiOfiiv  t.  e.  ^.  4, 6.  7  ;  t.  Eppi<{-£v  8.  9.  —  "  aiToO;  «rfrf.  4-6,  8,  9.  —  "  (A.  X.)  'Itjooj  XpiTzs, 


•  <-o,/. 

2R(ilX»aov, 

•  mi. 

•  cod. 

EptfTjoav. 

•  cod. 

IVVOUVtEC. 


.ov  apiO[iov  T^TOapec "  £TT£(f(ivouv  XsyovTec  '  Kiipie  'iTjaoO  Xptirti,  ttuv  Kt/ifiijfiuiiuv  uv-jin-.iLJuis,  vtsat  ta  Ttvfc^j^aia  Tjfi,tuv- 
xat  Taic  ei^aTc  T(5v  ayitov  (70u  (laptijpwv  ta$ov  xal  ■^{jtac  el  xal  iva^touc  ev  xXTJp^f'  xat  ipiOfjKj»  aiToiv  2.  —  *»  (*Ex^.-pa<r.) 

0  6£  Trapivojioc  paffiXeuc  exAeu(TEv  S.  9.  —  ^"  (eyxX.-pXTjO.)  e[iOT,0^va!  xai  iaaaXKiO^vat  aitouc  5.  —  *'  ("iLx^Xejaev- 
CuA(|j)  I  oo;  oi  iyiouc  p-apTupac  ev  t^  evfiot^pa  EipxTji  TTapaj:£[n|/ac,  touc  Ttdoac  auTiiJv  iatpaXioOfjvai  ttji  StlXqj  ■npoaeTa^Ev  2. 
Nnm.  14.  —  1  ('A.  Se)  Kat  i,  8,  9.-2  (ev  t^  tt.)  ^xot^iiieTi  4-9.—  »  [itjSevAc  4,  6, 8 ;  fiTiSev  9.  —  «  om. 4.  —  »  om.  4-7 ; 
TTp(oiac  Se  y^"'°K^vtic  avaariciTTi  Tou  uttvou  8,9.—  «cmh.S.  9.—  '  IXOo''rtec  atft^  5,8,  9.—  *  aitoiv  9.  —  "  orn.  7.—  '"  ivvo- 
ouvtec  4-9.—  >'  (Tf,-;(^eTpa)  yeic  xat  TptTTjv  ^fiepav  tijv  -/eipav  (xE'!p=i  *•  ^)  sV,<*vt£C  4-9.  —  >'  Ta;^»  ct/rf.  8,  9.  —  '»  'Etti-     ■ 

vatfleTe  Q  li  ..;3D-..  n 


Nam.  14  (Cod.  2).  —  '  om.  —  ^  iviijvuToic  eTrtyeipiuv  add.  —  '  aitov.  —  *  (-ofqj-YtvETat)  eTTrev  •  Ti  tvvoouvTi;  -apEfftr;- 
xate  [ioi  y6?5  xai  Tptttiv  ■^[i.epav,  ttjv  yeTpa  fyovt-c  e-i  tou  aTd^iaTOC  xai  to  xaOo^Xou  \i.r\Zh  XaXouvtec  ; 


476 


PRIMA  PASSIO  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 


*cod. 
oilv. 


'  coit. 
-1. 


TO'jT(ov   T'juLT:veovTwv   fxo'..    (oc  av  tt,;   y.y.r:ty oufjvfi 
ouTOytjiia;    ).u7'.v   e'jpo'.|jt'. ;    'A-oxp-^STa-;    T'.?    awTw 

'E).7nO'/fdpO?  TCJVOfia  ^,  TtpWTO;  WV*  TT,?   JUyzJ.TiTO-J 

^o-jHis  >!al  Tvi;  Twv  /p-.iTT-.avcTjv  ti-^ttew:;  ^paTT/|; 
■v'.aT:'jpo;-  Kal '  t'!  T^po.;  ^i  xe^^ixsva  T.f^ew  ^  ojvaj^eOa 
TUf/SaXeaOai  tw  xpare^  <ro'J ;  ■AT:oxp'//ETa'.  "  Tipoi;  tov 
*n/-'.o'.'iOpovOTijpavvoc'^'  'Kav  rt  xcf.vov  xai  aWr,- 
Qe;  ^/  fx£7(.)  Trapayayto,  'J(J.£ri;  e'J0£(O(;  avT'.7r'lTiT0vTe; 
ocvaTOE7r£'.v  TTE-.pa-jOe  *  iy(o  ok  [/axpoOiiiid);  cpepd)  Ta 
ypiciiv  TiavTdjv  avaoeyoiAEvoi;  pap'f,.  Aeye'.  h  'EAttlq',- 
«kJoo;  *  ^  •  "Axouo-ov,  (j*  Sa^-.le^J.  O^jOEvoq  oeeTai  toj  T| 
^5o'JTia  TTOOi;  0'.oaTza).';av  TtiJv  TOio'JT(t)v"  a-JTT,  yip  ■fi 
Tierpa  Ttjv  7:pay[jLaT(jjv,  xal  ^  twv  (Jpyav(i>v  Tipcn; 
xoXaT'.v  euTtop^ia,  xal  ti  a'JTOxpaTop'.xr;  [3ouXt,(T'.; 
ETOtfjiT.v  101  T->,v  Tiep'.  ajT(ov  trxef!".-/  if/tpavLJ^ouT-.v, 
'0  avaioea^TaTOi;  aT:oxp'!veTat  Tupavvo;  "  Kal  [j.ovof; 
u)*ax-eiv  iy(o  xal  3u[J.o[j.ays'!'v  Ttap'  u[j.(i5v  ItzxoU- 
U.7.'.  '^;  'AvT£!pT|Tev  i  ■E/T:i.OL'.p'ipo<;  ^^-  Kal  ^av  [J.T,  TO'. 
oox'^  TOUTO  xa).ov  Eiva'.,  eaTOv  atjTou;  Tipo;  ttjV  oi.'xe'-av 
7:opeuET0a!.  ^ouX-riTiy/O  Tupavvo?  Ttpoi;  autdv  ^**  Et 
[jLT,  7:ETi)vavT|[j.at,'^,  ip(u  o-e  toi;  a'jT(jv  )vdyo'.;  ivspytd; 
dasTidpLevov.  '0  'EXTZ'.oi,'.f^dpO(;  etT^ev  '<>;  xy.Ta!pa';vETa'; 
[J.0'. '",  Tou  I^/iv  aTTa)v).a^a'.  Ti[jia;  o-.'  £vOui;.wv  Eyei.;. 
'A7:oxp£v£Ta'.  i  aXaTT(«)p'''  "O-jov  ^x  t(I)v  ctTioxpitrEtdv 
trou  5'TO'/a^opiaiTO'JTO*  Tipo;  TiavTa;  yap  Tzo^.oupievou 
(jtou  Ta?  Treua^ci;,  a'JTO(;  [J.dv0(;  Ta;  a-oxpiicti;  oiotoi;. 
15.  AiyE'.  6  [iaxap'.o;  ■E).T:!.o'.'.pdpo;  ^  *  'ET:e'.OTi 
Trpcdtd;  eC[j.'.  r^;  auyxXriTOu  pouXr,?,  TipuTOi;  xal  to'j 
Xeyeiv  Ttapay(opo'j[jia!,.  E'"  oe  jjlt;  .SA-ri;  ^  7:ap'  i[j.ou 
axouE'.v,  '.'oou  *  0'.'*  Tiap'.TTa[ievot  ),ey£T(i)aav  xal  auTOt. 
■*"ET:ep(dTT|aa(;  oe^  tov  [ASTauTov^  ovTa"''  Sutl,  e'.p7i- 
TEv^,  ou),aAEC;;  'Oo£0eo'J®  otJTo^^TeTiX-opw^JLEvo;  ^" 
(Tuyx).7]TLx6;,  xat  t'^  av(i)OEv  -^a-.opuvd^jievo;  iXk'j.ii'!^z'.' 
Efee  ^  ^,  ot(!tIv,  w  pao-tXeu,  ef  xa-.voTepdv  Tt  j:pdTTay[j.a 
*f(«?.  v]aTi  ^;ouata  UT:o^a'Ivetat*,  ouyiTiavTE;  UT:£'^i;ouTt  T(7) 

i)T:oifiiveTai,     xe).£'JajjiaTi  aou  ;  MaXtOTi  ye,  cpT,a-e'.£v  av  Tl.;.  E'.'  ouv 
xat  T(Tj   TTpWTEUOVTt    T"?!;   duyxXTiTOu,  ota   T7)?  Trap' 

upidiv 


B 


'  ml. 

iSoo. 


priEbeo,  miserrimo  drca  Ista  labore  confectus? 
Quippc  qui  ne  uno  quUlem  verbo  confra  Impios 
istos  prolafo  milii  consentiafis,  ut  comprimenfis  me 
animi  ma'roris  soltUionem  inveniam.  Respondit  ei 
Elpidiphorus  nomine,  primus  ex  senatu  et  c\m- 
stianorum  fuloi  aniator  ardentissimus :  Et  quid  in 
rem  proposilam  nos  rafrmifs  conferre  potc.^fati 
^Haj -^Respondct  Elpidipboro  tjramuis  :  Quando 
noDum.  quid  et  insolitum  in  medium  fero,  vos  sta- 
tim  repu(/nanfes  ronfufare  conamini  ;  cqo  vero 
magnanimiter  fero,  i^estra  omnium  paticns  onera. 
Dicit  Elpidiphorus  :  Ausculta ,  o  re.x.  Nullius 
indiget  priiiripatus  vester  doctrina  i>/  hujusmodi 
negofiis  :  ipsa  enim  expericntia  rerum  et  instrit- 
mmtorum  ad  puniendum  ahundantia,  et  impera- 
foria  volunfasprompfam  tihi  dc  rehus  isflsdelihe- 
rationem  patefaciunf.  Impudentissimiis  tyrannus 
respondet :  Et  solus  latrare  ego  et  infenso  animo 
stomachari  a  vohis  sinor?  Dixit  contra  Elpidipho- 
rus:  Qiiando  non  videfur  fihi  hoc  rectum  esse,  sine 
eos  in  propriam  ire  volunfatem.  Tyrannus  ad 
ipsum  .•  Nisi  fefelU  me,  vidco  fe  eoritm  sermonibus 
cfficacifer  ohsequcntem.  Elpidiphorus  dixit  :  Vf 
videtur  mihi,  vita  nos pricare  in  animo  hahes.  Re- 
spondet  scelestus  :  Quantum  cjc  rcsponsionihus 
tuis  conjicio  illud :  me  enim  ad  omnes  interroga- 
tioncsfacienfc,  ipse  solus  reaponsa  das. 

15.  Dicit  beatus  Elpidiphorus  :  Quandoquidem 
primus  sum  ex  senatu,  primo  etiam  mihi  loqui 
concedunf.  Quod.  si  vero  non  velis  a  me  audire,  ecce 
prBsentes  loquantur  ef  ipsi.  Interrogavit  autem 
sequentem  post  ipsum.  Tu,  inquit,  cur  non  loque- 
ris  ?Hic  vero  senatorDei  luce  repletus  et  superna 
illusti'atus  illuniinatione:  i)/c,  inquit,t)  rex:  si  inu- 
sitatum  quoddam  mandatum  prineipafus  vester 
subosfendif,  nonne  omnes  cedent  prsecepto  tuo  ? 
Maxime  quidem,  dicat  aliquis.  Si  ergo  primas 
ferenti  in  senatu,  ut  qui  a  vobis  maximo  dignus 

honorc 


D 


Senatoivs 

alii  cim  regr 

disjjutant, 

detectisque 

ejus  insidiis 

past 

liberrimt 

resjioiisn 

catercatim 

exeiiiit. 


i'v  Ti?  iwoi^aai;  '^  xax'  auTtov  ti,  eTtc^v  "^  p.oi.  'ATtoxpiOeic  Si  t\<;  e?  auTuiv,  ov()(j.!cti  'EXTttSitfdpoc;,  eT-;:^  izpfxi  tAv  ^asiXia, 
TTpiiJTOC  (i)'^  Tiic  ouYxXiiTOu  ^'  *  'ITfi£"t(  TToOev  eTriyivaioxiDiJLEV  ^**  TauTa  :  "'Hv  Y^p  ^c-'^  auT^i;  a'j;j:.[jL'jffTrii;  ^"  TtSv  ^ptffTiaviuv 
xai  (f  (Xo;  tou  ^"  Xpiorou.  Ae'yei  o  padiXeij;  Ttpi;  auTciv  ^i  ■  'Eav  tivi  ^2  ijj.aiv  xaivoTEpov  Xoyov  eVTroj,  ETOH^oi  eote  toO  ^^ 
4vtiX^Y£iv  [101.  Kal  TifivTtuv  'jfjnuv  tk  papT)  Ysvvaiojt  ip^piD.  A^yei  ^*  'EX^riStfBopoi;  Trpi?  Tiv  patriX^a  *  "Axouffdv  p.ou, 
PacriXEu  •  vpEiav  oux  eye»?  tivo;  Vva  uot  ^^  sit^^,  i^iXX'  -"  aUTJl  ^  TreTpa  Tiliv  ffiSiQptjjv  7rpoxEi|i^vT|  oioiffxei'^''  oe  oxEiJiaaOai  Tt 
xar'  auTiIiv.  A^/ei  auTol;  ^^  i>  paffiXEui;  "  Kayii)  ^"  [«.©'voi;  i^o)  \i.ti'  ^°  auT(Sv  xuvop.a^j^Elv  ;  AeyE^  ^'  'EXTiiSnfdpo;  Trpof;  tov 
paotX£a^2  •  K&w  iki  001  Soxet^^,  otpe^;  outou?  ^.  Ai^fti  6  paffiXet»;  irpA?  tAv  'EXTtiSiYdpov  ^^  ■  'ii<;  dptu  oe,  'EXTriSiifdpE, 
Tov  Xdvov  auTtuv  x^xXriffai  Troi^oai  ''*'.  'EXTciSi!io'pOf;  XEyEt  -irpii;  t^v  paoiX^a  ^'  •  "Qi;  [loi  SoxeT,  paffiXeu,  to  ^tjv  fiou 
iTtoX^oai  ^eXei;.  A^j-ei  6  pxoiXEu;  Ttpi!;  tov  'EXTiiSnfrfpov  ^"  ■  TlavTac  u]j.a;;  exaXEOO,  xai  Sta  Ti  fioVoi;  XaXel;  ■*"  ; 
"  add.  f,r  15.  'EXo tSitodpo?  X^vet  7rp6;  tAv  paoiXea  '  *  TIptuTo;  u»v  7rpuiT0(  ^  XaXiii.  Et  8J  ou  *  ^  SeXeh;  [jiou  ixouoat,  eptoniffov. 

aliin  codd.     'Q  ^i  4  |^jp(^.j^5j(^  .j^^  ti  ^„'  G  aiixo^,  XiyEi  ■  S6  ti  '  XaXEl?  ;  '0  5e  aet  ev  tiIj  (pwTt  t)7rap-^tuv  *  xat  •to'i?  loioK;  o(}^ii)vioic  * 
£7:apxou|j.evo;  ouyxXtitix6?  X^y^^  ''^P^^  '^^''  paoiXe'a  ^"  '  'ETrav,  paoiXeu,  xeXeuei<;  "  ti  xaX6v  xat  /.atvoTepov,  TtavTEC  oot 

UTroxououoiv  '^, 


<: 


"  Ti  add.  i  :  (oux-evv.)  4'xi  oiSeif;  i^  d^JnSv  lvo'iioe  xi  5 ;  eTtei  xav  ti;  cvvoTioe  S,  9.  —  '^  elTr^  8, 9.  —  "  (elTtev-ffUYX.)  ti,  wv  t. 
ff.  X^Y^i  Trp.  T.  p.  4,  6,  7-9  ;  ir.  (jivT.  o.  Trp.  t.  p.  Xeysi  6.  —  •*  eTriYivtuffxo|jLev  4-9.  —  '^  ffu|.L[j;tffTTii;  6.  —  ^"  om.  fi.  —  "'  (^. 
ai.)  Tt.  t6v  'EXTtiSnpdpov  4,  G,7,9;  t^  'EX7ri3i(po'p<i)  5,8.  — ^"  tivo  6.  —  =3  o„,_  ^.g^  _  s*  6  adrf.  5,  7-9.  —  "  xt  adrf.9.— 
«0  iXXi  o,  S.  —  a^  (tt.  fi.)  8. 71.  5 ;  7rpoxEiiiev(uv  8.  4.  fi,  8, 9.  —  "^  «uTt^  6.  —  so  K«l  7.  —  ""  xaV  4.  —  3»  &  add.  4,  5 ;  out^  6 
add.  (i.  S,  9.  —  3"  (tt.  t.  p.)  oni.  6, 8,  9.  —  "^  Soxfi  4-9.  —  ^*  outok  9.  —  ^^  (7t.  t.  'E.)  Tip  'EXTttottpdpit)  8.  —  ^"  Ttoie-iv  4-9. 
—  a^  ('EXTt.-paff.)  "Etfn  'E.  Tr.  t.  p.  7  ;  'U  'E.  X.  Tt.  t.  p.  9 ;  '0  '  E.  X.  t.u  paoiXe^  5, 8.  -  ^»  tioi  6,  7.  —  ^^  (^^.  -^-  ''^•) 
Tip  'EXTri8npdpt|)  7,8.  —*«  (Sto-XaX.)  [i.  8.  t.  X^y"^  ^;  H-  ^-  "^.  X.  7. 

Num.l5.—  '(XeY£i-pao.)Tr.  T.  p.  X.;  X^y^i  5,  X.  ^4)  paoiXs-  8.  —  ^  xat  (idr/.  4,  7-9.  —  ^  o-j  add.  i,h,l-9.  —  »  (o  Se  £.) 
xai  hepov.  '0  0£  paotXeuc  eptuTTioai  8,  9.  —  &  tuiv  G.  —  0  ij.£t'  3.  —  ■>  ou  add.  4,  G-9.  -  «  Skiyiov  4-9.  —  ^  epiuTrioov-oi^tuviois 
vix  legi  possttnt  »»  5.  —  '"  (ouYxX-riTixoc-PooiX^a)  X^Y^i  ir.  t.  p.  9  ;  X.  6  o.  7t.  t.  p.  4,  G,  7  :  X.  t(u  pooiXet  8.  —  "  (p.  x.) 
pooiXeuc  xeXeiiiiTai  4 ;  paoiXeu;  xeXcuet  6  ;  pooiXeu?  xeXeu^  7  ;  pofftXeui;  xsXeiSoth  5,  8,  9.  —  '^  0?«.  4-9. 

'>  [iTiSs  xav.  —  ■*  ('A7roxpivETai-Touvo[j.a)  'A7toxpt6£'i(  oL  tii  e;  auTtiiv  TO'jvo[j.a  'EXTriSi(po'po?.  —  "^  XeYet  Trpo;  tov  poffiAEO 
'H[JLel;  TrdOev  eTrtYivtuoxo[JLev  TauTO  T|.  —  "^  (x.  ii.)  Ttpoxei[A£va.—  ».\^y^'°  PaffiXeut;.  —  '<■  (6  t.)  om.  —  '»  Tip  paoiXei  (iifrf. 
—  '^  (avaiS.-eTraffl.)  QaoiXeu;  eoii  "  KaYO)  jjlovoc  v^io  [le-'  auTiIiv  xuvo{j.a^G'tv ;  —  '^  -ip  p«ffiXe"i  «rft/.  —  '*  (tt.  ou.)  etp^.  -^ 
>'•  'EXTrtSitpdpe  oiW.  —  "  paotXeu  add.  —  "  pooiXeic. 

Num.  15  CCod.  2).  —  '  Ttpo^  tov  paoiX^a  add.  —  «  Tt  add.  —  »  aTt'  e[xou  add.  -  *  '0  Ss  paoiXeui;  add.  —  ^  oiii.  -  "  SEuTepov 
„(W.  _  T  eTtiev  add.  —  «  om.  —  "   3^Eiou.  —  ">  wv  0  nrft?.  —  "  (ElTrE-pioiXeu;)  ItfTi  rp6?  tov  pooiXio  ■  'ETriv  pofftXeiq 


'  cod. 
imixofJisv. 


DIES  SECUNDA  NOVKiMBRlS. 

^  477 

.ov.. x.,ov.. sivov ooajv.Kaio p.,ae.,.;Eiv  ««''-™».Etr;x:(;:;;:tr~'::^ 

oe   X,.    .v.^3    .,   xa-a  ^  p.,0.«,     ,.v.e,  co„„-a  ,.,i,„„  ,,i,„it,.te,„,  o,„„es  ced^kZ.Z 

^s.,...  .y  3s  o„^aT.  .0...0..  ■-  ;  M-,  yevo...o  .0..,  6  rj„.,?  Xc  fiat   „„,„„,„,  B;,pidiph„,„,  '~^ 

EX..o....o,oo,  --.o^s.  Asy..  .po;  .o„5  ..yx>„^..  D,cit  ad  «enalores  lorluosLsimu.  :  rJZ^„ 

■.<o.j,-4trxo)>..WT=<TorIVri"T-/iva„TTf,7ovo.jvy.(i..v7uv  ,-i,i„t,;„  ,;,Un,-„m   u   „oi;,  rf,,„,.,„„ 

.ap'v.».6o,^v.v....,oooa,..o,.vVi™  -^«.--o»  .z.™  «.«^'t^triMzr:: 

T-rv  o.avo..av  ^po;_T,v  .,.-,v  ^;o....av  o,oOa  .pp,vo^..av.  ,-«(a  sentient«n.  Unus  voro  quidam  e  senalorun 

Et,  oe  t.5  tcov  '.r.,  ..^M-."-  Po^.X-,,,  opa,T-op..o,  numero,  strenuus  natura,  a^talem  lu.ben,  eoden 


EX    MS«. 


iJ^«.    f"^'""   •.;T.r'-  °^™'/™^°('",^  ->:  --.«-'     *'«^-«/*'-«7»«rfm.?Phil„logus,l,o/enimer..t 
-.P  .o...,.-5  ;    <I..Xo),o-,.o,,  T0.T0  yap  -ov   ovo,.a  a.jT,,,     „on,en  illi,  ad  impudeulissimu,,,  ty  -annum  diK 

.po,  Tov  ava..oe.TaTov  Tu,oavvov  ),eye..  -  kal  6,«..;     Et  i„ot.icscn,„,„e  „/,-,„,«  „„.,„„  ^«„„-,,  «^  ^,  ^'^ 


OAl 

vs 


ft.  «  ■    ,  ■-',',;'  _  ■' ^ "■'   "'"""  Huai   .uiuium   a   raeie  sua 

''''''u  r^  2?-  '''"-  ''  i^?^^™^^^  «•^-'^^  •.7roxo>p-o-  mcedere.    E.Khilaratus    dramate    Elpi.liphorus  - 

T-  "'^'■•^     ^^;;^^y^P--t^^^^^  ^  EX^-.o..=po.oo;-E7z'  /^.  mr,,  inquif.  stulfu.  stnlta   !ou,u'tnr    et  coi- 

akr,H2'.7.<;,  eirsv      ,   b  ;^(opo?  .ucopa  XaA7,^a,  xal  ^  e>.s-  ^/w//»,  m-diialitttr.  Statuerat  ouim  dolosis 

xapo.a  a.TO.  o:.o.a  o.avoyjvi.eTa...  ^Hv  yap  h  cko-  simu.  milites  ante  januas,  per  quos,  singulorum 

A'.wTaTo;  aTpaT'.wTa;  Trpo  tojv  3»yptov  dTTWTr.Ta?,  sententia  coguita,  partim    otiam  Iionoreiu    aut 

Eva  0'.    auTwv,   exacrTou  ttiv  Yvw;i7iv  avafxavQavwv,  pa)uam  cuiquc  rotribucrel.  Quidam  vero  eortuu 

ava  .uspoq  xal  rjv  Ti.ahv  Ti  T-.^xwpiav  kxii>-i^  a-OTa-  qui  ibi  aderant,  auditis  quie  dicebantur  ad  Elpi- 

txLE.croLTo  Ttov  oe  -    ixe-.Te  ^apovTcov  t.  ;  '\  Tcliv  Xs-  diphornm  dixit :  Adjim,  te  per  omnhun  no.trnm 

yofievwv  ^Traxvixow;     ,  Trpo?  tov  EXTiLot^fJpov  etTOV  salutein^edhseremihiconsUhim  inimirissimi  miis- 

Opx^i^Q  ae  T->,v  TiavTwv  ^wv  crwT-opiav,  ypi^ov  ;aoi  eyn  mim  diahoJiann  impetiim  ej„s  citius  concidam 

TT,vo'.:fcvoiavTOu5uc;i£v£crTaTou  Pa^asw?-  ^yaiyip^c  Simuian.s  autem  dolosu;  vulpis  simulacrum  sub- 

T>iv  oa'.|AcJv..ov  6pfA-hv  aOToO  T(i-/iov  =Jvaxd^a)."S-/Tr  ridere  :  t/i  i/KiV/,  inquit,  mala  coyitatis  adrersum 

fiaTwa.aevo?   oe  ^«   t6  t-7,;  utiouXou  aXwTOXo;    "v-  »if,  juveniliter  agentes  ?  Geneio.siorem  animum 

oaXfxa  "^*  ijT.rj^vZ'.%-r  "Iva  ^»  t-:,  cpn^l,  T:ov-r,pi  hH-j-  Elpidipliorus  sumens,  di.xit  ad  tyraimum  :  Uevera 

t^eiaQe  xaT  i^ou  veavieudtxevo-. ;  revva-.dTepov  Se  ^^6-  stulU  nos,  quia  verbis  tuis  aures  pnsbemus.  Dicit 

'^^t^«  ^  ergo 

unaxououfftv  ^^,  xal  ouoeli;  '*  avTt-aaseTai '  ouxto^  xol  *"  atjxou  XaXouvTO?  ot  TiaviE?  ffuvaivoy(iev.  '0  8a«iXsU(;  X^yti  irpic 
TO'j;  (lUY'^^^'^'*"^'-'?  ■  "tis^cE  oJv  Eav  tii;  ivTEpe'  '^  i^  ifjLuiv,  ol  TTavTec  ouvaLveTte ;  'EXirtSiodpoi;  Xifn  Tcpii;  -rov  ^iaiXia  "  * 
Mt)  Ye'voiTo.  '0  pntnlEiiQ  Xeyei  Tipoi;  xtjv  guyxXiiTOv  "*  *  Mi  Trjv  irlTTi)xo'v  ijlou  jSatrtXEiav,  oux  ^"  opw  u]i.ac  ocOoTzoSouvxas 
■Jrpoc  fis  ^'^.  'ATroxpiOeii;  8i  ^^  sU  Ix  Travxojv  ATCOxofJioj;  Xiyei  irpcn;  xov  p«<nX£a  -^  •  r,v  yip  xai  x^  ^Xixi^  v^oc  •  BadiXsu 
■/.axAv  28  BX077OV  ETrevoTiaa?  •  eT;  yap  ^^  Travxai;  icTroXEaai  ^^  oi  SiJvaxai.  '0  oe  ^"  PaoiXeuc  Xiye'  ^rpii;  aiJxo'v  •  Tii;  «  eTtr,pio- 
p    TTifftv*,  A'ti  xai  icTrOTdfiWC  EXaXTjcrac;  ^';  ^^iXoXoyo';  XE^YeiTipo^  xov  paoiXe'a  -"•  "Oxav  xk;  XaXel  -",  yoXa;*^".  T»)v  Tra^/rtuv  "'  •  m/. 

aioxTipiav,   [jLir)5£i(;  «TTOxpiQi^   auxro  Xo'yov  ■   xaUi-x;  yap  eTnov,   xoiixou  fi   y''i!)jJ.r\  TreTrXrjpwTat   [jiavia;  ^^.  l"Teva5ac  oe  ^^  'i     EnEpwxTiJev. 
patiiXeic  xa"[  ouvSaxpu?  yevo^jjlevoc,  X^y^i  ^*  •   Et;  xaxi  ei;  e;e'XOere  ^^  *V7:&|jiEiotaffa(  U  6  '^"  'EXT:tSitpo'poc,  X^yet  npoc  xiv  *co<l. 

paoiX^a  ^'  •  "AOXie,  (luipa  Tjp^fi)  XxXeTv.  'Hv  Yap  TrpA  twv  ^^  3up(ov  ffxiioa^  ^"  dxpaxtwTo;  *",  Vva  (jiaOdjv  ivi«  Exioxou  auxiiov        Z'"^?*^ 
XT)v  YV(ujj.r)v,  .9avax(ua^  auxoJc.  ETc  oi  ^?   aux^uv   Ipdjxr^ffa;  ■"  tAv  'EXTrioi^nfpov,  eTttev  ■  TfjV  oojTT)pfav  uudiv  Kavxiov  *^  • 
eiTraxe'  |j,oi  xi  e^et  o  oxojriii;  *^  xou  paoiXemi;,  ivo  x4v  ovxtuc  SaijjLova  a^Jxou  exoiXXiu  **.  '  r7CO|jLsioiaoa;  oe  6  paoiXeuc,  Xiyn 
auxoTc  ■  Ti  jjLOjpatveoOe  *^  lvOu[jiou|i^vot  £vOup.T)oeic  xaxac  *^  ;  '0  oe  'EXirtStoo'poc  ext  yevo^jievoc  ye^vk^ioc  *^,  X/ys'  ~p6c  xiv 

paoiX^a  "  • 

"  x£  a<ld.  *.  —  »  ouSe  etc  8.  —  ^^  om.  8.  —  '"  ivxoipei  4  ;  «vxsp^  ."j-T,  9  :  ivTatpTjxai  8.  —  "  (t:.  x,  p.)  (»n.  5 ;  x(|.  paoiXei8. 
'^  (x.  <T.)  xouc  ouyxXt)tixouc  4-9.  —  "  ou-/  6.  S,  9.  —  30  (Tr.  (1.)  om.  L  —  *>  owi.  4.  7.  —  "^  (tt.  t.  p.)  om.  5 :  tii»  paotXet  8.  ~ 
^^  xaXrJv  8.  —  "*  om.  8.  9.  —  ^^  T\\ii<:  add.  5.  —  ^^  0«l.  4-9.  —  "  (auTO^v-eXiXTiffac)  ouTodc  ■  'V|Jiac  Trivxa;  £7:eptoxT]fla  fHie)  • 
xal  Staxt  ou  fj^ovoc  a7T0T0[j.(iic  eXaXTjooc ;  4.  —  '■''*  (X.  t:.  t.  p.)  7:.  x,  p.  X^yet  3  ;  r.  x,  p.  eT^rev  8,  9.  —  ^o  XaX^  4, 5,  7,  8,  - 
^"  [jlt^Sev  8e  auTOu  axoxpivoji^vou,  Xe'Yei  T:pAc  "rfiv  ou-'KXr,Tov  add.  8,  9,  —  ^i  ^[xuiv  a<ld.  3;  u[i(Lv  add.  4-9.—  ^"  (7:.  (i.) 
(A.  n.  8, 9.  —  83  (2.  Se)  ToTe  o.  8, 9.  —  "  eT^iev  8, 9.  —  "  (etc  x.  elc  «S.)  "0  tT)C  ivotoc  {»(i(5v  6 ;  ETc  xol  eic  i\.  5,  7-9 ;  E tc  xai 
eic  eSaOoxe  4.  —  ^e  ('T.  Si  6)  '0  Se  4-9.  —  ^^  (7:.  x.  p.)  x'u  paoae"  8.  —  ss  «wi.  4-9.  —  ■"  o  paotXeuc  «(W.  5.  —  "  i  SastXeuc 
«(/</.  4,  6-9.  —  *'  eTteptoTTijac  .5, 8.  9.  —  *^  (u.  t:.)  7:.  u.  5.  —  ■'■''  outou  add.  5.  —  **  exSaXoj  4-9.  —  *^  (j.(opi^ETE  S,  9 ;  (Jioipat- 
VExe  4,  5^7,  —  48  Ksvic  4-9.  —  ■*''  U.  yev.  Yew.)   y^^.  ^-  Y£vv,.j;  e.   [JLaXXov  y^v,   y^''''-   8,  9;  e.  (laXXov  yev.  ivvE4;  1,7,  — 

xeXso^  xt  xaXjv  xai  xatvo'xepov,  TrtivTec  -1)710x0110001  xal  0'jSe1c  ivxixoooexof  ouxo>  xol  aixou  XoXouvxoc  ol  Ttiv:ec  ouvsi- 
vouixev,  DaotXeuc  Xe^vei.  —  '^  ouxou.  —  "  (Mf,-NT))  '0  aYtoc  'EXT:iOt(fo'po;  e^T)  -  .Mi)  -^^votxo'  7tOT£.  '0  ^aoiXeuc  X^,'ei  Ttp6; 
TO'j;  ouYvc^xf,touc  '  Ma.  —  '*  f)[j:t5v.  —  »*  U  add.  —  »«  v£oc  add.  —  '•  ('tJ  J3.  e.)  e.  *ll  p.  -  '»  ("A.  o  r.)  '0  paotXe  j;  XeYet 
npocauTo'v. —  19  (a.x.X.)T.  eani.  —  '"'  (Ma-ox£vaqoc)  eTTrev  *  Tfjv  tisvtwv  £((1(5v  otoxjjpiav,  ioeXtjioi,  (iTjSeic  dTroxptOi;  oixfji 
Aoyov  ■  xaOtb;  yip  f;ST)  eTrrov,  touxou  ■^  y''^!^^  (xavio;  TreTrXiiptoxai.  Toxe  oxEvaSac  Ix  ^aOouc.  —  *'  Vwjt;.  —  ■«  ('Eir'  i. 
et.)  eT.  'Ett'  i.  —  23  (Ttliv  oe)  Ek  $1  xtDv.  —  =*  ixo'Joa;.  —  ^''  o>n.  —  -"  (xf.v  o:.-'ia^)  xi  e/et  0  o-xoTr-!.;  xou  ^aoiX/wc  ' 
xiYto.  _  37  '0  o£  poTiXEuc  <idd.  ~  "^  om.  —  =9  f;pS»to  «(/(/.  —  ="■  (iva-EtTTe)  ■   /.oi  oriotv  •  Texvia,  xi  (ttopaivexe  £vOu|jLot;- 


478 


PRIMA  PASSIO  SS.  ACINDYM  ET  SOC. 


EX  USS. 


vrjjjia  h  'EXiTWiaoco;  ava/aSuv,  dr.t  -po;  Tov  ~0- 
pavvoV  'Et:'  aXr/Jsia?  fJiwjJO'.  r^ixsU,  oti,  twv  auv 
^.oywv  i7ia'!o[jiEv  ^'.  A^ye'.  ouv  &  al(Jio6opo;  Tupavvo; 
[jnj7T7,oi.(i)ow;  evi.  twv  TT^af.WTWv,  xa-.piav  7tX7iyt,v 
^TTevEyxEL^'/  Tu  'EATTLOt^opw.  — uveyvwxw?  oe  to  tc-ou- 
Tov  Twv  !TU[ji7TapdvTWv  Tt?,  Ka).XiTTpaTO?  Touvo|j.a, 
T{^  Totj  |jaTt.5.£'w?  7:£p!,£7z).azr)  Tpayr.Xw'  ol  oe  ^^ 
),oi.7:ol  TTpi;  kjtov  aTroTouwTSpov  ),£yo'jT!.  *  Ti  apa 
xaTayvcj;  riiJiwv,  fiaTiXe-jj  TaiJTa  ^'  ir.v/zi^r^rjy.i;  ; 
'0  0£  <friG-'.*  Tyj  a-jve/er  xaTaxparriQel?  aSoXer^ia  ^*, 
Trap'  dXiyoy  xa'.  auTWv  icavLa-Tap-a',  Tuv  t^pevtov. 
rJappr;7iaTapevoi  o"  iTil  7i)erov  ol  aijijiTiavTe;  *  'Ava- 
(jtaOr.a-r),  £aaTav,  aO).'.wTaTe,  ttwi;  ^u/^"  op.o-.a  rrou 
opovojjjiev,  aTefieiaf;  avTeyoaevoi.  Ka-,  xaTaX',7zovTCi; 
auTov  ijjoOyjjiaoov  £;r,),Oov,  o^vte;  tov  ap-ZJjjLOV  w^el 
eTiTaxoo-LOL  ^^. 

16.  T'/)  5e  ^5'7i;  TTpoxa^-Ta;  '  irJ.  tou  p-r.iJiaTOi;,  h 
TTJ;  aOeia;  7ipd[jiayo(;  ^,  xeXeue',  Tper?  poOuvoyi;  (Jpu- 
vr,va'.  ^  3r(3'^a  Te  *  xai  £p7TETa  ^v  toutoi;  a7:oppi'^Ti- 
vat  "*,  xaxerae  toli;  TTEp',  tov  ay'.ov  'Ax'!v5uvov  iixQ.r^- 
9r,va'..  To'j  oe  epyou  TeXeTOevTo;  xaTa  to  tou  Tupav- 
vou  7:pda-Tayfia,  ol  avLOi  euXoyouvTSi;  tov  0eov 
£!j;a),Xov  ®  •  '0  ©eof;,  6  0e6?  'IljJHJJv,  Trpo;  us.  dpOpiJ^o- 
"  [jiev  *  ^SttliriTEv  rj  iuyr,  Tijj.(ljv  Trpo;  ^e,  tov  Oeov  tov 
o^vTW^  tJayupov  xal  I^wvTa "  xa'.  aUj  Kup'.E,  Kijp'.e, 
7:o'ir,TOv  jieO"  )i[/a)v  xaTa  tt\v  l7i!.£LxeLav  o-ou,  OTt 
ypTiTTov  t6  e).£d;  tou.  Kal  a[jia  ttj  Euyr)  '  ^7T£TrfiTav 
ayyeXot  ^  ).a[j.7:po^opouvTe;  ^,  ^ciSoou;  te  ^**  o^-.OT|pa;, 
il);  T|  di{^i.;  ioe'!xvue  ^',  xaTeyovTCi;,  xal  TauTai;  Ta 
5T|p';a  aTTOToSouvTe;  '^'  &  xai  Tr,(;  ayp'.dr/|To;  i77!.Xa- 
OdpiEva,  7:p6;  t6  yaXrjVOv  xal  r^piepov  jj:ETe6a),),ovTO, 
x«l  iTti  TOffOUTOv  ctvEvepyTiTa  Siejjievov  '^  wTe'.  uTrvti) 

fJaOer 


ergo  sanguinolentus  tyrannus  secreto  uni  mililimi  D 
mortalem  ictum  ut  interret  Elpidiphoro.  Quo 
cognito  priEsentium  aliquis,  Callistratus  noniine 
rcgis  arnplexus  est  colluni ;  reliqui  vero  ad  euni 
abruptius  loquuntur  :  Quid  erfjo  reprchendms  iu 
nohis,  0  rex,  isfa  conatus  es'^  Ille  vero  dixit :  Con- 
tinua  subarfus  garruUfafe,  pariim  ahest  ut  ipsa 
exeedam  mente.  Majori  autem  dicendi  libertate 
universi:  Disces,  inquiebant,  mtserritne,  qua  ra~ 
tione  iion  simHia  tihi  cogitemus,  impietati  repu- 
gnanfes.  Et  relicto  illo  catervatim  oxierunt,  nu- 
mero  ferme  septingenti  h. 


16.  Postera  autem  die  sedens  pro  tribunali, 
impietatis  propugnator  jubet  tres  scrobes  fodi 
ferasque  ac  serpentes  in  cas  projici,  eoque  san- 
ctum  Acindynum  cum  sociis  mitti.  Opere  secun- 
dum  tyranni  prjeceptum  perfecto,  sancti  benedi- 
centes  Deo  psallebant :  Deus,  Deus  noster,  ad  te 
de  mane  vigilamus;  sitivif  anitna  nostra  ad  te, 
Deum  vere  forfem  ac  vivum  :  et  tn,  Domine, 
Domine ,  fac  nohlseum  secundum  clemenfiam 
tuam,  quia  henigna  est  misericordia  tua.  Et  una 
cum  oratione  adstiterunt  angeli  resplendentes 
virgasque  ferreas,  ut  visio  monstrabat,  tenentes 
atque  iis  feras  abigentes:  quse  soevitife  suse  oblitaB 
in  tranquillitatem  ac  mansuetudinem  transfor- 
mabantur,  et  in  tantum  quietfe  permanebant,  ut 
somno  profundo  dicat  quis  eas  constringi.  San- 

ctis 


Sancti  mar- 

tijres 

projichtiitur 

in  scrobeit 

serpmiht» 

pleiioK 
iic  Uberaiiliir 
viiiule  oiifie- 

licfi. 
Mox  iferinn 
torti  capilix 
iiamnantur. 


^i.v{ki(i  **  ■  "Ovtojc  ■**  {ibtpoi  EYevafieOa,  a^Tj6cuc  oou  oixoijoviec  ^^.  At^vsuffsv  81  o  padtXeu?  }xz-za.  So^Xou  evi  ^^  tujv  «TpaTtco- 

•  tot/.  '^'"^  ^^1  ^^YUiv  ^^  xpouuai  T<u  'EXTtiSitf  dpt|)  ^*.  'loojv  8e  e,T<:  k\  auxiov  ^^,  Toi'vo[/a  K«X).ijTp3tTo<  *  ^*^,  ExpaTTiffev  tov  pa<rtXia 
KaXiffTpiTOi;.    ^'^-   "^o^  Tpa^T^Xou,   xai  TTEptOTpapevTE?  lA  ^'XXot  ^^   exXEtaav  TOtc  StJpai;.  Kai  oix  i^r^jiEivav  ^^  (jlst'  auTOiJ   TtXefou?  (bffel 

•  cod.  ^^**'"  ^^  Tra-oipia  zai   «uToi  ivtorXio^AEVM*  '*'*.  Kai  ).£you<ti'*  Tij<  pas  XeI  ol  Tf,;  ouYxXTiTou  ^^  •    Ti  lcwv  touto  ET:otT,C!«;  ^^  ; 
Ev07tXiff|jiEvoi.    'AroxpiOiii;  oi  i,  paoiXEUC  eTttev  outoT;  ^^  |jETa  ttdSou  ■  'Ex  tTJq  TioXXiii;  ''*  aooXeayfac  x£xd7:op.at  *  ^^  Ti^  tsfEvac.  Ai^^zi  Tffi 

•  cod.  poitiiXE'!  fii^  £X  xfii  tnjYxXTJTOu  ■    MaOEr/  Eyeii;  ^^^  oOAte,  oti  %\x.Ck  oux  ia^l^  toi;  tru.  Kal   »taTaXei'}avTEi;   nuTOv  **'   ic,r{tSi(,\ . 
XEX07Tti>|jiai.      'lioav  Oi  "*  ol  £i£XOo'/Te<  ex  tou  TtaXaTtou  tov  JiptO(j.6v  ^^  to^  ''''  iTiTaxt;  V t^iot. 

IG.  Tf,  fA  eTtaupiov  ^  TrpoxaOiaa;  o  paotXeuq  ev  xotii^  utj,TiXt(!i  ^,  e/.^Xeua£v  opuyTivai  poOuvou^  Tpeu  ^  xai  pXT,Or|Vai  Ev 
aiToT;  .^Tipia  7;a[ji7:XTiO^  ■*  xai  yaXaciOfivaL  lv,u  touc  aYioui;  [xapTupai;  ^.  'Aitaydp^evot  Se  ot  ayiot  eti-aXXov  ^,  XEyovTEi;  •  '0 

•  cotl.  (")e4c,  "5  0Eic  ^iiAuiv,  Trpoc  ai  cIpOpt^ofi.Ev  *,  'ESttJ^THT^v  ae  '  ^  ^'^'/ji  ^([J^tuv  ^.  Outoj;  Iv  Ttjj  etYt'(]j  ultsGTKiev  •*  troi  *  tou  lielv 
0p6piCw[i6V,     T^jv   5uva]itv  «ou   xai  Tf,v   od;av   c;ou.  "Oti  xpeljjov   t6  eXeoc  tiou   UTtep  ^tjjac,  Ti  ;^£(Xti  ii(j.oJv  ETratviaoutiiv   tre  •  /.a:  <iu, 

Kupit,  KuptE,  TtotTioov  [ji£0'fj[i,iliv  ivixev  TOu  oVtJjxaTo'!;  trou,  6'Tt  ^pTjOTiv  ~.h  eXetii;  oou.  Kai  TauTa  Xei-o^vTtov  auTiov,  16X1^67,- 

Q    oav  ev  Tt*tc  Xax'(totc.  Kai  etpavTioav  aiTofc  ^"  Tpelc  SyYeXot  sjTtoTEC  eo'  ^va  sxacnov  ^'  Ttov  Xaxxtov  '^,  paSoout;  oiSTipouc  '^   p 

xaTe-/_ovTe(;  ■  xai  ^*   eoitoxov  Ta  ^Tjpia  ^^  uj<;  ev  •"  uTtvto  paOeTfnruyaCovTa  ^"^ .  Kai  eXeYov  ot  p.axapn)i  ^^"  'E^aTiEOTetXEv  6 

(■)Eic  6 

**  (tt.  t.  p.)  Tt]>  paaiXe-  S.  —  "  aXTiOtoi;  5.  —  ^"  (e.  k.  q.  ix.)  sYEvofjLeOa  o.  ix.  5  ;  lY£vd[jiEOa  ax.  o.  4,  G-9.  —  "  hn  5.  — 
"^a  (|ieT(i-3Tpat.)  i.  t.  o,  jj..  0.  C.  —  63  (,,„.  5,e,S,9.  —  ^^  ("^- 'I^-)  "^^  'EX^riStodpov  8,9.— f^^  (e;  au.)  o/*(.  4-9.  —  ■*"  KaJXt- 
OTpaTOc  4-9.  —  ^"^  XoiTToi  4,  7.  —  "*«  STi^fjLetvav  5.  —  ^^  {r..  ib.  S.)  li».  8,  5 ;  tb.  S.  i^  fitiSexa  4,  7.  —  '''*  6TtXio[jLE'voi  G  ;  Evto7rXto[i.£vot 
4,S,  7-9.—  o>(otT.  o.)oHi.4-9.  -  83  ETroiVei;  5:  T|[j.a?  arfrf.  7  ;  eI;  ^[JLa;  AfW.  4-G,  8.  9.  —  e^  (eT.  au.)  Xeyel  4-9.  —  "  t)»i- *■ 

—  «s  x()TrTO|jLai  G ;  XExdito^Aat  5, 9.  —  <"'  {]x.  l.)  [lavOave  5.  —  "'  (x.  au.)  x.  t6v  patrtXea  4-7;  xaTaXtT:dvTec  tAv  ^atriX^a 
8.  9.  —  "»  t6v  ipifljiov  add,  4-9.  —  <""  (t.  4.)  om.  4-9.  —  "">  tooet  3 ;  fivSpec  o. 

Num.  16.  —  '  Mt)':  4-9.  —  "  (5  p.  ev  t.  i.)  ev  t.  6,  6  p.  4-9.  —  ^  (p_  .j  )  ^,  p_  7.9 .  prfOpouc  5.  —  *  7ia[jLTroXXa  5.  —  "  {^. 
T.  i.  |i.)  T.  (i.  E.  4-9.  —  e  Ei^aXov  4,  9.  -  ^  ohl  i-G,  8,  9.  —  8  7:p6c  [oej  add.  5.  —  "  t^jtp eEiTi^jLEv  4,  G,  7.  —  "  (ai!pOTi[J£v- 
auTol;)  c/x  legunlur  in  5.—  "  (^OT.  I^'  h.  i'.)  etp'  l'v,  £'.  Iot.  5.  —  >^  (t,  X.)  auTtuv  ev  toTi;  Xtxxxon;  5.  —  '^  ««"'  otSTjpac 
5 ;  oiSTipa;  4,  G-9.  -  "  om.  5.  —  "  -xai  ETroiTioav  aiti  add.  4,  6-9.  —  "  (tb;  e.)  woTrsp  S ;  SioTrep  ev  9.  —  "  VjX'^"" 
4,  6-9.  —  >«  (Kai-[iax.)  Ot  Si  0^101  eXeyov,  SoSa^ovTEc  t6v  t)eo'v  4,  G  ;  01  Se  aY.  eX.  So^.  auT(iv  7  ;  01  Se  8^.  ex="P°''i  ^°^'  '^*" 

[<.evot  evOu[i.Tioet(;  xevai;  ;  '0  Se  'EXTrtSiwdpoc  eTt  Y"^«tdTepov  opdvTi[ia  avaXafitov,  aTroxpiveTat.  —  ^'  £itaxoiJo[iev.  — 
'*  (AeYEt-oe)  To't6  vetjEi  6  PaoiXeu?  [i.eTa  SdXou  Ivl  twv  oTpaTttuTiuv  tou  xpouoai  t6v  'EXTnSiodpov  xaipiav  irXTiYTiv.  Uujv 
U  TOUTO   eT;  tiov   ou^jiTrapdvTtov,  KaXXioTpaTo;  Touvo[ia,  expaTTioev  t6v  ^aotXea  ex  tou  Tpayi^Xou,  xai  TceptOTpatf^vre;  o\. 

—  33irpa;at  add.  —  s*  ('iTjoi-iS,)  iiroxpiOEt;  Xeyei  (j.eTa  TroXXou  tfdSou'  'Exttj;  -iroXXfi;  liSoXeo^^^iai;  xexoTrojiat  ti;  tpp^vac 
xai,  —  afi  (iva[xaOiioi[-,-ou^)  (iaOeTv  ey^etc,  aOXie,  ^Tt  f,[iETc  oux  eojjLEv  to;  ou  ouTe  [itiv.  —  ^e  ivSpsc  add. 

Num.  16  (Col  2.)  —  1  6  paoiXeu;  add.  —  «  {6-~p6[i.)  om.  —  »  dpuxOJjvai.  —  * 'i,,  —  f>  iTropttpevTa.  —  ■=  (e6Xoy.-£'}^XX.) 
£v  T.|j  poOuviji  e\l>aXXov,  XeYOVTe;.  —  t  {i.  t.  eO.)  TauTa  Xeyovtiov  auTiiv,  iSXTiOiioav  ev  toTc  Xoxxot;  xai  eCO^toc.  —  ^  tp"« 
add.  —  «  iif  gva  feV.aoTov  tiLv  Xaxxwv  add.  —  '"  oiii.  —  "  (ibc-ioeix.)  oh(.  —  "^  (TauTai;-onoo.)  xai  eSitoxov  xa  S^pi«-  — 

"    (JLEVetV. 


SECUNDA  DIES  NOVEMBRIS. 


BX   MS5. 


1  -    n        fi-  .         -Ve.^r.^croj.f,-      (''  /''''iidt'  p>\TjHn-alm  ^naaira^artis  rrstrvfarnmrn 


j_  -    .,        ,      .     ^    «-^t^a^w^.^a.a^aLveiiJaL,      qncm  reninintur  Deum.  et  erimat  pm  ex  mnmh,,^ 

. ,... .....  ee.v,  xa.  ^^ .,.,, ,  ,.  —  ;:;; j:r ■™~  iit  ::il;::':r 


Ts..vop:evov  Twv  <rapxwv  auTwv  xa8-;^aTa  "   cl^c  xa)  '  '■";*'^^^"^'""  nuus  apparorct  :  cratqnn  vidcro 

■  -       -       f  '        ^y.iijv  xag^iyaTo     ,  (^5  xaL  sanctoriim  corpora    11  sublinii  ncndcntl-!    nt  In 

auTT.v  T-/1V  ofxovo|A..av  twv  TTiXayyvwv  evooOev  ava-  inirc]ln   vi.-fin.n  •  ^^""ci^l'-'.  ut  m 

'      fi     .  f    ■-•   ^•'  -     •     -     ,    .  •  «'t/ mvA  inaceiio   \icimias,  sangnmc  nndiniip  mfiiTinHn. 

.scntmm  m  loco  arhitrahantur  eos 
Ipsi  veio,  (luasi  in  alieno  corpore 


oaivEfffiar  riv  o£  (^oe'-vTa  Tuv  &Y  wv  TwuLa--/  h^-.r       v.    u-  ,-      '" '"^"  *""""">'"i 


.™.ov  0,,  kup..  0  0.0;,  X,  i).  ,  ,0.  S-/  ^„u5.,,  xal  eornm  tolornntian,  ferinus  ac  c  uen  i  t"u,  K  b 

oa..5a,  .,y  o.va..aav  ao.  a.a..ov  ef;  .6  po.fr^.a.  ^s  deponi  ab  orbe,  et  contTn  Z        ",  i1  « 

Yl|x..v.  BXetiuv  oe  Tov  auTMv  xapTsptav  6  Sr.puio,;  nernnmennt     .,rl,„i,.>t  '     ""  "*  H  "  H  irsi 

xaicipt<!TaTo;,xsXs,iE..TO,iTo.;^'xa4e./0.ZvaN^-J  ^^™''"''''™»''     ■>  "  "■itus    quoque     p.Mientiaiu 

^T„;,  x.  5.P.V  a.To..  w.  L^avT;::  1^^,^^;^^^  ^^  Cl^  ^ 


.a,    Tv    Xpt^..,  apa  t^  a„p),,TV   touto..;   i™-      CAnVc  ;J.,-Acte  ^..ojm.os.^  P„fc/„..  ,■„./,„„,,(,:,.. 

&OWV  *  ... 

ut  quia 

'.''„'  ^:'  "'■""tr^'  ^°''  ""^?"'^°"^  ■  '^=''-  ^'^="'  '^'  '^''«'"^^  "'^^'"■'  ^^'^«'Po-f^^-^o.  22  ■  x.l  ij  yXdi.«  «i.cSv  T.>,o.,^^vT,     •i-:x.,,.r;fln. 
<uc      (.ax»,p«^^   KSEyipOTiT,  2^  E'tc  ^f^v  poV.OEtav  Vtr^v,  o  Oeo;  2'=.  K,i  T.Oxa  «C.oiv  XEyovTo^v  27,  ^xpdx.cra.  aiToi:  =^8  ol 

.Tv.n,  80  J,,..,-1-. •.    li.: '       '      nn      V   fii  n  .^  .^i      „•     .^.  n..     ..    . .    . 


«T«t       ayyEXo,  x«t  i;r,yayov  aoxo^,  30  .^  ai  ^^QoXo.  (.r^S^  p?,agivT=c;  «.'.  Kal  «3  X^Vu  aiTol.  6  ^^c.iX.^,  ■  Mi  Ti,v  ifxijv         i«(«t..v. 
au.tT,p,c(v,  eyib   EX/ySo)  Gpuiv  Ti;  paYefac.  Kal  «AEucrev  3*  xpE[i«eTivai  «ixouc  3^  xal  S^ccOai  3o  ii,„  ^jj^  a^  «tovfv  *  ™„      / 
«u.,^^v  38  5pO^,„,  ^,i  ,j^,-,  80  .  "EXOr.  6  fi^A,  Bv  xr,ptlTTo..t «  xai  i?^X,ra(  *  ^'  «i.o-:,;  £x  t^.  .V.p„,  ..-i,,,.  Kp.^.„0^-  I^  7 

ituv        8J  0-JTa.v  "^  TOffouTOv  ESeoOrioav   tioTS  otayaivEoOat  ■**  Ttaoav  tyjv  ojvajxiv  twv  onXd-^-^vtov  aC^cuiv  «    Kai  fioav  ol    • 
ir^oi  i;  iXTjOrus  ^^  apv5,  £v  ^«xeXXv  ^T  -,p,f,i(,,,ot^^  £.ot£  vo^if^Etv  Toi;  ^.povt.<; "  6-a  TsOv^xaotv.  Oi  sl  (laxap.o;  ^^      7;!^'''' 
<ocr..£p  (i.T)0£v  xoz6v  51  ri(j;/_ovTe,-,  EfiEVOv  ^2  asdXeuTOt  fiTiSe  i'X(o<:  traXE-jojjiEvoi  '^3.  "AvoiSaviec  Se  to  OTojxa  a-^tcov,  lip^avTO 
G    ^^"''/*  ^''^""^ '  '^^''P^^^=''^''  ^  >'^P^''^  *iF'"^  "^"  ^'>r'>''  «Y''^'^^  ■  ^^Yt^H^sv  5«  JjfjLst;  ri  ipya  fjiJLti^v  T.T.  pafftXet.  Ae^ov  ^Tv  &? 
■:i]v  oi>va|Atv  oou  Tfjv  '10/;..^^^,  xa'i  ivaoTa;  ^^  otitmov  fi-iac,  'J  Weoc  "lowv  Si  6  paoiXevc  ojtwc  xapTepo'3vTa<  5»  auToOc  »<>     ^ 
exEXeuoev  xaTEve-/0^vai  «■iTO':.;  iTiA  tou  ^uXou  ^',  KaTeve-;^OevTU)v  ci   aiTWv  iTri   tou    ;uXou  "^S^  ^|5j,v  Ti   xaOoXou    (irifiiv 
«oiXTieevTe?  ^3.  Kal  '^*  lofuv  ttjv  ToirauTijv  ipET7)V  tiov  fiapTUptuv  ^^,  outw?  xapTEpoivTtK;  ""  xat  Ti<  pauivouc  "'  o£povTa<  "» 
aTretpiivaTO  xaT*  auTtrtv.  T(iiv  Si  iyiwv  fiapTup(uv  ajiayOfjL^vtov  "",  6  o^^Xo?  6  aa)TtoOei<  icTro  toj  OetoO  ™  ajv  t^  ouyKX>iTtu 

expa^ov 

<-).,  xat  l'Xeyov  8,  9 ;  ((^<-(xax.)  Ol  U  iytot  IXEyov  5.  -  "  (t.  t{-.)  Ta<  <}-uy_a,-  4-9.  —  20  (e.  t.)  £V.5((i,iO»)ixev  TETapaypi^vot 
3-9.  —  21  eVSonEV  4,  G-S ;  loofiev  9.  —  22  ^JizXa  xai  peXTj  4. 6-9.  —  •■'^  (r,.  <o.)  owj.  4.  0-9.  -  ^*  (J^ta  add.  4,  fi-9 ;  (iTi  erSoftev- 
\t-iX-)  0">-  5.  —  s^  Kupie  flrftf.  4,  —  26  (6.  0.)  (j»i.  4.  —  "  («6.  X.)  X.  a6,  5,  7-9.  -  »»  aiTOK  5.  ~  m  (,„,.  3.9.  _  ao  o;„_  4  ,j_  7 . 
ei;to  5 ;  Ix  T(5v  poOuv(.iv  o(7rf.  8,  9.  —  '*  om.  4, 5.  7-9.  —  ^^  aS(XJiO/vTa<  .^.  —  »8  o„,_  5.  _  st  Trpoo^TaJev  5  ;  eTTiev  3.  4,  G.  7.  — 
^"  ETti  Tou  SuXou  (z(fc?.  8,  9.  ~  "  (x.  S.)  om.  3-7.  —  "  om.  6.  —  ^»  oni.  4,  6-9.  —  a»  o»i.  3 ;  X^yeiv  tov  xijpuxa  4.  6  9  ;  ((oore- 
eiTT.)  xii  Tov  x-r^puxa  ^oav  xai  Xlyetv  5.  —  *<>  XTipiiffotDoiv  4, 5,  7-9.  —  ■"  EUX^QTat  4,  7,  8.  —  ■">  xpefjLajx^vtov  6.  —  "  o»i.  7 ; 
E-i  (T(?(Z.  5.  —  **  (pat'vE!i6at  5.  —  *^  (Tf,v-aiT.)  ttjv  t.  5.  au.  ouveEoiv  4-9.  —  ■*"  (ol  a.  (ic  iX.)  AX.  ol  &.  dic  8,  9.  —  *''  |ji«x:Xtjj 
*.  7.  —  *^  xpEfjifjia(i,Evoi  9.  —  *9  TrapeoTtiJTac  4, 6-9 ;  (Kai-TT«p.)  'Ev6y.it^QV  Se  ■jrcJvTei  5.  —  ""  fjtdpTt^pE;  arW,  8,  9.  —  "i  ^,,, 
3-9.  —  ^^  EfiEtvav  9.  —  ^^  (fi.  6.  o.)  owf.  4-9.  —  "  (ti.  X.)  e^Xeyov  5.  —  '•'^  [xou  4.  —  "«  X/Stofjiev  5,  —  "  ohi.  4.  7-9.  —  '^^  hi<r:<z 
1-9.  —  69  xpaToOvta;  o.  —  *°  xat  tJjdXXovTa<  aild  5,  6, 8,  9.  —  "•  («.  t.  ;.)  om.  5 ;  i.  t(I.v  JiiXtuv  4,  0-9.  —  "'  (4.  t,  <.)  om.  4. 
6-9;  «.  ttijv  ^t>Xti}v  5.  —  ^^  (TJoav-aSix.)  iir^p^^ov  iyietc  tA  xaOcfXou  5.  —  "*  Tote  8.  9.  —  ^^  (i.  t,  [ji,)  CntOfiovTjv  t.  f*.  8,  9  ; 
T.  ayfdiv  fx.  xapTeptav  5.  —  *"J  EyxapTepouvTac  S.  9  ;  xapTEpoiivTiov  6,  7.  —  ^'  y£vva(ii.c  atfrf.  8,  9.  —  ^  y6po*'/Ttov  6  ;  (xai- 
^ep.)  o»i.  4,  7  ;  (ouTtoi;-rp^p.)  o.m.  5.  —  "^  Tou  TeXettoOiivat  (/(/(/.  8,  9.  —  ■"•  (i.  t,  u,)  u-o  t.  ■!..  3 ;  om.  5. 


480 


PRIMA  PASSIO  SS.  ACINDVNI  ET  SOC. 


EX    MSS. 


*  cod. 
eirev^yiCTj-re. 


6&WV*  'V,7.-t  T.f/ic^j  tt)  -r/li;  euasSeia;  5!.57.7xa).o'.,  iv 
ijjiapTw).^])  7L*7T-/iU.aT'.,   x.to-^eyovTai;   e;   ayaftoy    xal 

fJLT^-U  Ttpi;  JASTpOV  Y.X-.XLa;;  TT,;  iv  XptlTO)  TeXE-.OTr,- 

To;  AOovTai; ;  Ka).w;  ivapiauievo'.,  Iva  tl  [jI>i  xal  te- 
Xo;  xaTaA),T,).ov  £7;r,v£YX£T£*;  Ot.oe  fAaxap-.o', 


Tioo; 


B 


auTOu;  •  '0  Weo;   6  Ta  ■jravTa  iv  7:aT'.v  cvepYtiJv.  o 

TT,;  efpTivr,;  oorVip  xai  suTt^fjio;  twv  <]^u/wv  y.jjlwVj 

auTo^  xal  TO  ujjlwv  Tup^^epov  w;  otoev  otJxovotJiTiTet. 

17.    AvTiveyOrj  ok  tw   pao-^.Xer  Ta   TO'.a'jTa,   xal 

OT'.   oyXo;    Lxavo;    o^Tr^.^Oev   twv   JtvLWV    axo).oj'ioJVj 

aTroxwXueL  *  ttjv  Te).e'^wirt.v  ^.  '0  3e  E:ra^'>,!Tt  a^ttcoi; 

TTpaTLU  .-(ov  ^  xaTa  Twv  £-op.Evwv  tol;  piapTjaLV,  w; 

av  ajTo-J;  *  -avTO'iti);  a-OTo6/,7avTe;,  tT|V  toj  piap- 

Tup'^ou  7repa'!uTLv    !j,Tioa|jLW?   ^[jiTroSiTaiev.   'AXX'  ol 

yevvaroL  ixEvvO'.  \^i'/^'-  «avaTOJ   Trpo;  TviV   a|jiapT'!av 

avTLxadiTTajxevo',,  ^   CTpaTLWTLxr,;   ^aXayyo;    xaTa- 

oporfjdavTe?,  (luvaTioOaveLV  to',;  Jeyio'.;  sD.ovto  ^.  IlEpl 

(IJv  xal  aveveyxovTe;  Ttji  Tjpavvw  '  oIt.  t*^;   yvwjj^Ti; 

ajTwv  T,  -TTeppoTTi;  'JTrecpaLvev,  iy.i\fj'7t  TiavTa;  i|jio'j 

9UV  Toi;  iiy^OL;  ava'.pe(lf,va'.,  in!.GOey;ajjLevo;  *  Ka.Ta 

rr.viTT-.OujjLLava-JTwv^  y£vT(T£Ta'.  auTOL^.T^.ve;  oe  twv 

Tf,;e''owXo|JiavLa;  J£pa-ejTwvTY,v  (ruyx),T,Tov  eca^av 

eLvaL  Twv  TO',0  JTWv  xaxwv  a^TLav.  Kai.  xeXeue',  tov  ** 

"E).7:'.o'.'j;opov,  aT£  TauTr,;  Ta  7rpwT£La  -^epovTa,  7:p6; 

auTovay&f|VaL.'0  oe  ^  **  tzTpaas'.;  Tipo;  to'j;  arirr/iTOj; 

tjiapTjpa;,  £'iT,  *  EuHaaOe  u-ep  £[ao'j,  oE  ev  -rrvEujjLaTt. 

7:aTepe;,  ol  apiTTOL  brXvzi.: ' '  xaL  t1,^  f,[j,wv  TWTr,p{a; 

Tzpo;   Beov   jjiea-LTaL,  w;  av  xayw  h  dvai!.o;  [Jifi  0',a 

XEvfi;  iXTiLTa;  aTro^.ELCsdw  Tr,;  'j[jiwv  T'jvoo'!a;,  E'/7rov 

0£  7ip6;  auTOV  ol  ay.o',  *  0apT£',j  doe).'ie^^,  xal  urrfjtv 

TiTOTiO^;  •  ou  yap  iv  xevor?  avaXuTS!.;,  dX).a  xai  tij 

7rpOT|yf.TT,  f,[j.wv  o''j:Or,Td[^£vo;  tw  iT:oupav'!tj)  PaaLXsL. 

Kal    xaTaTTTaTauevo;    a'jTt5v    Ta    '.eoa  T(i)ijiaTa,    rf,; 

"po;   t6   [3pa€erov  rf,;   avw   xXf;T£w;   ooou   U'/b~o' 

f|Xo).0'JOT,Tav   ok  a-jTtT)   xal  eTepOL  Tpsi;,   tt,;  aJTT,; 

yvw[/T,;  xal  7:poa'.p£T£w;  iydjjLEvoL. 

18.  IIapaTTd'/TWV  os  auTtiJv  tw  0JT[jieveTTdT(;)  ^ 
[iaTL).£Lj  Tipo;  a'JTO'j;  [xev  ouoev  i-Kiohiyla-zo  ^,  x!.vwv 
0£  TTjv  xe'ja).f|V  xal  xa.TW  v£uwv,  (ot-eo  £[ji7:),r,xTo; 
£TC',  T:oX).a;  topa;   oiefxeivev  iytvi-r\<i.  Md).'.;  oe  t:ot£ 

dvav£'uTa;, 


td  (jiiid  non  etiam  fiiirtn  ic.ymifictffein  imlucitis?  D 

Boati  vero  ad  iUo^  ;  Deu>^,  qni  omnia  in  omnibus 

operatur,  pacis  dafor  ef  illuminatio  animarum 

nostrarum,ipscqnoq>irt/)iOfh-ohiiieTpedif,quemaf/~ 
inodum  norif,  ordinahit. 


17.  Allata  .sunt  rcgi  ista,  et  turbani  magnaiii 
post  sanctos  .sequcntcin  prohibereconsuminatio- 
ncm.  Hic  vero  mi.sit  militum  turmam  in  eo.s  qui 
niartyres.sequebantur.iit  oiiuiil)U5  niodi.s  eosabi- 
geront  et  hi  martyrum  occisionem  ne  impedirent. 
Sed  generosi  illi  usque  ad  mortem  adversus  pec- 
oatuni  resistentes,  miiitari  globo  contempto  com- 
mori  sanctis  elegorant.  De  quihus  ad  t}Tannum 
retulerunt  quanta  voluntatis  ipsorum  firmitas  ap- 
pareret,  jussitque  omnos  una  cum  sanctis  d  tolli 
dQ  medlo, iXi:.i:\[X\\vaws\Secundnmdesideriumeorum 
fiet  iUis.  Quidam  vero  idololatriae  ministrorun, 
senatum  dixerunf  ejusniodi  malorum  causam 
esso.  Et  jubot  Elpidiphoruni,  ut  cjui  primas  in  eo 
Icrret,  ad  se  adduci.  Hic  vero  ad  invictos  niartyres 
conversus,  dicebat :  Orate  pro  me,  vos  in  spiritu 
patres,  optimi  mUUes  et  7iostra;  salutis  apud  JJcum 
mediafores,  ut  et  eyo  indifjims  ne  per  inanem  spem 
excludar  a  restro  consortio.  Dixerunt  autem  ad 
eum  sancti :  Euge,  frtiier,  ac  nihil  formides;  noti 
enim  in  vanum  recedes,sed  tu  quoquc prxccdes  nos, 
spectandus  cfplesti  rer/i.  Amplexusque  ipsoruni 
sacra  corpora  ad  bravium  supernse  vocatiouis  iter 
arripuit;  soquebantur  vero  ipsuni  et  alii  tre.s 
eodem  consilio  ac  voluntate  priediti. 


18.  Adstantibus  ilHs  coram  inimicissimo  rege, 
ad  eos  quidcm  nihil  locutus  est ;  movens  vero 
caput  ac  deorsuni  inclinans,  ut  stupefactus  per 
multas  horas  permansit  tacens.  Vix  tandem  su- 

spiciens, 


Tiii-bir 
ftiriMiano- 

rum 

■■*eqiiunti,r 

"larti/nn 

fjiiibiin 

commori 

roliaii. 

Elpiftiplioius 

cim  tribim 

"ndin  iiccedil 

fid  >-eifem. 

.1 


Ghidio 
iiecintluv 
qiiatnor 
semtoref 


expa^ov  "',  ^{'(^■t-zzz  '  Ti  E<JTtv  '-  ;  ioiSTE  ^]j.^<,  xwifCJi;  xa:  uTrdyEXE  '^;  xtoooi  yap  Edfiev,  fjiTi5=v  '^  [jiaOo'vTE(;.  KaXoJs  evap- 

^a^iEvoi,  oii  t!  xiotpoJ;  a^itit  f,|j.5<  "^^  ;  Kai  Qz^i'^hxi^  Tipi;  auTou?  oi  i'*;tot,  eTkov  auTo7;  '^®  ■  '0  0e6i;  tti;  EipiJvTii;  oTSsv  ti 

TTOtififfet  '^  eI;  '^  upLS(c. 

•co(/.  17.  'AvT|v^yOT\  *  S;  T(u  paffiJiE^T  i'Ti  ol  ^  'i'/i}-0\.   ETnfiowoiv  07:117(0  auTtov  xai  oux  itptouotv  ^  «vtov;  TeJetwOJivai.  '0  (Baat- 

.AveveyOYi,       Xeu?  ^  ^^ioXeoai;  e/eXevjev  iTTEXOeTv  7:Xf,0o;  (rrpaTHoTtov  E7:avio  auTtov  xai  *  kizozna.i3a.\  tov  (>V^ov  ^,  xaii  outwi;  TeXEtioOiivat  " 

Tou?  aytouc.  Ol  Si  oj^^Xoi  '  irepief^fov  o6tou;  Sw?  .davixTOu.  Kai  ov^Sti  (ptxirtq  ■zC^  QaatXet  6'ti  aujjtiJLaivovTai  ^  dtTroOavelv  (jteii   p 

tiJIiv  i^^iw^  ".  Kai  elTtEV  6  paffiXeii;  '    IToiiloaTE  ttjv  ETtiOufiiav  ai-(ji>v  xai  iLavrac  auTOu^   i^toXsffaTe  "  TrXfiV  touc   ap^TiYOui; 

*  cod.  aiT(jjv   eKe').euffev   eT:tffy  eOfjvat  *.  Kai   X^YOuatv  ii^    patrtXeT  "  '  II  ouyxXtito^c  iffTiv  t)  ivatrTaTSuaa  auTOu'i;  "*.  Kat  Xi-^&i  "  6 

EKeff^eOJjvat.    ^zfftXeti;  '  KaX^saT^  fxot  Tiva;  ex  Ttuv  KptoTtov  aiT(!Jv  ^^.  Kai  iTreXOovTec  ExaXeffav  tov  'EX7tioi^o'pov.  STpatpei?  Si  6  'EXt^i- 

"  ci)d.  Stif(>poc  TTpic  Touc  aYiouc,  eTnev  •  Sto^EoOe,  xaXoou|jL6ouXoi  TtaT^pe;'  iXX'  E'j'?aoO=  '^,  [Af(  ivaXuoat  iJ.e  ^*  ota  xevii;  *.  Kai 

xatvijc.  eTttov  ol  aytoi  Trpo;  TfW  'EXTttSttpopov  •  OapoEt  '^,  oux  ivaXuoetc  ^^  Siope'av  exelOev  "   iSou  •[■ap,  ^ropeuTi  xai  ou  '^  ^rptoTOC  '** 

TjiJLtJiiv.  Kai  xaTawiXiijac  ^^  auTOuc  ivE^ioptioev  exeIOev  ^**  •  T^xoXouOTjoav  Si  -'  xat  iXXot  TpeT;  H  auTtZiv. 

18.  STaOEVTiiiv  Se  auT(ov  E^jLTrpooOev  tou  ^aoiX^(uc,  ouSiv  auTolc  fi^Xioc  '  aTittpOe^i^eTO,  iXXi  ttjv  xEtpaXiiv  E^tov  y.izm 
e|iEtvev2.  ETti  e[i6Xei}/ac  aJxolc^  T:iXtV*  6  PaotXeuc  ■'',  Xiyei "  Tt  eoTtv  0  u[xtv  EOo£ev  ;  '0  iytoc  'EXTrtOt^opo;  X^y^'*  BaoiXeu, 

TOUTO 

"  expa^ov  6,8;  oHi.  5,  —  "^^  «YiotTouXptorou  add.h;  xJpiot  adt?.  8, 9. —  ■■' aYiot  «(?(?.  4, 6-9.  ~  ''*  |jlt)  6. —  ""^  (otiTi-^p.^Stoao- 
xeiv  f](j.5c,5ii  t£  eY'*^"^^'^*''^^''^'^^  %\^^^  aTeXel;  ;  5.  —  '"'  IlaTpec  xai  ioeX^oi,  [i.fi  XuTtEloGe  o(7(/.S,9. —  "^'  7roiiia^|5. —  '*o»(.  7. 

Num,  17.—  •  o»i.(>.  —  ^  acfiiofftv  9;  etiOotv  5.  -  ^  ('0  p.)  Kai  3  ;  '0  Se  p.  4-9.  — ■*  Spa|ji(jvTac  ot/rf.  4,  5,  7-9;  SpajiovTa 
(>.  —  "  (t.  o.)  wOc  oy_Xouc  5  :  Tiov  o-/X(ov  7.  —  «  TeXettooai  G.  —  '^  om.  4-9.  —  ^  oujiSaivovTot  7  ;  ou(tfi.aivovTEc  8,  9.  — 
s  (t.  i.)  aiT(iv.  —  *o  (iv.  au.)  ivajTaTOuc  au.  TTotouoa  4-9.  —  *'  auToTc  add.  5.  —  ^^  (Tivac-auT.)  t.  l\  auT.  5 ;  auTOuc  sx 
Ttuv  TT.  Ttvfiic  9.  —  "  (t:.  a.  eu.)  it.  ej.  pot  G  ;  TvaTpec,  eu.  fio:  4,  7-9  ;  TTctTpec,  eu.  [j.e  5.  —  "  om.  4-9.  —  "*  texvov  add.  7-9.  — 
'«  ivaXuE'c  4-9.  —  "  (r .  x.  ou)  x,  ou  Topeiiet  3.  —  •  ^  irpo  5.  —  "*  ioTraoa^jLEvoc  5.  —  ^"  (tSo-j-ex.)  om.  6.  —  -^  auTo»  add.  S.  9. 

Nnm.  18,  —  •  (au.  4'.)  6'.  «u.  8,  9-  —  ^  (ey .  x.  e.)  vetjtov  x.  e[jLevev  e7:i  TtoXXfjv  topav  4-7  ;  x.  veuwv  E^xevev  ETri  tioXX.  <■'.  8, 9. 

—  3  aJTou;  4  ;  etc  'tuTouc  6.  —  *  (TraXtv-paoiXeu)  om.  3.  —  ^  ('J.  p.)  om. 5. 

"  (t.  e.)  Expa^ov  XeYOvxec.  —  ^^  eTnov  add. 

Num,  17  (Cod.  2).  —  '  xtuXuEi.  —  2  auTtov  add.—  =>  (e.  o.  o.)  PaotXe-Jc  yoXeffac  T:avu  exeXEuoev  T:XfjOoc  oTpaTtioTtov 
iT:eXOi-tv.  —  *  ai-otc.  —  ^  xai  udd.  —  ■=  e^t^XavTo.  —  '  ^afftXel  add.  —  ^  xai  add.  —  »  fiaxaptov  add.  —  '"  iY"*':  «''''■  —  "  *""' 

—  "  'EXTTtSi^opE  add. 

Num.  18  (Cod.  2l.  -  '  «,».  —  «  aT:e«6iYY«o. 


1.S1 


DIES  SEGUNDA  NOVEMBHIS 
ou'  ),aTpe.o,.Ev=,  xar.  t,^  ooy,aa-ri„..  avT.Ta^,oue9a.      „„,..  ..,  ,/.,.,.„  J,       '"' "  """  ".'"«  ''".  """  -wn- 

U0.EL     OUV     0     fiouXsi  •     -ivTE?    yip     TT.V    aUT^.v     ijiv 


o^^^.,.TVv.^.v^H,,T..^^^  rT:;::™r--':!- 


B 


funpbna  persol- 

fer  natnram, 

qui')ii  opor- 

non  privari. 

.po™.ou  TOU  T.pavvo.  "  yaipovTe,  1  Z-^ou^Z     Z^^^^JT  """''«'"«^''"^"'^^^"t^Itam'™; 
01  oi  ToC  ivio,.  axoX„..9o.:vT„  .-"..'^r''  °.;^!:-       '"^  ^-'^q"^)"nUu.  .nilites,  t.-e,-™!!  ,u„„.,,o.  i„ . 


E 


militibu» 


•fttrf. 


mp!»..  xp.^. 6 eei, V-, 6.aT:;?;;^,a; v^J^iv^;;;:;  rZZ  "IZJ::^:  ""'^~-  '■■"'"■'■^' '■' 


f/tiinndiu 


;;t;^:- r  '-■'"  '"'"^ ""■'■  '^*"^- '■^^"^'^^^-  "■  ''^^  ^*"'  - ^'''"-^.' '-^r:r;,;"; 

l^cT^X',  T,.  Xp„x,p  x,L  x,T..OO.a.x(  „  ".  To',.  i  p,„X,i,  i„,^<vaxo  .Cx.=  ■  ■V.X.iL.,;»  .„;  HJ,    .   ^T 
2""     Ao!,  .0.,  o  «eJc,  o  ■..ax,;.,J,.5  i,x,-<  £.  eip^.,;,  ijaOsJ,  x4.  axoxe„4.  «pa  xoGxo.  •  x,',  xi.xsc  WAUvxs.  «  x,I 

^ ™;I;;:.:!trrir::''"  '''^" r "^ -"f'-'-^^-*?^ ^- -^ -^"^"•'-  ?•  W 4^ :.«; 

V^iAAE.,  A:v£t      ,  t)  4,..y^  |.ot,,  TOV    kt>p.ov  •    xtv£(7U>  Kuptov  ev  ^a.f,  ^o-.  •  <>:,),t5  -.Cu    «£.;„    i^,  Orip;^e,"    ,,,■ 

n  T'  Vf  -  '   ^'-  ^•*  '•  '•  *■"■  -  "  ""■  *-'•  -  "  '"'^^-^■'  '*°--'  -^  ^  '^^^--'  «<'<'■  *.  '^i*.  -  ■"  i/o..v  Ti.'- 
."  r  a\     '^  '"^    EXTTt^t.o-p..  8.  9.  -  .^  iv^voTjcra  7-9.  -  ^-^  (^!  ^i)  .!  oh  i)  3,  4.  6-!).  -    »  ^i^  ^^^,  g  _  ^..         ^  '  _ 

1  -  [i.)  «;,i.  o. -  "  T^xGvat  e!.;  touto  udd.  4-9.  -  >«  (o.^^t.  '!■ .)  'E.  o ;  «-Jt.  Aiyo,v  ■  ■!■ .  6.  8.  9.  -  lo  (a.  «i  u  )  ,.ua« 
v^vtEc  ai>.  4-9.  -  20  {,„,-pXa^T.pov  4-9.  -  ^i  ,rpot7t,>,)<rav  «.  8.  9 :  (iiAtov-Tcpo.)  n>  /.i^»,,/,,,-  /„  5  -  s*  (-  r  -e/  )  ^(«Ti 
^^v  jr.  aiTuiv  {.,rof.sTvat  4-9.  -  =3  (^.  i.)  iy^^X^ru.,  .oOto  ^o..t'Tc.  4-9.  _  ^-  (fx=lX .,Ta.=,uyx.)  oi».  4.  -  ^-' Vvoov^«  4  9 
3„  ■  '""■  *-i>-  -  "  ilxoXotJOTia^v  6.  -  s«  a-iTotJc  ;i  4. 9  ;  aOT-v  5.  -  ^o  qj  ^y.^^  4.9.  „  30  (R.  eT.)  EFse  5e  5.  -  »'  4^,0«  5  -' 
-{  iat.-iiTjT.)  '.AS=X»ot  X.  TiaTpec,  fiijrpsc  4.  G-9.  -  ^3  ya/povTE;  arfrf.  8,  9.  -  »  oGti..?  ^iXXovTec  fJ.S.  9 ;  ('.\x:v5t,v*o;- 
yaX.)  ,v>  /cffttnlar  in  5.  —  s»  ^v  Eip>iv|i  fl,W.  8.  9.  -  "«  EijTTixetT^v  S-  —  "  jiiziptot  4.  fi  9.  -  m  o„,  .-j  _  ao  ,,„,  ,,.  7  _ 
"  X..!  .>Uov  4.6-9.  -  *.  «,».  S.  _  -  i  i-^„,  „rfrf  ,.  8_  ,  _  ,,  ^;.^^^^^  ,j  ^  _  ..  .^  .p^^  ,.  _  ^  ^.^_^  -^  •    • 

'J^ap^^iu  (,-'1.  '  "*  >     i      ' 

-^s  ro^  '  "'  t^^"  ^"^*!^^'' '"''''  ~  "  *^'^^  "'''^' ~  '  ^^  ^^^^  ^*^*^'^  4vtiT«5£Tat-  ffot  oitE  orfrf.  -  '  o„,.  -  »  4;,;,i  f,;j^  „^^y 

{  0-£OT))  .^avdToVEvO!  C-|p   T^u   ovoVaTo;  ToiJ  .XptffToD.  WTtoxpivETai  6  ,'iaJiXEu?  xai  X^yet.  _  m  'Erewii   -  n  £%« 

Tijv  Stivotav  a,U.  -8.3  (-,.  x:.  iTT.)  iT..  X.  ^O.  oGtwc.  -  "  T=t?ri  «rfrf.  -  'fi  (i.  TT.  T.  T.)  xaxi  TrpoWov  airoO.  -  ^  '«  Tf 

add.        »'  ay.ot  rtrf,/.  _  18   iTapixWS  ffrfrf.  -  .»  ol  ll«xip,Ot  flrfrf.  -  20  ^^i  Ip^^i^  „rfrf_-_  3,  (OKcjT.)  xal  Xo.jtAv  IVt^vto 

^ovemhrh  Tomu.^  L  g- 


I  rt  5. 


*  axoXtJTu)? 

1  rf  3. 

•»Vnl,3: 

Eipi]y»iw4v 

4-9. 


m 


PRIMA  TASSIO  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 


RX    MSP. 


Aive-.  71  ^■jy-l\  ^ou  Tov  KupLov  afveaw  Kiipiov  ^     AV/''s  hominum,  quibus  uon  esl  saluf<.  Egrcdietur 
tw-i  uou    tjJa),w  Tw  eew   fxou  £w?    unap/w.    Mt,     s/«Vte  eorum,   et  ocmrret   umcitique  secundum 
.  ,W.         ^eTloiOate  *  ^:.'  ctf^^ovTa.;  ^^  ^cp'  ulo.:?  avOpo^TTajv  ",      opera  sun. 
TttTvofQET!.      ow  oux  eVTi  cuTTipia.  'EEe^.EJTeTat  jo  uveu[Aa  aJTwv, 
xal  «TiavTYiffeTaL  exaarw  xaTa  Ta  epya  auTou. 

cod.  1  et  alii    7rveQ|Ai  (xou  *<*.  M^  Tr£7ro((laT£  *  "  ett'  ilpyovroc  "  oU  fAy.  sVtiv  awTTjpfa  •  iVi  ^SEXtugETai  to  TrvsOna  aiToO^  /.:(■,  iTTzvTi^a.i 

7te7to/6eTE.      ExioTo;  xata  Ti  epYa  «wToil. 

4r.  /.    ^_  ji.)  o„,.  4,  (i.9.  —  '«  ii£7toI0«T£  3.  4.  7.  —  *'  £7ii  uloCc  avep.oTHov  «</,/.  4-9.  -  ''^  ajTwv  i-9. 

ol  H^axipioiToG  XpwTOu  TpeT;  tJ-«P^«P«  H.o-"'^  "■^■'  ^V^^^v.  _  ^■-'  (OO.  oe  ^,v)  'liv  yip  o  iYtf":  ipU|X6vo;  o^i-ra,.:.  ^^«  V, 


nfW.    -  ="  {4.  e.)  AiravTriaEt  l'/.aoT6(;. 


ANNOTATA. 


a  7m/-('  «r  <Hen7o  dolosum  Saporis  aninimn  Acta  redunjuunl,  ijuippe  qiii  siuiulaia:  Oenerolcnfia!  specie 
rruentum  inyennm  tegere  conetur  inifio,  ut  deinde  sxrissimai  crudditati  iuduhjeaf.  Hor  loco  vaferrinius 
iyrannus  cujn  magnatibus  conqueritur  quod  suo  muneri  desint,  ut  in  Commentario  (nn.  23,  24)  diximus. 
Sic  enim  eorum  qui  chrisfiana  sacra  colchant  seuteutiam  audire  poterat,  eosque  (jui  cum  martyribus 
starentu  ceterisdistinguere,faooremque  martyribus  prxstifum  sux  majesfatis  injuriam  vocare,  atque  e 
ita  christiams  agnitos  ut  perduellionis  suspectos  morti  tradere.  Quod  facinus  animo  conceptum  paratis 
insidiis  exequi  voluit.  Sed  impedivit  Elpidiphori perspicacia  ar  retiquorum  generositas. 

b  De  numero  maqnatum  seu,  idi  hir  vocantur,  senatorum,  ma.cima  est  in  diversis  Actorum  exempla- 
rihus  diversitas  sententioi.  Septinyentos  codex  Venetus  et  Vaticanus  2,  septem  mUlia  reliqui  codiees 

mumerauf.  _  ^         ,.    .  s-      ±      ■        , 

c  Sohmni  perseciitorihus  errore  Sapor  martynim  constanttam  m  perferendis  iormentis,  et  miraculo- 
mn  sanatiomm  post  verbera  et  vulnera,  ferasque  repente  in  mansuetudinem  conrersas  magics  artis 
prxstigiis  adscribit ;  et  quum  magiam  erga  feralem  gladii  ictum  impotentem  judicaret,  martyres  posl 
rrudehssimam  flageHationem  gladio  feriri  jussit,  quos  postmodum  mutata  sententia  alii  mortis  yeneri 

destinat.  ,  .  .  ,  ,      .^ 

(1  Ex  hoc  loco  orta  esf  opinio  omnes  senatores  martyrii  laurea  coronatos  fuisse;  dicitur  entm  Sajmr 
Jussisse  omnes  toUi  de  inedio,  de  quibus  illi  nuntiatum  fuerat :  quos  inter  senatum  fuisse  ex  prmcedenti 
numero  certum  est.  Verum,  uti  in  Commentario  diximus,  ex  Hs  qua:  sequuntur  apparet  non  nisi  quatuor 
ex  senaioribusfuisseperemptos  :  Elpidiphorum  scilicet  cum  tribus  aliis.  Vide  Comment.  nn.  56, 57. 

e  In  quibusdam  exemplaribus  hic  additur  matres  et  sorores.  Erant  ibi,  uti  facile  inielligitur,  prai- 
sentes  militum  ac  senatorum  matres  et  sorores  ef  uxores ;  quas  tamem  inter  martgres  computare  non 
pnssumus,  quia  Av.ta  dicunf  tunr  tanium  milites  ar  senatores  fuisse  orrisos. 


CAPUT  QUAHTUM. 


F 


SS.  Aeitidymis,  Pegasiuset  Aneinpodislus,  Saporis  pollicilaliones 
eontemnenles,  postquain  a  regis  matre  defensi  sunt,  cujus 
inavilUe  ipse  rex  alapam  impingit,  in  cainino  igne  comburun- 
tur  cum  inilitibus  viginti  octo  et  ipsa  regis  malre. 

MeTa  oe  T->,v   twv  (ru7xlTiT'.xi;iv  xal  '  twv  ffTpa-  Post  seiiatorum    ac    militum  caedom,    quuiii    ^    ^^^^liam 

TiwTuiv  avaipea^.v,  ^.«  iji£TauieX(j)  yevo^evoi;  6  -aXCfx-  poeniteret     consilia    mutantem     ac    titubantem    ""^^^^^,^, 

eo'j)«0(;  xal  T^apaoopot;  Tupavvo.;,  jjteTaxaXeiTa'.  ■kHv^  tyraununi,  revoeat  iterum  sanetos  ac  dicit :  Qnid      ^,,^^^,,,,., 

Tou;  }iyio'j^^\k  Xeyei   -p6;   autoO;  "    Ti  ett-.v,  est,  Acindtjne,  Pegasi  atque  Anempodiste,  persua- 

■AxivSuve,  n-riYaaie  xal  'Ave[iTi(Jot.ffTE ;  i-tlaai-t  eau-  sistis  vobis  sacrificare  Soli  et  Uherari  a  violentu 

*  <■<»'■        Tou?  5uaa'.  *  T(j  -r^iw  xal  a-aVAayriva'.  to-j  fl-.a^iou  morte?  Dicunt  ei  sancti :  Quousque  nugaris  etpro- 

;Suoai         SavaTou-    .Vevoua-t.v    auTw   ot   av.o'.  '    "Edi;   7i6-t  pria  rafiocinia  incohmrentia  in  temetipso  volvis. 

dooXe(r/e^  Respondit 

19.  MtTaxaXEffi(AENOc  U  >  Toi;  iflc^Ji  ■=,  >EYEt  a-j-oi^  =>  •  Ti  h-ziw,  'Ax(v5uve,  nT,Y(ia(E,  '.-^vEjiTtdStoTE  *  ;  A^youjiv  aoTto 

oi  aytot  • 

NQm.  19.  -  >  i  pacriXEUc  add.  5,  6, 8.  9.  -  -  6  paa.Xti;  add.  3. 4,  7.  —  =*  kutoOc  9.  -  *  (11.  'A.)  H.  xai  "A.  3. 5 ;  ol  Xoitioi 
Hum.  19  (Cod.  2).  —  '  (t.  o.  x.)  om.  —  -  Tptl;  jitipT-jpa?  add. 


KX   U.^.S. 


DIKS  SECUNDA  NOVEMBRIS. 

A  «oAe^C,  .ai  ToO;  oixcio.^  Xoyt,(.o.,  a..aToOv..,     Rospundil  ipsis  tortuosissiums  :  Te.s,l.  „,il,i  es,  rrf 
:v3a..^.ep...pscf^;    Av..f,..v  a..o..;  4  .«X,.^.      ,„„>,„,,„„    ,,,„,„,„   ,,,,„      „,  ^,  ^^  ~  , 

ouva^.,,  .,  «  xa.  u,.e.,  au.o..  fe^.arfe,  S...  -^v  .^,  y«./,.,..;.,,<,,.    ,,.,,„•   „„„,„   ,„„,.,,,„,  ,„  /'^;,: ' 

a..yx^:n^o.  ^o.X^n.  .....^avev^v  ..^..v  o..oevo;  i.s.-  ,.»/„■,,  „o„   ,„„A,  ^;,.»;,,,,.  ..o,y„Hs  vn,,.^      Z 

aa,.„v    ..pu,_v  os  usp..e./.oj.a..     c,e.oo,.evo;,  oj  jxdvov  a:Mis  ,hco,-e,n,  ,■«•„,„  e,ia,„  propte,-  ,■,,.«„„  ,.;,.L, 

0.a   Tr,v    TO.    a,.pa.o,   ™pav    xa.    .0   .:,,    ^X,.x;a,  fo,;i„„,i„e,„  ,,e,- ,,„„,„  ,„„„„„  ,,.J„,;,„„  JZ 

e.Kpe.e,,  aXXa  xa.  c.    a.v.,v  .,v  avops.av,  0,.  ^  ''M^-  K,  „„„.■  „„,,i,e  esho,;ali„„a„  ,„,.„„,,•  „„", 

rov  .o,au.,v   xap.ep.av  »  J.e,ec;a.Oe.  ka,.  .4   vOv  /''-'•.7'/«»<W™»«»»  Sofem  «/ ,™,r/„,„„, //,,.„/„„ 

axouaaTe  |.ou  Tn,  Tcapa..ve.ec.5,  xa,.  ,.i   .ov   O.ip-  ,,/„/,/„„,/,,.,.„„,„.,   ,„,•/,/.„„.,.//?,,„,,.,■„■.,,,,■,■,      .,„,„; 

Xajx^pov  -.X.ov    xa,.    .ov    ,.ej.,.ov    A.xX,nc6v,    ef  ,.„/,/,,   ,„„y/.,„.„„,,   „,„,•   „„,  ,.„„„,,„,„    ;,/        ^ 

u,u.v    ap-^a;  .r,;  xa.  ej.e  ,ia,../.e.a,  iy/.e..p^,^,.,  xal     ,.„.,  .,„,„. Rcsponclenn.t  sa„c.li  ly.-anno:  A„,i  ,-ex 
...ep  .avya;  .ou;  u.r,xoou;  :._epc6Xe..ov  u,ac3v  t>,v      7V..„/.,  .„  /„,.„„,,„.,/,„,.„•/„•,,.,  /;„^,,   „„„,.,.,„„  ;,  ,^,: 

ooSav  ..^.    A^oxpcv,.,.a..  .^  .upa.^„  ol   ay..o..  ■  ,„,,„„  /•„,„/„„/,    „  ,„,,„„,   ,,,„„•  j^,,^,, 

AXOU.OV.  c,  ,ia.,.Xeu.  Mapru;  0  axa.aX^,,.,»,  0eo,.  i,„„„„.,M,e  es,e  „os„-„,„  M,,e,-„„i„  „„/,„/      ',„1 

h-m^   y-,v    ecf    uoaxcov    eopacxa;  xac   oupavov   ,iael  .■/«„«;„«,„,„„,,„„,„„„,„„,„,,  ,„^,  „,,„,,,.  ^ 

oeppcv  exTe...,a;,_<o;  a,..e.arpen.o,     e.TCv  0  X,y..,,.o,  //,/„„,  .,„,„,,,,  .,/„„„  „,,  ,„,„•„  .:o^„o,i,t/„„^  f„;„l.,- 

,j...v,  xa,.o.ux  av  .o.e  ...  3eX,,,.a...  ,ou  iSaxoXou-  fos  i„  ,,e„-a  fi.lei  in  Cl„ist„,„ ;  ii,„o,,o,i„s  /i,-„,io. 

9r,™,.e..,  aXX  ot  au.01  ^,.uev  xaec.;  ci,o.^-,,fJev  eyvc-  „„,  „.,«„„;,,,/„,„,,  „„;,„„,„  „,,.;„,.,•„„„•,;,„  ,„,.. 

xa,   :n,.a;_Te9e,aeX..,...evou5   i.c   .•„   :,e.p=c   t-,;   e:';  „-:-„lo,„,„  „.■  ,,e.,„,,,,- .„!,.e„i„„is  Dei .,„.ri,ii.  Q„iH 

XptaT6v  TZLaTe..;    ,.aXA0-,  ,.ev  o.u-.'»  xa..  ,TeppciTepov  i^i„„-  .HffWs  -  ,j„i,,  „,/,//,„.,  „„,,,  ,„„,,„/„„„,„  ,  „„„, 

g  avaXa6ovTe;  cppc,vo|xa^o..a  t-,;  tcv  paaavcv  .eclpa;  f,;„„-a  spe,-as,  i„  ,ne„te  tua  dispo„e„s?  I.'„e  „/;„, 

xac  T.„;   avcoeev  tou   0eou   i™oup,.a;    Ti  ouv   civa-  ,,„o,l  „/,,..  er,„:r,a,  „„/,„  „„.,  .,„„„/„,.,„„  ,./,„,.,„ .  „,  E 

6aXX:|,  xac  .apaxaTe./ec;   ^-^,  CeTa6oX->,v  iX..:oo;  ,„■„//„,,  ,//,/  ,,.,,,„„  „^„,„„,  „,„  „„,„,,  ,„  ^ ,^,,,„,„  ^ 

•wrf.         naTaia;^^      ^  iv  cieauTc,,  '^  Ta|*ieuo,.ce./o;  ;    no.:Y.,Jov  ,„,„,„„,/„„„. 
,iav«isc;.       Taycov  0  ^oiJXei  ■  ex5e-/eTa..  yip  ./ipca;  6  tc3v  iy(cjv 
■/opo;,   xal   ),if'..xi,;  no:  6,uoXoyr,:ropcev  .JTrep  Tr,;  ev 
XpCTTcT)  Ta-yeca;  *^  TeXe..c,Wew;. 

-  ^?-  '^  2£*i{/6)ijl.a;  £-:<;  ajToO?  ^ogapoixai  yoviy         rJU.  Ip.c  vero  aspieic.is  illos  duro  ac  cruenlo        ,«„.,„■ 

To,  Oi^fxaTr  Wti  Tou;  5eou?^,  E-.xev  ^,  ou  yev7^,sT=t-.  oculo :  Per  deos,  inquit,  Immi  fid  vesfra  roha.tus     ^xprobmnt 

•jfxwv  To  ^sArif^oc  .  KeXeus'.  o-jv''  crwT.pwOevTa=;  aJToJ;  Jubof  ergo  cos  Forro  por  tofurii  corpus  consf i-iclos     •''"bolicam 

x7.Ta  TiavTOi:  To-J  awuaTo;  Iv  acr^aXecrTaTvi  o.ar/i-  in  tutissiniocarecrc  cuslodiri,;issiricntibus  circum      '"^'■'"■^"' 

pe'.=reat  cppoupa  ^  <rrpaT'.a)Twv  TauTTi  TrapaxaQei^otAE-  niilitibus.Quod  quum  sancti  audivisscnt-  O  A',,.      -  '"  ''""• 

v«v.lo.T(^vo^.axo-:^avTe<;ol.7>..«-'O0eo<;,erTrov^  inquiunt,   m„   possmnm    di.juas   fibi  ./rufiannu     'i-;™^ 

o'jx  v/o^v^^  a;u,);  eu/^apLaTe^vTO'.-  ri  yip  Jiiepgo)./.  f('-//(J»f.s-  persolm-e;  exces.m^  enim  beiiefariorum    ^' texthmnio 

TO)v  Twv  suepyecriwv  arruyxpiTw?  Toiv  /.[leTepwv  tto-  ^//ori/w  i/icomparahHiter  pamones  nostrm  mpe-    """'''*  ''■''"' 

Qr.jAaTwv  ■JTTEpaverrTT.xsv. '0  ok  paTdejs  '>-'  ^"Xr,;  Tr,;  ^vr/.  Rcx  autcn.  ]J0!-  tolam  noctem  sollicita  cura   '^^^""^ '"""*■■ 

vyxTO<;  prc.s.sus 

V^v  iwoWtv  7r>i]v  iy.eivwv  oix  E-peiffa^Tjv,  xTiSdfievo,;  ^  -c?^;  Ofiwv  '  «ivSpetoTTiTOi:.  QcJvu  Yip  ivaTcaJo,xa(  opoiv  t*iv 
ToaaiiTTiv  itifiv  jrpoeujxfav  »  -  icai  xa  vCv,  fia  t6v  6WpX«,ji7rpov  tjXiov  xai  tov  ,xe'y(ffTOv  »  'AoxXTiTttiv,  £iv  TreiaflivTE?  ,xoi  ■« 
SiioTiTE,  7rp(r,T0U<:  6fxac  xa-aari^au.  "  Tii;  l,xri<:  ^ziiXtU^,  xai  oix  loriv  '^  o  ■:.7ro6Ae7trf,x£vo<  TrtiTrote  »8.  Ot  81  »  iyioi 
iTToxpiOE-vTec  X^YOUffiv  "-^-  Tu.  pacraEl  •  iMi  tov  oTep£<iaavTa  i»  tov  oupaviv  =v  'T  ve^Acii;,  xkOOj;  ^iv  i-napyf^i  '»  A  voGs 
V^^v  ev  Tfi  x^Tp?  '8  ToO  XpiffToO  TeOe,xeXtto,iivo<:  *,  oGtcoc  xal  20  vCv  ai,  «al  a'pTi  ^»  ,i5X>ov  i^.tTcpaXiad ^.£0«  iXXTiXooc  -»  ev  •  «orf 

^,    TTJ^  o^xoXoyiqc  TOO   Xpt<TTOu.  Mii    odvETrfye   ^5;  ^*,   iXX«   ^TrotnrETXov  ^5  ^;^,  ,^^^^5  20^  i^^  ^.„j,X<i6a)(iav  2T  -06;   iy,'oo(  •      «OE^ieXito- 
exo^^^ovTat  yip  ^^  ^aij^  xati  yapiv  p.E-j'aXT)V7rpoffo,AoXoy&u[xe'v  crot.  ^.^^ 

30.  '0  Sj  paotXeu.:  e|x6X^'j-ac  T7p6;  tou(  iyfou?,  eTTrev  aiToT?  •  M4  tou?  .Seou?,  oi  [xtj  noDitru  to  5At],xi  i,xu5v.  Ktit 
xeXeiiei  £yxXe[<iflT)vnt '  otuToO^  ^  ^^;  ^/g^paj  .^,^^^  TtavxA;  to5  otipaiTO<  auT(5v  iTrtTeO^vai,  xai  jtto  Ttitraiv  aatp iXeiav  TTjpeToOai 
auTout;,  X^-wv  •  "OxiTrep  »  [xayot  ouiot  eiatv  *.  'ATrayo|iivu.v  Si  auTOJv  •'^  ev  tt;  ^poupa  «,  eXeYov  oi  4^101  [laprupEt  ^  Ttpoc 
iXXiiXou?  ■  06«l  JifxTv  ToTc  ivaSioic,  6Tt  TooatiTa;  EUEpYeaiac  «TtoXo,x6avovT£c  «  oiSh  xaT*  i^lay  ei;(ap[ffTi)aat  5uv<fueOa  •. 

Kal 

i.  G-9.  —  "  uinA-'J.  —  "  Kiioop,at  o;  4-9.  —  '  ufxeTEpac  h.  —  »  (Tr,v-TTpoO.)  u.  t.  t.  euxoo,xiav  S.  9 ;  t.  t,  >  euxoff,Atav  4-7.  — 
"  JJ-eyav  (i.  -  -  m  o,„,  g.  _  11  Troirlaw  o.  —  '*  nc  fl'W.  4-7.  —  '^  Jixi;  tt.  i,  5,  S ;  'Jixtiiv  Tt.  9  :  u,xac  iroTe  ii.  7.  —  ■*  o»i.  5.  0, 8,  9. 
'^  (ay.  aTt.  X.J  iTt.  eIttov  4 :  ay.  eiTtov  7.  —  ■"  ETri  tcov  -JSafTwv  xat  TtepiSaXXovTa  add.  5,  8,  9 ;  xai  irepiSciXXovTa  add. 
4.  6,  7.  —  "  T«Tc  8.  —  18  aTtapyijv  (i.  —  *"  TJic  TtfTTEtuc  (tcld.  5.  —  -"  om.  -i.  7 :  A/c  qusdam  hctu  difflri/ia  in  h.  —  si  ^i^j.y. 
vSv)  6  V.  ^.  iTtapy.  Tefl.  ev  ttj  x.  ttjc  TrioTewc  t.  X.  ou.  TrXeov  vuv  S,  9.  —  --  (x.  li'.)  mit.  4.11-9.  —  -=  (^.  k.)  T^Q^iaAiaiLt-ci 
4,  6-9 ;  iia»aXiij,x^voc  o.  —  ■-'-*  oh;.  <i-S.  —  :''•  f.^tac  arfrf.  5-8.  —  ^"  (t.  t.)  t2/^u)C  6.  —  "  xaTaXa5o,xev  5.  8.  9.  —  "  {i.  y.) 
^'tt  e.  4-9. 

Nttin,  20.  —  '  £p.6XT|0Tivai  5.  —  -  lU  to  OEafxtuTTipiov  add.  ■> ;  iv  Tjj  eipxTti  add.  8,  9.  —  ^"  ooroi  add.  ii.—  *  (ou.  ei.)  ei,  o'j. 
o ;  ei.  ou.  xa:  x4v  Ttoiij  wp^  ^eXiiaooatv  ecfiXOeTv  ,xi)  SuvTjQtiiiTtv  i :  et,  xai  eav  ooxi,xaa(»jiv  i^,  ,i»]  ^,  5 ;  e!,  xai  x,  Ijv  aipav 
JsXTiawtrtv  £;.  ,xti  S.  G ;  el,  xai  x.  ir.  fi..  ^eXTiffwutv  ej.  ,xi)  S,  7 ;  ei,  xai  x,  iTtoiav  wpav  3eXi^ocoffiv  e^.  p.)i  5,  8,  9.  _  «  ('A, 
oe  au.)  'Airayo^^xevot  Se  ot  aytoi  0, 8,  9.  —  "  yuXaxTi  4,  7-9.  —  '  (ol  4'.  p,.)  ot  ,xaxipiot  [x.  3 ;  om.  8,  9.  -  "  Xaffdvtec  4-9.  — 
3  (xaT  -Suv.)  ETra^itoc  eu,  ouv.  Ttp  Kuptif.  4,  7  ;  eza$,  euapeorfiaat  ouv,  Ttp  K.  5,  6  :  eiraS.  «uap.  T(f»  K.  3uv,  8, 9. 

■■  (Trept,-oxoX.)  7rep(aTpE'a)£tc  :    "E(pi]  6  J3a<i[XetJc,  —  *  (Ttov-t^c)  ouv.  t.  4.  5,  —  "  xiioo|xat  X(av.  —  "   xai  'J7To,Jiovr,v  Wrf.  — 

.JUTTjTe.  —  "  u,x<Sv,  —  1.  4,xeTa5XT]To'c.  —  ">  (u.  ouv)  Sl.  —  "  om. —  '*  eauTtft.  —  '^owi. 

Nnm.  20  (Cod.  2).  —  '  paatXeuc  add.  ---  »  (ttfi-ET.)  op.  elTtev  M4  x.  B.  -  '  (oi-3A.)  oi  (xr,  Ttonjffw  t.  3,  i.  Kai 
ijOetuc,  —  *  oin.  —  ^'  (0.  a.)  a.  0.  —  *  (TouT.-iy.)  ' .^Ttayo^vtuv  oi  liTtuv  ev  t^  ^ poup^,  eXEyov  oi  ii-^ioi  jxapTupec,  — 
'  om. 


484  PRIMA  PASSIO  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 


Tupavvov '^  b  fiaxapio;   AxivSuvo?'    Et:    a/y/jeia?  nniii  bculus  A«indyiius  :  /rt  mvYrtie  coHyen/ew^ew 

xofTaXXY|Xov  eVye;  ty)  xXY,aei  ttjv  7:pa;i.v*  7rar>,p  yap  habcs  nommi  actionem  :  patertL  enim  dmnonum 

oaipovwv    ep[j:Y,vEiieTa'.   to    o'vo|i.a   o-ou,    zal    touto  intn-pretut/o  nominiii  fiti  e>it  ;  et  hoc  prophefice  nna^ 

7:po'ff,T'.xw;  Yia£TezoiJ!rafx/,Trip  ^7rwv6[AaTEv.  0  oe'*  te  pcperit  mater,  nominavit.  [pse  vcro  furoro  ac 

*co(i.        Tiatr/n;  (Jpyxi?  xal  |^avLa;  avifAeffTO?  yoXr.^Ta;'*  eTrl  rabie  plciius,  iras(!ens  111  hoc  sormone  propriaiii 

5(o>£oa«.      .^  Xoyt}),  TYjv  oCzeiav  [xYiTepa  {jLETanefXTZTOv  Tto-.erTaL.  iiiatrein  arcossendam  luL-it.  Quse  quum  adcsset 

T7i<;   oe  7rapayevoi^ev^;,  ).eYe'.  7i:p6;  auTY.v  6  pz^'.-  dicit  ad  cam  rex  : /J/c  mihi,  mufer,  (juid  significaf 

Xeu^  •  K>:~i  [xo:,  [AT,Tep,  zi  t6  ovojAa  |xoj  £piAY,veu£Ta'. ;  A/f>m^«  meM»i  if  Hsee  vero :  A^oy/,  inquit,  fe  ab  avo 

'H  0£*U;oa,  oY|tIv,  w;  aTto  tou  <jo'j  TianTioj  oijtw  ^«o  avx'   vocari ;  interpretari    autem    e(/o    nescio. 

xexX-^txa',,  epi^riveuaai  oe  touto  oux  iniTzi^cti.  \\-o-  Ucspondet  pessimus  :    Erce,  hl   mnli   dsmonea 


j  ••>    '■'•    -r't' '( »    " ' '  'A ""■     "T        i"'^j/'^ni    (t    (HY.,j    lioti/ we,ji5efKn:    t.ni.it.uin    inurii.    Ips.. 

aoToi.        «<J"<^^*   )«eYo/^Eva,  7ipwTY,v   ffE  TouTwv  TiixpoTaTw  vei-Q  hilarifor  sul)ridcns:  Nt.^^i  sriiHSsent  hi,  inquit, 

7:apaouTW  5avaT((),  'H   oe  Uapov  u-o[^e'.o'.aTa7a •  //«»(/  dixissent.   Impotcnti   autem   captus   rabio 

Ef  lAYi  vjoeiiav  ouTO'.,  (pTialv,  oux  av  AaXouv.  'Ao^^sTt]»  matricida    neque    naturam    reveritus,    iniquas 

B  5e  ffuoyeOe';  jAavia  o  [AYjTpaAo-^a;,  fiYjoe  t>iv  !5J3-'.v  manus  eontra  propriam  extendit  matrem,  ipsi  hi  fe; 

atoecrOeU,  Ta;  ev  avop-iai;  /erpa<;  xaTa  'r^i,  oUdo.^  niaxillam  intligeus  alapam.Ipsa  autem  sanctormn 

^xTE-ive'.  fXY,Tp6;,  TauTY.v  xatTa  xoppri;  ^^Tzilfa^.  'H  Ss  accurrens  ad  pedes,  cum  ejulalu  et  lacrimis ;  Se.r- 

Tor;  T(5v  iyitjv  TrpoTopajj-oCiaa  tiotI,  (^.£Ta  <iXo),uy[.iou  mtemeam,inqmUmiserrimamsenectutem,oChrisfi 

y.ai  Saxpiiojv  f/enerosi, 

Kai  rjffyaXfffOiiiTav  yTtA  Tiasav  atKpaXetav,  t(ov  "*  aTpa  1101110 v  e^ujSev  TTipouvTwv  ".  '0  8i  SaaiXeuc  EffxlirxeTO   Si'  ^'Xti?  Tfii; 
vuxtA(  '^  7ioi({j  3avaTij)  iTioXEoet  '^  auTouc.  Koti  £|ji6aXXei  «UTtp  ^''  i  oaTava?  el<;  ttjv  xapSCav  tou?  ^^  ^tovra!;  oixouc  xaiivai, 

*  <ro(l.  Tri  8e  e^^c  TtpoxaOtcia;  * '"  6  iaefi^ffTaTos  PoaiXeii;,  exiXeufjev  xa^JLtvov  xaijvai  ^^  *  wffTE  ETri  ttoXuv  tcItiov  piirTe^v  tijv 
TrpoxaOi^oai;,    ^Xtiya  autiii;,  'AYO|j.ivtov  oi  twv  2^(10^,  eXeyov  ol  [xa/.cfptot  '^  •  S(5tiov  f,iia<;,  Kupis  '",  6'ti  exX^Xoittev  6'aioi;,  iit  ojXiYtoOijaav 

•ct»(/.  ai  iXiiOeiat  «tio   twv  uliliv  tuJv   ivOptoTttov.  Kai   sffTTjuav  -^*  l'|j.TrpooOev  auTOU  -'.  AeyEi   «yTof^  6  paatXeui;  ^-  ■  Ti  SeujpelTe 

xaeTvai.         Trjv   AaiAivov  TauTTjv ;    St"  i!>{ia;   ■fit<>i(ia(iQTj   TiavTax;  ^^.  A^y^i  tif  paotXeT  -*  6  ^^  [Jiaxipio;   'AxivSuvoc  ^"  •  T£  vofif^eK  Tiv 

ETiiOevTa  -fj  ovo]jta  oou  ^^' ;  '0  pacriXeui;  Myii  autilJ  -^  •  T(  ;  '0  ayioi;  'AxivSuvot;  X^yet  -^  •  flpoef  TjTCUdev  ^  [JLTJTiip  oou  eii;  to 

ovoia.a  ffou.  A^j-ei  6  paotXeui;  ^f  •  Ti  TrpoetpTJteuuev  ^  p-iiTTip  |aou  eic  t6  ovo|j;a  |iou  ^'  ;  Aeyei  auTtp  6   ayio;  'Axtvouvo.; " 

*  ^(oX^OKc      noTiip  8atpdvu>v  ti  ovojjLti  oou  ipfiTjVEiieTai  ^^  '0  2e  paoiXeu?  ^oX^oo?*  exaXeoev  ttjv  fiTjT^pa  autou,  xai  (pTjirtv  ^^*  *  Mijtep. 

1,3;  tf  ^oTiv  TO  ovoiJLoi   [iou  ;  'I!  81  "*  [J.TitTip  TOu    paoiXluji;  £'(iT|  •  Sa6o'ptoi;,  Kat  EtTrev  6  paotXeui;  •  T£  SiEp[jiTiveuetat  ^^ ;  i^Tpa- 

5(oX^oa?        ipeioa  Se  fj  |J.t)Ttip  outou,  eot)  *  IldOev  eTrfotajiai  ;    Tou  yip  TtciTiTrou  oou  to  ovojjta  eyeic.  Aeyet  autii  6  IBaoiXEiJi;  '  'ISou, 

rrliijni.         X^youoiv  outoi  ^^  •  IlaTiip  fist[j.6vtuv  IffTiv  t6  ovojia  oou  ^'  •   xal   [xa   tT)v  ^p.Tiv  oujtT)p(av,  et   eupe^OT]  outwc,  TtpiuTTi   auTCuv 

*  cod.  teXeuTa;  ^^,  'II  Se  tJ.T5TTip  tou  Pao)X^w<;^''  [leioiaoaoa,  X^^^'  "^'1'  paoiXet  •  Ei  jxti  tf*"  fJoTioav  *  *',  oute  *-  £XaXouv.  'O  oi 
EifiTioav,        PaoiXeu^:  avaotac   [jteT*   ©'pY'!?  ^*^,  Tjp^ato  oxototuipXi^eiv  tt)v  [iTit^pa   auTou  **  -   xai  Spa|jLouna  ■!)   [JtT^tT^p  tou  paoiX^ux; 

exp{JtT)OEv  Toi?  TrdSaq  tuiv  iyitov,  xXo(ouaa  *■''  xai  X^youoa  *^  '   Dtuoat^  |j.ou  t6  '/TJpa;;,  ooijXo'.  tou  ■"  Xpiotou  ■  uj?  yip 

SetupeTTe, 

'"  om.  7.  —  "  auToui;  ndil.  S,  9.  —  '-  (eox,-vuxt,)  oi'  0.  t.  v.  ioxETreto  (sicj  4-9.  —  '^  aTroXe'oTi  7-9.  —  ^*  (£[1.  au.)  efjt.  «utou 
C  0 ;  £[i6aXet  au.  0  ;  E[i6aXEt  outou  4  ;  ^jj.6aXT)  autou  7.  —  "^  to5  i,  (I,  7  ;  autou  tou  5,  8, 9.  —  '"  TipoxaOioot;  4-S  ;  /(mc  «H(f  ^^ 
alterai-e  liiiea  Xf/re  Uguntnr  in  o.  IJwc  cidcntitr  /pc/i  .■  Trpo/.aOioa5  ^y.eXeuoev  xcx[[j.tvov  exxaT)vai]  xixet  [tou;  «Ytoucl 
£|i6XT)0)ivoi.  —  "  xaijvat  4,  G,  7  ;  exxoiivat  8, 9.  —  '^  ('Ay.-^iix.)  '  Aydjievot  Se  ol  0^101  (lapTupe?  e^Xeyov  4 ;  aTroYcJtievot  oi 
ol  ay.  ei^-aXXov  X^Y'^"''^^';  •") :  iy<ijJLevot  Se  ot  (icipT.  EXeyov  5:  AYtJjievoi  8i  eXeyov  ot  iiy.  (lapt.  6,8,9,  —  '"  »5  HeA^;  (j.  — 
-0  (K,  £0,)  'iii;  £0,  3  ;  eo.  Se  5.  —  ='  tou  tupavvou  i,  fi-9  ;  tou  tupeivvou,  xai  5,  —  '^-  [6.  p,)  uin.  o.  —  ^a  om.  4-9.  —  ^*  ( A,  t.  p.) 
"EfT)  auTi|*  S,  9.  —  26  i'Yio(  xal  add.  (i.  —  ^»  (A^y,-*Axiv,)  '0  [lox.  ' A.  aTroxpiOei^;,  Xeyei  5.  —  "  (tA  0.  o.)  oot  t4  o.  5.  — 
*8  ('0.  p.  X.  ou.)  A.  au.  6  p.  S,  9 ;  hinc  iix^tte  ad  rocein  teXeut^;  seqnUur  tractus  lectii  difficiUs  in  5.  —  -"  emev  3.  — 
'"  (d  p.)  aSttJt  4,  6,  7  ;  autijj  6  p.  8, 9.  —  ^i  (^  ]iTitT)p-fiou)  oni.  i,  G-9.  —  ^-  laStopio<;  yip  Trati)p  oaijidvujv  xaXsltot  (itW. 
8,  9.  —  ^^  etfTj  S.  —  3*  oin.  3.  ->  «^  ^p^iTjvEUETai  S.  -  3o  6'Tt  «(^rf,  4,  0,  7  ;  (X,  ou.)  oG.  X.  .itt  8, 9.  —  "  (^o-c.-jou)  To  0.  c 
epnTivev^etat  4,  7, 8 ;  to  0.  |iou  epji.  (i,  9.  —  «s  iTroOvr,oxei(  .^.  —  30  (t.  p,)  outou  8, 9,  —  *"  o»i.  5.  —  *'  ^Seioov  4-9.  —  *-  oux 
ov  4,  5, 7.  —  *«  (iv.  [1.  6.)  [1.  6.  iv.  5.  —  **  ([i.  au.)  ^outou  |i.  4.  —  '*  xpa^ouoo  8, 9.  —  *«  xpct^ouoa  4.  —  *''  om.  6. 8,  9.  — 

«eox^Trett*  (sie).  —  »  ivaip^oet.  —  »»>  o  TiafarXT,^  »(/</.  —  "  ti^  add.^  '^  (KeX.-i^)  T^  81  eSiic  TrpoxoOtoo;  6  aoeS^OTO- 
to(  ^TTi  tou  pT)|iOT0(,  exeXeuofv  xo[i.  l^.  —  's  (elTrujv-Tup.)  T^(  oe  xojiivou  eTTiTtoXu  txxauOeioTi;  xoi  tt^v  otpoSpiv  xoi 
iotExtov  ^XoYO  eTii  lxo\ov  tiittov  piTttouoT.c,  iY(i(iEvoi  Trp 6(  auTfjv  ol  oyioi  fictpTupe(  e'Xeyov  •  i^woov  ^lio(,  Kupte,  6ti 
IxXAoiitev  6'oiO(  •  i'tt  (oXtyuiOTjoav  al  iXy,Oeiat  iTr6  tuJv  uUov  tiijv  ivOptJnrujv,  xoi  to  e^^(,  Aeyet  outoT?  6  paoiXeuc  '  Ti 
SeujpETte  tT)v  xii[iivov  tautiiv,  Ai'  u[ia(  ^toi[i(io6Ti.  Aeyei  tip  |3aotXeT.  —  "*  ('O  3e  TrdoT^c-yEY^vvTjxa)  '0  oe  pooiXeuc 
;;^oXE'oa(  (sic)  iraivu,  exaXeoe  ti)v  (iT,Tepo  autou  xoi  tiTjoiv  •  M^Tep,  ti  eottv  to  ovo[ia  [jou  ;  'H  Se  i.<i.r\  '  2a6topto(,  Kai  eTttev 
oit^  6  PooiXeiic  ■  Kai  ti  Jp(iT)veiJeTat  ;  'H  8e  oTpatpeToa  X^yEi '  IldOev  eTrioTa[iat  ;  Tou  yip  TraTiTrou  oou  t6  ovo[i«  ex^'<* 
A^Y^' ^  paotXeiic  •  'ISou,  XEyouoiv  ol  xoXcioi|iot  outoi,  4'Tt  TraTf)p  8ai|io'stov  ipiiT)VEtj£Tat  to  o'vo[i(x  [lou.  Koi  [li  ttjv  £(it)v 
o(otT)p(av,  el  EupeOT)  &utw(,  TrptiJtov  auTtuv  teXeut^(  jrtxpoTaTt[>  .Sovatttj),  'II  Se  lXap6v  uTro[i£iSiaoaoa  XeyEi  tij<  paoiXeT  * 
OuToi  61  [if)  ■^Setoov,  oux  ov  AoXouv.  Ttite  io^^ttij  [lavi^  ouo^eOei^;  6  PaotXeu;,  ivaoti?  [leT'  dpy^c  ex  tou  ^pdvou  outou, 
i)pU^o  5  tiT|tpaXoia(  oxototutpXiCetv  TTjv  [iT^t^pa  autou. 'II  Se  toT(  tiSv  oYiujv  ttooI  TrpooSpo[iouoa,  [ist'  dXoXuy[JLOu  xoi 
oaxpuiov  xpo^ouoo  eXeyev  •  Stooar^  [lou  t6  taTreivov  xai  TroXotXTjTov  YT)po(,  oi  tou  Xptorou  yviiTtot  SouXot  "  t'o(  ■^ip  opw, 
ou  ndvov  TroT^po  Sai[i<Jvu)v,  iXX'  autov  tov  oatavov  eyto  ly^wT^oa. 


SECUNDA  DIES  NUVKMBRIS 


vT^xa,  ocTTts  aipejow^  xaL  oa-.fjiovwv  7:aTT,o  {JvouiveTai. 

21.     0  oe  Tuoavvo;    ariT'.  ~30C  TO'Jc    tj.a3-tji(»i- •  ,n    t  i-    ■. 

yeaBat..apa^xe.aa..TV.xau.vov'    'A::ox=;vnvTl.nl     T  .^^  '«»y«m     n/.m.  in-a.jnu-ut  annini.    ,.,Uio.,la,, 


<a.'*((, 

'■('  niahdirit. 


TT.ceswTav;  AvTeor.aav*  oi  iiYi,o',  *  E' aaa  a'':cfi-/'rs        ■  ,(  ,.r,^  v"'"  <J}"J'm  m  ,ii,i 

Ta'.  CTCii.  TO  avouT.-aa,  yeLoac  xaT    a-jTric    ETi'^;a>r^'.-.        /  ■/ ■       i  •  .  ^ "  »"t  lemiiKiui} 

'n  _.;.  ^_„-Xp,C.  .i;^'   '        ■  ;..  .    •     '''''^'^^'"^^^^'"'«^"'«"''«eam/^JeceW^-.Pei-cIItionis 

U  T7;;   aTioAe'.a(;  uLo;   aTioxo-.veTa'. •    t>c  Ttea    "5.r.it      t:i;..  i  i     n  .  .*  t.i>.Muu(ii> 

'  .c      '  .-       !'L         .    "\^^P*  •^■°'J     f>'i"sif^^pondt't:  A-o /j,v»i</vVji?/,o  w7(«/.w'i>s-<(   (/// 

a..ao.oa./.6.v...    -„v    .apa.«,o.,    -..oo.,,,ov'     '0      ,,-.,■«/«„,«„„(„„;,■.„„,; /,„4,-,„,.„  ,■„„,, '„,;, 
..pavvo;  a.sxp.6,  »■  0.  ooxe..  ^o..  »  ou  aX.,0„,    v     j„,  ,fe„,  „„„  ,/„„    ■  ,,.,„       ..  j^^  "^ 

So  r^oT/Z:-'  '''^'-T'  ■        -\ ^  "^      "'"'"^'-  '"^"  ^   ^^"''""'"  '*'  ""'"  -''«'"'-  »      « 
.?eo'JC,    irpo   Tou   euauTov  to'j    l/v    aTra/A^t-di     in      ■    i-  .  ,       .   .  ' 

uaxap'.ovr'.>vaLov  ecpr.Te^'*- M-roautoc  do'.  £!j'*  Ysv-fi-  /.^.„,1,./-         v       •  ,         ""i  "'f^'-^  'ficui  is 

E  •       .      -  r-     .   .r  -.>',-,   T    ^  ^^^P^^%inqiubusiimp(niimsortt,i.^fii*ri.^i}tiis  n 

^  Tat,  w  xai  Tou  !;y,v  ava;'.e,  Tou  a).r,fJt.vou  owTo;  ^TTe-  ./;,„„   „L,  ,„,.,.„  .//    ■   ;        -,■,  ,  /""'■S"M(s   j^ 

(  ,     -     -     ,     ^',  .  '  '        7  cuain  meain  con.sfittd   /tiim/littitnu.  Tvi-nnuu<.  ai 

p-/iuevw  xai  tw  tti?  aaebsw?  axoTdj  xoaTouuevy    ev  in^-,,»  •  ^'/-  ,< 

'^.'^  ^.  ,     ,■     J*      ,,        ..','.     ^'■'I^^^V' "^'  ^P^-^m:  ifiapjjarcf^annosa.wncctii.-n:  miifationem 

oti;  av  auTOi;  aTioxA/iawOri:  xai  r>,v  ^u-fv  lx=~T<^  ff'jv-  *  j-  <  ...         >- '"«"«"«t»/* 

_  '  ;,„  _'„.,/-.,-      •;;     '  '    '^        .    .    ^2       '"^'  '"^"''-^  "/'«'•«'«  -^^^  ^i  «^  m/V^-m*  Hi  fOHra-/r(- 

iayf:^j7.'.  TaTie'.vOT/iTa.    (f  Tuaavvoc   t:ooc   a'j— fv  '-^"        ■     /r    -.  \r  ,  •••    ,       ,.     , 

•ol  ",    ->.     A       '  -         :(^,        '  '-''•'■'^^'''^Venei-abilKTnuIierrt-^pondii:  .!//////((■ 

Uc   eo,xe,    .o    T.o).u"^povLOv    y:,pa,    aAW.'.v    .ou  ,{i,-is  mrnfc  esce.sisse  >  liimc  di.ciJi ;  .i  niim  a,nl- 

Tcov        .ppevu.v  aT:e'.pyaTaTO,  xa'.   Tzpo;  uSpe'.,   Tpa-  ^,;^  ,,,„f^  ,^  ^^^      „,^^^  ^^^      -^         .^^^^ ,    J^^^^^_ 

.,va'.  TTape.xeuaTev     .  H  Te,xvoT.peT:e.TaTf.  -  i^.-  ,^,;dem  at  phrinuan  ..imiles  sant  flii  Jr,.flh.,s. 

xpwaTO  *  , 

'  Ipse 

Snopv.Ti  *^,  QUA  eoxiv  7tat7)p  oaijjLovcov  iWx  oa-^QL-.a;  ov  eYJwTjoa  *". 

21.  Tlji;  8£X«[xtvou  Em7ioXuxato[x,^vri(;,  Xeyeio  PmiXe-ji;  TipA;  tou;  iYWu; '•"Dao-J  STi(ji.£vs^:;  toT;  Xoyoi;  toi;  |xa:aion;- 
TOTOuTov  ^  jj-aXXov  TTEpiexxixfcTat  ■*  ■fi  xa|jiivoc  ^  xaO'  ufiojv.  01  ®  iyiot  X^youjlv  ■:w  paatXEl  ■  To  Trept  -ciic  ciBKoivjjc  xal 
lAT)-po'q  ffou  "^  jptoTa  •  Ti  yap  xa6'  ^fia:;  **  :^o»j  [iE|AaOiixac.  '0  oi  "  paatXECc  XsyEi  7:pi;  -.yj(  1^(0^?  l«  ■  Tt'  TSt  t?,!  (iTjTpdc 
(xou ;  'O  aYtoi;  'AxivSuvoc  liyE^  "  T(p  patrtXEl  ■  Ei  opa  ouYXtup^ffE'  "^oi  «  <"'£0«  '5ti  eT:av£Tir,;  xai  ^TurTTjoa;  auTTJv  '^.  '0 
PaoiXeui;  X^^Ei  ^3  ■  'Qc  uTiep  "  JStou  -i/xvou  Ev^E-ai,  xat  ouYX^opousiv  fioi  ">  ol  ^eof.  'H  oe  0^10  ivaCX^-l-aaa  elc  tiv 
oupoLvov,  eTtiev  oivctJTiva^acFa  £x  paOouc  "''  ■  0  Heo;  (jlou  xsti  6t0i;  '^  Ttliv  7TapE3T(i-(uv  trot  ".  |i.7iTE  «rjoe  aJxto  '"  cuY-/to- 
p7](n[ic  (*.»iT£  £ic  tAv  [leXXovra  aitova  ^**.  Kai  X^j-et  Trpic  tov  paotXsa  ^  0^1«  "' '  ".\OXte,  ex  xiov  epYOjv  fiiaOi5ffTi '^^. '(1 
pacriXeui;  XeYEt    Ttpoc   auTT> -^  •    Mi  tou;  5eouc,  eV*--*   xi  toioutov -'^  evvorjcriic,  xpo  oou   TeXeuTtu.  'H  0^10  X^Y^t  irpiic  •  ^.y^; 

auxdv  ^^  •  Mii  oot  xaX(ii;,  eoxEpTi[jL^ve  tou  iXTjOivou  ^'  tpajTA;  xal  eoxoTtoji^vE  Tf,  otavofq;,  Vva  eupo»  oe  ^**  exe'.,  ivaSie  -"  xow  i'.  tt 

C^v.  '0  Se  ^**  paotXeic  Xeyei  ^'  Trpoc  triv  }t-r,iipa  ^"  auTou  ■  "Oxi  (tev  ^Ujtovta  £x(5v  ^^  yP"'^':  Teva(ji^vTi  XefTtexai  ippeviuv 
fiijXov  ^*.  'li  aYfa  X^y^i  irpic  xov  paotX^a  ^°  •  'EfJLoi  [iAei  *  ^^  Ati  oou  ipXuapouvTOC  oi  Tcafi^/Laxapec  e(XTroSi^ovtai  tov  Spctixov  *  cod. 

aux(5v  xeXeLiuoai  ^^.  '0  Se  ^^   ^aoiXe^Jc   otevaSac  eiirev  itpoc  xtjv  [xiix^pa  auxou  ^"  *    Oux(  (jloi   eoxtv,  [xr,t^p  *  [jlou  *"    6'tt  li^XXei, 

TJ[iaptov  Eic  oe  ^'  ■  xai  xpooeTiotiiaaxo  tou ''-  xXateiv.  Oi  5e  aYiot  X^youoiv  *^  irpi;  aAXijXou;  **  •  Mi  tiv  l'ujti)pa  f)U(i)v  •  cod. 

'Itjoouv         (iiitTjp. 


B 


■"*  .SrEpelxe  H,  9.  —  *"  (oux.-ey.)  o-j  (jovov  -nazipa  S.  i.  j.  eyivVTioa  eY'"  4. 6-9 ;  ou  [xov.  TtaT^pa  0.  iyi-tvriaai,  i.  o.  .'). 

Num.  21.  —  '  (tt.  t,  a.)  toI;  aYfoic  8,  9.  —  -  toutoic  add.  S,  0.  ~  "  tooout^ij  7.  —  *  exxaiExai  i,  /■O ;  ixxe'xauxat  (i ;  om.  5, 
—  s  exKaiexat  add.  5.  —  ^  Se  add.  7.  —  '  (x.  [ji.  o.)  a.  x.  [i.  4-9.  —  ^  u(JLac  4, 8,  9.  —  "  07/t.  -t-9.  —  >'*  (X.  1:.  x.  i.)  X.  toTc 
«YIoic  8 ;  e^Tj  xotc  aYfoi;  S.  —  ''  ElTtev  o.  —  ^-  (=x.  ai.)  ixtJTCtTioac  (lxiiT:i)oac  i)  xtjv  [JiT)Tipa  oou  4,  7,  8,  9 ;  et.  x»iv 
(iTix^pa  5  ;  TU7:tT)!iac  ou.  3  ;  exuij^ac  ttjv  [iTit^pa  oou  0.  —  *■''  TtpAc  tAv  4'Ytov  '  Axivouvov  «(/rf.  4,  (j-9.  —  '*  or/i.  4,  7.  —  "■  (xe 
5,  7.  -  10  (elTt.-paO.)  aveoTtvaU  xai  etTtev  4-9.  —  "  (x.  (").)  oiii.  i> ;  x.  o  H.  4,  (i-9.  —  "*  0^110^  7 ;  (Jtoi  ky'*"^  ■*■.  ■''<  8,  9 ;  (lou 
aYiwv6.  —  "  oixov  8,  9.—  -*■  '0  (oe  add.o)  paotXeuc  X^y^i  •  Tt  (Jioi  [i.Ti  ouY-/^topy,oi[i  Brft/.4-9.—  *"  (Kat-aY.)  'H  iy.  X.  t:. 
auTov  (»,  8, 9 ;  T)  ay.  Tt.  auTov  X.  4,  7.  —  "^  ("AO.  ix  t.  ep.  [jl.)  'Ex  x.  ep.  [Ji.  «0.  5.  —  =»  (t:,  «■;.)  owi.  4-9.  —  "*  t\  4-9.  — 
'^^  xoiiT(ov  4.  —  s"»  (X.  7:.  au.)  etf  T)  5 ;  X.  auxtp  4,  (i,  8,  9.  —  -'  on».  4.  —  ''"  (e-j.  oe)  oe  e(».  4,  6-9  ;  001  eu.  5.  —  -"  xai  add.  5.  — 
^''o/H.  5-9.  — 3»  elTtev  ,*),  6,  7.  —  33  (tt.  x.  [jl.)  t^  («itpi  8.  — -^^  (J;.  e.)  icii/.o-xaETTH  (M»l>'.o-'TaExic)  4-9. —^*  (Yev,-o.)  y£vo- 
(j.^VTi  (YeYevT]|jL6VTi  7)  Xefitetai  (Xe^Tt^  8)  tpp,  Of,Xov  (om.  OJ,  TtXriv  Ttauoat  t(5v  uSpetov  (i-9  ;  Yeysvri(jivTi  X.  tpp.  S.  Tiauoot  0'jv 
xiov  uo,  4  ;  Yevo[jivT]  X.  (op.  touto  S.  7:Xt)v  7rau.  tu»v  uS.  5.  —  ^''  (^.  Tt.  x.  p.)  e^ii  flaotXtl  o ;  X.  x(o  pao^XeT  7, 8.  —  "^  [lAet 
4-y.  —  37  xeXioai  4-9.  —  ^*  ('0  ii)  TtJxe  o  4,  8,  9 ;  o  G,  7.  —  ^"  (ot-;v.-o'J.)  XeYet  Trpo;  auxiiv  5  ;  ot.  el.  t^  p,iixpt  oi.  8.  — 
"  ((ji.  (1.)  oHj,  4,  C-9  ;  (o'iat'-[Xou)  owi.  5.  —  "  (iJixep  «<f(/.  4,  5,  7-9 ;  [i?,t£p  [xou  add.  (i.  —  *"  o//(.  4.  —  "  eXnov  5.  — ."  fiv 

Num.  21  (Cod.  2).  —  ^  ('O-xaiA.)  T^c  oe  xafxivou  eTrnroXu  xatO|Aivr,c,  Xeyei  0  PaotXeuc  Ttpoc  toJc  aYfouc  ■  '  AOXioi,  ioov 
£Jtt[i^v£T£  ToTc  X(>YOtc  tolc  (jLaToioii;,  tooouxov  xai  exxaietai  r,  za(itvoc  xaO'  v\>.<jf'.  —  "  (Tfj;-te'ioc)  tf,c  oeo7toivTic  oou  xai 
ptT)Tpi;  ev  Ttp  xewc  eptoxa.  —  "  fie  «i/t/.  —  *  Xeyouotv  auxy.  —  "■*  ('0  x^c-i^-at.)  4'x!  eTtaviorric  -xoi  £t(lTtTT)oac  outiiv.  '0 
paoiXeuc  Xeyei  "  'Qc  UTtJp  lofou  t£'xvou  ei';(eTat,  xai  ou-j'-^(opouofv  [jloi  ol  3eoi.  'H  51  OYio,  «voSXetJ/ooa  etc  xov  o'jpavov, 
eoxivacev  xal  etTtev.  —  «  xoi  o  Weoc  xtov  TtapeoTtotLov  [lot  aYitov  udd.  —  '  ev  ta/ei  add,—  *  (x.  a.)  (flBOtXeuc)  'ki'fti.  — 
«  (JL^xep  a(/f/.  —  '0  (Ti-itf.)  'II  iY'*  ^^Yet  Ttpi;  otixov.  —  "  xaXiv.  —  ''■'  ('0  tOp.-eoixe)  'O  fJootXe^JC  Xe'yei  Ttpfic  tijv 
(J-TlTepo  auTou  ■  "Oxi  [xev  e^TixovTaexric  YP^^C  y-^^o^ievt)  XeiTteoat  (ppEv(ov  SiiXov.  Uc  eoixe  y^P-  —  "^  ('•  '-)  *"•-  —  '*  "Xijv 
Ttauoai  tfjJv  u6p£(ov  a(/(/,  —  '^  0^10. 


iiro). 


*iroAf)o 


m-y  THIMA  HASSIO  SS.  ACINDYM  I^T  SOC. 

Kx  Ms«.      xpLVKTo  '*'  "KiJiot  Xeye'.^  ^^  izTTTjva'  TO)v  'jpevuv;  Ipse  debaccliatus,  ingemiscens  uluhibat.  dici-ns-  D 

Ka/.w;  erpYjxa^*    £'.'  yap  yi  yevv/jC-ao-a   o:evY,p7,;  '®,  A7/f??,  jj/ft/cr  mm,  ^jf?"»  pecrari  roram  fcf  Deinde 

Trd7([>  ye  |jiaXAov  6  yevvT.Oet; ;  e-r-ep  w?  ^ttl  to  jtoXu  eliam  fletum  simulabal.  Sanctj  autom  dolo.s  eju.s 

e;o[.io'.ouTa'.  Ta  Texva  Toii;  yovetJTt.v.  '0  oe  cpp£vo[jiavri<;  admiranto.s :  Frecibus,fratre$,  opus  est,  ad  invicem 

eofi.        TTeva^a^  XTTo^AoDupeTO  *  Xcywv  '®*  OT  [Jlo'.,  ijLyiTep  dicebant.  Etrnim  iit  sua  pessima  ittnma  snfaunm 

■^fs-.o.  i^r,,  OTi  Y.fjiasTov  ^v(.)-',dv  o-ou.  ELVa  xat.  toO  j'./.aie'.v  haheiis  /tihttlj/tt(nfem,miii/o  quidem  Uandil/is  inodo 

TrpoT£Tr&'.7,a-aTo.  ()'.  5e  ayw.  t6  y.aKO'jpyov  auToy  5a'j-  vero  inanilius  verhorum  rixis  usus  per  omnia  iiiiem- 

;.ia!;ovTe?  ^*'*  Ey^j^wv,  a5e).'J0',  '/p£'-3^,  -po?  a).).T,).ou;;  pn-aiifem  iiirHiiatiouem  ostendit.  Et  hfCt;  dicentes 

eXeyov  - '. 'Ev  yap  TT)  ea-jTO-j  ^^  ou-rfjieve-jTaTTi  'Jjj/v;  consonam  orationcm  Deo  obtulerunt,  dicentes  ■ 

Tov  ffKTavav  e-/(ov  ivo'.j<'.TOevTa,  tzot£  [jlev  zoXaxeiat;,  (?«/  /»  crucem  propter  7ios  ascendisti,  lanceatjue  in 

7:oT£  oe  Xoyo[ia/';ai?  ypwj/evo;  ota  -avTcov  to  aTa-  iatere  transpxus  cs,  atque  acefo  ab  il/udrtififjus 

xTov  T7,i;  pOTi7,i;  eTTiocixvuTai..  Kal  TauTa  etTio^vTe?,  potatns,  ex  sjnnis  vero  coronam  piortasti  pioijter 

Tu;/c(dvov  -poTeuyViv  Ttj  Wew  avirrejji-jjav  *  '0  ^7:1  genus  homiiiuin,  injurias  ac  ludihrlum  et  suhsan- 

TTaupou,  AeyovTe;  ^^,  o'.'   T|[j.a;  aveAOtbv,  AtJyy/i  Te  nationem  susHnuisti,  morteque  gustata  roluiitarie 

TTiVTtAeupav  Giavoiyevj;,  xai  o";©;  U7I0  Twv  TTa',!^o/T(.)v  etiam  ad  iuferos  descendisti,  ut  detentas  quidem 

T.ri-Kzhzic^  e;  axavOtov  oe  Tti^jjavov  oo^iiix<;   o'.a  t6  sanctorum  animas  itidf  educercs,  imperium    vero 

yevo;  T{jv  civOp(ii:(ov  •    uSpE'.;  '~*   v.y.i   y_).euT,v    xal  niorfis  hahcnti  diaholo  vincula  haud  solvenda  cir~ 

[A'jxTT,pLT;jov   iJ7;o|Aeiva;,    .SavaTou   Te    yEUTa[jevo<;  riimdares :  ef    nunc,    dominator,  preces    nostras 

ixouiTito;,/.ai  eC;  5oou  v.ate/Aov  fvaTa<;  ijiev  xaTeyo-  exaudi,   eripc   nos    dolosi  hiijus  fi/rann/    iuimico 

[xeva;  T^ov  iyiiov  -jjuya;  ixe^Jev  avayayo',;  -^,  tov  oe  animo,  et  honorum  tiiorum  quxjustis  reposita  suiit 

t4  xpaTo;  eyovTa  to'j  3avaT0u  oiaSoXov  oeTfjLoi;  aXu-  dignos  effecfos  sinito  te  exorari  tit  sanctis  qui prx- 

Tow  TT:ep',6aX-/i<;  ■  xal  Ta  vuv,  oeTTTOTa^",  TT|(;  oer.Teio;  cpsserutif  no.f  conuiimeres.  Qu\  quum  orationem 

),utov  uTTaxou^ra;.  £;e).ou  T,[^a;  tt.c  to'j  Tzol-jTzXoy.o-j  complevissent,  riirumspiciens  rcx  ad  illos,  dixil: 

TouTou  Tupavvou  ouT^aeve-^a;,  xa'.  tuv  fftiiv  a7T0xs',(Jie-  Quid  in  animo  huhefis,  ut  /sta  dicafis  ?  Cui  contra  ^' 

V6JV  ayaOoJv  Tot;  o-.xa^^O'.;  a^iou;  T:o'.7>a;,   to?';  Trpo-  sancti  dixerunt :  Xos  quid  toquamur  haud  ifjtiora- 

Aa6&u-Jtv   iytoi;   (ruvap'.fjijr.7a'.  7:apay.).T/jT,Tt.  Ii),7,-  mus;  tu   rero   tuam  inferrofpi   secundum   caruein 

ptoTavTOJv  oe  y.uT(ov  ttiv  eu/T,v,  TTep'.SAe<^a;A£vo;  6  mafrem.  Dicit  rex  ad  illjim  :  Mater,  qu;e  tibi  cum 

|iSaTi/.-u;  npo;  a'jTou;,  eW,  *  T{  ot,  ivvoo'JvTE;  ToiauTa  inoliedienfitms  hisce  commuuio  Y  Ri.'spondit  oi  Deo 

oOeyyeTOe;  01  «y.ot  avTEtpT.Tav  "  •  'lIiJEr;  ^8  ^j^^.^  plena  nmlicr  :  Neeveniaf  mihi  aliquando  mafrnu 

Ttepi  wv  -iOEyyoiAefJa  oux  ayvoojj/ev  •  tj  o;  t>.v  tt^iv  vocarifuatn,  qui  filiits  .^afause  affectu  animifactiis 

iT,z^Ui~7.  xata.  lapxa  ,u-/i-epa.  .Veye'.  6  ^SaTiAE^J;  Ttpo;  es.  Dixit  ad  illam  infelicis  nominis  homo:  Enjone 

auTT.v  Mr.Tsp,  TTO'!a  Tot  T:p6;  tou;  a7T£',f)er;  to'Jtou;  non  sum  inuorens  itlorum  quarfeci  ef  quie  facturus 

■/oivtovla  ;  'AvTeAE^ev  7:p6;  a^jTov  t6  evfjEov  yuvaiov  •  sum  erija  /t'.^  Vencranda  respondit  niulier:  Testi- 

Mr,  y£vo'.TO  (xoi  ttote  [j.T,Tepa  y.).rfir,-va'.  x>,v,  ui.ov  tou  ficorfibi,  miserrimc,  quod  uon  effuijies  Dei  inronu- 

T7Tava  o^.aOiTE'.  y£vo[j.Evov.  "E-i/,  7:p6;  a'jr>,v  h  ouJto-  ptutn  judicium. 

vu[^o;-  ;i2,   Vix 

*corf.  'Ir.soOv^  Xpt3Tiv.  oiSiTTOTS   t^orxE-i  *  *•'   TToXunXoy.ov   Sai>ov7  "   -totoyxov.  '();io{co,-    5=  *s   X7t  T)  «ya.    xaTE/o'^^^  --^'^; 

wotisv.         T:o'$a;  i(Sv  iyt',ov  "9,  sTttev  TrpAc  t6v  uliv  «i-rii*:  •  'Lfiol  li^ti^^  iOi,E,  X£('7rsaf),t  ^psvuiv  ^»  ;  KaXd>;  etTra,-  *  ■  eU  Y^v^aac 

tta  1  ff  ;i;      X£fT:£T«.  ^\  o  y£vvr,9£ic  T:d70v  :  Oi  S^  '''S  iyio.  ^pa^E'vre<;  Trpoc  aX7iXo'j<:  ■""',   sTttov  •  Eix^?  'mW^''  ^*,  «SsXtpot  •  0  ^ip 

'•f/.|7".  aaTavac,  rj  iv   -zl   y.2pS(^  ^u^ou    i-^y.:iHi,s.o<:  ^\   eU  XoYOjAS/fa;  •='8  «i^iv  iviSaXEv.  Kal  axavxec   o't  oi-[ioi   iJLapxupec   toO 

*■■«««:.  XpiBTOU  ripCjEvxo  7rpo«.i/eaeat  -/.ai   X^ystv  "  •   '0    «vaSi^  ^t:-   xou  Ttfj^io^j  ^s   ^,,,^^5   ^^   tSt'a  •'^«   olxovo[it'q.  "^  6   Xa6(ov 

X<iY/.Tlv*>i  xai  rV£o;  TroxtaOsU,  x^t".  «^  £=  ixavO,7,v  <it.Vvov  ^op^jac  «3  •  xai  «*  ol  Avofxot  oxaijpa)xat'  001  rpocretftivouv  «"> 

X^yovTEc  '"'  •  EI  u't6;  eT  ToG  Weov,  .caTeXOe  «'  xat  adiaov  «auxdv  "«  ■   ai  S^,  [j.axp(ieu[i£  5E'a7:oxa  «^  TiavTa  C7r^,Aetva<:  'tSf? 

pouXti«t  xflet'0  oi^^5  ivffyxTic,  pouXoVevo?  ai3a«i '"  xo  y^vo;  Ta,v  ivOp(i7:<ov  ",  avTapxtxijv  iTOt[iaa,'av  "  iv  io>,  ^-^ 

TTotoiJfiEvoc  "  ■  xai  S-r^aa?  tAv  ivTapx.iv  ■«,  «VT^vaY^;  t^^-v  TrpujTdrXaaTOv  ivOptoTrov  xai  Trivxa^  xo^c  e^  oOxou  YevvT,oivxaq. 

C    Kat  Ti  vuv,  ^eaTtoxa,  6  aiioc  eT  TT  ^^^.  ^   ^|^,-^^  ^^;^^^^  ^^^^  7«^  ^^.  ^,    .^^^^^  ^.^.^  .^_^^^  „  ^^^.  .  ^_  ^^  ^,^^^^  .^^^^_   ^^, 

oOuijxev  x(3v  «oiv  dY=tO'"ov,  «v  xpo'xov  ol  TrpoXaSdvxe?  e>poaOev  ijfjttSv  ««.  '0  Sj  puOto.;  o>ixu.v  Eti6Xe'4-ac;  Trpo<;  tou;  ay/ot.;, 
ElTrEv  ■  Tt  eaTT^xaTE  svvouvxe;  ;  Ot  aVtoi  X^youa^v  Trp6;  xov  paa.Xia  "  •!■  pwxa  ^i  ttjv  S£aTrotviv  aou,  xat  X^yst  aot,  '0  ?«a,Xe6; 
XiYS'.  Trpot  XT,v  (XTiTEpa  »■  «uxoO  ■  Mtjtep,   t-:   xaxi-/E,<   «ixo^;  :  'il    «Yfa  X^ye^  Trpo;  xov  paatX^a  »3  .  y^  ^^,  .^^dic,  uil 

OiaSdXou, 

PaatXaa  i,  7.  -  *''  om.  7.  -  "  X^O)xv.  \.\\.  -  "  (^.  5.)  o\  ^r.  r,,  6.  -  ^-  om.  4-7.  -  *■■'  ixaptupwv  6.  y.  -  ■■■•>  om.  i,  7.  -  <>'  «p^- 
v(uv  odrf.  5,  S,  'J.  -  -■=  «„,.  1  -  r..  („,  ^_  5  j  ^_  i_  ,_  -  _  ,,  ^^.  _  ^  j  ^.  _  xp^;aoi.sv  4. 8 ;  ei.  XP^C<otiev  7  ;  eu.  XP^lCoH^^"^  9  ; 
Eu^tov  xpTtC(ui«v  0  ;  Et.xa.v  xpsfa  r,.  -  r.r.  (6_£.^^,)  £,  ,^  ,  ^f^^  -^^  ^^  ^.g  .  ^;.  ^^.^  ^^pg,^^  ^,  ,^^  ^. .  >^^^o^j^^^^^  ,;^  ,.  , 
xapofav  ati.  .j.  -  ««  XoYO|xaytav  6.  -  '-"  Ktip.e  -iTiaoii  Xptaxi  u,id.  8.  y  ;  (Kai-XEY.)  Kai  t) ^xovxo  XtYOVT£<:  5  ;  xal  xoaouxov 
oi  «Yiot  xou  XptcTTou  npooTiuSavxo  [xapTupe.;  ,V,ax£  ExOa(ji6TiOTiv«,  7rivxa< "  TrpoaEuxdtievot  Se  IXeyov  ti.  -  »8  om.  0  ;  aou  add. 

-  *"  aou  add.  6.  S.  11.  -  «"  .Xptaxi  0  We^;  T)[Arov  «rfrf.  fi.  _  «i  (X.  X.)  X.  Xo'YXTt  4.  7.  9 :  ^pt^eEt?  X.  S ;  Xo'yxT1  xevttiOeI;  5. 
«■^  i  4.  -  «s  ,pope,ia«<  8.  -  «*  «v  (i-U.  -  «^  (a.  ,r.)  tt.  5.  8  ;  aou  Tr.  6 ;  ir.  tr.  0.  -  00  ;;^^  ^rf^.  ^,  6.9_  ^.  ot  xaViSriOt  iTri  to5 
«aup^u^4-'.».  -  ««  (a.  a.)  Tr.aTEtiofiE^  ao,  4-!).  -  «»  KdptE  5.  -  ^^  {j.T.i^.-y^aX)  \o.  iTrofiEiva?  pouXri  4-7  ;  UTro[Jietv«;  iS.  pot^Xfi 
S.  9.  -  "  (p.  a.)  ff.  p.  7.  —  ^s  iXX'  ex  Trpoatp^aetuc  oixefac  odd.  4-9.  —  "  xwv  om.  7-9  ;  ivo'[iwv  (ivu.v  5)  xaxsSaXec  •  to  oh 
T«TrEiv6v  Y^vo?  VSv  ivu't{-u,a«c  xaxEXOo^v  4-9.  -  "  (iv  <j' )  eIc  aoV  5. 6.  -  -"^  o^i  tou  Exouaiou  aou  (o,„.  4,  7;  3«.ixou  4.9. 

-  «  otiSoXov  flrfrf.  4-9.  -  -■  (o  au.  eT)  aixo;  iTripxuiv  4-9.  ~-  '«  ujiac  S.  9  ;  x:,;  ^,xac  6.  -  ^s  f.a.^x»"»  *.  7.  -  ^"  (x:<i  H^Jj- 
^(x.)  OHi.  G.  -  «1  (XiY.-Ep.)  eTTrov  •   'EptixTiaov  5 :  X^;.  x,u  paa.Xe-  •  "Ep.  8.  _  sa  (^.  ^.  j^.)   ..^  ^^^pi  g.  _  8«  (X^y--?"-) 

>•*  ■■AOX,e  «rfrf.  -  II  XEiTreaOat  xai  «rfrf.  -  ih  (Etp.-^pe.)  eIttic  ■  ii  y"P  -i  Y"^'!"^  ^Et""«'  ?P"<iiv.  -  '^  (eVTrEp.-XiY.)  iv  S£ 
(ioi  [xaXs,,  i'xt  aou  tpXuapobvToc  xat  4vatoeuo(i£vou  01  Tra(i[jtaxap££:  o^^iiot  E^iTtoSi^ovxatTiv  Spd[AOv  auxtSv  -ceX^aa,.  '0 
oi  tppEvogXag^c  oTEviSac  slTrEv  Trpoc  xJ,v  [itixe'p«  «ixou.  -  so  (x«xoupY.-5«u(x.)  ^otxiXov  «ixou  xai  7r«voupyov  3«u(i., 
irpoc  aXXaouc  e^XEYOv.  -  ai  (^.  iX.  a.)  Mi  xiv  atotijpa  Yi[itiv  'iTiaoOv  Xp,axov,  oiSe'7roxe  TSo^xev  TroXtiTrXoxov  Safjiova 
-.otoutov.  -«  «itou.  -  «  (-0  i.  ,.  X.)  X.  -0  E.  a.  _  =u  TE  add.  -  ^^  iv^YOt;.  -  "  Ktipte  arfrf.-  «'  XE'YOuatv  Trpoc  xov 
[iaatXla.  -  ss  pa,iXsu  orfrf.  i  r 


DIES  SKCUNDA  XOVKMHHl.S. 


A  vLijAOi;  "^  ■  Oiix  &UV  otfluios  tC\ii  iz.'  ijv  TiSTioiT.xa  xxl 
■nepl  wv  p.£AA(d  Tioi.erv  eii;  tje  ;  To  T-.utwTaTov  avTe- 
«f-flTe  vuvaiov "  A!.a[AapTuco[Jiai  aoi,  aOXuoTaTej  otl 
oux  ixaeuirj  t6  tou  Weou  doexaTTov  xpijxa. 

2!2.    MdXi?  o£  '  xal  o(}>£  TioTe  6  aXoywraTOi;  toC^ 

TiapeTTWT'.  ^    7TpOT£'^T,Tev  ■     "ApaTE    TOUTOU^    ^vTejfJev 

xal  TT)  ex^^^.oywOeir/i  djtoppifpaTe  xajjiivt^.  TayTT,v 
oe,  ^TteioTi  t6  Eiva'-  [X'/|TT|p  ^[ati  ^^(jjjjiOTaTO,  jjlt^os  tqv 
[jiTjTpwov  aioeT&eLO-a  ^zi^m,  ^aaa-re  Tyj  o-^xeia  yvwult) 
ypw[A£vT,v  ■  ojtoi  o"  av  ^ouXo'.TO  TropeueTfJa'.  ^.  'H  oe 
[Aaxap'!a  exe-Vy,  ■  t)e6v  i7T0[Avu[ji'.,  (pTiT-.  *,  t6v  t6  03- 
'^aibv  a-xoTo?  exo'.(i;avTa  xal  to  rctOToxTiTTOv  wto^ 
dva  -a7av  tt,v  ytjv  ■J(paTtX(<)TavTa  *  w;  oux  av  t^ote 
xaTxXeLTio-.fA'.  T>.v  [xapTup'.XT,v  Taurriv  Tp'.doa,  [^e/pi 
3avdTou  cuv  auTOti;  dvT'.xaG!.TTa[i.dv'/i  Tvi  dTeSeiq: 
Tou,  07',  o-.aOeTei.  TrveujAaTiXTJ  iv  u'.(jv  Tdie-.  toutou? 
XoYii:^ou.a'..  t|>(ji;  vap  e'.'T'.  T(ljv    £[jiwv  (itsOaAiJiwv .  xal 

TWV  XoiTTWV     &7rdvTWV    TIOV   d^   XplTTOV    -e7Il.TTeUX(3- 

TWv.  '0  ouTTeSsTTaTOi;  ^  ^aT'.Xe-j;  dvTeoTiTev  ®  "  Ou 
ttoAXwv  [Jioi  7^e3'.  TouTwv  Xdv(i)v  y  aeia "  6  Bo-jXs', 
TO'JTo  xal  TioiTiTOv.  0'.  oe  '  Bzozoprj-.  xal  xasTepdsoo- 
vei;^  {idpTupeq,  i-elT-/ixa[A'lvw  ~poT-f,yYi.Tav,  t6  o^jjiua 
eC(;  Tov  oupavov  o-,dpavT£;  7:poT-riu;avT0.  AiY^^VTE;* 
Kup',e  ItiTou  Xp'.TT;,  t6  ®  dAT,0Lv6v  tp(j;,  t6  i:p6  t[ov 
atlwvwv  ex  tou  IIaTp6;  ^xXd[jL({>av,  t6  cpwT-l^ov  TidvTa 
ctvfipwTTov  ini  <jo\  tt|v  ^Xirioa  ^SLLevov,  ^Xe-Lov  xal 
itjt'  Tjud;  fXeo)  oVfxaT'.,  ot'.  e-I  toI  TieTrc.OoTe;  T|Xt:l- 
Ta[iev  *  xal  tt,;  oeviTew;  ti[jiwv  i^raxouTa;,  oe;a'.  rd 
TuveuuaTa  ■rij/.tov  ^v  efpT,v7),  xa£  v/i?  Ttapi  toI  jxaxa- 
pi.dTT,To;  xaTa;i(OTov.  T-/]  Y«p  ''"'i  Sappouvte?  ouvd- 
(xe'.,  xaL  TT,;  dTTEXTOu  TauTTj;  gXoyoi;  X7.Ta'-2povoij- 
[xev.  wTTrep  xai.  twv  7:po£vEyOe',Twv  xoXdTcUV  '" '  ^0^; 
Y^p  ev  dATiflLVT,  xapoia  ei^  Te,  tov  ouvaTOv^ix  3ava- 
Tou  pUeTQa',,  7:'.TTeuouT'.xa',  TT:up6;  ouT',;u-i'!x£'.  xal  'f, 

aAATl   TWV   (TTOL'/EiwV  TUTTaT'.;  eUxdXw;  UTJOTaTTSTa'., 

OT'.  Tov  t6  xpdTo;  xal  r,  [Ji£vaXoT:p£T:£'.a  £'J;  tou; 
tt^wva?.  "A}AT,v. 

23.  KaTa  OE  t6  TTd[Jta  t'/)^  xa[AV/ou  ol  TrpaTKJTa'. 


-U<7 


■,'evouevoL 


■2'2.Vi\  landein  iii-  smi  insiuiissimus  cii-cum- 
shtatibus  ilixit:  ToUite  illo.s  hinr,  at.i,,.' incnisn- 
injivite  camim.  Hanc  vero,  fjuamloqnifiem  es,sv.  .sr 
mntreni  nioiiti  fjnmrit,  m-r  nmfrrni  amnris  leyeit 
rcverita  r>^t,sinif,- propria  lolimtate  uti;  <im  anteni 
vQluerit,  abire.  BeLita  vero  i!la:  Per  Denin,  imiult. 
j>iro,tiin'  antif/itam  riiHi/inrnnfissifjiirit  vt  priinoge- 
nitaiH  hirini  prr  nn/rrrsain  trrram  iliffifdit,  a  nir 
iiiini/nam  derelictnin  iri  martijritm  horum  triada, 
ad  mortem  iisqae  niin  ris  rr/nn/nantr  ini/nitafi  tiix, 
e.o  qiwd  affrrtii  .spiritaa/i  tn  fi/ioram  nrdine  liosre 
lidheo.  Liimen  enim  mnt  oculoriiin  meoruin,  ar 
refifjHornni  oinninm  qui  in  Cliristnm  crrdidrrunt. 
hupii.ssiums  rcx  re.-^iiondit  ;  Xon  nnilfis  niihi  de 
hisrr  reJjaa  vrrl>is  ojms :  tjnod  vts, /lor  et  fac.  Doircii 
vci'o  uc  tbrte:^  luiimo  martyres  postqnmii  caminu 
appropinquiissput.  oculn  in  c<i'los  lcvato  or;ivc- 
runl,  (liccntcs:  Domim-  .h-sa  Christr,  hu-  irra,(jna- 
antr  secula  r.r  i\itrc  eliixit,  ilhintinanK  omnein 
hominem  in  te  sj)em  ponentem,  resjnce  et  nos  misr- 
nrardi^  ocnlo,  i/nia  in  tr  confisi  s/n-ravimus:  rt, 
rxaudita  oratione  nostra,  sasci/je  sjtiritus  nostros 
inpace,  et  quan  ajntd  te  e.^f  beatitudine  dignare.  Tua 
enim  cirtutr  animati  et  hanr  intolerahUem  flam- 
inain  rontrnmimus,  siriiti  anlr  illafas  jtwnas ;  qiii 
rnim  in  vero  corde  tn  fe,  quij/otes  a  morte  servare, 
crcdtfut,  iis  et  irjnis  natiira  crdif,  rf  alia  elenirnto- 
rani  rom/iositio  facili'  snhjiritnr  :  qaia  tnum  est 
imperium  et  majestas  in  secala.  .'Imeii. 


■2'^.Qiiun\  vero  ad  os  cnniini  inilitcs  pcrvenis- 

spnt 


K\  u>». 


Saacti 

jifbeiittif 

ttiiuiem 

in  cttiiiino 

rj:tiri, 
rij/is  iiiatrt 
.■<(■  iUi.1  iiltio 
iiitJiiiigeHte; 


el  tivjiittos 


oictfidXoy  ^*,  ivtt  uld;  [j.ou  /.Xtiflf,(;  *  "^  au.  **"  '0  paoiXej;  liyti  Trpoc  auTVv  *"  •  Oux  oov,  ei  ''*  -.i  *  ooi  eT:o(»io«  xai  £i  ■zi  •  •*" 
lxsXX(o  T^oielv,  aOcodc  £i[xi  ;  '11  1x^1=1  XEyei  -itpcn;  tov  paaiXEct  ^"  ■  '  At:'  evTeuOEv  t^oh  XEyu)  001  fjzi  '*'  oux  ix.'iti\n  ^-  ttiv 
xpioiv  Toy  fc)eou. 

22.  Tdxe  6  PaoiXeic  Xeyei  T0«  i^apeoTfioiv  auTij»  oTpaTiioxai<  "  ".Xaate.  toutou?  '  xat  xaxa  p,eoov  ^  1^1;  xa^iivoj  ^iij^axe, 
auTOUi;  ^.  riEp!  Se  auTii;  ■*,  (!>(  e-fT),  Oux  eoTtv  ^o-j  f*»)tTip,  Eaoaxe  «utijv  tt,  "  liiiif  yvtiii^  *^-  f)  5e'Xei  ttoieEtiu  *  '.  '11  Se  ayix 
XeyEi  Ttpos  t6v  paoiX^a  ^  ■    Mi  tov  «TrXiooavTa  ^  to  fUK^  xai  ouoTeiXavTa  Ti  oxotoc,  ou  JtaTaXijiTtavoi  toJ(   afio^jii  '**,  oTi 

p  TEXVB  ^*  (loO  loTiv  '2  xai  (paii;  tuiv  (i^0aX[i(7jv  |x&u.  '0  paoiXei)?  Xiyzi  irpi?  tjjv  [iTiT^pa  *^  auToO  *  ()i  ^peiav  iyiui  ixaOElv 
TiEpi  TOUTWv  •  u)<:  eiv  '■*  BouXet  *  '",  TtoiEi.  '.\TTaY'j[jL^voi  Oi  01  ayi(r.  '^  £v  t^  xa^jiivfi*  ",  fJp^avTO  ivaSXeVEiv  ei(  ti4v  oupav-iv 
xai  Xeyeiv  '«  ■  Kupie  'lijooii  Xpioxe,  ti  '^  i'o'-ov  (ftSc,  6  [iovo?  ex  [jlovou  ^o^  £[-  ,j^  ^5^5^  ^^^^,  ^-(^s:^  iXrt^ovTa;  ^(jLi;  in\ 
ooi  oe^ai,  SwTiip  "'  '  xal  eav  EXOuni.ev  fji^aov  xij?  ■aXoy'^';  •=<•"  '^upi;  ^-,  ou  x«Taxauoei  -"  ^[lac. 

23.  KaiEXOovTE;'    ev  T(f»  5vwT^p(o  OTO[XUO,  oix   eToXfiTioav'^  ol  OTpaTitOTai  iYyioat^  TT,  xaiiixu  ^,  ip(SvTe;TJiv  'aXoya         ^07X7,  ? 

OElvfjV 


"  cu(l,t.  1-4. 
zXiiOtic. 

•  r««/. 
f,  Tt. 

•  roil. 

•  COil. 

•  pro 

(•>7Et  Jl< 


eipr)  o  :   XEy.  T(p  paoiXeX  8.  —  "  tou  Oiafi.   ti,  S.  —  "'^  xXijOfi;  r>-y.  —  "'^  «-«.  •'>.    -  "'  (".  a>.)  a ii/,  S ;  0,11.  ti.     -  «•'  4'  il.  — 
«"  (xai  El'Ti)xai4;  r,5;  xal  m6-9.  -  e"  ('H-pao.)  ohj.  5.  -  «' (X.  o.  0.)  o.  X.  li.  -  "' Ex-f eti^r.  4, .%  7-9. 

Num.  22.  —  '  auTOuc  4-9.  -  ^  IJl^oou  5  ;  ti  K"»^  *'  ''-^-  —  "  "'"■  ^"^'  ~  '  ''^'■'^'^'-  *'■'■  ~  *'  "'"■  ^*  '     "  ''•"'  '"'''■  ''"'*■  ~ 
1  T:o.nT(o  4 ;  TTOteiTOi  5-9.  -  «  (tt.  t.  p.)  Ttp  paoiXel  8.  -  "  TiXcioavTa  S.  -  '"  toutoj<  aild.  H.  -  »  xexvia  7.  -  '''  eloiv  4-9. 


•s  (tt.  t.  [1.)  Tf,  [jLTiTpi  S.  -  '*  (t.  cIj;  £.)  Touxou  ■  (^;  av  4,  5.  7  ;  toutou  5  Sv  8, 9.  -  "■  001  f,  apEOT^v  5.  -  ">  ixaprupe; 


Ep  ^(i(ov  8.9;  (5.  -.)  iuiTEp 
4.  8,  9  :  StaO.  Ev  (XEoi^  TTupo;  ti.  7  ;  5teX0.  ev  T(i.  Tjupi  5.  -  ^^  xaTaxauor,  7  ;  (oi  x.)  [i^  xaTaxauor,  5. 
Num.  23.  -    '  (K.  eX.)  'EX.  5 ;  'EXe<ivT.ov  U  auTuiv  li,  S.  9.  -  '^  :"Xpu.v  4.  Il-O  ;  «(iXfxouv  5.  -  «  i^fioutyyi^'.ii  C.  -  •  (t.  ■/.) 

^^  ('AvTeX.-o\o.)  AE'Ye.  f,  ayi^  ^p^c  «^i-rfv  "  M'.  «ot  eVtj  /.«X.L<,  uiE  5.«6oXou,  iv«  a-!-  /tos  jxou  y.XT)eii(  *.  '0  p«9tXeuc  XeYe. 

7tp6(  auTTiv. 

Num.  22  (Cod  2).  -  '  (M.  oe)  Tots  6  paoiXE-:,;  [loXw.  -  "-  «ut^  oTpaTiciTai;  ad<l.  -  «  (tf.  ex^.-Ttop.)  xaTa  [i^oov   Tf,c 
x«H.ivou  pi^aTe  ■  Ttepi  Oe  TauTTj;,  Cji  e>ti  i'Tt  oU  rortv  fiou  (.liTTip,  £ioa«  auTTiv  Tfi  !Si?  yvWfXTI.  ««(  8  S^ei  7:oicfl(o  *.  - 

*  (e.  iTt.  .f .)  ^.  H.  iTt.  - « «»i.  - '  x^Y^'  '^f^^  '^^'•i"-  - '  ^t'"'  ^''' "''''-  -- "  ^'■-  ""^  "'"■ " "  ''"''■'  ^*""'  '"'''■  ~ '"  ^^^-  '■■' 

■npooE.E-^Oeioi^v  xoXaoTT)pt'(ov  TjpTv.  —  "  Heov  «(W. 


•  coi/. 
x).t,Oeic. 

*  cod. 
rtoielTO. 


iNS  PRIMA  PASSIO  ys.  ACINDVM  KT  SOC. 

Kx  uss.       ysvo|^evot  zai  ttjv  '  avurepSXYiTov  exxajTLv  ^  ^ewa/i-     sent  atquc  insui>crabiloin  ardoreni  (■onlpnii.lit; 


ETr/ixate  o-jtw;  ",  to  xEAsuTfJsv  U|^'.v  [r/^  -paTTovTs;  estis  non  facientffi  ef  rogix  imlhjnatinnis  vi<,orem 

y.v.  T&v  t7,;  ,''i7T'.).'.xf.i;  ap.vaxTTiT;to?  tovov  J7:=x-  ••-Wm/^-s-.^  Dicunt  niilites:  Omnim  vos,  o  hominefi 

XOovTe? ;  Aejoutlv  »  ol  TTpaTj.wTcc.  •  Aeo^eOx  'jfio^v,  i)f/,  .s/  //e/v  potcM,  nt  rosmdipsos  injiciafis  incenm 

(o^Tou  Bzfyj  avfjpw-o'.,  6'^  Sjv7.tov.   6^1/7.;  irjTo-J;  camino :  in  fantum  enimnos  horrorem  inridimus 

ifA6'a?.erv  Tvi  ^xxaude-^T-ri  xyj^-^vw  ■  ^ttI  totoutov  yip  //^  j/r'  «  lo)ijo  qiiidem  emissum  calorem  ferre  valea- 

i\it^<i^  TTe^pixaaev,   ("jtte  0'>T£  r>|V  ^ZTtef^Tiouevriv  //;?(.•>'.  Ad  quos  sancti :  67  (,wi.serr«»i  ac  tempora- 

;/axpofJev   =-3pfxoTT,-a  "   UTKveyzsvv  o-jvaf^efja.    IIpo;  neum  if/nem  ita  fimendum  existimatis,  ut  ner  aspi- 

oy;  ol  ay.o'. '"  ■  E':  to  ouooouAov  xal  TrpoTxa-.pov  Tiup  (rrc  po.ssifis,  f/eJienns;  immorfaJem  ir/nem  quomodo 

o'jT(j"  ttog;povJ]y£-:7fje'-,  Y-vk  avT-XXe^a'.  "' ojva-  />?W/.s-.^Milik\s  ut  intcllig(-ntes  in  spusu  animiK  ad 

[^evo'.,  t6  TY,;  veivvT,?  '*  dTeXeuTT.Tov  -irup  -nw;  av  sanctos  dicunt :  Qiiid  ergo  faciemus,  et  quomodn 

rmhi.Xefl  u-oiffSTe^';OUTpaT',(dTa'.  (;><;^va'VjT,o-e'.  ({/■jyT,;7:p6;  cffnf/iemus  quam   vos    dicitis  xteruam  piruam  ^ 

■jTTofor.TE.      „0^^  b.^i(iu<;  liyo-jtTi-  Ti  ouv  T:o'.-/iTa'.ij.sv ;  xal  TTt-^i;  Dixcrunf  sancti  ad  illos  :  Nou  poterif/s  infermi- 

^i~.,,-. ,!:,'. ..fi_   .1..    .' T-    15    „^ .'_..    ..'"^  7..W.'  ■      I 


ow^ej^oaefia  -Jv   jue^  uaTs '^  af^mav  xtiW.v  ;  naJjili  servari  e  damnatiom,  si  non,veteremhomi- 

■%T,Tavola-j".o'.  ~p6;aOTou;  •()■;'«  Si^vtitstOstt);'^  nemcxuti  ct  amenfis  regis perversam  voluutateni 

i-.i\vjTf-o-j  iuTO;,va'.  xaTao':/.-/i;,  ei  fxTj,  tov  7raAa'.6v  idolorum  vanifafe  aljjecfa,  novos  quosdam  mores 

avfjpwTTov  aiz£xouTa,uevo'.TT.v  T£TO':'»opevoS).aSou;  ffc  /■//«;»  assiimafis,  adscripti  miUtes  immortaJi 

[iaT-.J.sw;  ivo'.xTTpo'iov  yvwpr.v,  t-;,;  Trsp':  tx  e-rotoXa  re(,i.  Mililes  ad  sanctos  dixerunt  :  Quando  reqis 

,uaTa'.oT-fiTo;^  a7roTxeuaTa;A£vo'.,    xa^.v/iV    T'.va    710),'.-  obseqnenfes    mandato  pawis   vohis    iufereJjuoius, 

^^  Teiav  xai:;t,rV/c(vaXaeT-e,  TjpaTeufj£vTE;Tw '«  ak-  </»««/  /rf^^j/W/  5?/,V/f/»;  eraw(W,  ab  utraque  partl 

vaTto    [iaT J,e'..    01    TTpaT'.(OTa'.   7ip6;   tou;    ieyiou;  snspicautes  adveufura  maJa  :  nuuc  vero  vestra  j,er-   ^ 

e-^TiTa-.^2o.   '11^^^^  ^-  ^^j-   ^3,^^)^^,^.   JTjoupyouv-e^  /y-«/V/  docfrina  hifares  animo  faefi  .sumus,  spem 

TrpoTTaie-.  Ta;  T'.jAa)p':a;^6p.:v  ^Trefspoaev  ^'^  ,r,77rep  sf(/»//.s  prxstoJantes.  E[  sancti  ad  illos  :  J^t  quid 

£'.^poi.io':   T'.v£;    ■/.j.Aev,    S-.'    c^;/'ioTep(.)v    ■>^optjfx£voi  ros  prohif>et  accedere  ad  Christum  et  sancti  ac  vivi- 

dvTe'.TTixouTa; ^xaxwTS'.;  •  v3v   os    tt,;    7:ap'   Ufji(5v  fici Spiritus  siffnari(]  sif/nacnJo^^^Eiinmes^Facife, 

aT:o),auTavT£;  o-.oaTxaX^^a;.  iv  O.ap-iT/^T'.  '}>uy;;,;  ^ye-  dicunt,  />/  //o.v  qua;  christiauorian   doret  fides,   et 

vdfxefJa,  rA7:';oa  Tt>)TT,p';a;  avajxevovTE;.  KaL  ol  ay.o'.  ccfcrrimc  adducite  iderno  et  immortali  rei/i :  luine 

7:p6;  auTou;'*».  Kal  tl  to  xw).uov  uf^a;  7:poTeXfJerv  enim  mortalem  ac  caducum,  ahsit,  ut  nos  videa- 

T^  Xp^TT(j)  xal  T-/i  ToO  iy^ou  xal  ^(oap-/;.vou   llveu-  mus  aliqiiaudo.  Martyres  autem  lcetitia  rcpleti 

fxaTo;TT,|/ELt./iT,va^iT'^pay':o'.;  Kalol.  TTpaTit;iTa'.23.  diccbant   :    Laudamus  consona   voce  Uomiuum, 

no'.TiTaTe,  =iaT'.v==^,  eit;  T|fxi;  fiTa  ti  t(ov  -/p-.TT^.avtT^v  quoniam  homis;  et  ])eo  nostro  jucunda  fiat  Jaus, 

ixo'.oaTX£'.  tcItt..;  ^'>,  xai.  5'.a  Ta-/ou;  TrpoTayaysTe  T(o  asdificanti  animas  eorum  qui  cum  fide  ccuiunf  ad 

aiwvttj)  xai  a'jfJapT(,o  [iaT'.XE':^  -rov  yap  -/japTov  xal  ipsum,  et  jucundifate  ca^Jestia  adimpJcnti.  JJomiue. 

£-*.xTipov       i^T,  yivoiTo^  -/ifxrv  o'<|)eTfJai^  TroTs.  01  oe  servator  animarum  nostrariim,  quos  circa  und^- 

j^apTupe;  eOtppoTuv/,;   ava7:),T,Tfj£VT£;  "  •  A-Jvoafxev  rimam  horam  >u  divlnam  vineam  marti/rii  advo- 

Tu;.i'^tivto;,  ■          ,.,,_,y;^ 


•  codtl  \,:\     <ix^ar,m-^s.  '^  •  El  to  (pnivd|isvov  7:up  SsiXiaTe,  5  oifi(jLepov  5p?T«i  "^  xsl  aipiov  (lEioiJTai.  Tiai^  UTrofjLEVETxs  *  >'  tJ)V  doiaXei- 
'JKO|i£tvT,TE.     7:tov  '»  xpitJiv  Tou  Wsou  ;  A^youjiv  o(  <iTpaT(ui-ua(  xp6<:  Touc  ayiou;  '  A£o>eO:c  0[i(Sv,  ti'  5eT  Troif^aat  '^  Vva  exifuyttii^EV  exttva 


,.      .      ,  ,  Jfia  rjjitov  [ijaTrep  (fl 

Trmf/vo!'  ''    ^'^''  --'Ve''Ov  *  ^"  o^Tto;  eyEvi^OT,  ■  1,  Sl  -{.uyJi  V^'-^  ^'  i>  TToXXf.  D.aptixTiTi  *  xaT£<TTTi  ^'K  01   iyLoi   X^youfftv  7rp6;   tou? 

TuiTtojitvov.      ^^p^-ijIj-^^  33  .  X£  ,^5.^  j^^Xuet  u(Aa;  »*  ;  ISou,  6  XpiaTii;  ^^  ^po^p^^^^tj  [,|ia5.  T£  iTTiixaTe  dpyoi';  QX  TrpaTitSTai  X^youotv 

rpo;  Touc  ^Y'^^':  ^^  '  no^TJaaiTe  to  oripe^tov  «  ETioieTTe  etci  Tiaowv  t(ov  xoXioetov  C|jnr.v,  x«t  Trpoaays-ete  ^fjias  ■z']»  Wett.  "'  • 

ouxeTt 

Tliv  xi,*tvov  5.  -  -^  xai  4-9.-  «  T.iTE  8,9.  -^  (^.  ai.)  aixoT?  D;  Tofc  tTTpaTitiTat;  s.  'j :  ,:.  Toi;  oTpaTKiTct^  4.(i.  7.- 
^*  (t.  «.)  om.  4-9.  -  "  {el  5.)  om.  5.  —  '«  (C.  ey.)  eyyfoate  itiETc  4-9.  -  "  ttjv  xa[Aivov  .^,  9.  -  '2  Se  9.  -  '»  ouol  4-9.  - 
»  UTreveyxetv  4-9.  -  "^  (t:.  t.  t.)  toT;  <rTpaTL.iT«t<  S.  -  '«  pX^TzeTE  4-S ;  JiXe'T:eTat  9.  -  ^'  OT:o[AevETie  4, 5.  7-9 ;  OTiOfjtetvTiTat 
0.  -  i^  x«l  «{(ovtav  „,?f/.  4-9.  -  1«  ^fi««  flr/t/.  4-9.  -  ^"  (,t.  t.  t.)  toT?  OTpaxic.-^TatQ  8.  _  ^i  ^xouyeTv  xiiv  ala.vtav  xpwtv  xoG 
Heou  »M.  4-9  ;  (iav  3.)  ^eXeTe  4.  -  ^.  iTcoStJaaoOat  3. 4,  7 ;  aT:oou'aaTE  8.  —  aa  ^i,„Dat  3.  -  "■*  evdpSivot  4.  f>.  7  ;  £vopS7)- 
vi0i^5.-86  XpmoG;  3.  -  "n  (7:.  t.  i.)  toTc  oTpauiiTatc  a  ^  s' »»i.3.- ^e  om.  5;  VitJLa,Mi-9.- ^i-  (iTi.  ai.)  iTrayaTat 
U[A««  5.  --  80  (eU  T.  d.  TT.)  7ieT(i(ievov  sU  t.  «.  ■,.  —  3i  Ti  vuv  mhl  4,  (i-9.  -  sa  ecTttv  5.  -  »3  (OUaTp.)  A^y.  oi  a.  ti.  t.  a. 
4-7, 9 ;  Xiy.  ol  «.  toT,-  oTpaTttiTa.?  8.  —  ^^  *,|a«;  3.  7  ;  TrpooeXOiTv  Ttj)  Xptartp  add.  4-9.  -  «-  (6  X.)  yap,  «uto.;  4-9.  - 
»8  (OUiy.)  A^y.  01  OT.  r..  t.  i.  4,  7,  9  :  Xey.  ot  ct.  tok  ayioi(  ,S.  -  ^t  t.^^;,.,  „rfrf_  4^  7  .  ^_^p  (.)_>|  ^„,  3^^  g  .  ^^^  \r,,,^c>>  8.  U. 

Num.  23  (Cod.  2).  —  •  T:oXXf,v  xal  mhi.  —  ^  otuTfi?  add.  —  ^  yevtiiievot.  —  ^  elTTov.  —  ^  eveoi.  —  «  «utoT?  atid.  —  ^  om. 
--  8  zy  S^et  «rfrf.  -  "  (,1.  3.)  S.  ,x.  ^.  »0  (n.  0-0«  o't  i.)  A^youaiv  ol.  i.  7:.  toO?  ffTpaT(t;.T«c.  -  "  SetXtaTe  xal  add.- 
'8';  aniiepov  pXexETai  xat  «■ipiovixeiouTaiarfrf.-  '3  x«v  avTtSXe<;-«i  tooto.-  '*  altoviov  xa't  add.~  '"'  (01  orp.-cpaTe)  A^youot 
ol  aTpaTt,r,Tat  7:pi;  Toic;  ayfou;  ■  Ae(i[ieO«  6[i(Lv  t£  SeT  (rorf.  Si))  Trotfjoat  yjfia^  Vva  extptiytoiJLev  Vjv  X^yeTE  {cod.  X^yetat).  - 
'8  OvTto?  oi.  -  "  alwvfou  xa\  add.  -  '»  ivatSeoxaETOu  x«i.  _  "»  attovtV  xai  add.  -  «<>  ivt^(p7i<r«v.  -  2'  (6.  e.)  C>ne.|.Epo- 
lisv.  -  aa  (Kat-ii.)  01  i.  X^Youat  tc.  tou;  otpaTtttTac.  -  ^^  (Kat  o!  gt.)  01  at.  Xe-youat  -.xouq  iytouc.  _  =«  om.  -  ^^*  (4'««- 
TrtoT.)  To  st,[ieTov  «  ETiotETte  xal  ^Trt  T:ao(Sv  TtTiv  xoXaaetov  u[X(ov.  -  ao  pa<r,Xe'«  «rfd.  -  s^  (OUiva.)  ToTe  o't  iytot  Ttepi- 


RX   MSS. 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS.  4^<j 

T(j)  0ev  V»^;'  7ic»yv9£;7^  aLvecTLq,  t^  oCxooojaoGvt'.  Ta?  rfem  hi  ccclh  repoAm  sanctis  tuis  athietis  qui  uer 

^u'j(a<;  Twv  TtiTTet  7rpoiTep-^o[^£vu>v  auTc^,  xal  '/''Pf^'^-  "Ktrtyrium  prxcesNerunt. 

v/i^  £[X7n7TX(5vT'.  Ta    0'jpavia.  Kup(.E  6  ^"  (rwT>ip  twv 

tJ*Li-^wv  ^(ji.tjv  ^',  oui;  TtspL  TYiv   £voexaTf|V  woav   e'.'; 

Tov   ^ELOV    iifXTteXwva  tou    {j.opTupiou    o-uvexaXea-w, 

TcpdffSe^a',  (!)<;  ayaQoi;  ^^,  xal  5oq   auTor?  ttiv  yaoLv 

xal  TOV  ^v  oupavoLi;  a7:oxe'!p.£vov  jjlltQov  ^0^;  TtooXa- 

6ouiTL  OLa  [JLapTup'!ou  ityioLi;  a-ou  aOXo^-pdQOLi;. 

24.  OlSei  rhv  iv  XpLcrT(o  a-f pay^a  TroLviaavTeq,  21-.  Ipsi  veri  Ghristi  signo  facfo,  siniul  onmes        ^odo. 

6[AoOu[ia6ov     a[xa  t(ov  iyiwv  Ax'.v5uvo'j,  IIr,ya(rLou  cuni  sanctls  Acindyno,  Pegusio  et  Ancnipodisto       '"•*"'' 

xal  'Avefj-TToSiaTou  ^  T:p6<;  t->iv  ^xxauOeLtrav  ywpouo-L*  ad  succensum  procedunt  caminuni.  Erant  vero     '""'"'-V"- 

xafjLvov.  ^H^av  Se^  tov  ap'.fJ^ov  eLV-OTL  xal  (Jxtw,  numero  viginti  ct  oeto ;  intruiilque  cuni  sanctis    """''' ^ 

truveLffeXOoutTT^?  toC;  &yiot?  ®  xal  vriq  tou  Tupavvou  '  eliam  tyranni  sanctu  ac  beata  niater.  Apparuit 

kyUi;  xal  i^axap^^a.;  [AT^Tpd^.  'E'^avvi  os  ->,,^rv  Tor<:  autoni  nobis  astantibus  multitudo  excrcitus  juige- 

7rape<TT(Dcrt  Tz\rfio<;  cTpaTLaq  ayydX(ov  uTiooeyofAsvtjv  lorum  excipicntium  sanclos  in  medio  camino.Qui 

Tou?    &ytou;  jA^^rov  t^?  xajALvou,  xal  <ruv  auToC.; »  <"um  iilis  liymmnn  intonaiites  et  supplices  preces 

upov  dva7:l[A7tovTsg  xal  Ixecriav  '0  0£o?,  Xeyovre;^,  dicebant;  Dms,  susciiJc  spiritus  servorum  tuorum 


Sepeliuntur 

in 

Ireiieniio. 


B 


awtwv  ui(,  fcuw-jLas  u^rypavufi.t..  uL  05        .uapTupe?,  auiem,  angeiis  ista  mclamanliliiis,  in  manus  Dei 

T(5v  ayyeX(ov  e|A6o(ivTtov  TauTa^ ',  eiq  yy.^ac,  0eou  sacras  deposuerunt  animas ;  qua;  el  apparuerunt 

TaqUpa(;'^iva7TeO£VTo<}ju'/a?-  at  xaUoav-r.aav->i[irv  nobis  in  mibibus,  quasi  thronis  regiis  cxaltala\ 

UTTo  yetpeXdiv  (o<;  eTii  3po'v(Ov^  patj^.Xixtiiv  afpd^xevaL.  Unlver.sus  locus  in  tantum  suavi  odore  repletus  ^ 

'0  8e  Td7To;  aTia?  eTTL  tocoutov  euGjOLai;  iTiXTiaOr),  fuit,  ut  diristian!  ibi  pra-sentes  voluptale  quam 

(ocrre  tou(;  ixer-Te  ^iapdvTa;  yp-.aTLavoi:»?  TiSov?)?  txtpo-  ferre  vix  possent,  adimplerentur.  Consummati 

pviTOu  7iX7ip(oOyivaL  'ETeXeKoOriffav  oe  ol  ^^  tou  Xpt-  suntChristi  martyrcs  die  secunda  niensis  noveni- 

aTou  [lapTupe?  '*  tt)  oeuTepa  tou  voejigpLou   xaTa  bris,  secundum  Romanos.  Sacra  vero  uc  venc- 

P(0[xaLou?'^    p.-fivd(;.  ''Qv  Ta  *"  lepa  xal  cre6a!r[ALa  randa  ipsorum   corpora  deposita  sunt  in   loco 

^as 
^nante 

^     -      ,  . .",-.•.  ^.«.i»  V.I  ....perium 

oTou,  Tou  (xXtiOlvou   0eou  Yi[Awv,  (|j  ^  odqa  xal  t6  cuiii  inincipio  carente  Patre  ef  per  onmla  smcto 

^"^'^o'^  ac  vivincd 

ouXETt  yip  xi  TtpotrdJTCOV  tou  paffiX^tOi;  Tij?  'fOopS^  ^Ea(ro'(j.e6a  ^^.  Kai  Ttepi^otpElc  YEvcJfievoi  ^"  ol  «yioi  Ernov  *"  •  Aiv^oaTE*' 
i6v  0eov  ^2  ,i'^,  (iyaOic  Kupioc.  T(i>  (-)e(jj  fipd>v  fjSuvOeiT)  *^  ^  aivEcrii;,  oixooofiwv  **  xa;  iJ/uvAi;  ttov  ^tiTouvxaiv  suxdv  *^. 
XpiefrS  x«lSaj-CT)p  ^[jl(uv,tou?  i7reppiiJ.|JL^vou(*^£'a)CTfi?  topa?  TBiiTTi? *'  *  xal  eUt(iv  evaTTjv  fijpav  *^  oyviJYayec*^  niltcnJ^''''» 
oic  aitoK  xiv  [n<i6Av  'Jv  eSojxa?  ^'  Totc  TtpoXaSounv  EiATrposQev  ^[iOJv.  Kai  TauTa  XeYo'vT(oy  auTiov,  ^  ^^(0  etfftiixEi  ^^  ev 
[j.ia(|)  ''^  a6T(3v.  ''Hffav  Se  ^  01  <rtpaTi(iiTai  tov  4ptO(j.6v  eVxoffi  oxtio  ^'\ 

24.  Kai  7rivxE(;  xt)v  ^v  Xpi(rc({j  (KppaYtSa  Tcoi^^ffavrec,  E-opeil6T)ffav  '  h  (iE'(:q>  ttji;  xa[ji£vou,  Kal  EtpavTj  Ji[j.Tv  xoTc  Trape- 
(ixojffiv  ^  ttXtjOo;  OTpateta?  ^yy^Xiuv  8e^o[jiv(ov  ^  auxou?  Iv  xrl  -/a(j.fvq>.  K«l  u(jvouvxe(  *  ol  aYiot  ^  (japxupci;  xiv  Weov 
4<pijxav  (lEt'  elpi^vTjc  xi;  •*  ^eoXoyouC  auxtSv  ij/uyac.  Kai  ^ortiixtuv  ^(jtZJv  xal  ^etupouvTfov,  iqxouovxo  ^ii.Tv  (p(uvai  ^  ivapiO- 
(j.iit(ov  8  oYYE^Xtov  XEYdvtojv  "  •  '0  0E6f;  6  ato^iov  xou<  E7tixaXou().^vou?  ff£,  e7tXi]p(ocrav  '"  fl  5^Xr,[jLii  oou  •  xal  5A?  "  auxoTc 
xat(i  Trjv  Ixeolav  outcov.  Kal  ouxok;  E^paVTijav  ^(iTv  i£epydiievoi  Ex  tfi;;  xa[jivou  (oc  eKi  ^pdvtov  pouiXtxtov  '^  xal  ^Traipd- 
[i.EVot  ^Tii  xdiv  vEipeXtJSv  tou  oipavou  '  to^raiiTTi  Sl  EutoSia  e^iip^eto,  ^oote  JtavTac  ^(xa(  Et<  uttvov  xpaTTTivat  '^.  'DTEXeKoOTjaav 
Q  S^  ol  4'yioi  [j-apxupec  tou  Xpintou  '*  (irivi  v0E(i6pf((J,  SEux^pa.  'liv  ti  '^  (rE(Jva  o(o[j«ta  xaxET^OT)oav  ^"^  ev  TOTttjj  eTrioii(i((>  p 
xaXou(i^v()j  EipTivnjO(|i  ''^,  paotXeiiovTOC  ^^  i^afiopiou  tiov  nepodjv,  xata  Se  ^[jac  '^  paffiXEilovTOC  tou  Kupiou  ■Ji^j.tov  'Itjoou 
XpioTou,  St'  o5  xal  [xeO'  ou  xtjj  Beqj  xat  Ilatpi  ouv  4y'V  nveii(jaxi  Txpircei  *"  Sd^a  xal  xp^ixoc,  ti[Xi]  xai  TtpooxuvTjfftc  ^'  elc 

XOU( 

—  ^^  3etopou(iev  6.  —  '^  y^^"P-"°'  ^-  —  "  ElTtav  4.  —  *'  AiveTte  (t')  5 ;  Atv^ffiojiev  8,  9.  —  *^  Kupiov  i-9.  —  *"  ^oovOfi  6 ; 
^Suvi^Otj  7.  —  *i  (^  ai.  oi.)  ai.  zi^  oixo8o(iouvti  ^9.  —  *^  ev  iXriOetij  •  Kilpie  'Itiffou  add.  8.  9.  —  '"  (^.  t.  ar.)  xtov  4- «X*^"' 
xtov  i7reppi(i(i^v(ov  4-9.  —  *^  (£u)i;-x.)  om.  \,  7  ;  ff(oo-ov  8,  9.  —  *^  (eii;-^.)  ouc  ev  x^  evvax^  ^p?  4-9.  —  *'  ffuvaYaYtiiv  3.  — 
f^"  o(:ioov  4-7.  —  51  xal  adrf.  8,  9 ;  eotopTiou)  ti.  —  ^^  £ff^i5xei  4-9.  —  ^^  (ev  (i.)  e(i[j,effto  8,  9.  —  «*  xoi  «(W.  5. 8, 9.  —  '•^  (ei.  0.) 
ei.  xai  d.  8,  9  ;  d.  xal  ei.  5. 

Nnm.  24.  —  >  etoiiXeov  4-9.  -  -  (^.  t.  ti.)  t.  -^-  ^-  ^-^-  -  "  Sexoiitvoi  7, 9.  -  *  (K.  u.)  Tdxe  u.  xat  SoStiCovTe?  8,  9.  — 
''  x«l  tpi(t[iaxaptoi  aild.  8.9.—  ^  [laxapfa.;  xal  add.  7-9.  —  ^  (^(i.  <p.)  om.  7.  —  "  ffxpaxt(5v  ncW.  4. 6;  oxpaxitSv  ^toval  add. 
7.  —  BArf^a  001  a(/(f.  8, 9.—  lOjtalouTOirtrff/.  4,0-9.—  "  (x.  S.)  0.  3  ;  5.  ouvS.9.—  '= /aOi^|ievot  tr(/(f.  4,  7.  —  ">  ('0  Oe4c- 
Tp.)  /ofMs  /ec(«  difficiUimus  !»5.  -  '*  ((A.  t.  X.)  t.  X.  (i.  6;  xai  Tpiff[iaxapiot  |i.  x.  X.  'AxivSuvoc,  Ilr.Yaoto;  xai  'Aveji- 
TtdStffto.;,  i(ia  Ttov  eixooi  xal  fowi.  9;  dxxio  ffTpatiojtiuv  xal  xfic  (iiiTpic  xou  poffiX^ioc  8,  9.  —  ">Ti(iia  xalarfci.  8,9.  — 
'"  xatetiOeioav  5.  —  '^  (ev  xoizt^  i.  x.  Ei.)  ev  TOTttfj  eTtiori^ito  EipTjviooov  4,  8, 9 ;  ev  xo'7r(E>  L  E(pi)VTiffoAc  5.  G ;  £v  xd7t(fj  i.  Eipj)- 
v(ff(bv  7.  -  18  xou  ioeSeoTixou  xai  7tapav(i[iou  add.  S,  9.  -  ^^  (x.  Se  ifi.)  x.  oi  V^^^  f^ ;  ^^^'^'  ^  ^^  *'  ^.  7-9.  -  ^"  (Si'-7tp.)  tp 
^  4.9.  _  21  (xal  xp.-txpoff.)  oOv  ttp  Qaxpl  xai  x^  aY't[>  IIveiijiaTi,  vuv  xal  iei  xai  b  ;  xai  xo  xp.  6,  7  ;  xai  t4  xp.  vuv  xal  4el 

X«pElc  Yevd|ievot  ElTtov.  -  -^  om.  -  ="  Kupio<;  ofZt/.  -  ^"  om.  -  ^i  xai  add.  -  ''"-  xai  yiX^vOptonoc  add. 

Nom.  24  (Cod.  2).  —  >  otpaxtiSxai  a(W.  —  ^  xaO'  i^ou  tou  otifiaxoc  add.  —  »  eiof)XOov  at/rf.  —  *  om.  —  »  ol  oxpa^Koxat 
„drf.  -  0  £v  T^  xa[it'v([.  add.  -  '  PafftX^toc  at/d.  -  «  (u7toS.-ai.)  o,h.  -  «  (Ix.  '0  H.  X.)  X.  K^pie  i».--  >o  «>«'  add.  - 
"  xai  XeYdvttov  add.  -  >=  x«t  (laxapiac  add.  —  ''  Hyioi  add.  —  '*  'AxivSuvoc,  nj)Y<iffioc  xal  ■Ave^iTtdSiffTOc  xai  ol  e'i'xoot 
xal  dxTdj  ffTpaxitoxai  «>a  tfic  (i1Tp6c  tou  paotXitoc  add.  -  "^  (^.  " J'.)  om.  -  '«  7TavTt[ia  xai  at/rf.  -  '■  ElpTivtot^.. 

Novembris  Toinus  I. 


4*10                                      PRIMA  PASSIO  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 

zpaTo;;  '7'j'j  Tw  avapyu  Uy.-:--':  xai  -rw  7:7.vayL(,>  xal  ac  vivifico  Spiritu,  nunc  et  semper  ut  in  secula  D 

swo-o',(7)  IIvEULtaTi,  vjv '^  >;a'   as'.  xal  ^"  £'';  Toy?  seculorum.  Amen. 
a^uvaf;  twv  a''(t)vwv.  'AjJi7,v. 


TOu?  atwvac  tciiv  acttuvtuv.  'A[j.tiv. 
xal  4, 8,  9. 


ANNOTATA, 


a  i7«c  esi  «7/a  dtfficultas  qiia  de  egimiis  iu  Commentario,  n.  7.  Nullo  modo  Saporis  nomen  patrem 
da.Miionum  sipiificarc  pofesf.  Nomcn  Sajxjres,  Srlialiponr,  signifirat  fiJium  regis.  Sic  sane  beatus 
Acindynus  inepiirc  haud  potuit,  nec  ipsa  regis  muter,  ut  iam  crassam  Ungu3e  Fersarnm  iguorantiam 
eoram  rege  profiterentur.  Neque  ipsum  Saporis  nomen  grzce  expresstim,  SaSwp^o.;,  syihdns  suis 
funilamcutum  aliqHQiI  suppeditat,  quo  possit  grxcidus  abnti  ad  Indendum  in  etymologiis,  ut  patrem 
dxmonum  iurruiat.  Opinor  Actorum  grsccum  scriptorem,  cum  reliquis  martyrii  adjunctis,  a  Persis 


(1).  Tanta  erat  Saporis  kujus  superbia 
nt  insanix  su^  perpetuum  documentum  reliquerit  in  Episiola  ad  Constantium,  qux  legiiur  apud 
B  Ammianum  Marccllinum,!.  wii  c.6;ubisir  orditur :  Rcx  regum  Sapor,  particcps  siderum,  frater  r 
soli.s  a(;  luna?,  ctr.  IIuc  sj)ectat  iUud  men  iezdan  quod  in  numismatis  Sasanidum  lcgitur  (men  iestan 
autein  in  inscriptionibus  Nakschi-lioustam),  quodque  significat  ex  diis.  Prsecedere  solet  Minotchetri, 
/.  e.  cmlesfe  germcn  (2).  ExempJt  rausa  afferam  numisma  uuum  Saporis  (3).  Suhscriptio,  qux  in  partr 
antica  regium  caput  amlit,  hxc  est :  Mazdiesn  beh  Schahpour  malcan  malca  Iran  minotchetri  men 
iezdtin.  Sensus  vero  :  Adorator  Hormuzii,  exceUens  Sapor,  rex  regum  Iran,  coeleste  germen  ex  diis.  In 
jJarte  arersa  cernitur  ara,  cujus  a  sitiisira  legitur:  Schahpoiiri,  /'.  e.  Sapor,  et  a  dcxtra  iezdani,  /.  e.  ex 
diis.  Ilinc  est  quod  reges  isti  dii  liabcri  rolet)ant,  geniti  ex  dUs,  deorumque  patres.  Sapores  ortum  ex  diis 
germmquc  ccEleste  more  regum  Sasanidarum  se  credi  roluit,  et  consequenter  ex  sese  ccelestia  germina 
deosque  procreari,  In  Psalmo  xcv,  v.  SJegifur :  Omncs  dii  gentium  d^monia..  Hinc  itaque  ratio 
deriratur  qua  chrisiiani  rirum  qui  deorum  patrem  sc  diceret,  vere  ad  hominem  arguentes,  patrem 
da?monum  vocarent.   Qum   quum    ita   sint,  sic  explico  Actorum  errorem.  Adndynus  Sapori  hunc 
superbiai  titulum  exprobraverif,  addens  dignam  essepessimo  tyranno  contumeliam,  ipsi  titulo  haberc  ef 
ostendere  convenienies  actiones,  operibus  diaboUcis  monstrare  se  dignum  qui  dxmoniis  ortus  dxmonio- 
rumque  pafer  credatur.  Ei  sir  Artorum  scripdor  crediderit  Saporis  uomcn  significare  patrem  dasmo- 
num,  ('/  kanc  suam  interpretationem  iji  martyris  ore  posuerit.  liem  ita  se  kabuisse,  non  ohscure  insi- 
nuant  matris  verba,  qux  interrogaia  quid  significaret  Saporis  nomen,  primo  nikU  inteUexit  quo  kxc 
interrogatio  teudcret,  responditqiie  simpliciter :  Novi  te  ab  avo  tuo  (i.  e.  a  proavo)  sic  vocari;  interpre- 
tari  ego  nescio.  Deinde  quum  sanctorum  rerba  audirisset,  rem  suspjicaia,  hilariter  subridens  :  Nisi 
scivissent  hi,  inquit,  non  dixissent.  Cogitaverit  itaque  non  Saporis  nomen,  sed  titulos,  minotchetri 
(ccefesie  germen),  nien  iezdan  (ex  diis).  Quos  tHulos  aique  insanissimam  snperbiam  iUuminaia  fide 
mulier  tanta  securior  ridct,  ([itanfo  melius  ipsa  meminii  ex  quo  Inmc  fUium  suscepisset,  ex  mortali 
scilicet  komine  mortalem,  sed  morum  jiraviiate  tam  similem  dxmonihus,  ut  no7i  modo  patrem  dxmo- 
num,  sed  ipsmn  Satanam  genuisse  se  dicat. 
[j      b  Dura  videri  2>otesf  hxc  mafris  oratio.  Qux  si  vera  est,  consideranda  erit  utprophetica  dictio,  obdu-  „ 
rato  inpeccatis  Sapori  infelicem  exitum  praenuntians.  Quemadmodum  ssepe  in  Actis  martyrum  leguntur 
minx  sanctorum,  Siternas  pwnas  persecutoribus  obstinatis  inientanifs. 

c  Qux  iu  hoc  exemplari  didtur  annosa  scnectus.  sexaginta  amiorum  fuisse  ex  aliis  exemplarihus 
apparet. 

d  Ex  rerbis  isiis  Sanctorum  et  militum  coUigi  posse  videtur  agi  de  adminisfraudo  sacramenfo  bapfi- 
smatis,  et  forte  eiiam  rtmfirmafiouis.  Quid  enim  aliiid  signifieeyd  kxc  verba  mariyrum :  Quid  vos  prohi- 
bet  accedcre  ad  Chrislum  et  sancti  ac  vivitici  Spiritus  signari  signaculo  V  £"(  miliies:  Fncxie, diruni,\n 
nos(juae  cliristianorum  docet  fides.  Quidfieri  debuit  in  eos,  nisi sarramentorum  administraiio':^ Ef  qiiid 
aliud  indicent  illa  :  Sancti  ac  vivifici  Spiritus  signari  signaculo? 

(1)  Vid.  Assemanuni,  Aeta  mari.  Oi-leiit.,  iip.  159,  IfiO,  161 :  pp.  227.  a-28.  ~  (2)  Vi(]e  Silveslrum  de  Sacy  in  (ipere  qnod 
inseribitur  M^moires  «»»■  diverses  (nitiqtnt/s  dv  la  Pnse  et  sur  les  mvdailles  des  rois  de  la  difnaslie  des  Sassitnides 
(Comnientarii  de  divei-sjs  anliquitiitibus  Fei^idos,  el  de  numismatis  reguni  Sasanidarum),  a  pag.  1-1-24;  et  a  pag.  16G- 
210.  Parisiis  1793.  -  (3)  N"  3  in  tabula  VI  operis  modo  citati,  p.  171. 


ALTERA 


491 


ALTERA    PASSIO    SS.    ACINDYNI    ET    SOC. 

AUCTORE    METAPHRASTE 
EDITA  APUD  MIGXK,  PATROLOGIA  GR.EC:a.  Tom.  GXVl 

ex  codke  Parisieusi  1487. 

Ceriammsanctorum  martyrmn  Acindyni,  Pegasii  atqne  Anempodisti  cum  .ociU,  stndio  aUnw  omra 
Su,,eon..  Metaphr^^^^  retrartatum  atr^ue  inter  opera  Metaphrast^  apud  Mi<,ne  editnm  L  codice 
manuscniJto^  B.bhothec^  Parmn^  Nationalis  n»  148?,  secali  Xl,  iteratis  c.L  edimns  una  rnm 
verswne  latmu  Gentmni  Herveti,  qu^  textui  grxco  apud  Mi<jne  apponitnr,  rjnamane  prhnns  rnha- 
vprat  Lipomanus  et  post  enm  Snrius.  ^         i      i  j 

Eamdrm  dirisionnn  in  capita  servabimus  quam  in  superiora  Aeta  indu.T{mus;  sic  enim  faciliu^ 
unusqnmpi^  utramque  lucubratlonem  comparare  poterit,  ubi  capita  capifihus,  numeris  numeros 
conmnentia  hahuerit. 

Editionem  Mignlanam  ad  manuscriptum  codicem  contuUmus,  d  pauca  qnx  irrepserant  sphalmata  in 

hac  nostra  eddione  correximus.  Versionem  quoque  latinam  huic  te.ttui  *  utcumque  aptavimus  Exemplar 

codicts   Parisnu  cum  aiiis  codicihns  mamiscriptis  Parisiis,  Taurini,  Ifoma;  Florentia:  ac  Venetiis 

,  comparavmus,  lectwnisque  varietatem,  ubi  utile  videhatnr,  adnotavimus:  non  tamen  omnes  nec  omnium 

codtcum.  Non  cnnn  mnltnm  inter  se  codices  metaphrastm  differunt.  Quorum  hic  series  sequitur. 

Codex  Parmnus,  e  hibliotheca  nationali,  memhraneus,  folio  mlnore,  secuH  XI,  n"  1487.  Editns  a 
Migne  in  Patrol.  Gr.  —  Dein,  juxta  numeros  adhihitos  a  nobis  in  notandis  lectt.  varr.  :  i.  Codex 
Tanrincnsis,  e  bihliothera  nationali,  qux  est  in  cedihus  Universitatis,  membraneusjolio  magno,  seculi  X 
finienfis.N"  UJnxta  catalognm  Pasini.—  2.  Codex  Romanus,  e  bibliofhrra  Vaticana,  memhranms  folio 
magno,secuhXlN"810,mutilns.  -  3.  Coclex  Pomamis,  e  hibliotheca  Vaticana,  memhranens  folio 
magno,  seculi  XI.  N°  811.  -  4.  Codex  Parisinns,  e  bibUotlieca  nafionali,  membraneus,  folio  minore, 
secnh  XI.  N-'  1020.  —  5.  Codex  Parisinus,  e  bibliotheca  nationali,  membraneus,  folio  minore, 
seculi  XI.  iV"  1522.  —  6.  Codex  Parisinus,  e  bibliotheca  oijvmiali,  memlmmeus,  seculi  XI,  mnfilus. 
N^  1497.  Passio  SS.  Acindgni  et  sodorum  non  est  iutegra.  —  7.  Cdex  Vaietns,  c  bibUofheca  Sancti 
Marci.  membranens,  folio  magno,  seculi  XI.  N"  o84  Jnxta  cafalogum  Zanctti.  —  8.  Codex  Venetus,  e 
bibUotheca  Sancti  Marci,  membraneus,  folio  magno,  seculi  XII.  N"  351.  —  9.  Codex  Romanus,  e. 
bihliotheca  Vaticana,  membraneus,  folio  magno,  secnU  XII.  N"  804.  —  10.  Codrx  Parisinns,  c  bihiio- 
theca  uafionali,  memhraneusjolio  minore,  sernli  XIl.  N' 1541.  — 11.  Codex  Parisinus,  e  hihliofheca 
nationali,  memhraneus,  folio  minore,  seculi  XIII.  Passionis  SS.  Acindyni  et  sociorum  partem  continet. 
N"  1549.^  12.  Codex  Parisinus,  e  bibliotheca  nationali,  membraneus.foUo  minorc,secuU  partim  XII, 
partim  XIV.  Passio  SS.  Acindyni  et  sociorum  est  seculi  XIV.  .V"  1552.  —  13.  Codrx  Parisinus,  e 
bibliotheca  nationalij  bombgcimis,  folio  minore,  seculi  X  V.  N"  774. 


ArcTunK 
«»nAi'imASTK 


'  ndhibitix 

ti/jiig 
rai-irati*. 


CAPUT  PRIMUM. 


G  SS.  Acindynus,  Pegasius  ei  Anen»po(listus  Sapoi-is  regis  jnssu  f 
eonipreliensi  el  ab  eo  inlerrogali,  fustibus  el  igne  varie  lorli, 
divinitus   sanantur.   Regi   usu   lingute   denipto  el    lulgoribns 
erumpentibus,  inipiis  terror  inculitur. 


il.(lX-/i(7Li;      Twv     JtyLwv     xoi      ^v5o;wv     TOU 
Xpto-Tou    |xapT!jpa)v    'Axlvouvol'.    Ilr.yatriou, 

AvEJATlOOLtrTOU,   "AoQoviOU   Xal.   'EXTULOL-idpOU. 

—  A'.  Ef  xai.  7ipu)T0L  nipo-sf'.  XpioTOv  ix  IlaplJevou 

yeVVWfXevOV    TrpOO-EXLIVTlTaV    OUpOi;    TE    TOUTOV    ^T-.plT]- 

ffav,  dXX  e'';  usTepov  outo'.  tou?  ^  XpL^TOU  oouXou? 
0'.  auTov  aTravOpUTTWi;  exoXao-av.  Kai  touto  orjXov 
eq  oAAwv  Te  7io).Xwv,  xal  ■:■},(;  vuv  7T50xe'.[j:evY,;  £ttIv 
iJTioOeo-Etoi;.  Tou  Yctp  ffo6aoou  SaSwpiou  TCt  flepa-.xa 
ffxT|7TTpa  DteTiovTOi;,  xal  Trpo?  t6  TjpavvLXUTEpov 
aTToxAivavTOi;,  Touq  (jtzo  yv.Cii  Te  yp'.TT!.avou?  optdo-e 

OtUX£'.V      ipfA-rja-aVTOs,     TTolATi      Ti;      (JXOTdp.a'.Va      TT,V 

ExxXTHTtav  xaTElyE  XpLorou,  xai  Tapayvi?  TreTrXV,- 
ptOTo    xal    auyyuG-etix;.    Oux    r^^t    o'e    oitl;    Y,|j:eX£L 

nepiTwv 


C, 


ntqiie  Anetn- 

JKKli^lU-i  tid 
ri(/nii 
ndiliicti 


iERTAMEN  SANCTORUM    ET    GI.ORIOSORUH    ClIHISTI     ^^-  Acindy- 
MARTYRUM    AciNDyNI,     PeCASII,    AnEMPODISTI,     ApH-    ""^- P*'!?'»»""* 

THONii  ET  Ei.PiDiPHORi.  —  I.  Eti.imsi  Persa^  primi 
Christum  nutum  cx  Virf^ine  adoiaruiit  a  ct  donis 
eum  hoiioriiiimt,  tamon  postea  Christi  srrvos 
propter  ipsmn  inliuniane  punierunt.  Hoc  autem 
cum  ox  multis  ah'is  est  evidens,  tum  ex  argu- 
mento  quod  nunc  est  pioposilum.  Nam  cum 
superbus  ille  Supores  sccptra  teneret  Pcrsica  et 
declinasset ad tyrannidem,  stmulque  ad  chri- 
stianos,  qui  erant  in  ejus  potcstate,  persequen- 
dum  Icrretur,  magna  qutedam  caligo  Ghristi 
iuit  oftiisa  Ecclesiie,  et  repleta  fuit  tumultu  et 
confusione.  Nulius  h  autem  ex  Persis  erat  negli- 

gens 


A'    1.  —  »T0!ifl(W.  1. 


m 


PASSIO  SEGUNDA  SS.  AGINDYNI  ET  SOG. 


AUCTORE 
METAPHRASTE 


neptrwv  Tci  ^  |jiTi  to  oflxerov  aifiai;  ^xSufjiwi;  5(.exStxerv,  gens  in  acriter  defendenda  sua  religioiie.  Quam- 

"O^ev  ToO?  Tou  XpLffTou  3epa7ieuTa?  6trri[/Epa(.  Zia.-  obrem  eos  qui  Ciirislum  colebant,  quotidle  crimi- 

SaXXovTe;,  tt]   paaiXixy)  yv.fi  Trape&iSoa-ocv  *  ^  [j-eQ'  nantes,  manui  regioi  tradidormit.  Inter  quos  bea- 

(5v  xal  Toui;  [Aaxapiou^  'AxivSuvov,  tlriYaa-MDv  te  xal  *  tum  quoquc  Acindynum,  Pogasium  et  Anempo- 

'Ave|ji7roo!.aTov,  ^v  owjjLaTiu  Tivl  xpu7rTO[jievou;,  tw  distum,  qui  latebant  in  quadam  domuncula,  regi 

^ixTO.ti  y.aTe[jiTiVuTav,  aTE  Ta  ^pLTTtavwv  irpeo-SEuov-  indicaveruni,  ut  qui  et  christianorum  c  o  I  e  r  e  n  t 

Ta;  xal  tioXXou^;  twv  w^;  «utoui;  ooitwvtuv  Ta  tou  sacra,  et  multos  ex  iis  qui  ad  ipsos  ventita- 

o6yita.70i;   ^XTiatoeuovTa.;  xal  pacrdwoJv  TteLQovTa;  bant,  Christi  dogma  docerent  et  persuaderent  ut 

3eoT:t!r[jiaTwv  xaTaf^povew.  Kal  o?  auTtxa  xal  uuX-  regia  desplcerent  decrota.  Ille  autem  valde  iratus 

).Y/.p6rjva'.  xal  TcapaaTviva!.  auTtji  Toug  ityiou;  tioXXw  jussit  statim   sanctos  compreliendi  et  corarn  se 


D 


T(p  3u[^(i)  Tipoo-eTaTTev, 


sisti. 


'  apud  Migiie 

in  Patrol. 

Gr. 

B 


quot  et  r.  a. 

iitoxp^as^E. 


*  XpioToii 
P.G. 


•  P.  G. 


B'.  '!}<;  oe  TrapT,Tav,  t6  3u[/ou[jLevov  eudu^;  iTTLEi.-  2.  Cum  voro  adfuissont,  iram  statim  illinens 

xeia;  TilaT^jiaTt  ■7iept-/pwaa(;' TexvLa,  (fTio-L  (oui;  [jtET*  ficta  moderatione  :  Fi/iol/,  inquit   (quos   paulo 

ou  noXu  xpeoupyerv  e[Ae).Xev),  eiTiaTe  [jlo-.  ti;  uijlw  ti  post  erat  excarnificaturus),  dicite  mihi  qumtani 

TcaTpU^To  yevoi;  tkjOev^to  ^Tii.T-rioeup.aTt. —  llaTplt;,  esf-  vobis  jjafria ;  unde  (jenm  ducitis,  quodnam  est 

0'.  a.j'.o:  aTrexpivavTo,  xai  yevo;,  xal  E7i'.T-/iocu[xa  ri  vohis  studium.  Sancti  autem  rosponderunt  ;  Et 

eii;  r>iv  Tpiaoa  -(ttl!;  ii~':^  tov  eva  Oeov,  Tiap'  ou  patriu,  et  yenus,  ct  sfudium  e.<it  fides  in  Trinita- 

-ol<i  ouT'.  7:a!TL  To  e-Jvat.  xai  to^  ^tjo-'.  t6  i^viv  w;  ex  tem,  qiix  est  vnus  Deus,   a    quo  ad  omnes  qui 

Ti.vo<;TrT|YT,<;ae',Cwou"  ^TioyeTeueTa',.TouT(t)v  6  Tupav-  su7it,  essenfia,  et  ad  eos  quivirmnt,  vitn,  fanquam 

vo;  axouaa?  ■  'fi;  eoixev,  e^Tj,  t6  ^7rt,e!.xe5  ti[jiwv  xa-.  a  foutc  aliquo  perenni,  derivatuv.  Hsec  cuiu  audi- 

[JLT,   Trpo;  Ta;  [iaffavou;  Ttpfjyetpov  xaTaGpovTiTa.;  ^  visset  tyrannus:  Ut  videtur,inqui{,mea  lenifas  ef 

U[JLa(;  xal  ^pajeri;  5LeOT,xE  T:p6i;  Tai;  aTioxpiaeLi;.  '0  quod  non  sim  j^roclim  ad  suppHcia,  vos  reddidif 

ayLOi;  'Axivouvoc  eLTte "  Kal  tli;  'i\  Trapa  To  Seov  aTrd-  contuutacesel audaces  ad  respondendum.Uixiivero 

xpi.rTLf;,  Tj  TL  10'.  ooxou[j.£v  [XT,  T:potrf,xdvTw;  txTtoXo-  sanctus  Acindynus:  Quxnam  responsio  fada 

YTiaaTOa'. ;  —  "Oti,  tpT.tri,,  eiepa  [xaXXov  t;  Trepl  (5v  fuit  secus  quam  oporfet,  aut  quid  tibi  vldemur  non 

y,pwTT,OT,Te  aT:£xp'!vaa-Oe  *  •  'A)X  el   piVi  Tayiov  T:po-  respondcre  ut  convenit? —  (?'(o?(/a)»^  inquit,  alia 

TEXOdvTGi;  -S-uo-eTe,  avdvT,Ta  |j,ETaxXau7ea-0e.  '0  ayLoi;  re>ipondistis,  quani  de  quibus  fuisfis  interrogatt. 

'Ave[XT:doL(TTo<;,  0£ve[A7:o5i7T(j)  ^eufJLaT-.  tou  Xdyou  tz^oi;  Sed,  nisi  accedentes  eito  sacrificaveritis,  frustra 

Tov  Tupavvov  E'iT| '  'EypTiv  p.£v  Tijj.ai;  ^,  w  fj(3.'7<Xvj ,  fiphitis.  Sanctus  Ancmpodistus  libero  verliorum 

Tiepi   Touoe   tou    ^Ti[j:aTo;    aTroxpLvao-Oai    o-ol    ^rfSs.  iluento  dixit  tyranno:  Oportrbat  quidem,  o  rex, 

Ppa;^u,  aXXa  o-LyTi  tt,v  ef;  Ti[Aa;  iveyxetv  Ttapotviav  *  nos  de  hoc  verbo  ne  minimum  quidem  respondere, 

^TteiosT6i:^EovT7i;7:pd;XpL5T6v*7:ia-Tew;  oux  imT^d-  sed  ferre  silentio  tuam  in  nos  confnmeliam  ;  af, 

Tiei  <TLyav,  TO'.auTa  T:p6i;  (te  /EyovTojv^  'f.[j.wv  axouE'  quoniam  fervor  fidei  in  Chr/stum.  non  slnit  nos 

"Iva  TL  TTaTpioa  xai  yevoi;  xal  ^T:LTTioeu[jia  T:oAu7:pa-  facere,  audi  nos  lixc  Hbi  dicentes:  Cur  de  patria, 

yijLOvELf; ;  TauTa  yctp  Travta,  (b<;  etpfiT,ijiev  efeovTS?,  f,  genere  ef  sfudio  curiose  inquiris? Hxc  enim  omuia, 

Tpta;  ■V,|.irv  ^tTTtv,  fi  7:avTwv  OT.j^Loupydf;.  0£ou;  5e  ut  prtus   diximus,   est   nohis  Trinitas,   vtnnium 

ot;    3ue',v  f,[xa;  *  dT:',TpeT:eL<;,   ouTe  o'!oa[j,ev,  ouO' ^  creatrix.  Deos    autem,  quibus   nos  suades 

oXwi;  sio-iv. 'AXriGELav  yap  T:poa-/,xe'.  olXelv  *  oaijAOva;  sacrificare,  nec  norimus,  nec  smtt  omnino.  Oportef 

5e  aT:aT£(J)va;  xai  «jjuyooOdpoui;*  ^  auTou;  '  iTzi.-jxai-  enim  amare  veritatem: dxmones  vero  eos  scimus 

[j,eQa.  01  xTiifja  6eou  yeyovdte;,  xai  tou  T^eTroLTjxd-  essedeceptores^et  animis  afferre  inferifum.Quicum 

Toi;  aT^OTTY.TavTei;,  uT:doLxoi  Trupi  xaTEOTTi^av  aLwviti).  a  Deo  creafi  essent,  et  ab  eo  qui  fecerat  defecissent, 

'ETii  toutol;  6  Tupavvoi;  eC?  dpyfiv  i^atpOei;,  TiLxpd-  igni  aiterno  sunt  damnati.  Tyrannus  autom  liis 

TttTov^  auTOL;  t6v  5tivaTov  aT:£',Xer,  IIp6<;  ov  ol  aytOL,  ad  iram  accensus,  eis  mortem  minatur  acorbis- 

xaOaT:ep    ayadcjv    ^TtayyeXiav,    aXV    oux    aTre',).>,v  simam.  Gui  sancti  perinde  ac  si  bona  esset  polli- 

^afftivwv  OE^ajievo',-  MdXi;   iTreyvwq  t6   <TU[j(pepov  citus,  non  autem  tormenta  minatus,  responde- 

fi^xrv  xal  CTwrripLov,  ctTrexpivavTo.  runt :  Vi.r  fandem  agnovisti  id  quod  est  nobis  utile 

et  salutare. 

r'.  ToTE  TOLvuv  Ix  Teao-apwv  xe).eueL  OLaTaOevTa?  3.  Tunc  ergo  jubet  eos  a  quatuor  partibus  * 

auTou;  xaO'  oXou  ^ia6oii:Jea&aL.  01  oe  tov  vouv  oXov  extensos  per  totum  corpus  virgis  csedi.  Illi  autem 

TTpo;  0£6v  avaTeivavTE;,  outw  oLExewTO  ^aSoL^d^jie-  cum  totum  mentom  ad  Deum  sustulissent.   ita 

voL  Qtnrep  tiXXuv  T^atr^dvTwv  auToi  ^eaTat  ■^vf6]xz-  affecti  erant,  cum  virgis  csederentur,  perinde  ac 

voi.  Aloe  TauTa  T(ov  [i'ev  ^rlriydjv  YjiJLeXouv,  wofiv  Z't  si   patientibus   aliis    ipsi   adessent    spectatores. 

OLXELav  T:p6f;  0e6v  e^lja),).©^*  E'Ioe(;,  Kupie,  Xeyovre;,  Propteroa  plagas    quideni   negligebant ;   conve- 

xai   [xfi   7:apaTLW7:T,T7ii;.    KupLe,    [Jtfi    a7:oTni<;   ixtp'  niens    autem    canticum    ad    Deum    psailcbant, 

flpL(I)V.  EiTa  Tou<;  aixit^ovTa;  ot,[j.lou;,  x£X[Jr,xdTai;  t,oy,  dicentes :  Vidisti,  Domine;  ne  sileas.  D  o  ni  i  n  c , 

TTJ  TiapaTaa-e'.  T(jv  aixtdjjtov,  ax[j.T,T£(;  £Tfpot.  OLaoe-  ne  discedas  u  nobis.  Deinde  qui  eos  torqueI)ant 

5(0vTa',  \  ■Qi;  oe  Tf,v  uT:ep   av9pw7:ov  TauTT,v  Tcliv  lictores  c,  defessos  jaui,  quod  diutius  produco- 

ctOXTiTijv  xapTepiav  6  Tupavvoi;  dSeaTo,  xai  di-Kt^  tl  rentur   tormenta,   alii   recentes  oxcipiunt.  Cum 

Tuv    ti^^uywv    dvaXyT,T(Oi;    Ta;    T:>.Tiyai;    (pspovTaf;,  autom  lianc,  quce  erat  supra   homineni,  vidis- 

3a[x6oui;   7:o),).ou   t-^v  '['uyf.v  xai  tJijxa  (txotoolvt,;  set  tyrannus  martyrum  tolerantiam  et  eos  tan- 

UTioTrXTicrlJei;,  utitio;  euOui;  xaTatpepeTaL,  (o;  u7:o),a-  quam  inanimum  quidpiam  ferro  piagas  citra 

fieiv  auTov  Toi*!;  7:apdvTai;  dTioOavELv.  Eit' dvavT^^a.;  ^  dolorem,  in  maximam  adductus  admirationcm 

T:d).iv  xai  eauTou  yEvd[Aevoi;.  £-:  xai  [jf,  tou  T^poor,-  et  correptus  vertigino,  statim  cadit  supinus,  adeo 

xovTo;  xai  tt^;  aXriQEiai;,  oeov  ^x  TTji;  i/Tiep  dv^pw7:ov  ut  qui  aderant   putarent  eum    esse    mortuum. 

Twv  dOXTiTuv  xapTspia^^  6oTiyv^07ivai  [jaXXov  T:p6<;  Doinde  cum  ad  se  rediisset,  licet  nonad  id  quod 

T71V  oportebat 


')ilei-ro(/ati 

liben-ime 

''es^miiUtitfs. 


siCfissnne 

fu)<libus  caisi, 

rstriisioite 

fl  igne 

cruciati, 

Deiini 

imvcaiil. 

*  editl.\'i"S- 


4)  omnia  exciderttnt  cod.  "l- 
.  —  8  T:txpo'Taxci  7. 


^  T71V  euffdfieLav 


..opp.?o...  .a,  ^uxa;.  01.  0.  xa.  ,.S,pou  .av.o,  xal  et  igneu,  subter  eis  uccendi,  ut  duplici  lorm  nto 

aoa,«avTo;...^upoT.po.,,o..ep.po,xacv„.efavpi,a-  eoru.n  aninia.  celerius  erumpercnt  Illi  Tm 

vov  x_a..voTepav  eu.oeuvu^evo.  xa.  t,v  xapxepcav,  xai  quovis  ferro  et  quovis  adan.ante  tortior  ^1."  ' 

ou.  ev  .0,,.»^..  C.VT.  xa.  douv,,  afrfavo^ev.,  ilX  -juan,  ad  formentun-,  recenlius  etiara  reccnli'or^, 

"r''..'"!""''"'^"^!'!!"  ?r-.^""T™^^        ^'^'''"  «^•"'"""If'^  tolerantian,,  el  no„  in  viv,.ute  cor" 

Tavurfet,,  xa.  u.ep  T,.v  ava.pou..j.v  ae  .po.euSi-  convertebant,  dicentes :  Qui «  mnmlnalio  ,Jo 


aUCIOWE 
METAPHIIASTK 


:upavvou  yi^VTj? 


(ouav  TiavTe^  oit 


o-e  £y_o[j.Ev  Wsov  £V  oupavoL?,  T^avTa  ouvaiJLEvov 


xai 


B 


»//«o.v  ««ft;s  propoiiens,  aspicc  ad  hiiniUifatnn 

.     ..         ,    12         r.     '           .     ,         '             '  iiostram  et  af/iirfionn>i,  et  Ulm-a  nna  marhimtio- 

ov  avapyov   ^  ao.  ria-apa,  xa.  ro  ^po^xuv:,.ov  xal  uihus  .srrlerati  animi  hujus  t.franni.  Seiant  omnes 

uavay..ov  U.^ui..  .0.      d,  .ou,  a.u,va;.  A;.,^v.  ...  te  habere  JJeum  in  aelis,  qui potest  omnia.  rt 

qui  est  sme  principio,  luum  Pafrem,  ef  adoran- 
dum  tuum  et  sanctissimutn  Spiritmn  in  secula. 
Amen. 

^    A'.  TaGTa  aiiToC?  tuU^i^o:^  6  Kup.o^  Iv  tg,  xaQ'  4.  Cum  sic  essent  precati,  in  nostra  forma  ap- 

Tflfxa<;jioeL  ^-.tffava^,  \uv.  ^ev  -.k  oe^,^a-  to  o£  TcCip  parcns  Doniinu.s  «olvit  quidcm  vincula,  i^nicm 

o^ozK-.^z'.,  a,r,TiEp  Tioxe  To-.q  ^v  'A^^Tupia  '  T.a.Ti-  xai  auteni  irroiat,  quoinodo  pueris  olim  iii  Assyria- 

ouTwq  01  aytoL  aTraeeK;  xa'.  ^wo'.,  xa^'  ot};'.v  Tt^  ,3acrL-  et  sic  sancti  illsEsi  et  salvi  producti  sunt  in  con- 

Xei  TiapeffTYirav.  0  5e  Tiayu;  wv  xo[i'.5-7,  xai.  aauve-  spectum  regis.  Ille  autom  cuni  csset  valdo  cras- 

To;,^ouTe  TvjrapaSdiv  ^  xaTa7u).ayeU  toO  ^eafia-  sus  et   insipieiis,    neque  admirabiii   spcctaailo 

To?    ,  ouxe  Twv  [AapTupwv  ■»  ty^v  ifzayov  xapTepiav  ob.stupefaclus.    neque   uiariyrum  invicta  motus 

ouijiDTzr.fizii-Ti  u[/iv'^,  e"cpTi,  ooxei:;  npo;  «  ovopa  patientia :  r^»/(/.  inquit,  r(;6As  r/We/H;- (pos  appol- 

TOUTOus  xaX^aa?  •  ap'  STtEWav  Ufx5;  al  |iwpal  '  au-ra'.  lans  uomiMatiui)  ?  .V»/«  //a.-c-  vobis  parvu  per.suase- 

patjavot   dTToaTiivai   |xev    t7i?   Tiavw^eOpou  Tilivri;  ruut  tormenta  uf  a  pernicioso"  quidem  vestro 

u,uwv,  e^ia-.  oe  Toi:?^p.eTepo^  ^etmifft^aa^v;  "HeTL  f/TOR'    discedatis,    nostris    autem    edictis   ceda- 

^f/fx£V£..v^  pouXeaQe  Tvi  aTiaTri,  TaiT.:  u^wv  yoTiTetat?  tis?  An  adhuc  vultiH  permanere  in  errore,  restris 

^-tdappew  eyovTef; ;  '0  (aaxap'.o;  'Axtvouvo.;  aTrexpi-  frefi  praisti^/Hs  ?  Respondit  beatus  Acindynus  : 

vaTO-  royew.?  [^ev  oute  rtjf^ev  ouTe   tcote  |aep.afJY.-  Fra^sfiijias  quidnri   neque  scimiis  neque  unquum 

xafiev  ouTE  cpevaxLa(xo^(;  toloutoi.^;  Tjfiei:;   ixf'^'^'^-  (lidicimxis;  neqne  taUbus  nsi  mmus  impusfuris. 

fieOa.  'AXk\  iTzd  T->,v  avuTiepgXoTov  tou  0eou  ouvafxw  Sed,  quoniam  Dei  rires  in.wpera/ules  et  qux  sunf 

xat   Ta?    UTiep    cpuatv  3eo(7Ti(^eLa(;,   yoTjTe^^av   ELvai  supra  uaturam  siyna  dimna,pHtasessepraisfigias, 

UTtoXaf^gavei?,    cpavTatricf  ^   Te,   xai  oux   ak-f^^d^.^  vanaque  specie  et  nonrevera  hxc  fieri  susjnca- 

TaOTa  UTcovoer?  yLvecTOaL,  a"/aXo?  to  Xonzov  eTV)  xal  ris,eris  deiueeps  mutus  et  lingua  impeditus,  ut  ex 

TTiv  YXoJTTav  TteTieSTifxevo?,  h'  OLxoQev  to  |^apTiJp'.ov  feipso  testimonium  feras  Dei  virtutts.Si potesergo 

fxjl?  "'i'i  "^o^  ®sou  ^°  ouvafAew;.  Etxep  ouv  Xeyew  dicere,dic,  quibusnam  diis  nos  juhes  sacrificare? 

oeouvTicra'.,  eflTze,  tiowk;  7\}Aa(;  xeXeuet?  .Suaa-.  .3eo^  ;  Non  erat    autem  vox,  noque  auditio  ;  sod  crat 

Kctl  oux  Tiv  cpwvTi,  xal  oiix  t^v  axpdaat; '  dXX'  eTitcrTi;  mutus,  noii  secus  atque  dii  ejus,  solo  nutu  indi- 

Tor?  auTou  ^eor?  a^wvo?  o'.eTeXet,  veuf^aT'.  fAOvcfj  ^^  cans  animi  voluntatem.  Gujus  aiuontiam  Christi 

C  To    T^?    ^^yr,c,    [3ouXT,[ia   Trapatpawwv  ^^.  Ou  jriv  servi  arguentes  et  irridentes,  dicebant :  liecedi- 

civoiav  ol  Tou  XptffTou  ^^  ^>.eY)^ovTe?  Te  **  v.ax  oia-  mus;  tu  autem  nihil  nohis  omnino  dicis. 
'/J^euaCovTe;  ^^*  'ATroywpoujjiev,  e)-eyov  ''*  auTO?  Se 
ouoev  ouo'  ^^  oXui;  Xeyeii;  ViIjiCv. 

E',  IIpoaTrotTicTafji^vuv  oe  tuv  &yta)v  ttjv  dvayw-  ■!■  Cum  autem  finxissent  sancti  se  recedcre, 

~q  prat  rex  niutus  similiter  ;  crebro  defigens  oculos 
in  eos,  qui  circumsistebanl,  et  uutu  jubens  iit 
sancti  coniprohendereiitur.  Deinde,  cum  ministri 


ft  iih 

it/i/ifireutr 

sibi  Domiiio 

tibentHlur. 

Saporrm 

miilnm 

rfddiiiU, 

eiimqitr 

irriiieiitfi 

'  !•  U. 
pictiosii. 


F 


egredi  «e 
nimulunl ; 

quihiis 
oraiilihim 

aiu/eli 
apjHirenf. 


lipavvov  TTJi;  dvotai;  xaTOixTtad|j.evot ' '  'D  TTTipw-     miserati  propter  amontiam  :  O  hominum  ra-cita- 
Etoi;  dv&owTiwv    eoTjaav     OTt   exdvTe;  toui;   dyOaX-      /*■//// dixoiunt,  ryHOc/ *//((  spoute  rlnudentes  oculos, 

fiOU5  intueri 


*  (Tipo?  eu^^v)  eiq  Tcpooei^^f.v  1.  —  ^  t>»i.  7.  —  "  om.  8.  —  ^  ohi.  1.  —  ^  vOv  «rfrf.  I.  —  "  (t.  i.)  owi.  1 ;  i/.  8.  —  ">  tiSv  ^Tut- 
voiuiu   orfrf.  1.  -     11  (Tt.  S.)  7ravToSuva[j.e'vov  1.  —  '=  avapydv  usqnead  Travayiov  yjfHc  iWrta  s«/i/  ih  1.  —  '^  (fl.  o.)  cr.  R.  1. 

A'  4.  —  ^  'AfftruptOK  1.  —  ^  hinc  condnuatur  5.  —  '  5aiitiaTo;  7.  —  *  /imc  continuatur  fi.  —  ^  u/ia  mflMii  «?i  marg.  4. 
—  «  alia  manu  in  marg.  4.  -  '  (wxpal  I  ;  iviapal  7.  —  «  ^avxaaiav  5.  —  *■  aXy.Ostav  5.  -  ">  Xpto-roG  !,  —  n  Ttji  x^c 
xeyaAJi;  «drf.  —  i»  Tiapefif  a(va>v  8.  —  "  ^epaTcovre?  orfrf.  X  —  "  om.  1.  —  "s  OiagiXXovres  I.  -  '"  (loco  "At:.  ?>.)  ^ip. 
TUpe«  ■  'ISoii  E^Xeyov  tou  aou  SDtiff-ni piou  xaTaopovouviei;  «n.  1,  4,  5,  8 ;  io.  eX.  t.  9.  oix,  xa-:,  in,  7.  l'ro  0.tynf  quod 
deeat  in  cod.  1487  guodgue  ex  aliis  sitpphrimus,  edit.  P.  O.  supplevit  e^affav  post  Bi^x^Eaitiiivx-c.  —  '^  eAsYov  arfrf,  6.  — 
'*  om.  1, 

E'  5.  —  '  o7/o  m««H  in  rwrf.6  itaToixxip»iffa(ievoi, 


494- 


PASSIO  SECUNDA  SS.  AGIJMDYNl  ET  SOC. 


AUCTOHE 
METAPHnASTK 


[AOu?  xaTafjtuovTe;  ^,  oj   pou).ovTai.  Trpoi;  t6  <fiyfo<;  infueri  nolunt  lunem  veri/utis.  ^ed  nperi,  Domine 

dTevia-ai.  ^  ty,?  aXTjlleia;.  'KiXk  OLavo-.^oVj  KupLc,  Ta  ori(/os  cordis  eorunij  ut  iUuminentur  luce  tiix* 

0|xp.aTa  Tr,5  xapSta?  aiiTwv,  wore  *  'fWTl  Tvj?  oTi?  ^  coijnitionis,  et  tua  considerent  iniracula,et  adoran- 

Yvwo-ewi;  TtepLajyaaOyiva',  ",   xal  xaTavoTiO-x!.  Tot  o-a  rf«w  et  sanctum  tuum  nomen  (jiorificent ''■'.  (\m\ 

-au[j.aa-'.a,  xal   t6   7cpoay.LivT,Tov    «u   Soqao-ai.   xa-  IiJBC  autciu  essent  precati,  eis  apparet  exercitu.s 

Travayiov  ovof-ia.  TauTa  oe  auTwv  eij;ap.evuv,  (XTpaTo;  angelorum :  quorum  splendorem  ferre  non  valen- 

auToCi;  dyye/.-.xo;  in'.aaiv£Ta'.,  wv  ttiv  )«afA7rpoTr|Ta  les  qui  oculis  ajiimas  caligabant,humi  ceciderunt. 

ol  Ta?  xopa;  TT,?  ']>u/-/)?  d[/6XuwTT0VTe;  [^7,  ouvd-  Sancti  vero  cum  Dei  consuetum  sensissent  auxi- 

[Aevoi  xaOopav,  i?:'.  yT,?  eizmTov.  0'.  os  ay'.ot  tyj^  Hum,  ei  obtulerunt  gratiarum  actionem,  dicentes: 


D 

*  editi.  Dci. 

*  editt. 

«igiiiticerit. 


*  (aioO.  1. 

H.  li.} 

T.  (■).  i.  aiaO. 

/'.  G. 

/'.ff. 


eiiaotjTai.?  r,|jid5  Tcpoopa  *  dAA'  avda-ta,  xai.  eTi  Jjoy,- 
Ovidov  Tifjitv,  xal  Tuv  7:ep',£'/ou(ra)v  ^uo-ai.  xaxwo-euVj 
evexev  TO'J  (JvouaTO^  tou. 


circumdant  vexatiouibus jjropter  nomen  tuum. 


^U^iZl^ 


'es 
uigiiit 


q-',  '0  [isvTO!.  Trs  d7iwAe';a<;  ulo;,  ouoev'  evTEuOev         6.  Filius  autem  intoritus  ne  tunc  quidem  intel-     Marh,\ 

'eU,  ouoe  peXTtwv  eauTou  yevojxevo?,  dXV  olov  ligens  nec  se  effectus  melior,  sed  quasi  a  se  dis-    reyiiing 

^XCTTa;  Twv  Gpevwv,  ^Tevayt/ou?  Te  dv£7ie[t7te  xaL  tq  cessisset,  gemitus  einittebat ;  et  faciem  pulsabat     """"^  '■^■*"- 

7ipd7(07;ov  eVuT^Te,  xai  dfxr|-/avouvTt  ^  etoxEL.  'Ov  6  et  similis  erat  ei  qui  est  aninio  perplexo  et  nescit  '""'"'  "  ^" 

Tou  ^aav(lpw7iou ^^  Xp'.!rTou  yiXdvGpurco;  ixaOyiTrii;  quid  agat.  Quem  cum  benigni  Ghristi  benignus    ™'^'' 

'AxLvouvo?  ouTwi;  e/ovTa  3eaTdp.evo;,  Xuttv)  te  ctu-  discipulus   sic   afTectum   aspexisset  Acindynus, 


quo 
-siis  igne 
Kciantur. 


*  iii  J'.  a. 

uiv  eii;. 


*  iii  r.  G. 


TteTzotTixe  ouvaj^Lv,  iXX  outo);  iOeAoxaxwv  i^evei;*,      iiiteUigere,  sed  tua  sjjonte  sic  jnanes  i?nprobj(s,(jau- 
Tw  uxdTo.  ^'  ■/a':p(uv  TTi;  dffeSeia;  xal  ttiv  ayvoiav      dens  tenebris   impietatis  et  amplectens   iqnoran- 


.v^  ».«.«.^  rcyujs   uy'j.*fAiiii,   /^yuviMi     «AA    wauEp  oos   oDstrueDat ;  sca  perinde  ac  si  nihil 

ouoevo;  xa^.voO  yevoi^evou,    o-Joe  7ie7rovOw;   ixt^^o^  accidisset,  neque  quidquam  esset  passus,  p 

ou5ev,Twv  7ipoXa6dvTtov  dxoXouew;  et/ETc.  Kal  xaTa  bat  ea  quje  prius  exequi.  Et  in  eos  qui  cii 

Twv  TOpiEcTTWTiov  Ott'  dnopia?   dtpervai  tV  opyV  sistebant,  prie  animi  dubitafione    irn»ii    v 


*  in  E  G. 

lTHpp(t)VVU[l£. 

vov, 

*  in  P.  G. 

Xl[lbiv2. 


*  /'.  G. 


/aXiva,  ol  OB  o'cpOaX|/o'  t^i?  <\>-jyj,<;  tou  ^7T'.7rpoa&ouv-     oculi  vero  anim^  minime  solvuntur  a  nube  quiE 
To?  aJTori;  vetpou;   ouoafxw;   XuovTat  •  dXX'  t^iaTrep     eos   obsEruebat ;  scd  perinde  ac  si   nihil    novi 

perge- 
circum- 
sistebant,  prie  animi  dubitatione  iram  volens 
animus  esset  plenus  dede- 
inquit,  et  cjus  socU,  Pega- 
tm  quein  par  est,  finem 
7^""  rtCf'/};/V»^  ;  porro  auiem  vos  quoque,  o  pessimi 
ffTot  TiavTOJv  u7rf,peT(^v,  ouoajAt;;^  edjto •  dXV  (o;  omnium  ministri,  ne(iuaquam  sinam,  sed  sicut 
7ipocrr,xdv  ^tTT'.  [ieTe).e6croi^at, xal  t^?  dTceteeta;  d^^lav  oportet  ulciscar,  et  sumatn  pcenas  quas 
aTraiTYiau  rfjv  olxt^v.  KeXeue'.  ouv  <nST,poO?  ^ve/O-;,-  vestra  meretur  inobedienfia.^SnhQi  ergo  grabatos 
va'.xpa66aToi.;,7:upTeu7rocrTpu>0rivar.  au/v6v  TTsdTt  afferri  ferreos,  et  ignis  multum  substerni,  qui 
xai  Ttidcr/)  xa'.  ^r.TLVfi  ^TTLppatvdfxevov  ■*,  xal  tou;  aspergatur  adipe  et  pice  et  resina,  et  sanctos 
iyioj;  ^uavoj  T(ov  7z£7:upaxT(o[X£V(ov  TouTwv  dvaxX'.-     recumbere  super  hos   candentes   grabatos.   Illi 

autem  perinde  ac  si  in  quodam  roscido  et  florido 
prato  essent  recubituri,  constanti  vultu  et  firmo 
animo  insilierimt  in  grabatos.  Deinde  cum  se 
multis  lioris  extendissent,  canebant  psahnum 
tcmpori  convenienteni,  dicentes :  lyne  probasti 
nos,  Dominc,  sicuf  probafur  arfjentuin.  Posuisti 
affiictiones  super  dorsa  nostra;  et :  I)a,  ut  magno 
et  forti  animo  feramus  eos  qul  adsunt,  cruciatus. 
,  _     ,  .  Da  etiam  circumsistentibus  nt  ajnoscant  nomen 

aTtouw  inLyvcova..  ffou  to  ayLov  ovof/a,  ol;  xal  t->,v     ..anctum  tuum,  quibus   et  tuam  virtutem  et  tua 
ouvafxtv  ^«  xaL  Ta  5au;^aaLa  tou  ^'  eyv(op'.aa^.  ,,ota  fecisti  miracula. 

L.  lauTa  TOUT.OV  £':t^ovt(ov,  cp^ovh  ^x  T^iiv  oupa-         7.  Qum  ii  h^c  dixissent,audita  est  vox  e  coelis, 
Lov  r,xoueto  Xeyou^a  •    E7.ei7:ep  epyoc.;  tt,v  O^tiiv     dicens:  Qu(miam  factis  vesfram  fidem  confirma- 

stis  d,  vestra;  petitiones  deducentur   ad  effectum. 
Hanc  ergo  divinani  vocem  effectus  statim  est 
consecutus.   Nam  quicumque   ex  circumsisten- 
tibus  digni  sunt  habiti  qui  eam  audirent,  excla-  o>in,>'s  praiti 
maverunt :    Unus   solns  est   verus    Deus,   quem    ^j-^if,,gin»t. 

M  ■     11     .  ,        .     -      ,     -     ,  colunt  martyres ;  unus  fortis,  unus  invictus,  et  . 

Weo;.  Maxap-.o'.  toivuv  uugLi;,  ol  tt,c   ^v   y?   auTOU  *      ■  .    r.  t'  ■      ^-     1     *• 

.  i*   s,  w.    .,,<;  t/    ,-/)  auioj     prster  ipsum  non  est  Deus.  Vos  ergo  estts  beafi, 

i7Ziryf^y.U<i  2„/ 


roui;  iizi  TToXXati;  Tat;  wpati;,  TtTj  xaLp^jj  Tipojaopov 
E7r-/ioov  t}jaX[Adv  •  'ETTuptoTa?  rifid?,  Kup'.£,  XeyovTe;, 
ib;  TTupouTa'.  To  dpyupioV  eOou  ^Xt^en;  6T;t  Ttov 
vtOTtov  T.i^tiv  ^*,  xat-  Ao;  iy.^ijyM(i  ^^  zaq  Tiapou^aq 
Ti[id;  0'.eveyxetv  TtjKopta;.  A6?    ok  xai.  TOtt;  7iE3Le- 


V(OV 


TitffTLv  e6£6aL(oaaTe,  £':;;*  epyov  u[jtw  xat  Ta  tiov  aC-r,- 
[j.dTt«)v  ^xSrio-ETat,  EuOu?  ouv  T.xoXouOet  ^  tt)  ^e-^a 
TauTT|  ■■^wrr^  -  xat  to  7Tpay[jiaTa.  Ttov  yap  TrepLearto- 
T(ov  OTO'.  ^  Taunrii;  dxouiat  xaTri;t(oOriaav  *  *  EC;  [xdvo;, 
i6d/.CTav.  ©eoi;  dXT,OTi<;,  Sv  ol  (JidpTupet;  aegouatv,  el; 
^tr/upo;,    et;   dnTrr.To;,  xal  ttXt.v   auTou   oux  E-iTt 


Saiidin 

cfflesti  roce 

respondentt 

et  imbre  ciim 

toitilru 

fiiente, 


fl  x<i[ivovT£<:  l.-8i.aTevfcrai  1.4.-*  t-T.  «tW.  1,  4.  -  ^om.  3.  -  «  (y-  tt.)  -rr.  y.  1.  -  ^  ai^ii%-.6^v,oi  3. 

q-'6. -'  ooS'l. -=itiT|xivu)<  7.-  «o»i.l.-*7tiipti«,  1.— SffX0'Tei  1,4.  — G  c(0Toi<;l.~-'Tiv8. 
Twv  ndd.  1.  -  10    TTpoBTiTTEt  7.  -  >'  tf.povTi(iaTt  1.  -  1^'  (t.  <^.)  (»„.  1.  _  u  iveacvTO  6.  -  '*  e7r£6i6a<7a<:  ivep(i7rou<:  kT:\ 
Ti;  xe^piXii;  rit*<Lv  •  xa\  vuv  E^TriSe  £7:1  ttiv  TaTtEivwtnv  ^iixtSv  „rfrf.  1.  2,  4,  9.  -  1«  ei>l>iixto?  1,  '2,  3,  fi-9.  -  ^e  <jou  (h7(/.  4.  — 


—  ^  o»i.  I.  — 


'^  (jwi.  4. 


/.'  7.  —  '  o»i.  1.  —  «  i^xoXfjyOei  o(/(f.  1,  —  3  xaTTi^.oOTitrav  «rfrf.  1.  —  *  o,„.  I. 


*  -dii-io^ 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRiS. 

A    fa.;r,;xta5  y.vdj.evo..  (.aprups,,   xai   «4  .iv   auTo.;  9«;  arf„e„(„„/„,  ,„  ,„,,.,„„  .  _    .  .       ,  .            ^''-^ 

?.V.  a;,iv..ov   ,v-0-svo,svov.  IIV  v  a),Xi'.al  t^  7,T,^Z'           7'  «'"■'"«'"''"»*"'  "■«*■-  "-"■"»« 

.apax),^O.TC.   01  ,kpTup..  os  W,ov   «Ot  J  t^  "    ^^^    ;ir:.:r"" '"*"'' "'"- -"■"- 

OEV.crec;   ,tof,,ao;|.£voi  »,   xal»   ow na  '  e..';  ouoavoOc  anl,-„  n,„             """""■''««»'  '•»?«"■.  Marlyn... 

Xo.;  »  e^..3s'°,  Tou,  fc..xa),ou(xsvo.,  to  o^.oaa  .ou  ^v  dlerm?i                J  ^'''^(•■'■-^sc.nl :  MtM„,e  De„s, 

..„..„  x)„povo,(,  .0.,  Toc»vov...^:,„v  .^  s^/t.  :;,z:  jrt;:^':^"'""'  "•'■^"'""'"' 

*„,,-»Rfi.   ovo,aa   aou '=,   o",tu,5  si;'r,  a-jTO^  »  •;,  ^apa  aoCi  Opd-  o-rf,/,r„«/  ;„,T„                  ''•'""'"' ''"'"""'• 

pou,a,  xai  s.:'o..,. .«  .ivTS  Jt.  .rsLovo,  "  (it  .■«  Zu             '"'"'"""""■■  ''' '/'""'  ;<««"■  «'.  -«or- 

xa,:  -.^  ™  xpaTe.  .avTa  ^I.esTa,  ^aa   I      '    "V      Z  Z  ^"'■^■'""'  ^'  '""•"  »'"""'  "■  »' «- 

Tf,  TiXe.  T^,  .po.euyf„,  ci^pa;^;  Te  aeod;.     ix  .^    '    '           7' "  '^"'.'"^-  "''"''■'■^/""«'"■^.Simul 

Tp.:60VTa..  xal  PfOVTa/xaTapo-^Vv---.-'ai  5arl    -  ',,,';"    """    "'■=""'"'^   ■•''   '■'"?''""'   """eanl 

Tio.^  T^s/xaxe^e  o.aax^avv.aL;  t^v  !     .    ^  ^".ftM'™    '"  ";"'" .  ^'■'■^P"  -l™-.ii 

xdT.v.»Xp..To,,dvov-Tor,i,.io,.',..apToa,.  a„,-  "  ,id  .r"          .t  r'        '  ^      '^'"  ''"" ''''"''° 

.epae...^9e..Ta,v.  Dpd;  „S;  ol  ay.o..  •  M^,  yo&Crfe  ^ .  "  ^,03    'm-         V    ,  "'"  , •""!.';'"    '""'■'^■'■il"'«^ 

efaov,  .i,uer;,  ol  Xp..aTii  ea..T  u;  civaeelevor  irA  rt?T  ,  r      r           ""''"'"•  "^'"'"'"^-  1"'  ""^' 

xal  S..-  6^i,  ;a.:Ta  Wyo  e                           ^  "'  'f  ''»'"■"»"•';  «'""  /'.^•<'  /«•'V-/,.,.  ros  facta 


*  i-iiitl. 
riiltniim. 


"  ■■^*f? 


a  Magos  Chnsti  adoraiores  Persarum  e  regione  venisse,  Metaphrastes  omnnh.r  n.  . 
plerisque  eeterum  placuisse.  Pntritius  noster  demonstrat.  Cujus  e  ^I^t^^^^T  -T'""""' 
utintate,n  derico.  Verun,  pleriquc  vete.um  n.agos  i.to.s  Persaf cVp  e  ^  ^0.'"  '"  u  '"" 
drmus  (1),  Juveneus  [%  Basilius  (3).  Ephra.m  (4).  Diodorus  1^.3^5)  o^uantv  ''T  ^ 
auctor  Operis  i.nperrecti  in  Mutth.un»  (7),  Prurlentius  (8),  C^r  ^  Ai;^^^^^^^^^^^ 
H,spalen.s  (iO),  PhoHus  (1 1)  aliique  recentiores.  hnn.c  conmulnem  iu  Or^":'^:"  ,  f^„ tti": 
mecho  secu  o  V,  conj.cere  est  ex  Onentalium  (12)  [Oppo.sitione  ad  Anathomati..nuu  pn       T; 

m]  Apo  ogetK^  pro  xn  cap.t.bus  Cyrilli.  Coha.ret  cum  hi.s  Syroru.n  ...pc.p.^o.,  ^  "v^^ 
Bahhil  (13):  Magos  nostios  "  esse  filios  Elmni,  filii  Semi ;  .  Elun.  eni.n  Senn  1  .^rVnl 
auetor  esse  creditur  Elamitarum,  a  quibus  Elyn.aidi,  p.-ovmc;.  imp^H  ^.'       ,'  ^j^^r^^^^ 

emque  .llos  ad  Chr.stum  missos  a  Sapore,  rege  Pe.-sarun,,  ut  legitur  in  quoda.;  c     i  ^     '^^^^^ 

.biu.  hec^  Vat.cante  :  qu.  demun.  cumque  fuerit  iste  rex  Sapor  i^.uem  sane  histona  >udluu[dZ 
nont  tunc  tempons  imperanteuO.  Sufflagantm-  huic  sententi^  prisca  christia.ioru.,.  n.onun.e.r- 
m  quibus  magorum  Ghristum  invisentium  imagines  frequentissiniie  ac,  paucis  ,k.mnli<  „i|ou,n 
gestantes  ea  forma  qu^  etiamnum  in  .egno  Persaru.n  Magi  gestare  solent,  .lumu  sacra  tacim, t  (14 
ut  videre  potissunum  est  .n  sarcophago  qui  paucis  abhinc  aimis  ad  Divi  Pauli  erutus  fuit  Ea  etiam 
qua?  m  p.-.ore  qua^st.one  dicta  sunt  de  regionibus  p.-opriis  seeta;  magorum,  credere  suadent  Persas 
Q  potiusquam  GhaIda?os  aut  Arabes  fuisse  cos  magos  de  quibus  agimus  (15). 

b  Magorum  stvdiuw  in  christiauis  indagandis  designat.  Non  enimomnes  Persss.sed  madim-xferfim 
feroci  christianorum  odio  indulf/ehanf.  ' 

e  Locum  inprioribus  AcMspaido  difficilioretn,  commodius  reddit  Metaphrastes,  omisso  numero  cenlu- 


nonuni. 


dHoc  loco  noianduni  esi  prudens  Metaphrastxjxidicinm,  qui  incredibiles  i/las  nugas  in  superioribu.s 
Acits  traditas  a  ca^estt  sermone  remooit.  In  illis  enim  vox  coelestis  miro  vocum  tusu  nomina  murturum 
sonat,  ipso  qui  deinde  seqwtur  Aphthonio  per  modum  propheiia:  annuntiato;  dicit  enim  :  i/.fvSuvov  y«a 
^rjv  itpOovtav  TtTiyaCov-cec  av£[A7roS;aTa.(.  Repete,  si p/acet,  Acta  priora  (/(/  numerum  7  in  textugrxco;  nam 
versio  laiina  allusiones  servare  non  potest. 

(1)  Strom.,  1. 1,  c.  15.  (Patn.l.  Gi.,  toiii.  VIII.  p.  777).  -  {i)  Higtona  Evangelica.  1. 1  (P.  L..  toiu.  XIX,  (..  Sih).  -  (3)  Hom 
in  sanctam  Chris.i  geneiatinnem.  riuiii.  h  (P.  G..  lom.  XXXI.  p.  Ufi9.i.  —  (4)  C.iiifi^uui  Je  Maiia  et  MaL'is    -  \'i\  Aou.I 
Photium,  fod.  m-Ad  fin.(P.  G.,lom.Cni,  p.S77j.^|fil  In  MaUhaM.m  Hoin.  VI.  nn.  1.  3,  3, -1(P.  G..  tom.  LVII  ,.  ilj- 
Hom.  \n\,  nn.  ,,  5  (ibid.,  p.  73) ;  De  l.eulo  Philo^rono.  Hom.  (i.  nn.  3,  \  {?.  G..  lom.  XLVU.  p.  753).  -  (7)  Hom*  •'  al  :i 
1  V V  "  ^"'"'  ^^'''  P-  ''^'*-  ~  '^'  Cathemerinon.  Iiymn.  I^.  v.  -i5  (P.  L..  tom.  LIX,  p.  902).  -  (9)  In  Isaiam  49  ( P  V.    lom 
LXX.  p.,061).-(,o)  Conln.  Juih^os.  I.  i,  <■.  13  (P.  L.,  lom.  LXXXIII.  p.  471).  -  (IIJ  Amphijodi.  I4(P.  G     lom  CI 
Pagg.  1147,  1,48).  -  (12)  Anatliem.  1  (F.  G,.  tom.  LXXVI,  pp.  ."^17,  3,N.  -  (1.3)  Lex.  Syr.  apml  C;u.teilum.  -  (14)  BoUari! 
i>cuU.  €  pitt.  estr.  dai  cimit.  Roma  1737-,754.  Tavole.  22. 38,  N2,  Nfi.  I2ti.  131.  (Cfr.  Krau.'*.  Ueal-EnajclopBdie  der  Chrigti. 
AUerthiimer,  in  vnce  Maffier.)  —  ( 15)  Francisei  Xaverii  Palrilii  De  Evangetiis  libri  irrs.  Lih.  iii.  di.^sert.  27  i-  ^  parl  , 
110.  13  elU,  •  1       ■    . 


CAPm" 


m 


PASSIO  SECUNDA  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 


AUCTOBE 
MRTAPHRASTE 


D 


CAPUT  SECUNDUM. 


Sanctis  el  novis  cliristianis  angeli  apparent.  Sancti  ducti  ad 
templum,  orando  dojiciunt  idolum,  quod  frangitur :  liquato 
phnnbo  immcrsi  manent  illsesi.  Unus  tortorum  in  Christum 
credit  martjrque  efficitur. 


H'.  Suu.«iwvov  oijv  ttj  0e^  rViv  ooioXoytav  ava- 
7T:e|ji7:dvTwv,  ayyeXwv  iTzh-ti  TO.-rfiuq,  Xcuxii;  ayxoiji; 
auoLEvvuTa  oToXai;,  to  xexaQapfA^vov  Taya  tT^z 
iliuyfi^  7rapeutpa'.voij(7ai;  ttj  TzisTE'.  Te  xat.  t(^  uOaTt. 
'0  oe  Tr,v  fjtavtav  adyeTOi;  paaiXeui;,  wi;  eo',x£v,  etTre 
uooi;  Tou;  iiYioui;*  T6  (pELOejflai  |j.e  T-r,;  up.wv  veoTYi- 
TO?  xal  TTi?  wpa^,  xa-raypov^trai  {aou  tou  xpaTou? 
TiETiotTjXev.  'AXXa  oia  tuv  epywv  etVefrQe  Travtui;, 
dXwjirtXr^ '  xal  ^  (iTupL^opa  eauTOL;  Tio-.ouvTEf;.  n).->,v, 
ETieLTreo  ouy  tittov  tou  ouvaTOaL  xal  to  [AaxpoGufjieLv 
TijALv  TTpdaeaTLv,  (ivEyd|AevoL  xai.  eTt  t-^?  a^^poauvri^ 
uuiwv,  auuSouXeuouev  7reLaO-7(VaL  xal  tov  yXuxuv 
"  TouTOv  xepor.TaL  -/ialov,  xol  piTi  Tipoupov  Te  xaL 
TiLxpov  dTtLaTiaaaffOat  3avaT0v,  dXka.  TtpoaeXOdvTaf; 
3uaaL  -fA<;  oeaTidTaLi;  5eoL?.  '0  ayLo?  "AxLvouvoq  * 
'HjAeii;  ^,  ELTiev  *,  eva  0e6v  OLoapiev,  t6v  h  oupavoCi;, 
xal  auttji  |Jidvt|)  XatpeuojAev,  t^  ouva|Aev(i)  awjAa  Te 
xal  4"^/ V  a^wvLt[)  itup'.  xaTaxpwaL.  ITpi;  TauTa  6 
£laaLXeu;  *  Kat  auT6<;  eyw,  eVr,,  b/i  3ew  Tipoaxuveiv 
ujjiai;  fiouXo|JLaL, —  Kal  ttwi;  toutw  ^,  eLTiev  &  [jiapTu;, 
3uetvxe)veuet.i;;  —  'Ejaou  axoXouOouvte;,  cTialv,  6'7:ep* 
av^pie  '^OTiTe'  Tioi.ouvTa®,xa'.  ujAeC^TTOLeLTE  ^. —  'AXXa 
aj  pLEv,  ol  jJLapTupe;  eB^fjaav,  waTiep  ***  iTZLaTaaat  xal. 
7:oL'/|ae(.; "  ^[Jlel;  o'  au  TraXtv  w;  doLoayOTjfAev,  axo- 
XouOw;  opaaofjiev. 

W,  TouTOLi;  TiaOeU  6  ^aaLXEu;'  Kal  OLaTt,  etpr,, 
pLTi  7:p6  TToXXou  touto  7:£7LOLY,xaTe,  dXXa  pie  7:p6;  to 
Ttapa   cpuaLv  ^^eStaaaaOe,  wate  ^ipoaeveyOTivaL  tol; 

'  loco  x^xva    ciLXtaTOt;  '  ujAiv  w;  p.Ti  eoei;  'Ojjlw;  w;Texva*7LaTpL 

J'.  (}.  te.       auyyvwTe,  OLa   7:aL5e'Ia;  ujAa;  iiii^Tz^i^J^aii  xal  Tiapa 

yvwjjLTjV  dvayxaaQevTt.  TauTa  e^Tiwv  tou  d^^TiptaTO; 

^Tte^Ti,  xat  auveopLaJ^eLv  auTw  tou;  ity^ou;  ^ipoasxa- 

Xelto.  01  OE"  Mt|  yevoLTO  TipLLv  ^,  w  pao-LXeu,  et;  touto 

Tcapotvia;  ^  Adaatj  w;  auveSpou;  aot  yeveaOat  xaTa- 

ToX{AT,aat  xat  to  a6v  xpaTo;   OUTW  xaOuSptaat,  — 

'AXX' ^ptOL,  (BT.atv  i  paa'.X£u;,  t\  ■Kaa   ufJLtlJv  u6pt;  trl; 

G  Tiov  oXXwv  U7f/ixdwv  alpettdtepa  tLfji-^;.  'ETiet  oe  7tp6; 

T^)  vatji  T|aav,  evo;  twv  &yiti)v  Xa6d]JLevo;  tti;  yetpo;, 

auvetai^Et.  'T7t6  7roXX^;  oe  t"?j;  7:epL'/ap£ta;  oiayuOel; 

TTjv  t}/uyr;v  ■  MeydXTi  -^i  tou  3eou  Ato;  dVitrrito;  ouva- 

•  /'.  G.        [jit;,  yeywvdtepov**  ^^E6dT,aEv.  EtTa  Tipo;  tou;  icytou; 

T'Y°""^"P°^-  e7naTpacp£t;  "  Utii;  uialv  5ox£t  ;  auTOu;  7ipwtou; 
xatdp^at  r?i;  Suata;,  r,  Ti[jilv  tautTi;  7:apay wpT^aat ; 
—  "Otiw;  ctv  poiiXotTO  to  xpdto;  upitjv,  ol  aytot  dT:e- 
xpCvavto,  xal  6  PaatXeu;  tou;  iiytou;  TptiTOu; 
xaTdp^aaOaL  t^;  euVTJ;  ^7:LTpe7:£L.  KALvdvtwv  totvuv 
auttiv  td  ydvata  xat  tw  03t^  tt|V  euyT,v  Trpoacpepdv- 
Twv,  aetajjitp  to  Tejievo;  5T:av  StexXovetro,  xal  to  iv 
auTto  ^davov  tiet^twxo;  xaTEppdyT).  'EvteuOev  b  Saat- 
Xeu;  xaTatpoSo;  yeyovtj;,  £^TiXaTO  ^  tou  vaou.  EtTa 
Ttdv  ityttjv  ctvaaTdvTtJv  tt^;  -npoaeu-^Ti;,  ett  te  ^  tw 
7:poati)7:Q)  t^^^vTi  oaxpuwv  auTor;  UT:o(pa'.vo[jLeva)v  '  * 
Autat  U[Awv  al  ^eopLtaet;  ^7:ayyeXtat ;  6  fSaaLXeu; 
eipT^xev  •  ^Tit  TotauTaL;  u(JLd;  TaC;  A7:tat  Tto  Twv 
SetSv  TEfjLevet  7:poa:^yayov  ;  01  S'e  aytof  OuSev  ^[Jid; 

tl^euaapLEvou; 


8.  Cum  ergo  una  vocc  Deo  emittcrent  glorifica- 
tionem,  acces.^iit  multitudo  angclorum,  candidis 
eo.s  induens  vestibus:  quai  forte  ostendcbant  pur- 
gatam  esse  animam  fide  et  aqua.  Rex  autem, 
cujus  cohiberi  non  poterat  insania,  ut  videba- 
tur*,  dixitsanctis:  Quod  vesfrasjumitidi  peperei 
et  speclei,  id  vos  fecit  meam  coniemnerc  potentiam; 
sed  reipsa  omnino  scietis  vos  ea  facere  qum  sunt 
inntilia  et  vobis  non  expediunt.  Sed,  quoniam  non 
ineaf  nohis  niinor  patientla  quam  potentia,  adhur 
lesfram  tnlerantes  stnWtiani,  consuVnnus  ut  pa~ 
reafis  et  hunc  dufcem  sotem  liirrifaciatis,  et  non 
morteni  przmaturam  ei  acerbam  nttrahatis  iwbis, 
sed  accedenfes  dominis  diis  sacrificetis.  Sanctus 
autem  dicit  AcindynusiJVbs  umim  novimus  Deum, 
fjui  est  in  coeliSfet  ei  soH  ■'yercinius,  qui potest  corpus 
et  animam  damnare  ignemterno.  Ad  haec  rex:  Ego 
quoque,  inquit,  volo  ros  ummi  solum  Deum  ado- 
rare. -^  Kt  quomodo,  dixcYuni  niartyres,  nosjubes 
ei  sacrificare  ?  —  Me,  inquit,  sequentes,  facite 
quod  me  videritis  facientem.  —  Sed  tu  quidem, 
dixcrunt  martyres,  facAes  sicut  scis :  nos  autem 
rursus  consequenter  fademus  ut  didicimus. 


'.►.  His  Isetatus  rex  :  Et  cur  hoc,  inquit,  non  diu 
ante  fecistis,  sed  me  coegistis  ad  hoc  qiiod  estprs- 
ter  naturam,  ut  in  vos  qui  estis  mihi  carissimi, 
nveherer  sicut  nou  oportuerat ?  Vos  tamen 
tanqiiain  patri  filii  ignoscite,  qui  vos  castigaudo 
convertere  coactus  sum,  etiam  prxter  sententiam. 
His  dictis,  currum  conscendit :  et  accersivit  san- 
ctos,  ut  cum  ipso  considerent.  Illi  autem  :  Absit! 
dixerunt,  o  rex,  ut  nos  eo  procedamus  dementiai,  ut 
tecum  audeamus  considere  et  tuam potentiam  tanta 
afficere  rontumelia.  —  Sed  qua  a  robi.-<,  inquit, 
affcior  contumeJia,  ea  est  mihi  optahilior  quam 
honor  aHorum  suhdit  orum.  Gum  autem  es- 
scnt  prope  templum*,  uno  ex  sanctis  manu 
apprehenso,  simul  cum  eo  est  ingressus.  Ejus 
vero  animo  magna  diffuso  IfEtitia  :  Mayna  est  Jo- 
vis  itwicta  potentia,  clara  voce  exclamavit.  Deinde 
ad  sanctos  conversus:  Quid,  inquit,  vobis  videtur  ? 
an  ut  ipsi primi  inchoetis  sacrifirium,  an  ros  id 
nobis  concedatis  facere?  —  Qnomodo  vestra 
voluerit  Potentia,  sancti  responderunt.Rex  autein 
permittit  sanctis  primum  precari.  Cum  ipsi  ergo 
genua  inclinassent  et  preces  Deo  offerrent,  totuni 
templum  fuit  ierrae  motu  concussum,  et  qufe  in  eo 
erat  statua,  cadens  fuit  confracta.  Rex  itaque  ter- 
ritus,  e  templo  exsiliit.  Deinde  cum  surrexissent 
sancti  ab  oratione,  et  vestigia  lacrimarum  adhuc 
apparerent  in  eorum  vultibus  :  Ila:c  sunt  vestra 
diis  inimica  promissa?  dixit  rex;  hacne  spevos 
adduxi  in  templum  d^orum  ?  Sancti  autem :  Nos, 

dixerunt, 


Smtcto» 

rex 

aii  sucrificau' 

dum 

hortatur; 

ipti  auttm 

regem 
ii-ridfnt. 

*  editt. 
par  erat. 


Qaihus  in 
iemplo 

oraiitibus, 
idoltim 

corniit; 


►  editt.  in 
templo. 


H'  8.  —  '  oin.  4.  —  -  ws  4,  sed  alia  mann.  —  ^  eTTrev  1.  —  *  'lI[jLeT<  1.  —  f'  xouxo  7.  —  ^  6Vw(  1,  3,  G-8.  —  '  looixe  1. 
B  TioieiTC  7.  —  «  om.  7.  —  '"  w?  7. 

©'  9.  —  >  (ti.  X.  (f.)  ■np6(.  xoK  w.  EidEVExQ^vai  7.  —  ^  eTtiov  add.  1,  4.  —  ^  Tr«pavofB<  1.  3.  —  *  ita  4.  5  ;  religui  yvfo^ita- 
xepov.  —  ^  E^iiXXaxo  7.  —  "  om.  1.  —  "^  («o.  y.)  u.  au.  4. 


MKTAI>HHASTK 


,.v.  As^s..  ,oov  ^i., ,,,.  ..V  £p,.v ;.,  4. .... ;,.., ,.,,  :;:t ;  ':;^ ■  ;::!;:;''■:'""■ 

6a«  a;:ooouva'.,                                                                       nennnii  ■  /<"i<'i  itiii  remii- 

r.  Eiizt,  XKL  Trapaxp-?,t^a  xeXeue..  Tpsr?  ivsyOv/a'.  10.  Dixit.  ot  statim  ius.it  h .IT      ■  i  .    . 


.^,,..0,- :o. ..,. J.^,^,^d.;:::::  X"";^:;;:sL  r^;;:-;^;:x:^::'r 
^£:: ::;;  rL^!::;;^!.!-^";j-/-  '-'^'"»  -'»'-'-,«n™.„  .„,j;;:^"u;::: 


'deoquf 

iti  lehelfn 

l>lii»ibo 

(iquatofer- 

mulfx 

•hiiiitluutur: 

xed  rurauit 

lihpri 

tidiUiiil 

•  /'.  G. 
Jiiiiissis. 


rmid.  H  P.  G. 


U,  ava<b.y;,v     0  os  ys  .e..p.i.^vo;  .hv  ^.y;>,v  eiftt.tsfinosinreM,erinnt.QuJi^n^TZ: 

Paaaeu,,  .;  ouosv  os'.vov  u.o  xou  ^o)a6oo.  .ou,  ma  obc^cutus  rex/cum  vicHt  sancu'a    "I , 

^r.ou,e.pa.a.;^ov.a,  iv..u..povaur^^  nihil    mali  pa.i.   propius    ud    {110^'^»'- 

Eyvc.v,a.p,  .a,yo,.aa,uj..v.xa'oV..ar,kau.oO  Nori,  inquit,  resJs  pr.stigias;  el  cm     ^tena^ 

xTr       r^  -H«^-.*,xa0..v  s;,xou,  ^uis  tetigisset  n.a.nbus%eniit  sancr  n    M^^^ 

Xs6,  .a;  .ou,  iv.ou,  ay.p'  xa.  tou  .pay.Xou.  'Ov  t-^  usque  ad  collum.  Quorum  submer..ione  piurn  n  m 

xazaouaa  ..V  Xsg,..v  6  f.oX..6So,  ^  u.spsxy.uOsi,  eHusu.u  supra  l.b.tes,  eos  prupe  re  iqu  " 

xevou,  o?ayou«   .ou.ou,    a.  )..sv.    EuOu,   ouv  ol.  Statim  ergo  di.Kerunt  ^anct  ty  an  J  :'y    ^^^^^^^^^ 

ay..  .^  .up.vvo> .  lu  ^sv  a  .oxs.p,  s^.ov,  .oO  .A  e.nn  ttia  tnanu  relles  nohis  tnoLt  afferre,  ~ 

^pcov  ..avajou  ysvs.ea..  PouXoj.svo,,  o.r.f.apTS,  tou  excidisti,  Deo  nos  oinnitto  eonscrra.tt':  laOor  atU.n 

oxoKOu,  .ou  0.OU  .av..,  .,ua;  .ep'..co.av.or  6  os  tntts  in  capttt  tutttn  ronrerfetur,  rt  colUges  fvnctus 


dig.ios  fiiis  operitMis.  His  autcm  Iia;c  dicetitibus. 
ceciderunt  quideni  et  dissolutaj  sunt  catena;. 


Il.Unus  auteiu  ex ministris,  admiraljiii  per- 


P.G. 


Tidvoc;  Tou  E-:^  y.e!pa)//.v  tou  eVi.7Tpa^7i!TeTat.  xal 
^^^'^y^  J»^v  spywv '  (70U  Tou;  xapTcoui;  TpuYTjtrsK. 
TauTa  os  auTuv  XeydvTwv,  al  jxev  hXxiasi^  ^ieTriKTov 

TS  Xal  OLSX-JOVTO. 

lA.Ei;.;    oe   Twv    u-vipeTaiv.    tw    T^apaodcw    tou 
^sa^aTo?  ^^xTiXaya? '  Meya;  6  ©eo^  '  twv  yp..<rtta-     cussus  spectaculo.  exclamavit :  Mugnus  est  Detts 
vwv,  aye6o-^Te-  xpi^T-.avdv  ts  sauTov  avexT.puie,  xa:      rhristianorum!  seseqtie  c/tristianunt  procla- 
^eo^  Tov  Tupavvov  •  Qf^dTaTs,  e-lp-z^xsv  \  e'co?  ^'ivo?  ^     utatnt.  Et  tyraimo  dixit:  O  crudelissime,  quotts- 

.0'.;  TrpojTayfxacT'.  trou  xaTaTpu/et?  ^l^ac;,  avr,vuTot<;  */«(?  tuisjttssis  nos  rexas,jubens  ttos  aggredi  ea  qua^ 

sjTiX^jpeLv  oiaxeXeudfxevoc ;  'Hfxa?  yap  f/ilXov  tou;  stmt  inutilia  f  Xos  enim   eos  qui  tibi  redunt 

70L  EuovTa;  y  ^zoijq  Tou  XpLffTou  f^apTupa;  7iar/ov-  )'  /  d  e  m  u  s  pati  potius,  quam  Christi  murtyres. 

Ta;  opwfAEv,  0  Se  Tupawo;  Tqi  aepd(f)  T^,s  tAeTagoX-;i5  Tyraimus    aulem    conturbutus    rcpcntina    cjus 

;  auTou  5iaTapa;^6sU,  xpiiT^Tei  fxsv  Tcap'  kuT^  t^v  mutatione,  iram  (luidem  apud  se  celal;  scd  nian- 

tfpyriv  •  -nrpadTTiTa  Ss  UTroxp^.OsU,  Tipd;  Tiv  'AoQdv.ov  suetudinem  simulans,  a  d  Aplitiionium  (lioc  enini 

(touto  yap  r.v  ©"vojAa  tw    -'.TTeu^avTL) "  <I'wvriTov  erat  nomen  ei  qui  crediderat)  :  Jubc  eos,  inciuit 

auTou;,  E^r,,  Taytov  tuv  XsSi^tuv  U7ie;sX(lsLv.  01  5e  cito  egredi  ex  leOetihus.  lili  vero  salvi.  non  sccus 

TuoL  xa8aTuep  ex  -^^wveia;  /puao;  eu6u;  avaSuvTe;,  atque  auruin  ex  fornace,  repentc  emer{,'cfites,  ac- 

Tw  Payasi: ;uap£TTr,r7av.  '0  {^evtoi  yevva^ro;  '^  ■AsOd-  cesserunt  ad  re-em.  Egregius  autt^m  Aphtho- 

VI.O;,  To  Tcspi.  T->iV  euaegeiav"  vEOTraye;  wtr-ep  iTzupa-  nius,  recenter  compactum  fidem  veluti  confir- 

TuvtDv  •  FvwTTov  ETTw  70'.,  ^x<tlIbu,  v^t,,  oTt  Tov  uians  :  Notum  tihi  sit,  inquit,  o  rex,  qtwd  Dettm 

Oe6v    6v    -/^"-«■Tw.yoi  ae6ou(7L,   -rtpocjxuvw,   xai.  auTw  adoro  quem  colunt  christiani,  et  ei  soli  serrto,ct  me 

fiov([)  AaTpeuw,  xal  toutol;  cf^auTov  jipojTifl-r.fiL  Toi;  his  sanctis  adjungo.  llle  autem  magna  eju.s  auda- 

iytot;.  0  ok  to  Xtav  eutoAiaov  auTou  xal  TreTiappTi-  cia  et  fiducia  obstupetactus,  bonis  verbis  et  horio- 

CTtafffievov  *  xaTaTtXayei;.  3epa7tsLa  xal  TLfxwv  u;:o-  rum  promissis  eum  conabatur  potius  inducere. 

^saeTtv  i7:ayayeT9aL  f^a/Xov  auTov  i^re-.paTo  ■  'Eyw  dieens:  IJgo  tibi  causu  fui  httjus  t.itttationis,qui  te 

ffoi,   Xeywy,    -},:,    TOLauTT,;    fieTaSoA-f,;    xaTSTTr.v  ^  tumdiu  reti(pii  iu  ea,  in  tjiia  fuisti  co//ocafus,  tnili- 

aiTio;  ,  ird  ttoXuv  tIoti  tov  ypdvov  iv  ^  TeTa;a'.  (jTpa-  tia,  et  non  mm  te  majoribus  dignatus  li(jnorihus. 

?J?'''"J°'^'^~*'*^''*'^^'^^''^^^^^"'*^^  "^'^''"^^  M,  .s7  ipiid  hucusque  defecitutis,  id  jam  i..ipierr 

AAA .  eL  TL  xal  fAe-;(pL  tou  vuv  eXXeXoLTrafAsv,  ava^rXTi-  studeliimus.  Xihil  ergo  ceritus,  dic  libere  quusnani 

'.  '  T7:ouoaTO|Aev  '^.  Mr.oev  yoi>v UTzoTTEtXatxevo;,  cupias  dignifafes :  tuSB  entm  petitioni  nihil  omntno 

^^'^'  renuemus. 


Vuiis  lortu- 

rum, 

iioinine 

Aphllioiiius, 

c/iristinnam 

fiiiein 
Jjro/ifrlur. 
Qui  eii/iite 
(Imnniitun 


pWTat 


lU.    -  '  £Yxa-ca[i,t;ai  1,  —  -  /iiur  cod.  'Sfoliuni  deesl.  —  ^  /liuc  uaque  ud  (i.oAioSoc  oinnia  fere  dileta  »unt  in  •mt.  \.  — 
oi)iA()o[iev  4,  5.  —  "*  /line  .•iirsits  legi poteat  cod.  1.  —  "  oXiyou  4-(i;  reliqui  el  P.  O.  oXiyov,  —  "  Trovtuv  I. 
lA'  11.  -  1  (M.  &H.)  '(»  H.  (x.  4.  —  ^dr.tvl.—  ^r.axii.—  *  o»i.  5. —  '■  yevvaioTaToc  l.  —  "  hinc  aiiijHa.ituin  dee^i 
"t  cod.  6.  —  T  aVitoi;  1.  —  *•  zaxsoir.v  1.  —  "  Ttuuiv  1.  —  •"  iSttoaa;  oe  1.  —  "  uT^ouoiaojiev  1.  —  i^  ivaTt/jjpwaai  I. 

Novembris  Tomus  l.  03 


498 


PASSIO  SEGUNDA  SS.  AGINDYNI  ET  SOG. 


AUCTODE 
IIKTAPHRASTE 


*  (ieesl  iii 
P.G. 
*eod. 

EIYETO, 


*cod. 


tUt  TLvo?  Twv  ot^tw{xaTuv  &p^yT|  •  oyosv  yap  t6  rmuemus.  A  Ghristo  autem  recens  electus  miles: 

TiapctTiav  7rp0(;  ttiv  orTVi^iv  avavEUTOpLev.  '0  ok  toO  /Jesidero,  inquit,  o  rex,  eam  accqm-e  militiam, 

Xpi,oTou  vEoXexTOi;  TTpaT'.(JTr|i;''E|jLol  tioOo.;,  etnev  '^,  7«(/j»  tpse  tioii  potes prsebere,  sed  sohis  rex  immor- 

(I)  fJa(ri).Eu,  oTpaTeLav  Xa^eCv,  r;^  oiiji  auTo;  et  ouvaTo?  ta/is,  qui  scii  etiam  dona  largiri  immortalia.  Gum 

7rapaa-/etv,  aXX  b  i/ovos  aOavaTo;  jSaarAeij?,  oq  a&a-  orgo  ejus  firmam  et  slabilem  didicisset  scnten- 

vfXTOu;  oiOE  xal  Ta?  owpea;  '*  yapiseffOat.  KaTojAa-  tiam,  eum  statim  condemnat  a  d  m  o  r  t  e  m  p  e  r 

Owv  ouv  T7|(;  auToiJ  yvw[/T,<;  t6  (xppay^;  Te  xai  a|A£Ta-  g  i  a  d  i  u  m.  pro  supplicio  ea  largitus  qufe  erant 

OeTov,    EuOu;    auT(f)  tov   ota   ^t^ou;   ^-'.'[ir/^ise'»-  ei  maxinio  optanda.  Qoi  cum  valde  lubenter 
3c 


D 


(TwUl;  j/e  ota  to  tioau  trou  xai  ao',T|YY,Tov  6Aeo(;.  aia  aiam.  froptcn-u  Hnima  vmi  le  lauaaoit  et  nomen 
TouTo  xai  T|  ^'^X^i  K^''  aiveaei.  cte  xoi  t6  ovofACK  cou  sanctumtuum(jlorifimhit,nuncetinftiturasec.ida. 
ooioae'.  '^  t6  ay!.ov  ",  vjv  xat  e'!f;  t6v  e-e-.To  aijwva.      ^1/»^». 


'A^TIV. 

IB'.  Elto  7rp6(;  tol»?   ayiou;   iTciaTpatpet; '  'Eyw 
[jL'ev    TiOY,,   xupioi    j/ou    ■noOoufievo!. '    xat   oea-TTOTa!., 


H.  Deinde  ad  sanctos  conversus  :  Ego  ipudem, 
inquit,  0  domini  mei  dtlecti,  abeo^  ifurns  viam* 

«>-/l!rLv,  TT,v  7Tpoxei.j/evTjV  ioeucwv  aT:£',u'..  AEop-a'.  oe  mihi  propositam.  liogo  auiem  vestram  benignam  et 

Tvic*  (TUfjiTraOoui;  ^  ij}jiwv  xal  tpLXavOpwTroj  'jvuyr,.;  *,  misericordem  animam,  ne  rccordemini  mala  qux 

p,Ti  fjLVTiTLxaxTjirat  fiot,  tov  ei?  Ufia^;  eTipa^a  xE?.eudfjie-  jussus  iu  vos  fed  :  potlus  oero  pro  me  rogetts  com- 

vo{;,  oe/jOvivai.  oe  jjloXXov  uTrep  i\f.o\j  tou  xotvou  oe-  munem  Dominum,tit  sit  mihiclemens  dpropitius, 

a-TTOTou,  eujj-evdjf;  (jiot  xal  Oiti)!;  Txpotr/eCv,  xol  jjir,  e^  j/f /^e  A'e/mrrf  a  m-/r«  yjo)7/OH(?.  Gui  sancti  mar- 

-^wpiaat   [Jie  tti;  up.tov  [iEp!.oo(;.  Ilpo;  ov  ol  ayto'.  tyres  :  Bono  animo,  dixerunt,  o  fruter,  heatam 

fjiopTupei;  •  EuOufJi(i)v,  etrrov,  aoeXtpe,  tt,v   [j.axaptav  riam*  ingredere.Beatus  entm  es  proptertwwide- 

6o6v  Ttopeuou  •  jj.axapto(;  yap  et  tt.i;  aT:oQT|[j.{a(;,  avO'  ccssum,  quod primus  nostrum  sisteris  coram  optata 

(5v   xat  Ttp^iJTo;   Tijiwv  tt)   tioOou^jlevti    TiapauTTiOTi  Trinituie,  et  tui  laboris  acdpies  remumraiiones, 

Tptaoi,  xal  Tou  o-ou  xa[j.aTou  Xti<|''(1   "ca;  dp.ot6a(;,  dsternamlucemconsequens  etgloriatnsempiterna^n. 

cpuT^i;   a^a)vtou   xai    dtotou     o6cti<;    xa-raEtouijtevo;.  Quocirca  fu  ^iotius  memento  tuorum  sociorum  et 

"OOev  ouTo^;  jj.dX).ov   jji£p.vTjTo  T(ijv  auvdOX(i>v,  xat  precare  ut,  cum  quod  superest  certaminis  perfe- 

UTtepeu)^ou,   t6  ).erTrov   tou   dyiovo?   dvEfXTroottrTO)?  cerimus  absque  ullo  impedimento,  eadem  qusi  tu 

Tijjid;  dvuTavTa;,  t(!jv  auT(ov  Tot  lipa.Qtiw-j  xat  T7^(;  prxm/fi  cf  eamdem  adipi.-^camur  hereditafem.  Hsec 

ttrri;  dqL(oOTivat  XTi^eto;.  TauTa  ^  TtiJv  ^yiltov  e^Tiov-  cum    sancti  dJxissent,    cis  divinus   circumfusus 

Tuv,  TtEp'.yuOeU  auTot<;  6  3eto;  'AtpOdvto;  xat  toC;  Apbthonius,  cum  et  in  eorum  coUa  desiderii  effu- 

auTtov  Tpayr.Xo'.!;  t6  tou  ttoOou  Sdxpuov  £T^t(7Ta;a(;,  dissct  lacrimas  et  jucunde  illorum  membra  esset 

T,0£tu;  TE*  Td  Exetvtov  [jleAti  xaTatTTcarrd^iEvo;,  ttiv  ^Tzt  amplexus,  ducebatur  ad  mortem.  Deinde  cum  ad 

SdvaTov  -J^yeTO  *.  Etra  tov  wptafAEvov  ^  totiov  xaxa-  locum  pervenisset  defmitum ,  beatum  caput  ei 

Xa6(ov,  r>iv  jAaxaptav  dTZ0Tep.veTat  xecpa).T|V,  xai  t^  amputatur,  et  apud  Deuni  beatam  deponit  ani- 

©Ef^)  r>iv  "j^u^^^Tiv '  TTapoTtOTiatv.  OL  o£  TtapaTu/dvTe!;  mam.  Qui  autem  forte  aderant  christiani,  cuni 

yptJTiavo',  xaOdTiep  Ttvl  ^Titraupt^i  TTpo^opojidvTe^;  veluti  ad  quemdam  thesam-um  accurrissent  et 

xai  xaOapat;  (nvQOTt  t6  Ttjitov  auTou  Xei-jjavov  dvEt-  mundis  sindonibus  pretiosas  ejus  reliquias  invol- 
Xtic 

T(5v 


martyrtbus 

valedicit 

eostjue 

""tptexatm 

aijHle  phcti- 

lur. 
Occisi  corpus 

curaiur 
a  christianis. 
*  editt. 
vilaiii. 
"  editt. 
viUim. 


'Tj-jaup 


"om.  1.— "oni.  1.— '"  (eT.  K.)  K.  el.  1.  — 'e  SoUCei  9.—  "  (So£.  t6  i.)  t6  &.  So£.  1. 

IB'  12.  —  '  oiH.  1.  —  "  otn.  4.  —  *  aufjLTtaOciac  1,  —  *  (x.  cpiX.  ^l^uX-)  ^'-  ^-  —  ^  htnc  in  cod.  1  mulia  deletti  sutit  uaqiie  ad 
topiofjUvov,  —  6  hinc  cottiimiaturcod.  1.  —  '  (xitt  H.  t.  tj;.)  t.  ^.  Tcf»  (-).  1.  —  ^  xai  add.  1. 


GAPUT  TERTIUM. 


Sancti  rnarlyres  insaecos  missi  el  in  mare  pnecipilali,  servantur 
ca»lilus.  Qualuor  tortores  in  mare  missi,  crcdunl  in  Chrislum. 
In  senatu  Elpidiphorus  aliique  eum  rege  disceplant  de  causa 
martyrum,  Martyres  a  serpenlihus  et  feris  servati  virtute 
ansi;eliea,  tandem  duci  juhentur,  Senatoruni  nnlitumque 
martvrium. 


ir'.  MeTo  toOto  Trp6(;  tou^;  itytou?  6  paatXEi!»;  •         13.  Post  hffic  sanctis  dixit  rex :  Ne  existimetis,  ^artyres  <" 

Mt.  vofxtTTTe,  ^Ti-Jtv,  oTt  xot  ufjitv  *  ouTto  uy^eotdaD  inquit,  me  robis  &que  levem   ac  facUem  mortem  marep'^^ 

Tov  ^dvoTov  olo    OT,   xal  Tw   xaxto;   d7:o).o[j.£v(o  ^  allaturum  atque  male  pe  rd  ito  Aphihonio.2^am  ■'''     ^g^.- 

yeyovEv 'AtpOovtto'  xot'  dX^lyov  ydp  fJacydvot?  Titxpo-  pmUatim    acerbissimis    tormentis   carnes  vestras         ^.^ 

7dTot(;  consumetis,  f,.^,(},tntur 


•'     i3. —  '  hinc  contimtatur  cod.  3.  —  ^  iTiwXoji^vtiJ  2.  Hmc  ntulta  exciderunt  nsque  ad  S«6(i>pf(iJ  (».  15)- 


DIES  SEGUNDA  NUVEMBRIS. 


^aU.a.,  ,5v  xai  S.vaus.  Ssia  ol  3»^«;.  5.a=...     HivL     ■  l^l  '    "  1.'"^'  "''^  y;^'*"^'  ^""rum 


3SI 

a<i5a,  ^xsivo;  ou  .6  xexsXsu.,.ivo;='6.-  ^^^i^oO -;)!'     Z^rT  ',   •'''■"""°'  "'""'""'  '""  "™'  ''''^- 

.e,va,  .p..  ^ .a..,.v  ^,,..v  eoe^  .^^^t  ::;:X:rt.;:;::r T'',=±!-.!""-"  -> 


vd,evo/. .,  .ai  „a  .;o,^^  £,  ,^.5^:  i^:;::  z;;;:™; '  "^ """'" '"""™'  °""""°  -""^- 


*  awO£ 

i:g. 


xaAe^a;    ^     Maxj.   ^s    ^ovov    nize,    xaTa),sXo...aTS     neban,,  convocatis  :  Cm-  me  s.lui,    i„„ui,    ,,/,      ,„„.,„„„/,„. 
xape.v   e..   .0.;   -?o-ec,evo^-    aO.oi.   Se  ^;     ,j,asns  In  l.is  ,„„  ,,„„,  ,„.,,,W.,, /,    Z'  '•  ^;  ''"^""■u,.,: 

iiiii 


a.p.x.ov  ..uy..av  sfXs.e.  "  ^^Skv  .ar,.3  Xoy.,  i.-^.e     «»..»  «//as...  f/,/,^.,.,     rLulU^t     n    Z  '■'''''"'"' 
.pv.  ^o..  ..va.poj.svo. ;  AU    .^  jxev  xa.vov  ..  xal     ..,-6.  «..  facto  uuin  opem  Jlu  fer^Ti^i     ''""'"''"' 

^a,evou,sy.  xa.  av.....ov.a,  •    v.vl   o^    o^;,:      .s^..-.W.«V.  ,..././..,..  w  ,./..«^.^..5./:;;;:  A.;'!:' 

r.K^v    ooy^a.o,    7rsp^=.povo.psvo.  ^    xa.    o.aTzeTE-.v  -/.9»,«  r/.,sy,/aV//,/r  et  m  radat  vmlat  hi  nericu- 

X.VOUVSUOVXO,,  xa.  f..,oev..  .pcuvj.roE  fxeyp.  ./>,,.«-  /..,,  .,  «»///  ...^no»  reniat  in  mentem  nc  vuitu 

-os  aye..v  ^7r.ov.o,    a.opo.  xo-.,  0X0.,  xa.  ^J.ot^v/-  .^«/rf.;.  rf./.,-,,,  ^,^  ,,  f         ^,  ,,„„,„^  ,.^ 

ro^a.  npo,  .auxa    U....o...opo,    .p.xo,  .v  xdts  *  .../.  /„  ^«i/„,„  ,,  ^uiforor.  Ad  h.-ee  Elpi.Iipho- 

xri,  auyxJ.vou  pouX-,j,  xai  r:^,  J^^o.  T.i.Te«<:  Z'A-  rus,  qui  tu.ic  erat  prinm.s  senatu..  cl  fidci  J  '■  s  n 

Tzupo^  epa^TT,^,  xaL  to  oXov  N-.xoo^txo^  t..;  xal  f.aO-^-  ardens  aniator,  et  ad  .sumnian.  quida.n  Nicode- 

TT^;  Xp.axou  xexpu|.[.zvor  ha.  ri,  '^-^^l,  ^^fxe^^  eTrl  mus  et   Christi  occultus  discipuius  :  Kt  ouam 

TouTou,  auvapaaaeiv     ^o.  ouvat^eOa,  pa.aeu ;  Od  «  tibi,  inquit,  0  ..:.,  /mo  in  re  opem  ferre  posJnus  > 

yap  oaT«L  aou  to  xpaToq  7.f.a)v,  ^eipa  t£  twv  Trav-  }ieque  enim  Potentia  tua  nn/m  iudigei,  nu^  rerum 

Twv^6Laa>epov  xat  x-/)  ;3ou).r.cre.  rV.v  ouvaf..v  axdXou-  ^x7..r/e»r/«  onuulms  anteceUit,  et  poteMem  ha- 

«ov    eyov.  lo  oe  twv  Tifxwpr,Tutov  «  opyivwv  euTid-  i^  ™k«/rti/  consequentem.  Copia  autem  Imtru- 

ptaTov^eTo..jxriv    coL   y.cci    tV    Trepl    twv  TrpaxTsuv  mentorHm  f/ua^  suut  comparata  ad  torouendum 

«cHw      ^xe^Lv  ■  ciayco^  UT.otLO:^crtv.  '0  Tupavvo;  aiOi,  yr.a..  -  fa  c  i  l  e  m  eorum  .pt^  sunt  farienda   aperte  suql 

/-.  Cr.        u  oaL,  xa..  fxovo?  eyo)  tgjv  avoTiojv  toutwv  .aOuXa-  ^eW/  //6/  deliberatiotiem.  Rursus  dicit  tyrannus  ■ 

G  xTe'.v  ouvaiAa..;  Kai  6  iyLo^  E^Trep  oOv  ^pywoe?  aoL  ^«/o^  r.ro  .^  Ef/one  solus  po.ssum  latrare  adc-ersus  ^' 

TouTo  ooxet,  aTTexpivaTo,  ea  TiopsuecrOaL  toutou?  t^  hosimpios?  Sauctus  vero  rrspundil  :  .S/  A..f  //6/ 

'^^•"r'''f  ''•''"V'  '*^  ?'  ^'  "^^"^'^-  '^'"'^^  ^='^"'*-  '^'>^''''"-  o/>f'-o.v«m  ac  difficile,  mie,  inquit,  eo«  sm 

PJ05     AAA  oaov  ex  tuv  Aoywv  twv  awv  ^  ■jKovoew  „/;//r  voluntate.  Torribilis  vero   in   omni- 

016««,  (pric..v,  ^xetvot-;  jiaXXov  =paivei  -po«et>evo<;  bus  Sapores:  Sed  quantmn,  inquit,  r/r/s  ex  tuis 

riTuep  T,f^..v.  Ko..vvi  yap  fxo..  upoc  TiavTac  no.outAevto  cerbis  con}icicndum,nderis  iUis potius  quam  nobis 

Tou^  Aoyou?,  auT6<;  jiovo;  aTioSioto;  Ta;  a-ox.p{crew,  ,/,//,^rtTc.  .V«w  w//(/  wr/.a  commumter  ad  omnes 

xa.  aTifAwpyiTou^:   a(p'.eva'.  tou?  avo^.^ou;  >"  utiot.:-  facietiti,  ipse  soim  das  responsa  et  smpjeris  ut 

IT'*  T   ■  impios  reliufjuam   inipuuitos. 
^  IL.  Toutwvo5tw<;  }AeO' iTtovoia?  ^tiOsvtwv  '  to.  ]5.  His  sic  a  Sapon-  dietis  cum  suspicioiu-.     ^'■''«torei. 

-a5a)p..w,  6  fxaxapLo^  E).-'.OL'^dpo«  ■  'ETreLOr.  TTpwTOi;  beatus  Elf)idiphorus:  Quoniam  sum,  inquit  ;«■/«-  "'''  ''"'"  "'"• 

eCfiL  Tri^  auyxXr,Tou  i^ouX^;,  iot^,  ef.OTw?  jxot  ^  xa-.  cepssenafus,  lii  mihi  merito  rouredunl  r.-spon-      f'"^""'""' 

TQV  (iTtoxpiaewv  0UT0'.3  7:apaXQ,pou=rL.  nXr.v    dXKa  ,/^„,/;  tacum.  Sed  ii  ifwque  diranf  quod  ridetu.     ^u^ts^L 

xaL  auTOL  XeyeTwaav  o-ep  av  kxaaTCj, -ap..TTa[/£vov  unicuiipte,    quoniam    vis,  0   rex,    omnino  verum         po»t 

^,  ^ueL  xal  T   aXnO^  pou).e..  ■*  TiavTO)?  axoJc..v,  w "  awUre.    Quidani   autem    unus    ex    snnaforibus.     Hbernma 

^aailtu  6.  Er?  5e  Tt?  Tuv  auyxXriTtxwv,  ^eia  yapLTi  habens  animain  divina  f.M-alia  iiluminatam  :  Quit/      ''''"'"""" 

^nv  ^uy-r^-,  SiatpwTwOeL^-  Kal  ti  t»:.;  aXr.OeLai?  5au-  ,^,„p,„  „„>„,„  ^^,^  [„(^^1,, ,,  ,^j,^  ^;  Elpidiphoro,  tpti     "'^^^"''*"" 

jAatTTov  ^^,        ''•^""'  ■ 

^  xal  ouTU)  3.  —  *  XeUffv E t[i(fvouff [V  7. —  ^  (i.  o*[  5.)  o!  i'.  a.  1.  —  ^  y.e),£'jjp.=vov  6-  —  ^  Yivofi^vou  .1.  —  "  ot  Tri  I.  —  "  £',g.^j 
orfrf.  1,  4-,  5. —  '0  papuTipo;  1.  4,5.  —  "  [j.atvo'(iEvoi;  I. 

la    14.  —   1  ffuyxatXEffifiEvo;    1.  —  -  7rpoj«=ifjL£'voic  1,  3,  4,  6,  7.  —  ^*  fVo   1 :  retiqui  Tispiopovojx^voy,   Insuper  1  ordiiir 
iticerso  ^oy^Lx-oi:   Ttiptto.  —  ^  «,h.  I  :  To'Te   xat  7.  —  "  trjvipauOat  3-7.  —  ^  5e  «rfrf.  1,  3.  6.  —  '  omi.  4.  —  ■  Tt[jiwpt/wv  0. 

*  (t.  A.  T.  Otuv)  (TtSv  X.    1.  ">  avOllTOUC  1.  —    "   UITOTiOetC  1. 

lE'  15.  —  '  A/jjr  i'Krs((,'*  coiitinuafiir  rtid.^  —  ^oni.  1.  —  ^   [JL','  1'/<^.  I.  —  *  pa[ff'-^E5  orfrf.  1.  --  6  c„,.  ],_  o  ^,,    j 


500 


PASSIO  SECUNDA  SS.  ACINOYNI  ET  SOC. 


AUCTUKE 
MKTAIllRASTE 


IxaffTOV  ',   eiTtev,  d)   {t<xn0.tu,  d  xai  t-?i<;  ^uyxV/iTOu 

TTpUTeUOVTt   TW  ^  'EX7rlOl'iOpW,   Xal    JA-/IO'    aiUVETOV   T'. 

fiTio'  otTipsiTe?  a7ioxp!.vo[A£v(i),  Toy  XsYEtv  Tiapa'/wpou- 
fXEv  TitJLer.; ;  '0  oe  [Ja7'Aeu?,  'fwpa^a;  to  Ttpo?  iM- 
Oeiav  o^v  •  Oux  (ip9ti<;  e/ouaav.  etue,  t->|V  u[^u)v  ota- 
voiav  Ttepl  To  T^fAETepov  Y,^a.zosi  ipw.  <lHXoXoyo;  oe  t-..; 


<r|OaCTa  TCOV'/)pc 
oux  e-:;  ayaOov  ojJi^v  xaTa).Ti^eL  Trepa;.  n).T,pTi(;  yap 
ujio^iT.^;  ei,  anwXetav  ^  xaTayvwva'.  TtavTwv  oia- 
vooiJiievoi;.  '0  oe  Tupavvo<;  Itz'.  ttj  aOpoa  to-j  <I>'.ao- 
Xoyou    7:appT,T':a   5-jjaou  ttiv   «I/u/t.v   ava7r)vTiTGei<;  ■ 

J^T, 
? 

diouaia^  ^povTiSa  Jejjievo;  ■  Tt  5e,  -ovita  t  aXTiOej; 
ilziTzo'.  T'.;,  ,Saff0.eu,  e-rpTjxe,  xa'!  ti  oeT.Te'.  Trapau- 
Tixa  '/o),av  ;  E'^Ta  xal  xpo?  Touq  7tapeTTr,xdTa<;  fsuy- 
xXtiT'.xoij;  ajT'.ouv  *  Ma  r>iV  awTTipiav,  e^ri,  TtavTWv 
ui/wv,   ouokv  OEi"  ToiouTt[)   dvopl  d7toxpwea-0a'..    flou 


ileeal  iii 
F.G. 


*  auTiiJ 
ff'(/./.  (■(  /*.  C 


fypLOU 


'iTiTi,  Tou  o^eui;,  o-TpaT-.WTai;  oTTjVa'.  Tipo  Twv  .-upaiv 
^vxeXeueTa'.,  h><i-t  tou?  dvTtJ^eyovra;  auTu,  xal 
TtptjTOv  v£  TtavTtov  'EXTiLOttpopov,  ^'!c£et  Sia-/etpta-a- 
dOat. KaXX'>TpaTO<;  oe  t'.<;,  otXo<;  wv  TtJ  ^T.iO.tii:;  Ta 
(jLdXio-Ta,  T^  auTOU  "■  7teptou<;  ■z^<x-/J\kt^,  ttiV  (ipyT,v  ^^ 
iTf.T/eCv  '^  O.t-dpe-..  Ka-.  rrujiTiavTE;  oe  ^tappT^Ttd- 
aifievo'.  ■  'AOXtwTaTE  |5aTtAs(ov,  etTiov,  £l'^ri  vuv  dxp'.- 
6(5?  (I);  ou/  Spiotd  o-ot  tppovou[j.Ev  r|jj.er;  ouoe  iae- 
fiEia;  ^7i'!ttj;  dvTtTtotoujieOa,  Kat  TauTa  e^TidvTei; 
i^TjeTav,  0'JTW  xaTaXtTidvTe;  auTOv. 

Iq-'.  'klX  exEtvo<;,  vu;  wv  xal  t6  (TU|^7rav  '  <Txd- 
Tou?  ut6<;,  TTiv  vuxTa  eaye  Ttpo?  Ta  Tiovr.pdTaTa  auv 
eoyouTav,  Kat  apia  (cwtI,  xaOtTa?  ^:rt  ToO  pTif^aTo;, 
TpEt<;  xE).Euet  jidOpou<;  ^  otopuyT|Vat,  3ripta  te  xal 
kpTtETa  TOUTot<;  ^vacpeOrivat,  xat  tou;  Ttept  toi'  aytov 
'Axtvouvov  djA^XriO-^vat.  'ETiet  ouv  dxeto-e  tou;  &ytou<;  ^ 
xxOrixaV  '0  t*£6<;,  6  ©ed;  t,[xwv,  'A  iidpTupe<;,  Ttpo; 
TE  dpOp^ll^opiev,  e^-JjaXXov  *  io'/friT£  te  t,  (|>u/Ti  T)JA(jv  ^, 
iotil^-/ia'e  Te,  tov  0e6v  ^   JJtovra  xat  fT-j^updv,  AXXa  au 

7roiT,TOV     JAeO'    TiJltlJv    XaTa     TTiV     tV,-^/     ^TlLC^XEtaV,    xat 

dvdyayE  T,txd;  ex  Xdxxoj  ^  TaXai7twp'!a;'  OTt  TO  eXed; 
Tou  7p-/jTT6v,  xat  Ti  dyaOoTTii;  dveixaTTO^  '.  "AjAa  8e 
TT^  eu/-/],  Aap.T:po'.popouvTE;  ETceTr/iTav  dyyeXot,  otd 
TtJL  T'.OTipat<;  ^id6ooL;  to'J;  ^vipa;  ditoToSouvTe;  ■ 
EXaTTOJ  TE  T(OV  Stylwv  AaGd[J.EVOL  TT,;  /E'.p6?,  d&Xa- 
6sr<;  Tiiv  pdOpwv  £;Tiyov.  'AXX'  6  jiiaTtXeui;,  oeov 
7tdX'.v  Tuvetvat  tt,v  ^  XpLTTO'j  ouvapLtv  xat  itauTaTOat 
TtoTe  dvTivuTot;  ETttyetpeCv,  6  o"e  exdXeuTe  tou;  itytou; 
auOL;  xp£jj.aTOevTa<;  ^eeTOat.  'li;  oe  ^Ttt  TtoXXa^;  Tat; 
wpat;  Ta;  adpxa;  Teji.vo|jiEva<;  kcjpa,  xat  'j^^/Ti  T^"^" 
vata;  7tp6?  Tou;  dvilivai;  dvTr^ovTa;,  xa8aLpeO'/ivat 
Twv  ;jXwv  xeXeuet  xat  Ta;  xtocLkh<i  £xT[;.TiOTivat. 
"Exajxve  ^  ydp  auTo;  jidXXov  ^^dywv  Ta?  TtjAwpta^ 
T,  ot  jjLdpTupe;  uTtojjievetv  Ta  d7tayd[Ji£va-  xat  vev'Ix-/i- 
xEv  u7tEp6oX'/i  yevvatOTTiTo;  lijjidTTiTo;  djieTptav. 
'ATtayojjievwv  oe  tiSti  tt^v  ^Ttt  3dvaT0V,  ol  itap'  auT(JV 
cwTiTOevTe;  e''<;  3eoT£6etav,  Tuvajjia  xat  tv^  Tuy- 
xXtiT(o  ■  Atp'!eTE  fijiid;,  e),Eyov,  ot  ttJ^;  EUTeSsia;  ^** 
cto-.odTxaXot,  i7tt  xaOeopa^*  XoijJiuv  ^^  h  jteaw 
exxX-/iTta;  TtovTipeuoj/.Evwv,  [ji-f^Ttw  7tp6<;  jAETpov  tt^; 
dv  XptTTio  :flOdTavTa;  TiXtxia;.  Ot  o'e  jxaxdptot  Ttpo; 

auTOUi; 


esi  princeps  setiafm,  d  nihil  insipipus  respondet  D 
(////  indeconim,  tios  direre  concedimus':'B.e\  autem 
cum  id  quod  erat  revera,  deprehendisset:  Video, 
inquit,  re.-i/rfiin  mentem  non  recfe  affccfrnn  in  no- 
.•ifrdm  potcnfiam.  Quidani  vero,  noniine  Philolo- 
gus,  jEtate  junior,  ingenio  acutissinio,  zelo  arden- 
tissimus  :  O  rex,  inquit,  maUi  qux  funm  auimum 
de  nohis  sine  causa  inrasif  conjecfura,  non 
nohis  in  honum  exitum  desinef.  Es  enim  plenus 
suspicionc,  uf  qui  rogite»  omnihus  tua  contfemna- 
tione  afjerre  exltium.  Tyrannus  autein  ira  reple- 
tus  propter  repcntinani  Philologi  loqucndi  liber- 
tatem:  Quis,  inquit,  te  i  nter  roga  vif ,  ut  dares 
tam  durnm  et  asperam  r e sp ons i 0 nem?  Ad 
hEEC  vir  ille  egregiu.^.  non  iram  tyranni  reveritus, 
nec  do  ejus  potestate  sollicitus:  Quid  rero?  quan- 
do  verum  dixerif  quispiam,  0  rex,  fene  oportebit 
iUico  irasci?  Deinde  ctiam  intuens  ad  omnes,  qui 
aderant,  scnatores :  Per  salutem,  inquit,  vesfram 
omnium,  iaU  viro  niliH  oportet  respondere.  Quo- 
modo  enim  veram  accipict*  orationem,  qua;  furore 
rcpfcta  esf  anima  ?  Propter  hsec  tyrannus  ira 
repletus,  ira,  inquam,  ad  similitudinem  serpen- 
sit,  ut  dicit  divinus  David.  milites  jubet  stare  ^ 
pro  foribus,  ut  eos  qui  ei  repugnabant,  et  pri- 
mum  omnium  Elpidiphorum,  ense  conficerent. 
Quidam  autcm  Gallistratus,  cum  esset  regi  ami- 
cissimus,  eum  collo  amplexus,  orabat  ut  iram 
reprimeret.  Omnes  vero  simul  libere  loquentes  : 
Miserrime  reijum,  dicebant,  pulcfire  scies  nosnon 
eadem,  quai  fu,  sentirc,  neque  similifer  fueri  impie- 
/rtfem.Et  heec  cum  dixissent,exierunt  co  relictoa. 


acciet. 


16.  Sed  ille,  cum  esset  nox  ct  ad  summam  filius 
tencbrarum,  habuit  noctem  opem  ferentcm  re- 
bus  pessimis.  Et  cum  primum  illuxisset,  sedens 
pro  tribunali,  jubet  tres  fossas  effodi,  et  in  eas 
immitti  bcstias  et  scrpentes,  et  sanctum  Acindy- 
num  cum  suis  in  eas  injici.  Postquam  ergo  san- 
ctos  eo  imniisissent :  Deus,  Deus  nosfer,  ad  te-  de 
fuee  vigilamus,  psallebant  martyres  :  siticit  fe 
anima  nostra,  sitimt  t  e,  Deum  vipum  et  fortem.  Sed 
tu  fac  nohiscum  conrenienter  tu«e  mansuetudini,  et 
edur  nos  de  Uicu  miserix:  quoniam  heniyna  est 
misericordia  tua,et  hontfas  qim  non  potest  exprimi. 
Intcrim  autem  dum  precarentur,  splendidi  acces- 
serunt  angcli,  veluti  quibusdam  virgis  ferreis  be- 
stias  abigentes;  et  unumquemque  e  sanctis  inanu 
accipientes,  eos  illaesos  e  fossis  cduxerunt.  Sed 
rex,  cmn  oporteret  rursus  Christi  intelligere  po- 
tcntiam  et  ccssare  aliquando  aggredi  quai  non 
possunt  effici,  ille  jussit  sanctos  rursus  suspensos 
I  a  n  i  a  r  i .  Cum  autem  vidisset  eorum  carnes 
multis  horis  conscindi,  fortique  et  generoso  animo 
resistcre  certaminibus,  jubet  eos  e  lignis  deponi 
et  eis  capita  amputari.  Ipse  enim  magis  erat 
defessus  intentans  supplicia,  quam  martyres  su- 
stinentes  ea  quai  intentabantur :  et  sumina  ge- 
nerositate  vicerunt  illi  infinitam  crudelita- 
tem.  Cum  jam  autem  ad  mortem  abducerentur, 
qui  ab  eis  illuminati  fuerant  ad  pietatcm,  siniul 
cum  senatu  :  Dimittitis  nos,  dicebant,  0  doctores 
pietafiti,  super  catliedram.  pestUentis:,  in  medio 
ecrlesia;  malignantiuni,cum  ad  mensuram  xtatistn 

Christo 


Saticti  inar- 

ti/ces 
projiciuntur 

lii  scrobes 
aerpmtihm 

pleiuis; 
at  Uberantiif 
vii-tule  ange- 

lica. 
MoT  itenm 
torti,  capitis 
damiiaittur. 


^  ^atffiov  4.  —  ^om.  1.  —  9  inioXEtac   4.  —  ^"  xai  7.  —  "  (ii.  3.)  3.  it.   3.  —  ^-  6pp.Tiv  1.  —   ''oiM.4. 

Iq'  10.  — 'xoO«rfrf.9.  — =  ital,%^,(i;reUqiiiiit  P.G.  puOpou<;.  —  =•  (e.  x.  A.)  t.  o.  e.  I.  —  *  (E5['4ai<je-^[itov)  o»i.  6.— 
f-  Tov  add.  1.5.  —  ^  hinc  mqitt  ad  eytreSEia?  cod.  \  difficilis  lectu.  —  ■"  a<pttTOi;  eraso  priore  vocahtilo  1.  —  ^  tou  add.  i-  — 
9  "Exajie  3.4.5.  —  ^"hinccod.  1  rursuslegi potest.  —  "  xaOISpav  4.  G.  —  '-  xaQTjjt^voy?  add.  7. 


DIES  SECUiXDA  .NOVEMBHIS. 


001 


«liTOu;  liTcexptvavTo-   0  oioi^Txwv  avQpojTcov  yvwa-.v  Christo    >wnd,nu  perrmerimu,.  Bouti  autt'ia  uis 

Xp'.rro?,  6  0eo^  Ti(xwv,  6  ^tDT.T^xo^  TtT^v  T.tA£T£po>v  respondcTunt:(;>,»\W/iom/»em..r/eH(iam6V(W- 

<}>.-/u,v,  a.To<;^i.(.a,  -^toTteL  te        xai   ^vveT..er,  xal  /«.>•    Deus   uoster,  qai  e.t  ilhnmnatio  n.unmrmn 

Tw  5ejxs>.tv  £0P««^  -^?  awToiJ  TcicTTew?.  Hos^rarHm,  />-e  *'o«  iUnminuhit  rt  ratriet  int>-Uiyen- 

fes,  firmoftqife  fucicf  ef  sfabiles  fnndammto  sua; 
fidfi. 

IZ'.  -AvTiveyOT,  TaGTa  tcL   ^:,.-:0.tZ  xal  (a^;  oYao?  17.  Relata  sniU  hffic  regi :  et  quod  iuagna  mul- 

Uavoi;   e;ro'.To    tol?   k-^ioi^,    a-eipywv   a-JTwv   tt,v  titutfo  .•^equcretur  sancto.s  fnruiu  eit-dc^  prolii- 

atpavT.v.  '0  Se  (TTi^o;  aTpaT..wT(ov  i^a.T^.;  xaTa  twv  bens.  IUe  autcm  slatiru  emittil  catervmu  luilitum 

eTcojxEvwv  TO'.;  iy,o,^  exTiefXTre^  ircocroe^iaai  touto..^  in  eo.s  qui  sequebantur  sanctos.Cui  jussum  fuerat 

xexeAe'JT,xEvov.^  Aa/.  ol  yevvaCoL  ^xavo'.  xal  i^e^p.  ut  cos  repelleret.  Sed  e-re-ii  illi  viri,  qui  ad 

T^Aoy.;  Tzpo;  ttjv  &[xapTtav  dyvwxoTe;  avTixa9iTTa-  tinem  usque  statuerant  resi.-^tere  peccato,   hoo 

afJa'.,  Tiap  oJokv  to.jto  3e,aevo'.,  toC;  iry^o'.;  j^aXXov  uihiH  *   facientes.  maluerunt   potius  mori  cum 

eaovTO  (7uva7.of)ave'.v.    i2v  rr.v  evTTaTW  o  Tupavvo?  sanctis.  Quorum  constantiaTU  cum  tyramms  rur- 

auGti;  dvatiaOwv,  UiUufj^  tsi?  k-^loi(i  STravra?  cruy-  sus  inleilexisset.  jus.sit  omnes  siniui  cmn  sanctis 

xaTaa^ay^ivaL     T^pcJffaaLv    tt,?     ^po?    Ti    avaLpew  iuterfici,  sute  occideudi  homines  cnpiditatis  pne- 

avOpa,7ro'J5  eTTLOufx-^a^  to  tp'.XeuTe6k;  ajTwv  TioLr.^a-  textum  accipiens  eorum  amorem  pietatis.  Cum 


AUCTtmK 
MKTAfHHASTE 


Turba 

rmn 
^'•'Itttintitr 
iiuirtiires, 

({itibun 

rtjnimori 

rolnHt. 

KIl'i<!iphonis 

ciim  tribns 

mjciis  accedit 

tttl  rri/eiii. 

■  /'.  C. 

iiiliii. 


•  /'.  G. 

TtapajT-rjaa- 
[JiEVOi;. 


i7-KCL-7a^zvoi  ouv  ^  auTou?,  -npo?  tov  Tupavvov  orgo  esset  amplexus,  ducebatur  ad  lyrannum : 
TjyETo  •  ajv£':7iovTo  o£  auT(^  xal  £-.epot  TpeL?,  TT,;  eum  autem  tres  quoque  alii  consequebantur,  qui 
auTTi^^  £j(dtievoL  yvwixTi?  xal  -poaLpecrewf;.  erant  ejusdem  animi  et  iiislituti. 

IH'. '0  Sk  Tiipavvos  •  Tl  7re7idv9aTE.  tp-ridiv  \  18.  Tyvanmis  autem :  C^H»/ miis,  inquit,  otWrfii, 
avoTiTO'.,  Tf,s  ;^£v  TraTptjja;  twv  ^ewv  .i ^r,<TKd7.(i  o  stulti,  nt  deorum  (pddem  patrlam  dimitterefin 
d!fe|Aevot,  tol.;  aT^aTewaL  5e  touto^;  TtpoJxoXXTiOev-  re.lirjiom;m,adhaireretis  cero  his  impostoribiisY  Sed, 
Te?;  AXV,  et  {x-h  Td-;(Lov  dvavTnl^avTEi;  iTi-.XdgoLcrOe  nisicitoresipiiicentes,adpriora  redieritis,  oosexci- 
Tuv  TipoTepov,  TiLxpov  'j}id;  to  t-?i?  ^wt,;  sxoece-  piet  acerbus  dta:  finis.  Cui  Elj)idipliurus  interrito 
Tai  Ttepat;,  ripoi;  ov  ^  "EXTTLOLcidpoi;  d7iT0"/iT{|j  'jpov/,- 
jjiaTL  •  rvwTiov  eo-Tw  (TO!.,  ^afjO.VJ,  £'-prj,  otl  Tor;  ixti 
outTL  .S^eoiT^  ou  5*aTpeuopiev  xal  -^>  ooy^AaTi  aou  dvT'.- 
TatrijdjjLeQa  *  oiteo  ouv  aoL  Soxouv,  dT:'.T£).eL.  —  'E^teL 
TouTo  dpeaxov  iJjJ.rv,  h  Tupavvoi;  e''.;T„  to  toli;  da-eSejL 


rOUTOLC      £7t0p.eV0U?      TOU      LffOU      XOLVWVTlO-aL 


TeX 


ouc 


et  constanti  animo  :  Notum  tibi  sit,  iuquil,  o  rex, 
quod  deos  cjui  non  sunt,  non  colimus  et  tuo  doy- 
muti  repn(fnamus.  Fac  enjo  id  quod  Hhi  ridetur. 
—  Quoniam  hoc  cobis  placet,  inquit  tyrannus,  se- 
(pwndo  hos  impios  ejusdem  quoquc  esse  finis  sorios, 
neijiie  nos  eos  cestro  frnstrabimus  desiderio,  sed 


ouxouv    dT:otrT£pTiTO[^ev    'j|id(;   tt,?    ^(peTEu;,    dWa.  vestra  capita  hjiibeo  (jladio  amputari.  Cum  autcm 

xal  Td;  u[Awv  ^L^ie'.  xi'fsXa<;  £xxo7:T,vai  xeXeuw,  'Q;  sancti  hanc  audivissenl  senlentiam,  Ueli  et  exul- 

0£  TauTT,?  ol  dy.o',  tt,?  aT.o'f'y.^t(i>q  v-oujav,  -^^aL-  taiitcs  ducebimtur  ad  mortem,  eos  quoque  con- 

povTE?  Te  xal  dyaXT^djAevot  7i:po;  tov  SdvaTOv  r.yovTO*  sequentibus  niilitibus,  qui  erant  numero  circiter 

O'uve7rop.ev(ov  auTOLf;  xal  twv  a-TpaT!.WTwv,  s^q  Tp'.a-  trecenti,    Hi    diviiio   inquani  Aclndyno  et  ejus 

xouLou?  dpL8[j.ou[A£va)v,  0'i  aJv  tw  S£'!([)  '^t.jj.',  Axlv-  sDciis  commuri  eligentes  et  sic  venire  ad 

ouvw  xai.  tol;  tuv  auT^)   5aveLv  dyaTiTiTavTe;  xai  Christum,  cujus   inisericordia  est  supra  vitas, 

ouTw  Trpo?  XpLOTov,  ou  xpGLTTov  uTtep  twkti  To  e).£o<;.  inortem  gladio  accipiunt,  magnam  animi  alacri- 

i^reXOeLv,  Tov  otd  ^tfpou?  Se/ovTa'.  ^dvaTov^lTtoXXy"  tateiu  eis  afierente  Aciiidyno,  et  excitanle  aiii- 
Tou  ^axcLpiou  AxLVOUvou  r>,v  TrpoOuatav  auTO'.;  £fJ.- 

TTOLOUVTOi;    Xal    T:q6;  t6    [JLapTUp'.OV    UTiaAELOOVTOi;, 


mosque  addenteadmartyrium. 


(ilitiiiij 
iieciinfur 
qniUuoi 
lOitatofeK 

cuin 
iiiHitibii» 
trerenti». 


"  om.  \. 

17:  17.  —  '  (eic  \.)  £v  XpioTCfj  1.  -  *  5£  1. 

IH'  18.  —  '  o»H.  7.  —  2  6  atld.  i.  —  ^  hinc  usqiie  ad  iipSi-i^  <"■  W  0'inilfi  ffre  deletamnt  iii  cod.l. 

ANNOTATA. 

a  Difficidfatem  ortam  ex  tanto  numero  senatorum  quantum  primu  Pa.wio  dedit,  a  septimjentis 
ad  septem  millia  variantibus  exemplaribus,  Metaphrastes  ridit,  cacitrpie,  nullum  nnmerum  indicando. 

b  Binc  patet  non  magis  MetaphrastB  qtiam  nobis  visum  esse  totum  senatum,  septimjentos  scilicet 
uut  septics  miUe  viros,  morti  juxta  Acta  fnisse  traditos:  quod  sane.  ctiunm  Acta  eiare  edicerent, 
omnem  fidem  superaret. 


CAPUT 


502 


PASSIO  SECUNDA  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 


AUcroiiK 

METAPHBA9TE 


D 


CAPUT  QUARTUM. 


SS.  Acindyiuis,  Pot!;asiusel  AnempodisUis,  Saporis  p(tllici(aliones 
eonleinneiUes,  poslqiiani  a  rei^is  inalre  defensi  sunl,  eujus 
niaxiiia^  ipse  rex  alapani  inipini;il,  in  eainino  igne  eondiurun- 
runlur  euin  iniiitibus  viginli  oclo  et  ipsa  regis  inatre. 


IH'.  AvaipeOivTwv  Zk  twv  oTpaTiUTwv  ffir\  xal 
Twv  (ruyxXr|Tiy.(<)v ,  fiETa7ce[jiTceTat  ota  Tayecov  b 
Tiipav/O^  Tov  j/axapi.ov  'Axivouvov,  nrivaTiov  te  xal  ' 
Avejj.-oo-.Trov.  Eua  ty.v  aAw-ex-^v  'jTTooy;,  tov 
■/ip,£pov  TC  xai.  ■^rpaov  'J-oxpifteU  c^xoXiWTaTa  *  Tit;  'fi 
Toi.aJTT\  ypnjv  ^  evTTao-'.?,  eJ.eyev,  w;  TVji;  itapoua-ri? 
aoe'.or,aa'.  "  ^wr,?  xal  i^avaTOv  ijiyXAov  dXXa^ao-Oa;  ^ 
TaiiTr|(;  ;  MapTyt;  jiou  6  V)5tJ(;  Tvas-^v  r,).LO(;,  OTt  Ta 
imAiyywa  xal  t-/iv  !};u/r|V  ^ttI  tw  upiuv  o!.axo7TTop.aL 


*   |i.1U 


oeioiui; 


'  cofi.i. 


"  fxoi  Xiav  ij[Jt.wv  ^  xrioOfjiEVU  xal  Ta  XjcrtTeXri  o-ufjLSou- 
/euovT'..  OpaTe  yap  6?  twv  tu"'x)*TiTlxwv  ouosvck;  r^ 
Tuv  TTpaT'.a)Twv  £'^si.Tapir|V.  Vpiuv  oe  7iaTp',X<55 
xrioofjiat  T£  xal  7iep'.£yofjia'-,  fAaXiora  t6  avopwos^ 
'jixwv  xai.  vevvatov  ix  tou  Trepi.  Ta;  ,3a!7avou<;  avev- 
ooTou  xaTafjiaOwv.  Ei  yap  7:e'.crO£'/riTe  {Jiot*,  twv 
TTpwTwv  ufi.a;  d;'.wc7w  TLfjiwv  xai  owpa  /api.oufjia'.  Tr,^ 
Ufj.wv  dp£Tr,(;  a^-.a.  01  oe  ayior  M/|Te  Teaurw  xoTroui;. 
ecpriTav,  f/rjTe  ■/■ifJLu''  dnfi  ^iXz  Tza.oiyy.^.  'AXXa  [jiriOE 
yetow"  ue  T'.(;  ri  eXeo;  ■^ifjtwv  Xaa6aveTw  *  xdfiij^e'.;  yap 
ouoeTiOTe  tov  -^.jjieTepov  XoYt.Tjj.6v,  r,  dvaOwv  e^rayye- 
Xtai.?  r,  xaxwv  dTie-./.ar?  '^,  r,  3avdTou  oee*.,  tou  toI  ^ 
cpoSepou.  llw(;  yap  av  ^  5dvaT0v  :£>c6-/-,0£'r£v,  oG;  touto 
jAdXXov  }.U7Te'.,  t6  arai  xal  fjL'>,  fj.up!.dx'.(;  ouvacrOa!. 
3vr,axAv  uTzsp  Xp'.TTO'j  ^°;  Tdyiov  ouv  t6  T,or|  (toi. 
xp!.0£V  TTOl-r.TOV.  'ExoeyeTa',  ydp  ■/'ifid;  6  twv  iyiwv 
yopOi;  ■  Cva  TO'.  xal  yapLTaL;  jjidXXov  Tr,(;  Tayeiaf; 
6fJ.o)-oyriTai.f.iev  "  TeAeiw^ew;;. 

K  .   0  0£  z'f,'/  (Txr,vf,v  Xuo-a;  xai.  rrjV  TiooTTioiriTov 
■/IfAepoTriTa  *  Md  tou;  5eoui;,  £'/7rev,  d)X  otix  av  ^7:!,- 

*  £Tri-:£u;TicjO£  TEu^eTOe*  TTii;  e7it.0u[Ji'ia?.  KeXeue!.  Totvuv  fnoTjpoo^Tou? 

codii.  ef  J'.  G.  auToui;  yevof/evou;,  ^v  daciaXeo-TaTri  t'^  cppoupa  Trj- 
pera-Oa'.,  Aut6?  oe  7:ap'  oXriv  of-aTxe-l-djjisvOi;  ttjv 
vijx-a  Tzoit^  av  auTOU?  oi-oXecrT)  5avdTw,  ^tpuilac  riori 
(j  yEvoiAevr,(;,  xeXeiiet  xdfXLvov  ^qa'.pfJe7Tav  OTt  7toX)v->iv 
Tou;  ^s-iou;  uiioAaSeCv  *  fj.dpTupa<;,  wTTe,  twv  dyiwv 
auTwv  Twjj-dTwv  TeXeov  ^xoa^ravTjQevTwv,  fiTjSe  youv 
!J7roXe'.'jO-?,va!.  yp'.TT'.avor(;.  7r60ou  tou  T^po;  auToui; 
T:apa[j.uO'.ov.  'l}v  xaTa  Tayoi;  evey^OevTwv  ^  d^ro  Tr,; 
cpuAax-Ji<;,  Ei^e^fwve'.  touto!.?  6  Tiipawo;  "  'loou  tt,; 
dTreiOeia?  Uf/wv  Ta  eTityeipa  *  ttjv  xdjjiivov  Trj  ys-.ol 
03ixvu?'  r,v  ouoeI.;  eT£pO(;,  dXX  ujjLeC;  eauTor.;  i;£xaij- 
ffaTs.  Ax'!vouvo<;  ouv,  6  [j.axdpLOs  ~oij  XqlttoD  fxdp- 
Tui;,  To  TO'j  Tupdvvou  xaxoTeyvov  xal  7:ouiXov  xara- 
p.a^wv'  Tdya  7:po^r,T!.xw;  to'.,  ■■pr,Tl,  Touvofia  TeQe'.- 
X£v  Ti  TexouTa  *  -x-.ipx  ydp  oa'.[j.6vwv  to'jto  ^  or^XoC. 
lu  0£  ou  ^TarVip  oa'.,u6vwv,  dXX'  u'.6;  dvrtxpu;  zl  to'j 
^iap^^Ti;  dvfipwTioxTovou,  e^^ei.  xal  ta  epya  TOtJTou 
STiXoi;,  ai"fiaT!.v  dvOpwTtwv  yaipwv  wTTces  auTo;.  '() 
oe,  T(ji  7iixpw  Tou  p-/,[AaTo;  OTi-^Oe*.;  Tr,v  ']>uy->iV,  ttjV 
^auTou  jATiTepa  fieTaTrE{j.(|^d[jtevo;  *  '  Ti  ^ol.  KTiTi, 
[^VEp,  "6  ovofjia  6t|Xouv  ^o'jX£to'.'*;  'H  6s  *  llaTswov 
|J.Ev    oioa  TOUTO  TO'.  Tuyydvov  *  6  oe  ouvaTat  or,jJia'!- 

VE!.V, 


19.  Jani  autem  interfectis  niilitiijus  et  senato- 
ribus,  quamprimum  accersit   tyrannus  bealum 
Acinflyimm,    Pogasiumque    ct    Anempodistiim. 
Deinde,  vulpina  pellc  indutus  clementiamque  et 
mansuetudiiiem  simulans  perversissime  :  Qux~ 
>/am  est,  dicebat,  /alis  vesfra  constantia,  ui  ritx 
prxsentis  sitis  prodiffi  et  eam  mor/c  commntefis? 
Testis  sit  mihl  soJ.  rjui  estjucmid^is  omnibus,  quod 
propter  restram  mortem  mihi  srinduntur  viscera  et 
anima.  Misereor  enim  vesirm  w/ufis  ef  Juvenfutis 
et  corporis  quoque  puichrifudinis,  cujus  vel  mise- 
reretur  bestia,  et  ei parceret.  Credite  ergo  mihi,qui 
vestri  magnam  curam  gero  et  consulo  quai  sunf 
ufiJia.    Videtis  enim    quomodo    nuUi  pepercerim 
se?iatori  nec  militi.   Vestri  autem  paierne  curam 
gero  et  vos  amplector,  ut  qui  vestram  didicerim 
rirfutem  i'f  fortitadinem  e.r  consfunfia  in  tormen- 
tis.  Si  enim  mihi  parueritis,  vos  jJrimis  dignahor 
lionoribus  et  concedam  dona  digna  vestra  virtufe. 
Sancti  autem  :  Nee  fibi,  dixerunt,  nec  nnbis  frustra 
tuliores  exhihe.  Sed  nec  fu  tiobis  parcas,  nec  te  nostri 
ulla  moveat  misericordia:  menfem  enim  nostram 
nunqnam    ffectes,    aut    bonorum   promissis,    aut 
minis  malorum  int-entatis,  uut  mcfu  morfis,  quse 
est  tibi  ferribilis.  Quomodo  enim  mortem  timuerint 
quos  hoc  magis  afficit  molestia  quod  semel  ef  non 
milfies  possint  mori  pro  Chrisfo^  Fac  enjo  cito  id 
quod  a  te  jam  est  judicatum.  Nos  enim  expecfat 
ehorus  sanctorum:  ut  etiam  magis  tibi  agamus 
grutias  prupter  celerem  consummationem. 

"20.  lileautem  depo.sita  persona,  et  ficta  ablata 
mansuetudine:  Non,per  deos,  inquit,  non  asscque- 
mini  id  quod  desideratis.  Jubet  eTgo  eos,  cum 
fuerint  ferro  vincti,  in  tutissima  servari  custodia. 
Ipse  autem  cum  tota  nocte  considerasset  qua- 
nani  morte  eos  affieeret,  mane  jubet  in  fornacem 
a  c  c  c  n  s  a  m  m  a  x  i  m  c  divinos  jacere  martyres, 
ut,  oinnino  consumptis  sanctis  eorum  corpori- 
bus,  ne  cinis  quidem  relinqueretur  cliristianis 
desiderii  sui  solatium.  Qui  cum  mox  educti 
fuissent  e  custodia,  eis  magna  voce  acclaraavit 
tyrannus  :  Ecce  prssmia  vestrs  inohedientim,  for- 
naceni  manu  ostendens,  quam  nullus  alius,  sed 
vos  ro/jisij^sis  accendistis.  Acindynus  ergo,  beatus 
Christi  martyr,cum  intellexisset  quam  esset  mali- 
tiosus  et  versipellis  tyrannus  :  Forfe,  inquit,  pro- 
phefice  tihi  nomen  imposuit  mater;  id  enim  patrem 
daimonum  significat.  Tu  atttem  non  pater  diemo- 
num,  sed  es  aperte  filius  ejus  qni  fuit  homicida  ah 
initio:  quoniam  ejus  opera  imifuris,  ut  qui  homi- 
num  sanguine,  sicut  ipse,  delecteris.  IUe  vero,  cum 
verbi  acerbitas  ejus  animum  mornordisset,  matrc 
sua  accersita :  Qiiid  mihi,  inqult,  o  mater,  nomen 
sibi  rn/t?  IUa  auteni :  Scio,  inquit,  hoc  esse  tibi 
paternum.  Quidnam  vero possit  significare,pror- 

s  u  s 


lief/i 

i'tololaln„m 

nirsiis 

■'<nadeti(i 


E 


saiicti 
exprohi-ant 
iliabolieain 

iHifriliem 
iit  ijiso 
ejiis  tioniint 
i-xpresmn, 
el  lesliiiiomo 
matris  ejiis 
defeixinniiir. 


1«    IJ.  — iTiv  add.Z.-  ■:  (nT.O.)i.  ii  T.  .'1,4,  6,9.-3  iXXeVOai  4.  -  *  \\1.—  ^  itinc  cod.X  rursuslegi  potest. 
ita  1,  3.  4;  \]xCi^  nliqm  et  P.G.~'<  (iyatOwv-iiiEiXaK)  iyaeEp^^iaK;  »1  xaxoupYiat?  1.  —  8  om.  1 ;  oou  4.  —  ^  om.  1. 
">  p.  i.  X.)  i.  X.  5.  1.  -  "  6[jioXoY>iau>fi£v  1. 

K'  20.  -  '  i)7to6iX3-£v  1,2.-^  ivEvE^^eivTwv  7.  -  «  (5.  T.)  T.  S.  1.  -  «  ftetaxaXwitJLevoc  1.  -  ^  (S.  p.)  p.  8.  7. 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


A 


rm 


B 


*  codd.  el 
i'.G. 

*  (ieesf  hi 
P.  0. 

/'.  c;. 

dmtinP.  G. 


P.G. 


.V  a./Jaav  .V  .O.TV  ...jx^fley^^^  h^hor  sihi  s.frraunuinn^no.  iUo.,  .edle  Ji."^^^ 

0..  ^x..vo.,.  aXXa  .s  .po.epo.  ..xpco  ..,oao^..  ,lnn,  '>^r.7;  .ar/.a-.  llla  veru  .subridcus :  O..,/, 

3ava-.v.  H  0.  ..o.us.o.a.a.a-  Ilav..,   .  ^^,  xou.o,  inquit,  «Z.,-  ,,oc  aperte  nos.ent,  uon  ita  an,lnrui 

.oUo.yoc,  .ape.xa,.aas;v    0.f.o,  a.-/_e.o;  iv-  q.ue  .obih.ri  uou  poterat,  iuvaderot  Inu.c  e..o! 

.e.e.v  Aa^gave..  .ov  M'^pov  ^   ■  .a..  .apaxp^^a  craudum: stalimque,cum  simui  cun,  Doo  ronnuu- 

,.e.a  ysou  xa..  r,v  xo-.vpv  <p._..v  d;apv-,.ai.svo,,  .al  u.m  abuega.ssot  uaturam,  et  uec  ipsuu,  onmibus 

^■,,e  a..o  .o^.aov  .aa.  .,,   ^,.p.,  o.a..,Oel;  carun,  nnu.en  n.atris  essot  r.>verilus.  quod  ve! 

ovo..a,  0  xa.  ^■,p..v  a^oo,  ^ipe-.  xa.  .oc,  a.ovo.;,  ipsis  teris  et  auimalibus  ratioui.  expertibu.  affort 

yapa,    ..6aUe.  .a..:^  •  xs..pa,,  ,o  5e.a  o£x,,  xa.a  revereutiam.  ei  mnuus  iujicil  (nmnns,  o  diviua 

prTpo,  ^    avOpc.:.o;,  xa.  fxypo;  y,pa.i,  ^ov  xal  juslitia !  bomo  in  maln-m;  et  mat.vm  iam  voln- 

.uUu.,.  xara  xopp,,  .ai..,  xa).a  ye  a.oS-.So.:;  lam).  et    ipsi   iu.piugit    alapam.   egUiam  ei 

«uvii    -a  jpo-^e^.a,  ..  jxaUov,    e-.Trev  av  -:•.,  -^oe^,,  iedden.s  mercedem  nntritionis  aut  poHus.  lubon- 

xa.  :to1a,.>  jxewova  o.xa..o<;^tov  aTrooo.va.,  &-u  xaxov  ter  dixeris,  qui  majorer.,  jure  e.-at  reddilnrus 

Exe..v,  .O..0U.OV  .u  <p.,   ..vepev.    H   .s  .0^  t^v  quod  illa  hdo  m..l.nu  iu  Inmu  odiderit.  Illa  aulen; 

av..,.v  TToac  v.poaopaj.o.aa-  Wye  pu  to  y^pa;,  p.-ocurrens  ad  pedes  sancto.-um:  W,^o..a»i 

ecpr;  ^uv^oAAo..;To..;oaxpucr.v-auTovyip,,.5ipiv  senectutem,   dixit    cum   multis    lacrimis.    Insum 

^    KA  .  0  oe,  dxeiv^v  ilo-M.u^,,,  xal  ...,.fjoO,.evo,,  ^>1.  ||lo  auleui  illam  nihilipondens  el  repelleus 

a7r._oa,v  Trpo;  To.;  j.apT.pa;  ■  To  upo;  tt.v  xaxtav  mtueus   ad   n.nrtyi-es  :   Vestra,  inquit,  h  malis 

.f.<ov    e^v),  ^a_paj.ovov  xa-.  t,v   xajxcvov  ^7:1  .).e:ov  prrsereranfia  efficif   uf  rohis  fornax  arrcudafur 

uu.y       ^x.._.pou.9a.    Trapa^xeual^e.  ^    01    ti  '    Ta  amplius.   IHi   vero:  Tua  mafer,   aiunt,   .»;-.r.  //6/ 

TrepL  Trjq  jxTiTpo;.  etTToy,  tvi;  crr,,,  to  ye  vuv  e/ov^  ^,7  m  pr^sentia.  Quid  enim  animi  habeamuH,  jam 

r^"^  _^0L  •_  -^{xcov  yap_  '  r.o,   tt.v  YV(it.,v  fi:.a,;  „r-c,,r«^>  ...  ..rp«;-(«.. Tyranuus  autem:  0,,/;/  .a 

''^-"•^  '''l."."-P°''  ""'P-^'"^  ^:^//'''^'-^-  ^''^  ^  ^^e'-^-  i'>q"it,  .v7  mihi  cura^?  ^  .SV  ///,/.  inquiuut.  remdi 

vo;^  Uo  av^jxo..  [.£Xo..7.ep..auTn^;  —  E(:a'^eOv  fefur  scefu.,,  rpii  injmfas  ^nanm  in  ipsam  matrem 

«Ta..   a-o..,    e-.7.ov     To^TT    auTVi   avrff.y,txa,    {.yiTpl  iuinUsti.  -  Sed  .v  pro  filio.  uu]m[.  mafer  precafa 

XeLpag  aouo.;  ^TCLgaAovTL- .-  AXX  u^rkp  ubO,  eV^,  /"„,^7,  dii  miki  i<jnosceut.  Illa  autem  oenlo.  .ta- 

|x-^iTpo<;  euUj^evT..;,  ot  5eoL  jxol  cruyYva>f.ovoaou7iv.  tim  ir.  aitnm  tollens;  Chrisie^  nni,,en,fc  inqnil  Dei 

H  oseuQu;  to  o(.f.a  u.]>ou^  oLapa^a  •  XpLSTe.  fxovo-  Fili,f(io  uieo   ne  remitfas,  ne<jue   in  hoc   secnlo 

jeve<; ' .  e-fo,  «eou  t.cc,,  toj  ^^xto  ulw  fx/i  if?^^,  j^v^te  «efy„«  /«  /-«/m™.  nje  autem  rursus  iniquus:  Lom/a, 

iv  T<j)  vuv  aLwvt  [xy)Te  iv  tc.>  {zeXXovTL.  Kai  6  Tiapa-  inquil,  uf  mdetur,  ct  mulforam  annorum  senecfus 

vo|^0(;auf)!.r  1>;  £o..xev,  £^7:^,  to  [laxpov  toG  yTipu?^  fuam  mafamt  ct  corrnpit    menfem  ;  et  ideo  tam 

xal  TToAu-^povLov  aAloa.>(riv  jol  twv  opevwv  et^pya-  /rt(v7t'  induceris  ut  nohis  male  preceris.  Ad  hiEC 

craTo,  xai.  Sta  toOto  xal  Ttpo.;  Ta?  xa6'  -^ifAwv    apa;  anus  illa  sapiens  :  Sed si  erp^,  iu<iuil,  rju.f  fe,/nini, 

ouTW?    eu)^Epw?    iiyivExOn?.    Hpo?  TaOTa  ^  ffuveTr,  sum  inops  meufis,tu  qui  ah  mcs  ,/fuifus,  quomodo 

ypau;  ex£.;v-/)-  AXV  £.:7zep  eyw,  c-f|atv,  "h  yevv/.cra-  salmm  mmtcmhulHre  e.vistimaberis?  —  Nonergo, 

^vrrx  (ppeycov  ^voeri;,  6  7:apa  TOLaurf,;  trO  yEvvirieeL;,  inquit  tyrannus,  afj  eo  qmd  decet  aberravi,  qui 

TioQev  (7(ia?  E^eLv*  Ta?    '^peva.;   u7ro).r|'ifJ-;ia-/i  ;  —  Uhi,  qux  es  eju.wmdi,  talem  intitU   in    gonas 

Ouxouv,  6  Tupayvo;  vfu,  'ou  TipoTTixovTo;  aiztnov.-  contumcUam.  Illa  autem  :  7Vi/,  inquit,  festifiror 

Xriv,  TOLauTji  ouiy)   ffoi  ttiv   e!!;   Ta;  Tzape.la.;   •jgpw  ^„0,/  /Je/,  ^„j  0;«/,/«  ns^J/ViY,  oc«/«m  ei  justum 

^Tceveyxcov.  'H  oe '  AiafxapTupofxaL  ffoi,  ariffLv,  co;  tou  UUits  judicium  non  effwjies. 
Qeou  Tov  TcavTa  |jXi7iovia  d:p0a).^6v  xal  to  evolxov 
exELvou  xpCpia  ou  OLatpeu^r). 

KB'.  OuTcoi;  auTTji;   aTioxpLvajjievri;,  at^wviia  xa-  1:32.  Cum  ea  slc  respoudissel,  mutus  evasit  sce- 

Te<Tye  Tov  fALapdv.  '0^'t  ^  xai.  {aoIl;  toi;  7rap£TTwo-..v  leratiis.  VU  laudem  autem  dixit  iis  qui  a<lerard  : 

ApdevTe;,  etTiev  ^,  ivTeuGev  ol  ouG-c-eSeC;,  ty)  exxau-  i/mf  tollantur  impU,  et  in  ardentem  fnrnacem  inji- 

Qeifr^    xajjLLv^    ^fjL^XriflviTUTav,    ^TreL    fXT^   jteLffSrjVO'  riantnr,  quoniam  contintdunt  non  parere  nostns 

ToiT;  7)p.eTepoL(;  «pLXoveLxouffL  TrpoffTavfjLaa-L.  TauTriv  Jussis.  Ilanc  vero,  quo-'  abjuravit  se  meam  esse 


AVCTORE 
MKTAPHHASTK 


(^im  cliltin 
a  filio  alapis 

cma, 
ei  maledicit. 


Sinirti 

juhentur 

fiiiidem 

in  atiiiiiio 

rxuri, 

rei/i/t  matre 

xe  illi»  ulfro 

liiijiiiiij^iitt ; 


P.G. 

*(^l*V) 

P.G. 

^mt  in  P.  G. 

P.  G.  ' 


Lvufi.1,  (pno-Lv,  Tj  fATiV*  "T^  K°P''^P'-'*^  ^ '^"'^"T'^ 'P''^^''  martyriwi,   et   neque   morte  neque   ulla   re  alia 

-uvaTToOaverTSaL  Aal  fiTjTe  i-avaTti) *  fjir-e  tlvl  aXXtj)  we  itnquam  ab  his  ease  sejtutgrndam.  Tyrannus 

firiOETTOTe  TauTTi;  0Las£U'/flT,vaL.  '0  oe  TJpawo;,  t6  vero.  bona^  terra;  malum  t?''i"i''"  prtetei 

TTj;  ayaOfii;  y-^i;  7rovT,pov  ^x  to'j  Tiapaod^ou  ^  {3).a-  clatiouem :  IIsc  res,  inquit,  twn  est  miht 


venantium  : 


«  fifiuiv  4.  —  T  (peeYYOfAEvTjv  3.  —  *  Aiwc  jihirlma  desutit   in  cod.  %  iisfjw  ad  U  TauTr.c  Eppuato  Oi-  22  fjrfr.^  -    «  om.  I.  — 

»0  poeXXupdv  I.  —  n  xal  orfrf.  4. 

KA'21.—  ^  ita  l ;  i,\iA'^  religui  et  P.  G.  -  -  ita   1 ;  TrapMXEua^et   »-ffij«' rf-?*  ^- -  '  "^'1"  *- "  ^  ((*■  "=•  T-) '•  T-  H-  '■ 
KB'  22.    -  »  3=  ndrf.  3.  9.  —  =  ('.A.  eT.)  eT.  'A.  1.  —  ^  om.  7.  -  *  om.  1.  —  "*  (ex  t.  tt.)  o»..  4.  -  «  bAv  ai/c/.  1.  —  '  /linc 

aliquaiituni  deeat  in  cod.  6. 


504  PASSIO  SECUNDA  SS.  ACtNDYNI  ET  SOG. 

AucTonE      <j-(jy  ayiiiva  o-.eveYJcstv,  xai  oux  aavixai;  ^v  tvi  izx-fioi  mnantium :  sed  tanqnam  pusserem  auiimiut  uo-  D 

(TArHBASTE  (juVA7,'i07(Vat  Twv  ^T.psyovTWv  ^,  «Xa'   tlx;   ttsojOCov  stram  fx  eoU-herasti.Et  niiiir,  Domine,  ronfirma 

TTiv  •|''j-/->iv  "'■(ij.uiv  ^x  TauTY,!;^  ippijjw '",    Kal  viiv,  nostros  animos,  ut possimus  adversns  hunc  iqnein 

Mfi7zo-:a^  veupwTOv  Tif/wv  tx  opovT,fJiaTa,  to-j  5uv/i-  «os  fortiter  ge.rere.  Nohis  quoque  adsis  in  iempore 

OT.vai.  vsvvatox;  Tou  7Ta|DdvTo;  xaTaToXfAT.Ta-.   Tcjpo^.  excessus  ex  hoc  nhjecto  corpore,  ci  defemh  nostras 

'  dfpgf  i»      I^^^-P^-^V^'-  ^s  %Lv  xal  iv  Toj  xa-.poj  tt,;  ^x  tojoe*  animas.Te rnim  freti ei  fuu  riitufe,hanc  flammain 

l'.G.        tou  TaTreivou  trwfiaTO^  ex5T,[Jiia?,  xal  TiptS^STiT'.  tuv  ingredimiir. 
l)[jLeT£pwv  'J>jywv,  lo'.  yap  xai  r/;   Tji   3'jvaf/e'.  ^ap- 
pT,TavT£?,  TT,;  (p).oycn;  ^7:L6a'\ot/£v. 

Kl".  Twv   oiv  CTTpaT-.QTwv  ^yyui;   -ou  Tiepi    t6         23.  Cum  itaquc  fuis-sent  niilites  prope  os  forna-    «ure    { 

TTji;  xafji''vou  TToijia  yevofi.Evwv  xai  TTiV  avuTroLsrov  *  cis  et  intolerabilcm  ejus  ardorcm  non  possent      'otiores 

auxriii  ^y.TTJpwo-f.v  aTsye'.v   ou  SijvafjLEvwv,   oi   ayto!.  sustincre,  sancti  qui  eos  viderant  terrilos  :  Quid  "'^  Chrisium 

Tie^pixoTa?    ioovTs;   ajToiJi;  ^  *  Ti  eTr/.xaT»;  outw.;,  sirstafis,  ilicchani,  quod  Jussi  esUs  non  facien-     '^'""■'''''"'^. 

eXeyoVjTo  xeXejdOev  [jlt,  -OLoiJvTe^;  E^  t6  6fj.doou),ov  tes? Sihir,  quiest  conservus  et  est  ad  tempus  iqnis 

■zouxfi  xal  7:pdaT(a!.pov  Tiup  oijtw  ^poSepov  Ufjiw  eooie,  vohis   visus  est  tam  ferriUUs:  ignem  illum  (/e~ 

To  aTe),£urr,Tov    ^xeCvo   T7^<;   yeevvT,i;   xal  xTTexTov  henns,  (jni  nunquam  cessahH  et  vere  into- 

a).T,fl(L;  Tito;  U7:oiT£Te;  01  oe'  Kat  ~w^  av  y£vo'.TO  lerahilis    est,    qui   feretts  ?  —   Et  quo- 

Tifji-rv,  ei-n:ov,Tiv  uf/Er?  XeyeTs  xd).a(ri.v  ex(f.uyerv;  —  Ei  modo,  dixerunt  [Wl, jxft^ferimns  effugere,  quod  ms 

fjiT,  r>iV   Twv  *  E''o(i)A(i)v  otpvTiOevTe;    5pT,(rxeiav,   ol  dicitis,  suppHrium? —  Nisi,  ahttegato  culiu  idolo- 

ay.oi  ettT,T3(v,  XpLCTw,  tw  aAT,OeL*  0£to,  tuv  aXTjOs^-a  rum,  dixerunt  sancti,  Christo  vero  Deo  vere  credi- 

j:LTTeuT6T£,  oux  Sv  ouvaTo».  yevcaOE  Ta?  xoAaa-Et^  deritis,  non  poteritis  illa  effugere  siipplicia. Adhiec 

ixELva;  oLa-iuyew.  IIpo;  TauTa  ol  TTpaTLtoTaL  ■  "Ote  milites  :  Quando,  dixerunt,  regis  jnssui  sermenies, 

TTJ  Tou  [jaT-.Xew?,  e!pT,Tav,  'J-T;p£TO'jf^£vo',  7T:poTTa;e',  vohis  inferehamus  suppUria,  rontmnisrehamus  et 

ta^  Ttfj.wpiai;  uf^tv    ^7TT,yofj.ev,    evTpofxoi  Ttve;  xal  timore  affriehamur,  ut  qui  expectaremus  nos  aU-  '*• 

7rep'.0£eri;  T,[J.ev,  w;  tl  -v.^jfjHj.i  yjxlir.by  =xo£ydtj.e-  quid  grare   esse  passuros.  Niinc  autem,  trsiram 

vof  vuvl  0£,  oLoaTxaX-la;  xal  Trapa-.vETsw;  rr,;  7:ap'  coHsecuti  doctrinant  et  admonitiouem,  sumus  tran- 

u|A(I>va7:o).auTavT£;,  ya),Tiv',0L  xaT£Trr,fA£VTa(;t}/'j/_a;,  quiUis  animis,  aUquam  spem  salutis,  nt  par  est, 

^KLoa  TLva  TWTT|p'!a;  w?  e^^xo?  avafA£vovT£;.  'X]xz\<i  expeciantes.Sed  vos,  cum  in  nos  fereritis  qna;  npor- 

oeaXXa,  TtofriTavTe;  ei;  Tif/a;  o^ra  oe-:^  xal  r,  tiltt^  iet  et  rult  cestra  fides,  ad  Ucgem  ^ternnm  addu- 

Ufxwv  [iojXETa',,  Tw   aCwvLw   T^poTaysTe  |3aTLXE':^*  ciie.  Hiinc   enim,   in  quem  cadit  interittis,  jam 

Tov  yap  tiOapTov  t.ot,  toutov  eSoeXuiafAeOa.  Eutppo-  sumus  ahominaU.Propiev  liaec  martyres  repleti 

CTUvTi;   ol  [xapTupe?    iiz'.    touto'.;  '  UT:o;:AT,Tfj£vT£?  •  la:titia :  /)o/»////(m,  dixcrunt,  ««a  roce  ^a(//V(;'»N/.s, 

AivETWfxev  Tuu'^(6vcdf;,  eL7:ov,  tov  KupLov,  ot'.  ciya-  quoniam   honus ;  et  suavior   evadat  ei  nosira 

U(i^^  xal  T.ouvOe':^,  tout^  fxaXXov  ^  ti  aL-veTt?,  T(Ji  (audutio,qui  aidificat  aiiimas  eorum  (jui  ad  /psuin 

oixooofxoiivTL  Ta?  tj>u-/a;  twv  auTt^  -it^iTTe'.  T^poTEpyo-  fde  ttccednnt,  atque  gaudio  propter  eorum  salii- 


pr^ 
a;LOv  TT,;  tt,;  ctyaOdrf.To;,  toC;   T:poAa6'o'JTi  tou  '^ 
ocGXottdpo'.;  TuvaptGfAWV. 

KA'.  Oi.  Toivuv  TTpaTLtoTa-.,  xaOaTTep  oVXw  T'.v'.  Ttjj         ^2A:  Militcs  CFgo,  veluti  quibusdam  armis  inex-        aonoa 

*  rodd.        TTavTL  dy_£',pwT{j),  TTJ  T:5payio'.  Xp'.TTO'j  T'ipa;afji£vo'.'",  pugnabilibus,  Christi  muniti  signaculo,  simul  cum        habent 
^pa£a[i.£voi.    TuvaiJLa  To:;  &Yio'.;  Ax'.vSuvw,  riT^vaTiw  xai  Aveu-  sanctis  Aeindyno,  Pet^asio  et  Anempodisto  forna-     Martiinu 

TTOfitTTw  rr,v  xafjL'.vov  u7:Ei.TT,Xyov,  (jxTw  7:po<;  tol;  ccni  mgressi  sunt,  cum  essent  numero  viginti  et     ,    ^.^„^^.,p 

eixQTt  Tov  ap',0fA6v  ovTe;,  fjiT,o£  auTT,;  (Z7:oXefiOeiTT,;  octo,  nc  ipsa  quideni  tyranni  niatre  relicta,  sed 

TTj;  '  Tou  Tupdvvou   fjLT,Tp6;,  dXXa  xat  a'JTTi;  afjta  cum  eis  simulingressa.  Chorus  autem  angelormn 

C  ffuverreiTeXOouTT,;  ^.  Xopo;  ^  oe  dyyeXuv   Tcept  r>,v  circa  fornacem  sanctos  videbatur  excipicns,  et  F 

xdfj.tvov    ^wpdTo,    Tou;    iyiou;    u7:oo£ydfj:Evo;    xat  cum  eis  hynuium  canens.  Martyres  autem  cmn 

'jfAvov  Tuv  cfJTot;  dvafteXT^wv.  Ot  fj-dpTupe;  fA^vTot  sacras  animas  apnd  Deum  pcr  igneni  deposuis- 

Tct;  lepa;  -J^uya;  Tto  0e(I)    oLa   Trupo;  T^apaOifjievot  sent  secundo  die  Novembris,  locum  repleverunt 

xaToc  r>iv  oeuTepav   toO    KoEfxgpiou  [at,v6;,  ejwoia;  odore  ineffabili,  adco  ut  qui  illic  aderant  chri- 

dppTiTou  t6v  Td7:ov    £7:XT,pwTav  *.    w;  to'j;    EX£tT£  stiani,  quae  dici  non  potest,  voluptatem  senserint 

7:apdvTa;  ^  ypiTTtavou;  hS^^T,;  a-^TdeTOa'.  XEyOT.vat  et  eum  laudarint  qui  reipsa  implet  quse   dicU 

^  •  coitd.        [ATi  ouva[aevT|;  *,  a^/jstv  ^  Te  tov  £py(.)  Ta  Toii  .Seiou  divinus  David  et  in  sanclis  ?uis  se  ostendit  mira- 

8u^.ajievo<:.     ilau'^0  7:X/,poavTa  xal  ^aj^uaTTOv  ^v  "  toI:;  &yiot;  bilem.  Qnorum  sacne  et  pretiosse  reliquia?  dcpo- 

'  (ieest  iu      «^"^i^  oeixvuftevov.  'i>v  Ta  Upi  xat  Tifita  Xet^jjava  ^v  sitfe  smit  in  loco  qui  dicitur  Irenessus;  ex  quibus 

P.  G.        tI  eipTifAevT.  EtpTjVTiTT^  xaTeTeOr,,  tioXXtiv  ott,v  tt^v  p  |  u  r  i  m  a  manat  gratia  ad  eos  qui  accedunt :  ad 

*  TtT,YiC'.vTai  X^P^^  '^^*;  j:pOT'.ouTt  7rT,yd^ovTa*.  d^  '  od^av  tou  ^  gloriam  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quem  tlecet 

I'.a.        KupLou  ^[^wvJ!t,tou  XptTTO-j,  w  T^pETTet  ^  [^eyaXw-  niajestas  et  laudatio  cum  ejus  pnncipio  carcnte 

Tuvr,  "*  xal  aivETL;  tuv  tIJ)  dvdpyij  auTcj  llaTpl  xal  Patre  et  vivifico  Spiritu,  nunc  et  in  secula  secu- 

*  xai  ati       'V  Cwo~OL(j  llveufAaTt,  vjv*  xat  £':;  to'j;  a'.wva;  Ttov      lorum.  Amen. 
ttdd.P.  o.      atwvwv.  'AfjiT.v. 

*>  ^TifieuTuiv  1.  —  0  (£x  T.)  0H1.4.  —  ^"  hinc coiitiiiiiattir  cod.^i. 

KP'  23.  —  >  i-^jTTOtfcaTov  1.  —  3  (iS.  3u.)  au.  10.  4.  ^  3  o„,_  4.  _  *  iXii6iv»^J  i.  —  ■■  or,  7.  —  «  (jrp.  p.)  ,3.  ■Kpoaiyi-cs.  l. 
—  ^  (Oi  [X.  £.T.)'E7tiT.  ol  (*.  1.  —  »  xal  euQui;  a<7rf.  1.  —  »  itjiiov  1  ;  ^[jiuiv  4.  5.  —  '«  iia  3.  4.  5 :  re/i-fui  rt  V.G.  irtJ-.Cf'.  — 
"  hiiic  contiDuatur  cod.a.  -  '^ohi.  1. 

KA'  ^.  —  1  TtavoXSiai;  add.  1.  —  ^  avv£iff£).Oo>ScrTj?  5  et  1,  gt(i  addit  a'jv  TtpoOvjjiia.  —^  hiitc  u.^i{ue  ad  suwSfac  aliqita 
destint  iii  rod.G.  —  *  xa"i  Seiii;  iY«XXii9eu)C  £-XT,ffav  add.  I.  —  ^*  (e.  Tt.)  t:.  =.  1,7.  —  ^  aivEite  4.  —  "  st;  oo'^av  IlaTpoc  xs'. 
llou  xai  nvEU[j.aToc  kyio-j^  i^  TtpeTtei  raaa  Sd;a  etc.  7.  —  »  oifl.  4.  —  '  irasa  add.  1,  u.  —  ">  Tcidx  o-i^a,  [AEi-a^t"''^''^  ^-  ^^^ 
[leYsXoTtp^iteia  vuv  elc.  1. 


51)5 
A 

OFFICIUM   GRyECUM 

SANCTORUM    MARTYRUM 

ACINDYNI,    PEGASII,    ANEMPODISTI, 

APHTHONIl  ET  ELPIDIPHORI. 

Ex  Memeo  ms.  celeberrim  monastern  Cn/ptoferralensis 

exaralo  secnlo  XIL 

Actis  sanctorum  marUjrum  Acindym,  Pegasii,  Anompodi.ti.  Aphthonii  ut<iue  Elpidiphori  ar^ecum 

cMc^  Eccles^^  fiUos  eorum  memoria  cekbretur.  Anno  1880,  ,juum  ad  sanrtLn  ActJ colLnZ 
ItaU.urhes  ac  monasterMahamu.,  U>  rcleherrnno  ,nonasterio  Cr.pt^  Ferrat^,  apud  antiuZ 
Tusculrun,  e..mo  kospUaUtat,s  officio  recepti  fuiurus  a  monachis  BasilLis  ihidem  '^Lo  rUuZ- 
tibusQuonun  ahbas,  Josepkus  Cozza-Luzzi,  vir  doctissimus,  una  cu.n  dortissimo  ejusden,  ,nonusterii 
h,U,ohec^  pr^fecto,  Antomo  Bocchi,  Utte,-arios  thesauros  nobis  aperue,'unt.  Eor,an  pretiosissima 
cmeUa  znsp,c,entes,  ac  n,ena^a  percolventes,  invenimus  quod  quxrcbanius,  Offici,m  sciliret  ,nart,n-um 
g  nost,-orum,  Hoc  ipsum,  manu  nostra  descriptum,  hoc  loco  edimus 

Officium  sanct.or,mi  mart,)rum  Acindyni  cum  sociis  ,-epe,-imus,  si,^e  interp;nu  sicr  per  pa,-tes  in  ^ 
plu,;b,is  codmljus  Edend,cm  J,ulica,umus  amplissimum  illud  rpcod  continctnr  rodice  mcnbrLo  folio 
mworesecd,.  Xn,s,or,ato  A.  «.  XIIL  Qua:'A.oXo.&ia  (sive  Ordo  divini  officii  celobrandi)  exhibet  san- 
ctonwi  martyr,im  Officium  ex  d,iobus  iisque  di,^c,-sis  composit,un,  alferna,dihus  d,wr,nn  ,-anon,im  odh 
bmguU  canones  suam  prxferunt  acrostichida,  umle  facdi  uietkodo  distin<j,mntu,:  P,-io,-is  ac-ostichis 
estha:c:T<iK<j^KhT:i'.^  [xe  [.»pT..p<ov  xXtiO^j;  'jkitze,  alterius :  AxivSi>vw  ,xeX7iu,\e  a,v  tok  auvaOXou  Prioris 
auctorem  Bartholo,nxus  Cutlumusianus  in  Menxo  Novembris  (1)  dicit  Tlieopfuinem.  AU,;'ius  aurfor 
nomen  suum  reUq,iit  in  acrostichide-zC^'.  «EOTox-t^v,  una  oniissa  littera,  K»i[1£vto-.  riemeidem  puto  slu- 
diten  hi/,nno(/rapkum.  ' 

Vnum  canticum,  Ao'5«v  scilicet  qua,  mcipit  S^n^Hpov  r,  u£v.aoY,i(,  Ba,ikoloma^us  Anfoni»  adscribit. 
Auctores  horum  canticorum  ignorare  fassus  .s«m  in  Commentario  (2),  quia  soh,  Ba,-tholomxi  a,tct,j- 
rit.ate  sia,'e  non  audeo,  ct  aUunde  ut  ,-equirere,n  neque  per  tcnpus  Ucuif  neque  per  Ubi-os;  de  solo 
Ciemente,  cujus  nominis  littc-x  Weoidxia  iucipiunt,  dubitare  nequeo.  Ki-at  enhn  moa  Studitis  receptus 
nomen  suum  0eoToxioi<  inserendi.  Quamquam  ingenue  fateor,  fieri  potuisse  ut  aUus  auctor  studifa;  Cle- 
menfis  ©eoTdxia  suo  ojjeri  insere,-et. 

Utrumque  canonejn  e  quo  supradictum  Officium  coaluit,  diversis  characte,-ibus  imprimendum  cu,-a- 
vinms;  et  acrostickidas  prxfiximus.  Debet  autem  notari  acrosHchida  prioris  non  fantum  initialihus 
litteris  eanticorum,  sed  etiam  (■hoxoy.i(ov  coalesce,-e,  posterio,;s  acrostichida  extra  0£ordy.i4  cu,;-e,-e,  qumn 
hsc  sua  utantur  acrostichide  propria  K(A)T)|jiEvioc;  prceterea  deesse  unaiu  alferainiu-  litfera,n  in  Jiujus 
canonis  acrostichide. 

Tota  Officii  quod  edimus  series  ad  amiissim  ,-espondet  seriei  codicis  Crijptoferrafensis  A.  a.  XIII. 
Cujus  textum  comparavimus  cum  codice  A.  «.  ///.  Sicidji  unius  lectionem  ledioni  alterius  pr^ferinius, 
id  a  nohis  notatmn  invenies,  notatasqiie  varia,ites  lectiones  cx  editione  Veneta  p,;oris  canonis.  —  Cia- 
ritatis  causa  omnes  strophas  canficoriun  et  ,-eliqua  nunieris  distinxinius,  qiio  facHius  pateat  quid  in 
singulis  codidhus  adsit  desitque.  —  Sunt  auiem  codices  sequentes :  ^ 

1.  Codex  membraneus,  fol.  min.,  seruli  XII,  signatus  A.  «.  XIIl. 

2.  Codex  memh-aneus,  fol.  min.,  secdi  XII  (anni  1114)  scriptus   a    Nilo  II,  abbate   Nicolao. 

Signatus  A.  «.  ///. 

3.  Codex  me,nbraneus,  fol.  min.,  secdi  XIL  Signaius  A.  a.  XIX. 

4.  Codex  membraneus,  fol.  min.,  secidi  XII,  qui  fuit  mouasterii  S.  KUx  de  (,'arhone  in  Calabria. 

5.  Codex  membraneiis,  fol.  min.,  seculi  XIII.  Signatus  A.  a.  XXXII. 

En  denique  quasnam  parfes   Offirii  quisque  ex  his  codicibus  confineat : 

A  num.  1-103,  codex  A.  «.  XIII. 

A  num.  4-9,  a  16-22,  a  28-31,  a  39-45,  a  51-55,  a  01-04,  a  73-78,  a  83-87,  a  93-90,  lOi,  105  : 

codex  A,  a.  ///. 
A  num.  20  versu  ^'•-num.  22,  a  28-31,  a  41-45,  a  51-55,  a  01-64,  a   75-78,  a  83-87,  a  93-96: 

codex.  A.  a.  XIX. 
A  num.  2-11 :  codex  Elis  de  Carbone. 
In  codice  A.  a.  XXXII  habetur  pa,-s  maxima  toti,is  Wxoloufiitx^  cim  s,jnaxar,o,  in  quo  summatim 

Acta  ,-eferuntur,  tempttsque  inartyrii  ad  Constantini  Magui  xlatem   ,-efertur.  Ilahetur 

etiam  Canon  integer  Tai?  ffai.;  h-zatii,  etc.  cum  reliquis  eo  spectantibus.  Deest  K«6i(r(xa  39, 

sed  habetur  KovSamov  70,  et  aftrru,n  hoc  T4v  ev  r.iXiyn. 


(1)  Venetiis  IS-ta.  -  (2)  Num.  48.  ,  ,w.,..^.rT.w 

Nove^nbris  Tomus  L  «^  OFKICIUM 


506 


OFFICIUM  GR^CUM  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 


D 


Mirivi     NoefAfipiu     j3'. 


Mensis  Novembris  die  U«. 


Twv     iytuv      i^apTilpwv     'AxtvSuvou,      nTiyao-iou,  Sanctorum   martyrum    Agindyni.  Pegasii 
'Avefi-nooiaTou,    'Ayfloviou    xai    'EX7:'.o'.udpou.  Anempodisti,  Aphthonii  et  Elpidiphori. 


AKOAOreiA. 


Sxtj^ripa.  'H^oi;  a',  Tipoi;  Tojv  oiipaviwv  TayfjLaTa, 

a'  Tolk;  euaefiew  (rrpaTiWTa? 

ocveuoTi[jii^!T(i)fjiev, 

Tou?  Tov  Xpt.aT6v  ir^  Ttiorei. 
xaTaYye0.avTa^  viaTiV 
'AxLvSuvov  Tov  [Jieyav, 

n7iYa(ji.ov, 
TOV  TWiyiil^ovTa  *  X*?^^  ^^^ 
xal  Avefji7:o'5i.a'Tov,  5erov  UTtaTTTLffTTiv, 
w;  7tpe<T6euovTa5  a-wQ7|va'.  THJia^. 

P'  AeijTe,  tpiXeopToi  TtavTe?, 

D  Tou?  aOXT|Ta?  Tou  Xpic-rou 

xal  vtXTiTa?  TTJ?  TrXavT^^ 

^v  0)0^^!;  aaLy/,T0!.5 
TtfJLT,cTWjjLev  a^iw;  * 

ouTot  yap 
^v  Tw  iTTaBi(j>  xaTT^oyuvav 
Tou  Suo-a-eSou;  pacnXew;  Ta;  SoXepa? 
^vGujjLT^ffei.?,  ^xvLxwvTe?  auTfiv. 

Y  'IVep  Xpi.(TTOu  Taq  paaavou<; 

iYxapTepT^a-avTe<;, 

ol  TTiv  uveiav  TraTW 

-     -C'  '       .    - 
TOL?  a(;iwi;  atTouo-tv 

dtpSdvwf;  ■iiaoaTydvTe?, 

Tou?  TitoTe:  ^epuw? 

ixTeXoUVTa?  TT^V  [JlVT|p,T^V  UfJlWV 

TTJ   TOU  XptO-TOU  CTUVepyeLtf  £V  TCEI.paafjLoC? 

exXuTpouvTeq  y.r\  iXXetTieTe. 
"AXXa,  'H^o;  3',  TrpcK;  'Q<;  yev va Tov. 

S'  Ti  7ievTapt.0p.ov  cuTTTiiJLa  " 

Twv  [jiapTupwv  tJ[jivTiaw[iev, 
Tov  aotpov  Axivouvov  xal  nTivaai.ov, 
p  'EX-in.ot.ffldpov,  'A(p9o'vLOv 

xal  Tov  'Ave[ji7ido'.aTOV, 
Tou^  Yevva'!ou5  aflXTiTa^ 
xal  3ep[jL0u(;  txvTLXTiTCTOpai;, 
TOU(;  TTTiYa^ovTa; 
avE[JL7rdSLaT0v  5^apLv 

xai.  ^XTTLOOi; 
a^Qoviav  axivoijvw? 
TOLs;  euffeSiat  -KCLpiyoyia^  *. 

*  e'  Oii  Xtjjioi;,  ouSe  xtvSuvoi;, 

ou  t^wTi,  ou5'e  3dvaT0i;, 
oii  XeSi^Twv  PpaT[j.aTa,  ou  jr\^  ya<j^a.-:a, 
ouofe  ^T^pLWv  Ta  ordfjLaTa 

^wp-^aaL  SeSuvTivTat 
TT)(;  atYaTtT,;  tou  XptaTOU 
TTjv  U[jLWv  xapTEpdtpoova  * 
YEvvatdTTiTa " 
Ttpo?  auTov  Y^p  cf.7:auaTWi; 

^voptiivTei; 
xai  auTOV  pidvov  TtoQouvTSi;, 
TOU(;  outr[i£ver(;  iTpo-waaaOe. 


ORDO    DIVINI  OFFICII. 

Versus.  Tonus  IJuxla  moduJum  :  Tiov  oipotvfwv 
TaYfJ^^"^**  (Ccelcstium  agmina). 

1.  Pios  milites 
laudibus  extoUamus, 
qui  Christum  fide 
annunliaveruQt  omnibus  : 
Acindynum  magnum, 
Pegasium, 

scaturientem  graliam  semper. 

et  Anempodislum,  divinum  bellatorem. 

ut  qui  precibus  agant  pro  nobis  ut  salvemur. 

2.  Adeste,  amantes  hujus  festi  omnes, 
athletas  Chrisli 

ac  victores  erroris 

odis  haud  silentibus 

honoremus  digne: 

ipsi  enim 

in  stadio  confuderunt 

impii  regis  dolosas 

cogitationes,  devincentes  ipsum. 

3.  Qui  pro  Christo  tormenta 
cum  patientia  tolerastis, 
qui  sanitatem  omnibus 
digne  petenlibus 
ubertim  procurastis, 

nos  cum  fide  ardenter 
celebrantes  memoriam  vestri, 
Christo  cooperante,  in  tentationibus 
liberate  et  ne  relinquite. 

Alii   versMS.    Tonus  4,  jttxta    modulum  :    '0; 
YEvvawv  (Quam  generosum). 

4.  Quinarium  consorlium 
martyrum  cantemus, 

sapientem  Acindynum  et  Pegasium, 

Elpidiphorum,  Aphlhonium 

atque  Anempodistum, 

generosos  athletas 

et  calidos  defensores, 

scaturientes 

haud  impeditam  gratiam 

et  spei 

ubertatem  absque  periculo 

piis  elargientes. 

5.  Non  fames,  non  periculum, 
non  vita,  neque  mors, 

non  lebetum  ardores,  non  terrse  hiatus, 

neque  ferarum  ora 

separare  potuerunt 

a  caritate  Christi 

vestram  patienlis  animi 

generositatem  : 

in  ipsum  enim  incessanter 

aspicientes 

et  ipsum  solum  diligentes, 

hostes  in  fugam  vertistis, 


^  ita  videtur  tegetidum ;  in  codice  nostni  ^iXlU  7Tr,Yiaovxa.  —    -  in  edil.  Veneta  Metiai  tnIvc!iY[A«.  —  '  »'«  '"  *'''■ 
Fenef.;  Tiapij^ouffiv  ^aXIII;    TTap^-yovTCn  Salll.  —   *  ed.  xopTEpdtppovEc 

01 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


A 


B 


C 


xal  ^djTOi;  ^fxtfopoujjievot 

xal  I^ti)T,v  atwvtov  xXT|ptJcraij.evoi 

Tou?  ti^  '  uiJia?  xaTatpeuyovTa? 

xivSuvwv  XuTpwtraaGe 

xat  OEO-jjLwv  xal  ^uXaxTJ^ 

Ty\ii  iv  T6Tt(p  xaxtJtreci)?  *• 

T^  ^edtppovt 
TTpi;  0e6v  7rappTi(7t(f 

xe^prjjjLevot 

xal  ffupiTraOeiav  SewvuvTE? 
T71V  ctXT^Qwi;  ;;(p(,(jTO|xtp.vi70v, 

STtXTipa  H^pa.  ^Hyoi  S',  Trpo^  "E  ou  x  a;  (77,  pte  C 

^  IIoAuTrXoxa  Pctffava 

xal  7i:o)»ut)5uvov  xaxtocriv 
xal  ^povii^oudav  xaQetp^tv 

Tci;p6<;  TE  xaToyXe^tv, 

ixToptTiv  Te  ^t'^OUi;j 
fjtapTupei;  yevvatotj 
tzvopttOTaTOJ  \oyi<ju.M 
xal  ^(i)p.aXa£tj)  o^vtui;  ^poviifjtaTi 
ijjLOU  xa9u7T:op.eivavTe?, 
TTjv  5t'  afwvo?  avotTiaua-iv 
xai  Tpu^Y^v  TYjv  aSaTiavov 

EuxXeux;  aTretXrjtpaTe. 

Ti  AxivSuvoVj  aytoij 

T(jv  ^v  T(^  Pl({)  axavoaXtiJv  ue 

StaatJffaTS,  oeoptai  * 
ufxa?  yap  TrpoSdXXopiat 
TTpo?  Xpicrrov  p.e!TLTa?, 
Tiv  ayaQoSoTTiV 
xat  Tat?  SeT^aeatv  Ufxoiv 
otaa'(i)Q'/ivat  pXdBrii  Tou  o^xeco? 
xat  Tzd^n^t;  Tiepta-TatrEtoi; 
xaOtxeTEuo-aTE,  Evoo^ot, 
'Iiritrouv  t6v  {piXavSpiairov, 
Tov  ^  Ufxai;  cTTetfavwaavTa 
xal  atijTT^,pa  Ttjv  ipuywv  ripKJv. 

y  0  [jteyai;  'AxtvSuvo? 

xat  6  ^e6ccp(i)v  IlTiYaa-toi; 
xat  6  5ero?  Atp96vtOt; 
xat  'AvEpiTroSiaTOi;  * 
xal  'EXTitotyopOi;, 
avGT)  Ttijv  p.apTup(i)Vj 
&fiapTGjX(iv  lYyuT^Tat, 
T(ov  dv  avavxati; 
Ttpeafiet^  SeppiOTaTot, 
xtvouv(i)v  neptKocraTe  ^ 
xat  Tretpaa|j.(ijv  aTiaXXo^aTe  "^ 
Tou^  uptai;  '  {xaxaptJ^ovTai; 
otavotai;  eu&uTTjTt. 

"AXXo.  'H;^0(;  TiX^ayioi;]  o',  Tipo?  "Oate    TioTep. 

MctpTUpet;  3etot, 
ffTetpTjciopoL  [jieYaX(ovufj.ot, 
TT,v  i©6ov6v  jAOL  yaptv  xoi.  tivepiTioSiffTOv 
TTTiya^eTe  TrXouaid)^;,  ^etoti;  iXTTt-riv 
';(eLpay(i)YouvTe(;  piE  Tcpoi;  TptSou?  ^wr^^ ' 
^ucraffQe  pte  pXafiTi^ 
xai.  Sutr^epeta^  TiaJT^?, 
xai  axLvSuvu)!;  Trpoi;  yaXT^vov 
StoSL^aa-OTE  oppiQV  xri<i  crWTTiptai;, 


507 


0  V. 


6.  Qui  deliciis  perfruimini 
et  lace  saluraminl 

ac  viUe  «!ie,n^  adepti  eslis  here<litatem. 
ad  vos  confugientes 
periculis  liberate 
et  vinculis  etcarcere 
in  loco  cladium  : 
divina  cogitante 
ad  Deum  libertate 
usi 

et  commiserationemmonstrantes 
vere  Ghrisli  imitatricem. 

Versusolii.  Touus  4,  juxtu  »Jorfi(/(OH;  "EStoxa« 
inifi.Ewv  (Dedisti  signum). 

7.   Multiplicia  tormenta 

ac  dolorosissimum  crucialum. 

et  diuturnam  coarctationeni, 

ignisque  exuslionem, 

ictumque  gladii, 

martyres  generosi, 

virili  animo 

ac  rohuslissima  revera  mente 

simul  una  sustinuistis,  " 

et  per  ;Eternitateni  reijuieni 

ac  delicias  immortales 

gloriose  accepistis. 

8.  Tutum  a  periculis.  0  sancIJ, 

eorum,  qu^in  vitasuiit.  scandalorum  me 

conservate,  qu^eso ; 

voB  enimmilii  priemitto 

ad  Ghristum  mediatores, 

bonorum  donatorem ; 

ac  precibus  vestris 

ut  servemur  a  pernicie  sei-pentts 

et  omni  casu  adverso 

suppliciterexorate,  gloriosi, 

Jesum,  hominum  amantem, 

qui  vos  coronavit 

et  servator  est  ariimarum  nostrarum. 

9.   Magnus  Acindynus 

ac  Deo  intentus  Pegasius 

etdivinus  Aphthonius 

et  Anempodistus 

et  Elpidiphorus, 

flores  martyrum.  F 

peccatonim  fidejussores, 

eorum  qui  in  necessitatibus  versantur 

deprecatores  ardentissJmi, 

e  periculis  undique  servate. 

eta  tentationibus  liberate 

eos  qui  vos  bealos  prfedicant 

cum  mentis  rectitudine. 

Alittd.  ToHuit  ohlifjuun  1,  juxta  tmdulum.-^Ovit 
TTfliTEp  {Sancte  pater). 

10.    Martyres  divini, 

sertis  redimiti,  magno  nomine  insignes, 
uberrimam  mihi  gratiam.  nec  impeditam, 
scaturile  copiose,  divinis  spehus 
manuducentes  me  in  semitas  vit^. 
Servate  me  a  noxa 
et  ab  omni  molestia, 
et  absque  periculo  ad  tranquilJum 
transportate  littus  salutis. 


KX  uss. 


■  ed.  TrpAc.  -  «(t.  £v.  t.  x.)  ed.  TravTo(a<  xax(i«tDi.  -  =  detit  in  A^XllI.  -  *  6  'A«^ti.  m  AaXIlI.  -  '  Trep.fftiiioufftv 
m   AaXIII.  —  »  iTraXJiiTTOufftv  m  laXIII.  -  ■>  ita  ed.;  «it&yc  in  AaXIir 

071(05 


508 


OFFrCrUM  GRiECaM  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 


c: 


oTTWi;  jfjivw  up.a?  |jieYa).ocpwva)i;, 

Toui;  lepou?  ijp.tjv  aywvai;,  xal  YepaCpoj 

TTlV    fAVriJJlTjV   TTaVTOTE 

0|Awv,  3eo[jiay.apLTTOi, 

TUjjiT^oX-rTai  Twv  aJtduaTOJV, 

ot  (i)v  oiowTat  TraTiv  TO  fJLgYa  eAeo?. 

"AAAa,  '^H/o?  7:).[aY'.o?]  a',  Tipo;  'U    tou   uapaodqou. 

ta'  MapTupe?  5eofjLaxapi.(iT0'., 

TuoAuEiSeri;  aixLi7|jL0J5 
oti  -oQov  Tov  evOeov 
xapTeptd?  /jve^YxaTe' 
nai  ToCi;  peifjpoi;;  tou  af[iaT0(; 
Tta^av  e!!ow).(i)v  TrXavYjV  ^xirXuvavTe? 
Te).ei.0TaTri 
5uaia  w-^O/jTs 
Tou  avaTsO.avTOi; 
i^  kyvrii;  0;O-a'.ooi; 
xal  01.'  r,ji.a? 
TraOri  UTiojj^ELvavTOf;, 
a^toOaujjiaTTO!.. 

ij3'  Xapw  7rr(YaE^£"e  aoOovov  " 

XtVOLIVOU    TldvTa?   TTlaTOlJ^ 

SiaTti^eTe,  5^101, 
i-f   ujjia?  iXTiisovTa^j 
Tou  Kupiou  Toui;  ixapTupa;. 
'EvteOOev  Tiy.ii  T'.(; 
irpoaTaTai;  ^eioui;  upia? 
^7iixa).eLTa!. 
xal  dvnXiiTCTopa?, 
a-xoTO?  (TxeSd^ovTai; 
TieLpaa-jjKJv  xal  5)iijjeo>v, 

CpWTLUTLXar? 

TcdvTOte  5£'l^!J£JtV 
xai  TTapaxXT^cEffw. 

•-Y'  Suv  'AxLVOUVtj)   'AyOdvLOV, 

'E).7tLSi^o'pov  oreppov 
xal  Tiv  ^eCov  nriYdTi.ov 
xal  Tov  'Avefj:7r6oLTTov 

Stavoia?  euGuTTiTt 
TiLaToi.  aujjitpwvw?  dveu^rijjL-Jiawjjiev  ' 
rf\i  <xkrfiBiy.i  tou^  3eL0j;  jjLapTupai;, 

axeuTi  Ta  T^jjita, 
Tou(;  oreppoui;  dodijLavTa;, 
Toui;  dppaYEii;  ^rupYOUi;  xai.  ipuajxaTa^ 

T'^*;  'ExxXriaLai;  XpiaTou. 


ut  laudem  vos  magna  voce  Q 

sacrosque  vestros  agonos,  ac  ceiebreni 

memoriain  omnibus  modis 

vestri,  o  Deo  beati. 

0  concives  incorpurearum  mentium, 

per  quos  detur  omnihus  magna  misericordia. 

Alii.  Tmus  obligmis  l,juxla  modulum  :  'iJ  toO 
7rap«8d5ou  (Cui  inexpeclati). 

U.    Martyres  Deo  beati. 
multiformes  ciuciatus 
propter  amorem  divinum 
patienter  tulistis 
eL  rivulis  sanguinis 
omnem  idolorum  errorem  eluistis  : 
perfectissima 
viclima  couspecti  futslia 
oricntis 

ex  casta  Deipava 
et  propter  nos 
dolores  passi, 
0  vos  dipne  admirandi. 

12.  Gratiam  scaturitis  uberrimam  :  " 
periculo  omnes  fideles 

servatis,  o  sancti, 

iu  vos  sperantes, 

Domini  marlyres, 

Hinc  unusquisque 

patronos  divinos  vos 

invocat 

et  susceptores, 

caliginem  dissipantes 

tentalionum  ac  vexationum, 

luciferis 

omnimode  precibus 

ac  consolalionibus. 

13.  Cum  Acindyno  Aphtlionium, 
Elpidiphorum  fortem 

et  divinum  Pegasium 

et  Anempodistum 

mentis  rectitudine 

fideles  consona  voce  bonis  verbis  laudemus  : 

veritatis  divinos  martyres, 

vasahonoredigna, 

solidos  adamantes, 

haud  fractas  turres  ac  mienia  F 

Ecclesiffi  Christi. 


'.0 


'loLoj/eXoi;.  'H^o?  a'. 

'AxTLve?  D.x^^^T.v  Twv  jJLapTupwv  a'.  7rEvTatpeYYew  U. 
Tcov  TrapOevwv  lladpLOjjLOt  " 
Toui;   yapaxT^pa;    ya^   auTuv   &pwvTei;    xaTauYa^o- 

Tait;  jAvetat^  auTwv  xoivwvouvTe?. 
Aio  su^at^  auTwv,  XpLaTe  6  tJeoi;, 

dxtvouvWi;  Tieptaw^E 
^x  Toij  iyJi^Qu  Tct^  <J>uyd?  ^fiwv, 

xat  Tar^  oeriaeatv  auTtov 
dfpOovov  TT,v  !^wriv  rifxwv  OLai-/ipTiaov, 
(I)?  TTTiYd^wv  dTrauoTWi;  Ta  iXii\  aou  Ta  TtXouffta 

dvefXTrdStoTW?  to\<;  ae  SoqdJ^ouatv'  eXTrioa?  evovTe^ 
Tati;  TrpeaSsiaLq  auTWV  SwpriaaL  [e^?  ae 

Tat?  «J^u^^aC;  -JifjLwv  t6  ii.iya.  eXtoq. 


Idiomelos.  Tonus  1. 

yuinqup  radii  eluxerunt  martyrum,  radianles 
a^quali  cum  virginihusnumero : 
nominum    enim    illorum   litteras    videntes, 

[illustramur, 
memoriis  eorum  communicantes. 
Quare  precibus  eorum.  Christe  Deus, 
absque  periculo  undique  serva 
ex  hoste  animas  nost  ras. 
et  supplicationibus  eorura 
lutam  ab  invidia  vitam  nostram  conserva, 
ut  qui   scaturias  assidue  misericordia;  tuie 

fdivitias 
<\ne  impedimenlo  le  glorificantibus  :  spera 
intercessionibus  eorum  dona  [habemus  in  te 
animis  noslris  magnam  misericordiam. 


'  codd.  iplafiaxtx. 


^Hxa 


DIES  SECUNDA  NOVEMBHIS. 


509 


B 


'.s  A?{xaTO(;  '  TOL?  xpouvoiTi 

dxtvouvax;  Z'.r{)SiB^ 

T7\V  TOU  |J.apTUp£ou  656v, 

a6Xo'^tSpe  'Axivouve  • 
58ev  xal  ^o^uv  t>iv  evQeov  Trep'.^w<rafjievo5 
Ta  Tou  ^y^Opou  eiexo-Jjai;  ,urj-^avoupy-/ijjioTa 
XpLCT^v  Tov  ©ebv  ^  7T£p:  rjpiaiv  Tipecjgeuwv, 

TOU  TwQ^vai  Ta<;  ^Jjjyii;  ^[iwv. 

'Hxo«  Tl'. 

tq-'  AeiJTe,  dyaXkiafjdi^B^a  t^  Kupicp 

ev  TTJ  p.vT,piTi  (r/|jjiepov 

TWV  xOAOUOOUV    W  OlXsOpTOt, 

AeuTS^  eu^TjjAT^Twpiev  auTou^, 
[jiU(rT!.xw(;  eyxOjjiia^ovTei;  * 

Xatpoi^,  'AxLvouve, 

^(aipoti;,  nYiYCETtej 

^a£poL?,  'AvepiTTootffTe^ 

yaipot^,  'EXTTto-.tpops^ 

'^atpot^j  'AyOdvt.e, 
ol  TTiV  TrXavTiv  Twv  etowXwv 

z(<;  ')(jxQ<i  [3u8t3-avTei;, 

Xai  XpLffTOV  TOV  Kuptov 

^V  |J.Ea-C|)  TOU  CTTaStOU 

Tpavws  x"/ipu;avTe;. 
Ato, 
7ra|jL[AaKap{,TT0t  xal  TioXuaQXot, 
(JL71  TrauoTfiTe  Trpea-6eueLv 
uirep  Twv  t|juywv  tijj.wv. 


rwv  af(Xr|Twv  Xa^iza^ 


<' 


3  -,-.. 


H  TCevTayeyYTi^ 
w?  ev  Opuf/w  quXtov 
a^tvT)  AautTLxw(; 
£?exot};e  rl^v  7rXavT|V  tou  i'/Opou* 
xat  6[jioXoYTi!javTe5  XpLorov 

^vavTtov  *  padtXewv 
aTraufTTWi;  TipeaSeuouTtv  UTiep  twv  ({^uywv  'r\u.wv, 

nX[!iY^°«]  P'- 


'■fi  S7i[i.epov  TrevTauYTi? 

TWV  [XapTUpWV  &[JlT|YUpt(;, 

Wi;  TeXaCTcpdpOi;  ao-Teowv  a-uveXeuo'.?, 

Tou;  TttcTToui;  creXaYt^ouo-a, 

■itpo?  [jiudTLxr.v  eu'i;pojuvTiv  ^xaXe-TEv  * 

(Ti^fxepov  Y^cp 
ol  Tou  voT.Tou  'HXlou  3epa7:ovTC(; 
xai,  Twv  Trepc-Lxwv  xa&atpeTaL  3oY[J.iTwv, 
TQU?  T(J)  atjflTiTw  ^Xlw  TipoaaveyovTa?^ 

Xat  TTpOTXUVOUVTas  t6  TTUp 

^yeLpaYwyriTav  Ttpoi;  euje6et.av  * 
exepaaav  os  ::X'ripeL5  '^  t6v  iQXocpopixov  auTwv  xpaTf|pa 
xal  ToiT;  OLa  XpLoTOv  ^xyuOeroLv 

afpiaotv  £6at|>av  ', 
■Jljjia?  upoTpeTid[jievoL 
Tou?  euo-e6eLa;  epaTTa?' 

AeuTe,  XeYovTe?, 
Toui;  iydvoii;  y,[jiwv  eoTta^/iTe, 
xai.  Tou?  oTeoavoui;  xal  Ta  yi^a,  Tcpo(r6Xe(|iaTe. 


ToHuit  2. 


KX    Mss. 


15.    Sanguinis  fontibus 
corjiore  tinrto, 
absquepericulo  tninsiisti 
permartyrii  viam, 
victor  certaminp.  Acindyne : 
unde  virlute  divina  pi-secinclus 
hostiF  excidisti  macliiriarum  raluicalioties, 
Christum  Deum  pro  nobisprecil.us  noclen.s. 
ut  serveatur  anim»  nostrie. 

Toiiun  s, 

lt>.   Adeste,  exultenius  Domino 
in  memoria  hodie 

victorum  alhlelarum,  o  festtjium  amaiites. 
Adeste,  benedicainus  eis, 
mystica  prteconia  cantantes: 
"  Gaude,  Acindyne, 
gaude,  Pega.si. 
gaude,  Anempodiste, 
gaude.  Elpidipliore. 
gaude,  Aphthoni, 
qui  errorem  idolorum 
in  piofundum  chaos  niersistis 
et  Chrislum  Doininum 
in  medio  stadio 
clara  voce  proclaniastis. 
Quare. 

per  omnia  beati  et  muitorum  eortaminum 
ne  cessate  intercedere  [victores, 

pro  animis  nostris.  , 

TonuH  4, 

17.  gumque  flammis  luoens  athletarum  lampas 
ut  in  querceto  arborum 

securis.  secundum  David, 

exscidit  errorem  iniiniei : 

et  confessi  Chiislum 

coram  legibus 

a-^isidue  intercedunt  pro  aniniis  nostris. 

Tonua  obliquua  3. 

18.  Hodie  quinque  fulgens  radiia 
martyrum  consoitiuni, 

ut  splendidus  .istmrum  coinijrsus 

Rdeles  Irradians, 

ad  mysticani  hetitiara  vocavit: 

hodie  enim 

intellectuaii.s  Solis  ministri 

et  persicorum  destructores  dogmatum 

sensibili  soH  contidentes 

et  adorantes  ignem 

nianuduxerunt  ad  pietatcm, 

miscueruntque  pleni  cei-taminum    ipsorum 

et  propter  Cliiistum  effusis  [cratepem 

sanguinibus  tinxcrunt, 

nos  exhortantes 

pietates  amatores, 

dicentes : '  Adesle. 

certaminum  nostrorum  festa  agite, 

et  corona-s  et  munera  aspicite 


'  ed.  atfj.ai:a)v.  —  -  ed.  Xpiffxto  toi  (^etu.  —  ^  ita  in  ed.;  cod.  T^v-.xfif^oz.  —  *  ivavrtwv  in  Salll.  ~  "*  npoaoyOiiaavTas 
>■«  ^iXlIL  —  0  cod.  T:>iipi)C.  —  ^  ^alll  Eore-fEv. 

'0  vap 


510 


OFFICIUM  GR^GUM  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 


BX   USS. 


'0  vap  UTrofietva?  e£?  TeXog  ouTOi;  auGTio-eTai, 

XptoTO?  71  ^XViOeia  arceyTivaTO  • 
Pva  xoLvwvol  YevTia-Qe 
TQV  o^ewavwv  Tifj.a)v  ', 
xal  7:pEa-6euTot(;  rii^a; 
7ip6?  Kuptov  e^riTe. 


(Qui  enim  perseveraverit  usque  ad  linem  hic   D 

Isalvabitur, 
Christus  veritas  sententiam  dixit) : 
ut  participes  fiatis 
coronarum  nostrarum 
et  intercessores  nos 
apud  Dominum  habeatis.  , 


'OKANQN,  «epwvcixpocrTLXtSa-  Tai;    aai;    A'.TaL^    pi  e    C^^ON,  ferens  acrostichida  :  Tat,   c-a,,    Xa=<.( 

ixapTupuv    TiXnOu;    axeTre.  !^  W^P'"'"^^"^  «rxETre  (Precibus  tuis  me. 

~    *       '  martyrum  multitudo,  protege). 


'95ri  a'.  'H'^0?  5',  TTpoi;    'AvoLiw   to    ffTO^.  a    \iou. 

H    l5'  TptaSo?  i(Tap'.9[jiO'. 

Tr\i  Travayia;,  7iavdX6'.otj 
TpiaSo^  ^oei-^OTiTe 
TtpoTxuvriTal  tt^?  aeTiTn?, 
xal.  iraptaTaa-Qe 
Tw  ^povw  TTi;  TptaSo^;, 

^EpjJlO!.  aVTt.)vTiTiTOpe; 

Tuv  TipoaTpeyovTwv  u[j.rv. 

?*   x"  "AxivSuvov,  aytot, 

avefjmoStarw?  7:-riYal^eTe 
TTiv  /aplv^  TrpoffveiJLOVTe? 
TOt^  ■Ttpoa'toua't  Tna-TWs* 

TcavTa  xtvSuvov 

xal  Tiaaav  a9u[ji.{av 
xai  ^aXfiW  xat  Tapayov 

xaTaTcpauvovTe;. 

—   xa'  'la^uv  TTiv  avtxriTOv 

Ttepi^wa'ti[j.evot,  ^ytot, 

a-apxoi;  tt^v  affOevetav 

oux  Aoyta-aaOe  * 
akV  dTzz6'r\Toy 
~b  (ppdvT){jia  0E'.xvuvTe(;, 

Tcupo^  xat  xoAaaewv 
xttTefppovTio-aTe  "*. 

0[eoT(ixtov]. 

M  x^'  Su  [idvT),  ©edvujjioe 

Tiv  ev  u^ta-TOtf;  xaOTi[jievov 
ayxaXat;  ^^aarao-a?, 
ffcipxa  yevd[jLEVOv ' 
oru  yap  Tiitpuxa^  ^ 
ix  -navTwv  Twv  aCwvwv 
oo'^erov  inii^iov 
Tou  IlavToxpctTopo?. 


Odfi  I.  Tomts  4,juxta  modulum:  'AvofSwT^  a-^ua 
fj.ou  (Aperiam  os  meum). 

19.  Trinitati  aequales  numero 
sanctissimse,  beatissimi. 
Trinitatis  ostensi  estis 
adoratores  venerandae, 

et  assistitis 
throno  Trinitatis 
ardentes  defensores 
accurrentium  ad  vos. 

20.  A  periculis  tutam,  sancti, 
sine  obstaculo  scaturite 
gratiam,  distribuentes 

iis  qui  accedunt  cura  fide  : 
omne  periculum 
et  omnem  tri.stitiam 
et  procellam  et  turbas 
mitigantes. 

21.  Robore  invicto 
prsecincti,  sancti, 
carnis  infirinitatis 

non  habuistis  rationem ; 
sed  imperterritum 
animum  monstrantes, 
ignem  ac  tormenta 
contempsistis. 

Ad  Dei  Genitficem. 

22.  Tu  sola,  Dei  sponsa, 
in  excelsis  sedenlem 
ulnis  portasti 
incarnatum  : 

tu  enim  es 
exomnibusseculis 
receptaculum  condigDum 
Omnipotentis. 


'ETEPOS  KANQN  taiv  [jiapTopwv,  if^pujv  4xpo«Ti5^[Sa-  AxivSuva»    ALTERCANONmartyrum,fermsacroislichida: 
(lE^TTW    TE    ffuv    TOic    ffuva6Xoi?.  AxivSuvdj     (ieXtvw     te     auv     TOt<;      (juvaeXoK 

(Acindynum  cano  ejusque  commilitones). 


'Hj^o;  8',  itpic  ©aXiiffffii?    t6    Epu6paia(. 

>  xy  AWeT^ffEuiv  &sTrep  xa6apxi^piov, 

Toiv  i6Xof  dpojv  XpitrTOu 
t}]V  TrEVTauyii  [lovaSK  £&ffe6<i)c 
livEucpTjfiTjiiiojjLev  fn^ttepov, 
Iva  (J-u^^;  xQtl  (jiifjLciToc 
tdi?  voEpic  alffOi^ffEic  Xa(jnrpuve(i)[jLev  TriffTol. 


Tonua  4,juxta  modulum :  Ba.\ia<rt\<i  to  £pu6p«[ac 
(Maris  Rubri). 

23.   Sensuum  veluti  purificationem 
albletarum  Christi 

quinque  radiis  splendentem  unionem  pie 
bonis  verbis  extoUamus  hodie, 
ut  animie  ac  corporis 
intellectualibus  sensibus  luceamus  lideles. 


»  aatou  m  ^iXlII.  —  a  ed.  xatexoXfti^ffaTE.  —  a  Tr^ffTjvac  in  ed.  et  in  ^aUI. 


Kup'Iav, 


DIES 

A     »<     xS'        Kupfav,  -nazpiSa  xal  YEvvi^xptav 
o(ioAoY7jffavTec 

Ol   CptUTOtpiipoi   flipTUpeC   XpiOTOU 

■rijv  ayfav  TpiiSa  TtisTwt; 
TTjv  ^otpepiv  xaT^Opauuav 

"c>i<;  7rXavi)(;  xapav  ^iSSifj  Triffrecoc. 

"    xe'        'larwv  AxivSuvtjj  •  aou  <fpov*](jiaTt 
fiapTui;  'AxivSuve, 
Toii;  TJ)<;  xapSfac  TroSac  ixXivw^^ 
Iv  To7;  aSXoii;  xaT^iio-^uvai; 
«uv  Toli;  ffuviiOAoii;  airao-t 
Tou  iXaCwvoi;  tjjv  eTifvotav. 

<     Xq-'  i\0|li(AWC  KuptOU  2   ffTpaTeuffti(JL6V0I, 

KaTTj5t(oet]Te 
xal  TO^ic  a^Tou  Ttaeiipiaat,  aoipol, 

fj.optp(jj9i)vai  £v  TTveiijxaTt  * 
t6  5>JXov  yap  xpejxafievoi 

CwTJi;  To  ^tJXov  XpisTov  eBpatrfie. 

©[eoTo^xtovl. 

B    X   xC        Kevoufievoc  w^eijc  avaXXofwToc 
xal  trapxtoeetc,  'Inuou, 

JraXiv  eSef^eiic  aTpeTCTOc,  ■JtOTTip, 
TTJc  olxefac  5so't>itoc  • 
Oii  Tou  oou  xpoaX>i[ifiaToc 
TTiffTtLc  xi  eTSoc  aoT:a^d[xe6a, 


USt;  y',  Ttpii;    OJx    ^v    aofix    xai    oyva(xet. 

K    XTl'  STEpEuQ^VTe? 

TOU   XpLtTTOLl   T-ji    OUVStfiet,   TTavapKTTOt, 

oiavoia  o-Ta9epa 
Sia  TTupd?  Te  xai.  uSaTOi; 
dQXoijvTei;  otTiXSeTe 
■jrpo?  zx  oupavi.a. 

■^    '^"  'Appayeo-TaTTi 

Twv  [j.eX)vdvTwv  ^XTrtOL  vsupoufievo!,, 
Tuv  TtapdvTWv  dXye-.vwv 

dv5pe(.0TdTt[)  opovvi(jiaTt, 
Tcav^voo^o',  fidoTuoe?, 
xaTeopovTia-aTe. 

~"    ^>  laa  ^povouvTE? 

TOL?  Tpwl  veavLan;,  7tavEU'-pTip,oi^ 
dTTovoiai;  7repc-',x-?i; 
TO  Trup  a-6evvijvTe?  ifivr^xe^ 
T7)  Spdff^  Tou  IIveufxaTog 
TcepL^edjjLevo!,. 


SECUNDA  NOVEMBRIS. 


M 


©[eOTOXLOv], 

^a  2e  TcpoffTactav 

dT^aX^,  ©eoptv^Ttop  ^j  xexTT.{ieOa' 
Tcti;  ATC^Sai;  e~!,  (jot 
dvoTLOevTe^;  a-wsoiJieQa  * 

Ttpo?  ije  xaTaaeuyovTei; 
7:Ep'.upoupo'jpie9a. 

Efpfioc  aXXoc,  TTpic  EuypafveTai   in\    trol. 


o»  Ap         AeofjLE^Tat  oTofia  Ttixpiv 

TT)C    iTHOTtaC  TtiJV  TTlffTtUV   ^T^fMlTt  ' 

l-Xtoaffa  fiapTiJpiuv  S{  az, 

TuavToupye  0ee,  dveu^iJfjiTiffev. 


2*.   Dominam.patriamelgenilricem 
confessi 

luciferiChrislimarlyres 
sancUm  Trinitatem  fideUter, 
tenebrosum  percusserunt 
erroris  caput  liaculo  ftdei. 

25.   Figens  sine  periculo  forti  animo, 
marlyr  Acindyne, 
cordis  pedes  firmiter, 
in  certaminibus  confudisli 
cum  cerlaminis  sociis  oranibu3 
inanis  jaclatoris  solertiam. 

26.   Legitime  Domini  inilitiam  secuti, 
digni  liabiti  estis 

etiam  ipsius  passionibus,  sapientes. 
configurari  in  spiriLu: 
ligno  enim  suspensi 
vitK  lignum  Christum  invenistia. 

Ad  Dei    G^nitriceni. 

27.   Exinanitus  visus  es  immutabilis, 
etincarnatus,  o  Jesu, 

iterum  ostensus  eshauddiversus.Servator, 
a  propria  deitate : 
quare  assumptionis  tu» 
fideliter  speciem  salutamus. 

Ode  Ill.juxta  mot?K/HHi  .-Oixivoo(p(q[  xalSovdfie 
(Non  in  sapientia  et  potentia). 

28.  Firmati 

Christi  virtute,  prffistantissimi, 

animo  firrao 

per  ignem  ac  per  aquam 

certantes  Iransiistis 

ad  coelestia. 

29.  Infragili 
futurorum  spe  rohorati 
prssentes  dolores 
fortissimo  animo, 
gloriosi  martyres, 
contempsistis. 

30.  Eadem  sentientes 

tribus  juvenibus,  o  plane  laudabiles, 

amentiie  persicje 

i^em  extinxistispalam, 

rore  Spirilus 

circumfusi, 

Ad  Dei  Genitricem. 

31.    Te  patrocinium 

lutissimum.  Deipara.  possidemus : 
spes  nostras  in  le 
ponentes  salvi  sumus: 
ad  te  confugientes 
tanquam  custodia  cingimur. 

Hirmus  alius.juxta  modulum:  E6(ppa(vetat  ent 
aoi  (Gaudet  in  te). 

32.  Ligatur  os  acerbum 

infidelilatis  fidelium  verbo : 

lingua  vero  marlyrum  te, 

omnium  efTector  Deus,  honis  verbis  laadavit 


5U 


KX    «SS. 


E 


tia  videiur  legendum  ;  cod.  dxtvSuvtov.  —  ^  $ic.  —  ^  in  ed. ;  HeojirjTop. 


TtJ>dOev 


51:^ 


OFFIGIUM  GRiEGUM  SS.  AGINDYNI  ET  SOG. 


B 


aTToXa6(ivTec,  iSXTjTai  Tr<fv«(Avot, 
xXivTJi;  7iup6c  xdXnffiv 
oK  fflonSpiv  iviitXaffiv  eiXaffOe. 

<     >8'  N0[JllVt|)  TtfffTEl,  OSTtTOl, 

xataSaXovre^  ^  tov  eySpov  aoTtXot, 
iraoiv  ^xivSiivwv  irixpwv 

£v  XpiffxtiJ  Ttetpi^ete  Xiixpojaiv. 

(-)[60T<ixtOv]. 

I    Xe'         'H   'ExicXijCTia,  Xpi5XE, 

eyxauYt^ljivt)  aot,  TtKJtoi?  cp^pei  aoi 
■co  Tou  ffxaupou  Tp(jTtaiov 
xal  t6  t^i;  o-apxiooeiDC  owjxfidXov. 

KaOtfffia.  ''i\-/oi  ^,  tpi;  KaTE7tX(iYT]. 

X':;"'  KaTeTrXcJYTjtrav  itoTe 

-tujv  4vojxouvT(i)v  ol  Xaoi, 
Ti)5  dvopeiai;  ffou  '}"JX'i''  ^ 

pX^irovTei;,  |Jid(pTU<;,  to  <n:Eppo'v*, 

XC  KatTfu  Kup£iu  TrtffxetiovTe?  ivexpa^ov  "■ 

Ao£o  ffoi,  XpidT^,  itavTo8uva(i.e  ■ 
ffu  yap  el  Hefi^,  xat  oux  EtSTi|iev  ^, 
o  evEpY*"^  TiapaSo^a  ^aujiiata 

iv  Tt])  «Yiqj  ffou  (jLapTupi  ''' 
aCiTou  TtpeafiEiaic  xal  TuJv  auvaOXuv 
(iwffov  Ta?  tjiu^at;  ^[JLuiv  ^. 


33.  Desuper  divinani  virtutem 
recipientes,  atliletfe  omnino  venerandi. 
lecti  ij^niti  pcenam 

ut  splendidam  recreationem  sunipsistis. 

34.  Legitima  fide,  augusti. 
dejicientes  hostem  inermes. 
cunctis  periculoram  acerboram 

in  Ghristo  procuratis  redemptionem. 

A(l  Dei  Geniirieem. 

35.  Ecclesia,  Christe, 

gloriabunda  in  te,  cum  fide  portat  tibi 

cTucistrophEeum 

et  incarnationis  arrham. 

Cathisma.  Tonitn  1,  juxta  modulum  :    KaTeTtXayTj 

(Oljstupuit). 

36.  Perculsae  steterunl  oHm 
iniquorum  plebes, 
virilisanima'  tuoe 

videntes,  o  martyr,  firmitatem. 

\VJ.  Ac  Domino  credentes  exclamarunt : 
"  Gloria  tibi,  Christe  omnipotens ; 
tu  enim  es  Deus  (et  haud  sciebanius), 
operans  prodigiosa  mjracula 
in  sancto  tuo  martyre  : 
ipsiusintercessionibus  ac  commilitonum 
salva  animas  nostras. . 


"AXXci.     ^Hvo^       Ti^laviod     a',    7io6<;     T  6v     o-uvavap-^  o  v    Aliud.  Touui^  obliquus  1,  juxta  modulum  :  TAv 
\6yQy.  ffuvivapj^ov  Adyov  (Verbum  coBeternum). 


Xyi'  Tou  Xptrrou  t^  ayaTiTi  7tup7ToXoiJ[jievoi, 

aT:£!.Xa<;  Twv  Tupavvuv  xaTreTtaT7i<jaTe 

ota  TtavToiwv  ai,V.i.!Jjji.a)v,  aOX.oaopo'.  a-£T:Toi' 
(I)?  h  ^wveia"  yap  ■^puo-o? 
OoxL[jia!r9evT£i;  xal  (j[t.^^.<i, 
TtevTatpuTOf;  Iv  tw  xot[iw 

aocpwi;  io£iy^^ri~t  X^j-^voi;   "^' 
aXkk  Tcpeo-SeuijaTe  tou  aiaHriva.'.  -iijJLai;. 

^S'  'AStffTaxTt|)  T^  TrfareL 

ol  aOXciiipoi  Xpi.<rTOU 

Ttiiv  Tupavvwv  Tct  3paTir^  xaTafiaX.ovTei;, 

vuTj^opoL^^  eua-fievEt^  av£0£'/j^O-/^a-av' 

xal  rriv  jiaa-avUv  OLy.oi^Tiy 

TT^v  Twv  ,5au[JLaTtov  :iapoyT|V 

^oe^avTO,  ^x  tou  [jlovou 

fteou.  TD'J  otvwvoOeTOU* 
auTt})  Ttpe!r6e'jovT£i; 

AeTiQi^va'- Tct?  ijiu'^a?  Tlfiwv  *^. 


38.  Ex  Ghristi  amore  igne  accensi, 
minas  tyrannorum  conculcastis 

per  omnimodos  cruciatus,  athletse  venerandi 

ut  enim  in  fusione  aurum 

probati  et  vos. 

([uinque  luminum  in  mundo 

sapienter  ostensi  estis  lucerna  : 

verum  intercedite  pro  nobis.  ut  salvemur. 

39.  Indubitata  fide 
athletae  Christi 

tyrannorum  ferociam  dejicientes, 
victores  robusLi  apparuerunt ; 
actornientoiiim  vices 
iniraculoruni  exhibitionem 
accepei-unt  ab  illo  qui  solus  est 
Deus,  certaminum  arbitro : 
apud  ipsum  iegatione  fungentes, 
ut   misereatur  animarum  nostraruni. 


"kXKo.  U1.    0    Ttp^?  Ttiv   ffotpfav    tou    Aoyou. 

u'  "Ax'.VOUVW?  TOV  OpO|JLOV  TOV  EUffeS";^, 

^v  0-raSu])  aOXouvTE?,  o'.  euxXeeLi; 

^).TtLOL  OLTjVUTaV 
TtOV  ITTEadvWV   ^ti)VVU[JLeV0L' 

Toui;  yctp  UTievavTLOui; 
eL?  TeXeov  tjjXeaaVj 
dve[i.7to5L<rrw5  rVjv  vixriv  auTuv  T^epanoffavTei;' 
oOev  xal  (ioOovw? 


Aliud.    Tonus  ohllquas  4,  juxta   modnlum  :  Tijv 
ootf tav  Tou  .Adyou  (Sapientiam  Verbi). 

40.  Absque  periculo  cursum  pium, 
in  stadio  certantes,  gloriosi 
spe  perfecerunl 
coronarum  rorroborali ; 
adversarios  enim 
ad  internecionem  deleverunl, 
baud  impedile    victoriam  de  eis  consum- 
unde  et  abundanter  [mantes  : 


'  cod.  xaTaSaXiuvrec  et  itenim  n.  39.  —  ^  ^q^  xavtac.  —  ^  (t.  a.  i.  <h.)  ed.  tA    avSpETov  tuJv  ij/u^^wv.  —  *  {p.  H-  "■  ^•) 


ed.  pXeTTOvrec,  MapTupei;,  uptov.  —  "^  ed.  avExpauya^ov,  —  "^  (oux  ei'8.)  cd.  ETepov  oux  o'toapev.  —  ^"  cod.  Xu/voi,  — 
5t(ijv(tj.— »  (Jv  Ttj)    i^.  a.  \x.)  ed.h  to^<;  otyfot^;  oou    (j.dpTU!itv.   —  '"    (auTou-fj[j.(ov)  erf.  aiTtuv  TtpE^OEiati;,  -toTTjp  t 
xdij|iOu,  tjiiuTtffov  Toui;    u|jLvouvTai;  je.  —  "  (xataS.  vix,)  xaTa6.  oocoot  m  AaA7/i.  Casura  ii,alll.  —  ^^  (t.  '}'.  *!■)  ^I^* 


TOU 

in 


AaX/U. 


TOW 


DIES  SEGUNDA  NOVEMBRIS. 


A 


B 


Toti;  a^TOUCTtv  ev  7i{aT£L 
TtTiyat^ouat.  TcavTote 
TTjV  7zX-f\%v  Tuiv  iicretov. 
Ot?  ev  TTLaTEt  [3o'(\au[jev- 
IIpEa-SeLKTaTe  Xo-.ttw,  Tijj  6e^ 
TGJv  TTTaio-jjiaTwv  «(pEo-Lv  SwpT^cao-Qat,  * 

TOr?   bpTa^OUO-LV   T:oO(,J  TTIV  &YtaV  (JLVT1[J171V   OfXU-, 

'95ti  S'.  '0  y.aO/ifxevo.;   ^v    Sd^Ti. 

>   fia'  Aa|A7tpuvo'f/evot  t^  xaXXet 

TTJ?  aptaTTji;  aOA7|T£w; 

^aetvol  tpwTTvipsi;  ^, 

p-apTupe?  Xpi.aToy,  aveos(yOriTe, 
yaetvoTaTaif;  ajtTLat  xaTauyci^ovTe? 
Toug  xpauya^ovTaf;  • 

Adqa,  Xptate,  r^  Suvajjiet  aou. 

—    fi.p'  'I).aaTT,ptov  t6  oEjjia 

Twv  [jLapTupuv  yeYevTiTaL 

xal  euwa[xoTafri  ^ 

ovTO)?  T(jj  Oew  xaOtepwaK; ' 
avejj.— ootcTto^  OLOouaa  T'f\v  axtvSuvov 

avaSpuouffav 
TracL  7tT,Y7iv  T(5v  faaewv. 

H    {jly'  Twv  TtotxiXwv  Tceipaorjjiuv  Te 

xat  XLvSuvov  TTiv  eaooov 

Tat?  U|jiwv  xpes^Sitat? 
Tar<;  Ttpcii;  Tov  0e6v  *  OLaxpouo-a^jOe " 
Tou?  ^xTeXouvTai;  7tpoOu(jL(ij?  ^  ttjv  iravtepov 

xat  TTaveooTOV 
{XV1^JJLT|V  UfAUV  T^eptO-XSTLOVTe;  *. 

>    fx5'  'AvaTpeijjavTei;  tti?  uiavifii; 

T(jv  e^otjXojv  t6  aOeov, 

TOU  0eOU  T(OV  oX(i>V 

TT|V  l^(O07TOtouaav  Ivepyetav 

ini  Twv  epYwv  oetxvuvTe^,  ^xpauYa^ETS, 
7ra[ji[i.axaptaT0L  '* 

ii()^a  Xp.  T.  0.  a. 


513 


petenlibus  in  fide 

scaturiunl  undique 

plenitudinem  sanationivm. 

Ad  quos  in  fide  clamemus : 

'  IntercediteapudChnstum  DGum. 

utlapsuum  remissione  donet 

festam  celebrantes  cum  amore  sanctam 

[memoriani  veslri, , 

Ode  IV.  Juxta  :  '0  >ca0.iij£voc  h  ^6\^  (Qui  sedet 
in  gloria). 

41.   Fulgenlespulchritudine 
optimicert.uninis 
splendidi  illuminatores, 
niartyres  nhristi.  apparuistis, 
splendidisstmis  radiis  illustranles 
eos  qui  vociferantur  : 
"  Gloria,  Christe,  virtuU  tuffl. , 

i2.   Piaculum  sanguis 
martyrum  evasit 
et  fragrantissima 
re  vera  Deo  sanctificatio  ; 
sine  impedimenlo  largita  tutum  a  periculo       ^ 
,    scaturieoteni 
omnibus  fonteni  niedicaminum. 

43.   Multiformium  tentationum 
ac  periculorum  incursum 
veslris  legationihus 

quibus  apud  Deum  fungiinini,  propulsale  : 
eos  qui  celebranl  bona  cum  voluntate  sacra- 
ac  festissimam  [tissimani 

memoriam  vestri.circumcirca  defendentes. 

M.   Vos  qui  amovistis  erroris 
idolorum  impietatem, 
Dei  universorum 
vivificam  operalionem 
operibus  monstrantes,  exclamastis, 
beatissimi : 
"  Gloria,  Cliriste,  virtuli  tuK.  , 


KX    HSit. 


(")[eoTdxtov.] 


Ad   Dei  Genitricem. 


•—   [jle'  'la^upoTaTov  ce  fiitXov 

xaO'  iyOpcjv  Ttpo^aXXofAeQa, 

ouayepeta^  Traa'/^? 
xal  Twv  ^aXeTtdiv  TreptaTacrewv 
aTtoo^ettJjJievot  ^  ^XaSo;  ^^ 

xai  TOv  xXuodJva 
T(i)v  alp^a-E(dv,  MyiTep  '°6eou,  otaoeuYOvTe? 


45.    Fortissimum  te  scutum 
contra  hostes  opponimus, 
difficultati-s  cuncla' 
et  molestorum  eventuuin 
anioventes  damniim. 
ac  tempestatem 
hffireseon.  Maler  Dei,  effugientes. 


Etpfidc  «XXo;;.  'ETrapO^vTa     it. 


Hiitnus    aliu.1.   Jiixta    :    'ETiapOivxa    oe    (Ele- 
vatum  te). 


£    [aCJ"  'Q^  TtivTtDv  xivSiJvcDv  Ttept(ppovii(Ta< 

7cpaY(jiaxixio<,  'AxtvSuve, 

jjLCEO!  Tc^v  auvaOXuv, 

Trffftei  Touc  u[AvoijvTd(c  at 

X[V(iUV(UV  XCtt  .9XitJ/EWV 
Xal  T(UV  (TU^CpOpUV  eXEuO£'p(i><JOV. 

^  tiC  Vaait. 


46.  Ut  omnia  pcricula  conleiiipsisti 
solerter,  Acindyne, 

cum  certaminum  sociis, 
eos  qui  fide  celebrant  te  hymnis 
a  periculis  et  amiciionibus 
et  calainitatibus  libera. 

47.  Vacat. 


'  ita  etiam  etl. ;  cod.  iwpisatjfit.  -  ^  (?.  y.)  ipaeivoi  XafiTrtijpe?  in  etl.;  cod.  «patvol  c/  mox  saivtoTBTaic.  —  »  m  ed. 
sfitoSeffxiTii  et  i„  laXIU.  —  *  ed.  XpicTAv.  —  g  (-qj;  exT.  Trpor.)  fd.  xwv  i/.is^oJvTtov  ev  rAiztt.  -  »  erf.  iliiyaa-zoi. 
—  Ud.  ieioigaaTO!.  —  «  ed.  i^uoffEiOfieOa.  -   »  ed.  pXa6T,v.  -  '«  ed.  MviTr,p.  -  "Sis^Euyo^iev. 

Novmbris  Tomus  I.  65  'Eppir^ 


514 


OFFICIUM  GR^GUM  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 


EX   HSS. 


xal  xaxi  y^v  ouiJLTt^TTTuxe, 

tJjv  Sd^av  fjLT)  ^£pov  ^ 

ifiv  17);  jtpoa£u^J)i;  'jfAWv, 
XpiffTOu  itaXAijAapTupe;  * 
SiA  jravTwv  oitfflTiTe  ffTiJptYH-". 

>'   uS'  AafiTTpctn;  £v  zr,  TrtffTEi  Xfiorou  ai^avEi 

Tiiiv  aOXTjTtjjv  6  Sioffo;  • 
ueiouTai  8k  o^dSpa  tA  Tfj<  TtXctvTic  iOpofapia  ' 
loou  yap  'Af  Oo'vioc 
Tol;  Ttepi  'AxivSuvov  T)6poiffTai. 

WfeoTOXiov]. 

I  v'  MTiTpii;  £$  ayiai;  tiertT^;  ipav^vTa, 

A6ye.  Beoij,  TipotrX^^fjifiaTi 

(iuY^iiiTeu)(  «Tep, 
ita  xaO'  uTrdffTaaiv 

StTTOv  Te  Ta'i;  (puaefftv 
TtttTpiitdn;  XT)puTTa>,  xat  awCop-"'. 


48.  Confracta  est  imago  doli 
etbumi  cecidit, 
gloriam  haud  perferens 
orationis  vestra?, 
Ghristi  prreclari  marlyres  : 

(|uare  omniuin  conspicui  fuistis  finnameQ- 

[tum. 

49.  Splendide  in  fide  Christi  acerescit 
athletarum  caterva; 

diminuitur  autem  valde  erroris  congeries : 
ecce  enim  Aphthonius 
Acindyni  sociis  aggregatur. 

Ad   Dei  Genitricem. 

50.  Matre  ex  sancta  venerandaque  apparens, 
Verbum  Dei,  assumptione 

absque  confusione, 

unum  secundum  personam 

duplicemque  naluris 

secundum  Patres  prcedico,  et  salvus  sum. 


D 


'QSti  e',  TTpo^    'Ade^ei;    oux    o(|^ovTai. 

M  va'  ileauTov,  'AcpQovie, 

TipoT/iYayE^  XpiaTU)    * 
xapTepwi;  r>iv  Tupavvt.x7\v 

SieXeYiai;,  evoo^e, 

YvwjJLTiv  xal  ^  a8eov, 

xal  (puTi  ■Kpotreopap.e^ 

T^  Tf|(;  Tri^TTewi;  yTiGofievo?. 

;s:  vp'  MuT.Oel;;,  'AcpOov.e, 

t6  TiaOot;  TOO  XpLTToO, 

Ol'  aUTOV   (TOU  TTiV  XE^aXTlV 

a.Tztz\j.-i\^r\^,  apio-Te  *, 
xai  TTpo;  r>iv  a).T|XTOv 
£U(ppotruvT\v  eaueuTa? 
xai.  d^a^^iXTC'/  aTioXauaw. 

'E~l  TT|V  ao-aJveuTOv 
iXrdca  ir:T;pi.yOeii; 
xat  TepTivuv  twv  ^tii  t^i;  y^? 

xaTaTiTocja^,  evoo^e  ^  'EXTitSttptipe' 

axXtvo);  ot.eopa[ie?® 
npo^  Tov  3p6|xov  xal  '  tt,v  a8)vT^(Ttv  *. 

S;   vS'  Maxopia^  ATi^etj; 

dtppacTTOU  Te  *  TpUtpT)? 
i'j  iTXT,var;  Tai;  ev  oupavOLi; 

■^^'.loOTif;,  iLotvTO-^e  *°  'EXTttSttpope, 


W  vy 


u 


ve 


TTTepioqe'.;  tcj  epuTi 

Tr^;  d'^pdvTO'j  upat()TTiTO?. 

©[eoTOxtov], 

'AvaTE'!).aq  'HXto? 

ex  ITOU  6  VOTlTO?, 

TTi^vauYEi;'^  Toti;  [JLapjjiopuYO*; 

Tr,5    OUTOU   3e0TTjT0^ 
TTOC-IV   ^'iTiT^Xwue  '^, 

.^eoTdxe  AeTTroiva  * 

8i6  udvTe?  iTE  oo^dJ^oufJtv  '*, 


0(/c  V,juxtn  :  'AoE^ei;  oux  o<^ovTai  (Impii  non 
videbunt). 

51.   Teipsum,  Aphthoni, 
adduxisti  Christo; 
fortiter  tyranni 
redarguisti,  o  gloriose, 
judicium  atque  impietatem, 
et  ad  lumen  accurristi 
fidei  Iffitatus. 


52.  Edoctus,Aphthoni, 
passionem  Christi, 
propter  ipsum  tibi  caput 
amputatum  fuit.  o  fortissime, 
et  ad  perpetuum 

gaudium  festinasti 

et  ad  immortalem  fruitionem. 

53.  Super  inconcussa 
spe  stabilitus 

et  deliciis  hujus  terrae 
despeetis,  Elpidiphore  illustris, 
immoto  animo  cucurristi 
ad  cursum  et  certamen. 

54.  Beata  sorte 
ineffabilibusque  deliciis 
in  tentoriis  cadorum 

dignus  es  babitus.sapientissime  Elpidiphore, 
evectus  amore 
impoUuUe  pulchritudinis. 

Ad  Dei  Genitricem. 

55.  Oriens  Sol 

ex  te  intelligibilis, 

lale  splendentes  fulgores 

suse  divinitatis 

omnibus  explicuit, 

0  deipara  Domina : 

quare  omnes  te  glorificant. 


E 


>  cod.  f  ^ptov.  —  »  ed.  Wet'ti .  —  a  (■(?.  tt)v.  —  *  SpiffTo  Aa/J/.  —  ^  Ha  ^^III ;  Travffoipe  cod.  —  ^  ita  Aa///;  cod.  Y«P  "P«t"«- 
—  ■>  (x.  T.  ii.)  T»ic  AOXiiaEto;  iii  Aa///.  —  s  ((„„  (ixXiviS;-46XT,ffiv)  ed.  eTnEpu.eT)<;  EpioTi  Tf,c  a^^pavTOu  (bpawTriTO.:.  —  *  "^' 
pro  TE  in  AaJt///.—  "  (loco  TsavootjiE-tbpoi(>TTiTOi;)  ed.  Evfio^e  [idpTu.;  'AxivSuvf  oxXivioi;  ^ap  e"Spajie<  ou  t6v  Spo^iov  tt,; 
ieXi^aewi;.  —  "  {r.-t.iii»  e.)  ita  in  \aIII;  eTTTtp(o6T)c  epwTi   m  AoX///.  -  »a  erf.   ttiXouywC.  —  ^^  (Tf)<;-£<fiiTvXtocFe)  amco 

ersu  in  AnXIII,  ~  "  eti.SoUCo^^ev, 

ElpjJio? 


DIES  SEGUNDA  NOVEMBRIS. 


A 


515 


Elpjio?  fiXXo<:,  T.f,6z-  Su,  Kiipti   [jLou,  ^dic. 

;N     v(~'  niffTEi  T^  t\z  Xpt<JT4v 

ol  7revTap[0|jiot  |j.ipTupEc 
vuv  ecppa^av  ivTtOatifftov  ' 
xfijv  ^Tipfujv  tA  <n:o'jjLa 


^C' 


VT) 


V^' 


B 


'0?  OVTEq  dptS^tp 
XOI  tppOVllfiaTl,  [AapTUpEC, 

Iff^sotpoi  Ttijv  upov(u,a)V 
TtJSv  TratpOevtov,  Kuptcjj 

yatSptii?  xaBuTravTi^ffOTe, 

TJiv  aOXiSov  ^tfjTjv 

OYOTTWVTEC,  XOveu(pT)[10l, 

tijc  ■npdfioTO  Tou  Kuptou 

OUX  IpfCoVTCt   6'XlU? 

irpA^  Ti)v  (ioaY7)v  iTiiivEffOE, 

'Ev  TrdXEi  Tou  Oeoij 
aiXLCd(j,Evoi,  oYioi, 

^Xli^^ETE   ETtO^lw? 

ofipavtijv  p03LXeia;, 

uirip  Jip.tuv  TrpEoSsdovTEC. 


e[e 


-]• 


m    3' 


Eli;  Tte'(puxev  ^[itv 
6  XptffTi?  xa6'  uTrddTafftV 
8v  ffi6tjD[jLEv  o'p0oodSti)5 
h  Suffl  Tof?  oufffoti; 

vTiSuoi;  TrpoeXOdvTa  aY^JJC. 


"O   ^a'  'PeovTwv 

TO  cpQcrprov  TiapwovTec;,  Ta   dtoSapTa 

xaTT^^iwOriTE  pXe-etv, 

Treipaa-jjiitjv  XuTpto|/evo[.  ^  xal  xivoijvwv 

ToO?  ^v  Ttia-ret. 
ujJLa;  TrpoTxaXoufjLEvou?,  7ravsutpTip.ot  ^, 

H    5p'  Tptaooq 

T^i;  ap-^ixf,i;  Travivooioi  fJiapTupe?, 
C  TOij<;  ^aic-oi;  oeoejjievoui; 

xal  tppoupaiq  ayuxToi<;  *  xaTE^ojJi^vou? 

Taii;  uu.(ov  Ixeaia'.;  TrpedSeuaaTE  ^. 

N^    ^y'  'VTrep  ffoG 

eauToui;  Tt^paoovTe?  £(<;  5avaT0V, 

dQavaTia^,  auT-fip  [j.0Uj 

ol  yEvvaw'.  eTuyov,  xai.  cuT-^pe? 

TtDV  ^v  t^a/.Yi 
xal  a-u[ji(popa  ^  xat.  ^Xtj^et  yeYOvatTt.. 

©[eoTOxiov], 

"0    Eo'  'Pri;(jv  fjiou 

TO  Twv  7tTa!.7[JLaT<i)v,  xopTi,  ye.l^6ypa.<^ov 
Tvi^  a-uve*^ouTT|^  jjie  Xuttti?, 

Xal  7ta9wV  TT.V   XuO-tV   ^OplJ^OjXE^VT) 

xai.  TT.pouffa 
SiTivexui;  (zX(d67(T0v,  AeffiTOLva, 


//jr«,».  «?,■«..  ^„^„..   Vi^  Kipt^   J.OU,  tptu,  (Tu. 
Domine  mi.  lux). 

56.  Fide  in  Chrislum 
quinque  numero  marlyres 

nunc  obturaverunl  opposilarura  (?) 

feraruni  os 

manu  angelica  per  pielatem. 

57.  Uti  eratis  numero 

et  animi  proposito,  niartyres, 
Bpquales  sapientin  prudentibus 
virginibus,  Domino 
splendide  obviam  facti  estis. 

58.  Securam  afflicEionis  vitam 
diligenles,  gloriosissimi, 
ut  ovesDoniini 

haud  rixantes  oninino 

ad  mactatiouem  ducehamini. 

59.  In  civitato  Dei 
comnioranles,  n  sancti, 
adepti  esEis  seeumium  meritum 
creloram  regnum, 

pro  nobis  inlercedentes. 

Ad  Dei  Genitricem. 

60.  Unus  natus  est  nobis 
Christus  secundum  personam : 
quem  veneremurrectasentientes 
in  duabus  naturis 

utero  progressum  immaculato. 

Oile  VI.  Juxta  :  Ouotu  aot  (leTo  ^covijc  (Sacrificalio 
lihi  cum  voce). 

61.  Fluxarum  rerum 

corruptionem  despicientes,  incorrupla 

digni  hal)iti  estis  videre  : 

tentationibus  liberantes  el  periculis 

eosquiinfide 

vos  invocant.  o  gloriosissimi. 

62.  Trinitatis 

imperanlis  gloriosi  martyres, 

molestis  vinculis  constricti 

et  carceribus,  unde  fuga  non  datur,  delenti 

ut  solvnntur 

veslris  supplicalionihus  procurate. 

63.  Proto 

seipsos  Iradentes  in  mortem, 
immorlalitale,  o  Servator  mi, 
generosi  politi  sunt,  el  servatore-s 
eorum  qui  in  lempestate 
et  calamitate  et  afflictione  sunt  constituti, 

[evasenmt. 

Ad  Dei  Genilricem. 

64.  Scindemihi 

offensionura,  o  puella,  chirographum, 

cohibentis  me  tristilia? 

et  dolonira  solulionem  elargjens 

etconservans 

jugiter  illihatum,  o  Domina. 


EX    HSS. 


£ 


1  sic.   -   «  prf.    oiv   ^tiaaoee.  -    ^   ed.   Hxznrow  -  '  ita  in  4a//i;  i^i^^ot?  m   -ioA7//  -    ''  TTrXaYXvfaOnTe   in 
^•xlll.   —   0  auuoopalc  in  ^iIII.  „,       , 

Elppo;. 


516 


OFFICIUM  GR^GUM  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 


EX   iiSS. 


C 


ElpfJ.oc.  '0  aitoc. 

it'  StevouvTE? 

t6  TTji  inziTr^Q  iroffjLvtov,  [xipTupec, 
Ti)<  eufJESsfac  xiv  xXjjpov 
^v  T^  3ilif  Jrfffrei  T)u;r,ffaTe, 

lepeTa 
^(iiroiouvTe^  XpioTOu,  tou  0eou  &(i(ov. 

5q-'  TTriSo 

6  Si(ixTT)i;  elc  WTaupov  "j^oou  ^OopSc 
(JtTteAeY^OeU  iXrjOetij 
fitxo^oiiiTfi  eTvat  Trapcfvop.oc 

ToT?  0^(0«, 
Ti]v  Texouffav  eTielKep  '^xfffOTo. 


5C 


w 


NoaoiSvTWV 
iaTp4<  xai  xivSJvwv  xaTciTrauoi?, 
(«>C  4xiv5Jv(i)5  lOV  Spd|JLOV 
exTeX^eras,  (jiapTUi;  'AxivSuve, 

ivEfiet^OriC 
suv  To1<  uuvaOXot;  Ttip  xda[ji({)  TrstvTf. 

T^  K^Tp()[ 

TOO   XpiffTOU  TOV   ^Efi^XtOV   e^OVTe^ 

tAv  Tijs  '{'u^ii;,  aOXo!po'pot, 
vttpETol?  Su)7reta(  iffaXeuTOi 

xccl  Pasctvtuv 
xttTatYfffiv  ^oetj(GTiTe  STpcoTot. 


0[e 


^]. 


£5' 


N^iSiloc 
iveTrawou  oapxic  ev  TtpoffXi^injLaTi 
iii  yevvTiG^VTa  tAv  Aoyov 
7tXT)v  ouvaXt(f^5  Te  XoTpeuoftev 

i)TroffTaffei 
Iv  fii^  iXX*  ev  Stjo  Tat^  0*SaEatv. 


KovTaxiov.  'H'^0?  a',  Trpos    Xop6<;    aYyeXixo^. 

1'  'Q?  atrrpa  (ZTrXavii 

Tou  T|).iou  rrj^  5o^r,(; 
avAajjn[iav  r/i  yy) 

ol   XpiTToO   CTTpaTldiTatj 

Tov  i!^()'iov  onJxovTe? 
Ttiiv  Tiatldiv  xai  TrapeyovTe? 

yap'.v  aa^ovov 
civefXTro^i^TU);  toi;  TiaTtv* 

xai.  axixouvov 
ri^v  trwTripiav  otopouvTaL 
^XtiIol  TT,i;  TrifTTew;, 

"XXko.  ^Hvo?  p',  TToo?    Toui;     dfftpa^eti;    xai, 

Tou;  e0(re6ei!; 
xal  3eo'-fdpo'j^  [jiapTupat; 
TOL»;  i-\  yfji;  xaTaX'.7r()VTa?  olTravTa, 

itpocreoe^u)  eC^  ajr()X.au!rLv 

TMv  ava^div  <tou  xai  dvaTiaU(nv, 
AxivQuvov,  Ilriyaa-LOv   xal  Ave[j.T^d5Lo-rov' 

ffuv  TOUTOL^  'E).mSi.tp()pov  xai.  'A(p9(ivtov* 
6  IJLOvo?  UTrapvtDv  TcoXueXeo?. 

*0  Oixoi;,  Trpo?    Tpdvwff()v    fjiou. 


OP  AvOiqOV   fAOU   t6  ffT()[Jia  TipO?  UfJLVOV 

Tou  aLvEiiai,  XpiTTe  [jlou, 
Tou^  dytova?  TctffT^lS^ 
Ttjv  euxXswv  d(lXo'^dpa)v  ffou. 


oa 


Hirmus.  Idem. 

()5.    Arctantes 

deceptionisgregem,  martyres, 

pietatis  porlionem 

in  divina  fide  auxistis  : 

legitima  sacra 

docentes  Christi,  Dei  vestri, 

GR.   Induitse 

persecutor  in  funem  inferni  perditionis, 

redargutus  veritate 

judicante  esse  improbum 

sanctis, 

genitricem  quandoquidem  contumeliaaffecit. 

07.    jEgrotantium 

medicus  et  periculorum  requies, 

ut  sine  periculo  cursum 

perfecisti,  martyr  Aciodyne, 

apparuisti  palam 

eum  certaminum  sociis  mundo  universo. 

68.  Inpetra 

Ghristi  fundamentum  habentes 

anim»,  athletfe, 

nimbis  hlanditiarum  inconcussi 

et  tormentorum 

procellis  apparuistis  illaesi. 

Ad  Dei  Genitricem. 

69.  Exutero 

intacto  carnis  in  assumptione, 

ut  genitum  Verbum 

absciue  commixtione  adoramus, 

persona 

in  una.  verum  io  duabus  naturis. 

Contacium.    Tonus  1,  jtixta  :  Xop6(    aYYeXtxc»( 
(Chorus  angelicus). 

70.  Ut  astra  haud  errantia 
Solis  glorite, 
eluxerunt  terr® 
Christi  milites, 
caliginem  persequentes 
passionum  elpriehentes 
gratiam  uberem 

absque  impedimento  omnibus : 
et  tutam  a  periculis 
salutem  largiuntur 
spei  fidei. 

Aiiud.  Tontts  2,juxta :  To6<;  aa^paXe^  xai  (Secu- 
ros  et), 

71.  Pios 

et  deiferos  martyres, 

in  terris  relinquentes  omnia, 

suscepisti  ad  fruitionem 

bonorum  tuorum  et  requiem, 

Acindynum,   Pegasium   atque   Anempodi- 

[stum ; 
cum  hisElpidiphorum  et  Aphthonium  : 
qui  solus  es  multum  misericors. 

<Ecus.  Jttxta  :  Tpavioff()v  [jlou  {Pande  mihi). 

72.  Aperi  mihi  os  ad  hymnum 
ad  laudandum,  Cbriste  mi, 
cum  lide  agones 
inclytorum  athletarum  tuorum. 

OUTOI 


D 


E 


DIES  SEGUNDA  NOVEMBRIS. 


B 


OiSTOt  i-ap  TtavTa  xaTaXtTrdvTE? 

xai  <T£  |A(5vov  TtoOoJvT£(;  tov  euepy^Triv 

Ta  iTzl  yr\<; 
eC^  oiioev  AoytTavTo  aTravTa. 
araupov  te  t6v  ^(jyjtcdpov 
voTiTWi;  ini  wjjiwv  apa[iEvot 
TrpoQiJ|iw?  7iape<rTT|!Tav  t(^  |3aT'.Xet' 
8t6  touTOu^  d^itot;  ^od^ao^a? 

6  Hdvo;  UTtap^^uv  -oXuAeo^. 

"ETepov  KovTaxiov.    ^^^0?  7tX[dyto^]  «'^  ,tp6;  Ty   ^a 

o-j''  Tou?  TrevTauyer?  do-Tepaq 

xat  jidpTupac;  aTCavTa.; 
ol  cuveXOdvTe?  TrijTei. 
UfjivTiaup.ev,  XeyovTe;* 
Axivouve,  [i.zyaX6ii.aLpT\j(i  6  tou  XptaTOU, 

TUV  TOli;  (TUvdQXo!.^  (TOU 

7i:pea-6eu(TaTe  uTtep  -i^fAwVj 
T(iv  xivouveudvTwv 

TcpotrraTat  ^eppiOTaTOt. 

np6;    T(ji    [Auptp    5eL(j>    ^pttrOevTa. 


517 


00' 


To  3eCov  crecpoi;  uuyr^aai 
ToXfjiT^a-a^,  (0  dOXotpdpoi 
TTi^  ivSd;ou  xat  aTeppdq 
xal  xaXr,<;  u[/uv  CTpaToXoyiai;, 

OEOotxa  u.-i\  TT(J5 
dvojjtCatg  7rX7iji,|jLupwv, 
ayioi,  ^XTreJOLfjit 
dvTtXi^ipeox;  6fj.(jv, 

T(iiv  XaX(5v  7TpOffTaT(JV   U.OU* 

dXX   eiooTei;  t6v  ^rdOov 
^TciSoTe  (JLOL  Xoyta-pLov  i^etitetv 
Tai;  dptirreta^  u[/(jv  Trda-a?^ 
T(jv  xivSuveudvTGJv 

7rpO(7TdTat  ^eppidTaTOi, 


'0  xdo-fj.Oi;  ©'Xo.;  5aupid!^ei, 
'Ax£vSuve,  TOUi;  dy^jvai; 
xat  Toui;  otOXout;  ouTTiEp  au 
o^uv  Toti;  eTatpoLo-tv  iveSeL^O} 

Ti(raap(7tv*  o9ev 
eu^Tipiero)  ^  dvsXXiTt^o; 
Q  ■/alpbiv  U|jid;,  ayiot. 

lIpo(Txuvou[jiev  xai.  v)[JLeii; 

T(Lv   Xefj^dvtJV   TV\V   ^T^XTjV, 

lopTT^v  ixTeXouvTe? 
TTJ?  Ufjiwv  [jieTaa-TdTeajf;  (paiSpdv, 
7Tp6(;  (J^u-^ixTiv  a-cjTTiptav, 

T(jv  xLvSuveudvTWv 
TtpoardTat  5ep[AdTaT0t, 

Tfxd?  ix  fjiTiTpa?  6  7tXd(mi? 
Tiyiaaev,  dSXoodpot  * 
ou?  7tpo£yv(0  ydp,  orjfftv^ 

Xal  7tpO(Opta£V   tO?  XTtOTTl? 

etvat  a-U|j,[j;dp(pou5 

TTii;  etlxdvoi;  tou  Tlou, 
TouToui;  xal  ixdXso^ev  * 
6  BeXLap  5e  6pdv 
iv  uXaLoii;  duXojv 
7toXiTe£av  fiTi  (pep(i>v, 
xaTaoYjXoui;  TtoLst  t(j  PaaiXer, 
ypta-Ttavou^  exStoaTXdjv, 

Toiv  X*.VOUV£U0VTti)V 

7tpoffTdTat  ^eppdTaTOt. 


Hi  enim  omnia  derelintjuentes 

et  te  soluni  cnpienles  benefactorem, 

quiein  terrissunt 

nihijireputaruntomnia, 
cruceque  vitali 

spiritualiter  in  hunieros  suhlata 
liijcnterse  exhibuerunt  regi: 
quare  hos  digne  gloriRcastr, 
quisolusesmullum  misericors. 

^'■^V    Alterum   Contacium.    Tonux  obliguus  1.  jitxta  : 
T^  tpafiivijj  ffou  pi(p  (Lucida  (ua  vita). 

73.  Emitlenliaquinqueradiosastra 
et  martyres  universos 
convenientesfide 
celebremus  hymnis,  dicentes : 
"  Aciniiyne.  magne  marlyr  Christi. 
cum  certiminum  sociis  tuis, 
intercedite  pro  nobis. 
opericlitantium 
patroni  ardentissimi.  , 

Juxta-.TCi^  (^Op,^  3e,V  ^p.aO^vTi  (Divino balsamo   E 
uoctum). 

74.   Divinam  coronam  hyranis  celebrare 
ausus,  o  athiela?, 
gloriosEe  et  firmfe 
et  pnestantis  vestne  mililiffi. 
timeo  ne  qua 
peccatis  repletus 
o  sancti,  excidam 
opitulatione  vestra. 
egregiorum  patronorum  meorum  : 
sed  scientes  desiderium, 
concedite  mihi  sensum  eloqui 
fortia  facta  vestra  universa, 
o  periclitantium 
patroni  ardentissimi. 

Mundus  totus  admiralur, 

Acindyne,  agones 

et  certamina  qute  tu 

cum  sociis  exhibuisti 

(juatuor :  unde 

laudat  vos  perpetuo 

gaudens,  o  sancti. 

Veneramur  et  nos 

reliquiarum  thet^am, 

festum  diem  obeuntes 

vestiae  migrationis  splendidum, 

ad  aniiaarum  salutem, 

o  periclitantium 

patroni  ardentissimi, 

Vos  ex  matrice  formator 
sanclificavit.  athletae  : 

■  Nara  quos  pr^scivit,  ait, 
el  prjEdefinivit, ,  ut  creator, 
esse  conformes 

imagini  Filii. 

■  hos  et  vocavit : , 
sed  Belial,  videre 

in  corporeis  incorporeorum 
vitam  ac  mores  non  ferens, 
manifeslos  facit  regi, 
chrisUanos  esse  edocens, 
o  periclitantium 
patroni  ardentissimi. 


KI   USB. 


'  ita  videtnr  leyendutu  ;  cotl.  ci>'fT^}j.€iv.  Cfr.paulo  inferius  Annotatum. 


'QoT, 


518 


OFFIGIUM  GR^CUM  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 


F.I    MSS. 


^   oe'  Q^  AuTptoCTW  TT,^  ^Xoyo? 

Tou?  Tper?  euaefisr!;  veavta?, 
outw  xat  vtjv  Tou<;  aOVfiTai; 
^v  xajJLivt;)  ^  -upo;  0!.£O'j).a^a?, 
:5eo(spovu;  ^  poaJvTa;  (ro-/ 

'0  0e6?  6  Twv  TiaTepwv  zit\o'ff\T6<;  '. 

:Z   oc^'  NepLet;  *  a-iQovou?  Swpea; 

xat  5ouuaToypyw?  TiYiYa^ei.? 
Toi;  dClXo<p6po'.^  ffou,  XptfTTe, 
iTuvepYwv  xal  tjujXTtpd-rTtJv  w;  eutTTrXay^^vof; 
xal  u;aLv6[J.£->o;  <Jjd).lou7!.v ' 
'0  Qik  X.  -.  ^. 


n  o: 


r„.  5 


B 


>    07] 


U).TiO-/l  (jLapTupwv  at|^EUOwv 
(TUYxexpoT/,[jLEva  tt;  TrioTEL 
TrpoaevevTiVoyaTe  Xp'.TTW, 
TtapaSoqwv  .^aupLdTWV  i7:toei.^Lv 
^vepvouvTei;  xal  (}jd/,).ovT£5' 
'0   6eOi;  X.  T.  X. 


©[eoTOxiov]. 

AeXuTpw|jievot  Sta  «'ou 
T?i;  Twv  TtpoTiaTopwv  xaTapa;, 

xai  TipO?  dgLOLOV  *  TpU»YjV 

|jieTa6dvTe?  ',  t6  XaCpe  ^  xpauydt^oiiev  ^, 
OTcepevSoEe  AeoTTOLva, 
Ti  0e6v  ae7ap/.w|jiEvov  t,[j.lv  Texouua. 

Elpjiic   aXXoi;,    'Ev    zTi   xct^iivqj. 

oB'  OipavotpoTTtii 

uuep(pave't(;  ia-tepei;  eSei-^OTjie* 

[laXXov 
EvT^  nfjxei  Xi|j.TrovTei;,  dOXTj-cai, 
UTrep  flXtov,  TraveufTjfAOi" 
Ti  "cii?  dTtaTTi?  8e 
(fpevoSXaSei;  SiiIixovTef;  erxdxo?  Ix  ^5)?. 

ic'  'UpoupyoiJvxec 

xi  dTcidT^ai;  Te'xva  ol  aYiot 

XciYOic 
iXtiOeiac,  Stijpa  TauTa  XpicrTcjJ 
■npoai^ii-^y.oivm  ix(iai'(a.!^ov  • 

EuXoYTi|J.£vO!;  ei  ev  ti^  vatp  ttjc  S(j£ti<,  w  Kupie. 


S     Faca^ 


H    TCp' 


iuYKaTaoaffa 
:fl  Tou  Weou  lo/iji;  ev  tijj  |3pi!i(xaTi 

LJ<f6Tl, 

10!;  xoOaTCEp  Spoffoi;  ktuOtvii* 
h  «1)  <iTiixovTes  oi  aYto'  expauYaCov 
EuXoYTiti^voc  X,  T.  X, 

B[eOTdxiov]. 

Tov  iipo  aitovtov 
VTi8u(  TT(5c  i(xT£i  Ppeifot;  Ti  Trp()(jij)axo? 

AoYov ; 

0ou]jia  ^evov  ovtojc  xal  ^ooipfjv. 
"Ov  XaTpeiiovTE;  xpauYa^ojjieV 
E6XoYTip.ev05  X.  T.  X. 


Ode  VII.  '0  Sicotuiai;  ev  TTupi  (Qui  conservasti  in 
igne). 

75.  Ut  liberasti  flamma 
tres  pios  juvenes, 
sic  et  nunc  athlelas 

in  camino  ignis  conservasti, 
divino  sensu  clMUiaiites  ad  te : 
"  Deus  patiuni  beiiedictus.  , 

76.  Distribuis  uberriniii  dona 
acmiraculorura  ])atrationes  scaturis 
athletis  tuis,  Christe, 

cooperans  ac  collaborans  ut  misericors. 
et  apparens  psallentibus: 
"  Deus  patrum  benedictus.  , 

77.  Copias martyruin  sinceiorura, 
compactas  iide. 

obtulistis  Christo, 

prodigiosorura  miraculorum  ostensionem 

intus  operantes  et  psallentes  : 

"  Deus  patruin  Jienedictus.  „  ] 

Ad  Dei  Geniiricem. 

78.  Liberati  per  te 
progenitorura  maledicto 
et  ad  Eeternas  delicias 

migrantes, "  Gaude  ,  magna  voce  clamamus, 

gloriosissiina  Domina, 

qUEe  Deum  incarnatum  nobis  peperisti. 

Hlrniua  otiiis.  'Ev  tt,  xajjLivt-)  (In  camino). 

79.  In  coelis  versantia 

supra  modum  splendida  astra  ostensi  estis; 
potius 

in  fide  lucentes,  atlilet£e, 
supra  solem,  laudandi : 
fraudisTero 

animos  vulnerantem  propulsantes  caliginem 

[e  terra. 

80.  Sanctificantes 
infidelitatis  fllios  sancti 
verbis 

veritatis,  dona  liaic  Christo 

obtulerunt  et  voce  magna  clamabant  '■ 

"  Benediclus  es  in  teniplo  gloriEe,  o  Domine. , 

Vacat. 

81.  Condescendens 

Dei  vii-tus  in  ebullitionem 

visa  esl, 

veluti  ros  matutinus  : 

in  qua  stantes  sancti  clamabanl : 

"  Benedictus  es  in  templo  gbriae,  o  Doniine. , 

Ad  Dei  GenUricem. 

82.  Quod  est  ante  secula 

uterus  quoraodo  parit  infanlem  recens 

Verbum? 

Miraculum  novum  revera  ac  tremendum! 

Quod  adorantes,  raagna  voce  clamarous  : 

"  Benedictus  es  in  templo  gloriae,  o  Domine.  „ 


D 


•  ita  1)1  etl.  el  in    ^.rUI;  iv.  xajiivou  in  ^aXIII.  —   "  ed.  6(iO!fpdvojc.   —  ^  {{  g^^_  /„   frf. 


-  *ita  ?rf.  rfAa///;-'^FO'^- 


in  ^aXIII.  —  6  ed.  atJ/eoSwi;.  —  ^ed.  RiStov.  —  i  ed.  tieTacTavTe;.  —  »  in  ed.  add.  ooi.  —  »  ed.  xpd!;o[j.sv. 


■Qo^i 


A 


SECUNDA  DIES  NOVEMBRIS. 


519 


■Q5>1   V.  naioa<i    euayer;   ^v    r-jj   x(i[jLiytj> 


<X>   no 


ue' 


B 


ffi   -y'  'H  euaYecTaT-/!  twv  {x:(pTupwv 

Tra^-iiyupL?  -^apf^oa-jvw^  i7:eoTifAY|(rE^ 
xda-fAOv  xaTauya^oua-a 
7:avTa?  xaTeu^paivouda 
xai  TrikauyCiq  (pai.op6vouaa 
Tiio-Tei  Toiji;  tj^aXXovTa?  * 

Tbv  KupLov  iJjjLverTe,  Ta  epya  ^ 

©TipLwv  xal  pdQpwv  xal  patravuv 
aypiuv  >caTeToX|xTio-aTe,  piaxapLOL, 
e^^ovTE?  ffuXX-/i7iT0pa 
Tov  axaTayuvi!TTOv 
xai  Tov  T-?);  od^ri^  KupLov 
V  vuv  xpajya^opLEv  • 

Tov  Kup-.OV    X.  T.  X. 

ll  [xa;  Tou?  yevva(ou?  dQXo^dpoui;, 
'Axivouvov^  IlY^ydTtov,  'Ave|jL7idSt(rT0V  ^*, 
auOt.;  TOV  ^  'A^Qdviov  * 
xat  Tov  itavaoL2i,uov 
E>7ii5'.cpdpoVj  evovTe? 
Tet^^oi;  dxpdoxvTov, 
Tov  KupLov  dTiauTTCj?  uuvouuev  " 

xat  u7cepuiJjou|Aev 

e^i;  7:dvTa;  toui;  afwva?, 

M   Tiq-'  2Tetpdv(f)  TTi<:  vtx7i<;  xotrjniQ^vTei; 

xal  xdXXoui;  otaSrifjiaTt  XapiTiduEvot 
atyX-ziv  T>|V  dveaTiepov 
TiAo^  t6  (xaxdotov 

iv  oupavott;  e^TicpaTE, 
ladpTupec;,  xpdCovTE?" 
Tdv  KupLov  X.  T.  X, 

0[EOTO'xtOv], 

^   ^^  STOijLaTL  xal  yvwjjLTi  ^eoToxov 

YpovouvTEi;  6jxoXoyoupiiv  o-e,  ^Tavdpiwjie  ■ 

TeTOxa?  ydp,  Tidvayve, 
cdpxa  TreptOEfxevov 
Tov  IIoLriTT,v  xal   KupLOV 
xai  pactXea  XpLtrrov. 
Aid  cre  ttjV  TtdpQcvov  ujivouu.ev, 
xat  U7Teput|>ouptev  auTTiv  ^  ef?  '  tou?  atwva?. 

Elpfjii?    oiXo^.    XE^ipa?    ixTtEtaoott;. 

TT)v  dXe6piav  lovuv 

x«Ta6aXci)v  6  0ed(  ' 
xal  fo.p  ■na.fXiticuiiav  Ecnioac 
TtlSv  Aeojjxiov  T^iv  &ypta)Ti6v 
[JLiaiYOvfav  ToTc  co(potc 
[AcipTUfft  «l/aXXoi^ffiv  ■ 

EuXoYe^Te,  jravxa  xi  [epyaj. 

**     ^  "ATiaoav  TT]v  TiXdvriv  tou  ^^6pou 

TreptEtpXe^axe 
oXoxauToup:evoi, 

JeoTEpTr^jxaxoi  fjLapxupec, 
Ev  xa[iiv(jj  Tijs  pojavou  U{n3v, 
iv  ^  el;  X^^P*^  '^°"  0eou 


Ode  VIIL  naii.,  ^UyC.,  ev  -,^    xa[.(v.,  (Pueros 
sanctos  in  camino). 

S3.  Sanctissima  martyrum 

festivitas  gratissime  advenit, 

mundum  iflustraus, 

omnes  oblectans, 

ac  liite  ladiando  exhilarans 

fidepsallentes; 

"  Dominum  laudate.  opera.  , 

S4-  Feris  ac  serobifjus  ac  tormentis 

immanibusaudacter  insultastis,  o  beati, 

habentes  susceptorem 

qui  cerlamini  succumbere  nescit 

etquiest  Doniinusgloriie; 

cui  nunc  vocem  tollimus  : 

■  Dominum  laudate,  opera. , 

85.  Vos  generosos  athletas, 
Acindynum,  Pegasium,  Anempodistum. 
unacum  Aphthonin, 

et  venerabilem 

Elpidipborum,  habentes  E 

murum  inconcussum, 

Dominum  laudamus  perpetuo 

et  superexaltamus 

in  omnia  secula, 

86.  Gorona  victori;e  ornati 

et  pulchritudinis  diademate  lucente^, 

splendorein  qui  nescit  occasum, 

finem  beatum 

in  coslis  accepistis, 

marlyres.  magna  voce  clamantes  : 

■  Doniinum  laudate,  opera.  , 

Ad  Dei  Genilricem. 

87.   Ore  ac  mente  Deiparam 

sapienles  confitemur  te,  purissjma  ab  omni 

peperisti  enim,  illibata,  (labe  : 

carne  circumdatum 

factorem  ac  Dominum 

etregeni  Christum. 

Quare  te  virginem  laudamus, 

et  superexaltanius  ipsam  in  secula. 

Hirmus  alius.  Xelpa;  ixTreTada;  (Manus  exten- 
dens). 

88.   Exallasti  cornufidelium, 
exitiosam  potestatem 
dejiciens,  Deus. 
Etcnim  Ecstuanlem  cuhibuisti 
lebetum  stevam 
ac  nefariam  ctedem  sapienlibus 
martyribus,  ps:illentibus : 
"  Benedicite,  omnia  [operaj.  , 

89.  Vacat. 

90.  Universum  errorem  inimici 
undique  combussistis 
bolocauslum  etrecti, 

Deo  jucundissirai  martyres, 
in  camino  tormenti  vestrl, 
in  quoin  manus  Dei 


EX  uss. 


'  add.  in  ed.   xal  iTrepuil-ouTe  eu    itivro;  tou;   oiwvac.    —  *  ed.  'A!pGo'vi',v,  —  ^  ^^;  q^    _  4  ^,/    'AvEjiTrdoiiJTOV.  — 
(i.  i>.)  u.  (!(.  _  e  Q,„_  ,„  p(^,(.  —  ^  TidvTai;  add.  in  ed. 

TtapeOejOE 


520 


OFFIGIUM  GR^CUM  SS.  AGINDYNI  ET  SOG. 


B 


qtffaaaiv  3e(oic  iiTCaiiffitrii;  lAv  Kiipiov. 

CD   r-a'  0ep|i(iT«TOi  ov-rec  tdiv  ppotwv 

5it^p|i.o/ot,  ie).TiT:al, 
xai  7rpea6euTal  ■npic  0eiv^ 
diri  xtv5uviijv  TE  «TravTac 
ffUjjioopoJv  xe  xal  "«iv  ^Xi^ieojv, 
(bc  axivSiJvajc  tAv  xaXiv 
Sp(i|Jiov  TeX^ffavrec, 
jxT)  TtaiiiniTe 
Xileiv,  xouc  Trtatei  U|j5c  eitfTifjLOUvToc  ieU 

0[eoTdx[Ov]. 

o   Cp'  Oux  oXXov  xal  aXXov  irpoffxuvtu 

xiv  yevvr|6EVTa  Oeov 
i^  iveuatpou  xo'pT,c, 
iXX'  £'va  <j^6Q|Jiai  teXeiov, 
■tiv  auTov  ev  Tfi  ^edTijTi 
xai  fe'va  uaXiv  tAv  aiTiv 
h  iiv6p(i)-dxT)Ti 
iouY^tiTtoc* 
8v  euXovouvTCC  irtsxbJc  yb}Tt^d{Jie6a. 

'^So  y.  Eua    [A£v    Ttp    TY-?    Trapaxori;      vO!ni[xaTt. 

pt;  r-y'  KajxctTOU?  U[jlwv  tou?  dTtl  -j^ri^ 

Oupavto^  Eu^pO(rtJV"/i  SieoeiaTO, 

evOa  fiapTtjpaJV  *  y^opetat 
xai.  Ta  Twv  [j.axap'!wv  ^  (TTpaTeu[j.aTa 
xal  Ttada  twv  TrpwTOTOxcov  dycLXkfza.i  ^ 
^  ^xxATjCTia,   7Ta[jipiaxap!.!7io!.  *. 


Fl  q-o' 


Ca  q^' 


C 


'Ex  TWV  SeO-[JI(IJv  Ttijv  OOUVTiptLv, 

iravoXfiw.j  xal  xLvouvwv  oi.a<TtoaaT6 

TavTaf;  Toiji;  iziiXBf.  tV  ^yLav 
7TavTiYupt.v  u[j.(iiv  eopTai^ovTai;* 
efpT^lVTjv  TE  ^  xal  Ya).T,vT|V  auoufAevo!. 
xal  ^toTTjpiav,  7i;ava'e6cta'[j.toi, 

nXoucLtjj  ),a[j.-(i[j[cVO'.  uwtI 
xat  vctpiTi.,  a05.o'.fdpoi,  SLaTrp^TtovTS^, 
XtJfnv  7iTat,ap.aTti)v  xal  upovTtStdv 
6[j,ou  ^  Tor^  (Ttjv  UJJ.W  c(piaTetJ(ra<r!.v  '^ 
3o(lT)vai  Torf;  7tp6q  u[xa?  xaTatpeuYOu^rt. 
Tov  eiJepyeTTiV  SuffWTtTiffaTe, 


0[eoTdx!.ov]. 

W  Cj"^"'  Eua  IJ^ev  Tou  ^uXou  TTjt;  i^uTJi; 

^^topi.cTa!.,  xto^.uOerca  ttj!;  fjLeGe^etd^  ' 
atj  5e,  IlapOeve  OeoTdxe, 
!^wt|V  TTiv  7:p6  aftJvtDv  BiTi\yayEt;  * 
Ttj)  xda[jt(|j,  TT,v  I^(dT,^dpov  iv£pYet,av 
yaptt^op.evT|  Sta  TtttTTetix;. 


deposuistisanimas  vestras, 

benediccntes 

canticis  divinis  sine  fine  Domino. 

91.  ArtJenlissinii  lioniinuin 
propugnatores,  alhlelje, 

et  intercessores  apud  Deum. 
a  periculis  cunctos 
calainitatibu-sfiue  et  afflictiombus 
(ut  qui  sine  periculo  pulchvum 
cursuni  pevfeceritis) 
ne  cessate 

absolveve,  eos  qui  cum  fide  vos  laudanl  sem- 

[per. 
Ad  Dei  Gotitricftn. 

92.  Non  aliuni  et  alium  adoro 
editum  partu  Deuni 

ex  intacta  puella ; 

sed  unum  veneror  perfectum, 

eumdeni  in  divinitate, 

et  unum  rursus  eumdem 

in  humanitate 

inconfuse  : 

cui  hencdicentes  cum  fide,  illuminamur. 

Ode     IX.     E'j'a     fAEv    Zlji     XfiC      TIXpOXOTiC      VOff^fiOTl 

(Eva  inobeihentiiP  nioiho), 

93.  Labores  vestros  super  terram 
cceleste  gaudium  excepit, 
ubimartyrum  chorese 

et  beatorum  exercilus 

et  tota  primogenitorum  Istatur 

Ecclesia,  o  bealissimi. 

94.  Ex  vinculis  dolorosis, 
felicissimi,  acpericulisservate 
omnes  fide  sanctam 
festivitatem  vestrani  celebrnntes, 
pacem  ac  tranquilHtatemprecantes 
etsalutem,  o  maxime  venerandi. 

95.  Divite  fulgentes  luce, 

et  caritate,  athletse,  excellentes : 

solutio  lapsuum  atque  curarum 

(una  cum  illis  qui  vobiscum  fortiter  se  gesse- 

ut  delur  ad  vos  confugientibus,  [runl) 

benefactorem  movete. 

Ad  Dei  GettHricem. 

%.   Eva  qtiidem  a  ligno  vitae 

amota  fuit,prohibila  a  participatione  : 
tu  veni,  Virgo  deipara, 
vitam  ante  secnla  existentem  induxisti 
in  mundum,  vitalem  efflcaciam 
gratificans  per  fideni. 


D 


E 


Eip(i6c  SXXoc.  AtOoc  i  ^eip(iT[jiT]Toc. 

f^C  Aa|jLTTp(Jic  xaOiopaOTjTe  Tiaffiv 

(uc  ffrpoTttoTat  vtXTi^fdpoi 
ivaXo|i.S3vd[jLevo[  avtD 
7rp6c  oupavfouc 
PaatXixiIic  Tctc  (ixiivic, 
e7ti3(J)xouc  iCavovTec* 

OtO   XOt  -KdvTEC    EUOT)[iOU(JLEV   UpiaC. 


Hirmus  alius.  A(Ooc  oxeipdxfiTiToc  (Lapis  manu 

haud  excisus). 
97.  Splendidi  in  conspeclu  omnium  apparuislis, 

ut  mititesvictoriam  reporlantes, 

assumpti  sursum 

ad  ccelestia 

regali  cultu  tabernacula, 

super  thronos  sedentes : 

quare  el  omnes  lauilamus  vos. 


1    td.ndd.   aX.  —  ^ied.   «OXotp^lp^ov.   _   a   ed.   6(j:i^y"P^«- —  *  (^  exxX.  TratJt[ji.)  etf.  to-c  oupaviotc  <JuvEutppo{v£Tai. 
<""■  '^E-  —  "  fd.  ajJia.  —  ■"  ed,  apisTjuoaTi.  —  ^  ^^  extiiioac.  AjJ 


0Eo5  loc  ovTEC  ffrpKTiaiTai, 

■JtAijOo;  •!}}(;  iTtiffTtov  (TTpxTSia; 
Eri  Tou;  aOXou;  (juvefjTrsJffasOe " 

|1eO'   U)V  XpWTfji  OeYiOTJTE 

tzjvtA;  ziv5i3vo-j  XyTpioOiiva)  jjfjiac. 


--     <73  'Ijyuv  aKpoafjiii-^TiTov  ovtq); 

^Tct  ToT;  aOXoi;  EUn^iiTEc. 
ayioi,  Trj?  rXcivTiCTO  xpaTO? 

xataSxXo'v:ec, 
Tiv  opoyov  (iy.tvSuvdjc 

TeTEXEXOTeC,  ffTteUOKTS 

TtavTAc  itivSuvoy  XuTpwOfjvxt  ^|jl5c. 

f    p  Swsov  ixivoiivw;  Touc  xfgTet 

OO^oXoyoUVTci;  7E,  SujTiip  l^ou, 
xal,  (ivs(i-itoSi<jTt«jc  TtTjyi^cov 
TK  ffi  eXeti, 
iyOtivcuc  opo'ipr,!iov 
Toic  EJtl  ffol  lArisovTac 

TaTc  t/.Efftatc  Toiv  liytajv  ffou. 

g  0[sOT(fxiOv]. 

M   pa'  STiipiSov  ev  Tzixptf.  |xe,  ^o'vri 

Tiov  YTiyev(I.v  f)  (JtoTTipta, 
Tiic  iJ7totJ.ovf,;,  xai  ev  TaijTn 
touc  avTiOaffsouc  -pausov  itoXifxouc  [lou  ■ 
WeAv  yap  us  yewTloa^rav 
SoU^w,  Trfdtet  TTiv  (jjSjjv  E /.71X11^(5 V. 

P?  Xopeuv  -ry.v  TZEvOapiOf-iov 

Twv  aOAoyopojv  ff'/iu£pov 
fze5.w3ix(D?  avufAvouuev 
Ax'.vouvov  Tov  revvarov 
nr,yaa!.ov,  'A^OovloVj 
E).7tLO'.tpopov,  aVjzatJLv 
Tov  5ei,ov  Avefx-ooLo^TOv  * 
Toy?  c.ayycCi;  |j;apyap'^Ta; 
Tou  PairtXeui;  K-jpiou. 

Dpo;     ToLi;    [^aOriTar^    o-u ve X 0 w u e v. 

PY  AxilvoyvDV  S(.aT(i)c-ov 

^  rr,v  I^w>|V  T(jv  (7'jvoou).(oVj 

"  ■VijJ.rv  7t7|ya!^uv  a^Oovov 

yapLV  xal  cruvspyELav 

TtpO?  aVEfjtT:d5[.!7TOV  Tp'^6ov 

Trj(;  jxc)-).o'jo-r,(;  e^XrLOo? 
xal  od;T,(;j  urepayaOe 
Ir.ffoUj  xXtipov()|aou5 
avaocxviji; 
Tojv  fiapTiipdJv,  [/(oXtiJTra^  xal  ^x^uaei? 
alfActTWv  0'j(7to7:oujJievoi; 

xal  X-.Tari;,  (ji;  ofxT{p|jL(i)v, 

^>(dTayuyLx6v,     ttco;     To:;    |xaO-/|Tai:;    a-j  veX  0  oj  tj.  e  v. 

p°  TpLaoa  TT,v  urspOeov 

ejjeStj;  Ttpocrx-jvoyvTE;, 
Tf.TTtlj?  avej'iT,ij.y|a(t)fj:ev 

ev  TV)   Ta-JTTl   Ti^ipCf 
TTjV  Tcliv   [jta3TU3(0V   TTTEVTaoa  * 
<TUV   T(U   'EXjrLO'.'idp{.), 

A'-iO()v'.ov,  IlY.yaTtov, 

(TUV   T(i)  'Av£U.T:&OL(rT(t) 

TOV  Lepov 
xaX  c-ooov  'Axivojvov,  ixSoiIivTe;' 

d(ica  <ro'.,  TToXueXeE,  Ttov  paoTiJcdjv  ti  od;a. 

Novembris  Tomus  I. 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 

98.  Hauii  llectenles  genu  errori, 
Dei  genuini  mililes, 
nmltitudinem  inf.deliuin  exercitus 
incertamenuna  tiaxislis: 
(luil)uscum  Cliiistum  orate 
ab  omni  pericnlo  ul  lil,eret  nos. 


531 


Kx    IISS. 


99.  Viitutem  mexpugnnhilem  revera 
in  certaniinilms  nacli. 
o  sancli.  erroris  robur 
(Jejicicntes, 
cursum  sine  periculo 
perfecislis:  festinale 
ab  omni  periculo  liborare  nos. 

100.  Serva  sine  periculo  cuni  lide 
gloiilicantes  te,  Servator  mi, 
el.  absque  inipedimenlo  scaturiens 
misericoniiasluas, 
abundiinter  custo(]i 
in  le  speranles, 

supplicationibussanclorumluorum. 

Ad  Dei  GenUrkem. 

101.  Sta])ilito  in  petra  iiie,  unica 
0  terrigcnaruin  salus. 
pfilientia>,  ot  in  linc 
adversantia  frangc  bc;lla  milii ; 
nam  Dei  tegenitricem 
glorifico,  fide  carmen  adimplens, 

PhQiaffO!)!ntm,  J„Tfa  .-  ruvaT/.ec  ixoueTe  (Mulio- 
i*es.  audilp). 

102,  Choream  quinariam 
athletaruni  liodic 
cuni  .'iuavi  inridulationecantamus: 
Acindjnuiii  Renerosum, 
Pegasiuni.  Aphthoniuni. 
Elpidiplioium.  carniinibus 
diviiium  Anempodisluni : 
dilucJdas  margaritas 
regisDomini. 

Jiixla  :  ToT;  (xaOriTaT;  (juv/XO[o(iev  (Cum  discipulia 
conveniamus). 

103.  Tulam  a  poiiculis  conserva 
vitam  conservoruin, 

nobis  scaturiens  uberem  ] 

gratiamet  auxilium 
ad  semitani  haud  irnpedilam 
fulura;  .sjiei 

et  gloria',  super  omnia  bone 
Jesu,  bcredes 
demonstrans 

marlyrum.  livoribus  et  efTusione 
sanguinum  placntus 
el  pre(:ifaus,  ulpote  misericors. 

PhotfiffOffinii»,  Jiixla:To'i  fjLaOT)Ti'tc   ffKvUOwuev 
(Cum  (tiscipuiis  conveniamus). 

104.  Trinitatem  divinissimam 
pie  adorantcs, 

fideliler  laudemus  honis  verbis 
in  bac  dJe 
marlyres  quinque  : 
cum  Elpidiphoro 
Aphlhonium,  Pegasiura, 
cum  Aiienipodislo 
sanctum 

ac  sapientein  Acindjnum,  exclamantes: 
'  Gloria  tibi,  inisericordissime,    martyrum 

gloria.  , 

G6  STajive 


E 


522  OFFICIUM  GR.ECUM  SS.  ACINDYNI  ET  SOC. 

pe'                   Stafive  /3U(r7i  xal  -^ine^a,  105.  Urna  aure^  ac  mensa, 

aXaTOuriTov  0304  mons  unde  lapis  haud  excisus, 

5pove  xol  xXipia^  e>^u*/a  ^lTone  ac  stala  animala, 

axaTaaJ.exTS  paTe,      '  incombuste  rube, 

ffXY.vri  eeoj  Ttavayia,  tentorlum  Dei  sanctissimum. 

TOv  ulov  xal  0£ov  (Tou  Filium  ac  Deum  tuum 

^x5'jff(i)7:ou(Ta,  xparuvov  placa,  et  robora 

^xT.lz^:.  (JpOoSoiou;,  imperatores  orthodoxos 

A^fj-dfTt-  summos  sarerdotes 

xal  ),aov  cou,  -rtavTa;  Tou;  ixSowvTa;  •  et  populum  tuum,  omnes  exclamantes; 

SwffaL  Tou;  TrpoTXuvoiJvTag  ffe,  GeoTOxe  napOsve.  "  Serva  venerantes  te.  Deipara  virgo. . 


ANNOTATVM. 

In  Menxo  mensis  Novemhris  edito  Venetiis  a  Bartholomseo  Cutlumusiano  Officitim  sanctorum  mar- 
tyrum  Acindyni  ctim  sociis  Jegitur,  in  quo  intus  Canon  Tan;  aat;  \\-za\c.,  ctc,  cum  reliquis  (stichcris, 
cathismatis,  coniaciis,  theotocits  et  staiirotheotocHs),  quoriim  lAcraque  a  nosira  editione  absutit.  Noiet 
lector  ea  qux  nostrx  et  Venetx  editioni  communia  sunt,  sequenti  numerorum  serie  contineri;  quie  i?t 
nostra  ediiione  non  hahcntur,  asferisco  indicari.  IIxc  est  ergo  series  Veneta,  in  qua  singida  qux  ibi 
-.  sequuntur  numeris  noslra:  scriei  distinf/uimus  :  Numm.  4,5,  6',  iS,  5eow.iov  *  re/  oTa'jpo6Eoxd>tiov  *,  « 
^  iiiauTfxtov  *,  19,  20,  21, 22, 28, 29, 30, 31, 36,  37,  40,  5eoTdxtov  *  vel  axaupoOF.otdxiov  *,  41,  42, 43,  44, 45, 
.51,  52,  53, 54, 55,  61,  62,  63, 64,  elptidc  *,  xovtsxiov  *,  oTxo<  *,  luva^iptov  *,  75,  76,  77,  78, 83,  84,  85, 86, 

87  ElptJ.0'1;  *,  93,  94,  95,  96,  i\^\t.6z.  *,  e^iTtooTstXapiov  *,  ^eotoxiov  *,  15,  17,  .^EOTOxiov  *  vel  <rTaupo6eoTdxiov  *. 

In  Tropologio  Corsinio  habetur  Confarium,  quod  supra  numeris  73,  74  signatur.  Convenit  fere 
cum  nostri  codicis  lectione.  Jta  in  74  ve7'su  quarto  leg/tur  oTpaxoXoY/a^ ;  in  verso  undecimo  \ti^\a^6\. 
Versus  vigesimus  multo  melius  effertur  quam  in  codice  nostro  :  quem  ideo  ex  Corsinio  correximus, 
scrihentes  eu^iiiJLsi  pro  i\fOf\\i.-'\>.  (Videsis  Analecta  sacra  Spicilegio  Solesmensi  parata,  qnx  edidit 
(inno  1876  Juannes  Baptista  Pitra  tt.  S.  Callisti,  Bibliothecarius  S.  li.  E.,  tomo  I,  p.  665.) 

Hic  suhnectimus  Contacium  ex  codice  A.  a.  XXXII,  qtiod  siipra  indicavimus  in  procemio  nostro. 

T6v  h  -TzsXiyti  {jte  tou  ^iou  '/e'.[j.at^o(ievov 
xal  osivTji;  aTioyvtOTew^ 
ci;  puOov  eYxaOeipYvuiJtevov, 

jjiapTupe?  Xpi-TTOU, 
Tai^  u[A(jv  7TapaxXy,(jeiTt 
Tzab^  ).L[i£va  [Iduvare 
zr\(;  xakri^  [Ae-avoia?. 
IlriYTjv  \i.c»'.  fJLupil^ovTe; 

TT|^  d-iiaEa)?  acidovov, 
ei?  dx',v5uvo)(;  5i.aT:epda"[ai] 

dpy[a;]  xal  ^;ou!r[taq] 

dv£ij.T:oo'.TTOv  TY,v  TpiSov  xaTe  [uQuvaTs].  p 


G 


In  pelugo  me  vilie  procellis  agitaUim, 

ac  dira3  desperationis 

in  gurgitcm  coactum, 

mailyres  Christi, 

vestris  exhortationihus 

ad  porluin  dirigite 

pneclara?  pcenitenlis. 

Fontem  mihi  unguentis  imbuentes 

remissionis  ubeiTimum, 

ad  lute  Iranseundum 

per  principatus  et  potestates 

haucl  impeditam  viam  dirigite. 


DE 


DIES  SECUNDA  NOVEiMBRlS. 


A 


523 


DE  SANCTA   EUSTOCHIA 


VIRGINE    ET    MARTYRE 


TARSI  IN  CILICIA 


I.  Origo  Acloruni.  Tempus  et  locus  niarlyrii. 


G.  V.  H. 


SUB  JULIANO 
APOSTATA. 


Actn 

S.  Eustochife 

inedita 


videntur 
}»-imitiis 
in  Si/ria 

"i^riptafiiisse, 


G 


f  9''a:co  I II 

lutiuitm 

»f>no»cm 

ti^anslata, 


Acta  smctm  Eustochii  sive  Eu.=;tochi£e  ex  qiiatuor 
eodicibus  mauuscriptis  inter  se  collatis  edimns. 
Sunt  aiftem  endem  illa  qux  haheri  apud  se,  pra:- 
decessor  noster  SolleHtis  in  notis  ad  Vsuurdum 
testafus  esf;  eademque,  iiti  pnfamus,  qus  Petrus 
de  iXatalibns  in  compendiiim  rcdegisse  a  Baronio 
dicitur :  quem  idcirco  snspicamiir  /laic  Acta  nostra 
ob  oculos  Iniljuisse.  Duo  horum  Actorum  crempla- 
riaapographareperimusiii  prcedecessornmnostro- 
rum  colhctaneis :  mium  desnmptum  excodicequo- 
dam  Vaiicano  n"  1190,  p.  172;  alternm  ex  insigni 
codice  pergameno  ca^nobU  Bodecensis  Ordims 
Cannnicorum  regidarium  S,  Augustini  in  diocresi 
Faderbornensi,  qnod  P.  Cornelius  Gainans  e  Soc. 
Jesu  miserat  anno  1042.  Tertium  invenimus  in 
codice  IV  Sfrozziano  (sec.  XV,  e  bibUotheca  Lau- 
rentiana)  Florentix;  quartum  in  codire  Vailisum- 
hrosano  363  (sec.  XIII)  ex  eadein  tnbUotheca.  Qux 
inter  se  dUigrnter  colfafa,  notafis  lectionum  rarie- 
iatibus,  infra  dabuntur  legmda. 

2.  Acta    sanctCB  EustochiEe  (sic  enim  codices 
vosfri  habcnf,  non  Eustochii),  in  Syria  qmmdam 
scrqjfa  tideniui;  ab  auctore,  ut  opinamur,  Anfio- 
cheno.  Sic  enim  incipit :  Anno  sexcentoslmo  quin- 
quagesimo  septimo  nh   urbc  condita,  Julianus 
impcrator,  r/r.  Qui  annns  cumad  Jnlianum  apo- 
sfatam  referatur,  utiex  Actorum  decursu  nianife- 
sfum  est,  non  potest  pendere  ah  aUa  urhe  rondifa 
nisi  ah  Anfiochena  ad  Orontem,  in  Sgria.  Condifa 
ennn  fuit  Anfiochia  a  Seleuco  anno  regni  sui  duo- 
decimo,  anie  Christum  anno  301 :  anno  autem  post 
Christmn  350  JuUanus,  mortuo  Gallo,  Cxsar  a 
Constantio  creafusest.  Annus  ergo  ab  urhe  Antio- 
chena  condita  sexcentesimns  quinquagesimus  septi- 
mus,cssarem  JuUani  dignifaiis  secundus  cst.  Et 
haicprima  labes  horum  Acforum.  Martijrium  eniin 
S.  EustochiEe,  nti  ex  ipsis  Acfis  patet,  ad  annum 
p-  C.  302  referendum  est.  Forfassis  in  originali 
grxco  aUter  scripfnm  fnif ;  auf,  tjuod  pofius  credi- 
deriin,  aurtor  facfum   relaturns  quod  anno  iinpe- 
ratoris  Juliani  alfero  acciderat,  annum  JuUani 
cssari.s  confndif  cum  anno  JuUani  in^pcraloris. 
Quidquid  esf,  lahes  hand  magni  csf  momenfi. 

3.  Acta  hxc  in  Oriente  scripta  esse,  ex  sola  hac 
annorum  compniandorum  rationcpatef.  Quis  cnim 
occidentaUjon  ab  Urbe  rondita  rompnfans,  ur/>em 
infendat  Antiorhenam?  —  Grxco  e  sermone  in  lati- 
num  translata  esse,  prxcipue  indicat  vocabulum 
regis  quod  in  corpore  Actorum  constanter  de 
>Juttano  usurpatur,  quemadmodum  grxce  legerat 
mterjires   pasiXEOc.   In  priina  solunimodo  phrasi 


Juhanns  uuperatur  diciiur,  ei  in  ulUina  cjcsar  • 
in  utraque  femporis  nota  e.rprimilur.  Quare  opi- 
nari  licef  auctorem  cousiduisse  fabidam  chrono- 
logicam,  et   epoc/iam  JuUani  Cxsaris  {'lo.X.avoG 
Kah^p^,,)  habuisse  pro  epociia  JuUani  linperatoris 
(Io«Xt=cvo:;  p«.U'a.;),  srrlpfnmque  ntrot,ique  nomen 
K:<'"?o;  ah  inferprrfe  primnm  rersim  esse  latine 
hnperatoris  rocabulo  et  postremo  vocabulo  Crtsa- 
ris,  reienfo  in  corpore  Acforum  vocalndo  n^^U  ubi 
legehafnr  p.=,a.O;.  Prxtrrea  noiandum  videtur  ex 
har  uUiiiia  pl.rasi:  Marlyrizata  est  auteni  vene- 
rabilis  virgo  Chri.sti  Eustochia  in  civifalc  Tarso 
Gilici(e.sub  Juliaiio  Gjesare,  satis  fieri  manifesfim 
auctorem  rcvcra  confudisse  annos  Juliani  cojsaris 
cnm  (innis  Juliani  iniperatoris. 

4.  Hinc  milii  Jure  ac  merito  existimare  rideor 
prwsenfcm  Actornm  S.  Kustochiic  formam  non 
iinius  srriptoris  inannm  prodere.  Arta  JiuliciaUa 
ipsius  marfgrU,  additisjirocemii  loco  j^aucis  a  cox- 
vis  martgri  christianis,  vrUit  unam  narrafiouem 
edifa  fuis.se  exi.<tUino,  nulla  temporis  nota  prxfcr 
imperaforis  nomen  adjuncta,  uti  in  plerisque  grx- 
cis  marfijrum  AcUsfartum  videmus.  Ilanc  itaque 
Acforum  formam  renisse  tn  inanus  sequioris  xvi 
vtroapnd  Antiorhiam  exisfenfi,qui  accurafam  uti 
ipse  existimabat  teinporis  nofam  addiderit.  Quum- 
que  cxsaream  inter  et  impcratoriam  primornm 
teinporum  dignifafem  quid  infere.^srt  ipse  nesciret, 
sriret  tainen  JuUanum  altero  imperii  sui  anno 
mortem  obiisse  et  Eustochiam  marttjrium  fecisse 
sub  Juliano,  allero  cxsarex  dignifatis  anno  arri- 
di^fse  martgrium  exisfimavd  et  Arfis  fianc  rpocham 
prxfixit. 

5.  Altera  difficnltas  qua  hxc  S.  Eusltxhiai  Acfa 

premuntur,   c.si    ipse   dies    marlgrio   assignatu.-<, 

nempe  dirs  "  kalendamm   novemhrium.  „    Quum 

enim  Judicio  sancfx  marfijris  ipse  JuUanu.i  Apo- 

stata  prxsedisse  dicatur,  qnxritur  qua   ratione 

Jidianus,  qul  fune  tnnporis  Antiorhix  hiemabat, 

mrnse   norenihri    Tarsi  Judicium    exercuisse  per 

seipsum  potuerit.  Si  enim  Tarsi  in  CiUcia  Eu.slo- 

chiaiu  damnavit  mense  noveinhri,  anno  302fererit 

necesse  cst.  JuUanum  eo  anno   Tarsum   tenisse, 

certis.fimnm  rst.  Quum  enim  adrersus  Persas  bel- 

lum  pararet,  Antiochiain  ire  coniendcns  reliqui/ 

ConstanlinopoUm   (1),  «i/  exceptus  fnerat  tertio 

iiluifni    deceinbriuin   (^),  auni  301.    Trausgn-ssus 

frelum,  prxlercursa  Chalvedona  et  Libgiisa,  inde 

Nicomediam  venil.  Deinde  per  Nicxam  venii  ad 

fines  Gallogrxcix  :  unde  dextror.ms  itinerr  derli- 

nafo   Pessinunfa  convertif.   liide  Ancgram  redUt 


fl  artis 

Jitdirialiffun 

iiiat/na  er 

parte. 
coiintarr. 


F 


Murli/riitm 

S,  Kuslndnii' 

lociim  tiaberr 

potiiit  Tariti 

vienne 

novembri 

nnnisej, 


(1)  Animianus  Mavceninus.  I.  xxii.  c.  U.  —  {2J  Ibid..  c,  ± 


atque 


AUCTORE 
C.   V.   H. 


tiam  juxta 

Soeraih 

narrddonem 

Juliamii' 

Antiochiii 

Tarsum 

rereiiitnr, 


524  DE  S.  EUSTOCniA,  VIRGINE  ET  MARTYRE, 

atnue  itineribus  eme})si$  quum  ad  Pi/las  veiiisset,  chenis  minatus  est  sese  illos  male  mulctaturum  :  D 

niti  locus  Cdppadocas-  (Uscrrnif  ff  CHicas,  oscuh  Tarsumquc  migraro  jam  parabuf;  scd,  animi  restu 

susceptitm  recfonm  provincix  nomine  Celsumjam  reponte  nmtalo,  verbis  dumfaxat   contumeliam 

inde  a  studiis  co<jniinm  Attids  adscitumque  in  suam  ultus  est.   Vbi  notandum  est  verba  illa  : 

consessum  rehiruU,  Tarsnin  scrum  indnxif.  His  loy^^^i  no-^oi.^  {xevhk  sa]\i^\  opponi  Hs  (jkcb  dictafue- 

iiineribus  juxia  Ammiunum  MarceJUnum  JuUa-  rant,  neinpc  'X^-.^o/iai  v.xv.G^t,  -oir;=r£iv  (Antioclienses 

nusTarsumvenit{\).Tarsodeinprofectus,Antio-  male  se  mulctaturnm)  :  ita  ut  JuUnnus  animo 

cliiam  im/ressus  est,  'juum  Adonia  ritu  veferi  rek-  mufafo  jwo  factis  panalibus,  qux  Antioeliensibus 

brarentur  (^),  media  ifaque  a;state.  Aucfore  icjifnr  minafusfuerat,  vrba  fantum  jiwnaUa  irro(/averit, 

Ammiano    Tarsum  JuUanus  venit  anno  302,  sed  conscrijyto  seiUcet  in  urbis  opprobrium  Misojmfjone. 

diu  anic  mensem  novembrem  :  nec  rcditus  Antio-  De    reditu    AnUochia     Tarsum,    (juem    insnjyer 

chia  Tarsum  uilam  mcnfionem  facit.  —  Qute  nar-  minatus    Antiocliem^ibus    dicitnr,   nihil  addifur. 

ratio  cum  Zosimo  non  convenit.   Zosimus  cnim  Fofest  erc/o  Ho3:omenus  ifa  infcfUfji  ut  Julianus, 

dicit  JnUanum  decem  menses  BijzantU  hxsisse,  migratione  Tarsum  parata,  revera  Tarsum  redie- 

dein  AuUoehiuin  versus  cwpisse  iter  i;:^).  Quo  vero  rit.   Quid,  si  auctorem  afferamus  qui  Julianum 

anni  tempore  Antiochiam  JuUanus  imjrcssus  sif,  revera   Tarsum  rediisse  affrmct?  Socrafes  is  cst, 

apud  Zosimum  non  lejimus.  Solc  tamen  clarius  cujus  verba  subjicimus  (G)  : 'Ei  toutwv  S^  t.ov  ffxwti- 

est  si  JuUanus  decem  menses  ConsfanfinojJoU  ef/e-  itaTiov  eic  o'pyt]v  EXTrsffdjv  6  patiiXeiJC,  ofriTrEaei  irav  r.oiriaaii 

rit    non  ante  ocfobrem  fere  mcdium  Her  jjofuissc  y.ttK^-^  ^fi  'AvTio/Eaiv  -itoXei-  xal  eTrl  Tapjf.v  tt)^  Ki\r/.ia<: 

institui.  Si  cnim  ad  tertium  iduum  decembrium,  £;u7roaT:p^'^Er  exeI  ts  ta  e-iTiiioeia  x^Xe^ja;  eutpeTtioOFjvai, 

qito  ConstanUno/toU  Julianus  exceptus  fuit,  deceni  aTraipeiv  eo7:ou5«!;£v.  "OOev  6~oeeatv  eV/ev  6  ootftoT^i; 

menses  addas,  ad  dicm  ocfobris  10  rel  11  jiervenies.  AiSavio;  yp*']'^"  '"^'^  -^-  -rrpeogeuTixov  U7:=p  'Avtio/ewv  xal 

Quod  si  Zosimum  ita  inteUigere  jjossimus  ut  non  tAv  npo? 'Avrto^^Et?  Trepi  Tiic  toO  paff.X^tuc  o'pY>ic.  'AXXi 

completos  menses  sed  inchoatos  contputarit,  mense  toutouc  jaev  tou<;  Xoyou;   aas\  Ypatl^avTa  tov  «0910^^, 

septembri  ConstanUnopoli  profccfus  mense  novem-  [i-nx^TiEk  TroXXou;  eipTixevai/O  pa^tXeic  U  «'^^[xevoc  EpYoi? 

bri  Tarsi  fuisse  JuUanus pfjfuif.  Et  sic  cuni  Zosiino  tou=:  uSptxoTa;  inuvaoOa'.,  xih  ivTici/.(5|ai  tV'  opY^jv  oieXu- 

Eustochite  Acta  convenire  dicenda  sunt,  qute  san-  caio.  His  dicterils  imperator  ad  iram  provocatus, 

ctx  martyris  certamen  kalendis  novembribus  assi-  malo    so    nmlctaturum    urbem    Antiochcnsium 

fpi((,i(^  minatus  est,  et  Tarsum  Cilicios  reverfitur;  quum- 

6.  Fateor  tamen  atjre  apud  Ammianum  Mar-  que  illic  necessarla  parari  jussisset,  disccdere 

ceUinum  tanfum  errorcm  admitti  posse.  Quapro-  fcstinavit.  Qute  res  occasionem  praebuit  sophist® 

j)ter  c.onsidfius  factum  puto  alia  rla  incestiijarc.  Libanio  duas  orationes  conscribendi :  altcram  ad 

ufruni  JuUanusmensenovemhrifuisscTarsicredi  imperatorem   pro   Antiochensibus,    alteram   ad 

possH  :  utrum  scilicet  Antiochia  Tarsum  redierit  Autiochenses  do  imperatoris  ira.  Verum  has  ora- 

etiam  vivus  ef  anfe  e.cpeditionem  Fersicam;  mini  tiones  scrlpsisse  qnidem  sophista  ille  dicitur,  non 

cnnfecto  bello  Tarsi  se  hiematurum  dixerat,  quo  tamen  publice  rocitasse.  Imperator  vero,  abjecto 

tandem  mortui  cadaver  franslatum  fuit.  Certum  prioro  consIUo,  quo  injuriam  sibi  a  conviciatori- 

qmdemestJulianum,Antiochensibusiratum,Tar-  bus  illatam  factis  ulcisci  decreverat,  reciprocis 

sum  se  rediturum  palam  edixisse.  Quxminxjuxta  conviciis  ac  dicteriis  iram  suam  explevit. 

Ammianum  MarcelUnum  factx  sunt  quum  in  co  7.  Vt  unu.^quisque  videf,  Socrates  clarissimedicit 

esset  uf  Antiorhiam  reUnqueret  anno  803,  ad  exjje-  "  et  Tarsum  Ciliciie  revertitur:  „  et  hmc  lectio  ita  a   '''j^F^lkis 

ditionem  Persicam  inchoandam.  Ifa  ilk :  Cumquc  Nicejjhoro  reproducitur.  Quam  nihiloininus  Vale-  ,„^^„,/j„s^  at 

eum  (JuUanum)  profecturuni  deducoret  mulU-  sius  corrijendam  esse  existimacif.  Futavit  emm    „onco>itra- 

fudo  promiscua,  ilum  felicem  redituuKiue  glorio-  rir  dortissimus  de  iUo  reditu  agi  qnempost  Persi-    dicentibus. 

sum  oxoptans,  oraus  ut  dciiulc  ptacabilis  cssct  et  cam    expedifionem    Julianus   apud    Amnnanum 

Ienior:nondum  ira  quam  ex  compollationibus  et  MarcelUnum  Antiochcnsibus  minatur.  Affptc  id- 

probris  concoporat  emollita,  loquobatur  asperius,  circo  pro  eSuTrooTp^^Et  m  prxsenti  tempore,  infiniti- 

se  esse  eos  asserens  postea  non  visurum.  Dispo-  rum  £^uT:offTp£'t}/eiv  rel  e^u7:ooTpe'6eiv  scribi  ju.<;sit;  et 

suisso  onim  aiebat,  hiemaudi  gratia,  per  compoii-  latine  vertif  non  textum  Socratis  e^JTroaTpeuii  (revor- 

diariam  viam,  consummato  procinctu,  Tarsum  titur),  sed  E^j7:ocrTp^i!;etv  (reversurum),  seeumUim 

Cilici;i'  rovcrsuruin,  scripsissoquo  ad  Momorium  suam  correctioncm.  Nos  verstonem  textui  adajjta- 

priEsidem  ut  iu  oadem  urbo  cuncta  sibi  congrua  vimus.  Efjuidem  Ubens  fafeor,  antequam  hxc  san- 

pararentur.  Et  hoc  haud  diu  postea  contigit.  Gor-  ctie  Eustochioe  Acta  tractanda  suscejnssem,  nte 

pus   naiuque   ejns    illnc  rclatum,  exsequiarum  ValesUcorrectionemambahHs,uti  dicunf,manibus 

humili  pompa  iu  suburbano  sopultum  est,  ut  ipse  suscepisse;  nunc  vero  hxc  ipsa  Acta  fjuilms  antiqua 

mandarat.  Jamque  apricanto  cielo  tertio  nonas  Socratis  lectio  tam  accurate  respondef,  dubiuni 

maitias  proloclus,  Hiorapolim  solitls  itinoril)Us  fccerunt,  ita  ut  proprndeam  ad  retinendam  anti- 

vcnit  (4).  Quod  si  prxter  Ammianum  ncmo  has  cjuaut  illam  lecUonem,  <jux  nullo,  quod  quideni 

minas  retulisset,  nitlU  dubium  esse  jjos.^if,  tjuin  de  novcrim,  manuscrij)to  codice  refutatur.  —  Manet 

reditu  Tar.ntm  jwst  bcllitm  confertum  sermo  sit.  nihUominus  semperque  manchit  cUflicultas  cx  Am- 

At  rero  non  ifa  res  sc  hithef.  Sozomenus  clarissime  mianiet  Zosiini  opjiosita  narratione;quorHin  alter- 

dicif  has  minas prxcessisse conscrijjfioncm  Misopo-  ufer  in  crrore  versefur  neccsse  es(.  Si  eiuin  Zosimo 

gouis,  ar  JuUanum  ajjparasse  re  vera  reditum  creditur,  Julianus  deceni  menses  dejU  Constanti- 

Antiochia  Tarsum.  En  Sozomeni  verha  (5) :  '0  o^  nopoU;et  Antiocham  venire  quum  Adonia  ibi  cele- 

Ta  TrpiuTa  opYtaO-.k  T,7:£(Xei  'AvTioy^ac  xaxui;  7:otYiff£iv  xat  brarcnfur,  uitUo  modopotuU.  Fotuit  autem  Tarsittn 

ei<;  Tapoiv  [iEToixiCeoOai  TtapecixeuaCsTO. 'V7rEp<fuoic  Se  tou  venii'e  ante  calcndas  noveinbres,  et  sic  cuin  Zosimi 

.^u[ioii  ixeTa6aX[X]d[iEvoc,  Xo'Yot5  [*ovoi? tJjv (iSpiv  i\]x<rj%-.o.  narratione Acta  S. Eustochioe non pugnant.Verum, 

At  imperator  iuitio  quidem  ira  succensus,  Antio-  uU   diximus,    Aminianum    Zosimo   jyrxferunus. 


alii» 


(1)  Loc.  cit,.  c.  9.  -  (-1)  11)1(1.  ~  (:i)  Hisloria  mnt,  1.  in       pcdesiast.,  lib.  V,  c.  19  (Mi^Mie.  P.  G..  tom.  LXyil,  p-  12  w- 
c.  11.  -  (4)  Aiumiumis  Murceliinus,  1.  xsiii,  c.  2.—  (0)  Uisl'.      -  (G)  Hist.  ecdes.,  lib.  III,  c.  17  (P.  G  ,  tom,  LX\  11,  p.    -JJ^ 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


A  Jaxta  Ammianum  JuUannii  Tarsum  venit  nec 
diu  moratus  Antiorhiam  irefestinavit.  Primo  erqo 
(idreiitu  Jidiiini  Tarmm  sau(i,v  Kustochite  mar- 
tijrium  noH  liahet  locum.  Autiocliix  Julianus  ade~ 
ratjuxta  Ammianum  Xlcalendas  novembres,cu7n 
Daphna-t  ApoUiniH  fauinn  arsit.  Scrufa  deiude 
ludihria  Juliauum  exarnijarunt  :  c(  jiixta  Sozo- 
menum  Tarsum  redire  derrevU  (juxta  Socrafem 
revera  remrtitur),ph-nus  minarum  atf/ue  ulfionem 
spirans  in  Antiorhensrs.  Pofuit  iyifur  Tarsi  adr.sse 
caleudis  noreuihrihus,  fareufe  qitidem,  sed  minime 
negante  Ammiauo.  Tunr  ergo  Venerissacra  Tarst 
ordinaverit,  et  S.  Eustocliii-e  necem  propter  Chri- 
stnmdcrrcrerif.  Mox  mufrito  auimo,propa-nis  rof/i- 
fatis  Misopof/onem  consrrihere  meditatur  et  Anfio- 
chiam  reverfitur,  nnde  tertio  nonas  martias  anni 
setjuentis  3(>3  niorif  iu  Pcrsidem.  Sir  en/o  omnia 
ront:eniunf,  finin  uUa  riolentia  Actis  aut  historia: 
inferatur. 


B 


Difficiiltas  ex 

indole 

Juliani 


T 


II.  Do  suppliciornin  inimnni- 
tateadscripfa  in  ActisJuIiano 
xipostatic.  Dc  cultu  S.  Eusto- 
chitc. 

emporihus itaque  sir constifutis,maxima}utotius 
^causm  difficuUateui.  agc/redimur.  Tanfa  enini  est 
in  Actis  Jidiaui  atrodtas,  id  mUiar  mansucto 
ililuituf  P'i'i<^-^o/)ho  ronvenire  nequeaf :  da  scilicef  moderui 
laiidatores  JuUani  judicabunt.  Prxterea  tam  cru- 
dclerirf/ini  parafum  niorfisf/enus,  tanir/ue  accrha 
tormeufa  non  conrcniunf  iniperatori  Juliano,  cujus 
persecutio,  teste  Hieronymo,  blantla  fuit  et  illiciens, 
magis  quam  impellons  ad  sacrifioandum,  f/c  f^»o 

Socrafes  (1)  :  'Eojpaxwc  yap  toj^  stti  AioxXriTtavoO  jjiap- 
xupi^ffOVTai;  67rA  •cGv  );piffT(aviov  Tijjm)|ji£vouc,  TtpoOupwc  "e 

ffTrEvSsiv  Enl  ti  fJLapTup^trai  TroXXoy?  £Trijia[J:Evoc,  /iWr-rp 
cfjTiij  TOUTfu  TOu^yptffTiavouc  St|J.'Jvo'|iEvoc,  £-i  ETEpave-E-rpe- 
TreTO.Kal  -crivfiiv  uTrspSxXXoyffav  iTil  Aioy-XT]Tiavoiji'j[J,o'TTiTa 
OTrep^OeTO  •  0'j  |j,tiv  Travtri  toO  Staixeiv  itTrEVyeTo.  Aicuyijlov 
0£  Xiyto  t6  OTrojTo^v  TapaTTEtv  TO'JC  ^ffuvaCovTac.  'V.-io-x-.zz 
OE  dtoe'  vo'[j:(|J  Ey.^XEue  y_p(OTiavouc  TraiOEutrewc  |j.vi  [i=TE'yeiv. 

Nam  cum  vidissct  cos  tiui  rcji^nanto  Diock- 
tiano  martyrium  subierant,a  christianis  honorari, 
*-*  multosquo  animadvertcret  alacri  animo  ad  mar- 
tyrium  contendcre  :  quasi  hoc  ipso  christianis 
uicisci  volens,  aliam  ipi^e  viam  ingreditur.  Et 
nimiam  quidem  crudelitatem  illam  qua?  Dioclo- 
tiani  tcmpore  viguerat  dechnavil  :  nee  (anicn  a 
persecutione  prorsus  abstinuit.  Persecutioncm 
enim  appollo,  cum  homines  quiote  ac  pacate 
dogcntos  qualicumquo  modo  infc^tantui'.  lurcsta- 
vit  autcm  oos  tiac  rationc  :  iegcm  tulit  ne  chri- 
sliani  Immanioribus  disciplinis  institnerentur. 
Quihus  niodcrni  aucfores,  qui  de  JuUano  egerunt 
innixi,  ex  /jer.-iecutornin  uumcro  Inipcraforem  phi- 
losophum  excludunt. —  Quid  igitur  Actis  S.  Eusto- 
chiae  faciemus?  Severam,  inquient,  exerce  crisin 
atquc  iuter  spitria  arfafsa  fac  amendcntur.  Faci- 
lem  artem  lianc  esse  confiteor,  crdicam  esse  nego. 
In  dijudicandis  enim  dispiciendisque  cansis,  ratio- 
nihusque  infrrnis  afque  extcrnis  perpendendis,  in 
disccruendo  ar  se/nirando  qux  vera  sunt  a  falsis 
critiram  artem  versari  scio,  nequaquam  vero  in 
rejicicndo  quorumquc  -tcripto,  oh  eam  solam  rtdio- 
nem,  quod  ijuorumdam  effatis  cidcfur  contrarium, 


525 

aut  verisimile  uon  videtur.  Sunt  enim  qiutdam 
vera,  qux  rero  non  mlentur  simUiit.  Deinde  .^uut 
quxdam  vera  qnando  enuntiantur  pro  certo  hro  ac 
tempore,qH.-e,si  latius  exfendas,  fafsa  dmwnstran- 
tur;  sitnt  alia  qu.T,  si  in  unircrsuiu  dicuntur,  vera 
sunt,a  quihus  famen  particidaria  facta  exceptionem 
factunt.  Qiiapro/Uer  Artis  S.  Eusloctii.-e  anfcquam 
fidem  negcmus,  ob  .sinf/ularem  atrticdatciu  et /)crse- 
queudi  furorcm  quihus  Jidiani  memoriam  infi- 
ciunt,  ex  aucforHnis  Juliaui  xvum  /jroxime  sequen- 
tihus,  aut  ipsi  imperatori  coa:vis,quid  de  singulari 
inansurfudiur  ac  .'^a/ncntia  imperatoris  philosophi 
scutiendum  s/f,  cxquiremus. 

0.  Theoflorefiis,  Ilisf.  eccles.  I.  III,  c.  21,  sequen- 
tia  narrat :  Post  ca^dcm  vcro  illius  (Juliaui)  m- 
cantntioiuun  ojus  iinosti-iiT?  patuorunt.  Nam  Car- 
ramnuirbsimpiotatisejus  adlmc  retiuct  rellquia.s. 
Perliancstolidusillo  iferfaci<-ns(Edcssaniqnippe, 
utpietato  ornafam,  ad  hevam  reiiquerat}in  lauum 
ingrcssus,  ([uod  in  honore  apud  impios  crat, 
cum  ibi  arcana  qutedain  cum  sccleri.';  sociis  pero- 
gisset,ob.scravitobsignavil(|ucjanuas,etappositis 
miiitlbu^  qni  nbservarent,  veluil  no  quis  ante 
reditiiiusuum  introiret.Sod,nunliatailliusmorEc, 
cmii  impio  principi  pius  successi.s.sot,  introt^ressi 
quidarii  admiraiidam  inipcraloris  tbrliliMh'nom  ot 
sapioutiaiii,  piotatomquc  oircmhint.  Vidcnt  enim 
fominam  capillis  suspensam,  manibus  extensis, 
cujus  alvo  dissecta  norandus  ille  Porsicam  .scili- 
cet  victoriaui  cx  hepato  cognorat.  Et  lucc  quidom 
Cariis  abominatio  patcfacla  est.  Msta  SJt^jv  cipxY*!^ 

al  T^c  Exeivou  yoTiTe^ac  etpiopaOTiarav  (j.ayyavEfai.  Kipat  vap 
■no'Xic  e«iv  eTt  xai  vuv  eyouffa  tiJc  «leSeiac  Ta  Xet'|iavQ(.  Aia 
TauTiic  o  jAaTatoc  ttjv  ropeiav  Troiou|x-voc  (ttiv  yap  "ESegav 
d)C  euaeoef?  xo3ijiou[JLEvr,v  £it6vu{j.ov  xaTaX£Xo(7t£v),  el;  tov 
Trapa  ttov  B\ia9tS(av  TtfjLtufjievov  trrixiv  et^eXOuv  xaf  Tiva  ^v 
TOUT([j  ffiv  T(itc  ■'(otvdjvoTc  Tou  fjL-Jdouc  £TrtTeX-'9ac,  y.XiTOpa 
xai  (ni[j,avOpa  Ta7c  ^upatc  ETr^OrixE,  xat  Ttv»c  Ta-JTatc 
irpoffeSpEuetv  TtpoaiTaSe  oTpaTKuTac,  p.TiSeva  ewto  t(5v 
^■upiuv  y-vsiiOat  \t-(-/pi  t^c  ETravo^ou  /.eXEtJoac.  'FTreiSfi  oi  6 
5avaT0C  i-s^TtyfilOri  xal  £UT£6r,c  pajtXEta  Tiiv  SuTaeSii  Ste- 
5=5aTo,  stoto  YEvo'{xe%o[  tou  (itixo'j  eupov  t»iv  dtSiayaffTov  tou 
PautX^ioc  av5pt'av  T£  xai  ffo^tav,xai  Trp^CTOUTOiceu^efiEtav*. 
ET^ov  yap  yivaiiv  ex  tiov  Tpiy(ijv  ^(upTHAEvov,  ^xT£Ta[j.evac 
eyov  Tic  "/Efp*^'  ^l''  ^^'"teipac  6  aXiT^ptoc  tV'  yaaT^par, 
TJiv  viXTiv  SiiirouOev  Tf,v  xaTi  Ihpaaiv  Sti  Toi3  rjraroc  Eyvto. 

TouTo  fiev  ouv  ^v  Kjfpai^  etpuipiOji  tA  [Auffoc.  Auimadver- 
tere  juvat  Tlicodorcfum  li.-er  non  iurcrfa  fania  aitt 
rumore,  sed  auimo  verifatis  silu  rouscio  traderc. 
Ubi  vero  similes  abominationes  Antiochias  inventas 
dicit,  mutafa  oratione,  fama  se  cor/novisse  fatefur 
fpix  nnrrfdurits  est,  c.  22:  Antiochai  voro  arcas 
narrant  In  palatio  repertas  complurcs  bominum 
capitibus  refcrtas,  putoosquo  multos  plenos  cada- 

VOrum  :  'liv  'AvTtoyefa  Si  TToXXac  lJ.iv  x',6toTOuc  hi  Tolc 
PaaiXeiotc  xe^aXtilv  a^.OptoTrtov  TrETTXT)ptu|A£'vac  £'jp^30ifrpaat, 
TtoXXa  5i  ypE'aTa  (i(U[jtaTft>v  ivanXez  vexptuv.  TotauTa  yap 
Ttijv  ouj(uvtj|jLtt)v  ^etiijv  Ta  (xaOi][AaTa. 

H).  Julinnuin  Cnrris  imcassr  inciiutittitmihus  tcc 
malcfiriis,  hauil  ohscure  innuitur  ah  Ammiano 
Marcellino,  llb.  XXIII,  c.  3.  Carris  moratus 
alitjuot  dios.  dum  necessaria  parat  et  Iam;c  quae 
rolijrioso  per  ooscolitur  tractus.  ritu  locorum  fcrt 
sacra.dicitur  ante  aras,nullo  arhitrorum  admis^^o, 
occulte  paludanicnfum  purpurouni  jaopinquo 
siio  tradidisse  Procopio,  mandas.sctpie  arripcro 
lidontius  principatnm,  si  .so  inloris.so  didicorit 
apud  Partiios.  Ilic  Juliani  quie.ssccnlis  ariiuius 
agitatus  insomniis,  evcnturum  triste  aliciuid  prce- 


AUCTOnE 

G.  V.  H. 


fxtestimonio 

T/icoiioreti, 

fir  /}i-a.-iti)/its 

iiptift  Cdrraa 

fiatratis, 


E 


•  P.  G. 


F 


qitas  iiitiuit 

Ammianus 

Marcellinus  ; 


(l)  Ibitl.  (P.  G..  tom.  cit,  pp.  411,  412). 


saKiobat 


536 


DE  S.  EUSTOCHIA.  VLRGINE  ET  MARTYRE. 


AUCTOMK 
G.   V.   H. 


sii^ifbal.QuociiTact  ipse  et  visoruminterprctcs,  Hoc  cnim  ioco  pocmatis  epici  verba  usurpare 

prajsentia  conteinpluntcs,  diem  secuturum,  qui  aptius   luerit.   liic  Greyonus  tantam  oiclsonim 

erat  quartum  decimum  Kal.  Apriles,  observari  ^  mifUitudhiem  hi  Orntitei)i,qui  Aiitiorliinm  pr&ter- 

dobere  pronuntinliant.  Jam  rero  Iiifenuilis  Uinm  '  ftuif,proJertam  dirit,uf  Ilomrri  trrbis  iitendiim  sit 

sive  Diana:,  qux  Urrate  roralur,  rnltiis  qunm  defe-  vln  poeta,  Iliados  <I>,  r.  211,  fliivinm  Sraniandrum 

standus,  quamque  infamis  fuerit  inrantafionum  sic  loquentem  indueit : 
priestifjiis,  tam  notum  esf  quam  quod  notissimuin. 


D 


S,  Jodnnis 


necromanfils 
<ic  CKilihiia 
puerurmn ; 


"ii   'A-/.Xe5 

Ei  101  Tpiuxi;  s^uixs  Kpdvoy  Tratf;  TrivTxi;  (JXiaffat 
'E?  EfieOiv  y'  iXiaac,  TreSiovxiTa  jjiEpjispa  pi^iv*. 
nHiOsi  yap  S»]  |JLOt  vexuuiv  IpxTEtva  ^jiOpa* 
OuS£-rt  TTTi  oiivaji.:»  Trpo-^EEiv  pijov  £1;  aK%  Siiv 

STElvdjlSVQi;  ViiiUJtJTf    (jy   Ci  XTElve'.?  aLOTjXoJC. 

AXX'  a^z  8t)  xal  eaffov  a^ri  p,'  I^ei^  g/e. 


vtov 
xal 


r'»*//?  mnnife.str  npparH    Tlieodoreli  narrationeni 
ex  ipso  Ammiano  cnufirmari. 

11.  Quod  aiitein  de  radareribus  Antiorhix  reper- 
Cln-i/sosloiiii,    tis  fama  se  didirisse  Theodorctus  affirmat,  teste 
deJuliaiii     locuplefissiino  f/audet   Joanne  Chri/sostoino,  qui 
Antinchix  srrihens  in  JuUanum  (1),  postquam  pro- 
Ijfosa  multa  atfuUsset,  qux  nos postniodnin  Irrtori 

oh  oculos  ponenius  :  Ideo,  inquH,  vivis  etiainnum  q  ^chilles 

tcstibus  h:ec  scribo,  ne  quls  ine,  vetera  quEcdani  si  lihi  connessit  Saturni  filius  Trojanos  Qmnes*perdere.'    ' 

iguorantibus  narrantem,  magna  Hcentia  nientiri  Exmesallem  cmn  excesseiis^peicampum  ardua  patrato. 

existimef.  Ex  iis  enim  qui  ea  viderunt  ot  senes  et  Refeita  enim  jam  sunt  mihi  oailaveribus  amama  Rueuta. 

juvcues  adhuc  supersuut  :  quos  rogo  omnes,  ut,  ^^'l"^  P'°''"'  ^''^I""  I""'^""'  efTundeie  umlas  in  mare 

si  quid  a  me  additum  fuerit,  accedant  meque  a„,«,  (.,1,        a       -u        ,         ,            ■       l^'^^^"'"' 

/            ,01            1      T      -1       1,-.     ■  Angustatus    cadavenbus  :  tu    aulem    penitus    interficis 

rcdarKUnnt.    Scd    qnod  nl.quid   addidenm.  mo  Quin  agedum  et  desiste;stupor  me  occupal.          [omnes. 
arguere  non  possnnt  :  quod  omiscrim,  possunt ; 

„  neque  cnim  turpitudinis  excossus  potest  oratione  Qua  allusione  indicafa,  sic  pergit  Gregorius  : 

repnescntari.  Postcris  vero  non   credituris  hoc  UzpaSpi^i.ouy.ai  xai  twv  po^tXe^cov  li  xo7Xa  xai  ^TziDxiTu», 

dixerim,  dii?moneni  illiim  ajtud  vos,  qucm  Vcne-  ^^^  "r-  "  Xixxoit;  xai  tfp^aai  xal  Smou^:  xaxwv  YEixovxa 

rem  vocatis,  non  pudere  talibus  uti  ministris.  ^iffaupiov  Te  xai  |j.'jaxr,ptwv  ou  lidvov  twv  ivaTeiJivoti^ 

Nihil  iln<]IIC    niirum  Cst,  si  misor  illc,    qui  (liCinO-  '^aiStuv   te  xai   TrapOivtov   eTti   iJ^ux^aYwyi?  xai    [iavTeia 

num  iudibrio  scso  pronus  addixerat,  non  pudore  3u3tn<;  oi  vevofiij|jL£vat;,  iXXi  xal  twv  'u~ip  E\,7-.Ziiai 

afficeretur  de  quibus  ipsi  dii,  quos  ipse  coleret,  xiv^uvEudvTatv.  PrBetermittam    etiam  eoncavas    et 

gloriabantur.    JIxc    ergo   postquain  prxmisissei  semotissimas  aulse  partes,  quasque  etiam  in  lacu- 

Chrifsostoinus    :    Jam    quis,    iiiquit,    rocenseat  bus  et  putcis  et  fossis  malis  tbesauris  inyste- 

nccromantias  puerorumque  ciedes?  I-Ia;c  quippe  riisque  scatcbant,  non  niodo  dissectorum  puero- 

sacrilicia,  quie  ante  Cbristi  adventum  bomines  i"um  et  virginum  ad  animarum  evocntioncm  et 

offerre  ausi  sunt  postque  ejus  adventum  cessa-  divinationom  sacrifk-iaquc  minime  logitima,  sed 

vcrunt,  rursuni   instaurarc    aggrossus  est;  non  eorum  ctiam    qni    pietalis  causa  in  periculum 

quidem  paiain  :  etiamsi  onim  impcrator  essct  '^^ocdha.ninv.  IH  ergotres  auctoreSjdocH hominesac 

et  arbitratu  suo  omnia  faceret,  attamen  facinoris  fiapienfes,  Theodoretus,   Chrysosloinus,  Gregorim 

iAipictas  inuiKinilasque  ojus  potestatis  mag:ni-  (qualrs  quantique  virifquorum  hic  JuUano  coaivus, 

tudinom  superabat.  Illud  tamon  facere  ausi  sunt,  dlc   siqj/jar,    iste    nno   Uintuni   seculo  postevior 

11  «v  T[«  X^yoi  Ta;  vextJojAavTEiat:,  Ta;  tiov  icatoiov  ff^aYa; ;  Juliano,  episcool  omnes,  Chnjsostoinus  ac  Greyo- 

Al  yip  3'jji'ai  exEtvai,  ai  Tcpo  Tn?  tou  XpuTou  iiapoujia;  i'ius  inrlijta  saiictitatis  yloria  illustrcs),  immania 

ToXjiaijievat,  |ieTa  ll  tjjv  ETritp-ivsiav  auTou  xaTaoTaXt^tjat,  sreleva   cxdesque   nefaiidas,   superstitionis  causa 

GToXfiitfVTo  TtiXtv,  (pavepiui;  jisv  oux^tc  ei  >(iip  xai  paffiXeik  patratas,  JuUano  exprohrant.    Utide  jure  nostro 

^v,  xai  lAeT*  e;ou3tai  ayravTa  eT:paTTev,  iXX'  6'iiw;  tj  tjj;  colUyiinus  atroceiH  crudeUtatem  in  sanetissimam 

Tiuv  Spw[iE'vtov  ivoffioTT.To;    ujTEpooX^   Tfj;    eEouatac  t6  viryinem   Eustochiam    a    Juliani    moribus  non 

[i^Y^^^os  tjXeyxsv-  eToX|i(i.vTo  8i  c-uv  6|itSc.  Ex  quibus  ahhorrere.  Prsaterea  qui  Juventinutn  et  Maxiini- 

thrysnstomi  verhis  verifatein  rumoris  qui  ad  num,  riros  eyreyios,  oh  Christi  confessionein  post 
Theodoreti  aures  perveneraf,  drmonstrare  unus- 
quisque  valet.  NulU  eiiim  dnhium  esse  jyjtest, 
unde  arex  hominum  rapitihus  rrfcrtx,  nnde  pufrl 
eadaveribus  pleni  :  ex  martatis  seiUcet  in  usum 
necromanfim  hoin/nibus. 

H.  Jam  vero  Theodorrto  ac  Chrysosfonio  ndjiin-  derreto  non  sit  ac  leyef  Greyorium  Nazianzenum 

gatur  GreyoriuH  Nasianzenus.  Grrynrius,  Juliani  hac  de  re  audianius  (2).  'AXXi  ti;  oux  oToev  oj;,  oii|iou 

WqUalis,    in   Orafinne  I  ronfra  JuUanum,   n.    02  :  tivoi;  iTrtp.avevTO^  ^piffTiavoli;,    xai  7:oXuv  pev  epYntffafiEviov 

tiibnaqiie        Tis  av  jiot,  eXcUimat,  SotYi  Tf,v  'UpoSoTtJu  xat  BouxuSiooj  ^dvov,  xXe£iu   U  aTtetXouvTtov,  eTtei&»i   (i£ffT,v  Pa2tCu>v  6  ToiJ 

dmectis.        ff;^oXiiv  ts  xai  YXdiTtav,  Vva  xai  Tcp  [ieXXovTt  /pdvtjj  Ttapacio  eO-ou;  i'p/i.iv  too  xaipou  xai  t(Ov  vdjjitov  (tw  jilv  y^P  oou- 

f/      '■  I         ^^^  ^°^  ivopo;  TtovTiptav  xai  ffriiXiTEuOf,  toI?  [iSTenetTa  -ra  Xeiieiv  (jjeto  8-lv,  Toii;    oe  |ieTpiio?  ipff^ilveTo)  xot  ota  touto 

Tou  xatpou  oiT|YiliJ.ata ;  iiiioTriiffOfiai  tov  'OpdvTTjv  xat  tou?  xoXXou;  |Aev  a-xya.yu]'^  ypioTfav(Lv,  o'XiYOtc  Si  TtSv  iXXrivtov 

vuxTEpivou;   vexpouc    ciu;    Ttu    pajtXET    ffuvexpuTtTev  outoc,  e-iTi[iTica;,  eIt'  &va-/e=i;  tijj  paciXEt  xaTTjY^^pia:';  yi--'0\i.i'^r^z, 

ffTEtvojjEvoc  vExuEffffi   xat  xTEtvtuv  iSiiXto;*    evTauOa  Y^p  ti  aTtjxoc  >i«i  ivapTiaffTOC  TtipiTouTOjvixptvETO  xai  tou;  vd[iOUC 

Tou  ETrou;   eiTieTv   otXEidTEpov.  Quls   nubi   Ilerodoti   ac  TtpouoiXXeTo,    xaO'    ou;    eTTtOTetiOTj    oixaCeiv,     [iixpou    [iev 

Ihucydidis    Ofium   bnguamque    SUppodifaI)i[,    ut  iTni^^OT]  ttjv  eTri  .SavaTiiJ'    teXc.;    Se   (piXavOptuTtta;    Tu-^(^v, 

istms     (Juliani)     improbilatcni     futuro     quotpio  ecopiav  xaTaxpivETat;  Kai  ^  aTtdoaffic  (I>;  .Sau[jLaff(a  -te  xal 

tempori  Iradani  atquc  bujus  tcmporis  liistoriam  toiXavOpioTToc!  Ti  y^^p  F^y»,  ?^''v  6  Sixatoc  StxaoTTic 

quasi  incolumna  insculptamposlerisrclinquam?  xai  [iTi  ;5ttox(ov  -j^ptTTtavou;,  eI  TaXiXaiouc  5Exa  [iix 

laecbo  Orontem  et  nocturnns  ci^dos  quas  liic  /eip  'EXXTjvtxi)  xaTetpYaaaTo;  TauTa  oux  (oiidTTic 

socia  nnpcratoris  opera  occultubat.  cadaverum  TteptffavTic;  TauTa  ou  T:pdYpa[i(j.a  St(OY|iou  xal  TioXtl  ys'^'^^ 

acerviscompressusatqueobscurenecemafrerens.  Sr.tiojiqi  TrpoTiOe^i^vidv  evapY^oTEpov  xai  -.p&gEpiiTepov ;  Ti 


'  edit. 
^regerig. 


G 


■S'.  Gref/orii 

Nazianzeul, 

dejiueris 

virgi- 


arrrba  fornienfa  morti  addixil,  potutt  ct  Eusto- 
cbiam  06  eamdem  confessionem  worti  desUnare. 
13.  At  niilluni  perserufiniiis  in  christianos  decre- 
tum  Julianus  tulit.  Quasi  vero  iinperatoris  iniqui 
coynita  viens  ac  voluntas  ])erseqiu  volentihus  pro 


F 

Jiiliaiiidicla 

rl  notum  in 

rlirialiiJiiOS 

,)(liinnpro 

decreto 

prrsecutioiiis 

erani: 


(1)  In  oralione  de  S.  Bnhyla.  n.  U  {P.  Ci.,  lom.  L.  p.  rjr,5\ 
-  {i)  Orat.  \  conlra  Julinnum.  n.  93  (P.  G.,  tom.  XXXV. 


pp.  G25,  G^iG). 


Y«p 


V 


DIES  SEGUiXDA  NOVEMBRIS. 


B 


cui  prompln 
vohtutaie 
gentihs 
obfirqiie- 
iaiitut: 


c 


Yip  Sia-j^pei  tou  xtvouvov  Trpoypi^-ai  ^fpidTiavoTi;  t6  ■cof? 
StuJCtat?  XP'"'^^'"^  ^Srfjievov  <paivEff9ai,  xal  [i^ya  iyyXn)i.x 
^oiEt!i0attT6fi£Tp[(it£iv;T4yip  pouXEoexi  paaiXeViypa^o';; 
EUTi  voiiO!;,  T(p  xpi-Ei  ffuvr.YopojVevoc,  xcii  tioXu  ye  twv 
ypaTTToiv    ir/jpdTEpo;,    twv     oi    SovstjTei^:     PoTiOoi)[i^v(ov. 

At  vero  quis  est  ncscius,  cum  piomiscua  ph-bs 
furcnter  in  ehristiunos  inipetum  fccissot,  atnue 
ingenti  ctTjde  perpetrfila,  plura  etiam  commina- 
retur,  gcntis  prtefcctum,  quoniani  mctlia  via  intcr 
tcmpus  et  leges  incedens  (ut  enim  teinpon  ser- 
vicndum   piitabat,  ita  ctiam   leges  mediocriter 
vcrebatur)    multis    chrisliunorum    in   judiclum 
raptis,  in  nonnuHos  otiam  gcntilium  animadver- 
tisset,  orta  postca  accusatione,  ad  imporalorem 
ductum  esse  ac  sunmia  cum  ignominia  judJcium 
subiisse;  cumque  se  legibus,  ex  quarum  prffiscri- 
pto  sibi  judicandi   provincia  conmiissa   fucrat, 
tucrctur.  nihil  jiropius  factum  csse  quam  ut  ad 
mortem  raperetur :  ad  extremum  autem  impe- 
ratoris    clcmentia    exilio  dumtaxat   nmlctatum 
esse?  Porro  quam  prjeclara  ct  huinana  scntcntia! 
"Quid  cnim  grave,  jnquit  justusjudex^minimcque 
christianos  persequcns,   "  si  manus  una  gentilis 
decem  GaliliBOs  interfecitV„  Hoet;  vero  annon  per- 
spicua  crudclitasr'  annon  pcrsecutionis  ediclum, 
et  quidem  iis  qu!E  publicc  proponmitur  multo 
expressius  ac  formldabilius  •*  Quid  enim  intcrest, 
periculum  christianis  edicas    atquc  pronuilges, 
an  te  christianorum  persecutoribus  delcctari  praj 
te  feras,  magnique  criminis  loco  ducas,  modera- 
tione  quadam  crga  cos  u(i?  Velle  enim  impera- 
toris  Icx   est  non  scripta,  imperii   et  potentia? 
patrocinio  septa,  et  quidem  scriptis  legibus,  qute 
potcntia   non    fulciuntur,    longe   firmior   abjue 
valentior. 

14.  Qitain  prompla  voluntate  desideriian  ini- 
qiiissimi  hominis  gentiles  inipleverint,  tnm  ex  mitltis 
locis  tiim  vero  e.c  iis  qus  ex  Gregorio  sitl>Jicieinns 
inanifesfumest.Oi  [jlev  ■yip  XEyovTai,  oeT  ydip  ev  U  TtoXXwv 
eItieTv,  fpl.y.Titi  xai  tok  itOioi;  a^iov,  TtapOivout;  ayvai;  xai 
6irepxocr(A£ou5,ai|;ailaTou;  [JLixpou  xat  o(f<OaX[j.ol(;  ippEvcdV.eli; 
fiEffOv  ■JtpoaYaYovTei;  xai  Tr,<:  ia^riTOZ  yupLVtiiffavrEC,  Vva  t^ 
jia  Tcpo^tepov  evuSpiciojijiv,  eTt'  avaXEipavT£(  xai  or^dffavtei; 
((6  Jtw;  ev^yxw  oou,  XpiotE,  tfjv  Tote  [j.axpoOu(jLiav  !)  oi  piev 
xai  lOiotc  ooouffi  xaxuJc  EOTiaO»)vai,xai,tfjc  EautiiJv  xaxoSai- 
ixoviac  a^iojc,  (t)[i(uv  tdiv  ■f)7taTtuv  ejjiOop^riOiivai,  xal  fjiEt' 
Exeiviiv  ffjv  tpof  Tjv  aXXyiv  TtpoffeVcYxaaGat,ffiv  xotvi^v  te  xai 
V£VO(A[a[i.^vTiV  ol  51  OTtafpouaiv  eti  toTi;  ffTtXdyyvoK  o-uujOt] 
TpO!pT|V  e7tliTITE(paVT£C  Xai  (TUUJV  ena'^£vTEC  toiJc.SEp|JiOT^pouc, 
otov  ay:tyii:^'>y.y.tlvQ  t4  Bia-cpow  (rapxac  iSefv  xpiOaTc  truve- 
aOi(oiJ.£va(;  xai  cTtapatTojx^vac,  Tpo!f!T)v  ava|i,ixTov  xal  t(ite 
TtpiLtov  ^''^Oe^iaav  xai  ixoujOEtoaV  rjv  ^pi-^ai  fjto'vov  touc 
EauTOu  oaijjLOvai;  6  toutdjv  STifiioupYOc  a£ioc  ^v  tb(  [j.ev  ouv 
xai  xaAdic  eOpe^l^iv  ex  tou  aTfiatoc  exeivou  xai  tij;  TtXTjYTJi;, 
i^v  xati  Ttov  (TTtXctYyvtDV  eS^^aTO"  xav  ivaiaOiitujc  eyd^nt 
Ttpic  Tst  totauta  ol  SeiXatot,  xai  fJ-TjSi  to  ^povsTv  ex  Tfj; 

ouo3£6£,'ac  e/ov-ec.IIIi  euim,  ut  unum  ex  multis  com- 
meraorem,  quod  etiam  athcis  horrorem  incutere 
queal,virgines  castas  et  mundo  subIimiores,quffi- 
que  vix  etiam  unquam  viris  in  conspcctum  venc- 
rant,  in  medium  productas  vestibusque  nudatas, 
ut  per  aspectum  conlumeliamipsisprius  infcrrent, 
ac  postea  pro.scissas  atque  disseclas,  o  Christc. 
quomodo  tuam  illius  tcmporis  patientiam  feram! 
partimpropriisetiamdcntibuscomminufasedisse, 
atque,  ut  corum  cxsccrandum  furorem  decebat, 
crudis  licpatibus  sese  ingurgitasse  feruntur,  ac 
(^ibo  illo  pcrfunctos,  communem  et  usitatuni 
admisisse,  partini  palpitantibus  adhuc  visceri- 


527 


AUCTOIIK 
(i.   V.   H. 


bus  su.llum  pabulum  inspersisse.  ferocissimisque 
porcis  nnmis.sis  hoc  spectaculum  objecis.e  ut 
smiul  cum  hordeo  carnes  laniari  atque  exetli  pcr- 
sp.ccrent  :  m.stum  alimentum,  ac  tum  pnum.n 
conspectum  et  auditum.  Quosanc  is  solu.u  diemo- 
nes  suos  alerc  mcrcbatu.-,  qui  horum  scelerum 
archUectus  ei-at;  quemadmodum  eliam.  i.t  pur 
erat,  ct  sanguine  illo  et  vulnere  aluit,  quod  in 
prEecoi-diis  accepit  :  etiamsi  miseri  homines  ad 
res  hujusmodi  sensu  careant,  ac  prfe  impictate 
ne  mentis  quidem  sint  compotcs  (1).  AV  alilH  (2) 
idem  Gregoritis  ejnsdem  generis  factttm  nurrat ; 

"HY^to  Y^ptov  tspeuc,  iOXriiT);  eOEXovtJ);,  Sii  jj:^,,!;  rf^z 
TtoXeto;,  aiSEffiiioc  iJjv  fiXixiav,  ti^v  TtoXttEiav  aiSefftpnitEpoc, 

TtaTt,    TtXijV     TtOV    SlOJXelvttOV     Xai    TUpawOUVKUV      ^ytTO     Se 

^Xat'?  Ttatr^  xai  tu-^^r-i  <-"  ^'H  H-^v,  Ttp  S'  ou"  itajt  oi  o|io((dc, 
ivSpifft,   YuvatSi,  v£'otc^    Ttpeaejtaic,  i'aot  xe    ti    TtoXitixi 
Sitfjxouv,  xai  6'aot  tiiiv  ETt'  i£tac,   'AYtViv  Se   ^jv    4'Ttafftv  e\ 
iXXi^Xouc  uit£p6iXXeff0at  f^  Ttepi  tov  TtpeuSutrjv  ^padutTjTf 
xai  jiEpo;  EuffiSitac   iTtaaiv  EvojjiiCEto,  itt  TtXeTata   ixelvov 
Spajai  xa<i  xai  yi^povta  vtxijaat  iiOXTiTJ)v  xiTa  TtaaTjc  iyui- 
vi^ojievov  Tii<  TtdXetuc  EtXxeto  oti  7tXatei(uv,  ujOelTo  xaO' 
6novo\x(uV  tiLv  Tpiy^tov  ei'X/.ETo,   oux  eutiv  6'tou   (jtij  [lipouc 
tou  atu|iato;,   lAiyvuii^vTic  tf,  alxi?   t^c   uepewc,  Ttapi  TtSv    ^ 
iSfw;   £v  iVIiOpou   tauta    /.oXa^oixevojv    itatalv    Ix  TtafSuv 
[lETEwpo;  ivTETtifATtEto,  •( ptiffisi.'*  iTtoS£)(^Ofi£vitjv  tfi  yiwoio'* 
trtuiAa    xai    TtaiYvtov   Ttoiou|jL£vtov  tf,v   tpaYtjjoiav,  IIi^o|i.aot 
tic  xvi][j.a;  iOXiSsTO  [Jt=XpiC   tiot^tdv  aittSv  Xivoic  ti   iLtb 
OieT£fj.vETO   xai  Touttov  ToT;  atsppotitoic  xai  XeTttotatoic" 
wapYavifl  Ttpoc  w'-{'o;  aipo*[j.ivoc,   ii.£'Xiti  xai  yaptij    SiaSpo-/o; 
ff'fT)£i  xai   (j.EXi(j7ai;   ec^tveto,    [i.effouoT|;   ^[jiEpac   T)Xiou  ti 
fXoyMhi  eXXapLTtovto;  ■  xat  toJ  (xev  ta;  oapxa;  ^xti^xovto;, 
toTc    Oe  3ep[j.ot£pav    itotouvtoc    tfjv  ^ptuoiv  tt3v    [laxa- 
pitov    exeiviov    oapxtov,    ou    y^P    iOXiiov   Sv   etitot|i,i,    elc. 

Ducebatur  senex  sacerdos  athleta  voluntarius, 
per  mediam  civitatem,  omnibus  praeter  persecu- 
torcs  et  carnifices  tum  ob  a-tatcin  ve.icrabiliv, 
tu.n  ob  vit<e  probitatem  vcncrabilior.  Ducebatiir 
porro  ab  oninibus,  cujuslibet  «tatis  et  conditionis 
et  tbrtunfe,  onmibus  .Tque  urgcntibus  viris,  feini- 
nis,   adolescentibus,    senibus,   tani   qui   pul)liLa 
ncgotia  adminisl.-abaiit,  quam  qui  lionoribus  ac 
dignitatibus  prfcditi  erant.  Att|Ue  hoc  unum  cer- 
tamen  cunctis  propositum  erat  ut  furoiis  advor- 
sus  senem  immanttate  sese  inutuo  superarent, 
omnibusquc  pietalis  pars  esse  cernebatur,  (juaiu 
plurimis  eum  malis  afficere  pugilemque  senem 
adversus  totam  civitateni  decertantein  snpci-arc.  P 
Raptabatur  pcr  plateas,  protrudebatur  pcr  cloa- 
cas,crinibus  et  quavis  alia  corporis  parte,admista 
nenipo  toriiicnlo  contmnclia,  ab  iis  trabebatur, 
qui  in  Mithi'te  sacris  liujusmodi  suppliciis  juste 
cucianlur.  A  pucris  ad  pueros  pcndiiliis  romittc- 
hatur,  qui  stitis  generosum  illud  corpus  cxcipic- 
bant  atfine  hane  tragosdiam  instar  ludi  habebant. 
Tormentis  cliam  tibire  illius  ad  ust[ue  ossa  com- 
priiiichantur;  lineis  filis  aurcs  ampulabanti.r.  cl 
quidem  tcnuissimis  et  firmissimis.  Ipse  interim 
sporta  in  altum  sublatus  melle  ot  garo  undique 
perfusus,  apibus   et  vcspis  meridiano  lcmi)ore 
pungebatur,ardcntissimo  sole  luccnte,  atqiio  luiic 
quidem  carnos  colliquante,  illis  auleni  beatarum 
carnium,  non  enim  dixerim  miserarum,  morsum 
acriorern  officientc.  Exrjuihus  omnibus  rfmrliidere 
licet  niliil  crudelitatis  Jitliano  in  sanctm  Eusto- 
chiee  Actis  impiUari,  quod  hominis  moribus  non 
conveniat. 

15.  Quod  si  quxdam  personarum  temporumtjue     Facia  qua 
adjuncta  in  fiis  Actis  perscripfa  perpendimus,  et    martyriHm 


(1)  Onit.  I  c.  Jnlianum.  n.  87.  —  (2)  Ibit]..  n.  89. 


qu3s 


528 


DE  S.  EUSTOCHIA,  VIRGINE  ET  MARTYRE. 


in  Aetis 

eifciiDistnnt, 

narraliotii 

Theodoreti, 


*  edit. 
"II 


B 


qua;  hisforia  de  iiadim  tradit  iina  confrrimiis,  fict  seqimifihus    verbis     Greqorii     Naziamem    (^l  »  n 

jn-ofecfn  ?it  h3jrS.Kus[ochix  Arfa  (/eiiditHnii  istiifS  Ti?   ol  tpuujiuei?  -rs    xal  iviitpuijYitrEi!;,   a<;   5   ^auuioioc 

temporis  faciem  prai  se  ferre,  nemini  in  menfrm  IxeIvoi;  xaiTi  ^fifi^xspa  Siaffiipojv,  Ttjt;  ypatSiotc  avTeTreoet- 

w;i/rt<  nerjnre.  —  Marfijrii  S.  Eustophiee  occasio-  ■/.vj-o,  t4  e-iowiiiov  Trop  <iva;nojv,  ttou  Xoyou  5/,5ou.ev  ■ 

?iC)»  .s/r  ylr^rt  PHam/i(/ ;  Anno  seXCfntcsimo  quln-  ''H  *  xaXov   ye    tou   'P<-)|Jiat(ov  p^tjiXew.;   TSi;  yviOout;   6p5v 

quagesimo  scplimo  ab   urbe  condita,  Julianus  «ffxiiH''''^»^"?,  >tati  yAtoTa  7ro>uv  TiapEyouaac  ou   Toti; 

inipcrnlor  jiissit  ul  onincs  qui  crant  in  palatio  eJwOev  iitivov,  <iXXi  xai  ai-roi;  ou  xauTa  Ttonrtv  ipe9y.Eiv 

cju>,  iinniolnrcnt  dcie  Vcncri;  ct  ipsc  constituit  <h"o.  TVj  'AQTjvav  Si  ou/.  tJkoue,  ttjv  eautou  5eiv  oti  xal 

foslivitatcni  niajinam,  ct  pro^concs  clamaverunt  toi;    auAoi;    xxTTipiffaTo,    ofc    Evaff-^Ti|xovou<rav  feauTTiv 

pcr  tofam  civitatcm  ut  congregarcnlur  onincs  xaTejjiiivOctvEv,  ivT'  EooTiTpou  yj^r^it\xhr\  tw  uoaTt.  Ti;  g; 

viri  ac  nniJicrcs,  ct  juvcncs  ac  virgincs,  pueri  ac  TtpoTrdaen  te  xal  (piXoTTidfac,  5;  liwxoaia  tsIc  ttoWk; 

puclla^  divifcs  et  panpercs.  Omnisquc  civitas  TrpouTnvi  te  xal  -ivTnrpoun/vETo,  iTroxXeTiTtDv  tA  iffEXvi^ 

congrcgata  cst  ad  tcniplum,  et  sonus  canentium  [xjfjTTipiou  7:poff)jii|iaTi,  7rw<;  ou  5au[j.are[v  a^ov ;  Jani 

fcrebatur  pcr  totam  civifatcm.  Erat  autcm  insa-  suftlationes    et    rcflationes,    quas    admirandus 

niamagna  in  cadcm  civilatc,  ct  saccrdotes  tcm-  ille  vir,  doctrina?que   nostrne  sugillalor,  vetulis 

plorum   pplcndida   crant   vestimenta  induti,  ct  mulicrculisinconlrariumostentabat.allarisigncm 

maturius  rcx  venit  in  lcmplum,  accepit  thus,  et  accendcns,  quo  tandem  orationis  loco  ponemus? 

ijnmolavil  :  ct  cum  immolasset  rex,  oninis  civi-  Prseclarum  cnim  profecto  crat,  ccrncre  impera- 

tas  paritcr  irnmolavcrunt.  Sancta  autcm  Eusto-  toris  Romani  buccas  indecorc  tumcntes,  ac  exci- 

chia  immolai-e  noluit,  dieens:  "  Qui  sunt  errores  tantes  ingentem  risum,  non  extemis  tanlum,  sed 

in  quibus  erratis,  omncs  qui  derclinquitis  Deum  iis  etiam  quibus  hac  ratione  placere  se  pulabat. 

vivum?  Et  in  errore  vestro  morluis  diis  inmiola-  Minervam  autem  deani  suam  non  audiebat,  qu^e 

tis,  qui  sine  anima  sunt.  „  Et  audiens  hajc  prae-  tibias  execrata  dicitur,  posteaquam,  aquis  speculi 

fcctu^,  nuntiavil  rcgi,  dicens  :  "  Euslochia  virgo  vice  usa,  eas  dedecori  sibi  csse  pcrspcxit.  Propi-  E 

noluit  immolarc,   ct   ejusdcm    occasione  multi  nalionus  vcro  ct  pocula,  quibus  mcretrices  palam 

homincs  noluerunt  sacnficarc.  „  Audiens  haec  publiceque  provocabat,vicissimqueproTOcabatur, 

rex,valdc  iralus  cst,  ct  jussit  eam  comprchendi  inystcrii  oblcntu  pelulantcm  libidinem  obvelansi 

et  adduci,  etc.   Habemns  hic  popull  conrursinti,  quis  non  laude  ct  admiratione  prosequatur? 

fnimdium  clvitafis, caufus insanosper  totam  m-Jmn  \ 7.  Eumdem  Jidiannm  cum  viris  amasiis  mere-     ot  Joa,„m 

circiimsonantes,  accensas  in  honorem  deorum  aras.  tricihusqne  jmmpas  soJcmnes  per  nrbem  ai/enfem,    Chyysostomi 

fnmiim,  nidorem,  furenfes  rjenfdcs  cori/ljantum  ad  Chr;/sostonuis  traducit  (3) :  Kai  6  ^rzxlih^  aTpaTTiyou; 


•  i"»  P.  G. 
edit. 

TITTOV. 


(rrixou;,  -ci;    0£  (luaapa;  exei'va;   xal   Xt.Ot);    i;{ac  T=X£Ta;  Se  ivSpe;   xai  pva-iKE?  TrpoaYtOYoi  xai  xa?   6   twv  JjTaipT)- 

eTiETeXouv.     Kai     riTiTov  *    [zEv     t6     ertStoixiov    ryp,     TijV  xotwv    y^opoc    tov   pa<TiX^a    xuxXtoaavTei;    ETyov    h    fi^sqj, 

Si    Yfjv    T.u    aVjiaTt    Trov    ^unizuj^     [iiaivovTj;,    eji-jXuvov  l^ii    -:f,;    0^'^?='':    paSiCovTSC   xal   TOiauta    (f,OeYYdfievoi  xal 

xviW,  xai   xaT:v(J,   tov   i:pa-  uro  oi   twv    5Epa7r=uo[iev(ov  o^Ttoc    ivaxay/iCovTEC    to?   tcuc    ex    t^c  Epyaoia?  IxetvT]!: 

pixXEurmevot  oaiiAOvtov,  XuTTtLvTE;  xat  xopu6avTK5vTes  Tac  eixoc   fiv.  Tauta    Si   oioafJiEV,  6t[   to7<:   iieO'  r,fi5<;  yEvriffo- 

iTfUidc  TtepieOeov,  p(o|ioXo-/ia<5  te  xai  xtoiKjjSiat?  xaxa  xwv  fJiEvot,;  iVtffTa  eTvoi  Sd^et,  Sta  tJjv  Tf,c  iTOTiiac  u7vEpeoXT5v* 

ayfujv  EypuivTO.  xai  Xoioopia;  te  xai   7rofi7:eia;  oiSev   eToo;  ouoe  yip  av  icttixriv  Ttov  euTeXtrj;  xai  aijyow;  aeSitoxoTtov 


iii.fjv.  Oi  0;  T<i;  euffeoeia;  3iaijio-;ai,  leepetv  Ta;  TotjTtov 


[IT] 


c 


(tregorii 
Nasiatizeni, 


eXeaOai    TOiauTa    St) jjloo iiji    iuyTjfjiovelv.    'AXXi    TTpi**;    \i.h 

p  TrapdvTe; 
XeydiAEva 
yap  TOL  TouTO  Ttuv  [lapTiiptov  eTi  TieptdvTtov  F 
Tou  xpaTOUvTo;^  Trpoffyevoti-ivTjv  TrappYisfav,  ■n\rtya<:  aiTol;  ypsi^to,  Vva  [iii  Tt';  [le  Ta  7raXaia  SiTiYOtifjievov  ev  oix  elSdfft 
ivT,x^ff-ou;  E7:£'tpepov.  At  ubi  JuliaUUS  SUam  dctexit  fieTi  ttoXXtj;  t}.eJoeffOai  tti;  e?ouai'a;  vojA^^ri.  TtJiv  yap  TaDTa 
impietatem.ScditionibusurbcsrcdundarUnt.Rc-       ^eaffajieW  tTt  xai  y^povTe;    x«i  VE'ot    Treptctfftv,  oO;   oSttS 

sumptis  enim  animis  idolorum  crrori  mancipati,  TrivTa.;,  t'i  Tt  7:ap'  epiou  TipoffT^OeiTat,  xpoffte'v«.  xai  SteX^Y- 

idolorumdeiubrapalerccerunt,  atque  execranda  yetv.  Et  imperator  quidem  duces  ac    pra^fcctos 

illa  et  pcrpetua  oblivione  digna  mysteria  pcrcge-  missos  facicbat  nihilique  duccbat,  amasios  autem 

runt.  In  aris  ignem  acccndcbant,  tcrram  victima-  viros  merelricesque  e  fornicibus  ubi  prostabant 

ruin  sangume  pollucbaiit,  acrem  nidore  ac  lumo  eductas    secum    pcr   urbcm    totam    et   viculos 

contammabant;et,  a  duimonibusquos  colcbant  circuniduccbat;    imperalorius    autem  eqmis    et 

pcrciti.turenlcsCorybantummoreplalcascircuin-  prEctoriani  omnes  a  tergo  procul  sequebantur; 

cursabant,scunilibusac  scenicis  cunviciis  sanctos  lcnones  et  lcn^  totusquc  amasiorum  ca4us  impe- 

inscctantesnulloqueconlumeliaiacprobrigenere  ratorem  in   mcdio    posituin    circumdantcs    per 

abstmentes.  Quorum  malcdicla  pictatis  cultorcs  Ibrum  ambulabant,  talia  vcrba  jactantes,  tales 

cum  fcrre  non  posscnl,  convicia  repcndeban!  ct  cacliinnos  enundentes.quales  par  erat  hujusmodi 

errorem  quem  scquebantur  redargucbant.  Quod  oflicinte  liominc^.  Scimus  porro  hiec    posteros 

ffigre  lercnles  rursus  impictatis  arlificcs.  quibus  incrcdibiliapulaturos  esseobahsurditalis  magni- 

adaudaciamsubsidiocratlibcrtasabimperatore  ludincm;  iieque  enim  vel  privalus  homo  cx  iis 

conces.sa  uidignuin  illos  m  modum  mullabant.  qui  vilem  turpemquo  vitam  duxorunt.  tam  inde- 

ib  Jufianum    I  eneri  unmolantem  ef  fhnri  ere-  core  palam  agcre  velit.  Sed  ad  eos  (jui  ctiamnum 

mando  aras  incemlenfem  qiiis   non  agnoscat  in  superstitcssunt  nulla  opusorationernamquipra;- 


10J_).    -    (O)    Orat.    y  conlra  Juliauum,   n.    2-J    (P.    G.,      et  genUIes.  n.  14  (P.G.,  lom.  L.  p.  555). 

scnles 


DIES  SEGUNDA  NOVEMBRIS. 
A  sentes  talia  viderunt,  hsec  jam  audituri  sunl.  Ideo 


529 


plene 
consomut. 


B 


S.  Euslochia 
matii/rium 
ffcit  sub 
Juliaiio  vero 
perseciitore. 


enim  vivis  adhuc  tostibus  htsc  scribo,  ne  quis  rne 
vefera  qunedain  ignorantibus  narraiiloni  niagna 
licentia  raentiri  cxistimet.  Ex  iis  enim  qui  ea 
viderunt  et  senes  et  juvenes  adhuc  supersunt : 
quos  rogo  omnes  ut,  si  quid  a  me  additiim  fuerit, 
accedant  meque  redarguant.  A'  (pubus  rebifm  cffi- 
citur  tit  sretia  iUa  nrhis  Tarsensis  ad  sacrificia 
Venei-i  offerenda  concifaia:,  quam  Eusfochiann 
Acta  instruunf.  historix  cognoscafur  ro/iforniis; 
tmde  Actorum  veracitas  non  potesf  non  com- 
mendari. 

18.  Non  mivus  convenit  cum  historia  egregium 
marfgris  responsum  ad  JnHanum  sic  inferrogan- 
tem : "  Quie  sunt  ista  quse  audio  de  te?  Quoniam 
non  obedisti  praecepto  iniperii  mei?  „  Sanrfa 
respondit  :  "  Non  repuli  pra^ccptum  imperii  tui, 
sed  tu  rcpulisti  prceceptum  Dei  omnipotentis.  Et 
ipse  te  reprobum  fecisti.  Quando  enim  Deum, 
creatorem  tuum.  colebas,  et  cgo  cum  omnibus 
imperio  tuo  obcdiebam.  Nunc  aulcm  erranle  te, 
jubes  hodie  ut  omnes  homines  Jdoia  adorent  : 
non  consentio  pra^cepto  tuo,  efr.  —  Unde  iutelligi- 
fur  Eustncliia  cum  rel/quis  rredidisse  Jnlianuni 
imperatorem  aliquamdiu  christiana  sacra  secutum 
esse.  Et  revera  ex  historia  notuni  est  JuJiannm, 
imperio  jjotifum,  aliquanto  fempore  simulasse 
chrisfianum.  Nam  juxta  Theodorefum  :  napaXagwv 

8k   6'[J,(i)5   X»)V  SuvdTTEtaV,    eiT!  TtXilffTOV   EXOOlJ/e  TTjV  CL^lStlJiV 

StayepdvTwt;  yip  eSsSfEi  tou;  cxpa-uiia;  ti  ttj;  euo-ESsiac 

shBiSsyiJ.iir,'^^  fjLaOi)fia"C3L.  Nihilominus  adpplus  impe- 
rium,  diu  occultavit  impietatcm;  plurimum  enim 
timebat  milites   qui  pielatis  doclrinam  accepe- 

rant  (1).  Et  pauto  post  ["H)  :  TaJira  'louXiavAc  ffafpir».; 
£-tffxa(ievoi;,  ih  SuuoEfii;  Tfj^  '^'^"/J^'^  ow  eTctOTiXov  eT^ev.EU 
Buvo-Jtv  Bk  aTravcai;  eipe).xo'[X8vo!;,"xai  touc  b-rzfi  KtuvjTavTfou 
Ttijv  ^K-cATiditiJv  sEeXaO/vrac  ETttditojTouc  xal  Ta<  eayaTiOK  Tijc 
oixoufx^vTic  otx.ouvTaCj  Et;  Tit;   oixsiac  ETtaveXOstv  sxxXTjaiac 

Trpos^Ta^E.  Haec  Juliano  comperta  cum  essent,  iin- 
pietatcm  animi  sui  non  prodebat.  Omnium  autem 
appetens  bcncvolentiam,  cpiscopos  ccclesiis  eje- 
ctos  a  Constantio,  ultimis  in  oris  liabitantes, 
ad  ccclesias  suas  regredi  jussit. 

19.  Qnilius  omnihus  considerafis,  non  audemus 
ha;c  sancfa;  Eustochije  Acfa,  tam  genuinam  Ulo- 
rum  quihus  res  gesta  j^erhiljefur  fenqmrum  fariem 
prss  se  ferentia,  inter  apocri/pha  et  spuria  aman- 
dare.  Agnoscimus  sanctam  Eustochiam  ah  iinpHs- 
simo  Juliano  apostata  horrcndis  pa;nis  affUclam 
ac  tandem  pro  conslanfi  fidei  cotifesaione  neci  desti- 
natam ;  eamque  saiiclis  marfijrihus  suh  Juliano 
passis  adnuineranius.Quorum  sat  magnani  seriein, 
muUorum  Acta  maHi/rii  ffiiinartiiis  recenset  (3). 
Cui  plone  consentimus  (^//c*'»^' ;  Julianum  cogno- 
mento  Apostatam  inter  chrislianorum  persecuto- 
res  recensondum  esse,  vix  quisquam  infitiari 
potest.  Quamvis  enim,  ut  Gregorii  Nazianzeni, 
oratione  IH,  vcrbis  utar,  ^nadcndi  et  aliicieiuli 
partes  sibi  retinucrit,  vim  tamen  et  lyrannidem 
populari  turbas  civitatibusqne  pcnnittendo,majo- 
rem  procellam,  quam  si  apertls  cfedibus  Ecclc- 
siam  fuisset  pcrsecutns,  concilavit.  Addendum 
vero  putamtis  (quod  ex  iis  qiix  havfenus  a  nobis 
allata  sunt  manifeste  patet),  non  suadendo  solitm 
et  alliciendo,  sed  adhibenda  vi,  forinenfisque  ac  nece 
inferenda  JuHanum  christiaiwruin  jierseculorem 
fuisse.  Lonyc  autein  dissentimus  a  moderno  scri- 


ptore  gallo  T  ictore  Duruij,  affirmanfe  (4)  /;,  gestis 
Juham  noH  esse  pronuntiandim  persecutionis 
noinen,  sedagendi  rafione  prudentix  inierdim  ac 
consiUi  mcua  verbisque  asperlus  pi^lafis  nmnixt 
contineri.  Neque  oinnvs  explicafioues  quihus  lien- 
daff  (5)  Julianifamam  tuefur,  ab  impudenti  Apo- 
statx  fronte persecuforis  nofam  delehunt.  Qunuwdo 
vero  aliiis  hodierniisauctor  yarille  {(J)  .^cribere po- 
tiierit  agnoscendnm  esse  ac  confifendum  Jidiani 
regnnni  esse  ex  iis  siib  quibus  Uhertas  religionis 
maxime  sancta  hahita  fuerif^  ego  fateor  me  nescire, 
nisi,  no.9fri  teinporis  impiorum  more  modoque, 
fnnc  solnin  religioneni  liberain  proclamei,  quando 
vera  Jesu  Christi  religio  premi  ac  vexari  a  quovis 
nehulone  impune  possit.  Dixerif  saue  Hieroni/iiins 
in  Chronlco :  Binnda  (Julianl)  persccntio  illiciens 
magis  quam  impelleus  ad  sacrificandum,  in  qua 
multi  ex  nostris  volunfate  propria  cccidcriint  : 
non  tamen  negnt  Jullanum  persecutorein  fuisse, 
quem  alias  Infer  rabidos  canes  recenset  et  Christi 
liostes  infensissimos.  Et  sane  vere  dici pofesf.  qnod 
Hieronymus  dlxit :  Si  JnUani  acta  cnm  Diocle- 
tiani  aUnruinqiie  persecutonim  furore  afqiielmma- 
nium  tormeniornm  frequentia  coinpares,prx  tanfa 
sxvitia  ac  tanto  numero  chrisfianorum  gladio, 
igne,  suffocatinne,  hestiis  post  inrredlbilis  feritniis 
suppUcin  occisorum,  Juliaui  persecufioneiu  blan- 
dam  fuisse,  sed  perseeutionem  :  iUicientem  quidem 
magis,  dum  iamen  sxpe  efiain  impellcntem  ad 
sacrifirandum. 

20.  In  eumdem  sensum  de  Juliano  pronuniiasse 
Socratem,  nnUi  duhium  erit  qui  orafionls  con- 
textum  legerif,  quem  hic  lecfor  veri  cognoscendl 
stiidiosus    acclpiat  (7)  :  Cum    videret    eos   (jui 
regnante  Dloclctiann  martyrium  subierant  a  chri- 
stianis  lionorari.multosque  auimadvCTteret  alacri 
animo  ad  martyrium  conlendcre  :  quasi  hoc  ipso 
christianos  ulcisci  volcns,  aliain  ipso  viam  ingre- 
ditur.  Etnimiam  quidem  crudelitatem  illain  ipiu' 
Diocletiani  tcmiioril)us  vigiicral  florHnavit,  nec 
tamen  a  persecutioue  prorsus  abstinuit.  Persecu- 
tionem  enim  appello,  cum  hominos    quiete  ac 
pacate  dcgcntcs  qualicumque  modo  infostanlur. 
Infcstavit  autom hac  ratioue  :  lcgem  lulit  nc  <hri- 
stiani  iinmanioribus  disciplinis  instituercntur,  no, 
"  si  linguam,  ut  aiebat.  acuissent,  gcnfilium  dia- 
Jecticis  oxpeditius  rosponderent.  „  Iliiic  x.^fiinare 
licet  qua  fide  hisforica  nsiis  nif  Vlcfor  Durui/.  ubi 
scrihere  aiisus  esl :  Dictumfuit,  sed  erroro,  intor- 
dictum  fuisse  pueris  christianis  ne  scholas  fre- 
quentarcnt  publicas.  Impellendi  potlus  fnerant,  si 
potuissft  ficii,  ad  cas  frcqucnkuulas :  iii  liisce 
enini  scholis  professores  pagani  docebant  {H).Qui 
nihilominns  ex  Ipso  qnem  Unidaf,Socrate  (9),  affir- 
mat  Jullanum  ahstinulnsea  tormentis  ef  suppilcU^ 
chridiano  popnlo  inferendls.  At  eoilcin  loro  Socra- 
tes  affirinat  quod  nullo  auctore  negai  Durui/,  uf  ex 
lerbis Socratls a  nobis allatis unicuique ad ocuhim 
leqenti  pafef.  Prrglt  delnde  Sorrates  enuinernndo 
re.eafiones  qnas  Jitllanus  christianis  inferebaf,  nr 
scilicet  in  palatio  miUtarent,  msi  ahjecta  religione 
christlana  :  ne   christiani    regendas   prorlnclas 
suselperenf :  inulfos  pra^ferea  bhindltiis  et  muneri- 
biis  ad  sacrificanduin  impnhos:  inagnam  vim  anri 
extorfani,  consfituta  inulla  pec.uniaria  in  eos  qni 
sacrificare  abnuerent;  incursus  deinde  paganorum 
in  christianos,  philosophorum  roncursus,  et  per 


AUCTOllK 

fi.  V.  H. 


Ciijus 

pcrnfculionis 

indolem 

tradit 

Soerafea 


tl)  Tlieodorelus,  ICcd.  Hist..  I.  III,  r.  1  (P.  G..  t.  LXXXK. 
p.  I0S7).  —  (2)  Ibid..  c.  2.  —  (3)  Actn  Martyrum  aincera  e( 
seleela,  (edit.  !1,  Amstela;ckniij  p.  o77.  —  l4)  Uistoire  dfn 
Noremhris  Toinus  I. 


RomaiiiK.  toiii.  VII,  lap.  79  (edit.  ISSii). p,  376.—  (o)  Ibid.  in 
nola.  —  l'J)  Uiid.  iii  nuta.  —  (7)  tlist.  eccles..  p,  III,  r,  l±  — 
(8)  Op.  cit..  p.  37:2  in  imtj,  —  (0)  Op.  cit..  p.  :i7fj  in  nolii. 

G7  mysteria 


530 


DK  S.  EUSTOCHIA,  VIRGINE  ET  MARTVRE. 


AUCTOHK 

G.  V.  H. 


aetis  nostris 
consonam. 


B 


Cui 

JiOBSHftillS 

uon 
eontradieit. 


mi/sfenu  m-fin,<la  immolalos  jjucros  impuhen-s  ac  fide.%  qid  nosh-o  fempore  itnpiissimi  Aposfata; 
utriimpte  sc.rus{l).  Sxriliam prccsidis  Amachii  (jifi  patrocinium  suscepere.  Quorum  conamina  ainu 
Macedonium,  Theoduhm  ac  Tatiamim, zelo  chri-  iitipiinisii.s  ujnominimmUimiias  von  labefaclabunt 
stianss  reliijionis  acccnsos,  omni  f/cnere  tormenlo-  (jnas  inperpefuam  pessimi  hominis  ahnminationem 
rum  excruciafos,  landem  rradrulx  imjwsilos  suh-  summa  chrisfianorum  injenia,  (Jregorium  dico 
dito  ifpie  cremari  jussit  (2).  Tandem  ob  psalmos  a     Naziamenum,  BasHium,  Chnjsoslomum  suisscri- 

chrisfianis  dccantatos,  qui  prius  j)hilo.wj)hum   se  ptis  erexerunt. 

essejaelahaf  continere  se  umplius  non  poluit.  Sed  23.  Cultus  S.  EustochiiE  sive  Eustochii  ex  mar- 

iljorum  quosdixi,  r//7.Vom(/f.v(3),psaIniorumpio  tyroloifiis    manifestus   est   Maurolijcus    :   Apud 

brisfueiluadiracuiifiiam  fonoitatus,fa  chrislianis  Tarsum  Ciiiciiii  sub  Julianosancta^  Eustochii  vir- 

purabaf  suppjicia  iiidifrcrequa^olini  Dioelctianus  ginis  ct  martyris.   Marfi/rolof/ium    liomanum  ■ 

iis  inflixcrat.   Qiiani  curaui   Salluslio   praefecto  Tarsi    in  Cilicia    sanctae  Eustochia;,  virginis  et 

mandavit,  (pii  Theodoiuni  adolcscentcm  variis  martyris,  quae   sub  Juliano  Apostala  post  dlra 

suppliciis  atrccil.  Aj:  quibus  rebus  elare  pafet,  tormenta    in    oratione    rcddidit    spiritiini.    liic 

quam  rern  .'<cii.su  mofom  a  JnJiano  in  cltrisfiu^ws  Baronius  annotat  :  De  ea   Petrus  in  Catalogo 

persecutionem   Socrutes  dixerit,  et  quum  inejite  1.  10,  c,  10,  ubi  ejus  Acta  paucis  complexa  relert! 

Victor  Duruy  adremovendamaJulianojJersecU'  Cujus  comj)endium  hic  addimvs  :  Eustochiuni' 

foris  nofum  ad  Socrufem  uppelluicrlt.  virt,'o  dt  marlyr.  apud  Tarsum  Cilicije  passa  est 

21.  yu-  iisdem  Sorrufis  rerbir^  ronfirmuri  potest,  sub  Juliano  impcratorc.  Qui  cum  ibidem  existens 
quod  sujira  statuimiis,  S.  EustochiEE  marfi/rium  cum  omni  populo  diis  gcntilium  sacrificasset,  Eu- 
per.sonarum  tenijwrumque  udjuurlis  com/ruere.  stochium  sacrificare  iiolGntem  primonervis  buba- 
Circu  idem  cnim  lemjius,  cjuum  scUiref  exjiedilio-  linis  cEEdl  iccil,  deindc  cornibus  capreolarum  un- 
nem  Parthicam  meditaretur  Julianus,  secundum  Kularipr£ecepitpectinibusque*carnes ejusconcidi 
Socrafem  ea  ehristianis  siippiicia  parabat.  (pia-  Dcinde  capiit  ejus  cum  capillis  excoriari  et  clavos 
Dioelclianus  inilixeraf.  Kihil  crjo  mirundum-  ah  iafi^d.Ef  cuni  hascomnia  constantissime  tolerasset 
imperatore sarigumem  sjjirunteet  ignem,  fum  rru-  etimperatorscntentiamprotulissotutmembratim 
dele suppJicium  virgini  christianas  iUatum.  concisaet  sartagine  torreretur,orans  adDominum 

22.  Puri  fide  quu  Socratem  Vir.tor  Durug  luu-  emisil  sijirifum.  Sepultaquo  est  a  matre  propria 
davif  Hossuetium,  qui  Juliani  imperium  xquum  in  abditlssima  crypta,4  nonas  Novembris. 
vocaveritacjusfum{^).EccetibidoctiHsimicpiscojn  24.  S.  Eustochii  meminit  Arfurus  in  0>/uxceo 
verba."  Hic  apparef  Juiiani  advcrsus  imperalo-  iisdemfere  verhis  quibus  Martyrologium  Roma- 
rcni  rebellio,  aposlasia  a  fidc,  Gonstantii  mors,  num,  et  in  nofa  repetit  Petri  compendium  fere  ad 
Juliani  rc^t^num,  adminisli-afio  rcqua,  et  novum  Jilleram.  Notufu  diqnum  est  jnemoriam  S.  Eusto- 
persoquendi  genus  quo  EccIcsiamal'iIixit(5).,iVo«  chii^  iu  marfijrohgHs  ud  IVnonus  norembris  agi, 
igitur  ex  perseculorum  numero  JuHanum  Bossue-  qiium  famen  ex  Actis  pateat  calendis  novembris 
tius  exemit,  sed persecutorem  imjyrimis  pronunfiu-  heufam  rirginem  ad  cadestem  coronum  eroJusse. 
vit  Quod  vero  in  rej)ubUca  administrunda  xqunm  Putarerim  \go  Pefrum  de  Natalihus  in  Actorum 
dixerit  acjusfum,  Jnliunum  opj)osuit  Constantio,  exemplari  suo  legisse  IV  nonas  novembris,  et  ex 
quem  nei/lecfa:  reipuhUcx puulo  anlejure  ac  merilo  ejus  compemUo  eumdem  dtem  veUiU  S.  Eustochise 
accusaverat.  —  Hiec  est  istorum  hominum  xquitus  emortualem  ad  martyrologos  pervenisse. 


D 


Menlio  fa 

S-  EustochiEe 

in  nm-ujro. 

loyiis 


"  ilti  fideluy 

Ifffeiidum ; 

((lit.pfinrcps 

l-IS3el 
Liujdiinenm 

15/4 
p;u'tibusque. 

IVnonas 

iiovenibris. 


(l)Lib.  III.i.  13. -(2)niiil.,  c.  15.  -  (3)  Uii.L,  r.  1'J.- 
{■*)  Op.  cit.,  p.  27G  in  nota.  —  (5)  Disconrs  siir  1'hisl.  unio. 


Epoque  XI,  .111.301. 


c 


PASSIO    SANCT^   EUSTOCHI^. 

-4c^rt  S.  EustochlfE  edimus  cx  apograj)ho  Bruxellensi  codicis  Vaticani  n.  IHJO,  collalo  cum  uUis 
exemjiUiribus.  Quatuor  exempJarium  series  Imc  est.  —  1.  ApogrujjJnim  BrnxeUense  e  codice  Valicano 
n.  im  (quod  rcpvrilur  in  coUrclaucis  Bofhudianis  BiViother.x  rcfjia-  BruxeUensis,  n.  8930-31).  — 
2.  Cadrx  IV  Bil>liof}iec.T  Strozzianx  (inde  In  Laurenlianam  iranslatus,  Florentix).  Membruneusjolio 
mai/no,  secuH  XV.  —  3.  Apogruphum  e  codice  Bodecensi,  quod  reperitur  in  collectaneis  BoUandiunis 
Bihlialherw  rcf/liv  BruxrUcims,  n.  8930-31.  -  4.  Codex  063,  2.  VaUisumhrosai  (inde  in  Laurentianam 
truHslufifs,  Florenfia').  Mcmhruneus,  folio  magno,  secuU  XIII. 


*  iu  fme 
pranrileiitis 
Vifw  letfitur 
(lie  kal.  Nov. 

Ciinclis 
imjnoldii' 
tibits  dew 

Vtneri, 


Eodem  die*  sanctse  Eustochise  virginis 


** 


ilnno  sexcentesimo  quinquagesimo  sepfimo  ab 
urbe  conditn,  Julianus  imperafor  jussit  ut  omnes 
qui  erant  in  palaiio  ejus.  inunolarcnt  dest  Veneri; 
et  ipse'  eonslituil  festivilatcm  magnam,  et  prfe- 
concs  claiuavcrunf  per  tofam  civifatem  ut  con- 
grcgarentur  onines  viri  ac  mulieres,  et  -  juvenes 


ac  virginos,  pueri  ac  ^  puellae,  divites  et  *  paupe- 
res.  Omnisque  ^  civifas  congregata  est  ad  tcm- 
plum  ^et  sonus  canentium  '  ferebatur  per  tolam 
civitatem.  Erat  autem  ^  insania  niagna  in  eadem 
civitate,  et  saccrdotcs  femplorum  splendida 
erant  vesfimenla  induti  ";  et  mafurius  rex  '" 
venit  in  templum,  accepit  "  thus,  et  immolavit  '^: 
et  cum  immolasset  rex,  oninis  civifas  pariter 
immolaverunt  ^^. 


P     °    ,  .     .    '  ■'  '''^«'''■'■^"■■•■'V  ;  Incipit  Passio  sarictpe      splen.li.lis  veslimentis  mnt  induti  3.  —  "  (etm.  r.)  Igitur 

mislocluiP  viremis,  cnjus  festum  colilnr  in  (:alendi.s-  r.  m.;  Et  rex  pr.Tfatus.  Julianus  videlicet  inipiissimus,  ut 
noveiubris.-t(eti.}i.quoque3.-2oiH.3.-3ei:i.-^simuI  insanije  populi  satisfacercl,  m.  3.  -  •>  et  accepit  9;  et 
el  i.  Tunc  omnis  3.  -  "J  Venevis  «rfrf. ;{.  -  '  canlico-  accipiens  3.  -  '^  (gt  i.)  immolavit  diis  3.  -  '^  (el-imm.)  et 
rum  2,  voo.feranlium  3.  ~  ^  ^nim  3.  -  o  (.pl.  e.  v.  i.)      unacum  co.o.  c.  immolavit^. 

2.  Sancta 


S.  Euslochia 

errorem 
txprohral,  et 

Jiiliivii 

ininas 

spernit. 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 
%  Sancta  autein  Eustochia  immolare  noluit ', 
dicens  :  Qui  mnt  ^  errores  in  qmbus  evratil 
omnes  ^,  qui  dpyeUnquiih  Deum  rirum  *?  Ki  in 
errore  vesiro  mortuis  (liis  immolatis,  qui  siue 
anima  siiut.  Et  ^  audicns  Iuec  « prajfeclus.  nunlia- 
vit  rcgi,  dicens:  Eustochia  virgo  noliiit  immohre/' 


531 


inopfer  mr,n,reuu-t  eum  ;  et  si  quis  luvenerit  aui-  D 
mam  suam  ,n  -  hoe  fanpore,per<let  eam  iu  futuro 
Et  nunc  >"  qu^cumque  volueris  agere  =«  iu  coruore 
meo,  pofestatem  hahes;  auimm  ^'  nnfem  mex  ^^ 
milfam  potestafem  poferis  '^^  hnbn-e.  Julianu.  dixit  ■ 
i^sronc^»;-  cajmt  ejus  cum  capilUs.  Sancta  Eusto- 

^*  Violas     'forsanpro 
<'oncidis. 


et  ejnsdem  «  occasio7ie  «  muni  hominrs  noluerunt »«     clii-i  HivU  ■  n') .  r  j:     " .'  " 

saerifieare.  Audlens  hi^c  rox  valde  iratus  est  e  >•     ;, ';  j       '  ^  ^f  Vf'!'"'^'  '""''<^''-'^  *  ^'  "  '^iolas 
jussiteam  comprehendi^^  etadXc      ^e  tu      X    Cr 'T^''  /  "^"^""'y^^-  '— 

K/^^^(S  sme  anima,  qua:  nec  visum  nec  odoratum 
nosamtur  hahere;  quia  hi  *  H  2«  qui  ea  coleut  ^o 
in  prrpffuus  pomas  «^   damuabuntur.    Juiianus 


suo  '2.  Cumque  adducla  fuissct  beala  Eustochia, 
slclit  anlo  re-em  Julianum  '\  Qui  dixit  '^ideam: 
Qua-  sunt  isfa  qux  andio  de  te  ?  Qunniam  non  ohr- 


disti  ^^pr^cepio  -  imperii  mei?  Sancla  Eustochia  II  'iZ  H         ,  <^-^nu-^untur.   Juiianus 

rcspondit  :  Non  repuli  py.-ereptnm  '«  imne^iiZ  -  ^^          ,       J  '"  '■^"'  '^i''""  ^^''^  "'' 

seU  tu  rrpulisti  plepLn  De.  Ini^iZ         'f  aU^^^Zc^vZ     l  ™'^'"'  r.    T''''  ^"'^ 

.W  fi>.  10  ,.^„,«A„„,  ^i.,;   ,._„^.   :'..,      ,;  ^''''''     ■^•'nctaEustoc]uarespondit:/W/V»/a-.w 


•  fl/w^r.  hii, 

forsan  pro 

h^c. 


respondit:  lufirma-  mni 
prenx  tu,-ettfnrur^''inus  impudeus,  d  crudatus 
tui  ad  nihilum  redactisuut.  Julianus  ^^  admiralus 


est 


eain  per  omnes  quasrurmpH'  ''"  su^lumit 
pcBuas  «.  Dixil   ci   Juliauus  :   Jn  his  pa-nis,  in 


B 


ipse  te  "  reprohum  feeisti.  Qunndo  auim  Deum, 

creaforem  tuum,  colehas,  et  ^»  ef/o  cum  '-'  omuibus 

imperio  tuo  22  obediefjum  ^\  Nunc  autem  erniute 

tejiihes  hodle  nt  omucs  homines  idola  adorent : 

non  consentio  prxcepto  fuo  plus  nuam    nr-prpn/n  ,,,;/  .     t       t-  •, ^ '  "' 

n  •  ■     i    .-  ,  '  pi'E<qno  qu/fjus   temefipsam  vides  constitufam    mrHin-n.,» 

Ocu,,,  „,„„,„fica,^.  ,,n  *,„„,,,(  „oUs  kanc  poMa-  „„  maU,-  ,„ea,  „o„  ,1  t„L  ^JZ  Z!    "  , 

U,„  ".  Juluums  dmt :  Pe,-  foH„„„,„  deo,;„„  „,„„.  ,,„■„•,  .».  j,,,;;,,,,  ,,;,,  .„  .  A/rJZZ     n 

ru,nj„ro,  ,„,„,.  I,o,t,e  „o„  .„rr,fie„r,;-is,  ,li,^e,.ls  eo„,pMe  e„„,  „,.■„,  e,  «  eonei    ,<^      ^^^       l 


Atrodssinia 

lormeiita 

forlifn- 

lolerat,  et  in 

oratioJie 

spirilum  Deu 

reddit. 


•  sic  videtur 

legeiidum; 

ioco  partibiis. 


;w»/h-/f^^/y//rr^rm)H-«.BealaEustochiarespondit: 
Gaudeo  eniui  ut  -'  rjus  -« palmam  pcr  bonam  con~ 
fessionem  pertingamus  ^»,  qui  sanctos  suos  in  ca-lis 
corouarit  ^**. 

3.  Julianus  dixit  :  Buhuleis  '  nervis  cxdife  eam. 
Et  cum  ^caederetur,  clamavit  voce  magna,dicens: 
Quam  suares  snut  phigx,  quibus  comparatur  vifa 
iBferualkwiWGns  htec  Julianus  iratus  ost  valde,  et^ 
dixit :  Ungulate  eam  cornibus  capreolarum  *.  Cum 
autem  sancta  Euslochia  ungularclur,  clamavit 
diccns:  Confifehor  tihi,  Domine,  quia  "^  dignam  me 
hahuisti,  et  "  fecisti  me  ^  propter  nomen  tmim 
has  sustinerepmnas  *■.  Julianus  autem  "  (;um  vidis- 
sot  cam  pordurantem  "*,  admiralus  est,  (juomodo 
tantani  pcenam»  contemncbat  "  :  et  prfEcepit,  ut 
pGctinibus*'2n]cmbraejus^^conciderent.Sancta 
Eustochia  rospondit  ■*  :  Ego  aiidivi  Salvatorem 
Dominum  ^'^  nosfrum  ^^  diceutem  iu  sancto  suo 
EranyeUo  '^  ; "  Si  quis  perdiderit  animam  suam 


E 


mittite  "  in    eam  «,   ui  auferam    coufumarem 

deovum  de  medio  pojndi  hujus.  Audiens  hanc  *» 

suncta    Eustochia    scntonli:un,    (piaj    adversus 

ipsam  s" prolata  cst,  ^'oravit  adDominum,dicens: 

Domine  Jesu  Christe,  Fili  Dei  vivi  ^-,  fc  adoro  "'' 

H  fofo  corde  deprecor  ^;  quia  ^^  me  liahuisfi  in 

gloria  °'"'  iiujus  coronx,  quam  conslituisti  omuihus 

saneiis  tuis.  Et  nnnc  deprecor  fr,  Pafn-  Domiui  mei 

Jesu  Christi  ^^,  suscipr  spirifum  ancilla-  tum  '*».  El 

-sic  '^"  spirilus  ojus  corporc  spoliatus  ««cst ;  ct  "> 

angeli "-  dc  coclo  "^  suscepei-unt  eam  "*.  Rai^uil 

autcni  corpus  ojus  <"*  niatcr  ojus  Eustochia  furlim 

nocle,  (.'t  sopolivit  cam  '"'  in  crypta  aptissinia  "'  in 

sepultura  nova.  Martyrizata  esl  aulem  vcnerahili.s 

Doi  "^  Eustocliia  in  civitatc  Tarso  ""  Cilicite  ^"  suh 

Juliano    Gjesarc,  dio   kalcndaruiii  novemhrium, 

rognanlc  vero  ^'  Dominonostro  Jesii  Chrislo,  oui 

cst  honor  et  gloria  ^^  in  secula  seculoruni.  Amon. 


Num.  2.  -  1  (i.  n.)  n.  sacrificare  3.  —  «  isti  add.  2.  —  »  vtiS 
add.  2.  —  *  verum  %  —  ^  om.  3.  —  «  hoc  3.  —  f  ,]iis  add.  % 
Q  3.—  8  ejus  3,  -t.-  »  occasionein  4—  >">  voluerunt  4.—  "  (A. 
h.  i\  V.  i.  e.  et)  Tunc  iratus  valde  Juliaiins  3.  —  '-  cornpre- 
hendere  2.  -t.  —  '^  conspectum  sumii  3.—  "  (Cumque-Julia- 
num)  om.  3.  —  "*  (Q.  d.)  dixitquo  2. 3.  dixit  i.  -  >«  obaudisti 
3, 4.  —  iT  pra!ceptis  2.  —  >'*  pr;i?cepto  4.  —  »1»  (i.  l.)  teip.sum 
i:~~'^om.  3.  —  3'iii3.  —  -3  imperium  tuum  4.  —  -^  ohau- 
diebam  3.  4  Deinceptt  jam  omittimvs  rarr.  lectt.  codicis  4 
(yalUsuml>ros.  063)  qui  rix  diffrrt  a  texlit  iiisi  })fr  nienda 
lihrnrii.  —  ^*  (errante-poteslatein)  errantem  te  nullatenus 
volo  sequi,  sed  adha^ieie  Deo  ineo,  m  quo  lu  miserrinie 
recessisli  3.  —  =»  om.  3.  —  ^«  te  add.  3.  —  ^'  (e.  u.)  si  3.  — 
-^id  ejus  2.  3.—  a«  perlingam  3.  —  ^»  (i.  c.  cj  coronat  in 
ccelis. 

Nam.  3.  —  i  Hubalinis  3.  —  ^  (Et  c.)  Cumque  3.  — 
^  (audiens-et)  Julianus  3.  —  *  (c.  c.)  ferreis  uncinis 
quoadusque  consentiat  vohls  3.  —  "  (Cum-fjuia)  Sancla 
igitur  Euslorhia  cuni  diutius  ungularetur.  suspiciens  in 
ciEluin  dixit :  Giatias  lihi  ayo.  Domine  Jcsu  Chri-ste,  (jui  3. 

—  "  (h.  e.)  om.  3.  —  '  oni.  3.  —  »  (s.  p.)  p.  s.  3.  —  »  ilaque  3. 

—  '"  in  pipnis  add.  3.—  "  (quomodo-conlemnehat)  valde  3. 

—  ^-  oni.  3.  —  13  particulalim  add.  3.  —  "  dixit  3.  — 
"'  meum  Dominuni  Jesuin  Christum  3.  —  '^  om.  3.  — 
"(s.s.E.)E.  suo3.  —  "SoHi.  2.  — 'ME.n.)Nuncei-go3,— 


-«  (v.  a.)  a.  V.  2.  — -  ^'  in  anima  2,  .3.  —  sa  ,„e,i  y  y  _ 
-3  (p.  p.)  poteri.s  poteslatem  3.  -  ^  (O  Ii.  p.  comedes  cl)  O 
perdita  hoslia,  (juie  3.  —  -"  ea  3,  oni.  2.  —  ""  non  constituisti 
2,  3.  —  -'  Igitur  quanlas  2.  —  «s  excot,'ita  3.  —  -'»  (ciuia  hi 
et)qua?cumliis2.  —  "^  (quja-colent)  quoi-um  (!ultnres  3.  — 
^'  (in  p.  p.)  perpetuis  pmnis  2.  —  ^a  defigitc  3.  —  ■'"'  (d.  n.) 
n.  d.  3.  —  3*  praisumat  3.  —  3«  (n.  p.)  p.  n.  2,  n.  re.^^islore 
p.  3.  —  "«  (et  f.)  fuiorque  3.  -  "i  aulem  add.  3.  —  "«  oni.  3. 

—  3"  (p  o.  q,)  in  omniliiis  quas  3.  —  *'>  immohilem  el  invi- 
clam  iidd.  3.  —  *'  (ei-heala)  ad  eam  :  Nonnc  scnlis.  infclix, 
tormenta  qure  pateris?  Sancta  3.  —  *^  oni.  3.  —  "  (g.  et  I.) 
taiila*  la^titiiP  et  [,'audii  3.  —  **  (Julianus  adminitus-]a>litife 
Julianus  dixit)  om.  2.  —  ^'^atque  3.  —  '"concidculcs  3.  — 
*'  (et  m.)  m.  ilhid  3.  —  **  sartaginoin  .3.  —  *"  aulcin  2, 
it'itur3.  —  ''"  illam  2.  —  "i  gialulabunda  add.  3.  —  ">»  om. 

2.  — '^''(l  a.)  «»M.3.  —  "  fe.  t.  v.il)  oni.  2;  d.  teext.c.3.  — 
**  qui  dignani  2.  —  <"*  gloriam  2.  —  "  tquia-fJiristi)  om.  3. 

—  ''^  et  annumera  me  in  ohiritate  rcgni  tui  cum  .sanctis  cl 
elcetis  luis  add.  3.  —  ^"  ha'c  ca  pcrorante  3.  —  ""  susceplus 
add.  3.  —  «'  ah  3,   -    «-  angelis  3.       "^  (de  c.)  in  ctelum 

3.  —  '"  fs.  e.)  s.  euin  2 ;  oni.  .3.  -  '"'•  (R.  a.  c.  e.)  Cujus  corpus 
rapuit  3.  —  "°  oni.  3.  —  "'  ahdilissima  3.  —  ""  virgo  Chriiiti 
3.  —  "^  om.  3.  —  *"  Silicia;  3;  oni.  2.  -  ■'  oni.  3.  —  "  oni. 
3.  —  "(cui-gloria)quicuin  PalreelSpirilusanctoregnatS- 


-^-oco-*- 


DE 


532 


DE   SANCTO   MAHCIANO 


MONACHO  IN  EREMO  GHALCIDENSI 


D 


(1.  V.  H. 


COMMETNJTARIXJS     Plt^  VIUS, 


§  1.  De   S.    Marciani   palria,   genere,  setate  ac  vitse  scriptore. 


nmcA 

FINKM 

SECULI 

IV, 

S.  Marcinni 
vita  scripta 

fuit  a 

Thvodoreio, 

Ct/reiisi 

fpiaropo. 


iii  Holigiusa 

Hisloria. 

Ortits 

Marcianus 

tirhf  Ci/ro 


Deus,  qui  in   sanetorum  honoribns  honoratiir, 
spcriaH  providenfix  cura  id  effecit,  ut  quorum 
mnctorum  vitx  raiia  humanx  natnrx  infrmi- 
tati'm  superare  ridetur,  eorumdcm  egrcgia  facinora 
ii  virilitteris  mandarent,  quorum  auctoritas  maxi- 
mam  apnd  poslcros  fdcm   essct   iuventura.    Jta 
magnum  il/um   Antonium    magniis   AtJianaslus, 
Paulum    Thebaium    et   Hilarionem  Hieromjmus 
litterarum   tuonumeutis  jierpetuo  victuros  tradi- 
dere,  ut  magnitudo  reruni  gestarum  pari  quoque 
scribentium  auctoritatis  pondere  fulctia  ad  poste- 
ros  pcrrenirct.  Erant  enim  Hli  scienHa  rerumque 
spirituaiinm     experientia    Hlustres ,   judicio    ac 
docirina  eximii,  eorumque  quorum  vitas  scripsere 
xquales   aut  suppares,   ita   ut   rel   tcstcs   ocuhiti 
existerent,  vel  a  discipulis  fidelihus  patrnm  gesta 
discere  ac  veluti  calcntia  ad/iuc  virorum  vestigia 
tractarepofuerint.  Pari  felieitate  S.  Marciani  gestn 
a  Theodoreto,  Cijri  in  Si/ria  episeopo,  consrripta 
accepimus,  Cujus  guum  tanta  sit  in  omni  discipli- 
narum  (jenere  exceUeutia  ut  summis  Ecclesix  viris 
xquiparari  possit,  talis  est  tesfis  qui  rebus  cogno- 
scendis  apiis.mnus  haberi  debeat,  et  eo  tempore 
vixerit  iisque  in  lods  versatussit,iisque  usus  rerum 
persouarunique  adjuncfis,   ut    rei  veritas   ipsum 
latcre  mininie  potuerif.  Ex  Theodoreto  ergo  hau~ 
riemus  quidquid  f/p  Maixiano  memorix  proditum 
est.  Agit  autem  bis  de  S.  Marciano  :  semel  raptim 
viri  landes  cominemoraus,  ttcrum  data  opera  cjus 
res  gestas  enarrans.  Locus  prior  est  in  JJistorix 
Ecclesiasticx  Ubro  IV,  c.  25  :  ''lUai  81  xai  «XXot  xbt' 

IxeTvov  -civ  xaipiv  Tsi;  xiic  fiovayix^c  tfiXoffOffiac  auie'vte( 
fjixpfiapuYac.  'Kv  |i=v  1^  XxXx'.5i(uv  ^prjjjnjj  "ASitoi;  xat 
I\I  a  pxiavi?  xj!  'ASpaojAT);,  xa\  £'-cepot  T.pb^  to^Jxoi; 
0'Jx  eu:ipiOjiT,Toi,  tv    TZfxf^r^xoli    aiujiaji   tijv    aTraOfi    PiotJjv 

jieXexwvTEc.  Fuerc  ct  alii  pcr  id  lenipus,  qui  mona- 
sticEe  vitiE  lulgore  collucerent.  In  Chalcidcnsi 
ercmo  Avilus  et  Marcianus  et  Abraanies,  et 
alii  vix  nutnerabilcs,  qui  in  patibilibus  corporibus 
vitam  perturbaiionis  expertem  meditabantur(l). 
2.  Alter  tocus  est  capnt  tertium  Jic/iqiosx  JJisto- 
rix  {"2),  quod  Actorum  vice  integrum  deiuccps  fran- 
scribemus.  JJx  quo  fonte  profluit  quidquid  de 
Marciani  laudatissima  vitx  ratione  ac  miraculis 
inuofuif.  Vnde  quum  sancfi  viri  xtatem,  putriam, 
(jcnus  didlccriinus,  Theodoreti  simul  qiiantum  sit 
iu  his  narramUs  auctoriiatis  poudtis,  dijudicare 
poterimus.  Marcianus,  ait,  patriam  liabuit  Cyrum, 
cujus  antea  mcminimus.  Cgrus  autem  urbs,  cujus 
antea  iu  c.  2meminerat,  duorum  dierunt  itinere 
distat  ab  Antiochia,  uti  xpse  ibidem  notaf;  quz 


distantia  tahulx  Pentimjerianx  concordat,  nbi  sic 
notatur :  Antiochia  xn.  Gcphyra,  xxii.  Gendarum, 
xxxvf.  Cyrro  (milUa  scilicet  pas.tum).  Hzc  autem 
Cyrns,  KJpoc  appellata,  dicitur  a  Procopio  (3)  a 
Judxiff  condita  in  honorem  Cyriliberatoris;  qna^ 
quidem  falmla  ridetnr.  OUm  enim  non  Kupoc,  sed 
Kuppoc  vocabatur,  ad  xmulationem  urbis  in  Mace-  E 
donia  sic  appeUatx,  ut  bene  patat  Cellarius  (4). 
Ccrtc  Ptolcmxus  et  Stcphanus,  PUnius  ct  Tacitus 
noH  Kupov  sive  Ctjrum,  sed  Kiippov  scribunt  et  Cijr- 
rhum.  Est  autem  caput  regionis  Cyrrhesticx,  Syrias 
interioris,  inter  Seleucidem,  Commagenen  et  Eu- 
phratetn  (5). 

3.  Hac  itaqne  Cyro  (sic  enim  deinceps  a  chri- 
stianis  vorari  coepit)  oriundus  Marcianus,  cx: 
prsiclaro  gcnere,  ante  et  post  Marcianuni  apud 
Cyrenses  clarissitno.  Jta  enim  Theodoretus  :  Con- 
tempta  claritate  generis,  quod  a  patriciis  ducebat 
etsplenclorepalatii,  in  quo  florebat, ...  in  Deuni 
et  res  divinas  totum  amorem  transtulit.  Ttj;  -(ip 

To!J  y^voui;  xaTa^povTiaac  7:epi(pa\Eiac,  e?  eiTraTpiSiJjv  yip 
xaxT^yeTO,  xal  xrj;  ev  paoiXeioic  Xa[jL7rpdxtiT0(;,  ^v  Exeivoic 
yap  rivO-t...  elc  ©sov  xai  xa  Weou  xi  yiXxpov  [jLex^Onxe.  Et 
paulo  post  idem  Theodoretus  refert  Marciani  soro- 
ris  fiUum,  vircnte  Marciano  priticipatum  urhis 
Cgri  ohtinnisse  ac  divitiis  floruisse.  Generis  splen- 
dori  cxitnix  corporis  atque  animi  dotes  dccus  adde- 
bant  eximium.  Erat  cnim,  eodem  Thcodoreto 
auclorc,  proceritate  corporis  et  forma  donatus 
ab  auctore  naturaj,  animiquo  prudentia  pollens  : 

MeyeOoc  ctopLaxoc  xat  xiXXoc  Ttapa  xou  £ti [j.ioupyoij  oe£a-  F 
lJ.evo;  TJjt;  ©'jffecoc,  xai  d-u-^ijv  e"^(ov  ayyivoig:  xe/,off[jLY)[i^v»)v. 
Quam  corporis  quidem  prxstantiam  perpetuojeju- 
nio  affiixit,  ac  celluls  incredibilibus  angustiis 
compressit,  auiiui prudentiam  adeptus  penedivi- 
uani. 

4-.  Quo  anno  natus,  quove  vita  functus  sit  Mar- 
c[a.nufi,nusquam  Theodoretus  adnotavit.  Tempits 
autem  quo  sanctitate  florens  in  cellnla  degebat, 
accurate  notiim  est  ex  viris  ejus  asqualibus,  qui  ad 
invisendum  heatissiinum  virutn  in  eremuin  con- 
rursahaui :  c  quthus  Flarianus,  maguus  Autiochix 
episcopus,  idem  qui  ad  Theodostum  imperatorem 
profectus  legafione  functus  est  pro  salnte  urhis 
Antioc/ieux.  Sed  ncque  Marciani  xtatcm  Theodo- 
retus  adscripsit.  Unde  fit  ut  sanctissimi  viri  vitx 
cnrsus  certis  annorum  numeris  a  nobis  definirt 
ncqueat.Certum  cst  totam  Marciani  vitam  secuUJV 
finibns  cotiiineri;  nisi  forte  plus  uonaginia  atinis 
vixcrit :  tunc  enim  finiente  secnlo  Jll  nasci  potuit. 
Quod  sic  efficitur.  "  T/ieodoretus  Historiam  J^eli- 


praclaro 

genere, 


vixit  aeciilo 
IV, 


(1)  Mi^ne,  P.  G..  tom.  LXXXIl.  p.  1190.  -  (2)  <l>.X^6.oc      c.  x..  -  (i)  mitia  orhis  antiqtii  seu  Geographia  acliqua, 
lcrxop.a    (Migne,   ibid.,  p.    1324  sqq.).  -  {31  ^dif..  1.  H.      1.  HI,  c.  xii,n.49.  -  (5)  ibitl. 


giosaM 


AUCTOHE 
C.   V.   H. 


«njios  381  et 
391. 


iirciatiutii 
fere 
tinrjit. 


>'t»m(uHse^t 
iiitra 


DIES  SECUNDA  NOVEMBHIS. 

A  gwsam  scripsit,   ut   doctissime  probavit  Garne-  illi  nripsnl,-  ,  c„       i            ,                        ^^^ 

rius  (1),  non  post  annum  445,  quo  anno  litteras  celebrlm  m-onrT",  '  T        """"  ''""^''"""-" 

dedit  ad  Euscbiun,  (2):  in  illis  enim  ipsius  men-  oaurvSitSt    '^""°^'"-™'    P°^"»">    Pi"t^lis 

tionem  facil  (siih  tiliil,,  ■•  Vilx  sanclonim    )  tan-  i;     /„     ',  j     ' 

quam  operis  pcrvulgati,   atque  ita    editi  ante  S.  Ma.tianTtlZ'''    '    '''^""'TT    """^ 

annum  unum  et  allerum.  Quon.odo  enim  alias  ad  po  U^lrZ^"  T'>;"'<-  "' ''""'  "•""" 

ipsam,  velut  ad  testem  sua:  fidei  contra  idver  L  i                     !        '""'"""•  '»««s'*«  el  tum 

sarios  ct  judices  prudentor  provocare?  '    ^  '.'"»"'"«. ^"'-..^' '''  '■"■"'"  /-'V,,,,,.  Sto- 

.  Quo  anteriore  ,en,,ore  ?  Non  certe  ante  annuin  ZZ^SZ  T/iZT::?  """"'^  '""'  """- 

437  aut  438,  quo  defiinctus  mta  Acacius  Bera-en-  TlieoZeus-    ic  Z      ■      r,  ''""■  "'"  ''"'"" 

sis:file,iimcerladecjiisobiluse„tentia  exeoa.cod  incZT         ■*".'""""'"•' °''""'  ""'"»,'",  391 

in  Enco,uio  Ji.liani  dicitur  teiiiiiJeellZZ"!  Z      '  ^     '''"""""'""'  "'"■<'"'""'■"'  'l"'"iuc 

annos  .uinjuaginta  et  octo.  MeeZ  ^ur^Z  ^'"''71  '"'''  '""'■'"'"""•^  /''"'"  ""»  ^eHi- 

anno  hy  \J 43.,  c^andoquidr ^Z^Z  Zl^J^Z^lT  '""'""', '",f  ''>'■ 

annom  aut370.  Qiio  i.itur  definite  anno  se.en-  J^al^f^Z^^^Z      ^""  "'''"'"'  ""  '""""" 

m,  ,ll,us  quod  mter  obitum  Acacii  et  epi.-:tola,n  ad  7    Uiximn^   ■',!,;„   'ri     i     ,         ,■     ■    ■ 

r£zs:2~:2S;:S:Xi  sr*'  ■"-'""'■:  ;?==  -2... 

rncep^vcro^  post<,uam  a  conversione  sua  duos  c.an  iis  qui  videra.U  eoru/nqu   v  am  in  ihZir  n^  ^ 

monaclus  qu.l^usda.n  annos,  decem  in  Heliodon  rantibus  oredidirnus.  Mareianum     ..         / ^" . 

monasteno  du.^set.   Onnergo  doceat  Emrjrius  autc  Thcodorefuu.  vi.isse,  patctl  7 aZuZ 

Smeonem  ux.sse  a  convers.one  se.  et  .uiu.uarjinta  sunt,  et  forlc  hic  uatus  jam  erat,  guum  Marci     us 

tam  anno  400uta   unc(un.,necesse  est  ut  conversus     nerium  (7)  ....  5^6"  .■  en,o  iutra  deceuniu.n  auo 
fuerttannomSiergo  ad  annos  404  addantur     sancti  ciri  fclicem  transiiL  coliocacimus        ' 
duodecnn,partnn  nder  mouachos,  partim  apud         S.  Familiu  Theodoretimonaclns  fauuliaris  erat-     ,uioue  ab 
Heltodorum  aeft,  adda,dur  efuun  viginti  et  octo      et  ipse  a  pueris  in  monasferio  Lcti  Euprcph      iX^^ 
qm  a  sti,cepto  jejunio  effluxerant  Theodoreto scri-     prope  Antiochiam  in  Stp-ia,  erqo  urope  Marci.ni         '"'"^'- 
bente,  extstd  aunns  444,  quo  Historia  liefijiosa     palasstram,  edticat.ts,  non  potttit  non  a  nrimwva      '""""''""' 
composdastt     ItaGar,terius,quemtideUterredd}-     ^tatefrtdtus  essenarratictevitxexiutiorum  homi-     ^'"T: 
dimus,  ernendato  tamen  uno  metrxori^  lapsu:  p,-n     num  quortun  inchjta  smtctifatis  fauta  per  totirn--  inZalZo 
Jtdtano    entm    scnpserat   Jacobum    Nisibenum.     sa,n  Stjriam  tmUjabaftir.  Fo,-sitan  efiam  i,wotuit 
Quem  errorem  Schuhius  fnrpius  auxit,  ad  alfe-     ttnum  ex  duolnts  ,nonaste,-iis p,-ope  Apatneam  fuu- 
,-um  Jacobttm  (de  qito  c.  21  ReUgiosa^  Historim)     datis  a  sancti  Marciani  disciptdis.  In  Epi^tola 
,-em,ttens  ,n  nota  ad  istitm  Ga,'nerii  locum.   Qui     euim  ad  A,tafolium   Patricium  (8),    Apameeuse 
itaquedidiaitdainnosuoveru,nnonesseqiiodscri-     mouastc-ium  stmm  dixit :  (JuihI  si  his  prociljus 
pserat,  in  sua  de  Vita  et  Scripfis  Theodorefi  dis-     vestris  non  cedct,  tiabitare  rae  saltem  jubeat  in 
serfattoue  (3),  dicens :  Minor  est  utililas,  quae  e     monasterio  nostro,  to  Vijii^epov  f^o.aTTiif.ov,  quod 
lectione  liujus  libri  percipitur,  utpote  qui  prfeler     quidem  a  Cyrrestica  milliaribus  abest  ceulum  ct 
ascetarmu  Vitas  nihil  continet,  sicque  curiosos     viginti,  ab  Antiochena  quinque  ct  septuaginla, 
magis^ quam  diseendi  cupidos  lectores  poscit.  6V     tribusautem  milliaribusab  urbc-  distat Apamena.' 
emm  ipse  Schulzius  leyisset,  potuisset  discere  ex     Et  in  Sijnodico  adt^ersus  trajwdiam  li-enxic.oG 
*'  tantis  excnpUs  animl  liumiUtatein,   ut  non  tam      (quai  est  Tlieodorett  epistola  ad  Alexandrum  epi-  ^^ 
stiperhe  spei-nei-et  Garnerium  inuUo  sr  doctiarem,     scupumj  :  Novcrit  .saiictitas  tua  quod  tam  lont,'e 
et  s,,ntd  accipere  ex  Vita  Jidiani  qtia  ratione  Gar-     sim  suave  aliquid  existimare  venturum.  ut  archi- 
nertuin  iunocenter  ineinoria  lahentem  erif/eref,  ne  de     mandritas  monasterii  mei  de  cella  milii  jedificanda 
Chanjbdi,  u(  aiunf,  iucideret  in  Scijllam.  mandaverim  (9j.  Qunm  vero  non  semel  dixertt 

5.  luvento  itaqtte  anno  444  quo  Relijiosam  Theodoretus  se  ante  ejnscopatum  semper  incoluisse 
Historiam  exaravit  Theodoretus,  ad  annum  Mar-  monasterium  {{O^.perspirmiin  esf  uon  iutelUqi  tan- 
ciani  nostri  emorttialem  propius  ascendce  possu-  tuin  monasferimn  Saucd  EupirpU  prope  Antio- 
mus.  Eteniin  narrat  Theodorefus  ibi,  cap.  3,  chJam :  quomodo  enim  iUud  monasterium  qtiod  tri- 
sanctum  Marcianum  a  quinque  e/jiscopis  fisitatttm  bus  milUarihus  ab  urbedistat  Apamea  "  nostrtim  „ 
fuisse  :  a  Flaviano  Autiochis,Acacio  Bercese,  Isi-  vocare  potuisset  monasterium,  si  aliud  taufum- 
doro  Cyri,  Ensehio  Chalcidis,  Theodofio  Hierapo-     ntodo  incoluisset? 

leos  episcopls.  Quod  sane  configit  post  annum  381  9.  Jam  rero  Marciani  discipulus  utrumque  nto- 
inehoatum;  nam  illo  anno  FUivianus  ordinatus  nasterium  ^Bdificarat  Apamea;,  in  vico  Nicerts 
fst  in  secunda  generaU  sgnodo;  nec  diu  post  sgno-  nomlne.  Erat  hic  Agapetus,  a  quo  uutim  ex 
dtim,  nam  brevi  posf  Theodotius  Hierapolitanus  monasteriis  nomen  sumpsit.  Altermn  vocltatur  a 
e  vifa  excessit.  Quare,  ait  Garnerius  {4j.  videtur  Simeone.  In  his  Theodoreti  tempore  cum  Marciani 
accidisse  ipso  anno  381,  quo  nempe  anno  reduce.s     vitam  scriberet,  stipra  quadriugenfos  riri  deqehant. 


condito  a 

Marciani 
digeif/ulo,  et 

episcopus 

fuit 

Ci/ri,  patria 

Marciani. 


(i)Disseil.  n  delibnsTlieo<]oreti{P.  C..,lom.  LXXXIV. 
p.  23S  sq.).  ~  {'!)  E|)isloIa  Si  (Migne.  P.  G.,  tom.  LXXXIII, 
p.  12G6).  —  (3)  Migne,  ibid,.  ton..  LXXX,  paj,-.  tiO.  - 
(4)  Disserl.  11  de  libiis  Theod.  n.  lll  (Migne,  P.  G., 
lom.  LXXXIV,  p.  347J.  —  (5)  Cap.  1,  in  Vita  Jacobi  (P.  G., 


tom.  LXXXII.  p.  1-294).  -  (0)  In  proIofc'o.  ibid.  — 
(7)  Di.sseit.  I  (Higne,P.G.,tom.  LXXXIV.p.9UJ.— (S)Migne. 
P.  G..  tom.  LXXXiri.  p,  l.m  epist.  119.  -  (9)  Migne. 
P.  G.,  tom.  LXXXIV,  p.  ti75.  —  (10)  Migne,  P.  G., 
tom.  LXXXIII,sciIicet:Episl.80(p.  1^7),epist.81(p.  1-261). 

Cujus 


534 


DE  S.  MARCFANO  MONACMO. 


G.  V.  II. 


B 


Sa»ctitag 
Mavciani 

ilirlyln  fllil 


Ciijus,  infjnit  (1).  insliliifi  lo^isl.itoros  rucrn  Aga-  protiosi  enrpnris  rcliquias  franslulorunt.  Cirdihilc  D 

pctus  ct  Simconcs,  qui  a  niagno  Marciuno  lcgcs  ifcKjuc  esl  st(ifi)ii  a  felici  Marciani  obili/,  .simul  ac, 

acccpcrant.  Patet  ergo  manifcsta  fides  illms,  qui  ut  2'heodoreli  verlm  ular,  vlclor  egregius  vita  fun- 

uh  Agapdn  mitr/istri  Maiciani  rilam  andire potue-  cfus  cst  et  angeloruni  cliorus  sacrani  iliain  divi- 

rlt.  Fra:terca  Marcianus,  uH  dixinms,  Cijro  iirhe  naniquo  aniniant  in  ca-lcsliuni  scdiiius  collocavit, 

oriundus,  vivacem  sui  memoriam  reUnquere  dchuit.  pnhlicnm  viri  sancti  cuUum  exortum  fuisse,  qux- 

In  eiidem  url>e'Mm-cu\n\  nvpos  principalum  ohli-  rcnfium  relitpiias  dfsidcrio  alfum;  tandem,  sole- 

nucrat.  Fotuil  ertjn   Thcodoretus,  Cijri  episcopus,  muiter   cfalo  corpnrc,  faslirjium    attitjisse,  cujus 

ah  ipsis  suis  Cyrensihus,  et  fortassis  ah  ipsi.^  Mar-  postmodum  pcr  Orientem.  ct   Occidentem  diffusi 

cnwucoqnnlis sancti  viri  res gesfasdidicim'.Quihus  radii  Ecclcsiam  in  lerris  i/lustrant. 
omnihiis  si  addatur  summa   Thendnrcfi  cpiscopi         13.  Maj-imum  culfiis  docnmcntum  est,  S.  Mar- 

cum  summis  monachis  ac  sanctissimis  famiUari-  ciani  nomc.n  in  Marlijroloijiani  Romanum  iUatum. 

tas  uemn  duhilare  potcft  quin  omnibus  adminicn-  Vhi  ]  V  nonas  novemhris  confcssoris  titulo  ilhislra- 

Us  fueril  instrucfus  ad  veritatcrn  indajundam  ar  tur :  Cyvl  in  Syria,  sancti  Marciani  confossoris. 

2)erserihendam.Tanlo ergoteste  ufque  auetorehenc-  Mcnnlof/iuni  Sirlcfi,dic  2  mensisnovembris,scquens 

volus  lecfor  pra.'elaram  S.  MnvcAi^m  ritam  securus  clof/luin  hahef  :  Eodeni  die  sancti  patris  nostri 

accipial.Acccdit  neminemunqua^n hanc Hisforiam  Marciani  ex  urlie  Cyro,  viri  pietato  insignis,  qui 

Jtelif/iosam,  cujus  Marciani   VUa  pars  esl,  non  cgrogic  monaslicaiu  vitani  cgit. 

ma</ni  fccisse,  si  solos  ercipins  Itareticos  ct  impios  14.     In    Menxis    Bartholomsoi    Cutlumusiani     lum 

honiiucs,  quilnis  in  his  cximix  sanclitalis  s/)Jendo-  eodem  die  ejusdem  memoria  cetehratur  his  rerhis : 

ribus  coutii/it  quod  noctuis  solem  infuentibus.  Sed  MvnijiT)  -zw  iiivj  ttstio;  tiiimv  Mapx'-:ivou,  tou  ev  t^ 

nemo  solcni  spernat,  idco  quod  noeiux  illius  radios  KupVi  Mcnioria  sancti  patris  nosfri  Marciani  Cy- 

ferre  nequeunt.  rensis.  In  menologio   Basiliano,  in  Kaleuflario 

Consta nl ino/)oI ita n o  cdito  n  Morcello,  in  Eelogadio 
Cri/pfoferratensi,  in  Mcnxis  Crijptoferratcnsibus, 

S    11.     l)e    CullU    S.    Marciani.  in  Typico  S.  Banlmloma^i  Crijptoferratensis,  in 

^  Menologio    Capuaun   apiid   Toscannm,  Marciani 

nomen  non  recenselur.  Altnm  quoque  de  Marciano 

SMarcianum   omnium    ore    ut   sanetissinmm  silentium  In  utroque  martyrologio  grxco  Hieroso- 

rii-umlaudafum  fuissc,c.rTiiet)dnrcH  priinum  hjmitano  ef   lielenopolitano,  edito  a    Schoh.  In 

*  Jliatoriaconstal.  !psc  cnim  iiuclor  el  unfcqnam  Mcn.xis  tamen  Bariholnmici   ('ntlumusiani  ipsa 

Vitas  scrihendas  adoriatur,  eorum  quorum  vitas  quam  daturi  sumus  Theodoreti  narraiio  in  com- 

scripturus  esf  siiffraglum  invocat,  ct  principioVila;  pendium  redacfa  Icgifur.  In  Martyrologio  mctricn, 

Marciani  ciim  ciim  Klia  ctJoaniic  Jiapltsla  compa-  die  Jf)  inensis  januarii ,Mi{\W.xr\\  cnjusdain  fit  men- 

rat.Infinerursus:  Oro,n(f/i(//,elobsecrouthoruin  tio,  quem  BoUandus  judicavit  esse  hunc  nostrum, 


fl  eam 

»iiirl;/rolagia 

tnm  Intim 


uyeEca 


E 


onininm  intcrccssiono  divinum  auxilium  adipi- 
scar.  Jli  oinnes  sunl  Marcianus  atquc  aliipii  expra-- 
eipuis  ejnsdem  discipuUs. 
iuiii  iii  viifi  11.  Popnlorum  rero  tanta  erat  de  eyregia  Mar- 
ciani  virtute  ac  sauclitate  opinio,  ut  vivenle  adhnc 
saneto  viro  nndtis  in  loeis  oratoria  sedipcarcut 
accipiendis  post  mortem  defuncli  reliqniis.  Quod 
Cyrl  in  nrhe  fecit  ipse  Marciani  sororis  filius;  in 
Chalcide  Zcuohiana  ipixdain,  alU  alibi.  Quod pra:- 
cox  se  ra/nendi  stndiurn  sollicile  frustraUis  Mar- 


qui/)pe  qnem  in  Grxcorum  menxis  invcntum,  eo 
die  prxlcrmissum,  in  IV  nonas  novemhris  reje- 
cerit.  Martyroloyium  illud  quod  ex  menxis  et 
aliunde  collegit  Siherus,  sequentes  de  Marciano 
versicidos  hahct,  qui  nihil  laudis  continenf. 

XoJi;,  I\Iapxt:ivi,  Tu-cysviov  eli;  "^ouv  Xuifi* 
To  5dY|i.x  Tou  -pauavTO?  oux  e^wv  Xustv. 

Terra,  Marciane,  cnni  sis,  in  terram  solveris, 

Decrotum  Condiloris  non  valens  solverc. 

15.    Egregium    Marciani    sanctitateni    agnovit 


liini  jmt 
morlem  ejits, 


cianus,  operam  dedit  ut  Eusebius  discipnlus  mitgi-  afque  AnnaUhus  consignatam    voluit  Cardinalis 

slri  corpns  iqnotoouDiihiis  Irailcrcl  sc/)uIero.  Ciijiis  Barnuius,  ad  annum  SSJ,  n.  44  ita  scrihens  : 

rei  tcsles  duos  tantnm  adhibuii  JutscOius;  et  ante  Porro  vixithis  ferme  temporibus  (imino  mortuus 

magistrum  sepelivit,  quam  ejus  mortem  p)-opala-  est)  Marcianus  alius,  sanctissimus  monachus  in 

ref.  Syria  apud  Cyrum  civitatem,  do  fpio  plura  Theo- 

12.  i^Vnstra  pcr  quiuquaginla  ef  amplins  annos  doretus  in  libro  Sanctorum  patrum  Deum  aman- 

poptdorum   pta    nndtitudo   sepulcrum    quassivif,  tium  (Phiiotheo,  sive  Historia  Religiosa).   Gujus 

donec  tandem,  illulis  in  orutoria  prxdicfa  uliorum  natalis    dJes    momoria    pcrpetua    consecratus, 

sanctoruni  reliquiis,  snlus  qni  supcrat  ex  irihiis  quarto  Nonas  Novcniljris,  in  tabulis  ecclesiasticis 

testibus,  beati  Marciani  sepulcrnm  indicavit.  Et  persevcrat.  Jam  viri  beati,  eronitarum  luminis, 

tum,  ait  Thcodorcfus,e<?\\\i\ix:  ac  dootrina;  horodes  hisforiam     ex    ore     Theodo7'eli    hcnignus    lcctor 

in   arcam   lapidoam    biennio   anle  conslructam  audiut. 


e!  Baronii 
Aiivalts 
leslantur. 


(1)  In  Vila  Muiciani. 


VITA 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


535 


VITA   SANCTI  MARCIA 


EX 

TIIEODOKETO. 


NI 


sive 


mp.  III  ReUgiosa'  Ilisloriw   Theodomi  (Mi{,r,e,  P.  Gr 
lom.  LXXXIII,  p.    1324  sq,,.)  (')•  ' 


CiVPUT  PRIJIUM. 

S.  Marciani  clari   natales,   vita  solitaria,  virtutcs  ot    nnracula 

qnicdani  ab  (>o  patrata. 


A>--'        To^   xaT     i>=c£vo.,  ..vTaTTovT;,,   0?  .ep^XoJv    iJ 

.//.-certc.      ■^,^^^°."^"^°"-.    >'-«>=ou-/o.,U£vo-.,    o^iv    oJx    ?.v     ai,o?     6 
videlieet.      ''■o^f^''^   0'-^"<';,  ^v  iye,\v.v.<.^  7cXavw|/svot,  xal  o-os-rt 

TjaTpioa  Tra).a..  ^.kv  eV/e  t>,v  Iv^pov,  ■?;<;  y.'A  noo^fJev 
^;xv-/iTtJr.v,  jA£Ta  5.  Ta^^Ta  rV.v   spr,[^ov  ■  xat  Taurr.v 


-:  ^;  '^'^''^  T«P'oi^  Y£vo'j=;  xaTa-ipov-/i3-a?  -ep..^av££a;, 
i^  eJ7:aTp'.5wv  yip  xaTT.yETo,  xai  t^?  iv  pa7..>.£-:ot5' 
Aaj^T^poT-riTO?,  h  h.dycc;  yap  r.vOei,  piiy£Oo?  jwua- 
TO?  xaLxaUo?  7:api  to^  \r,^'.o-j^you  o^^aj^svo.;  t^^ 
oycr=w;,  xai  (}.'j-/->.v  iywv  a-j'-/ivo.:a  X£X0C7fA/,fx£v-f,v, 
£'.;  0£ov  xal  Ta  0£oJ  t6  ci^Tpov  tieTjfJr.xs,  xal 
rao-tv  EpputrOat  cppaaa?,  xaTaJ.apieaveL  tt,^  ip^cu 
Toy  of/!ia/.6v,  xa-  c7j.i'.xGov  ofxiaxov  o£'.p.ajj:£voq,  ouoe 
Ttj  ffwj^aTl  (r6ji.jA£Tpov,  xal  aXlt^  t£  (7ji..xpw  Tivt 
^ptyxi^  Ti£p'.6a).wv,  xaOECpxTO  oLriVsxw.;,  Tiici-/.;  j^ev 

t7JV0-JT.:a;     ivOptOTT-^Vr,?      X£-/_a)pr.Jfj^£vO?,     T^     Se     TWV 

oA(ov    AsTTiroTri    SiaXsyoj^evo;,     xal    t?,?    yXuxe.la^ 

exe-^vri;  ^Ttaiwv  ^wv?,;.  Tor?   jjiev  yap  5eL0'.?  ivTuy- 

/avwv  1oy{o'?,  to?  5e.:aq  ctuv?,;  a7:oXa':£..v  r.yerTo  • 

~pOTe;^-/_oi/£vo(;  OE  xal  Tag  UETEiai;  Trpo^tpEpwv  2'Jto; 

'Tiv    7rpo<;    Tov    AeT7zdT-/-,v    ^T^o-.srTo    S..aX£;iv.    Ka.l 

^  Too-auTri?    «£'.  Tpu^r,;  ctTioXauwv,  xdpov  ?.a6£':v  o'Jx 

eeouXeTO.  "HxoujE  vip  to-j  .S-e.^ou  nveujiaTO;  o'.a  tou 

J^eyaXou  Aagi.S  UTioiaXXovTo;,  w?  «  '0  jxeXeTwv  h 

vojaCjj  Kup.:ou  r,[/£paq  xal  vuxto*;.  e;rTa'.  w;  to  lulo-/ 

To  7re!5UT£Uf/£vov  Trapi   Ta?  5'.e;dSou(;  twv  uSxtwv, 

0   Tov   xapTTov   auTO'J   Sw7£'.  ^v  xa'.sw  auTou.  xai  t6 

"i'\  >     -      >  '  '  ' 

tpuAAov    auTO'j    oux    anopp uv^TeTa-..    »    Toutwv   twv 

xxp7:wv   ^p'.Ej^£vo!;,    tov    viS-.a-TOv    to'jtov   •/,a--a!^£To 

7:ovov,  xal  Tr,v  jxev  7:pOJSu/>.v  >,  ']>a).jjtwS':a,  Tr,v  Sk 

ya/u.wS'.av    ri    Tipoieu/r,    S'.£Si'/£TO,    xai.    ajji'idTepa 

Tia/.Lv  r,  Twv  3e':wv  Aoviwv  avayvwtjic. 

o.    — '.  ,'.ov    oe  r,v    auTw    [jlovo;    koto^,  xa-.  outoi; 

cTaJjAw  TTpoo-CEpdjjievo? '  to^outo;  Se  r,v  6  TTaOfiO;, 

w?  fj.r,  7ra'.S.:w  apt'.  ^r)S,^  aTiaAXayEvT..  Tr/''  '/=£':«> 

7^A-f,po'Jv.  'l»aT.I.   yap  to'j  apTou  tt.v  X.^Tpav  T£Tpayf, 

0'.a'.pou]j.£'vf,v    ->,ji£pa'.;    TeTTapT'.    Si.avijj.eTOa..,    xal 

■',p.£pa  exaiTrj  jxiav  aTrovsyeTOat  j.ioipav.   Exexp.^xe'. 

Y«p   £o-7:£pa;  xaTa   jjL^^av   e^O^^eiv   -/jjAepav,    -xdpov  Se 

p.710£7:oT£  Xa6etv  •  a)X  dzl  jiev  Ti^tv/jv,  aei  os  l\^r,y, 

7TpOT^£'peLv  o£  Tw  !rwu.aTLTa  £.';  t6  Cr.v  !X-o-/swvTa, 

L./£y£     vao    wc    o     0'.a    7:?.£i,ovwv    rueswv    tr^.T-^wv 

J^STaAay^avwv,  aaOEveaTepov  j/kv  ev  Tai^Tr,;  aatTta? 

T.j^ipx'.; 


clgnitato  laudabimu.?  An  illmn  vidclicot  cum    Cyn  »«,„, 

Elia  ct  ™m  .Joanrio  nc  similibus  coniparantes, 

qui  cH-cuiljant  in  mololis   et  pcllibus  capi-inis, 

egcntes,  :i£nicti.  vexati.  quibus  di^nus  non  cral  E 

iuc  mundus  :  Grrantes  in  salitudinibu.s  cl  monli- 

busct  spcluncis,  ct  (braminibus  lcrriEV  Is  enim 

patnani  olini  quidem  habuit  Cyruni «,  cuju.s  antca 

uicminimus,  postca  vero  soliludincni :  iuic  autcm 

etdla  rolida.ccelum  nunc  habcl.  Et  illa  (luidcm 

eum  gcnuif,Iutc  vero  aluit  victorcniquc  cflVcit, 

ca-lum    autem   coronalum  excepit. 

i>.Conlcmptaouim<-Iantalcgencris,quodapalri-  /«  o-e„uon  sc 
cusdiK-cbal,  ct  splcndorc  palatii,  in  quo  proceri-      co„t,iUi, 
tatc  corporis  et  fbrmadonatus  ab  auctore  naturtc        "^''' '" 
animiqueprudentiapollcnsnorebat,  in  Dcum  et  ""i"'^"'""""' 
res  divinas  totum  amorcm  transtulit  ol,  oninibus       de^" 
valcre  jussis,  nicdias  solitudincs  adiit,  parvaque 
exstrucla  doinuncula  qu;r;  corpus  oju.s  vix  axpia- 
rct,  eadcmque  parvo  quodam  alio  scpto  circum- 
data,  ibi  dausu.s  li:crobat  assiduc,  ab  omni  quidcm 
humana  consuotudinc  sojmidus,  scd  cum  Doinino 
univorsorum  colloquons,  et  dulcem  illam  voccni 
exaudiens.  Divina  cuiui  vcr.san.s  cioquia,  divinam 
se  voccm  audiro  ccuscbat;  orans  autcm  ct  prc- 
cos  oflcrens,  ipse  cum  Domino  loquebatur.  Et 
cum  tantis  sompcr  fruerel.ur   doiiciis,  nuiKpiam 
lumcii  illuiii  satictas  capicbal.  Audivcrat  onim 
diviiuuii  .Spirltum  per  o.>  Davidis  psallonfcm  :  F 
"  Qui  meditatur  in  Icgc  Domiui  dio  ac  nocto,  crit 
tanquam  lignum  quod  plautatuni  cst  secus  de- 
cursus  a((uaruin,  (piud  frudum  suum  dabit  iu 
temporo  suo,  ot  foliuui  (^jus  non  donuot.  „  IIos 
iilc  fructus  desiderans,jucundissimum  Inmc  labo- 
rem  ampledcbalur;  ef  oralioncm  (piidcm  psal- 
modia.  ps;dinodiam  autoui  o.xcipicbat  oratio,  cl 
ulraquc   rur.sus    lcctio    divinorum    eloquiorum. 


3.  Cibus  luitcm  illi  crat  soliis  panis,  isque  ;id 
mcnsuram  datus :  mcnsura  vcro  ea  erat,  qufo 
nec  infanti  a  lacte  nuper  divulso  satis  cs.sct.  Aiunt 
cnim  panis  libram  quafuor  in  parfcs  diviViim, 
qualuor  dicbus  fuissc  distribufam,  ct  singuHs 
diebus  partem  unam  assignalam.  Statueraf  enim 
vespore  comedere  quotidio,  nunquam  aulom 
satiaii,  scd  sompcr  esurire  scmporepie  siliro, 
coriKiri  autem  ca  exliibere  quae  ad  vifain  susfen- 
taudain  .'^ufficeront.  Dicebat  cnim  cum  qui  po.«f 
mullorum  dierum  inediam  cibuin  c;ipit.  of  dicbiis 

incdiee 


f/uoliilie 
qniilew,  ned 

irnprre 

tinitiim  ft 

nilde  modieo 

paiie  rt 

afjita 
iitfbutin: 


(I)    Texluni    Tjicoiloreti    pro  more    noslro  in    t.-ipil;i      iiistinximus,serv.ila  06011.1111  Herveli  vereioneMigniana. 


TiiEODOBKTo.  o£  7ia).tv  T.fJiepa  Twv  ctTiwv  piETaXapLSavEt,  -).£tova, 
w<;  e^xo;,  7:fOT;i£po]Jievo(;  t/.v  yaTTEpa  (jJopTL^Et, 
^apuvo[/£v-ri  oe  auTT,  iiy.v7|pOTipav  TTEpt  ty,v  aypuTiviav 
xaBt-TTTiTt  T->,v  <|;!j-/r,v.  "Ai/etvov  Totvuv  e^^.sye  xaO' 
•ri|Aepav  }jieTa).a,u6aveiv  Tpofv,;,  xopov  oe  iJ7top.£tvat 
Ii7|0^7;ot£.  'AXr.Or,;  yotp  vriffTeta  "o  of/ivexTii;  evOEta. 
Ta'JTa  vofjLoOcTwv  oteTe^.Et  h  ^zlo<^  outo;  av/.p  '  xat 
(juijjia  [jiEYtTTOv  eywv  xat  Twv  ^tt'  auTOU  TravTwv 
otvOpwirwv  pLEytJTO?  wv  xal  xaXXwTo;,  [xtxp^  touto 

atTi(|J  0!,£Tp£^£. 

4.    Xptivou    o£    Ttvo;    oieaOovto^,    Sjo    TUVOLXOJ? 
io£;aTO,   EuTiStov,    5;   tv.<;   Upa;    ^xelvt,?   xaXu^Ti? 


536  DE  S.  MARGIANO  MONACHO. 

inodiit;  officia  Dominica  languidius  exsequi,  et  D 
quo  die  rursus  cibum  capit,  plura,  ut  fieri  .solol, 
ingercndo,  ventreui  oncrare,  ot  hoc  gravalo  tar- 
diorem  reddi  animam  ad  vigilandum.  Prjeslare 
itaque  aielxit,  vesci  quidem  quotidie,  sed  nun- 
quam  exspectare  satictalom.  Verum  enim  jeju- 
nium  est  porpetua  esurios.  Hanc  legem  proponere 
non  dosinel)at  vir  illc  divinus  ;  ct  cum  corpus  Im- 
bcrot  maximum  atque  omnium  sui  tcmporis  lio- 
minuin  maxinnis  et  pulcherrimus  esset,  exiguo  id 
cibo  sustentabat. 

4.  Post  aliquod   teniporis   spatiuni  duos  ad-     Dlsdjmhif 
mifeit  confubcrnales,  Eusobium  h,  qui  sucri  illius  l»'"iui't duos 
x).T,pov6^o;  iyeveTO,  xat 'AyaiTriTov,  0?  Tr,v  aYY£)vtxT,v     tugurii  fuit  haeres,  et  Agapetum  c,  qui  has   an-        ''"'""■'. 
Taurr.v  vofxoOeatxv  et'^  Tr,v  "ATiafAEWv  |jL£Te'^uTEuT£.     gelicasloges  transtulit  Apameamrf.ibi  enim  vicus  * 

Kwfi-^  ya^    Tt?  ^<TTt    (jieytTT-fi    xat  TioXuavOpwTto?,      est  maximus  et  populosus,  NicerlEe  noniine,  in  ^y 

NtxepTat  oe  ovopta  Tauro'  ouo  Totvuv  <jJtXoTO'^ta<;  quo  duo  maxima  pbilosopliiae  gynmasia  constru- 
^v  TauTri  ccovTtaTT,pta  xaTETXEuaffE  jjieytffTa-  to  ^tv  xit,  quorum  unum  ab  eo  nomen  sumpsit,  alterum 
Tr,i;  ouTOu  rcoTT.yopta;  ^ewvu^aov,  to  os  tou  5au-  voro  ab  admirabili  Simeone,  qui  annorum  quin- 
[jLaTToij  -u[jL£(jvou,  o;  -£vr/,xovTa  ^tuv  aptOij.ov  ^v  quaginta  spatio  in  liac  disciplina  refulsit.  In  his 
TauTT)  Tvi  YtXo!ro'^{a  Sti).a[jK};ev.  'Ev  TouToti;  [^EXp!-  hodieque  vJri  degunt  supra  quadringentos,  virtu- 
xat  TT',[j.epov  TTAEiou;  T,  TETpaxoTtot  otayouTtv  avope;,      tis  athlcta^  ef  i.iictatis  amatores,  coelumquo  labo- 

ril)us  suis  redimentes.  Cujus  sane  instituti  legis- 
latores  fuere  Agapetus  et  Simeones,  qui  a  magno  ''' 
Marciano  leges  aecepcrant.  Et  ab  his  porro  alia 
plurinui  propagata  sunt  ascetarum  habilacula, 
iisdem  legibus  utontia,  quse  difftcile  sit  percen- 
sorc.  Ccterum  horum  omninm  sator  et  plantator 
fuit  vir  ille  divinus.  Qui  cnim  pulcherrimum 
senien  prsebuit,  is  bonoruni  quse  ex  eo  nascun- 
tur  juro  auctor  vocandus  est. 


aper^;  aO).T,Tat  xal  euaefiita;  ipaaTat,  xal  tov 
^  oupavov  Tot?  7r(3voi?  wvoupievof  3e!r|JLo9ETai  oe  TaijTr,^ 
r?,<;  -oXLTEtai;  'Aya-T.To?  xat  Su[jlewvt.(;,  Tiapa  tou 
Lievalou  Mapxtavoj  Toui;  voljlou;  OE;aij:evot.  'Ex  OE 
TOUTuv  [xupta  ipUTEU&Ti  eTepa  da-xT,Ta)v  xaTaywyta, 
TOUTOiat  Tot«  v(3[jiot;  xoTiAOii[Jieva,  S  oJ  ^aotov 
dptO[jtetv.  'A).).a  (fuTOLJpyo;  toutwv  icTcavTOJv  6 
^eareatoi;  ^xervof;  (2vT,p"  6  yop  t6  o-Trepjj.a  t6 
xaX)aTTov  Tiapaoydjv,  outo^  xat  T(]jv  (puvTWV  dyaflLOv 
«("tio?  av  etxoTW?  x).T|OetT|. 

5.  T6  [XEv  oijv  T:;(iJTOV,  tbi;  e'^T,v,  [JLfJvo?  ttiv 
iOsXouaLOv  Etyev  etpxrViv  ^x£tvT,v  •  ETiEtTa  Touq  ouo 
TOUTou;  UT:ooe;d[XEvoq,  ou  Tuvotxou;  ety^eV  ouoe  yap 
auT(7)  [J.6v(|j  6  otxtTxo;  dire'ypT|,  a[jitxp6?  if)v  xojjllo-/^, 

Xat      ■KOAUV      aUTW      Xat      £TT(jJTt      Xat      XaTaX£tiJL£V(j> 

irapf^wv  TTovov.  Oute  yip  eo-tw;  dvopOoualai  oto? 
Te  T,v,  Tr.;  (JpoyTi;  xat  tT|V  xeciaXr.v  xai.  t6v  auyeva 
xaij.7:Touar,;  ■  ouTe  xaTaitXtvojievo;  ^xTetvsLv  toui; 
Tidoa;  V^SuvaTO,  i^TfijJLeTpov  tw  <sio\tav.  tou  otxou  t6 
[jlt,xo;  oux  syovTOi;.  "ETspov  ouv  auToiT?  ^-tTpE'^{>ac 
xaTaaxsudaaL,  Iv  ixeivw  otdyetv  ExiXEuae,  xat 
xa&'  eauTou;  oe  u[xvet"v  xat  Trpoo-euyeTOat,  xat  Tor? 
3e£ot?  ^vTu-i-ydvEtv  ).oyiot;. 

6.  'E-etOT|  0£  Eoet  7t).£tova;  tt.j;  w^e).eiai;  TauTr,? 
[ieTa),ay£tv,  eTEpov  TTiippwOev  o''xooo[j.riOT,vat   xaTa- 

C  ywytov  7iapEyyuT,!Ta;,  ^v  exEtvto  otdystv  tou; 
[iou)\0[JL£VOU5  ^xe),Eu£v.-  'HyEUOVeUTi  OE  auT(Sv  6 
Eljt£6lo;,  tt,v  tou  [a.eyd).ou  Mapxtavou  OLOaTxa).tav 
OLaTTOpOijeuwv.  '0  oe  -Seto;  exEtvo;  'AyaTzr.To;  Tratoo- 
rptSriOeU,  (o?  eoet,  xai  yu^xvaTOei;,  xat  r>iv  dO).ri- 
TtXT,v  TauTT.v  dptTTa  -atoeuOeii;,  e*ravT|XEv.  w; 
e!j)r,v,  xai  a  T:apa  r?.;  ^eta?  ixstvT,;  <|/uyT,;  eo£;aTo, 
xaT£(r7rEtp£  (T7:ip[xaTa*  outw  oe  T^epttsavT,;  ^viveTO 
xat  tceplS),£7:to;,  (o;  xal  tt,^  dpytspaTtxr,;  Tcpoeopta; 
d;twOr,vat  xat  7iot[jL£vtXT,v  E-.yeLptTOriVat  xr,0£|Jovtav, 
xat  TTn  ofxeia;  7TaTpioo<;  ^(jTTtTTeuOvat  tTiV  £7:t[j=- 
).£tav. 

7.  Eu(T£6to?  OE  6  5au[jLdffto;,  tt,?  TUvaOootffOeiTrj; 
7:pOTTaTEuwv  dyeATi?,  xal  tou  otSaTxdXou  tt,v 
^T:t[j.£XEtav  dvEOEoexTO,  xat  ijiovo;  et;  xatpov  auTw 
cotTdv  xat  T^uvOdveaOat  \t.-r\  Tt  ^ouXolto  r.qtouTO. 
EOe).T,Tx;  Se  7:oTe  vuxTwp  toetv  o  Tt  7:pdTTet, 
^t6).[j.t,te    TTJ    (swTaywYw.    fipavetd    os    t,v 


5.  Primum  ergo,  ut  dixi,  solus  volunta-  qui drgehant 
rium  illum  carcereni  fenebat.  Deinde  cum  »'il>  "Hotfcio. 
hos    duos  admisisset,    non    habitabant  tamen 

illi  sub  eodem  tecto.  Nam  ne  ipsi  quidem  soli 
doniuncula  sufficiobat,  ut  admodum  parva,  et 
quse  tum  stanti  tum  jacenti  multum  laboris  affer- 
ret.  Quippe  qui  nec  stans  erigi  poterat.  cum 
tecium  caput  ot  collum  premeret,  ncc  rccubans 
pedes  extendere,  cum  corporis  longitudinem  do- 
nmncula  non  [squaret.  Aliam  ergo  ut  construe- 
rcnt  pcrinittons,  jussit  ut  in  ea  degerent  ac  per  se 
ipsi  hymnos  dieerent,  et  orarent,  et  divina  elo- 
quia  lectitarent. ' 

6.  Cum  vero  plures  hujus  utilitatis  partici-  PoMea  vl^^rt^ 
pes  fieri  oportcret,  alio  habitaculo  ejus  jussu 
procul  exstructo,  jussit  eos  in  illo  degere 
qui  vollent.  His  prcefectus  fuit  Eusebius,  qui 
magni  Marciani  doetrinam  ois  tradebat.  Divinus 
autem  Agapelus,  oruditus  atque  exereitatus,  ut 
par  erat,  optimeque  in  hac  paliEstra  institutus, 
disccssit,  ut  dixi,  et  scmina  sparsit  quit  a  divina 
illa  aniraa  accoperat  :  adeoque  iliustris  ot  clarus 
evasil,  ut  pontificali  sode  dignus  habitus  sit,  eique 
connnissum  sit  munus  pastoralo  ac  suai  ipsius 
patricE  cura  concredita. 


/ii  separalo 

habitaado 

adtiiisit, 

qiiibiis 

I-Jiisebiiis- 


'■'/} 


aUTTl, 


7.  Admirabilis  porro  Euscbius,  congregato  gregi 
prassidens.magistri  elliim  ciuam  gorebat,  ot  solus 
suo  illum  tempore  adoundi  et  num  quid  vellet 
rogandi  potestatem  habcbat.  Noctu  crgo  videre 
cupiens  quid  ageret.  per  fonostr;un,  qute  admo- 
dum  pm'va  erat,  ausus  inspicore,  vidot  hunen, 


llie 

S.Marciaimm 

ea^h-.^lilinnii" 

rhruwdatiitn 

ridit- 


T:e).dTat'  xal  TtapaxtjfJ^a;  6pd  '^w;  ou  Xuyvtaiov  ouSe  non  lucernfje  neciuo  nianufactuni,  sed  divinum  el 

y£Lp07:otr|Tov,    dXXa    Seotootov    xat    r7|(;    dvwOsv  a  suporna  gralia  profectum.  supr;i  magistri  caput 

xai 

-wv  TUvOETtv.  Kal  ydp  Pl6).lov  xxte/wv  ETJyyave,  b;it  ot  divIn:o  voluntalis  inviolabilem  thesauruni 

xat    Tov    dffuXov    .^T,T3up6v    e-£wT,Tet    tou    .?£tou  quierobat.  Hunc    intuitus    cuui    essot  Euseiiius, 

SeXriiiaTo;.  Touto  5eaad[jLevo;  EuTESto?  6  .Sau[jid-  magno  tiniore  ac  slupore  percussus,  et  infusam 

ffto;,  riiniulo 


/dptTo;,  TT,;  Tou  ot6aTxd).oj  xopj'^;-?,;  dr: aTTpdTTTov.     refulgore,  ot  in  divinis  Scriptls  liltoraruin  structu- 
xai  Twv  Seiwv  Xoyiwv  UT^ooEtxvJov  tt,v  tijv  ypa[jL[jLd-     ram  ostendere.  Librum  enim  prse  manibus  habe- 


THBODORKTO. 


DIES  SECUNDA  NOVEMBUIS. 

A   ..o;,    oiou,    ..    evs.;^.).aro,    xal    .p;.^,    ^,,,^,  iv,,„,,„   j^^j                                                              ^^^ 

^ycvsTo   xal  T-,v   xaTaxr/_.,uev,v   toO  ^e-io/^a^a-  henovolont  /nvl              "''"^..^^"^    soiTos  s«os 

7.OVT0;   io..oiTxeTc   yap,v,   xal  toG   e.o-:   r>.v   t:'^.;.  ""^'"'*''"'^    Pio..'qualnr   ..lulicil. 
TOUi;  oouXou?  ^fjiavQavev  euvo-.av.                                   '  * 

8.  "AXXoTs   Se,    £v    Tw   TTpoa-j^.iw    tou    fi=va)ou  8      \lii- 

7rpoTe.xo|^evo.   Mapx-.avoa,  5paxo,v*T.;    ivE.^.J^;  operam  d-mll^Tr  '"    '''^•"i'''"''"  ^''*'""^  '"■^tioni  Marrianus  », 

e^.  Tov  .c6,   e.   T.T.a,.^.vov   to^ov,  :?v.  .v  to  pa^^  t      '^^                                                              ''""'"- 

tn 
et 
id 


forsan  pro 


07. 


;?.v^    ^  u.:     TX  ^:  t?:?"     P-^-;-i'-''''-"i.'Hn.s,.abens.nU.aM:i 
6.o..sLvliOo'=  -ot-L>\"n;w  '     anogantue  v.tm.n  -subsominans,  laborecollcctos 

Tv  TaT        ■  '^■'^"'"  r^  .  '^^'"^«^^^^T--,    ^.  miraonla.  onm  oxin.ioru.n  ojus  <,H.run.  i         ,t 

Z  ;^^-f^-^— .-r>^^.^   a.a.Tpa.To^.,,    xal  splenderct  et  qnam  oocnltabat  virtnlon  i   - 

"XST"    T'"   .^"?^-T--..    Ka-:  staret.(>,odamigitnrton.p,M-orosaooidi      .^^t 

Xa-L^rr    •  '    *  •    ^\^^"'   '"^^  "-rfi-Virquidan.,nobililoco,mlnsetn,ililuriius 

;  I;     !-6  n/^'''-''  ^?" -l-^^-^^^^-^'^-'-^ ^rZ-  -^^vpo  lunotns  honoribus,  e.x  Bera-a  .  Syrii^  urbo 

C,~;;>     i       ^     '  ""'\::'^'^'  ipf^co.u£vo,,  T-^;  oriun<lns,  onm  ejus  filia  dudiun  haooharolur  e(  a 

l^^^L^l,  ■''•^°"  r      '^'   '!'?'^^=^'^;\"=^^r  '^^  ""^^'0  da.mone  vexata  h.  rahiom  agorotu.-.  vonit 

^SZi^l      •^"""'  ^^"/>^'^",^^  ^^'■,  ^'^7'^-'^'  "^  -ntudino.n :  ot  qnia  .nagno  Marciano  fa.nilia- 

3orMatr''-"'^"i  7"^"'  ■'"'  '"."'^     Hsmerat.sperabat  p.-oplor  p.iorom  consnetudi- 
^eraXoj  Ma,x..avou,  Tj-^Te.^e.Oa.  0.  auT,.  xa-.  avT-.-     „era  fore  ut  eum  eonveniret  et  oora.n  rogarel 

IZ'T:  'i"   ^''^  -?^:^P«-^  ^--^^^i^-f;^  Trpo,oox,;,v.     Spe  autom  frustratus,  on.n  Ooi  servum  videre 
4   u.Ue..<:  o^s  T-,,  il-K,oo,  xa.  r„  5sa;  o^.fxa.cTiv     ipsi  non  lico.-of,  senem  qnemda.n  rogavit,  cni  illo 
^.   -0.  _,ou  ~epa7.o-.To,,  usjeue..  T,va  7:peT6^r,v,  o,     tcmpo.-e  divini  vh-i  co.mni.s3um  orat  ministerium    F 
>       ''"''"'  '■'"■f''"  .•■'';■'  ''"  -^"^"  =^'^^r°^  S,axoviav     ut  parvmn  lecythum  oleo  pl.mnm    aooiperot  el 

Er^e-/E..p,^To,  f...xpov  X7.XUO..0V  Aatou  ^^^z^  u:ro-  ad  ostium  do.nm.cuke  dopo.ioiol.  Quod  sonex 

oE^aTlJa,  Te  xa,  Tzap  aurV.  5e.?.a,  to-j  o^x^Siou  r>iv  cuu.  s*po  facturu.n  se  negasset  ac  sa-pe  rursum 

.^t^pav.  u  oe  T:peff&ur,c,  7ioA>.ax,<;  f.ev  tt.v  iyyei-  .-ogarotur.  vielu..  tandoni  precibus  cessit.  Slrepitu 

p,^'.v  apvT.Jei;,  TToAAaxt?    oe  TraX-.v   TtapaxAvifieU,  audito.  .nagnus  Manianus  interrogavil  quis  o.set 

^.TTwv  -rr.?  '.xE^.a,  iyeveTo.  Tou  Ss  xtuttou  a.:TOd,^e-  ot  qua  do  causa  venirel.  I.s  autem,  voran.  oolans 

vos  6  ,.eyac  Mapx,av6?,  ^TruvOiveTo t.:<:  Te  £:,  xa.l  -i  causam.  tinxit  se  venisso  ut  perconlaieli.r  num 

oeofxevo?   r.xo...    0    oe    Trjv   fxkv    aXr/J-;i   Trpo^aj-.v  aliquid  jubei-et  :  ot,  hoc  dicto,  dimissns  ost.  Cu.n 

expu^TTev,  icTXT.TiTETo  0£  do:yJix:  (1)?  f.aOTiTdfx£vo?  ^-fi  autemsubauro.-amrm-.suspaterpuelIa-roslituisihi 

Tt  xsAeuot-  xaL  To-jTo  ).eywv  d^t-ii^r,t-o.    Vr-.o  ?A  vasculum  po.s[ularot.  sonox  no..  sino  .jiotu,  ivit 

Tr.v  ew  TraXLv  r,?  xop,;  6-ar>.p  IxsTeuev  i-oSoO^iva,  Imnen  quam  maximo  jjofuif  silentio.  et  porrccta 

auTw  To^  A,xuO,ov.  '0  oe  OEO-tlx;  fiev.  aT:v-£,  0  ofiw;  nianu  accopto  locytho  lafero  conahatu.-.  Sod  illo 

yi-Juyj^  fl  y^uvaTo,  xai  tt.v  yerpa  TrpoTEwa,  xal  t6  rursus  intorrogabat  quam  oh  rcm  vonirot.  El  ouni 

>^,xuOiov  AaSwv,  e;;e..pa-o   ).avOave..v  6  ob  7raA,v  oausam  eamdem  quam  vcspere  pradexeret,  mo- 

fiTruJeTo  T,  ,3o.jXdf/e-/o?  riKO,. 'l}q  oe  r>,v^aurr,v  ifr^  Ie.steferon.shomoDci,quippooumpr*terconsuetu- 

npo<pa(j,v    T|V    xai   ks7zipa<i   ^ov.wce,   o'j^ye^i-va.i  dinem  accessisset,  vei-a  re.spondei-o  jussit.  Tum 

6  -ewq  a'/T,p,  Ste  oti  Trapa  to  £'m%<;  yeyev,fi£-/T.v.  ille  limens  et  fremobundus,  nt  fjui  ouni  fiui  Dei 

Tou    Trpe^g.JTou   TT,v    a'i,;,v,  TaX^O/;    aT:ayye».£..v  j,Matia  plcnus  orat  latere  m.n  posset,  et  quis  vene- 

sxeJ.syev.^0  oe  oaf^aivwv  xa-:  TpefAwv,  xal  xpOTZTe-.v  rit  dixit,  et  totam  inorbi  tragtEdiam  exposuit,  el 

-ov^ttI?  ^e-:»;  yap,TOi;  aviTrAewv  ou  ouvajxevo;,  Tt?  lecythnm  ostondit.  ^Egre  rom  tnlit  vir  sanctu.s, 

-er,xo,aeyexa;.To: -ifJousrr.vTpaywotaveSioa^xe,  ut  eum  deoobat  qui  virtuto.n  nollet  o.stendere,- 

xa.,  To^  at.xjOlov  e7:eo£.;xvu.  0  ok  r^yavixTs,  f/ev,  w;  minalusque,  si  talia  rursus  auderol,  consueludinc 

E.xo;  ,v,  o£r.xvO-/a,r>.v  aper>,vou  l^ouAdfxevo?,  aTjEi-  i||a  et  ministorio  privatum  iri,  qufe  maxima  iis 

^^r.cra.;  os  of/co;  w?,  e,'  a-uOi;  To-.aJTa  ToAfiT.^e-.e,  xal  poona  orat  qui  qujestum  hunc  novorant ,  abire 
Novembris  Tomus  1.                                      r?,s  (jS        i||„rn 


KX 

THKODOIIKTU. 


538  DE  S.  MARCIANO  MONACHO. 

T-o;  <7uvo-j5ia;  ixdvfA  ffTe.Y.O/.ffeTat  xat  tV  Iwm-     iHum  jussit,  eique  vas  reddere  qui  dederat.  Et  D 


OeOWXOTl  XEAe-JCai;.  IVatO  pEVTaUTatJifc/Vtwe,  i,cvkiA^i*i,  -    j  j- "&v.u«i 

OE  .jTaOuou;  ^  oaifjiwv  «'fErrT.xw-;  toG  ^^aaOvovTo;  Marcianus,  eamificibus  quibusdani  utens  adver- 

i^oy.  ttIv  ouvajjf.v  xal    Mapx-.avi?  ^v    Bspoia    Ti  sus  dasnionem  et   sceleratum   iiiuni  expellens , 

SixaffTuv  efoyaCETo,  OT,|Jifoi?  Ttal  xaTa  toi3  oaLjjiovo;  puellamque  ab  illius  vexatione  libenim  reddens. 

)^pQ)[/£vo<;,  xal  Tiv  oc).'.r,iptov  ^xewov  ^ielaOvwv  xai  Quod   quideni    puelliE    patrem    minime    lutuit. 

r>|V  xoo-ri'''taOapav  r?;.;  ^vepyeta?  a~o:patvwv  ^zetvT,;.  Redeunfi  enim,  cum  ab  urbo  paucis  stadiis  ab- 

Kai  TOUTO  ^iE|jiaQ-/ixev  axpUd.;  b  t},<;  xopr.^  TraTT^p*  essct.  fanuilu?;  illi  occurrit  a  domina  in  agrum 

enav.ovTt  vip  auTu  xat  oliyou^  tou  aiTTeo<;  aTaotou.;  missus  ;  qui  ut  dominum  vidit,  miraculum  narra- 

aTrE/ovTi  oCxETTi^  Ti?  a.TiT.vTTiaev,  ei:;  aypov  utio  r/i;  vit,  quatuor  ante  dies  factum  significans.  Diebus 

Seo-noivT,?  d-ooTa^-eL;.  Outo;;  tov  r:£!r7:dTT,v  ^ea^a-  cv^o  enumeratis  et   temporo  accuraiius  cxami- 

(levo?  TTpocrEtpepE  tt,(;  yeyevri|JiivT,?  ^aupiaTOupyto.;  Ta  nato,  iliud  ipsiim  fuisse  comperit,  quo  senex  lecy- 

EiiayyEXta,  Tipo  TETTaswv  T,|jiEpwv  Xeywv  yeyevT.ffOat  tbum  attulrrat. 
•zh   5au[jia.  'ApiOaTiffa.;  Torvuv  Ta?   T,|A£pai;  xat  Tov 
xatpov  dxpi6w<;   ^ieTdTa;,  ^xEtvov   Eivat   j^Eixa(lTixev 
iy  ^)  t6  )vr,xu^iov  ^^exdfjitTev  6  TcpEffSuTTi?. 


ANNOTATA. 

g       a  Metiiiiifraf  Thcodoretuti  Cyii  uihia  In  rapifr  jiraicc.ilfiit!  Hisforia.'  Iie!i(fiosa;,  i.  e.  cap.  JI,  Jidiani  E 
gesta  eiiarrauii.  J)e  hac  urbe  cui  Theodorelus  episropu.f  prxfuit,  vide  Commrut.  prxv.  num.  2. 

b  Eusebium,  c/i>6'/)i;H/)/m  S.  Marciani,  (:««(?  ue  confiimlas  cuin  Eusebio  de  quo  in  capile  JV  Religiosx 
JTixtorix  agiiur.  Jlir  eniui  Eusebius  non  fnif  cnnsohrinus  Marciani,  ntl  legit  liosn-eijdus,  sed  Mariani. 
Idcin  Eitsebius  UijHur  (dtafo  capitr  IV)  post  suscrpfuni  nionachafum,  quaiiidiu  patruus  vixit, 
vixisse  nulii  loquens,  nec  lucein  aspicims,  sed  perpetuo  inclusus  :  quod  de  Eusebio  discipulo 
Marciani  dici  ncquit. 

V  Ilic  At,Mpetus  ille  est  qnem  Theodoretus,  Eccles.  IUi^f.  l.  IV,  c.  25,  inter  claros  monachos 
enuinerat  una  eitni  Simeone  aliisqur  in  Apamcensiuin  rerjione  ad  sanctitafis  cidmen  contendentibus. 
Agai^eius  postea  Apameensi  Ecclesix  prxfuit  episcopus.  Successit  enim,  ait  Theodoretus,  Eccles. 
Hist.  L  V,  c.  21,  divino  Marcello  (de  quo  ihid.  c.  21)  Agapetus,  omni  laude  prsedicandus,  quem 
monasticis  cxcrcitationibus   hjerelicie  procellai  tcniporibus  excelluisse  dixi. 

d  Apauica  nrbs  Sijria:,  a  Scleuco  cundita  prope  Oronfis  et  Marsyx  confluenteni ,  olim  in  quatuor 
clarimmis  Sip-ise  urbibus  numerata,  itlnere  fere  medio  inter  Antiochiam  et  Emesam  sita.  Vide 
Cellarium,    Geographix   anfiqux    1.    III,  c.  XII,  n.   39. 

0  Beroea  urbs  Sjrix  cst,  in  Cgrrhestica  rcjione,  inter  Antlochiam  et  Hierapolim  locata  a  Procopio, 
l.  n  de  Bello  Fersico,  c.  7,  eo  intervallo  ab  utraque,  quod  expeditus  viator  bidito  percurrat;  quod  cum 
Pfoleina-i  disposilionr  Jtaud  convenil,  qui  diffcrentiam  lun(jitudinis  inter  Anfiochiam  ef  Beraam, 
duoruin  fvrif  yraduum,  inlcr  Brrccain  ct  Hicrapoliin  quadrantem  ituius  gradus  inlcrponit.  AUi 
Beroeam  ut  Theodoretus  (p^poiav),  alH  Berrhceavi  (p^p,5oiav)  duplici  p  scrihunt.  Mellus  tamen  unico  p  scri- 
hitur,  ut  in  nuinmis.  Ef  ipsa  urbs  Macedonix  a  qua  haic  Sijroritm  nonwn  acccpit,  non  psppoia  srd  pipoia 
scrihitur  Arlorum  Aposf.  c.  XVII,  10,13.  Mulfi  censenl  modernuin  emporium  Aleppo  csse  antiquam 
BercEam,quxsequiore  xvo  XiXEir  dicta  fuif.  Vide  Cellariuin,  Geogr.  Antiq.  l.  JIJ,  c.  XII,  n.  54. 

f  JJinc  locus  fugurii  in  quo  S.  Marc  i.iuus  degif,  (diquatcnus  dcferininari  pofesf.  Quatuor  enini  dienm 
/■  itinere  ab  urbe  Beroea  dialarc  dicifur  :  Chalcidein  versus,  uf  arbitror.   Nani  iii  Chalcidensi  eremo  p 
Marcianus  habitabat,  teste  Theodoreto,  Ecchs.  Hisf.,  l.  J  V,  c.  25. 


CAPUT  SECUNDUM. 


Modus  aiiondi  S.  Marciani  cum  amicis  el  consanijuineis.  Cultus 


ci  cxhibiJus.  Discipuli  ejus. 


Hjyw  oe  ei?  evvotav  ),a[x6dvw  Tt  oux  av  eocaTSv 
h  [Aeya^  outo;  dvT.p,  et  SauiAaTOupyetv  ^6o'J),eTO. 
Et  yap  xat  xpuT^Teiv  eunouoaxw;  t,v  ^oeHaco 
^dptv,  ToaauTT.v  aCyXTiv  T,t;tei,  Trotav  oux  av 
TeTpaToupytav  ^0£),T,5ac;  eipydaraTO;  Outw  oe  xat 
TTjv  TiveuiAaTtxv  auTou  ac^tav  ouy  dnao-tv  eSt,Xou, 
xai  TauTa  t6  TEXeuTatov  fiSTa  tt,v  tou  (twtt.oiou 
TtdOou^  xat  tt,5  oeanoTiXT,;  dvaTTdaew;  eooTT|V 
Eio-ievat  Tou?  [iouXoijLEVou^  et^;  auTov  e-tTaitLa^;  * 
dp.e).et  xat'  dxeCvov  aTravTe;  6odv  auTOv  Itrnouoyl^ov 
Tov  xatodv, 

1 1.  KatOTi~0TE  d'itxovTo  -npo;  auTov  xJvayOsvTe? 
Twv  dp'^tEpewv  o'.  TtpwTOt,  *Xagtav6?  6  ^ieT^^'  "^^ 

AvTtoyiwv 


Mihi  autem   subit  animo  reputare  quid  non  s.  Marciaiius 
fecissetmagnusille  vir,  simiracula  facere  voluis-        ^^^^^ 
set.  Si  enim.  etiam  cum  studeret  virtutem  occui-     gfcultarr 
tare  quam  acceperat,  tanto  radiabat  splendore,      sudtns, 
quid  ille  mlraculorum  non  patraret,si  liberet?  Sic 
autem  spiritalcm  quoque  sapientiam  suam  non 
omnibus  ostendebat.  tum   etiam,  cum    tandem 
permisisset  ut  post  diem  festum  salutaris  pas- 
sionis  et  Dominicce  rcsurrectionis  venirent  ad 
ipsum  qui  vellent.  Quo  sane  tempore  omnes  illum 
vidorc  contendcbant. 

U.  Itaque  venerunt  ad  illum  aliquando  a  una        foram 

congregati  pnmi   pontificum,  magnus  uic  rid      r 

vianus 


SECUNDA  DIES  NOVEMBRIS. 


Sdcerdoa  fieri 
tvnuit. 


^^^l^^a!  ZS^,  'tl  vv^Mr'  "■  ";r''''^'r''''-'^"-'""«-*»'-":""--'-"W"«i™i 

e5pa,oa.. ^o Pou),^;^^: E'-u9r- ))  ^r  "'';'■'■;'"'"'■,:( ^'■"'■'""' - '"'■' '■"^-•^ ""« -"? 

./j..TV,,a.  /apaxov  ivC.  W    ;,t    :       2:,!  ,,:'r"""    "-.■^'-"'-^-■v-anou,,.  ,.„xi, 

^S^-"avr^'  ^^^'  '"''°^  '^^^'^^  '^"nc.dhortanto.nnr;rolsa.::;;l!  ;  :^: 
Triv  eiravoOov  ET:o'.7ijavTO. 

r^^vS:'    -ig^  '    7^%-.--     ra(ionem,oxqnadivi.lnciu.p.-udon.i.:;:;    - 

rrov  ->v^Sr;  v'.  "'     -'  "'^  "/^'^     ^cerolieeat.  Avilu.  quidan,  ailcra  in  .olitudine 

BoJ^o-^ii  Sk"'  '  ;  "'■  "'""^  ^"'-^^^-  "'«"■'^■^^■^"^  exercitationis  primus  fixerat  tugu- 
xI";'xV^Iv  ''  '  '^"  ^"'"■'  ^^°^  '"  mnn.  E.t  au.em  illa  paulo  qnan.  ista  .optonhV 
^T^^^llS  '^^-"?'^""^='^^r-  ^V-    "'":     "^'"^'  "'^""■''^'  ^'^'-^"'"^  -'  ^"■'"■"'"■"'  von.umqm- 

;rv.r  •       ''  T   ^'''':"'  "r"'°^  ^pectansApan.tiam,quipr«ximusostSubsoIano. 

xa.   /P0.CO  xa-.  TTovcp   ::pe^6...,oo,   -.v,    y,Xdco.o^     Is  n.aKno  Marciano  ct  fomporo  ot  laboro  anti- 

os  6  a,o?,  xa-  To,  •,.\r^^^    p,y   a.vTsfJpa,uf.evo<:.  quior  crat,  vir  planc  philosophus  C  in  dnro  vihr 

uu.o,  ravTay^oftev  ^a^'.Op.Uouf.evv  T-r,v  to'}  avopo^  ^ronero  <-xorci.a.u..  Qni  dc  celoborrima  viri  vir- 

xaTa^a9,.v  a.oe.r.v,  tt.^  f.axpa,  '  V^-/>?  «f:5a),eco-  mtc  cum  audii.sset,  diulurna  quiete  ufilius  sibi 

.epav  E-voL   TT.v  TotauTTiv  5£av  v£vof/,xw<;,  ^opa^e  fore  ratus  hoc  spectaculum,  feslinus  accurrit    ut 

crT.suo.ov  '.o.,v  Tov  ^oOoui.evov.  MaOcov  ok  a^Tou  tt;.  cum  vidorot  qncm  optabal.  Cojrnilo  an.cm  cmus 

acp..5,v^  6    i^eya?    Mapx,avo,-,    t^    3upav    avo,'iac  adventu,  mngnus  Marcianus  oslio  uper.o  illum 

L.  e.cTEoe^^aTo,  l!.uj£b.a,  oe  Tto  ^aujzaj;.,  ,rapv,-YOT.^e  intromisit,pnt)cepitqueadmirabili  Eusebio  A  ut  ot 

x«,  o_a.p,ov  e.}.r.ca,  xa,  Xayavov,  eiVep  exoi.  'E-e'.o->,  le-mnen  coquorol  of  olus,  si  haboret.  Post.pian. 

•^vT  ='^^''^'^'^'' ^■^"'-'i^"^  ^veay.^lJ-nTav  xai  tV  vcro  muluis  in.cr  ^i^  colloquiis  satiati,  altcr  alte- 

aA/.r.Aa)v  xaTefxaOov  apeT..v.  xo,v-ji  tV. -?.;  •EvvaTTi;  rins  vir.utcm  eognovere,  Ncnoj  simul  officinm 

£K£.eAe7av^>,eLToupy,av.    Hxe  oe  Eu:7£6,o;  TpaTieCav  perogerunt  :  venitque  Eusebiiis  mensam  forcns, 

<f£pwv  xa,apTou?  Tcpocrtpeptov.  '0  Sejx^ya?  Mapx,avi;  ot  pancs.  Tum  magnns  Marcianus  divino  Avito  : 

Tw  ''e^T^e^tV    A6,TCt)-    «  AeGpo,  e>7i,  -avTuv  ;ao,  A(ksdum,^\\,omnium  mlhi }\icnudhmm,et}mju^ 

•■■p07'fiki^,a'e,    XX'.     ~^'-^''f,<;^^  xo'.vwv7,7w^ev    Tvi?  mon^x  siniiis  una  purfiripes.  Ilio  vero  :   Non  vte- 

.paTtei;/!^.  ),   0  os-  ff  Oux  oioa,  s-^-^,  -w-ot£  rpo  miui,  inquit,   r//»H?»  me  iiuquam  siniipsisse  ante 

rrr^<i  eTirepa?  (XLjiwv  fiETa),a6wv,  ■zoWi.y.'.;  oe  xa.^ouo  resperam  :  s,-epe  aiifcm  hinos  ar  fenios  >■/;;»//  r/^V^ 
xa..^Tpet.(;   xaTa  TauTov  ajLTo;   f.aepa;   ry.aTeXw.   »     Jejunus  itermmieo.   El   nnignus  Marcianus  :  Mea 

O  0£  [xeyac;  Mapx,avd;  "  «   Epou  -^qu-j  efvexa,  eV/i,  ergo/mqml,  caitsa  inntetur  hodie  ronsueliulo.  N^am, 


/'  yiitiTiiiirn 
•lilfrlionem 

jfjunio 
jinrpuiuhal. 


^  ,  —   —  .«.^  -vcju/i.  ..jv  „ayfix^.ov  rtOLTov  oux  non  persuasissoi,  nigoniuisse  terlur  ol  dixisse  : 

^.o^''^!'^?""'^'"^'^^''^!^-^*  ■''=''•  ?=''^<=^''  «  AXX' iyw  T£  .-I/  (Y/o  rt/j/wo  awyor  <?/  discnirior  qitod  lartfnm 

afJupG,  X,av  xa-   ooxvofxat  ttiv  '}^u^-)iv,  oTt  TOffCJTov  faborem  eeperis  ut  laborisamanfem  liomiiiem  vide- 

iJ7:ef*e'.va(;  -ovov    £va  T-.va  »,).o7tovov  xal  u..AdTO»ov  res  et  philosophiim,  spe  aittem  fntslriifiis,  ntupo- 

lo-fi^,   xai  TYJ;  ^Xtiwos   'j^euTOeU,  Ki-r).6'/   T-.va   xat  )(f/»  quemdam  et  infemperantem  iidisfi  pro  phi- 

aJWTov  avTt  ^iXotidyou  TeOeaTai.  »   'AvtaOevTo?  oe  /o^oy^o.     Et    cum    tristior    his    auditis    faelu.s 

TTfo?  TauTa  Tou  5e'.oTiTou  'Ag'Tou.  xal  c-/,-ravToc  w;  divinissimus  Avitus  gratius  sibi  fuiuruni  diccret 

xpEwv  (ASTaXagoi  av  r.otov  j^a).Aov  \  toutwv  axouo,,  cainibus  vesci  quam  taha  audiro.  inagnus  itoruni 

0  ueya;   e(j,Ti    Mapx-.avd;*   «   Kai -/.jUe-r?,  w  'jiAdTr,;,  Marcianus  :  jfeV  ?J0.'*,  inquit,  oflwj;Vc,  .?rt/7i(/p//j  (^yam 

Tov  auTdv  ffot  [ieT,fA£v  piov  xa'l  tt.v  autr.v  ayna^d-  /j(   r//n;«  ducimus  ef   eamdem  vivendi    rationew 

f^eia    TToXtTetav,   xat   tt,;    avanauXrji;  TrooTtiiw^ev  amplertimur,    ei    quieti  lahores  anfeponimus,  et 

*ouc  jejunium 


EX 

THKODORKTd. 


540  DE  S.  MAHCIANO  MONACHO. 

ToO^  Txo/oy^,  xal  TT.v  vT.rrTe-av  rr,(;  Tpo'fo;  Tipoaipou-  jejunium  jiluns   faeimus  quum  cibiim,    eumqur 

jxEOa,  xal  vjxTo;  £7:'.v'.vo[ji£V7.?,  TOTe  TajT7,<;  (jieTa-  .s"6   «or/r»?    vapere  solemHS  :  sed  sciinus    cha~ 

).aYy7.vo{jiev  a)X  t7[lev  OTi  Tr,;  ay-ir.T,?  to /p^.ua  /vVff/fm    »»'>'   esse  prssfantiorem.    Hxc  enim 

r^i;  vT.ff-.Eiaf;  i^s-X  T'.fJi'.WTepov.  T6  [jlev  ^(k^  Tri?  3eta<;  flf(Vi«ffi  /«7/s  est  opus,  jejunium   vero    potestatis 

epyov  vojAoOeTia;,  t6  oe  ^7^;  ^.uwv  auTwv  eio-j^ta; '  nostra;  et   arhitrii  :  diiuiias  auiem    hyes  pfuris 

::poT/iXeiO£TO'J;i-£'!oji;  vo[./^oy;TwvT,[jLETepwv7iovuv  quant  lahores   nostros  facere  nos  convenif.Hadc 


D 


).ou;  6ptovT£;  To>  7:vEJfia7t.  Tt;  Toivjv  oux  av  5a'j-     picntiam  non  adniiretur.  qu;i  duccjejnnii  tenipus 

noverat,  novcrat  et  ptiilosopliiaa  ac  fratern^  cha- 
rltalis  :  virtutis  quoque  parlinui  diffcrentius  vide- 
bat.  ct  quani  cui  cedere  oportcat,  ct  cninam  in 
temijore  victoria  tribucnda  sit. 


XX',    7I0I.0V    Tcoiw    7ipoTr.y,zi. 


'//'.    xaTa    xa'.p6v    Otoova'.     Ta 


fxoptuv 

TcapaywperVj     xat 
vixr|T7|p'.a. 

1 3.  'i//w  oe  X7'.  a).).o  otT.yrifxaj  tt,?  h  Tot;  .Sei^o'.; 
auTcO    T£).£i.oTT.To;    Yv(.)pt7[Aa,    'A'-5(xeTo   y7p    TTpo; 


[H.  Possuni  ct  aliud  conimemorare,  ex  quo  ejus 
iu  divinis^  periectio  cognoscatur.  Vcncrat  ad  illum 


auT6v  >(  aoe).'^T,  07:6  tt,;  7:aTp'!oo?  <tjv  to)  utiji.  avopt  ex  palria  soror  cjus  cuni  filio,  qui  et  vir  erat  ct 

Te  o"vTt  xat  r/,;  Kupou  TrpwTeuovti,  Ta<  avayxa^la;  urbis  Cyri  obtinebat  principatum,  quas  ad  vi- 

auTw  7pe'!a;  7c).outiw;  xojjLisoucra.  '0  5k  tT|V  [jiev  clinn  illi  neccssaria   erant  afferens  abunde.  Is 

do£).cpr,v    wetv   oux    ■f\'ji'syj.-:o^   t6v   oe    aoeXtttoouv  vcro   soi'orem   videre   non  est  passus  :  sororis 

"  Ei.'a'e5e^aro'':'ii?yapupt!Tfxevrj;ffuvTuy£a;y,v6xatpo;.  autem  fitium,  quoniani  eum  alloquendi  tempus 

'13;  oe  txiTeuov  UTrooeyOrivaL  Ta  xoiJi^.TOevTa'  «  Ata  erat,  in  conspectum  admisit.Cuni  autem  rogarent 

7;oTti)v,  e',;/,,  jj.ovaTTT,p£wv  o'.t,aO£T£  ;  TtT'.v  ^xetvwv  ut  acciperct  qna^  allata  tuerant  :  Pcr  quof,  inquit, 

ex  TOUTwv  auTtiv  [jieTeowxaTE ;   »   Tou  oe  etpTjXOTov  monasfcria  transHstis  i,  et  quibus7iatn  illorum  ex 

w;  ouoevt  oeowxoTe;  efev  •   «  "ATi-.Te,  etir,,  [xeO'  w;  his  alifjifid  imperfiistis?  Gumque  is  nulii  datum 

^xof/iIc-aTe  '  r|ii.e'';  yap  toutwv  ouoevo;  outc  oeo[j.EOa  esse  respondisset :  ^i/7c,  inquit,  fHi«  Hs  qua' atfii- 

ouTE,  E'"  oeot[^EOa,  OE^ot^xeda-  tpuTt/.r,;  yap  suyye-  listis.   Nos  enim  nullo  horum  indi(jemus\  nec^  si 

ve'!a;,  a).X'  ou  ™ eta;  .SrepaT^eia;  7:e'^povT',xoTe;  Touiot;  ef/ercwus,  accipcremus,  quia  vos  naturfdis  potius 

^,[/a;  tit).o'.fpovetijOat  jjefio-JXr.-jOe.  E'.'  yap  [j.ti  [iovr,v  cofjuafionis  quam  divini  obsequH  sfudio  hanc  m 

Tou  yevou;  iTtfiaTe  r>|V  ayy.rrTEiav,  o^JyT^iATv  [xovot;  nos  bcnrfifrnfiani  cTcrcetis.  Nisi  enim  soluni  gene- 

[xeTeowxaTE  av  (5v  TjveyxaTE.   »  TauTa  ),eywv  tov  ris  neccssifudincm  spectaretis,  non  nobls  solis  im- 

aSeXwtoouv    [AExa  tti;   d3e).a-;i;   aTrejrefi-j^aTO,   ouBe  j)ec)!?V/ /i,?!r  (waW^s.  Hjec  dicens,  filium  sororia  cum 

ppayu  T'.  Twv  Ttap' auTwv  Trpo^EveyOEVTwv  u7:ooEyOf,-  sorore  dimisit,  vetans  ne    quid  acciperetur  ex 

vat   xE^.e^^Ta;.  (I-^tw;    e^w   t/,;  t^uasw;  7,v,  xat  eC;  iis  quae  attulerant.  Sic  ille  extra  naturalcm  posi- 

T7,v  Twv  0'jpavwv  |xeTo6e6T.x£i  T:o)>tTEtav.  llotov  yap  fuP,  in  coelestem  migrarat  conversationem.  Qnod- 

av  Ti;  TouTou  cratpiTTepov  T^apd^/ot  rapdoe-.y^Aa  oTt  nam  enim    quod  Dco  dignus  csset,  manifcstius 

Tou  0eou  d;io;  v,  xaTa  tt,v  auTou  toG  OeoO  owvr,v  ;  aficni  possct  indicium,  juxta  ipsius  Dci  vocem  ":' 

«   '0  [at,  xaTaXti^itdvwv  yap^  (priat,   7:aT£pa    xat  «  Qui  enim,  ait,  non  relinqnit  patrcm  etmatrem, 

(iriTepa,  xal  doe).cf)ou;   xal    dSeXoo;,   xat   yuvatxa  ihitres  ct  sorores,  et  uxorcm  et  filios,  non  est  me 


xQi-orisque  el 

sororis  (ilH 

tatitrulis 

umorixofficia 
i-epudiabal. 


Ugsrelicas 
delestabaluf. 


ya 
xaT 

xat  rV,v  "A7:o)v'. 
yevvaiw;  xa 


potentia  j  illo  tcmpore 
oA',vap':ou  tfp£vo6Xd6Etav.  A'.e[/dyETo  Se  batur  pariter  amentiam  Apollinaris.  Foi-titer 
t  Tot;  Ta  Ia6e).).':ou  cppovouTi,  xat  Ta;  ptjai^i  adversus  cos  dccertabat  qul  cum  Sabellio 
Tpei;  uTroffTdffet;  eC;  [itav  luvdyouTiv.  'A7:ETTpe-f  eTo  scntiunt  ot  tres  hypostasos  in  unam  cogunt.  Valde 
oe  xo[ito-/j  xat  tou;  ovo^ua^^o^^evou;  Euy^Ta;,  ev  prajterea  aversabalur  Euchitas  quos  vocant,  qni 
[xovayLxt^  7:poayr,;^aTt  Ta  Mavtya^^wv  voToOvTa;.  5^]-,  „ionaslico  habilu  morbo  laborant  Manichieo- 

rum. 
/1-         15.  Zelus  autem  pro  decrelis  ccclesiastici.s  tam 
pa     ardens  in  illo  fuit,  ut  etiam  adversus  admiran- 

sus- 

[in] 

cana 

assiduc 

aet  t6  tt.;  xaTavO^ew;  oixpuov.  Outo;  xaTapya;  t'undcns  lacrimas  compnnctionis.  Is  principio, 
UTioTtvo;  i(T:).oTr|To;':^T:7yOel;,  t6  T:ptiTov  ^7:tT£).£Cv  quadani  inductus  simplicitatc,  prinunn  Pascha 
T,vetyeTo  JldTya'  dyvotiv  j/kv,  w;  e£x6;,  Tct  Ttept  peragere  non  dubitarat  :  ignorans,  ut  apparet, 
TouTou  TO'.;  IlaTpdjLv  iv  Nixata  vevoticOer/.fiEva,  qna>  hac  de  rc  NicEEje  a  Patribus  fucrant  consti- 
eOet  OE  i^y7.!M  oouXeue-.v  atpoufxevo;.  Uo/.Aot  oe  xat     tnta  et  antiquie  cupiens  servirc    consuctudini. 


10.  OuTW  oe  3£p[ji6v  v.yz  tov  ut^eo  twv  ^xx).-i 
.(TTtxuiv    ooy[idTwv    I^fjXov    oTt    xat    7:p6;    avoc 


fftaoTtxu) 


iinino 

rffagifbat 

catholieoia 

iijmrantin 

tarik 

Erclesia: 

legibiis 

obedientt^- 

k 
l 


.r.v  Atpaafxr.v  (outw  yap  auTOv  ol  £r/wp'.ot  T:porf,-  appellabant  indigeme) 

yopeuov),    et;    TTjV    Tf,;     'ExxXr.Tta;     {xETayayeu  tiret  traducere,  cum  re 

trui^^tov.av.   AT:etOo'jvTa  oe  5eaad[ievo;,  Tf.;  Tipo;  cum  eo  commuuicarc  . 

auTov 


ut  cum  Ecclcsia  conscn- 

'luctantem  vidcret,  aperte 

dcstitit.  Tcmporis  lamen 

successu, 


D!ES  SECU.NDA  NOVEMBHlS. 


541 


EX 

TIISODORBTO. 


diviliis.  Idcni  et  alii  quo(|ne  facic-Ixuil  iiou 
victorom  illuni  alhlclani  atl  i^crapcrecon- 
'  ?s.Quod  homu  Dd  ctim  didicisscl.  admi- 

...  .      ,  -T  Eusebium   rogat,  terroris  nlcno  illum 

.poaevsyxcovoe.,ua.o,  ..vto,  ystxovT«,,|v  i.siv.  .,.  astrin,cnsjnn.iurando,ut  corpussmun  illo  iu  loco 
Xy...  xaraOs..va..  30  .cof.a,  x,.  ,.-,Ssva  S...yv.;iva..  tov  dcponat  ct  sepulcrum  nisi  post  longam  annoruu' 
Ta^pov^AT.v  0-jo  .«V  ^,vr jETTspuv  rr.vo-lxwv,  [xeypw  seriem  nemo  sciat.  priEter  domcsticos  duos  cctc- 
av  ouAUti  7:o>.y;  ^Twv  ap'.0,uo^.  ris  familiarioros. 

17.    Kal  TouTov  Tov  fi^my  h  .^xjjiiiLo,-  iy.zv,ot^  17.  Jusimandum  anhm  nvnr«n«  nnr,!.,  :i  1,01,10  rt  sk  cor  1,. 


ejua  iiiii 
hitiiif. 


,               -                  ,                  ,  stigassent  ignolum  mansit  scpul- 

eKaTToq  Twv  ..po£..f:r,p.£vwv  ^..xiov  6  ^v,  a-oaTo).wv,  crum.  Postquam  anlom  unumrinod<|ur  cx  nric- 

6    oe^  .uapTupwv    i.-£0£^a.-o    Ae..^ava,   ^appri^avTei  dictis  oratoriis,  hoc  <|nidcm    a],osln|r.rum.  illud 

kou.oy  0-.  TY,?  EX3..V0-J  cTxv.r.c  xat  o..r:a-/f,;  xV^povd-  vero  mailymm  acccpit  reli(inias, securc  deinceps 

iioi,  7:po  0^0  .o-jTwv    £Tt.iv  ),isvaxa  A'.0.;vr.v  xaTa-  ejus  ccilulx'  doctrina^(iuc  Inercdes  in  arcam  lapi- 

<7X£uaTavTc-;,  ey  .xu^r^  to'j  t'.|a;ou  <7(ijj.aTo;  pETiOr.xav  deam,  hicnnio  antc  conslructam,  prctiosi  curporis 

-:aAe...|.ava,£vo;TovTa:povjTTOO£,:x/To;-o':To<;yip  reliquius  Iranstulcrunt,  uno,  qui   ex  Iribus  illis 

^°'7l  %'r  ^"""^-^'  ""''"'"''''^  ^^'''"  ^"P'^»"-^'^'-^  ci^at-  st-pulcrum  ostendente. 

IH.  Zt.Xut/.^  os  yevojiEvo?  tti;  ^xeivoj  apeTr.?  18.  Ejus  porro  virtutis  amiulator,  admirabilis 

lVjcr;£,..o<;   6    5a-jfxa7..o;,  -XsioTi   S-.£Te).e«   ttovo-.c  Eusohius.  cnrpus  phnimis  iahorihus  amipere  non 

xaTaTp-jywvTo  aw;.t:t.  E.V.t-.  yip  xai  e/.aTov a',or,pou  destilif.  i\am  cum  fcrri  (;cnlum  et  vi}<inli  libras 


IW 

discipulon 

auoa 


^evov,  xa-.  TC'.wv  itwv  ap..O,y.ov  toOtov  o-.aytov  o-.ETi-  trcs  annos  hujnsmodi  vltam  dnxit.  .\d  ha^c  autt-m 
Asae  Tov  Tpo::ov.  Ej;  touto-j?  oe  iliZ-ry  to-j;  ).dyo'j;,  cxplicimda  co  sum  digrcssus,ul  ostt.^ndcrctn  (punn 
oEL^a..  fioj).duEvo(;  oaot;  xal  a).).o'.;  ;^r/a).wv  xaTop-     nmltis  aliis   cximiarum   virtutum  auctor  luerit 


6ri).oy  •  T^oXic  oe  auTri  t?,;  Ijpia;  •  to  uovay.xov  urbcni.  monasticum  e.xslruxit  liabit; 
oe^.fAafxevo;  xaTayuy-ov,  xav  Xa|ii|^a;  ./ev  iv  TioXXor?  rnm  in  nmltis  generibus  virlutum  eni 
Etoeciv  apeTT,;,  Xaj^tjja;  oe  5ia-^£pdvT(o;  iv  Tt^i  5eoQ'.).£,     maximc  in  Dco  longc  gralissima  posscs 


jitaculum,  et 
enitucrit,  tum 
)'.pv/.£-.     maximc  m  uco  longc  gralissima  posscssionc  cba- 
TT,;  aya-Tj;  xTT,[iaT..  xal  t(j  ^vao  r?,;  •i,),o;£vLa;     ritatis  ct  in  divino  opcrc  bospIEalilatis. 
xaTopO^JfiaT... 

19,   "Oto'j;  oe    xal    oijto?    -apETTr,a-£    Ttj    Hetl»  li).  (Juani  multos  autcm  hic  quoque  Dco  cxhi- 

ipyaTa?,     (xt:o(jto),lx(J(;     sCTierv,     avErato-^uvTOJC,     buerlt  opcrarios  inconrnsihiles,  ut  cum  aposlolo 
o'pfJoTo;j,ojv-ai;    t6v    Adyov   TTii;    d/TiOe-ia;,    ti;    av     dicam,  rccfc  traetantcs  verhmn  verilatis,  (juls    '"fitiis  tnt 
^ao-l^o;  dp.-Ojjiv^TE.ev  ;  "Iva  yxp  ToJ;  aXXoj;;  i~\  toO     facilc  cnniiicrcl  V  .N'am,  ut  alios  in  pncscntia  prte- 
TtapdvTo;  T:apa)..!:r(d,   eu^rip.';a?   fx^v  ovTa?   diioj;,     termittani,laude  quidem  dignos,sod  qui  prolixam 


optime  ite 
SCcclenia 


fXT,xo?  oe  £ij.T:o..o'JvTa?  tiu  OLT|-'r|'aaTi,  evo;  tojt(.)v 
xai  p.dvo'j  p.vr,'3'0T,TO^(Jix,,  'E-'£v£T''j  tl;  toJtoj  'io..Tri- 
Tr,;,  SaS-rvov  0£  auTOv  TrooffT.vdpievov,  0;  Tidvo,; 
(J.'jpLD'.;  t6  Tijjiia  xaTeoa-dvTiTev.  Ojte  yap  asTOj 
o'jTe  o^.f^oy  TLvo^  uETe/duGave  *  Tco'iT,  o'e  t,v  a-JTto 
ctAeupov  uoaT'.  oe-jouevov.  M..--'vuva..  oe  outo);  z'X'ihz: 
■ndTav  TO'j  ;jiT,v6;  tt.v  ■:zo-fr,v,  (j;  £'jp(OT.,dv  xai 
~oA),t,v  ex-E;iTr£'.v  tt,v  ojTtJOiav.  "ESojA£to  ok 
a'JT(lJ  To'JTO  T?.;  To..dT>£  T30'ir.;  t6  £*'oo;  apioAJv£..v 
To-j  T(ij;j.aTO;  Ta;  o'p£;£..;  xal  tt^  ovTtooia  rrj;TpO';f.; 
jiapa.!v£iv  r>,v  r,oov/^v.  OOzto  o£  xaO'  eauTOv  o.-dydjv, 
e,  TTOTi  tl;  Tt5v  vvtoa.lpitdv  d'J.//eTO,  T(ov  ~apaT..7e- 
p.iv(t)v  andvTCt)v  i-),OLx<i;  _u£T£Ad;ji£av£.  ToTaJTT,v 
oe  /!i3..v  ^edOsv   eoi;aTo.    (i);    yjvaixd  Tiva  twv 

CTTiTr.tXtJV 


rcddfrctif  narrationcni.  unuiii  dmntaxat  coiimic- 
morabo.Fnitintcrcjus  discipnIo.squidam,.Sahinns 
nomincquicorpusimmcnsislahoribusmaccrabat. 
.\'ani  ncque  panis  nc((uc  obsonii  ullo  gencrc  vcsce- 
batur,  sed  cibus  illi  erat  furina  atjiia  iii  hunc 
niodum  madcfacla  :  solcbat  lofuin  iinius  mcnsis 
cibuin  de  indiistria  misccre.  ut  situni  contraherct 
el  male  olercf .Cupicbat  cnim  hoc  gcncre  alirncnti 
hcbclari  corporis  appclitus,  ct  illius  f(rtore  oh- 
tundi  voluptalcm.  Cum  autem  ipse  sic  vivert^l,  si 
quis  tamen  ex  amicis  ad  euni  ahquando  veniref, 
iis  quifc  apposiia  crant,  sjne  dclcctu  vtscehahir. 
Tantam  tgitur  a  Dco  adcptus  cst  grafiani,  iit 
mulier  qiiaedam  Anfiochena,  genere  nobilis  el 

opibus 


542  DE  S.  MARGIANO  MONACHO. 


THKOOOHETO 


TiapEYYuwvra,    xai    Tat;    E'>/a^?    Toy   r?,;    ,uovr,?     .'^ahitcm  filia^  ijrocurarct.  Dlccntc  aulcin  illo  qui 
^iYej^ovsiJovTo;  -■/]  ^jyaTpl  TropiTa-.  t>,v  owTv.rlav.     responsa  dabat,  prfesidem  loqui  cum  niulieribus 


C 


xal  TT-.zsw^;  ttotvlwjjlevti,  ^;£).y'i5.uOe  [jiev  6  -?.;  [Aovy,i;  sibi  diccljat  ostcnsuni  fuisse,  rubicundum,  et  {jui 

■WoiiiAevo;.  ''K'i:/5«  OE  ■>,  Y'yv>i  pv-i  a-JTov  ewa-.,  eTepov  pustulas  quasdani  Iiabcret  in   gcnis.  Ubi  crgo 

Se  auT-/)  6T:oS£f//Jriva'.,  uTuipuOpov,  ^iav&T.piaTa  Twa  cognoverunt  quem  qujerebat  (erat  autem  is  ter- 

xaTa   Twv   7:ap£L(7)v   eyovTa.  'Q;   Sk    evvwTav   tov  tius  monastcrii,  non  prlmus),  adduxerunt  cum  ad 

I^T,Toujjt£vov,  TpiTo;  o£  YiV  TTii;  p-QvTi-;  aXV  ou  TipuTo;,  mulicreni :  eujus  vultu  ab  ca  statiin  agnito,maIus 

Tteiffavxe?   «utov   -f.yaYov  Trpo;   tV    yuva-.xa,  xal  da?mon  vocifcrans  puellam  reliquit.  Hujusmodi 

TTapauTiv.a  ■>!  p.£v  £t:£*,";w  t6  npoiwTiov,  6  OE  TrovTipo;  fuere  magni   Marciani   discipulorum    faclnora  : 

oa'![j.(.)v  iJO/|Ta;  r>iV  >;op-/,v  -/xTiX-.Tre.  To'.auTa  twv  tales  plaritas  optimus  agricohi  ubique  gcntium 

Tou  [jiEvaXoj  I\Iapxi.avo!J  !fO!.TYiT(JivTa  xaTopOtofAaTa  *  propag-avit.Ego  vcro,huic  rursus  narrationi  finem 

ToiauTa   ^uTa    TiavTa/o'u    xaTctpuTeuTev  &   aptTTo;  imponens,  oro  et  ob.secro  ut  hornm  omnium  iii- 

ouToupYO^.  'Eyui  5e  n:a).'.v  toutw  teAo;  TtJ  otri-j-y,-  tcrcessionc  divinum  auxilium  adipiscar. 
jiaTt  O£0(ox(l);,  avTifioXtT)  xa'.  oeo|/a',  0'.a  Tr,;  tout(jv 
TiavTDv  T:pe76e'!a;  r?,;  ^c^a;  STf.xoup^^a;  Tu/etv. 


ANNOTATA. 

.■1  Anno,  ttf  vidytur,  HSl.  Cfi\  Comniviit.  Prmv.  mim.  h. 

1j  Flurianus  iii  secmida  Hynodo  </cnirali  Consfuntinopoli  hnbita  S.  McJctH,  Antiochi^  episcopi 
successor  elecfus  esf.  Hic  esf  celeberrimus  ifh;  Flarianus  qui  S.  Jofinnein  Chri/sostomnin  prfsbt/tcnm 
ordinarit. 

c  Acacius  Bcrwcnsi  Ecclesix  pra-erat  vpiscopus,  vir  sanctitafc  prxclarus  et  circa  cafholicum  fidem 
raJde  soJUcitus.  Ac.acii  Theodoretm  menftonem  fecerat  in  capife  IIMigiosx  HistoriiB,  in  Vita  S.Jidiani 
SaJ,},!P.  Ait  idvm  Thcodorctus  Ili.sf.  EccJcs.  J.  V,  r.  23:  Divinus  Flavianus  Romam  misit  tum  laudabiles 
(luosdam  cpiscopos  tum  preshytcros  cf  diaconos  Antiochcnos,  quorum  onmium  princcps  fuit  Acacius, 
Bera-ensis  quidem  in  Syria  civltalis  pastoralem  curam  sorlitus  sed  omnibus  tcrra  marique  locis 
cclcbcrrinms.  Hii:  Romam  cum  alils  profectus,  diulnrnas  inimicitias  sustulit  (ortas  cx  schismate 
AutiorJicnoj  paccmquc  posl  aniKjs  deccm  el  scptem  Ecdesiis  restituit.  Qum  tanien  ne  citius 
restitmretur,  aJirjua  in  Acacio  eansa  fuerat.  Animi  potens  haud  semper  erat  Acacius,  zelo  quideni 
utrus  .ml  iion  scmpcr  secundum  scientiam;  cum  Ncstorio  mitius,  cum  S.  Joanne  Chrijsostomo  egit 
durius. 


d  Clialcis  urJis  Sgri^,  ChaJcideries  sive  ChalcidicB  regionis  primaria.  Erat  autem  ChaJcidene 
tota  viediterranea,  haJiens  ab  ortu  Chahjbonitidem,  ah  occasu  Antiochideni,  a  septentrione 
Cyrrhesticam,  ah  aiistro  Apamenen  et  CcpJisyriam.  Cfr.    CeUarius   J.  c,  n.  d7. 

e  Cyrus  urbs  sim  Cyrrhus,  patria  S.  Marciani,  TJieodoreti  sedes  episcopalis,  caput  regioiiis 
Cyrrhesticai.    Cfr.  Comni.  PrseiK,  num.  2. 

f  Hierapolis,  urbs  Sgria!  in  rcgione  Cyrrhcstica,  alio  iiomine  Bamhyco  dicitur,  Sijrisaiitem  Magog. 
Vide  Cellariuin  l.  c,  n.  53. 

g  Moris  crat  istis  temporiJ,us,  cgregios  sanctitate  monachos  sacerdotaJi  honore  insignire  rvUe.  Qucm 
honorem  iiU  quidem  vehementer  recusare  sohi,ant.  Marcianum  rero  ah  omni  honoris  studio  adco 
aUenum  noreranf,  iit  iivmo  nudcrvf  sancfo  viro  vim  iiiferre  per  manus  impositionem.  —  Quam 
compindiosu  riiu  quantaciuc  paucitate  c:Bremoiiiarum  istius  regionis  iJh  tempore  antlsfites  ntcrenfur 
in  ordinaudis  ad  sacrum  presbyteratus  ordinem,  Thcodorctus  narrat  in  c.  1.5  lieliqiosx  Ilistorix. 
Qua  dv  rv  aqcmiis  die  3  Norembris  in  Vita  S.  Accpsini.-e.  —  Similc  quid  quoad  sacramentim 
Con/iimationis  videsis  in   Actis  xancfl   Abdulmasich   (Analect.   Boll..  tom.    V,  1880,  inifioj. 

h  Eiisebius,  ?<;  .siyjra  dictum  cst,  S.  Marciani  cura^n  agebat,  prxeratque  ejus  discijJuUs. 

i  Erant  vnim  iUa  Joca  plvna  monastvriis,  fuguriisque  monachorum. 

j    Vaivntem  iiidicaf. 

Vllic  Abraanics  svdulo  distingnendus  cst  ab  illo  Abraame  d,-  quo  a,pfur  apud  Theodorefum  iu 
c.  17  lieJigiosis  Ilistorix. 

I  In  soJifudine  Chalddensi. 

m  Marciano  sciJiccf.  Morem  iJhm  virenfibus  ad/uic  sanctis  viris  marfyria  seu  sacella  erigendi  quo 
post  iJlorum  ohitum  i^acra  corpora  inferrenfur,  sancti  veliemenfcr  improJ,aJHiut,  atquc  idcirco  sua 
corpora  fidelibus  discipuUs  commcndahant  secrcto  scpeJioida.  Oh  camdvm  rausam  niagnus  iJle  mona- 
ciiorum  patcr  Antouius  corpiis  suum  aJ,.snnuJi  roJiiif.  Tantus  erat  pojJuJorum  ardor  rapiendi  corpora 
sanctorum,  uf  xgrotantes  sanctos  intcrdum  mHlti  liomines  cjt  vicis  circumjarcnfibus  rircumstarent, 
parati  asportando  defuncti  corpori,  ut  Thcodoretus  narrat  in  licligiosx  Ilisforiw  c.  ■il,  nbi  agif  de 
Jacobo.   T  idc  etiaui  c.  /.;,  De  Accpsima. 


DE 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


A 


543 


DE  S.  AMBR08I0  ABBATE 


MONASTERII    AGAUNENSIS 


IN  VALLESIA 


D 


eOMMElVXARIUs      P  R  yR  V  I  U  S. 


<:.  D.  s. 


§  I.  Sancti  memoria   in   faslis  sacris.  Vita  ab    auc(orc  coicvo 

vel  suppari  conscripla. 


ANNU  DXX 
VELDXM. 

Moiianterii 

Ai/aiiiienais 

cirea  see.  IV 

meflium 

inchoati 

ahhas  fuit 

S,  AmlirosiuB 

post 

Uijiiinemo- 

dniii, 


0 

rl  in 
miiiijrulo- 

yiin  Ititiiiis 

inde  ab 

"iitiquissimia 

cdfhrnlar. 


Dc  veferi  et  celehn  monasferh  Agmtni  i,i  Val/esia 
condifo,  eo  sciUcef  loro  (jno  jira-cipui  martyres 
Thehanx  hgionis  ixissi  et  sepulti  tradunfur, 
quique  inde  postea  ac  hodiedum  a  S.  MauHtio, 
illorum  marfijrum  duce,  mincupatus  r.sf  ({),  paii- 
cis  e<jerunf    Joannes    Bolfandus   et    Godefridus 
Henschenius  in   Cominenfariis  prxriis  ad   Vitas 
S.  Severini  (2)  et  S.  Sijismundi  {3),paulo  fusius 
scripfores  aa.\\\i^  ChihWimai  (4);  deinde,  ut  alios 
omiffamus,  nostris  diebus  accurufius  Gremaud  (5), 
at  a-ccuratissime  omnium,  quod  ad  prima  cwnohii 
tempora  spertaf,  Alb.  Jahn  {('.).  Qui  omnes  ar/nore- 
runt  juxta  ecclesiam  quain  circa  vel  paulo  post 
medium  seculum  IV in  loco  passionis  martijrum 
Thehaiorum  consfruxit  Theodorus  episropus  Orto- 
durensis  (7),  simul    ref  aliquaufo  post  ronditum 
fuisse  cnpnobium   aJiquod,  cid  extremo  seculo    V 
prseerat  S.  Sererinus  (S)  At  jam  ineunte  secufo  VI 
ita  hoc  ca-nofnum  a  regulari  ohservanfia  cofhipsum 
eraf  ut  famUim  secuhirium,  non  exclusis  muUeri- 
hus,  id  incolerent  (9).  In  meliorem  formam  restau- 
ravit  illud,  aurtore  Ma.rimo  Genavmsi  episropo, 
Sif/ismundus  filius  Gundotmudi  regis  Burjundio- 
tium,  recens  ab  ariana  hseresi  conversns  (10),  eique 
praifecit  Hijmnemodum,  e  Griniarensi  (11)  apnd 
Viennam  in  Gatfia  monasterio  evocafum  (12).  Cui 
mox  surcessit  Ambrosius  (13),  de  quo prxsenti  loco 
nohis  agendum  est. 

2.  Hujus  sancti  meinoria  ad  diem  2  noremhris, 
qua,   uf   infra    ridehtmus,  diem    supremum  obiif, 
annunfiafur  in  martyrologiis   latinis  antiquissi- 
mis.  De  eo  Weronijmianum  in  codice  Lujdunensi 
Batavorum    inter    Analecta   BolIaiKliana   recens 
edito  :Sanc(i  Ambrosil  abbati^nionastcni  Agau- 
nonsis  (14).  Ado  :  Eodem  die,  natalo  S.  Ambrosii 
abbatis  monasterii  Afjaunensi.s.  qni  prius  apud 
Lugdununi  nionastGrii  Insuht  Barbarte  patcr  ct 
magnis  virlutibus  clarus.  cuin  illuc  ob  reIi{;ionis 
e^egiae  normam  translatus  luisset,  beato  fine  in 
Domlno  roquievit.  Vsuardus  purus  :  Eodvm  dic, 
sancli  Ambrosii  abbatis  niona.stcrii  Aj,'auncMsi.-;, 
qui  magnis  vitse  atque  sanctitatis  virtutibus  cia- 


rus,  beato  fmc  in  Domino  quiovit.  Sequuntur  ( \ita- 
loyus  Sanctorum  Pefri  de  Xafafibus,  marfi,r,.Ioqia 
Maurohjri,  Galesinii  ef  Canisii  seu  ^Vafasseri^  ac 
tlenique  Homanum  recms :  Sancli  Ambrosii  abba- 
tis  monaslcrii  Afjauncnsis.  Eumdrm  rtiam  refe- 
runt  martf/rolot/ia  GaUicana  Saussai/i,  Autissio- 
dorrnse  et  Efnoirense  ar  nimis  femere,  immofalsu, 
Ordini  .vio  iUum  asserenfes  (Vi)  Henedirfini  Arn. 
Wion,^  Menardus,  Bucelinus,  Heredia  et  Cherfe. 

.3.  nVuw Ambrosii diIi<rcnl<T consciiptam/^fo^sf 
aitJoanues  Trifhemius{[V,).  Aliam  vero  non  novi- 
mus  neque  uspiam  citatam  aut  indicatam  reperi- 
musprxteream  qux  confimfur  in  \'ita  saiirtoruni 
abbatnm    Agauncnsium ,   Ilijmnemodi    rideficet, 
Ambrosii,  Arhit^i  rf   TranquiUi,  cujus  perpaum 
fraqmenta  protulU   BoUandus    in    Cointnenfario 
priEvio  deS.  Severino  { 1 7).  Henschenius  in  Commen- 
faris  deS.Sif/ismundo  {l!fi),et  Joanncs  Cfeiis  in 
Commentario  de  S.  MaurUio  ct  sociis  ejus   The- 
hanm  legionis  (19).  Eamdem  inteyram  sifji  ah  uno  e 
coUeyis  no.^fris  fransmissam  ex  a/iojrajdw  Befri 
Francisci  Chlffietii  anfe  pauros  annos  eUidU  v.  cl. 
Wilhelmus  Arndt  (20).  Ilepererat  eam  Chiffletius 
inperantiquo  ('odice  ms.  mefropolitanic  Ecclcsioi 
S.   Joannis    Bisonticcnsis,  proximo    post   Vitas 
Jurcnsium  Patruui:  Romani,Lupicini  el  Eugendi, 
eamque  in  eodem  rodire  sequefjantur  Versus  de  P 
Vita  S.  Probi  et  Cbronologica  scrics  primorum 
duodoeim    Abbatum    Affaunensium.    Tria    hxc 
dorumenta  ex.^icrijjsit  idein,  de  antiquUatihus  eccle- 
siasticis  GaUiai  optime  mentus,  eruditus  cir,  atqiie 
inseruU  fracfafui  quem,   Illustrationcs    Jurcnses 
insrriptum,  prelo   paraceraf,   non    famen  edidU. 
Codex  ille   Vesuntionensis  interiisse  videiur,  sed 
serratus  est  nobis  codex  Chifflrfianus,  ofim  musei 
BoUandiani,  nitnc  vero  lidifiothir.v  rryia!  liruxef- 
lensis  82S7.  Quo  ins/jecto  farUe  consfat  codicem 
Vesuntionensem  satis  arrurafe  a  Chiffietio  exscri- 
ptum   esse,    sed   postea    in    apoyrapho   nonnuUx 
suhindr  rores  emendatx  sunf.  sivr  ipsius  Chiffletii 
manu  sire  affera,  certe  rUio  atramento. 
4.  AHeritm  Vitee  sanctorurn  abbatiun  Agaunen- 


VitH  fjus 
iiota  nobia 

t'T 

Vilii 
s;inc[oruiii 

ul)lKltUIII 

sium. 

CujiiH 

rxrmplar, 

a/joi/rujilio 

Cfiifllttiano 


(1 1  Saint-Maurice  en  Valais.  —  (2)  Num.  7-10  {Ari.  SS.. 
tom.  11  Febr.,  p.  5UI.  —  (3)  Num.  3-3  (Act.  SS.,  lom.  i  Muii, 
p.SJ).  — fi)  Tom.  XII,  p.  7S-2s<!q.  —  (5lO»-iVmr.«r/(/r)rK- 
meiitn  dr  rtibbni/r  <ft  Suint-Mtiurice  d'Agoune.  ~~  {^i\  Gf- 
scfiichte  dtr  Bnrijinidionen.  lom.  II.  p.  iSfi-a^^t.  —  (7)  Act. 
SS..  toni.  VI  Sept.,  p.  Zi3.  num.  11.  Cfr.  E.  F.  (lelpke. 
fdrcfiriiffc.icfiicfile  der  Schieeiz,  tom.  I,  p.  9:2-93.  —  (8)  Vit. 
S.  Severini.  nuui.  1  (Mabillon.  Act.  SS.  0.  S.  B.,  sec.  I, 
p.  569).  Cfr.  Jahn,  tom.  cit.,  p.  9SS.  -  (9)  VH.  SS.  Ahba- 


tum  AffitHiirnsiiim  infra  e(lcn<l..  num,  'i  cxlr.  --  (lOI  Il.iJ. 
—  (IllOrigny.  —  (1-iJ  VH.  Abb.  A'jauit..uum.\.  ~  {\-A)\\,iii^ 
nuiiim.7,S.—  {W)  Anal.  HoU.,\omA  (188iJ  p.  9  8q<j.  — 
(|."»l  Cfi-.  infra,  num.  19.—  (IfiJ  />  r/W*  illustr.  0.  S.  U.,  lilt. 
III.  rap.  273.  —  (17)  Act.  SS.,  lom.  li.  Febr.,  p.  515.  numm. 
5.  K  <i,  10.  — (I«)  Act.  S.'i.,lom.  I  Maii,  p.  M.  — (19)  Act. 
SS..  toiii.  Vi  Sept.,  p.  .116,  num.  to-iX.  —  (a"))  Kleine  Denk- 
mHlrr  atta  der  Merocingerzeit,  p.  Ii-:!I. 

-sium 


liom 


anUfjniiis, 


TM  DE  S.  AMBROSfO  ABBATE, 

-suw/rf/-     siuni    apographnm j  cx  nianuscripto   Trcvirensi  donimentim  quorl  hisrnpfum   esf   Chronologica 

"""         SAlnv[m\xc\n^\i^^\mo\n-H,iiiiiieji(.^rapitrnofa-  serics  primorurn  (luodoeim  abbatum  Agauncn- 

(ur,  desniiiplnm.tiarfus  fiwntf  C/uf/lefiiiS  ah  Jleri-  -siuni.  f/ux   trrmiiiafur  iii   a?i)io  rirciter  IJlG  ar 

berto  liofnrei/do  mlnxque  m-vatum  f/audemuH  i/i  proinde  haud  absurde  eodem  iUo  amio  vel  paulo 

alio  rodirr  olim  musei  Bollaudianl,  ininr  hiblio-  jmf  exarafa  fiiisse  siipponitur.  Hanr  perperam 

therm   ref/i.-e  Briixpllensis,  idii  sii/iiafus  est  nitm,  putavit  cl.  Arndt  in  codire  Chlffrfiano  desiderari. 

8930.  Apof/raphuni  isfud  midtis  niendis  (secunda  fi.  Jam  ad  srripforem  qnod  atfinet,  facile  ron- 

manu  uf  plurimuni   rorrecfls)   srafef,   qux    non  redes  Chiffietio  (\)  eum  fui.s-se  ortu  GaUo-Roma- 

omnia  cisrri/ifnris  osrifantim  adsrribenda  essejam  nnm,  quippe   cui  Ili/mnemodns,   Bnrc/undionum 

inde  liqiiebaf  qiiod  nonnulla  de/jrehcndunfiir  quo-  rrf/um  familiaris,  natinnc  quidcm  harljnrus  fue- 

que  in  prima  srriptionr  apographi  Chifflciiani  ex  rif  {t).  N;nn  pri^co  illo  icvo   (ut  idem  subjunyit), 

codire  Vesuntioneiisi  mananfis,  ar proinde  iitrique  intor  advcnas  Bmgundionos,  Francos  et  Gotthos 

rxeiiiplari,  Vrsunfiouensi  ef  Trrrircusi,  rommunia  rcc-c'iis   dlvisis   Galllis,   qucmadniodnm    advcns 

fuisse  ceiisendu  sunf.  Ex  codein  hausfas  siispicor  indij^^cnns  vnlgo  Ri)majios  appellabant  (ut  in 

varianfeslectionesqHascl.ArmUeditionisuaiapo-  legibus  Salica.  Gundebaldica,    Wisi|?otthica    et 

ijra/ihi  Clilfflrtianiadsrri/isif  O/uamvislonqe plurrs  I.onpibnrdica  vidcrc  cst  passini)  co  quod  Romani 

indr  adjirrrr  licuissef),  quasquc,  non  salis  rectc  juris  olim  fuisscnt  Romanisquo  insliluti  lcgibus; 

edoctus,abi/)soChiffIetionofatas  putavit.Porrodis-  ita  vicissim  advonas  indigcnEe  veteri  Gra^corum 

simidandrni  noncsf  cndiccni  quem  loropaido  sn/ie-  ac   Lalinorum   mnre    harbaros   vocilarc  solili 

riuscilafo(Nuin  .'i,  rx  Illnstraliunibuj;  Jurcnsibus,  cr;inl.   Itcrfr  rtiain  Bollandus  (3)  eum  discipulum 

fol.  P)  pcranliquum  et  alioloco  ffof.08'^ posfVHa.^i  fuisse  Arhiri  coUnjit  rx  verbis  iUis  quibus  sermo- 

SS.  AbbafumAf/auiieiisium)  vctnstissinmm  appcl-  ncm  dc  hujas  rcf/imine  insfiiuerr  of/qredifur  (4) : 

n  lat  Chifjlcfius,  hoc /msfcriori  loru  ab  eodemindicari  Ipso  itucpio  (Ainl)rosio)  transcunlc  a<l  Christum, 

Golliico  characlcrc  miniisculo  cxaratuni,  qitod  sancto  Achivo  rcgcndi  monastcrii  merito  locus 

ntiquc  nobis  non  adeo  anfiquam  srri/ifioneni  nia-  clcctu.s  cst.  Cujus  vilam  sanctissimam  conmic- 

nifcstaf.  iiiorarc  lacrimis  pnene  piis  impcdior,  sed  inter 

5.  Confif/it  nobis  ef  tertium  cjusdriu  scri/ifionis  curos  gcmitus,  quanluni  valeo,  cxplicare  curabo. 

rcpertnmn    reperire  c.vem/tlar,  /kiuIo  anfiquius  dupUre  auto-  Tanf;i:   cerfe  dUecfionis  ac  desiderii  sif/nificafio 

iinhh.edhiuis.  f/rapho  de  qno  hactenus  sermo  fuit,  in  codice  biblio-  rirum  manifesfat  qui  famiUarifer  Achiro  usu.s  est. 

theca;  rirlfafis  Trerirmsis  sif/iiafo  num.  .'>7S,  al.  Quud  rrro  forfr  nbjici  posse  piifat  cl.  Arndt  (5) 

137G.  Codex  isfe,  qui  fuit  oUm,  ut  iu  prinio  folio  diem  scHicet  obitiisAchici  a  scriptorc  nostro  if/nora 

«o^«/M»j  ftf^CodexmonasteriiSanctiMathieapo-  fmn  ant  saUem  indicatum  non  fuisse,  ipsepaido 

stoli  cxlra  mm-os,  Ordinis  Siuicli  Bcnedicli,;ja;)//-  iiiferiusfarilr  rrfrll/fH))adrcrfcndoparumsollicitos 

racens  e.'<f,  exif/ux  ainpUtudinis  (()"\20:i  x  0,i:iH),  fuisse  hayioijraphos  iUius  tcmporis  ut  ca  niemorix 

seciilo  XV,  si  bene  meinini,  cxarafus.  Prmter  ser-  fraderent  qusi  non  tam  asdificationilectorum  quani 

moiirs  (piosdam.   tofus  ronsfat    Mtis  sanctoriini,  eruditorum  sfudiis  /n-odesse  pos.senf.  Ifaquc  diem 

infcr  qitas  sccundo  loro  exhibetur  Vifa  sanctorum  obifus  tum  Tranquilli,  fum  Ilijmncinodi  consif/na- 

abbafum  Af/aitnensium.  Ex  antiqiiiori  itaque  iUo  mi  auctor  (7),  quia  in  eorum  epitaphiis  illnin  nota- 

exeinplari  Intnc   lucitbrafionriu    hic  edere    libet ,  f u m  invenif;  sccusrero  quoad  Ambvosium  ef  Arhi- 

adjectis  vnrianfibus  lcrfionibus  ex  dupUce  aj)0(/ra-  rum,  qnia  in  horum  cpifaphiis  (8j  is  prxtenuissus 

pho  Chiffletiano,  ifa  fatnen  nt  plerumque  rationem  fuerit. 

non  ditcamus  eorum  disrriminnm  rpix  solum  spe-  7.  Exisfimarif  pra-tcrea  BoUaiidus  (0)  scripfo- 
ctanf  ad  diversum  dircri^orinn  Ubrariorum  srri- 
brndi  modum  seu,  uf  aiunf,  (nihographiain.  yeque 
.wlum  eam  srripfionis  parfem  quat  ad  Ambrosii 
regimcn  s/icctaf,  se.d  intcf/ram  primorum  abbafum 

Agauiieiisium  historiam  exhibcre  potiits  risitm  esf :  rdidcrunf  niajores  nosfri  ad  dies  28 Februarii\n), 

"'  tum  quod  documenfum  isfiid,  non  ita  proUxitm  et  iil  MarfU  (\^}  cf  lJanuarii{['S);  solani  veroVitam 

fam   frequenter  passim    secundum  fraf/menfa   a  Euf/cndi,  .^ed  seriindum  tr.rtiini  puriorcm,  Mabil- 

majorlbns   nosfris    rdita    cdatum,  in    rollrcfioiir  lon  {\4:).Vifas  illas  conscripsit  disdjndns  quidam 

liosfra  fandem  profcrri  decet ;  tum  quod  iiei/ue  ab  S.Eiigendi  {\ri),mox post  hujus  morfem,  arjn-oimle 

historia  condUt  iterum  a  S.  Si</ismundo  rcf/eAf/ait-  ^ost  annum  .'jOO(^\(j)rcl 510  [\7 ),horfantibus  mona- 

neiisis  cirnobli  alqw  hujiis  /iriini  abbatis  Ili/mne-  rhls  Auf/iensibus  Joanne  et   Armentario,  quibus 

modi  alieiia  est  Ambrosii  historia,  sed  jwtius  iUi  lu  ciibratitmem  suam  dedicarit  (\S).   Vitam  autem 

arcte  collif/afa,qim  vcro  seqmtnfur  de  Achivo  et  Eugendl  conclu.^U  his  verbis  (19)  :  His  inlerim 

Tranquillo  Ambro.sii  succcssoribusjjerbrevia  .suid ;  jjdei  IVrvorisquc  vcstri  sitim,  o  sanclissinii,  cxsa- 

tuin  drnnjiie  qiiod  j>er  eam  scripfionem  non  ininus  [\-^[\^  tantisper  desideriis,  icficitc,  fratrcs.  At  si 

Ihjmnemodi,  primi  a  restaurato  monasterio  abba-  animos  vostros,  sprcta  dudum  pliilosopliia,  rusti- 

fis,quem  r.rcr}jit  Ambrosius,ef  Achiri,  qui  ferfius  ^-ana    quoquc    ganulitas    cxsatiarc    ncquivorit, 

eidcm  jnafuH,  quam  i/)sins  Anibrosii  sanrtUas  i„.stituta  quce  *  do  rornialionc  monaslcrii  vcstri, 

cclcbrafur,  qnamvis  solius  Ambrosii  nomm.   iit  id  csl  Agaunensis  cocnobii.sanclo  Marinopresby- 

snjjra  indirarimus,  sacris  fasfis  legafur  adscri-  |ero  insulic  larincnsis  abbatcconipcllenlc  dig<'s- 

ptum.  Nei/ue  ingratum  nos  farturos  eruditis  cre-  simus,    <losidcria    vestra   timi   pro    iustilutionis 

diiniis,..;  ili;  yif.T  brepissimum  illud  subjecerimits  insignibusquam  pro  jubentis  auctoritate,Christo 


D 


^\"florhujug 

(lonimeiili 

eriil  linmam- 

('<'ll'i!<;immo 

disripuiug 

Achivi, 
succfstiorix 
S.  Arnbrosii. 


rrm  nostruvi  eunidem  esse  cnui  auctore  iltarum 
liomani,  hujiicini  et  Engeudi,  trium  scilicetpri- 
inorum  abbatum  monastcrii  Cond(descencis  seu 
.Iurcnsis,2jijsfca  a  S.  Clandio  (10)  niiurujjati,  (juas 


Qiiutl  piilabat 

BoUauiliis, 

eti  mdrm 

illu>»(:isei]tii 

scri/isil  Vitas 

SS.  Jiireii- 

siioii. 


•  (loco 

,]U!P-('(Pfoliii) 

ftl.  Boll(it\(t- 

([U!P  d^ 

infoimatione 

inonasterii 

noslri 


opilulante 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


546 


A  opitulante   luculenler   explcbunt.    Hnnc  lihrmn  uuma.i^,-;: r.i.-.r.v     - 

ita,ne  de  fonnatione  seu  infonnatione  n.ona.t.ni  P         ^^f^l^Z '""'""  "f '^^  '"'"'" 

Agaunensis,  ipsannu.f  arhifrafur  BoUanrius  es.e  eiet          n  Z  ,W      /T'"'*'""'''''  ''''^'"''''" 

primonnn  Aganncnsis  ra..ohii  abhatum  hisforia,n.  afferf  hZ    o  ^ Jt  ^P    /  T  '"""/';•"""-'"•'" 

-NonfugitmeposfQue.uel{um   (1)  et  Papehro-  2?/     /i.l  V      ^^T              '"'"""  "'^*'  ''=^»- 

rhium  m,  nuperius  A.  Jahu  (3)  L    stZ-  fo  1;'^/^     t^^^ 

mani,   Lupieinief  Eugeudi    Zi    prouunfiaL  iJ      ur  H   Tu?  "x^nf:^^^ 

avon-upha.  Fafeor  eouidem  me  non  Lii.  «-...,„  „!.""':•    „  '  '^^*  "*  '''=^*  lar-.-is.inu..,  oumcs 


eim»itt(. 


certiora 

habemus 

rlrca  mmeii 

auetoris, 


aih;tork 
C.  [)    S. 


i..de  se„.rei„r  ips,.,n  e.is,i.nan,,.     'Z  ^Z  ,  H)    2  Z^  ',"  "'"' !~f'  '"""- 

ri„.„  q,.i  ,on.,e  se.p.i„,-i  a:,..,,  no.t  N   r„J„,,,'„      rJL    ,  co„jecl.„;,  „/,.,„  ,/„„rf  rf, 

,„-x.,/;.- /■„./;; ™/ „  i„e,.„,e  J.,'ri,!;Ji"' ".  """""''?•" '"""■'"'■•  ""»'"■» ■'"''c-'«  J'"M„,„ 


vixerif  :facilfenim  inevnte  seculo  VI tales  errores 
admittere  poiuif,  nimoribus pojmlarihus  deceptus 
neque  ceterorum  prarfer  virfufes  ef  mirarula  san- 


-  ...  JUli 

in-oferendum  ccnseo. 

10.  Chif/hfias  vevo  pauh  audaciiis  fortc  suas 
conjecfnras  struens,  diserte  prommtiat:  Fuit  auctor 


neque  ceterorum  prxfer  virfufes  ef  miranda  .an  .-  --"7/"'-  -'"  paaw  auaacnis  fortc  suas        deguo 

chus    ,ni    has    Vifas    eonsX^    ^o     Z      '''^ -^;'-"- "'"-^' ^'-ti  Au,^^  ->--. 

QuesneUus  reprehendit  modoA.qnendf   LlZ  I^/r  ^  ^^^^^X  l^^^^t'"  m'^^  --^^' 

illa  a^tafe  aiienos,  aflafis  exempis  osfndif  Anf  Annhrnv  ,  1    '  '  ?"\'''=""\"   ^•'^^'«■•-  P'-"^'ncia     aJfptHiu. 

Pan>us  (4)  iiumn-ito  argni  ^  '"  ^''"-  ^y^^^'"^'  P»  'f  ^■•■af.anopolilann.s,  iraf.T  Aeluvi 

o     D  I,      r        ■    ,  ,     ,  Agaunensis  abba hs,  dipuifato  Dnnuun  iitcsl^vtf^r 

8.  Bofland,  conjectunB  calculum  suum  adjecif  nomine  Pn-m-ith,  ■   i^>\  T    '"  .P'.'""'     l'^^"yter. 

ChifPet,  necpan,m  eam  confirmari  exisfimarif  cs  Zl.  '     \  ?''''''''''''''"'''  "'""""  E 

.■.    7"«'/   Vlta    vol   Rogula    .anctonuu    nat  un"^  en>ndem  essc  scr,pforem  }  d:e  sanctornm  al>f.atum   ^ 

-     ^ "         .ancioriuu    paiium  Agaunensium  afque  versuum  de  S.   Proho  cum 


Roniani,  Lupicini  ct  Eugendi  nionasteriuin  Juren- 
siuni  abbatum  in  eodcm  codice  Vesuntioneusi  cou- 
juncta  sit  cum  Historia  .'^anctorum  abbatum 
Agaunensium  (5).  Confirmntionem  etiam  aliquam 
repeti  potuisse  innuit  Arndi  (6)  ex  tennino  rusti- 
cana  garrulitas,  qui  legifur  in  modo  cifafa  conclu- 
sione  Vifx  S.  Eugeudi,  quum  scriptor  uoster  etiam 
in  prologo  sno  sernioni  inculto  et  dietioni  obscurje 
vcniam  qmsfnlet.  At  hnjusmodi  excnsatioues  fre- 
quentius  apud  hagiographos  niedii  xri  occurrere 
soleut  qnam  uf  aiiquid  inde  in  rem  nostram  dedu- 
cas.  Alia  vero  argumeufa  Boffandi  et  Chifflefii 
tantum  valent  ut  conjectura  iis  nixa  non  improfja- 
hi/is  v/deafur,  noii  ita  famen  ut  sati.t  cerfa  conclusio 
dici  qneaf. 

9.  Nomen  scriptoris  Hlstorix  uosfrx  Jafere  su- 
spicafnr  Arndf  {!)  in  rlansnla  opusruU  niefricide 
Vita  S.  Probi,  qnod  illi  Historix  subjectum  eraf  iu 
codice  Vesuntionensi  ef  inde  eidem  auciori  trikui 
posset,  eo  niagis  qnod  Hisforim  scnptor  nou  semel 
cum  siugularis   venerationis  et  dilectionis  signi- 


scriptore    Vifarum     SS.    liomani,    Lnpirini    tc 
Engeudi  (13),  hunc  autem  facde  probat  e.r  quilnis- 
dam  earum  Vitarum  seutenfHs  fuiXse  monarhnm 
Jureusem  et  familiarem  S.  Eiignidi.  ludeaddocu- 
menta  Agannensia  frfuisieu.'<,facile  rursns  osfeudit 
illarnm  aurtorem  censendum  esse  Gaflo-Iioma- 
uum  (14).  lieliqua  autem  adsfruere  uilitur  hocce 
modo:  Ad    luec,  cum  de  Acliivo,  Agauneu.siuin 
tertio   al)bato.  narratileui   legi   in  hajc  vcrba  : 
Cujus  vitam  sanclissiniam  commemorare 
lacrimis    picne   piis   impedior,  sed    inter 
caros  gemitus,  quantum  valeo,  explicare 
curabo,  deprehcndere  nimirum  mihi  visussum 
htec  a  rratcrno  pectore  excussa :  praesertim  cuni 
de  Achivo  nihil  rcferaf  qund  ciero  larrlmas  possit 
nisi  ainantissiuio  fralri.  Subimlo  enim  eonuurmo- 
rut  domesticam  illam  suucti  juvenis  luclam  iif 
nu^ssioncm  ad  vifam  monaslicum  impelrarof  u 
parentibus,  quorum   erat  illa  conmiinatio  :   Si 
istud    dosideras,  aptabis  corpiis    ad  piv- 
nam.  lljec,  inquam,non  obscure  indicant,  quan- 


ficatiove  Prohum  celehraf  (8).  Clausula  ista  sic     tum  conjectura  consequi  po.ssum,  fuisse'  hiiju; 


^*  hahet : 


Bis  sena  histrorum  Iransacla  lempora  vilEe, 
Stc  mundum  deserens  superna  seJe  refulget. 
Audi.sancle,  voceni  suppltcem  poscentjsalumni, 
Tuque  dignare  libens  parvumsuscipere  carmen, 
Exiguasque  niinis  sumere  pro  munere  laudes. 
Funde.  qu<Tso,  preces.  asperosavertelabores. 
Alilual  peccata  videus  deiela  crimina  Chrislus, 
Tejuvante  nostra  connoscat  causa  patronum. 

Finit  opuscolum  de  vita  sancti  Probi.  quod  composuit 
Benedictus  pre.^byler  Pragmatius  (9). 

Ihi  rocem  Benedictus  uon  adjectivam  et  com- 
munem,  sed proprium  nomen  scriptoris  esse  censet 


auctorem  opcris  fralrem  S.  Achivi  alquo  adeo  f 
Horaclii  filium  ct  provincia  Allobrogem  ef  patria 
Gralianopolitanum,  quandoquideni  adolescens 
Achivus,  ut  ipso  ait,  cum  palrc  Horaclio  in 
Grafianopolitano  torritorio  milifiam  agi- 
tavit.  —  Deniqiie  rifat  Chif/letins  subscripfionem 
canninis  de  Proho:?\m\.  opusculum,  etc.{\')):  Qua? 
verba  (ait)  sic  accipio  ut  Pragmatius  nomon 
sit  proprium,  bencdictus  uutein  appellalivum  : 
qua  forma  in  Vita  S.  Augendi,  nuincro  VI,  deocs- 
sor  ejus  Minausius  appellatur  benedictus 
Ahbas,  et  apud  TerluIIiunum,lihroadMarIyres, 
cap.  1,  henedicli  Murtyrcs,  uhi  vidc  l'anie- 
lium  et  Ludovicura  de  la   Cerda  de  siinilibus 


Arndf,  Pragmatli  autem  seu  Pragmatici  rocafjulo     nomenclaturi.s.  Hunc  crgo  Pragniatium  inclino  ul 
of/icium  de.iignari  cjusdem,  qui  scHicet  uegotiorum     existimem  verum  ac  legitinmni  auctoicm  iiisto- 


( 1 )  Tom.  II  opp,  S.  Leonis,  diss.  V.  parl.  i,  cap.  2  (Migne 
P.  L..  lom.  LV.  p.  43fi).  —  (2)  Aet.  SS..  tom.  VII  Maii. 
p.  50G,  num.  15.  —(3)  Ofnchichtt  drr  liurgundioimi.  lom.  I. 
p.  5->3-5!:»5ellom.Il.p.  3M-;J5G.  noL  —  |-))  Critie..  ad  an. 
444.  n.  10.  Cfr.  ibid..nn.  11,  1-2.  —  (5)  Cfr.  supra,  num.  3.  — 
(6)  Kleme  Daihmller,  p.  .5.  -  (7)  Ibid.,  p.  3.  -  (S)  Vit. 
numm.  5,  fi,  7.  S.  10,  13.  —  '9)  Gfr.  infra  posl  Acla, 
adnot.  e   —  (10)  Pauli  llisloria  Lntigobardorum  fedentibus 

Novembris  Tomus  I. 


L.  Bethmann  etG.Wailz,inler.A/<mumra/o  Germaiiia  hitlo- 
rira.in-l^.Scriptoresrerum  Langobaniicarum  et  Ilalicarum 
sa-c.  VI IX.  HannoveriE  1S78),  p.  VJ.  —  (11)  Cfr.  Cangii 
Glvssarium.  ed,  Henschel,  lom.  V,  p.  419,  col.  3  p.  m.  — 
(1:2)  Itlitglr.  Jurenn.,  foi.  I  (io  codice  Bibl.  Reg.  Brux.  Sa^fT) 
—  113)  Cfr.  supra,  num.  7-9.—  (14)  Cfr.  supra,  num.  6  init. — 
(15)  Cfr.  nuni.sup. 


09 


riJB 


54(1 

AucToiiE  riae  iion  iikhIu  Ayauuensiuni,  sed  etiam  Juren- 
'■  I>.  s.  ^jyjjj  palruiu.  "  ScaI  ei  ulteriuH  etiam  in  conje- 
dando  processfrat  Chiffldimj  Ha  scriheus  (1)  : 
Huuc  porro  Praj,'inutiuin  ronjcctura  est  haud 
fuisse  diversum  a  Pragmatio  cplscupo  Augusto- 
dimcnsi,  cuni  nopicn  ct  tcnipus  convcniant  :  si 
lanien  dc  Agauiicnsilnis  adhuc  presbylcr,  dc 
Jurcnsil)us  jam  cpiscopus  scripsisse  inlclligatur. 
Naru  anno  Chrisli  517  Epaoncnsi  concilio  intcr- 
luil  Pra^Moalius  cpiscopus  Augustoduncnsis,  san- 
clus  vcro  Autrciidus  uscpic  ad  anmmi  534  in  vlvis 
fuit,  ut  inlra  ostcndam.  Vcrnm  somt  mox,  nt 
videtur,  vir  eruditus  guam  labilis  esset  haac  ultima 
cniijcrtura  sua  :  nam  Af/auiiciisi'.  monasfcrium  a 


DE  S.  AMBROSIO  ABBATE. 


U 


§  II.  Synopsis  gosloruin  Ambro- 
sii.  Quo  lcniporo  cffinobiuni 
Agauncnse  oondiluni  sit  il- 
ludquo  rcgcndum  Ambro- 
sius  susccperit. 


d: 


A  ticlor 

tiniini 


c  Aiiibiosio  a  scriptorc  Vitx  sanctorum  abba-        QuoU 
\ium  A(jaunensium.  memorix  tradiium  est,illum    ^-  Ambro- 

^,„_ ^  \\\]\\\v\\\]\  ^•\ii\Q  adscriptumcsse  chroscculari     '^'"">  (^icV 

Si(fismuiidori'(jin-econslitutum  iionfaitanteaiiiium      ti  jaui  Iniic  monacho  di(/nam  ritain  cjisse;  mox        ^^  '"'""" 
515  (2),  TramjHillus  rero,  quarfus  hujus  ccenobii     vero  regulari  miUtix  re  ipsa  nomen  dedisse  in       imJw 
abhas,  cx  Clironolofrica  scric  abbatum  Agauncn-      monasfcrio    Jnsulie  Barbarx  propc    Luf/dunum,      lim-barx 
sium  infra  cdcnda  (o)  morfuus  csf  anno  52ti ;  ntm      ibiijuc  in  suinma  cxistimatione  virfatisfuisse  apud        P''°P<^ 
potest  iyitur  Prac/mafius,  cpiscopus  Angustodu-     omnes  et  abbate  defuncta  in  ejiis  locum  monasterio      "^*'""""'' 
nensis  anno  r,}7,  Vitam  abbatum  At,'auncnsium     pra-fcctum  (S).   Vbi  vcro  Ihjmnnnodus   a  Sigi- 
scripsissf  adluK^  prcsbylcr.  Vndc  toius  hic  locus     smundo,  filio    Gundebaudi  rc(/is  Burgundtounm, 
lineis  obdut-tis  delefus  rsf  in  fucnfmitione  Chiffic-     rogaretur  ut   restaurati   monasferii  Agaunensis 
tiana.  eurain  susciperet,  ea  conditione  illum  pefifionicon-  ., 

11.  Jlis  itai/uc  opinionibus  omissis,  suffrciaf  «^«s/.w,  si  sibi  vir  sanctilate  consiniilis,  dc  Insula 
nobls  ad  aucioritatem  Vita:  primoruin  abbatum  Harbara  abba  Ambrosms  jungcretur  (9).  CoHofi- 
virinusfiiii  AgiiHucnsium  commendandam,  scriptorem,  sirc  Hijui  Ubcntcr  annuerunt  fuin  SifjisinunduSj  tum 
rfbtiK  i]iiuH  Agauncims  sice  alterius  coenobii  sive  omnino  non  jjji^^  Aml)rosius :  qui  mox,  ubi  JJgmncmodum  cum 
fucrit  monachus,  famcn,  utpofe  cuin  Achlvo  fami-  Achivo  ct  J*r(jbo,quos  sibiprimos  socios  adsciverat, 
liariter  conrcrsatum  (4),  censeri  posse  testcm  oru-  Agaunum  peri-enisse  audivit ,  et  ipse ,  invitis 
latum  corum  qux  de  iribus  pjrimis  abhatibus  maximc  episcopo  Lugdunensi  et  Insulx  Barbarx 
nitrraf  auf  ceric  cx  hujusinodi  tcsfibus  ca  accepissc.  fratrihus,  illuc  propcravit  (10).  JJijmncmodo  autem 
Qua:  vero  dc  Tranquillo  ac  Ifcrum  dc  JJginnemodo,  ^j.py/  p(,^t  condiium  Agaunense  canobium  dcfun- 
kmhvosio  et  AcJiico  leguntur  in  fine  opuscHli{6),  ^to  (11),  Ambrosius  inejuslocum  congrcgationis 
facile  cx  epiiaphiis  quibus  horum  sepulrra  insi-  Q]ct\.\onv  abbas  constilutus  est{[^),et  sancfissimc 
(jtiita  fuerinf,  cxscripiu  judicarcris.  ICpitaphii  ^c  prudenfissime,  nec  minus,  quod  ad  sfaiuin 
certe  cujusdam  formam  referunt  distichon  quo  elo-  monasterU  pertinet,  feliciter  mnnere  suo  functus 
giuin  confinctur  Amhvosii  numcro  12,  ifcmquc  ver-  est,  prophi-fi.-c  eliam  dono  insignis  {V3),usqucad 
sus  iainbici  quibus  cclcbrulur  Achirus  nuincro  13.     obitum  suuin  (14). 

Idemque  dieendum  de  gcnere  scribendi  quod  exhibet         13.  ^x  hac  narratione  in  primis  colligitur  per-   »ullo  valido 
numcrus  11,  ac  prxscrfim  de  hujus  clausula,  ubi     p,,,-(,m  ncgatum  fuissc  a  Car.  Cointio  (15),  Aml)ro-     arju,uenta 
Jlgmnimodi .tfas,  sepnltura  in  Afjaunensi ca-nobio,     pinm  abbalem  Insula: Barhara:  eumdcm  fuisse cum    ''J'''f2« 
immo  et  obitns  dies  atquc  anuus  diligenfer  noiatai     Agaunensi,  solo  hoc    argvnmito  quod    Vsuardus     "'^,;J„7 
sunt.  Similcs  notashahet  clausufa  numeri  JO  :  ubi     i,[  marfgru'nglo  suo  nihH  dc  abbatiali  Ambrosii  i,;,dium  t^. 
pristcrea  TranquillHaus  cxardium  suinit  hcxamc-     „jj,f,i  },',sulam    Barharam  digniiafc  indiraf  {{('}). 
/ro(H/r^7rr^Qui  mundiiaqucosvicillabcnlcpal.T-     Qkj.   CointU  sententia    recte  Mabillonio  (17)  eo 
stra;   et    deinde   fcrc  a-quis  inferrcdlis  .singulas     „,^,^;^   „,;,.,,  apparef ,  (/uod  co    i/.so  loeo  suorum 
^  sententias  terminant  conclusiones  vcrsuum  hcxa-     AnnaHum  mcinorat  fragincnfum  historiie  abbutum 
t-  mcfrorum  aut  i>cntami'trorum,  ccrncrc  Ciiristum,     Agaummsium  a  Bollando  editum  unde  eadcmtam  F" 
dc  mimiuc  vita,  sidcra  clara  tcncnt,  cvitat  hono-     i;r^„ido  refutafur;  nec  infelliqiiur  rur  argumenfum 
res,  pn^cepla  seculus,  etc.  Num  aliis  prscterea      ,n,re  ncgatiimm  exVsuardisiknfiodeductumprx- 
foufihus  usus  sit,  mm  inanifcsfat  srripfor  iwster.     fermdum  censuerit  tcstimonio  diserfo  Adonistran- 
Neque  ctiam,  ui  incrifo  adnrfif  Jahn  (('.),  ita  cer-     ,if,,,„  m,,,,,  AndDrosii  a  monastcrio  InsuL-e  Bar- 
tum  est  quod  asserit  Car.  Binding  (7).  ex  hisiona      f„,,.^  ,,,/  Ajuuuensc  affirmautis  (IS). 
abbatum   Agaunensium  (cujus  novit  Jiinding  taii-  j^.   ^^^^  ^„,^^,„^  ;^,„,^^,,^.,,  Ambrosius  nosier  Agau- 

tuminodo  exiguuin  illud  fraginentum  iom.  J  Mi 
Acl.  SS.,  p.  84  ex  tom. 
repetitum)  qu.-cdam    des 

S.  Siqismundi  rajis.  y,^^^.^   ^^^^    ^^^^^^^  ^j^.^  ^^^^^^^^  l»-evissimo  iemporc 

monasterio  prafuisset  (20).  I^x  quo  loco  et  altero 
mox  citando  egregic  el  jam  ccrtissime  sfahifitut 
quod  ciri  docH,  aucforitate  nixi  Marii  Arcnticen- 
sis,  jam  slatuerant,  Agaunense  nimirum  cocnobiHm 
—  a  Siglsinundo  eondltum  csse  anno  olii,  anfcquam 

regnum  post  mortem  jmiris  capessiverat.  Scri/)sit 
enim  in  suo  Chronico  Marius :  Florcnlio  et  Anthe- 
mio  (consulibns,  id  est  anno  515).  His  consulibus 


Ralio 


t  fraginentum  iom.  J  Muii     ,,,,,,;,  mouasfcrii rci/imcnsusccperit,certocolligilw     /.»'/«"'« 
i.  JIFehr.,p.545,  num.5      ,,,•  e/niaphio  Jli/mucmoili  decessoris  ejus{\%ubiis  '7"«"'  ""'J.^ 
^<:uini>ta    cssc  in   J\tssionc     ,,;,;-^..,.^  ^;^.,-^,,/  ,^^,^1,,  y^^^^.^^^    Januarias,  cousulc  ■'"■'^';;.^;_  ^,,^ 


(I)  llhistr.  Jurens.,  fyl.  2.  —  (2)  Vide  Jnfra,  num.  1*.  — 
'3|Pag.oo7.Cfr.adnol.  subjectam.— (4)  Cfr.supra.  num.G. 

-  {i»)  Num.  10-13.  ■    ((>)  Toiii.  11,  p.  298 -'Jyj,  nol.  )1  exlr.  — 
(7)  Das  liurgumiisch-Iiomaitigche  Kiiiiiijreich. {om. !.  n.2R5. 

-  (S)  Vit.  niun.  S.  —  (9)  Num.  4.-  ( 10)  Num ,  7.  -  (1 1)  Ibid. 


-  (!2lNum.)*. -(I3)Ibi<l.  —  (U)Nuni.  9init. -(IJ)  A^ 
an.  iim,  n.  19S.  —  (IG)  Cfr.  supr.i,  num.  %  —  (17)  Afnoj. 
jycHprf(V(.,  lib.  I,  n.  75.  —  (!S)  Supra,  num.  2.  —  (19)  * ''• 
nuni.  U.  Cfr.  supra,  num.  11.-  {'■10)  VU.  num.  7,  p.  ni. 

monaslcnum 


[ 


A 


DIES  SECllNnA  XOVKMBHIS. 


547 


raonasteriuinAcaunoaro-cSigismuncl.jooiistru-     muditnerani  ub  in.nfu;  .    ■    , 

eonsulc  rex  Guncbi^.gaudus  obiit,  ct  lcvatus  es       1    vrn  ^        \  '^*  :'''"  ^'^-^^^ 

fiiius  cjus  SigismundSs  rcx  (1).  iv  ,././' "w       s  T  f         ^■^"«^•'^  P"f ^  mullos  passionis  annos 


AUCTOHR 

C-  n.  s. 


omuaisalih 

conjectiiris. 


tmiiio 
erroribiis 


€t 

apoa-ypfiis 

aclis 

coiicilii 

c 


oin,u,„.r    A,„.l,    (:i)    ,J  LulaA^i    „    in       I  f  g'-""'.''"^",,,,  ,„  ,nnov„tio,.o  ,„o„a.sle,-ii 

%.„,„„.„„,  ,.„,„,..„,  ..„.;;„. ,  piit;::,? ;;::::;;  ;^;::::;r ';;: r'""'^  '^' "^'  ^'*'""^"« «'"'" 

jn  tnbunali  aliqnibus  junior,  in  altario  oniniuni 
prior;  »;/r/e  condudit  Arndt  et  Sigismundum  tiinc 
nondnm  regem  fuisse,  sed  j)ro  patre  suo  Cundo- 
haudo  huic  Burguudici  regni  parii,  in  qua  situm 
erat  Af/,iuiium,  administrandx  prxfmsae;  et  homi- 
liam  iUam  non  seriu^  anno  515  fuisse  prouuntia- 
tam.  Fateor,  verha  allata  ohscuriora  mihi  rideri 
i/uain  ut  his  eonrlusionibns  suhsrnbere  audeam. 

XiS.  lllud  rertum  est,  errasse  cos  qid  Oregorium 
Turonensem  secuti  minus  accurate  scribentem  (4)  : 
Igitur  inortuo  Gundobado  rogninn  ojus  Sigimun- 
dus  filius  ojus  oblinuit,  nionasloriunique  Agau- 


5}  III.  IV  iTi^Mila  AgiuiiKMisis 
monaslorii. 

Anibrosium  Ordini  sno  vindieare  conati  sunt, 
fjuod  snju-a  (12)  monuinius,  liniedictini  reeen- 
tiores  in  niarfgro/ugiis  ef  menohgiis  suis,  sed 
nuUo  argumento,immonec  ulla prQhahilitate.Nam 

, o—  ^-  Bencdictus  non  ante  annum  52H  lel  5^!)  in  mon- 

nensosoicrticuracumdomibusbasilicisque=edi-  tem   Casinum  renit,  uhi  primum  suum  regulam 

ncavit,  fundatwnem  monasferii  in  unnum  5W  rel  ronseripsit,  ef  certe  anfe  iUud  teinpus  nullum  extru 

ondtstulerunf;  mulloque  mafjis  ,jui  ilhnn  rejece-  Ifaliam  monasterium  condiderat.  Sn-ipfor  noster 

runf  ni  annnm  o22  vel  523,  dexejM  auctoritate  Vitxprimorum  ahhatum  Agaunensium  de  renula 

contmuatoris  Historix  Francjrum  fjui  ridgo  cita-  in  eo  nmohio  olm-rrafa  h:er  tantuin  liaiHf  {]%■ 

iursuh  nomine  Frciegani.  Is  cnim  (.3)  Gregorium  Psallondi  intorim  vci  subsistendi  rogula  instituta" 

inale  interpretatus,  ef  qux  iUe  sedulo  distinxerat,  sanclo  Hymnemodo  u  ccetu  episcoporum  qui  illie 

fundationem    scdicct    monasterii   Agaunensis   et  ad  constituonctuni  moiiaslerium  venoiant  Iradi- 

psalmocliam perpetuam  inea  instifutam,j,erpcram  tur.  Sed  fju3:nam  iUa  fuerit,distiuctius  non  rxpfi- 

confundens,hor  modo  rem  ejposuif:(Sigismundus)  cat.  Scriptor  quidem  ille  Vitarum  SS.  liomani. 

niium  suum  Sigericnm  novorcsE   insidiis  jussit  Lupicini  et  Kngendi  instituta  de  inlbrmaliuno 

mterfici  (an.  522).  Unde  postea  rortom  pfeniten-  Agaunensis  ca-nobii  a  se  digesta  tesfatur  (\\.).Sed 

tiani  agens,  nionasloriuni  sanctorum  Agaunen-  ea  scrijitio  interridil,  nisi  cum  liollantlo  et  Chif- 

smm  miri  operis  construxit,  et  alia  plura  mona-  fletio  nihU  aliud  hic  designari  pufes  quam  ipsam 

steria  a^dificavit.  Vitam  primorum  ahbatum  Agaunensium  (15),  eel 

17.  Deinde,  quod  prarijiunm  esf.Jamcertissime  eadem  sint  Ula  institnfu  cinn  regula  Tarnatensi, 

conchnnafa  renscri  dchet  authmtia  eelebris  instru-  dequajani  dicenduin. 

menti  quo  confinentnr  Acta  Concilii  Agaunmsis  20.  Agaunensem  eniin  reguhun  uobis  servatam 

orrasione  constifuti  eanohii  (Cfr.  infra  num.  10)  esse  sub  how/hp  Tarnatcnsis,  7»«;«  s,Tjiius  dtavif 

eelebrati  {Ci).  Quxquidem  quibusdain  ririseruditis  Benedictus  Anianensis  in  sua  Concordia  r<'gula- 

sus/}ecta  (7),  ab  aliis  diserte  ac  jjonderosis  argu-  rum  (IG),  quamque  viginti  frihus  capitibus  disfin- 

menfis   imjmgnala  est  (K),  repugnantihus  famen  efam  edidit  Lucas  llolsfenius  {\7)  et  ex  eo  Carolus 

aliis  (9);«««e  vero  invicfe  Jam  demonstratur  snj)-  Cointius  (18),  judicarunt  multi  viri  docti,  scnten- 

positio.  Efenim  in  isto  insfrinnenfo  j)ersjncue  indi-  tium  sei  ufi  Jos.Simleri,qui  indesrrijitioue  VaUesia- 


Urijtlln 
.i'jaiinrn.ii.1 

uon   ftiit 
lii-nfdiclina. 


aed  forsan 

mdfiu  ar 

reifula 

TariiafniKin, 

tinm  liac  liuo 

iiijiniiia 

ridmtur 

tiiniiltin 

iocum 

ilmiyniire. 


Innlauravit 
S.  Ainbrosius 

mlesiam 

SS.  Mauriiii 

'*  soc. 


Qunm  ifaqiie  jat 

tum  Agaunensium  constet  Ilijmnemodum  ohiisse  riana  (^O)  attingi  indicatur  via  puhlica  Mediolano 

anno  510,  Jam  tui-j}is  ihi  deprehendifnr  aiiarhro-  Moguntiam  properanti.ul/i  pas-suum  miUihusdiw- 

nismus,  unde  tofius  instrumenti  fides  omnino  ruif.  derim  Orfodurum  oppiduin  (hodir  Martigny^  prx- 

18.  Pi-xter  ea  autem  quos  de  Anibrosio  ex  scri-  tergressus  fuerit;  quo  omnino  sjiatio  Agaunum 

pfore  nosfro  comperta  notarimus,doeemur  cx  Pas  Oetoduro  distare  eonstat  et  in  1'assione  interjio- 

sione  tnterjiohita  SS.  MauritH  et  sociorum  ejus,  hitamartyrum  Thehxorum  disfinrfe  notatur  {■2\). 

ecclesiam  in  tpia  martgrum  Thebseorum  corpora  Agauniautemnomenejusdem  Passtonis  auctor{^^) 


f  I)  P.  L..  loin.LXXil.p.  7%.—  (2)  r//.num.  3  -(3)  Kleine 
Denkvialcr.p.  lO-II.  —  (4)  J/ist.  Fionc..  V\h.  III,  n.  h  (Ed. 
Arndl  el  Kru.sth.  p.  lU).  —  |5)  Hisl.  Franc  Epitoin.,  c.  ;U 
(P-  L,.  lom.  LXXI.  p.  .589).  —  ((i)  Ed.  ap.  Mansi.  Conc. 
lom.  VIII.  p.  fxtl;  Gall.  Christ.,  tom.  XII.  instr.  j).  t21 ; 
Act.  SS.,  tom.  VI  .SepL,  p,  ;{.t3.  Accunilius  ap.  Gremauii, 
Origines  ct  docitmeiitn  de  Vabbaye  de  Saint-Maurice 
d'Agaune.  —  (7)  Cfr.  Aet.  SS.,  tom.  cit..  p.  a'»:},  num.  18 
exit.  ~  (SJ  Cfr.  E.  F.  Gclpke,  Kirchengencliichte  der 
Schweis.  tom.  I,  p.  116  sqq.  El  pra-sertim  A.  Jalin.  tom.  II. 


p.  !;93-297,  not  —  (9)  Mabilloo,  Annal.  Henediel..  Ub.  |, 
nn.  71,  1-2:  Pardossus.  Diphmata,  etc,  toni.  I,  Vtolegii- 
m^nes.  p.  -2.3.—  (10)  Act.  SS.,  loni.  VI.Sept.,p.;ttI,  nuui.«lfi. 

—  (11)1*.  L.,toiii.LIX,p.  'Jit7.  n.  vn.  Cfr.  supra.  nom.  15.— 
(1-J)  Num.  1  -    (131  TiV.  num.  7.  —  (liiCfr.  supra,  num.7. 

—  (I.i)  Cfr.  ibid.  —  (IG)  Capp.  -21  stm.  (P.  L..  tom.  CIIl, 
p.  9il  Mjq.).  —  (17)  Cod.  lifyiilarum.  ed,  Marl.  nrodtii-, 
tom.I,  p.  180.  —  (18)  Adan.  .•3G,  n.2i/Jf(jq.—  [Vj\Srript. 
lier.  Oalt..  lom.  I,  p.  IC^.  —  (20)  Ibid.,  p.  112.  —  i2l)  Aet. 
SS.  loin.  VI  Sepl.,  p.  3t^  n.  2  extr.  —  (22-  Ibid..  num.  3, 

gaUicum 


548 


AHCTOHK 
C.   D.   S. 


tjuatnquani 

Mabillonim 

repugnai, 


non  ntttix 
ftrmis 


m  S.  AMBBOSIO  ABBATE. 

qalUcum  fume  ac  poindare  significat  Agaimam     rii  Arelafenm  institutis decerpta)  utcumque  inmia-  D 
;„.-,»  /«;.  ;//.)  n.-Pnl.-P  intnrnretalione  Gallici  ser-     tur,  irnfo  tamen,  m  falhr,  ronatut' 


enim  (sic  ille)  accolae  intcrpretalione 
monisSaxum  dicuiit  (1)  :  quo  in  loco  ita  vastis 


24.  Facilius  Mabtllonio  concedere  licet  regidam 


itegula 


§  IV.  I)e  laudc  poronniscu  psal- 
modia  pcrpctua  in  Aiiauncnsi 
nionastcno  insliluta  ah  Ani-  e 

brosio. 

Pprpcfnam  pmJmodiam  /n  Affautiensi  ccenobio  IWi>fiua 
instifidam  fiiisse,  ita  sciUcef  ut,  sicut  de  Luxo-  pfal»'odia 
viensi  monasterio  refert  Bernardus  in   Vita     ,   "P"^ 

„.,,,.  ,   ,.         o    nr  I    ■       7      j        Aijannmm, 

S.  Malachuc,  mo.r  addiem  S  isofembns  edenda,       ^^^^ 


urgnmentis. 


s)  in  prologo  SUO  au  umui,iv,n  w  ^x,  ......^ ..,  ^.-^----    ,-,  .    ^  --       -   -,.-  --    ^ Aaamiensi 

Agaunenses   monachos   :  Agaunus    vester   (ad)  quani  islo  anctor  in  Actis  a  sc  conscnptis  adhi-    „,««„.,«..„ 

Gallico   priscnque  scrmone  lam    primitus    per  beat,  ncc  in  ca  iit  ulla  inontio  Marmi  seu  Martini 

naturamqiiaiiinuMcquoqucpcr  Ecclcsiam  vcri-  (ut  codex  Gompendiensis  scribit)  abbatis  Leri- 

dica  piu-fiKuralionc  Pclri  pelra  osse  dif^nosci-  nensis,  qui  ex  hoc  dumlaxat  loco  notus  e.^^t  (7). 

tur  (2).  Alii  vero  ciim  Mro  de  Uivaz  (3)  locum  Qiiod  si  (piisforle  cxistimaveril  eam  regulam  jam 

ita  uuiicupatim  in  memoriam  agonis  SS.  marty-  observatam    fuisse    in    monasterio      Tarnatensi 

rum  Thrlmirnm  ceiisuernnf.  seu  Affannensi  priori,    anfequam  sciUcet  iilud  a 

21.  Scnfcntiam  ilUim,  qiia  Agauuensis  regula  S.  Sigisinuudo  instauratnm  fiierit,  cerfe  me  refra- 

eadem  cum  Tarnatensi  judicatur,primo  admiserat  ganfem  non  habebit,  licet  quo  hxc  opinio  confirme- 

MabiUoniiis  in  clhrtione  Arlorum  SS.  O.  S.  B.  (4),  tiir  argniiienfnm  nidlum perspiriam. 
postea  faincn  iu  Amuiiibus  Benedictinis  ah  ea 
refugit :  Wenuujnquiens  (5),  ut  ut  sit  de  Tarnadis 
Anlonini.  Tarnalens<-  iiionasterium  idcm  esse 
cuiii  Aguunensi  induceie  aniiiiurii  haiidquaquani 
possum.Nusquam  enim  Agaunense  monaslcrium 
Tarnatcnse  appellatuin  invenias,  scd  ubique  vcl 
At,'auncnse  vcl  sancti  M;iuricii.  Adeoque  si  regula 
Tarnatcnsis  Afrauncnsium  monacliorum  gratia 
condita  fiiissct,  non  Tarnatensis,  sed  a  vulgari 
monaslerii  noinino  A^auncnsis  fuisset  nuncu- 
pata  :  cum  c  conlrario  numquam  alio  iiomine 
quam  Tarnalensis  dicta  sil  in  Concordia  regula- 
rum,  apud  Smaragdum,  Trithemium,  aliosque 
omncs  qui  eam  laudarunl.  lliijus  equidem  argu- 

menti  vim  prorsus  non  asseipior.  Vur  eniin,  si  quo  succedentibus  sibi  vicissim  choris  continuaren- 

tempore  ea  regula  conscripta  est,  locus  laiino  seu  lur  solemnia  divinorum,  ita  ut  ne  moinentum 

politiori  sermone  Tarnadee,  vulgari  aufem  Agau-  quideni  diei  aut  noctis  vacaret  a  laudibus,  qiio- 

num  vocitabutiir,  miniis  recte  liavn^ii^nsh  quam  mudo  in  Orienfe  Jam  ante  medium  seciduin   V  in 

Agaunensis  inscribi  potuit  ?  usu  fuit  (8),  satis  conseutiunt  eruditi.  Ipsins  autem 

±2.  Penjit  Mnhillouius  :  Milii  saiie  lontre  veri  institutiouis  verifatem,  et  quo  tempore  ea  facta  sit, 

similiusest^Tarnalenscnionasteriumsitumfuisse  Jam  ex  documenfis  Agaunensihus  cerfius  demon- 

in  pago  Lugdunensi,  non  longe  a  Vienna  civitatc,  sfrare  licet. 

in  loco  Taruato  scu  Ternato,  vulgo  Ternay.  Hic         26.  Testimonia  maxime  antiqiia  de  hac  re  pro- 

locus  posilus  est  ad   Hhndanum,  decurrenteni  ferebanfur  Jiartenus  Gregorii  Turonensis  e.t  scri-     '^J|'"|^|."!' 

Tarnatum  inter  ct  Grinniacum  (Grigny)  pagi  ptorum  Passiouis  S.Sigismundief  Passionisinfer-    .;.,^,.o„,„^>_ 

Viennensis,  qui  postorior  locus  vocabulum  dedit  polatse  SS.  Mauritia  et  sociorum  ejus.  Ille  Historia? 

(Iriiiniaccnsi  nionaslcrio,  de  quo  in  viia  S.  Clari.  Francorum  lib.  III,  mp.  5,postqiiam  hujus  capiiis 

Torro  luec  loci  positio  ad  Rhodanuiu  rcete  con-  crordio  condifum  n  Siglsmuudo  Agauuense  mona- 

vcnit  iis  qua.'  in  UcgiilaiTarnatcnsiscapitequarlo  sterium,  dcinde  cxdem  Sigerici  Jussu  putris  sui  in 

leguntur,  ut  navigium  etiam  ad  ulteriorem  somno  intei-empti  atque  seram  Sigismundi pcxni- 

ripam  sino  imperio  senioris  transvehere  tenfiam  retulisscf,  narralionem  suam  ifa  concfu-  r 

non    prpesumal.    At    vero    rursus   responderi  dit   :  Nihilominus  ille   ad   sanctos  Agaimenses 

potesi  his  non  minus  convenire  sifum  monasterii  abiens,  permultos  dies  infletu  et  jejuniisdurans, 

Agauuensis  lacui  Lemanno  scn  Gebruuensi  adja-  veniani   preeabatur.   Psallentiuin   ibi   assiduum 

ventis.  Neque  cerle  refcllit  Mabillonius  argumcu-  institucns,  Lugduno  regressus  est  (9).  Qiiod  idem 

tum  iam  validum  e-x  antiquis  itinerariis  desum-  in  libro  de  Gloria  Martyrum  exp)ressit  his  verbis 

ptum.  miuus  ufiquc  perspicuis  :  ibique  ct  psallenlium 

i23.  Ceteroquin  nou  adeo  probaiam  illam  snam  (luotidianum  instituit  (10). 
opinionem  existimasse  videtur  nt  non  et  alia  loca         27.   Scriplor  auiem   Passionis  S.  Sigismnmll,      ",^^^"^,jig 

propimaf  quibiis  Tarnatensis  appellafio  couveuire  Sigcrici  caideiu  relicens:\)\m\  multa,  ait  (11),  loC'i  ,.  ^j^jigmun- 

possif.  Esl  eiiiin  et  Tcrnancus,  vulgo  Ternau,  sanctorum  pcrlustrasset  (Sigismuudis)  vemt  m  ,(,■, 

locus  aUus  haud  ignobilis  in  pago  Lugdunensi,  eumlocumqui  Agauno  vocatur,ubi  sanctusMau- 

ubi  prioratus  abbatia^   Saviniaconsi   subjectus,  ricius  cnm  suiscommilitontbus  proamoreDomim 

pra»tor  Tornacuin  oppidum,  Terny,  in   pago  nostri  Jesu  Christi   marlyrii    palmam  accipcre 

Genevensi.  Quorsum  ha;c,  nisi  ut  ue  celehris  Agau-  meruit :  et  tam  ilinere  quain  jcjuniis  fessus.  petiu 

neusis  monasterii  regula  certo  propria  et  nullate-  qualiter  ipsis  preciosis  sanctis  descrvirc  debcret, 

nus  lieucdicfina' obuoxia  (falis  enim  apparet  regtda  per  (juod  se  eoruin  agminibus  potorit  sociare. 

Taruateusis,ex  Pacomii  fere,  Angustiui  et  Cxsa-  Tuuc  non  aliter  nisi  nutu  Dei  credimus  angelo 


firstift 
te.<itimoim 


(11  VAv.  Gclpke,   Kirfhmgfschichte  der  Schwcis.  toni.  1,  (8)  Cff.  .1.  Bollaml.  Commcnt.  pi\-ev.  de  S.  Alexandro,  fun- 

p.  346.  —  (>2)  vlf/.  .SS'.,  tom.  llIFebr..p.  741.—  [Z]  Eclair-  dalore  Aca?metunmi,  §  II  (-^C- ^*^''^"  tom.  I  Jan- I'-  ^"'^^ 

cisscmens   siic    le  martfjre  de  la    Ltgion    ThehMnie.  —  B.Haeftenus:. /J/wyin^i/.  Hiona^'.,  lib.  I,  Iract.  v,  c.ip.  9-1  ■ 

(4)  Scc.  1,  p.  XI  et  p.  i)7(>,  not.  b.  —  (5)  Tom.  1.  lib.  i.  (9)  P.L..lom.LXXl,p.t!4J.— (lu)  lbid.,p.771.-(U)Secun- 

n.  7,1.  Cfi-.  Appeml.  n.  n.  5  (ibid..  p.  C7S!.  —  (ti)  Cfr.  supra,  dum  textum  non  interpolalum  editum  ab  A.  Jahn  (toin.    . 

nuin.  7.  —  (7)  Act.  tlS.  0.  S.  B.,  sec.  L  p.  ii7G,  nol.  i.  —  p.  oU4).  cap.U.  .     . 

nuntiantc 


DIES  SECUNDA 


itm  auctoriH 

Adornm 

SS.  Marty 

rum 
Thebaonitii, 


B 


omisno 
nislriimpiilo 

faho  roiicHii 

A^aiiiieiisis 

dr  quiiigiif 

lurmis, 


constabatjam 

per 

documeiita 

qiias  (id 

Agauitfu- 

sium 

iisum 


A  nuntiante  ipsi  rovelatum  fuisse  ut  ad  instar  avlc- 
stis  niiiitiie  psallendi  tiioros  instituero  deboret. 
Qtio  consilio  divinitus  iiccepto,sancios  atque  apo- 
stolieos  viros  episcopos  consuluit,  utrum  salului- 
ter  an  non  cogitaret.  Qua  inlerrogatione  sancti 
antistiles  iiiter  sc  ventiiata,  licet  inusitaturn,  opus 
tamen  Doniino  annucntc  unanimitcr  consense- 
runt.  C/iJiis  testimonii  rls  facile  perdpifiir  ;  nam 
profecto  inusihitum  opiis  non  di.rissd  scriptor 
hujns  Fassioniti  psnlmoiUam  fjiix  jam  dudum  in 
omnihus  mouasteriis  Occidentalis  Eccteaia-  rifjehat ; 
sed  iniisifiita  utifpie  ef  in  Hsdrm  inaudita  hactcnus 
fuvrat  psnlmodia  ixrpefua  ad  modum  Accemcfo- 
rum. 

28.  Disfinctius  Acta  recenfiora  SS.  murti/rum 
T}ief7a-orum,qua;,ut  ait  Chif/lefius  {!),  cjuamvis 
Euclierio  Lugdunensi  male  adscrihaulur,  sunt 
nihilominus  antiqul  et  honx  fidei  aucforls  (2),  sir 
hahent  In  mss.  e.ccmpUiribus  qux  perrctusta  fesfa- 
tiir  Chlfflcfius  (3)  :  Tamen  fidelium  cordibus 
absque  Icctione  cognila  esse  noscuntur  qua^  et 
quanta  ef  qualiu  miracula  per  servos  suos  ad 
honorcm  et  gloriam  noniinissui  Dominusoperari 
non  desinit.  Pro  eo  ipso  die  noduque  psalniorum 
hymnorumquo  dccantafio  non  desiuit  :  quod, 
jubcnte  sancto  el  pra^-clan»  Christi  iuarlyre  Sigi- 
smnndo  rcge,  institutam,  lunc  usque  liodie,  Deo 
protegentc,  est  conservatum  (4). 

29.  Rlfum  iUinn  ifa  ordinatum  apud  Afjauncn- 
scs  fuisse  tradif  instrumentum  ajiocrijijhum  fjuo 
referuntur  Acta  Concilii  ihifiem  celebrati  (5),  ut 
monachls  in  qulnque  (secitndum  quosdam  codices, 
in  uovem)  turmas  disfributls,  siuf/ulx  furmx  sibi 
ex  ordine  succederent  in  offido  canonico  cantando, 
ita  uf  nunquam  dccssent  In  choro  qul  hulc  muneri 
insisterent.  Quatuor  tanfum  fiirmai  In  documento 
desifjnantur  ex  nomine  totidem  monfistcrlorum, 
videllcet  Granensis  (G),  Insolana  (7),  Juren- 
sis  (8)  et  Meluensis  (9).  Quas  iurmas  recfe pronnn- 
tiat  Mfihlllonius  (10)  nun  aliunde,  iit  quibusdam 
piacel.  udscitas,  sed  ex  ipso  Aguunensi  monas^tc- 
rio  conflatas,  ex  ipsis  monachis  scilicet  qni  illuc 
ad  novnm  fundandum  couvenerant  et  forfe  adhuc- 
dum  pecullares  oUquos  dirlni  offlcH  ritus  ex  jnio- 
ribus  quo!  incoluerant  Cfsnohiis  acceptos  retinebant. 
Nam  quis  putet  ex  Granensi  seu  Grinniacensi,  ul 
ipsi  interprctantur,  apud  Viennam  monastcrio,  et 
ex  Jurcnsi  saucti  Augcndi,  quod  utrunique  ab 
Agauno  longissimc.  id  ost  lcucis  aniplius  triginta. 
distat,  Agaunum  accitas  monachorum  tunnas  ad 
persolvcndas  Dco  quotidianas  laudcs?  Ceferuin 
quid  veri  habcat  ea  tratlitio,  incertuni  facit  Hlius 
documenti  sujyposititH  longe  sequior  letas. 

30.  Ijmim  vero  j?salmodl3^  jwpctux  in  Af/au- 
nensi  inonasterio  institutionem  certiorein  faciunt 
testimonla  ubl  in  alits  mouasleriis  ea  ad  normam 
Ayauncnsls  instituta  dicltur,  impriinis  Pseudo- 
Fredegarii,  qui  de  celebrl  manasferio  S.  DifinysH 
jyro/je  PrtW.sm'* :  Psallentium,  ait  (11),  ibidcm  ad 
instar  monasterii  sanctorum  Agaunensium  insti- 
tuere  jusscrat  (Daf/ohertus);  sed  facililas  abbatis 
Aigulfi   eamdem    institutionem    noscilur  refra- 


C 


NOVEMBRIS.  5^g 

gasse.  Quod  efiam  ter  affinnat  mouachus  San^ 

^'"''!/^'ianusquiGosUxD:i^oheri\c.mscnps{t,ride- 
hcet  cap.  35  :  Eos  (monachos  S.  I)ifmi,si{)  lurma- 
lim  ad  inslar  monaslerii  AgaumMisium  sive  sancti 
Marlini  Turonis  psallere  instituit  (12);  deinde 
rap.  43,  verhis  fere  Psemlo-IWdei/arii  utens  ; 
Ordinem  autem  i^sallentium  ibidem  ad  instar 
monasterii  Agaunensium  et  sancli  Marlini  Turo- 
nis  instituerat;  scd  facilitas  abbalis  Agiulfi  e.an- 
dcm  instilufionem  noscilur  retragassc  (13);  (ir 
flcmquc  cap.r,!,  Clodoreum  II,  Datjoberti  filium, 
ita  cortim  e/nscojns  et  optimaflbus  regni  svi  loquen- 
tcm  inducit ;  Nos  enim  proptcr  Dei  amiirfin  et 
revcrcntiam  sancforum  marlyrum  (Diani/sii  et 
sociorum  cjus)  atque  adipisccndam  vitani  leter- 
nam,  boc  bencnciiun  ad  ipsum  sanctum  locuin 
cum  veslro  coiisilio  grafissimo  animo  et  inlegra 
voluntale  volumus  pra^sfare  :  eo  scilicct  ordine 
ut  sicuf  ibideni  tcmpore  domni  et  gcuitoris  iiostri 
psallentium  ordo  per  turmas  fuit  insfilutus,  v«i 
sicut  in  inonaslerio  S.  Maiiricli  Agaunis  et  sancti 
Marfini  Turonis  die  noctuque  tcnctur.ila  in  loco 
ipso  per  omnia  futura  tempora  cclcbrctur  (14). 
Qu.T  ultlma  rcrha  manlfesfe  desum/ita  sunt  ex 
dij)lomtitc  nomine  Clndocci  Ildafo  suh  die  \  Ktil. 
Juliasanni  xvi  regni  sui  seu  Christi  (J53,  in  quo 
leyititr :  co  scileei  ordene  ut  sicut  temporc  domni 
genetoris  nosfriibideni  psallcncius  per  turmasfuit 
in^^litutus.  vei  sit-ut  ad  monasthirium  sancti  Mau- 
ricii  Agaunis  dic  nocloque  tenefur.  ita  in  loco  Ipso 
celebretur  (15). 

31.  Minus  ccrta  esf  altera  aucforifas  qiiam  affe- 
ruut  Pscudo  Freder/ariicirca  monasferium  S.  Mttr- 
celli  Cablllonense  a  rege  Guntramno  fundatum.  In 
cujiis  fundafione  synodmn  quadraginta  e[iisco- 
poruni  ficri  prieccpit.  el  ad  instar  inslitulionis 
monasfcrii  sanctornm  Agauiicnsium,  quod  tem- 
poribus  Sigismundi  regis  ab  Avifo  et  cetcris  epi- 
scopis,  ipso  principc  jubente,  fuerat  ronnrmatiuii. 
hujus  synodi  conjunclionc  iiionastcrii  saiuii  Mar- 
ccili  Gunlchraninus  institulionem  rorinandum 
(a/.  firmandum)curavif  (Ifi).  *?»«  verha  fticlle  de. 
solti  ctmfiriiKiflone  fundationis  /jcr  st/nodum  epl- 
scojmrum  infcUijcrc  liref.  Sed  omnino  disertum  et 
perspicuum  est  testimonium  ex  Vita  S.  Salaberg^ 
de  monasterio  Laudnni  ab  ipsti  condito.  Uhi  infra 
exigui  feinporis  spatium  coacervafie  in  codoni 
loco  sunf  vel  monaslerio  adunatfe  pius  minus  tre- 
ceniai  famulae  Cbristi.  lllisque  disposilis  pcr  fur- 
mas,  ad  insfar  Agaunensium  monachorum 
Ilabcndique  normam  disposuif ;  dic  ac  nocfc 
piTCcepit  psaliendo  canoneni  onmipofenli  Deo 
personarc  et  juxta  egrcgium  praedicatorcm  Pau- 
luni  sine  infermissione  orare.  Q\m  instilutio 
bactcnus  in  eodcm  cccnobio,  Cbrislo  auspice, 
colobratur  (17). 

32.  Praster  hxc  ef  fdiii  qu.vdam  monasleritt  Gal- 
licttua  mcinorantur  qu.v  psafmodi:c  /irrpcfuw  rilum 
assHui/jscrunt,  ritltllcif  Turonensc  S.Marfiui  (18), 
Luxtjvlensi'  (19).  Ilahendense  (20).  itemque  Divio- 
nense  S.  Benigni,  Parisiense  S.  (iermani,  S.  Me- 
dardiet  li.  Mtirix  puellarum  apud  Suesshnas  (21 ) ; 


AUCTOlllt 

i;.  n.  s 


IC 


jirovoeanl 


laiiquam 

a<l 
fxemiiltini. 


(IJ  Illitstrat.  Jiirem.,  tup.  xxvii,  n.  .1.  —  (3)  Cfr.  Act.  SS., 
loni.  VI  Sepl..  p.  340,  iium.  195 sqq.  —  (3)  Lor.  tiL  —  i-l)  Ita 
Acla  *  ex  ijiialiior  mss.  codicihns,  nenipe  Accincti,  et  Carila- 
tis  Cistercieiisium  iti  diarcesi Bisoiiliiia,  Agamuiisi  et  lieni- 
ffniaiw  .  in  cod.Bil.l.  ret,'-  BriixelI.82S9.i'aulo  ante  finem.  Cit. 
Act.  55.,  loiii.  VI  Sept.  p.  3U,  nuiii.  £01.—  (5i  Cfr.  supr.i. 
nuni.  17.  —  {fi)  Seu  Griniacensls.  Grlgm/.  —  {7;  Seu  InsuJ» 
Barbara-.  —  (8)  Seu  Condatescensis.  —  (9)  Forle  Vaidensis 
(al.  Meldensis),  qu.-e  turnia  indicatur  in  documenlo  anni 760. 
Cfr.  Jahn.  lom.  II,  p.  :299.  nol-  0.  —  (10)  Annnl.  BmetUel., 


lib.  I.  n.  72.  —  (II)  (Jhronie.,  cap.  79  (P.  L,.  tom.  LXXI, 
p.  fi56).  ~  (1-2)  Script.  Uer.  Oatt..  lom.  11,  p.  .".89.  — 
(13)  Il.id..  p.  n93.  —  (litll.id..  p.  595.  (!-'.)  Serii,f.  Rer. 
Gtill.,  lom.  IV.  p.  B:(7;  F.  L..  lom.  LXXI.  p.  119S.  - 
(16iFredegar.  r7iroH(>.  cap.  1  iP.  L..  tom.  LXXI.  p.  fJlI),  — 
(171  Acl.SS..  lom.  V!Sept.,p.  5^,  num.  17  exlr.- IS  inil.  — 
(IS)  Cfr.  supra.  num.  30.  —  (19)  Cfr.  supra,  num.  25.  — 

(20)  Verba  modo  cilata  es  Vita  S.  Salabcrvo».  Cfr.  MaliilloD. 
Aet.  SS.  O.  S.  B.,  scc.  IV.  Part  ii,  Pnpf.  n.  9rjfi.aj8.  — 

(21)  Ibid.,  n.  313. 

ted 


550 


DE  S.  AMBROSIO  ABBATE. 


AUCTOIIE 

c.  u.  s. 


nuno 

cenimlme 

ex  epHufihio 

S,  Ambrosii 

coiisiat 


antr 
annum  ^>22 

fuigse 
cbservala. 


Hcd  in  his  7wn  indirainr  iUn  inslitulio  ab  A(jau7icn-     poriimn  cotuliti  Agaunensis  icenohii  in  eo  celebrari 

siian  exemph  derirafa.  Qux  rero  tesl/nioniis  supra      ewpisse  scripsif.    Qu3i   euim    tempore   Anibrosii 

citatis  opposuit  Car.  Cointius  (1),  7it  laudcm  illam      scptem  post  menses  a  monasferii  fmnhlione  Abba- 

Ayaunensi   cocnobio    eriperct,    affafim    refutavit     t/s  ercat/,  instituta  snnt^  haud  absurde  ad  ipsam 

MabiUonius  (2).  fundalionem  refcrre  licct. 

33.   Nunc  vero  rem  cerlissime  evincunt  Acta 

nosfra  sanciorum  abbalum  Ag<innens/nm,  non  qni- 

dem   ita  perspiruc  eo   loco   (jnent   ex  fra(pncnto 

jamdudum  a  viajoribus  nostris  edilo  citavit  cl. 

A.  Jahn  (;^),  asserens  scrij/io/-(nn  Acfornm  perpe^ 

ram  confudissc  instifutioncm  luudis  jicrcnnis  cum 

ipsius  monasierii  fiindatiove,  nln  de  hae  :  Igilur, 

aif  (4),  liabilo  consilio...  visiini  cst  ul...  rcniolis 

faniilii.s  scculiirjbus,  Dei  inlhi,  hoc  cst  nionacho- 

rum  familia  locarelur,  qui  die  nocluquc  ca-lcstia 

iniiiaiilcs    caiillonlhus   divinis    insislcrcnt.   Qux 

verlnt  non  ila  /ndubiede  laudc pcrcnni  infeUir/cnda 

esse,  safis  ostendnnt  alia  similis  inodi  h(pfcndi 

exempla  ubi  manifcste  usurpantur  de  offido  eccle- 

siasfiro  ordinario,  (juod  sfatis  horis,  tum  dinrnis 
lum  nocturnis,  licet  non  confinuis,  in  omnibus  ^""'  P*-^'l>"'>'>^ifer  sfatucrc  licnif;  nm,c  antem  cx 
ecclcsiis  majo,-ibus,  et  prxsertim  in  ecchsiis  mo-  *^'"-"""%"'«  ser,e p/-/mornm  duodccim  Ahbatum 
7,asfiei.s,  ceiebra,-i  cons,ievit.  Vnum  att,disse  s»/-  ^J"»"'^»»""»  (>ertius  prohatnr.  Idcmq^ie  doeu- 
fir/af.  Jn  Lihro  J'o„fificaU  de  Damaso  legititr :  '»'■"''"";  ?"«  anno  ohicrif,  quod  hacfrnus  o/nnino 
Hicconslituit  ut  p.salnios  cliu  noctuquc  canerent  ''""'  ""'''■'""^  '"V""^'^  drnwnst,-at,  qnum  Ambro- 
per  omnes  occlesias  :  qui  lioc  pr^cccpit  prcsbyte-  ^'"'"  *?"'"5"''  ''"''''^'''  P"^^  Hy,nne,nodum  annos 
ris  ct  cpiscopis  ol  inonaslciiis  (.3).  At(tm  nemo  '■<^>'ob,o  p,-aif,asse  /nd/cef;  JI,/,nncmodum  ve,-o  UJ 
dixcrit  psalmodia,n  pcpefuam,  (pwmodo  in  Agau- 
nensi  monasterio  obse,-vata  fertur,  per  omncs 
ecclcsias  ohscrvandam  a  Damaso  fnisse  injnn- 
ctam.  Sed  prxter  hoc  sub(,hscur,nn  fcsfi,nonium, 
aUe,'7m  omnino  dlsertinn  et  nuUis  iiehidis  duhita- 


D 


V.  Do  die  ct  anno  omoriuali 
Ambrosii.  Qnisnam  ox  pri- 
mis  abhalihns  Agannonsibus 
S.  Sigismnndi  corpns  lovavc- 
rit  ct  Aganni  scpolivcrit. 

ictn  e7no,inah)n  Ambrosii  fuissc  2  t,ovembris, 
ex  unani,ni  ,nartip-ohg/oru)n  consensu  sanctum 
tiostriim  ad  hanc  dietn  tnemoranti,m  jamdu- 


S.  A  mijrodius 

obiit 

anm  520 

rii  rm. 


Nonus  Januarii  atmi  31()  oh//sse  cx  epitaph/o  ejus 
con.^t(/t  (U).  Undeipsum  Ambrosium  anno  520 
(vel,  si  jjhcuc-if,  forte  atino  521)  ad  snperos  evo- 
ratutn  fuisse  cot,cludes. 

30.  Ambrosiuin  in  Agaunensi  ,nonasferio  fui.ise 
iionis  obnoxium  Icqimus  in  epifaphio  AmhTOsn  «^»'/^""', '«'^'^«^  ejus  cpitaphium  ah  Anotnpno 
apud  An(jn,jmum  tiost,;w,  cxscriph  (O).  his  ver-  ^]<^i^^iro^servatutn  {12).  NnUa  ta,ne.n  reUqniarum 
bis  : 


Nam  meruit  prlmam  ajjbalia  iiomine  iialmiun. 

Cum  sanclis  fratrum  cu-pit  amica  lido.s 
Aiictoris  noslii  laudcm  sine  line  canendam 

Psallerc  succiduo  pei-peluoquc  ciioro. 


iUiusfif  mmtio  in  descriptio,ie  thesau,-i  sacri  A(jau~ 
nensis  ecclesiai  ad  majores  nostros  tnedio  superiori 
secido  iratismissa  (13).  NequeuUa  aUa  de  his  reli- 
quiis   suppelnnt   documcnfa,    sicuf  nec   de    cultu 
Ambrosii  jjosf  tnorte)n,})rxter  tcsti,no,iia  ex  tnar- 
ti/rohqiis  citata  exordio  httjus  Cotnmentarii  {{^). 
37.  Non  (dienum  a  tracfat/one  nosfra  ridchihir, 
Qnis  hoc  succiduo  pcrpeluoque  choro  J)ei  laudem     si  qnxd<i,n  hor  loco  adjecerimus  dc  clerafiunc  cor- 
sine  fine  canondani  psaUente  Uuidetn  pereni,e)n     poris  S.  S/rjisinutidi,  cuinam  sciUccf  pri/nornin 
ar/noscere  7nini)num  hxs/faverif':'  abhutum  Af/aunensium  iUa  debeafur ;  qnnm  /ifx- 

34.  At  nonmdlis  fortc  (d/qiion  scrnjinlnm  move-  se,fi,n  in  (diqno  codice  ipsi nosfro  fribnaturAmhvo- 
hif  quod  citatis  rcsibns  instUutio  psahnodi.i:  pe,'-  sio  ct  ex  Ch,-onolo(jica  serie  abbatum  nunc  jirimum 
petuicfacfa  sijnificufnr  tempoir.  Ambrosii  abbatis,  cdita  aliriuid  f'o>-fe  Incis  ad  eam  qua-sf/oncm  diju- 
anno  520  vel  521,  secundnin  cat(,lo(/ii)n  duodec/m  dicandu/n  affcrri  valcaf.  J\ecola,nus  pri/no  (pta;  de 
pi'inim-nni  alAndion  A(/auncnsium,  defunrfi  (7),  ea  eJevatione  tradit  Passio  S.Sigimundi  capite  yi, 
qutt,n  occasio,ie  pa-,tifct,tia-  Si(jismu,tdi p(,stcs:dcin  post  relafu,n  capite  supe,-iori  snpplicintn  Sigi- 
Sige,-ici,acp)'oindcint,-a  vdpost  annu,n  522pri-  s^nundi  ct  iixo,-is  ac  f,'lio,-u>n  ejus,  quos  onities 
mu)n  Afjauni  inrhonfa)n  hartcnusod)niscreerudifi.  Chlodo,nirus,  rex  F,-ancoru,n,  in  pideu,n  deniergi 
Uecfc  qitidem  rcl  suUon  p,-t)babdifer,  quannl/u  dr  Jttssif.  Sic  i(/,tur  haljet  laudaf,ts  locus  in  fexfu 
tempore  hujus  insfifttlionis  so[u,n  p,\vsto  erat  tesfi-  (/,tem  cx  codicihus  Jie,-nensi  ef  Florentino,  infcrpo- 
,i)onin,n  C)-r(jo)ii  Tn,-u)iensis  {S),  niilh  alio  anti-  lationihus  quibus  v,d(jafa  versio  res}}ei-sa  e,-at 
quo  srrii>fore  ro,dradirr,ile  (.^ed  neqiic  ullo  cqnfir-  im>nune)n,  nuper  edidit  cl.  Jahn  (15)  :  Ibique  per 
,)iatite).Nuncvero,quu7nJamprofe)-reUceattesti-  trietmium  sancta  corpora  limosi  gurgitis  aquae 
moniinn  cont)-a,'iu>n  coa-ru,n  su,n,na;que  auctori-  illa^sa  scrvavorunt....  Transucto  trioimio  sanctu.s 
tafis,  ah  illa  opinio,ie  di.fcedrndu/n  csl  atque  ac  vcnci-abilis  Vcnerandus,  monastorii  sanctorum 
(Ucetuium  Tu,-ot,ensem,  sicnt  in  assignando  tetn-  Ag;iunensium  abba.  per  angelum  in  viso  admo- 
po,-efu„dafionis  monasfe}'ii  {^),  ita  ct  (/,ioad  trnt-  nitus  ost  ut  sacra  corpora,  sicul  aniintE  ooruin  in 
p,fs  incltoafi  apud  Atjau,ien.^es  j>e,-pcfux />sal,>,odix  cioloslil)us  sanctis  lo^nonibus  oraiit  conjuiicta.',  ita 
ri7».s  aUquanlum  a  ve,-o  ahcrasse.  Afque  ita  fan-  ct  in  eo  loco  sepultura  sociaret.  Quos  vir  Dei 
ilon  ronrlndifttr  quoq,ie,  etiamsi  Anonijmi  nosfri  supradictus  Vciicrandus  angustia  plonus,  ([ualiler 
verbaprius  aUata{\0)  delatnh' perenni  infeU/jenda  dominica  jussiono  implorct  noscions,  tunc  ad 
ridea,dnr,  tton  da  eumdcm  inscifix  ant  osrifantix  Ansonumdum  Burgundioncm,  qui  usque  in  dic 
uistmtdandum  esse,  ubi  battc  laudew  a  primis  ton-     passionis  sanctis  viris  fidoiii  ccrtissiniani  visus  cst 

J^lf"^  ^^\f^''  "*■  ^^  ^'l''-  ~  *'^*  ''"''^-  *■'*■•  ""■  ^*'  ^^-  «"P''=^-  """»•  2''-    -  (!')  <^f'--  ^^'l>'''.  ""'»■  "<-■  -  00)  Supra. 

2ra-.U.-i3)Tom.  !,!..  171  nol.  -(4)  JV/.  num.  :J  eMr.  num.  33.  -  (II)  Cfr.  supra,  num.  U.  -  (12)  »7/.  nuin.  12. 

(D)  P.  U.  tom,  CXXVIU.  1..73.-  (0)  17/.  num.  12.  -(7)  Cfr.  -  (1:^)  V.  Acl.  SS..tom.  VI  Sept.,p.355.  -  (14)  Num.  ±  ' 

mfia.  num.  3o.  -  (8)  IUst.  Fva,ic..  lib.  111.  cap.  5.  Cfr.  (15)TDm.II  »  504 


.•it-pllUtWjUf 
fiiit  in 

iiimusierio 
Aijiiiuietisi. 


hHrralio 

corpuris 

S.  Sigimiiii- 

di 


consorvasse, 


DIES  SECUNDA  NOVEMRUIS. 


iw)i  n 

y.  Ambiot^iu 

facla  est, 

sed  o 
Veneraiitlo, 
qui  tertiuH 
ei  gucceHalt ; 


B 


'immquum 

*Juoa(ltenij)ii!i 

hujun 

elevatloiiis 

asaiynaii- 

(tuiii. 


conscrvasse,  luissos  suos  direxil,  ul  arl  },'Ioriosis- 
simum  principom  TliGmU-bcrtum.regcm  Franco- 
rum,  suaia  pclitioncui  parilcr  et  suggcstionem 
dcporlarcl,  ut  sancta  corpora  ad  limina  sancto- 
rum  aggrcfrnnda  pcrmiltere  debcrct.  Qua  peti- 
tione  piissimus  prinecps  clementer  indubit. 
[Cap.  XI.]  Tunc  cum  mafrna  anuniratione  sancta 
corpora  de  putco  cxtracta  cum  psallcntium  clio- 
ris  Agauni  monastcrio  in  ecclcsia,  quiv  in  honorc 
beatissimi  Johannis  npostoli  ot  cvan}<clista3  con- 
strucla  cst,  dignissimae  scpulturit  tradidcrunt. 

SS.Ej-  cotfirihi/.s  rorn  tjiii  niff/afam  Itarfenufn^.seu 
(ut  existiniat  vl.Jahu)  miiin.^  siiireram  Passiourm 
SiyismumU  (1)  exhibent,  sobts  Parisiuus  5343 
nojncii  Ambrosii  hur  infnisU,  Ha  scrifieus :  Trans- 
acto  Iricnnio  quidam  sanctus  ac  vcnerahilis 
monasterii  sanctorum  Agauncnsium  abbas,  no- 
mine  Aml)rosius.  pcr  angcUun.  efc.  (2).  Qaam 
lectionem  Jam  .<iati.^  irfatabai  eousciisus  omnium 
aliorum  codiciiiu  nomeu  Aini)rosii  reticentium, 
nuurautcm  omuiuo  Chrouofoffira  seriesprimorum 
abbatum,  (juw  Anibrosinm  (ii/adrit-iniio  aut  saftem 
triennio  ante  Sii/isinuudnm  obiissedrmoustrat.  Sed 
ex  eodem  docnmcuto  rfiaiu  refclU  videfur  opinio 
cf.Jahu  nomen  Venerandi  cifato  loco  nou  proprium 
alicujas  ahfiatis  Af/auucnsis  cen.sentis,  ,^rd  roinmu- 
nem  esse  vorem  ef  aj^peffafiram,  houoris  causa,  ut 
fieri  eonsuevif,  nomini  iiem  communi  ahbatis  Atjau- 
neusis  adjertam,  qaum  prwsertim,  uhi  e.vordio 
iffius  capifis  iu  codice  Berneusi  feyitur  post  voccs 
sanctus  ac  venerabilis,  eo  loci  omissa  sit  in  codice 
Floreufino  (iii  quo  etiam  dee.tf  iu  medio  rapitc  post 
voces  Quos  vir  Uei  supradictus)  et  in  orto  codiribas 
uude  Passio  iuterpofafa  edita  est  a/md  BoUandia- 
nos  (3)  :  nndc  ctmrfudendum  arfutratur  eam  ibi 
redundare  ef  a  fifuririo  qui  codicem  Tirrnensem 
descripsit  pcrperam  i nterpofatam  esKc.Ilane  ntifpie 
doctissimi  viri  opinionem  haud  improbabifem  exi- 
stimarem,  si  e.v  Chrouofogica  nostra  serie  non 
osteuderefur  rc  rera  tricuuio post  ufcein  Sifjismuudi 
seu  anno  527  et  etiam  Theodeberto  rege  Frauco- 
rum  (ab  anno  scilicet  534)  Agaunensi  monasterio 
praifuisse  afifxtfciit  nominc  Venerandum  (4).  Nunc 
itfitur,  ui  falforj  Jam  ueiuini  dubinm  erif,  fpiin 
iaudato  Pussionis  S.  Sigisimindi  foco  hic  abbas 
significetur. 

39.  Sed  niajor  difficultas  oceurrit  (qum  qtiidem 
iniuus  ad  rem  nostram  pertinet,  ofnter  tameu  cam 
hic  indicari  ufm  pigebif)  iu  coucifiando  tricnnio 
postmortciuSii/isiniiudicumtemporibiisTheodefierti 
regis  Fniucornm,  ad  qucm  recurrisse  dicitar  Vvue- 
randus  itt  ficcntiam  impetraret  Sigisinnndi  et  fifio- 
rum  ejus  corpora  fevandi,  qmim  Sigismundum 
anno  524  (secundum  alios  anno  523)  interfectum 


55t 


AUCTORI 

n.  0. 9. 


esse  constet  (5),  rheodebertu..  vero,  quod  omnes 
fatentur,  non  anfe  aunum  531,  mortuo  Theodorico 
pafre  ejiis,  in  regem  Francorum  fcvalus  sit.  Xodum 
solrrre  uframqae  ttntant  Ilra.^rheuiiis  ((1)  suppo- 

ucndo  Thcodcbcrtum,  iilium  Theodcriei  regis 
Austrasiorum  et  nepotem  ex  lualre  S.  Sigi- 
smundi.  forsan  in  Aurcliancnsi  ditionc  post  nior- 
lcm  f:hli)domcris  pnefuissc.  .1^  lero,  ut  recte  itit 
Jahu  (7),  prxfuisset  certe  pro  Theoderico  patre 
sno;  inauditum  autciu  e,st  fiUum  rcgis.  ipsum  non- 
dum  regafi  dignitafe  ornatam,  apiid  scriptores 
ifforuin  temporum  de.^ignari  nomine  principis,  vel 
etiam  rcgis,  iion  nttflo  (nam  uudo  hoc  uomine  afi- 
quaudo  indicuri  filium  regis,  habimus  e.remi)lo 
Sigismuiidi  a/uid  X'arium  Aicnfiunm  (8),  iiiu  ad 
annum  515  Agauneuse  mona^^^terinm  a  rcge  Sigi- 
smundo  conslructnm  ait,  quum  iamen  i.s  anno 
sprptrnfi  tanfum  pnfri  suo  Onitdrlntudo  successerit), 
sed  adjecto  vf>cahu(o  Frniicorum.  Piwterca  regnum 
Aurelianense  non  Theodericus,  sed  Chifdehertus  ei 
Cfotarius  admiuistrandam  susceperunt  pro  filii.s 
Chloihmiri,fpios  rl  moj'  nernruut,  itt  i/^i  ca  rcqioue 
potirentitr. 

1-0.  Omnino  itaqiir  eincndari  necrsse  e.fl  caput  x  uliqHia  erroi 
Passif)uis  S.  Sigismundi  .vre  quoad  uomen  rrqis  tatttin 
Francorum  sive  qnoad tricnnale  temporis  spatium 
interca:deniSigismundieJmqttecorporisrfcvationein 
intermedium.  Nec  utra  ratioue  emrndandain  sit 
coliigi  potesf  e.T  menfioue  Venerandi  afifmtis,  qui, 
xtt  monuiuias,  et  trieunio  post  Sigisinundi  necem  et 
Theodeberto  rege  coenobio  Agattnensi  prxfuit. 
Neque  efiam  fjuidqitam  .'fiifisidii  affert  ad  qiiaii^tio- 
nem  uosfraiu  sofvrudaiu  noinm  Auseinuiidi  uobdis 
Burguudionis,  quo  ahbas  Agaunensis  itsus  ctt 
fegato  ad  regem.  Ocrurrit  qaidem  hoc  uomen  in 
aliis  dociimeutis  ejnsdem  xtatis,  .ted  ita  ut  idem  vir 
non  aute  Venerandum  et  T/ieodefjcrtum  ofjiisse, 
immo  et  diu  ipsis  superfuisse  demonsfrefur.  Ilaben- 
tur  scilicet  fitters!  fundfifionis  parthenonis  S.  An- 
drrx  sufjfrrioris  (*.))  apud  Vitunain  in  reguo  liitr- 
gundico,  ab  Ausemuudo  et  Ansfeidiana  ejus  nxore 
anno  543  filix  sum  liemiiix  cognomento  Eugenix, 
insrriptx  (10)  :  qua- efiam  Fagenia  Ansciuondi 
ducis  filia  dicitur  in  Vita  S.  Desiderii  Vienuen- 
sis  (1 1)  et  in  Adonis  Viennensis  chronico  adannum 
575  (12).  Nntliim  Igitnr  argnmeufum  pr.rsto  esse 
videtur  ut  unani  /totiu<  tpiam  aftcram  correctioncm 
admitfamits,  nisi  quis  forte  existimaverit  in  eo 
tjenere  scri/jfitmis  facifias  errari  consuevisse  circa 
ea  qua:  ad  rhrouolfjgitim  regniu  pertimnt  fpiam  in 
iis  qii.T  spcetant  atl  ipsias  sancti  hisforiam  vel  cuf- 
tum,  adeoqite  polius  serrandam  Iricnnium,  defen- 
diim  vero  esse  nomen  Theodcbcrti  regis. 


Passiom 
S.  Sigismun' 

tii. 


(1)  EvL  Acl.  SS.,  toni.  1  Mnii,  i».8(i.  -  (-2)  Ap.  Arndt.  Kieiiie 
DenfcmSler,  p.  9.  —  (3)  Act.  SS.,  tom.  I  Maii.  p. 87.  —  (4)  Cfr. 
infra.aJiiot.  ad  Clironologicam  sericiii  primoruni  duodecini 
iibhatum  Agaunensium.  —  (5)  Cfr.  Jalin,  lom.  II.  p.  309  sqq. 
—  (l))/(f(.  NS-.,lom.  IMaii,  p.SS.adnol.  y.  -  (7)Tom.cit., 


p.  3iS.  not.  —  (8)  Cfr.  supra,  num.  14-  —  (9)  Sainl-Andr61c- 
Bas.  —  (Kl)  Mabillon,  Aunal.  Henedict.,  tii>.  I.  n,  77.  - 
(11)  Act.  SS.,  tom.  V  Maii,  p.U5t!.  -  {H)  V  \...  tom.  CXXlll. 
p.lll. 


VIT.£ 


552 


\]TM    PRIMORUM  ABBATUM  AGAUNENSIUM. 


Ad  hanr.  edUionem  adornandam  adhibHi  mnt  :  1.  Codex  bibliothecx  civifufis  Trevirensis  678, 
olim  ninnnstcrii  S.  Matfhis.  —  2.  Apographum  codicis  S.  Maximini  Trerirensis  seirafum  in 
codire  Bni.rrlli'}ini  KW.  —  3.  Apngraphum  codicis  Vesimtionensis  servatum  in  rodice  Brurel- 
lensi  8287.  —  Adjectx  sunt :  4.  Lectiones  variantes  seu  pofius  emendafiones  quas  primx  scriptioni 
vodicis  2  suhjecit  Hosweijdus  rel  alius  quidam;  —  ef  5.  Quas  prlmai  srripfioni  codiris  3  ridefur 
sufijerisse   Chifflefius.   Cfr.   Comm.  Prsnr.  num.  3. 


Ne confusa 

ftat  tvmiitio, 

•'rrihit  aiirto)' 

gmtn 

prinioriiiii 

abbatnm 

Agauneii- 


iNcn-lT    1'itOLOIUl-S    IN    VITAM     SANCTOItUM    ABaATlIM 
AGAUNENSIS   MONASTERU    '. 

Iftaloruin  virorum  sanclee  couvcrsationis  inii- 
landarn  nienioriam  quainvis  opinio,  nimlis  vivifi- 
cala.suci;c(leiilihus,populis.stMnporinsinu('t,tamen, 
iH>  por  longas  loinporuin  linoas  conlusis  fabulis 
certuui  traniili'in  videatur  omittero,  neccssarium 
est  veritatcm  litlcris  adsigiiari,  ul  li,  qui  calore 
fidci  et  sanctitalis  amorc  acccnsi.poclora  sua  scr- 
niocinaliono  cupimit  saMari,  non  inancm  aerem 
de  nt^bnlosa- ealigine,  sed  vcrum  imbrem  hau- 
riant  siticntes.  Quam  ob  rom  vitam  sanctorum 
abbatuin  Ilyinncinodi,  Ambrosii  ct  Achivi,  qui 
su.scipiondiB  ^  congrcgati(mi  Agaunonsis  mona- 
storii  eximie  ■'  jii-;L'luerunt,  vel  (piaUter  ipsum 
inonastcriuni  iucrit  institutuin,  piEe  caritatis 
recordationo  ^  suadenle,  unigeniti  Vorbi  Domini 
ac  Dei  noslri  Jesu  fllirisli  opiliilanle  suffragio 
slyli  raniulaiilis  ofhcio  liulc  pagintK  credidi  inse- 
rendain.  Neque  cnini  vereor  fructaosani  fidcm 
coruin,  ciuani  in  tiinore  Dcl  niiro  scmper  oxercue- 
runl  aircctu,  sermoiu;  incnlto  "  dcscribere,  quia 
quicquid  de  eorum  laudil)us  dictio  obscura  cela- 
veril,  id  rulKciilibus  acluum  merilis  relatio  illu- 
strala  clarifical.  KxoLuaT  i-itoLouus  ^. 


INCIPIT   VITA    SANt^TOUUM    ABBATUM    AGAUNENSIS 
MONASTEUIl  ^ 

lli/ninrmn-  1.  Sauclus  igitur  Hymnomodus,  natione  qui- 
'''"••         deni   barbarus,  scd   inorum   benignitatc  mode- 

""'""nZT^    ^*"^'   '^^   inniiunis  ab  onmi    feritate    bcneficio 

suacipit.ir     tiiviuitatis    elTectus  cst,  ut   sub  habitu  seculari 

,■„  jugum   Ghristi  l)landa  clenionlia>  libertale  por- 

motitisinium  tarot.  llic  dnm  in  aula  rogali  scdulus  famulator 

C.rimarrme  i-egij^,  potcstati  adsistcrct  ac  tola  montis  intepri- 
tate  conmiissum  sibi  ministerium  '-  adimplcrct, 
niililiam  Chiisii  intra  liosiiitium  piuturis  fideliter 
exeifcbal.  HeddobatjuxtaSalvatoris  pnm-ptum, 
quae  Dei  orant  Deo,regi  quoque  inoffcnse  dcbitum 
scrvitii  ^  exhibebat.  Nam  cuni  fervontc  spiritu 
perfectie  religionis  intrinsecus  maturasset  consi- 
lium,  mundanis  sprotis  inlecebris  el  pompa 
tumentiuin  polestatuin  di.specta,  feslivius  mona- 


fl  ftt  ablms. 


sterluinGrenencensertcxpetiit.Quemcumvidisset 
vir  venerabilis  abba  *  Caelestius,  quiipsi  nionaste- 
rio  oo  tompore  praeerat,  cuin  omnicongrefiationo 
adtonitus,  in  monasterii  cacnobio,  propter  offi- 
cium  eia  rcgotradituni,interinieumsusciperenon 
audcbat.  At  ^  ubi  obstinationoin  abbatis  sanctus 
Hyiiinemoclus  supplicando  supei-are  non  valuit, 
ad  quamdam  speluncain  paulispor  secossit;  illic 
delonsiscapillis  capitis*^sui,  omni  in  Dcum  cogi-  ^ 
tatione  jactata,  ad  monastorium  quod  cxpetierat 
rediit;  sicque  susceptu?  et  sanctce  congrcgationi ' 
adjunctus,  gradibus  religionis  cum  onmi  caritate 
et  humilitatis  virtute  ^  proficiobat  :  quantumque 
regis  minaces  insidioj  procedebant,  tantum  ille  in 
Gliristi  servitio  acrius  excollebat,  adeo  ut  non 
post  niultum  teinporis  sancto  Cielestio  abbate  de 
hoc  scculo  ad  Christuni  migrante,  ipse  Deo 
favente  ex  totius  congregationis  consensu,  fra- 
trum  supplicatione  ^  vix  coactus,  abba  loco  ejus 
succederot.  Quod  officium  ita  Doo  ot  bominibus 
carus  longo  tonipore  cum  onini  strenuitate  implo- 
vit,  ut  et  numero  monachos  '"  ct  profectibus 
augmentaret. 

±  Qufe  vero  per  eum  gratia  sancti  Spiritus  ege- 
rit,  praecipue  intimare  curavi.  Gum  quidam  ado- 
lescens  dc  primoribus  jam  mortis  vicinitate  con- 
cluderetur,  rogatus  a  parentibus  ejus  ut  eumdem 
visitaret  ',  cum  sanctus  Hymnemodus  diutissime 
rccusavit,  tandem  flotibus  eoruin  compulsus,  ad 
legrum  ire  non  distulit.  At  -  ubi  vcnit,  orationo 
faela  ot  olco  sancto  accepto  dedit  adolcscenti,  sta- 
timque  ^  ct  adolescons  sanitatom  et  parentes  ejus 
prolacrymis gaudia receperunt.Quid vero subprte-  F 
sentiasanctiAchiviLugduni  fecerif,  silerenoncon- 
venit.Mater*familias,Syagrianomine^6,ntdonium 
illius  benediceret  postulavit.  Quae  habobat  puel- 
lam  niutam.  Hanc  oblulit  sancto  viro,  ut  curare- 
tur  ab  00.  Quo  tantie  rci  priesumptionein  diutis- 
sime  reeusanle,  tandem  flebili  supplicatione 
oblinuit.  Tum  «  secundum  fidem  pelcnlis.  Dei 
nomine  invocato,accepit  oleum  sanctumet  digilis 
suis  misit  inos  pueIlBe,statimque'  locuta  est.Hsec^ 
operatus  est  per  servum  suum  Dominus  Jesus 
Christus,  qui  cum  Patre  et  saiicto  Spiritu  facit 
mirabilia  niagna  solus,  quique  est  mirabilis  in 
sanctis  suis.  Sed  nunc  pcdcm  calami  ad  insti- 
tulionom  prsedicti  Agaunensis  inonasterii  ver- 
tam. 


Duosugim 

sanat. 


Prolog  -  >  (Incipil-moiuisl.)  Vila  sanclorum  abbatum 
(wm.  2.  abI)atorum  4)  Aguunensiuni  2,  3.  —  »  nebulsa  ±  — 
■  successive  4.  —  *  eximiiv  2,  ;t,  et  fortc  rtiam  I.  in  quo 
duphx  Uttrra  ic  ubique  iwtalur  siinplice  e.  —  "^  lecorda- 
lioni  2,  f(  ,sic  passim  in  2  rt  :i  litiera  i  substitula  rsl  litlera 

e,  frrifurntius  iliam  rrVc  rrrsa  e  pro  i.  —  ^  iucultu  2,  3  

MKxpl.  prol.)om.  2.3. 

Num.  1.  -  i  (Incipil-niouast.J  om.  2,  3.  —  *  m)slerium 


%  3.-3  scrvilutis  2.  —  *  abbas  2,  *■/  sic  deinceps.  —  •*  ac 
2,  3.  —  «  caplus  2.  —  i  congregatione  2  lcfr.  Froloij.  »ot.  5). 

—  "  Ipro  virtute)  justiliffi  2.  —  »  supplicationibus  9,  3.  — 
'"  monaclius2,  3. 

Num.  2   —  >  viseret  3.  —  -  ac  2.  3.  —  "  que  om.  %  3.  — 
*Matnsl,2.  —*  om.  2,  3. —  "  Duni  2,5.  —  '  ijue  owi.  2,  3. 

—  *om.2.3. 

3.  Cuin 


553 


Hfstaaranle 

rege 
Sigismundo 
monasierhtm 
AgatiiieiiSf, 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 
3.Cum  Sigismundus,  Gundobadi  regis  filius,     lione   su^conit   ohliti.n    h.n    r  r 
jam  honore  patnciatus  accinctus  .,  ark.nce  pr^:     PluLtT  ^^^J^^^^^^^^^l.^ 


L'X  itss. 


MaximusGenavensisurbis  antistcs.  onini  sancti- 
tate  et  puritate  conspicuus 
strennitate  e^regiu 


„„     -                 .           .  flissiinulabanl/'.  Idem  sanctusVicforiusGratiano- 

onsp.cuus  cnnot=.quo  .ndustri^  poUtana.  civitatis  episcopns,  iuKratc  ferons  quod 

ius  apud  qnem  pn.du-af io  divini  corpore  ei  absenta/etur  l  blan  iis  cum  sernS 

:z^i^::::^r^fi^:^^^^  'r'-  ^-  ^^^^-^.^  ^"-  ^^am  postca  0^0^...;! 


nem  Sigismundi  prsecordia  incitavif,  ut  de  ioco 
illo,  quem  prctiosa  inorfe  Tlicba.M  marfyres  et 
eftusionc  satiguinis  inclyti  ■»  felieil)us  inaculis 
rosea  varietate  ornaverant,  promiscui  vulgi  com- 
mixta  babifatio  tolleretur,  et  illi  cui  ^  splon- 
dor  vilse  per  pnssionis  afrocifateni  fuerat  adquisi- 
tus,  nitor  habitantium  remearet,  exclusisque 
actionibus  tenebrarum  d  dies  perpefuus  liabere- 
tur.  Ita  tbrc  ut  hisdcm  patrocinanfibus  et  regno  et 
regni  integritatetutissime  potiretur,  eo  pacto,  si 
cogitatio  ejus  a  pietato  et  jusfifia?  itinoro  nilnime 
deviaret,  quia  hos  sancti  tuonlur  quos  sciunt  a 
bono  ordine  nullatenus  declinarc.  Quod  tamen 
cum  omni  abundantia  et  prosperifato  hiibcre  pro- 
meruit,  et  adhuc  tempore  longiore  habuoi-at,  si 
non  exundantibus  populorum  dolicfis,  antiqui 
hostis  invidia  valuissot.  Igitur  habito  consilio, 
quod  universitati  «  Dei  instincfu  complacuit, 
visum  est  uf  oninos  inulieros  de  loco  codom  tolle- 
rentur,  et  remotis  familiis  secularibus,  Dei  inibi, 
hoc  est  monachorum,  familia  locarctur,  qui  die 
nocfuqne  ccElestia  imitantcs  canlionibus  divinis 
insistorent. 
lUjmnemo-  4.  Pertractus  '  ergo,  qui  potissimum  de  abbati- 
dus  Bociiim    bus  nionarciiiam  ipsius  acfionis  adsnnierot,  vir 


B 


postuhl 

S.  Anil)ro- 

sium, 

€t  ciim 

Achiio 


c 


eumqtte 
^roboetaUis, 


electiono  dignissimus  Hymnomodus.  Cui  operte  ^, 
quamquam  suum  monasterium  propterpericulum 
congrogationis  sibi  commissfe  nollet  rolintpicro, 
nullafeims  obviavit,  ea  conditione  opus  tam  pr:e- 
cipuum  se  pollicens  suscepturum,  si  sibi  vir 
sancfifate  consimilis,  do  Insula  Barbara  abba 
Ambrosius  jungerefur.  Itaque  arropturus  iter 
sanctissimuin,  cellam  monastcrii  Grenencensis 
vel  congregationem  sancto  Achivo.  qni  de  servifio 
vel  de  obtutibus  ojus  noquaquam  disccsscraf,  oo 
quod  locus  oidom  doberetur,  obtulit  gubornan- 
dam;  cujus  actionem  infra,  sicuf  Dei  Vorbum  ser- 
monem  dcderif,  exphcabo.  (Jui  sitiens  opus,  quod 
nunc  Agauno  rogitur,  hoc  abbati  suo  respondit, 
nisi  transilus  separaret '*,  numquam  so  de  ojus 
obscquio  discessurum.  Quod  sanctus  Hymncmo- 
dus  gratissiinum  habuit. 

5.  Qui  valefiicla  congregalione  ',  seque  ejus 
oralionibus  commendanles,  cum  aliquantis  fratri- 
bus  ex  codem  monasferio  viam  agonfcs,  sanctum 
Probum  prosbyferum  e,  queni  valde  jam  aidea 
diligobanf,  quemquc  niorum  probitas  etsancti- 
tatis  ^  comprobuta  eis  ^  monto  tequavcrat,rogave- 
runt,  nl  cum  cis  ad  fantum  opus  Doo  adjuvante 
veniret,ut  sicut  aninio,  ita  *el  prajsentia  corporali 
cunjuncfi  paritor.  Deo  indesinentcr  grafias  ot 
laudes  referrent.  Ille  vero  cum  summa  grafula- 


E 

Pn-petua 
pmlmodia 

Agautti 
instituilin: 


cforum  basilica'  inullis  precibus  coram  fratribus 
prccabatur,  ut  deberet  fralres  vel  ecclesiam,  qum 
emn  educaverat,  visitare.  Sed  ille  inconcussa 
stabilitafe  cordis  de  firmo  i)roposito  non  discessit. 

6.  Interea  duni  soepedictusabba  Hynmemodus  patratoinvia 
cum  comitibus  suis,  quorum  supi-a  foxui  '  nien-  »>'>'cciilo,  eo 
tionom.  id  ost  Achivo  ot  Probo  i^rosbytoris,  ad  P''''f'"'''"'<''">-' 
sanctorum  basilicam  adventuret,  quodam  loco 

summa  c(.eli  sorcnitate  sub  divo  manoront,  et 
subito  densissima  pluvia  funderetur,  ac  diver- 
sorii  iocus  non  invonirotur  ^  sub  tegmine,  tum 
ille  supramomorafos  "  comites  compollavit,  ut 
cum  eodcm  Dominum  precarentur.  Cumque  oras- 
sent,  illico  remofis  imbribus  claritas  cirli  cum 
clemcntia  aurarnm  roducta  est. 

7.  Intor  iia-!c  missum  est  Lugduno  ad  bealum 
abbafem  Aml)rosium,  uH  rogis  dovotio  ot  sancti 
Hymnoniodi    [iromissio    iinplorefur.    Quod    ubi 
cognovit  civitas  Lugdunensium,    valde  lurbata 
esf,  eo  qiiod  tantus  et  falis  servus  do  loco  illo 
discedoret.  Snnctus  vero  Vivontiolus,  urbis  ejus 
episcopus,voI  frafrcs  quosipso  abba  regerevide- 
batur.  niffirore  gravi  perculsi  sunt.  Scd  ille  vir 
Deo  plenus,  ubi  andivit  pnccipuos  viros  Hymne- 
modnm  of  Aehivum  cum  sancto  Probo  jam  ad 
sancforum  basilicam  pncccssisse,  oninibus  mora- 
rum  retibus  amputatis,  velociter  cum  aliis  abba- 
fihus,  sanctis  viris  Arcadio  cl  Drabistione^magno 
comitahi  '  ad   sanctoruni    basilicam  vcnit.  Sic 
junctus  sanctis  martyi-ibu.s  mira  caritatis  gaudia 
cunclis  in  congn-gationc  cadom  frafribus  cmimla- 
vit.  Psallendi  inlerim  vel  subsistendi  rogula  insti- 
tuta.  sancto  Hymnemodo  a  coetu  episcoporum, 
qui  illic  ad  constituondum  monasferium  vonorant, 
fraditur;  nec  niultum  post  ad  Chrislum  i\o  hac 
lucc   migravit.    De  cujus  senfenliis  vel  aliquid 
relatio  prtcsens  digne  suscipiet.  Nam  hos,  qui 
aliqua    scinfilla    roligionis    accendcbanfur,    seu 
quos  secum  Iiabebat,  sivo  quos  ubi  forsitan  repo-   ^ 
risset,   pafcrna  piofato   fovobat  ot  monobat  uti 
cuni   summa    cautcla    ambulantes    proficcrent , 
dicens  :  Videinus  nliqiios  imm/infite  prorp-edieuteit, 
qid  etiam  hene  atrrenles  inijmlire  nifiintur :  illos 
opojiere  *  niaffis  caveri  et  corripi  gnam  nectari. 

8.  Igitur  post  fransifum  sanrli  Hynmemodi  .S.Ambrosu 
disponsatione  divina  ot  congregationis  oioctione 
sanctus  Ambrosins  abba  loco  ejus  imponitur.Hic 
itaque  in  juvenili '  jefale  dum  clericatus  officio 
fungerotur,  qualiter  soniori  sensu  occulle  mona- 
chi  actus  impleverit,  universitati  ^  non  habetur 
incogniluiii.  Donique  desiderio  vitte  inonasteria- 
lis  productus,  contemplata  vanitate  seculi  et  de- 


poat 
Ilijinnemo- 
iliim 
sancte 
mona.iteriuni 
retjH. 


Num.  3.  —  '  et  add.  1.  '>.  —  ^  et  add.  .3,  -t.  —  ^  catliolicje 
1.  2.  —  *  indili  2.-6  {pro  illi  cui)  illic  ubi  3.  —  "  umversi- 
late  1.  9. 

NQm  4  —  '  ita  j.  uhi  Jisec  vox  per  eonjtcturam  uiique 
prohabilem  suhstiiiita  fst  pro  roce  pertraclatis,  qux  lanien 
le^ilur in  gini/iflis  fribHn codicihus ;  perXTaciandis  \,uhi etpox 
illa  adjuncta  tst  sentetitis  superiori.  ita  ut  legatur...  ilisisle- 
reot  pertracl.indis.  Ergo.,.  :  et  hanc  Ifctionem  secutua  tst 
ct.  Arndt  in  cditione  sua.  —  -  operi  .1,  4.  —  '  separassel  3, 

Nam.  5.  —  >  coDgregationi  3  :  unde  corr.  el prsctdintnn 

Novembris  Tomus  I. 


voeem  emendavit,  ut  legeret  vnlefaclo  congregationi.  —  •  ita 
tres  codices ;  sancliUis  o.  —  'ejus  I ;  (comprobala  eis)com- 
probilali.s2;  comiirobutio  4.  —  •  (animo  ita)  anintonila  2. 
—  *>  pntsentes  3.  —  "  Ussolus  3.  —  '  derellerclur  1 ;  divol* 
leretur  5.  —  *  absenliarelur  2. 

Nnm  6.  —  '  intexui  2,  3.  —  «  veoiretur  2, 3.  —  =  stipra- 
memoratufi  3. 

Nom.  7.  —  '  comitato  3.3.  —  »  oportct  4. 

Nam.   8.  —   '  juvcnali  2,  3.  —  '  universitalc  1.  — 

70        specta 


554 


VITyE  PRIMORUM  ABBATUM  AGAUNENSIUM. 


B 


tx  Mss.       specla  ^  a(i  nionasteriiim  propinquis  nolcntibus 
propcravil ;  tantum  animi  sui  obcdipntiam  divinis 
prfECcplis  coaptans  ut  lam  abba  quam  universa 
congrc^'atio   .stupore    miraculi  tcncrentur.  Nam 
ita  caritato  ct  ju^m  scrvitio  oblinucrat  ut  omncs 
abbatc  pcn(r  suporstitc  ipsuni  patrcm  olcgerint. 
Doniquc  ablKite  dcfuncto,  ipse  abba  loco  cjus  in 
InsuiaOiMbara,  cx  voluiitatc  Dci  et  pr:i;dcstina- 
tionc  *,  conf,'icgationis  electionc  succcssit.Et  quia 
incrat  ci  gi-atia  j»ropbctifc,  erat  ctiam  ct  largu  cum 
omni  providcntia  tribucndi  humanitas,  cl  arla 
abstincndi  constantia  itrofusaquc  fratcrnic  cari- 
tidis  dilectio,  ac  pia  disciplinic  '•  distinctio,  omnia 
bona  temporibus  ejus  et  monastcrio  Agauncnsi 
ef  regno  ct  rcgioni  largilio  divina  ciinrcssil.  Qna- 
litcr  vcro  cum  sancto  Achivo  vci  Probo  unani- 
mcm  dilectionem  habuerit,  omnibus  dcbct  csse  " 
excmplnm.  Ipsc  vero  inter  alia  ila  fratrcs  jugitcr 
comnidnclial ,  ut  omncni  ambitioncm  quisquis 
monachus  vellet  csse  aufugeret,  et  inter  virtutes 
cetcras  humilitatem,  caritatcm  et  obcilicntiam 
soqucrctur,  adjicicns  :  DahemKs  minir  of/ic/is  et 
tam  '^  aiiiiiw  (jiunn  rorpore  rigilanteH,  excliisa  Invi- 
dia,  in  mvdio  iitiUtfites  *  erponere,  adjnmentus  " 
alteri  ferre  sfndio,  offiriis  et  ojirribns  rcl  (jnoli/irt 
modo,  vt  inter  fratres  socielafiH  semper  gratta  ^" 
aufjeatnr,  nec  (jnisqnam  ab  offirio  sanrfo  ferrore 
periculi  mhtrahatnr.  Sed  omnia  i>alicntcr  suffcrri 
vcl  advcrsa  vcl  jirospcra,  intcrca  carilalis  bonum 
tcucri  oumimodis  piuHlicabat.  Quid  mulla  V  Assi- 
dua  sapicntis  viri  instructio  timorcm  Dei  pcrfe- 
cfum  in  conlibus  monachorum  conslriixit. 
PoHttum         9.  Ipso  itaquc  traiiscunlc  ad  Christum,  saiicto 
AviZul      ^*^'"^**  TG^f^m  monasterii  merito  clectus  ost 
Scripiura.     '^*""^    ;  '^"J"^  V]\nm  sanclissimam  commemorare 
rumsiutlio    lacrymis   pcnc    piis  impedior ,  sod  intcr  caros 
iir,h-tii!^  ri     gcmitus,  (juanlum  valco,  explicare  curabo.  Hic 

''wUei!'s-  '"  '."'^'^''■"■^■"*'''^  *""'»  P'''''c  Heraclio  in  Oratinno- 
/'"  «i«,-  polifann  li-rritorio  iiiilitiam  agitavit.Post  paucum 
tcmporis  horruif  nmndi  hujus  inleccbram,  et  mo- 
mistcrium  Grcnencensc  cxpctiit.  Parontes  autem 
dissimulahantcmu.eo  quod  non  posset^disfricfio- 
ncni  moiiasterii  siistincre;  sed  iile  dissimulutio- 
ncm  corum  cordis  auribus  non  recepit.  Gui  dixc- 
runl  :  *S/  istud  desideras,  aptahis  rorpus  ad  pa'- 
nam.  Quod  posfca  vir  dcvotus  cum  palientia 
magiia  susliimit.  Et  quoniam  tofa  menlis  inf(^- 
^  grifatcifa  animum  suum  Dco  dicaverat,  ut  arca- 
num  suum  habitaculum  sancto  Spirilui  pra^para- 
rut.  pcr  iincccllcnlcm  ol)cdicnfiain  disciplin;e 
divcrsarumgi-atiarumspiritaliumornamontaade- 
ptus  csf.  Connxcrat  cnim  timor  Domini  mcnlcm 
ejus  ct  earncm  :  intcr  (lua-  bona  tantam  momoriic 
capacitalcm  habon^  promeruit,  ut  qujecumquc 
lcgisset,  ilhco  conuucndarct;  unde  facfum  csf  ut 
peno  onmcs  lihros  ecclcsiaslicos  cordc  rocepcrit, 
quarnm  scripturarum  cx  afloctu  divino  interprc-^ 
fator  insignis  cfTecfus  csl ;  diligcns  Doum,  diligcns 
omnes.  diloctus  ab  onmibus.  humanitatc  cunctis 
Iargis.simus,  sibimet  abstinentia  parcus.  Logabat 
erga  Dcum  omnium  caritatem,  dum  prxMlicando 
viUa  refncnabat,  compaUebatur  fristanfibus,  con- 


gratulabatur  pic  in  Christo  la?tantibus,  nihil  ira- 
cundum  in  aclibus,  nihil  forvum  in  facic  videba- 
lur.  Alienus  a  culpis,  pro  culpis  tamen  pallens 
crubescebat  alienis;  pro  qua  puritate  quidquid 
pro  quibu.scumque  necessitatcm  patientibus  a 
Domino  poposcisset,  tamquam  vere  Dei  famu- 
lus  accipere  merebatur  ;  ef  cum  fuissct  mcnfe 
robustus,  vultu  quoque  rubicundus  jugiter  per- 
manebat ;  cujus  intcgritatem  et  mentis  et  «  cor- 
poris  permanens  eo  dcfuncto  in  facic  ejus  mbor 
roscus  adsignavit.cum  nulla  cxsanguis  morsvultui 
ejus  pallidam  intuierit  fa;ditateni. 

10.  Deniipic  mansuctudini   ejus  Tranquillum 
successorem  cum  Probi  .solatio  clectio  divina  pro- 
vidit  qui  mundi  laqueos  vicit  lubenfc  paliestra, 
qui  pectore  sincero  semper  mcruif  cernere  Ghri- 
stum  ut  monachus.  Tranquillus  iste  mitis  san- 
ctusquo  sacerdos,  cui  claruif  benigna  fidcs  mori- 
bus  dc  nomine  vita,  cum  mcritis  animam  sidera 
clara  tencnt ',  dum  flagellis  '^  seculi  tumidos  evi- 
tat  honorc.s,vanasque  ^  despiciciis,Domini  pra;ce- 
pta  socutus.  jojuniis,  precibusque,  psalmis  pcr- 
mansit  honestus.  Insuper  *  leprosis  pius  addidit 
servire  minister  humilis,  iit  altam  possit  viam 
mcrcari  salutis,    cum    mcritis    redditur    a;terni 
rcgis  merces  proraissa  laborum,  prcemia  quJB  ^ 
patent  jusfis  retribuente  Domino  ^  quod  judex 
ccoli  rector  librato'  pondereponsat.Ibi  jamproba- 
tus  gaudet  suscepta  munera  Ghristi,  honoribus 
ditatus  summis  possidet  coslesfia  dona,  et  cum 
vitalis  rcdeunt  animas  in  corpore  necti  «,  quan- 
doque  caro  recipit  »  surgens  post  funera  vitam, 
sic  itcruni  ut  nova  rursus  utantur  sanguinc  mem- 
bra,  tunc  rutilo  decore  tcrris  regressus  lumine 
fulgct  ^».  Octogjnta  scx  "  post    vitai  >2  annum 
corpore  rcquicscit  Agauno  'K  Obiit  pridie  Idus 
Deecmbris. 

11.  Relictor  scculi,  presbyter  sanctus,  Hymne- 
modus  abba,  sanclorum  exempla  secutus,  lauda- 
bih  '  vita  ad  laudem  omncs  invitans,  Dei  auxilio 
(\xomploquo  suo  vola  cancnlium  juvans,  sexa- 
ginta  -  post  vifa^  annum  corpore  requiescit 
Agauno,  mcrifoque  sanctis  in  co-Icsti  rcgno 
conjunctus  cst.  Obiit  tertio  Nonas  Januarias,  con- 
sule  Potro. 

12.  Ambrosius  geslis  cui  cceli  regna  patescunt, 

Huic  quoque  prnmcruit  membra  donare  solo. 
Protcgit  '  hunc  lellus  sanctorum  sanguine  pol- 

[lens, 

Quem  ca:>Ii  merilis  clarior  axishabet. 
Sic  Pater  onmipolens,  quos  munduni  tcmncrc  ^ 

Martyribus  voluit  consociare  suis.  [cernit, 

Et  licet  hoc  templum  fulgcnti  lucc  coruscei, 

Hic  quoque  sublimat  corporc  tcmpla  sua  ^ 
Quem  templum  servasse  fide^  vifamque  fufuram. 

Perpctuasse  bonis  gloria  celsa  docet. 
Nam  mcruit  primam  abbatis  nominc  palmam, 

Cum  sanctis  co-pit  frafrum  amica  fides 
Auctoris  nostri  laudem  sine  flne  canendain 

Psallere  succiduo  perpctuoquc  choro. 
Hnnc  si  martyrii  vidis.?ent  tempora  justum, 

Post  primum  Viclor  iste  secundus  orat. 


dein 
Tranquin,ig_ 


E 


Epitophiiim 
Ili/mnprnodi. 


Epitaphium 
S.  Ambrosii. 


»  .tispeota  2,  -A.-  *  pwdeslinala  3.  -  «^  disciplina  1.  - 
{tlebet    esse)  debili   se   1.  debitis  se  2.  exliibens  4   _ 

]  *"'r"  ;'3--*"tili[«tisO  _  Padjumentis  I.  adjumen- 

lum  \.  —  10  (semper  gratia)  sancta-  pergratium  2 
Num.  9  -.  i(el.  ^st  loc.)  loc.  cl.  est  3.  -  >ossit  1  - 

'om.  1,3.  I-  - 

Num  10.  -  .  tonet  1.  _  s  ,-,„  ,,.„  ^^rf,.„,  .  ^^^^^^.^  -  _ 

tta  Ircs  coilices  {mpphniia  forte  mox post  despicien.  vox 

pompas);  vanaque5.  -  *  et  insuper  2; 3. - »  pnvmiaque  3. 


-  «  Deum  3.  Deo  5.  -  ■>  liberato  2.  —  «  (^t  cum-necU)  ila 
trfscodices;  et  cum  vitali  redeunt  aniniie  cum  corpore 
necti  a  :  quam  lectionem  secutux  esl  cl.  Armlt  in  editione  sua. 

-  «  recepit  2.  -  -  lo  fyigjt  q^  3  _  „  ^^^^^^,,  ^^  3  _  13  ^-^^  , 

-  "Agaunum2,3. 

Num.  II.  _  I  laudabilis  2,  3.  —  ^  ,_x  2^  3 
Num.  12.  —  1  prolefet  2.  -  s  tenere  2,  5.  —  =•  suo  5.  - 
*  tidei  2, 3. 

13.  Amore 


Kpilophium 
Achivi 


13.  Amore  Christi  fervidus, 
C.istusque,  sanctis  '  moribus, 
Heris  ^  Achivus  prfeinii 
Jure  aeterni  canilur. 
VitEe  cxempkim  noljilcm  ^ 
Vir  Dco  *  plenus  proferens, 
Sanctum  ^  perfecti  muneris 
Abba  electus  ^  docuit  : 
Benigna  quies  nuno  verum 
BeatiB  luci  '  translulit. 
Ad  coelum  mittens  spiritum, 
Membra  liic  liquit  «  fratribus. 
Arlavit  ^  corpus  crucibus, 
Mente  levavit  pondere, 
Scmper  quom  blanda  gaudio 
Probo  ><*  conjunxit  carifas. 
Explicit  feliciter  ". 


ANNOTATA. 


DIES  SECUNDA  NOVEMBRIS. 


555 


B 


a  De  hoc  monasteno  ifa  Chifflet,  Illustrationum 

Jurensium  cap,  26  (1) :  Grinincensiuni  monacho- 

rum  meminit  Sidonius  (5);  sed  et  refcrt  scriptor 

VitEe  S.  Glari  Abbatis  (3)  fuisse  Vienme  tempore 

Cadoldi  Viennensis  episcopi,  hoe  cst  circa  annum 

Christi  G4fl,  plura  C  riniancnsium  (vd  potius. 

uthabentqujttdaniexemplaria.Griniacensium) 

ccEnobiaasancUs  pontificibus  urbis  fun- 

data;  in  quorum  maxinio  ossa  beatissimi 

Ferreoli  martyris  condita  venerabantur. 

Domorum  non  definil  numerum,  sed  eas  oranes 

(nempe  quaj  Viennx^  Allobrogum  intra  mcenia 

vei  in  poma-rio  erant)  quadringentos  tum  mona- 

chosaluisso  confHinat.  IIoc  ipsum  monaslerium, 

corpore  S.  Fen-eoli  et  S.  Juliani  capite  insignitum, 

quod  maximum  Viennsp  Grinincenses  Iiabebant, 

testatur  Sidonlus  lib.  VII.  Epist.  1  (4)  et  apertius 

GregoriusTuronensisIib.nMiracuIorum,cap.2{5), 
fuisse  a  Mamerto  Viennensi  cpiseopo  exitdifica- 
tum;  at  vero  trecentis  fere  post  anrn's,  tempore 
Wilicarii  epi.scopi,  funditus  eversum  a  Saraccnis 
asserit  Ado  in  Chronico  (6),et  nunc  ilHus  ne  ve.^iti- 
gium  quidem  superest.  Fuerc  igiliir  Grinincensia 
monasteria  in  urbe  vel  in  agro  Viemiensi,  a  loco     nu.  eju«  pairuu.  onnnucral.  qui  (iil  ait  Emiodius 

utopmor)sicappeilata;nametiamhodie  haud  Ticinonsis  in  Epiplianio)  GeiH-v;e  r.-ni  sedeni 
longe  a  Vie.ma  snnt  vici  aliquot  affinos  vocabulo,  iial)ebat,  sicut  frater  ejus  Gundelmldus  Lugduni 
qui  vulgo  Grigny,  Greny  el  Gramou,  quibus  Quadruvium  villam  putamus  oam  e-isc  quu-  nunc 
locisaut  cellas  ahquas  aut  saltem  villasGrinincen-  appollatur  Carrar,  vel  aliam  qua;  vulgo  Garro- 
sium  fuisse  conjectura  ost.  Omnium  porro  bujus  argumcnto  non  tantum  significationis  vocabuh' 
norime  et  nominis  primarium  crat  illud  saneto-  .scd  etiam  situs  :  nam  uterquo  hic  locn.-^,  rudoribu.s 
rum  Ferreoli  ac  Juliani  reliquiis  nobile,  cui  po.st  antiquis  spectabilis,  una  dumtaxat  leuca  vulgari 
abbatemCEelestium  Hymnemoduspriefuit.quippe  distat  a  Geneva.  t)e  temporc  inaugurati  in  regom 
quod  sinc  adjunclo  in  opere  supra  dcscripto  Sigi.simmdiotsinihil  rcporio  in  antiquis.probabile 
appellalur  luonasterium  Grenencense  :  ea  tamen  censeo  id  factum  haud  multo  post  ca;dcm 
plane  forma  qua  sa^po  Jurensis  monasterii  Godegisili,  quain  Marius  ad.scribit  Putricio  ol 
nomi""''"'*""'™^'"":"--' i:-i.._i ■- -■-      II — .--  1-.       ...  ^ 

pr;ee 

(7) 


^]^^»omati'onamLugdunensemeamdemfacih  D 

jnd,cah,s  cum  S^ayna  illa  quw  et  in  atiis  Actis 
samlonou  ejusdem  temporis  hiudata  legitur    Dc 
qm  snhret  Ennodiu.^  in    Vita  S.  Epiphanii  epi- 
scopi    Tinnensis,  nanum.^i  hunr  /„   Lugdnnonsi 
civitate  muitos  captiros  redemis.-^e  a  Gundel^ado 
re<jc  Buygundionum  :  Posttpiam  tamon,  ait  (8) 
pecmnarum  ille  cumulus  offu^us  est.  continuo  ad 
cxponsas  rodemptionis  suggessit  necessaria  illa, 
qna-  ibi  est  thesaurus  ecelosia?,  Syajiria,  cujus  prol 
lixamqmuntvitanarralionom,  sullicit  tamon  ut 
ex  openbus  agnoscatur,  quam  vorba  tran<=^cen- 
duut.  Kf  auctor  K//*  N.  Euffendi  ('.») :  Matorfami- 
has  quoudam  Syagria,  nunc  quoque  ecclesiarum 
nionasteriorumque    per   oleemosynam    maler... 
Quo  gaudio  atque  miraculo    non    solum    ij^sa 
smcpie,  vorum  etiam  civitas  maxima  Lugdunen- 
sium  exultatione  mira  relevata  atque  Itetala  cst. 
Ibi  advertatur  Syagriam  matrisfamilias  appeUa- 
tione    insigniri  :   unde  forte   tdiqua    confirmufio 
repef,  potc.^t  ad prohandum  eumdem  esse  auctorem 
Vtfarum  SS.  iiomani,  Lupicini  et  Eugcndi  et  Vitas 
sanctorum  Agaunensium  (10).  Inrertum  cero  an 
eadem  Syagria   uxor  fuerit  Latini,  cui  debetur 
Befjronnensis  monasterii  fundafio  (U). 

c  7«  hunc  Jocum  notat  Chifflet  (12)  :  Asserit 
Marius  in  Ghronico  prius  lundalum  a  Sigismundo 
mouasleriuni    Agaunonse    quam   ipse  patri   in 
regno  succederet  (13).  Si  ergo  patricialus  Sigi- 
smundi  regiam  ejus  digiiitatom  .signifi(al(uli  jam 
olim  notavimus  cum  de  Chiiperico  i»atricio.  hoc 
esl  Rege  BurgundiaO,  quomodo  rex    crat  vivo 
adhuc  et  rognanto  (Juudobado  i^atro?  Sano  eam- 
dem  difficultatoni  faciuut  verba  ipsa  Marii,  cuni 
ait  constructum,  nenq)e  aadificari  coeptum  mona- 
.storium  Agaunou-se  a  rege  Sigismundo.  cujus 
patrcm  anuo  tantum  sequcnti  obiisse  coiumomo- 
rat  Solvat    ergo  nodiun  hunc  auctor  Chronici 
Diviononsis.  Guudebaudi,  inquit,  fiiius  Sigi- 
smundus  apud  Gcnevensem  urbem,  vilia 
Qiiadruvio,    jussu    patris   sublimatur    in 
regno,  habons  uxorem  filiam  Theodcrici 
regis  Italiae,  unde  habebat  filium,  nomine 
Sigericum.    Sigismuudus    igitur    vivo    adhuc, 
immo  jubonto  patre,  Rex  seu  Patricius  constitu- 
tus  esl,  illius  (ut  existimo)  regni  quod  Godegi.si- 
'ius  ejus  patruus  nbtinueral,  qtii  (iit  ait  Emiodius 


E 


F 


..Fpv,,ia.ui    iiiuiuisierium  urenencense:    ea  tamen  censeo  unactum  haud  multo  post  ca;dcm 

plane  forma  qua  sa^po  Jurensis  monasterii  Godegisili,   quain  Marius  adscribit  Putricio   ol 

nomineintelligiturilludquodinter  Jurcnsiaomnia  Mypatiocon.sulibus,  id  est  anno  Chrisfi  quingon- 

pr;eeipuum,  S.  Augcndi  poslea  elS.CIaudii  appcl-  tesinio :  ut  nimirum  exstincto  i^atruo  Sigisniundus 

lationem  tufit  (7).  eam  regui  paricm  sibi  patriquo  luorctur.  Itaque 


Nam  13.-  '  sanctus  5.  —  sherosS,—  '  nojjile  h.  — 
*  Deum  3.  —  g  summam  3.  —  "  celeslus  2.  —  '  luce  2.  — 
'Iiquet2.-0astavil2.-  i<'//a5:ProboDol,i3.-»feliciter 
1 :  (cxp!.  fel.)   exempii   feliciler  2.   Et  in    eodem   codiee 

(IJ  Co(J.  Bihl.  Reg.  Brux.S-2S7,  fol.  r>0' fpn.stVit.PS.  abba- 
lnm  Agaun.l.—  (2)  Episl,  lib.  VII,  17  (P.  L.  tom.  LVIII. 
p.  5S8).  -  {3)  Cfr.  Act  SS..  lom.  I  Jun.,  p.  55.  —  (4)  P.  L.. 
tora.  cit..  p.  564.  —  (5)  Ed.  W.  Arndt  et  Br.  Krusch.  p.  5ft4. 
—  (6)  Ad  iinnum  718  ( JI/««.  Germ.  hisi.,  Scr.  t.  II.  p.  318).  — 
(7)  De  quo  cfr.  Act.  SS.,  tom.  III  Feb..  p.  737,  num.  3.  - 


a<ijicitur:\i&  abbatib».s  Agauneimis  loci,  CjBlestio,IIimne- 
modo,  Ambrosio,  Acbivo,  ubi  requiescunl  corpora  beaUT 
lcgionis  Tebaidfe.  id  cst  Maurilii  et  .locionini  eju.<;. 

(8)  Vit.  S.  Epiphanii  num.  55  {Aet.  SS..  lom.  II  Jan.. 
p.  375).  —  (9)  Act.  SS.,  tom.  I  Jan,,  p.  52.  rium.  10,  — 
(!0)  Cfr.  Comment.  praev.,  numm.  7,  8.  —  (ll)Cfr.  Aet.  SS., 
tom.  I  Jul..  p.  48,  numm.  ll-U-  —  (l^l)  lHuslr.  Jurens.,loc. 
cit.,  fol.  Oyi-.  —  (13)  Cfr.  CommcnL  prasv.,  num.  14. 

quod 


556  VIM  PRIMORUM  ABBATUM  AGAUNENSIUM. 

A   quod    ihidcni    refcrt    Marius,    Gundobagaudum  Inlecebrasmundivagasetcrimina  vincens.  j, 

intcrfoclo  fratro,  et  suuni  ot  fraUis  regnum  usque  Naufragus  evadens  Ouctus  deserit.  portuque  relicto 

indiem  mortissua2gubernasse,sicaccipe,ut  Exhorniit  pollulam  malis.  repletam  sanguine  terram. 

suuiri  quidem  ipse  per  se,  Godef,Msili  vero  rcgnum  Jejuniis  precil)usque  sacris  curamque  supernam 

administrarit  pcr  Sigi.^iiiunduni,  qui  sic  sc  regis  Assiduum  gerebat  opus,  diurna  laude  potitus. 

SOCium  ageret  Ut  etiam  filiUTii  meminisset,  nec  Rpgulamlegemquetenensmonachi.sanctamquoprspclaram 

majoris  monienti  quidquam,  ni.si  cs  patris  nutu,  Opcram.  audilacnmpiens.pius.carusquebenigiius, 

moiirclur.   Qux   ChiffletH  coujedum  confirmari  Conspicuus.  humilitatopotens,  aptavitvinculacollo. 

potesl  ex  eo  quod  nwx  in  documento  nostro  dicitnr  Doctor  ore  pollens,  magnus  clarusque  magister, 

Si<jismiindns  consilio   usus  Maximi,  Genavensis  obedienli.T  prona  jugum  prpebuit  cervice  contentus, 

urbis  antistitis.  Neque  verbis  tantum,  sed  rebus  horlatur  exemplum. 

d  Cfr.  Commcnf.  Pnev.  num.  1.  PuUIira  mansif  semper  l.ftanti  peclore  fides 

c  Dc  huc  S.  Probo,  sicttt  et  de  Vrsolo  ef   Justo  Rt  caritatistenorpersistens  cordesagaci. 

nhhafihus  paulo  inferius  nominafis  afquc  de  Arca-  Noctilms  insomnis,  vigil  divina  gratia  psahnos 

dio  ct  Draliistionc,  qni  efiam  ahf>atu>n  tifulo  insi-  CjUi.ira  decem  chordarum  psallebat;  consona  corde 

yniiintar  nnm.  7,  nihil  noct  prxfcr  ea  (jux  conft-  Duloiterconsensu  mentissonabant  tympanachoro. 

neniur  in  prassenti  opusculo,  et  qtwad  Prohum,  in  Nnniquam  fessa  fide  cesserunt  membra  sopori : 

ejus  eJof/io  mcfrico  quod  ddem  in  codice  Vcsunfio-  -^r^j^  spgg  paradisi  palenti  janua  rondit 

nensi  sidijccfum  serrarit  nofjis  Cliiffietius.  Versus  Liber.victor  vitiis.susceptussemitacfeli, 

(7;o*deVitasancti  Proi)i  ex  apof/rapho  Chifffelii{i)  jjorte  procul,  lucisque  vigens  adlimina  tendit. 

hiccdere  rimm  est.   Qux  cdifin  iUud  saltem  com-  sidereum  penetravititer.sedemque  beatam 

modi  daljlf  ut  Jam  faciliuit  judicari  queat  quam  jngressus.-super  alta  polens  in  luce  perenni 

vere  existimaverit  ac  tanta  vi  asseruerit  Joamics  justuslEetalur  prffimiomicantibusastris.  „ 

Cleus   (2),    illos    ncqnaquam  tribui  posse  eidem  perpptuofnieturgaudensmeliorislumine  mundi, 

scriptori  eui  dcbemus  Vitani  Sanctorum  ahljatum  caducos  vilanslaqueos  incertotramite  vita?, 

Agaunen.sinm,  propfer  maximam,    ut   existimat  Despiciens  curas  hominum  variosque  labores. 

Chus,  sfuli  diversitafem.  At   vero  judicium    hoc  Hic  licel  terreno  conduntur  membra  sepulchro, 

omnino  mutassef,  ni  fallor,  doctus  vir,  si  cersus  de  ^um  merilis  animam  sidera  clara  tenent. 

S.  Proho  eontulisHct  nou  cum  iis  qux  soluta  ora-  Bis  senaluslrorum  transacla  temporavilff, 

tione  scripsit  aucfor  nosfer,  sed  cum  eloyio  Tran-  gic  mnndum  deserens  superna  sede  refulgit. 

quiUi  quod  legitur  numero  10,  ubi  non  solum  smde  ^^^.  g^^^,^  ^^^^^  supplicem  po..cenlis  alumni. 

scrihendi    genus,    scd    et    exdcm    voces,   nnmo   et  Xuque  dignare  libens  parvum  suscipere  carmen. 

intcrr  versus  (Cum  meritis  ammam  .sidera  clara  Exiguasque  nimis  sumere  pro  munere  laudes. 

tenent)  (3)  in  eloaio  Probi  repetitus  advertitur,  ei  „     .  '  ,   ,  , 

'  ^  '  -^  *^  ,  _'_  Funde,  qua?so,  preces.  asperos  averte  labores: 

forte  simdis  in    conciuuandi.^  mctris    imperitta.  ,,,    ,         .     -,       j  >  .      -    •     /^i   ■  . 

'  ■17  Abluatpeccatavidens  deleta  cnminaChnstus: 

Quiduuid  autem   sit  de  auctore,  en  tstud  quale-  m   ■        ,         ,  ,  , 

^       i  '  ■^  Te  juvante  nostra  cognoscat  causa  patronum. 

cumque  carmen. 

Finit  opusculum  de  Vita  sancti  Probi,  quod  composuit 

Incipiunt  versus  de  Vila  sancti  Probi.  Benedictus  Presby ter  Pragmatius. 


i De  hac  voce  rursus  audiamus  Chiffletlum  (4)  : 
Eum  in  veniendo  dissimulabant.  Hoc  cst, 
ut  cxislimo,  eum  ne  veniret,  seu  ne  abiret 


Culminc  qui  cclso  fulgit  Probusquc  sacerdos, 
Egrcgius,  probatus.  factis  et  nomine  pvobus  : 
Vilam  ?      Cujus  vila  *  licel  volumine  nullo 
Nce  polons  nimiun]  ncuuiiuc  graio 

„,,..,,.        ,.       ,        ,    ,.  dchortabantur.  Qui  sensus,  ut  videtur,  pnsco 

Ncc  dulcis  m  Lalio  prelmso  dogmale  hngua  ^  '  '         t 

Priscorumvaleantederecnrminavalum;  P""""^!^^    ^^^*'°  ^^.'notus.    Ne   tamen    dubites    de 

Nescius  dolicti  thorum  caruscat  lumine  virgo.  Prat,nnatii  (5)  mcnte,  vide  quu?  subjict  de  sancto 

C   Ncc  contipil  horroris  labcm  dukedinc  lurpi,  -^*^'"^'^  (^*'  ^»"^  ^""'"  ^^  abdicandu  seculi  vam- 

Nec  noxius  juculis.  sa-vus  fallentc  veneno  ^'^^^  consiliuni  parcntibus  apcruisset.  Parentes 

HoslisexadvereocelerivolantesaBitta,  autem,    ait,  dissimulabant   eum,  co   quod 

Sed  fidei  clypeo  prolccto  corpore  firmus.  "^"  P^S^^^  districtlonem   monasteru  su- 

Teiraqucsicroriisretrorsumtorqueretela,  stinere.  Sed  ille   dissimula tionem  eorum 

Inlicsustransogilavmnfoventcsalule.  "^'^'"^i^    auribus    non    recepit.    Quid   clarius 

Scilicet  hic  brevilor  virtulum  p.mderc  Uudes  ^"''^•"  ^^^O^  dissimulare  liic  dehortari  signi- 

MetuenMncipiampaucaperslriugereverbis,  ^^^^^  Nescio  an  60  respexerit   auclor    quod    IS 

Religionistanta-virumforlilermundanacnlcantem,  qui  aliquem  debortatur  atque  ab  inito  consdio 

Expcrtum  virlutis  opus.  felicem  narrans  triumphum.  i't'vocat,  cum  sui  quasi  dissimilem  efficere  cone- 

Omnia  post  teryum  jaclHu.s  huniana  crimina  rolro, 

Nou  amor  sa^culi  suadcns  falkix  seduxit  imago, 

Ncc  fftlsa  divitiaium  advcrso  mole  gravatus. 

hnplicilum  nec  pia-  tcnuerunt  lacrjnue  malris, 

Nun  blauda  altricis  oscula,  feivous  incensa  pubcrtas, 

Ncc  gcnitiu-  fruslrapotuilprohibcre  cerlantem. 

Numqunm  ccrnens  vana  nec  spe  captus  inani. 

Nec  levis  relraxit  error.  pi  ofana  consilia,  mentcm. 

Ceu  seniccm  produxil  Clirislus  juvcuulibus  annis, 

Et  provida  scmper  adha;sit  pectori  fides : 

Amplexus  pracepla  lambil  diligens,  Chrislumque  seculus, 

U)  l'.od.   Brux.  S3S7  (posl  Vilam  SS.  abbal.  Ag.).    -      f„1.70^  -  (5)  Seu  scriptoris  nostri.Cfr.  Comment.  pncv., 
(-2)  Acl   *x,  tom.  VI  Sep!..  p.  31«.  num.  «  exlr.  -  (3)  Cfr.      num.  10.  -  (G)  17/.  num.  y. 


mox  VrrsHsde  Vila  S.  ProUi.  cxtr.  —  (4)  /Wi(5(i-.  Jurens., 


CHRONOLOCICA 


DIES  SECUNDA  XOVEMBIili 


GHKOXOLOGICA    SERIES 

PRIMORUM     DUODECIM    ABBATUM     AGAUNENSIUM 

ex  cod.  Bntx.  8287  a. 

ni.  Nonas  Januarias  Depositio  Sancli  Hymno- 
modi  primi  Abbalis  Acamio,  qui  ej^it  Abl)ali;u 
nienses  VII. 

IIII.  Nonas  Novembros  Depositio  Sancti  Am- 
brosi,  qui  efiit  Abbatiie  annos  V. 

IIII.  Kal.  Apiil  Depositio  Sancti  Achivi,  qui 
egit  Abbatia;  llaunos  etmoiises  qualuor. 

Piid.    Idus   Decembres    Dcpositio  est  Sancti 


557 

e^it  Abbatiic  annos  VIII  et  lucnsos  IIII  i-l  dies 
XXIII. 

\\\.  Idus  Martii  Dopositio  est  Martini  Abl)atis, 
qui  pra'fuit  iu  Abbatia  amios  II  et  lueiiscs  XI. 

Itiibus  Octobris  Dcpositio  est  Sancli  Anibrosi 
Abl)atis.  qui  o^\{  Abbatiio  annos  XXX,  niciiscs  VI 
et  dies  II. 

VI.  Kal.  AprilisObiit  Dnmnus  Leontius  Abhas, 
qui  et:it  Abbatia-  annos  V  ct  menscs  V  et  dies  Vlll. 


ANNOTATVM. 

a  Cfr.  Commvnt.  Prxv.  uumm.  3,  4.  — 
Seniudmn  hiinc  cafufotjum,  cltronofa.vin  dundc- 
Tranquilli,  qui  egil  Abbatiae  III  annos  et  mcn-  cim  primorum  (d>hafum  A<juunensium  pcr  tinnos 
ses  VI.  Chrisfi  sic  ordiuavit  Chif/lcfius  (!)  :  Hos  abliatcs 

NonisOctobrisDepositioestSanetiVenorandi,     si  nulia  interrogna  scjunxorunt.   Hyninemodus 
quiegit  AbbatiieannosXIII.  qui  in  opitapbio  suo  vita    lunctus  legilur  Potro 

VI.  Idus  Novembris  Depositio  osl  Sancti  Pauli     Consule  (lioc    osl,  aimo  u;r;e   Clu-istiaiue  oUl), 
Abbatis,quiogitAbbaliteannos  XVIII.  regimon  inierit  anni  priccedontis  mense  Juuio  : 

III.  Nonas  Martias  Depositio  Sancli  Placidiani     obierinl   auicin,   Aiid)rosius  aimo  5:20,  Acliiviis 


Abbalis,  qui  obtenuit  Abbatiamannos  X,  men- 
ses  V. 

XIII.  Kal.  Octobris  Dcpo.sitio  Sancti  Eutropii 
Abbatis,  qui  egit  Abbatice  Ires  mcnses  et  dies 
XVIII. 

Idibus  Maii  Depositio  Sancli  Pauli  Abbalis,  qui 


523,  Tianqiiilliis  5!:i(>,  Veiiorandiis  'j.]\),  Pautus 
557,  Piacidianus  5GS,  Eutropius  item  5G8,  Pau- 
lus  II  .577,  Marlinus  .5S0,  Ambrosius  II  fllO,  L.-on- 
tius  GKi.  At(iuc  ita  tonuoriut  iii  duodoiim  Alibalcs 
annos  centum  solidos,  et  menses  insupeV  fere 
decem. 


E 


EX    U9fl. 


(1)  In  codice  cilalo.  eadem  pagina  qua  descriplus  est      calologus. 


DE   SANCTO  EECO 


EPISCOPO   SLANIENSI   IN    IIIBERNIA 


SECXJI-O     VI- 


C.  D.  S. 


c  §  I.    S.    Erci    cultus  saccr.    Ejus  convcrsio   ad   v<M'ain   lidiwn.  i' 

Ejus   sedos   episcopalis. 


Ercum  episcopum,  S,  Patricii  celeberrimi  Ilil/er- 
nim  apostoli  dtscipulum,  quum  jam  occurreret 


ANSO  DXU 
VBL  HXHI. 

Hacdie  '"  niarfyrolo^Hs  Ilihcruicis  addlem  2octobris, 

S.  Ereus     prmfermiserunt  majores  nostri  aiquc  ad prxscutcm 

pi-miiiiie      diem  remiserunt,  quod  de  leyitlmo  ejus  cultu  suhdu- 

mrmoratnrin  hitarcnt  (1).  Excusaudt  sanc,  maiwcnuihusprxsto 

Hiia-nim  essent  subsnliu  (ptaijam  /onf/c copiosius suppc- 

tunt  nobis;  eoque  magis  probandi  quod  ilUus  sancti 

cultus  omnino  potius  dici  2  noremhris  assignandus 

est.  Annunfiatur  nimlrum  Ercus  ad  hanc  diem, 

non  s(dum  in  Marfi/rofojiis  An(jlicano  liichardi 

mtfordi  et  Dunfjatlensi  Michuclis  (yCferi/ut^pie 

in  Kuhndario  Drumnwndicnsi  (2),  scd etin  mar- 

t'jrof<,<jio  Mariaui  Gormani  (II),  immo  et  adjuncfo 

tituloEplscopi  Slaniensis  in  anfi(juissimo  jKikjus- 


sii  Celidei  (4),  suh  ej-itit  sccuU  octavi  vel  exordio 
noni  conscripto  (5)  aut  aaltem  seculo  decimo  (G). 
Prsterc<i,apu<l  Macruthcnium  sru  rccfius  Muirchii 
M<iccu  Machthcni,  <pti  sccufo  VII  Vitam  PafrivH 
conscripsit  (7),  nuper  in  Analcclis  Bollandianis  ex 
Lihro  Armuchano  et  codi<r  liru.cctlcnsi,  ofim 
Ilerhipofcnsi,  opera  li.  P.'ICdniunili  IIo(jan  pri- 
mum  int&jre  etlitam  (8),  de  Erco  lef/itur :  Cujus 
nunc  reliquitc  adoranlur  in  illa  civilato  qu!L>  voca- 
tur  Slaiie  (0).  It(tqucjam  omnino  ccrtns  c.sf  anti' 
(juusB.  Krci cultus. 

2.  At  non  ita  multa  hahemus  de  ejusdem  hisfo-  Dicitur  ortuH 
ria.   lUustri  (jenere  ortum    indicat  ('oUjunus^  ex      nanyuine 
S(tnctilofjio  (!cnealo(jico,in  adnotatiouc  qua<lnm  ad         '''.V'"- 
Vitam  tertiam  S.  liri^jida:,  uhi  in  tcxtu  { 10)  dicitur 


genu.s 


^ 


AUCTOnK 

C.  D.  S. 


cl-  temis 
novies. 


558  DE  SANCTO  ERCO  EPISGOPO. 

gcnus  Erci  do  Mumminnn.ihus  fulm'.  Ita  ost  (ait  rotincbiinus  ct  occidomus  facionles  tantum  nefas  D 

Colgnmi^fj:  nam  licot  S.  Krcus    fncrit  dc  rcgia  in  n-nonoslro.,Junclisnovem  *  curnbus  secun-    . 

Ultonire  rogum  stirpc.  nempc  de  seminc  Fergussii  dum  deorum  traditionom  et  assumptis his  duobus 

RoKii  UltoniiB  regis.  lamen  majores  cjus  l.abita-  maf^is  ad  conniclionem  pvm  omnibus  optimis,  id 

bant  in  Momonia.  Octo  cnim  filii  Ecrgustii  pra.-  cst  Lurclmacl  ct  Locliru,  in  fmo  nocfis  lUius  pcr- 

dictioorumquoposteriamplasregionespossede-  rexit  Loiguire  de  Tomoria   ad  Ferti  virorum 

runt  in   diversis   Uibcriiia-  proviiiciis,  Ultonia.  Feec...                          .          ,          .      t^      . 

Connacia  ot  Momonia.  Fuit  aulcm  S.  Ercus,  ul  in  5.  (Cap.  10.)  Et  vocalus  est  sanctus  Patncms  conrenn,  e.t 

Krcus  et 
fatricio 

<UUH. 

sanctus    Brendanus    Birrensis,    S.    Caimanus,     det  ci  poslca  ft  adorabil  cum.  .Surgens  dcniquo 

S  Loathan  S  Ercus  opiscopus,  et  sanctae  sorores     sanetusPatncius....  vcnit  ad  illos.  ilh  non  .surrcxe- 

Criada  Dcru^^ia  et  Sinch;i,  niix-  Ernani  et  i>roxi-     runt  in  adventu  ejus;  sed  unus  tantum  a  Domino 

m»  cognatflE  S.  Brendani,  juxla    Sanctilogium     adjutus,  qni  nohiit  obodiro  dictis  magorum,  hoc 

Gencalogirum  cap.  30.  singulorum  genealogias     est  Ercc  filius  Dcgo,  cujus  nunc  rohquiiB  ado- 

lexcnsusque  ad  ipsum  Corbum{l).^«  Cohjamis,     rantur  in  illa  civitate  quse  vocatur  Slane,  sur- 

qui  laimn  ista><  ./mealogias  disdnrlius  von  imdi-     rexit :  ct  bcncdixit  eum  Patricius  et  crodidit  Deo 

dit.  CorbuH  Olim  autcm  inemoratur  in  Annalihus     {cterno  (:J).  Ilademis  Muirrhu.  Tirechamis  vero, 

Hihernic.is  ad  amnm  ChrisU  10,  uhi  dicitur  cum     ejusdem  coxtamus  ant  etiam  forte  aliquanto  anti- 

aliis  duolms  fanfum  supersfes  fuisse  e  aede  nobi-     quior  (4),  in  CoUectaneis  suis  de  S.  Patricio,rerens 

lium  sux  grniis  et  ox  eo  ortum  esse  grnus  regum     quoque  ex  Liln-o  Armachano  prinwm  edifis  iiiter 

Eoghanachtorum  in  Momonia  (2).     "  '  Analecta  nostra  a  R.  P.  Edmundo  Hor,an  (5). 

Mnxime.  ;l    Prxcipue    rehhris  est  in    Vitis  S.  PafricU     Erci  conrersionem  narraf  his  verbis :  Et  intravit  ''' 

eelebris      hisforia  conversionis  S.  Erei  eo  die  quo  primum     ("Pa/jw-^)  in  domum  rcglam,  et  non  surrcxorunt 

narrutioffgti  accmit  sunctns  llibemorum  apostolus  ad  Loiijai-     antc  se  nisi  unus  tantuni.  hoc  est  Horcus  sacri- 

idolohiriei,   ^.^^^^^^  ^^^.^^^    IIil,n-nix  rrrjem.  Hanc   iia  narrai     legus(O).  Et  dixit  illi: "  Gur  tu  solus  surrexisti  in 

anfiquiHsiina  Vifa  a  Muirrhu  Mac  Marhthrni  con-     honorcm  Dei  moi  in  me?  „  Et  dixit  oi  Hcrcus  : 

scripta,  cap.  13-16  :  Pedestri  itinorc  venerunt     "  Noscio  quid  :  videoscintillas  igncasdelabiistuis 

(Pafricius  cum  sociis  suis)  in  pnudictum  maxi-     ascenderoin  labia  mea.  „  Sanctus  quoque  dixit: 

mum  caiiipum  (iireijg),  doiioc  ])Ostreino  ad  ve-     "   Si  baplisma   Domini   accipios,  quod  mecum 

spormii  pervcncrunt  ad  Ferli  virorum  Feec,     cstV  „  Respondit  :  "  Accipiam.  ,  Et  vonerunt  ad 

quam,  ut  fabuke  ferunl.  foderunt  viri,  id  est  servi,     fonlem  Loiglos  in  Scotica,  nobiscum  Vitulus 

Feccol  Forcliortni,  qui  fuorat  unus  e  novem     civitalum.  Cumquc  aporuisset   librum  atque 

magis  prophetis  Bregg.   Fixoqiic  ibi  tentorio,     baptizasset  virum  Hercuni...  (7). 

debita  pasclun  vota  sacrificiumquo  laudis  cum         C>.  Alix  Vitx  S.  PatricH,  .^uj^erius  citatis  recen- 

onmi  dovotione  sanctus  Palricius  cum  suis  Deo     tiores,haiC paiica  deEvco subjunt/unt.VideUcet  Vita 

altissimo  secundum  prophctin  vocem  roddidit.  —     sexta  apud  Colganum,  cap.  41 :...  et  vitam  virtu-  ''"'-''i'^2"^""< 

(Cap.  14.)  Coiitigil  veio  in  ilio  anno  idololatrije     tibus  et  signis  inclytam  duccns,  postmodum  opi-    sianienm. 

sollenmitalom,    quam    gentiles    incantationibus     scopus  effectus,  in  civitale   SlantE  ad  ccclostia 

niidiis  et  magicis  invcnlionibiis,  nonnullis  aliis     migravit  (8).  Viia  sepfima  seu   Tripartiia,  Ub.  i, 

idololatriic   suporslilionibiis,   congrcgatis   oliam     cap.  50  :  Ex  omnibus  autem  rogem  comilanlibus 

rogibiis,  satrapis,  ducibus,  principibus  ct  optima-     et  faciem  viri  Dei  (Patricii)  videre  gestiontibus, 

tibus  populi,  insupor  ct  magis,  incantatoribus,     non  fuit  ullus  qui  ei  assurgcret  pra?ter  unum, 

auru>piiibiis  cl  omnis  artis  omnisquc  doli  hiven-     cujus  cor  charismate  gratiae  sua?  tcligerat  Deus  : 

loribns  doctoribusve  vocatis  ad  Loigaircuin  vclut     is  autcm  orat  Ercus  sive  Ericus,  filins  Dogadi,  de 

quondam  ad  Nabuchodonosor  rogein,  in  Tcmo-     Slania  oppido  Brogarum  oriundus.qui  multa  ante 

C  ria,  istorum    Ba!)yIono,  oxorcore  consueverant,     de  virtulibus  S.  Patricii  audiorat.  Cui  vir  Dei 

eadem  nocte  qua  sanclns  Patricius  pascha,  illi      divilem  impcrtiit  bonodiclionem  ot  amphr  adjun- 

xit  mercodis  roproniissioticm,  in  Doniino  confi- 

denterpromittens  et  spiritu  propheticoprsedicens 

ejns  in  terris  sedem  fore  nobilem  othonoribus  ac 

divitiis    oxccllontem ;    suosque    succcssores,   in 

recognitioncm  et  memoriam  exhibitcK  tunc  reve- 

rcntia\in  poslornm  ipsius  succossoribus  assurre- 

cturos,  ubi  convenirent.  Credidit  ibi  Ercus,  ct  a 

ojus  dc  populo  suo.  Sanclus  ergo  Patricius,  san-     S.  Patricio  postea  baptizatus  et  episcopus  Sla- 

ctum  pascha  celcbrans,  incondit  divinum  igiicm     niensis  in  patria  sua  ordinatus  ost;  ubi  eximiis 

valdc  luciduiu  ct  honcdictum.  qui  in  noctc  rcful-     virtutibus  el  miraculis  claruit  (0). 

gens  a  cunclis  peno  pcrplani  canqji  habilantibus  7.  Quxex  Muirchu  Mac  Machfheni prxmisimus  /-Vsd»» 'W""- 
visus  est.  Accidit  crgo  ut  a  Tomoria  vidorctur,  hisforis  conversionis  Kix\  {\0),ideo  recitataa  nobis 
visoquo  00  conspoxcrunt  omnos  ot  mirati  sunt.  sunt  ut  quo  anno  hxc  gesia  sint  et  inde  ipsius  sancti 
Mrmorant  inde  maiji  antiquum  nraculum,  quo  xtatem  aliquaienus  definire  liceat.  Non  convenii 
significabatur  igue  Hlo  ruinam  porttndi  rer/ni  Loi-  qiiidem  inter  eruditos  qua  occasione  vel  quo  anno 
gairii.  —  (Cap.  15.)  His  ergo  audilis,  turl)atus  ost  congressio  Pafricii  cuni  Laogario  rege  locum 
rexLoiguirevalde...ot  rcspnndcnsdixit :  "Xunsic  habucrif.  Quod  ad  primam  qua-sfionem  attinet, 
erit:  scd  nos  ibimiis  ut  vidcamus  oxitum  rci,  et     censct  Petric  (11)  post  0'Conor,festivitatem  de  qua 


1'oslea 
epi^copm 


CUJIIS 

occasione 


illam  adorarent  cxcrcercntque  fcstivitatem  gen- 
tilem. 

A.  Erat  (|uo(]no  (piidam  mos  npnd  illos.pcr  cdi- 
ctum  onmibus  inlimalus,  nt  qnicuniquo  in  cnnclis 
rogionibus  sivc  procul  sivo  juxta  in  illa  nocte 
incendisscl  igncm  antetinam  in  domo  rcgia,  id  cst 
in  palatio  Teinoria',  succondorclur,  pcriret  anima 


(1)  TnW  77mH»«.. p. M-V.  nnt.  4a  —  (-2)  yim/.  ,1%. ad  h.  .1. 

—  (3)  Amtl  DoUa,id..  loin.  l.p.  .500-56.1  (L/fc.  Armach.  fol.  4). 

—  (4)  Cfr.  iliiil..  p.  r>t3.  —  (5)  Tom.  11,  p.  a^-6S.  —  (6)  I.  e. 
sacrorum  inlerprcs?  —  (7)  Anal.  Bollantl..  toin.  11.  p.  41 


{Lib.  Arniarh..  fol.  10).—  (8)  Tna$  Tfiaum.,  p.  T*-  — 
(0)  Ibid.,  p.  m.  —  (10)  Supia,  numm.  3,  4.  —  {U)  Anti- 
quities  of  Tara  IliU,  p.  S-J-S4. 


m  i 


iHa 


DIES  SECUNDA  NOVEMBUIS. 


B 


quod 
idQlolalriaim 

fuisse 
perhibeliir. 


aiia 

aliis  de  e» 

opinanlibus, 


.  in  illa  narratione  eermo  est  non  atiam  esse  quam 
supersfifiosiim  ritum  quo  Druiria:  qunfannis  ini- 
tium  anni  ad  rernalv  asquinoctium  colrrp  consue- 
vissent,  accendendo  magna pompa  ifjnem  (hihemicc 
tine^  /;'  honorem  Belis  sen  BaaUs,  id  esf  solis,  unde 
et  ritus  Bcl-lini-  nomm  accepit.  Et  quidem  furilc 
eruitur hxc  sententia  ex  ipsa  narratione,  uhi  diserte 
siguificatur  prxcipuauialiquam.  pnrfem  fesiicifdtis 
fuisse  iucensiouem  sacri  seu  nori  ignis.  At  eidrm 
adrersatur,  nonsolum  quod  in  nuUa  antiqua  Vita 
Patritii  festivitas  illa  JiomineBoUUni'  desiqunlur, 
sed  et  maxime  quod  secHudum  fruditiourm  flihrr' 
norum  Bcl-tine  seu  incensio  ignis  non  iempore 
xquiuoctii  vrrnaUs,  sed  dre  prima  mensis  maii 
celehrari  solebat  et  adhuc  solel,  nnde  et  h.vc  dicsjypr 
totamUihrrniam  tufffari nomine\nhea.H.amevoea- 
tur(\).  Respondit  qnidcm  0'Conor, post  couversio- 
nem  Hihernornm  ad  fldem  christianani  nsum  il/um 
accendrudi  ii/nes  frstiros,  quo  maxime  delcctabuu- 
tur  Ifiberni,  iranslatum  fuissc  a  sacerdotihus  ah 
xquinoctio  vernali  ad  exordium  mensis  maii,  quo 
memoria  anfiqui  rifns  f/rufifisfacHius  afiofrrrfur; 
sedfafetur  Petrir  iugeniosam  hanc  0'Conori  c.on- 
jecturam  nuUo  antiquo  testimonio  niti.-unde  iffam 
et  tofam  senfcnfiam  cum  contemptu  rejedt  Joannes 
0'Donovan  (:2). 

8.  Ipse  vero  O'l)onovan,  citans  Vifam  anonij- 
mam  S.  Patrifii  qum  frqitnr  in  anfiquo  codice  qui 
notus  est  cocahiifo  Libri  Lismorensis,  nhi  dicifur 
festivifas  iu  qua  sanctus convenit Laogarium  regeni 
fuisse  ipsius  reqis  nataUfia,  hanc  imfiaiiionem 
longe  prohahilissimaiu  opiuatur  (3).  Sedqnominns 
ejus  seuteutiu  admittafnr,  omnino  prohibere  vide- 
tur  magnifica  fesfivitatls  apud  Mnirchu  Mac 
Machf/ieni drscriptio,qniBcerfe  sofemuitutem  magis 
insignem  siguificare  ridrfur  et  prxferea  exordium 
hujns  narrafionis  Contlgit  vern  in  illo  anno  ido- 
lolatrite  solcmnifatoni.  Quod  nfique  nafalifio  rrgis. 
quofannis  rrrurrcnfi,  ocrommodari  nequit. 

9.  Jnde  Todd  terfiam  proponit  opiuionem  (4), 
solemnitatem  hic  indicart  qux  apud  antiquos 
hihernos  scriptores  significafur  rocahnfo  Fcls  Toni- 
rach,  id  est  Conventus  (alio  stnsu  Ca-na  rt,  secun- 
dum  Colganum  (5),  Encoenia)  Tenioriee,  qui  sci- 
Ucet  secnndnm  poefam  quruidum  seriiU  X  singnlis 
trieuniis  conrorari  ofim  consnerrraf  apud  regcm 
totins  Hihernis,  ad  defibcrandum  de  iis  qux  ad 
tuendas  regni  feges  et  consuefudiues  spcrfarenf. 
Quam  et  confirmat  ex  testimoulis  qiiarnmdam 
Mtarum  Pafricii,  ubi  revera  iUa  locutione  Feis 

Tcmrach  desiguatur  fesfivitas  dequa  nunc  qusesfio 
tnstituitur  :  videficet  Vita;  secnnda;  upnd  Cofga- 
t"im,  cap.  30  (G),  Vifa:  fertix  cap.  37  (7),  Vitx 
^eptimx  seu  Tripartita:  Ub.  I,  cap.  .55  (8),  et  apud 
Jocefinum,  num.  35  (9),  nbl  per  erforem  interpre- 
ia>dis,utvidefurJrgiturFL'sium{([U<n\d'uilm)\ldch 
pro  Fcis  Tenirach.  Neqne  contra  iUam  scntentiam 
diffictiifatem  facessere  videntur  verba  iUa  qux  sifti 
tpse  ohjirit  Todd.  lu  fine  snperioris  numeri  dfata, 
Gontigit  voro  in  illo  anno...,  qux  ufique  de  sofle- 
mnitute  frieunaU  dici  potuerunt.  Sed  longe  gravior 
oritur  difficuffas,quod  Convrnfus  lUe  sccundum 
poetamlaudafum  {\0)haheri softbat  in  fine  meusis 
octohi-is  et  initio  sequentis,  triduo  scilicet  ante  festi- 
fttatem  Saniiiuin,  quo!  certissime  cefehrabatnr  die 
pnma  novembris  et  triduopost  eamdcm,ac proinde 


rlilrtnrloeum 
hiihtiiasr 


55S) 

nequaquam  temporc  concordarr  potuit  cnm  pa-  AucronB 
schate  christianorum.  Hanc  diffirnftatem  fadfe  <•■  l>-  S. 
evaruat  Todd  snppouendo  ah  antiqiio  scripforc 
T  ifa-  Pafricii  cfficfam  cssc  iUam  concnrsioncm  quo 
pfeniiis  Patricium  Moi/si  similem  demonstraret. 
Qnod  qnidem,  nuUo  afiunde  affafo  argumento, 
nimis  lcmrrc  dicfum  vidctur. 

10.  Dcreuimus  itaque  ad  qttartam  sententiam, 
quamrtiam  olufer  indicarunt  Prfrie  et  Todd  {\\), 
niminim  agi  hoc  toco  dc  frsfirifafe  omnino  siugu- 
fari,  qux  a  rcgihus  Jlifiernix  magno  apparatu  et 
forte  scmel  tantum  tempore  rcgni  sui  crtcbrari 
solebat.  Id  in  primis  inde  suadrri  potrst  quod  in 
Annafihiis  hi/»cruicis  crfcbrafio  hujus  solemnitatis 
stth  rcgibiis  Laogario  et  OiUllo  ejus  sitccessore  con- 
signata  est  tamqttnm  eventiis  afiquis  prxcipuus  : 
quod  rrrfe  non  pra-stifisscnf  scripforrs  Aunalium, 
si  agcrrtnr  dr  conventu  qni  singulis  trieuniis  ex 
more  congregabatur,  Kt  quidem  suh  Oifillo  (qni 
regnavH  aunos  viginfi)  fds  ccfrbrafa  iudicatiir,  ad 
annos  srUicet  -1(13  d  -MVl  (l;i)  :  quam  tamrn  dupli- 
cem  indicationem  ad  eamdem  sofemnitatem  forte 
refcrre  Ucet,  quod  scUicrt  qui  Aunafcs  Hifirruorum 
in  itnum  coUcgcruut,ram  dircrsis  anuis  a  dicersis 
Annafium  scriptorihus  notatas  repererint  (sicut  in 
Annalifms  Qitatuor  Magisfrorum  iiotafur  ofufus 
Laogarii  ad  aunum   ■!')!>,  iu    fflouiauis  vero,  td 
mox  vidrfiimus,  ad  aunum  -Wl).  Nec  forte  ad  rem 
nostram  afiqito  momento  vacaf,  quod  in  AnnalUms 
de  Clonmacnoise  ad  annum  4113  auuuiifinlio  hts 
verbis  ronccplti  cst  :  Hcx  OiliH   Molt  c'clchravit 
MACXAM  fcstivitatcm  Taraghc  (Tcmorix)  qnic  dici- 
turFcis-Taragh(I3)./l/M(/yLaft^«nrj.vf>wf//<(i//»w, 
Feis  Tcmrach  signatnr,  ridrfirrf  /Evi  Chrisli  ■ir,!, 
Anno  vigcsimo  sc.\to   Lao-^arii,    Fei.s-Teainhra 
fcelebrata  estj  a  Laogario  filio  Nialli  (14) ;  et  prx- 
terea  in  AnnaUfnis  VUonianis(qui  lafiur  consrri/iU 
sunO  ad  annum  -Uil  :  LaoKliairc  filius  Nciii  post 
Ca-nani  Teniro  annis  vii  et  monsibus  vii  et  die- 
bus  vii  vixit  (15) ;  unde  recfe  colligifur  annnm  -l/j^, 
quo  (^a-nam  Tcmoriie  crlcbraril  Langarius,  adeo 
iusigncm  indr  aufiquo  scriplori  visum  esse  ttt  ex 
hoc  anno  sunuret  compufafionis  exordium  ad  drfi. 
niendum  tempns  quo  rex  ille  oliUt. 

II.  Jlniritaqnc aniio  454  (rel  4r>:',) cnm  Todd{U}) 
et  !>hrarman  (\7)  opiuamur  iniiecfendnm  essecou- 
gressum  S.  PatricU  cnm  Laogario  rcge  ac  proinde 
conrcrsionriii  S.  lu-ci.  Quod  ct  rgregic  confirmatur 
ex  mentioue  ohitns  ejtisdem  S.  Krci,  qnx  iu  Anna- 
lifms  Hibernicis  occurrit  ad  annum  512,  his  verhis: 
Sanctus  Ercus,  episcopus  Lilcacionsis  et  dc 
Fcarta-fear-Feig...  mortuus  osl  die  sccunda  no- 
veinbris;  ©tas  ejus  erat  nonaginla  aimonim 
quando  cx  hac  vita  mlgravil,  Vnde  coUigUnr 
S.  Ercum  natum  esse  anuo  422,  ae  proinde 
anno  433,  quo  vufgo  supponitnt  recentiores  scri- 
ptores  Patrimnm  temporr  paschalis  cum  Laoqario 
rege  conijressum  ac  proinde  Eicum  baptizatum 
esse,  vix  aitt  nouditm  aUigisse  uudecimum  xtatis 
annnm;  qna  statc  certe  nou  /jotuit  insignem  lorum 
obtiuere  apttd  regem.  Srd  /lotuit  ittiquc  anno  4;U, 
ubijfim  ad  frigcsimum  secundum  vel  tertium  xta- 
tis  sux  aunum  pervenerat. 

12.  Habemtts  exdictis  superiori  tiumero  beattm  6blitnnno6i2 
Ercum  natum  essr  anuo  422,  ad  rrram  fidcm  con-       "''  ■''■''• 
rersnm  uutio  4'>4  atque  vitu  funrlum  auno  r,i2  rrl 


aniio  tfi^ 

(ret  ir.r,). 
Iloc  iiiino 
S.  EnuiH 
coiivfriuiH, 


i^)  ^fr.ToiUl  Sainl  Patnclc,pAl-o.-~(^)  Book  of  HifffitB,  {ll)hocis  cH.~  (W  Quat.  Afuf/.  -.,,1  Uoh  anm>>  ~IVA]  Ihid 

nirod.,p.xlviii.|i.-(3,Ibid.,p.I.-{l)Oj,.cit..p.4IG.-  t-Hn.I.  p,Iir.,noL  A^~  (U)  IJ.id:.ad  h.a.- ()r>,  CiUn  IMric' 

o    Jnas   rhaum..  p.  50,  noL  (il  in  ViL  Sec.  cap.  30.  -  Tara  llill.  p.  Si  el  ap.  Todd.  Sainl  Patriclc    u    IIR   - 

W  Ibid..  p.  15.  _  (7)  n,id.  p.  24.  -  (8J  Ibid..  p.  iai>.  -  (IG,  Loc.  ciL-  (17)  Loca  J'alncia,ia.  p.  401  " 

iy>  Act.  SS.,  toni.  II  Mart..  p.  5*9.  —  (10)  Todd.  loc.  ciL  — 

r,i3. 


7' 


AQCTORE 

C.  D.  S. 


560  DE  SANCTO  ERCO  EPISCOPO. 

,.  ,.     .,  , ,^,„.  /■,,„,.;/  TrimrliUi  S.  Pafririi  (13),  ubi  recemetur  hujus 

ni^i  Otif)  annn  emscomU  duimiate  ornatus  juetii  jiqmiiu  i  -.  ^     //  ./ 

OiJ.  V"o  ""«''  epjmujmu  "  J  «/,„,■//  fainlia    (quain    non    tnmus    cmtstncuatn 

mpuutriv  nrodiitnn  noH  ex  .  Quod  autem  ad  ejus  samii  lainniu.    u  ^ 

t^:;:;^):::i,«^...  r""-"*:::  i^^:=  c::^r:re;t;::;:^t:s 

trnt.t,dii  Mirhael(yaer,;,de.iuiueei^n.l.y>tut       ^^^^:^;^;:^;^;;^-^^     „,^,„„^,      J^    LZra.tt.n- 

cus  episcopus, 

nm  ad  anmim 

512,  post  verha  paido  t(iq)e.-ius  (15)  citafa  :  Iste 

opiscopus  Ercus  iuit  judex  S.  Patricii.  In  cjus 

luudeui  hoc  tclrasticlion  composuit  Patricius : 


rtmcellarii 

ffjudicig 

apud 

S.  Patricium. 


a,,„,  Q„„„.„-  il,;,^lro.  «</  an.  .2  (2    ^  9^  J       f,„„!Uares,  et  inter  e„s  Er 

m,nappidtim,les,ii,:eHi,-nom„ieUf:i^ii^enLml      J         ,„;„,,,„  i,,,i„„  (U)   Kt  iten 
cach,  ',La  ,u,eten,.s  suspicari  eatni,.  Bisj,r,e,erea     .^         "'"^   , ^f  ^' "  jif,  '    ^ 


el  sepulfiisest 

Hpiid 

Slaniam. 


occtirrit  ki  nomen  in  Annalihis  Quaiuor  Marjisiro- 
rum  (3).  !''oarla-fear-Pcicc/oH/.^  ed  td>i  Patririns, 
a  re(,e  Laoffario  connntus,  S.  Ercuin  ad  reram 
fdrm  convei-iit  (4),  ad  seplcmtrionalcin  marginem 
niiNMnis  Buandi  (Uoynej,  liodie  Slainc  (Slane) 
dictus  (5),  in  Midia  scu  romitufu  Mialli,  iwit  pro- 
cul  a  Temoria,  antifjua  retjum  Ilihernia;  sede. 
Di.ilni-  Ferta-fer-Feic,  id  est  fossic  sou  sepulcra 
viioruni  Feic^ex  eo  (]uod  .scrvi  cujnsdani  dynasttc, 
nomine  Feic,  ibi  altas  fecerunt  fossas  pro  occiso- 
rniii  corporibus  buniandis  {G).Sidhe-Truim  rero 
no..U'n  vst  rolHs  ad  Orientem  huju.s  hri  (7).  Cam- 
2)us  autem  r.ircumjacms  dicebatur  Magh-I3reagli 
seu  iutine  catnpus  Breyix  (8). 

13.  Kpiscoiius  Slatiieiisis  diciiur  etiain  Ercus  in 
antiquo  marttrrologio  JCtujussii  Celidei  (V)),  ef  qui- 
dain    ejus  sucressores  indicantur    in   Annalihus 
Quatuor  Mayisirorum  ad  aitnos  847,  854,  867, 
874,  ctc.  In  eodcm  loro  .•rposita;  sunt  Erci  rrHijuix 
posi  ejus  inorteiii  (10).  Secundum  Ti.-irluinnm  rero 
septiltus  p.s/Ercus/?i  Ceme:  inter  ecclesias  enim 
(jux  in  illius  CoUrriancis  de  S.Pairicio  recenscitiur 
a  sancto  fundatx,  citaiur  :...   in  canipo  Bieg... 
tecclesia  Cerne,  in  qua  sepullus  est  Hercus,  qui 
portavit  inortaiitatem  niagnam(ll).  Cerne  seu 
Cearna /w».>'  liijHnr  rliain  in  Anuaidius  Quatuor 
Mafjistrorum   ad   an,    890:    ubi    noiat   Joaiines 
0'Douo.aii  hicnin  sihi  non  esse  compertnmjSed  in 
aliijuo  lihro   fei/uin  cumdeni   sHum    indicari   in 
Midia.  Qiiod  opHme  conrenit  cum  Tirechani  irsii- 
monio,  eumdcm  in  canipo  Ii.-c<jix  coilocaniis.  Vnde, 
si  omnino  ccrfum  essel  apnd  Tirerhanum  agi  de 
Erco  nostro,  suspicari  (juis  posset  Cernc  ricum 
fitisse  Shini.r  adjaeentem  aut  saliem  non  admodum 
inde  distantrtn.  Poiro  cx  rerhis  qui  portavit  nior- 
talitaleiii  ma;,Miam  niiuis  Irriter,  ut  ridetur,  coUcgit 
Todd  (li2)  Ercum  mortuum  esse rirra  anuum  530, 
■*  quo  unno  ait   mafjnum  pestileniiam    sxvisse  in 
Ilibernia. 


Fiiiiclus 
dicitur 

S.  Eicus 
muiure 


P 


Episcopus  Ercus 
Quidquid  judicavit  veclum  erat. 
Quisquis  tulerit  requum  judicium 
Benediclionem  feiet  episcopi  Eixl. 

Quod  tetrastichon  etiam  c.itainr  a  Tifjhernaco, 
seridi  nndecimi  scriptorc,  qui  et  Hlud  S.  Patrido 
attribuit  (l(i). 

15.  AUeri  etiam  ])risc3i  ecclesix  Ilibernicai  prx- 
c/puo  decori,    S.    lirifjida;,   sancta    fumiiiaritate 
conjunctus  fuit  Ercus,  (juocum  ihaumafurga  viryo 
iter  suscepisse  narraiur.  Post  hfec  (ita  Vita  ejus 
primo  loco  edita  a  majoribus   nostris  ad   diem 
1  Frbruarii,  terfio  loco  apud  Colfjanum)  voluit 
S.  Brigida  exire  in  regionesMmnminensium  (17) 
ad  pcrctrrinandum  simul   cum    episcopo  Erco, 
discipulo  S.  Pairicii,  quia  genus  Erci  de  Mummi- 
nensibus  erat.  Cuniqnc  intrassent  in  viam,  dixit 
Briglda  nd  episcopum  Ercum  :  "  Dcmonstra  mihi, 
Yencraljilis  Paler,  sub  qua  parte  coeli  gens  tua 
consistat.  „  Et  cum  ille  deinonstrasset,  dixit  ei 
Brigida :  "  Nunc  ibi  bellum  geritur  inter  unam 
genlcm  et    aliam  gentem.    „  Dixitque    Ercus  : 
"  Credo  quod  dicis  vcrum  csse.  Nam  c[uando  ab 
eis  huc  vcni,  dimisi  eos  discordcs.  „  Pixilque  Bri- 
gida:  "  Genstuanunc  in  tugam  vertitur.  „  Tunc 
unus  do  familia  Eiri  increpavil   eam,  dicens  : 
"  Quomodo  potes  videre  bcllum  pcr  magna  spa- 
tia  lerrarum?  „  Arguitque  illum  Ercus  episcopus, 
ne  Ijla^phcmaret   Spiritum    .sanctum.   Dixitque 
Ercus  ad  Brigidam  :  "  Oro  te,  signa  oculos  meos 
et  pueri  istius,  ul  videamus  quae  vides.  „  Tunc 
signavit  oculos  corum,  et  vidcrunt  bellum  oculis 
suis  propriis.  Tunc  puer  episcopo  voce  lacryma- 
bilidixit:  "  Ileu,  heu!  domine  mi.  ccce  modo, 
videntibus  oculis  meis.  duo  fratres  mei  decollan- 
tur.  „  ^ 

1(3.  Via  posteaoptata  perrexerunt  ud  moiitcm  ■ 
ibique  Brigida  cuni  episcopo  in  medio  itinere 
fame  el  siti  laboravei-unt,  ninna  lassitudine  fati- 
gali.  Dixilque  unu.s  pucrorum  :  "  Magnam  mise- 
ricordiam  faceret  qui  nobis  solatium  dedisset.  „ 
Respondil  Brigida ; "  Ego  corde  avido  volo  vobis 
suialinm  lua^starc.  Si  .'igo  vullis  cibo  et  potu 
satiari,expcctate  hic  adjulorium  Salvatoris.  Vidco 
populanS  Oriia  OlUn.  domuminquaeleomosynaparaturcuidameccle- 

siaioirerendainDL'i  domo^^^ilmc  itaquc  vcniet 
rstcr  modo  allata  admodum  pauca  uota  sunt  hac  hora:  ecce  enim  prandium  in  sarcinis  niodo 
de  S.  Erco.  S.  Patricio  etiam  post  suscej^tum  est  paratum.  „  Adhuc  illa  loquente,  venerunt  iiui 
episcopatum  adhxsisse  ridetur.  Etenim  in  Vifa     eleemosynam  portal>ant.Et  illi  cognoscentes  quod 


Iter  iitstituH 

cutn 
S.  Drigida, 


11,  Do  faiuilianlate  S.  Erci 
cnn)  S.  Palricio,  cuin  S.  Bri- 
iiida  ct  cnn)  prinio  rciic  lli- 
hcrniic  cliristiano.  Vcncratio 
laris  criia  cun». 


iti  qiio  itinere 

S.  linyiJci, 

miraeiila 


(llCod.Biux.rilOO-oini.  fal.  18G'.  —  (2)  Cfr.  nuni.  pnec. 
—  lol  Ad  luin.  7L'3el  "W.  —  (4)  Cfr.  suimi.  mini.  3-j.  — 
(5)  t^olfan.  ■yVMi.'*  77i(iimi..  p.  ^O.  nol.  GO.  —  (li)  IlpiU.  Cfr. 
Todd.  ^Vimf /'«i/*  tVd-,  1).  -l-iO.  nol.  I.  —  [Ij  J.  O  Donovan, 
A»mih  of  tht  Foiir  Musteis,  p.  iG7.  nol.  Jl-.  —  (8}  Cfr. 
].  0"Donovttn.  Book  of  Jtights.  p.  1 1 ,  lin.  ult,  cum  not.  atij. 

•  Moulcui  Ki-e.  Vit.  Quart.  np.  Cotyanum.  —  *•  Ofrcrenda 


-(9)  Cfr.supra.num.l.-(tO)Ibiil.  exlr.-(n)  ^»"''^'\- 
BoUaml.,lom.U.  p.  3i>-30.  -  iH)  Saiiit  ratrick,  p.  «-. 
nol.  l.  -(13)  Pail.  Ul.cap.  98  {Tr.  Th.,V-  IG7).-  {!*)  t.«- 
0'Donovan.  loin.  !.  p.  137.  —  (lo)  Num.  H  extr. 
(IG)  0'Donovan,  tom.  cil.,  p.  I6S,  nol.  /.  -  (17)  Moiiiomsc. 
vulgo  2ilun»ter,  qute  est  incridioualisprovincia  Hiberma?. 


Dei  dono.  Ap.  Co}gan..  Vit.  Tert. 


Ercus 


A 


pturiina 


patravit. 


Ainicug 

fui»se  dicitur 

primi  re;/is 

llibernitB 

thrittiani. 


I'turrs 
Inviiinlnr 

fiujns 
"Oininis 
fpincopi. 


DIES  SECUNDA  NOVEMUIUS.  561 

Ercus*episcopus  ctS.Brigida  sedisscnt  illic  ot  Dommach-mor    Mait^he    Dainhairne    aU   diem 

fame  laborassent,  Ijetati  sunt  va!de  et  ohlulerunt  /7  .■^rjifrmhns  (G),  Ercus  episcopus  «,/  ,lian  2  ovto- 

eis  suam  clcemosynam.  dicentes  :    -   Accipite  tnV  w  Ercus  cpiscopus  de  Doiimach-Mor  Maighe 

eleemosynam  quam  vobis  misit  Dcus.  Non  cnini  Luudhat  mi  ificm  •>?  eiimlem  maisis  (7)-  et  alii 

habemus  mehorem  ecclesiam  quam  vos.  ,  Tunc  plurcs  existere  potuenint,  f,iti  iuter  ^auclos  rehti 

gratias   Dco  cgorunt.  comeacrunt<iue  iUic.  Scd  uon  i^uuf.  Itaquc  qtiismim  horum  desit/uctnr  defi- 

tamcn  potuni  non  habebant.  Dixilque  Brit,'ida  :  nire  non  awfcmus,  tibi  in  Vita  S.  Bmndam,  al^ba- 

-  Fodito  m  proximo  terram.  ,  Et  fodientcs  invo-  /,"..  amiu-Frrlenm,  le,,itHr  Ercus  episcopus  fuim 

neruntfontemlucidum;  ot  ipse  fons  nianet  illic  cjus  prarcptor  (S),  d' in    Vita  N.  Scnani  Ercus 

usquehodie  sub  nommo  Brif.'itUc.  Tunc  onmes  cumaliis  duobus   cpiseopis   Dalanno  et  Sedonio 

DcumctS.Brigidani^dorificabanl.  yelietus    csse  a    S.    Senano  in   monasterio    Inis- 

17.  Demdc  vcnerunt  ad  Campum  Fomini  *•,  morcnsi  (9),  cl  alibi  Kicus  episeopus  infrrfuisse 
ct  ibi  mvenerunt  magnam  synodum,  et  alitpiantis  consen-ationi  Conlaidi  episeopi  Kildariensis :  qmd 
dicbus  detonti  sunt  m  synodo.Narravit  orgo  cpi-  quidem  recens  scn-ptor(\0)  Slamcnsi  tnbuit  sed 
scopus  synodo  multas  virtutes  Brigidre.  Tunc  nuUam  affrnns  probabilcm  aHcloritatem. 
pestilcntia  -''avis  vastabal  plebem  ;  omnosriuo  21.  At  lihenter  admiserim  de  Erco  Slaniensi 
ro-avorunt  Bngidam  ut  visilarct  iniirnios.  Dixit-  dietum  esse  quod  de  eo  se  lcgisse  ait  Miehacl 
quc  episcopus  :  "  Loca  pestilentije  non  ingrcdie-  0'Clenj  {\\\vidclieet  illum  convrrsatione  et  vita 
tur  sancta  Doi,  sed  voslros  cegros  ducito  ad  eam.  „  similcu  fuissc  S.  Martino.  Nam  Krcum  Shnien- 
Tunc  adduxerunt  ad  cam  claudos  ot  lcprosos  ct  sem,  .mut  S.  Martimim,  populari  mcmoriu  prxei- 
djemoniacos  ct  omnos  mfirmos  ;  et  iu  nomine  jmecelcbrafum  fuisse,osfemIitur  imprimis  ejfafnt- 
Josu  Christi  Brigida  illos  onmos  sanavit.  W  },istoria  Convivii  do  Dun  ua  n-Cclh  ol  pra>Iii 

18.  Post  h(EC  exilf  S.  Brigida  ad  alium  liomi-  ad  Ma-jh  Halh,  antc  funm  seruli  XII,  ut  vidctur, 
nem  ***  qui  erat  propinquus  mari,  haud  procul  fiibenmo  idiomafe  conscripta  (12).  In  qtio,  confu- 
ab  illo  loco  ubi  episcopus  Ercus  habitabat.  Et  sione  temporum  iuliocjmcre  fi,,mrutorum  f,aud 
mansit  curn  suis  puellls  aliquot  annis,  ut  narra-  in.fucta,  qmun  wjnlur  dr  rdrherrimo  ermtu  qui 
lur  (1).  Existimat  Colyunus  liunc  locum  quo  configitcirra  anmim  O':i7{\:i),introducunfur  sancti 
5r/i7/(/((secei-5/(osseecclesianidI(EcosisWatcrfor-  qui  post  Pafririiim  apud  IIH,crnos  ma.rime  illu- 
densis  in  decanatu  de  Kill-Modain,  qu«  Kcll-  stres  iiuf>cntur,  numero  duodcrim  rcf  potius  frcdc- 
Brigide,  id  est  Gella  S.  Brigid*,  nuucupatur  :  de  cim  (fotidrm  rnim  nominntim  reccnscntur,  quumvis 
qua  in  Catalogo  occlesiarum  illius  diu[>ccsis  (2).  unirersi  dicanfur  fuis.-^r  dwdiH-hu  Iliberniic  apo- 
Crediderim  potius  hmic  locmn  non  quxrendum  slo]i){\^, cl pra^trr  cos  sim,illatim  K^miopuy^lmi^ 
esse  in  Momonia,  scd  infrr  SUuiiam  oppidum  ct  Slanionsis.  Cnjus  niafcdirtionrm  in  convivium 
mare.  Nam  distinctcsignificutur  iUumfuis.^r  haud  quod  principihus  Ilibcrnix  ,)araverat  provocasse 
procul  ab  illo  loco  ubi  episcopus  Ercus  habilabat.  refertur  Domhnall  rex  Ilihernia:.  Jusserat  uimi- 
Jam  vero  Ercus  tunc  temporis  non  fiahifalmt  in  rum  is  uf  ad  ilfud  ronvirium  r.c  fota  Ilihrrnia  ron- 
Momonia  :  nam,  ut  paulo  .fupra  lcjimus  (:j),  oxivit  fcrrentur  ova  anscriua  quotquof  repcriri potuissent. 
cum  Briyida,  ufique  ex  loco  ubi  func  degebat,  m  Uaqur  progressi  sunt  coaclores  per  Midium,  ova 
regiones  Mumminonsiuni.  Itaqur  omnino  eondu-  inquirontos,  voiicrunhiuo  ad  oxiguum  iiuoddam 
dendum  ridefur,  quoniam  ultimis  vrrhis  cifafis  oremitorium,  in  quo  versabatur  mulior  nigrum 
finis  imponitur  narrafioni  itincris  iirigida;  ct  cucutimn  in  capite  gerens,  quie  oratioiii  erat 
Erci,  iiimc  Jam  rever.^^um  csse  Shniam,  ct  lirigi-  intonta.  Juxta  janiiam  autcm  oronilfdrii  vidonmt 
dameumilhicessesecutam.  grcgoni    aii.soruin,    iiigiossi.iuo    invonoriml    vas 

19.  Trudifur  qnoqur  ]lyc\\s  prxcrpfor  rcl  fami-  iUKserinis  ovis  rofortum.  Tunc  :  -  Folicitor  nobis 
liuris  fuisse  primo  rcgi  Jlifjcrnia!  qui  christianam  rcs  succedit,  „  aiunt : "  neque  enim  totam  Ilibor- 
fidem  professus  sit,  nomine  Muircheartach  Mac  niani  porscrutanlibus  plura  nobis  ansorina  (iva 
Eurca,  qui  secundum  Tigrrwirhum  anno  .-,09,  simul  colloota  (iijoslo  erunt.  „  —  "  Nequaquam 
sc-cuudum  Amialrs  Cltouiunos  anuoOi:i,  Jlihcrnia;  id  vobis  faustum  orit,  „  iiuiuil  mulior;  "  noquo 
regno  potitus  est  (4).  Sic  enim  de  eo  rege  antiqua  (juidquam  conferot  ad  ju(;unditatom  convivii  cui 
quxdam  nofitia  :  Muirchertach.  ((//,  dlcliis  ost  lcniils  lui;c  cscarum  copia  acljungofur.  ,  — 
Mac-Erca //.  e.  ^7/((.5  A'm  rc/ AVr/c/,  (pua  Erciis,  *■  yuidni  scilicel?  ,  interrogant  isti. "  Nimiruni, 
episcopusSlaniensis,  illum  priucipuo  affoctupro-  respondit  miiller,  sanctus  quidam  Doi  famuliis, 
secutus  esf...  vel  qula  Erca,  filia  Loariii.  ojus  mirabilium  patiutur,  hic  habitat,  Ercus,  Slanien- 
mator  fuit  (5).  .sis    opisco]ius,    qui    consuuvit    singulis    dicbus 

20.  Alia  qucedam  de  Erco  episcopo  lcguntur  lioandaj  (luvio  usque  ad  axillas  immersus  pcr- 
apud  hugiographos  Ilihernos;  sed  non  satis  con-  sist(!ro  a  maric  ad  vosprram,  psaltori(j  coram  se 
starc.  ridctur  ufrum  hac  ad  Slanicn.^^cni  nostrmu,  \\\  littoro  pusilo.  proccs  ad  Dcum  indosinoiilorfun- 
•S.  Pafricii  disripulum,  rrfcrrnda  sint  an  ad  alium  dons.  Vo.spori  autcm  iiuc  reversus  uno  ovo  cum 
qucmdam  homonymum.  Episropi  cnim  hujus  no-  dimidio  ct  tribiis  nasturtiisurculis  vc.scifur.Noque 
minis  non  minns  fres  in  martyrologiis  hifjernicis  doool  vos  modioum  lumo  pcnum  ojiis  abripcre.  , 
prwlcr  Slanirn.H-m  omirrunt,  ridclicct  Ercus  opi-  22.  Koroces  voro  rogis  faniuli,  ad  hioc  respon- 
scopus  dc  Domnach-mor  Maighc  Coblia  seu  dc  dero  quidquam  dodignati,  ahstuk-runl  rom  viri 


AUCTOHC 

C.  D.  S. 


Illf  <ilii 

iinpiorum 

convivio 


matfdixinM 
fertur, 


Bronus   ap.   CoUjan.,  Vit.  Ttrt..  mendo  manifentu.  ~  ('olyani  in  h.  l.  —  '*'  recttu»  locuiii,  tit  habrtur  tn    Vita 

'  "  Hectius,  F imhm,  hibernice  Mag-Fimliin;  est  cdehria  et  t/uarta  apud  CoUjanum, 
'patiosa  planitieif  in  retjione  Desiorum  in  Munionia.  ,  Nota 

(1)  Art.  SS..  toni.  I  Feb.,  j..  128,  ii.  fiS  s<j<(. ;  Colgan.  Tr.  ihUl.  -  (8)  Torn.  III  Mi.ii.  |.,  GCO.  -  (9)  Toin.  I  M.irt.,  [i.  773, 

Tti..  p.  535.  ViL  TerL,   c.  71  sq<j.  Cfr.  il.i(i..  p.  rj.'>ti.  ViL  num.  29.  —   (10)  A.  Cu^au,  The  Dioceae  of  Meath.  lorn.  I, 

QuarL,  c.  4-i  sqq.  —  (2)  Tr.  r/i.,  p.  M-l.  iioL  iO.  -  (;f)  Cfr.  p.   Gl.  —    (II)  M.irtyrol.  DunKall.  ad  (Jicrn    2  Novembr. 

num.  II.  init  —  (4j   Petrie.  Tara  Jlill,  j).   118  exlr.  -  (p.^^i).  -  (121  The  Jiaw/iietof  I,un  na  n-Oedh.elc.  l'ncT. 

(5t  IM.  —  (r.)  Cfr.  Aet.  SS.,  torii.  XII  O.I.,  [.,  178.  -  (7)  Cfr.  p.  ix.  —  (13)  Iliid..  p.  xviii-xx.  —  (U)  Ibid..  p.  2C. 

Norcmf^ris  Tomu.t  J.  7|  justi, 


"\ 


562 


DE  S.  LUGADIO  CONFESSORE. 


A  insti,  ipso  invito...  Vcspere  domum  rednt  sanclus 
patronus,  Ercus  Slanmnsis  ppiscopus,cui  narravit 
mulierquam  iniquc  isti  cgerint.  Quibus  auditis, 
vir  iustus  commotus  animo  dixit:  "  Ilaud  pro- 
spcre  agel  is  cui  ha>c  csca  allata  est.  Et  ulmam 
pax  et  fclicitas  non  oriantur  Hibcrnia.  cx  dlo  con- 
vivio,  sod  rixne,  discordiic  ct  rerum  perturhatio  cx 
eo  conscquantur.  „  Kl  maledixit  convivio  quam 
acerbissime  potuit  ( 1 ).  Ner  efJW-fu  suo  rarmt  .sanHi 
viri  maledictio,  gravissimis  ex  ronrino  exnrUs 
dissidiisn-urntisrjueprx}iis,qumdeindetotarebqm 

fabula  exponmttur. 

{1}  n.i.l ,  p-  I(;-l«'  -  '2)  The  hmiitie»  of  ihc  Tioyne  and  its 
tJiuuaryL  Btack.ater,  l.y  W.Uiam  U.  W.lde    (DubUn 


23.  Commenfitia    hsec  sam  et  indoli  pojmlari  riV7ri«r„o^,^r 
Uihernorum  magis  quam  sa?irtorum  moril)us  con~        fuisst 
sona  At  p-ofecto  inde  ostenditur  quam  prxclarum      S.  Ercu... 
locmn  teneat  Ercus  inter  sanctos  quos  veneratio  ^J^^' 
popidaris  pr^Bcipue  prosequitur.  Cujus  rei  ettam      ^^^,^^.^^^ 
argumentum  prM   ecclesiola    se^i  eremitortum 
S    Erci     qftod  risitur  in  ama;nissimo  situ  apud 
'sianiam   juxta  Boijnum  fiumen,  sxpius  diversis 
temporibus  per  decursum  medii  xvi  resfanratum, 
quodqtte  ad  nostms  dies  in  illa  regione  memoriam 
sancti  serravit  (2). 


1849.  in-S"),  p.  liii. 


B 


DE  SANCTO  LUGADIO 


DISCIPULO  S.   PATRICII 


C.  D.  S. 


BtCDLO  VI. 

S.  Luginlius 

mrnwratur 

in  fastin 

eucris 

Uibernia: 


IN  HIBERNIA. 


C 


et  filius 

ffrtur  reijis 

jEngusaii. 


Lugadius,  vulgo  Lughadh  vel  Lugaclh.  cujus 
nominis  formx  .^>/nunifnix  esse  dicuntur  Lugil, 
Lacghaii-c,  Lchair  ct  I.oUiair  (1),  itcmqne  Lua, 
LuocLuocli,  Molua,  Moluoc,  Molocli  (3),  aunun- 
tiafurad  dicm  2  uovrmhrisin  inartgrologio  Mariani 

Gormani  nudo  rornhnln  Lugactli,  cui  hxc  adjecit 
scholiastes  :  mac  ocnghusa  o  dhruim  incscl  (3), 
i.  e.  filius  nCn^lmssii,  dcUruim  InoscUum.  Inde  m 
martgrologio  Dungallensi  (4)  his  verbis,  quas  ex 
hihcrnlco    latinr    rrddimns    :   Lughadius,    fihus 
jEnghussii,  fiHi  Nadfiaichi,fiHiCorci,filii  Lugha- 
dii.  Islc  .r.iighussius  fuit  rcx  Momoni^.  Ipse  fud 
cujus  pctU-m  haculn  suo  pcrforavit  Patricius  dum 
bapli/.avit  cl  bcncdixit  cum  tcstantc  Vita  Patricn. 
(Orlus)  cx  Druim-Incsclainn  in   Illtonia,    intcr 
Dioichcad-alha  cf  Traigh-hhaile  dcDun-Dcalgan. 
J)e  codeni  sancto  sermo  est  iu    Vila    Tripartifa 
S.  Vatriciilatina  (5)  :  Extruxit  ctiani  (Patvicins) 
pcclc^iam  postca  cclcbrcm,  qua-  Druim-Inissclaiu 
appclhitur,  iu  ivgionc  dc  Dclbna  :  iu  qua  ctiam 
duo  cx  ejus  sunt  discipulis,  nempc  Da-Uianus  dc 
Crocbhcachct  Lugadius.EiigussioNatfraiclii  iiUo, 
Muuionia'  rcgc,  iiatus  (0) :  qui  locus  deest  in  codice 
hihernicotranslato  a  cl.  (i.  Ilninessg  (1). 

2.  Cdehris  est  historla  JCngussii,  a  quo  gcnitus 
fn-tur  Lugadius  noster,per  S.  Patricium  baptizait 
et  in  ipso  haptismo  heroicx  patirntim  exnnphim 
jtrxhcnfis.  Ihm  ita  rrferf   Vifa  Tripartifa  hitina 
S.  Patricii  {fy) :  Dum  rcx  .Engusslus  sacra  intin- 
gerotur  unda.  miia  ipsius  ct  animi  fovtiludo  ot 
piotas  in  Dcuiu  cnituil :  qmv  cl  subsoiiucnti  signo 
insigni  a  Dco  approbala  est  ipsicpic  nonicn  pcpc- 
rit  immortale.  Cmu  cnim  rcx  sacro  rogcnerarctur 
lavacid,  pos  ojus  cuspidc  baculi  cui  iimixus  cral 
Palricius,  transfixus  csl ;  ncc  vulnoris  accopti  per- 
ceptivo    doloris    uUum    fccit    indicium,  doncc 
sacrum  pcractum  csset  ministorium.  Quo  finilo, 


pcrccptoque  baculo  pcdi  inha^rento,  Patricius 
pctiit  quarc  pcdis  vulnus  et  transfixionem  non 
prius  significaverit.  Respondil  rex  sc  la^sionem 
illam  tanquam  sacrarum  cseremoniarum  partem 
exislimasso  ct  accoptasse.  Suhinlulit  et  sanctus  : 
«TuaDeotantEepalionline  et  devotionis  referes 
merccdcm :  tiuUus  cnim  successor  luus  vel  tuo  vel 
ex  fratris  tui  Olildi  scmine  in  ista  sede  morle 
cruentaporihitusque  ad  seculi  consummationem; 
nec  nomon  juraque  obtinebit  regis,  donoc  a  meo 
successorc  coronabitur  et  consecrabitur.  „  Unde 
cummagnaboncdictioncsingulariqueprserogativa 

istiusrogiae  familite  conligit  quod  regcs  docom  et 
scptcm  e  semine  prsedictorum  fratrum,  JEngussii 
ncmpc  ct  Olildi,  in  monachos  tonsi  (seu,ut  esfaptid 
nemwssg,  baculo  ordinali),  a  tempore  Patricu 
usquo  ad    tompus   Kcnngcgani  rcgis    CasseUoe 

rcgnavcrint  (0). 

XBmvif  etiamDeus,  uf  aif  Colgan{\0),  Imnc 
pium  regem,  non  sohtm  posteritate  numcrosa  et  ^^^.^^^  .,j ^,,,- 
sniicfa,  scd  cf  magno  fiUorum  numevo.  Efenim  in      ^ifgti,{„„ 
(jeimdogiis  irgum  Mnmonix  didtuv  vcx /Kngus-        ^7,«. 
nius  lmbui.^se  viginti  qnafuor  libevos,   eovumque 
duodecim  fuissesanctovum  alho  adsvripfi  (11). /« 
Psalterio  vevo  Casselrns!  legituv :  .E.ngussius  filius 
Nailfraichgcnuit  viginli  qualuor  fiUos  ct  viginti 
quatuor    lilias,    ct   ohtuiit    Deo    ot   S.  Palncio 
duodocim   filios   ct  duodccim  filias:qui  omnes 
sancU    et    sanctie  cclebrantur    (12).  Vf    tantus 
liberorum  numerus  jFngussio  aftvihufussit,  inite 
farfum  non  improhabiliter    censet   Lanigan  (Li) 
quod,   quum    ex    una   parfe   memoria  JEngussn 
illius    regis    Mumonix    in     magna    reneratione 
esset,   ex  alia  rero  wuUi   in  genealogiis  occur- 
rerent  riri  eiusdrm  uominis,  hovum  poi^teri  ortum 
suum  ad  illum  rrgem  deducere  et  illustrem^   sifn 
vobilitate   et    sanctitate   cognationem    conpngere 


CUJUB 

dicuritiir 


(l)  Shearaian.  Loea  ralrieiniia.  p.  79.  not.  3.  —  (2)  For- 
be-;.  Kah-ndarsof  Scottish  Saiiit.^.  p.  409.  —  (3)  Cod.  Bnix. 
5UX1.&114. fol.  ISr». -  [i)  Ad.  d.  -i  Nov.  -  iri)  Pait.  ii.  cap.  12. 
—  (6)  Colgan,  T}ias  Thaum.,  ]).    131.  -  l7)  .\p.  M.  F. 


Cnsack.  »  Patriclc,   p.  397.  -  (8)  Parl.  m,  eap.  30.  ^ 

(9)  Trias  Tf,au,».,p.  loo.  Cfr.  Hennessy  ap.  Gusack.  p.«)0. 

(10)  Act.  .SX.  Hib..  p.  Ili9.  De  S.  Nalali.  cap.  3.  -  UJ)  i^"-- 
p.  174.-  (1-2)  Ibid.-  (13)  Sccl.  Wst. aflrelfi»tIAom.h?-^- 
^  ^  gestiretit 


PateniQ 
ytnere 


CATHAIR  MOR.  R.  H.. 
(ib.  an.  122  (12). 

I 
FIACH  BAtCHEDA, 

I 
BRESAL  BELACH, 

I 
LABRADH. 

I 
EOCHU  CINNSELACH. 

I 
ENNA  CINSELACH, 

rex  Lugeniie.  nh.  an.  -Wl  (13). 
I 

CRIMTHAN, 
rex  Lapeniie.  nli.  nn.  V<i  (14). 

I 
EITHNE. 

uxor  .fEngussii.  ob.  an.  iSO  (15). 


DIES  SECUNDA  NOVEiMBRlS.  5G3 

A  gestirent.   Vel  etiam  jure  supponere  licet  multos        5.  Vxorem  habuit  A!»gussius  Eithnmm  Hua- 

jEngussn  posteros,  etiam  remotiores,  nota  et  fre~     thach,  fHiam  Chrimthanni,  filii  Cinnselach    reni-^ 

quentissnna  apud  Hd>ernosroHsuetudine  ejus  filios     Lageni^  (10),  rujus  hnnr  yrneaHiam  demonstrat 

fmsse  didos.  Exemplum  hujus  consuetudinis  ex     tahula   ,jem-alot,im    Cathair    Mor   seu    Catharii 

ipsa    recensione  filwrum   JEngus^ii  afferre  liret.     Magni^regis Lagenixet  totius  IJiherni^  (W)  ■ 

Etcnim  S.  Colmanus,  a  7naire  Uacdavenc,  id  fst 

filius  Darenis,  dirtus,  diserte  inter  filiosyEntfitssii 

ponitur  in  Sanciilogio  genealogico,  cap.  34  (1), 

quum    in    Martgrologio    Tamlactensi    ad    diem 

Sljulii  idem  Colmanus  fdius  Darenix  cum  Kafali 

Jernoco,    Papano  et    FoUomonio    dicunlur  fifii 

Natfrachii,  qui  fuit  JEngussii  regis  pater.  Porro 

prxter  Colmanum  iHum  in  Mcnohgio  gencalotfico, 

ubi  sune  vocaUdum  filii  stricto  sensu  acciinendum 

est,  JEngussii  filii  indicantur  Lugadius  noster  (ii), 

Eochodius,  Felimidius,    Cronanus,    Olildus   (.'icu 

AiUilus),  Bressaliu.^,  Foilanus  seu  Faclunus  (3). 

Quibus  si  addas  quatuor  iUos  quos  paulo  superius 

cum  Colmano  ad  dicm  31Julii  aleltrari  memorari- 

mus  nomine  fiUorum  Kaffrarhii,Jam  hahes  sanctos 

duodecim  jEngussii  regis  Mumonix  fiUos.Prxterea 

filius  ejusdem  JEngussii,  scd  forte  non  ita  proprio 

sensu,in  martgrologiis  Gormanirt  DungaUnm  ad         Q.  Druim-Iiiis.clain,  ufji  rcclosian.  nostca  cole- 
^  diem5martnlaudaturCartachus.Sedetiniisdem     hrem  extruxit  Patricius{mUum  locumesscexisti- 

martgrologus  atque  ettam  m  Tamlactcnsi  tid  diem     matLttnigan ([7)q,U  nunr  roculur  Druin.lmlloi.  /;, 

23  fchruarn  ccJehran  nuhcaniur  communi  fcstiri-     comilatu  Louth.  Ejusdcm  opiuionis  fuit  ArchdaU 

tateMusussn  filiae.  uon  tamen  disfiuctius  signifi-     qui  in  sho  Monastico  Hibcrnico  LuKadiuin  pri'- 

caiur  jEngussnis  is  fmsse  rcx  Mtmonia^  vel,fiUus     unim  ahimtcm  Drumshalhmcnscm  farit,  ..../  nulh 

Naffrachn.  ^  ,,/,-,^  indiria,  nt  ridrtur,  pra-ler  icstimtmium  Vitx 

4.  Genuspafcrnum  S.  Lugadu  cxhbcf  sequens      Tripartit^  S.  Pttfricu  superius  citaium,  ubi  qui. 

schema  gcncalogwum,  cx  ampUori  stirjns  OiUUi     ,/,,„  Patricius  ecdesiam,  mm  lamen  mtmasterLn 

OUan,regisMiimonix,gencalogia  edita  a  Dono-     /„  Druini-Inissclain  ctmdidis.sc,  nc.ue  Luu-adius 

abbas  constUuius,  sed  lOidem  esse,  td  est  requiescere, 
refertur  (18).  0' Donoran  vero  (VJ)  iUum  hcum 
vicum  esse  asscrif  in  rtidcm  comitatu  /'/'w/yfiCastk;- 
Bclliu^'ham,  quihodieque  tdi  cjus  incoUs  nuncupa- 
tur  Druminisklin,  Anglis  rcro  Drumiskin. 

7.  Lugadii  obitum  innertit  riiatns  ArrhduU  anno 
51!i  rel  filG,  sed  rursushoc  st>fo  argumento,  ut  vidc' 
tur,  ductus  fjuod  pater  et  mater  ejtis  obierunt  anno 
489,  vel  secundum  alios  fontes,  anno  487;  ex  quo 
anno  si  quis  Iriginfa  annos  rompufavrrit,  qtiotl 
spatium  quasi  mediunt  singuUs  alicujus  stirpis 
generalionibus  ab  historicis  scriptoribus  assignari 
solet,  ferc  ad  annum  illum  .>/;7  perrenief.  —  Et 
hxc  suntqua;  ad  \Ai'^i\.dii  hisloriam  spectanlia  apud 
veteres  et  recentiores  scriptores  reperire  licuit. 


ft  materno 

clarus, 


vano  (4)  et  Shearman  (5)  excerptmn  : 


C 


OILILL  OLUM.  R   M,, 

ob.  an.  Chr,  234  (6). 

I 
EOGHAN   MOR, 

ob.  an.  I9f)  (7). 

I 
FIACHA  MAEULETHAN  R,  M. 

ub.  an.  -im  (H). 

\ 
OILILL  FLANBEC.  H    M. 

I 
LUOADH, 

I 
CONALL  COHC. 

I 
NATFRAICH,  R.  M-. 

I 
>CNGHUS  R.  M,, 

t)b.  an.  489  (9). 
I 

S.   LUOADtUS. 


K 

incrrtiim  ciit 
moiuistvrio 
lirwftterit 


rt  ijiio  iiiino 
tiiortunii  sit. 


(1)  Cit.  ap.  Golgan.  Act.  SS.  Hib.,  p.  174.  -  {■2)  Ibirl,. 
p.  17.1,  n.  6.  —  (3)  Ibid..  nn.  5,  9.  —  (4)  Battle  of  Maf/h-Rat/i. 
p.  341.  —  (5)  Loca  Patrieiana,  tab.  4.  p.  .54.  —  (6)  Am\al. 
Quat.  Mag.,  ad  b.  a.  At  secundum  0'Flaherty  {Ofjygia, 
P-  152),  an.  2G0.  —  (7)  Quat.  Mag.,  ad  h.  a.  Al  secunilum 
labulas  geneaIob'icas,  an.  'ioO.  —  (8)  Tab.  genealog.  — 
(9)  Quat.  Mag.,  ad  b.  a.—  (10)  Vtta  quiiita  S.  Brigida.  lib.  ii, 
cap.  U  (Tr.  TJiaum.,  p.  551) ;  Vita  S.  Kierani,  cap.  19  (Act. 


SS.  Ilib.,  p.  4f)());  nironifon  Seotorum,  ad.  an.  4S7.  — 
(11)  Ap.Shearman./voe.  1'atrie.,  t:ib.  10.  p.  ISo.—  (12)  Quat. 
Mag.  ad  h.  a.  —  (13)  Tab.  geneai.  —  (U)  Q„at.  Mag..  ed. 
0"I)onovan,  tom.  I,  p.  ITiO.  not.  d.  Cfr.  ibid.  ad  »n.  405.  — 
(15)  QmU.  Mag.  ad  h,  a.  Cfr.  ibid,,  not,  m.  -  (Ki)  Cfr,  Hupra. 
nuiri.  1  extr.  —  (17)  Eccl.  hint.  of  Irfland.  toni,  I,  p.  441  el 
toni.  IH,  p.52,  not.  145.  —  (1«)  Cfr.  Lanigan.  tom.  I,  p.  441, 
not.  .tS,  49.  —  (19)  Quat.  Mag.,  loni.  I,  p.  394.  not.  t/. 


DE  SANCTO 


564. 


D 


DE    SANCTO    AIDANO 


ABBATE 


C.  D.  S. 


IN  HIBERNIA. 


HKnilLO  VI. 

S.  Aidnnus 
monuHterifi  a 
.S.  Mochtro 
coiislrurlt) 
in  Ullonia. 


B 


■quod  vocatur 

etiam 

Cill-nior- 

Aedluiiii, 

pyafuisse 

viilctur 


c 


1«  Vifa  S.  Morhfei  (1)  inentio  fit  cuju.^^dam 
Acdaiii,  iiniua  ex  samii  diHcipnlis,  qitem  lUma 
discedens  oOlitus  jmserit  ramo  arhoris  imidere 
ei  se  mari  committere ;  eoque  miro  naimjii  genere 
iransvertm,  in  Ilibernia  ante  magistntm  suum 
appulisite  ferlur.  Inde  per<jii  Vita  (^)  :  Dcni(|ue 
Macteus  in  Methcoruin  nciiKnibus  ((rpit  con- 
slruere  monasteriuni,  quod  Gella  magna  seu 
Lisinlior  (immo  Kill-itior,  uf  eumdem  fexfum 
recifans  xcrilnt  CohjanuH  in  nota  mox  ciianda) 
dicilur.  In  hnnc  itaque  posferiorem  locum  notat 
Cofijauu^  (3)  :  Rcgio  Methcoruni,  vult?o  II ua- 
Mclh  «licla,  cst  ditEcesis  Ardmachaniu  in  Ultonia 
et  in  eahodie  visitur  prffidicta  ecclesia  Kill-mor, 
id  e.st  Cclla  ma(?na,  dicla.  Et  didinctiits  aUo 
loco  (4)  :  Rc^^io  dicta  Hua-Meith,  hodie 
0'Meith,  cst  in  orienlali  partc  Ultuniai,  hlnc 
Airthear,id  e.st  Oricntalis,  dicta;  et  pars  cjus 
mari  vieinior  Hua-Meilh-mara,  id  est  Hua- 
Mflhia  mariiima,  ct  pars  a  mari  remotior  conipa- 
raLione  prioris  Hua-Meith-tire,  id  esl  Hua- 
Methia  terrce  sive  continentis,  quia  in  continenti 
Ultoniai  jacet,  hic  (5)  ct  ab  aliis  priscis  scripto- 
ribus  vocalur.  Nomcn  illud  Hua-Meilh,  id  e.st 
posterorum  Meilh,videtursortita  a  posteris  Mure- 
daciii,  co^Miominc  Meilh,  id  csl  Obesi,  filii  Imcha- 
dii,  lilii  CoIla-da-Chrioch,  de  quo  Sanctilogium 
Gencalogicum  cap.  13,  late  in  eo  tractu  tempore 
Palricli  et  postea  dominanlibus. 

2.  Ui-Meilh-Tire  diam  ulio  nomine  dicehatur 
Ui-Mcith-Macha  (G),  quia  proximior  erai  Ard- 
marhan.T  civitafi.  Eumdem  aufem  pagum  in 
hodierno  cuntifaiu  d  barunia  Moninjhan  cuJlocan' 
dum  esse,  non  vero,  itt  opinati  sunt  (yElahertij, 
Harris  et  etiam  0'Clenj(7),  in  comifatu  Ardma- 
chanori  f)aronia  Orior-0' Ihinlon,osfendit  Joannes 
0'Donoran  (S)  hoc  nnjumcnio.  Prinio  scilicpt  Mfa 
Triparfifa  S.Patricii  {^^]  rcfert  sanctum  icnientem 
ad  roKloncm  de  Hua-Meith-tire,  quie  est  Orien- 
talis  Ultonio;  regiuncula,  ibi  excitasse  ecclesiani 


in  ioco  Tcag-talain  Uiodie  Tohallan)  appeilato. 
Prxterea  in  Martyrologio  Dunrjallensi  ad  diem 
•JOjanuarii  sijnatitr  Cruimthcr  Calbh,  de  Tulach 
Carpait  {hodic  Tully(tarbeti  in  Ui-Meltii-Macha. 
Adde  annuntiationem  S.  Aidani  in  eodeni  martij- 
rologio  { 10),  uhi  ctiam  Cill-mor-Aedhain  in  eadem 
regionefiita  esse  dicitur.  Jam  vero  Tehallan,  Tul- 
lycorbel  ef  Killmore  rcpcriuntur  in  comitafa  et 
haronia  Monaghan.  Jlactcnus  0'Donovan;  cui 
conKcniit  ^Vill.Iieeves il\).  Nec  est  quod  tantorum 
virorum  sentcniiai  opponanius. 

3.  Itaqite  ef  consentiendim  est  Colgano  arbi- 
iranti  (12)  Aidanum  illum  discipulum  S.  Mochtei 
eumdem  essc  cum  nostro,  filio  yEngussii,  quein 
Mariunus  Gormannus,  Martyrologium  Dungal- 
lense  et  ahl  memorant  in  ecclesia  de  Kill-mor 
Aedhain  in  regione  de  Huadmeth  sive 
Metheorum  die  2  novembris.  In  hac  enlm 
reglonc  S.  Mocteus  exstruxit  primam  ecclesiam 
in  Hibcrnia,  Kill  mor  appellatam,  ut  habctur 
in  eju.t  Vita,  cap.  4  ( 13);  ciii  ufique  admodum  cre- 
dihile  est  Aidanum  fuisse  pr^fectmn.  Annuntiatio 
aufcm  ad  diem  2  novemhris  in  Mnrfyrologio  Dun- 
gallensicuialludil  Culganus  (ex  Gorniano  desum- 
pta),  his  verbis  concepta  est  :  Aidanus.  filius  JE.n- 
gussii.  deCill-mor-iEdhain  in  Ui-Meith-Macha;  e^ 
notatum  est  ihidem  scholiasfen  Mariani  ad  ulti- 
mam  vocem  Macha  adjecisse  quasi  varianfem 
lecfionem  Mcnna.  —  At  prxter  hunc  nostrum  plus 
viginii  cjusdem  vel  similis  nominis  (Aedhan,  Aed, 
Moedoc,  etc.)  diversis  diebus  in  eodem  Martyro- 
logio  memorantur. 

4.  Porro  ef  ulterius  inde  colligitur  quo  tempore 
iv>('ri7S.Aidanus,7?(H»i  S.  Mochfeiim  S.  Pafricio, 
celehcrrimo  IUhernine  apostolo,coxvum  fuisse  teste- 
titrtumVita  ipsius  Mochtei {U)JH7nVita  S.Patri- 
cii  { 1 '}).  Iii  hac  ultinia  auteni  indicafur  S. Mochfeits  p 
ad  Patricium  accessisse  uhi  isjani  senilem  xiatem 
attigerat.  Vnde  denique  S.  Aidanum  ineunte  seculo 
VI  floruisse,  Jam  tuto  affirmare  licet. 


el  iilfin  e.w 

qiiifilius 

fertttr 

-  Kiir/timiii. 


Fioniit 

iimintf 

smtlo  VI- 


(11  Cap.  3  (Cnlgan,  Act  SS.  ///t,.  p.  "'20).  -  (2)  Cap.  A.  — 
(3)  ()p.cit,.p,  731.  nol.r»,  —  (\)  Tria^  Th.,  p.  184.  not.  10.— 
(5)  Vit.  Tri/iurt.  S.  Tiitricii,  paite  iii.  cap,  9  (Tr.  Th..  p.  15U). 
—  (G)  0"Di)novan.  Book  of  rights.  p.  14S,  nol.  a.  —  (7)  In 
suo  imiicti  ad  Marlyrologium  Dungallense  ad  noinen 
Cniimther  Calb  (ed.  Todd  cl  Reeves,  p.  397J.  —  (8J  Book  of 


r.yi/s.loc.cit.-  (9)Part.  ni.cap.O^rr/asr/mMW-.p.I^O).— 
(Ul)  Cfr.num.  seq.— (11)  jVoW.  Dum/it!l..p.  397,  not.  — 
[l-2)Act.  SS.  Hib.,  p.  731,  not.  4.-  (13)  Cit.  supra,  num.  1.- 
(14)  Cap.  S  (Colgan,  Act.  SS.  Hib.,  p.  729).  —  (15)  VUa  sexU. 
auclore  Jocelino,  cap.  134  (Trias  Thaiim.,  p.  94);  Vita 
seplima  seu  Tripartita.  Pait.  iii,  cap.  07  (ibid.,  p.  102). 


DE  SANCTO 


SECUNDA  DIES  NOVEMBHIS. 


565 


DE  SANCTO   GEOEGIO 


0 


EPISCOPO  VIENNENSI  IX  GALLIA. 


c.  l).  s. 


ISITIO    SECULI 
VIII. 

S.  Georgius 

menioratur 

in  marltjro- 

logiis  ; 


Hfil  noii 

conreniunt 

fonles  quoad 

tinnnm 

eleclionis 

rpinroi>nlis 

fl  morti.s. 


Commenta 
Tamai/i, 


Georgium  episcopum  Vlennensem  iti  Gallin  siih 
hac  die  memorat  Marti/rohgium  Hieronifmia- 
niunFiddenseexcndice  Leidensi  sectdi  X  niiper 
a  vobis  edifiim,  his  verbis  :  Apud  VifniTiaiii  sancti 
Georgii  episcopi  (1);  et  iisdem  aut  similibiis  Ado 
et  complura  Auclaria  Usuardina,  ac  tandem  Mar- 
tyrologinm  Homannm  :  Viciina;,  sancti  Coorpii 
episcopi.  Saiissaijus  antem  in  suo  Martijrologio 
Gallicano  hoc  breve  adjecit  eloginm  :  Viennae  Allo- 
brof^ini,  sancli  Geor«ii  episcopi  ct  confessoris, 
qui  post  Bobolinuni  illius  ecclesiiB  cpiscopus 
factus,  se  vere  episcopum  prfBstitit,  morum  j^ro- 
bitixte,  vigilanlia,  commiseratione  ct  ardenti  salu- 
tis  animarum  studio  pnEciarus,  in  omni  cxercita- 
tione  coelestis  doctrinas  mirabilis.  Qui  tandcm 
vitjEsanctissime  actje  mcritis  cumulatus.  ad  pio- 
rum  laborum  messcm  migravit,  slmul  in  coHo 
conseculus  gloriam  et  in  terris  vcncrationcm. 

2.  Saussayo  fons  unus  fuit  Chronicon  Adoni.t, 
in  quo  legitur  ad  anmtm  699 :  Bobolenus  Vien- 
nensis  ecclcsiae  episcopus  insi^nis  claruit.  Post 
quem  Georgius,  magn«  virtutis  cpiscopus,  ip 
eadcm  urbe  constituitur  (2).  Aucior  vero  indicis 
anno  1239  conscripti,  hnic  ipsi  anno  699  Gcorgii 
ohitum  iUigat  :  S.  Georgius,  impiiens,  anno  G91) 
ad  vitam  ca^lestcm  abiit,  die  sccunda  novembris. 
In  lemplo  S.  Petri  jacet  (li).  At  Vienncnse  necro- 
logium  (4)  eum  AnastasH  II  inipmintis,  (fiti  post 
diem  S  junii  anni  713  imperator  creatus  est,  ^equa- 
lem  asserit.  Qux  quidem  assertio  ex  una  parte 
melius  consentit  Adoni  liohofeni,  qni  Georgii  deces- 
sor  fuit,  obitum  ad  annum  699  signnnti,  ex  altera 
vero  parte  ab  eodem  dissentit,  quum  idem  Ado 
Deodatum  ,GcoTgl\  successorem  fin  prxdir.to  Necro- 
fogio  prx/ermissum),  siib  Justiniani  II  tcmpora, 
ac  proinde  ante  annum  777,  lloruisso  indicet. 

3.  Vix  memoratu  digna  sunt  qux  Joannes 
Tumagus  in  suo  Martgrologio  IHspaniro  (5)  de 
S.  Georgio  nostro  congessif.  Quem  scilicet  IHspa- 
num  fuisse  origine,  patria  Toletanum  docet,  eum- 
demque,  postquam  ab  infantia  suti  tn  hujus  regim 
urbis  mefropolitanaecclesia  ftliciter  educatus  et  ad 
altaris  ministerium  exereendum  per  omnes  officio- 
rum  gradus  ductus  fuisset,  ad  Aguthensis  ecvlesix, 
qux  tunc  temporis  Gullia;  Gothicx  finibus  cotnpre- 


IJ5I. 


hcnsa  rrai,  prxsulatum  erectnm  esse,  eoque  tifuh 
inferfuisse  Tolrtanx  sgnodo  a  liccresuintho  rcifc 
conrocatx  anno  6.^3;  posfea  vrro,  qntim  jiim  riqinfi 
annos  Agathensi  ecclesi^r  prafuissef.  pasfore  vidua 
Viennmsi,  anno  0<S2  umtnimi  omnium  ncclama- 
tione  in  hanc  sedem  sublimafum,  obiisse  die  IV 
noufis  norembris  circa  iinnuin  699.  Xequr  cnim 
horum  omnium  alinm  vadem  profert  Tamagus 
quam  cotnmentitii  illius  Juliani  Perea  Toletani 
commvniitium  carmen  (());  nrque  in  ullo  documnito 
hisforico  qiiidquam  indiratur.  Occurrit  quidcm 
inier  subscriptiones  VoncHii  Totefani  anni  653 
nomrn  Gcorgii  Agathensis  episcopi  (7);  at  e,r  sola 
homongmia  hunc  Georgium  eumdem  habeudum 
esse  cum  Viennensi  nemo  .sansB  mentis  affirmarit.  ^*' 

4.  Audirimus  supra  (S)  .srriptorcni  anni  V339  hUfraHtm 
affirnianfrm  rorjnts  S.  (icorgii  fune  temporis  'orimnamin 
jucitisse  Viennx  in  ecclesla  monasterii  S.  Petri, 
una  scilicet  cum  corporibus  nliorum  quinque 
sanciorum  episcoporum  Vienncnsiuni,  qux  omnia 
anno  I'jr>l  .^oleinnifcr  elerafa  fuisse  per  llugo- 
nem  et  Willclmum  (ktrdinales  docef  nos  lireve 
ab  Innocentio  IV  iJatum  Mediolatii  vni  Kalendas 
Scptcinl)ris,  pontilicatns  Hfins  anno  nono,  quo 
rcntuni  dierum  indulgenfias  roncedit  pontifex 
visitantihus  ecclesiam  ti.  Pefri  in  die  rcvclationis 
ipsorum.  lireie  isfiid  ediderunt  niajorrs  nosfri ad 
diem  II  junii  ugenfrs  de  jKfhcrio  ('.))  nequc  /loc  loco 
repete.nditm  videtnr,  nisi  quod  ohiter  advertere  juvat 
iltiid  cl.  Potfhasf  notum  fuisse  e.r  sola  edifione 
Joannis  a  liosro  in  HibHitlhrra  Floriarensi :  unde 
intersua  RegestaSunmiorum  Pontificumabanno 
llDHad  annum  1304-  (10)  solummodo  ijuo  loco  et 
qito  anno,  non  vero  qua  dic  fiivrif  datuin,  siqnare 
potuit. 

5.  Perperam  efiam  nesrio  qua  oscifantia  indi- 
carunf  majores  Ho.v/r/ (11)  S.  Gcorgii  memoriam    '-i  novrmbrig. 
coli  die  3  norembris  :  in  omnihus  quippe  murfgro- 

logiis  memoratur  ad  diem  'J  ejitsdem  mensiH  (12). 
At  nihil  de  Sawto  nostro  reperimus  sive  in  Proprio 
Virnuensi  anni  1732,  sive  in  Hreviario  Vicnnenfti 
qiiod  anno  1763  tgpis  expressitm  est,  sive  in  Pro- 
prio  Viennensi  anni  182-i,  qux  siih  oculis  hafn'- 
mus. 


('olitur 


(I)  Anal.  Boll.,  tom.  I.  \).  U.  —  (2)  Mon.  Germ.  lliKt.,  III,  p.  44«;  Mansi,  Cone.,  tom.  X,  p.  MH.  —  (H)  Nuni.  2 

Script.  tom.  II.  p.31S.— (3)Git.ap.Hauriiau,  Gall.Cfirist.,  med.  —  (9)  Tom.  llJun..  p  9r>!),  num.  :f-4.  —  (10)  Tojii   II 

lom.  XVI,  p.33.-(4jlbid.,p.34.-(5)Tom.  VI.p.49.-  p.  1189.    -  (II)  Loc.cil.,  num.  &  eitr.  -     (12j  Cfr.  jupr..] 

(6)  Cfr.  J.  Godoy  Alcanliira,  Historia  crilicade  los  falsos  num.  1. 
Cronieonea,  pp.  199.  SKJ.  —  (7)  Aguirre,  Cottc.  Jlisp.,  toni. 


DE  SANCTO 


566 


A 


D 


DE  S.  VULGANIO  EREMITA 


CULTO   LENSII   IN   ARTESIA 


ET  DE  S.  VULGANIO  ITEM  EREMITA 


C.  l).  S. 


CULTO   IN   MONASTERIO   S.   WALERICI    IN   PICARDIA 
COMMENXAKItJS    I?R.«:VIXJS- 


8ECUL0    VII. 

Narratio  fjuce 
tdetur 


auelofis  c$t 

imriim 

aefiirati, 


«  -itrwnquc  hiinc  mnctum  conjunximus,  nonprx- 
I  yjudkaniei^  tamen  utrum  dirersi  censendi  sint 
^  necm',  quod  iii  jjriinis  htc  discutiendum  venit. 
Et  quidem  S.  Vulganluni  (1)  Lensii  (nihjo  Lens) 
in  Artnia  jtun  seculo  XI  cuUu  ecclesiastico 
honoralum  fuisse,  testatur  Baldcricus  Cameracen- 
sis  in  ea  parte  Chronici  »ui  quam  absolvit  aufe 
annum  1051  (2),  ita  scrihens  (;^)  :  Apud  castrurn 
Lenense  hnbelur  (iuo(iue  nionasteriuni  canoni- 
coruTii,  ubi  sunctus  (|uicscit  Vulganiu.';,  qui  Scotus 
traditur  cxtitisse.  llujus  Acta,  jam  ah  Arnoldo 
liaissio  anno  1(JU3  (4)  ex  (luodain  pervetusto  Leo- 
dicnsis  ecclcsia;  codice  el  a  D.  Pommeraye  anno 
1662  (5)  edita,  infra  recudemus  ex  codice  Atrcha- 
tensi  olim  462,  nunc  573,  secuU  XIII  (G),  adje- 
ciis  variaufihus  ex  apofjrapho  cndieis  monasterii 
S.  Aitdoeni  a  majarihus  nostris  exscripto,  ijuod 
continetuf  in  codice  olim  musei  Bollandiani,  nunc 
hibliothecx  reijix  Iiru.Tellensis  8931,  et  ex  dupHci 
editione  mox  meuiorata.  In  quibiis  utique  LeusH 
nulhi  fit  mentio,  sed  indicatur  Vuiganius  ultimos 
annos  vit.v  stix  transei/isse  in  cellula  Sancti 
Vedasti  nionasterio  adlutrentc  (7),  afque  ad  invi- 
sendum  sacerdotem  in  rurali  quadani  ecclesia 
procul  dcgonteni  sihi  admodum  famUiarem,  qui 
graviter  xgrotabat,  e  sua  cellula  egressum  {S)^dum 
apud  eum  hospitatur,  in  morbum  incidisse 
ac  mortalem  ritam  commutasse  cum  sterna 
quarto  Nonas  Novemhres,  ejusquf  sa?tctissimum 
corpus  scjiulium  e.^se  in  vilhi  quadam  qua!  dtceha- 
tur  Bonoruui  viroruni  Tcrniinus  (*J).  Qui  lorus 
quamris  ignoius  nobis  sit,  attamen,  quum  Vulga- 
l\mtnLensii,intraclu  .sciHcet  Atrehatensi,.seculo  XI 
quiescenfeiu  reperiamus,  facile  ac  probahiliter  col- 
ligitur  ad  hune  Acta  illa  referenda  esse. 

2.  De  scriptore  auiem  horum  Actorum  non 
immerito  prouuntiat  Josephus  Chesquierus  no- 
ster  (10)  :  Quis([uis  slt  illius  Vit;i;  scriptor,  junio- 
rem  suam  jetatem  prodit,  cum  ait  proptcr 
scriptorum  inopiam  ad  suam  non  pervc- 
nissc  nolitiam  plurima  S.  Vulganii  pie- 
tatis  opcra  (ll).Certe  uon  probisse  documentis 
instruetum  luisse  ipsc  satis  indicat,  dum  sccuio  VI 
needum  proveclo  c  i  v  1 1  a  t  i  s  C  an  t  o  r  b  c  ri  le 
arcbicpiscopuiu  fotiusque  Anglite  primatein  facit 
nescio  quem  B.  Quirianum  (12), quinusquam 


in  scrie  archiepiscoporum  Dorobcrniensium  seu 
Cantorberiensium  comparet;  ac  rursus  dum 
Angliam  a  Danis  fere  tolam  occupatam,  eorum- 
que  regem,nomino  Danuni,  conversum  aS.Vul- 
ganio  fuisse  narrat(13),  eo  scilicet  tcmporc,  quo 
necdum  S.  Columbanus  in  Gallias  venerat  (14), 
scu  antc  annum  585.  Atqui  tum  temporis  no  Ipse 
quidem  S.  Augustinus  monachus,  crcatus  postca 
prinius  Cantuariensium  episcopus,  In  Angliam 
appulcrat ;  ac  Dani  non  nisi  seculo  nono  cursim 
in  eam  irruerunt,  gcminoque  dumtaxat  scculo 
post  eam  occuparunt,  nec  sane  ductu  cujusdam 
regis  cui  proprium  nomen  Danus  erat.  Nemo 
ergo  non  vidct,  tam  graves  lapsus  in  scriptorem 
vere  antiquum  aut  probis  docunientis  instructum 
cadere  non  posse,  ncque  S.  Vulganlum  jam  aitate 
merilisque  gvavem,  ut  scriptor  ille  indicat,  ante 
annum  585  a  S.  Golumbano  consuli  miraque 
cum  revcrentia  excoli  potuisse,  sed  nec  inte- 
gro  post  secuio  (quo  scilicet  temporo  monaste- 
riuin  S.Vcdasli  conditum  est)  in  cellulam  ccrnobio 
S.  Vcdasti  contiguam  se  recipere,  ut  vitam  illic 
solitariam  agcrot;  nisi  quis  contendat,  id  quod 
probare  neutiquam  valebit,  sanctum  nostrum  per 
annos  cireiter  cenlum  et  quinquaginta  in  vivis 
luisse. 

3.  ACtatem  scriptoris  nostri,  quem  secuU  XII 
Vfl  efiam  Juuiorem  censet  (15),  aliquanto  exactius 
definire  potuisset  Ghesquih-e,  si  attendisset  quod  a 
D.Pommeraye  in  hisforia  monasterii  S.  Audoeni, 
qiiam  ex  ejusdem  mouasterii  chronids  manuscri- 
ptis  concinnuvit,refertur  [IG),  VitamscilicetS.Yui- 
ganii  ihidem  conscriptam  esse  Jussu  Nicolai  abha- 
tis,  qui  cauiobio  prxfuit  ah  anno  1042  ad  annum 
1092.  Itaque  circa  vel  post  medium  seculum  XI 
illa  Vita  conscripta  censeri  debet,  quod  certe  ceie- 
rarum  Ghesquieri  animadversionum  veritali  non 
officit.  Neque  ad  scriptoris  illius  auctoritatem 
augendam  muJium  confert  quod{\7)significat  qux- 
dam  a  se  excerpta  esse  e  libcllo  qui  (lo  vita  illius 
inculto  et  semilatino  sermone  digestus  fucrat. 
Pritterquam  enim  quod  neque  de  eo  liheUo  constat 
quam  antiqiius  fuerit  et  quantx  auctaritaiis  (neque 
enim  satis  prohabiliier  ex  inculfo  et  semilatino 
sermone  scriptorem  autiquum  et  sancto  coxvum 
aut  supparem  collegeris)  :  prxterea  quid  ex  illo, 


qiii  lidttur 

xcripsisse 

tieciilo  XJ 

medio. 


(I)  Qiii  iiliiis  dicitiir  Vnlgattus,  Watgamits,  Walgattits, 
Walgaiiiit.i,  Wulffantus,  }l'ul(/amius,  Wigatiius,  Wiijanus; 
gallicc  vero  Vilgai»,  ViUiainf,  Viilgain,  Vuhjan,  ]f'igaiu, 
Walgain,  Walgan,  Wilgaine,  Wil^an.  —  (2)  Cfr.  Belhmann, 
ilonuin.  Gerin.  Uist.,  Ser.  tom.  Vll.  p.  39i.— (3)  Lib.  II, 
n.  22  (loin.  cit.,  p.  4C0).  —  (4)  Vita  sanctissimi  Vulganii, 
inaignis  eoUrgiata  fcclesiie  Lensiensis  palroni  tiliitaris; 
item  S.Chrysolii,  eic.  opera  et  studio  Arnoldi  de  Raisae. 
Duaci  1623,  in-2-t.  —  (5)  Histoire  de  1'aibage  royatc  de 


S.  Ouen,  p.  46G.  —  (6)  V.  Caialogue  ghtiral  des  manuscrits 
lies  bibliothtfqttes  pitbligues  des  departeinents,  tome  IV, 
p.  ISl.  Cfr.  p.  Yii.  —  (7)  Vit.  nuin.  19  extr.  —  (S)  ViU  num. 
'■1\.  —  (9)  Vit.  num.  '2-1.  —  (10)  Act.  SS.  Belgii.  tom.V.  p.  251. 
num.  3.  —  (H)  Vit.  num.  1  extr.  —  (I"2)  Ibid.  —  (13)  Vil. 
num.  5-7.  -  (14)  Vit.  num.  U>.  —  (lo)  Tom.  cil..  p.  25'i, 
num.  3.  —  ( IG)  Op.cit.  supra  (ad  nuin.  1),  p.  aOG.  —  (17)  Vit 
num.  20. 


qu 


id 


DIES  SECU.NDA  NOVEMBHIS. 


Addeturpars 

Vitx 

S.Madr}.ji- 

gili. 


Videiitiir  dm 

fiiisse 
S,  Vulganii 

eremila, 

quos  traditio 

coiifitdit, 


ita  uti/rsla 

ciijunqiie 

^'»tinguijam 

»on  possint. 


quid  ex  afns  fontibus  hauserit,  nequaquam,  si  enu- 
ineralionem  generalem  mirarnlorum, paucis  verbis 
eontentam,  excipias,  distintjnit. 

4.  Jayn  Vulganinm  qnemdam  Monsiroledi  in 
paffo  Cresitiaco  in  Ficardia  nt  sanctum  hnnaratnm 
fuisse,  constaf  ex  Hs  qus  de  iUo  rcfcruntur  in  Vita 
S.  Madelf/isili,  qni  ririt  secnh  VII,  ah  Hariulfo 
monarlio  Centulensi  ineuntc  seculo  XJfeonsrripta, 
uhi  ef  hreve  compendiuni  Vif^.  hnjus  S.  Vul^anii 
frnditur(\).  Vitam  S.Mddclgisili ex  Mahillonio{2) 
edidirunt  majores  nostri  ad  diem  :iO  maii  (H), 
nosque  hic  riirsus  eam  paitem  exhilipmus  qna-  aijif 
de  Vulganio.  Porro  Vifa  llla  entditis  admodum 
sus:pccta  esf,  quum  prxserfim  ex  historia  transla- 
tionis  corporis  S.  Madelgiaili  ad  ca^nohium  Ceulu- 
lense  seu  S.Richarii  prope  AbhaiisciUam,  e.rfrenw 
seculo  XfactiE,  couftfet  eo  fempore  vilnin  vel  gosla 
S.  Madelgisili  penitus  fuisse  ignorata  :  ncoduni 
enini  lucicla  ejus  opera  .^^criptune  Iradila,  nccdnni 
momoriEe  fidclium  fuorat  comniendata  (4).  Cnr- 
pus  aufem  S.  Vulganii  efiam  aliquando  Monstro- 
ledo  fuisse  franslafujn  et  sire  in  illa  primn  fnmshi- 
fwne  sive  in  alfera  posferiori  (nnlln  enlm  di-  hac 
re  monumenfa  prosfanf),  in  ecclesia  monasterii 
S.  \Valerici,  non  prociil  inde  dissifa,  condifa  fuisse 
coUigilur  ex  rerognifione  reliqniarum  ijus  ihidem 
insfifuta  anno  1(}.'>1  (5), 

5.  Vnum  hnnc  eumdemqne  enm  S.  Vulganio 
Lcnsiicultofuisse,suaderepossnnfqna:damadmo- 
dnm  similia  qum  in  ufraquc  Viia  leguufur.  Vferque 
enim  Vulganius  dicifurAnghis,  uterqncCantnarix 
in  magna  eTisiimationc  hahitns,  uferque  anqetiro 
monifu  ex  Avglia  in  OaUiam  evocatus  ad  eam 
oram  appnlisse  qna:  Angliam  proxime  prospic.it, 
tderque  non  procul  ah  ea  ora  vitam  solitariam 
egisse,  ac  demum  uterqne  ohiisse  die  2  nnvemhris, 
quamvis perperam  nofafum  sit  in  margine  apud 
Bollandianos  (G)  et  inde  apud  Ohesquiermn  (7), 
Vulganium  illum  socinni  S.  Maddgisdi  mnrlnnm 
esse  die  29  maii.  Alfamen,  quvm  alix  fradifioufs 
in  ufraque  Vifa  consignatx  nnllo  modo  in  concor- 
diam  reduci  queanf,  qnumqne  alferins  S.  Vulganii 
corpvs  Lensii,  alterius  in  cirnohin  S.  M'<ili-rici  et 
AbbafisvilLvinfcgra  aut  fercinfegra  endem  fempore. 
servarenfur  (8),  inde  Innge  prnhahiHus  censcmus 
cum  Papehrochio  (U)  et  (ihesqniern  {\i)),dno!<fuisse 
sancfos  qnos  prnpfer  nnminis  ei  forfe  genfis  rom- 
munionem  atque  eliam  lovornm  uhi  colehanfur 
viciniam  in  unum  confarint  iraditio  pnpularis  et 
qui  eam  seculo  XI  vel  XII  srripfn  cnnsiguaruni. 
Sed,  ut  recte  nofaf  (Hhesquierus,  id  Inuge  maximum 
ex  eo  errore  incommodum  offendieulumque  orfum 
est,  quod  usque  adeo  roufusn  sii  utriusque  V^ulgatiii 
memoria  uf  nesdas  quid  cnt  ex  hinis  Vulganiis  iri- 
buas  ex  gestis  illis  qnse  hinc  inde  memorala  exstant. 

G.  Vnde  nec  in  chronolvgia  illorum  gesfnrum 
discutieuda  immnrauduni  arhilramnr,quipj)e  qux 
nullo  alio  documenlo  nitatnr  quam  suspeciis 
illis  Actis.  Jtaque  adverfisse  sufficiaf,  Vulganii 
iUius  eremifa;  Monstroledensis,  si  rere  S.  Madelgi- 
silo  adha-scrif,  qui  ipse  socius  fuerit  S.  Fursei, 
!Biatem  ilHgandam  esse  posteriori  parti  sernli 
se})fimi.  Vulganium  autem  alterum,  qui  Letisii 
colitur,  plerique  circa  annnm  572  rel  paulo  post 
defuuctum  esse  staiuunt,non  alio  fundamento,nisi 


(1)  Num.  10-13.  —  (?)  Act.  SS.  O.  S.  B.,  sec.  IV.  part.  ii. 
p.  537.  -  (3)  Toni.  VII  Maii.  p.  265.  -  (4)  Ael.  SS.,  tom.  ciL, 
p.  208,  num.  H.  —  f.^)  Cfr.  infra,  hujiis  Comnient.  pnuv. 
nuin.7.-  {*',)  Acl.  SS.,  to)ii.cit..p.2G8,num.I3.-  (7)  Arl.  SS. 
Selgii,  tom.  V.  p.  a'j2,  num.  3  mcd.  —  (S)  Cfr.  infra,  num.  7. 
-  (9)  Tom.  cit..  p.  269.  annot.  i.  —  (10)  Aet.  SS.  Belgii, 


r)G7 

quod  Columhamtm  eju$  discipuhim  fuisse  tegunt 

aliquanto  tempmr  antequamin  OaUiam  renit  (11). 
Alii  rero,  prxdpue  Ulius  fraditionis  ratiouem 
haheudam  crnsenfrs  secundum  quam  nlfimos  rit,r 
sUyT  annos  trau.tcgcrif  rcrlusus  in  collula  suncli 
Vcdasti  nionastcrioadlijcrenle  (12),  qnum  S.  Ve- 
dasti  monasteriutn  a  S.  Autberto  e.rsfrui  rapium 
uon  sif  uisi  uun  fcrr  posf  annum  .'»72  serulo,  illum 
nou  anfe  crlremum  scculum  scpiimum  cx  hac  mor- 
tali  rita  excessisse  confenduni {VA).  Nohis  quidrm 
nulla  apparef  safis  ralida  rafio  cur  unam  potius 
quam  alfera m  tsta ru m  opin ion u m  svliqa m us. 
Otcra  autcm,  si  qua  sunt  qux  ad  illusiraudam 
utcumque  Vnlganii  hisforiam  conferre  ralcant,  iu 
adnotafionihns  ad  Acfa  snhjicirmus. 

7.  licitaf  nf  hoc  loco  indicemus  qux  de  ufrinsqur 
Vulganii  cidtn  nohis  cnmperta  sinf.  Kf  qnidem, 
quod  ad  .^ocium  S.  Madrlgisili  pcrtinet,  .fola  monu- 
mmfa  nobis  prostant  pars  iUaVifx  S.  Madrlgisili 
ab  JJariulfoconscripta,  quam  iu  Vulganii  historia 
hreviter enarranda  rersari snpra  ituiiradmus{\\), 
ef  Acla  risifafiimis  cinwbii  Liucouarusis  sen 
S.  Walerici  nuno  !(!.')!  a  D.Jotuiulf  inslitutx,  uhi 
distincte  notauiur  reliquias  qux  tunc  tetnporis  in 
ejiisdem  ciriwhii  hierogaznphgiario  servahanfur. 
Acfa  illa  edUa  snni  a  majorihus  no.^fris  ;  e  quihus 
hxc  de  S.  Vulganii  reliquiis  excerpimus  {\^):\n 
capsa  S.  Vulganii  (reperia  suni)  caput  inlrgrutn, 
denipli.s  pi-ocepsihus  ejus  maxillaribus;  varia'  lam 
superioris  fpiam  infcrioris  inandihuhn  parles; 
(luinque  denlcs  niolares,  cuidam  superinris  man- 
dihuhe  porlioni  iiinxi;  quatuor  veiiehiie  integne, 
cuiM  quatuor  vertehiarum  aliarum  rraKinentis; 
pars  una  scapula';viginli  novcm  costu>  confraclte, 
quarum  quatuor  fcrincintcgni? snnt  ;duo  ossa  ilio- 
rum,  totidcm  fVmorum;  nnum  lihiale  crassius  ef 
ininora  duo;  duo  ossa  hnichiiilia;  cuhiti  duo  ac 
tofidem  radii;  ducD  clavicuItE  fractn?;quatiK>r  ossa 
digiforum,  tani  manuMni  (juain  pednm;  astragali 
el  ossa  navioularia,  aliaqu)'  fragmina  diver.sa  cx 
variis  corporis  partibus;  juxtaque  saccus  linous 
cum  cincribus,  cl  parles  tclu'  aurn  .scricofpie  pcr- 
niixfx,  in  fbrinam  duonmi  vetcnmi  paraineiito- 
rum  ad  albas  pcrtinfMif iinii.  Inlcr  relitpiias  aulcm 
jam  nominatas  .invfMiimiis  .«^cliedulam  cx  perga- 
mcno,  cujns  pofuinius  quiuilam  vcrha,  sed  abstpn? 
(^onnexione,  legcre,  aftiuc  inlor  alia  nomcn  S.  Vui.- 
(iANM.  reliquis  vctustalo  consumptis.  1'eliqniasista: 
flamtuis  iradifa:  suni  antio  17U3.  Sed  adhuc  ser- 
ratur  Ahhalisdll.r  in  ecclesla  S.  Sepulcri  pars 
lirachii  S.  Vuigaiiii  e.t  aUcrum  fragmenium  apud 
sanciitnoniales  dictas  a  S.Ursida  {\{\).  NuUaauiem 
hujus  S.  Vulganii  niemona  repcrifnr  in  ulHs  sacris 
fasiis.  Ncque  certe  saiis  probaffiliier  cum  Stil' 
tingo  {\l),exeo  qiiod  iUitis  reUquia:  in  ewnohio 
S.  Walerici  repositx  fucdtit,  ronrluseris  cum 
ejusdem  ctrtiohii  fuisse  mnnachum  rrl  abhatem. 
^''eslnm  autnn  cjus  ihidem  celehrahatur  dle  3  no- 
vrmhris,  nisi  dies  /,  Omniuin  sanrforutn  commemo- 
rafioni  sacra,  incideref  in  sahhafnm  :  lunr  euim 
die  2  de  S.  Viilganio  agehatur  ecclesiasficum  offt- 
ciutn  (IS). 

S.  Lensii  rero  corpus  alferius  S.  Vulganii  reqtiie- 
xnsse  jam  aufe  mcd/um  srrufum  XJ,  hahemus  rx 
testitiwuio  lialdcdd  Cauteracensis  {Wi).  (^iixdam 


lom.  V.  p.  252.  num.  3,  —  (II)  Vit.  nomm.  8. 12.  —  (12)  Vit. 
num.  19.  —  (13)  Cfr.  Ghesqui6rc.  Aet.  SS.  Behjii.  tom.  V, 
p.  253.  num.  :>.  -  (IDNuni.4.  (15)  Tom.  I  April.,  p.  10, 
num.I3. —  (KIi  Corhlct,  llfifjioijrdphii-  du  iliocise  d' Amien», 
tom.  III,  i».  ii'JS.  —  fI7)  Ad.  SS.,  lom.  V  .S«pt..  p.  7'J.  nuiii.  3. 
—  (18)  Corblcl.  tom.  cil.,  p.  2W.  —  (19) Cfr.  uupra,  iium.  I. 

tainen 


AUCTon» 

C.  D.  S. 


Corput 

alicitjus 

S.  Vulgiinii 

sirtalnitnr  i» 

monaslerio 

S.   IVaJcrici 

odhuc 
anno  1651, 

E 


et  alleujUH 

Item 

S.  Vul^:inii 

Lrniiii 

ante  meiiium 

$te.  XI, 


AIICTOttR 
C.   D.   S. 


oyr(s  culliis 

hodietjiie 

Lfmii 

jiersrtrrat. 


Mrinoi-lii 

S.  Vulpaiiii 

III  iiuiiiiiro' 

loyii»  ; 


568  DE  S.  VULGANIO  EREMITA. 

tamefi  ejus  partes  antea  ex  illo  distractw  fuerant,  soliiam  circa  tempora  Pentecostes,  quam  transla- 

esque  satis  imjentes  ut  ex  iis  accipermt  ecclesia  tionia  illius  fuisse  indicat  Molanus  (9),  afferens 

monasterii  S.  Audoeni  {!),  ubiet  saceUum  in  hono-  verha  illa  er  Lensiensi  martyrologio  :  Eodem  dic 

rem  S.  VulKanii  dedicatum  est  (2)  et  aliud  cwno-  (\\i  Kal.  Junii),  translatio  beati  Vulganii  confes- 

hium(juodSiijliseuSi(jlari,inlocoseptemaciviiaie  soris,  in  praesenti  ccclesia  quiescentis.  ^rf  rfjVm 

llotommjensi  leuris  disfanle,  in  lioiiore  :^anclonjni  2  novembris  Vulganium  animntiant  Grevenus,  his 

confcs.sonnn  Martini  et  Vulganii  condidit  Ilugo  verhis  :  Volgani  epi.scopi  ct  confessoris,  fratris 

(juidam,Firmensi8  dominus,  illudque  idem,  ut  vide-  sancti  Foillani  martyris.  Vhi  coufusionem  factam 

tur,posfca  monarhnscffecfus,fradidifaljbaf/iBS.Au-  credo  cum  S.   Vltano,  qui  fuii  S.  FoHlani  frater. 

doeni.  Kumdrin  enim  fnisse pufamus Iluffonem  qici  Ad  eumdem  diem  annnniiafur  ajmd  Dempsferum 

duplicem  chartam  fundationis  ei  donationis  dedit  in  Menologio  Scotico  :  Lensii  suburbio   Atrebati 

vuhjalam  arommeraijfi  infer  proljaflonesllisforias  Vulganii  confessoris.  Ad  diem  vero  29  octobris 

sus  monosferii  S.  Andoeni  (;.i),  non  diversos,ut  apud    enmdem  :    Atrebali    Vulgani    presbyteri. 

judicat  Pommeraye  :  nam  etiam  in  secundo  diplo-  Memorafur  efiam  Vulganius  snb  eodem  die  29  ocfo- 

inateomninoridefurtesfariccpnohiumaseoii.ipTa:-  iWx    ajmd   Molannm    in   Natalibus    Sancloruni 

diis  parenlum  suorum  fundafum    esse.    Vfrirjuc  Belgii  ef  in  Indiculo  Sanctorum  Bclgii  (10),  «;;m/ 

chartx  deest  finis  ac proinde  temjmris  noiaiio,  sed  WiUof(\\)JnmarfiirologioGalliranoAndrexSaus- 

ex  nominibus  eorum  quorum  suhscrijdio  seu  siijil-  saiji,  in  Cafalo<jo  Generali  Philipjii  Ferrarii,  in 

lum    iUis  upiiosifum    est,  ac  sperialim   MaUjerii  marlyrologio  universali  CasteUani,  et  apud  Ghi- 

archiejmcojii  Pofomatjensis,  conclndere  licet   eas  nium  (12).  Episcopi  titnlo   decoratnr  ajmd  Gre- 

anfe  annnm  }0'>0  confectas  esse.  Porro  si  anctori,  venum,    ajmd   Molannm    in    Indiculo    et    apud 

monarho  nfiqne  Audoenensi,  (jui  historiam  tran-  Ferrarium, sive,  quod putai  Castellanus,  ex  eorum 

slationis  S.    Vulganii    in  ecclesiam    S.    Andocni  episcoj)oruin  tinmero  fuit  (jul,    ad    conversionem 

deseripsit,   fides    habeatur,  non  exignx  qnxdam  idololatrarnm  excurrenies    illa    difjnitaie  ornaii, 

reli(jnix,  sed  corjms  integrum  Lensii  anfea  quie-  quamvis  nulli  cerfx  sedi  affixi  essent,  regioimrii 

scens,  coneessum  fnit  cuidain   Tnroldo,  viro  nobili  appeUari  consuevernnt,  sive  cnin  Molano  (13)  eo 

ac  prxdiviti,  Hoherto  II  vcl  III  Normannix  duce,  Htulo  ornatum  censeas,  non  quod  proprii  nominis 

is(jue  illud  in  castellum  suum  Finnense  transtulit,  episcojms  fuerit,  sed  quia  quoriimdam  locorum  fuit 

unde  rnrsns  fransferri  curavit  Ilugo  !n  ccenobinm  aj)o.ttolns. 

Sigiacensc  a  st'  in  honorem  NS.  Martini  ef  Vulganii  1 1 .  Ilodie  etiam  colitur  S.  Vulganius  in  dicecesi 

condifum  (4).  atque  inde,  ut  supponere  fas  est,  reli-  Atrehatensi  ad  diem  5  novemhris  sub  titulo  episcopi 

quias  .^uus  aeeeplt  ip.^^a  S.  Audoeni  ecclesia,  quB  et  confessoris,  ritu  semidupUci.  Lectiones  ii  No- 

anno  I.W2  ab  hwretirisdirejjfxsnnt  (5).  ciurni  desnmjiise  sunt  ex   Vifa  S.  Vulganii  piiido 

0.  Ueli(jnias  tamen  (juasdam  S.  Vulganii  sccwrt-  inferins  edenda.  Sic  autem  concluditur  Lect.  vi : 

vit  coUegium   Canonicorum  Lensiense  et  hodieque  ScpuUus  csl  multa  populi  frequentia  in  ecclcsia 

servaf  eadem  ecclesia  nune  jmrorhiuUs;  et  magnns  villa;  qiKU  lunc  Bonorum  viroruui  Terminus  dice- 

ihi   ronrursus  fit  e  locis  circninjaeentilius,  qno-  batur  et  prope  idem  sancti  Vedasli  monaslcnuni, 

rum   incola;   S.   Vulgnuium  paironum   invocant,  secundum  communGm  existimationcm.  Indc  au- 

prxcipue  adversus   intesfinornm   tormina  et   ad  tcm,  circa  annum  Christi  millcsimum,  Len.sium 

sanandfjs  inorbos  qnihus  infuntes  et  uneri  itffligiso-  lranslatnsest,ubitanquauiepiscopus  honoraturet 

knt.  Solcmnes  efiam  jmmjKts  instUui  mos  e.^t  infra  urbis  illluspatronus  spccialis.  De  cujus  patrocinio 

oclavam  Pentecostes ;quamqueaniiquus  sU  ille  usus  plurimuui  sibi  gratulatur  ha!C  civitas,  utpotequiE 

testafur  diphima  Knslarhii  rowitis  Uolonix  et  hlx  non  scmcl  a  malis  immincntibus  et  pcste  gras- 

uxuris  ijns  anno  1070  dafuin  [ij),  in  quo  lejitur :  .sanlc   cjus  interccssione   liberata  fucril.  Hujus 

In  festivilate  sancli  Vulganii,  infra  Pcntccosten,  sancti  depositi  pars   notabilis  postremis   hi.sce 

dc  ohhUiouc  hahcnt  Canoniei  quadraginla  soll-  lcuii)oribus  manus  inipiorum  evasit,  et  a  Carolo 

dos;  df  rcliquo,  nicdia  pars  custodis  csl.  Qnamvis  Atix-batcnsi  episcopo  (14)  diligcntcr  recognita,  in 

autem  minufx  iantummodo  quiedam  reli(juiai\'u\-  ecclesia  purochiali    reposita  est,    in  qua  ple  a 

ganii  in  ecelesia  Lensien.^ii  conservatce  sint,  gloria-  populis  colitur  (15). 

hanlur    Lcnsien.-ies  apud  se   corpus  S.  Vulgnnii  \±  Pra^frrea  rolitur\\i\ganius  inecclesia  paro- 

reposifnm  esse,  festeArnoldo  Baissio  {7),qui  citat,  chiali  viciEiilounne\Jn  dia;ce.<iiCameracensi,cujus 

pr.tter  altos,  rersus  hosre  qui  in  ea  ecclesia  exarati  eceiesix  paironus  secnndarius  hahetur,  eiqiie  data 

suo  ientjiore  conspiciehantur  :  est  nnper  opcra  lU"''  archiej)iscojn  Camerarensis 

Couliuct  ccclesia^Lcnsonsis  ccIIaMaria;  pars  insignis  reUquiantm  sancii  qux  servantur 

Corpora  sub  fcretris  sancforum  condila  claris  :  Lensii  (\G),primumque  venerafioni  fidelinm  expo- 

Vulganii  colsi,  qui  quondam  natus  ab  Aiiglis.  .^ita  est  die  2  junii  anni  IS78.  Fcstum  autem  ejus 

MolannsfiuoquereferfcorpusS.Vn\siimiinvasia-  relehratur  ihidem    dominica   qux    sequitur  diein 

tione  nrbis  Ltnsrnsis  u  Francisfuisse  ahlainm,  sed  3  novembris,  magnusijue  fit  concursus  iion  soium 

per  conditiones  pacificationis  reddiluui  (8).  ex  ipso  rico,  sed  ef  ex  locis  jirocid  dissitis,  invocan- 

tO.  yofai  insuj)er  Molanus  S.  Vulganii  festum,  tium    S.  Vulganium    jjrxsertim    itd    depeUendos 

proptrr  fidelinm  animarum  memoriam,  qnx  die  dolores  ventris  ef  alios  morbosqnibus  pueri pr^-ser- 

2  nocembris  recolitur  ab  Ecclesia,dieisfo  (tjui  fnU  fim  affligi  soleni.  Mos  hahet  ut  recitetur  super  eos 

obitns  ejus)  non  cehbrari  Lensii,sed  suhsequenii,  inifinm   evangelii  S.  Joannis.IIsc  ex  epistola  ven. 

ucinjje  3  ejusdem    mensis.   Vidimus    autein  Jain  viri  S.  Poulef,  parochi  Estounnellensis,  dafa  die 

antiquitus  festivitatem  aliquum  S.  Vulganii' w^/  1  JidU  1878. 


D 


Officium 

ecclmasti- 


ei  invoeatio 
contra 
morboa. 


II)  Pommerayo,  Histoirr  de  1'ahbaye  royalt  d,-  S.  Ouen. 
p.  20G.-  (3)lbid..v.  361.  —  (3)  Ibid.,  pii.  WO,  -Kil.  - 
(4}lbi.l..  p.  :i61.  —  (5)  lbi,i..  p.  20(;.  —  (61  Mii-a-iis.  Diploni. 
lie}ff^,  toiii.  1.  p.  160.  Cfr.  «hesqui^^re,  .-l<((i  &X  Belff..  toin.  V. 
p.  ^4.  —  (7)  Hieroiiazopliyfaciuni  lielgicum,  p.  3^26.  — 
(S)  Xatales  Sanctorum  Be/yii,  fol.237\— (9)  Ibid.,fol.  '238.— 


(10)E.l.  Lovanii  1573.  p.  85.  —  (11)  Hagiologe  Belgique. 
p.  6t>.  -  (12)  ^'atal.  SS.  Canonicortim.  p.  S.3.  -  (13)  Natal. 
SS.  Bilgii.  fol.23Set  13^.—  (li)  Hug.  Roberl.  Joan.Car.  de  la 
Tourd"Auvergne,episc.  Atrebat.an.  1SI>2-IS51.  — 05)  Offi- 
cia  Vro^)ria  SS.  dieeccsis  Atrebatensis  (Insulis  l^).  pars 
AutumnaUs.  p.  37.  —  (l(i)  Cfr.  supra,  num .  7. 

DE  SANCTO 


DIES  SECUNDA  NOVKMBUIri. 


5Ct) 


VITA    SANCTI   VULGANII. 


RX   UStt. 

KT  lurn. 


MI  ham-  editlonem  VU;^  S.  Vul^.anii  mlhibm  sunt,  ui  monuiwus  initio  Comment.  Prm-,  :  1.  Codex 
Itrebatens^.  ahm  4h2,  nunc573;  -  2.  (W..^  Hnuellensis  8031;  ~  3.  K^itio  An.oldi  liaissii;  - 
.  Jutitio  D.  i  ommeraife.  ' 


At 

4.  Juiilio  JJ.  rommeraye 

Pro  more  nostro  textum  in  capitula  (iivisimus. 


CAPLT  PRIMUM. 


Priina    pars    viUc    in    Aniilia   Iransacla. 


iiatus  iii 

Aii'jlit', 

a  liurrilia 

mncliliitf 
insiijiii", 


dgiii  iii>'ul 
Qnifiaiiinn 

Caiiturljt- 

fifUHrm 

fpiscopiiin 

idiiratiin, 


onnft 
afifr^mt. 


l 


NCIPIT     VITA    SANCTI     VlH.GANlI     CONKESSORIS.    — 

Igilur  gloriosus  Christl  coiifcssor  >  Vulganius  de 
christianissimaAnglorumagetite  editus  cst  claris 
et  orlhoiloxis  [):u'<'iililnis.  Qui  ab  ijtsis  ^  infaiitije 
rudinnMilIy  sacri  haplismatls  uiida  rpgoueratus, 
atquo  a  progenitorihus  in  eeclesiasticiEsmipIici- 
tatis  lacte  nutritus,  crescente  ajlatula  ad  perci- 
piendain  solidioris  cibi  dulcedinem  peritissiuiis 
viris  traditus  csl  erudiendus.  A  quibus  monihi 
sahitis  sitihundo  corde  hauriens,  mira  ct  inedici- 
hili  ^  aniini  relorilatc  divinarum  Scriplururum 
nueiila  epotavit :  quia  non  est  in  discendo  *  difli- 
cultas,ul)i  sancliSpiritusaspiratauctorilas.Sacns 
igitur  discipliiiis  ct  eruditionibus  assuefaclus,licet 
adhuctenellus.ni!  puerile  f^crcbat,  niPnocIvuin  ^ 
quod  id  tetatis  pucris  fanilliare  est,  uffectahat ; 
sed  magis  (iujb  matura  sunt  exercens,  annosos 
viros  moruin  pravitate  praeibat. 

2.  Civilati  Gantorberise,  quas  videlicet  Anglo- 
rum  metropolis  est ',  eo  *  tempore  in  pontilicatus 
diprnitate  bcatus  prfcerat  Qulrianus.  vir  pontificali 
iligiius  revercntia,  qui  ^rcgcm  sihi  conimissum 
pervigiii  servabat  custodia.  Ad  cujus  pedes  Vul- 
ganius  excubans.  vcrbiim  ex  ore  ejus  audlebal, 
audituniquc  niemori  condebat  in  peetore,  quod 
postea  opportuno  cructaret  tempore  ^.  Ejus  dcni- 
quc  crchris  *  admonitlonibus  ct  excinplis  anima- 
tus  in  assiduam  legis  Dei  medilationcm,  pcr  quu- 
tidianos  profcctus  ibat  de  virtute  m  virtutem. 
Faclus  itaque  vir,  quanlum  sc  in  oculis  summi 
Condiloris  oslenderit,  non  csf  nostriepossihilitatis 
evolveic  :  altius  enini  eminet  (piam  ut  ^  nostro 
valeat  jncUuli  scrmonc.  Cerle  praitcr  illa  pictatis 
QperaquKeut.iactanliamvitarctoccultavit,plurima 
sic  operatus  cst  ut  cnnsj)cclusliominuiiilalcrc  non 
posscnt;  sed  propler  inni)iam  scriplorum  "  ad 
nostram  non  pervcncro  'iiotiliam.  Sed  no  videa- 
mur  tanti  viri  plenam  virlulibiis  vilaiii  omiiin(i  * 
pra-lcriissc,  licet  incuito  st-rmonc  paiica  de  innitis 
perstringerc  curabimus. 

•1  Denique  ad  ciilmcn  virliilnin  divina  giatia 
disp(>nsantc  laovcctus.  oniniuni  in  se  inortijliiim 
excitabat  affeclus.  Erat  enim  corpore  caslas, 
viiltu  placidus,  intcgcr  fide.  longaniniis  in  spc, 
profusus  in  cliaritate.  assiduu.s  in  oratione.  vtgi- 


K 


liarum  ct  incdijc  altritus  maccrati^me.  Scd  quid 
plura  ?  Quidqiiid  Iransitorium,  (piid^iuid  aniinm 
perniciosuinnoveral,virili;inimocoiicuIcahiit:soIa 
qme  fructmn  vcne  bcidiludinis  p;uiunt  ;iniplc- 
ctciis,cielestia  t;uituinmodo  co^riluhat.  liisut  aiiis 
hujusmodi  sacris  actionibus  polleiilcm  bculum  vi- 
ruin  p(M'  cxtnrioru  iiiirucnlii  Doininus  inirilic;irc 
thtfniilus  i'st  :  nimirum  volens  monstriur  morlali- 
bus  ciuus  merili  cujusve  sanclitati.s  esset  intcrius. 

4.  Porro  '  civilatcin  Cjiiilorbcniiiit,  (|u;im  iiico-  ('iritatnn 
Icb;it,  ;issidu;i  piit.Mnoi-uin  inlcslidio  pci  iir^cb;it  ^  Cantwiriam 
Quiu  quidem  civitas  ",  licet  umnilissima  foret  ful-  ''"'"''' 
taqiic  populari  fieqiicntia,  laincii  iiuhi  pu|.'iUK)- 
rum  nimicrositjus  excrcverut,  corum  in-^oIciili;un 
fcrrc  iion  posset  *,  nisi  Dominus  periclitanti  po- 
pulovalidum  dcfensionis  prievidissct  ohshuulum, 
sanctum  "  vidclicct "  Vultrunimn.  liic  dcniiiiic  ex 
adverso  ^  consccndcns  "  mmum  pro  "  domo 
Isruel  '"  opponcbal  ct  tam  '^  oralione  '-  quam 
pncdicalionis  inslantia  immincns  pcriculum  rc- 
])cllchiil.  Xiillns  (pii[)p('  barbiiroruiii  excrcitus 
suis  dicbus  Canlorbcriam  b<;lIo  '"  tenlavit  laccs- 
sere,  qui  non  redierit  fruslratus  votis,  manifesta 
Dci  pcrciissns  iiHionc.  Ipse  intcslina  bcllu,  si  Ibrte 
snborta  1'uciaiil,  siih  ohlcntn  pucis  scdulnit;  ips(5 
barbarorum  inciirsus  procul  ah  m'be,  facta  ora- 
tionc,  fuf;ub;d.  Undc  conclvcs  suos  laiilu  sibi  gra- 
liu,  di-vin.\cral.  iil  euin  miro  iuiioris  alTcclu  colc- 
rent;  harbaris  vero  mctiini  incussorat.iKMjvihus 
Cliristi  insidias  macliin;ui  pni;sunicrcnt. 

5.  Ea  tcinpi;stute  D.inoriiin  i^cus  criidclissiina,    liarbttronfjue 
procul  ;i  linibus  suis  evagatu,  An^doruin  lerram  "'"" 

tolam  '  pene  occupaverat;  depopulatu(pic  rcgio-  «'^*"'''"'*'» 
nc,  civilatem  Guulorhcriam  lon^,M  oijsidione  prc- 
mchat,  ac  iniscri  cives,  diuturno  hcllornm  cxcr- 
citio  fracti,  despcrata  jam  saiutc  luluruni  cxpc- 
ctabant  interiluni,  prffisertim  cum  eosex  adverso 
famcs  opprinicict  -.  ([iiic  cliiim  fula  cxpuj;nare 
.solct.  iNcc  latcliut  ljurh;u-os  quaiilu  incdiic  peste, 
(piantoque  timoris  «istu  cruciarenlur  ^  :  unde  in 
coruin  nccciii  mujori  (Icmeiili;t  *  gr;issiii)unlnr  \ 
l';iriuit  civ'o  oiiini;t  gencra  iiiucliiniinH-nlornin, 
accingunt  se  fortiter  ad  irrumpendnm  :  jmbocil- 
litiis  cnim  iiili:ihitaiiliuin  facilcm  suis  conatihus 
spondehul  (.■Ih.Tlum.  Nce  eos.  fcfcllissel  opinio. 


F 


Num  1.  —  '  (Ig.-conf.)  Igilurlie;ilus2. 4,  Ig.  gl.  nnnfessor 
(Ihrislia.  —  3ipsius3.  — 'incredibili  2.  3,  indicil.ili  4.  — 
*  «licemlo  3.  —  '  vel  4.  —  •  nocuum  2.  votuiuni  4. 

Nqid.  2.  —  1  {A.  m.  e.)  melropolis  est  Anglonim  3.  — 
-  quo3.  —  '  ((juod-tenipore)  ftHr.  i.  —  *  piis  4.  —  '•oni.  2.  — 
•(i.s.)scriptoruni  inopiati)  2,  .3. 4.  — '  pervenirei.  —  "«w.  2. 

Num.  4.  —  '  om.  3,  —  '  puryeliat  •!.  —  '  a  viris  3.  -  *  po- 
Xorembris  Tomus  I. 


luissol  4.  —  ■*  secunduni  2.  —  "  sciliccl  4.  —  ^  diver«o  2.  — 
*consureenH  3.  —  •  scd  (sc?)  pro  2,  se  pro  4.  —  "  drrtt, 
gpafio  caeiiorflieto^.  —  "  in  1.  —  "oralioni»3.  -  "om.% 
Nbid.  5.  —  '  (t.  l.)  lolam  teiTHin  %  4.  —  '  oppreHscrat  1  — 
'  cruciarctur  4.  —  *  (m.  d.J  maloruni  clcmonlia  3.  —  *  dtrst, 
gpatio  cacuo  rtUeto  2. 


72 


nisi 


570 


VITA  S.  VULGAM!. 


B 


ad  fiikm 

christiniiain 

conreriit. 


A  nisi  sacra  santti  Viilt:anii  intercessissel  oratio. 
ex  alto  »mro  0.  Ilic  .«i(iuidciri  ',  non  niinoroni  dc  l)arbaro- 
aUocutu»  ruin  i^ioranlia  (luam  de  oppressione  civium  ge- 
rens  soliiritudincni,  (■ontinuis  prccihu.s  apud 
niisericordcm  Doniinuin  utriu^^quc  populi  cxpo- 
scehal  salutem.  At  uhi  in  ipso  ^  conflictu  hosti- 
lem  exercituni  scnsit  pryvalcrc.  .«uos  nutcm  non 
posse  sul)sislcrc  ad  rcpu;,aianduni.  a-stuahat  ani- 
mo  quonam  modo  afflictisrehus  e.sset  succurrcn- 
duni.  cum  tanicn  Dci  «  nuxilium  in  necessilali- 
hus  sihi  noii  diHidcrct  adrnturum.  Undo  diu 
multunKpiedelihcrans.  tandem  *  dijmum  '^dnxit 
sesc  pciicnlo  opponcrc.  vcrhumquc  vitie  grassan- 
tihus  harharis  evanfrdizaic.  Fide  is,nfur  potius 
arniafus  rpiam  fcrro.  superiora  niiui  asccndit  *'; 
c(i'pif(pic  evidculihus  Scriptaranun  indiriis  gcn- 
filihus  '  fidci  sacr-amcnfa  patcracere.  aperiens  ois 
sinum  "  diviiuc  iiiiscricordia',  si  ad  uiiIih  vcri  Oci 
cultum  converlantur,  rclicto  supcrstitionis  sua^  " 
errorc.  Videres  rigida  gentilium  corda  nutu  Dei 
correcla  ad  vocem  ejus^^mnnsucscerc  posifisque 
armis  verho  praidicantisnaticntcr  "  iiilcndcrc  :  cf 
qui  paulo  ante  in  christianorum  necem  bellnina 
fcrilMfp  fremebanl,  jam  errori  suo  vcniam  postu- 
lahanf. 

7.  Danus  quo(pic,  genfis  ipsius  rex  (sic  enim 

nomcn  ci  fncrat  '),  compnnctns  corde,  regio  ^ 

diadciiiate  d<'i)nsito,Crt-pif  a  hcato  virn  dilij^enfcr 

inquirere  ^    quomodo    divinre  animadversionis 

ultinncm  posscf  nvadcre,  (pii  se  tot  et  tantis  cri- 

niinibusnon  fimucrit  inquinare.  Tunc  Vulganius, 

sancti  Spiritus  scnficns  adc.-si'  virfufem.  ad  in- 

formandum  in  doctrinii  fidci  adhuc  rudcm  rcfjis 

animuni  instahat  attcnlius,  ostendcns  oi  prophc- 

ticje  et  apostolicre  inslitnfinnis  cvidciitil)us  dncu- 

menfis.  omiiia  in  vcra  *  confcssione  jiospe  nuni- 

dari,  ef  quod  sola  salutis  via  sif  credontibus  sacri 

haplisuialis  unihi  repcnci'iiri.  Quid  plura?  Nnu 

priiis  ^  ab^tilif  quam  '*  ipsum  rcgcm  cum  maxima 

parte  sui  exercilus  in  aj,'nitione  verfe  fidci  solida- 

vit,  atquc  haptismnlis  nnda  perlusum  filiis  Ecclc- 

sio?  ef  populn  actpiisifionis  sociavit  '.  Sic  i^itur 

civilas  Cantorberia  *  est  ab  imniincnti  subvor- 

sione  salvnta,  pentilium  multitudo  ab  irruorantiEB 

ii*tu'lpris  ad  luincii   lidci   inlioducla.  divinn  cic- 

menfia  per  oiiuiia  dciuonstranto  ad  quniifuni  rul- 

mon  virfutnm  Vul^'anium  pnrarct  nttnllcre. 

Jlli  adhiereut       ^-  ^''"'M''^  f'^""  P'"''  h»taui  .\u^.'Iorum  insulam 

Columliaiius,  odor  boiiaj  opinionis  cjus  '  rcdolcrct,  multi  non 

liauricus  et    tautum  de  vicina  ^,  vervnu  dc  rcinotioribus  niaris 

Quiliamiit.     insulis  ad  ouni  conflucbniit ;  (pii  eximia?  conver- 

sationis  cjus  cxcnipli';  iurnrmari  vciiiiquc  dulce- 

diiic  rcfici  cupiobant.  Scd  ct  Colunibniius.  ina^rnii; 

sanclilatis  monachus.  Ranricus^ciuoque*  el  Qui- 

lianus  '^,  viii  in  ecclesiaslicis  disclplinis  sajracis- 

sinii,  inira  cuin  **  rcvorciilia  oxcolcbant,  adco  ul 

singulis  diohus  ad  collulam  ejus  e  diverso  conve- 

nircul  cl  cum  co  dc  salufc  nnimarum  hahcrout 

faiuilinrc  eolloquium.  0  quanln  lunc  ajnid  cos 

crat  la^fifin;;  spiritualis  oxultatio!  Quanla  uintuni 

(^dificatinnis  dispulafiol  Quippe  cum  in  corde 


Cara 
inuUeris 


eoruni  '  divina;  paritor  et  fratorna-  charitatis  D 
flamma  ferveref.  et  in  oro  .sancfa;  Trinitatis  con- 
fessio  resonaret.  Unus  enim  spiritus  et  una  fides 
corda  oorum  roplevcrnf.  atque  uni  «  Deo  adlu-e- 
rcnles  indissolubilis  copula  cbaiitatis  conjunxe- 
rat.  Etcnim  ^  procul  dubio  lunc  in  illis  iinplcbatur 
illiiddavidicum  :  Kcce  quam  hnmun  d  quam  ju- 
cniiduni  hahHari'  frutrcs  hi  iiuum. 

9.  Sub  '  liis  autem  ^  diebiis  ca'ca  qua^dam  mu- 
lier.  celehernma?  opinionis  ojus  nimfiis  oxcitata. 
confidcbat  se  lumon  oculoriim  recuperaturam,  si  "'"'"*»«"«'■ 
sibi  darctur  viri  snncti  ccllulani  attifrissc -^  Exi- 

liento  *  ifaque  fido,  cum  non  cssot  in  promptu  ([ui 
sihi  fcrrol  ducalum,  ad  tactum  ^  baculi"  ire  ten- 
tahat,  atque  ^  a  franscuntibus  ad  oruforiuni  viri 
Dei  *  deducta  osf.  Provolufa  pedibus  cjus,  ccllu- 
lam  omnom  clamore  complcbat  ^  rogans  eum 
iacrimosis  vocibus  ^"  ut  sibl  a  Dnmino  rcimpetrn- 
ret  lumcnoculorum.At  Vuljj;nnius,  inlrrna;  piela- 
tis  misericordia  mofus,  surgens  ab  oratione, 
ufraniqiie  luanuin  "  froiili  illius  iniposuit,  et  ele- 
vafis  oculis  in  ca'Ium  dixif :  Domliie  Jcm  Chrisfe, 
fjui  mnndi  fenehras  adventm  tui  splendore  fufjasti,  y 
qui  r;eci  nati  ocfdos'  sputi  ttii  medlcamine  ilhnni- 
nasfi,  fit  etiani  fiuic  niulicri  lumen  oculorum  rcsti- 
tne,  ufper  eam  glorificefur  admirahUe  nomen  tuum, 
fjuod  esf  henedictum  in  secnla  secalorum.  Non  au- 
fom  inanis  csse  potuit  viri  Dei  pefitio,  ({uia  oculi 
Domini  super  jusfos  et  auros  ojns  in  preces  co- 
rum.  Nam  illicorecepto  luinine  mulier  illa  conva- 
luit  et  a  viro  Doi  bonodictionis  munere  donnfa, 
Iii3ta  ef  incolumis  ad  propria  remcavit. 

10.  Instabalcausa  pro  qua  exire  debuerat  '  per  d  dxmonia- 
portam  civilatis,  sed  itor  agondum  ^  transire  ha-  «"'"  liberat. 
buit  ]H"oi)0  ecclo.siam  boatffi  Maria^  ^  Dci  Genitri- 

cis.  In  cujus  porticu  occurrit  oi  quidam  ■*  d;i3- 
moniacus,  qui  forte  ruptis  vinculis  elapsus  de 
custodia,  huc  illiic((iic  vagabatur,  iniquo  spiritu 
exagitntus.  Af  ubi  rapido  cursu  in  Dci  fainnlum 
irruit,  ille  signuin  crucis  venienti  opposuit,  prae- 
missa(|uo  in  caiuui  orationo,  bujus  ^  invecfionis 
jaculo  iiiiquum  a  quo  vcxabafur  spirifum  per- 
cussit " :  PriEcipio  tihi,  dxmon,  in  ejiis  virtute  gui 
tihi  mundi  principntnm,  (jncni  jicr  jfrinu  hominis 
pncraricalinnrin  usurjjarcras,  inaricudo  ahMntit, 
uc  ulteriu.^  hunc  hominem,  ad  imaginem  Dei  con- 
ditum,rexare  pra'sumas;  scd jiotiiis  vade  '  in  deser- 
fnin  lorum,  uln  uoii  a^t  accessus  hoininum,  nh;  rum 
tna  cfiiifusione  imminentem  fihi  jyrccstoleris  inte- 
ritum.  Hac  igitur  invectione,  ac  si  divina  porfos- 
sus  cuspido,  ppiritus  ncquam  cum  ojulatu^ma- 
gno  "  aufugif ;  hnminem  tainen  quciii  torqucbaf, 
.souiinccem  ad  terrani  proslravit.  Qucm  continuo 
heatus  Vulganius,  fusa  ad  Dominuni '"orationo. 
oinniuiu  mombrorum  intcgra  sanitatc  donnvit. 
dcindo  sncne  hciiodictionis  douo  cxhilaratuin 
parentibus  rostituit. 

11.  Jam  vero  faiua  bonte  opinioiiis  ejns  ^  longc       Fomam 
lafcquc  cclohratur  :  noc  jam  iutra  unius  urbis    fnyif»»,"^ 
fines  cohibctur,  verum  ^  in  omnes  Anglorum  tcr-      '"'^^' 
minos  ^.  secundo  plebis  rumore  din'uudifur.  Tunc 


NDm.  6.  —  '  iiuidem  l.  —  '  islo  2.  —  '  divioum  3, 4.  — 
*  liiiiUini  -i.  —  *  om,  3.  —  *  cousrciuiit  3.  4.  —  ■•  pentilms  X 

—  *  sii:iium  3.  —  "  (s.  s.)  sua*  supeislitiouis  ^,  3.  1.  — 
'"  «m.  ^,  i.  —  "  paliciihir  3. 

Num.  7.  —  '  (sir-fucral)  iti  9  sic  en  rfciii  tipatium  racnum  ; 
sic  enim  nomen  fueral  3;  sio  enini  ri  nonien  fucral  1.  — 

-  om.  1.  —  '  (iJ.  i.)  inquirere  ililigentcr  ■!.  —  *  om.  5. 3.  \.  — 
^M\vf..</i(j/ioi(ict(oi-e/(V^o3.— ^quiii^. -'let-soriiivillrfrjtniif, 
spatio  vacuo  rtlicto  2.  —  "  (c.  C.)  ('.antorlicria  oivitas  2. 3.  \. 

Nnm.  8.  -  '  om.  3.  —  •  vicinis  3,  vicinia  4.  —  '  Rauricus 
4.  —  *  quidem  1.  —  "  Chilianu?  4.  —  •  cum  3.  —  ^  (in  c.  e.) 


in  eonim  cordibus  3.  —  s  (h.  vi.)  uniqne  9.3,4.  —  "  om.  2,3,4. 

Nmn.  9.  —  '  :?c(l  %  4.  —  ^  fei  me  2,  3. 4.  -  *  (v.  s.  c.  a.)  vel 
siinrli  alligissebasilicani  9,3.  4.  — *  Exitrente  3.  —  '^atlaclu 
9.  4.  A  taclu  3.  —  "  bajuli  4.  —  "^  sed  excepla  9. 3,  4.  —  "  <""- 
9.  3.  —  "  replebal  3.  —  '"  (1.  v.)  laiiymis  et  vocibus  4.  — 
"  inunuum  3. 

Num.  10.  —  1  del>ebat  4.— » agendo  4.  —  '  (1>.  M.)  sanclff 
2.  3. 4.  —  •  OHi.  2,3. 4.  —  ^  ejus  9.  ~  ■  perculit  9. 3.  pertulit  4. 
—  ■  abi  9.  3. 4.  —  «  uKilatu  3.  —  »  om.  9, 3.  4.  —  "  Ueuin  3. 4. 

Num.  II.— »01(1.  3.  — Sflrfrf.  etiamvirtutum  1.  —  »(A.l.) 
leniiinos  Anglorum  9. 4. 

ne 


DIES  SECUNDA  XOVEMUUIS. 


B 


•fmsua  ab 
angrlo  in 
('allitim 
trajicerr, 


A  ne  favoralis  *  aura  nipntem  ad  supoi-na  nitentoni  •'' 
corrurnpercf,  quoe  videlirot  poslis  etiain  porfectos 
jactanli:vninrl)osok't  infii-oro.co^rHabal  (luoinoilo 
hnjus  tcntalionis  ]a(juoos  cvadtTot  :  niaxiuiocuiu 
sibi  ipsins  urbis  inhabitatio  displioorot.  Uudo  diu 
multunuiue  delibcrans,  tandoni  difrnuni  duxit 
ipsos  urbana?  frcquontijt  stropltus  ponltus  docli- 
nare,  afciuo  voluntariam  amplocti  paupcrtatom  et 
intcr  ferarum  latibula  socretam  ab*  honiinihus 
conversationoni.  Vorum  qund  sat^aci  aninKi  con- 
copit,  ad  efFcctuni  actii)uis  usciue  porduxit.  ^ccu- 
tus  namque  illud  evan^clicuni :  Nisi  (juis  remoi- 
titirerif  ottiiiitnts  (/H!e  possiflrf,  uon  pofi-st  itiriis  rssp. 
(iisrijitihis,  incunctantcr  patriam  parciitosfiuc 
doseruit  et  in  remotiorem  eremi  solitudinem 
soli  Deo  militaturuB  so  contulit.  Ubi  qualis  ([uau- 
lusquc  vixoril,  non  ost  onarrandum  pnlius  (luani ' 
admirandum.  Nam  ut  do  ceteris  sileam,  (piis 
sermo  patientije  *•  ejus  lonfranimitatom.  quis 
abslinontiie  frugalitatcm  laudaro  suriiciat-'  Mullo 
deniquc  tcmporo  solitudinom  illam  incoluil,  par- 
cissimo  oibo  contcntus,  quem  ^  videlicet  torra 
producobat,  ipsius  oxarata  atquc  oxcnlta  mani- 
bus.  Sod  et  de  vcstilus  ojus  aspcritato  ([uid  relort 
dicere?  pncscrtim  cum  ab  ipso  lyrociuio  protio- 
sarum  vestiuni  appetitum  vclut  quamdam  pcstom 
slnduorit  ovitaro,  cui  ^"ipsum  sufnoiobat  cllicium 
lanca  quadam  ieque  vili  lunica  adopcrtuni.  Enim- 
vero  cor  suum  omni  custodia  servabat;  corpus 
jugi  macoratione  casti^ans,  juxta  :qio?toIum  in 
scrvitutem  redigobat"  :  sicquc  justitice  annis  a 
dextris  et  a  sinistris  sese  muniebat  "  ut  veniens 
humani  t^onoris  ininiicus  non  invonirot  in  oo  vol 
quod  fraude  deciporet  vcl  (juod  tonlatione  fusca- 
ret. 

ANNOTArUM. 

a  Vulganium  (/cnern  Scotinn  dixit  Baldericus 
Cdmeracensis  (cfr.  Comment.  Prxv.  num.  1), 
ejusdem  eutn  scriittorc  tiostro  xtatis.  Vtri  potius 
credas,  incertus  hsns,  ijiiuiu  jtfa;strfitu  in  trudi- 
tione  populari,  qua  sane  uterque  niiitur,  hsec  tam 
facile  cuiifuudi  potucrint. 


CAPUT  SECUNDUM. 

Itcr  ex  Anglia  in  Galliani,  angelo 
monenle  el  protegenle.  Ad- 
ventus  in  tractum  Bononien- 
sem. 

Uum  '  igitur  in  lioc  virtulum  cuhnine  indo- 
fossus  persisteret,  montisque  oruhnn  in  contom- 
plandam  spociem  diviuio  colsitudinis  intontnm 
habcrct.placuit  divina,'piotali  liunc  tauhnii  virnm 
ah  eromo  rcmoverc  ad  profcolum  niultorum  :  no 
vidolicct  lucorna  sub  modio  hilcrot,  scd  imiiosita 
candclabro    lucem    injircdicntibus    ministraret. 


Quadam  donique  nocle  sese  quieti  dodcr;it.  ut 
arlus  niinio  labore  dofossos  !ovi  soporo  pauhihim 
rocroarot,  cum  ^  roponto  aut^ohis  cum  mira  clari- 
tate  ci  aslilit,  qui  hujusniodi  verbis  eum  allocutus 
est  :  )'ul(jani,  famulr  Ih-i,  ts-tare,  i/ula  nomen 
tuuin  srriptuin  est  iu  litiro  ritx,at*p(c apuit  lh'Hm* 
norcris  tihi  esse  repositam  coronam  Justiti:^.  Sed 
iidliur  tihi  *  pro  Jhnnino  plurimi  lahnrca  sunt  tote- 
randi :  inariui  scHicff  flucfus  transnieaudi,  (!allo- 
ruuiifuv  {ines  pcuctraudi,  ulii  post  ntulta  irrtainina 
lafiorunif  in  pace  Kcctesix  miijriiliis  ad  Ihiuinum. 
llisdictis,  c(mtinuo  angelus  disi^aruit.Expornofa- 
clusautom  vir  I)oi  '',  acciti^rit  so  ;id  ox|iIondam 
an{(olicam  jussionom ",  arroplo([ue  ilinoro,  concito 
cursu  ^  regressus  esl  In  civitatom.  Ubi  a  supra- 
(lii-tis  viris.  ([uos  iri  divinn  cnllu  sooios  slbi  ascive- 
ral,  ot"liciosis.siitu'  siiscoplus,  cuiu  ois  an^olicani 
jussionem  *  seriatim  "  recitat.  Uli  fraternai  visioni 
coutrratnlaidur  '".  atiiuo  "  cnm  (\)  vcllo  peropri- 
nari  votis  oiuiiibus  [lollic.onlm".  Noc  nu)ra  :  i^aran- 
tur  vialica  in  oxpoditiono  '^  ilineris.  Eiotatur  Vul- 
franius  se  invonlsse  comiles  injuncla.'  sibi  "* 
pore},Tinalionis.  Sed  ne  Cantorbcria  tot  simul 
pnlronis  orbarotur.  salnl)ri  accopto  consilio 
('.olumbanus  inibi  "rolinquitur  '\  vir  in  occlosia- 
stica  discii)lina  sagacissimus  ahiue  in  onmi  nmrum 
honcstato  praM-larns  '".  Ibi  dciiiqno  ad  lciupus 
in  ''  miraculorum  ostensiono  olticaoissimo  claruit; 
sod  posteain  fines  Galliarum  divluo  judicio  diro- 
ctus,  iii  Luxovionsi  coenobio  multorum  mouacho- 
rum  |i;dor  exslitil. 

lH.Tresitaquecomites.TrinitatisfidissimieuUo- 
ros,  nno  spirilu  unaiiuo  lido  '  aniinati ",  airoptum 
itor  inviulunl,  aliiuo  sucocdcntibus  iirusporis,  ;ul 
portum  (lui  Dux  I''rancia'' «  dicitur,  Uoo  duce  por- 
veniunt.  Nocdiun  voro  litlora  contiuerant,  cum 
emiims  a'(|uoro()s  iluclns  hybornis  Ibttibus  pau- 
latim  oornimt  intunioscoro;  doindo.  insurjfonte 
procolla.  (juaMino  maris  spatia  in  fostum  ebullire 
prospiciunl  *.  Holicto  orno  liltoro,  in  oppidum 
(luod  non  loii^'c  aboi;tt.jaiii  dic  iii  vospcram  ^ 
docliiuita  soccdunt  ";  ibiqno  apud  quamdam 
relitriosam  fominam,  Alhuidem  nomine,  hospilati 
sunt.lIaricd('iii([iiop;ir;dysis  innriius  coiilraxorat, 
adoo  nt  omarcida'  sune  ojiis  nalibus  ;tdhiororont  : 
atque  ita  onnii  officio  eundi  mullata,  nu.squam 
niovcbiiiur  nisi  hiijuloniru  ^  niiuiibus  (lo|)(irlida. 
III;i  ([uidcin  susoo[ttos  li()s[)itcs  pro  suo  possc 
humanissime  fovit;  scd  viceni  dali  I)on(?licii  satis 
molioris  "  rcconiponsationo  rocopit.  Nam  Vulga- 
iiius,  oognita  ejus  innrniilate,  non  prins  cossavit 
ab  oratione  qnam  sibi  divinam  vii-tntein  p(;rson- 
sit "  adesso:  moxquc  approhons:i  niiirm  jacontis  "^ 
olevavit  oam  suis(iui'  cvontum  roi  cxpoctunlibiis 
roddidit  incnlunicm  aUiuc  oniniiUM  mcinbrorum 
inlot,'ram  valoliidiiioiii  consoculam  ".  Vidercs 
soortnn  Sinionis  hac  iliacque  succincta  vesle 
ciirsiliuitom.  itU|uo  in  sorvoi-uiii  Doi  siiscoplionem 
(Iuio(iue  necossaria  minislr;uitem  :  n:tm  suJjlati» 
ministris  mcnsam  ipsa  ponebat,  eibos  inferebat, 
polnm  (iiKKHu^  '■•'  sitionlihiis  propiiiiihal.Sod  (piid 
pluraV  ila  i-x  intot;ro  sanihdi  pcr  l)c;(li  viri  '" 
moritnni  ost  rcstilutii,  ut  nullu  in  membri«  ejus 


KX  iiss. 

KV     1MI'H. 


niin  Mciis 

lul  /mrtiim 

tniilit  ifiii/iir 

/iiin/iHam 

pniutliilicam 

niiniU. 


~  *  (avorahilis  4.  —  '  inlentnm  t.  —  "in  I.— Mp-q.)sed 
potius  4.—  8  oHi.  2.  —  «quaj^,  4.—  ^''cunii!.-'  "  ledi- 
gens  3.  —  '-  munierat  3, 4. 

Nam.  12.  — '  Cuiii  %  3, 4.  —  '  tunc  3.  -  '  Doniinum  4.  — 
•ibi-J.  —  '■Domini3.  —  "  visioneni  2.  3.4.  —  '  ^Messu  3.  — 
"  visionem  et  jussionem  3.  -  "  otn.  %  4.  —  '<■  ita  3  :  con;:ra- 
tubLaiilur  reHijul.  —  "  seijuc  2.  3.  4.— "expeJitionom 
3.-  >»(/«!.  1.— "niihi3.— "*  reliquilur  9.—  ••  (vir-priccl.) 


in  omni  morum  honcstato  prrcclnrus  vir  al(juo  in  ccclcsia- 
.«ticii  (lij((iplinasJH{ttci».'<iniU3'i.  —  "oni.  2,4. 

Num.  13.  —  '  «m.  2.  —  '  armati  3.  —  ■  Francim  4.  — 
i  ctm.  -i.  3.  4.  —  '  vcaperem  2.  —  •  Bucccdunt  3.  — 
'  bavilorum  4.  —  '  mcliori  2,  3.  4.  —  "  scnflil  4.  —  '*  ja- 
fentisni.inus2,  jareiitis  manu  3.  4.  —  "  «wi.  3.  -  '«(p.  q.) 
potuiiMiue3.—  "  VulKiinii  3. 

priflerihe 


572 


VITA  S.  VULGANIL 


ET    IMIH. 

Sine  iiaiilu 

in  navi  ciim 

tociis 

rex:eptm. 


orationt»! 

tein/itsliili; 

afi/irllil    iii 

Gallia  in . 


c 


prcetcriltt  infirmitalis  uUeriu.s  apparcrent  vesti- 
gia. 

H..Viri  ilaquf  san(.-ti.  in  doino  iltapcrnoftantes, 
ante  dilncnhnn  '  ad  inalulinorum  orficia  surrcxc- 
mnt;  factoque  manc,  suscepti  laborem  itineris 
repelcnli-s.  ad  portuni  rcvcrsi  .«unt.  Jamque^  se- 
datis^nuclibu-i  marc  quidem  cral  navi^'al)ilc.  .«ed 
ncque  navem  nequc  rcmigcsinvenerunt  in  littorc. 
Lustratis  diu  pcrscrutatisquc  ^  pnrtu^;  illius 
navalibus*,  cnnt  niliil  proficercnt.  ct  Cliristi  pau- 
peres-undc  sibi  navcm  conduccrcnt,  in  loculis 
non  habcrcnt.  Vulfranius  ad  solitii'  orationis  con- 
sulln  rccurrcns,  in  lillorc  sc  proslravit,  profusi.s 
prccibus  Dominuui  ()b.«f'cran.s  (lualcnus  ad  iter 
injunctiK  sibi  pcrctrrinationis  cxplendum  ctiani 
intf  r  a:'quorcr)s-  fluctusprospcruni  sibi  difrnarcf ur'* 
conccdcrc  Iransituni.  At  pius  Doininu^.  qui  nun- 
quani  incfficaces  csse  .sinit  "  suorum  pclilioncs 
fidclinni,  conipetcntem  orationi  ejus  acceleravit 
cn"cclum.  Nani  cnni  surrcxissct  orationc  coni- 
plela.  vidit  cminus  ncpolialorcs.  divci>i  gcncris 
mercibns  onustam  nnvini  a^^entcs,  per  iequora 
contitjua  '  liftori  rcniiKarc  :  navi-^^aluros  *  ad  ulte- 
'  ri(jra,  si  fortc  sibi,  donante  "  Doinino.  secundi  "* 
ventorum  flalus  aspirent.  Tunc  Vulfianius,  gratias 
agens  Dco  ",  assumptis  sociis  in  occur-^um  (M)rmn 
propcravit  :  votum  cis  sunj  pcicj,'rinationis  cxpo- 
suit,  ct  ut  eos  secum  in  navem  assumcrcnl  hunii- 
lilcr  postulavit.  At  illi.  vidcntcs  Iiomincs  '^  rcvc- 
rcndi  vullus,  incuncluutcr  cis  ponteni  dc  jiuppi 
deposuerunt  ct  lionorifico  susccpUjs  alque  in 
optimis  scdilibus^collocatosfamquamvades  sua? 
salutis  pos^^sc^^^snsccpisscfTi^avisi  sunf.Necmora: 
sinuni  patcntis  '"  veli  vculus  optatus  iniplcvit, 
soIuta(|ue  navis  ad  votum  naularum  iuarinum 
iler  arripuit. 

15.  Jam  vcro  in  alliim  proccsscrant  :  jam 
mcdium  maris  illius  spatium  quod  ab  Anglis 
mitlit  ad  Gallias,  prospero  cursu  contigerant :  cl 
ccce.  volcnlc  Dctniino  ctiani  inter  mariuos  niiclus 
servum  suum  mirificarc,  subifo  Itifns  illc  maris 
fraetus  ex  conflicfu  ventorum  intumuil,  alquc  ab 
iino'fundop'lohisun(tarunia'sluanlibus2seseqnc^ 
inviccm  collidcnlibus,  sa.'va  tcm])cslas  inhorruit. 
Fervcbat  undicpie  frelum;  obluctabantur  adversi 
furl)incs  proccllarum:  aer  ipsc,  nuhium  dcnsltatc 
fnscalus.  horrorcm  noctis  iuduxcral;  omnis  vcn- 
torum  furor  in  nautarnni  cxifiuiu  sicvichal.  0"' 
scnticntcs  rat(?m  in  divcrsa  jactari,  malum,  romos 
et  cctcra  navis  armamcnta  dissolvi,  nullum 
inslatilis  pcriculi  spcrnbaut  cn"ti;:ium  :  ail  \um- 
soUmunoilo  ]mratiut  navcm  ipsam  cjcclis  nicrci- 
bus  pxonerarent.ventorumque  violcntise  (|uolibet 
anfi^rcndam  conmiiltcrcul.  Qun  comperto  hca- 
tus*Vulj^anius  dilTidculiam  corum  hciiigna  incre- 
pationc  rcdarguit.  admonens  cos  ut  :ul  irani 
divina*  aiiimadvcrsionis  iilacandam  supjilici  voto- 
rnm  oblalioncscsc  Doinino  oblitrarcnt.  cl  abjccfo 
timore  mortis  secuni  pariter  orationi*  insistercnt. 
Ipsc  vcro  uhi  jiaulisijcr  cuni  sociis  orafioni  incu- 
hiiil  ct  "  cxsur^'cns  sa'vicntibus  procelHs  sigtuun 
sanctn;  crucisopposuit,  niox  dicto  cilius  conquie- 
vit  omnis  fratror  vcntorum.  avulsa  cst  dcnsifas 


nubium,  reddita  sercnitate  jacuit  mare  tranquil-  D 
limum '.  Sed  et  aura  leniter  spirans,  lcni » impulsu 
scrvatam  cx  undis  ratcm  iinpejiit,  ct  prospcris 
actam  successibus  appulit^  ad  portuin  Witsant"*/) 
appcllatum  :  qui  videlicct  locu.';  ex  albentis  " 
sabuli  c  interprctatione  tale  sortilur  vocahulum. 
Liberafi  nauf;e  de  periculo  '^  mortis.  quantum  in 
laudcs  Dei  cxultavcrint  quantaque  rcvcrentia 
virum  Dei  coluerint  vel  quomodo  ei  '^  dc  pra^ci- 
puis  rcrum  suarum  opibus  pretiosa  dona  ohtule- 
rint,  qurc  tamen  ille  vcra:^  paupcrtatis  amator 
nihil  pcnsi  habucrit  :  ha-c  vidclicct  et  alia  '■*  quuc 
nunc  occurrunt  dicenda,  causa  brevitatis  prjete- 
reo,  dum  ad  alia,  quse  non  sunt  relicenda,  fcstino. 


ANNOTATA. 

a  Nomcn  isiud  nusqnam  reperi;  sed  ex  ratione 
ifimris  existimari  potest  fidsse  portus  Dubris. 

b  Wissant,  ricns  est  fracfus  Bononiensis  (Bou- 
loi^mc-.sur-Mcr,  dcp'  Pas-dc-Calais),  is  lalomdris 
disians  liononia,  9  ab  oppidnlo  Marquise  ;  olim   ^ 
portus  marifimus,  nunr  arcnariim  conr/erie  con- 
strains. 

c  In  linqais  germaniris  et  saxonicis  wit  idem  esf 
quod  albus,  et  sant  idon  ac  snbulum,  arcna. 


CAPUT  TERTIUM. 

Coniinoralio  S.  Vnlganii  int(M' 
Morino.s;cr(Mnilica  vila  prope 
S.  Vcdasli  monastcrium. 


I 


l^ntur  Vulganius   Morinorum   '  fmcs  in?res-     ;n^,.i>iosin 
sus,  compcrit  yentis  tilius  maritinifP  ruricolam  /uie confinnai 
plchcm,  qnamvis  saero  fonte  renatam,  propter  pmdicatione 
praMlicatonnn   tnmen   inopiam    nondum    plene 
divini  ciiltus  attigissc  notitiam.  Quapropter,  inito 
cum  sociis  salubri  consilio,  dccrcvit  illis  in  locis  ad 
tempus  pcrc^rinari,  quatcnus  indoctam  plcbeni 
salularis  doctrin:T?  priHCCptis  informarct,  exem- 
plis^sacra^convcrsationis,  in  (piantum  sibi  divina  ^ 
clcmcntia  largiretur.  ad  bcne  vivcndum  instrue- 
ret  ^.   Factus  ergo  *   regionis  illius   tcmporalis 
incoki,  nunc  privatis,  nunc  puiilicis  indi{i:enarnm 
convcntibus  intcrcssc  studebat :  cl  pro  capacitatc 
audientium  singulis  quibusque  '^monita  '^  salufis 
dispcrticns  ^,  rudibus  (|uidcm  lacfis  dulccdincin, 
robustioribus  vci"o   cibi  solidiorls  ^    alimnniani 
minislrahat. 

17.  Ul  aulcin  ;id  piudicalioncni  cjus  aiidifornin  rt  i,u,atiiiif- 
bcnevolcntia  rcddcrclur  aftcnlior  ',  tantam  ci 
divina  piefas  contulcrat  grafiam  ut  insfantiam 
prtedicationis  cius  mirnculorum  quoquc  comifa- 
rctur  cflVclus.  Quidam  nauKpic  podapricus.  dum 
dic  qnadiun  bcato  viro  verba  vifa^  cvaiigclizanfe  ^ 
assistcret,  quatcnus  ;tb  orc  cjus  salubris  doctrin» 


Num,  14.  —  '  vliliiulum  3.  —  *  Jam  vero  2,3,  |,  — '  scru- 
latisquc  5.  4  —  *  iiavibus  3.  —  ^  diirneliir  3.  —  "  (e.  s.)  s.  e. 
3.  —  '  conlinua  i.  ~-  *  imYigantes  2.  4.  —  "  non  ante  i  — 
*"  oiH.  1.  —  "  ta.  D-)  Deo  agens  l^.  4.  —  '-  hominis  4.  — 
>»seili!ni!i3.—  >*  om.  3.  —  "•  ohi.  5.4.  —  '"pntientisi. 


—  "  levi  3.  "  »  appiicuit  3.  —  "*  Wizant  3.  Willsuin  4. 

—  "  iilbe.icentis  3.  —  la  confinio  2.  3.  4.  —  "  cuni   l 

—  "  (v.  el  a.)  etalia  videlicet  3, 

Num  16.  — '  mavinoi-um  2.—  ^  et  expniplis4.—  ^  institue- 
ret  4.  —  *  ifilura.  —  ^  quibuscumqneS.—  "moniinenta  3  — 


Kum.  15.  — '  uno  3.  —  » icsluantilms  2, 3.  4.  —  '  seqno  3,      ■"  (^.  J.l  di«peitiens  salulis  -J.  4.  —  *  (c.  s.)  solitlioiis  cibi  2.  4. 
—  *  OHi.  2.  —  "  oiii,  1,  —  °om.  4. —  '  triui(piilli«;imuni  3.  4.  Num,  17.  —  >  om.  1.  attenta3.  —  '  evangelizanli  i.  4.  — 

dulces 


DIES  SECUNDA  NOVEMnRIS. 


Iiidf  ciim 
sociiii  rcnit 
Alrtbattim, 


et  apiid 

iiionanlerium 

S.  Vedasti  fit 

rrcUmis. 


c 


K  diilcos  favos  '  sedulus  audilor  exciperel,  cccpil 

sccum  in  animo  volvere.  forlasse  llli  non  dofuisso 
curandarum  infirmitutum  }rrallani,  ciOus  taiitam 
considorabat  in  sermono  *  fafuiiiiiani ''.  Ijjilur  spe 
rccuperand*  sanilalls  *  accensu-^,  prostratus  in 
lerram  ctcpit  pedes  ejus  '  dcosoulari.  profusis 
lacrimis  ohscnans  ut  sibi  podum  sanitaloui 
impctrarot  a  Domino.  IIlo,  ul  orat  mirio  cuslos 
humilitatis  ^  ccepit  omniniodis  roniti  ".  soijuc 
tanti  meriti  imparom  mnllimodis  prosoculinnibus 
attostari.Scd  tandom.aslaiitis  populi  alquo  ipsius 
podafjrici  terribili  adjuralione  c.onstrictus.  oratio- 
nem  ad  Dominmn  profudit,  ol  statiiu  pcdi-s  noxio 
humore  tumontos  sacra>  inaims  impositione  iit 
pristinnin  salutcm  restituit.  Duo  pnclerca  para- 
lytici,  mombris  omnibus  miserabilitcr  dissoluti, 
in  prabatis  ad  oum  ailali  suiil :  (pios  slaliin  Ijictu 
salutiferiE  manus  medicalos.salularis  '"  doctrinte 
dapibus  rocrcatos.podibus  conccssit  rodiro  "  pro- 
priisi]ui  nianibus  allati  fuorant  '-  aliciiis. 

IS.  Talibus  miraculorum  indioiis  •  factus  celc- 
brior,  frequenlabatur  a  popnlis  calcrvalim  ad 
eum  conflnentibus  :  qui  cximia;  conversationis 
ejus  cxomplis  informari,  morborum  inj,'rucntimii 
incommodilalibus  modori.  doitrina  -  .sacra;  prn?- 
dicationis  ab  oo  cupieliant  jtdificari.  Ille  ^  per 
concessam  diviiiilus  frraliam  sibi  ■•  in  vila>  puri- 
tato  ^'  sosG  pncbobat  imitabiinn,  in  curaiidis 
diversis  languoribus  efficaceni .  in  docirina^ 
afflncnlia  facundissimum  praToploioni.  Por  so- 
ptcnniuni  vcro  in  rogiono  illa  ooriimorahis,  posl- 
quam  omnis  "  noxia*  consuoludinis  supcrsliliones 
a  finibus  iliis '  extirpavit,  mossomque  mnlliplicom 
in  iiorreum  Domini  «  rccondondam  aj,'rioola  tiilc- 
lis  cx<()luit.  inlcrmissum  laboriosai  pcregnnatio- 
nis  iter  a^stimans  <*  repofoiulum.  filiis  quos  in 
Chrislo  nutrierat  valcfaclo  discessit  '";  ol  cum 
supradiclis  coinitibus  diviiii  soniiiia  vorhi  pcr 
viilas.  pcr  oppida  spar{,'cndo,  nioiiliuiu  prula 
Scripturaruni  fonte  rigando,  emcnso  tandcni  ili- 
ncro,  ad  urbom  Alrobalcm  "  dovonit. 

ly.  Dccrcverat  vir  sauolus  intcr  tanlos  popu- 
iosie  '  urbls  slropitus  a  publicis  convonlibus  sese 
sublrahrre  ct  soli  -  oontcmplalionis  dulci  studio 
inha.'icrc.  Scd  civiLas  iii  montc  posila  uou  polcrat 
abscondi  ncque  lux  a  vt-ra  jucc  illuminala  obje- 
clu  tcnobraium  ohnuljilaii.  Driiiquo  cx  insit,'nis 
vita-  convorsationo,  quani  rovcra  niira  sohriclas 
al(|uc  omniuni  praerogaliva  virlutum  conmien- 
dal)at,  in  hrevi  cognilus  csl.  Cu^pcrniit  itar(iic  •'' 
roli^riosi  quiquc  ad  ojiis  con.stilla  oonvoniro  *. 
pn|iulus  frequfns  ut  ab  comonitasalutisauiiirct, 
c  divcrso  confluoro  ;  cl  quolqiiot  diversis  morho- 
rum  doloriljus  afdiclos  habi-haiit.  ;mI  cuin  lam- 
quam  nd  ca-Icslem  modicum  adduccrc  fostina- 
haiit.  Tunc,  ne  favoralis  aiira  mcntcm  ad  suporna 
nitentem  *  corrumpcret,  ncve  animus  ad  mulla 
divisus  minor  ad  sinjrula  licivl,  accopta  a  poiili- 
fice  civilatis  licentia,  parvum.  quod  sibi  .soli  sufli- 
eeret  <*,  in  ccllula,  Sancti  Vedasti  monaslcrio  ad- 
hflerenlc.construxil  habilaculum :  in  quo  reclusus, 


573 

postposilis  curis  secularibus.  hahilavit  secnm. 
iO.  Ministrahant  ci  >  lidi  oommilitoucs  ct  ui 
verbo  sacnu-prii-dicalioiiis  strcuui  coopcralorcs^, 
Hanricus  *  sciliccl  et  Quilianus  \  laiUummodo 
panis  e(  aquie  simplicom  viciuin  :  qui  v\  ipsi  jupi 
ahstinontia  scsc  macorantos  ".  assiduis  operum 
hoiiorum  'studiis  inscrvtentcs,  uon  parvum  sme 
sanotitatisdahanloxrmpImu'i.lThiqiiidisquantus- 
quc  iu  oculis  sumiui  (loiniiloris  vixcrit,  qiiaiitaquc 
iiiodia  oorpnris  sui  vnsculum  attrivorit.  vel  quo- 
niodo  noii  tain  sua  quam  ]iopiiIi  doliola  oonliiuio 
luclu  dcnevcrit,  pia  ma;;is  a-stimationo  pcnsan- 
duiu  osl  quaiu  ut  cx  his  aliipia  roquirautur  scri- 
pta  :  maximc  cmn  nec  "  ipsa  miracula,  <pm!  pcr 
euiu  Dominus  ibidem  "oporari  dinnalus  cst,  mc- 
nioria'  fucrinl  '"commondala;  ([lur.  dum  jaclan- 
tiaiii  vitarct,  voluit  halxai  iuoo^inita.  Hoc  lamon 
in  libcllo  qui  dc  vita  illius  inculto  el  semilatiiio 
.scrmouo  dit,'ostns  fucral  rcpori  cxaralum,  (|uia 
ihi  morilis  ipsiiis  rocii»icl)aut  c;coi  visiiiu.  siirdi 
auditum.  claudi  gressum,  duoiiuo  viri  dcloriiiis 
Icpra'  oonlairionc  tmpali  ",  ihidoin  ab  co  mundali 
suiil.  Omtii  '-  ilaquo  ri-cliisioiiis  '■'  sua*  temporc 
c(elestis  vitic  <Iosiderio  tabescens,  super  incolalus 
sui  prolontjalioiio  luffcbat :  qiiia  juxta  aposlohmi 
dissolvi  of  cum  Chrislo  c.ssi'  cupions,  ipsam  lor- 
rcni  (.'orporis  iniiahilatioucm  carccrem  leslima- 
hat.  Nonmuiquam  tamon  pcr  boaliK  "  contein- 
plationis  cxcossum  vidcbat  sesecretiscu-Icsfibus 
interos.sc  ol  iii  lauilcm  sui  couditoris  cum  hoatis 
spiritibus  cxultarc,  jain  pra'guslando  iliius  dul- 
cedincm  gloria;  quam  pripparavit  Deus  dilitjoii- 
tibiis  sc. 

^I.  Gontigil  intercasacordotem  iu  ruiali  qua- 
dam  ecclesia  procul  deKentem  '.  beato  viro  ad- 
modmu  ramiliarom.p^ravilcr  a.-^trotassc:  vinmi  ^iit 
.saorie  roli|.'ioiiis  obsi^rvalioiu'  providimi  ol  siipfr 
ijrogcm  .sihi  commissum  paslorcm    vigilanlissi- 
mum  /).  Hic  intjravcsccnlc  morbo,  cum  jain  dc- 
sporarctur''',  missa  relatioiio  '  su^jjjcssit  ci  quate- 
ims  fratcrnie  ohaiitafis  liiluitu  socrctioris  vitte 
proposilum  ad  fcmpus  iiiturmiflcrol  ^  cl  ad  com- 
nienduiulmn  Doniino  smim  cxifmii  IV-stiuns  oc- 
ciimrol.  Hiio  aiidito,  lia-n-bal  in  inccrto  cousilii, 
duljilando  quid  mallot "  quia  ncipic  de  riKorc  pro- 
positi  '  aliquid  reiaxare,  neque  petenti   amico 
.suam  volcbal  (ii'iio;^'arc  pr;esoiiliam.  Snl  laiulcm 
nimio  illitis  iloviolus  "aiuorc,  ruplo  parictu  oubi- 
lis  exiit,  etassumptissuBe  peregrinalionis  supra- 
diotis  <!oiuilibus,  ad  .saocrdohjiu    profcotus   csl. 
Ingrossus  domum  ojus,  iiivoiiiL   ciim   oxliaiislis 
jam  viribus  vitalemfiatum  vix  Irahentem,  Cl  eju- 
laiitcni  familiam  in  obsc((uium  fuiioris  ojus  oxe- 
(|uias  pra-paraiitcin.  iV-rliisus  rl  ipsf  lacrimis,  ad 
lcctulum  jacentis  acces.sit,  ordinem  visilalionis 
Juxfa  morem  occlesiasticiim  implovil  ".  paucisquo 
pro  tcmpore  cum  '"allooutus.  in  oiafonuni.  (putd 
noii  loii;,'c  abcral.  pro  co  Dominum  ro^iaturus  in- 
troiil.  (^umqui'  sc  in   pavimcntum  cum   multo 
lacrimarum  iiiibrc  dedissct,  et  pro  periclitantis 
aniici  r(-'stitulionc  ex  intimo  cordisalTcctu  "  i^rc- 


Adhareiit  fi 

duo  sorii 

•yMji  rt 

mirtieutft 

IHflrat. 


Stirniiiilciii 

moribniidiim 

tnimit; 


F 


^  (s.  (I.  d.  f.)  d.  f.  s.  d.  3.  —  *  (in  seriiiono)  om.  \.  —  "■'  (cons, 
in  8.  f.)  in  serm.  fac.  consideraljiil  i.  —  "  salulis  ;i.  —  '  illius 
3.—  "  (c.  h.)  liumilitaUs  custos  3,—  »  omnJno  diwroniti  a.— 
"etsalutaiisl.—  "  (<■•  r)  rediieconcessitl.—  '»  fucraU. 

NniD  18.  —  '  in  dies  I.  —  >  ct  doclrin.i  4.  —  »  vcro  add. 
%  'i.  *.  —  *  (d.  gT.  s.)  sibi  divin.  fr.  2. :),  ♦.-  "  purilalem  2.— 
'  onines  3,  4.  — '  (a  f.  i.)  iltis  a  Jinil.us  2.  :J.  4.  —  «  om.  1.  - 
"  existimans  3.  i.  —  '"  deccs.*it  :i.  —  "  Alrelmtcnscm  3, 
Atlreiintem  4, 

Nnm.  19.  _  i  poputos  :i.  —  «  solius  t  .1.  4.  —  »  iia  2.  — 


*  vcniic  4.  — "  inlcnl:im  4.  —  •  (»oli ».)  suriiccret  «oli  3. 

Nom  20.  —  '  Iicito  viro  2,  4.  —  « jianclu;  3,  —  •  cooftc- 
rantcs  I,  -  *  Ilauricus  4.  —  *  QuintitianuH  2.  —  •  (».  m.) 
seque  ma(!cral»anl  1.  —  '  (o.  b.)  bonorum  opcrurri  3,  4.  — 
■hipc2.— »om.  2.—  "*  fucrunl  2.—  "  turlKili :(.  —  "immi^ 
3.  —  "  reclusiioni  2.  —  "  liertla-  Mnriw  4, 

Num  21.  —  '  dcfc'cntc  1. —  '  verum  J.  —  '  denperarffl  3. 
—  *  le(5iiiir)ne  '.i.  ~  '•  iifhriillcrcl  :j.  —  '  (iialil  2.  —  ^  jiroiin. 
sila  2.  —  'dcvinclu!*.  2.  3.  —  "  coinplevit  'A.  4.  —  '''  (p,  p,  (. 
c.)i)aui'iKcum  pro  lctnporc3. —  "  uiTeclu»  1. 

cea 


574 


VITA  S.  VULGiViNlI. 


T.%  ms. 
P.T  iHrn. 


ces  ad  Dominum  nrofudisset  -^  slatiu,  divinau,  ria.u  Domini  nostn  Jesu  Chr.sf,  qm  cum  Patre  D 

Z  ade^rvirtutem  ..rotus  persensit,  resuu,„.o  et  Spiritu  saneto  v.v,t  et  g  onalur  Deus  per  om- 

vigore  salutis  exsurrexit,  paratis  qu^  ad  refectio-  ma  secula  seculonim.  Amen. 
nem  c-raiit  neccssaria  refccil,  eoteracnio  reciipo- 


mtifc  salutisprjcbens  indicia,  veneranduni  liospi- 
tem  debita  '^  cum  alacritate  suscepit.  Mirati  qui 
aderani  super  lanto  tain(pie  rcpentino  "  mira- 
eulo  iJoniinuin  cn|l:iudal.;int  :  domusquc.  qiise  "■' 
paulo  ante  ululatu  lugubri  prostrepebat  >«.  Dm 


annotata. 

a  Leffhitr  (I)  nil  a soriis S.  Vulganii  conrefsitni 
fuisse  S.  Uicharimn. —  De  iisdem  Jar.  Malbranc- 
qius  (9) :  Quo  vivendi  genere,  ait,  fidissimi  comi- 
los  cursuin  perefrerint,  ubivc  vitain  clauserint, 


nraiias  "  Dea  laude.^  sublatis  in  altun.  vocibus     non  traditur  :  n.  forsan  Qn.l.ai.us  a  iqu.d  adl.uc 


et  apudeum 


B 


resonabat. 

22.  Jam  vero  dies  advenerat  quo  vcrv.m  Israel 
Poniinus  ab  ^pypti  a*rumnis  ad  pron.is^am  [:Io- 
ijise  nwritiii:  |,j,^jjj  vdciiverat  ;  et  ipse  vir  sanctus  post  n.ultum 
diei  laborem  fessos  artus  in  lecto  compos..eraf : 
cum  repentc  immensi  luminis  splcndore  pcrlusus ' 
aiidivit  vorcm  ex  noniine  se  v(icnntem  et  ad  pa- 
ratam  sibi  i.'lni-iam  dulcibus  Imjiismodi  alloquiis 
invitaiitem  :  Viilijuni,  dilerte  Deo,  veni,  (/uia  jtim  - 
tnnpifs  est  ut  a  vineulis  corporis  ahsolutus  difjna 
hdtoris  tui  merrede  in  ralo  dotirris,  uU  ad  ref/nlrm 
mensam  cum  veste  nnpfiaii  rerumbens,  e(rlestii)ifs 
epulift  Hine  fine  fruaris.  Ad  hfcc  beatus  confes- 
sor  de  lecto  iirosilicns,  in  divinis  laudlbus  et 
oratione  plurinumi  noctis  lastus  exegit ;  dcindo 
convocatis  fratribus,  presbyterum  quoque  ^  apud 
(piciu  liospitabatur,  sibi  adosso  pi'iEccpit.  Quibus 
cum  dc  accclcnitiu.ic  sui  obitus  ostensam  sibi 
divinitus  revelationem  roferret,  subito  inlolerabili 
fcbris  calore  succcnsus  cn^pit  gravitcr  lestuare, 
atque  ex  .ncmbrorum  defeclu  crcbraquo  anheli- 
litus  intcrccplione  vicinre  mortis  signa  praeten- 
dere.  Turbati  fratres  amaritudinom  cordis  multa 
lacrimuriim  ofTusionc  promcbant  * :  quia  quum- 
vis  de  indubitata  tanti  viri  f.doria  gnudcndum 
sibi  fore  •*  sentirent.  desolalionem  tamen  sui  in 
ejus  discossu  non  fercntes,  non  poteranl  sibimet 
impcrarc  qui..  ncrcnt.  Ipse  vcro  ^  vocc  qua  pote- 
rat  cos  a  llclii  compescens,  viris '  ac  foniinis  quae 
ad  hoc  convenorant,  ut  lam  sanctce  animse  de 
corpnrc   oxeunli    suas   aniiiias   commcndarcnt, 
verba  viUi;  non  ccssubat  evangeli/.are  ;  inter  ce- 
teia    piffi  ffidificationis    alloquia   admoncns    ut 
semper  dicin  *  ultimum   pr;i}  oculis  liaborcnt, 
senipcr  do  mortc  ac  si  ciidcm  dio  morituri  spc- 


operjE  cvangeliciKnavarit  apud  Monslrolienses  (3) 
aut  iiliccremnm  fixerit  ;  quia  corpus  cjus  inte- 
grum  ipsi  possident  alque  ab  oiiini  retro  memoria 
possederunt.  Vcrum  Albiniaci  (4),  diteceseos 
AlrebatcEP  viconobili.o.-tcnlantcorpusS.Cbiliani, 
Monstroliensom  respuentes,  quod  ab  his  existi- 
ment  eumdcm  cum  suo  in  honore  haberi.  Proha- 
bifiiis  inde  renset  MaJhraneqius  hos  duos  .^anctos 
esse  dlversos,  et  ntrumqnr  ccrte  diver.mm  esse  a 
Kiliano  episcopo  HerhipoIen.fi  (de  quo  majores 
nosiri  nd  diem  8  Julii).  De  ChHiano  qui 
Monstrolii  coliiur  agenduni  nobis  erit  ad  diem 
13  Novembris.  Nescio  uhinam  apud  Malhrancqium 
repererit  quod  ab  eodem  indicari  att  Corhlet  (5), 
Quilianum  scilicet,  socium  S.  Vulganii,  soHtariam 
vitam  duxisse  in  loco  quaiuor  leucis  Monstrdio 
distanie,  qui  ah  ejus  nomine  postea  Quilen  dictus 

sit. 

b  De  hoc  sacerdote  Mnlbrancqius  (6) :  Credide- 
rini,  nii,  eum  fuisse,  qucm  e  Morinis  profugus  ad 
sarcinas  Bononienses  reliquerat  (7).  Porro  fuisset 
inliumanum  ciuodammndo  partum  gregem  nulli 
nisi  lupo  credidisse;  lortque  historia  viro  perfa- 
miliarem,  ejusque  ad  instar  pervigili  prfeditum 
cura.  t.hide  aulem  eniii  familiaritatem,  a  concluso 
ct  peregrino  longius  distans,  contraxissot,  nisi 
prius  cum  existente  in  Morinis  et  suum  cum 
proximo  agendi  ritum  edocente? 

c  Molanus  (8) :  Arbitror  autem,  ait,  hanc  vil- 
lam  esse  Atrebatum  aut  Nobiliacum,  alteram 
Atrebatcnsium  urbem  :  cpiodquo  propter  hospila- 
litattmi  in  servos  Christi  tale  tunc  cognomen 
habucrit.  Conjectura  snne  niniis  sqiio  gratuita. 
Advertendum  poro  Vulganium  nou  in  cellula 
sua  juTia   monnsterium  Airebatense,  ut  in  Vita 


E 


ranles  ",  curam  corporis  '"  animarum  saluli  post-  indirnri  perperam  dixit   Ghesquierus  (9),  ohiisse, 

poncrent.  At  ubi  vim  doloris  ad  vitalia  propin-  sed  apud  sncerdoiem  illuni  procul  Airehate  de- 

iiuarc  persensit,  fratribus  quos  in  Christo  dilexe-  genteiu,    apud    quem   tunc    hospitabatur.    Nec 

rat  dcosculalis,  Dominici  corporis  et  sanguinis  scio  utrum  mitlto  magis  quam  Molnni  probnndn 

porcoptione  se  munivit.  Sicque  inter  voces  fien-  sit  Ohesquieri  conjectura  (10),  de   villa    in   qua 

tium  et  mixtas  psallcntium  laudes,  sancta  illa  sepuIiusreferturV\x\^FiX\\\x%dicentis  :S\\s,\>\cotg%o, 

aiiin.a  canie  soluta  ad  a^thercas  evecta  est  sodes,  villam  illam  extra  civitatis  (Atrebniensis)  ainbi- 

ubi  iVuitur  angelorum  societate,  apostolorumglo-  tuin,  non  tamen  procul  inde  sitam  fuisse,  habi- 

riosa  confessione,  marlyrum  purpurea  claritate,  tamque  tunc  temporis  pro  Vedastlnorum  coeme- 

virginum  (pioiiue  ncctarca  dulcodinc  omiiiumquc  terio:   in  ((uod  elatus  fuorit  Vulganius    noster, 

sanctoruin  gloriatur  a  tcrnitale.  lOxtat  dics  dejio-  utpole  qui  in  cellula  ci  monasterio  contigua  cum 

silionis  ejus  celeberrima  quarto  nonas  novembris.  abbatis  facultate  solitariam  egisset  vitam. 

Cujuscorpussanctissimimi  vcncrabilcssuajperc-  d  Etiamnum,  nit  Mnlhrnncqius  {11).  territorii 

grinationis  coniites  cuin  presbytcro  loci  mullaque  Atrebatensis,  quod  ad  Morinoruni  vergit  confinia, 

populi  confiuentis  frcqucntia  sepelicrimt  in  eccle-  incolie  nescio  quas  faculas  sata  prcetervolitantes 

sia,  q\ia'  sita  cst  in  villa  ([na'  dicitur  Ronorum  ul  anim^^.dvertunt,  bcne  de  fertilitate  ominantes, 

virunim  Tcrminus  c,  cuiu  hyinnis  et  psalmis,  in  exclaniant  :  He  les  aublets  de  S.  Vulgain, 

magna  gloria.  l"bi  suflVagantibus  ipsius  meritis  i.  e.  Ecce  Vulganius  blado  seu  tritico  nostro  bene- 

bcncficia  pnvstantur  divina  d.  ad  laudem  et  glo-  ficus. 

—  >=  effudisset  3.  —  "  om.  1.  —  "  iDgenti  l.  —  "  (d.  q.)  melmtur2.  — »  forte  3.  —  «  omi.  3.—  'miris*.  —  ^  Ulum 

iloiiins  (]ii;i>  3.  —  >*>  porstrepebat  3,4. —  "  gmlas  4.  diem  2,3.—  '  cogilarent  3.  —  >•>  corporura,  2, 3,  t. 
Num.  22.  —  '  pioiusHs  '1.  —  ^  om.  1.  —  '  om.  3.  —  *  pre- 

(1)  Wstoirf  <le  Calais  (Paiis.  176(1.  -i  vol.  in-4°).  lom.  1.  lom.  IV.  p.  aSo.  —  (6)  Tom.  cit..  p.  269.  —  (7)  Cfr.  supra. 

p.  347.—  l51  De  Alorinis  et  Moritiorum  rebus  ITorn.ici  1639,  ViU  num.  18  extr.  —  (8)  Ntital.  SS.  Belgii,  fol.  237  v».  — 

2  vol.  in-1'»),  toMi.  I.  p.  270.  —  (3)  Monti«uil-sur-Mer.  —  (9)  Act.  SS.  Belgit,  tom.  V,  p.  2.>i,  num.  6.—  (10)  Ibid-  — 

(4)  .\ubigny,   —  (5)  Hatfiographic  dtt  diorhr  ii'.imiens,  (11)  Toni.  cit..  p.270. 

DE  SAXCTO 


DIES  SECUNDA  NOVtMimiS. 


A 


S.  Vuli:aiiiu8. 
tz  Briloutna 

}hjori  ub 

anijfio 
dirrdiis  in 

Galliitm. 


B 


Mnettim 

Sfaifflijisi- 

Itim 

fnmit  rt  nim 

tu  liltitn  (Ifgit 

tremilicam ; 


DE   SANCTO  VULGANIO 

EXCERPTrM 

EX    VITA    S.    MADEUilSILI. 
Cfr.  Commeni.  Pva;r.  nuni.  /. 

Per  idem    leriiu'    tfinpiis    fuit    in    nntaiiniii 
Majori  vir  Deo  piaoitus,  gcncre  ct  scienlia  insi- 
gnis,  VuLGANirs;  qui  duni  esset  ad  aiToin  episco- 
patus  DorovGmensiuni  civitatis  qun?  Cantuariii 
nuiiL-upatur  prtEoIcctus  et  sentirct    sihi  ohcssc 
taiiti  culincn  lionoris.  utpote  (pii  in  panpi'rlate  ot 
cxfreniilato  Deo  servire  maluerat;  ro};avlt  Doiui- 
num  ut  tale  ei  consiliuiu  pra?beret,  quo  de  vinculis 
tantiie  prJElaiionis   absolvi    et    divin;e   servilntis 
ofiicio  quainiuaxiine   valuisset   im|)licari.   Talia 
dcprecanfein  taliaque  deprecando  frequcntantoni 
respexit  qui  humilil)us  dat  ^Tatiam.  de  (|uo  scri- 
pluin  esl  :  Dfsiihrlmn  /)inq)irnm  ixumlirif  fhnni- 
HHs.NcmpecoeIestisiuintiusoiassislcns,consilium 
quod  quierebat  eidcin  intimavit,  diceiis  :  /•>■.•.//- 
Hw.s'  frium  niare  vefsm  GaUiam,  H  appHmhis  in 
Alteiam,  supra  ipiutn  qnidani  l)ci  servushabitaf. 
Ad  quem  tu  relox  aljibis,  et  ex  Dei  niamlato  a  siia 
infirmilate  illnni  sanabis;  ac  deinreps  in  Dei  ser- 
riiii)  rum  illo  sorialitir  permanr/tis.  iVrcepto  hoc 
oraculo  bcalus    Vulganius    coiitiiuio   exivil    ad 
urhem  et  arripuit  itcr  ducens  ad  inarc.  Inv(^nit 
auteni  imln  Dri  naviculam.  in  qiiam  inox  inlravit, 
Christum  invocans  ol  de  Dei  i)ra:seiilia  non  diffi- 
dens.   Slatim    navicula    (luctibus    clcvata    sine 
huniano  reniifrio  i^er  maria  iii  dirrcliim  cur-urril, 
et  angelico  ductu  ad  porliun  Aiteiie  velociter  per- 
venit;  indeque  orani  lcgcns  usqucad  habitaculum 
Dei  servi,  contra  impetum  fluminis  navigando, 
pervenit. 

Egressus  de  navicula,  et  intrans  ad  lamulum 
Dei  asque  Dei  .^erviis  Vulganius,  mox  oratiiiui 
incnbuit.Qua  coinplcla  iiiauus  suas  iegrotoinipo- 
suit  ;  et  conlinuo  languorc  depulso  sanitas  rcdire 
incopit.  Bcatus  autem  Madeljrisilus.  Iriito  coiia- 
mine  exsurgens,  in  ejus  coinitlexiiiii  ruil,  et  sic  se 
mutua  dilcctione  complcxi  suiit  ac  si  utcrini  fra- 
tres  post  lonpa  lerrarum  vel  locorum  spatia  in 
unum  conveiiissent.  Fuerunt  crgo  isti  duo  veiio- 
rabiles  viri  fide  et  devotionc  conjuncti,  spirituali 


i>/0 

gratia  confinnali.  ail  instanliam  divimo  laudis 
unanimitcr  animati.  ad  vilia  cah-anda  torles,  iu 
cuiit(>niptu  siTuii  alaeres,  ad  quiestum  virtutuni 
avi(h.ad  impcndenda  hcneficia  prompli.  Et  quo- 
niain  iioc  sonsus  excotjitare  nvc  Iin<,'ua  valet 
eorum  virlutes  proferre.  (pialiter,  aiiclorc  Deo. 
tanti  prctii  nmrgaritiu  in  hujus  immdi  exilio  cli- 
inalu«  ad  cddeslc  sertimi  traiismissuj  sint,  jam 
nunc  propalare  a^vi"i'diainur. 

Conse^pionti  temporc,  ut  placuil  supcrmu  pro- 

videntia\jam  expleto  cin-su  fraKiiis  hu,ins  vita>, 

accidit  corporalis  n>^'ritii(h)  faniulo  Dei  \'ul^'anio. 

Quo  a';rrotunte.  heatus  Madeljiisilus  satis  (Egre 

terohat  sodalis  niolestiam;  et  assistons  ci  cum 

siiifjultu  qucrel)atur,  ita  dicons  :  Kn/one,  fratrr 

nii,ai/lior  rrnisfi  ut,nie  re/ieto   iii  conrii//i' /arri- 

mitruni.  tu  fe.Mines  ad  consortium    ijaudentium 

animaruin?  Ego    certe  speraham    a   te  eorpon- 

hunii,    spirifu    Chrislo   cominetnltiri    :    rt    nunr 

affirfiis  iiinc  re/nx   nredcre,  iif  anfe  ine  spiritu 

cwfum,  corpore  terram    deheas   pe.netrare?   Cui 

sanclus  Vulfiaiiius  aiehal   :  Snsfine  ipi.rso  pa- 

fientcr,  friiter    Inufissime,  v.t    Dei    volunfati    in 

nohis  li/irnfrr  an/uiesce.  Nam  t/uid  prodcrit  tota 

vifa   in  o/mlivntia  prareptorum   Dci  sndasse,  si 

cirea  ftnem  nosfrnm  ts  ipti  ealeaneum  olm>rritt 

riMlrs  ar  mnnnurantrs  va/uerit  inrcnire?  Nec 

dnruin  patiaris  quod  ad  tcinpns  te  retiiiqun  :  quo- 

iiiam  mox  utfaciem  Det  videro,  pro  tc  ut  hinc  cxi- 

miiris.snpfilirnre  noni-rssiihn.\l\shoii\m  .Madel^-i- 

sihis  ad  modicuiii  recreatiis.  ininistriuii  siumi  dii- 

dum  sihi  ab  ahbatedcloKatuiu  adideni  nioiiaslc- 

riuni  rcstiuaiiliT  tiansmislt.  luaiiilans  rralrihiis  iit 

inlirmiim  cohahitaloieui  sumn  (pianlociiis  visila- 

rent  ct  quiihpiid  ad  viaticuni  deccdenlis  perlini-t, 

eidem  ministrarenl.  Mo\  aiidiln  hoc  mandato,  ad 

oninia  hona   etncaces   et    prompti,  Cenlulciises 

inonachi  sub  ouuii  ceieritato  voiieninl,  oloosucro 

servuiu  Doi  ]ieruiixerunl,  conniiiiiiioiieiu  Doini- 

nicoruin  mysteriorum  trailidcruiil,  d  sic  sanclaiii 

illaiii  auiinain  IV  Noiias  Novoiubris  do  corpore 

ej^TCSsam  psalmis  ac  loetionihiis  proseciiti.corpus 

dcmum  coiidipiue  sci)nllura!  iii  oralorio  liadido 

riint.   Nec   lonj^^o  post    tcmporis   spatio  sauctns 

MadcJtcisilus  superfuit;(piiii  polius  plenus  dicnnn 
honorumque  opcrum  ad  Kaudia  saiicloriim  trans- 
iniKravil,  accipions  coronain  dc  niami  Doiuini  ct 
rcildous  tciTiu  corpiisculiim  juxlasopuJIuramsui  ■ 
qiioiuiani  sodalis  Vulganii  in  oodem  loculo  ora- 
torii  sui.  Dies  aulcni  natalitiiis  hujiis  viri  Di-i  ah 
auliquis  tra.hliir  III  Ivdcndas  Jiinii,  ad  laudcm  ct 
gloriain  noiniiiis  Christi. 


cx   Dirii. 


iipml  imtm  rt 

morilnr, 

ac  m-prlittir 

«  Vtntii' 

Ifimbiit 

monacti  ia. 


DE    SANCTO   HEENINO 


EREMITA  IN  GRITANMA  ARMOUICA 


s^ciLo  vr. 
■^ela  apuil 
^  Orand 
nullo  crrto 
fontt. 


OO  M  >X  K  IV  T  A  It  I  TT  H      V\l  yK  A'  I  \J  fH, 

SHcrninuin,  quein    britanrticr  etiam    Ternin,  ned  satis  celehri  rttttu  jamdttdum  celehrari  in  liri- 

llarn  vi/  Karn  nuncupnri  itinnt  (\).   nu/ta  fannia  Arinoriiti,pr.vsertiin  eft/ocoquoeirrnitirttin 

quidnn     inartijro/aijia     memoraiit    nir    uiia  ritain  duxit  it  rcliipiia:  ejus  sermtUur    testantur 

Ka/endaria  aut  Officia  Propria  ecciesiarum  liri-  iltitts  lod  scriptores  (3).  Nttlla  etiam  ejus  Arta 

tannia:  tninoris,  cx  iis  qum  rerilaril  Trcsvanx  (12):  habemm  prxter  ea  qtta:  I\  Alhertits  Le  Grand 

(1)  Kaidanet  ad  AII>.  Le  GramJ.  Vit»  dtsSS.  dt  Brttagne,      SS.  dt  Brttagne.tal  1830.  toin.  I.ProIegoin.p.  xxviixixvm 
ed.  IS37.  p.  CGS,  doI.  3.  -  (2)  Ad  G.-A.  U.I.ine.-iu.  »'*>»  drg      -  (3)  Cfr.  nuiii.  yna^. 

sectdo 


CD.S, 


570 


DE  SANCTO  HERiMNO  ERE^nTA. 


AIICTOIIE 

t:.  I).  s. 


D 


comiii 
<i^  Poher, 


(fudiiii/utini 
ile  ciillii 
eoitHtal, 


fjui  it  ijise 


•  Hochefoi  I 


iiilrii  urdoit 

lim  Hrn 
eontiiiciiif. 


serulo  X  VJI  eM  f/aU!re  ex  veferl  rodfre  errlm^  scpultusque  est  in  eremitono  suo,  locusque  sepul- 

pr3.'dirti  lori,  romnientariis  Sehastiam  murchioms  cri  infrcnli  lapide  si^atus. 

de  Uomadec  ef.  aUis  foniibm  quos  dixtinctius  non  2.  Brevi  vero  d.sjcola  es    domus  mter  calam- 

ivdirarif.  Qu.r'  r,uamv!s  ox  nomine  edlforis  non  ita  lates  civilis  bell.  quod  exortum  est  mter  Donmo- 

manna  aaudmnt  aurforitafe,  (,unm  nosfri  mnneris  neu.n  Britanni.'E  regem  ot  Comorrum   com.tem 

Hit  non  solum  qn^  reria  circa  sancfos  pnbliro  ruUu  Co.Tiubi.e.  atque  .psa  sanct,  memor.a  .ll.us  rudo- 

rife  honoratos  habentur,  sed  etiam  quxcumuue  de  ril)us  qua.i  obruta  erat.  dnnec  Dco  placu.t  .ns.gn. 

//.  antiqua  fraditione  feruntur  sedulo  coUirfere,  prodifjio  manilestare  quanta  glor.a  frucretur  m 

visum  eM  illa  Arfa,  aliis  prBsertim  dorumentis  .«■lis.  Siquidcni  factum  est  ut  com.te  quodnm  de 

fere  defirientiinis,  laiine  reddita  lectorum  nostro-  Polier.  <iui  ct  ipse  Comorrus  appellalus  fu.sse  er- 

nanoruliss,tl.jirere.  ^ur.  venationi  operam  dante  m  prox.ma  s.Iva 

2  r'r.TriftUum  monumrntnm  rulfus  S.  TTernini  cervus.  quem  acnter  cancs  msequebantur.  ad 
ecciesia  esf  eius  numine  dedicafa  in  vico  quem  vita  oratorium  Ilcrnini  confug.cns,  ejusdem  sepulcro 
sna  eremitica  illusirami,  quique  ei  ipse  ab  eo  nomen  recubuerit :  cancs  vero  ip.um  prosequentes  qmmi 
arcevii  Lnc-Karn  sru  T.oc-Ma.-n  (1).  id  esf,  eccle-  illuc  advenirenf.  immob.Ics  steterc,  ncc  mcedere 
sia  Ilernini  (^^)  •  auod  famm  iu  dubium  vocaut  valentcs  nec  re-rpdi.similique  mox  stuporo  per- 
'Geslin  de  Jionraoque  et  A.  de  Uarthelenni,  qui  culsi  sunt  cqui  c[uibus  comes  et  ceter.  venatorcs 
adrerfuuf  vore  'Ki.arn  vuh,o  sicjuificari  locum  insidebant.  Rci  novitatem  vehcmcnter  adm.rans 
senullu.-^e  (3)  Jn  ea  ecclesia  serratur  caput  sanrti  comes,  cx  C(iuo  dcsilit,  soptum  ingred.tur,  fcram 
'siLlacro  argenfeo  iuchmm  et  os  brachii  in  rjus-  illa..an;  abin-  sinit :  acccrs.f i.que  v.can.s,  quum 
dem  efiam  hrarhii  simulacro  item  arqenfeo.  Thecx  audisscto.ato.im..  (laondam  illicexstitisseS.Her- 
ida^  pridrm  doualx  suut  ah  illnsfri  domo  de  Que-  nini,  jussil  locum  purgari  et  jed.ficari  ecclesiam. 
fen,eiqneetiamde}>eufnrperftulrhriraUre.elcrux  Qua>  luKlIe(p.e  p..odicta.  parocbix^  dc  DuauU 
arqenfra  Qu,r  et  sepulfur.T- locum  sibi  in  har  ercle-  subjccta  ct  J.or-Karn  nuncupata.  a  mull.s  p.o  i^ 
.ia  drl,.,if   rjusqur  sruia  qcutilUia  couspiriuntnr  erga  sanctum  afTectu  mvis.tur  et  prJEcipua  apud 

/„  omuihus  ejusdnn  ecclesix  specularibus  M-).  Pro-  vl.-os  nobiles  vcnciafionc  gaudet.  quod  tcstantur 

staut  etiam  ilmlem  sepulera  ei  scuia  qeufidfia  alia-  scula  gcnlilitia  ac  sepuUu.-i£  do.mnorum  de  Que- 

rum  qnarunidam  nobilinm  familiarum  (5).  len.  do  Bezoco,  de  Kcrp.-igento,  de  Loquenol  ot  do 

3  J^rxter    Lor-Uarn    in    dia-cesi    Jirioceusi,  Loc-Chrisf  ibidem  consp.cua. 

aUeram  ecrle^iam  S.  Hernini  uomine  iusigulfam  iu  3.  Nec  defuere  miracula  quibus  divina  bonilas    cultu$  ejus 

diwcesiCori8opilensiaitLohineau{G)eiforieefiam  servi  sui  sanctitatcm  comprobare  voluit.  I.npri- 

parochiam  dr  Ple-heilin.  apud  Ihiprmforfrm  *,  mis  enim,  comportatis  jiuu  lapidibus  et  cetcris 

indim-esi  \'eneieusi,ab  mdem  sanrto  nuurupatam  qnx  ad  slrucluram  ecclcsife  ncccssaria  essent, 

esse  conjicit,lHiera 8ciUcetnusHloqmndiin\  con~  ([uum  non  convenirct  quo  loco  jacienda  esscnt 

versn  (7).  operis  fundamenfa,  avcs  plurimje  nutu  Dei  illuc 

J[..AIherfusJ.eGrandetLohineaufestumSMor'  convolanles,  supra   lapidem    scpulcri    exiguum 

nini  cclebrari  indicant  die'2norembris,nuUa  fameu  quasi  tholum  qucnidam  rainis  cf  frondibns  arbo- 

ad  id  allafa  auctoritafe.  Lohiuean  pr;eicrea  adrrr-  rum  consiruxcre.  Quo  indicio  divinilus  signiiica- 

iii  (8)   cuUum  saurli  exfra  loca  qux  ipso  patrono  fum  intellexorunt  omnes  eo  loci  erigendam  esse 


glorianfnr  uUerius  progressnm  non  esse. 

VITA  SAKCTI  IIEUNINI 
r.r  Alhcrto  Le  (irand,  /or.  vif. 


S.  Ilfiiiiinis. 

Aiiijliii 

oriiinilua,  iit 

.  1  riiwricH 

ritmitii  fnit. 


j/itllice 
Curliiiix 


ccclesiam:fcrlquctiaditioaltaremajusipsisancto 
sepulcro  essc  superpo.^itum. 

4.  Mulier  quasdam  vici  Loc-Karn  quum  pr.T- 
sumpsissct  fribrarelriticum  dicS.Hei-ninimemo- 
rite  celebrandae  sacro,  vehenicntcr  id  impnilian- 
tibus  ipsius  vicinis,  statim  temeritatis  sueb  p^rnas 
dcdit.  Venlihib.-mn  enim  quo  utcbatur  ifa  mani- 
bus  ejus  adhpesit  ut  illud  jaui  non  valeiet  dcpo- 
1.  S.  Tlerninus,  e  Britannia  insula  oriundus,  nere.Admissam  itaquoculpanihumilitcrconfessa 
in  Aniioi-ica.nappulit  :umocircitcrri3S.  FelicelV  et  occlesiam  ingressa,  ad  Demn  et  ad  sancfum 
summuPontiUcc,impc.autcJustiiiiaiiol,ivgnante  Hcrmuum  preces  fudit  et  liberata  cst. 
vcro  in  Britannia  nostra  Hoele  II;  cumque  pro-  5.  Viri  duo  erant  in  vico  Poullaoucii,  cjusdem 
cul  .ab  hominu.n  co.ive.-sulione  vitam  dcgcre  dicrccs^is  Cornubicnsis,  mutua  dilectione  admo- 
vellet,  locum  pt-tiil  proposito  suo  idonemii  in  duiu  conjuncli.  Quorum  altcr.  paralyticus  factus, 
parochiadeDuault.apud  Carbcsium  *  civitalcm,  atquc  omni  jam  recuperandoe  valetudinis  spe 
in  pago  cni  principabatur  Dominns  de  Quelcn.  Is  dcjcctus,  amicum  supplcx  rogavit  ut  iter  susci- 
tautiuii  tcira'  ;ul  coiistiluciuUun  crciuitorimu  san-  peret  ad  occlesiam  S.  Hcrnini  et  inde  aquam  ex 
cto  viro  couccssit  ciuantuui  uiio  (Ue  fossis  claudcrc  ejus  foiite  sibi  dcfcrrct.  Is  vero  rem  pollicilus,  sod 
valcrct.  Qui  gratiis  nmltis  munilico  priiu-ipi  aetis  miniiuo  cxecutus,  ex  alio  foiite  obvio  aciuam  luiu- 
etoratiouc  factaad  Dcuni,  dimidiaiu  Icucnmpro-  sit  et  segroto  porroxit.  affirmans  illam  cx  fonte 
cessil.  liaculum,  (juo  sustentari  solcbal.  post  se  S.  Ilernini  acceplam.  Crcdidit  illc.  oravit,  nquam 
Irahcns;  circulumquc  pcrficicns,  ad  locum  undc  bibit,  ct  sccundum  fidcm  suam  pcr  merita  S.Her- 
digrcssus  fueratrovertilur.  Illoautcmtranscunte,  nini  usum  membrorum  recepit.  At  qui  ipsum 
qua  baculi  vcstigiu.ii  solo  imprcsscrat.  glcba  decoperaf.  mox  idom  malum  cxpertus  est.  lindo 
spoule  t^ublfvabatur  in  aggcrcm  ct  possession.s  ad  ptvnitentiam  lallaci^E  suaj  adductus.  aniiciun 
ipsi  concessn*  limifes  dcriniebat.  Vixit  ibidem  suum  vice  sua  doprecalus  est  ut  majori  quam 
Tlcrniiius  usquc  ad  obitum  suum  :  qui  contigit  ipsc  usus  fuerat  fide  aquam  sibi  ox  fonte  S.  lier- 
prima  die  lumt'  mcnsis  maii,  aiino  circilcr  oXi ;     niui  cputrerct :  qua  hausta,  et  ipso  sanatus  esl. 


miracuUs 


F 


firmatua  ttt. 


(1)  Afl.inrraoa..mim.  dcxlr.;LoMnPiui,  toiii.ril..ii.  135.  Keril;»net..i.!  All>.  Le  Grand.  p.  669.  noU.  1,  2.  —  (5)  Cfr- 
—  (S)  C.f\'.  Lolmi«au,  ed.  Tiesvaiix,  ji.  xi,  ncL  —(3)  An-  iofra  Act.,num.2extr.  —  (6}  Tom.cil.,p.  135.  —  0)  I**'"- 
eiens tticlits  tle  Bretagnf,  loni.  V.  p.  190.  —  (4)  Ibiil..  p.  135;      —  (8)  Ibid.  _^ 

DE  SANGTO 


DiES  SEGUXDA  NOVEMBRIS. 


DE  SANCTO  MIOCO 


577 


D 


$EUIILU  VI. 

■  ffaHiet 
MiPti 


EREMITA  IX  BRITANNIA  AUMORICA. 


D 


e  S.  Mioco  haicpnitca  (radit  Lobineau{\)^  tjuo- 
nim  fides  petm  ipsum  esfo.  S.  Miocus  *  ritam 
/uxit  solitnriam  in  purnchia  qus  hodir  ejus 


nomiiie  nutwupata  esf  CoQl-},V]vn  :  fjui  (orus  tiiiic 
silvishorriduserat :  Coet-Mieu  enim  idemsonat 
ae  Silva  Mioci.  Parochia  illa  sedi  Dolensi  erat 
suhjecta,  sita  tamen  intra  fines  diaeesi.t  jiria- 
ctmsis.  In  ecdesia  hujus  /ori  alfare  nuijits,  <ntod 
parietijunctum  non  erat,  seculo  X  Vllsofo  sqitan- 
tibits  apparuit  capsa  his  rerbis  inscnpta :  Rcliijuiji' 
sancli  Mioci.  Hector  d'()urrier,  '/ui  titnc  temports 


ejnscopulem  sedem  Dolcnseni  tenrbat,  e(  Joannes 
Collas,  paroc/iix  rrctor,  reliqitias  Hlas  elerarerunt 
e  terra  ef  dermfinri  Inco  collocantnt.  Sed  ef  alix 
parochia;  dux  S.  Miori  nomiue  insignitx  sitnf  : 
a/tera  in  diwcesi  liriorensi,  riil-.Mitni  ;  ultera 
rcro  in  Corisopifcnsi,  riooz-Miec.  Jnter  Officia 
Propria  ecrlesix  Ihlmsis,  anno  1770  ttjpis  edita, 
rej)eriturIectiode  S.  Mioco  cum  ejus  comviemora- 
tioue  siijuafa  ad  divm  J  unrrmiiris.  Ilartruus  Lohi- 
ncau,  ,pti  rt  S.  .Mioci  aitatem  seculo  VI  iUiyat. 
Plura  He  hoc  sancto  reperire  non  UcnU. 


C.  D.  S. 


(1)  Viea  des  Sahifa  de  Bretagne,  ed.  Tresvaux,  lom.  I.      p.  •27)7. 


E 


DE  B.  JACOBO  UNGARELLl 


ORDINIS    MINORUM 


FOROLIVII    IN    ROMANDIOLA. 


.1.  II    H 


ANNOMDXVIt. 

De cttUtt 

B.  Jacobd 

rxhibito 

•  alias 
Vaparelii. 


•  ttUaa 

regularis. 


Har  die  Uartijroloyium  Ordinis  Seraphici 
luemoriam  facif  heati  viri  Jacobi  Ungarelli 
his  verbis:  Forolivii  \n  Roniandiola,  B.  Jacobi 
Ungareili  *,  confessoris,  qui,  eruditione  e(  prfedi- 
catione  excellentissimus,  virUituni  ftiam  ouiniiun 
specimen  evasit.  Vur  vero  in  /laitc  diem  nfcratur 
incertum ;  nam  e  multis  qui  heati  viri  memineruut, 
ne  unus  fiuidem  certani  ejits  ohitus  diem  sfatuif. 
Jacet  autem  sepultus  ForotivH  in  crclesia  juiro- 
chiali  ad  S.  Hieromjmum,  qux  olim  fiiit  Fratrum 
Minorum  de  Ohsermntia,  hac  inscriptione  insi- 
(/uitus  : 

HIC   JACET  CORPUS  BEATI  PATRIS 

FRATRIS  JACOai  UNGARELLI 

DE  PADUA  ORD,  MIN,  RELIGIONIS  ■ 

OBSERVANTI>E  PR>tDICAT0HIS  EXIMII 

08IIT  MDXVK, 

•""1»  constttt ;  2.  Nec  tantz  veuerationis  titulum  fempore  fuisse 
ahnlitum,pafct  cx  Hs  ijux  rnijatus  de  ruifn  /iit/i/ico 
exhihiioH.  Jacobo  Pcrmus  Dnus  Pefrus  Paulus 
Truechi,  episcopus  Foroliviemis,  die  23  novembris 
itnni  1877  ad  nos  rescripsit :  Vix  acceiita  cpistola, 
scire  absque  niora  curavi  nuin  inscriplio  B.  F. 
Jacobi  Ungarelli  Patavini,  0.  M.  regularis  obser- 
vantiae,  qua;  in  tua  prtestantissiiua  iegitur,  sit  illi 
siniilis  quje  in  hac  ecclesia  divi  Hieronynii  subter 
dicti  Beati  imagine  in  pariete  depicta  reperitur, 
ct  siniilem  esse  a  parocho  ipsius  ecclesije  didici. 
ipsum  vero  frui  cultu  quodani  publico,  hic  pater 
guai-dianus  O.  M.  R.  O.  non  simplicifer  testatur, 
sed  in  demonstrationem  ostendit  mihi  tum  beati 
Jacobi  ipsius  caput  inclusum  in  (larvo  cophino 
fere  quadrato,  ox  ligno  nuceo,  munito  una  cum 


litleris  testimonialibus  sigillo  pnedtressoris  mri 
Mariani  Falcinelli  Antoniacci,tnm  tbocani  ovalem 
confinentein  i>arti<ulaiii  ilcsumptam  ex  cranio 
ejusdem  Beati,  niimitJim  similitcr  cum  litteris 
testimonialibus  sigillo  anlistitis  Androie  Baralti, 
quie  cum  capite,  ut  latifur  mcmftratiis  palcr 
guardianns,  piiblira'  (idclimn  veiicialioni  in  fe.sto 
Oninium  Sancforum  ante  suppressinnem  oxpo- 
nebatur  in  ccclesia  Onliriis  Vallis  Viridis.  Quiu 
cum  ita  sint,  facile  eruitur  dictum  Bcatnm  cullu 
quodam  publico  rcvera  frui. 

3.  Hts  certc  a/ifjuis  annecferc  jmsef  lont/ioretn  »t, 

ordinem  eorum  omnium  ijui  trartanfes  de  riris    ''^fMniiihu» 
virtute  pra:sfantihns  Ordinis  Srra/diiri,  .lacohum         ^**^"* 
Ungarelli  lieatum  dixcrunt :  scd  ijiiid  rnhoris  inde      '"'"'"'""' 
adderetur  ad  statuendum  Jiire  Imttitm  viriim  in 
Opere  nosfro  sunm  loruin  ohtinuisseY Sittius  est  ut 
hrevi  rcferantur  iptai  de  B.  Jacobo  inemorix  situt 
tradifa.  Nam  licet  multam  operam  dexlerimus  ut 
certinres  fiercmits  ufritm  heati  viri  Vifn  manusrri- 
pta  aliriihi  reeondita  sercaretur,  (iret  amjilissimus 
JJoininus  Franciacus  Vzermii,  cafhedralia  Udi- 
ncnsis  canoninis,  iiohisnim  humanissimr  nnnmit- 
nicarerit  ijux  frafer  ejus  Petrits,Jain  ah  auno  mH 
rifa  fuiirtus,  de  B.  Jacobo  rolleyerat,  eam  ijitam 
sajHUs,  /tic  etiam  fortunam  exjjerti  sumus,  ut  niliil 
demonstraretnr,  nisi  ijitod  Jam  jn-idem  ex  editis 
lihris  hauseramus. 

4.    Ax   omnihus    quos    perkgi,  accuratius  dc     rrft.imuH 
B.  ^acoho  acripsit  Scardeonius  (t),  hocce  motlo  :  ejua  s/eMia  rx 
Non  parvo  neciue  mediocri  ornamcntonoslrfecivi-    Seardtonto. 
tati  fuit  Jacohus  Uiigarellus  cx  Ordine  F.  M.,  «ui, 
sua  excellenli  doctrina  et  admirabili  erga  superos 


(I)  Historia  ratari„a  lihro  II  (apud  Graevioiii,  71,emu-      rus  Antit/uitatum,  lom.  VI,  1'art.  iii.  |>.  I2yi 
^ocembris  Tomits  L  y'<j 


pielate 


578  DE  B.  JACOBO  UNGARELLI  CONFESSORE. 

AucTORK      piPtato  ct  acoiriina  contra  I.otninum  vifia  inse-  de  qua   pia  imtituiione  agitur    etiam  in   Actis  D 

J-  D.  B.      ctatione  ot  cffRadbus  ad  oinneni  virluleni  adhor-  B.  Beniardini  Feftrensis  (9).  statueretur.  liaque, 

talionihns  ila  ahquando  hominum   corda  \m--  diedon>inira..'ioctobns  lj07,auspicatusestsacras 

strinxit    ita  divino  amore  inccndit,  ut  ignis  iilc  conriones  Beatus  noster^id  prssertm  nitendens  nt 

nulla  rationc  a  diaholo  oxtingui  possct.  Ex  quo  "  monte  pietatis  „  usuras  Judxorum  compesceret; 

mirificum  bcatitudinis  nomen,  in  agro  prtescrtim  ac  die  15  norembris  prochmanf  sdn  montis  eri~ 

PiccnoanIpcxitumvita-pnmuin,etdcincepspost  gendi  a  serenissimo  dure  fandtatem  concessam 

ohiluni  quam  fclicissim.' nactus  cst.  Hic  solcrti  fuisse,cui rei et  ipse dux pecuniam  conferret. Inte- 

diliccntia  nec  mfdiocri  lahorc  Sunuufi?  An^elicx^  rea  nihilomisit,nt  otnnis pietafis  opera promoverei. 

lihricontcxtum  ita  diligcntcr  cmcndavit.  ut  ultra  Sic  24  decemhris  ejusdem  annt  rcxdlula  rharta- 

inillr'  ct  quiMb'ontaviliacumabinjuriatemporis,  cea  Christi  imagine  ethac  inscripiione  decorata  : 

tum  a  librariorum  in.uria  illata  corrcxcrit.  Addi-  In  nomine  -Icsu  omnc  genu  nccfatur  tcrrestrium, 

dit  insupnr  cidcm  doctissima  scholia,  quie  obscu-  c*Iestium   et  infernorum,  puens  Ferrariensibus 

rissimaqu:i;(iucIocanmximeiIIuslrant.Cetemm  tradidii,  eosque  animavit  ttt  secu7n  m  suggestu 

cumcxhujus  fluctuantis  vita-naufragioadccele-  manente  ter  sarrum  Jesu  nomen  conclamarent, 

slcni  porlum  rppcntino  cursu  sc  adduci  videret  tofiessucclamanfefrequenticircumcorona.Deinde 

nriusquani  cxtrcmam  huic  operi  manum  impo-  civesadhortafusestutcolfatai)ecumaperpulrhrum 

nercl   Au{rustinum  Urhinum,  cjusdcm  patriie  et  tahernacuhm   ex    argenfo  deaurato    m    majori 

profe-ssionis   virum,    quicum  ah   ineunte  tetale  ecctesia  reponerent  grandioremque  Christi  ima- 

summa  sihi  amicitia  intercesseral,  ad  se  vocari  yinem  ex  ligno  descufperent,  quam  in  suppliratio- 

jussil,  rui  provinciam  lianc  suseipicndam  lcpavit,  nibus  deferrenf.  Insuper  ronfraternitatt  Coriwis 

supplcx  rogans  ul  rcviscndo  ct  supplcndo  ritc  Christi  aliam  adjtinxif  dictam"  de  Jesu,  „  cui  nu- 

P  emcndatum  opus  pcropportnnc  ad  conununcm  mero  pfures  uiriusque  sexus  ac  omnis  stafisfideles  ^ 

nlilitaf<'mInIuci'nicilcrcf.Alillcnavifcrprolccfo  mumnomendederunt.Tandetn,quomajoridecentia 

et  iniprimis  curavit.  ut  opus  hahcrctur  ah  omni-  sacrum  riailrum  xgroiantibus  deferretur,  statmt 

bus  en-oribus  emcndatum.  w'  puff^aia  rampana  parochis  ad  quam  pertinehat 

Dfejm  5.  Inde  corriqere  flcet  Joamiem  a  S.  Aidonio,  infrmus,  sodales  Corporis  Christi  ad  concomitan- 

aeripth.      q„i  tracfans  de  B.  Angefo  a  Cfiirasio,  asserit  anno  duni  renerabile  Sacramentum  monerentur.  Sed  ei 

1492  prodiisse  Suminam  Angefiram  rorrerfiorem  quod  in  primis  opiafiat  est  consecutus  :  nam  Sere- 

afque  auciiorem  studio  Jacobi  IJngarclli.   Quod  nissimus  Dux  die  21  derembris  tofam  civitatem 

fafsum  esscpatefjii  rel  levHer  inspicienti  iflain  anni  vore  prwconum  certiorem  fecit  die  27  ejtisdem  men- 

itonagesimi secundi  editioncm.Cirum  auiein  verius  .vs,insfitnta  sofemni supjificafione,  motitem  jiietatis 

dixerit  idem  Joannes  (5)  additiones  B.  Jacohi  ad  iniiuguratum  iri,  et  eo  fine  in  medio  foro  ereclum 

Summam  Angelicam  prefo  subjectas  fuisse  Lug-  iri  suggestum  in  quo  quisque  suam  eleemosijnam 

duni  (inno  1538  ac   Veneiils  anna  15(>9,  definire  exponn-(i.Atqueitafactumest.Kamdie27decein- 

nolim,  quuin  mihi  non  contlgerii  lifn-um  prw  mani-  bris,qux  eriit  feria  serunda, celefirato  dlvinoofficio, 

bus  hahuissc.  Idem  fatehov  de  ejus  tractatu  contra     Beaius  noster  vexillum  deferens  ac  totius  suppli- 

Ilebrxos,  lujus  dlrtus  Jonnncs  (3)  meminii.  cationis  antesifjnanus,  asreiidii  suggesiim,  exre- 

opfritm»  zeli       6.  Prwferjam  aflaia  aliud  irrlfo  ronatu  quxres  pturus  efeemosifnas,  qux  mufix  fuerunt  collaix.^ 

de  B.  Jacobo  apud  Gonzagain  (4),  Waddin-  1.  Idein  Ffaminiuspauloinferiusrefertex  Fra- 
guin  (5),  Povtenarium  {i\)  ac  Bonofi  (7).  Vnus  ireCasimirofin  suomemoriafl  ProvinciaiRomana! 
superesf  Ffaminiusdc  Favmu,qui  nonnuffa  notatu  Fvairum  Minoruin)  quomodo,verba  faciensinforo 
digna  refert.  Nam  ipse  ex  Paufo  Zerbinati  (qui  civitatis  Oria  mmcupaix,  popufo  adstanti  ar  diii- 
Bergonii  audievat  beaium  rivum  ex  suggestu  pro-  turna  siccitate  vexafo  pfuviam  promiserit,  si  fidein 
nuntiantem  intra  nnnum  morituros  quirumque  facerent  se  diem  festum  Apparitionis  B.  Michaelis 
"  Monti  pieiatis  „  erigendo  ohstifissent  JudiBisve  celchrcm  acturos.  Et  re  quidem  vera  voventes  spes 
farereni)  descripsit  qux  anno  1507  Ferrarix  est  non  fefefUt. 
C  operatits,  ut   hac  in   civiiate  "    mons  pietatls,  ,. 


et  fiima 

luiraeiilo- 

nim. 


(1)  miiotlteca  Franeiscana.  tom.  I.  p.  7G.  -  (2)  Op.  cit..  (7)  Storia  rfi  Forli.  tom.  II,  p.  367.  -  (8)  Memorie  isto- 

toiii.  11.  p.  107.  —  (:t)  !I>ul.  —  (4)  I)e  oriijitie  Sernphieae  riche  deWOtim-iante  Provincia  di  Balogna,  toni.  I,  p.  *37 

relit/ioiil.i  Frauiriscante.  eU'.,  pag.  iH).  —  (5)  Annales  Mitio-  sqq.  —  (9)  Act.  SS..  tom.  Vlll  Sepl.,  p  S7i  sqq. 
»■«»1  iiil  an.  tol7.  —  (<))  Dflla  felicHd  rfi  Padova,  p.  405.  — 


-5^ 


S^<- 


ACTA 


ACTA    SANCTORUM 

N  O  V  E  M  B  R  I  S 


DIES  TERTIA 


SANCTI  gui  111  iXONAS  N0VEMBRI8  COLUNTrn. 


O,  Quarfus,  apostolorun»  disiM- 

pulus. 
S.  Papulus,  inai'l>r  in  pago  Lau- 

reacensi,  in  Occifania. 
SS.  Germanus 

Tlieophiius 

Csesarius 

Vilalis 

Domninus  )  marlyres. 

Juslus 

Ilermes 

Gohbanus 

Egrilius 
S.  Agricola  marlyr. 
SS.  Felix  el  Crescenlius,  mar- 

iyres. 
SS.  Severus 

Androna 

Theodolus 

Theodola 
SS.  Marianus 

Pelagia 


marhres. 


MM.  iMai^uhii  in 

if  \        Africa, 

Maurus  ] 

SS.  Marlyres  viginli  oclo,  igne 

combusli. 

SS.  Marlyres  in   Thebaide  sub 

Hecio. 


SS.  Liberlinus  episc(»|)us  Agri- 
genlinus  el  Peregrinus,  mar- 
l^res. 

SS.  Valenlinus  prcsbvler  el  lli- 
larius  diaconus,  mailyres  Vi- 
lerbii, 
SS.  Marlyres  innumerabiles  Cae- 

sarauguslic  in  llispam'a. 
S.  Acepsimas,  erenula  in  Syria. 
S.  Elias  solilarius, 
S.  Valenliniamis  episcopiis,  Sa- 

lerni. 
S.  Silvia,  maler  S.Gregorii  Ma- 

gni. 
S.  Donminus,  e|)isc(»pus   Vien- 

nensis  in  (Jallia. 
S.  Gaudiosus,  episcojMis  Turia- 

soneiisis  in  llispania. 
S.  ISoaminis  inrmacbus,  in  i\Uv- 

cesi  CeiKMnaiHMisi. 
S.  Guenailusabbas,  in  |{rilannia 

Armoricana. 
SS.  Muirdeabliar,(;orcunulan  el 

Co(*manus,  confessores  in  lli- 

bernia. 
S.  Humwoldus,  lilius  regis  \or- 

Ihurnbria',  iii  Anglia. 

S.  VVenefrtda 


^^ 


58(,  PB^TERMISSI  ET  IN 

S.  VVcnefrida  virso,  in  Anglia. 
S.  Hubcrlus,e|)isco|)us  Lcodicn- 

sis. 
S.  Pirminius,  al)l)as  in  Sucvia. 
S.  Odrada  virgu,  in  Brabanlia. 
S.  Marianus  niartyr,  Bardowici 

in  Saxonia. 
S.  (;il)rianus  scu  r.ohrianus,  cpi- 

scopus  Vcnclcnsis,  in  Rritan- 

nia  Arinoricana. 
S.  Guliclnius  crcmita  in  Alsatia. 
SS.  Baya  ct  Maura  virgincs,  in 

Scotia. 


ALIOS  DIES  RELATI. 

S.  Ermcngaudus,  episcopus  Ur- 

gcllitanus  in  Hispania. 
S.Amicus,monacluis  in  Aprutio. 
S.  Ida,   comitissa   dc    Toggen- 

burg,  in  Ilclvelia. 
S.  Bcrardus,  Marsorum  episco- 

pus. 
S.  Malacbias,  cpiscopus  Conner- 

tbcnsis  in  Hibcrnia. 
B.  Alpais  virgo,  Cudoti  in  tcrri- 

torio  Senoncnsi. 
B.  Simon  a  Sancto  Archangelo, 

0.  S.  n.  in  tractu  Ariminensi. 


B 


rsrx    At'Cpj^imasp/«sco/;HS,Aithala  diticomitt  i-t 
\\    Josopli  presbijfer,  qui  in  Molani  (luctanis 
\J\J  $('siiar<ll,  in  mniolofiio  liasilii  et  pamtn 
(tpiiii  (irairos  ei  in  marti/rolo</io   Galfsinii  eete- 
brantur  ad  hoic  dieni,  frnctati  fuere  ad  diem 
22  aprllis. 
Aclia'incniilc's  ipii  lioc  dif  iii  mniwis  OnEcorum 
celeOralur,  est  ipse  S.  Hormi^das,  martijr,  de 
quo  artum  fiiit  ad  diem  N  atujnsti  (1). 
S.  Adveiilii,  confcssoris  in  pago  Turonico,  nata- 
lis  hodierna  die  coH  indinitur  iu  Martijroloijii 
Vsiiardini  Auctnrio  Dareronensi  ct  editionibiis 
Luheco-Coloniensi,   Greveni  et   Molani;  atque 
inde  iii  Martijrologio  daUicauo  Aiidrex  Saiis- 
satji  et  iu  martijroUnjio  CanisU  seu  ])'(dasseri. 
Sed  nidhm  usqmim  monumenttm  de hoc sancto 
prxterea  reperire  liciiit. 
C  S.  Aitluxla.  Vide  Acopsinias. 

S.  Amandus  simtd  cum  Pirminio  siijnatns  est  in 
MartijroJogii    Ilierouijmiani    exetnptari    San- 
Gallensi  liis  rerlds:  Dcpositio  Pirminii, Aiiiandi, 
cpiscoporum  ct  confes.^orum.  De  eodem  coUet/a 
oliui  uoster  Victor  De  liuck  in  Commentario  prsE- 
viodr  S.Amandn  ]\'iirmaticusi,ad  diem  2(>  orfo- 
bris,  Hum.  3')  (-2):  Uie  8  novoinl)ris,  <///,  Amandi 
cpiscopi  nomcn  iii  antiquo  Kalendario  rcpcrc- 
runt  dcecssores  nostii :  intclliiiitur  Argcnlora- 
lcnsis  cpiscopus  (H),  cujus  olim  ossa  liac  die 
lionorincc  translata  sunt. 
S.  Amhrosium    abhatem   Aipiunenscui    nd  diem 
3  norcmbris  referunt  Vsuardi  Anctaria  lirnxeJ- 
lense  et  Ilageuoijcnse.  I)e  Iwr  sauctn  fuse  eijimus 
ad  diem  prxcedeutem. 
S.  Amicus.   Apud  Pli.   Ferrarium   iu    Catalogo 
Generali  Sanctornm  ipti  in  Martijrologio  h'o- 
mano  non  sunt,  siijualur  ad  hanc  diem  Arii- 
bome  in  Piccno  S.  Amioi  Ercmilie,  id  est  Amici 
iUius  iiamiboneusis,deqnoapud  Petrum  Damiani 


Opiisc.  ]'I,  cap.  29.  Qiiem  qmdem  probahilius 
dirersum  esse  staluemus  ab  A^nico  AveUauensi, 
de  quo  distinditis  nobis  paido  inferius  agendtm 
erit.  Sed  tetnere   a  Ferrario,   non  satis  recte 
Menardum  inferprefato,  iUiusfestum  coUocatur 
die  3  novembris,  quani  nemo  martijrologortm 
aid  omnino  scriptonm  veterum  ejus  memoris 
recolnids  assijuavit.  Cefernm,qus  de  eo  nota 
snnt  rcperies  in  Commentario  de  S.  Amico  Avel- 
lauensi,  mm.  3-5. 
S.  Andocliii  Irauslatio.  In  Auctario  quodam  Vsuar- 
dini  marfijrolofjii  (Cod.    D.   Le    Mare    A)   u 
SoUerio  editi,  indicatur  ad  hanc  diem  3  norem- 
bris  Translatio  sancti  Andochii  presbyteri.  De 
Sancfi  hujus  mariijrio  cl  translafionibus  egertint 
nuijores  nostri  nrf  diem  24  septembris  (4).  Nec 
apparef  ad  quamuam  ex  trauslationibus  ibidem 
mniiorafis  uum.  ')3-')7, prxseus  memoria  refe-  F 
renda  sit. 
S.  Bcncdicta.  In  Kalendario  SS.  0.  S.  B.  ex  cod. 
S.    Mich.   Antverp.    et    inde    in   martijrologio 
Cunisii  seu  ]]'alas.^eri  signata  esf  ad  haiic  diem 
memoria  S.  Bcncdictte  sanctimonialis,  disci- 
pula-  B.  Gall;^  abb.  Romaj,  qu»  fertur  obiisse 
tri(jestiua  die  post  magistraui  suam.  Qux  videtur 
raiio  fiiisse  cur  a  przdictis  marfijrologis  ad 
prxseutem  diem  referretur;  qnod  scilicet  ct/m 
Martiirohxjin  RomanoS.  Oallam  rerolueriut  ad 
tu  uonas  sni  die  '>  meusis  ortobris.  Sed  idem 
Martyrologium  Homanum  S.Bcnedictam  hono- 
rarl  iudicat  die  (i  maii,  ad  qnam  diem  de  illa 
egerunt  majores  nostri  (5). 
S.  Bcnig:nus  episcojms  et  coufessor  Glasconis,  qui 
ad  hanc  diem    legifur  iu    editionibtis   Molani 
posterioribus,  videtnr  idem  esse  cum  episcopo 
Armachano  discipulo  S.  Patricii,  de  gtto  fuse 
dicendum  erit  ad  diem  'J  novembris. 
S.Ciesarius  diaconus,  7»/ Aorf/f  «//ch6/ occ«mV,iW' 


(1)  Act  SS.,  lom.  n  Aug..  p.  341.  -  (2)  Act.  SS.,  tom.  XI      p.  Sil  sqq.  -  (i)  Tou«.  VI  Sept,  p.  663.  —  (5)  Tom.  U 
Ocl.,  p.  951.  —  (3)  De  quo  idem  V.  Y.  De  Buck.  tom.  cit..      Maii,  p.  IU7. 


iur 


DIES  TEHTIA  NOVEMHUIS. 


581 


B 


A      ti/r  esse  idem  cum  Terracinensi^de  qtto  aetum 

fuit  ral.  novembris. 

S.  Clicnclmus,  qut  ad  lianc  diem  aniiuntiatur  in 
Cataloffo  Petri  de  Natalihiis,  in  Ferrarii  Cata- 
logo  (renerali,  in  Marti/rolot/io  AnfjUran*>  nen 
Sarisburiensi  JHrhanli  \Vliitfordi  et  apud  Mtui- 
rohjcum,  secunditm  alios  colitur  die  17Julii;  ad 
qiiam  diem  ite  Hlo  dirtnm  fst  (I). 

Cliristina.  Lahier  in  Mnioloijio  Virrfinum  {:2)  ad 
diemSnov.ohiisse  ait  hacdie  Treviris  aniioUHH) 
Chvisiiannm  /iliam  Lcopoldi marchiotti.-<  Austria: 
et  sororem  S.  Popponis  iirrhicpisropi  Treriren- 
si$,  quam  titulo  Sancfx  decoratam  et  in  rita  ac 
post  morfem  mirandls  rloruisse  referf.  Verum 
horum  omnium  iiidhnii  ahuin  radem  distiucte 
affert  prxter  Chrisfophori  liroueri  Ainiales 
Trerirenses:  apud  hunc  autem  h^c  tuntum  de 
Cliristina  leguntur  (3)  :Sororem  iiahnil  (Poppo) 
Christinam  :  qiur  virlutis  capta  inilclintuiiino 
et  fluxa  perituri  sieculi  aspernala  i,'autiia,  a<l 
B.  Symconis  pxcmplum.  intra  parictcs  alicubi 
sacros  inclusa,  sibi  Christoquo  sola  vixil,  qua 
do  porantiqui  ab  hac  jetato  fasti :  iii.  Nonas 
Novemb.  obiit  Christiana  rcclusa  Tre- 
viris  soror  Popponis  ibidcm  Archiprae- 
sulis.  Kihil  iln  decultu  sacro  iiiit  tle  miraculis 
ab  ea  patratis.  Citat  quidem  prxterea  Lahier 
Pontum  ffeuterum,  Aiulream  du  Chesnc  (hos 
tauien  lautuiniiindo  qiiod  nd  Ausfriaex  domus 
geneaioffiam  specfat,  ut  Ipse  ait)  ct  alios  :  at  nul- 
los  reperi  quos  ad  fidem  fjahleri  re/atioiii 
adsfruendam  ujferre  lircaf. 

S.  Clarus  7H(  in  l'suardi  aucfuriisoccurrit  hodic, 
perfinet  ad  diem  scpientem. 

(;iilhancuni  inarfijrem  iid  iianc  diem  refert  Mar- 
tyroiogium  Anghcanum  fiichardi  If  hiffordi : 
alii  vero  ad  diem  1!)  auijitsti,  ubi  iltius  Acta 
tractarunt  majores  nosfri  (4). 

Conradus  Marpurgcnsis  lu  Marf ijroloijio  Pran- 
ciscano  uuntiatus,  S.  Ehsuliethx  a  rniifessiouilms 
fuisse  dicitur;  diversus  tamen  ab  illo  qui,  fidci 
inqulsltorem  in  parfihus  Gerinania:  aijens,  ab 
hseretivis  occi.sits  iicrubuif.  Sed,  larlisiu  rariam 
abeuntibus  sententiam,  qusMio  solvetida  remif- 
fifur  ad  diein  S.  Khsnhcthx  sarruiii,  id  esf 
VJ  norembris. 

Culhberti  cum  sociis  suis  mcmoriam  ad  hanc  diein 
sigiiaf  Kalendariuiii  de  Xorii  Farina,  et  sanoti 
Culhberti  cpiscoi>i  Marfijrohnjiuin  fu-clcsix 
SS.  Triiiifafis  Dubhnii.  Nullum  aliuin  nnrimus 
S.  Cuthbertum  pra;fer  rpiscopum  Lindisfarneii- 
sem  de  quo  in  Actis  nosfris  ad  dlem  2f>  mar- 
tii  (5). 

SS.  Demetrius  ot  Eudoxia.  Vide  infcrius,  Actu 
SS.  VaJentini  et  Hilarii  ad  hunc  diem. 

Didacus  Millanus  qui  rifa  rrssif  AlroiirhrtH  (si- 
tuin  i'st  oppidum  ad  parttm  meridiuualein  rivl- 
tatis  Pacetisis,  vulgo  Badajoz)  in  convenlu 
Patrum  S.  Franrisrl^  cul prscraf.dirifur  apud 
Arturum  (J)ara  ej-srrihentcmj  luirarulis  luulfls 
clantisse.  Id  in  causa  est  cttr  vocetur  beatus. 

S.  Edithte  rirglnls  reijlx  olevationcm  har  dle  rero- 
lunt  Kalendariuiu  qiioddam  sectdi  Xf  editiim 
apud  ffampson  (tl),  Arturus  u  Monasterio  In 
sacro  Cyiisreoet  Beuedictinl  Wion,  Mcnardus, 
Bucetinus,  fferedia,  Cherle,  fjechner  iu  marfij- 


rologiis  aut  menotogiis  .tuis.  De  qiia  rleratione  D 
cfr.  Acla  iiostra  ad  diein  Ui  septembris,Coinm. 
de  S.  Editha,  uuni.  'J'i  e.rtr,  (7). 
S.  Egolius  in  Supidrmento  Martgrologii  (iallicani 

idf  Audrea  Snussayo  ad  dirm.'i  uorembris  cele- 
bnitur  Itis  rrrhis :  Ipso  dic  .sancti  EKotii  opiscopi, 
in  antiquis  fiistis  ecclosiui  Uutononsis  colchiis; 
in  Martyrologlo  ('uieer.^tfdi  (\istellaui :\i\  Kuto- 
nia,  S.  Egetius  episcopus  (v.  i}"2ii);  denique,  si 
tamen  de  eodem  sermo  est,  in  Catalogo  Sancio- 
rum  Siniouis  de  I\'yrouet  :  E^ccius,  coiif. 
(inov.  qua  dieoolilur  ollicio  iluplici  in  I'roprio 
SS.  festorum  ecclosire  el  diiEcosis  Vabronsis 
an.  lCw")  Tolosiv  cililo.  (Vlcra  nos  latont.  Seque 
nobis  plura  dc  hor  saneto  rrperire  liruit, 

Entrlatii  abbalis  niemoria  signatur  ad  diem 
H  norembris  In  caleiulario  fireriarii  Aberdo- 
neu.iiSfCt  in  Marfyrologlo  .[berdonensi :  Eodoin 
dio  in  Scocia  sancti  EiiKlacii  abbalis,  do  quo 
ocdcsia  do  Terwos.  fdcm  rpisropi  titido  deco- 
ratiir  in  receufiorihus  calendarlis  seu  meuologiis 
Scofirls,  eideliref,  apud  .[daiuinn  ticqiuni  . 
S.  EiiKiatius  opiscopus  el  contossor  in  Scolia  ,, 
sub  Kennoto  lil  roge  (anno)  ^KilJ;  iu  Menologio 
Srotico  Thoiua-  f)eiupsfrri :  Iii  Sootia  Knjjlalii 
Cpiscopi,  ({ui  IMcticain  halosin  vidit  rl  anlc 
bclluindollovit;  in  Calenilario  fJavidis  Camera- 
rii  (ad  dieiu  .i  iior.)  :  SaiicUN  En^^latiiis  cpisoo- 
pus  ct  contossor  :  nianna  fuil  iii  Sliathbogia 
opiniono  sanotitalis  et  mirarulorimi  nioria  colo- 
hv\s;  deuique  apuil  liirhanlum  Challnuer  :  In 
Scotia,  foslivitasS.  En^daliifi^iscitpi,  qui  luinra- 
vil  ad  Dominuni  aiino  '.UW}.  f)ehujus  sanrfi  rita, 
teste  Ale^'.  Forbes  (S),  nlhd  memoria:  traditum 
est;  in  omnibus  aufcm  catalogis  connectitur  cuiu 
eiro  Tarrcsii,  ubi  eulgo  Tinighiii  uunru/iafur. 
—  Cum  flnglafio  eoujuughnus  alios  fres  qui  har 
die  1«  Martyrologio  Aberdonensi  vel  aliis  Sco- 
ticis  docuinrufis  memoranfur,  iuter  /uwfrriulssos 
tainen  rolloraudi,  quoii  rel  alias  oiniiiuo  ignofi 
suuf  rel  eulfus  eorum  ecclesiasticits  non  satis 
deuiousfrafus.  ffi  suut  Cobanus  qul  lii  I)aridis 
Canirrarii  ('alciidario  noiiiiiialur  uullo  adjecto 
fitulo  aut  aiia  mentlone,  et  forte  idem  est  citiu 
S.  (robauo  illo  cujiis  Acta  tradlderunf  majores 
nostri  ad  dicin  'JOjuiiH  ('.))  rf  Colganus  iu  AdnO' 
tatione  quiulam  <id  Vitam  S.  Fursci  (10);  Mal- 
thias,  qui  lu  fialendario  de  Nova  Farina  '' 
annunfiatur  his  m-A/a ;  Mathio  opiscopi  ol  con- 
fossoris;  ef  Xidanus,  de  quo  Marfyrologium 
vlim/o/iCH.tf.EodcmdiuinScociasancft\iiiani 
apud  Midmar  confessoris  :  hunc  dincipuluiu 
S.  Ixeuflgerui  fuissr  fraduuf  (II). 

S.  Eudoxia.  1'.  Domolrius. 

S.  Eugenium  episcopum  Totetamtm  ad  hanc  diem 
referuuf  Chiiiius  {\i),  ef  Ferrarlus  In  sito  Cafa- 
logo  (ienrrah,  uhi  faiiieu  hasr  uofat :  A  iioiiiiullis 
hac  die.  Dc  quo  in  Uoinaiio  Mm'tyrolo;,no  dic  l:t 
hiyiis,  cum  qiio  lahulfc  occlesiu-  Tolctaiiii;  oon- 
cordant.  f)e  S.  fjugruio  ifaque  ad  dieni  t.'ihuJuH 
ineusis  agendum  erit. 

S.Euphrosynus,episcopusinI'ampliy!ia,/'«Hw/H/ 
in  F.truria,  de  qtto  in  Csuardl  atirtariis  Fln- 
rruliuis,  frarfiilns  fuif  itd  diriu  t  maii. 

S.  Goorgius  megalomartyr,  in  urbe  f^tjdda.  Sancti 
liujus  inarfgris,  toto  orbe  releberrimi,  /^ta  ad 


(!)  Tom.  IV  Julii,  p.  ^7.  -  (2)  Toni.  U.  ij.  383.  — 
(3)  Tom.  I.  lib.  xi,  nuin.  Sli.  ad  an.  1049.  —  (4)  Toni.  III 
Aug..  p.  733.  —  (5)  Tom.  III  Martii,  p.  93.  —  ('J)  J/rrfiV  *ri 
A'<i/.*nrfarii(ni,  lom.  I.  p.  4*3.  -  (7)  Tom.  V  SepL.  p.  3fi9.  — 


(8)  Kaletidara  of  ScoUith  Saiiiti,  p,  33i.  —  (»)  Toiii,  l\' 
Junii,  p.  ai.  —  (10)  Aet.  SS.  Ilibmtim.  \i.  91,  nol.  «.  — 
(IIJ  Al.  Forbe!»,  op.  cit.,  \y.  \-Sy  —  iXi)  SH.  (Jiunmieonivi 
Satalen,  \*.  )S4. 

dieni 


08-2 


PRyETERMISSI  KT  IN  ALIOS  DIES  RELATl. 


B 


A       diem  23  aprilis  tradata  fuere.  Apud  Mhiopes, 
Coptatt  H  (irxvos  t-elebratur  Dedicatio  Ecclesiae 
S,  Georgii  die  'i  novembriH. 
GeorgiuK  Alexandrinus.  Jn  fastin  sacris  eccle.-iix 
Mhiopicsapud Ludo!fuin(\)  ad diem septimum 
mensis  liatyr,  qui  est  dies  tertius  noveynbris,  cele- 
braiur  Gcorgius    Afchimartyr;  in    synaxario 
.■Ethiopiro  editoa  JJiUman  (2),  Martyriurn  Geor- 
^iiiiy-]i:i\omiir\yvifi;  inmartyrolofjioCoptitariiin 
apud  Auyelum  Maium  (3).  Marlyrium  sancti 
Georgii  Alexandrini,  Amienii  prasidis  Alexan- 
driEe  ex  sorore  nati.  De  AooGeorgio  inartyrolo- 
f/ium  ms.  muftei  bollandiani  aequentia  tradii  : 
Sanclus  Giorgius  Alexandrensis  fuit  filius  nier- 
caloris  ex  civibus  Alexandrite.  Non   habebat 
filios,sed  (luodani  die  fuit  ad  dedicationeni  sancti 
Giorgii,  peliit  a  Doniino  ut  per  intercessionem 
sancti  donaret  iill  liberos,  et  donavit  illi  hunc 
sanetum  et  iniposuit  illi  nomen  (Jiorgius.  Ist^e 
sanctus  (|ua(lani  die  pciamhulabat  extra  civi- 
tatem  cuni  quadam  puella,  filia  Arani<eni.Tsta 
vidit  qiiosdam  Iratres  in   monasterio  laudes 
divinas  psallentes.  et  pctiit  a  sancto  Giorgio  ut 
significet  illi  eas  laudes:  explicuit  illi  ct  optime 
in  rebus  fidei  instruxil.  Dum  ista  pervenit  ad 
suum  patrem.  confessa  fuit  se  esse  chrislia- 
nam.  Horlatus  fuit  illam  ut  neget  id  quod  dice- 
bat.  Isla  autem  noluit  negare;  crudelis  pater 
jussit  ut  amputetur  caput  illius  puellse,  suae 
filine,etita  incruit  coronam  martyrii.Item,  cum 
a  proisiile  notum    fucrit  sanclum   Giorgium 
illam  docuisse  lidem  christiaiiani,  jussit  prases 
ut  cruciaretur  et  dcinde  ablruncaretur  caput 
ejus;  et  ita  factum  fuit,  et  accepit  coronam 
marlyrii.  Hum-  Gcorgiuiu  donec  rertioru  nan- 
ciscamur  docuvtenia,  prwiermiitimns. 
(Jobanus.  ]'.  snpra  Englalins. 
S.  Gucnclliis.   De  errore  cirra  hnnc  sanclnm  a 
Ferrario  admism  dixerunt  majores  nostri,atjcn- 
tes  de  S.  Guennino  ad  diem  18  augusfi  (4).  Jta- 
(jue  hic  addidisse  snfficiat    Ferrario  pra:irisse 
Andrcam  Sanssayum,qui  Supplemenio  ad  mar- 
tyroloijium  suum  GaUicanum  suh  die  3  novem- 
bris  hxc  intulit  :  Veneti  in  Armorica  sancti 
Gucnclii,  illius  civitatis  cpiscoi>i,  eujus  corpus 
in  summa  rede  conditum  venerabiliter  pone 
sancti  Vinccntii  sacros  arlus  recjuicscit. 
^-  Hibcrni    (Saiicli)   in    Martyroloyio    J)ungallensi, 
prsster  Malachiam,  Corcunutanum,  Muirdea- 
bhanmi  et  ("aiemanum,  de  quibns  infra  disiin- 
ctius    iHtrticularilnts    Commentariis    atjcndnm 
erit,  reccnseniur  ad  hanc  diem   3    noremhris 
Conodhar,  abhas   Fobharcnsis   anno  Domini 
7011;  Kcrdachrioeh;  Caeinhlach,  de  Raitliin ; 
Lappun,  dc  Cluainaithgt^in ;  Brenainn.  de  Glais- 
da-CoIplha;  Mo-Ego,  dc  Inis-Conaill;  Mochacm- 
liog,  pcregrinus;   Cairiein  {secundum    Marta- 
«((m.Ciricin);  BrugIiacli:Dioinnut.  (i>».T»oi»/«« 
rirorum  etiam  siynata  suni  ad  cumdem  diem  in 
martyrohgio  Mariani  Gormani  (b)\  qus  cero 
iis  hic  adjecta  tc(juntur,debentur  ejus  scholiastx, 
pra-icr  ccrba  anno  Domini  701),  quibus  a  compi- 
laioribus  mariyrologii  JhingaUeusis  desiynaiur 
anmts  ohitualis  Conodhari,  scrumlnm  Aunalcs 


Ultonianos  {fj),in  Annalibus  vero  Quatuor Magi-  D 
strorum  notatur  ejiisdem  obitus  ad  annum  705  : 
Conodhar.  abbas  Fobhariensis,  obiit  dic  tertia 
novenibris.  Jia  etiam  Colganus{7).  De  Brugacio 
oddunt   compdatores  martyrologii  DungaUen- 
sis  :  Hic  forte  est  Brugacius  ille  filius  Sednre, 
qui  erat  ex  gcnere  Colla-da-crioch  (8).  De  aliis 
nihU  inrenio  quod  addam,  nisi  quod  nonnuUo- 
rum  uomina  sa^pius  in  mariyrologiis  hibernicis 
occurruni,  videUcct,  prxterquam  hoe  loco,  Fer- 
dachrioch   diebns  30  martii,   18  et  31    maii, 
30  augusti,  0  ociohris  ei  15  novembris;  Lappan, 
diehus  11  februarii  ei  26  martii;  Brenainn,  die- 
bus  9  januarii,  8  et  16  maii,  27  julii,  1  et  29 
novembris,  1  etS  decembris;  Mochaomhog,  die- 
bus  13  martii  et  13  april/s;  Diomma  rel  Diom- 
man,  diebns  6  et  10  januarii,  9  et  22  martii, 
25  aprilis,  12  maH,  27  junli  et  9  septembris. 
Hilarius  episcopus  confessorrtf/  hunc  diem  occnr- 
ritinter  Vsuardi  auctaria;  agiiur  fortassis  de 
(lediratione  ejus  hasilicae,  ui  in  Hieronymiano 
Corheiensi   ad    cal.  novemhris.  De  S.  Hilario 
episcopo  Pictavorum  actum  futt  ad  diem  13  ja- 
nuarii. 
S.  Humbertus  quidamepiscopus  annuntiaturapud 
Andream  Saussayum  in  Supplemento  ad  Mar- 
tyrologium  GalUcanum  sub  die  3  novemhris,  hoc 
modo  :  Vesuntione  migratio  sancti  Humberti 
Forojuliensis  episcopi;  et  ad  eamdem  diem  in 
Ferrarii  Caialogo  GcHtra/i.-VesontioneS.Hum- 
berti  cpiscopi,  hac  nota  adjecta  :  Ex  Breviario 
Vesontino.  Gonsulends  sunt  tabulse  episcopo- 
rum  Vcsonlinorum ;  nam  est  et  Humbertus 
episcopus  Forojuliensis.    Sed   inter   episcopos 
Vesunlinos  nuUus    alius    comparei    Humherti 
nomine  insignitus prmier  iUum  qui  sedit  ab  anno 
1134  ad  annum  1161;  is  autem  certe  non  colitur 
ut  sanctus  (9).  Neqneetiam  aliqnis  hnjus  nomi- 
nislegiiuriniercpiscoposForojuUenses{\0).Qmd 
autem  ad  hreviaria  Bisuniina  spectat,  invenio 
quidem  in  calendario  breviarii  Bisuntini  anno 
1590  editi  ud  dicm  3  novembris  hanc  indicatio- 
nem :  De  oct.  S.Humberti  cpiscopi;  sed  in  calen- 
dariis  editis  anno  lf<2G  et  1844  pro  S.  Humberti 
suhsiituta  est  S.  Huberti  commemoraiio  ad  lau- 
des  et   ad  missam  facienda.    Unde    manifeste 
colligitur  nuUam  i7^'»s  Humberti  SiVe  Vesuntio- 
nensis  sive   J^orojulicnsis   episcopi    in    ecclesta 
Vesuntionensi  servatam  esse  memoriam  ct  forte 
per  errorem    aliquem  vel  oscitantiam  alicnjus 
scriptoris  irrepsissc  antiquis  calendariis  iUius 
ecclesisB  nomen  Humberti;jro  Huberti,  ce/f6m 
iUins  J^eodiensis  episcopi,  de  quo  agendum  erit 
infcrius  :  cnjns  cullns  qua  ratione  ad  Bisunftnos 
sit  tradnctus,  ihi  examinandi  locus  erif. 
Humilis,  e  numero  illornm  Juvenum  qni  inde  ab 
initio  B.  Francisco  adhseserunt,  vita  funcius  in 
conventu  Fhrentino,  hanc  consecutns  esl  virtufis 
famam  ut  apud  Arturum,  alios  midios  sux  sen- 
tentix  iestes  referentem,  beatus  nominetur;  sed 
quum  F.  Moisc  in  Vihro  suo  Santa  Croce  di 
Fircnze,  illuslrazione  storico-arlistica,  mdlam 
beati  nostri  memoriam  habeat,  licei  testetur  se 
quxcumque  in  archivo  hujus  ecclesix,  qnai  esi 


■Ad 


(1)    In  Vonniientario  ftil  suam  Hisloriiun  .■lClliiopirani.  (7)  Act.  SS.  Hib.,  p.  143,  col.  5  extr.  —  (S)  Cfr.  supra 

FrancohirUail  Mtvnum.  1691,  p.  397.  —  (!J)  t'a/(i/oj;i(.t  co(/d.  d.  1,   de  S.  Brugacio,  numni.  1,  3,   6  (pp.  343,  ^). 

mag.  hihliothrcm  Bodifianm,  parl.  VU  (codd.  a-thiopici),  (9)  Cfr.  Uunod.  ITistoire  df  Vfglise  de  Besnii{Ott,  lom- U 

p.  «.  —  (:i)  Scriptoitim  tflnitm  Sora  coJUcfio.  lom.  IV.  p.  15d:ylr(-  S.S.,  loin.  I.  Jun- p.  6SI  sqci-;  Haur^au.  (»fl''- 

p.  99.  —  (41  Ton».  lll  Auf..  p.  11G3.  — 1.5)  C.fr.  ?upra.  p.  3;»  6.  CTinsr, tom.  XV.  p.  43-48.  —  (10)  Cfr.  .\ntelinius,  De  inUtf 

—  (11)  Cil.  a  \V.  Hceves  in  nota  aiJ  Marl.  Dungall.  h.  1.  —  ecclesia  Forojuliensis,  p.  Ia3. 


Patrum 


DIES  TERTIA 
A       Fatrum  S.   Franrisci,  recotidiia  jacent  cura 


NOVEMBKIS. 


583 


quammn.vima    peniuisiiiaae,  twti   est  cur   pro 
fempore  alibi  quam  iuter  prstermissos  de  tpso 
ayamus. 
Joannes.  Vid.  Morcurius. 

Joannem  Scahirium,  Ordinis  Prxdicatorum,  bea~ 
tutn  dixerttnt  Leander  Alhrrttis  {\)  et  aUi  qui 
virorum  rirfutis  famii  prwreUcittium  O.  I\  me~ 
moriamlitterismaiiiliiritut.Sfd,ipium  Bcniardun 
Guidonis,  qui  Castrensis  cwnohii,  idjt  vita  fuii- 
ctus  est  Joannos,  priniordia  conscripsit  (5),  ipite 
cocunbii  prior  aniio  V.iOl,  (/e  Joanne  .^ilmt.jurc 
rotijicitur  ntdluin  //w/  tunc  temporis  cidtum 
fuisse  adhibitttm;  neque  id  pmtea  factum  didici- 
mus. 
ii.^Q3L.nmQ\\xs,qui hoc die  in  Mrnologio  iidsdii  ct  in 
Ephemeridibus  t/r.-ecis  mrurrit,  tvactabttur  die 
4  novetitbris. 
S.  Joseph.  Vide  Acopsimas. 

S.  Justus,  quein  hodie  Saumii/us  in  Sitpplemeiito 
receiiset,  tractatiis  fuit  diequarto  decimo  mensis 
julii. 
S.  Marcellus  episcopus  Parisiensis,  de  quo  egiinus 
adcal.  novcmhris,  hodie  in  quibitsdam  Usuardi 
auctariis  occurrtt. 
Malthias.  Vid.  supra  Ennjlalius. 
S.  Mauri  transhitio  in  Florinensein  victim  aqri 
Nainurceim's,animnfiaiit  ad  hancdiem  Martij- 
roloyium     Villaviense    ms.,    Molani    editiones 
posteriores,  Saussaijus  et  liuce}inus{'.i).  I)e  har 
translatione  et  culfu  S.  Muuri  apiid  F/orineuses 
eyerunt  majores  nostri  in  Commenfario  Prxvio 
deS.  Mauro  ad  diem  18  auyusfi,  niiui.  .)-S  (4). 
Mercurius  et  Joannes.  Apud  ^Ethiopes  jit  hoc  die 
memoria  Mercurii  et  Joannis,  uf  pafet  ex  marty- 
roloyio  ^Ffhiopico  Ludo!/i,et  ex  eo  quod  c/idit 
Dillman  (5)  ubi  sic :  Requies  Mercurii  junioris 
et  Joannis  fratris  eias.  I)e  quortimhistoria  quttm 
nifiil  nohis  iiinotuerif,  iit ru mqtie prxfenu ift { m us. 
Minas   sive  Menas   episcopus.   jEthiopum  fasfi 
Liido/fiani  (5)  hodierno  die  Menam,  episcopum 
Thami,  ce/ehranf,  rf  in  martyro/oyio  ^F.fhiopiro 
apud  Dii/man  {.">)  uiuiunfintuv^^vqmi^s,  abl)alis 
Minee  episcopi  Tamoi.  l)r  Mena  paido  uberius 
martyro/oyium  Copticum  Maii  {C})  :  Eodom  die 
requies  saiicti  Patris  MoniiJu  Samannudonsis, 
opiscopi  Tiiami  in  Egyplo  inforioro,  qui  qua- 
tuor  Alexandrinis  patriarchis  manum  impo- 
suisse  dicitur  (benedicendi  cattsu,non  ordinandi, 
ut  postea  patehit),  nimirum  Aloxandro  XLIIf, 
Cosmae  XLIV,  Theodoro  XLV  ot  Chaoli  seu 
Michaeli  XLVI.  In  nostro  martyro/oyio  Coptico 
/eyitur  lioc  eloyium  :  Itoni  sanctus  Mina,  opisco- 
puscivitatisTamnaii.Iste  luit  monachussancti 
Antonii  niagni.  Istum  percusslt  daemon  tn  pede, 
et  remansit  duos  monses  jaccns  supor  terrain  ; 
et  deinde  sanavit  eum  Christus,  el  dodit  itli 
polestatem  supra  da^mones,  et  electus  fuit  epi- 
scopus,    et    dedit    illi    Dominus    poleslatoni 
sanandi  ajgrotos  et  cognosecndi  cogitationes 
humanas.  Et  venerunl  ad  euni  ex  onmi  parlc, 
ut  audirent  doctrinani  ojus.  Et  venorunt  ad 
eum  quatuor  patriai  cho;,  ot  posuit  manus  suas 
super  eos,  id  est,  benedixit  eos  in  discessu, 
nempe  Alexandras  ot    Corma,  et  Teudat  ot 


V. 


Haiil,  patriarchie  Alexandriio.  Et  revelnlus  illi  D 
fuit  dies  sme  niortis.  et  niisil  vocari  suum  gro- 
gem  ot  monuil  ouin  ot  dixit  oi  :  Esto  constans 

inluIevera,ot  servainandalaovaiigolicu;doinde 
quiovit  in  Domino.  F/nniit  hic  sanctiis  tipisco- 
ptis.^ecitlo  octavo,  uti patef  ex  xtate  pafriarclut' 
rum  qiii  ad  ipsum  rentitas.^e  dicuidur.  Efeuim 
in  serie  patriarcharum  Atexandvinorum,  pras- 
fixa  dissertatiuni  fuitdainentali  Joannis  liapti- 
sfx    Sotterii  (tomo     VII   Junii),  anni    o/>itus 
rorumdem  a.tsiyuantur  .'^equcntes,  primo  .•iciHcet 
ex  quatuor,  A/exandro  II,  Palriarc/ix  XLIU, 
annus  72!);tdtimo  ex  quattior,  Michacli  I  stve 
Cfiar/i,  annus   7f!7.    Vatde   do/rmus    dc    Mona, 
pvxstautissima!,  ut  vidrtur,  sauctitatis  viro,  m-- 
tiora  documenta  tiobis  deesse  ;  qitetn  ideo,  iicet 
inviti,pva:fermittimus, 
Nahroius    ai)bas   ot    martyr.    In    martyrotoyio 
yEfhiopiroapud  Dif/man^l^annuntiaturyidvly- 
rium  abhatis  Nahroi  1'hiumensis  sub  Dioclo- 
tiano,7Hc»i  suspicinnur  esse  rumdem  cum  a/i/iate 
lirhruqurm  fasti  .Ethiopiri apud  Ludo!fum{7) 
commemorant.  I)e  eodem  apud   Maium  (7)  in 
marfyro/oyioCopfico/eyimiis:VAHh'nn\\ourAriy- 
rium  sancti  Xaiirauio  (Luoii)  Phaiumensis,  qui 
ab  archangolo    Michaolo    Alexandria   Antio- 
ohinm,  ubi  Dioclotinnus  imperator  morabatur, 
transvootus,  ipmm  oidom  imporalnri  sc  siste- 
rot  ot  Christi  lidoioni  so  prolitorotur,  looiiibus 
objoctus  variisquo  crnciatibus  alToctus,  landem 
capite  obtruncalus  luartyni  palmam.  (juani  diu 
ante    a    Doo    imploraverat.  ci)iiso(pmtus   est. 
Xosfrum   inartyroloyiHin    Copticum  tradit    ea 
qua;srquuiitur:Kl  sanctiis  Naharo  martyr  sub 
Dioclotiano  in  Antiodiia  martyiizatiis;  ninii- 
rum  post  inulta  suppliciu  ot  varia,  iiempe  in 
igne  et  aqua  rorvonle.  postea  amputavit  caput 
ejus.etsanctusJulianusaccopitcorpussuumad 
suani  ro^Honcin  riiin  magiio  lionore.  !sto  fiiil  cx 
torritorio  Egypti.  Ilunr  quoque  documruforum 
attctoritas  incerta  prwtermitti  ju/jet. 
Nicolaum,  fi/ium  mayisfri  Joauuis  Physiri  dr  Ha- 
venna,quihardieanuo  FiUH  Veuctiis  inamvrufu 
S.  Dominici,  cujus  prioratian  yerebat,  vita  fuii- 
ctus  e.st,  /tayioyvaphi  Ord.    Prxd.  lirufi  tUido 
exornaruiit,  nihi/  tamm  su/ijicivufes  unde  cerfo 
constet  ctdtum  quemdam  pttb/icum  ipse  adhi/ji- 
tum  fuisse.  Ifujus  prsirtaras  virtufes  et  prodiyia   ^' 
insiynin  qui   iio.^se  vo/uerU,    adeat  F/amiuiiim 
Cornelium     (8).    qiii    eju3     Vitam    edidit    a 
Thoma  Antonii  de  Senis,  auctore  cosvo,  conscri- 
ptain  (9),  tum  /audes  qiias  Venetiis  in  ronventu 
SS.  Joannis  rt  Paidi  de  eo  dixit  li.  Joannes 
Dominici {U)),  et /itteras  quas  idem  beatus  Joan- 
nes  dedit  die  Ui  novembris  anni  FiUH  in  ejus 
rommendatioiiem  ad  frafrr.s  conventus  rinfufi.* 
Caste//i  iW).  Ilxr  documenta,  quifms  addnida 
sunt  a/iquot  ioci  ex  Vita  H.  Maris  de  Venetiis 
auctore  eodrm  Tfioma^X^H),  prxfwut  fontes  r  qui- 
biis  scripfores  posterioris  ievi  haitfierunf.  in  pri- 
mis  AmbrosiuH  Taeyitt»,  qui    Vitam  a    Tfiomo 
exarafam  ferr  ex  infeyro  inserfam  vo/uif  in  opus 
suum  quod  iusrrip.iit :  \h-  momorabilibus  (>rd. 
Pra-d. 
Nidanus.  Vid.supra  Englatius. 


(1)  De  viris  illustr.  Ord.  S.  Dominiei,  lib.  vi.  p.  197.  — 
(i!)  Ap.  Marlene.  Analecta  Vetera.  toni.  VI,  p.  481.  —  (3)  Sa- 
crarium  Benrdictimtm,  p.  28.  —  (4)  Tom.  IV  Aug.,  p.  .516. 
—  (5)  Loco  citato  paulo  superius.  ad  Georgitim  Alexandri' 


num.  —  (6J  Op.  ciL.  p.  100.  —  (7)  Loco  citalu  Mupra,  a<J 
Georg.  Alex.  —  (8)  Keeleaim  Venetm  iltugtrafe,  I)«;rad. 
Unrlec,  p.  I.  —  (9)  Ibid.,  p.  ^i-ilH.  —  (luj  Il,id..  j,.  -iis-ia) 
-  (I I)  Ibid..  p.  220-225.  -  (12)  Ibid..  p.  m  sqq. 

Notinifus 


-«a. 


584  PR.CTERMISSI  ET  IN 

A  Notingus  cekbmlnr  in  SupplemnUo  ad  Gahneltn 
Jiucelhu   MenohxjUm  Benedidinum,  ad  hanc 
diem  3  novembris,  hia   verhis  :  Constanliae  in 
Gemiania  ad  loeuni  Potaniicum,   B.  Notingi 
ppiscopi  et  confessoris,  et  suhjuncUm  est^  brevc 
Vits  ejus  rompendiian.  Fusiua  de  eo  episcopo, 
ijui  Coniftantiensem  ecclesiam  rexit  nh  anno  92() 
usque  ad  annum  03'),  e(}it   Trudpertus  Neii- 
t/art  (1);  setl  nec  apiul  ipmm  nec  alibi  uspiam 
apud  afifjuem  prohatum  srriptorem  reperi  iUnm 
heatorum  honorihuH  fuiHse  decoraium. 
J':i!)ulus  martyr  sub  Herode  Rege  in  iiedx  aurta- 
riis  dicitur.  Num  fortr  de  Papulo  murtijre  a<ji- 
tur'fiied  quid  tmn  df  Ihrode  rege'^ 
S.  Pardulphus.  Notarunt  majores  nostri  ad  diem 
fi  ocfobris  in   Commenfario  de  S.  Pardulpiio, 
num.  8  (2),  «  Menardo  hunr  sanrtum  annuniia- 
ium  esse  ad  diem  3  novembris  :  in  hor  famen 
feviter  errantes,  quod  id  ipsi  sin<julare  esse  dixe- 
runt.  Nam  liurelinus  efium  in  suo  Menolofjio  ad 
vumdem  diem  3  norrnibris,  h.rr  hahei  :  Eorlom 
dio,  sanciorum  Pardulplii  ol  r,uinaili  abbatmn, 
admirandavila'sanctilaloillu&tnuin.Dequibus 
^      nos  alias  pnilixius  suo  loco.  Dr  Pardulpho  sri- 
licet  prolixius  e<jit  liucelinus  mh  die  fJ  ortohris. 
S.  Guinaili  vero  mentionem  apud  Bucelinum 
afias  non  repcri.  Sifpiafur  <pi!dem  in  indice  ad 
finem  MenoUnjii  reposito  Cuinailus  monachus, 
•22octob.  Sednihil  <le  Guinailo  leijitur  ad  hanr 
diem  in  ipso  Menolorpi  textu. 
Paulus,  .S'.  1'etri  disripufus,  de  <pio  in   Usuardi 
auctario  Codicis  Antverp.  maj. :  Ipso  dio  sancti 
Pauli  episcopi  et  niartyris,  discipuli  Petri  apo- 
sloli.  Sofferius  fatctnr  nescire  se  <juisiiam  sii  hic 
Paulus.  Suspirari  liret  esse  Pajmlum  martijrem, 
de  qno  a<fnnusfiodir,  <jui<jue  In  <di<ji{o  Arforum 
e-Tcmjifuri  !*aulu.s  vocatur. 
S.   Proculus,  ejnscojius  AiKjusiodnnensis,  <jui  hoc 
die  u   Castelf(um  annuntiatur,  tractahitur  die 
4  novemhris, 
(Jniricmn  apud  solum  (Ihiniitm  rcfefnaium  reperio 
ad  hunr  diem,  his  verfjis :  Item  \hk\Qm /TofetiJ 
S.  Quirici  cpiscopi  V  Toletani,  qui  sancto  Ildo- 
phonso  extitil  suecessor,  circa  anno  Doinini 
78(>. 
Saturnini  eremitai  in  Heuthfnnt  memoria  si<jnatur 
hodie  in  martijrofo<jio  firitannico  lUrhardi  Chnf- 
0       foner :  (juam  in  <diis  fastis  sacris  nottitam  non 
invenio.  Et  idem  dicendum  de  S.  TheonJa  vir- 
gine,  rui  S.  yVenefrida  ah  Elerio  ejnsrojto  rom- 
mrudata  fertur :  <!('  <jnii  in  ]'itu  S.  Wenefridx 
tractanda  jmulo  inferius  sermo  recurret. 
Te7.cV]m\s  scuThic^chwxM^^sarrrdos  state  j)rov<:<ius 


E 


AUOS  DIES  RELATI. 

tic  venerahilis  conversationis  e  famifia  Bernar-  D 
dina,  heati  titido  insitjnitur  in  martyrofogio  Gtd- 
ficano.    Id    ipsum    leges    apud  Burelinum    iu 
Menotoglo,  pag.  7:j:j,  ajntd  Henriquez  in  meno- 
foaio,pag.375,  etnlios  pfures.  Acceptum  autem 
referunt  illud  <ib  auctore  Exordii  magni,  (jui 
fifj.  n,  cap.  21,  narratu    visione   quam  hahuif 
Gotlefridits,  monachus    Clarxmllensis,  postea 
ejnscopus  Sorensis,  suhdit  :  Transeuntes  ergo 
(Virtjo  Maria  cum  sanctis  et  amjelis)  ita  solen- 
nitor,ut  diximus,  ante  gradum  sacrarii,  landem 
por  ostium  quod  ad  infirmitoi'ium  vergit.  do 
oralorio  exierunt  ...  Verum  in  eodem  infirmi- 
torio  senex  quidam  venerabilis  et  sanctfe  con- 
versationis  sacerdos,  nomine  Thieselnuis,  diu 
languoral  :  sed  flagolla  pii    Patris  tamquam 
fllius  obediens  patienlissime  sustinuerat.  Qui 
tunc  in  extromis  positus  agonizabat;  et  post 
modicum  temporalis  vitae  amaritudinem  per- 
petuce  vitee  dulcedine  commutavit.  Unde  vir 
Domini  Gaufridus,  qui    hoc  viderat,  indubi- 
tanlor  credidit  quia  ad  indicium  transitus  et 
beatificationis  illius  processio  talis  apparuit. 
Thcodom^,  episcojms  Ancijrai,hoc  die  inmenxis 
o<rurrii.   Quem  prxdecessores   nostri  ad  diem 
f)  ajmlis  jtrxtermiserunt,  ob  defecium  docnmen- 
torum  cuftuni  ecclesiasticum   demonstrantium. 
Nos  iffum  ob  eamdem  c<iusam  prtetermitfimus. 
S.  Vcnerii    translatio    ad  civitatem   Ticgium    in 
AJmilia  annuniiatur  h<ic   die    in   Kalendario 
O.S.B.  ex  cod.S.Mich.Antverp. :  S.Venerii  ab. 
apud  insulam  Pahnarum,  et  disfinctius  apud 
Ferrarium  in    Catafogo    Generali  :  Regii  in 
jEmilia,  translatio  S.  Venerii  abbatis  ex  insula 
Palmaria. Hunc  meinorium  desumpsit  Ferrarius 
ex  martyrologio  monastico,  cui  tabulte  ecclesiae 
Regiensis  consentiunt.  Legitur  scilicet  ad  hanc 
diem  et  in  marti/rofogiis  seu  menofogiis  Bene- 
dictinis    Arnoldi     Wion,    Menardi,    Bucelini, 
Heredia  et  Cherle.  De  illa  transtatione  egerunt 
maj<n-es  nostri  ad  dieni  13  septembris  in  Coin- 
meniario  de  S.  Venerio,  num.  32-37  (3). 
Vacatianus  a  Saussatjo  in  sujjjjlemenfo  ad  hunr 
diem  recensetur.  De  cujus  cultu  nihif  nohis  inno- 
tuit.  Saussagi  verha  sunt  hccc :  Item  sancti  Vaca- 
tiani,  apostolorum  Gallioesocii. 
Viclorinus  episcojjus  Pcctoi-ionensis,  perjyeram  di- 
rtus  Pictaviensis,  traclatus  fuit  die  2  novemhris. 
Zenobius  ot  Zenobia  fiodie  apud  AUfiiopes   coli 
jmiet  ex  utro<jue  marii/rofogio  Lmloifi  et   Dill- 
man  (4);  in  jmsteriori  dicitur  Zenobia  mater 
Zonobii.  Vitle  Acta  SS.  Zenobii  et  ZenobiiE  ad 
diem  31  octobris. 


(U  Kpincopatus  Cvmtaniifmi»,  loni.  I.  part.  1.  p.  209-^79.      (t)  Locis  supia  citatis. 
-  (2)  Tom.  111  Aug,,  1».  42*.  -  (:))  Tom.  IV  Sepl..  p.  114.  - 


D£ 


Diiis  TEirnA  .\ovt:.\iBHis 


585 


DE  SANCTO   QUAHTC) 


APosToi,oiu'M  niscipn.o. 


<i.  \.  H, 


H  plensqtir  nutrtyrolofjiis  cMrtilur  hotHe  mi- 

tttlis   (iies   S.    Quarli.    apostolorum    tfisciptiti. 

rrferuni       -'■'.'/»"'"    ''"''''    ^^"rrnm    Itonutnuw.   rttjus  i„ter 


mnrtyrolo-     <'f'<'rfirtfrfs,fii/  So/leriiis,h/<-  tiou postrcmiiscompii- 
ffia:        iatiir,  quod  ex  Novo  Teslamento  coIlf;;eril  tuiu 
primoruni  diaponorum  tum  aliormn    multoium 
nominn.  (juorum  vi'I  in  Aclihns  Apnsloliris  vel 
in  aposfoli  Pauii  rpistoli.s  nieuuiria  ali(|ua  crle- 
bralur.  Talis  cst  lioc  dic  Quarliis.  ad  Homanos 
c.  IG,  V.  2.S,  iuter  familiaivs  illustriori  (pKKiam 
tilulo  ab  apostolo  ooiioucslatus,  liuni  dc  ro  scri- 
l)it:SaIutat  vos  ...  Quartus  frater:  cUmiuo 
nullus  alius  auticiuior  niartyroIot,Mis  uspiam  me- 
B   m\m\{\)A)nM-\\Houicit iiniuUiiMiiytijroltuiii Uii-,-()- 
iiijminui,  fpiod  (juiifcm  rittimus^cscmplurioicurrit. 
Auclor  vero  Parvi  liomain  aif  III  iitmus  norem- 
/u-cs  :  Qiiarli.  f//V,  (liscipnli  apostolonmi.  Qiiem 
sccutus  Ai/o,  litir  minio  Quarlum  (luiiuutiut :  Nata- 
lis  sancli  Quarti,  discipuli  apostolorum.  A>  iiuo 
Usuiirilus  :  Nafalis  .-^aucti  Quarti,  aposloluriim 
discipuli.  Quiim  ('suunti  uuuuiitintioucm  rtintunt 
Martijrofofjia  Fu/ifcnse  (2)  ac  Leiileusc,  quotf  est 
ctmtrufium  c.r  Uin-ouijmiuuis  afHsi/ur  (:\).  Muuro- 
/i/ciis,  (ira:corum  ffi/uitis  i/rrrpfus,  Quarlmn  Hrrii- 
ti  episcopum  fttcit,  sic  scri/jcus  :  Natale  S.  Quarl  i, 
apostolorum  discipuii.  (lui  fuit  MiTyllu  episcopus; 
de<pio  Pauliis  ad  Uomauos  mcminit.  (iu/rsiuius 
uufcm,  ntju  tautum  (irxctjrim  errores  secutits  cst, 
sr(f,aliis  commentissupcraififitis,  sn/urus  fA'Quarto 

/('x//p%;(/w.-SancliQuarli.(iuil"uittnniscscptua- 
ginta  discipiilis,  Rcryliij  cpiscopus;  inde  in  Hi- 
spaniam  prolectus.cliristiana!  relifjionis  disciijli- 
nam  post  Jacobum  aposlolum  Ilispaiiis  tradidil. 
Martijro/ixjium  rero  Ifoniuuum,  afjstrrsis  Muuro- 
lijci  rt  (iafcsinii  aiftlitamnitis,  antiiptam  puritatem 
sectatim  est,  ptirumque  refert  Usuartlum  :  Natalis 
sancfi  Quarti,  apostoioiimi  discipuli. 

''w  ^""     ^'  ^''*^'"' '"^''''"'" '^''  V"^^'"'  ""'^'■''" ""■'''■'" '■'''"''■■ 

certti,    yiff^f  Jlispaiii.  Quse,  etiamsi  tceifcat  pii/eattpic,  Imr 
sHut  rerttntuifa  afrot/ur  uotuuila  rur/iour.  (invro- 
riim  errtirrsf/uftsi  suffnitjio  suo  uiljuvrruut  Lati- 
norum  non  punci,  r  tjuitnis  supra  Maurt)tijctm  ei 
(ju/rsinium  o/jiter  /irrstrin.riiniis.  Kosttrm,  firrt  in 
Murti/ro/otjio  non  sit  sccutus,  iu  unnotutione  tainen 
liaronius  fovcre  atit  saftem  non   repeffere  risus 
est,  tfe  Quarto  aunotans  :  Hiinc  Berythi  ccclc.sin- 
episcopumdafumcssclradilDonjlhcusinSyuopsi, 
i<I(|Ucex  llippolyti  iibcllo  de  7:J(iiscipiilis.  I)e  if/o 
Ihrotheo  ficqiic  rjus  sijntjjjsi  •leqite  /ifirf/o  l>r  srjitiiu- 
(jinla  liuobiis  tlisri/jufis  qniii  scnticmfum  sit,  sutis 
'fi-f/aruriiuHs  ur  tlcmonstrarimus  in  tomo    Octo- 
f*ris    XIII^   iu    Aciis  S.    Siachytjs,  tpto  fcctttrcm 
icmittimtts.  Sunt  eniin  lixc  omnia  ficta  utt  fifiifH- 
nein  mentirnili,  nrqiu  ulfuiu  fitfeni   mcrrHtur  iiiit 
jam    ajtuif   erinfitos  inrcniunt.    (^uidi/uitl    uutem 
«X  eorutn  fide  et  auctoritate  af/irinatur,  a/isipie 
mora  rejicitiir,  nisi  afiuntfc  rerum  /irit/ictur.  Jam 
rero  ex  illo  ftjntr  nianarit  suiicti  Quarti  iHsci/iufa- 


tiis  iiiter  sejituiif/iHla  iliios,  e.r  eoifnu  ejiisftem 
Qviarti  riiiscopatiis  lirrtjlensis:  ct  oh  eamifrm  cau- 
sum  in  reridicainhistoriatn  Irausferri  iiefpieHitl,seil 
ati  fatjiitus  amanilantur.  A<t  ftinu  10  uornnliris 
sfitieitts  Quartus  riim  Ofymjni,  lifuHimc.  Sosi/m- 
ti-fj,  Tcriio  uti/iie  Oresia  cetebratur  in  Menxis 
(Irxcornm;  iilii  in  Sijna.rario  hsr  /juuca  trijuntiir 
ilv  Quarlo  :  '0  5^  K'>'ijpTo;,  tnijxono^  llr,jigvii  y(„d- 
jievo;  X»!  TToUj  naOwv  iTiip  cu9iSi(«<,  xainXiwTous  tfiiv 
■|-;»..iv(uv  enniTp^';«s  tTll  KtJp(ov,  iT«>iiiiOii    xa)    CliT4<  Jv 

M'"^'  Quartus  vero,  episcopus  licryti  fadus  ae 
multa  passus  pro  pidalc  iiinllisipic  Criecormu 
adduclis  ad  Doininum,  coii.sumiuatus  cst  et  ipsc 
in  pace.  Potest  saiie  S.  Quartus  Paufi  u/mstoti  K 
famifiaris,  t/unn  fratcruo  nominr  1'uutus  hoito- 
rut,  cjti.sro/nis  fui.s:>-r  rt  inuuerr  funrtus  vssr  aftusio- 
fico;  sftl  historia  aftitm  srrvat  de  riro  sifentiitm, 
ipsumquc  nomcn  c.r  sofa  Kjustota  tttf  lioinaiios 
inntttiiit. 

:!.  Mii/fo  rcro  imifjis  mirum  dafesinio  in  inrntcm    mimi»rihm 
irnis.^c  S.  Quarliun,  Paitli  fliscipufum.  in  IHs/m-         etrta 
uias    mitterc,    antcquam   futsorum    chrouicorum     "<■''•>«"••■"»' 
no/lssimu  Jum  ct  jn-ocfamata  falsitas  itctt/is  nuttrtn  "'"' 

(>ffuiii.ssct.  Neijue  etjo  inveitire  jiotiii  quo  tiucittrr       "/"''"'J 
(Ifitesiiiius  anuo  ms  (hoc  enim  unno  ejus  Marlij-         '"''""  ' 
ro/oijium  Vniftiis  /iroiliit)  .srri/i.srrit  Quartum /)( 
llisjiunias  jtroferfum,  christiunx  n/lfjittnis  ifisci- 
jjfinam  post  Jacofjum  apttsiofum  llis/ianis  iraiii- 
tfis.sc,  f/uum  Psru(fo.l>r.rtrr  non  untr  unnum  IMII 
f  (''rrmaniic  in   Ilispauiam    missus  sit.   Son  crijn 
Dextcr  (Ui/esinio,seti  (lafesiuiuspraurit  I)e.vtro,aif 
UHnum  Chri.^iti  .V;,v/c  .wii/jmti:  Maiict  Iii  Ili^pania 
S.  Qiiartus.  ipii  ohiil  aimo  7(i;  */  rursus  mf  unnum 
Christi  W/;Sancfus  Quarlus,  apostolorum  disci- 
puiiis,  bis  Hispaniam  pcraKial,  senicl  posl  .laco- 
buni,  itcruni  rclictus  a  Paulo.  licrclu*  (<piu.  mnic 
I3a;fyrus,  aliis  IJarlica  vel  {loncioluni,  in  llispania 
dicitur)    in   Ijiulonibiis    miracnlis    mmc    daret.  F 
(^itare  non  mirandum  in  cowmrntario  uil  Dvxtri 
Chrouiron,  aif  annum  ChrisH .',(),  n.   'i,a  liivario 
affcrri  Pciruin   (iiifesinium   Dextro  inter  ceterus 
coimmantem.   I)e  ejjiscojmtn  Quarli   trcs    uffert 
liicarius  seHtcntias  .-  />riinum    (irxeorum,  fui.isc 
scitirrt    Qiiartum     rjtisctjjtum     Jieri/H ;    afteram, 
quam  (iafesiniits  in  uotis  attuferttt,  Qiiartimi  Jnxta 
tjutistium  pjtisco/inm    Sursia:  fuisse;  fniiam,  rui 
ipse  uiUnerrl,  f/uiu   Dextri  sui  cst,  /ira-fuinsr  Quar- 
turn  ecclesia:   Iktijri   in    llisjiania.    Xfjs  ntiffam 
triim  seutnitiaruin  rrfuftifiiHius  iiut  ailmitfnnus. 
(^ux  rnim   aileo  (/rtitis  (issrruHlnr,  Juxta    luores 
srhofa:  fjrtitis  netjamus.  Mihi  lamen  reiisimife  ritle- 
tiir  fdfsarium  t/ui  Psciiflo-Dextrum   ctttfit,  frrto 
ajiiitl  <!ra;ctjs  aut  a/jutf  f/irum    scqufircs    Hcri/ii 
uifjis  nomine,  cni  Quartiis  ejiiscojms  flalus  fiierii, 
cx  ilfo  suum  fijriimssc  miitatiH  litferis  liettjrtm, 
itjitotum  sciticet  fjrotjrajihis  nomrn.  Otisenei  tecttjr 
fafjiifam  srnsim  atltifescrntem.   Dcilfrant  sttcrx  Hf- 
tcrw  nomen  S.  Quin  (t,  tacitis  ditjnitaie  et  munere  ei 


(\iMartt/rolotfi,im  Csuardi...  fibnfrralifmlbun  illuHlrofiim  cdiilil  \iommie\i^V,r»,Ti^\,  WinHsi-  I7|.'>.  —  (3j  EtJilum  anut>M 

optra  tl  Ktuflio  Jo.   Ifajif.  Sollrni.  Arilv.  I71i.  p.  U7.  —  ili  Annffrfi^  lt„Ua>ufim,iK,  toili.  I  0»^).  |».  !MM. 
(S)  .'Mianoiiymo  ex  ,\<ioii(;  et  Usuarijo  excerpturii.  quo«l 

Xovembris  Ttjintts  I.  yj\.        f,^^„ 


DE  S.  QUARTO,  APOSTOLOHUM  DISCIPULO. 


AVCTOIIi: 

fi.  V.  H. 


P^jc  gtiibitH 
Acla  ctiflit 
Titwii/ii'. 


B 


58G 

loco.  AihUdfi-nnt  Ors;ci  Chridi  discipulatum  inter 
sRptuaijinta  duos,  epiHcojji  ditjnitatem  H  ecclesue 
nomen,  cui  illum  pnBnidem  fecerunt.  Apostolatum 
/tcr  llisiijanias  adjnnxit  Galmnius;  apostolatus 
fcmporn  JJexter  disti/ixif,  locum  in  <pio  detjit,  e-t 
miraculapost  mortem  patruta  apposuH :  ex  quibus 
rirulis   mendacissimus  aucfor  facturus  csf  fhi- 

cium. 

'l..Quarluiii  Joannes  Tamayo  Salazar  in  Mar- 
t,jrolof/il  ilispani  fomo  VI, pp.oH  et  .i.9,  7«««?: cunis 
vemilirus  pr^-dam  summa  ariditule  arripuit  suos- 
ifue  ad  lUspunos  transfulif;  ef  tpium  nulla  Acta 
ronscripta   extarent,    Tanuiyus  se(pmitia  prope- 

ravit. 

AcUi  S.  Quarti,  aposlolorum  di^cipuli.  cpi^copi 
Boiylhi  ft  Ilispauiiiruni  praedicaloiis,  confcs- 
sorls,  ex  variis  scriptoribus. 
Quarlus.  fidci  calliulicin  inlrcpidus  iiiscctator, 
ab  apostolis  ad  Christi  conicssioricn]  altractus, 
iUoruni  vesliKia  fidelis  servus  amplexus,  B.  Pauli 
iipostcjli  drictriiuun  cl  itincruni  anibai^t-s  coincs 
individuus  acccpit.Scd,  cot^nitu  S.  Jacobi,Hispa- 
niaruni  apostoli,  luorte,  Ilispanias  perrexit,  ubi, 
vcrbuui  Dci  pcr  lolius  rctiionis  urbcs  seniiuans, 
plurimos  ad  v<'ril:dis  co^Miilioiiciu  ifduxit;  quo- 
nim  ct  aiioruiu  fidclium  precibus  intcrpcllatus. 
Oricnicm  adirc  cninpulsus  est,  ut  Paulum  luagi- 
struiii  iiuaiituiius  ail  Ilispanias  dclcrrel.  Amiuil 
eoruin  votls  bealissimus  vir;ct  continuoOricnlciu 
pciatrraiis  mapislro  suo  adha^sit,  cui  Ilispanoruni 
alTcclus  pro  cjus  advuntu  cfficaciter  propalavit. 
Deiiiiiue,  Corinlhi  sisteiis  cuni  raulo.  cjus  pcre- 
grinationcs  insecutus  esl;  doiicc  Itomam  prope- 
raiiles.  iliidcm  Paulus  a  Xerone  carceribus  man- 
cipatus  sanctuin    virum    Ilispanias  rcmlsit,  uf 
(idclibus  dc  cjvis  rctcnlionc  in  viuculis  rationcm 
redderet.Qui  ilerum  llispanias  rcversus  el  calhd- 
liris  Pauli  cdimiiciidaliuucs  cdiccns.  proliims  illi 
suos  Uvatus  cum    muncrihus  Rumani   l'aulum 
visitaluros  miserunt.  Tiuic  leinporis,  B.  Quartus 
iiilcr  lii-jpanoriim  c(ctus  assisfcns,  eorum  fidcm 
rohoiabal,  virtufuiu    sciuina  doccbat,    vifiorum 
contagia  damnabaf,  constautiani  in  laboribus  ct 
pcriculis  pro  fidei  confcssione  habendam  cxpri- 
nicbal,  ct  alia  tpia-  dccct  lionum  pastorem  pcra- 
gcbal;  donec  solutoa  viiiculis  Paulo  et  in  Ilispa- 
nias  profccfo,  iUum  ibidem  rccepil  et  cum  co 
C  tufam  rc^'ioiicm  lustravif,  urlies  invisit,  gregem 
visitavil  cl  ccclcsias  ercxif    d  consccravif.  cum 
primum  episcopus  Bcrytlii    a    sancto    aposfolo 
ordinatus  fuisset.  Sed,  cum  Paulus,  complelo  per 
llispanias  apostolalus  minisforio.  ilcruiu  Roinam 
rcpcdare  compcllcrctur,  Quarfum  iu  llispaniis 
rcliiKpiens,  per  Gallias  ifer  aggressus  est.  Timc 
saiictus  vir  Vctlonum  regioncm,  (pia  Salmanlica 
cunslifnilur.  pcrluslraiis  ef  semina  fuU-i   cfTun- 


dcns,  apud  Berelam  oppidum,  quod  postnioduni  D 
B;etyrus  dictum  fuil,  terumnis  quassafus,  rcquie- 
vit  in  Doinino,  ui  NonasXovembris,  anno  Domini 
LXXVI.  Cujus  sacrum  corpus  ibideiu  conditum 
per  inulta  secula  miracuhs  claruif . 

5.  Hacfcnus.  aif  Tamayus,  sancti  prtesulis  nitun 
Acta,  qu^E  cx  supcrius  rccensitls  scripforibus  "urioribuM 
delibare  potuimus.  Quatenus  ad  lopographiani 
oppiili  Barcla"  scu  Bietyri,  videsis  Bivarium  ad 
Dcxlriim,  anno  105,  n.  -4,  fol.  103,  ubi  lucum 
oppidi  hujus  prope  Salmanf  icam  in  Vettonibus  ex 
Ptolcmieo  collocaf.  Opera)  pretium  fuerit  aucto- 
res  recensere  ex  fjuorum  testimoniis  S.  Quarti  Acta 
TamayiiH  confeci.^se  se  fatetur.  Sunt  autem 
scquenfes;  fjuorum  nominn  et  scriptorum  locos 
Acfis  prwmisit :  Martyrfilot/i  ac  scrijjfores,  Petrus 
Calcsinius.  Usuardus,Bcda,  Ado,alii,Baronius  in 
Marlyrol.  Rom.  Dionysius  Vazqucz  in  Martyrolu- 
gio  castcllano.  Joannes  Lupus  iii  hisitano.  Con- 
stantius  Fclicius  in  Martyrol.  italico.  Flavius 
Dextcr  in  Chronico,  anno  50.  n.  5  et  anno  105, 
n.  4  apud  Bivariuiu.  Petrus  Equilinus  in  Catalogo 
Saiicforuni,  I.  0,  c.  100  et  I.  10,  c.  10.  Rodericus 
Caro  ad  Dcxtrmn  aiino  105.  Epistola  ad  Uoma-  ^ 
nos,  c.  16. 

fi.  Dc  Vsuardo,  Ailftnr,  etjiinus  supni :  e  fpiihus     ,]„i  iimm 

una   cuin    iieda   niliil  Iniurire  pftfutt  quod  non   nihll jiirant 

manifestum  sit  ex  Epistola  ad  Romanos,  c.  Pi. 

n('m/)e  S.  Quartuni  ajjosfolomm  disripulum  fuisse. 

iiurfjnius  utiqiie  (irxcorum  fahiilas  non  repelUf, 

sed  de  prsdicatione  Hisjjanica  nthil  dicit.  Neque 

ulferius  nVujuid  ausus  est  Petrus  Equilinus  (qui  est 

J^efriis  dc  yatdlihus,  rpiscopus  Equiliuns),  rujus 

ecce  elogium  quod  rfpQuarto  conscrfjfsit  1. 10,  c.  W: 

Quarlus,  discipuhis  cx  72  a  Chrisfo  electis  unus 

fuit,  qni  sub  disciplina  posfmoduin  12  .aposfolo- 

rum  claruit,  ut  abbas  Dorofheus  tradit.  Dc  hoc 

etiam  aposfolus  ad  Rom..  c.  Ifi,  mcntionem  facif. 

Hic  cpiscopus   Beryti  al»   aposfohs    conslifutus 

exstitit.elofficio  pra:;dicafionis  sc  exercitans  apud 

eamdeni  civilatem  quievif  3  nonas  novcinbris. 

Nihil  eryo  ex  Petro  dr  Quarfi  prxdicafione  in 

Ilisimnia.  Pseudo-Dexter  ujia  cum  commeidaf<n-i- 

hus  liirario  et  Itoderiro  nullius  hac  in  re  aiictori- 

tatis    sunt.    Ifcliqui    aucfores    martyrologi   sunt 

jjfndenfqtie  a  Lkxfro  e/iisqiie  commeiitaforihns  et  a 

Galesinio:  qui,  fjuum  solus  anfe  omnes  IUsjjaniiv 

Quarfum   dederif  ajjostolnm    nullumque   in   qito 

tanta  res  nifatur  historiai  fundnmentum  atfnlcrit. 

sane  fidem  a/md  uos  non  inrmit.  El  sic  pafef  nul- 

lum  Tamayi  Actis  pdem  adhiheriposse. 

7.  Cidftis  S.Quarfi  cf  anfiquus  et  cerfus  est,  Lati- 
iiis  a;que  ac  Ora-ris  proprius,  fjuod  martyrologia 
ac  menxa  demonsfrant.  Martyrologiorum  elogia 
supra  laudavimu^. 


CiiUiif 

S.  Qiiarii 

eeiiit*. 


DE  sANcrro 


DIES  TEUTIA  XOVEMRUlS. 


.587 


DE  8ANCT0   PAPULO 


MARTYRE 

IN    l'A(:()    I.AniKACENSI    IN    OCCITAMA 

COMMKA-r.VltllTS    Plt/KVIir». 

§  I.  Tradilio  liliirijica  twlosiio  T(»Iosaiuv  (!*•  S.   I^iiuilo. 


tJ.  V.  H, 


SKLULO  III. 

S.  Papuli 


Df  stinrlo  Papiilo  nrfuris  statim  n  Hminr  inqriis 
occiin-it  i/if/iniltas.  Drstituimiir  eiiim  srieiitin 
antigua  Aci(i         ^(^tvlara  mtquetirma  remmamndovirogesta- 
mltu         ''"'"'  '(-"'/""■'■-■  7""  i'i-i-H,<iiijn!tntis  <jnam  ohfliinit. 
xaprrsniil.      Dnntiiiriitn  nitti<inn  '/('."«»/;  .-Ir/ff  S.  ['.tpuli  nitthrit- 
g  tica  tiut  (jeiiniim  supersuuf  nuHa.  Quidquid  enim 
Arforum  S.  Papuli  uomiiir  rruif,  retn.^fntis  nofu 
raref.  Qnnre  fnntns  n<flinur  iii  niKjustins,  uf  fnfvri 
iiere.t.-iario  (Irfmimus  iu  ea  iios  opinioue  versari  ut, 
prsster  Papuli  eriminin  sanctUatrm  (/loriosumtjnr 
innrfi/ritim  prxstitunKjur  snurto    mnrfijri  iintr  n 
inultis  .seru/is  rultnm  errirsinstirnm,  fere  nihH  dr 
iUo  tanto  rntionum  ponderr  proiHiri  pos.vf,  ut  nul- 
lus  dubitandi  locus  relituiuntur.  Qua:  non  ita  arvipi 
rrfiin,  ut  (juis  pntrt  Ju/irre  me  snnrti.ssiina!  errle.six 
To/(miua;  trnditioiies  dr.^icrt,  tptas  veneror  et  am- 
p/ector,  ea  tamen  reverentia,  qiix  cum  sancto  veri- 
/ntisnmore  ronjuu//ipossif.  Sanrti  rnliu  nr  mn.rlmr 
snnrtorum     JJrus    trrUntls    .sfudium   ainnnt,  non 
timant  cretluU  rordis  levitafem. 
Trtnliiiums        2.  Traditioites  etT/rsix   To/osnnx  (suh  (ptn  urhs 
fcclfsiiL       snnrti  J'npu/1  iiomlne  insif/iiitti  *  ernf)  r.r  /ihrls 
niomim     fiturgicis,  templorum  ornatu  cuitmque  formn  nr 
'Sl-rapoiil     ■to/emnitafp  m(i.riinr  rojno.^-nnttnr.  Coita/dmur  rn/o 
(«lep'  Amle).  e.rhnjus  err/rsia:  nsu,  ipih/  dr  snnrto  I'apul()  rredi 
imsit,fidr/iter  exquirere.  —  J*roprium  Sanctorum 
ex  Jireciario  ecr/esix  nrrhir/nseo/m/is   To/omna; 
modrruum,  fe.ttum    iiidlrnt  die    fertlo    norrm/trls 
S.  Papuli,   preshytcri   el    niarlyris.    Jn  /ertione 
II  Nocfurnl  .^rquriitla  ief/o  :  Papulus  san(;li  Salur- 
f;  nini,  primi  Tolosanoriim  (^piscopi,  infer  pravi- 
puos  dijicipulus  ac  sdciiis  consctur.Tanta  virtutc 
lantoquesucfcssusul)  lioc  fcrvido  apostolo  labo- 
ravit,  ut  Saturninus  ipsius  cuneToIosauam  ipsaiii 
Ecclesiam  roccns  iiataiii  conunittcn'  non  liuhila- 
verit,  dnni,  pro  (_!hristo  iogatioue  fnngens,  p(;re- 
^rinaretur  ad  prajdicanduin  ret,'iii  C(£lestis  evan- 
trelium.  In  ipso  loco,  ([ui   postca  ipsius  nomcn 
rctinuit.  capitis  (ihlruucatioiic  marlyriiim  >uinii 
consunimavil. 
"  '"'"■'">■'■'.•'       iJ.  Jirerinriam  To/osnnam   Sfr/ihnui  Cnro/I  dr 
Lomrnledr  lirirnnr,  nrchlr/ii.sro/il  To/ostini  (nnni 
i^N-I),  iii  festo  S.  Papuli  niartyris  eadem  hniiet 
usque  ad  rer/ia :  re^nii  ca'Iostis  ovanjijelium.  Drindr 
/irrijit  sir:  (Juid  focoril  vol  (piid  passus  lucj-it  ad 
assorendum  in  liis  ro^'ionihus  tidoin,  nononuiino 
cunstat;  at  saltom  lioc  tidoi  teslimonium  sui  san- 
Kuinis  cfTusione  signasse,  omnes  a(fnoscunl.  In 
ipso  Tolosatium  tcrritorio,  lon^fo  ah  urho  iinius 
diei  itinere,marlyrium  consumniavit.  Of/irin  .tnn- 
rtorum  propria    ecclesix   et   dicecenis    To/osanx, 
Jussn  W.  ar  Hev.  I>I).  Cnro/i  Anfonii  ilr  In  Jtocbr 
Aijmon,  nrchir/fi.icopi  To/osnnl,edifa  To/tisx  npud 


C/.  .Kij.  LrCamus  1744, in  festo  S.  Papuli  martyris 

sr(/iirntia  tradunt  /rtjriidn  :  Papulus,  adoloscoils 
Auliochenus,  cuni  sancto  .Saturniiio.  priino  Tolo- 
sauorum  opiseopo.  Uoma  profcctus.  Tolosain 
civitatoin  ire  cot,'itans,  ('.arcasson»'  a  Carcasso- 
nensi  jndice  Uuflino  in  oaroorom  amho  conjocti, 
opo  divina  i>x  illo  lihorali,  Tolosim  taiidom  pcr-  \.] 
vonerunt.  Illic  cuiii  pliirimos  ovauttolii  faco  ool- 
luslrassenl,  Saturninus,  Uispanias  politurns.  a 
Papulii  disc(>ssil  TolosantuiKpio  '^m'!"^'!-!!!  ipsi  coin- 
moudavil.  Duni  autciu  prr  hioiinium  in  illis  oris 
inoram  facit  Saturiiinus.  slroniiam  oporam  Papu- 
lus  timi  Tdlosa-  tum  viciiiis  iu  Incis  aniiililiiiiuiU) 
(Ihristi  ;,'rot:i  navavit.  (Jiiaiuohrciii,  diiiii  iimpli- 
ncanditt  fidoi  christianu;  impensins  incinulicrol, 
a  nontilihiis  coiuprchonsus  conlumriiis(pi.>  iu- 
.siippliciis  vaiiis  alToctus,  ahscissiiiin'  lapilis  iiiiir- 
tynum  coiuplovit,  eo  in  loco  {pii  postea  ipsius 
Papiili  noiucii  retinuit.  (lapnl  ah.soissum.  niani- 
bus  suhlatiim,  ad  viciniim  rontcin  an^'oIo  diicp 
doliiiit.  Dii  vosti^iia  ^'oiinniu  ac  inanuum  (pii- 
hus  incumhebat  capile  trimonmlus.  lapidi  im- 
pressa  rcmansisso  dicuntur.  Jn  /iro/irio  finsi- 
/ir.m  Sanrfi  Snturnini  To/osx  (nnui  W7'^)  die 
'.i  novem/iris  in  fesfo  S.  Papuli  martyris,  /;/  lrrtif,~ 
nitius  secundi  Nocturul  i\  rt  v,  eadfin  fet/untar  nd 
rrrhum. 

\.  iMi.ssalo  ad  iisiim  riojcsii'  inolrnpolitane  «t  uiiamliUa», 
sancli  Stcphani  Tholoso,  non  inedio(;ri  dili(;cntia 
ar  studio  niiporriino  pcr  doctissimum  ac  sapion- 
lissimuiu  (lapiliilum  liictc  catliodralis  i-cclcsie  y> 
Thoiose  rovisnin  ot  correcluin  (1534),  contiuel  in 
untn/i  S.  Papuli  martyris  orntionem  .trqurntrm  : 
Pra'sta,(pi(osumus,  oiiinipotons  Deus.iit  (jui  hcati 
Papuli  marlyris  tui  alque  rosTincis  natatitia 
coliinus,  intercessione  ejus  in  tui  noininis  ainore 
roboromur.  Jn  Missa/i  J'o/osano  annl  fiUO,  /'rfro 
ifr  /^ronr  tirrfiir/ilsro/to,diritur  'S.V;\\n\\\\s  OoNTirKX 
martyr,  rum  endein  orntione  qunm  modo  rx.criim- 
mus  ex  misHaii  anni  1524  in  qtia  voeatur  pontifex 
iiiartyr.  fltra  aunum  /490  eer/esi:r  To/osan.T  trn- 
ififiones  iu  /iftris  titurt/iri.i  //rosrt/ni  nrqne  nofjis 
/iruit,  neque  presbtjtero  (l.  J{edon,sicut  ipse  lesta- 
tur  in  o{)u.^cuio  fiistoriro  i/iiod  Hcri/mt  de  saiirfo 
J*n/iii/o  rpisro/jo  rf  mnrtifrr  anno  IH74  (I). 

r».    Qitnnti    momenti   sit   irstimonium    MisHu/is      />rit4rrlim 
Tofosani  anuo  tJftf) im/iressi ,unusquiHque  intrffitjet     f-r  MinMali 
ex iisqux in /irarfationr huJuH fH/rid{cunfur,qu;rqi4e     "'""    "''"'• 
sammntim  hic  rrferimus,eT  /aiidnto  o/iusetdo  rene- 
rahi/i.f  ciri  (i.  Hedou.  J'etrode  /jeour  nerrssilnn  inm- 
fiuit  fiuJuH  missafis  typis  mandandi,quodoniiiium 
roffi  dudnm  /iffsrrfmut.  .)/aftum  rnim  lunr  tem/mriH 
tiirfifiluiu    fucrat    In   usu   /iturifiro   ur  mnrlorum 


(1)G.  Redon,  Sfii«/  Pa/ionl.  ^rtque  et  tuarlifr  (Castol-       nautlHiy  IK74). 


tnijslfriornm 


DE  SANCTO  PAPULO  MAHTVRE. 


(J.  V.  H. 


omnem  adhibere  ronatum  o,l  errores  rorrigemhs,  vero  tantam  lucem  densx  pvBcedunt  tenebrx  neque 

el  adhihito  in  auMlium  venerabili  ciro  Feira  du  ulh,  modo  In.ju.  ecclesix  fradit.one,  antHjUiorrs  ad 

iiosier  utriusouc  juriH  dorlore,  priejmiio  ecclesiiB  Papuluui    usque  miUi   hrrf.    Lecliones  brer.arii 

Tolomua:  ablmte  MnntoUensi,  com-urrente  mnci^  supra  allatas  demmptas  samus  ex  Act.s  S.  Papuli 

melropolitana^    erclesi^     capituh ,    post    hmjnm  romposifis  a  Ih-rnardo  rj.adon.sox  s^rmoni^iino- 


liam,    ait^    Flavii   Aiisolmi    monaclu    Bocccnsis. 


rt  reliquig 
nioiiuinniti'» 


.irrhiepiscopo  ' et  rapihdo  Tolomno  ipsius  ecdesia^     ex  his  Acfis  iestimonimn  disertum  pro  Papuli  epi^ 
Tolosanai  Iraditionrm  c.rcn   Papukuii    accurate     scopali  diynitate  haunri  nequtt.  I'atcndum  tamen 


nri 

Tolosanai  traditiom-m  c.rcn   l^apul  _                        ,    ,         ,              ^     ■     .     .  ,       , 

reddere  Annoic/iiur  1490etdiu  anieillumannum  est  ea  narrari  de  Papulo  qux  facianf  ut  haud 

m-lesia  Tohsana  Papulum  venerabafur  Ponlifi-  temere   rredatur  ep.scopus  fuisse.  D.c.tur  emm 

ceni  ct  uiartyrcm.  sancfu)?    Sufurninus    in    llispamas   profeciurus 

6   Pontificem  et   marlyrem   Papulum   ecclesia  Tolosani  civitalcm  ac  Tolosani  territorii  rcgio- 

Tulo.nnn  hnhrhnt  anuo  W22,  insrriijta  hac  tra-  noni  in  Christo  rcgendain  Papulo  comuiendasse, 

ilifione  sun  snnrli  mn.-fijris  relujuinrnm  caj)sx  ( 1 ),  quaui  liic  strcnue  rexissel,  verbum  Dei  populis 

quemadmodum  anno  1522  pontificali  ornatu  fidr-  pnedicaiulo  et  sicul  bonus  paslor  supor  ovos  sibi  ^ 

lium  ocdis  drpiciam  iimu,inem  in  ecrlrsia  Snndi  credilas  viKiUindo.  E  quibus  verb.s  hcwd  mepte 

Saturninl  rxposuernf  {■!).  Anno  Ridl  Ila./mumlus  concludrrr  quis potesi  S.Papulum  episcopali ordine 

Dayd6  edidil   "  Historiam  sandi  Safumini  sive  insignHum  fuissr.  Vfnim  Flarius  Anselm.is  eum- 

ThesaurumincompuralHlemecclesi:ecJus  abhaiialis  queserufus  liernnrdus  Ouidouis  ex  .<icrijAis  docu- 

Tohsa^  .   iiliomale  >pdlico,  uhi   Papuhmi   dicit  mentis,anex  orali  fradithne  hominum,an  vero  ex 

•  l..iiiraKiiuis.  Kpisco|.uin  tractus  Luuroacensis  *,  sancfi  Safur-  rationibus  romp-nis  quidcm  srd  non  rtdis  hause- 

nini  collcjam.  Tunc  quoque  S.  Martijr  reprxsen-  rint  ea  <ju:i-  S.  Papulo  pontifiralcm  honorem  adscri- 

falmiur  cum  mifra  d  cappa,  ornaiu  ejnscoj)ali.  In  here  videntur,  nos  utique  latet,  ac  semjyer  puto 

fibelh  (jallico  cui  fifidus  :  Anliiihona^  ot  orationos  lafchif.  Qunpropler  haud  mirum  videri  dehet,  eccle- 

in  usum  oorum  quos  dovotio  lert  ad  visitandas  siam  Tolosauam  tnidifionis  siia:  fodassis  non  iia 

sncras  rcliquias  quiosceutes  in  insigni  ecclesia  aniiqu^E,  tenaciorem  non  fuisse  ac  tandem  desiisse 

ahbaliali  Saiicli  Salnrnini   Tolosa-    (nnni  17(>2,  in  sacra    Officit   recifationc  jmhlicisque  predbus 

Tolos:v  ajmd  J.  II.  anillcmcftc),  Irqituy  :  Altaro  in  pontifirali  honore  Papuhim   madyrrm  derorare. 

quo  requieseit  corpus  S.  Papuli,  collcgii;  .sancti  Quofadum  estui  sandiVvLpwW.socii sancti  Satur- 

Saliiniini:  d  rursns  :  Kxlra  dictuui  sacolluui  scH-  nini,j)ontificalls  dignitas  in  nnriplfi  qu.Tstiotw  vcr- 

niuni  0^1.  oriialum  jiurto  sui  antica  auro,  iii  quo  sefur. 

requiescit  corpus  suncti  Papuli,  colloga'  sancti  8.  Pari  modo  j)lura  sandi  Papuii  adjuncia,      infilHs 

Salmnini:  cujus  olovatio  racla  ostanno  1517,  liic  ijencris  sciiicd,  temporis  d  locorum,  in  duhium      'if^"'"'^ 

in  si'rinio  pu?>ilus  7  apiilis  unui  Ul^:2,  (ujus  cor-  vocari  cwj^erunt.  Vifa  liernardi  GuidonisVi\\)\\X\  ^^^'^^jj^^i,,!,/^^ 

poris  invcnlio  facta  esl  anno  12G5.  —  Antiphona.  yenus  Antiochia  ducit,  facif  j)ra:fecfi  urhis  filium, 

Islo  saiutus  pro  logo  Doi  sui  cortavit  usquo  ad  u)iicum  j)afri  suo,  adhasrenton  beato  Petro  apo- 

mortom  ol  a  vcrbis  impioriiui  iiou  timuit :  runda-  stolo,  rum  eodcm  Homam  profrctum,  missumque 

lus  cnini  oral  supra  Jirmaui  petrani.  Lcx  Dci,  eic.  cum  Dionysio  et  Saturnino  in  Galliam.  Ad  Car^ 

-  Oronuis.Domino,  qui  glorioso  sanctu  Saturnino  cassonensc  forum  et  ccn-cerem  una  cu)n  Satur)uno 

^'  bcatum  Papulum  collogam  dodisti,  da,  ut  in  ip.so  ducit,  deinde  Tohsatn.  Qui  qunm  inseparabiliter 

auxilium  nocossitalis,  consolatiuucni  afniclionis  Saturniuo  adha;)rref,  ahcotamen  sejmratus  fuH, 

ot  potcntoin  apud  io  inlorcossorom  iuvoniauius,  ef  ecclesiatn  Tohsanatn  ejusque  territorii  )-cyionetn 

ut,  evaugolio  <piod  hi  duo  sancti  nobis  pricdica-  a  beato  Saturnino  accejtH  reyetidatn.  Quo  j^asioi-ali 

vcniid.  cordibns  iusculpto.  lidri  uiorumquo  imri-  muncrc  dum  sed.do  fnnycrdur,  gladio  caj)ite  cxsiis 

tatem  consorvomus  conlra  orioros  et  vilia  soculi  esi,  in  loco  toTitorii  Tolosani  ubi pdra  tnonsfra- 

hujus,ac.siculi  illi.  promissaa  le  pra?mia  merea-  batur,  in   qua   yenuum   ac    manutun    martyris 

inur.  /Vuioii.   Ijibdlus  iste   approbatus  fnif  jjcr  imjtressa  rcstiyin  ccrm-baniur;  ti.onsfrnbatur  quo- 

Mitntya^in  canonicum,  cantoi-ein  erdcsia:  Sandi  que  fons  quo  idisdssum  capuf  ijise  martyr  dejjor- 

Saturnini  ac  theohyix  dodorem  in  universitate  taverat.  Quam  narrationetn  quuni  sancia  ecclesia 

Tohsaun,  dic  2'>  jnariH  17fi2,  d  jnr  F.  Hourijez,  Tohsana  dcinrej)s  jtropayasset,  paulafini  immi- 

exprovinrialcm  Doininininorum  d  j»-ofessoreni  in  nuere  ac  tandem  uuu-inia  ex  j)arte  omittere  vtsa 

umversilate,  die  9  martH  17(12.  Anno  1880  ecde^  est,  ut  lecfori  fadle  consiare  potuit  ex  lectio)iibus 

siam  Sandi  Saturnini  visifavi,  ibiquc  imayines  brerinrii  supra  a  nobis  aUatis.  Xunc  ecclesia  lolo- 

sandi  I^ajmli  (/(//  pontlficnli  ornatu  itisiynltus.  sana  honorat  I'apulum  presbytoruin  ac  marty- 

s.  raiuiUim        7,  Ex  omnibus  qu:v  hucusque  diximus  sole  da-  rein,  sancti  Saturnini  discipulum  ac  sociutn,  qui 

rpisroiiui»     yifffi  (ippnret  j)cr  (fuatuor  posterioru  sccula,  scUicet  ab  eo  cotntnlssatn  habuit  ecdrsiam  Tohsanam  ct 

rf  tiini-/jfiv»i    ^^^j^^,  ^,fi,m„,    j.[i)(f   K.svjf.r  ,td  tttodrrmi  tcmpora,  cauitis  obtru)uatione  ttiarfi/rium  consnmmavittu 

MiinoH  '     ^•^^'^^^i^yi^i^aptidecdeslamTolosatiamhaficriponti-  hco  qui ejus nomen retitu-i. —  Quid eryo seni.eiuium 

ion»uuitei:    ficcm  d  martyrem.QiHimquamenim  exlibrislifur-  est  de  illis   qui,  tradltionibus   Tohsnnx  ecclesix 

yicis  poutificis  titulus  j)aulatim  evanuit,  in  monu-  seculi XVIardius  inhxrentes,  Papulum  S.  Satur- 
mentis  tamen  jiontificis  honor  perseverarit.  Inde     ninisocium  atqtie  in  rpiscopali  diynitate  coUeyam 


(ll  Redoii,  op.cit..  ti.-ti.  —  (^)  Ilml  .|».  lill. 


prochmant. 


DIKS  TI-KTIA  XOVl-MBms.  589 

rum  .eutrnUau,  nemo  Mur  rrfutarrn,,,/u,,,„,o,lo  „nuuiu.,  aUa.  S.  Papulilrui  ViLn  S.  Ji,rrngarii 

tamrn  ne  ;.vW.mM«/  ..  .jua^  j,.r  ..W,  ,..s,.nt  pro  inscripsH,  Hc  :.,a,c  .,uo,,u..  huius  Flarii  A,L.ni 

.nmcta  rentatc  obtrudere;  nam  e,  Sanpapulenses  certiores  esse.nus.  h,.u  rn.m  .nonas(n:n  S.  ru,,uli 

suamtra<{.,,oncm  hahen,,  de  v««  i>os,ra  urnu.s,  jn,rf„.,-e  lia.mu.uii:  uuu.suh^uo  S.  lie.enJrius 

'/"f  ^-  V- '!;■'"■;  '''''■  f^'^""^'-^":  ""■  i"-est.;,'n-um,  n>.7,  iia.jn,umius  I  (5).  q.u  legilur  a.u.o  IO,i'i,.,e.: 

seds.,,,pMrr  IrCam  agnosc.,,  .pu,.„.fuam  a,.uo  f,.isse  co..cilio  Tolosa..o  rt  anno  107!  (Vni  eal 

/.....  J,.  i  apulmn  ndhur  vmer..bu,ur  im.,ificem  rt  ,lrcr.„h.-is)  rlrctio..i  uhhutis  So.-icinr..sis:ul,rr  A'„v- 

marf!,rc,n,juj-taJi.-er.a,:um  Io!osa..am{l).  m,.,.,iusimi)drAlff.inaco,.,uiflo.'.,i(..eculoXi)l 

..leftiante.  Attctor  in  protogo    Vitx  S.  Jiere.ujarii 

^   ,.      j,         .        .  '''W/;Sus(fpi  ijiitm- oiuis  inipiKiliim  a  vohis  v[ 

55   II.    UO   AcllS  S.  rapllli;  (l(>  op-  iii>:tuqtiu(l;u-iTpia(i«uinplmimisvin.s.  quiquod 

pidoNiiiCll     l>:i|)Ul|,     (JC     irh-  nMn.-onUadmMmavi..W,7WnuavimmW;« 

(lUiiS   0(    CUllU.  '■"'  ^J'>i">'>ii;.uauuscrip,u,neui,u,u,u  i\.peiirochii, 

futu   Muhillo...i  ituhebat   curiiverunt.    (7    aute.n 

.lofat  J'aiub,(,chius,  rfiainsi  curavcrunt,  9«/»(/ rs/ 

Demitch       .  ,-,0  sanrti  Papull  co.isc.-ipseir  multi;  sed  unti-  tn  .uuiiusrripto.  ntinri.s.nil,Ho.uiuus{ihrariie.;-or 

Pai.iiU.        \tji,onii,i  ncino,   citjns  (juidcm  scripta  ad  „os  f^^f  a,l,nit,eu,tus,  na.u  ,u,tc  .lecessa.io  m/HiViViir 

Fhriu^       n/jpr/v'»(tv7«/.   J'i-imns    ac   praripuus  Artorum  fouju.iCio  ,'\,sc.ovii]i^  ronspcxmmt  et  nuMnotia' 

.\„llmu»     ^-  l^iiP"''  !fCf'l>ior  huberi  dcbet  J^'/ari,ts  A.iseimus,  litlerarnni  conliadere  i-uravciinit.  I:)jo  ,rro  hu.ui 

iu,nuichusJirrrr,tsis.Jh'l,ocblurioAusr!moe,jer.mt  /<"''/'■  admisrri.n  ,au,um  crorcm,  ipiuufus  esset 

^  Iktnid  J'aprhrt)rhius  in  Aelis  Sanctoruin  uirnsis  curaverunt  pro  curavi    :   .nulfo   furdi.ts  pofui, 

Maii,  scilice,  iu  Com.ueutario  prierio  ud  Vilam  siynum  conJu.iCion.s  et  excidisse,  et  idro  cnrave-  '*' 

S.  licmijrarii    conscripfam    a   Flavio  Anselmo  riml  Irjrndum  pit,arr,n.  t^.utd  ,pti  f,,u;-it,  iltico 

monaclii)    Ueccensi   (2)    rt    Aunotato  a     (:J),    e,  P"frt  blurium  Anselinuiu  u,jn  /u'cess,.rio  a  coxvis 

Muhillon    in   Seculo    vi    licnedictino,  ad    Vttum  S.  liereiujttrii  audivisse  ieate.n  aurifu.u  tptx  scri- 

ejusdriu    S.    iirrciujarii    (4).    J'\tei'unt   ,pti   pntu-  pfurus  erttf,  scd  lcjis.te  et  rx  eoruiu  srhrdulis  iu 

r,;d  huiir  blavinm   Ans,4mum    esse    ipsis.vtunm  suutu  opns  transfidissc.  r.ide  scjuitur  Jiuu.nun- 

S.  Aiiselmum,  abbate.u  Jhcceusem  et  postea  Cau-  'fi'»'  <-ni  opnf  snuin  inscripsit,  non  esse  uecessurio 

tuurieusetn   archiepiscopum.    Apud    Mnun-dnm  ,  Jiai/iuundum  I,  s,-d  luulfo  n.utfis  irro  simile  fit 

lihro  11  Ohserrufiouuin,  ad  huiu:  diem  'Jti  muii  diri-  fnissv  Haijmundum    iJ  :  rt  slr  tundcm  srripto.^is 

tur  hic  Ftuvius  Auselmus,    Vifx  S.  Berenipwii  ietastid  medium  seculum  XJJJ  rvfrahitur,  et  Vifa 

((Hdor,^«.seS.  AnselmusCantuariensis.  quisupcr-  !>•   I^apuli  a   hlavio  Ansdmo  monucito  Jieccetisi 

stes  iuil   sancto   Berenj^ario.   Suprrstitrm  fuisse  '*rripta  srculi  XJJJ f,fus  essrt. 

S.  Ansrhnnm  suucfo  iir,-e.ujurio  rei-um  rst,  uam  11.  /'/■•'/  prxtrreu  itU*ptid  ,pi,td  ad  ita  Judicaif       i,iv«„io 

eodem  aniio  JO!Ki  tpio  iiic  ad  ctetum  fratisiit,  ille  iu  dum  imprJlere pos.sit.  Qitari  rniiu  pote.sf  iptid  r,ius:e       <w/w.-.' 

i-atiiedratu  Cuututiriensem  uscemtif,  et  vitam  c.luu-  fuerit  citr  ista   tempestate   iiora    Vitu  S.  Papuli  """••ti Wii^uW. 

sit  anuo  Jl()!i.  Srd  S.  Aiisrlmus  unnipiani  lifjifnr  riidrudn  ridcrrtur.  Secuto  X!  uihil  ocrurrif ,  tpiod 

J^yavius   Atisetmus.  Dcinde  hir  J''(aiius  dicU  se  tancti  mai-ti/ris  mrmoriam  insfunrarepossit,seculo 

cetiisse  ud  tuoiutsterium   S.  l'apuli  posf  morfem  autetn  XJJI  factum  cehberrimitm  oiun,um  T,ilo- 

S.    lirrrnijurii;  suurtus  rero  Ansiliuus  nns,ptam  suuorun,  ttv  prj:srrtini  Siiupupiduuornm  auimos 

Irt/itur  Jam  urrhirpi.srtipns  Ulur  v,'nisse.  Xriiue,  si  cominoirrc /lotuif  ut'ptc  utrisipir  S.  1'apuli  luetno- 

tutic  scfi/hsisset,  monaciium  se  lieccenmn  u/i/ietlu-  riam  renovarc.  .\nno  ciiim  Uoiiiini    ia(i.*i,  iioiiis 

fnrns  fuisse  vidrfnr.  Qna:  rulionrs,  u  fiiprbrorhio  oclobris,  inventa  rnciiint  iii  ccclcsia  S.  Saturiiini 

'illuf:e,nns  ,/noiptr  iin/judiuut  f/uomiuus  hnnr  nwtu-  Tolosii;  ijualuor  scpulchra  sanct,onim,  .scilicet  Sil- 

^.  }-em   eumdein   esse  cim    S.    Anselmo  crctamits.  vii  et   liilarii.  el  llonorati  ct  l*apuli   niarlyris, 

Mubillon  cum  }'apebrochio  sfaf;  iusiuuuf  tumeu  juxta    sepulclnum    prolliopm-siilis    rt    marlvris   ^ 

rutioncn    oh  ,/uam   ulit/ui    f,>rtusse    ilicrut   verr  Salurnilii.  Jixc  cn-ba  drsuiii/>ta  rssr  /x  libro  i'ne- 

S.  Auselmutn  indicari :  alit/itaitdo  euiin  san,:fus  clara  IVancorum  lacinoni  ait  (!.  de  Catel  (7)  et 

JJortor  sijnabaf  sim/dicder  F.  Anselmus  (frufer  refcrri  n  Jier.turdo  (Jui,Iouis  in  Ciironico  Pa/m- 

Anselmus),  etiain  ,/uum  Jam  urchi,-/nsco/>uli  prx-  ruin    et  in    Vifa    ('lemetdis   JV  et    in    Chroiiico 

fulijcct  honorc;  et  ideo  uuicuitpte  liherum  eu  tte  re  Marliuiano.  J/ibrr  t/ui  /»''/'/yi/I*ra.'clarai''rancoruin 

Judicium   /lenuittit.   In    codicibus    uostris    Vitx  lacinora  {><•)  ejcrerptus  uf  ex  tihro  iieruardi  (tuido- 

S.  Papuli  t/uain  Jiernardus  (iuidonis  in  Sancto-  nis  t/ui  inscribitur   Flores  clironiciiruin  ;  cttrre- 

rttle  snuiu  infuUf,  uou  riatcr  Ausrlmus  srd  Fiavius  spoiutrt  tiutnu  unnnruiu  periododecurreuti  ,tb  unno 

scrihitur  Ansrtmus;  tptein  uUum  fuisse  a  sanctis-  i'JO'J  ad  annuiu  }.'iJ  i,ct  reprxsc.ifat  uuuiu  cx  prio- 

simo  archie/nscopo  Judicamits,  ojnnatn.trt/ue  esse  ribusexeiufitariljus  Fl(n-nm,f/uibuK suus  aiuittr  uott 

eumdem  illum  f/ui  Vituin  S.  firreuipirii  rttusrriji.tif,  snurl  mtiuuiu  drinrrps  udhihuif  ('.))  ub  uuno   J.iJ / 

ttc  f,jrtu)tse  cnlem  fcrm»'.  tempore,  cum  ad  inona-  usqur  uitannuiu  J-'J'iJ(\0)X'hrout,:,m  Ma,-fiui,tunin 

sterium  S.  Papuli  venisset  el  orficiosissinie  exce-  iiUetUfje  i/isos  Flores  citronicoruin.  IJac  S,  l'apnli 

ptus  luissel,  uti  i/ise  in  /n'olfj,jo  Vitx  S.  lierc.iijarii  invcntionr  fuctti,uon  /iiduit  uonr„iniuorrrifi,lrtium 

srribif.    Ilunc   credideri.n  ,/uasi   in   tjratiosissimi  /liettts;  et,  inrruffirumsiiiicforum  noiuinihusiferora 

lios/ntii  compensationetn  o/jfimis  tw/nuchis,  auisf/uc  /io/tuU  votituiitifjus,opinari  ticet  a  tnotiachis  Saticti 

e  lieimiicffj  f,;itribits,tutrluris .sancti  I^ipnli  \'iftiin  J'a/}uli /n-rcesfuisse directas  ttti  J''tariu,u  Afisrt.u.tm 

firdinussr.  „  ,pi„  pnnris  a..tr  an.iis  Jirrruf/arii  sui  Vitu,n  aice- 

(I)  Heilon,  oj».  cit.,  \t.  6\.  —  yX^  Ail  «Jiciii  :ai,  Art.  SS..  Hi»l',irr  Jf»  rointf   tlr    ToufonM^.   A\n»mtl'ix,  ]k  111-15:» 

loniA'ISl;iii.  p.  447.~(3)n>id..  p.  «'J.-(-l)<Jrt.AV.a.¥.//..  {IfrZi):  iiiatona  Prancorum   .s'rW/rf«i-M  (K.  iJu   fAu^ne). 

stv.  VI.  part.  II.  p.  77:J.  —    (5)   Ciiftia  Vltrint.,  1,    XIII.  toiii.  V.  p.  7til.7yi  (HitM;.- ('.(;  IMi-It  in  o[M-re  (jaI|(<o  :  NV 

p.  29y.  —  (*i)  Ibitl.,  p.  aOl.  —  (7)  M^moirtH  dt  V/iintoire  du  titia  iii;iiiUM!riplotuiii  IkTiiiinliliuiiJoni",  n.  r,7. —  (MJ)lbiil., 

iMnnuriitK,  [h  Tolose  IKKtJ.  p.  825.  —  (8>  Cfr.  ile  Calel,  ii.  VA. 

peraitt, 


:,fH)  DE  SANCTO  PAPULO  MAKTVRE. 

AucTOBK  uerni>t  Hf  j,atronl  'im,.jue,,nPA],u\\remral<mfeli-  manihus  h<themu^,a,irturh  FUnii  Amelmi  uuwe,,  D 
G.  V.  H.  ,./«,,/,,,,w-w7.or/x//.,v'»/m«*'i;..',»m-m»i.srr/>/fi»or.'  hoh  />ra'/-.?nT.  De  illo  tamen  Sermone  hic  nohis 
Vita  ron.ioli(laref.  Cui  pefifioni  morem  rjesserif  affeinlum  uecrssario  rst.  Dommus  H.  Hnwef  ri, 
Flariux  Auselmm,  romrripfo  pnueyyriri  sermouis  lUruoriUe  auuo  1803  Pansus  opusruium  rui  titu- 
formnSVnmi\\euromio,ej>ptoposfeaIiernar(lus  lum  j>ra;fixif  Miscollanca  spcctantia  dui-cesin 
auidonis  pra^mitem  quam  ex  eju.  Saurlorali  edi-  S.  I^:.l.nli.  tJ"^liro  i.liomate  ejlnht  yarraf  aurfor 
mus  Vitam  hauserit.  Nou  euim  verum  e,t  rjuod  sibi  hihliotberam  Cast.lh  S.  lajmh  rompoueuti  in 
dirit  (!  flc  Catel  Vifaw  srripfam  ah  Anseluw  manus  venisse  rodieem  matm  srripfum  imfio 
referri  a  lirrnardo  duidonis,  sed  lieruardns  srruli  XV.  rode.r  sir  inscribifnr:  f^yWocro  Aciimim 
Vifam  I'apnli  romposuif  ex  iia  qux  scrijjsit  Ansel-  pr*cipuoriim  dia-ce.seos  S.  I^ipnli.  <Juo  ,n  rodir. 
mu^  Ita  euim  omnes  tres  codices  qno»  contulimus,  inter  aliadocumenfa,  qnorum  partem  edd,  rcperme 
utiinfra  ridehitur  ^^  '^'"'''   ^''^"'"  ^-  ^'''^P"''  "'"''■'  P''^^'^"'"'  ^"■''flem 

ex  uaditiou,       12.  (^u^tMio  u.aqui  momenti,  sed  resjmnsi  diff,-      Vifam  hreriorem,  et  eanuhm  Vitam  in  trr.  h-rtio- 
orali  et  ex     ^n;^^  Uoc  hco  movelur:ex  fjuo  fonle  hauc  de  Papulo     nes  divisam.  Qux  omum  ex  eodem  opusculo  jw.^^fea 
:docume„ti.     ^f,,.',.,,, ;,„„,„  f.Jariu.^Ansrlmushauserit.  Loralem      refrrcmus.  Nunc  af/endum  de  illa  Vifa  proUxo. 
a,.ocn,phl.,    ^^^^         ,,,,^,,,^,.^„„  traditionem    iu    ore  jwjmh   et      Vita   illa  Scrmo  potius  de  sancto  Papuio  riuam 
monachorum  viventem  facile  affuoscas  j}ro  iis  fjusB     ejus    Vifa  dieenda  est.   luripit  a  nomiue  Papuli 
i„  finc  mtrrantnr,  dr  lapide  scUiref  in  fpto  fjrnuum     rxjdirando,  nmre  illo  insijjido  afque  affectato  qni 
manuumfjne  martijr  ronsummaudns  uuracuhsa     secnh  Xlllsalis  conrntit.  Judicet  lecfor.  Papnlus 
vestiffia  reliquerif,defontefjuocajmtahscissum  ma-     est  pastoris  pullns,  pastus  pnllns  paupor  pullus. 
uihus  pf,rlaus j>nmerit.Cfn-jins  trfinslatttmToh-      pascens  pullos.  Letjenflfim  Aaream  leyi  dixeriis. 
sam,  rajmt  autrm  sallem  fx  jmrle  iu  loco  mart>jrii      Deinde  Vita  Papuli  mnlto  cim  rerborum  ciratitu 
sermtum  unusquisrjue  noverat.  Qnx  vero  de  socie-     uarrfttnr,  itiferjmsitis  efmcionihns;  ftr  tfindem  in 
B  fafe  ac  colleijio  sancti  SafurHini  scrihit,ex  tradi-     e.Thorfatorium  sermomm  desimt,affjne  orafionr  nd   L 
tionr  fn-ali   au  ex  scriptis  fhcumenfis  hanserii,     Dominum   Jesum    concluditur.    Venerahilis    vir 
flijndicare  nemo  ralet :  eit  tamcu  qux  ortnm  Pi.pnli      d.  Unhn  in  opHsrulo  .^ujn-n  rifafo  declantf,  p.  r,, 
Autiorhennm,  saucti  1'eiri  sfjcietatcm  iterque  Ih-     fjpinari  se  Petrnm  Sfji/herfnm,  episcfjjjorum  S.  Pa- 
manum  speetaut,  lux  duhito  ijuin  ex  ajmcrtjjihis     jjidi  (h(fjdecimum,qui  vixit  circa  medium  sectdum 
dfjrumeufts  desumjiserit.  Ea  eiiim  licrf  rera  es.se     XVJiuJus  Vita:  esse  aiirforem.  Docitmenfa  rodi- 
jnjssint,  vetat  famen  prndentia,  innnmeris  fahidis     cis  a  Pefroesse  rollecta  ef  totam  sijlhfjen  sire  scri- 
ud  sunimam  cautdam  coarfa,  fjuomint(s  nbsque     bente  Petro  sire  scrihi  jubeute  in  huuc  codicem 
idoneo  auctfjre  credamus.  coahtisse,  ufjn  nef/arerim  ;  reritm  non  rideo  jirxdi- 

ri  lHu/,trreo        V^.  Ilinc  uHa  nasrifiir  qna.:'ilio,  ijuamiiam  sci-     rtain  VUam  ijjsi  Prtro  auclori  es.^tr  ftdscnbendam. 
fidfrarin.     ijf;gf  fidem   luBC   S.  Papiili   sire   Vifu   sin    Artu  \:i.ExBernardoGuidonis  certo  scimuscousc.ri-        i^„e,„ 

mereanfur.  Cni  .^idisficri  uno  re.ipouso  non  pfdrsf.     ptnm  fuisse serinouein  de sancfoV^\in\o  aFlario  Au-      ^fquitm- 
(^na- cniin  aurtor  ejusn'  a;quales  ocnlis  ridrranf,     selmo.  lUfjnarho  Iierreusi,ex  cujns  sermfjur  lier-     ^p^""''''"* 
summam  jn-oculdulno  fidem  merentiir.  Talia  strnt     nardits  suam  Papnli   Vitam  hausit.  S(;rmo  ille  si  ,J",^^,  ^'J^^ 
Innnfinn   T"lf)s;c  saiirti  riri  ctjrpus,  .-rrrfdnm  in      qno   loco   C07iserrnfus    fnit,  ajjud  Sanjxipttlenses 
fqnmhiS.  I'ajiuli rjusdnn  martijriscapnt,mauuniu      drhuit  cousenari ;  et  ideo  fafeor  ojuuari  me  huuc 
qenuuuKjneimjnrssa  lapidi resti(jia,fjiunium adsj>i-     de  Papulo  sermouein  anonijmum,  illi  jjfdius  esse 
rientiuni  oculis  manifesfa,  et  inaxinie  ij>.^ius  Papuli     adjiidinindum  qni  scitHr  similem  seruionem  com- 
jierferfuni  iu  ro  loro  marlijrium,  rujus  dorninmta     j>osulsse,  quain  Pctro,  qul  ilium  suo  codici  inseruif. 
etiamsi  exarafa  iu  chartis  forfas.^^e  deesseuf,  stalmt      Fi;re  omnia  qitx  hrevior  Vifa  licrnai-di  Guifhnis 
omnibns  charfis  validius  moniimentnm,  monaste-      coidluet,  hic  reperiuninr;  et  jyrxicrea  uuus  ana- 
rinm  scilirrf  ij)sumqne  a  beiiio  ma>-itjre  nnnrujxt-     chrouismns,  quem  Bernardus,  vir  doctissimiis,  non 
tum  S.  Populiopj)idum.  Ijjsins  marfi/i-is  cum  beato     pfjfnif  non  ridcrc,  et  sfilHcife  ritavii,  udrratioiiem 
Safurnino  societas  discijjuli  ac    Cfjlletja:,  prxter     pra-ierruiulo.  Ojjerx  pretium  est  anachrouismuiu 
C  ijisam  traditionem  hominu>n,non  mediocritercon-     saiis  lejmlum,  cum  leciore  communicare.  Anctor  F 
Hrmatur  ex  loco  se[inltur,r  ju-ojje  Safurniui  scpul-     sermonis  Papuluni   cum   Satnrniuo  ad  frinjjora 
crttm,  una  cttnt  trihus  aliis  jirimornin  temjiorum      >-efe)-i  aj)ostoUca  ;  desifj)iatfjs  a  Prli-o,aj}osiolorutH 
episcopis,  Saturnini  siiccessoribus.  Peliqua  qux  de     jji-incijje,  fempnre  Clenientis  ducit  in  Gallias  ad 
sanclo  Pajtnlo  narrautur  jiarrm  fidein  nnu  iurr-     itrhein    A)-efatenseiu,   qus   Jitxta    aurtorem  ohm 
ninnt.  Aliqua  rix  iu  dubiuin  rorarij/ossunf,  qualis     ju:Tdicitnfr     Trojihimo  ,    aj>osfoloru>n    discij)uh  , 
est  pr^dicatio  jidei  jier  refjioneni  Tolosanam ;  alta     fidrin  snsrej)rrat,  sed  nuiic  ad  vomiiuin   redieits 
multo  maifis  dnhiu,  qnalis  esf  oiins  Autiorheuus,     Christum  reliqueraf  ef  j>aucis  exrej)tisidola  colebat. 
I'etridisrijiiilafns,Hfr  Iiomanu)U,atqur  ifrr  lioma      Jaui    rero  de   urhe  Arelafeusi   ab   orfliodoxa  pde 
Tolosain :  et  iu  his  rurstts  distiiujttendum  est.  Nisi     declinante  ad  prava  dot/inata  jjrimum  in  historia 
cnim  fallor,  facHiits  rredi  jmtest  ea  j)a)-s  iUnei-is     atjUur  circa  aunnm  Z'>S,  qitum  Marciauus  ejjisco- 
qnx  (lalliain  atfinifd,  quain  qux  prxcedit.  (^uain-     jjus  Noratiaui  impietaton  sccuiits  e.-ii.Dr  huc  Mar- 
quam  enim  neqite  effo,neque  aliits  qni.^jiiam  cerfa     ciani  hxir.^i  attcior  aliijuid  iuftudirc  drbuH.  uist 
dorumniia  afftTre  qttrat  ijttx  Cairnssoneuseni  car-     qnis  mendacem  hominein  gratis  ex  inijeuio  finxtsse 
crrem  atqiir  ihidem  farfas  a  lin/ino  interroqationes     dixerit.  Sciebat  ert/o  Arelatensein  ecclesiam  in  fide 
stabiliant,  ijunin  tamen  Hs  qtta;  coia  suui  j»-oj>ius      vacillarisse;et  fjuia  andirrrat,  aitt  jjniahaf,i>atut- 
adltaTeanl  alque  omnino  vero  similia  siut,  ahsqite     ninnm,  quem  ajiostoliscoxrum  hahebaf,  illncivisse 
cordislevitatetTcdi  posse  vitientur.  Sed  priora  illa,     eo  tenij>ore,  non  potuit  attam  defectionein  a  pae 
etiamsi  ficta  esse  nou  proniinfiem,  rere  tttiurn  non     af/nnscere  nisi  ad  culium  idfjlorum  :  et  sic  factunt 
assero.  secidi  tertii  ad  jirimum  secidum  transj)ortard.  De 

tifu$  opus         14.  Dolendum  sune  est  sermonetn  iUum  Flarii     Htnere  Arelatensi  deqtie  ecclesia  ilht  jjer  Saturm- 
reim-tmnfuii  Ansehui  ex  quo  VHam  S.  ViXpuW  livruai-diis  Giti-     nuui  et  Papulnui  ad  orthodoxam  fidem  redurta, 
inoppaio      ,/y„,;j  hoitserat,  non   esse   jnx   manihus;   ly/,   ut      nulhi    fif  a    liernardo    Guidonis  in   Vifa  Papnli 
Povuli        itielius  mentein  meam  exprimnm  rerbis,  dolendnm     mentio.  Si  ergo  is  senno  de  qtto  iiginius  rlaiu 
esf  Sernionem  iUuni  de  sancto  Vapvt^o  qnein  prae     Ansehni  est,  ej-  qito   lieruardiis    Mtam    J  ajndi 

traxit, 


D\KS  TKUTIA  NOVEMHUIS. 


ttjtpititim  <' 

niiiclo 

Fjplllu 

nuftiii"!"'"- 


(  iiriiim 
S.  Piijiuli 

Tohfif 
iiirfiitiiiii: 


A  trtixU,l<iii(iamluin  e^tt  viri  JHdicittm,  (fui  tle  Hinere 
Arehttnisi  sihterit.  Sihtit pariter tle itinvrt  .\nnaif 
srntti  ei  dr  assiiinpto  Ilonefto.  Ximiriim  innti-m 
Papuli  nullam  in  httc  re  nijnorit. 

1().  ^>f/  oprra;  pretinin  rst  ino.ritnum  S.  iVipuli 
monunientnm  s/m-iiiii cnro  trniiuir,oppitiuni  ri'U-- 
licft  tanti  riri  nomine  insiipiitnm.  Hituin  est  oppi~ 
(litm  S.  PapnU,  ijaUicc  Suint-I'apoul. /»j-/«  ihci- 
sioties  (ialliaritm    modcnms,   in   circuniscripfionr 
Audc,  'tistnctn  Gastclniuuiary.  a  ijita  urhe  versits 
eurum    decimo    mithorio    tlistut,    liaticns   incolas 
fjuim/enfos  snper  milfi:   Ih-  lo  sn/urntiu  {ti/untnr 
in  diilhii  r////>7m»'/.\\'Uisni(Mi;isU'nurn  S.PanuH 
urbi  nuniou  uulicUt,  quifa  Tolosa  cis  Caruniuam 
leucis  novoni  distat.  una  a  Caslro-uovo  Arrii 
(Castitnaui/,tri/),o]i\mUi  cjusdeui  dia-cesis  el  pagi 
L.aur:ux'nsis  in  Voltis  priinario  (Lauratjnais), sul) 
arcliiepiscopatu    et    Parlauiento  Tolosauo.   llii: 
Idciis    priiMiiui   suscepit    C.lirisluui    iii    saii^niini' 
H.  Tapuli,  socii  S.  Saturuiiii,  episcopi  Tolosaui, 
et  in  loco  niartyrii  postea  capclla  ajdificata  fuit, 
qujcsic  luansif  per  inuHa  teuipora  sub  iiaplisinali 
.,  cuia:!-'raUaliiu  veroaccievit  possessio,et  leiupore 
Pipini  regis  iaec  l^asilica  staluui  suscepit  niona- 
clialeui;  Garoli  auteni   Majrui  <ievofi(nip,  ut  ira- 
dunt.  leilificia  ot  sepf;i  fueruiil  ililat;ita.  t^f  pro- 
inde  iu  ni)fili;i  mouasterioruin,  qutu  Ludovico  Pio 
Aui,ai.sto  ex  decreto  couventus  Aquensis,  habiti 
auuo  817,  niilitiain  regi.  doua  aut  solas  oratioues 
deiiebimt.  iii  Tolosauo  uieinonifiir  inonastcriuin 
S.  Papuli,  iiuod  exeuuU-  seculo  X  abbatiiv  S;incti 
Victoris  Massiliensis  subdifum  est...   Prinuun... 
p;u-()i'hi;i  hiif  ;  iiiilc  pcr  iiii;iihinj,'euU)s  aunos  aut 
circifersub  id)b;itiaii  re^iniiuedirecUi,  pcr  papaui 
Johanncin  XXII  ab  ecclesia  Tolosana  disti;icfa, 
in  episcopalem  sedem  mufata  est.  Avenione  iii 
cousistoriopul)lico...  ;uiuo  l:JI7...  reuianeutestatu 
uioiKu-hali,  ut  ex  bulla  institutionis  videre  est(I). 
17.  Corpus  S.  P;ipiili  posf  ijUirio^uin  Imiti  mar- 
ti/ris  triuinp/iuiu    Tolosiim  franslatuiu  fuit,  rajiifr 
seriato  in  loco  inarfijrii;  qui  jmtea  ejus  nomen 
obtinuit.  Annus  irausUitiouin  uon  tautuni  ii/uotus 
est;  rrrum  iijnornmus  insu/nr  ntriiiu  sfatim  j)ost 
nmrfijrium,  un  et  tjuo  seculo  jmt.  Scimiis  aittem, 
ex  <:.  tlc  Catel  (^),  in  hhro  qui  inci/u'f  '•  Pr.rrUiru 
Fninroriim  far.inora  „  sic  leiji  :  Aniio    Doinini 
MCCLXV,   nonis  Oelobris,  iiiveiif;i    hieruuf    iu 
ecclesia  Saucii  Saturnini  Tolosje  quatuor  scpul- 
chra  sanctorum.  scilicct  Silvii  et  Ililarii,  et  Ilotio- 
niti  etPAiTi.i  ui;ir[yris,  juxt;i  scpulriinim  prolho- 
pnesulis  ct  martyris  Saluruiui.  Quorum  SS.  Sil- 
viits,  Ililarius  et  II(inoratusej)iscoj>i  snut  Tofosaui. 
Iloiiorntus  surccssit  siincto  Snfurnino,   Uontirafo 
IliliiriusJIiUtrioHlioihiuiussire  l{hoiliinHsius;qui, 
ftb  arianis  lu  exihum  actiis,  tn  exHio  mortitus  est. 
lilioditnio  sitrcrssif  Silrius.  Dc  quo  in  Artis  sunrfi 
Safuruini  (:\)  :  Kpiscopntuiii  siipr;idict;c   (Tolo- 
^rtHa^^urbis  indeptus/^^VYtviM^.puIchramotspecio- 
sam  basili(;iiii niiifjnis sumptibus  p;ir;ins  ad  vcne- 
nuuli    marlyiis   (Safurnini)    Iransrcreiuhis  ilhic 
reli(pii;ip.  anie   corisumni;di(mem   coepii  opens 
rccessii  c  seculo.Post  cujus  obituni  sanctus  Kxsu- 
periusinsumminu  sacerdofium  (•oopfatns...basi- 
lic;uu  quam  deccssor  suiis  lidelitcr  inehoaveral, 
instantissime  consunmi;ivi(  et  feliciler  dcdicavil. 
Qui  cum  Iransferre  illue  saneli  martyris  reliquias, 
niiu  pro  sua  iucrodulifafe,  sed  pro  ipsius  honoro 
duliit;irct.  iidnionitus  per  quiclem  osl  ne  iiifidi'- 


•jllO    IJIllllllllt 

IriititlittiiiH 

fiaiuiceiia 

ntfitnr. 


.V.U 

liter  neglijreret  tiuod  li<leliler  credidisscl :  nullani      vucrohK 

iieri  vel  diminutioue  cinerum  vel  counuotione      ^-  V.  H. 

membrorum  spirifihus  injuriam  :  qui;)  miuiife- 

sla  ros  esscl  hoe  martyribus  proticcic  ;ul  houniem 

quod  profuis.sct  crodciitibus  ad  salutem.  Staiim- 

que  tali  visione  lirm;itus.  roIi^'iosis  impciiaoribus 

precem  detulil,  ae  sine  mora  ulla  iiuod  tam  pie 

poposcerat  impctnivit.  ut  transhitas  iid  b;isilicam 

omni  studio  pneparaliun   sancti   viri  rcliquias, 

non  lam  temeraria  violaret  audacia  (phun  ambi- 

tiosius  veiicrantis  colcrot  obscquela.  Traiislatx 

fu  runt     sacrw    Suturnini    rcUijuix     '•irca    an- 

num  405  (4).  Tunc  igitur  ciim  llUariu,  Hoitorato 

et    .SV/rm  jirojie   S.    Saturnini   uornin   scjnilcrum 

S.  Papiili  ossa  tU-i>osifa  esse  opiuor,  qnrm  jwiino 

/uxta  sanctum  Saturninum,  iu  priore  adhttr  itepitl^ 

crn  iiuieseentein,  himatuin  fuisse  rxistiinare  i/uis 

po.isit.    Vhi  forfassis  Ilouorufi  qiioqite  et   llilarii 

rorjMi-u  tuinuUita  fiirrant.  Si  euiin  tanta  piornm 

tlevofio  ferehtitur  tttl  srjielieiuUi  sitorum  corpora 

juxta  sauctum  Saturniunm,  iif  locus  omnis  fnmii- 

Utforutu  corporum  iniiHituiline  esset  imjiUfus,  itt 

jn\rihrta    S.    Saturnini   Arta    testantur,  qiianto 

inajori  slitdio  curuverint  fuleles  sanctornm  jnw-  ''' 

.tulnin    exnrias    uiorttilni,   itr    jiiwsertiui    .•iucrum 

ror/nis    P;ipuli    uiarfijris,   qni   ijmus   Saturniui 

socius  ftierat  ac  coUeija,iuxta  protoprxsulis  tninn- 

hiin  tuiuitUiudti? 

iS.  Totuif  tamen  res  aliter  ttccidisse,  Xuiu  iiuprt- 
inis  iijuoramtts  uter  jirius  lita  excesseril,  Papulus 
an  Sdtuntiiius;  uc,  .«/  tt/iorri/jtltoruiu  uarratinni- 
hns  rcri  tdii/uiiliurst,  vidrfur  P;ipulus  uutr  Safur- 
niuum  inartijrium  fecissr.  Qito  in  casu  saue  jitxfa 
Sittnrniuuin  srjmltus  uon  fuit;  .W  potiits  credi 
tlehet  in  loco  martijrii  .tej)idcrum  invenisse  :  undr 
liiam    mchits  iuftilii/itur  .terratus  loco  hoiior  oh 
marti/)-is  corj)oritliter  thi  ijitiescentis  inemoriam. 
Deiudc  qunm  tam  reliijiosns  tiinor  aninios  homi- 
num  tcurrrt,  uf  marti/riiin  ossu  fntniiUtfii  coiuino- 
rerr  nou  aui/emit  (nti  inanifcsfum  est  ex  ipais 
S.  Saturnini  Actis,  uhi  leijitur  sancttts  Ililarim 
/tranlere.isoris  .sui  Sitfurnini  ossa  continqeir  non 
fui.s.'iefin.'ius),  vrrdrrr  nrmo  j)otent,)tt  tdihi  fniuula- 
tiis  fiierat  P;ipulus,  aitsos  (nisse  (ideles  sacra  ossa 
morere.   Tostqttnin   rero  ctr(e.^tis  vox   Kxsu/irriiini 
iitehora   docuissct   ef  sanctus  vir   Saturuinuiu   iu 
uoram    bu.-iilicam    traustidisset ,    tuuc    eniinrero 
crcihhtle   esf  sacrnin   discijnth'   corpus    utl  Intus  t' 
saitcti  nuujisfri  fnissc  trausjx^rtntuiu,  ij)so  fortasse. 
id  tttjcnfc  KxsHj)crio.  l'ernui,qHo  tcinj)ore  fncfum 
sit  e.fsi  ifjnornmus,  fat:tuin  essc  coustttt,  ex  invcn- 
tioue  sttjira  relata.  Quitm  vero  (d/scissione  cujiitis 
S.  P;ipulus  maiii/rlnin   frcrrif,  facilc  iuteKiijifHr 
vnput  iu  loro  martyrii  jnrmnnsisse  ad  solntinm 
istorttm  hominiim,  marttjre  suo  ac  jiatrono  xijre 
ciirrnfiuin.i/uamvis  (uti  jiostcn  jMttchit)  j)ars  saltein 
nliqtia  cnj/itis    Tolosaui  trnnsUita  sit.  In  1'roprio 
sanctorum  bnsHicx  S.  Satnrnini  (anni  WJ^),  die 
.'l  Xoveinhris,  iu  lectione  vi  dirifur  cor/ius  sjinrti 
Papuli.    ctjuditum    in    m;irmorco    Umnilo,    dtii 
Jncuisse  apud  ledeni  S.  Saturnini.  donec  ex  co 
multis  post  annis  una  cum  corporihus  sjinclorum 
;tntistilum  Tolos:inorutii  IIi)iior;di.  .Sjlvii,  Ililiirii, 
invcnliim  est.  Cui  nd  amussim  concordnut  i)[[W\ii 
Sanciorum  propri;i  ecrlejiia!  et  ditecrsiH  ToUrianO! 
JitsMU  Illiui  itc  Henni  1)1).  Caroli  de  .Moufchnl, 
archicpiscopi  Tolosani,  recoijnita  et  dentto  in  liicem 
eilitn  inin'i  lfii7. 


(h  dallU,  <:hri»t!ana,  tnm.  XMI.  j>.  -m.  ~  (-1)  Lfjco      fedil.  Aiii-.I.'I;.'.l.iiiii  I7i:Ji.  p.  13i.  -    [%)  niatoire  de  S.  Sit- 
supm  (Dum.  II)  cttal'J  ex  Catel,  MtmoirtM  de  rftintairt  tiu       turiiin  |iar  r.il)l)C*  A.  S.  (Toulouft-  IHJ')).  \t.  :J7. 
i^inguftloe.  —  (3)  Apud  Ruinart.  Acta  martf/rum  sinerra 


ly.  s.  papuii 


Corporig 
S.  PapulJ 
h-amlath. 


im-fiillo    ei 


mfi.t 


rm  DE  SANCTo  PAPL'L(j  jiAFrrvut:. 

U».  S.  Paptjli  i-eUqioarum  mrias  frnufildtioues,  mim].  Ludoviciim  de  Naiboiiii,  Vabereiiseiii  epi-  I) 

iiin-ntionpH  atqup  vhvaliones  sir  emmfiat  Brevia-  scopos,aIlenmi  Laurentiuin  Alormandl  S.  Salur- 

rium  Tolommm  anni  1784  :  Lcclio  ii.  Multo  lcm-  mni  al)l>afem,  .Idanncm  Dupuy  abbatem  Sancti 

pore  post  sannli  Papuli  morlcm.  ineiiioria;  ciu.s  Ulji-rii  assistenlein.  eLpr;escntii)ns  pra>sidentibus 

celebrilas  iiiduxil  ul  circa  ejus  scpulcrum  a-difi-  et  aliis  consiliariis  curife  Tolosana^  nobilibus 

caretur  primum  i*cclesia,    deindc    propc  ipsain  viris  dominis  Tolosfc  capitularlis,  doniino  judirc 

inonastcrium.  S.  Pauli  c{   S.  Papuli  nniiiinibus  majoic  et  aliis  quoque  plurimis  curia^  scnechalli 

dcsi'/iiatum.    de  quo   tcmporihus   Ludovici  Pii  consiliariis  et  partitantibiis  !>ajulis(|ue  ct  super- 

mentio  Iiabctur.  Populorum  coucursus  ad  huiic  intcudenfibus  tabula'  gbriosorum  Aposfolorum 

locum  inilium  dcdil  primum  vico.  dcinde  urbi  dictu- S.  Saturiiini  Tolosana;  Ecclesia:'.  —  Depo- 

hujus  noniinc  insitrniljc.  in  qua  Joannes  Papa  salis  nol.  rejf.  —  Dosodio.  Qtto  liertinH  «Rquenn 

vijrcsimns  secuiidns  scdcm  cpiscopalein  crcxit.  insfrnmiiftnii  e.r  eodem  Authenfico,  confedum,  nt 

ahbafiam    convertims    in    episcopatum.    Sancti  patet,  jn-i'/ie   rhrationis    piwdirtas,   auno    }:,17, 

Papnli  solemnitas  cx  veteri  consueludino  celc-  ^'/ /H«r(».  Fuit  opertum  vas  lapideum  in  (pio  erat 

bndiir  dic  tcrti;i  Nnvciubris.  —  Lectio  iii.  Corpus  corpus  bcali  Papuli  :  ct  in  illo  fuit  ropertus  lapis 

saiicfi  Papnli    a   scpullnnc   siia^   loco  Tolosam  quidam  vocalus/asvf.in  (juo  crantdcscripta  vcrba 

Iranslatum  cst  il   in   ba^ilif-u  Sancli  Saturnini  sequenlia  : 

,l.-p.>silum,  ubi   us.pi-  i.uuc  a  lld..!il.us  colifur.  corpus  beati  papuu 

T.-rli..    dccimo  scciilo    piupc    ^inicli   Saturnini  cl  nnus  parvus  coffretus  iruslis  clavis  clausus.  in 

tunuilum  inventuin  pst;  soxto  deciino  ineunte,  c  quo  eranl  ossa  dicti  sancli  Papuli,  et  porlatus 

tcrra  soleiiiniter  Icvafum.  die  vijresima  quarta  supra  alfarc  sancti  Safurnini. 

maifii.  Amio  vero  millesimo  scxcentcsimo  \v^v-  22.  ReUqnix  mncti  Papuli  in  capsa  argmfm    elecotion». 

simo  secundo,  in  capsa  aiKcntca  dclafum.  in  con-  anno  jr,n  <iie  -l',  niartH  drposif.-e,  iiule  extrart,T.  ac 

.sjje.-tnm  ot   cultuin    |)Opulorum  cxposifmn   esl.  rursns  eo  depositx  fuernnt  die  :i  octohris,  aiino  ^ 

Caput    ejiis    iii    ccclcsia    callicdrali   nrbis    ejus  HJ31,  nt  rolli(jiiur  ex  instrumetito  seqnenfi  qund  in 

iiomine  vocafn*  ad  lumc  usqiie  di.-iii  rclii_'iosis-  Aiitlteiitlro  jir;e<!irfo  irperifur  :  Auno  ah  mraviva- 

sime  asservalur.  ilincertjo  thsrimus :  l-  Transla-  lione  Domiiii  lO^I  et  dic  pcnullima  octobris.reve- 

tionem  ah  oppido  modernoSanvti  PapuHTolomm ;  rcndissimo  in  Christo  DD.  Ludovico  de  Nogarcl 

qua  (fe  re   ultra  conjevturas  ire  nefas.   Xosfras  cardinalcdc  Lavalette.abbafc  hujiis  sacra- Ecclc- 

nnpra  exposuimns.'/'  Invrittionem  svrulo  XIII,  de  sia?,  pio  lclici  in  hanc  urbcm  advciilu  chiislia- 

qna  Hupra  etfimus,  ipiwqne  fada  est  anno  1265,  die  nissimi  Ludovici  decimi  tertii.Dei  grali.i  Franco- 

nouaruiu  Ortohriniu.  ■>  Klvvtdionnn  srndo  XVI  rinn  cf  Navarra'  regis,  ha^c  capsa  a  vclustate  e! 

inennie.f-^ICInationein  arfranslafianemannil(!-2-J.  sciuginc  cs!  mundata  et  in  ea  ut  prius  rcliquia? 

5"  Consprvatiouem  capitis  iu  oppido  Sancti  l'<ii>idi  beati  Papuli.sancti  Saturnini  socii,  sunt  repositae. 

itsqnead annuiu salfnn  1784.—  Dequihas.-iequrnfiii.  In  horum  fidcm  subscripsimus  :  Delaiy  canoni- 

^O.  Intrnlloiiriii  farfam  secnlo  XII l  urriiUsse  eus.— Tliibault  eanonicus.— Debus  prtBbendatus 

nonis  (Jclobribus  auni  iV6'.J,  tesfafur  Cafel  siipra  hujus  ecclesice  scripsit  —  ...  bart  Sextus  sacrlsfa. 

laudatus.   Iu  lihro  "  Prwrltira  Franrorunt  fari-  '2'S.  Taudem  authenticitas  relifjuiarum  sancti 

»or((.,/fy//V»r.- Anno  DominiMCCLW.nonisOcfo-  I'apuli  in  xdr  S.  Safurniui    Toltjsami   quiescen- 

bris,  iuventa  luerunt  in  ecclosia  Sancfi  Saluriiini  fiam  ronjirmatur  sequenti  instrumndo  ex  iisdem 

Toloste  quatuor   sepulchra    saiictoiiim,  scilicel  S.  Safuruini  archivis  :  Anno  Domini  tSlG,  die 

Silvii  el  Ililarii,  et  llnnorati  ct  PapuU  martyris.  vero  27  inensis  octobris,  nos  coiumissarii  infra- 

juxta   sepnlcbrum    prothopiu'sulis  et    martyris  scripti  dcputati  a  DD.  Paulo  Tlicresia  Davidc 

Saturnini.  Anno  antem   U'JO  tunudus  S.  Papuli  d'Aslros,  archicpiscopo  Tolosano,  ad  visitaiidas 

apertus  fnit,et  sarrae  reiiquisB  solemni  jwmjni  jur  Uiecas   in   quibus  asservantur   rcliquiEe  quibus 

urhrni  ditrfa- ac  per  duos  dirs  iml,lir:e  vrnerationi  gaudct    insignis   ecclcsia    S.   Salurnini   Toloste. 

expositx,  ttc  rursns  sejndcro  iuclasa; :  qiiod  pro-  ropcrta  thcca  in  qua  sacrtu  reliquia;  saucti  I'apuli 

;  Imtur  instrumento   quod   sequititr,   ex    Archiris  marlyris,  socii  sancti  Saturnini,  ab  antiquis  tein- 

Sanrti  Satnnilni.  v  lihro  qni  rorntnr  "  lirliqiiia-  poribus  (pilcscmit,  certiorcs(|ue  lacli  de  iiisarum 

rnm  Aidhnitiram.  „  AiiiioDomini  IMIct  15  mcn-  authenticitate  tum  ipso  tumuli  stalu  tuui  Icctionc 

sis  aprilis,  Ludovico  dclphino,  Francia?  regis  filio  Insf  rumentorum  in  ipso  repertorum,  sacras  reli- 

unico.  ifgiium  rcgciilc  cl  domino  Tulionc  di'  ...  qiiias    in   novum  fumulum   reposuimus,  quem 

dccrclornm  doclore,ilioci'sis  Lcmaviccnsis,  islius  ncciion  cf  pnt>sciitcs  liltcras  sigillo  UD.  Archie- 

sacri  coenobii  abbate.  fuit  aperlum   istud  vas  piscopi  consignavimus.  —  Feral  can.  secret.  — 

sancti  Papuli  martirisperqucallarc  p[roul]minc  P.  Bcrdoulaf.  lusfrnmnda  n  nohis  allata  ex  ar- 

cst  licri  uon|H)luilaIilcrct  sacia-rcliiiiiia'  fnciunt  chivis  Krrleaia:  S.  Snturnini,  nohltiruin  coinmnni- 

pnrtala'  cum  proccssione  geiierali  totius  civitatis  cavit  pro  humanitate  suu  rir  doctus  et  jnus  e  clero 

ad  domum  comiuuncm.  et  iliidcm  iuit  celehrata  sanrti  Safnrniui,   Dominns   Charbonnel,    mense 

luissasolcmiiis^cf  sacra^  rcliipiia'  ostcnsie  ibidem  jannariu  anuo  1S80.  Cui  j)ro  iusiijui  iu  sanctos 

populo,  ct  subsctjueuti  dic  (pianta  luora  fucrunt  studio   et  eximia   caritate  nobis   exhilnta,  .<tinrfi 

rcposiUv  iiraHliclic  leliquia'  iii  pra'seiiti  tumuio,  Papuli  rausa  Tolosam  tidennlihns,  ex  aninio  <jra- 

l»ra'scntibns  rcligiosis  viris  :  doniino  Slephano  tias  tigimns. 

lUyuald  liccnliafocl  p.  rcgis.  I.  baculario  ...  nec  tX.  Jam  atjendnm  est  de  capite  sancti  i^ipnli 

iion  discrctis  viris  ...  martijris,  quod  anno  1784  in  ojjjndo  Saupajnileusi 

2\.  Kx  eodem  Aulheitfico hsec  Tolosx  descrij>si-  adhur  srrvahiitnr^te.-^fe  hreriario  Tolosano  supra 

/*M(.«.- Amio  Domini  l'iI7.  dic  :2.')  men^is  niartii.  tdlato.  Paiiris  annisantedifrcesin  Saupapulen.<eni 

qua*  erat  Annuntiatio  li.  Maria?  virginis.  elcvaUv  sujqiressam  sacrnm  capnt  iu  loco  martijrii  adhnr 

et  in  capsa  argcntea   ruonmt   positie  reliquim  permansisse  jyatet  etiam  ex  ht/mno  hreviarii  Sau- 

S.  Papuli  i^cr  rcvcrcndtssimos  in  Christo  patres  papulensi.t,  citjus  dns  strophs.  citatx  ab  Hennet 

dominos  Laurcntium  Alormandi  Gralianopol|  ita-  (/*•  HernoviUe,  in  Miscelianeis  s,rpe  citatis  (U  /""''" 


Beliqiiianim 

ullima 

recOQiiitio. 


Crt/'»' 

S.  1'altuli 

(^im  '« 

oppido 

Ifii*'' 
„„„c  Tolo^- 


(l)  V.  lUO. 


hant 


AiXmHt 


DIES  TEUTIA  NOVEMBUIS.  5^,3 

oppidos,jnony.no.                           ^ofo.^,  taput  n,  '/'''/M;mW,M;,  «..^n/m;  Vidons  la.nen  app«ri 

loi-um    nliulnn».    .«npor    lapiOoin    anti-positum      *'  V  m 

Felix  Tolosn.  qim- tuis  inanns  ot  nomiii  iU'lixit.  in  ijiio  ad  porpclnani 

Dmiiitn  reposturii  iii«>iiibus  niartyris    (,'loriiiin    iiianns    v{    ponunm  veslJKia 

Corpusrecondisumrtym.  in.pr.>i.sione  ovi.lente  mox  roinansornnt.  Quare 

ln,e„s  t,b.  factuni  dccus.  diffidl. sit  n^a.r,  ,u /.rr  .cril.ir.,tur,  cLZ 

Eltuheala.quiePalris.  manifrstn  fmulifjii  .-^upt.-fuissc  ccstinia.    rostmo- 

Gens  aostn.  servas  verticem,  f/um  ta.nen  rfuhitmi  vaptum  est.  A«m  //.  7V«»W« 

Si.  <iuem  patronum  nunc  colis.  hrp,u»fi:   v   v*        •    ■                y  *^<'.n  nt  i  .op.io 

in...n.equ;uis..i.iucem  ,      "*'^"  ^  ^^turmm,  anno  Hi7'^.  sic  U.jitin-  in 

/«•/ioHrv:IbiVi>sliniaKonmnnarnianmii.i.i|iillnis 

Nintc  autem  corpus  et  caput  rapnescunt  in  ecclesia  '"^"'"•'l'''-''  *'i>P't^'  li  n.icanilus,  Iapi,li  improssa 

Sancli  Saturnini  7'oh.ta.:Q,totjuau<hsac.-um  cra-  '''"".'"^.'''-^;''  (iit'»"lur.   Kadem   rerha  (etjuut,n-  in 

nimn  frauslatum  fucrit,  ha,t>i  ita  accui-afc  discei-e  J''^^'*^'//'*  '''"'«•■""">  "»"i  1711.  Etiu  lireritn-iti  eius^ 

potui,ut  tramfatiouis  anuum  tliemtiuc  amanare  '^'"'«•'""ta!  cccle.tiw  an.ii  17S4,  nulht  omnino 


' '  *■'  .■.....-.r..'  uiuinui  aiemtptc  anstgnare  ,.    '■""•  in-t,  niintt  omntno 

iceat.  Ex  nofis  tameu  a  renertthiU  tnro  Chai-bonnei  '""''"'"''  '''''^f'!f''t  pcrma.ie.tt.  Vujus  memoria  aho- 

nihi  commuuicatis   itfiotuatc  tjuUlco,   st-ire   liret  '("*'■''' ''f '''''*/^'""'''* '»»'/'''•««  Carca.t.to.ieu.titms  et 

mno  1807   To/osa:  iu  errle.tia  Sancti  Saturnini  "' °'''*'""**-    '^'""»    V"»7'"'    /Wjvr»,     drp.rtlitam 


lice 

m 

anno 


repertas  fuisse  plures  partes  c.-anii  stntci,  rapuli.     '^'^'"'^f*'''-   ^^<>'"'"i"'  '/ccuuus  Sa.tpapuh;,si\t,  ,/«/« 
Etenim  in  Proressu  rerbaU  confecto  in  recotjni-  ''••"'"'  ''''  IkrnorHle  Utteris,  af/irmat  (2). 

27.  Qua,  qtntm  Ha  sint,  tptiti  vrtp,  ,/e  mi,ac„h      »."/,«.-/ 


tione  re/iquiaritm  pran/icfa:  ecr/csia:  auuo   1807,  .    ^"*  .'",'""  ''"  ''""''  '/""'  <'>V"  ''''  miractlo 

meufio  fif  rorpo,-is S.  Papuli,  ro/let;a!  sancti Safu,--  ■■**"'";'"'"'"  ^  ^•"'•''■'"'  /<ipi'/rm  t,.stc.t(/entem  tptAtiam 

ni.ii,  in  rap.'ia  rooperfa  iaminis  cuprcis  (/eartjrnla-  ''""'"'  """""""  !P"uumtp,e  le.-^tii/ia,  uetjare  ne.no 

ti.t  et  reliqniarum  ejust/em  .mntJi  couteutttrum  in  T/'"''''  i^^^*^'^^ '  '^'"''''f"   ettitn  sunt  ffrapiHsi,ui  vin 


ffl       iluliiliinili 
ralio. 


mscnptu  111  folio  momhranro  ijosito  in  ouiom  -        "'^' "'*'■'"''  ''«'<"',  Vtta  sclicet  Itniqitm;  et 

cap.sula.  Ejustlem  p,-orcssus  verbafis  patjina    l!l  '■',     .''"  '"''"'''•'''"■'""  '"  ''■'■•"  /'rtioucs  tlirisa  (3), 

menfiofit  (luorum ossium  S.Papuli  iu  alia  capsufa  " "    ■'''["''  '^^''""i""  ''I  lil)iarmn  liguram  impi-os- 

inventortuu.  Quilms  si  at/,/as  hrarhinm  unum  in  ""'''". ''.'^'''' ^'^'^''"''*- *''''''■'''"'''■//'' AW' ;m/>;v...v,, /,,/,,,/,• 

oppido  Sanpapuk'n..i  assercatttm,  (rsfr  Hrnurt  ,lr  'l     '^'"    '«'"''"'"""    '"•»''■''    P"feba,it.    Q,ii    , 

Bcruoville  (1),  omnin  qna:  tle  reliquiit  S  P-ipuli  '"'       ■'  ''"'  '"  /""'"""'">"  '■''•'  '"'»  ff"ra  et  oci 

<id»ost,-ttmveucrcnolltiani,rumlectorecomnn,n;-  'Ir'!  ''"'''T  i"'''""'"'   '■"V«'nV  primo   in   rit 

caviniu.^.  '"'"■'*"  ■'"^'"'•■*  A"'"*  ""rltmtate  referri,  et  tani 


•ina 
-,  — ,  ^.  tandem 
plane  tactri  Yf  'reili,le,-im  ejo  rtsfi,ji,i  tptitlem  lapit/i 
qnxi/am  impressa  pt)tnisse   citlrri,   setl   rutliora 

^  III.  Dt^  sancli  Panuli  n»ir-wMi-    ''''^''^'^^'''^'''""'«'^^'•'•''^'"■''v''''/'»/--"^^ 

^  1-/»     ?.nn.tl    I  d|Ulli    liniaCU-      "^"■'' foitt^  rtmcepissrf.  Qnt.,1  i„sinuin.f  nrba  thrn. 

liS    et    CUllU     :i|)U<l     SannapU-      '"':"''^';""'-  '-''"■  '•"'"'"   yH"  Hn-nanH  a,n,to,nsac 
I  III  ita   lo.it/tor   manuum  ^''nmiimpic    manifosta 

ICnSeS.  VGstigia  cc:iHut,  ihi  Vitn  h.rrior,  e.r  ctnlice  l'rtn 

So,/herti  iiinmmm  ac  tibiariim   llKuram /«,-,-»,V. 
n      ■       ,.  ,     .  rutaieriin  cnnincf;v  uaris  /itmiuen  rem  tifrii,;it!„ 

»,a.ty,.io;      V         I    '      .?       narranttn:   Absctssum    enim     ^idisse  qtuun  ej:cttvatit.,tes  tntt,st/,tm  siie  ftJnf,is 

ririnuH'  '!       !"'  ^T"''"  '"'"^''"'"^ '"'  ^""''''"     ""'"' '"•"/' '•'"'"^  '''  '"'''■  d"fntis  ha:sisse  utrum  popu. 

C     Z     s     r/'"-    t-"^^  ''"•'«''•-''■'-^-■/--.«^W«,.K//,,./,.„,.„///.i„,, 

,r  ^^'  ■'"■  '"    ^  f  ^^"'""''^'    ^'"''^'"'''     "■'*"''"''  ""  /""'■'«"^^   ''V'"  '^'•'"•"'"•^  f'-''difioui  f' 

"Hlla  scaturicnUs  repc.tfe  foutts  n.enfione  farttt.  lu     mira.utli  orfum  t/e,/e,-if^  rf  sic  tautlent  rac.lfante 

ton!,toreilla\.fasive  Se,;.tt>ne  tle  tpto  sup.ut  t,ji-  //./.,  tt..totu  (ti,,i,lr,  sile.ttiu.n   totam    tpta^sfio.tem 

mm,    res    ,lla    pauh    ttltter   narratttr  :  Capifo  ^"'^^olvisse  (^).  Quod  ftntto  majore  nrut/enti^e  laut/e 

. U)scisso,  in  tcrra  ioiis  vivus  aqua^  scaturivit,  .,ui  farfum  cettseo,  tpio  Snupaf,.ilf..siiim  oculi  „.l  .„!ra 

nsfpio  in  iiodiornam  diem  manot,  quo  sanclns  ,-idc.it/a  s.ntt  t„-,tti,„-es.  /lefe.f  e.iim  rir  c/   IJe.tnet 

"larty..  post  (lccnllalionom  caput  ipsnm  manibus  de  Iie,:toville,  iu  Miscella.teis  Sa,ipapulenHihtt„  (5) 

portaus.  ilu.-ti,  ,hvmo.  ai.Kolornm  i.iinislo.io  i.,-!-  '-.r  litferis  tlentui  isfias  oppitli,  popnlum  oi.inari 

Ven.t,quo(|Uo  omn  (sic)  doposuit.  Ptniato  i.jitur  existere  in  ftuite  capife  stn.eti  ...ti.i.j.i,  L:-t,ft', 

;""/'/».sI  apul.  m,nnhns,-,.inf,  alfe,:nn pro,l.,ji.im  Iruuctm  in  'pto  .uttrltfr  capnt  ahscissum  ,lrf,.m,e- 

xcatt„:eut,s  fontis  tt,/jit:tur.    Vt.:usque  miracit/i  rit,  ettnttpte    trunctm    oclis   fttisse  consue.hnn 

nte.^  penes  auctores  esto.  Mi/ii  enim   uti  negare  vi^finti  fere  ttunis  attte  tptam  scriherel  /.:er  ertjo 

(tttertttrum  ut,u   est  tntinnts.  sic  ,itl  t,sse,-c.it/um  """^  rirciter  Islf^  ac  fnissc  rithicunt/um  es.nar- 

fmjor  reqinri  vitlefur  ttnrt„,:ftt.s  tptttm  p.:Ts,„tiu,n  ftjris  sa.ujuine ;  sett  tleinceps,  untsco  opertum   stnt- 

'iett.,i„e       '^l'"'*'j;":''W«/«'-/«/r«.////o«/*  «,«■*.  ffuinis    connervati    aspectnm     intuentium    'ot:tlis 

»"■«„„           "''-»V''re,ufortas.'tc/itle,un.ie,.iataliu,lmi.;t.  recusarc.  Alii,  ait  lier.tt.rillius,  in  ipm  fonle /a,,i- 

rmigia       ^';!'"'y"  "'«'■'''■■'«"'■// '"''/Vy;-/.v/«r/,/,;,,;„,/,™«  t/em   r„/„,tm   vit/cut,  tpii  rx   nttnttjris  saumtinr 

'«ortjp-i^       \'"frt  lafntl.  ffenuinn  manuumque  luarli/ris  vesti-  rttbeinn  cohrem  traxerif. 

ipa.  Petravnnn  iHa  fttnc  qttum  scriberrt  Ite.:,tn-  m.  Malta  mirat-uh  ttj.utl  h,:nn  tfhriosi  ..utr.       ^fin.u 

a7l       '"!';""*  ""*  """'''  '^■'•'^'"■*  *■*""•''■  /V"'/     f!I'-''P''''f»-"fii'-il'u\iiute.-cfssio,.emacridisset,nn         /J-- 

"ftut    vitlehttfnr,   ,u  tpia   altfpia   vestitjia  mam-      Vita  lontjior,  tiim  ilia  qitam  liermtrduH  Gttit/onis 
fma  jnttebtntt.  In  hntpori  I  'ita  disertissimis  rerhis     scripnit,  etjretjie  testantnr.  i/ta  sic  lotptiiur  :  A  quo 

.,  m^'"'  ?!:'  F;  *"*•  "   *■*  ^^'-  "^-  "''■■  P-  '•^■^-  -  <3)  "'<  J..     cilalo).  p.  W.  -  (5»  Pag.  9!». 
V'  lii.  --•  (1)  U.Ktoire  tlr  S.  Saluniin  (aurtoro  A.  S..  jain 

^ovemhris  To.nits  I.  -. 

/•*         fontc 


Miniiul'1 


rm 


AUCTOKE 
«.  V.  H. 


fonle  rivulus  ad  ecclesiam  suo  nomine  intitula- 
lam  contiiiue  fluil,  non  sinc  ijrfiesago  et  miraculo- 
rum  approbatorum  testimonio,ubi  lotum  corpus 
ptT  nuilta  tempora  rciiiansit  miraculis  coruscan- 
tibus,  a  catholicis  fidc-)ibu.s  ad  laudc-m  Christi 
nominis  et  glonani  sancti  martyris  veneratuiii. 
JJ:Er  autetn  ;Quo  in  loco  dum  por  merita  martyns 
mulli  a  mullis  libfran-nlur  incomiriodis.iEdilkata 
est  ecclesia.  ('iruhhpte  enjo  miniculit  rl  sanatiomH 
plunmsindicantur;  quarum  tamen  nihil  inspecie 
consrripfum  uorimus.   J'ersercnisse  tamen  usum 
hauriendi  ti>juam  ex  fontf  S.  Papuli   usfjue  ad 
medium  Mculum  XV,  colUgimus  ex  litieris  Pefri 
Soi/herfi,   Sancfi  Vapnli  episcopi,  contra  eos  qut 
adfonfeih  qnnndum  superditione  rectirrebant  sani- 
tatk  consequendiE  causa,  datis  anno    1443,  dte 
22  juUi,  in  ifuihts  srqnentia  hahet :  l*otus  aquae 
fonlis  ubi  fuit  sanclns  martyrizatus  cum  invoca- 
lione  Dei  et  precibus  ad  sanctum  ilUmi  (sicut 
legitur  scaturivisse  lontcm  in  abscissionc  capitis 
beati  Papuli  vel  beati  Juliaiii,  militis  et  marly- 
ris),  non  esl  potiis  illicitus,  quia  datur  honor  Deo 
ot  mcrilis  illius  sancti,  etc. 
/vm.  in  eos       29.  Locus  iUe  qui  S.  Papuli  marfyrio  creditur 
ij,iihr.on      essesacer.  terfio  miUinrio  dlsfat  a  temph  oppidi 
profmwnmt    SancH  1'apuli  hahetqur  fonfem  atpuv  riix  uhnri- 


DE  SANCTO  PAPULO  MARTYRE. 

Aposlole  iiujus  rctnonis. 
Tu  es  primus  qui  vcnisU 
Pripdicare  vcrbum  sacrum, 
Nos  ponere  in  via  salulis. 


D 


Plenos  tua  memoria,  etc. 

Papule,  si  vis  salvam  luam  vitam, 
Tu  oporfet  rcneges  Jt-sum  Christum : 
Sed  inors  niinime  lerret 
Tuum  cor  ductum  a  Spiritu  sanclo. 

In  ma^am  memoriam 

Papule,  noslra  gloria, 

Grucem  pianlamus  corde  tideli 

Supra  tuam  tuml)am,  supra  tuara  tumbam. 

Tua  lumba  in  loco  silveslri 
Nobis  non  manebit  in  oblivione 
Quotannis  vcniemusin  Eremitoriuni 
Ubi  luum  sant-tuni  m.iaen  invDcatur. 

l'lenos  tua  menioria,  etc. 


E 


crxHUl, 
rrntilHlii 
tiutrltjriii 

cultii. 


SERMO  DE  SANCTO  PAPULO 

QUEM   AHBITRAMUR  ESSE 
FLAVIl     ANSKLMI     MONAUHi     BEGCENSIS    (?) 

cdifuN    ab   JJ.   JJennet  de   BernoviUe 
ex  cod.  tns.  secuU  XV  ineuntis  (3). 


•  sc.  rerum. 


mum.  Situs  in  snperciUo  arenosijutji  ericis  etjuncis 

rifirfi,  mnUos  es  acrolis  clrrUmjacentium  hcorurn 

ud  marfi/ris  cuUnm,  qtiem  in  snmma  venertttione 

habent,  'singuUs  annis  trahH.  OUm  eremitorium 

propcfunfnu  consfrurfnm  etsaceUum  saH<7/Papuli 

piffntem  ac  reliijionim  popiili  cnmmendahaf.   /-'/- 

niente  secido  X  VJII  rehus  in    GaUia  aubversis, 

saceUum   eum  eremitorio  terrisquc    adjacmtihus 

Zl      fu,-nu,n l.cni,lu,nr',ro.,lsM,u.,ui,  Vita   .«at,    patr.s   nost.u,    PmNCPAUs    PATBOm 

,«.».//  impietM  .«,•„,■«.,,  ^  sacU,.  M,n,  f,rit  ec..es,*  su^,  sanct,  papul,. 

ataue  ovUe,  bovesiiue  iUuc  misil  et  oves.  At  non  tnht  «                                                     ..,...,„. 

impune,    hahnitque   profani    ahusus   prxminm,  Fapulus  ex  pritnordio  conversionis  denvatur    s  P.pu- 

uwrtem  bonm  mortemqne  pirornm.  IW  qninque  pasforis  ;.«//».v  a;   ex   progrcssu  sancfa;  en.di-   --^"-^^^^_ 

annosinstanratoswjHUSiuicrilociprofanoahimi,  Uonis    dicitur  pastus   puUus;  per    ubjec  lonciu 

sceferafos  ausus  luit  morte  boum  et  morte  peco-  honorum  et  sanctaruui  *  ambitioneni,  mtelhgitur          « 

rum.fnUqmreprfUispwnisaddeserendimlocHm  panper    puUus;    cx    fmctu    exemplaris    conver- 

coactus.  Tandtm  fundus  iimnn  reiiditus  ad gene-  .salionis  derivatur /^a.vfcjis  puUos.  Pastons  dicilur 

raUm  copianim  ducem  abllautpoul  devohiiusfnit;  puUus.  quia  a  pubertate  bcatissimo  apostolorum 

qni  siaiim  Uirnm   marfi/ris  sani/nine  dedicatum  imncipi    Petro    adlutsil    tonlinue    ut    servulus 

puhlicwpieiati  irslifuif.himo  saceUipurfimcnl-  ejus,    in  baptismate   filius,    in   aetate  tenera  a 

tui  reddidit,  quam  anno  JtilS  episcoptts  Carcas-  Christo  vocalus.  Secundo,  dicitur  pastus  puUus  : 

C  son.v     Dehiporte    solemni    hcnedicfione    expiavit  hausit  enim  boiiie    indolis   puer  sitil)undo    pc- 

(diaresis  enim  S.  I\ipnli  suhUita  fueraf,ejusque  ctore,  in  prinia  sui   vocatione,  evanp:elicie  do- 

territoriitm  fere  infegrum  ce.>iser(it  diacesi  Carcas-  ctrina!  Iluenla   ab  orc  *,  dulces  liaustus.  Tertio, 

sona-).  lUico  solemni  ponipa  peregrini  accurrere,  dicitur  pauper  pullus,  quia  a  Petro   paiie  divi- 

afquc  intrrrupios  .suncfo  marfi/ri  integrare  hotio-  norum  pastus  eloquiorum,  relictis  patrc,   tacul- 

res.  Tandem  paucis  ahhluc  annis  fufnm  saccUum  talibus,   crucein   Doniini    pauper    secutus    est  : 

restaHratum  fuit,  erecto  pidchro  aUari  et  sancto  pauper    abji-cta  seculi  [uilitia,  plcnus  donorum 

Pupulo   martt/ri  solemni  consecratione  dedicato.  gratia.  Quarto,  dicitur  pascens  pullos,  qiiia,  frcn- 

Ueparati)    cultn    ca-Ustes     desiere    ira- ,   jamque  donte  ubiquc  gcntililatis  crrore,  pullos  novcUa' 

pecudes  ricinx  viUx  nnUa  mortis  pwna  afficiun-  christiante  ptantulie  pabulo  verbi  Uei  indesinenter 

tur;  pergitnique  fidehs  magno  concursu  sacrum  panis  quotidiaui  vixit  *. 

{orum  risitare.  lieUgiosam  pompant  ducnnl,putria  ±  Laudcnms  viros  gloriosos,  palres  nostros.              ^ 

Ungita  (I)  sequentem  derantantes  ranfUenam  :  virlutc  prudculiie  tuIt,'idos.  a  pueritia  sua  rcqui-      ""^^^^ 

rentes  modos.  et  nurrantes  carmina  Scriptura-     '  ^^^^^ 
rum:  (pii  in  generationibus  Galliarum  vcnerantur      ^j/idem 


F 


'  sc.  Pelri. 


•  nutrivii' 
Antiofhi* 


Papule.  Ulii  olTeriuuis  noslros  Iioiiores. 
In  Itico  ubi  tuus  sanguis  ftdelis 
Venil  rcdderf  trstimonium 
Deo  qui  re^nat  in  ocelo. 

Plonos  lua  meiuoria, 
Papule,  noslra  gloria. 
S<uu-te  niarlyr.  patrune  pie, 
Prolrge  nos,  protege  iios. 

(n  Texluni  vulesis  apml  Heunet  ile  BemoviUe,  op.  cit.. 
p.  lOo.  —  (3)  Viilesis  supm  Commenl.  Prwv.,  uuinm.  U,  15. 


laudibus  el  irloriam  pacilicam  adepti  sunt.  Intcr     f^nwr»". 
quos  cnituit  Levitarum  /^princeps  in  hac  rctuom'.  f, 

ut  non  latcret  sub  modio  sed  luceret  super  <andi'- 
labrum  in  pago  Tholosaiio.  Papulus  raartyr 
sanctissinuLs.  de  i)artibus  Gra-ciiv,  Antiochae  <•  < 

natus.ubi  primum  nomen  christianormn  in  genti- 
bus  exortum  est  et  a  beato  apostoloruui  Cepha 


pag.  59U.  -  (3)  Cfr.  ibid. 


priiua 


DIES  TEHTIA  XOVEMBUIS. 


•  fdit. 
AnlioclitP. 


'  fdit. 
conferveiis. 


conipcrln  V 


illiadliasit 


'  "lit. 
«Ji^linuit. 


prinia  fundata  esl  ecclesia.  ex  patrc  Theophilo, 
secundum  a!i(iuoruni  traditioneni  principe  .\nli(i- 
cheno,  cive  Hoinano,  ad  retjcndarn  pru-teituiani 
Antiochenani   iiiisso  a  Oayo  Gallicula,  Tiberii 
Augusti  successore.  eunvnte  anno  xxxvm  Incar- 
nationisdivinic.CuinautenitfloriosJssiniusaposto- 
lorum    Pefrus    fuisset    in    episcopaii    cathedra 
AntiochiiB  *  subliinatus.  praMlicati^mi  verhi  Dei, 
declarationi  sacranientorunt  lidei  cutu  tervore  in- 
tenden.s,  connnchat  ad  paternji'  eiuditionis  nor- 
tiiam   populornm  ma<,'na   nmltitudo,   viciuaruin 
proculque  positarnm  urliiuin,  ut  possent  niagiste- 
rio   lelicissinue  iniprcssioiiis  avidc    saliari,  eo- 
runuiue    luentis    avidilatem    doctrina    mellillua 
Immectaret.  Aderal  bcatus  Papuius,  annorum  xv, 
studio  liberalinm  artium.acumine  in<,'(Miii  prn-pol- 
lens.  Uenitiue  cuiu  (luadam  dic  bcatiis  IVlrus» 
gcntiliimi  ma^Mia  catcrva  coinitatus,  ad  prtedi- 
canduin  in  publicum  accederet,  propc  donuiiu 
dicti  principis  Antiochcni  pertiansiens.  exsihiil 
!)oiia-  indolis  piicr.  inclitiis  Papulus.  divino  instiii- 
ctuatnatus.iiistanleraudiliutii  ct  sapori  verbi  Dei 
se  conferens  *.  Hoc  ncnipe  mcjliniium  IVc(|uenter 
procedebataI)oresamtiaiiostii!ie<ti(tum:/'V//o//, 
cun-ife  dnm  liicnn  hubiiU^  m  tviuhra;  ios  vompve- 
hendani;  invenktis  re(/iiiem  animabits  vestri.t.  Hoc 
et  alia  repetens  discipulus  tiia^jistri  docimienta. 
desiderabiiia  super  auriini,  dulciora  supcr  favum, 
coepit  arctius  inluvrere.inltterendo  percipere,pcr- 
cepta  quodam  mentis  recepiaculo  a^';.'re{,Mre;  ac, 
luce  comptaMbnnosus  puer,ant,'i'lica  iiinoc(Mitia, 
sitibuiulus  ad  fontos  vita;  cucurrit,  paternam  su- 
preini  piscatoris  piscinatn.  adoptionis  licncdicta' 
gratiam,  sancti  baptismatis  lavacnim  hntiiiliter 
postulavit.  Eiat  lyro  priuelectus  adeo  mira;  sim- 
plicitatis,    ut   tiemini  verho  vel    taclo   noceret, 
iiyurias  corde  non  imprimeret.  inleriori  propter 
Deutu  se  suiimitlcrel,  iictuini  inalum  pro  tnalo 
redderet.  Tunc   beatus   Petrus  Papuiuin  ftiiari 
vultu  aspiciens,  dixit:  Tu  es  filius  meus,  <jrmm<t 
(jaudlunu[ur  iiiiHfi.r  iiirat.  Si  susreperis  .^ermones 
iiieos,  fUi  uii,  i'f  i/irlituireris  cor  tuum  ad  cogno- 
scendam  sapientiam,  iniefliffes  limorem  Domini, 
sciriilittm    Di'i    /nicnics.    .\uinfjtiid    n/fHam    quis 
firo/ii/'rir  potr.it,  ut   nnn   i>iipti::rris'f   Inde    sacri 
haptisniatis  unda  percnni  a  beato  apostolo  rege- 
neratus  est. 

3,  Sanctoruin  eloquiorum  vivacitate  instruclns 
ad  pnpconis  sanctam  voccm,  factus  ipsius  beati 
Petri  discipulus,  innstralus  vera  tide.  Deo  vero 
crodulus.   innocens   niaiiibus  et   nuindo  cord(,', 
acc(^pit  bcntxlictionetn  a  Doniino  ot  inisericor- 
itiam  a  Deo  salutari  suo.  Iia;c  namquc  vorm  ittno- 
centia.'  corulilio  :  ubi(|uo  iihesa  trst ;  cutn  tentatur. 
prolicit  :si  sr  hmiiiliat.  crit,'ilur;  si  pu};nat,  vincit; 
si  occiditur.  coronatur.  In  .serviluto  libera  ost,  in 
periculo  tuta.  in  custodia  la-Ia;  illi  boni  paronl, 
inali    invident.   zelant   aniuii,  subcmiibunt  ini- 
'uici.  lijitur  rclictis  patre.  donio,  parontibus,  vita 
ct  vullu  angelico,  in  gratia  proficions  adolescens 
I*apuIus.leinporaIia  rejicit  oninia.  aposlolira  por- 
sequcns  V(Lsljgia.  .\aturalis  phihjsopitia--  libros  et 
.sludiuni  omninoderehquit  *,ut  suprenin!  philoso- 
phiie  vcritatem  .<;eetari  pos.set,  sic  dicendo :  Qui/l 
milti  iwt  ruin  idii/o.siif>/iia  /nijus  sfcutiY  Ad  illam 
propcrare  necesse  est  ritani,  qux  tnnpori//us  dat 
teiiipora  et  mortis    non  fonnitlat  auctorem,  ^ied 
vitx  conspicit  creatornn.  Hic  beatus  adolescens 
mdissoluhilis   ^ratiar    vinculo   coiilinue  adlutsit 
beato  apostoio,  eidoin  obodiens,  doincstice  sor- 
viens,  in  itineribus  coinos,  in  iahori])us  particeps, 
in  jcjuniis  iiiiitalor,  in  periculis  baculus,  in  execu- 


595 

tiono  inandatorum  servuhis.  logis  cvangehcm 
zelator,  in  prnparandis  necossariis  lidolis  dispeii- 
sator.  Si  palieiiatur  IVtrus  in  corpore.  anh^hat 
Papulus  in  corde.  Potro  eral  instantia  ipu.tidiana 
de  nieinbiis  tnysticis  Cliristi;  Papulus  instanlor 
colli-icbat  et  confortabat  *  paupercs  Christi.  IVr 
pruilcntiam  acuebatur  ejus  siiuplicitas  :  in  bonmu 
aiicnalis  perversis  cogilali(»niIms,  vincohat  hono 
nialuui. 

■i.  Hocquo  boatissiino  apostolorum  principe 

pruHlicante,  iti  partihus  Antiochia-  p.r  (piadricii- 
niiun  pra-sidontc,  vcnil  oo  lcnipDrc  ad  cnin  sau- 
etusPatorSaturninusf/,  do  ninuero  t.xxu  Chrisli, 
tandoin  beati  IVlfi  discipulus.  rclcrciis  sancto 
apostolocutu  onini  huniititatc  fructum  suic  pra  - 
dicationis.  aut:nieiitimi  litloi  iu  partibus  Orieiitis 
et  Persarutn,  Deo  simnl  uratiatn  referous.  Hic 
primum  bcatus  Satnruinus  atVertioiu'  iuiprcssa 
coimolavit  cx-^ur^'entcs  moros.  virtutuni  pullu- 
laiilcs  lloi-es  adolescentis  Papuli.  in  adopti(mem 
per  gratiam  supremi  piscaloris  dediti  |et  *  sic 
amho  pcr)  singularom  *  licvotionis  amiciliam 
conjuneti  snnt. 

5.  Croscente  aulein  turba  christianorum,  cre- 
scobataustoritas('.TudnM>nmi,ticcsiiu'bal  sancliim 
Christi  discipuiaium  iii  .huiicam  veiiirc;  scd  ^;ra- 
datiin  a  tinibus  iilis  fundilns  conabantur  expel- 
lere,  quosdain  nt  IViritm  cl  Paulum  iii  ciistodia 
mancipando.  (luosdam  ul  Slcphanuin  lapidaiulo, 
quosdam  ut  Jacolmni  pcrimondo.  Alios  tinibus  • 
arcentes,  ablatis  tviuis,  ^'iibernaculis.  vclis,  oiuni- 
busalimentisdesolalos.ntLazarutu/cuin  sorori- 
biis,  alto  Tclhydc  •  ciru^'ai)atit.  .SmI  divina  pro- 
videntia  mclioribits  re},'ioiiibus  destinavit  quos 
Judfeoruinsojvitia  a  flnibus  projccit.dotavitecclo- 
siis  ot  salularibiis  iiicris.  IIoc  cnjin  tomporo 
Simoii  inaKUs  in  partibus  Jiuhea'  dicobnl  so  pri- 
mam  veritatem,  et  indoctum  populutn  illudebaf, 
dicens  in  (MIiii  credciilcs  uon  posso  lielicerc.Vonit 
ad  disputatuluiu  cmu  bcalissimo  .Sinioitc  Potro. 
aboodem  aposlolorum  princii»'  confusus.()nmi;i 
ojus  malcficia  aposlohis  rlotcxit,  po|>ii!iiMu|ui' 
Aiiliocheiinmaheoifcm  inatro  dcccpttmiad  piriii- 
tentiam  roduxit.  Tandem  cum  ruboro  Simoii 
magus  Uomam  aufu^it. 

0.  Inferea,  occlesia  Anliocliena  a  P(;tro  feliciter 
rocla.dispositis  iii  obcdjcntiamChristi  pastorihiis, 
quia  cii-Iestis  imperator  ai)  a^tcrno  pra;vi(h'ral 
illic  Ghristi  vicarii  monatrari  principatum,  chri- 
stiana-   rclijfioiiis    capiil   ct    ^anclam   saccnlolii 
sodom  coilocaii  ubi  moriarchia  tciTorue  ■,'critilita- 
tis  fotor  dominahalur,  ut   vigor  disciplinue  plus 
prodesset  docciidi  d  rucdcruji  *  mavrislcrio  (luam 
fcricna  colsitudo  lyiannico  caiitcrio,  hcatissimus 
apostoloruiii  prinoepsad  dotegondaSimonis  magl 
pra'slit.'ia.  paucisseriim  comilibns,  Spjrilii  sanclu 
coopcranlo  Hoinaiii  iirogrcditiir.  liomainis  ct  uni- 
■vorsalispontilcx  aiinis  xxv.mcnsibus  .scptoni.die- 
bus  VMi  pra.'.sidons,  Papiilo  sibi  por  oniuibus  ol^.so- 
quente,  donis  graliffi...  Duin  sic  I)oalus  aposlolus 
pra.'siderot  Uoinanus  opiscopiis.  jam  irlato  pro- 
vcclus,  sacris  mysloriis  erudilus  i'apulus  a  sancto 
apostolo  su.sccpit  clcricatus  honorem,  pcr  sorteiii 
Domini  ad   niinislraiuhiin   assiimpliis.  Tandeiii 
vclut  apis  artruincnlosa  dc  bono  in  molins,  dc 
virlule  in  virlutoni  proficiens,  sanclitalc  priecia- 
rus.  lovita  /j  ordinatus  fldoi  dofen.sor,  athlcla  ca- 
slissimus.  ovarigclicjt  .«apionliio  dispoiisalorliilo- 
lissimus.   FVcHbytcruluni   nauupio  et    loviticuni 
ordines  sacros  post  episcopaluni  priinitiva  Ecclo- 
sia    roputabat:   ad    quos    eligobat    viios    l)oni 
testimonii,  sapicntcsdonisSpintusiiancti. 

7.  v\udicnfl 


KX    KDIT. 


'(■(/('/.  iitnfor- 
InlmUir. 


ft  itrr  Hlum 

sanrln 
Saturniiiit, 


i»iif>lilftai. 

'(«iiHt-^unl) 

leqiiiitiir  in 

ftlit.  iiilfr 

rcfiTiMiH 

w  nic. 

ft  Miffinn 

illiH  Itiniiiiin 

iriiit 


•  i-ilit. 
iiititmii. 

f 
filit.  lotuliv 


h/ji 

((  .S'.  I'fU-1} 

urtliiintuM 

ftit  Irrifii 

Ke»  dincmiu». 


*  riiil 
iiicmiili. 


MtHAUM 

III  (ialliiiin 
a  .S".  I'ftrO 

•  edit. 
idolalrica. 


•  nlit. 
iniliniirc. 


Hie  etlit. 


5.)(;  m  SANCTO  PAPL-LO  MARTYRE. 

7     Audions   ^uiciM   l>fatis^^iinus  apostoloruni  pr.'Bdicationis  continue  secutus  agnovit  :  in  tnbu- 

Copha.s  «entes  Oallicas  adhuc  idolatrioo  •  errore  lationibus  pariiceps  fmt ;  Miim  expertus  .mn  Deum 

delusas,  prmvidens  in  Spiritu  sancto  Oalliarum  h  rolentem,  homlnr.  d.lu,ente,u  castum,  tnnocentem^ 

populurn  sensus  a.umirK.  intcr  ccteras  nationes  ^ohrium,    hennjnum,    d.scemh    studus  dedUum  *, 

ad  lid.-i  <loc.uncnta  capc.ssenda  facilius  incli.mri  *  justum,  patientem,  wjurtascoutemnentem.  Ad  opus 

et  in  Callianun  partibus.  vclul  in  ccntro  chri.tia-  sancti  ministern  tecum  ertt  fdei  zelator,  frurtuo. 

nilatis.  stabilitaton.  christiani  nominis  ct  religio-  sus  adjutor.  Qu.  sanct.  cu.u  hum.htate  et  flctu  se 

nis  o.lhodoxa.  vivacitate  sl.idio.nnn  et  pietatis  prost.-avfr.mt  ad  pGdossa..ct.s.s.nu  patr.s,  m  obe- 

amoi-e  ..sque  ad  f.r.em  seculi  pcr...ansuram,  nu.l-  diontia  Christ.  et  mandatorum  d.vmorum  bponte 

tos  ex  discipulis  et  .sonctis  Ecclcsia^  doctoribus  usque  ad  anu.iam  et  sangumem  pro  defens.one 

divino  n.U..  ejus  sccum  RotuiE  congregatos  cum  fide.  se  obtulorunt.  ^-     ,    • .       ^- 

m,a  •  i,...pin.tirm.-,  confonni  n.nniun.  voluntafe         0.  Acceptaitr.turcommun.ot  pa.l.c«Iar«  bened,- 

smKuIa,-ique  sufiragio,  et  ,niracuIo.a  dispc.sa-  ctione.ahqm,nproc,nctu  .ter  ampuerunt  ad  pro- 

tione  Uei  n.iseratione  cedita,  n.agnan.  parte...  vincias  ot  sedes  co,nm,ssa.. ;  ah,  .,.  pr,ma  a.s.sun.- 

ox  eis  d,-  divorsis  nationibus  cong.-Of.atam.  .il  ptionebeatiCle..rent,s.adpapat..m;  a  u  usquead 

conUterenlur  no.nen  Ch,-isti,  ad  oa..dcn.  C.Iha-  tomp.issecund^assurMpt,omsGIement,s  Dom.no 

rum  partes  destinandos  elegit  et  non.inavit.  Inter  insp,rantc,d.stulm,..t  l.Uenmc.m.sanctaRomanu 

quos  boati  Savinianus  e(  Potontiar.us,  alte.-.itri  i^rclesia  *  pror,d...  duc  ...  ordmem  pold.a^  otstt- 

L  numoro  ^^xx,,  dis.ipuloru.u  Cluist,  ac  ipsius  tufion...  ecchsiastic^  Inerarchim  sanctorum  sacr... 

sancti  apostoli  discip..li,Trar.salpinarun,  Sononas  dirinorum  offiviorum  eccesiasftcas  regulas  sac... 

lcr,-as    Aurelia...  et  circum  ad,iacc..tibus  (ialiia-  majisterii  radiantis    ecclestw    et    nova  plantuU 

ru...  plagis  ir.  fidoi  cultu  Dnn.ino  conservati,  bea-  militantis  Chrisio  Domino  con  ...  dissime.  Praesu- 

tus  Martialis.  unus  pailtor  do  lxxu,  in  partes  n.imus  sanctos  pati-es  nostros,  Saturn,m,m  ep,- 

deslinati,s  Lcnovicas  el   alidum  (sic)   Hurdiga-  .scop.m.cu.u  levita  Papul..  usque  ad  tcmpusbeat. 

iensis  ot  Rutheni  n.agn.mi  Dco  populum  acqui-  Clementis  viam  delegationiscomn...ss.espectasse. 

.ivit-  beatus  Nathanaol  (•■  verus  Is.-aolita,  in  q.io  Testatur  na.nque  B.  Clemens  ,n  ep.stohs^  quod 

dolus  non  est  „  a  Ch.-isto  nominatus)  Bictu.is;  otiam  ad  (lallias,  Geru.aniam,  H.span.as  et  Ita- 

sanctus  Julianus  ("  Simon  leprosus  „  prius  dictus^  liam  mandato  beati  Petri  multos  ex  sanct,s  docto- 


•  tdii. 
dedicimii. 


pi-oftttm 

temport 

S.  CUmfnliH 

P»px, 


'  tiac  editor 

potuit  Ugtrr 

fj-  i  linei» 

eodici». 


•n/iY.  Cala- 
liiunen»<is. 


Conoinanis  tlolcgati  sunt,  gloriosa  conressio.ie 
prolccti.  Clo.uons,  boati  Clemo..tis  patiuus  Me- 
tensibus,Mansuetus  Tullicnsibus,  Men.mius  Cata- 
la.mcrtsibus  *.  Satu.niuus  Tholosanis  ct  Acq.iita- 
nicis,  Diituysi.is  Pa.'isionsibtis  .i.issi  opiseopi  smit 
electi.  T..nc  beatus  Pctrus  o.iines  sic  aIIoq..itu.-, 


ribus  fidei  tpii  to.upo.-e  sanctorum  apostolorum 
militaverant,  ipse  episcopos  por  singulas  civitatcs 
n.isit,  intitulatos  sacravit.  Ibi  sapicntio.es  desti- 
nabat,  ubi  latins  error  gentilitatis  Ircndebat. 
Adveniente  auteni  tempore  messls  ipsis  prasdesti- 
natiL"  et  assumptie  auctoritatis  piaco  (sic),  bcne- 


diccs  :  Fratres.  scio  >pwd  propimpms  cst  fiuis  dictione  ct  g.-atia  apostolicoj  sedis,  in  vian.  pacis 

iucolafus  mei  in  hoc  sectdo.   '/efus  sanctx  /idei  ef  et  dilectionis,  co.nitantibus  sanctis  angelis,  Satur- 

salus  animarum  urat  cor  vestrum.  Messis  fjuidt-m  ninus  cum  Papulo,  gaudentes  ambo,  simul  pro- 

mulfa  est,  operarii  aufem  pauci.  Ifn  lahorafe  et  grcssi  sunt. 


rogate  Dominum  mvssis  ut  mitfat  oprrarios  in 
messem  suam.  Iknedictionem  et  gratiam  sancii 
propositi  suscepife.  Operibus  vestris  Dominus  et 
maffistcr  uoster  Jesus  indiffet.  Inimicus  adrersus 
spousam  Christi  commoret  hellum,  ue  rndatur 
Chrisfus  verus  Deus  ef  rerus  homo  imluufnrie  ohla- 


10.  Ubique  in  agro  dEemoniaco  verbi  Dei  semen 
spargentcs,  animas  diabolica  fraude  deceptas  ad 
fidem  attrahentes.  Christo  coin,nendantcs,  de 
bono  in  mclius  proficientes,  venerunt  ad  portum 
Arolatonsis  urbisA-.  Qnx  uibs  jamTropbimi.  apo- 
stolorum  discipuli.privdicationibus  iu  parle  ovau- 


vftiit  pnmum 

ciim 

Siitiirniiio 

AvfUite  fl 

yemaiisim ; 


c 


H  ab  eo 

sitciiisdntiis 
S.  StiliiriiiHO: 


tus,  passHs  pro  nostra  omniumquc  salute.   Vos  geliorum  gratiam  receporat;  sed,  jam  corrupta 

esfissemcu  rui  hcuedi.rit  Dnminus:  ijermru  resfrum  ad  vomitnm.  nondun.  proficiobat  in  augn.entiim 

erit  iu  medio  pofndorum.  Sirut  terra  proferf  semeu  fidci,  srd,  paucis  exceiilis,  mulli  rot,-ocosso,aiit  a 

suum  ef  (jerminaf,  sic  Dominus  tferminabit  ju.<>ti~  fide.  Ibidom  multos  ad  Cbristum  convertcrunt, 

tiam  ef  laudcm  per  ras  mulli.t  ifeuHhus.  Coufiditc  ef  vci-bo  instruonlos.  excmplis  iediflcantos.  miracu- 

nolifc  fimrre;  sfnte  iu  pdr.  VtcHiter  aijHr,  confor-  ioiiim  luminositato  corusraiitos.  Post  hoc  gloriosi 

iamini.  Omnia  in  caritate  fiant.  Dixit  nohis  magi-  palres  nostri,Nemausim  l  venientes,  multos  ejus- 

stcr  uostrr  Chri.^^tus  :  -  Nou  lahorahuuf  frustra  in  dom  urbis  iiicolas  ab  inridolitate  ad  fidem  con- 

conturhatiour  jira-sides  ef  rlerfi  mii;  assumrut pen-  vertoruiil ;  ot,  assunqilo  ibidc.u  Honoslo,  Ncinau- 

ntts  sicuf  (Kpdlat,  volahunt,  amhuluhunf   el   non  sensi*  cive,per  totam  Septimai.iampiiwbcando. 

defu-irut,  tptia  scmru   hruedictiouis  est.    Ite,  filii  baplizando,  populu.u  multuiii  Cbristo  acquisie- 

earis.siiid,  ud   CalUarum  jntrfes,  et  ad  rcgiones  runl.  Multos  i..    i*oru,n   discipnlatu,  christ,an8e 

de.^finatas.    licnedieat    ros   omnipotens   Deus  et  religionis  stiguiatibus  insignitos.  in  fide  ortho- 

autfeaf  fructus  in  vos  Sfiiritus  scpfiformis,  ffrafix  doxa  instructos,  in  oormn  comitiva  sociarunt. 

scicntia  iu.ttruat,sa})ieutia  illumiiirt.ctirifate  xdi-  \[.    (^.mu   aulem    priefati    sancli  viri,  juiiel.s 

ficet,  rirtute  multiftlicet,  uf  sitis  iu  omni  opere  bene-  prttdicationis  otTiciis,  dic  nocloquc  ubiqno  pera- 

dicti,ffratia  coufnnati,douis  rohorati.  graront,  Carcasso.iaiu  urbem  Jngrediuntur.  Mox 

8.  Postq\,e  gencralem  alloculionom  et  bcnodi-  a  judicc  Rufino,  qui  cidem  pi'iecrat  civitati.  de 

ctionciu,  voratis  boatis  Suturnino  ot  Papulo  sic  bujus.nod.    .oligio^iis    novitatc    j^or   liltc.-as   ct 

liixit  ;  Dutcissimi  fratrr.s,  ite  ad  pagum  Tholosa-  famam  suscitato,  absquo  omni  audiontia,  cuiu 

num  reffionemque  Acquitanicam  el  inferiorespar'  tota   fidelium   coniifiva    deprebendunlur.   (Juos 

tes  (lallice  et  Ilispani^  :  ibi  pra^dirahitis  rerbum  judcx  Ruiinn^  tali  verbositalinu  arrogantia,  torvo 

salutis,  mf/stcrium  sancts-  Trinitafis;  ihi  recipietis  vultu  impelit.  dicens  :  Cujus  couditiouis  eslis,  vos 

triumphum  sanctontm  laborum  ve^tronim.  Redu-  peregrini,  novitatum  sectatores'^  Cui  *  sancti  pla- 

cetis  ad  caulas  Domiuicas  ores  dispersas,  (ptx  vohis  cido  vultu.  constanti  animo.  unanimiler  rcspon- 

commendafa-  sunl.  Ilunc  carissimum   Papulnm,  devu.U:  Christiaui  sumus.miuistri  et  serri  Domini 

ievitam,  adoptionis  filiiim,  libi,  Satiiniiiie  frater  uostri  Jesu  Christi,  FdH  Dei,  eujus  adretdum, 

curissiiue,  commendo.  Sris  qitod  reritatetn   nuw  legatiouem,    eruditioncm    et    passionis    fruetum, 

resurrectionis 


•  fdil. 
Nemausense. 


deiit 

ajudie* 
Rufino  tf»t; 


■  fdii.  Q«' 


DIES  TEHTIA  XOVKMIiUIS. 


nrf/  nh  iiiiijfiii 
librrati. 


A  re.^nnectiotiis    et    aseensionis    gloriam    halteimis 
declanire  homtiHni.t  a  diabolo   per  infidflitutfiii 
captivaiis.  Tum  Uufimis  saiictis  viris  ilixit ;  .SV«/* 
ipsa  iniqtia  miserriiiui  iiifniliotte  ad  deoriim  iiostro- 
rum  cu/tum  <juem  sanctisidiiiuiii  cohieniid  atnfUiiti 
domiiii  iiostri,  nolitis  rec&lere,  scitote  omuia pann- 
ruiii  t/enrra,  (iu.Triim(/Uf  liuimiiio  poterit  excoqitari 
iiigeiiio,  iii  dicin  istaiii  ros  suliituros  fore.  Si  vero 
sacra  diis  tiostris  Ubamiiia  persolveritis,  dabiiutur 
rohis  iiiijniiia  i/u.r  rohftritis pra-inia.  Kn/o  ad  iiii.r- 
rishoniin  iiiilinos  iiitpuhnfis,j,ro  incritis  vel Imiis 
bona  rel  malis  mala  reronipeiisahimiui.  Tunc  san- 
cli  utliIcI:L>  Chrisli.  virili  ;iriinio  ot  nicntc  firniis- 
sinia.  Itiifino  judiri  iJixcninl  :  Creutorem  omuiiim 
tiiiiemus  et  dilif/iiiius;  illi  t/uotidiaiia  luiidum  sacri- 
ficia  impendimiis;  dxmouthus   noii   sacri/ieamiis 
nec illi  exitjrre  thhnit  iicc  irns  /lersoleere.Qnis  taiita- 
i-esaniiv  coitductor  est,  tit  idolis  .'<urih's  et  mutis 
sacrificia  soh^at,  a  quihus  iiec  saltitem  recipit  tiec 
venitim  sperat,  nec  miseratione  ditatiir,sed  animas 
detrimnitn  couf/uir/t  'f  Illienim  dchnitur  sacrificia 
qiii  corjioni    defunctorum    in  magni  judicii  die 
reparabit  in  tiiehits.  lionoriim  nostronim  non  indi- 
frfiV.pciliiiii.  get,  ner  rruore  jierudum'^  dilirtatur;  Dcum  rirum  a 
(juo  omnia  hona  jjrocednnt,  in  qiio  est  inviciissima 
veritas,  adoramus.  Idola  vana  execratnus  et  toto 
/)0sse  a.^/irrnimus.  Rufinus  autfMii  insainis  talia 
virosa  tinlit  vociforandn  cloquia  :   Tollaittur  ah 
asjiecfibits  nostris  garniUUores  el  tenebrosi  carceris 
fiitihns  riirndantur,  iie  (honim  nostrorum  lnju- 
riain  niidiinniis. 

\±  Ueatissimi  Saturninus  et  Papulus  cum  fide- 

lium  sociorum  comitiva,  prolinns  ah  aiiparilori- 

Ims  rapli,  tciris  carcoribus  siint  rcccpli.siric  ctho 

et  potu.   Pnccepcrat  crudclis   Hutinus    cuncla 

prorsus  hnnianilatis  eis  suhsidia  tlcnojfari.  Ali- 

(luilms  dichiis  iminorati  sancti  Clirisli  militcs, 

incdia  corporis  ct  squalore  carcoris  peno  defi- 

cicnics,  licct  anKoIica  visiono  consolati,  c(rponmt 

humiliter  auxilium  (lagitaro  divinuni,  (pKmiam 

videhant  ahcssc  humanum;  I)eo  totalitcr  confi- 

dentes,  ad  vilam  parati  vcl  iiHirtcm,  secumhim 

beneplacitnm    Uoniinic:c    vohmtalis.    Eis    vcro 

noclc  atipic  dic  iusistcntihus.  i-imi  csscut  aiiima- 

nim  lucra  laliora  Uoinino  Deo  ohlaturi  et  majore 

trimnpho  coronandi,  noctis  conlicinio,  angclus 

Domiiii  incrodihili  ful^'ore  rcsplcndcns,  carcoris 

orgastula  conlrct,'it,  catcnaruni  vincula  disrupit; 

libemm  sanctis  quo  vellent  adituni  paravit,  sic 

diccns  :    Ite,   milites   invieti,   annuniiitte  jmjudis 

noinni  Domini  iiostri  Jesu  Chrisd.  Sonduin  irnit 

horu  vestra;  majora  rohis  deheidur  jirxmia  ei  pro 

fide  Citrisfi  certamina  ...  Tunc  carceris  cuslodes, 

divino  timorc  pavidi,  t'u;;imit. 

l:^.  Saiicti  athlcliL',  spe  firmissima  intrcpidi, 
Tholosanuin  patjtmi  a<!cunl,  docentes  populos  ct 
haptizantes  in  noininc  Tiiuilalisiiidivisit.Domino 
Deo  cooperantc  ct  .serinoncs  coiiiirmunlc  Iro- 
quentibus  signis.  Contiime  tanicn  aniicus  Dei 
Papulus,  levita  sanclissimus,  pontifici  Saturnino 
adhiusit  familiaris.Sclciitcs  antfmChristi  alhl't;i- 
in  urbe  Tholosana  admuduni  populosa  amplius 
frendere  gentilitatis  ferocitateni,  ut  virtuosi  pri- 
mipilarii.  divinis  slimulalionibus  accensi,  urhein 
congjcdiunlnr  intrcpidi.  rrljcm  ingressi,  benedi- 
cunt,  sic  (licentes  :  Kxsiirgat  Deus  et  dissipeidur 
mimici  pjus;  fui/iunt  i/ui  aderunt  etim  a  facie  ejus. 
Gradatini  opitulaiilihus  iiicrilis  hcatoruin  Satur- 
nlni  pontificis  et  Papuli  k'vil;L',coruscaruiit  miia- 
cula ,  gei-minare  ca-perunt  lidci  sacramenta. 
Oninibus  ad  sanc.tain  fiilcm  properantibus.copiosa 
accrescebat   benedictio;  paulatini   divulgabatur 


WM 


C 


Tolomm 

aiiruul ;  ,ji„i 

"'t  Clirintum 

miignaw 

pactrm 

'onrerKa, 


nomen  Christi,  snliis  ovangelirw  pnedicaliunis. 

Connnchanl  mnltiail  lavacrnin  sanotaM-egcneni- 
tionis.  In  vigiliis,  jojuniis,  .■^anctis  prnnlicalioinbus 
currebal  beatissinuis  Lcvila  m  sollicitus,  vultu  et 
vita  angelicns.  ut  ])ra'dam  anfcrrct  diaholo  et 
roddcrct  Domino  Dco.  .Ncc  dcerat  illi  scrmonis 
gralia.  nec  pcnclrans  facundia.  Omnihns  gratus, 
pcrspicaci  mcnlis  pnidonlia,  scinpcr  panitus, 
ingcnio  pn)fuiidus,  disputationihus  aptus,conf(m- 
dohal  ralionihns  gentiles,  Scripturis  Judieos; 
altirmans  divlnitatis  Ibrmam  simplicissiuiam 
nihil  in  sc  habore  nisi  sc,  noc  cssc  phucs  ilcos.  ac 
miivcrsitatcm  crcalurarum  lotam  creatum  esse 
et  aliquo  indigcic  ipiod  sit  extra  universitatem 
rernm  creataruin.  AV  hxc  tion  sunt  idola  tnanu 
hominnm  facta,  sM  Deiis  mtenius  a  quo  ftmitd 
innnia. 

tt.  Sancla  igitur  regeiieratione  accrescenle  in 

urhe  Tholosana.cxiniiiis  doclorSatnniiiius  vcnc- 
randissimum  Icvilaiii  Papiilniii  sic  alloqnitur :  O 
dutcissime  fratei;  egressi  simus  de  Grascia,  terra 
oritjinis,  ut  coiidiicamns  imhictuni  /m/mlum   ad 
jmfriant  unirnsain,  fcrnim  jn-otnissinnis.   Docuit 
nos  beatus  Pater  nostcr  Petrus  iucessanter   nos 
animarum  tiicris  inteiidere,in  aniniafuis  rommissis 
su/n-a  (*miies  lahorare.    I*rojifcr   h:ec  ad  regioues 
istas,  aitctoritiite  Christi  Domini  uostri,  ministe' 
rio  ijisiiis  aposfolorum  princijiis  missi  sumiis,  a 
ijiio  henedictione  saiicta  sjiem  rece/iimns  quod  reri- 
/jrnmus  tahoris  merccdnn  ct  i/uiciis  /lortitm.  rr,r- 
irprrat  nobis  Doininiis  uostcr  Jesus  Chrisfus,  cum 
nos  discijmlos  desiijiiavit  ad  jieragraiidnm  orttem, 
ni  In  omnrm  rnjionem  .iiinus  eranijrlir.i:  fnhx  rrso- 
naret,  qnatenus  nohis  ajierta  in  serreto,  diceremus 
in  lucem  sitjier  tecta,  ncc  timeremus  eos  tjui  corpus 
orcidrnt,  animam  auirni  orcidrrr  nou  ralrlmni.  Si 
ijisnin  Chrislnm  /wrserufi  snnt,  doininnm  rf  miuji- 
stntm,  nos  in  uomine  suo  erimus  corpore  persecuti. 
Sjiiritiis   Dei   nos  nsqueqiioqiic  ronduxit;  rrrhum 
drdif,  ijrafiam  ministrohif.  1'roijrcdnr;  jirr  oinnes 
ilias  conricinas  retjiones  jiradiea   verhum,  iusla 
o/i/iortunc,  doce,  hii/iii:a,  docfos  rorrohora.  O/iortei 
nosinnndatuin  Chri.sfi  iinjilcrc.  Dis/tosiii  rircnire... 
il  Vasconias  infcriorcs,  Itisjianiaruin  jiarfcs.  Tu 
autcin,  fili  ini,  cirra   jiroriiicias  istas    vigila,  in 
omnihits  labora,  ministeriuin  tnum  imjde,  a/ioslo- 
lira  anrioritair   delnjafuin    ricrsqiie   meiis   uhiqne 
tihi  commitfo.  Vale,  curissiine  frater,  lerita  n  sait' 
ctissime.  lienedicetur  semen  nostrum  in  ijetieratio- 
tiihns  .secnloruin. 

l.xEgrossusautcinbeatissimusievitaoPapnhis 
pnmlicaijat  ubique   constanli  aninio   Christiiin 
salvaloriin  omninni,  anlo  scciila  qnid.-ju  initTa- 
bililcr  a  Dco  Paln-  ginilmii,  non  raclnm,  j'idii 
consiihslaiitialem,  leteninm,  onmipolcnleni,  «o- 
ciindum  finem  seculorum   dc    iiiatrc  liontinciii 
vcriim  ad  nostram  salutem    i*x   Maria    virgiiic 
iialuiii,  pro  oinnium  rcdeniplione  passuni,  ul  ex 
iiominibus  rcstaureatur  (sii-j   in    ...    angctonini 
turma  et  liuniana  natura  peccato  prolopla.sti  iin- 
rnpl.i  ndiincrctiir.  Piimiis  homo  pcccalor  non 
poluil  lantum  iloimin  incrcri,iicc  lanlam  .satisfa- 
ctionem  dare;  idco  Filius  Dei  carneni  usHumpHit 
in  utcro  Virginis,  mcdialor  Dci  i-t  Imminis.  Chri- 
stus  Jesus  solvit  per  jusliliam  pas.sioncin  et  iios 
restituit   ad   gtoriain  supcmfe   rruitionis.   Cuin 
autem  sanctissiinus  pater  Satnrninus  pervciii--ii 
ad  llispaiiias,  vrihinn  Dei  ffra!dicando.  ri-iii.ni^il 
levita  prudenti.ssimus  vclut  apis  inellinua  inlun 
civitatoiii  ct  extra  in  adjacenlibiis  plagis,  pro 
sanctis  niysteriis  et  credita  dispcnsationc  fcrven- 
tissinius.  A  bcato  1'etro  misi^UH  lcgatus  apostoli- 

ciis, 


K\   KDIT. 


.V.  SiUiirni- 

IIUA  III 

lli.*l>iini,iin 

aliitiH», 

CiiiniHitlit 

Tolmano» 

»nnelo 

l'a|)ulo. 


ln,  dam 
Ktrrnuf 
offleio 
iliiiroiii 
fiini/itiir, 


598 


DE  SANCTO  PAPULO  MARTYKE. 


KX  KDIT. 
P 


a  seiuilu 
Capitolii 
Tolomiii 

tlfColltllllK 
Cllptlf  HIIHDI 

ilefrrl  II  tl 


cus,  beati  pontificLs  Salurnini  vicarius  et  primus  18.  Virtus  si{,Mioruni  data  fuit  sancto  levitae  ad 

sacro  fungens  officio  archidiaconatus  /;  in  pago  nutriendam  fideni  gentiliuni  paganoruni,  in  cor- 

Tholosano.  Oninibns  operibns  bonis  laude  insi-  roborandam  tam  mafristn  Saturnini  quain  levitK 

gnis  et  fama  inirificus.  non  c.-ssabat  verbuin  Dei  Papuli  discipuli  conimums  doctnn*  pr*dicatio- 

ministraro,  pauperes  consolari.  rudes  instmere,  nem.  Quis  dubitct  mniisteno  sanctorum  angelo- 

tyrannos  arguere,  onincs  ad  fidiMii  atfrahere.  Ac  runi  corinis  sancfissimi  Icvita:,  capite  abscisso  *, 

onincs  niaiie  huinanifatis   infirmitafc    pressi,  a  nianibus  accepisse  suis  caput  gloriosum  et  ad 

diabolo  vexati,  desolafi,    merita   sancti    levilae  locum  destinalum  portasso?  iiec  sine  pra?sagio 

inipforanlcs  pristina-  reddebanf ur  sanifafi,  admi-  indicasse  quain  locus  foret  pro  tempore  ad  hono- 

ranfe.s  inimciisa  graf  iaruut  iloua  «pue  per  servum  rem  Dei  et  laudem  martyris  Domino  consecran- 

.suum  Papufum  operabatur  cfcmenfia  Ucdeui-  dus  ot  spiritualibns  officiis  mancipamhis,  a  Deo 

[Qj,ig_  prsesignatus,  bcnccliclus  et  in  memoriam  saiicti 

IG.    Perseverante    inrafigabili    evangelizantis  martyris  conservandus.  atquo,  perseverantibus 

constantia,  invidia  dialxjli  confra  vorbuin  Doi  ot  ministronmi  virtutihus.  in  Dei  faudibus  de  hono 

legis  evangelica;  doctorem  oxorfa  est,  iie  pcrdoret  in  mclius  i^rospcrandus  ?  Rotineamus  sanctorum 

gentilifatis  [(raidam  ct  ne  augerelur  per  scrvuni  miracula  In  laudem  eorum,  in  robur  virtulis,  fidei 

t^liristi  Papuium  finutifii-afus  Snlvatoris.  Et  quia  confcssionem,  voritatis  dcfcnsionom.  Regnauto 

fm(n,i  "iiiii    plcbs  in  iis  rcgioniijiis  nostris  firmc  vencrabatur  autcm  Antochrislo  *  miracuia  at  plurima  ccssa- 

prodii/ioxe    tuforem  suum,  spirifualem  patrem    ct  levitam  bunt,  ad  probandam  patientiam  sanctorum,  levi- 

»caturireiiii.  pyt|.,,jni||,^  npparltorcs  missi  a  senalu  Caijilofii  fafciu  roprof)orum. 

Tiiolosani,  ipsum  bcalissimuia  pafrcm  iiostrum  10.  Commcndonms  ergo  mcmori®,  vehit  spe- 

Papulum   latenter  apprehenderunt,   ligaverunt,  culis  vitie,  gesta  sancti  levitje.  Sanctum  fructuni 

verhoribus,  flagollis,  alapis  dirc   luaooraverunf,  in  nationes  fccit,  cum  tantis  tcmporibus  vorl)nm 

* /■rfiV.  JcHus.    dicontos  sub  liclo  noniinc  crurifixi  Josii  *  illum  saluli.s  patefccit.  Opns  excclfentissimum  prudon- 

•  edit.       esse  seditiosum  *,  turbaforem,  reipublicje  perso-  tiiu  est  evaiigelizare,  cum  evangelizans  occupatur 

seilitioneiiL    cutorom.  Ciim  aufem  alhlcta  sancf issiuius  in  con-  in  Spiritu  sanoto.  Ad  excmplum  sancfi  martyris 

fessioiio    sancla.-   lidci    ct   rcfigionis  cfiristiana!  scientia  sit  in  infclleetu.carifas  in  alfoclu.dulccdo 

perseveraret  invictissimus,  el  nomen  Christi  ab  in  sormone,  lux  boni  excmpli  in  oporo.  Considc- 

ejus  affoctn  orequo  ct  invocatlono  tofli  non  pos-  rcnius  quantum  a  beato  Pctro  fuit  in  castitate 

scf.  capifis  abscis.sionc  vitam  .-^uaui  felioi  pafma  Papufus  commcndafus,  et  vita  beatus.  Continen- 

Domino  Dco  consecravit.  Videus  tamou  appari-  tia  est  mciitis  socuritas,  corporis  sanilas.  Qui  ilia 

tornm    gladium,    supcr    lapidoui    antopositum  fruuntur,  aiigelis  coiequantur,  si  caveant  ab  olio, 

manus  ct  gcnua  dcfixit,  in  ciuo,  ad  porpctuani  a  ciborum   multitudine,  a  vaniloquio  et  a  vaga- 

</           marlyris  gloriam,  manus  cl  genuuui    vcsligiaj  tionc.  Undc  Kcclesiasticus  *  :  Omnh  pomJeraiio 

inipressionc  evidcnfe  niox  roiuauscrunt.  Orafio-  non  est  digmt  atumx  contineiiti.  Sod  consideremus 

nem  ad  Doum  fiidit,  commondans  Jesu  Cliristo,  sancti  fevifai  humilitalem,  in  qua  ab  infantia  fuit 

pro  cujns  fidc  puguabat,  anlmas  sihi  conuui.^sas.  Domino    consecratus.   omnibus   obodiens,    nulli 

loci  et  fidei  angmenfum,  [et  vit;o  pro]/jWa;  (■«»-  malum  reddens,  vorons  adipisci  .sanctam  saccr- 

stimmatioueiH,  [sicciue]  spiculafofeni  Ia;tus  susli-  dotii  dignitatem  ob  mysteriorum  profunditatem. 

nuit,  auimam  Doit  rcddcns.Cladio  poroussus  intor  Radicatus  vora  humilifatc,  accrcvit  altiori  .sancti- 

duas;uborcs,IVucluuiaposloIic!efogalioiiisuiorto  tatc;  quiu  iion  iu  sublimitato  graduum  scd  cari- 

*edii.       consecrafa  ♦  felicifer  consummavit.  Capite  abs-  tatis  amplitudine  acquiritur  Dei  regnum.  Deus 

consacrala.    (-isso  *,  in  torra  fons  vivns  aipia?  scaturivit,  (pii  eium  fnrtihns  rcsisfit,  liuinilifnn^  liiit  gratiam. 

'edit,       usque  in  Imdiornam  dicm  manet,  qiio  sanclus  tiO.  Eigo,  Josu  bouo,  qui  Papulum  laurcasti  in 

abBciso.      martyr  post  dccollafionem  caput  ipsum  manihus  agone,  prresta  ut  merita  sanclissimi  patris  et 

porlans,  duclu  clivino,  angolornm  ministerio  per-  levila'  sint  postoris  in  spcculum  vitic;  snisque 

vonil,(|U(Miuo  ouni  (sir)  doposuil.  A  quo  ronte  ri-  sanctissimis  prccibus  conscrvcutur  et  boneficiis 

C  vutus  usquead  ecclesiam  suonominc  infifufafam  sanctis    accroscant    locus    clarus    et    populus.  !• 

continuo  nuit,  non  siuo  pra'sago  of  miraculorum  Amon. 

appruljiitiiruui  tcstinionio.  l'l)i  totum  corpus  por 

niulta  femiiora  roiuansit,  miraculis  coruscanti-  ANNOTATA. 
hus.  a  cafholicis   lidolihus  ad    laudom   Chrisli 

nominis  cl  gloriam  sancti  marlyris  veneratum.  a  Abstirdiis  hie  .vjllaljanim  abnsus  ad  ridiculas 

17.  Tandoin  suhorosrculiliiis  patria.^  cahunitafi-  eti/moloyias  stahilieiidas,  in  Lcgcnda  aurca  asita- 

bus,  luit  Tholosa'  doportalum  juxta  corpora  san-  tns,  non  mediocrifer  roiifirmut  opiiiionein  iiosfram 

clorumapostoloruni.  in  ecclesia  Sancti  Salurnini  7"«  /iOHC  S.  Papuli   Vitatn  secnlo  XIII  adscn- 

rocondituiu.  Caput  tamon  iu  occfosia  ipsiussaucti  jisimns. 

marlyiis  icuiaiiot  usque  Iiodie. in  locis  * argenlois  1>  //^o  cst  Hla  Sanjtapideiisium  traditio  de  qmi 

soleinnitor  rocoutlitum  et  Iionorafum,  ad  momo-  '«  Coiiimentario  (tiuni.  8)  mentionein  injecimii.f, 

riam  fanti  palroui.i|ui  adornoPalri  indofcsso  sim-  y".T  in  S.  Papulo  mr  episcopum  nec  presbijterum, 

vivit.  auimarum  saluti  nstpio  ad  morfem  pra-fuit.  sed  diitcunum  martijrein  venerntnr. 

rndo  momoriam  suam  felicem  nobis  posteris  rc-  c  Qu&hicdeortnJuventute,conversione'S>.Vs.\My^ 

liquit.  Cloriosissimi  pafrisnostriPapuli  in  saiicfa  iiarrantnr,  nidlo  liistorix  testimonio  niti,  etiam 

confessioiie  niartyriuin  posteris    dat    judicimn  tarentilins  nohis,  prudens  lecfor  agnosref. 

ut  Dei  sorvus  pro  dofensiono  veritatis  ultro  se  d  Quie  hic  de  santto   Saturnino   leguntur,  ex 

oiTerat  cortamini  nec  desistat  *  por  imitatioucni  *  turbido  apocryphorum  documentorum  fontefluxe- 

suhsequi.  llic  speculemus  pontificom  Saturninum  runt. 

Papulumquo  lovitam.  ejns  discipulum,  ad  marly-  o  AUudit  aiictor  ad  persecutionem   maijnam  df 

rimn  otccfos.  Numqnid  posfronius  levita  in  ordiiie  qua  c.  VIII  Acfuuni  Apost.;  sed  confumlit  omnio. 

pnvcossit  niagistrmu.  primus  coronatus  in  sancta  f  Hm-  qnoque  in  apocrijphornm  docummtorum 

confossionoV  Ita  in  olcitis  Dei  su-po  conlingit.  ut  fide  nituntur. 

vocationopostremi  tiautcoronationoprimir.  g  Levita   S.  Papulus  (i    Petro   ordinatus  htc 

legitnr; 


">n-aculia- 


'  fdit. 
alwciso. 


Kfdrt 
aileiidiix  Mt 
imilationt, 

E 


•  tdit. 
erclesiaslicis. 


iil  ineiAi» 
riritalii 
S.  rapiiti 
bene»it. 


Corfioir  iitdr 

Tolo»atn 

de/iortttlo, 

eapiit  mnnnit 

iH  loro 

martf/rii. 

Martf/r 

aulein  a  Ueo 

hoiwratur : 

•  «/i7.  tecUs. 


•  edit. 

desidal. 

•  fdit. 

porimalio- 
ncin. 


i)ll;:s  TEHTIA  NOVKMBHlJi. 


:m 


A  Ugilttr ;  tieqne  utia  posferior  ordinatio  occurret. 

h  S.  Petrum  ajmtolum  de  prxdicuuda  Galtis 
Chriati  fdr  snUintum  fuisse,  lilieiiler  admiscrim. 
Qux  hie  dicnntur  ile  Vetro  prxvidenle  iii  Spiritii 
saucto  Galloriim  populum  sonsus  nciunine  iutcr 
ceteras  natiouf.s  ad  ruU'i  liociuufuta  facilius 
inclinari  et  in  Galliaruui  parlihus,  vclut  iu  echtro 
christiuuitatis,  staliililatem  christiani  noniiiiis  et 
religiouis  orlliotloxie  vivatitate  stutiiormu  el  pie- 
latis  aiuore  usquc  ad  finctu  seculi  perruansunuu. 
etc,  in  (iallo  (jaUi^aute  folrrari  possunt,  etiamsi 
amaro  risu  ejrplndat  hisforia.  NuUa  enim  esf  sub 
ccelo  re<jio  unde  majores  Ecclesix  pesfes  extiterunt 
qitam  er  Gallia. 

i  Duplicem  S.  Clemeittisassnmpfioncm  nd  papa- 
ium  hic  auctor  distimjuit.  Quse  opinio  duplicis  pon- 
tificafus  uon  sohim  cx  cpisfola  apocrijpha  Clcmeutis 
ad  Jacohum  orujiucm  traxif,  sed  ctiam  cx  Tcrful- 
liano.  Xon  ipiod  utrovis  in  loco  duiiltx poufificafus 
asseratitr,  scd  quod  in  illa  epistola  Clemvns  affir- 
mat  se  a  li.  Pefro  consecrafum  fuisse  rpiscopum, 
quiiil  it  Tcrfulliauusrnufiriiiirf.Uv  Vrn-!ivr'i\)i.,c.32. 
Jn  dicta  f/>/.s7o/«  ad  ./acohum  lcyifiir  :  CU'n»euteui 
"  luuic  ei)iscopum  vobis  ordino,  cui  soli  uicie  pra;- 
dit-atiouis  fl  doctriuie  rathethaui  tradn(I)...  lu 
nietlio  corain  oiruiibus  nianus  niihi  iiuposuit  cl  iu 
cathedrasua,ingonti  vcrecundia  fatigaluiu  sedere 
ine  conipuiit  (2).  TertuUianuus  rero  loco  citato  : 
IIoc  enim  modo  ecclesia;  apostolicie  ccnsus  suos 
defcrunt  :  sicut  Smyrnieoruni  ecclesia  habens 
Polycarpum,  ab  Joanne  coulocalum  rtffrl  :Sicut 
Romauoruni  Clcuifuffiii  a  i^-tio  ordiualuni  cdit; 
proinde  utitpie  et  celene  exhibcnt.  Petro  succes- 
sissf  Clementem,  plerique  J^atinorum  tesfr  S.  I/ie- 
ronymo  (Dc  virisi!Iuslribus.  (;icmfus)/>»/«r('n/«/. 
Multi  cum  liarouio,  Tillcinoutio  alHsqiie  opinau- 
fur  Ctcmenteiii  revera  a  li.  Pefro  consecratum 
fuisse  episcopum,sed  posf  Petri  marfyrium  pontifi- 
catus  honorcm  irrusassc.  Surrc.tsit  erijo  Pctro 
Linus,  Lino  Clclus,  Clvfo  taudem  successit  Cleincns. 
Vide  De  Smedi,  Disserl.  seleclte  in  l"""  tetalcm 
hisl.  ecclcs.,  Diss.  vu,  cap.  1,  art.  2;  Junymanu, 
Dissert.  selcclje,  fom.  I,  Diss.  2,  n.  IS. 

j  In  epistolis  scilicet  apocryphis. 

k  Dr  hac  ir  cyiuius  iu  Commmturio,  uum.  /5. 

l   //ac    e.r   dorumcntis   aitorrqphis   hausfa    r/- 
denfur. 
* '        m  Tunc  crijo  mlhur  rpi.iro/uis  ant  prrshifter  non- 
dum  rratfSccundum  traditioueni  Saupapulr.nstum. 

n  Secundum  Sanpapulenses  valedicens  I*apuIo 
Safurninus,  Irrifain  huur  rfHquit. 

0  Ef,  profecto  Saturuino,  nnllain  aliam  Papulo 
dignitatem  Sanpapuleuses  trihiiunf  prxter  diaco- 
natum. 

j)  Diyniiafem  archidiaconi  ejt  posteriori  seculo- 
ruiu  usu  auctor  S.  F'apuIo,  Saiurnini  diacono, 
trihuii. 

q  De  hac  re  cide  Comment.,niimm.  2ti,27  supru. 

V  Qni  ha:r  scripsit,  sanc  nihil  quidqiiam  de 
S.  Papulo  episcopo  aiif  prrshytrro  inaiidiverat. 
Unde  eehemens  suspicio  oriiur  Tolosaus  Ecclesia: 
traditiouem  circa  S.  PapuH  diynitatem  satts  re- 
ceniem  esse. 


Hum.  1.  —  >  tHulua  %  .1  :  Sancli  Papuli  martyrU  ex  iis 
quH-  srripsii  Flavius  Ansclniu«,  BeccenMs  (Ik-ccnsi!*  'i) 
nionaclius  jn  quotlurii  Scniioni"  dc  ipso,  cujus  nutalt*  rcco- 
litur  (in  quodain-recol.  (/«*/  »"«  '.i).  -    '  et  patriam  owi.2. 3.— 

(I)  !'.  G..  tom.  1.  col.  m.  —  (2J  Ibid,  col.  ♦?!.  - 
(3)  Videsis  Comment.  Prav.,  num.  II.  p.  .'>90  supra. 
~  (♦)  In  allera  parte  tomi  XXVII  operis  (^ljci  cui  litulus  : 
Aotiltm  parleiitpte   txcrrjjtm   eodicum    manuteriptorum    e 


KX    HS«t. 


VITA   SAXCTl  PAPUL! 

\r0TOI(B 

BERNARDO    GUIDONIS    (:t). 

\'Htiin  S.  Paimli,  aurtorr  litrnardo  Guidonis, 
episcopo  Lodercnsi,  eiHmus  rx  frihus  codiribus 
mantm'riptis  collatis  inter  .te.  —  1.  Primus  est 
codrx  mrmhraurns  coutinrns  trrfiam  fHirtrni  Sau- 
cforalis  lirrnardi  Guidonis,  e.tfqw  hitjus  operis 
exetnplar  oriyinale  et  autiujraphum,  in  cujus 
folio  /fW  inrenifur  Vita  S.Papuli.  E<f  hihliotliecx 
piddicT  urhis  Tolosx,  iu  folio,  n.  (il.  Ilitur  pro 
fiindamcuto  rdifionis  nosirx  ponimus,  siynahitur^ 
qiic  hic  a  nohis  numero  1.  —  2.  yilter  est  codex 
meml>raneus  contineus  Vitas  atiqitot  sanctorum 
reyionis  Toliisan:r,  iu  quo  \'ita  S.  Pajmli  inirnitur 
fol.  ^^•'^.  Est  hihtiofheca:  puhlica:  urliis  Tolosa;,  in 
folio,  n.  72.  IIujus  lectiones  rariantes  siynal/imus 
numero  2.  -  3.  Tcrfius  rsf  ciiitrx  mnnhrauens 
confinens  \'ifas  aliquof  sanrforum  rcyiouis  Tolo- 
sana:,  in  quo  Vifa  S,  Papuli  inveniiur  fol.  l/iS.  Esi 
hihliothrrx  nationafis  Parisina\  in  folio,  u.  1985. 
Hujus  Iritiours  cariaufcs  siynahiinu.t  numero  3, 

Notare  Jurai  tria  hac  exemplariu  Vitm  hujus 
essr  coiTva  licrnardo  aactori,  qui  ohiif  dic  'iO  (/c- 
ccmhris  unni  l.'{.'tl.  Scrunilum  if  frrtinm  prace- 
duni  annuin  i:il7,  primum  illoanno  posterius  esi, 
Vide  dorfissimum  oini.-<cidum  cl.  riri  Leopoldi 
Dclistc,  hihliothcrx  nationali  Parisina:  in\r/iositi, 
cui  tifulus  \i»titia  codicum  manuscriplorum  llcr- 
narili  (iuittonis  (I). 

Docfissimo  riro  oh  siimmam  in  nos  lienero- 
Irufiam  yrafi  animi  testimonium  Hhenierhic  exhi- 
lirmiis. 

Oanctl  Papuli.  III  Nonas  Novembrls,  ex 
iis  quse  scrlpslt  de  ipso  Flavlus  Anselmus, 
monachus  Beccensis,  in  quodam  sermone  '. 

—  Sanitus  ;ii-  t,'Ii(ii()su>i  niailyr  Piipuhis  fiiit 
Anliochiif  pnflfcti  (iliiis,  iinicus  \y.\\v\  s\\u,  i)\\'\ 
patrem  et  pafriam^  cuin  omiiibu.s  (livitiis  derclin- 
()Ufiis,I)cat()  I'ftroaposlol(Miiiii  i>rliiripi  iMlhifsit, 
ejiis  fHtMrlus  discipuhis,  paujni  luli'iii  Chii^li  t-Ii- 
gens  el  praifcrens  divilii.s  hujus  innndi.  Dfliinc, 
cum  beatus  Pctrus  aposlolus  dc  "  Antiociiia 
Ilomani  tcnderel,  sanctus  i';ipulus  pcrrfxit  pnri- 
lcr  cuni  codf  m  ;  cuniqite  cum  co  Homie  alitpian- 
tum  U'mpt)ris  pcrcKisset,  cuni  *  Saturnino.  Clirisli 
poslca  niarlyrc  ^'lorinso  \  in  parli-s  Aquitaniie 
prifdirandi  ^'rafia  V(*rl)i  Dci  "  a  bfaU»  Pr*lro 
apostolo  cst  diix'ctus.  (Jiii  (^an^assonum  iiiKrc- 
dienfes  el  Christi  nometi  pul)Ii(;c  priudicaiitcs, 
ab  ip-^iiis  civiliifis  judicc,  Uufino  ^  nomiiif,  in 
carcfir-  niittunliir,  ut  "  stpialorc  carcci-is  ac  incdia 
atdiguntur,  nocle  vero  ab  angclo  lucis  de  lcnebris 
carccris  fxtrahunfur  :  non  rpiirlfm  a  pirnis 
omnibiis  hbfi-ati,  scd  ut  niajoni  \\vu  (Jhristi 
noinine  posl  subirenl  tormeiila  reHcrvati, 

2.  iKilur  Papulus,  lunc  juvfui.s.  postea  futurus 
martyr  l}t)iuini  (i^toriosus,  cum  beato  Saturnino 
Thotosam  ingrcdifur  civitulcni,  ad  pru^dicanduin 

'  de  om.  'A.  —  *  Dyoniifio  ot  add.  3,  3.  —  *  (m,  g.)  rnort)  rtbuii 
gloriosi»  d,  3.  —  •  vcrW  DpI  om.  i.  .3,  —  '  Huphino  I.  — 
**  (!>quHlorc-|Mi-ni»i)  it/i  i.  .'1;  rkiniltr  a  Hqualoru  carceris 
cxtraliuntur,non  qui<Ii-iii  ii  |i<i<niif  1. 

bii/livttitca  niUionati  aln»'iue  bitiUf4htrin(Nutietaet  fjrtntiln 
(lea  manuneriU  ile  lit  f/iUiotliiyue  nationale  et  autrea  bitUia- 
thiqutt),  Pariifiis  18711. 

in  poptilis 


■''.     PuilllllllH 

Hiiinam 
Mfeiitiiii,  eiuii 
S.  Sutnrnino, 


Toloiiiin 

n-iiit  ;rt 

ilum  curam 

hujii» 


600 


DE  SANCTO  PAPULO  MAUTVaE. 


feffioni»  r/erit 

prn 
S.  Salurniiio, 


in  popiilis-  vr-rbiini  Dfi  rt  fifl.M  ac  salulis  :  ot  licet  liabGtur.ubi  postmodum  "  facta  fujt  et  ost  abbatia  !) 
mullis  iih  inlideUhus  toleraret  injuria.s  et  tribu-  Oidini-;  saruiti  Benodicti,  quam  modernis  tempo- 
ialiones,  nuUalonus  tanion  vacabat,  sed  magis  ribus  dominus  Johaunes  paparum  XXII  evexit  in 
insislfljut  pnudicationi  '  verbi  Dei,  tormcnta  sedem  opiscopalem.  pontificatus  sui  anno  primo, 
deridens  despiciensque  illata  sibi  snpplicia  :  DominicjB  vero  incarnationis  anno  MCCCXVII 
sciens  quod  Non  snnt  condignm  pam&nes  hujus  decurrentc. 
tmioorlx  ml  fniiiriim  ijhn-Uim  (jux  rcrehthiinr  In 
nohin^.  Tiaditur  anl<-ni  smictus  Pafmlus  beato 
Saturnino,  civitatis  ^  episcopo,  familiariler  ac 
inscparabilitcr  adlia-^is^e  *.  Qui  beatus  pontifox 
Saturninus,  ciini  in  Vspanlam  perrexisset.  ut 
vorbnni  Domini  pr;e<licaret,  annis([ue  duobus  et 


ANyoTATA. 

a  Df  sanrto  Luriano  BeUoiacensi  ride  Acta 
Sanctorum  Januarii.  tom.  I,  ad  diem  S,  uhi  in 
Vitai  S.  Luciani,  aiidore  Odone  ejiiscopo,  capite 
fpiinto  hrjnniur  mpicntin  ;  Tunc  ori{<ens  se  sancti 


II  jjFrneeiilo- 
ribuH  ei  rapiit 

niDpiiliiliir : 
m'ii  nijmt 
lleftrl  iiil 

flllltllH 

/iiiriitii 
liintiniiem. 


jirodigio  hoc 

niiiiiliii 
aliiiftiaiirtin, 

a 

b 
e 
d 

C 

ejusqiie 

eiv/ms  ailhue 

quiiseit 

in  riUc 

s.  1'tipuii. 


amplius  apud  Pampiloniam  ^  morarofur,  Tholo-  viri  corpus  exannne,  appreh.-ndit  proprns  mani- 

.sam  civitatem  ac  Tbolusani  territorii  regionem  bus  sanctum   caput  abscissum  ;   stabdi  gressu 

ad  rogonduni  in  nhristo  «  beato  Papulo  '  com-  Spiritus  sancti  gratia.cujus  fuerant  niombra  cor- 

mondavit.  Ouam  roxit  stronuo.verbum  Dei  popu-  poris  ot  organa,  una  cum  mmisteno  angelico,  ac 

lis  assiduo^jra-dicondo  et   sicut  bonus   pastor  si  vivens  in  corpore.  iter  plantis  lirmissirms  car- 

super  oves  sibi  traditas  «  vi-ilando.  ptM-e  co^pit:  portansque  protiosum  caput,  ductu 

3.  Denique  euni  l(mt,'e  latequo  verbum  Domini  an-oheo,  a  monte  quasi  milhbus  tnbus,  transva- 

prjfdicarotelnlbonuspastorovibussuisiBternee  dato  fluminis  alveo,  pervenit  ad    locum,  quem 

vitro])ascnamInistraret.cniriprohonsiis  a  porse-  vir  sanctus  sibi  funeri  tradendum  elegerat,  uno 

cutoribns  fidci  Ciiristi  mullis.pie  nnV.liis  iiijuriis,  a  pra^dicta  urbe  distantem  forme  milliario.  Vide 

posl  niullimoda  gcnera  tormentorum,  cum    iii  ihid.  notam   a,  .mlicet  teste  Petro  Louveto  cerni 

c.»iilVssi.mofidoiGhrisli'constanterporsoveraret,  eliamnum  in  monte   Millio  semitam  per  quam  ^ 

gladio  capite  ejus  abscisso  a  corpore  -,  bostia  ille  capul  ■^'eslans  ineossit  ot  Roseam  appellari 

Chrisli  et  marlyr  ^  efficifur;  monstralurque  in  sivo  Hoselum  -  la  Hosiore,  „  inque  oa  rosas  nasci 

torritori.j  Tholosano  *  locus  ipsliis  martyrii,  qni  mirifici  riilmris  quales  oadem  roseta  alias  trans- 

dislal  ab  urli.-  Tholosa  quasi  itinero  diei  uniiis  ^  plantata  non  ferunt.  Etsi  vero  asper  et  pneccps 

Monsfratur  qiioque  potra  in  qua  patent  hactenus  ad  lalus  unum  sit  mons  Millius.  nuinqnam  lamon 

inanif.^slotionuumaemanuummarlyrishnpre.ssa  ex  curruum  carrucarumvc  lapsu  cuiquam  equo- 

vestiKia,  supra  qiiem "  jr.^nibus  ac  maiiibus  defixis  rum,vini  reive  alterius  jacturam  contigis.se  :  idque 

pleclendus  oravit.  Q""  "i  loco  dum  per  inorita  etiam   liaM-eficos  qui    cullum   avorsanfur  Saiic- 

sancti  '  martyi-is  nmlti   a  nmltis  liborarontur  torum  opomque  nogant   eos  ferre   mortalilius, 

incommodis.uMlificataost  ecclesiaafidelibus.ita  steponumero  se  coram  esse  confessos,  carrucas 

ul  pelra  quam  diximus  snbfiis  altare  videatur.  isthic  suas  oversas  porque  declivo  devohitas  esse, 

Sanctus  autem   Papulus    docollatus,  luox  post  se  tamon  cum  in   iina  descondissont  et  vinum 

docollationom  capul  abscissum  propriis  portans  omne  salvum  et  equos  incolumes  reperisse. 
manibiH.  virlut.'  .livina  diiclu  an^^olico  ]).'rvonIt         I)  />  sancto    Dionijsio   Parisiensl   vide    Acta 

ad  rontem  non  procul  a  priedicto  loco  *^  ibique  Sanctorum  Octobris,  tom.  IV,  ad  diein  !f,  uhi  in 

eum  doposuit.  Actts  fabulosis  num.  13  :  Beatissimi  se  Dionysii 

4.SiiuiN':mtom  '  kviturdo  miilfis  sanclis  aliis.  ctponfifinls  venerandi  sanctum  exanimecadaver 

maximeinocclesiaprimitiva.Sicut-desancloLu-  crcxit  b.-afaqu.'  mamicaput  a  corpore  absci.ssum, 

cianod  Bolvacensi  episcopo  et  desanctoDionysiofi  licloris  ense  truncatum  pendulum  coq^it  brachiis 

Parisionsi  ot  de  sancto  Mcasio  c  Uofhomagonsi  et  veclilare  etc.   Lrtje  pranuissum  Actia  commentn- 

de  sancla  Valoria  d  in  Lemovica  civifato.  qua>  rium. 

caput    siumi   abscissum  ad  boatum  Martialom         c  De  sancto  Nicasio  liotomagensi  rideri  potest 

detulit  et  obtulit  ad  allare  nbi  illa  bora  pro  ejus  Commeutarius  historico-criticus,  inter  Acta  Sanc- 

martyiio  divina  mysli>ria  celebrabat.  torum  mensis  octobris,  tom.  V,  ad  diem  11.  Mira-  F 

5.  Corpus  autom  sancti  Papuli  ',  apud  Tho-  cuiHm  portati  a   Sancto  pruprii  capHis  refertur 

losam  doportatum,  honorifice  hactonus  in  proprio  ejusdem  commentarii  uuni.  13,  et  ex  codice  Xatnur- 

tumulo  niarmoroo  -  veneratur.  Caput  voro  ^  in  censi  15  in  Anal.  Boll.  fom.  I,p.  632. 
loc.i   iini    ipsius   iiomino   villa    Saucti    Papuli   ^         d  Deharsanrta   Valeria  deinceps  agendum  erit 

nunciipatur,  in  propria  '^  occlesiu  in  veneratione  nd  dirm  f)  )iirnsi.<  drrrmhris. 


Nqid.  2. —  '  eodtl.  pnvtlicalioiifiii.  "  clcctis  '2.  3.  — 
'  Toliisanii'  fivit.  5.  —  *  iitiiuU.'  shdoIus  Miiicto  «rfrf.  2,  3,  — 
"  i'iuiiiicluiiiftm  :i.  -  ■*  (ad  reKendum  in  C.)  in  Christo 
reyenihiiii  '2.  X  —  ■  Paulo  3.  —  *  creJilas  2, 3. 

Num  3.  —  '  (f.  C.)  clirislinnro  fidei  2.  :i.  — "  (ejus-corp.) 
ca*sus  ^. 3.  -  s  et  inaitji-  oni.  2.  3.  —  *  (l.  T.)  T.  t.  2.  3.  — 
°  ( locus-uiiiu?i)  siuicti^^inii  iiisius  niarlyrii  locus  i^listans  ali 
ipsii  Tolus;»  ijUHsi  liiei  uiiius  ilinerr  2,  3.  —  "  .jucm  om.  2, 
3,  —  '  saneti  ywi.3.  —  »  (Sanctus-loco)  Monslnilurautem 
non  procul  ali  isto  loco  fons  quo  sanctus  niartyr  Papulus 
post  ilecoUationein  caput  proprium  munibus  suis  portans 
ilucUi  (Uvino  pervenit  2, 3. 

Nuin.4  — '(/.icor^iniilcaulcm)  Et  ne  hocdesanetoPapolo 
cu»|uam  increthliile  videatur,  siniile  2, 3.—  "  (Sicut  «.«71/*  arf 
^iifwi)Lucianus(Lncico«is:t)  si(iuideni.  Helvaci  UuUiarum 
eivitnUs  jirimus  martyriel  episcopus (irfrf.d),cimi  proChristi 
nomiue  eum  sociis  suis.Maximiano  el  Juiiano,  tlecollatus 
fnisset,  assuniplo  capile  cum  pnedictis  sodolihus  suis  ati 
fontem  ipii  hodie  numsti-atur  in  illis  parlibus  venit  et  {ac  3) 
luvit.  itorumque  resumplum  prope  civilrttem  in  loco  depo- 


suil  in  <|uo  in  sui  nominis  ecclesia  hactenus  veneralur. 
Uionysius  quoque.  Parisien^iis  civitatis  prinius  marlyr  el 
pra'sul.eum  Uuslico  el  Eleutheri'»  sociis.  capilihus  anipu- 
lalis,  ip>a  capita  sua  manibus  acciiiieiites  deportaverunt  ad 
locuni  quonunc  roquiescunt.  Nigasius(NicasiHs3)  quoque, 
Rolhomagensis  civilalis  archiepiscopus  primus  ac  martyr, 
cuin  (}uirino  et  Seuviculo  sociis.eapita  sua  post  ahscissio- 
nem  oorum  in  quandam  insulam  deportarunl  ibiquc  depo- 
sucriuit.  Sancta  quoque  virgo  Valeria.  prothumarlyT 
(ialliannn,  caput  ahscissum  manilius  hajulando  Lemovicis 
civilate  Inrnis  incedens  vestifiis  ad  hcatum  Martialem 
altulit  el  ohlidil  ad  allaiv  uhi  illa  hora  pro  ejus  martyrio 
divina  mysleria  celebvahal  (celchrabanl  :il  2,  3. 

Num.  6.  —  >  (in.  g.)  arfrf.  2,  3.  —  -  in  proprio  tumulo 
marnioreo  om.  2, 3.  —  '  ipsius  preliosum  arfrf.  2. 3.  —  *  viUa 
Sancti  Papuli  «wi.  2.  3.—  ^  sui  nomiuis  arfrf.  2,  ;J.  —  "  IP»*^- 
inodum-decurrenle)  el  (sic)  monachoruin  ctfnohium  tum 
abbftte  sub  rogula  heati  lienedicli  serviens  Domino.  &ic 
ifc-itur  beatus  Papulus,  marlyr  inclilus.  hoslc  deviclo  mar- 
tyrio  consumniato  ab  angelis  lueis  susceplus  «st  io  cueh* 
inter  marlyres  laurcalus 2.'A. 

DOCCMKNTA 


[)!ES  TERTIA  XOVKMUUIS. 

DOCUMENTA   LITURGICA 


tiOl 


DE  S.  P.MTLO. 

I.  Kx  .MissAi.i  ToLosANo,  ASNr  15:21  (Missalc  ad 
iisum  ecdesie  nu'ti"opolitnno  sancli  Stephani 
Tholoso.  non  nicdiocri  (liligciilia  a<-  stuiUu  mi- 
pcninu'  pvv  (loftissinnnn  ai-  >apii-ntissirninn 
capituhnn  dicU'  cathfilralis  ccclesie  Tholoso 
i-cvisnni  ct  corr-cctuni  rfr.  15:21).  Fol.  211  : 

IN    NATAI.r   SAXCTl   I'AI'lI.l    MAIITVWS. 

OiiATio.  —  Pm-sla  <iiu«siimus.  onniipotcns 
Dcns,  ut.  (pii  Ijcati  Papnli  martvius  tci  atque 
i-ONTiJMcis  nataiitia  cultniu.s,  iritfivcssionc  cjus  in 
lui  noiuinis  anioro  roboreinur, 

II.  Kx  Piiociuo  Tni.f)sANo  (sccinuhiin  lcxtuin 
iccoffnituni  jussulll""  cl  Hcv""  DD.  Cai-oli  dc 
Montchal  archiep.  Tohwani  ct  in  luccin  cdituin 
aiHKi  Hi47). 

Dic  III  Nnv.  S.  Papiih  uiartyris,  si'uiii|n[)lrx. 
Lrctii)  IV.    -  Papnhis  adokvseens  Antiochciuis. 

H  cuin  saiictd  Saluriiiiiu.  piinin  Tolosaiioniiii  cpi- 
>copo.  Homa  proh-ctus  Tolosaiu  {■ivitalciu  iro 
copitans,  Carcassonie  a  Carcassoncnsi  judice 
Kuffino  in  cnrccrcni  amlio  roujccti.  opc  divina  cx 
illo  lihcrafi,  Tnlosani  taiulcm  i)crvciicrimt.  Illic 
ciiin  plurimos  evangclii  face  eolIustrn.sson(, 
Salurniims  Hispanias  pctiturus  aPapuIodisccssit 
Tolosanimupic  ^rc^jciii  ipsi  coiimiciidavit.  Dum 
aiili-ui  pcr  hicnnium  iii  illis  oris  niorani  facit 
Saturninus,  strcnuam  opcrain  Papulus  tum 
Tolosffi  tuni  vicini.s  in  locis  aniplilicaiidn  Christi 
l.'rc;,'i  navavit. 

Lectio  v.  —  (Juamuhrciii.  durn  amplilicamhe 
(idei  christianjc  inipensius  incumhorct,  a  ^'ciitili- 
hus  coiiiprchcnsus.  contumcliis^pic  ac  siippliciis 
variis  alTcctus,  ahscissiono  capitis  inartyriuin 
coinplevit,  eo  iii  loco  (pii  postea  ipsiiis  .sanclj 
Papuli  noiiifii  ivfiimif.  Capiit  ahscissum.  luani- 
hiis  siihlaluiu,  ad  vicimim  lontcm  angclo  diicc 
inartyr  dctulit.  Ibi  vostipa  genuuni  ac  luaimum. 
quibus  incumbobat  capilo  truncandus.  hipidi 
iniprossa  rciuansissc  dicuiiliir. 

LE(movi.  —  Ad  scpulcfiruiii  Papuli  cnm  imdi- 
(pio  miuiorosa  hominum  miillitmh)  roiivciijrct. 
C  proptcr  varia  ipuc  iilic  cdcliantur  miracula.  Ii-m- 
piurri  iuj,'ons  cxcitatum  liiit.  afipic  in  oo  Papuli 
capiit  asscrvatnm.  rcliipio  corporc  Tolosam 
ti-anslato;  quod  coiiditum  in  marmoroo  lunmlo 
diu  jaciiit  apiid  adcm.Sauc'!  .Safurnini,  doiioc  cx 
oo  MiuHis  post  aimis,  iina  cnm  corporibiis  saiicto- 
luin  antistilum  Tolosanoriim  Hoiiorati.  Silvii. 
ililarii,  iiivciituiii  csl.  Taiitum  vcro  JKmoris  (aiiti 
iiiarlyris  iiMjmtmcnto  hahituin  i-st  a  postcris,  ut 
nnii  inndo  pncclara  basilica,  sed  ot  ainplissinio 
cnnnbio  hoiicstaliiiji  sll,  <pind  ad  opiscopaliis 
tustit.duiu  .loauius  \\\\  Pnutitcx  Maxiimis  pnslca 
ovoxit. 

hxdem  /frtimies  tn/  ifrfjttiit  siint  iu!<crt:e  in 
lihi-Uu  rtti  tifuliis  :  Oflicia  saiictorum  propiia 
Ecclosia;  ot  di(Ecesi.«  Tolosana.*,  jussu  III""  ot 
Uev""  DD.  Caroii  Autonii  do  la  Hoche  Ayinon. 
arch. Toiosani  edita.  Tolosu.-. apud  CI.  ./Eg.  Leia- 
mus  I7W-. 

III.  Ex  BUEviAiuo  ToLOs.^No  Slephani  Caroli  do 
1'Omenic  de  Hricnno.  Tolosani  archicpiscopi  (I). 

In  lcsto  ti.  Papuli  martyris.  Duplex  majus. 
Ex  An.soImo  Becceiisi  ct  Hosqueto. 


LKtmo  I.         Papulus  sancti  Salurnini  primi      kx  ki.it, 

Tolosauorum  opiscopi  intor  pnocipuos  discipulus  * 
acsocius  consctur.  Taiita  virluto  tanloquo  snc- 
cessu  sul)  lioc  forvido  apostnlo  lahnravil.  iil 
Salnrnimis  ipsius  cura-  Tnliwancii-<cm  ipsani 
Ecclcsiam  rcrciis  natam  cnmmillcro  nnn  duhi- 
tavcril,  iliim.  pi-o  Chrislo  lonationc  runjfcns. 
pcrc'^'riiiarctiir  ad  pra^dicaniium  rcirni  ciclcslis 
i'vant:cliiim.  0>iid  fcccril  \cl  ipiid  passus  hioril 
ad  asserendum  in  his  rogionibus  lidcin,  noii 
omnino  conslat  :  at  sattom  hoc  (idci  tosliiiKtnium 
sui  sanjiuitiis  ctVusinnc  sij;nassc  onmcs  atfnnsiuiit, 
In  ipso  Tnlosatinm  lorritorio,  longo  ab  urbe 
uniiis  dici  itiuero,  marlyrium  snuiu  consuiu- 
mavit. 

''•"'■"'in    II.  Miilto    lcmporo    post    sancli 

Paimli  mortoni.  lucmoria'  cjus  cclcbritas  induxil 
iit  circa  cjus  .sopulchrum  a'dillcarclur  primum 
occicsia.  dcindc  propc  ip-aiii  mniiasli-iiuni,  saii- 
cli  Pauli  ct  saiicli  Papuli  nnmiiiihus  dcsi^iialnin, 
dc  quo  tomporibns  Ludovici  Pii  monlio  liabctur. 
Pnpulorum  conciirsus  ad  luiiir  locum  iiiitimn 
dciiit  piiiimm  vico.  dcitido  urhi  Imjus  nomiuo 
insi^fnit»'.  in  qua  .loannos  Papa  vigesimus  s(>cMti-  ^' 
dus  sodem  cpiscopalciu  crcxit.  abliallam  loiivcr- 
tens  in  opiscopatnm..Sancti  Papuli  snlciimilas  ox 
vctori  consuctudinc  colobratur  die  tortia  novein- 
bris. 

Lbctio  III.  Corpus  sancti  P.i[)iili  a  v,.piil. 
tura'  siac  toco  Tolosam  tianslafuni  cst  ot  iu 
basilica  Sancti  Saturnini  dcposituiu.  uhi  usquo 
iiune  a  (idelibus  colilnr.  Tcrlio  docimn  scculo 
propo  saiicti  Satiiniini  lumuiiim  invcufum  i's(  : 
scxto  dccimo  iiicimtc  c  lcrra  solcmriitcr  lcvaium. 
die  vigosima  <|uarta  Mnrtii.  Anno  voro  millosiino 
soxccntcsimo  vip-siriK)  sccuridn.  in  cap-sa  ;u>'cri- 
(ca  dclatum  iii  conspcctum  ct  cultiiiii  popiilorum 
cxpositum  e.st.  Caput  ojus  in  ecclesia  catlicdrali 
urbis  ojiis  nominc  vocata-  ad  hmir  iis.in.-  .11.  im 
rclijjiosissinic  assorvatiir. 

OnATio.  |)a,  (piasumus.  omiiipotcn>  Dciis, 
,iu;,'o  incrcmcutiim  lidci.  <piaiii  Iicaliis  martyr 
Paimhis  in  Iiis  rcgionibns  idatilavil  d  prnprin 
sanKuinc  rigavit.  Pcr  Duniiimm. 

1\.    Kx    PiioruKi    iinDuaivo    auchidhkcesis 

'ioi.OSANjE    (2j. 

DiE  ;t  NovEMunis,  S.  Pai'iji.i,  i'hes«yteki  ^ 

et  mahtyius. 
iN  II.  NocrraNo. 
Ex  Ansclmo  Hoccciisi  ot  Hoscj. 
Papiilus,  .sancti  Saturniiii,  primi  ToIoHaiiorum 
cpiscopi.  inti-r   piiccipiios  discipiilus   ;ic   socinn 
ccnsctiir.Tanta  virtiitc  lantoipii'  sucic-.-u  siib  lioc 
forvido  apostolo  laboravil.  nt  Saturninus  ip«iuH 
cnnoTolosamam  ipsam  Ecrlcsiam.rcccns  nalain, 
committcrc  uoii  diibilavcrit.  ilum   jiro   Christo 
Ict'idioiii  fungons  percgrinarclur  ad   priL-dicaii- 
dum  rogni  cn-Iostis  ovangclium.  In  ip.so  loio  qui 
posl(;a  ipsius  noiuen  rctiuuil,  lapilis  nhtrnnca- 
tiono  niJirlyrium  suum  cotisuium;ivil.  .Multo  lcni- 
porc  post  .s;uicti  Papuli  mortciii,  mcmoiiic  cjux 
ceiebrita-s  induxit  iil  circa  cjus  .scpnlcriim  loilifl- 
carctur  primuni   occlcsia.  dcindc   propi-   ipsain 
moniistcriimi,  saiK-ti  Pauli  c|  saiicli  i';qjnli  nomi- 
nibiis  dosignalum,  de  quo  (empoiil>u.s  Ludovici 
I'ii   mentio   habctur.   I'apiilarmii  concuisus    ad 
hunc  locum  initium  dcdit  primum  vico,  dciiuh; 
urbi  liiiju-s  iiomino  insigiiiliL*,  iii  qu;i  J(jaiuics  Pjipu 
vigesiinus  .socundus  scdcm  cpiscopalom  eroxil, 


(I)  Curcu^si  Hi>ri!>s<)ii  l7Ht,  —  (2|    DeM-ri|ilum  TultMu-      ^MIjiinuiirii  lt«J. 
SocemOrtii  Tomu.-.  /. 


7(j         a]jh:itiaiu 


fioa 


\)E  SAXCTO  PAPUU)  MARTYRE. 


eS  KIllT. 


abbalia,,,    convorton.    in    opiscopatum.    Sandi  ginom.  Adolescens,  faclus  bcat,  Pdn  discpulus,  D 

Panuli  sole„„,ilas,  ..x  vetori  .onsuotuciine,  ccle-  ab  oodom  bapt,7.atus,  suscepl,s  fido,  ,-ud,menlis, 

br,itur  die  lertia  Novo.nbris.  C:o,-pus  sancti  Papuli  Doo  voro  crodulus  tompo,-al,a  oontomps,t  o.unia, 

a  sopultura.  suse  lo,-o  Tolosa,,,  translatu,,,  ost,  ct  ubique  soquons  docon  ,s  vos  ,g,a,  Rom.e  lev,la 

i„  basilica  Sancti  Saturnini  <loposit„„,,  ubi  usque  ordinatus  a  sancto  aposto  o,  ,11,  cont,nue  a,lh=es,t, 

nunc  a  fidelibus  colitur.  Tortio  docimo  seculo  qua,„di„  vi.xil  ,„  soclo.  \  oia,,s  lops  ,.olator  lu,t. 

propo  sancli  Satu,„i„i  t„„„,l„m  i„vo„fum  e.st;  pn,do„s  et  f„  obs  d.sponsa  or  Cu„,  ,llustr,  Satu,- 

exto  deci„,o  ino„„l..,  o  terra  sole„,„iter  leva-  nino,  Jesu  d,sc,pulo.  ,.I    .albas   f„,t  apostolas 

lum,  dio  viKosi„,a  cp.a.ta  Martii.  .\nno  ve,-o  „,il-  n.issus,  non  socul,  van.tat.bus  n..  carn.s  spurc,- 

losi;«  sexcontosinlo  viKosi.uo  socndo,  in  capsu  ti,.  s„b,„,ss„s  In  c«,d,s  s„„pl,c,tato,  dolo  carens, 

arKe„t..a  d,-lal..„,,  i„  consp,.ctu„,  ot  c„llu„.  popu-  iuno,.e„tor  „ul,fav,l;  ova„cel„  g,;at,a,„    monto 

i„,'„„  exposii,,,,,  ost.  f»™i-'"™  «''^^"■'^  "7  "p^y"-  ^ "  ';"";"•  *• 

'  Lkctio  II.  —  Dum  Cleinens  in  papaUi  Roma- 

V.  Ex  MissALi  Sanpapulensi.  nus  episfOpu--ipr;n>irI<'rfl  Rdina-qufsactTdocto- 

Uic  :J  Nov   In  f.-lo  S.  Pnpnli  i-nKsnyTF.Ri,  cvan-  nmi  convoi.tus  ad  (ialliarnin  reduclionoin  anlic- 

gdii  in  Occitaiiia  pn.conis  .-t  inarlyris,  ccde.ice  larct.  Sat.irninus   pontifex   cum    lovita  Papulo 

*^                           '                             -  partes  iiitrat  occKluas.  Ad  fidcm  i.hnsti  iimltas 


filil.  rf-lcil. 

B 


catlicdraiis  et  tolius  diocesis  patroni. 
PnosA. 

Plcl)s  sancla.  Kau<I(?,  qiinni  tton 
yujp.Hivit  olim  Papiihi-i. 
Tuo  piis  apostolo 
Gralcs  rt*f'ei  '  iiuno  laudibus. 
Arnon?  Chrisli  fen-i<liis. 
Clirislinii  sccutus  auspirem, 
Cujdit  l»onoruni.  rmiluis 
Hii-  iiilulit  noslri»  riilcin. 

Ciiltus  cl  aras  <ln'iiionum 
Divumi|uc  fana  diruit. 
Ernirp  ptiNo,  iiicntiuin 
Trislrs  leiiclu-as  liisculil, 

[•"urfntp  liiniioiii  Tarliiro. 
Hanc  Tiiorlc  tcrrani  consecrflt, 
Mujfnis  iilii  plcuus  Dco 
Kidcin  triuiii|)his  auxerat. 

Hicc  illa  tcrra  quam  novo 
Iniplcvit  arilens  luiiiino, 
lia>c  itla  qiiani  cadcns  «uo 
Marlyr  piuvit  simjtuine. 

Fclix  Tolosa,  quu'  luis 
Dutliiui  reposluin  iiia'nil)U8 
(;or|)us  rccoinlis  martyris, 
InKens  tlhi  ractuiii  decus. 
Et  lu  licalii  iiua-  Patris. 
(!cns  nostni,  scivas  verticeni. 
Si.  ijueiii  piitronum  nunc  colis. 
Ilhini  sLMpiari-i  cl  iluccni. 

Qui  vcritalis  optiinus 
Nohis  nunjislcr  exslitil, 
Vi!a  lUIciii  prohantilnts 
Sponsor  siihitis  hic  eiil. 

0  (;hrislo,  cujus  Papulus 
Nos  piirlurivil  uil  ruleiii. 
C  Audi  1'iitci  quani  nunc  honus 

I'i'i  liliis  fiiiniil  prccein. 
Munili  tenehris  nhsitos 
Nox  quanta  cingut.  aspicc  ; 
Viii*  salutis  ncincios, 
.Salutis  auclor,  liiriire.  Anien. 


iucrifaciunt  populoruin  colonias.  In  Archde  el 
Nomause  verbuin  Dei  seininantes,  multos  ad 
(Idcin  pi-rfK-iunt.  et  pcr  lotam  Septiimniani 
christiaiio  discipulatu  alliciunt. 

Sub  crudelitate  Rufini  judicis,  Carciissonam 
intrepidi  siinl  ag},'ressi;  niox  ibidcm  Cdntiuiioliis 
ctllagellissunt  dopressi.perRufinuin  vcrsjpfHum  ^'' 
comminati  quod,  nisi  diis  gentium  secundum 
ritum  Auj.nistoruiii  infra  trlduuin  offcrrcnt  liba- 
iiiina,  iiic.xi'ogitabiliiiin  toruicntoruni  sulTcircnt 
gravamina.  Sed  athletae  sanctissimi  idola  exe- 
crantcs,  iii  quibus  non  est  .'^alus  nec  venia,  invi- 
ctissiiiiuiii  adorarimt  Ueuni.  trinuin  in  personis, 
unuin  in  esscntia,  per  quem  condita  sunt  omnia. 
Tctri  carceris  orgastulo  fainc  afflicti  et  sumuia 
inedia,  Deo  se  totalitcr  cominiscrunt.  Tandeiu 
ruptis  ferrois  vinculis  Tholosam  pervenerunt.  Tu 
autem,  elr. 

Legtio  III.  —  Dum  autein  Saturnimis,  doctor 
angelicus,  partcs  Vasconifp  ol  portus  Hispani:H 
perapraret  docendo  et  in  Christi  fide  baptizaiido, 
in  tota  regiono  Tholosana  permansit,  apis  solli- 
cita,  mella  coHi^'ons  iu  alveo  Christi.  levita  Papu- 
lus,  vir  apostolicus,  ubique  proficicns,  Deo 
cooperantc  et  signis  coruscantibus  sermones 
conriniianlc.  PrjBdicans  Christum  Salvatorcm 
omiiiuiii.  Dcum  voruni,  Patri  consubslantialcni. 
coiEternum,  adveniente  temporis  plenitndinc 
paitcs  nostra'  Mafurio  siinul  nnitas  in  virtrinidi 
tiialamo  assuinpsisso,  in  ([ua  natura  assuini>ta 
pro  omnium  operanda  salute  mori  voluil,  terlia  c 
die  a  mortuis  surroxit,  ot  cum  oadom  carnc  ;rlo- 
rilicata  in  ca'los  ascendit,  in  qua,  et  adjudiciuni 
vivoruin  ot  morlnorum  spectatur  venturus. 

Ilanc  fidem  orthodoxam  panperes  missi  oranl 
oviint.'oii/.;ue  el  in  oiniioni  torram  usque  ad 
animum  et  sanfruiiioin  dclcndcro.  fido  eadoui 
tyrannos  incropaiido.  riidcs  doccndo,  intinuo-; 
curando.  aitinias  Doo  lacrifacicndo. 

Frondoulo  autcm  gontilitatis  sa-vitia  scd  por- 

scvcraiitc  sancti  lovitie  cvangelizantis  constantia. 

lioprolionsus  ost  ab  apparitoribus  capilolii  Tholo- 

saui    atlilola    impcrtcrrltus.   Gonibus    floxis    ot 

manibus  junctis  supcr  potr;im,  antrclico  consorlio 

munitiis.  intcr  duas  ilicos  prtedieans,  detentus  et 

iclilius  citsus,  gladio  snbil   capitalcm  marfyris 

palmain.  vita  perenni  in  Doiuino  fcliciti-r  Uiurca- 

lus.  Capite  abscisso,  fons  scaturivit  quo  s;mctus 

lu   pa^'o   Tholosano.   civitalc  Saucli  Papuli,      martyr  manibus  proiiriis  caput  siium  substulit. 

nalalia  saiuli  lovilic  cl  martyris  Papuli,  priucipis     Manuum  ol  tibiarum  tiKtiram  imprcss;im  lapis 

aposlolonim  discipuU.  rotinuit.  Nam  potra  quse  Jesus  est,  animam  m 

Leotio  I.  —  lu  Antiochia  pnotccli  rdiiis  nata-     p;iradiso  collocavit.  Tu  autem  Doniine.  miserero 

lom  duxil  originom.  idolatricam  abliorrcns  rubi-     nostri.  Doo  gratias. 


VITA    S.    PAPULI 

IN  TIU:S  l.ECTIONES  DU  ISA 

rdiia    ah     11.     Utnnrf    df    Ihriiuril/r 

V.\  (^(ULKCTANEIS  SANrAm.ENSlHrS  (1). 

HiC  rONITUH  VlTA  BEATt  PaCULI  PKB  TRES  LEC.TIONES 
BBRVES. 


(1)  Op.  cit..   p.    107.   Cfr.    supra.    Coiumenl.,    pnev.,      nmnm.  7  et  14. 


Catalogls 


DIES  SKCUXDA  XOVEMBUlS. 


ifj/i 

UOH  pOluit 

ab  tdiloff. 


•  fttit. 

Xetiiansc. 


(^ATALOOUS  SANCTORfM    grORfM   SUVT   IS    DKECESI 
•^.    l'Al'l'l.l...  • 

Ediiuni  ah  II.  Ilnintt  <h-  linitnriUr  {{), 
De  beato  Papulo. 

Tifniiis  ost  orrlcsiu'  siili  honon-m  hi';iti-isitni 
.ipostoloruin  principis  ft  hc;iti  l';ipu!i  Irvitiv. 
ipsins  apostnlornni  pnncipis  discipuli,  in  bapli- 
smato  tilii,  rui  adliu-sit  continnc  qnanidiu  vixil  iti 
,  seculo.  Qni  sanctissimus  i':ipiiliis  iion  scciili  v;iiii- 
tatilHis.  ncc  spurcitiu'  cnriiis  fuit  suhinissus.  Cum 
cordis  simplicitatc,  dolo  carcus,  innoccnlcr  mili- 
lavit:  evangelii  gratiain  im-ntc  nrmissima  .-di- 
sccrononexpavit.Diun  aut.-mClcnu.ris  in  p;ipatu 
Komanus  episcopns  pniisidciet  Ilonuecpie  sacer 
doclonini  conventns  ad  G:dlianim  rcdactioneiu 
anhclnrcl.  heatus  Papuliis  luissus  a  iicato  Cle- 
meiite  fuil  cutn  S:iturtiiuo,  Jesu  discipulo,  ad 
pnrtes  occiduas.  Uhi  mullas  luerifecerunt  popn- 
lorum  coionias.  In  Arelale  et  Nemanse  *  vcilium 
Oei  seminnntes,  ninltos  ad  fidem  pcrruiunt  ct 
pcr  omnes  regioncs  discipnlatn  ailieiunl.  Suh 
erudelitate  Rufini  judicis  Caicassonaui  iiiliepidi 
sunt  aggressi;  mox  ihidrm  coulumeliis  d  n;ig<'I- 
lis  sunt  depressi.  coniminali  per  HuMiiuiu  ciuod, 
nisi  deis  gentiiim  iiifra  triduum  onVrent  lil)annna, 
incxcogilahilium  tormciitoruiu  sunoriul  gi:iva- 
mina.  Sed  iifhlet*  sanetissimi.  idol;i  execranles, 
in  quibus  non  est  salus  nec  venia,  verum  Denm 
adorarunt.  trinum  in  personis,  uniiin  in  essentia  : 
piurimnm  IVnctnm  Deo  attnlerniil.  Cimi  anteni 
Saturninus.  docior  angelieus,  sanctis  iloelrinis, 
operibus  el  ofTiciis  ad  conversionem  Vasconiie, 
Navarrte  et  Arragonia;  intcnderct,  rcniansit  LE(iA- 


Tus  AiHWToncirs  bealus  Papuhis  iii  onuiem  regin- 
neiu  Tliolosanaiu,  tyraiuios  increpaudo.  intiruu» 
cunindo,  animas  in-^truendo,  ,'l  a.l  pLmluhnu 
novelhe  lidei  lucrifaeiemio.  Krcudeiile  auteiu 
gcntilitatissivvilia.Homanisimperantihus.dopiv- 
hciisus  in  Iioc  loco.  jnxta  ronli-m  Arnunphi.  ;ib 
appataUuihus  capil.ilii  Tholnsaui.  iutcr  duas 
iliccs  detentus.  piagis  co'sus.  gcnibus  nexis.  inani- 
bus  junetis.  capitalcm  gladio  suhiit  marlyrii  p;il- 
mam,  vita  pin-nni  iti  Dnmiiio  fcliiiter  laurratus. 
(^apile  ahscissn  ciira  fonlem  *.  Mox  ilijdem  fons 
scaluiivil,  ,pio  sanclns  maiiyr  manibus  propriis 
caput  snnm  (uhi  esl  altarc  majus  ecelesiie)  allu- 
lit.  M:imuim  cl  tihi:iruin  tiguram  improsam  liipis 
retiiiuil.  ;u-  petra  nuiv  .(■■sus  cst.  ;inimam  in  p:M:i- 
di.so  coUocavit. 

CATALOCIS   UETIUCUS, 

super  statnni  ecelesia>  Saiicti  Papuli,  u.squcqun 
fnit  crecla  dc  abbidiaie  in  st;itum  ehiscona- 
leiu  (2). 

Ilic  locus  fcrtilis,  per  runiljum  cotuiiintt  diiipoi-suit. 
IViiiiiis   liir  r.hrislum  «usccpit,  in  siinicuino  iiitiilyriM 

|r("*|H'ntii'«.    *'' 
Capul  truncntuiii    In-atii^  Pnpulus  n  foiUc  Ainiiinplii 

[iniilavit. 
Sicquc  niiiiiinv  divino  Iniiiin  l),.,,  in  snnguinc  coniM-- 

lcnivit. 

Crescentihu.'*  mirnculi»,  siili  litiiti*  «iKistoIoruin  pm-fuili^ 

[fuit  liiL'  [)co  mcnita  prrpnnitii. 

l'o9l ...  mnrlyriii  ulrisquo  cuin  nltnrihuH  fuil  ciipcllii  ,i,.,ii- 

[cntn. 

Oriijjtln  llilo  sc  oxliihct  populis  vcIuh  Htrucluift.  We. 

Tiinileui  eixluMliiSnndi  1'HpuIi  a  ipiatcr  (■fiiluin  anniH 

[(lul)  alilialiiili  rr^iiiiiiK'  <lui-ta 

Per  *anctinrcciin!tttioni«pnpaMi  J.ilijMiiifUi  .\XII  iii  cpi- 

iKCopjilciii  vst  iTcrlil. 

ItcKnnnto  in  Frniiciu  Ludovico,  Maitii  VII  niU-iiilaruni, 

[atnnj  M(;c(:xv  i:tj. 


•  nl.t. 
rniiilcni. 


(1)  Op.  cit..  p.  117.  Cfr.  supm,  Comm.  Prirv.,  num.  U.      -  (3)  VIII  cal.  ,..j,rt.  in  ■  (Mo„u  r,>,.r.  s.  hnmli  ut.mtr 
—  (2)  Excerptum  ex  Hennet  de  nemovllle,  op.  cit.,  p.  181.      atl  tluodrcimum. , 


DE   SANCTIS  MARTYKIBUS   GEKMANO 

THEOPHILO,   C^SARIO,   VITALI 
DOMNIJVO,    JUSTO.    llKKiVIKTK.    (;OBBANO    KT    VMWWAU 


C^O.SAHIC^E    IN    C:Al'l'ADOCiv\. 


(i.  V.  II. 


suB  DKcio.  i"  ntnrtiK  ferr  mnrtitrum  fitstis  celefmtftir  ad 
l/'»;(c  (iiem  ijhritjstt  i/iixi/itin  iintrtijntm  mrietan, 
Mqu3e,  Deriii  perseifitrntr,  saiii/uiiiis  siii  tistinio- 
iiiiiiii  Jesit  Cfiri.sto  i/iifif.  Alin  titinrn  plures,  iifiit 
piincioreg  iitarti/rijfut/iit  inurtijres  iiumeraiil.  Ordi- 
fiem  ducat  Martijroftjfjium  Parnim  liomanitm 
nim  sequenti  inarti/rnm  efoijio  :  \\\  Cappaiiocia, 
martyrum  Cerniani,  Theophili,  Ca.'.sarii.  Vilalis. 
sub  Deciana  persocutione.  Ado:\\m\  Ca-sarcam 
Cappadocise,  nalalis  sanctorum  Ccrmaui.  Tiieo- 
phili,  Ciesarii  et  Vitalis,  ipii  oplime  duxcruiit 
marlj  1  ium  sub  Deciana  pei-sccutionc.  ('suardua : 
Apud  (i;esaream  Cappadocitc,  sanctorum  marty- 
nim  Cermani,  Tbcnpliilj.  Ca;sarii  el  Vitalis,  ipii 
sul>  perseeutionc  Deeian;t  optime  duxerunl  mar- 
lyrium.  Wandeifjertus : 

Ternis  Germanus,  Vltalis,  Ca?sariusque 
Tbcophilusque  pari  colluccnt  lumino  fesli. 


Gnieniniun  :  CtesarccD  in  Cappadociu.  sanclo- 
rum  nuirlynim  Ceruumi,  TlicnpliIIi,  fji-sarii  el 
Vilalis.  qui  iu  piMsit  ntirnic  [)i  ci:itia,  iiiitli>  criide- 
litatis  sup|)Iieiis  pro  Cliristo  reeu.saIiH,  ad  neccni 
deniqne  abducti,invicla  piehilis  defnnsione  mar- 
lyrii  palmam  Itilcnmt.  Mfinriili/nts  :  i\^i\u\  Cu^sa- 
ream  Cappadocia-,  sanclnrum  mai-lyrnm  Cer- 
niaiii.  Tiieopiiili^Ca-.^^arii  et  Vilalis,  ipii  sut>prrHc- 
cutione  Dcciana  oplimc  duxeriinl  marlyrium. 
Martijrofoi/inm  Uinniitntm  :  CivsiWf.i-  in  C:ipiia- 
docia,  saiictorum  martyrum  Geriiiani,  Thcopbili, 
Ciesarii,  Vilalis,  qui  in  pcrsocuiione  Dcciana 
optime  dnxerunl  martyrium.  Pi-tnis  dt  Sulali' 
hus,  fih.  X,  r.  /^,  lior  tesit  rfoijinm  Jiornm  iniirtU' 
rum  :  Germanus,  Theopolus,  Ciesanus  et  Vitalis, 
marlyres,  apud  Cii.'.saream  Ciippadoeia'  sub  pcr- 
sccutioiicjDccji  Ot-saris  r>ptimum  rluxcruut  ninr- 
lyrium.  Quo  lempore.  ut  scribit  Hicronymus,  voli 

cml 


ADCTOKR 

G.  V.  H. 


(KH  DE  SANCTO  AtililCOLA  MAHTYRE. 

vrd  cl.ri^Uani.  prof:hri..ti  noniiiH-  prTcuti.verinn     pra^fer  Justum  el  HernuHen,.  Donminuni  ronnne-  I) 
etiam  callidns  hostis  larda  ad  n.orl.m  .upplina     nwrat,  .ed   Viennemem  e„an,  eurmlem  quem 
conqua.reas  anin.as  cupiebat  jugnlare.  non  cor-     Marf^rolo.;!...  Ro—.    l  n<le  susp.ao  nasr. 
pora  <-l,ut  ip.r.  qui  ah.opa.ssus  est  Cyprianus  ait,     pot.st,  rUatum   a  Habauo  Donmmun,  ....  ,;.„,„ 
,c.nl  .1  us  ,  on  pVr.uilU.butnr  occidi.guo  ten,pore     hunr  K/.»"^'-''.»;,  ««'«  U^dense  martyroorjn^n  e 


vo 


B 


u  en  lous  non  prrnmu.uuiui  UH.HII.V"" "  •■■I „  ,,      .  ,.,,.  ,,         ^   .,       -      ,-,        ^  . 

assi  sunl  duo  illi  juvenes  de  quihus  in  Vita  saneti  rodice  Fuhlen.  Mofhrr^L.de,...  rdUum  fu,. 

,>auli  primi  erc.„HL  dicitur.  ut  supra  dictun.  ost  Cui  su.p,nom  mm.un   tnhu.  nolnn,   nam   .ntn- 

i„  .jn    Vila  qua.lo i.Ius  Januarii.  1'assi  sunt  pr»-  sandos plure, Dommmoccurrunt.  In  martyrolo<j.o 

fati  sancti  martyres  nmnanus  et  ..ocii.   tertio  0/^./..m«.  ...:  In  C^sarea  Cappadona.  natale 

nonas  Novembri.s.  Ihi.c  Hieronynms  in  n.artyro-  sanctorun,  f.er.nam.    1  heoplnh,  C^saru,  Lp-,h, 

lociosuo.  Uuusmiimue  iu  cuiu.-*oruhs  mnrtifrolo'  Vitaiis. 

ahrum  qna:  Jlirrompniana  mrantur,  trrfus  ali-         •i.  Quod  s.  mart.p-um  nu.ner.on  ex  c.faf.s  aucto- 

iuando  Lurrif,  non-rit  non  rs  iis  rlnyi.un  s.ann  rihus  ..//,V/m».      J'/'-»"'-^    />n'««  quafrrn.onr.u 

traxi.se  Petrum;  t.-axit  autem  ex  Usuardo,  cujus  Germuni,  Theoph.h,  Ciesarn  et  \  ,tahs ;  cm  add.~ 

ma.-t.,.-ofoaium,  ut  uofat  Sollrrius,  Prtro  pro  Illr-  tnr  Efrrilius; ./.,»./.  Dommnus,  ac  taudem  Just,H, 

romnniano  e.-at,  d pa.m.  dr pr.secutionis  I)rria.,a^  Hermes,  Cobbanus  ar..r/»«(;  da  ut  novem  ma.-fy- 

rha.-acte.-ede  suoappos.uf.  >■"">  >'"""''■"'  complratm-  Po..s.n,f  equ.dem  Justus 

->    ///   n-no  o,u.,rs  harfenus  rifafi  n.a.-t.p-oiofji  ^  Hermes  ex  prscedenti  die  repef.t,  v.dcn.  bed 

quatuor  tauf.nn.uo,/o  Chrisfi  .na.-f!frum  .■errnscnt  et    Vitalis  occurrit    ad  d,em   2   et  ad    diem   3. 

manimdum.    Vr.-a    mart.jrolo,jia    lUe.-omjmiana  Ver,nnfanm,,hrr.-s.suuf  T  .talrs;  po.sunt  quoque 

a,ld,n,f  nlurrs.  Q„or,nu  adjuuqo  sr.-irs  secnuh.m  diversi  es.se  Just.et  Ile.-mrfes,  ut  qu,  d.cersts  ass,- 

ra.-ia  rL.,phria.  }i,;;.rnsr  {\) :  In  fVsarea  Cap-  gnentur  d,ebus.  Iheophilus  tam,m,  Germanus  et 

pndocie  Germani,  Thioflli,  Cesari.  Egrili,  Vitalis.  Vitali.,  ,-rp,'fiti  rodem  d,r  rt  quas,  ,n,a  ,nua,tiati,mr 

Lucc.,se(iusi,millb,',n-iil<,ps,0.-h^MvkaOm^a-  prolati  in   rxcnpla,;    hpfr,-nan;,s,,  plaue  „dem  ^ 

(locia.    nalaiis     sanch.nim    Gerniani.    Th.nifili,  esse  videntur.  Habemus   e.-go    mm-.m    ma,-tijr,im 

CesariKfrrili  Vitali.s.  A^/^r^rum-^^-.-CesareaCap-  conso.-ti,nu,  quos  op,.,.n,.„r  rssr  ros,irm  q,ws  sup- 

nadocia-  natalis  Germani.  Theonii,  Vitahs,  Jusli,  i>™'"'  uu,.,i.„bus  hu.c  d,e,  Kphe,n,:;d,u^  u,ef,;ra^ 

'.|  U.-ni.-tis,  (:ohba..i,(nnna.ii,T<'onii,Gessari,  Grxror,mi  as^ignant,sequenHd.st,cho: 
KKrili,  Vitalis.  Corheieuse :  In  Ca^sarea  Cappado-  .       , .         ■, . 

nXavTiv  TTEptTp^zoyfftv  avSpec  evv^a. 

Imniotisaniniis  manu  CfKsi  .naloi-um 
Malam  sulmiovere  frauden.  noveni  viri. 

,  ^-   Dolrm.is  sanr  .lihll  .lohis  rr  }.ttn-fi/rii  Acti.% 

Thcopliili  scribit  Tliechali,  qurtu  lib.-ari,  lapsuin  supei-esse.  Quod  cuim  Jiai-onius  dicit  in  annota- 

esse puiamus,  Vehementer  turbatum  fuit  in  marttj-  tione  ad  eorumdem  marti/ntm  elogium  in  marty- 

roloqio  Lridrnsi  (2).  fCx  C:rsarri;tsibus  inarfi/ribus  .-oltH/io  Pomaito,  Pefru.n  sciUcet  ej:  /irlscis  talmlis 

primo  affrruutur  Gern.aiius,  Theopiiilus,  Justus  eo,;,m  Arfa paucis  descripsls.sr,  nlhil  aliud si'jHi(i- 

rt    Hcrmes;  deinde   aliis    inter/ecfis,   menfio  fif  caf,  quam  Peti;m  referre  elogium  Vsuardimun 

Civsarii  ac  Vitalis.  Kfrrilius  ad  diem   srqumfriu  paucis  additis,qua'  s/)ectant,  non  ad  inarti/rrs^sed 

rrjiritur,   juncfns    (Jiusarrrusihus   qui  reprfunfur  ad pers,-rutionrin  in  qua  passi  sunf. 


cin.  natalis  sanctonnn  (Jermani,  Theophili,  Cie- 
sarii,  K^rili,  Vitalis.  liidianus  in  marti/roloi/io  suo 
addd  unum  mart.jrrm  ab  omuihus  pra-termissuii,  : 
\n  Ca'.sarea  Cappadocia;.  natale  (icrmani,  Do- 
mnini,  Theopliili.  Vitalis,  Jnsti  et  Hermetis.  Aliud 
,'rfustu.n  marfijrtilitijiuut  apud  Flt,rr„fiuium  p,'o 


DE   SANCTO   AGRICOLA 


M  ARTYRE. 


Iarfijcilfiijia  lllrrDiiifi.iiaua  ht.ttir  rn,uinrn,o- 
raid  sa,tctum  ,nartij,;;u  Agricolani,.sfyK(r(j/H(» 
a  (irrmano  cum  sooiis.  Post  nominafum  ulfi.uo 
loroi.iter  C:estn-ca'  passos  marfif,-es  V,ftdrm,no,a 
annunfiafio  sei/uifur  hor  ,uoito,  in  rariis  rxr.ujila- 
rihns,  quyf  suitf  : 

Berneuse...         et  alii>i  passio  Agricuii. 
Lucense...  VA  alibi  passio  saiicti  Agricolce. 

Kpternucense...  rl  allbi  passio  A^ricoli. 
Corbeiense...       et  alibi  Aijriculaj  vii-ginis  ct  mar- 
tyris. 

'i.Existimumus cnm  doctissiino  Floi-entinio  aliu  tn 
hoc  foco  i.ulicari  inarti/iem  Agricolani  di.rrsum- 
qurab  Ani-icola  Htmoniensi,  iiui  cum  Vitali  Uoim- 
nia:  passus  est  (de  tp.ibus  agemus  die  4  norembris, 
quo  in  Martijrohitiio  liomano  celcbrantur).  Si 
Corbrirnsis  exemphris  lectio  rera  essct,  atque  idct. 
Agricola:  uomine  non    virum   coli   sed    feminam 

0 ) Qiiod  f dklimus  anno  IJfSS in  Acl. SS., lom.  \Ul  O.  i.  - 


rousfaret,  res  confrcti,  fon-t,  nequr  ulli  dubio  lorus 

suprirsse  possef.  (^uui  tamcn  rcJiipta  exeinplaria 

sire   terminatione    masculina    ut    Bernt;,se,   sire 

adjrcfiro  in  t/enrrr  masruHuo  addito,  id   Lureiise 

rt  Eptrrn,tcense,ciruin  clarissimr  drsi<jnant,  Cor- 

briruse  errorem  commisisse  pidamus.  Quod  si  qu,s 

nihdominus,  ex  iudole  fastorum   Ilieronijmiano- 

ruiu    /lersiicrfa.    farile  r,;-ari   potuisse   opnirtur, 

sejuuctosque  Vifalem  rt  Agricolam  junf/euihs  esse 

tdque  Iiononi.T  friburudos  j,tdica,rrd,  consiilrret, 

inoneute  Florrntiuio,  diein  frrflum  nonas  lionv- 

niensium  celebritati  ad  amussim  non  comenire.  ac 

liriiulr  in  rariis  exein/ilarilnts,  (ptx  apud  Floren- 

tluiuiu  lidni  po.^suut,  dir  27  noinnbris  memonam 

celebrari  Atjricolx  et    Vitalis  :  In  Italia  civilate 

Bononia  Agrricolse  ct  Vitalis.  Bernense  exeinphir 

hac  partr  mittilum  rst.  Prsterea  Agricola  et  T  (/«- 

/(',v  in  iisdcm  martijrologiis  sepnratis  diebus  occur- 

runt.   Ad   tertium    nouas  deceinhris  legimus   ", 

(2tQuodcdiilimusinler^«i»/prtiifio//(mrfiflMfl.loiuoUl>*'i' 

exeHtplan 


niKS  TEHTIA  XOVKMBHIS.  IV05 

A  e^mplari  Lucmsi  .-  |„  Hononia  .andi  Atrricole.     in  Ucr^si :  Benoni,t.  Vilnlis;  n,  I-ptmnurusi :     *i.r»„. 
/«  Eptenmrnm  :  Bononur  Ilnlup  At:nrola>.  /h     Bononi;e  Vitalis:  .«  rorUirusi  :  Bononi  Vilalis       ''  V  " 
Corbr.n.s.  :  1»   Bononia  sanclu.  Ajiri.-ohv.  /fo--      T»,/^  ,atis  sccuri  colliqimus  Anriiolan,  hwca 
neme  har  pmte  mutilum  rM.  Sed  <i,e  -J»  aprilis     reirbenimo  Hh  Aijricola  .jui  Ho,.,mi.r  .nta  cm 
lefj,titr.  .„  Iien,r„s, .-  ,-1  Dononia  Vilalis ;  similiter      Vitali  jhkssus  «(/,  ,iirersum  essr 


DE    SS.    FELICE    ET    CRESCENTIO 

MARTYRIBUS. 

1»    e.cn„pla,-i    Corheieusi    „tart,j,ologii   Jliero-  faslis  sa,.ctorum,et  C,ei>ce,.lio,um,»juo,'um  j,l,„e:t 

uiimia.ii  hmiir  ce},h,u,t„r   „,n„ocia  sa„cto,u,„  h.   ma.t.j.oloijiis  crUrantur?  a»  </imw  ab  ht» 

,„a,-t,jr,im  Felicis  ct  Crcscciitii.  I>c  t/uH,„s  ,i„o,i  ho,„n,.,j„.is-n'crte  Felixci C,rs,ruti„ssi,c C.isceu- 

dicamiis  ni/,il  i.atjemus.  Su„t»e  ,-epctita  ,.o,„i„a  tius   in    ,/,tii,„s,lam    csrn.pla.Ha.s    Mart,,n,to,,ii 

aliurnm    !ur,ci„m    tfuor.tm    i,.ge„s    „„,„iT„s   i„  Hino,.f/mia„i  oc,„,'ruut  die  l!i  niaii. 

DE  SS.  SEVERO,  ANDRONA.  THEODOTO.  TIIKODOTA 

MARTYRIBUS. 

1H    horu,„     i„arlijrui„     li„„n,cni    sc,i„eus    ttisti-  lu  titulo :{  cirosct  „„„,„  f)-,„i„at„  .ua.iifrcs  fiasoi- 

ckou    affert  Marti/rolfKjinm    „ut,-ic„,„    (irmro.  mus,  ,juia  iu  „,e,io!o,jio  Si.Uli  hi  ,jualuor  tautum 

rttm,  ex  niensis  :  inrr„iu„tur,  sed  in   mruxiH  ,]ua,iiis  vir  arceitit, 

Sy(i|iap-u;  biio  /at  Yjvij  tou  ivSpiut,  uowiur  Dasins,  ita  ut  srru„ft„i„  ttisticlio„  ifr^cum 

TET[iT)(i,£\ot;  T^aijKpai  o-jvTETfiTjfji^vT).  c„,„    Oasio ,    Scvfro.    Andronii    ac    Thcodnhi. 

Sicmartyresto  euni  viris,  o  feinina!  f,uat,ior  .-ii-is,  ifuinto  loco  ,„,tlier  }„nijalur  Thcn- 

Sinnil  poromj)ta  cuni  jioroinptis  ((ualfnor.  ""'<'■ 

DE   SS.   MARIANO,   PELA(JIA,   MAURO 


MARTYRIBUS 
MAGUHII    li\    AKHICA. 

Ap„(!    Sollcrium,    itilcr    Csuardi  aurtaria,    ex  I'(-I;i(,'iu- ct   Manri.  Trslutnr  S„ll,-ri„s  !i<ts,r  mar- 

codirc  Jliyiitx  Siteria.'  scijucus  ma,iijrni„  cou-  lijirs  str  jutuios  sH/i  cssr  iy,.,/los.  AV««^  uo„  iu 

sorti„,u  cotH„.e,no,-atur :  Eoileni  die  Magnbio,  ro.-um  uoiitia.n  pe,-vemre  potiiimus.  Qitare  sim- 

civilalo  Mam-ilaniie,  passio  sanctonim  M;niaiii,  plicHrr  cran,  „i,mi,u,  hir  cousitinata  rol„i,„„s. 


DE  SS.  MARTVRIBUS  XXVMI  HJNE  COMHUSTIS 

I.\   OHIKXTK. 


F 


Ho„c  bcataut  sociclatcn  maiiijram  <irxco,'u,„ 
menxa  celehraut,  ttullis  nec  personantm  nec 
iororam  noiuinUms  a,/(h'lfs,  „i;fur  h-mporr  pan- 
nionissiijnalo.  i)c  if„H»us  iitiua-sjactnrc  ,-o,ijecturas 
»uperfacaneum  JitiHco.  !\n  ,!ist,r!io„  es  Menxis : 


'PXiy&usiv  ivSpJ«  r.ttzt  oi«  xal  oi«  5uW 
Oi;  ffy|jioXiyou«i  TttvTi  /^t;  xal  il<  5tlu». 

Viros  crernarnnt  (inin(|iie  bi.Hrt  bitidnoH  : 
Host  hosqne  njrsns  (piim|nc  bisct  bis  rtnofl. 


DE  SS.  MARTYRIBUS  IN  THEBAIDE 


SUB    DECIO. 


'luorum 


Noiuimnsin  Av{i)inostrispr:etrnn,'tte,rduosito„a! 
memoria:  nutrtijres,  ipiorum  notnitut  suHus  JJri 
"jn'4o  ■•<r,entia  cotttineutur,  qui  Decianx  persecutionis 

'""»oia.K„h  J"'orptla  ilctotiantr  ,ter  Thetmida  rrudele  pro 
t'rr,„  Christo  marlyriu.n  passi  s„„t.  Mullas  cnini,  ait 
Ilieroni/n.us.  ii\nu\  JEi:y\Anui  cl  Thebaida  Eccle- 
sias  tcnipestas  sjeva  populata  est.  Voli  enirn  tnnc 
christianis  erat  pro(>hristi  noniine  gladio  percuti : 
veruin  bostis  callidns,  tarda  ad  niorleni  supplicia 


c'riric|uircris,  animas  nipicbat  jiijfularo,  non  cor- 
pora;  i-t,  nt  ipsc  (jui  ab  co  p;issus  cst  (<yprianus 
ait,  volentibus  niori  non  pcrinitlebalur  occirli. 
riujus  nt  crudelitxis  nolior  tial,  cjiio  mcmoi-iic 
cunsa  exeiNpIa  subjicimus.  IVrsevcranlcm  iii  fldc 
niHrtyrcm  ct  intcr  cquuleos  lamina.s(|ue  viclo- 
rcin,  jussit  mcllc  pcniiiKi  cl  sub  ardentissimo  solc 
religatis  inanibus  post  tertfuni  reponi.gcilicel  ul 
inuscarnin  aculeis  cederel,  qui  itrnilas  sartagincs 

arile 


li.  V.  H. 


luiHxi  niiiit  iii 
T/irfinif/r, 


Helatio 
Sirppliori 


r/Kl  DK  SS.  LIBEHTINO  ET  PEaKOHINn  MAUTYRIBUS. 

antc  *(uppra«^et  Aliiim  iuvonili  a-tate  florentem  tormenfa  voluptate  multoarriuf<te»tati,  Hlhtsmar^ 

in  aina-nissinios  hortulos  pn.MT-pit  nl.duci  ibitiue.  ttjriam  ad  persecutiouem  sub  DiocJeiiam  remittere. 

intcr  lilia  candentia  ot  rubentes  rosii-s.  cum  leni  Major  enim   S.   Jhfronnmi    fst   aurfontas  hanc 

muriTiurr-  atmanim  juxta  serperet  rivus  et  inoili  hiHtoriam    narrant,s   nf,  fartam    n,  persfcutione 

.ibiU,  arboruiu  (olia  vontus  pnfstrintjeret.  super  Decii,   quam    Nicephon,   cujus   fides  non    semel 

exstructum  plumis  ledum  resupinari  ct.  ne  se  susprrfa  esf.  Suhmnimns  famm  Su-.phori  rclatio- 

inde  po^.et  exruleic.  blan.lis  sertoruni  nexibus  nem,  f/uippe  qua-  m  qu,h,mlam   ,/iffn-at  rehus  a 

irretituni  n-linqui.Ouo  cun.,  recedr.nlibus  cunctis,  narratione  S.  Hieronynu.  K.-i  4«in.T)v  U  t.v«  .4v  -„.v 

meretrix  .speciosa  venisscl,  ca'r.ii  .leli.alis  strin-  ir-"v,  K^vty.<-.  -.rcny.iZt  h  Ufo,  t<7T.,pTi«v.    E^.i  ^i^ 

Korc  colla  coniplexibus  et   (qiiod  di.lu  .luoque  i7;(i|*oxo;  ^v,  [it.i  tto)!^  y.^-  sTTEiptTov  ^ia.vov  eri 

.scehis  est)  nianibus  attrectare  virilia,  ut  corpore  JcXfvn^  VM^^-.o  Bh^M>,.  U^.n  ti  «iT.,,  «v^r.r,;  eTr,^(e^o- 

in  libidim-m  c.ncitato  se  viHrix  imi.udica  super-  5.  «'Xo^;»  xai  -.U  x=.Tp«  1v7«ti  -roicToiv  ^..liu.  iTropp^- 

iaccrel  Quid  ageret  miles  Christi  ct  quo  se  ver-  to<c  -poaiyo-.M,  rpA?  xf,v  Trovnpav  Vj   iv^nof,^  irpsStv 

teret    nesciebat :  quem  lormenta  non  viccrant,  i;-:6.(i:st',,  o-:.a^vT.Tr«v  4Tdnwv-piTT£.v7:^pa.f*rivo,ia<z. 

.upei-abat  abominala  volui.las.  Tandem  c.i-Iitus  '0  li  i^ii  -.•■  «XXo  5p5v  rywv,  tf.v  !5£av  yU>c,v  ..,;  .«^ 

inspiralus.  pra-cisam  mordicus  lin-uam  in  oscu-  y-/y','v  --o^  ^ni""':  i«.,.d,v  xal  U«v,5,  ^i^V  S'a(i«=n,. 

lanlis  se  faciem  exspuil;  ac  sic  libidinis  sensum  «iiAevo;  xaxi  toO  itpoatWcu  t^?  i^^x^aooc  rpoa£t:Tucre. 

.ncccdcnsdoIonsma-nitii.l<.sup('ravit.rrridem  K^l  ovtck  "utv  ,av  ro'vo«;  ^p.peu  ivri   f.Sovii;,  tti 

crKO  teinpus,  qiio  talia  b"-rchaiilur  apu.I  inCerio-  i«).Yei  5*  Uivit,  ■xWfyirc'  xai  ?>.7i>-riS.v  «:.v  Jr.Si,  r^p=i. 

rcm  Thcbaida,  cum  sororc  jam  virotradita,  post  «euw«.Tfica-fo«p5;exE(vTi?i7rrip£i3C'WpTEpo;SiaYlYov£. 

mort.'mambf.rum  parentum,  in  herclitate  locu-  TaoTr,;  5*  avu,T£po;  yev'»'"^.;,  ,iapT«p{q,   t6v  p(ov  (leti 

plcli  l':iuhisr.'li(luscst.  aiinoruiu  .■ir.-itcr  quin-  ?f«y>  eTtesopiiY^Ev.  Et  ascetam  qucmdam  per  ea 

d('cim.    littcris    tam    gnucis    quam    tejfyptia.is  lcmpora  similem  pcrlulisse  a^oncin  hl-^toria  imr- 

.ippriiue  cnulitas.  mansucti  animi,  Deum  valdc  rat.  Quum  enini  expugnari  non  potuisset,  post 

iimans;  et,.umpers.'CurK.nispi<)ceIIadctonaret,  longa   atque    infmita   tonuenla    in    leclulo  fuit 

in  villam  remotioreiu.-t  secrctioremseccssil.  y/^EC  extensus,  vinculis  lij_'nlus.  Mulicr  vero   ad  .'um 

in  exordio  Vitm  S.  Pauli,  primi  eremifx  S.  lliero-  impudons    immittitur;  qiKi-.  osculata  manus.iue 

uinnuH.  P"^^  summam   impudcntiam    secretis   membris 

'  2.  Utnmque  en/o  marfijrem  nijus  (jtnriom  rer-  a(Im..vens,   ad    pravam    iuipudica   actioneni   vi 

famina,    mppresHiH    nominilnts    sancfns    doctor  adhibita  cojicbat,  nihil  e.iiuni  qutc  ilHcita  sunt 

ilesrripsit,  ex   eorum  numero  fuisse  judicamus,  facere  priEtermittens.  Ipse  vero  quum  aliud  quod 

inti,  pneside  Ariaiin,  in    Thehaide  Chi-isti  fidem  faccrel  n.in  habcrct,  propriam  vchemenler  mo- 

sanguine  rim/irmarnnt,  codem  fempore  (jno  san-  niordit  lin^niam.ac  forti  morsu  excidens,dentibus 

,-tissijni  ronjm/es  Timofheus  ef  Maurn  ah  eodem  satis  comminutam  in  faciem  meretricis  cxspuit. 

iinpiissiiiK,  jiidire  post  plnrlma  funnenta  sitperafa,  Atque  ita  sibl  quidem  ipsi  dolorlbus  accrbis  pro 

rrucihus  af/iu-i,  inter  diriNus  laiide.'^  marlijrium  voUiptate,  iinpudica^  vero  illi  pudore  ac  stupore 

consummaruni.   De    quihus   actuin  est  ad  diem  cum  molcstia  paratis,  validissimo  illo  hostis  im- 

:i  maii  {\).  /)e  multis  alHs  poslea  atjefur.  pctu  supcnor  cffectus  est.  Ipsius  autem  victor. 

:j.    I\num    referf    Xia'phoru,n   ('allishiin    (^)  martyrii  vita-    post   brevc  tempus  sipillum  ap- 

relata  historia  martt/ris  post  devicfa  crudelitatis  posuit. 

tO  vir/.  sy,  tniii.  1  Muii.  p.  37r.. -(2)//is/.  f/r/..  lili.  VII,  c.   13  {P.  G..  tom.  CXI.VI.  col.    1-232). 


*'alligli  ,lr 
'i*flnn. 


K 


c: 


DE   SANCTO    LIBERTINO 

EPISCOPO     AGRIGENTINO     MARTYRE 

ET   SANCTO   PEIIEGRINO 


M ART YRE 


(J  V.  H. 


5^  1.  Tnulilionos  Sieulorum  do  S.  LilxM-lino  oxpendunlur. 


Iti  Cutalogo  gencrali  Sanctorum  qui  in  Marlyro- 
logio  Romano  uon  sunt,  Philippus  Ferrarius 
„,., ,         tertio  nonas  nofemhris  rermset  SS.  labertinum 

..  ,.,  ..  et  Perenrinum.  hunr  marfi/rmi,  illum  fpiseovum 
rt  1'ereL'iiiu  *"'  "•<"''.'/''''»* j  ''J*  iabuUs  uf  ipse  atcit,  ecclesiarum 
Aciiiub.*c»r,i.  .\ijriijentin<T  ar  Si/rarusana-  :  Apud  Agrigeutum. 
S.  liiberlini  cpiscopi  cl  martyris.  Syracusis  in 
Sicilia,  S.  Pcregrini  martyris.  Avta  sanrtorum 
martt/nim  Libcrtini  ejdscopi  el  Peregrini  antmo 
hmtd  lilienti  iluridanda  susripimns,  qnippe  ipiic 
tantis  sint  ahdurta  tenehris  ut  rijc  dnbiam  lucein 
ii$  inferre  possimns.  Pleruque  entm  qux  de  Htis 


(di  aurforilms  referuntur,  itirerla  pofius  fauia 
quam  certis  dorumentis  nituntnr.  Af/emus  primo 
dr  S.  Liberlino.  deinde  de  S.  Pcrcfrriuo.  tandem  de 
Artis  nlriu.^i^jue  inartijrii. 

2.  S.  Libertinus  existimatur  primus  fuisse  Agn- 
,/entinx  nrbis  episcopus.  Bocrlins  enim  Pirnis, 
aljlias  Xelini,  in  Sicilia  Sarra  tl) :  S.  Libcrtinus, 
ait,  martyr,  ut  fama  cst  conslausquc  Iradilio, 
primus  fuil  Agrigentinus  episcopus;  cumquc  ab 
aposlolo  Pctro  institutum  Agrigcntina  ccclesia 
meuiorat:  imo  ejus  aposlolictt  inslitutionis  docii- 
mentuin  ab  codcm  divo  Pclr.i  suliscriplum  m 


Lil-eit '!■"■■ 

yriini" 

Aririgf"'' 

rfise*tl""- " 

inflil-t-* 
Hocehiiy'"^ 


(tl    'rum.    II.    Iil>.  III.  crtl.    "17   (Lugdiiiii  Halavoniin.      smupUbus  retri  vaii  iler  Aa). 


talniHs 


DIKi^  TEHTIA  NOVKMBIllS. 


A  tabutis  ipsius  eeclesiie  magna  vcneralione  asser- 
valum  ad  mullos  aniios  narraiit.  Dc  priina  Apri- 
genlini  pni-sulatiis  origiu»-  T.  Cnrnolius  a  Lapiiic, 
Societatis  Jes».  postquaui  dixcrat  a  I).  Pctra  in 
Sicilia  crectas  css(>  ccdosia.s  yyracusanam.  Tau- 
romenitanam  ct  Catancnsem.  snhdil  :  ■  Iliscc 

•  proxima  cst  A};rigerjtuni.  cujus  j>nmnm  epi- 

■  .scopum  scriptores  sanctum  Lit)crtinum  mcmo- 

-  ranl:  scd  (pio  anuo  id  factum  sil,  nos    latct. 

•  S.   Libci-tini    Kncomiastos    Syracusanus,    lide 

■  dignus.  i|)suni  .synrhronum  farit  sancli  Pcre- 

-  grini  marlyris,  qui  sancli  Martiani.  Syracusa- 
^   rum  episcopi  a  S.  P..(fo  in^tifuli.  discipnlus 

-  fuit.  ,  Ila^c  al)  Octavio  Ciijctaiio  nostro.  Siculo, 
ejusdem  Socielatis  patrc  crndilissimo,  mutnatus 
est  Cornelius.  Teslalur  vcro  Cajctanus  aiiud  sc 
habcrc.  c  Ilomana  bihliothcca  crutam.  laudalio- 
noni  griecam  ab  co  Syracusano  Kncoiniaste  in  dic 
fcsto  S.  Martiani  hahitam  ad  populuui  Syranisa- 
num.  uhi  ait  Pcn't,'riiimn,  .Marliaui  discipuium, 
martyrium  fccisso  una  cum  Lihertino.  opiscopo 
Agrigontino.  in  cacumine  montis  Crotalci.  Qni- 
nam  mons  oliui  Crotah^us  diccrotur,  iiicfrlum 
nunccst.  Juxta  Agrigi-ntmu  fuisso.  ac  Libcrtini 
sacrimi  corpus  honorilicc  Agrigontina  iii  urhc 
sepultum  dio  3  novcuihris  siih  Vcspjisiano  ac 
DoniiliiHH)  Tmpp.annosalutiscirciloriM).  afdrmat 
idoiii  Cajotanus  cx  mss.  codicihus  c(  tahulis  Agri- 
gentinis.  Divi  Libortini  in  capitc  et  pectorc 
mucrono  pcrcussi  iiiutgiin-s  aiili.iinc  irispiciuntur. 
Ejus  magnincum  tcmpluiu  anno  Kdi  pt.-stogras- 
sante  erectum  est  in  pul)lica  area  "  dclli  Zingari , 
nuncupata,  juxta  parn.-Iiialcni  icd.-ni  Sancti 
Mithaoiis,  ubivorhuiii  Dci  pncdiiaiilcm  Ijipidihus 

•  fiiii.       obrutum  ac  mucrone  pcrfossnm  *  obiisse  el  sepul- 

|HT[iisiini.      tum  fuisse  Lihortiniim  fama  adlmc  vigcf.  Ifar  tie 

saurfo  Liherfiun  liacrlntn  1'irnis;  rujus  nrtxt  iiitr- 

(jrn  truusrrij/si,  ut  ffni</  Siruli  dc  S.  Libertinorre- 

daut,  a  lectore  arrurntt'  rnt/uosrntur.  Similin    in 

llatjiolofjio  Italiro  Iff/uiitur. 

rt  IMiirio  -i.  OrtnriusCtfjrtnuusrSoc.Jiu-tu  iii  toiiio  /  i'it(t- 

Cajftum      rum  sanrlorum  Sirulornm,  in  pr.rrio  ('omiucittnrio 

(idActa  marti/riiSH.  Peregrini  et  Lihcrtini  (l),f/*r 

.fa/irh)  Lihcrtino  ita  dissrrit :  .lam  ad  Lihcrlimim. 

Agrigciitinorum  antistitem,  vcnio,  do  iiud  (jhitor 

loquitur  EncomiastosilloSyracusanus  paulloante 

laudatus,  ct  pauca  adinodum  rcfcnml  Acla  illa 

''  S.Pcrogriui.  Et  (luidcin  a  divo  Potro  ccclcsiiu  illi 

AgrigenlinfB  prmfoclum  fama  ad  nos  usque  ducta 

constansquo  tiaditio  odocd,  idiinc  factiim  n-or 

anno   Chrisli    M,    cum    aiiosfolonmi    princcps 

Romam  veniens  ad  Pancratium  Tauromonii  iii 

Sicilia  episcopum  divcrtil,  tcsto  Mctapluaslo,  ut 

in  ejus  Vita  dixinius.  Ihi  cniin  Aposlohis  rehiis 

Siculis  soliicitcprospoxit  ot  Maximum  episcopum 

consccravit  dcsigiiavit(pie  I*ancratii  sncccs.sorcni, 

et  Rorylhiin  Catanam  niisil  antistitciii  :  qm  faci- 

lius  crodcnduin  (unc  ctiaiii  Agrigentinis  dcdissc 

Libcrtiiiuin,  aliosiiuo  fortc  quorum  nomina  cxci- 

denint,  aliis  urbihus.  Suam  oporam  sahiti  Agri- 

gentinonimdiiigcntissimc  iniiicnilisscLihcrtiniim 

eju.sque  ccclesiaiii  florui.s.se,  illud  iiidicat,  quod  ail 

eam  demetendani  Imperatoruin  ministri  accur- 

rerint  ct  in  omn  miiximc  cxarsorinl.  C.iun  autcni 

neque  dolis  ncquc  minis  saiicti  pontiticis  pcclus 

expugnari  posset,  acerbissimis  discruciatum  mo- 

dis  aniimim  Dco  rcddidil.  Si  autcm  Encoiiiiiislis 

illius  vcrba  pcrpciidamus,  Jicentis  paicm  cum 

Peregrino  triumplium  retulissc  Liberlinum,  plane 

(1)  Pag.  Sl.  —  (ti)  Disiicrtalio  de  episcopin  ah  apostolU  io 
Sicilia  institulb.  n.  «.  p.  43.  Mc5»san«  1730.  -  OHbid. 


(i07 


iii  igncin  fuisse  eoiyeclum  arbilrabiumr, Acta  vero 

su'pius  laudala  aiunt  •  per  aras  apud  Deum  prt^    •«/./..■nirii. 

ccs  fmidcntem   spirilum    exlialassc.    Liipidihus 

obrutum  et  giadio  transtixmn.  apud  iiIcros(|uc 

fama   cst;  c(   ahquot  cjus  iconcs  anti^iuissiina' 

iulstipnlantur.  Agrigontiprope  forum  scpultus  cst 

honorilicc.    at^pic   ad   (>jus   sopulcbnmi    imiltis 

annivrolluta  bcnctiri;»  i-cfcninl.Coluntur  lii  saiicti 

marlyrcs  ad  Icrlimn  iiouiis  Novombris.  Ccrtmn 

juinum  ohiUis  consignaluni  nullilii  rcpcrio:  .s(hI 

lacilc  rcjcccriin  ;ul  Domiliiini   tcmpora.    Xciiuc 

ciiimvidctur  longc  pra-ccssisso  .Miuciiinus,  (picm 

Syiacusarum  episcopum  in  hac Syracusuna  nrbe, 

non  iii  Agrigcntiiia.mar(yriiiin  lcci.-;.sc  Acla  sigiii- 

licant,  si  oii  ad  vciitiitcm  alinrunKpic  scnptorum 

mciih-m  non  itivihi  tnihcrc  ac  bciiijmc  intcrprc- 

tari  volucriniii.s.  Si  autoiu  tpiis  ad  Ncronis  pcrsc- 

culioneni    rcferre    hiec    vclit,    non    liahco    cur 

ohsistam. 

\.  h'x  lus  t/u,f  titluliiuu.s,  Siruloruin  tradHioiirs  itixUfttmu  rt 
circa  Libcrtimim  unusquis(juc  (iifn(i.tccrr  pfttrst.  I)e  /»"/"''"'■' 
iinitnis  t/uid  dirrmusi' Si thruiuruta  tiu.rrimus  aut  '''"'''"""•■ 
monumfuta  rrrum  trnditnrum,  />ru-tfr  fnmnm 
nihU  reperimus.  Kama,  nit  Cajeianus,  ad  nos  l'-' 
u.s(pioducta  constinis.pic  tntdilio  c.ldccl  Lihi-rti- 
num  ii  Pctro  iiposlulu  Agrinciilimc  iirhi  diduni 
osso  cpiscopum.  Laudo  Cajttanum  t/iiod  lHtfrnH 
li.  Pttri  orit/inalrs  de promidn  Lihi^rliiio  //*  r/nsrn' 
/mm  Af/rit/fuliuum,  rt  (irmalas  hnr  1'i'tri  suhsrri- 
ptionr:  Egu  IVlrus  jqjostolns,  Vicarius  Cliristi,  *• 
fabulnrio  Atjritjrufiua-  vrrlesix  uon  /mituHt.  Vrris- 
sime  euim  dixit  fr.  Thomns  tie  Aui/elo,  Me.Hsaut'n- 
.-*/.•?,  rj  Orilinr  I'ra-ilirafinnm,  iu  Anunlihns  hisfii- 
rico-critiris  ErrUsia:  Siruia-{-}.) :  Kidcm  poilus  dc 
Libertino  mi.sso  a  divo  Petro  suhniil  (]unin  solidat 
id.  (piod  iuldil  1'Vimcisciis  liaroni,  novi.ssimc 
ad  nostrji  u.squc  lcmpora  (str.  17)  pcrscvcra.ssc  iii 
tabulario  Kcclcsite  AgrigentiiKe  originales  de 
Lihcrtino  iii  cpiscopum  piomot.i  lillcr;is,  ca  Pctri 
suhscriptioiu- linmiljis  :  "  Egu  Pclnis  aposldlus, 
Vicarius.Christi.  „  Vontra  qtian  quim/uiliaH  dirfun 
Thomas  inulta  i^erhorum  /lom/ni  invehitur.  Xoh 
H/)ernimus,et  i/rafias  hahrmus  uia.rimns  1'nulo  V, 
summo  /fontifiri,  i/ui  ctis  a  lioniucoutro  e/mro/m 
A(/ri(jentino  liomtim  defrrri  JusHisse  diritur  (;{). 
Sie  enim    isfa    /letra    srandali    reiitofn  fuif. 

't.  Sed  mirari  sntisuou  /lossuin  eumdem  Thomnm        tjuu «./. 
tamfarile  admiHi.tse  S.  Libcrlinum  ah  a/tosfotiH  dit-     "iffierttwi 
lum  episco/iiim  ercleHix  A(jriijenfiua.:Sic  eiiim  seri-      "'■'>/'""" 
hit  (t) :  Enumendos  crgo  suh  dissorlalionis  cx(U'- 
dio  opiscopos  al)  Aposlulis  in  Sicili;i  ctaistitulos 
Iiihcns  susUnco,    Synicusis  nempo  Marcianunt, 
Taiiromcnii    Piuirr;itiinn  ct    .Miixinium,  Cafanii! 
Ucrylliun..\grigciili  Lil/iTliniim.Mcssiiiiic  Ijiichy- 
him  aul  Harchyrinm,  Triocala*  Peregrinuiii.  Pan- 
liornii  Philippum    ;iul   itinoiniiMliitii.  ^fi\    niilln 
iiriniorc  hiiidamciito  qu;iin  ccclcsiiinnn  ti:idi(iu- 
nibiis.  Quas  omnino  scquendas  contendo.  (Jitam- 
vis  cnim  anliquic  ccclcsiasticu:  lusloria!  fimdii- 
menlii  <pnc  clarc  cvincanl,  non  sulTragcntur,  noii 
rcfrjigari  siitis  «•sl,  ete.  (^uiiii/uitl  dr  aliis  nit,  miror 
Libcrtinuni,  tam  farilr  tem/iorihus  n/K/nfi/Hcis  coif 
cedi.  Quid  eniin,  ni  apocry/ihx  Petri  Utterx,  (/uuh 
tnnto  rum  sensu  rritir.v  Thoinas  ej-/doHit,huJus  tra- 
(iititmis fuudninentnm  rxstiterintY Son  itu,iu(/uiet, 
est ;  ned  traditio  et  fama  cudendia  falsario  litteriH 
oeeasionetn  j/ra-slitere  fttiistiHHimain.  Potent  fleri; 
renim  (jtiid  (ifjntdnin  dedocnuiento  non  tnodo  non 
suffrayante,  ned  ajierte  rt-fntyante  traditioni  (/u» 


riilliii].,  n.  :n. 


Libcrliniim 


(KIS 


DE  SS.  UBEHTLNO  ET  I^EKEGRINO  MAHTYRIBUS. 


AUCfOKf: 
ti.  V.  H. 


dfafS'f»iiit 

riilflur;  el  i-j- 

alio 

ilncinni'itl<i 

SS,  LiliPi  - 

tirius  rf 
IVri'ftrinu»i 


•  prfiV. 
ivoOsv. 

'  crfrV. 
itfTopiav. 


•   prf.7. 
lufftC^vzt. 

'   Hiit, 

StXdvTWV. 

•  tdil. 

£Tj;(uv, 


^i<r> 


/KlXlil 
lliCHHllir. 


■iuui  ffriysr  (lintnr.  Cnr  hjUur   mrjr^  tulif  (1)  Acta  n«Xspt:.vo=;  -«l   r!rX>!av..5  tu.v  ^ypiwtov   picr-XtJ>twv.    i; 

prxdivta   intcrpolnfioni.s  iusimaluri  a  Cajelanoy  eIst.t^..,  xpito^vzoiv.  £=^«1»^=^^^  rpoatiYfiata  jv  /.d,(x,;, 

iVon  «iim  potnit  CajHanm  t-wri  Siruhnm  tra-  7:«vri  T.ph:.  iTrotp^-Tf.v    y^l   TraSotv  Tf.?   eWeSo.:;   -div 

ilitionem   tjuam   Thoma.t   nofueudnm  pufaf,  n'm  /pi^.avwv  5ptiffX£ts;...  »  Non  tercns  ifritur  Iiurnani 

\rta   arrusaudo    iutrrpolatiouis    Si    Liborlinus  generis  inimicus  vinci  se  et  dcjici  ab    iis   qui 

paKHUS  esf   hnpp.   Valeriaun  rf   Gallieno,  nm,  fuit  picfatcin  aniplcclcbanlur,  continuo  cxcnndescit. 

ilafm  a   S.    1'rfro  aposfolo  Afp-i(jeufina:  ervlesiai  furorisquc  flannnas  fornaciparcsadvcrsu.sChristi 

rpiariwus.    Auf    Cajelauus   heur  ferit  arcusando  fideles  exsusci!at.  Nactus  quippe  idoncos  para- 

Acta,  aut  TlmmtH  male  feeit  ronfnulnuh  mpieu'  tosquc  ad  ncfariuni   scclcris   .sui  cnnsilinni  eos 

daHLseiu(-aum\A\wv\\n\Si(-uhrumtrit(liti(>ne.^.  qui    tunc    impcrii    sccptris    policbantur.    suain 

(i.  Juilirium  uo.il ruui proferemus  (ilmpiehinnano  illis  rabiem  inspirat  pravique  conatus  vencnum 

limore.  Tradifiourm  Sirulorum  rlrra  S.  IJl)Crli-  inslillat.  qucmadtnoduni  cgrcgii   illius,   dc    (juo 

iium  a  mnrfo  Pelro  ecrlesia:  A(jri(jentina-  prxpo-  pricfati  sumiis.  Cfirisli  niartyris  Percgrini  seripta 

.■<ifum,  de.«(r('ud(im  judiro,  utpote  cui  non  tnntum  nos  docent.  Hic  enim  inler  ccteros  Uci  praeconLs 

uullum  dornmentum  nut  monumnifum  hlsloricum  Maiciani  doctrlna  imbulus,  tcsfis  pcrfcctus  Dco 

(fntiipiitatiH  sujfritijefur,sed  eliam  documnifa  ijua;  circthis  cst,  saerificium  acccplaljilc  ac  volunta- 

.sitpersunt    refra(p'utnr.    Documenta    refragantia  rimn  factus  atqne  holocaustum  in  odorcni  suavi- 

Siculorum  fraditioni  duo  afferinius.  Primum  e.it  tatis  in  moiitc  quod  Clacumcn  Crolaleos  appel- 

,S'.  Marciaui  cncominm  (pacuiu  ijuiul  ('ujefanii,'*  ef  lalm",  parcni  ntortis  triumplumi  consccutus  cuin 

Papehrochius  ediderunf,  hic  (piidem  in  Actis  San-  sancto    martyrc    ct    Agri;^'ontinorum    cpiscopo 

cforum,  ad  diein  Jfjuni!  (2),  Hle  in  Vitis  Sancto-  Libcrtino.  "  Por  idcm  tcmpus.  imiuit.  Valcriano 

riim  Siruloruni  (;ij.  Pro  Cajelano  Jaeofnis  Sir-  et  Gallicno  tyrannidcm  cxcrcciitibus.  missa  sunt 

m(n\dux,e  Societafe  Jem,»ermonem  illum  e  (jrxco  in  univcrsuin   orbem  ad  cvcrtcndam   funditus- 

lafinum  reddidif  itfipie  in  SicUiam  nd  Cajetauum  quo  perdendam  cliristiaiionim  rcligioncm  man- 

misit,  uti  uarraf   Papehrorhius  in  Commentario  data,  „  e^c. 

nd  Acta   S.   Mnrriani  prxvio  (4).   Qui  nddif  se  7.  Hic  er(jo  iiahemus^^.Vi^Vi^^vmmn  martijrem, 

aniio    IfUiO  eunulcm   illum   sermonem    iu    codire  rum  sancfo    labertino    Aijnjentinornm   episcopo    Voleriam  rt 

luhllothera;  Vafirume  u.  6'SS'  reperisse.  At(pii'  iude  cerfnmiuis  laurea  coronatum,  testanfem  in  scriptis      OaUirm 

fidelitcr  exscnptum  (jrwce  et  latine  edidit ;  ( 'ajeta-  ((jua;  h)iromin.^tes  ille  lefp^nit)  Marcianum  iu  perse- 

uuif  latine  tdntum.  Kucominsfes  ille  sic  iucipit  :  cufione   Valeriani  et  GnlHeni  uituf//rium  fecisse, 

<Pipt   totvuv,  w  iriar.T,ixi-.s   iiro  «eou,  ti   TtEpi   iffiou  (Htjus  Marciani  hlc  Peregrinus  di.icipulus  fuerat, 

towiou  xal  apyiiToi|itvoc  Mapx.avo^  SiTiyiiaEtc  eU  i*£aov  lujus  persecufiouis  ef   ip.^e  Pi-rogriuus  una  cum 

7ipo0ii3i.)|iEv,x«0uKi'v(..0-v*E;iYp!ifouTrip)ixfjX&u0ii(ianEv  Ubcrtino  rictima  cecidit.  Manifcsta  crfp)  iu  hice 

litypt  vuv  ■i<jTopt'n<*,  iXU  |Aiv  x«i  U  o!T,Yi^a£w;  iyypi^w  clarcmt  veritas.  Traditio  Sicularum  I.ibertinum 

i|io>oyTitwv  xat  xaXXivfxwv  |jiKpTwpwv  twv  h  tol;  a-jtou  wvo  aposfollco  adscriheutium   nec  rou.itans  c.s7  ner 

ypovoi;   S.oinpt|»vT<uv  xai  «vaoTpa-J/avtdJv  xii  tov  tTjc  pertimjit  ad  tcmpora  ipiihus  rixit  S.  Libcrtinus. 

iOavaoiJ!  g<:i5uff«ii;vu)v  or^favov  Trapi  tou  iYwvoOEtou  xai  Sed  intdifio pnor  litferis  consignata  clare  etoqui- 

na|iS«atX^wc  Xpiatou.  *iiv  ti  <Mii.ri-z  i:   ^i<S,ha  >f,<;  tur  stafuihpie  saurtum  LihiTlimuu  Valerinno  et 

i-^ylypiii:'.%i,  Hn-^a  ]i.'.^'  ^'tEpa  5x'A<>u0<.jc  ),i;o|±£v.  ivi  [irj  GalHeno  Krcle.s/iim  per.^iCiuenfihus  felic/  pro  pde 

odETitwl-l^ciSiJiauYTpaoEoOaijiuOoXoYiav.Agodum,  Deo  uijone  perfunctum;  cujus  igitur  martijrium  nccuht 

diloito.  do  luK-  sanctoanlislilc  Marciano  diicrc  (innoaliipioinfer^of  et  -m  (tnmdiu  euim  Vale- 

anfmUamur.  quic  vi-lad  noscx^niicriorum  triii-  rianus   ef   (iallienus  .simul   imperaruut).    Xeque 

porum  memoria  quasi  per  manns  tradila  sinc  Juraf  Siculorum  posteriori  traditioni  adiixrentes 

scriptis    pcrvcncrc.  vol  j:Ioriosi  ((Hifossoics    ac  ohjicere  uohls  ipsum  hunc  Eucomiasten,  Marcia- 

marlyiTs.  (pii  iisdcmcnm  illo  tomporil)us  noriic-  uum  ah  apo.^lolo  Petro  in  Siciliam  mis.^ium  esse 

runt    ot    immortalitalis   coronam    adepti    suiil,  as.m-entem.  llatcenimest  nucforis  Hllus  frdi.-^s/uui 

scriptis   suis  postcrilali    ronsiimarunt.  Quorum  incniisequeutia;  qui,  fpimu  ex  tradifione  orali  et  ex 

(luidi-m  nomiiia  iii  lilud  vila>  scriptasunt;  scd  ol  trndifione  srripta   dirend,  nou  intelle.rit   se  per 

a  nohis  poslea  suo  loco  j^rodentur.  no  (luis  pntct  fe.^timoniuiu  en^vi  mnrtip-is  Percjriini  fahulostnn 

nos   inancm  ol  fahnlosam  toxerc  narrationcm.  Mnrciani  afafem  destruere,  et  simul  uno  culnere 

l'romitlit  enjn    .sc   uuctores  e   tpiihus   suti    nar-  fnhulosuin   a-fafem    Libcrtini.  Sed  qnod  ille  non 

ratio  pendet  allnturum,  affertque  rerera   (n.  7)  inteUexif,  nos  prohe  intellijiuius :  et  unuo  puto  esl 

sanctum  lunrttjrem  Pcregrinum.  Kn  fihi  rerha  ser-  qui  lecfis  rerhis  nou  infellifpit  reui. 

HiOHJ.s .- Mt)  tftpwvouv  iijf^OpiiTuv  EydeSert*  tOEXdvttov*  S.  Alterum  documentum  causiE  nostrx  e.^f,quod 

•ipSv  li\i'.fyi  JiitTtalidiievfiv,  xive^Tit  ei;  opY*iv,  xai  IreYtfpEi  Coustnutiuus    Ctijetanus,    Ordiuis    S.     Itruedicfi, 

xovioptov,  xai  3mXf,v  xa(i»ivi(tfav  ^eouaav  xati  Ttuv  irtfftEu-  nhhns    S.    Buronii,  ad   fratrem    suum    Octariuni 

aivttttv  (15  t6v  Kuptov  Jijitov  'iTiaouv  Xpiatdv.  KupiMv  fip  (^ajetanum  e  Societafe  Jesu  misit  quodque  btc  in 

ixavou;  xai  TrpOj^ctpOTatou;  irpoc  tiiv  Eautou  *  xixdT/oXov  \'itis    Sauctoruui    Siculorum    cdidit    {■)),    UOsqU 

vM^jiTiv  ti-u;  iYXE7npti|xivouc  iva^twctdtEtit^jpaoiXEiac  tectori  oh  ocidos postmotlum  suuius  positun.  Uocu- 

Tx^Rtpi,  E^amet  ev  aitol«  tov  «utou  J&ufAov,  extiuiioa;  tv  mentum  illud,quod  deS.Pcrogrmopotls.^iimnmniJit, 

autoi;  tiv  tov  Tf,;  xaxia;  autou,  xaOtos  fiiSaoxsi  #,]jia;  t4  anteqnaui  nd  hujus.<itncti  mnrfgris  .Irfa perrentuui 

tiaprjptxiv  9UYYpa[i(ia  tou  iOXoodpou  IlEXev-tvou,  itepi  oJ  fuit,  hxc  prxhet  Irgendn  :  Por  id  temptis  ccclo^i.e 

iv  Ttpootii.(otc  itpiitat.  Kai  outo?  y»?  o>«  ™'j  Ssooivtopoc  Syracusanje  Marcianus  prjecvat  episcopus.  y^l 

Toiitou  Mapxtavou  oiSaJxaXiiac  iXXapoOsic.fjiapT-Jc  te^Xeto;  Perei;rini  virlutum   fama  excilns,   ojus  viscnoi 


oinM""' 


(lllliiil..  n.  5.  —  {•»)  Aei.SS..  lon\.  II  Junii,  p.  7Si-'t:..  —      ("»)  Tom.  I,  p.:ii 
i:n  Tom.  I.  p.  4.  —  \i)  TtMu.  II  Junii.  |i.  78S,  niiin.  7.  — 


caiisa 


DIES  TEUTIA  NOVEMBIIIS. 


609 


A  causa  ad  ascctorium  venil.  Xonnullos  per  dios 
simul  egere  in  ea  solitudine  curarum  vacua, 
reruniquo  liiunanariini  ad  dospicienliam  amo- 
remque  ra-lostiimi  sosc  iriviforn  adtiortando.  allo- 
cutionibus  .';upra  mel  dulcibus  pasceliuiit  animos. 
Unum  insaliabililor  appetebant.  tractai)antque  : 
regressum  in  :oterriam  patriam  summiciuo  i)oni 
coniplexiunom.  Morabalur  in  ascetoriu  Pclagius 
quidam  Africanus.  non  eadeni  qua  ccteri  virtuto; 
nam.  corporis  babitn  cnnipositus.  animo  oniTn- 
ptu.s  da-monis  fraude  invidiaipio  in  .Marciamnu 
perculsus.  aninunn  in  exitiuni  oninium  intende- 
rat,  cuin  (lior  foro  iii  manusn-ipfo  codirf  nomimi 
imjurnionim  iHrsrripta  entut.tth  Ortorio  Caje- 
tano  ejpuncta  rt  remisita  iu  marginem,  lestante 
eain  manuscriptoroiUre  irpenri.  Xos  ea  suum  in 
locum  e  marffinr  rrstitiiemus)  a  Valoriano  et  («al- 
lieiio  impcratnril)n^sciiptum  est  ad  Ouintianuni, 
Sicilia;  oonsularcm.  ut  cliri.slianos  adijjorel  ad 
sacrificia  et  aspernantes  picnis  amccrentnr.  j1//>- 
snsa  Qiiintiano  Sih(nius,ht)mo  pcslilVr,  qui  con- 
quirerot  cxcruciaretiiuo.Is  At,M-ii,'ciitum  iiiKrcssns, 
Libortinnni  episcopum  oorripi  jubot.  Non  doli, 

"  iion    miiia'.   nilul   nmissum    t\nu   rovocai-clur   a 

Clirislo.  simuiaci-ii  vcncraretur.  At  Libcrtinu-s  in 

aedc  Sancti  Stepbani  protomartyris,   per   aras 

Deum  laudans  orans((uo  spiritum  rcddiilil;  nco 

sino  luclii  in  foru  A^Mitronlinoi-um  scpultus,  satis- 

qne  per  multos  annos  ad  ejus  sepulcbrum  collala 

sunt    in  wiivofi   benoficia.    Ilunr  eryo   aurtorem 

habemus  trstrm  refratjantriti  tnuUtioni  Sirulorum, 

sanctum  Lihcrtimim  .rro  apostoliro  trihumtinm, 

tesleni  a  Cajetano  sHrrr  Jussitm,  ore  orrhtm  ;  cujus 

lingux  vincula  solrimus,  iit  verifati  testimonium 

reddat. 

rt  fz  •*■  Qnam  henrcinu  Enromiastr  Marriani  conspi- 

Artorumrt     r€t,unusquis(juequHr<jif  et  viHet.VterqueenimPiH-v- 

fiujiin        prinum    iuuf/if    Marriano,    ufirour   Pcroi.'rinnm 

iliH-umrnli  ,        "i    i  '     .-  ,  ,  , 

aiirtoriiatc     ^*"""''"'  Lu)ortino;  ufcnjue  de  eadrm  prrsrrulione 
trudHio        Vtderiani  ac  GaUieni  aijit,  in  qua  et  Marcianus  et 

Siciiioritm     Porofrriims    ct    Liborlinus    niarti/riuui    ferrrint. 

aiiii^uatur.  Dorumentunt  aUrruin  non  modo  imprraforum 
ttomitia,  fted  et  pr$fecti  nomen  er  Decianti  perse- 
cutione per  Sicifiani  notissimi  addif ;  ifa  ut  nullus 
dubio  lorus  siipersit.  {'mle  courlitdifur  leijitimc, 
traditionem  nijus  Ortarius  Cajefanus  ttc  Pirrtis 
patroni  e.risfnuf,  non  esse  ex  iis  Krrlrsiarum  tra- 
*■  ditinnilius  iiuns  reliiKjuere  nefas,  ef  deindr  ftistorix 
magis  convenire  martijriiim  S.  Libortini  Agritp-n- 
tini  episcojn  seculo  lll  adscriberr  fjuam  1.  Qunil  si 
ita  e.tt,  iief/ue  Marciituus,  iufjuicnt,  Sijrariisiirum 
ejusrojius  jirimo  srcnlo  ririf!  Uisfinudrs  uiihi  rpio- 
(jue  ifa  videri.  Sed  de  eo  ttctum  fuif  ad  diem 
Vi  Junii.  lieliijaa  fjiis  ad  S.  Libcrtinum  sjiectant 
deincejjs  videhimus. 

^    II.   Ti'a(li(ion(vs    de  sanclo 
Peroiirino  (^xpondnnliir. 


^  l'orepTirius  »,tt«f  rff  S.  Peregrlno  agendtim  est.  De ifiio  (jiiid 

1^-tKu*  fuii    '^memorix  jtroditum  sit,breviter  videndum.  Ex 

...  !*""■    1 1(7.'*  OM,t  S.  Marriani encomiastes  referf ,d iscimus 

wuloHi         crepriiium  .S'.  Marciani  disrijdina  nsum  fuisse. 

Dicit  enim  '  Percgrinum  Dei  jtrxconis  Mardani 

doctrina  imbntujn,  testem  Dei  jierfecfum  effertum 

egse  ,  .■  fjuod  confirmat  alterum  documenlum,  rer- 

bis  etiatn  usum  fjux  egregiam  Pcrc/rini  sanrtifa- 

trm    signi/icent,    excitiimijue   scilicet    Marcianum 

Pereprini  rirtultan  fama.ad  eiimdem  inrisendum. 

Defjehot  anfem  PcrogTiiuis  in  t/nodam  '  asceterio.  „ 

Smemttris   Tomiis   /. 


Qtio  ifuum  Matrianut  itert^nissei,saHclissimisvol- 
hfiuiis  uterijue  sanctns  vir.  cirlestis  patrix  studia 
mntuo  inttr  se  fovebatd.  Itic  licet  Pcrogrinus  non 
dicatitr  Marciani  disciputus,  arcta  tamen  necessi- 
ttidine  ambos  fnis.^ie  conjunctos,  res  ipsa  rlamat. 
Morahatur  tunr  in  eodetn  ascrtrrio  vir  Afriranus 
Pelagius  nomine,  qui  inridia  tabescens  in  Mareitt' 
nutn,  orla  Valeriani  ar  (ialliena  tuuc  temporis 
jiersrrutione,  orcasione  usus  rst  perdrndi  Percgri- 
nuin.  Marciani  amicum.  Il.rc  anctor  istius  docii' 
menti.  /-,>  ijua  narrafione  seijuitur  aiictori  uihil 
innotuisse  de  fama  jiopulari  i/u,v  S.  .Marciauum 
aiit  Poregrinum  primo  srculo  adscrilit-ret.  Secns 
talia  srrihere  non  jiotiierat.  Asreterium  seciilo  111 
mminem  turbare  debet.  Iland  enim  necesse  est  cotji- 
tare  moiia.-itrrium  rrrta  leije  crrtatpic  fonna  coni- 
jtositum,  .-ied  rohahitantcs  viros  jnetafis  ar  littera- 
runi  divinarum  studittsos,  (jiiaies  efiam  prxciHienti 
temjiore  aiiiid  Smi/rnam  cum  Vohjrarpo  hahitasse, 
ah  Irenxo  haiid  ohsrure  innuifur.  Sed  r.r  hac  ipsa 
asceterii  commemoratione  resgesta  ab  ajiostoforum 
,Tro  longius  removetur.  Xan  ffuod  e.ristimem  ajm- 
stolorum  frmjiore  non  cohahitasse  pios  viros  inter 
se  et  communi  studio  vacasse  sanctioris  vit:e  e.rerci- 
tiis,  sed  a.tceterium  pnblire  tiotum,  f/nod  persecuto- 
ritmorulispafrbat,srculum  III  mulfo  tuagis  cla- 
maf  tpiam  .lecnlum  I. 

1 1 .  Ab  hoc  enjo  proditore  in  sanctos  riros  jierni- 
cies  parafa  fuif.  Anctor  sotius  Percgrini  nomen 
perserutorihuH  ftroditiim  ii  l'rlagin  ussrrit.  St^l 
plura  inuuit.  tirrmu  pnigressus  ef  ordo  talis  fuerit. 
Mttrcianum  Syracusarum  episcojnim  1'elagius 
prodiderit,  ef  una  cnm  Marciano  sancfos  iptosijne 
viros  ijuos  apitd  Agrigrittum  cutn  Maniano 
arrfiori  amiritia  conjiinctos  viderat.  Putaverim 
hunr  lupum  ovina  pelle  ojiertnm  non  jiotuisse  latere 
egregios  saucfitnte  riros  :  sitnt  rnint  .tanrtorum 
oruli  mirnm  /«  modum  perspiraces  ad  detegendo» 
nehutonrs  tjui  fnlsa  speciv  virttitein  meutnintur. 
hcprehensuin  se  ridenn  vidtierif  dolorem  sunm 
iifrisri  rf  rnm  Mitrciituo  jterderr  amiros  Marriani, 
idrfxpte  ef  Libcrtiimin  forfe  jmndiderit ;  rt,  ijttiini 
perseeutor  hunr  immolasset  Agrigenti,  e  virinoloco 
pr.rfertuin  adirrit  iul  acrusnnduin  Pcrcj,'rinum 
routuhernntnn.  Kodrm  lf)co  rerba  aicusatoris  Pere- 
grinum  designant  patria  Africanum,  notantijite 
hoininem  studiosum  cohihein/i  chrisfianos  varit- 
lanfrs,  ne,  desrrto  Chri.ito,  idolis  iininolarrnt ;  ouod 
stijijmnit  tunc  sxviente  procella  mnltos  tUubasne, 
sif/num  imprimis  congruum  jiersirufioni  Derianm, 
cum  ipin  Valeriani  persecittio  fjnasi  iu  unum  roa- 
luit.  Oinnia  igiiur  qiix  legimiis  conspirant  ad  con- 
/innandam  opinionem  nostram,  sanctfts  illfts  viros 
neifuai/uam  seculo  1,  sed  ferfio  serulo  martijrii 
corfmaui  accejiisse. 

\'2.  l:'st  prxtereti  in  Actis  sanrti  Pcrcgrini  effa- 
fum  fjttoddum  Judicis  t/uod  uti  a  jirimo  seculo 
i/iittut  mfixime  fihhorrrt,  sir  fertio  seculo  utasime 
ronvrnit.  I'eregrino  maxiinum  drsiderii  ardftrein 
pro  Christo  moriendi  manifesiante,  Siivanun  Judex 
dixit  :  Coifiiitinii  milii  c|irlsti:iiioH  ciqHdint-  bono- 
rum  in  caMlcs  rucrc  cl  vcricrationcm  mmiiinmi  ex 
morte  quterere.  AiTccluni  po.-nis  te  velles,  ut 
ninlc  mulctato  corpori  tiio  cultus  tribiiatur;  scd 
r-vcntiis  conlra  crit.  Iiii  siniiliiiin  dociimcnto. 
Scqucntis  tevi  mcmoriam  cnltumrpic  qucni  spe- 
ralias.  incendio  tiii  corporis  niox  rc.>4linguam. 
Jussiftjne  Pcrcgrinurn  in  ifjnnn  injici  vivumfjue 
rombiiri;  ne  scilitrt  rorjius  ihrisfiani  rerondere 
jtossent,  sparsis  in  ventum  cintribus.  Quem  furO' 
rem  Deus  miracuto  iHunit.  Ilxc  autein  serulum  111 
auf  1  V  inirns  tam  rerte  sajniint,  ut  nisi  luijterato- 

77         rum. 


AVCTflttt 

G.  V.  H. 


E 


A  prodilore 

ailjuiiierm 
ilrftrtur. 


V 


AHa 

Kfrulum  III 

inBitxuiinl,  ex 

vrrl/is 

juitieia 


010 


DE  SS.  LIBERTINO  ET  PEREGniXO  MARTVRIBUS. 


AUCTone 
G.  V.  H. 


el  nomintl/us 
pngfecti 
et  judieis. 


§  III.  Do  Actis  quse  haboniur 
SS.  Lil)erlini  el  Porogrini. 
Do  honoro  oorum  sopullurfe 
Iribulo  doque  ipsoruni  cullu. 

Jam  agendum  est  de  ipso  illo  documento  mar~ 
tyrii  SS.  Lihcrfini  ct  Pore^ini.  Ex  antiquo 
corfire  demmptnm  didt  Octaviits  Cajetanus  ex 


Peregrinua 

inrfnJio 
martf/rium 

conHutn- 
mavil;  dr 
Liljcrtino 


rnrm 
sentottiw. 


c 


ru7n,  jyrsfecli  ac  judicis  perscripta  nomina  impe- 
direni,  JJiocletiani  potius  persecutionem  insinua- 
rent. 

13.  Aliquum  difficultatem  movet  Silvani  judicis 
nomen.  Quum  enim  Quintiani  prxfecti,  ipsiusque 
assesmris  Sihani  nomina  ex  sanctx  Agafiix  Pas- 
sione  nota  sint,  et  ha!r  suIj  Derio  martijrium  snhic' 
rit,  in  quo  ipse  Silranus  morte  punitus  leyilur, 
quomodo  hic  sub  Valeriano  et  fJaUieno  adhiic 
superstes  est  ?  llinr  cogitare  quis  posset  de  toto 
marti/rio  S.  Pcrcgrini  ad  Decianam  persecutionem 
referendo,  qu3B  interdum  sub    Valeriani  nomine 

indieatur.  At  non  video  cur  hic   Silvanm  idem  codice  cekberrimm  ahbatis  S.  Marise  in  agro  Acu- 

debeat  credi  cum   illo  qui  ad  latera   Quintinni  tiano.  Codicis  xtatem  ignoramus.  Ipsum  documen- 

sedens  in  marttjrio  S.  Agathx  sua  scelcra  niorte  tum   variis  partlbus    constat,  in  unum  constttis. 

luit  rqicntina.  Fuerit  frater  rH  fiUus;  vel  etiam  Pars  ultima  Acta  sufit  martgrii  S.Verc^Tml  Inci- 

aurtoris  crror  adyniitatur  :  tam  2)arvo  non  admo'  i"'"»'  «  narranda  historiola  Liherati  cujusdam 

dum  offendar  nxvo.  Lihjijxtani,  qui   ah  appairnte  sihi  sancto   Petro 

14.  Constttt  sane  ex  omnibus  qux  dicta  stint,  aimstolo  misstts  sit  ad  sepulcrum  S.  Peregrini.  ut 
sanrlos  r/VrwPcrcgrinuni  ar  Liherlinuni  nonprimt  intercedente  beato  martijre  Peregrino  a  Deo  ohti- 
seculi  sed  scculi  III  essr  marlijres.  l'cregrini  mar-  »eat  ne  dieinon,  e  cujus  possessione  ope  sancti  Petri 
tijrium  quale  fuerit,  clare  in  Actis  dicitur;  nec  Hberatusfuerat,  iterufn  se  infestare  audeat:  simid- 
relinquif  dulno  lorum.  Non  ilem  S.  Lihertini  mar-  que  utfiliusAhundanfiusparali/si  afflictus  salutem 
tijril  grnus.  PircKrinn.s  in  ardenti  roijo  prvliosum  inreniat.  Feclt  /lomo  quod  jussus  fuerat,  ef  cum 
agonem  consummavit.  Sed  Libertini  mortis  genus  f^^o  ad  montem  Crotaleum  venit,  in  quo  corpxis 
dtdjinmest.Apud  Jhcrhum  Pirrum  lcgimus^Bivi  S.  Pere^rini  situm  erat.  Deinde  venit  in  asrete- 
Libcrtini  in  c.-ipite  el  pectore  nuicrone  pcrcussi  rium  rui  nomen  Triginta.  Defilio  Ahundantio  auf 
imngincs  anliquae  inspicinntnr.  Cajefanus  dicit  de  Ipso  Llherato  uihll  ultra  dlritur  ;mide  ea  pars 
S.  Lil)ertinnni  l;i])idibus  obrufuin  et  gladio  trans-  dorumrnti  mutila  rensenda esf.  Quinam  exmonflbus 
flxuiii  apud  plcrosciue  fania  cst;  et  aliquot  ejus  Agfigento  propinquis  Crotalei  nomine  veniaf,  ipsi 
iconesantiqua3adstipulantur.A'HcojH/rts/?5.S'.il/flr-  •^'''"''  '''■''''*  Ortario  Cajefano  ignorant.  Papehro- 
ciani :  Pcregrinus  pareni,  inquif,  morfis  trium-  '^'"'"s  in  Actis  S.  Marciani  suspicatur  vnum  ex 
j>huni  rctulit  innii  saiicto  niartyrc  et  Agrigentino-  montihus  fuisse  famosum  dxmonum  oraculo,  quod 
n\m  o\ni^Qoy>oUhcYi'mo.  Iliiir  itoquetressententix  «o»''"  rrofalnrum  edebatur.  De  inonusfcrlo  sive 
de  genere  morfis  quo  S.  Libertinus  Christt  martijr  csreferio  cui  Triginta  nomen,  desperamlum  nobis 
efferfus  est.  Icones  ipiales  Pocchus  Pirrus  desrrihit,  pariter  est,  quum  eodem  Cajetano  teste  nulls  ejus 
indirant  niorfem  gladio  aut  lancea  illatam.  Fama  '•«''«^  rognita:  slnf,  nec  lorus  uhi  fuerit  determi- 
Siculorum  apud  Cajefanum  addit  lapidationem,  ""'"'  possit.  Quod  tanto  magls  cum  Cajetano  dole- 
qua  non  consummatus  gladio  ritam  fmierit.  P<r-  '"««»  qttia  hoc  in  loco  ignoto  S.  Peregrini  sejml- 
nam  ignisaliqui  Inrrnlunl  iiidicatam  rerhls  Knco-  ^'■'""  fuisse  diritur.  Vtrum  asreterlo  Aqntho 
miastas  parem  dlcentls  niortem  cum  Pcregrino,  prsefertus  fuerit  tempore  Percgriin",  an  tempore 
qui  in  iqnem  conjectus  fuit.  advenientis  eo  Liherati  cum  fiUo,  duhiuni  est.  Hxc 

15.  Quiirfa  srnfenfla  orifur  ex  docummfo  nosfro,  q'*oque  pars  allunde  amUa  in  hunr  locum  inissa 
quod  rlfilciitam  morfem  nuilo  modo  insinuaf,  nec  *^i(^cl">'  oh  sequenfem  Peregrini  martgrishistorlam, 
iormenta  illata  commemorat.  Secundjim  hunc  q»'}>P*'-  q»i '«  eodem  asceterio  cum  Marciano  egerit 
auctnrem  corripl  juhetur  S.  Lib(M-tinus  :  non  doli,  '^'  Pelagiwn  Afrirnnum  sui  prodiforem  iiivenerit. 
non  niiiue,  niliil  umissmn,  quo  revocarctur  a  Similiter  ad  infelligenfiam  Artorum  S.  Pore- 
airisto,  simulacra  venerarelur.  IIuc  nsqtte  de  gi'ini  prsemittuntitr  pauca  de  persecutorihus , 
tormenfis  ne  unuui  <piidem  rrrbum ;  nisi  quis  i>nprratoribus  srilicet,  prxfecto  et  judire;  tum 
confeitdat  eum  tpti  nihll  omlssum  derlarat,  signi-  I-.ibertini  ronfessio  et  mors  hreviter  narrantur, 
ficare  nec  ipsa  omissa  fuisse  tormenta.  Ad  omni-  ^'  >*«^'«  ^-  Peregrini  incipiunt  ab  acressu  Sll- 
modam  ririfatrm  pertingere  quum  mm  llreaf,  *'"'"  Jtidifis  ad  asceterium.  Ex  quihus  colUgitur 
qttid  verdati  proxlmum  arhitrtr  sirdechtro.  Mar-  ^""'  dorumenfum  pnesenfi  sua  forma  non  esse 
tijrem  Liberfinuni  et  scripia  el  oralis  Siculorum  PTimii prcfii;  sed,  quum  nllriijus  anflquitatis sdet 
tradifio  aynoscit.  lcones  qui  Lilicrtlnum  gladio  <i»ctor  temporl  convenientia  referat,Judiramusex 
traii.-<fixum  atd  ianrea  perfo.^sum  rxhlbent.  nihU  {'fdlquhrlbus  .mptis  coUrctum,  et  proinde  fide 
awplliis  fortassc  significant  quam  martyrem.  De  ''"'"'  ^''"'"'  nidlgnum.  Arta  pra-.^erfim  S.  Pere- 
mortis  tjrnerc  nullum  iii<ie  dcsumpserim  anpimen-  P^'"'  spedem  verifatis  haud  conteinneiulam  prx  se 
tum.  Lapi<htionis  fides  prnes  Caictanum  inaneto.  f^>'"»f>  uH stipra  indicatumest.  Et  hxc  fermesunt 
Ex  Eneomiaste  S.  Marciani  nihd  certo  deducitur  o"""'"'  7"'^'  ''*'  ^S.  Libertino  ef  Pcrcgrinio  diremla 
/'ra-/tTLibcrtini  martgrium.Documentum  nostrum  ''"'''<'"'"■•'■  Poitra  de  lis  qux  post  ufriusque  mor- 
Libertini  marfijrium  tnntiit,  .^cd  latiori  sensu.  Ea  '*""'  i'*'-"'*'  *'^'"*'  '"*'<^''  adjtingimtis. 

enim  tontummotlo  refcrt  dr  UhQrimo  qua;  clarissi-  ^^-  ^"  'foruinnito  nostro  legitur  S.  Libertinus  : 

mttm  fidci  confessorem,  inricto  ac  dolis  et  minis  ^'°"   ^"'^'    ^"^''"   '"  '"'""    Agrigentino   scpultus. 

fortiori  animo  praiditum  probent;  qui  post  fi<lei  satisque  multos  per  aimos  collatu  sunl  in  a)gros 

confe.^sionem  domtim  remissus,  fort^ts.^^is  sub  lihrra  l^*'"^''''^''^-  Q"^^^  dicitur  haud  sinc  luctu  Libertmus 

cuslodia,  orans  in  oratono  stio  animam  Deo  red-  «'"V"'""-''"-'"""*''*'  ridefur publlcam  funcris potnpam 

didit.  sancti  martgris  exeguHs  adhibitam  fuisse.  Quod  si 

ita  est,  rideri  polest  S.  Libertinus  aptid  suos  Agn- 
gentinos  cires  in  magno  honore  ftiisse,  non  tantum 
apiid  christianos,  sed  cariis  quoque  ob  rirtutem  « 
doctrinam  gentilihus  fuisse.  lies  isto  tetnpore  »on 

caret 


D 


^^oparlin 
fx  tariit 
frustii 
comutti,nQn 
"ilfo  anliqua. 
^fd  nec  omi 
fi<ie  indigno. 


Sfptiituf 

S.  Libertiniis 

A^rigenti , 


DIES  TEUTIA  NOVEMBRIS. 


S,  Perefriniis 
in  ignoto 
nobiftoco. 


A  caret  ejcemplo.  Oh  eamdem  forte  rationem  hi  ipsa 
confessione  ntitiua  nrtum  fitit  Hli;  persecittores  rnim 
rehementer  t-fitabant  et/reijios  episcopos  ad  deseren- 
(iam  fidem  inditcere  :  et  ideo  ab  initio  forte  parci- 
tum  fuit  tormentis.  QufKl  atttem  in  foro  A<jriqmtiuo 
sepidtits  dicitur,  id  sequioris  xti  homincm  demon- 
strai.  Certc  tunc  qitum  martijrio  coronatus  fuit,  in 
foro  non  sepeiiefntntur  homines.  Propo  ftn-uni  </*V(V 
Cdjetanus.  Lihentn-  credidrrim  iorum  ubi  sepidtus 
fitit  olim  S.  Libcrtinus,  nitnc  propeforum  egse;  sed 
tunc  certe  tn  co  loro  forum  non  fuit.  Olim  in  illo 
loco  srpitlrri  multa  collata  fmiefiria  morUtlibus, 
documentum  nostnim  tfstafur;  sed  ex  forma 
loqiicndi  dixeris  xtate  auctoris  ea  heneficia  desiisse, 
necprxsentia  hcncfiria  Cajvtanus  nec  liorhus  Pir- 
rus  celehrant.  Ilic  tamcn  meminit  fempli  maynifiri 
in  arm  pnhlica  "  dclli  ZiiiKari  .  nunrupatn  tcm' 
pore  pestis  anno  1(>24  in  honorcm  S.  LihiTtiiii 
ertct},  propc  pnrorhiatcm  tedcm  S.  Michaifis,  opi- 
uantifius  hominihus  eo  in  loco  sanctum  cpiscopum 
fapidihus  ofmttum  ac  mucrone  percussum  ohiissc. 

18.  De  S.  Porofrrino  cx  Actis  discinins  sfqumfia. 
Corpus  S.Porct'rini  in  rofjo  cxanimafi  mansif  infc 
grum  et  inmolatum  mediis  in  flammis.  Vomnina, 
relif/iosl.mma  femina,  ilfud  r.rrepit  et  in  eodem 
foco,  nempc  in  montc  Crotaleo,  srpuftura  donaiit. 
Atqiie  ad  ejusdem  sancti  viri  citltitm  celehranditm 
ihidem  super  sarro  scpulcro  temptum  .^-uis  crpensls 
sedificarit  Dfmnlna.  Tcmpfum  iltud  prr  muffa 
serufa  mirarufis  rlaruit.  Vnde  probantur  Acta 
miiltis  secufispost  S.  Peretrrini  martijrinm  srripta. 
Cur  Ferrarius  S.  Pcregrinum  Si/racitsis  trihurrit, 
non  aliam  inrenio  causam  fiuam  S.  Marciani 
amicitiam.  It/notum  mons  Crotalcus,  ifjnofns  fncit 
sepulcri  focum;  ignotiim  prnindc  trmpfi  situm. 
Jnm  dftcumentum  sxpe  fauilntum  et  ah  Ortavio 
Cajefano  in  Vitis  sanctornm  Siculorum  excuso, 
iterum  typis  traditum  hoc  loco  lectort  comnntnica- 
mus,  meliora  daturi,  si  mefiora  prxsto  fnissmf. 


(Ml 


MONITUM 

CmCA   SEQUENS    DOCUMENTUM. 

Octavius  Cajetanus  in  Aniinadvorsioriihus  ad 
marlyrium    sancloruni    Perotrrini    et    Liberlini 
(Vita:  Sanctorum   Siculorum,  tom.    I,   p.  IH)   : 
"  Eorum,  ait,  Actorum  initium  esf  Annuente  Dei 
C  omnipotcntis   inisoricordia, .    additqne   codirem 
servari  in  Domini  Constantini  nfifmtls  Cajffani 
hlfifiotheca  Aniciana.  Srimus  crtjo  hic  non  hahtri 
dfjrumentum  intrtjrum,scd  parfem  excerptam.  Sri~ 
mus  etiam  primitjenium  rodicistextnm  a  Ctijclano 
thitum  non  esse,  scd  sua  manu  corrcctum.  Impor- 
funam    Cajetani   diligcntiam    dolere   possumus, 
corrigere  nuuc  non  possttmus,  ui  qui  codirrm  pras 
manlfnis  non  haheamus.  Pr^terea  feetorem  moni- 
tum    vtilumus    ]'das   Sanctorum   Siruforum  esse 
Cajeiani  opus  posthumum,  qiiod  editoris    Petri 
Salerni  e  Stiriftate  Jesu  rorrvctricem  manum  ntm 
uuo  forsdan  in  loco  passitni  sit.   llxc  prxmittere 
deffebamits,  ut  lector  intelfigat  cur  si  quis  stijlum 
attendit  hujus  documenti,  statim  certissimejudicei 
nanc  textus  formam  antiquam  non  esse,  immo  satis 
receuiem.  Arta  tamen  mufto  antiquiora  stint,  et 
xttitem  habeni  lontje  antifpiiorcm  ilia  ritjits  faciem 
uunc  prx  se  fertinl.  Exempfar  enim  multis  sofa- 
cistms  ffethituni    miilatis   rerbis  correctum  ftiisse 
tpse  Cajetanus  fateiur.  Addit  tanien  se  periodum 
nuflam  loco  mocisse  neqtie  aliam  inseruisse  atit 
^tdjiinxisse.  Protestatiir  incftnrinna:  diciifjnis  muta- 
lionem  stare  cum  ii.'<dem    rfhus  immotia  et  cum 
fadem  historis  serie. 


DOCUMENTUM 

DE  SS.  LIHKUTLXO  ET  PEUEllULNO 

qtiod  edidit  Octarius  Cajetaniis  (1). 

MAnTYRIlM    S.    LlBEnTINI    KPISCOPI    AOIUUENTINI    ET 
S.    pEltEGHINI   {i). 

Lihoratus  iiuidani  Lilyluvtanus  a,  leniporibus 
multi.sa  du-nnme  vexahatur.Qund  vonKidaniilas 
humana  ope  prMi  nequihat,  ad  ereiesiani  D.  Pflri 
apostoh  Uoniani  oonteiidit,  inedieinam  niiseria- 
nim  ex  inelyti  sepulchri,  ara-ipie  ooniplexu  peti- 
turus.  Ad  illa  per  aniium  maiisit,  intcidiu  noolu- 
(pie  apostolum  oraiis  raro  pei-scveranliie  rxein- 
plo.  Posl  tineui  anni  inteinpesla  noole  anloarain 
jacens  cfTususquo  in  laorymas,  U.  Petnmi  tla^tran- 
tius  preeahatur,  exaudin-l  assiduus  aiini   unins 
jampreces;adversus  violcntiam  oomniunis  hostis 
suhsidium  ol)scsso  forret,  «gro  solatiuni;  depol- 
lercl  sorvitutem  ac  vineula,  cpiihiis  misrrahilitor 
ol>slriotus  teneretur;  iiuohmitMii  rfddcnt  pena- 
tihus  suis  :  inaiisurani  penes  se  beiielloii  momo- 
riam.  Insuperdopulsori  malormn  suonmi  omnes 
apud  j,'entcs  docus  futurum.  ila-o  oraiite.  aiidita 
vox  :  Lilicrate,  tih  omni  corptiris  aniniiqnc  vcra- 
tioncjam  fiher  es.  Sed  redire  in  Sirdiamjiiheo,  ad 
monlem  Crotaleum,  ubicorpns  Perrgrini  inartgris 
sifum   e.st  :  ad  ejus  sepnfchrum  fi/Jt-rre  te  prrrfs 
fiportft  ff  Jejunium  xc  dits  tofcrare.  1'fii  id  frrc 
ris,  Perctjrinum  lifn  prxsiititrum  confitlc  nc  dsemon 
atjgredi  fr  uffra  uudfnt,  simuf  opem  a  Dro  impe- 
traturnm  Ahnndantlo,  /ifio  fno,  pandysi  afffivto. 
2.  I^itnr  Liboratus  allociuio  cu-losti  flrnialus, 
LilylmHun  in  Sioiliam  reKrcdilur,  neo  niora  niaii- 
datis  apostoloriim  i^rineipis  exsrcjuiiidis.  .L^rruiii 
iilium,  xvi  nalmn  amios,  jid  H.  Pereifrini  .sepul- 
chnmi  mox  porduoeiidum  oural;  oriiiiupi*' Sioii- 
lani  adnavi^fans.  ad  monlcm  Crotaliiim  porvcnit 
in  rpio  corpus  P<-rivrini  sitmn  erat,  ol  inde  ad 
Ascotcriuni,  cui  Tritjinta  nonion  fuit.  Ea  lempe- 
stato  h,  nscelis  prnDfootus  eral  Ajfalho  aori(pio 
discipliiia  cx.-rccbat,  e^'rc/ia  vir  rclitfiono.  sacris- 
quo  litteris  pcrquam  oruditns.  Vespen^,  Doo  ^jra- 
tias  agens,  cibum   nipiobat,   (piem    innorcnter 
laboio  suo  paras.sct;   nec  saiietissimum   vinim 
quisquam  pielalo  antoisset,  cum  occinondis  Dco 
laudibus  in  ecclcsiam  conventum  essct.  Septom 
pcr  annos  quos  in  ascelcrio  hahuil,  noino  imi(|ii;im 
ah  (0  tristis  abscossit;  tanta  antini  tcnilatc  pollo- 
bat,  hilaritale  oris,  utriusquo  constantia.  Morum 
ac  vitn;  disciplinn  pcr  Sioiliam  late  celobraba- 
tur. 

3.  Per  id  tcmpus  c,  KocleKin!  Syracusann;  Mar- 
cianus  pnocrat  opiscopus.  Qui  Poretfrini  virtuliim 
fama  excitus,  ojus  visondi  oausa  ad  a.scelr-riuiM 
vcnit.  Nonnulios  per  dles  simul  cKcre  in  oa  .soli- 
tudino  curaruin  vacua;  rorumque  bumanarum  ad 
(lespicicntiam  amoremque  c(cIostiuni  se  invicom 
adliorlanrl(»,  allocutionibus  supra  niel  dulcibu.s 
pasocbant  animos.  L'rmm  in.satiabiliter  appo- 
tebant  tractabantque,  regressum  in  letcrnam 
patriam  sunirnique  boni  coinploxionern.  .M(;ra- 
batur  in  ascetcrio  Prlagius  quidam.  Afriranus, 
non  oadom  qua  celcri  virtute;  itam  corporls 
habitu  coinposilus,  animo  corruptus,  dsomonis 
fraudc  invidiaquc  in  .Marcianum  porculHus,  ani- 

(1)  Cfr.  Comment.  Pncv.,  num.  H  aupni.  —   (3)  Addit 
•dilor  :  Ex  codie*  antiqw»,  Anntt  Oiritti  SO.  3  Sov. 

mum 


KX    KPIT. 


LHirratua 
fjiiiiiant 
mittitur  a 
S.  l'etro  ii(/ 
afputrrum 
S,  Pero^rini. 


foque 

/irrvrnil. 


F 


.V.  Atarriiinut 
fiTcgrinurn 
fonrrnit ;  tt 

lioutmotlum 

hie  tt 

protlili/re  ad 

juiiirrm 

liffrrlur. 


•  edit. 
omDiorum. 


•"  ignrn 


Qui 

Peregrinum 
adducijuhrl , 


•  edit.  Syra- 
cuaoruni. 


"  edit.  alieno 


612  DE  SS.  LIBERTLXO  ET  PEREGRLNO  MARTYRIBUS. 

mum  in  fxitium  omnium  *  inlr.nderat.  Curn  ab  dha    mors  ad    requiem  transmisit  plenissimam  D 

Impn.ValeminoclGalionosrnptuinr.tadQuin-  rolupMum.  Atque  utmam  Bque  parUapem  me 

tianum,SiciIiaiconsuIarem.utchristiano.sadiKerot  pa-mman  ejus  ef  regm  fecer^s,  daretunp^e  a  te 

ad  sacrificia  ct  a^pcmanfc.  po^nis  amccrcntur.  quod  rupio,  dmoln  per  crHnatus  ef  perfrm  Ckri- 

Missusa  Quintiano  Svlvanus.homopcstircr,  qni  xto  meo!  ,.  .      ^      .,  .,  •     ,    ■ 

conquircretexcruciaretque.  Is  Acrigontumingrcs-         0.  Sylvanus  <I.xit :  Cor,mtum  m,h,,  rhr,.t,anos 

sus.Libcrtinum  cpiscopum  corripi  jubcl.Non  doli.  rupidi,ie  hono,-um  ,n  rxdes  ruereet  ,mie,-atione,n 

nonmina-,nihiionnssum.quorevor.areturaGhri.  numinum  ex  morte  qua^rere.  Affectum  pcenis  te  . 

sto,  simulacra  vcnc-rarelur.  At  Libcrtinus  in  a>de  reUes,  uf  male  mulctato  corpor,  tuo  culus  tnbua-    «    *-« 

S    Stcphani  proto!nartyris  por  aras  Ocum  lau-  tur;  sed  e,^entus  cont,-a  er,f,  tu,  s,m,hum  docu- 

dans  oramquc  spiriturn  corlo  reddidit,  nec  sine  mejiio  :  sequentis  xri  memortam  culfumque,  quem 

luctu.  in  foro  At'rigontinoruni  scpultus;  salisquc  >^perahas,  incendio  t.a  corporjs  mox  rcsf,n<;uam. 

multos  por  annos  ad  ojus  .sepulchrum  collata  sunt  Sontcntiam  crpo  sic  pronnnt.at  :      Pcregrinum 

,       p  .  christianum,  qui  impcratorum  cdicta  conlenipsil 

m  seuros  bonciicia.  "  .     ,        ^.  ,  .  n»-  ,.  .. 

4    Sylvanus  AKri^rcnto  ad  ascetorium  d  rccta.  et  prohra  in  dcos  Saturnum  ot  Minervam  dixit, 

chrisiianos  qua..siturus.  tcndit.    Extcniplo   adit  flani.nis  .^nibunjubco.     Qua.  ubi  B.  1  eregr.nus 

;  ho.nincm   PoIat<ius.  fidci    violator.  Illic    dctulit  audivil :  r.i/,  dix.t.  </r«^.«..  «j.,  ./.^«  an.^..  ^m 

Afrir.num  qucmda.n  .■o.nmo.ari,  cujus  artibus  me  fauudum  tuum  optatmnna  morte  d,gmU,is  es, 

maxinicfacilcsabiinpcraton.m  obscquio  diisque  d  per  martyrium  ad  te  vocas.   Pro  nomme  tuo 

vcrtoi-cntur,  ut  qui  plerosque  ad  deorum  cultmii  patior,  Christe;  at,-or,fafem  tormentor,an  ope  tua 

transurodi    cnpiontcs    oxto.-rorot.    [Marcianum.  susfineho.    Sed    oro  le  preanju',  erp-ed^entem  e 

Svracusarm.i*opisconum,dccadcm  supcrstitione  co,-pore  animum  ne  teterrimo  ohttitu  dxmon  exter- 

damnatum,eainurbcflammisabsumpl.mi.lProin  reat,ne  me,aniter  ,nca^kon  nnped,af;verum pr^ 

PeroL^rinum,  cjusdcu  scchc  sfudiosum,  cadem  fuhe>'fe>^  mm,str,  t,a  exc,p,ani   ad  f^  deducant,  ^- 

oupplicia  conficcrcnl.  Stalim  con.prohcndilm-  e  qni  Deus  es  he^,ed,ctusm  secula.  Submde  raptus 

Pcrcmiius.  ct  ante  Sylvanum  statuitur.  Qui  :  in  montcm  Crotaloum /-cl  nnt?ncmconjectus,Doo  ^ 

IWnon  ail  ho,„i„em  exiemum  te  esse;  quod  tuum  spiritum  cum  commc.idarct,  cxammatus  est;  sod 

nomen  o..tmdll.   Quid  a,is,is  es  cives  perter,-ere,  corpus  inviolatum  mans.t,  receptumque  a  Do- 

quominus    impe,-ator,im    edictis   ohsequanfur   et  nmina.  rcligiosa  fem.na   codcm  m  loco  honorc 

thura  diis  inLdant  'f  Porcgrinus  rcspondit  :  Et  sepulturx. donatum, cjusdemque op.bus  cxstiucto 

mefateor  etciresuwosalienos*  a  Ch,-isto  ,wn  esse,  super  templo  cultum.  Illud  vero  m.racuhs  pc.- 

el,  qux  mea  in  Deum  spes  est,  n.dhm  ,im  tanfam  niulta  sc<:ulorum  .nclytum  fu.t.  Nafahs  d.os  ntu 

tormenio,',im  fo,-e,  qu^  a  fide  me  divellat.  Neque  annivcr.sario  ad  III  novcmbns  cclcbrat.u-,  pr^- 

o,,e.;-e  p,-dium  est  amul  ros  mulfa  disserere,  quo-  clane  mortis  percnne  monumcntum.  ad  Dei  glo- 

'  ria.n.  qui  in  omncm  ietcrnitatcni  vivd  ot  regnat. 


qui  intrepide 
ChrintuiH 
confe»sus. 


rum  aures  ad  falsas  aiidilinnes  rersx,  aui.uus 
corrupia  reris  antehahe,rt.  Sylvanus  subjcclt  : 
Pi'laiji,is,  civis  tuus,  plurima  adversus  tep,-omp.iit, 
feque  /ir.rsens  aniuel.  Tuni  Peregrinus  :  Vocetur, 
ait ;  qttod  Inhet,  tesli/icelur. 

5.  Producto  Pelagio,  versus  ad  Peregrinum 
Sylvanus  :  Kr  tuus,  iiKiuit.  dehtor  ac  tesiis.  Tum 
Pdagius,  cu-pto  jam  scolcre  vecors  :  Pereqrinus, 
ait,  ex  Africa  in  asceterium  venit,  moderatorem- 
que  Aqathouem  ar  pr^ferea  ceieros  frandihus  suis 


ANNOTATA. 

a  LWyhxum, promoutoriu,n  Sicilix  est,Af)-icam 
speclans;  item  ui-hs  i),-ope  eum  hcum.  Pro,nonio- 
rium  nunc  Capo  Goco,  urhs  vco  roca^»?- Marsala. 

1)  Ea  tompcstate.  Ex  contcxtu  non  adeo  clartim 
qua;nam  iempesfas  indicet,ir,  nempe  t-itx  S.  Pcre- 
grini  an  adventus  Liherati  cum  filio.  De  Agathonc 
monasterii  prxfecto  et  de  ipso  monastei'io  cui  Tri- 


involrit,,if  impeialorum  edicta  respuerem^iS.VcrC''  ginta  nomnifuit,  historia  nos  nihU  dociiit. 

grinus  rcspondit  :   Quod  .masi,  ru,'sum  suadeo;  c  Per  id  lonipus.  SeiUrei  tempus  S.  Marciatii  et 

quis  enim  diis  sac,-ificet,  ope,-ihus  mamt  factis  ?  SS.  Libertini  et  Peregrini.  Indicatur  eryo  (uti  in 

Sylvanus  dixit   :  PeUvjii  testimonium,  ut  rideo,  Commentario   ex   ipso  hoc   marti/rii    documento 

verum   est;  jussts  principum  plane    ailrersaris.  demonsirarimus)  seculum  III. 

Peregrinus  respondit  :  Dixi  tibi  chrislianum  me  d  Agrigcnto  ad  asceterium.   IHnr  existimare 

esse,et  asseveraiione  constanti  firmo.  Deosvestros  Ucet  asceterium   illud  non  longe  ab  A(j,-,genttna 

aspernor,quib,is  nulla  jurandi  polenfia,  ut  saxis  urhe  sifum  fuisse.  Ksi  aittem   Agrigcntuni   urbs 

sine  mente.  Immane  crani  qtti  cohtnt,  qui  hosHas  Sicili^  in  ora  australi,  ad  ostia  Acraguntis  fiurit, 

immohnt.  Neqtte iis  error  sine  exitio  erit :quos  sem-  yrsece  dida  Acragas,  a  tnonte  scilicet  cui  impostta 

piterntis  ignis  apud  inferos  depasretur.  Sed  inihi  est.  Nu,ic  diciiur  Gergento,  Girgcnti.  In  hac  urhe 

fities  ac  sacrifidum  Ju.rta  sunt   rera   omnia  ac  nati    sunt    Empedocles  phihsophus    et  Phalaris 

pura;  uam  seterno  regi  sacrifico,  in  quem  credo,  tyranmts. 

qui  iu  Ti'inifate  ,nanet  ef  in  unitafe  persi.^ttt ;  qui  c   Statini    comprchcnditur.   IHc    documentuin 

rerax  est  ac  prxpotens;  cui  subjectus  esi  mundus  consuetam  Acio,'u,n  forina,n  martyrum  induit. 

ef  (vj7i/;/i.  Sylvanus  dixit  :  Vanihquentiam  istam  f  Sxpe  diximtts  montem  Crotaleum  nobis  el 

tuam  agnosco;  sfultitia.'  miscreor,qua-  ad  pernicicm  ipsis  Sictdis  ignotum  esse.  Si  tamen  ascetcrntm  tn 

te  frahit.  Nescis  qu.v  Marcinnns  episcojms perpci^-  quo  S.  Peregrinus   vixif  prope  Agrigentum  futt, 

stis  est?  tpta   vitam    morte   finivit?  Pevcgrinus  montem  Crotaletim  nihil  aliiul  esse  tiuam  emmen- 

respondit  :  Hattd  sum  nescitts  Marcitimtm  pro  tiorem  locttm  montis  cui  Atji^igenium  impositum 

Christi  fide  extretna  perpessitm  esse;  felix,  qiiem  est,  non  inanis  fiicrit  conjectura. 


DE  SANCTiS 


DIES  TERTIA  NOVEMBRIS. 


m 


DE     SANCTIS     MARTYRIBUS 

VALENTINO    PRESBYTEUO 


ET 


HILARIO    DIACONO 

VITERBII 
C  O  M  M:  E  N  T  A  K  I  tT  H      I>  11  ^K  V  I  IT  m. 

§  I.  M(Mnom  saiKMoniin  inarlynini  Vnlontini  o»  Ililarii  iiulo 
ab  auctariis  rsnanlinis  cl  apiul  srri|>l(»n's  nM'(Mili(n'*^s.  Dnplrx 
iK^nns  Aclornin. 


U.  V.  II 


A5N0  CCC1II. 

SS.  Valen- 
tinus  ft 

Hilarius  >>i 
maviy- 
rohi/iis 

rrceimntur 

Utuardinis, 


fi  apud 

Galffiiiiiim 

ft  itauruh/- 

fum ;  ft  in 

^artyrotuijio 

Romano. 


Ii.-i  in  hcift  ubi  minc  Viterhiuin  est,  campique 
VHn-hio  (iitjurcntfs.  floruit  sfinrtonnii  vifonim 
inrhjtiim  jKir,  (jloriosi  martyn-s  Vulentiims 
atque  Milarius,  A/c  levitarim  mininterio,  ilte  pre- 
ahi/trralis  onttnis  honorr  iusif/uis.  Qiionim  Artn 
martijrii  eluridandit  dirs  prxsrns  suiiprdifat.  In 
marti/rohgiis  autiquis  nuUa  fit  martijrum  nostro- 
rum  mcntio,  sed  in  aitctarlis  rsuardi  fre/jurus  est 
eornmdem  mrmoria.  In  rodice  Dauiro  :  (laslro 
Viterbiensi,  saiiotoruni  Valontini  prcshytcri  et 
Hylarii  (iiaconi,  ([ui  sub  Maximiuno  diu  laniati, 
in  Til)erini  niersi.  sed  ab  angelo  eropti.  i-apilis 
abscissione  niartyrluni  coniplevtTunt.  In  codice 
Bruxeliensi  :  Castro  Viterl^iensiuiu,  natalo  san- 
ctorum  Valentini  prosbyteri  ot  Hylarii  diaconi, 
qui  sul)  Maxiiuiario  diu  laniati  suiit.  In  rodire 
Aquiciurdno :  Ipso  tli»;  custro  Viterbionsimn,  pas- 
sio  sanctorum  Valontini  presbyteri  et  Hylarii 
diaooni,  qui  snl)  Maxiiuiano  ae  noiuorio  (Drmr- 
trioj  consnle  diu  laiiiali,  insii,'iie  toiiipiuiu  liercu- 
lis  orando  tavillam  feccrunt  ac  in  Tiberini  inersi, 
scd  ab  angelo  ercpti.  capilis  abscissiono  inarty- 
rium  coniplovorunt.  In  rodirc  Virtorinn  :  Caslro 
Interbentium  passio  sanctoruin  Valentini  presby- 
teri  et  Ilylarii  diacoiii,  qui  sub  Maxiniiano  ac 
Demetio  (Ihmrtrin)  i'oiisulo  diii  laiiiati  iiisigne 
templum  Horculis  oraiido  lavillaiu  fecerunt  ac, 
in  Tiberim  mersi  sod  ab  angolo  eropti,  capitis 
abscissione  niartyrium  complevorunt.  Idem  rodex 
lietjime  Swria;  n.  130,  srd  jnxta  SoUrriuin  ridrtur 
legere  :  caslro  Vilorlencium  rel  Viterbonciuni.  In 
codice  Greveni  :  Valonlini  prosbytori  et  Hytarii 
diaconi  niarlyrum. 

2.  QuUtus  ronsonat  Galesinius,  in  Martijrohijio 
scribens  :\\\.C'v\m,  l)eaiorum  martyrum  Valentini 
presbytori  ol  Ililaiii  diacoiii.  fiui  in Tibrriiii  j)rie- 
cipites  duti,  indo  divinitus  eropli,  dciniini  pnL-ci- 
sis  cervicibus  ad  marlyrii  coronam  pcrveniunt. 
Mauroli/cus  in  Martijrofogio  scribit  sequentia  : 
Castro  Vitfibioiisiuiii.  passio  SS.  Valentini  pro- 
sbyteri  ot  Hylarii  diaconi,  qui  sub  Maximiano 
imporalore  ac  Denielrio  consule  diu  laniati.  tcm- 
plo  lieiTuIis  precibus  subvorso,  in  Tyborim  pro- 
jecti  ac  docollati  sunl.  Tandem  Marti/roloyium 
liomamim  prxrhros  murtijres  sequeuti  rdehrat 
elogio  :  Viterbii.  .sanctorum  martyruin  Valentini 
pres])yti'ri  ol  Hilarii  diaconi.  ijui  in  porsocutione 
Maxiniiuniob  Gbristi  fidom  cum  ■^.i\\  pondero  in 


Ttberini  piu>cipitati,  et  inde  ab  angelo  divinitus 
oropti.doinum  abscissis  cervicibus  coronam  mar- 
tyrii  porcoperunt. 

3.  I)e  mncti»  marttjribus  Valeiitino  presbi/tcro     Otquitiun 
rt  Hilario  diarono  mtilti  srrijKirre;  qtios  inlrr  emi-  f</it 

net  Aiulrcas  ilieronijmus  Andrrurci  e  noslra  Jcsu  Attdreueeim 
Socielate  sacerdos,  qui  in  opusruh  ituliro  cui  wim/e^ 
stum  litutniii  {[)  Noiiliiuum  Iiisloricarum  do  ^Io- 
riosis  samlis  Valoiilino  piosbytoro  et  Hilaiio  dia- 
cono  prasjixH,  tnulta  de  utroijtte  marttjrc  dequc 
Artis  ipsorum  doctc  ar  sa/iienter  vxponit.  l  'bi  quid 
tilii  dc  sanrtis  bisrr  tnartt/rihus  srripseriiit,  inulta 
ruin  diliijcntia  notatutn  reperies.  Mon  fHitira  cx 
illis  quse  rlarissintus  auctor  suo  opusrulo  inseruit 
huic  nostro  opcri  neressario  insrrenda  sunt;  qucm 
tatnen  aurtorem  ritare  sem/icr  idrirro  non  /lossu- 
mus,  quod  ex  fontibus  Itaurirc,  non  ex  rivuUs, 
qiianttim  fieri  potesl,pro  instttuto  nostro  dcbemus, 
utemurque  saepe  iisdetn  quihus  iile  fonlihtis  usus 
esf. 

1.  /'rxter  martijrohgos  sttpra  allitlo»  mtilti  iilH  auorvm 
sanrtorum  martijruin  nostrorum  mcntinnem  fecc-  mfniio 
runt.  Priiua  i/ux  orrurrit,  reperitur  iu  epistola  oerurrit  in 
Innoeentii  Papa:  1 1 1  {1),  cx  qttadam  constUiitione  n""'»'*" 
S.  Lennis  Pa/iic  IV,  ubi  sir  IrgUur  :  !n  vico  I'aIon- 
zaiio  cuni  suis  ecclosiis  SS.  Hilarii  ol  Valmtini. 
Vixil  Leo  IV  secuh  IX.  Virutn  Palenzamtm  sice 
caslellttm  Pulrnzantim  Fridrrinis  imperator  I 
anno  IW.f  dono  dedit  VitertiiensUius  (11),  fniti/tie  in 
feudum  dntum  finniUa:  Orsiniw  anno  /^//  (l). 
Inuocentius I'apa  Ilanno  1 1.'I!) crcleniatn  S.  Valen- 
lini,  aidifiratam  in  loro  ubi  sanclis  martyribus 
capita  ahscissa  ftierunt,  Azoni  arrhij>rrshi/tero 
cathedralis  ecrlesia:  S.  Laurentii  VUrrbii  ronressU. 
Ctijus  hxc  Munt  verha :  Quoniuin  beatum  I  Vtruni 
ejus(pio  Vicarios  filiali  aiiion?  uc  i-ovoroiilia  dili- 
gis, atque  inioa'dilIcatione  ecclesiasSanoli  Valon- 
tini,  quu;  peccutis  exigcntibiiR  olini  destrucla  fuit, 
piu^  intentionis  atque  ciiaritalis  intuilu  (Idolilor 
laborasti,  pro  (juil)us  omnibus  porsoiiain  tuani 
ampliori  gralia  et  bencvolentia  clementer  aniplo- 
cliniur,  el  pra;fu(ain  eccIoHiam  Saiicti  Valentini 
tibi  tuisquf?  successoribus  et  per  vos  ooch-Hiuj 
H.  Lauronlii  apostolicu  t^eni^nitat*?  coiicodiiiiUH 
atque  lirmainus  etr.  I)ictx  bullx  cujus  tertm  eitaci- 
mus,  originale  e^emplar  suo  teinjtore  in  raihedraiiH 
Vtterbiensis  arrhirnrnnserrari  dirit  liussi  (3),  da- 
/'im^uf  Laterani  pcr  iiianus  Alini.-rici  S.H.K.Diuc. 


Summiirum 
i'ontifinttn 


F 


(I)  Notisie  itloriehe  de'  gloriom  aanli,  Vulrntino  /irrlf  fompaynia  dt  GfMit.  In  Homa  1740.  —  (3)  nuluz«.  lom.  II, 
td  Ilario  diacono.  niartiri  Vitertirni  r  /trimi  apoaluli  di  e{(i<«L  Wi.  -  (3)  hloria  dttta  ritlii  di  VilrrtMt,  di  Ftliciano 
gutila  ciltA.  raerolle  da  Andrta  Giroiamo  Aiidrtucei  della      fiwMi./ft /;owial74i,  ji.  W.  — (4)  ll)i<J..(i.&7.-(5jIlj»l..p.i«. 

Card. 


614 


DE  SANCTIS  MARTYRIBUS  VALENTINO  ET  HILARIO. 


AircTonK 
G.  V.  H. 


et  apud  alio» 
muttOB. 


Actorum 
txtmpJaria 
Farfimia  et 
Camtenaia. 


Farfenai 

gatis  siinilr 

est 

apoi/raphum 

Gallonii 


Quibua 
antiqiiior 

ridrtur 
I'assio  brevia. 


Card.  et  Ganceli,,  xiv  kal.  decembris,  indict.  iii, 
incamationis  Dominicae  anno  mcxxxix,  ponti- 
ficatus  vero  Doni.  Innocentii  PP.  II,  anno  x. 

5.  Exinde  in  mttltis  tmirtyrofof/Hs  et  rriJciiduriis 
heatonm  martyrum  memoria  cehbrntur,  quorum 
priecipun  supra  a  nohis  citata  sunt.  Mirandum 
sane  est  neijue  Surium  neque  Lipomanum,  neque 
Mombrifiutn  neque  Jacobutn  a  Voragine,  neque 
ipsnm  Pefrum  de  NatalihuH  martyrum  nostrorum 
Arfa  nttigisse.  Primus  Mnssini,  arrhlpreshyter 
ViterbiensiH,  anno  1012  juxtu  Acia  (ut  rredt  par 
ent)  historiam  marlyrii  composuif,  narrationem 
scilicet  succinctatn  et  ad  ledificationem  lcyenltum 
exarafam.  Clarisaitnus  P.  Ferrarius  rorumdem 
tnartyrium  breri  competuUo  exhibuif  anno  1013. 
Quihus  addenda  eat  leyenda,  quam  dicunt,  eorutti- 
dem  martyrum  in  fres  lecfiones  distincta  divitio 
officioservitura,  quam  a  clero  Viterhiensi  oblatam 
aarra  Rifuutn  Conyreyatio  approbavit  die  19  auyu- 
nti  anno  1002.  Paufis  post  nnnis  Sarnedi  in  opere 
italico  cui  titulus  Si)(^cnlum  cleri  sccularis  hrcvis- 
simam  sanclorum  martyrum  Valentini  et  Hilarii 
nofifiam  scripsif.  De  ilsdem  mnrfyrihus  egit  Joan- 
nes  Murunyoni  in  operc  quod  inscrihifur  Thesau- 
ru8  parochorum,  in  quo  (1)  brevem  conspectum 
murtyrii  SS.  Valentini  et  Ililurii  jiroposuif.  Tnn- 
deni  nnno  100!t  Anonymus  quidam  Vitrrbit:nsis 
Acta  tnartyruin  tiostroruin  ifalico  sermone  tiarra- 
vit.  Clarissimus  quoque  Bussi,  in  llistoria  Vifcrhii 
italice  scripfa,  Acta  SS.  Valeiitini  e.i  Hilarii,  n 
Nicolao  Nurditii  anno  lOH-f  typis  expressa,  operis 
sui  appetidici  inseruif  (2).  De  quibus  docforutn 
virorum  lucubrafionihus  quid  sentiamus,  posfea 
dicturi  sumus.  Nunc  ad  Acta  examinanda  proce- 
dimus. 

C.  Acta  sanctorum  mariyrum  Valentini  preshy- 
^7v' fMIihirii  diaroni  ex  codicc  sec.uli  X  meiubru- 
neo  transrrlpsimus  Itoma:  utino  IHSO  in  bihliotbeca 
Cotleyii  liomani  (post  spoliutiotiem  faciam  uGuher- 
nio  Prdemonfuno  dicfa  "  Victoris  Kmmnnuelis  „), 
quo  codex  istc  ex  cclcberrima  ahbnfiu  S.  lienedicti 
Farfix  in  Sabitds  translatits  fueraf.  Quorum 
Aciorum  duo  exetnplarin  rcperiunfurin  bihliofheca 
Casinensi,  codivibns  ridelicef  l.llt  ef  149,  sutis 
inter  ae  similia,  sed  u  Fnrfietisibus  aliquantutn 
diversa. 

7.  Exemplari  Farfiensi  safis  similia  sunt  Acta 
mufilu  qux  Andreurci  edidif  ex  npoyrapho  claris- 
simi  viri  Antouii  (iallonii,  coidento  in  codice 
chartaveo  bibliofhccx  VnUivvUunas  in  urhc  liomu, 
siynnfn  li.  74.  quaque  expulita  edidtt  Nurdini.  — 
Fx  quihus  exvmplarihus  nuUum  yenuinu  Ac!a  mur- 
tyrum  prxbef ;  neque  authentica  seu  proconsularia, 
uti  inspivivnti  patet.  Quam  diffividtutem  cum  phi- 
rimis  snticforum  mnrtyrum  Acfis  communem 
haheni.  Composifa  videntur  secido  X  aut  IX. 

8.  Mulio  untiquior  videri  potvst  brcris  quxdnm 
Passio  Valenliniet  Hylarii  marlyi  uni. ^urtw  exco- 
dice  membraneo  biblioihecseVnUieeUana:  n.lO(p.73) 
edidil  Andreucci.  rt  uos  cx  ejusdem  bihliothecx 
codice  edimus.  }'ulde  sucdncta  narrafio  est  mar- 
tyrii,  in  tres  lectiones  distincta,  et  a  cotisueta 
reliqitorum  Actorum  narrafiotie  valde  lonyc  dis- 
vrcpans;  (piipjir  qna'  mnximam  partvm  marfi/rii, 
eatnqiie  splcndidis$imam,sileidio  premuf.Qux  prs- 
teritio  suttdet  ui  judicetniis  Passionem  hanc  ex 
longiori  idia  non  fiiisse  contruciam,  sed  potius 
componetidar  longiori  Passioni  qiiasi  fundaiueti- 
tum  prxbuisse  ac  Uneas,  ut  aiunt,  traxisse.—  Anti- 
quam  esse  hanc  Passionem,  probabili  mihi  rideor 


concludere  aryumento  ex  nomine  Biterbensium.  D 
Nusquam  urbem  vocat  Viterbium,  nec  Viterbien- 
ses;  sed  castellum  tantummodo  novif  Biforben- 
sium.  Anonytnus  Haiennas,qui secnlo  VII fk.ruit 
Beterbon  novit,  nuUum  adhuc  Viterbiuni.  Nomen 
Viferbium  hodiernx  urhi  dafum  fuit  a  Desiderio 
reye  Lonyobardorum.  Viferbium  enitti  urbs  recens 
est,  sed  vivitas  valde  atdiqua;  cujus  oriyines  pri- 
tnorum  femporum  nebulis  obductx  latenf.  Certuin 
tamen  videfur  fuisse  civifatein  unatn  ex  quafuor 
vicis  consisfentem,  uno  verbo  ■zitpi-Rohw.  De  VUerbii 
oriyinibus  ride  Bussiutn  (3)  et  Andreuccium  (4)  et 

citatos  ibi  auctores,qui  dehacqiiwstione  amplissimis 
disputufionibus  eyerunf ;  neque  enim  hujus  loci  est 
de  iUa  quzsfionc  ex  professo  ayere.  Nofatu  fatnen 
diynim  est  tiomen  Biterbon  seu  Beterbon  :  cpwd 
primis  incolis  adveuis  (srilicet  Pluvnicihus)  bcth- 
arbah  sonuerif,  i.  e.  domus  seu  civifas  in  quatuor 
partes  divtsa.  Quod  Petrns  Benedetti,  Unyuarum 

oricniulium  periiissitnus,nonincongrueAndreuccio 
indivarvrat. 

9.  .SW  ad  Acta  redeatnus  SS.  Valeniini  et  Hila-  Aaa 
rii.  Qux  quum  plurima  contineant  quorum  in  hre-  condnent 
vissima  Passione  iUu,  quam  ex  ipso  codice  accu-  "ifHtiguain 
ratissitne  exscripsimus,  tiulla  tnentio  injic.itur,  ^'"*"*"'f 
non  possunf  did  ampUor  ejusdein  Passionis  forma,  leguntur 
sed  aliunde  mulfis  conqnisitis  rebus  novum  sedifi- 
cium,  fundatnento  priori  superstructum  ac  tnuUis 
partibus  aurfum.  Quod  nt  a  lectoribus  commode 
capiutur,  ufriusque  Pnssionis  breviter  aryumen- 
tum  proponimus.  Secundum  breviorem  illatn  quam 
anfiquiorem  putnmus,  fempore  MaximianiVoXcn- 
imns  presbytvr  et  Hilarius  diaconus  IntUahant  in 
domo  Kudoxix.  Qui  tenfi  a  Detnetrio  proconsule, 
ducfi  sunt  in  CasteUuin  IUferbetisium.  Interroyati 
pafriutn,  chrisfianos  se  dicunt  atque  ex  Orivnte 
advenisse.  Sacrificare  Jussi,  recusant.  Recusanfes 
Demeirius  Jubet  exfra  casfeUum  duci  et  capite 
plecti  in  via  strata.  Quoruin  corpora  Jussit  custo- 
diri  per  fres  dies;  qux  noctu  Kudoxia  rapit  et  eo 
in  loco  coitdit  sepulcro.  Kudoxiam  proconsul  teneri 
Jubet  et  fustibus  cxdi  usqite  ad  mortem.  —  Argu- 
mvnfum  Acforum  lonyiurum  cst  sequvns'.  Ma.ri- 
miuno  christiunos  persequente  et  christiunis  occul- 
ias  quxrentibus  laiebras,  aptid  Eudoxiam,  piam 
feminam,  fufebant  ubsvonditi  SS.  Valenliniis  pre- 
sbyter  et  Hilarius  diucotius.  A  Demetrio  procon- 
sule,  quierat  in  castello  Viterbtensiuin,  christianos  ^ 
quterente,  fenfi  sutd  Valeiitinus  et  Hilarius.  /« 
vastellum  yiferbiensium  duvti  Demetrioque  exhibiti, 
patriamque  ititerrogati,  christianos  se  faientur. 
Inferroyufi  genus,  ex  Orieide  se  tu-nisse  et  pra.'claro 
yencrc  nutos  affirmanf.  SacrificareJussi  idoUs,  revii- 
sanf.  liursnsjuhentursacrificare  deo  Herculi;  recu- 
satdihns  Demetrius  tormenta  minatur.  Sancti  pro- 
consulem  duris  icrbis  invrepant.  In  equufeum  levati 
ac  torti,  orunt  Deutn,  ut  per  angelum  Herculis  tem- 
pliim  eierfat.  Fit  terrx  motus,  teinplum  evertitur. 
In  eo  templo  rexsemel  in  anno  sacrifivure  solebat; 
crnfque puU'hvrriiiuim ,et  vnlcbat pliis  qundrinyciita 
ccntvnnriorum  (^)  auri.  Deineirius  casum  iribuU 
artibus  magicis,  jubetque  sanctos  in  Tiberim  prz- 
cipites  dari.  Ditcti  ad  fiiiviiim,  aUigata  ad  coUum 
mola,  praripifantur;  sed  ab  angvlo  liberantur. 
SateUites  revertentes  imaduntur  ab  urso,  qui plit- 
res  ovcidit;  rvliqui  conrerfuntur  ad  fidcm  et  udeiint 
Kulycinm  presbijterum,  qui  eos  post  triduum  cum 
familiis  ipsorum  baptisat.Tunc  martyrese  flumitte 
erepti  ad  proconsutem  redeunf;  per  anyelum  se 
libernfos  dvvluraiit.  Proconsuli  Christum  prxdi' 


tl)  Ub. II. c.  17  (crV.  Andreucci.  op.  cit.,  p.  16).-  (5)  Bussi.     op.cit.. p.  U4.  - (3t Op.cit..  p«rt. i.  lib.  i.-  (41  Op. cit..  cap.  3. 


DIES  TEHTIA  NOVEMBUIS. 


»fd  fotiassitt 

rx  Aeti» 

S.  Sfcnndi 

dfriranttir : 

B 


C 


dt  quibus 

judicitim 

omnino 

etrtum  fitri 

non  potrtt. 


cant.qtti  eos  fustibus  cxdi  jiilfet,  et  mt  nacrifican- 
dum  Ilrmili  mvilnt.Qitod  ifuum  uohiissrut.  cauitis 
il<nniiati,pe(tiffus  (ui  colutiimim  ii(f(itis,  caiiitc  ptr^ 
ctuntur  in  «  via  strata.  „  Jubet  proconsiil  corponi 
per  tres  ilies  custtnliri.  Qiut  nocte  rujmit  Kiidoxid 
et  iii  loco  (iectjUatioitis  (jui  Uieitur  "  Caiiiillariits 
traciit  sepitlturai.  Ewtoxiam  Demetrius  liein  fiisti"- 
busra-i/if  usipie  (liim  spiritum  e.rhalaref.  Qii,t  acta 
sunt  tertio  tiouas  tiovemhris.  Post  multum  lemi>oris 
Vemetrius  dolore  ilii  perrussus,  vetiit  ad  marty- 
rum  sepulcra  et  orat  marti/res  ut  .sibi  siifHriiiaiit. 
Qui  aj^parenfcs  ci,mittuitt  aim  ad  Enlijcium,salu- 
tis  cotisequemtx  cauxa.  Procoimtl  Entifcium  accer- 
sif;  a  quo  baptizatus  saiuifusfpie,  ipse  Christum 
prxdicat.  Quod  audiens  Maximinitmus,  mittit 
Dioni/sium,  fjiii  Dcmetrium  (^npil,- ft/ectH.  Tamiem 
additur  translafio  SS.  Valentiiii  et  Hilarii  fempore 
Greijorii  I  \',  ad  monasterium  Farfix  jier  Sicbar- 
dum  (il>hatem. 

10.  Kx  tanta  diversitate  martyrii  inyens  oritttr 
difficultas,  qtm  hm/iora  marti/rum  Ada  non 
parum  vccat.  Efeiiim  /laud  farile  causam  rejierias 
cur  htrris  illius  rassiouis  scrii>for  saiicforum  pre~ 
ribiis  ever.tum  Ilerculis  femjtlum,  mersos  Tiherinis 
fiucfihus  sanctos  et  jtrodirfiosam  crcjifioiiem  Ojux 
paucissimis  verhis  referri  j/otcraiif),  in  sua  iiarra- 
fiottc  jirxfcrmiserit,  si  ea  nofa  .tihi  fuissent.  Kt  ai 
nofa  ei  non  fucrunt,  unde.  Acforum  scrijjfori  inno- 
tueninf?  Kjc  tradifione,  dicat  quis,  Viterhicnsium 
et  acrohirum.  Scd  ca  traditio  cur  non  j/crvenif  ad 
aurcsj)rioris  scrijtforis,  cui  reliqua  ajtjirimc  nota 
erant?  Crescit  difficultas  consideranti  ef  Acta 
S.  Secundi,  qiix  j>r3^d(Ct\tsor  tmstcr  Oodcfridus 
Hcti.fclicniusfracfaiif^l}.  In  Actisenim  S.  Sccitndi 
legutiturca  omnia  qitx  martyrum  SS.Vaiontini  ef 
Hiiarii  fonf/ioru  Acfa  hrcris  Pa.t.tioiiis  narrationi 
in.^icruiit,  mr  tantum  eadem,  sed  iisdem  fcrine  vcrhis 
expressa  eademquc  locutionis  forma  :  ita  tU  ttecesse 
sit  SS.  Valcntini  cf  Hiiarii  Arta  ex  Actls  S.  Secuudi 
aid  hxc  €X  illis  confinta  fuissc;  qiiod  auctoritati 
Actorum  non  parvum  prxjudicium  ojtponit.  Nain 
quum  hreris  1'assionis  forma  cairaf  fere  iis  mar- 
fijrii  (idjuncfis  et  facfis  qiix  SS.  ValL'iitiiii  ct  Ilila- 
rii  lotifjiorihits  Actis  citm  S.  Secundi  Actis  com- 
munia  snnt,  non  sine  caitsa  et  ratione  ojiinamur 
ea  omnia  ex  aiieno  loco  huc  fuisse  adducta,ideo~ 
que  fidetn  twn  ineirri.  Tale  iyitur  ('.«/«  no.tfrum  de 
Actis  SS.  Valcnlini  jneshi/tcri  et  Ililarii  diaroni 
judicium  :  fetus  est  se(jitioris  xvi,  ex  narrafione 
rerum  qiix  hrcci  Passionc  cottfimntur  alfjiie  for. 
fassis  cx  Actis  S.  Secundi  martijris  comjmitus, 
qui  seculo  IX  adscribi  potest. 

1 1.   Xon  iynoro  fieri  jtossc  iit  hor  judicio  critirx 

noslrx  ajmd  multos  offctuiamus,  adcoqiie  odiosum 

iilud  (Kjyeratttr  :  "  Krgone  tu  falsum  dicis  quod 

per  tot  secula  Viterbiensis  ccclcsia  verum  iiabitit?  „ 

Primo  (juidem  observaiidum  temjtus  esf,  tiec  ohH- 

risccndum    itrbis    Viterliiensis   origittem   adeoijue 

Lcclesix    Vitcrbiensis  exordia  tion  esse  antiqua, 

sed  potius  recetdia.  Krclesia  autem  qttx  antiijiia 

non  est,  attti(jiias  tradifioncs  ecclesiasficas  easqiie 

privalas  siln  suitiere  non  jiotest.  Dciiide  non  aitde- 

mus  dicere  falsutn  qiiod  Viterifienses  de  suis  mar- 

tyribus  Jitxta  Arta  jirxdirta  (ijuorum  sinreritatetn 

susjiecfum  diximtts)  ctrdiint;  sed  cx  Actorum  fide 

et  aiictoritate  credi  jiosse  negatnus.  Potesf  aiitrtn 

fieri  uf  irvera  sancti  Valonlinus  et  llilarius  oratio' 

nthus  siiis  teinjihitn  Ilercufis  ercrfrrint;  jif,fesf  fieri 

ul  iiquis  fiumiiiis  nirrsi  dicina  virtute  fuerint  ere- 

pti;  jiotest  efiam  ficri  iif  Sentndus  temjiium  I/er- 


Gt5 

cuiis  everteril  rt  in  Tibfrim  iirieceps  datus  mar- 
tyriuin  consitmmarerit,  (jucmiidnutdum  reliqua 
adjuncta  locum  reirra  sive  in  martyrio  Secundi 
sire  in  martyrio  SS.  Valenlini  rt  Ililurii  Itahere 
potuerunt.  Quarum  rcruin  ineerta  fatna  el  rumore 
perora  /lominum  volanle  ac  currcntilais  secidisad 
postcros  jHrtrnicnte,  tion  incanyruum  erit  ojnna- 
mriitum.  tariorum  ojijiidorum  incohs  suis adscri' 
psisse  niartyrihus  omnia  qttxjntrfim  suis  et  jiartim 
atiis  accideraid.  Xos  irro,  qui  tot  secuHs  lanti.tqite 
primorum  temporum  nchulis  a  manifesta  luce 
facforum  separamur,  (juid  cuiqiie  contrniat  (jito 
decernainus,  fere  nihii  adjuincnti  haticmus. 

^  II.  I)c  snncloruin  innrlMuini 
Viilcnlini    ol    llilarii    palria, 

i:;('n('iv,(lii,'nilaU';il(Mni(Mnar- 
t}ri()  ipsoruin. 


AdCTunil 

(IV.H. 


Posf  Actorum  quxstionem  univcrsam,  ad  sinyiifa 
examinanda  facla  atredimus.  Et  jnimoquidem 
dc  martyrum  jiatria  aijendum  cst.  In  Passione 
hreviore  ((juam  lonyiora  Acta  se(juiintur)  jtrocon- 
aul  sanctos  inferroyat  de  jtatria  :  Kx  (nm,  itKjuit, 
patria  estis?  Marfyirs,  consiieto  martyrihus  modo, 
jiritno    se    cbrisfianos    confifcntitr;    ct    de   jiar^ 
tiitits  Orietitis  se  renisse  affirmant.  Qux  resjtonsio 
nihii  haficl  qitod  tton  facHc  nrdi  jiossit.  Nam,  jicr- 
secitfione  (drocissima   jier   Orientem  dtharriiaide 
suh  iJiocietiano,  quiim  jiartes  occidetifales  ad/iuc 
quiescercnt,    fortas.sis    ad    j)er.tecnfionis     xsfum 
fiiyieiiditm  in  Occidciitem  vcncrant.  !'oturrunt(jue 
etiain  aliatn  oh  causain,  v.g.  ad  visitandittn  sepul- 
cra  Aposfoiorum,  Uomam  rcnissc,  ut  atiis  qitoqite 
martyrihus  accidit,  et  deinccjis  in  italia  /ixsi.isr,  in 
jii:Tdicaiida  ftdr  occujiati.  Defjenere  SS.  Valentini 
et  Hilarii  in  Passionc  fjrcviore  ni/til  let/imus ;  in 
Actia  vero  natos  se  jnxctaro  gencre  fatentnr.  Ad 
fjcnus  mnrtyrum  iflusfre  sjxrtair /lofcstquod  /hine- 
triits,  eos  ad  sacrificandum  cxiiortans,  amicitiam 
Casaris  consequendam  jirojiotiit  :  quod  iiotnines 
illitstri  (jenerc  nafos  jiofius  fjitam  /ilehrios  indieaf. 
I)i(jnitas  ittriusque  marlyris  tuin  in  ftrevi  Passione 
tum  in  Actis  enuntiatur.  Dicitur  eniin  Valenlinus 
/)rM/>///rr,  Ililariiis  aiitctn  diaiwius.  Kt  hxcdesan- 
ctorum  mavtyniin  /latria,  ijctiere  ac  diynifate  siiffi- 
cianf,  (jiiitm  jirxfer  Acfa  nuiiuin  tteqite  documen- 
tum  neqite  ittdicium  stijiersit. 

13.  I)e  martijrio  lero  jirimutn  quxritur  qito 
tcmjiorc  fdctum  sit.  Ucsjiondrnt  Acta  cnm  itrevi 
Passione,  temjmre  Maximiani  Auijusti.  Anntttn 
non  invenimus  perscri/ttum ;  non  duhifamus  tamen 
annum  assifjtiare  ,7/«,  qiiamquam  annus  :i(H  for- 
tasse  ronicnire  jiofesf.  Maximianitseniin  anno  .'{Of, 
tertio  ttottas  novetnbris  Auyustus  ad/iuc  erat. 
Verutnlamen  Passin  fnrviH  et  Acta  ridrufnr  iiii- 
tiuin  grassaiitis  /lersrcitfifmis  indirnrc ;  et  ideo 
annum  'H}:i  prxferimas  citm  Baronio  dicente  (2)  : 
'  Itlustratnr  ot  Tu.sria  conipIiiriljiH  ><anrlis  (tiarly- 
rihusK-xanllarunt  intcralios  uxm^iu-  jho  Clirislo 
cerlanien  Valcntinus  presbylcr  et  Ililarius  tlia- 
conas.  , 

14.  Quod  martyrii  getius  ar  tortnenla  mtirtyrum 
sjicct/tt,  iti  ramdein  ridemtts  concurrere  srnfrntiatn 
Passiotiem  ijreirm  at(/ue  Acta  lonyiora  in  drsi- 
gnando  heatorum  virorttm  mortis  yenere:  utro/ii(jue 
eniin  sattctis  martyribus  capita  atnjtutatu  iegimuH. 


SS.  Valfn 

titiUH  rt 

IlitnriiH 

Oririitiilt», 

lifnrrr  forlr 

illustri ; 
diijnitatr  illr 

lirr»byter, 
liir  diiieonu». 


Suli 
Maximiano 


martifrium 

fon- 
aummarunl 


(I)  Ad  diem  I  Juoii  ^Act.  SS.,  lom.  I  Juoii.  p.  M  aqq.).  -      fj)  Annalr»  eeete».,  ad  iinnum  303.  n.  241. 


Tormetita 


616 


DE  SANCTIS  MART\T\IBUS  VALENTINO  KT  HILARIO. 

histiiif  noti  unn  in  loco  haheret,  itarjue  non  uno  in  D 


AucTORE       Tormenfa  atitcm  anlc  feralem  ictum  martijribiis 
G.  V.  H.      illala  nulla  letfimm  in  PaHnione  hrevi,  multa  in 
Aetis.Prodiyia  fjuoque  FaHsio  brevis  recenset  nuHa, 
multa    vero  earjue   xjihndidisifima   narrnniur  in 
yiclis.  Hed  hxc  omnia,  uti  HUjtra  diximux.  ex  Vaa- 
simie  8.  Secundi  in  hsc  nostrorum  marttjrum  Arta 
derivari   potucrunt,    ar   projiterea    pj-    Aetorum 
auctoritate  fidnn  invenire  apud  rordatum  virum 
nequeunt.  Credi  tamen  multa  cum  ratione  potest, 
ante  eapitalrm  sententlam  ronmrtia  equidei  ior- 
mentis  .Sanrtontm  j/afienliam    j,roOut(tm   fuisse. 
Ueliqua  vero  ut  rera  esse  possunt,  sic  vera  jyrobari 
nef/uennl. 
ineiaCatisia,       15.  hocus  uhi  sancti  martyres  deeollati  sunt, 
ulii  nunc  est    indir.aiur  in  hrevi  Passione  et  in  Aefis,  nemjte  ili 
pom         yjg  j;tr:itJi.  qua:  est  via  Cassia,  altero  milliario  ah 
S.  Vatniiim  ;  ^^_^^  Vit,rfnensi,et  in  eodem  loco  dicuntur  sepulti ; 
7»(  iW(i/Hj-CaviIlaniis>.r/f(  Passionem  hreirm  ef 
exemjAaria    Adorum     Casinensia ,    Cainillaiiii.s 
Jtixta    exemj)lar    Actorum  Farfense.  Lorus    ille 
diritur  (\),  esse  poiis  Caniillarius  disfans  ab  urbe 
Viterbiensi  altero  inllUario,  (jui  deinrcps  voraiur 
pons  S.  Valcnlini.  (^uod  nomen  Camillarii  suspi- 
^  catur,  nt  dlrii  Andreurri  {i),  Sardlnius  derlvari 
a  fabvicatore  ('amillo  ijundam,  ri  Leonder  Albcv- 
tus  ajnid  enmdem  dicit  anii<juos  Arunies  qui  jirope 
locumViiribiidpijebant  roi/nominatos  fnlsse  Camil- 
larios,  unde  noinrn  istud  jionii  adh.iisrrii.   Qnx 
quum  non  j^robent,  in  auciorum  fide  velinquimus, 
tanto  mayis  quanto  soler/ins  adverfendum  est  in 
brevi  1'asnionr  non  Camillarium  letjl  sed  Cavilla- 
riuni,    quod  scrijitor    exemplarlum  Casinensium 
pariter  servavit. 
ibidrm  1''-  ^"  ^*^'^  ^''9^  '■''^'^  ^'"^  Camillario  sive  Cavil- 

seputti  ab      lario,  sejnilfi  fueve   saneti   marii/ves   a  jnl.^islma 
Kudoxia,      tjuadam  femlna,  nomine  Eudoxia,cujns  celebvis  est 
in  Aelis   martijrum    vicinorum    Viterbio,   fama. 
Ajntd   Kndoxiam  lalurvant  inarfi/vrs  Valenlimis 
et   Hilarius,   apud    Eudoxiam    lainerai    sanrius 
mariijr  Secundns.  Quas  sanctissima  femina  perenni 
honorum  inemoria  sanr  ijuam  diijnlsshna  ridetnr. 
Projie   martijrii  sancforum    Valunliiii   rt  Ililarii 
palaesfram  habiiasse,  «r  ipsa  brevi  Passione  con- 
elnderr  lirri.  liianrhi  apud  Uussinm  (3)  ilicit  hanr 
Kudoxiam  doinlnain  fuisse  maijnl  irartus  reylonis 
circa  Viterbium,  qni  extenditur  a  jyorta  Fanl  tam 
sujmi  quam  infra  usqne  ad  fluviolum  Caldanum  ; 
C   uii  eamdrni  quoqur   Endoxlain  jtrrtlnnisse  domi- 
niuin  fori  tpii  voraiur  Snrrena  :rujus  reifidesajmd 
aitciorem    eslo.    Viterhiensem    fuisse,    Xardinins 
af/ivmarit;  cui  cl,  Andreucci  rerissimum  liaronii 
(■(Jafuin  o/ijHinif  \\)  :  Quod  a  rcccntiori  authore 
df  rcbus  adco  antiquis,  sino  alicujus  vcluslioris 
autlioritatc  profcrtur.  contcinnilur.  bi  exemplari 
Afiorum  quod  rx   (ialionii  ajioi/rajtho  Andreuc- 
cius  edidit  (o)  sanrti  marfi/res  absconditi  erant  in 
vicinio   civilatis    Tussena>   (Turrenju  corrigente 
Andrencrio) ...  suli  cujusdain   (lomuni  rcIigiosa> 
fannina'  christianissinuc    uoniinc    Eiuloxia'.    In 
Actis  autem  S.  Secundi  (6)  hic  sanctus  martifr 
tei/ilnr  absrtmditus  fuissemh  vu}Uiyi\(imdoino  viAi- 
giosa*  ct  ihristianissinia'  iVniina'  noniinc  Eudo- 
xire  ...  in  civilate  Julia  quie  Eiigubia  est  dicta. 
Cnde  patct  deesse  ralionetn  (jua  probari  possH 
Eutioxia  hujns  illiusve  civHatis  civis  fuisse.  1'nutn 
tantutn  ef/icitur,  ul  Eudoxia  itlutn  circa  Vitevblum 
retfitmis  Irattum  iticoluis.^e    credatur.    Forfassis 
cretlere  licet,  fuisse  fetninain  vtdde  dirilem  nuigno- 
niitujue  latifutuliorum  tloininatii,  qiiff  doinus  nV- 


ojijiido  neqne  uno  in  agro  satrros  vivos  hospitio 

recij}e,re  posset . 

17.  De  origine  aut  genere  nihll  traditnm  repeno.       f^ximia 

Fuerlt  sacra  virgo,  aut  mdua,  qusB  exemjilo  mul-       '*'"**'< 

tarum   midievum  rhristianarnm  sanctos  hospitio  "*" r7''  '"* 

recijiere,  christianos  ahscondere,  jiaujjeres  jiivare,  ocrimUgiiur 

martijres  sejielire  consuevisset .  Nikil  sane  ex  iis 

non    ajitissime    qiiadrat    frmjioribus,    moribusque 

illorum  chrisliatwrum.  Unum  miror,  hanc  piissi- 

mam  feminam,  cujus  martyrium  in  ijysa  brevi 

Passionc  legiiur,  nulln  rultu  (jaudere.  Lirei  enim 

in  vulgaia  qnadam  narratione  martgvli,  fjux  ex 

laiina  relatione   Nardinii  iialice   versa  videiur, 

qiisedam  leganiur  qu.v  supiionant  aurtorem  cre- 

dere   Eudoxlam   regnure  in   cails,   Id  jjrlvatam 

scrihentis  ojnnionem  tion  excedit.  Et  sane  absque 

duhio  ttnusqnls(jue  ajmd  .te  eogitare  jjoicsi  religio- 

sissimain  Endtjxium  beattjvnm  martgruin  in  ca-fis 

honoribus  essepotiiam  ium  ob  jneiatem  atque  offi- 

ciiim  erqa  sanctos,  tnm  maxime  ob  moriem  pieiatls 

rausa  violenii  igrannl  odlo  atque  ira  el  illatam. 

Fieri  quinimmojjossef,  nt  jmieniibus  VHerbiensibus 

Ecelesla  Romana  concedat  publicos  sanctissima:  *^ 

femlnx  honores,  cujus  inclijta  memoria  cum  sa«- 

ciis  marfgrilmx   hosjuflbus  Inde  a  remotissimis 

seculis  cnm  fesfimonio  martgrii  perseverat. 

18.  Passl  leguntuv  sancii  martyres  sub  Deme-  De  DemHrio 

trio  jirocoimile.  De  quo  j/rxfer  Acta  nostra  nuUo  '»'"'''«  "?""' 

ah  anciore  mentlonem  facfam  esse  novi.  In  Actis        '^'^'''; 

,  ,  ,.        pimammtt 

longlordius  multa  de  eo  narrantur  ac  jjnesertm  j.,,,^,,,^,.^,-, 
suhsecuinm  jiostea  marfi/rinm;  quarum  reriim 
nullo  modo  bvevior  Passio  meininit,  llcef  Endoxiz 
marfgrium  studiose  adnotef.  Afqnc  ipsis  quidem 
Actis  loiiglovdnts  Jam  compositls  Demelrii  jicena, 
sanatio,  conver.tlo  ac  tnarfyrinm  jjostinodum  ad- 
suia  sutit,  ut  legenti  ad  oculum  pafebif.  Absolutis 
euim  ar  ronsueta  formula  termlnatis  Acfis,  mjva 
incljtit  narratio  :  I'ost  niultuin  vero  tcmpus,  etc. 
Quai  unde  hausta  sint,  ex  deperdttis  monumeniis 
an  ex  hoininum  exisfiinantinm  rumore,  neque  ego, 
neqneidius  forsan  Indagave  jmterlf.  Nofnfu  (iniem 
dignum  est,  notnenjudicis  qul  Demeirium  cajjitis 
damnasse  auctorlfafe  Maximlani  traditur,  ex 
Actis  S.  Sernndl  drsnml  jjofuisse,  unde  reliqux 
Aciorum  SS.Vaieniini  et  Hilarii  interjwlaiiones 
derivaix  videntur.  Sanctus  enim  Secundus  jjassns 
legitnr  .^ub  proronside  Dlonyslo,ei  Demeirins  ninr-  f 
igrio  affectus  dieitnr  a  Dionysio  vicario;  qux  res, 
nt  vernm  faiear,  totius  narratlfjnis  anctorltatem 
minuif  /lotius  qnam  confirmat. 

\9.  .yonlt(js  voluinus  leriores  iegcndam  sanrfo-    ^' ^/"J^'^ 
rum  Valcnfini  et  Hilarii  quam  Sacra  Ultuitm  Con-    \^^l^^^^^ 
gregatio    anno  1662   die  19  angusti  apjjrobavii,        ^^^^ 
silere  de  ufroque  mavfyrio.  EudoxitT  ac  Drmefrii.      offidum 
In  eadem  tamen  legenda  conilneidnr  ea  qnw  nos   ..,.yob«tum. 
siipra  Judicarimtts  ex  Actis  S.   Secnndi  in  Acta 
sancforum   inarfgmni  Valcntini  ''/  Hihtrii  fuisse 
intrusa,qnibus  Artis  fideni  adhdiere  iion  fuimus 
aiisi.  Uir  manife^ia  ajiparet  prudentia  ac  perspi- 
ciix  Judirlnm  lllornm  rirorum  qui  ajntd  Ecclesiam 
Homanam  uujdrrandis  sacrorum  rltibus  pra^sunt. 
yoluenitd  admttiere  in  legendam  Officii  sando- 
ruin  duoruin  marigrum  nomina  de  qtiorum  niar- 
tgrio  nulluin  tnlerant  Judirinm,  quique  si  in  ipsius 
Of/icii  ecclesiastici  narratione  martyres  procla- 
marentur,  illico  in    Beatornm   ordlnes  translali 
ritleri  jmtuissent.  h'eli(/ueruid  ei   ut  redtareittur 
permiserunt  facla  quxilam,  qux  historia  rerapro- 


(I)  Bussi,  op.  ciL,  p.  i.lib.  i,  i».  W;  Amtivucci.  op.  cil.,      (4)  Op.  cil.,  n.  119,  p.  7fi.  —  (a)  Op.  cit.,  n.  77.  p.  ♦*. 
n.  Ul.  p.  SS.  -  d)  Ihid.  -  (3)  Op.  cil..  p.  1. 1.  1.  p.  W.  —      ((ii  Aeta  SS.,  L  I  Junii,  p.  53. 

bare 


617 


Aeta 

Farffnfia 

rrrant  in 

dtsignando 

pergfcutore 


sit/uifi' 


H 


( 

UercuU 

faerifieart 
tt  nosiri 
"tarlifrta 

j»»fi 
Ifatinlur, 

tt  "■«  Acti» 

•'.  Stcuniiut; 


DIES  TKKTIA  .NOVEMBKIS. 
barf  nequit.  sed  ner  falsa  demomtrat.  Dixiinm     »«.»  ///        t-  .      ,  ■. 

rei„.  „L,.„ii.  fiL '„,,.„„  „',//„w,  z'z  -^T. ;""":; '" .;"" ": r. ''"■■  "'•'"'■ 

ipsa  faC.  „„rr„ta  falsa  «,,  ,„rf,„.,r    '„,.„2  -"•"'""""  <  »  :  "-•ro.Hos  Ariims,  id   est 

„.,/,.,,//.,  ,.„/,,  „,,/„/„  /•„/,«,„„,.,'■*„,  ;„;  '?";;:>-"B"«'q"«n;nomcnroli,,.,i. ;„„,„, ,„liq„a 
,a..,r„„o„,.i..e!,i,,i.cLe,,ir.„,.lL,,e„L„^.  "^.T''"^''.  '!'"  ••'";""  -■'«"  '>•»»'» 
/,„■  ///n„  S„m,  Vo,„j,rga,i„  ,liri,..rrr  „„/,,  /^l,         ""' '    '"'""^  ",','"«'""  'l"""""'  ""■■'"'  l»'"-»-' 

,,„../-o,/„,,/,  ,.„.„  J„  A„„,/,  „;„„„:;';,,  ^;;, -"'•  ■'^;'-™ /""-  -""  f  a.  v.  ■,.,  ,„i,„///- 
,„/„„//„„f  /,„„,/  „«..«■„,./„)  „„/„/,  '      "","  "'•'"''" "'  '■"•"■'  '•■' '/"""'» 

^O.Supe,e.ttitdet,..tU.faetts.ru.alinn,U  /,„„,,   ^,,,^   IW/«>„.st.  ..,„.  W."       .-rr 

Acta  .sanctnrum  no.trorum  .usnia  putamu.,  ftre-     diMto  Marant  (^)  ■  ^  ^^ 

n/f»-  uii/utramus.  ^am  a!i'{ita  veri  sf)ecie  iuniti,  ' 

nos  quoijue  existimamus.  Acta  ifjitur  lougiora  per'-     """«^  ''«"""'■  Arbnnut».  Veli ,.:..  Lnn^.,ln     ,|uomliim 

currere  jucat,  ttt  de  siugulis  judirandi  sit  terlori  <'l'l'i'i«  -  «tiuit  urbpm.  primii  oloiiu-ntn  rAvt. 

A/n,/N,.N/«//»Mz/>/m7/«.i.^,n»^.^.m;,/«,. /,;„..      />,  /,;,  omnittus,  ./,,„  yiterhii  hodierni  originrm 
fense    ahum    pcr.ecutorem    dcsiynat    ^uam    nos     sperta.U,  no., ptitirm  ilisp.tfare  ..ohtm.ts;  scArto- 
e^.,tmare  probabth  cum  rattone  pot.timus.  Sal     rem  «</  a.tcto.r.  sup.-a  (Ln.  H)  ritatos  re.nittimns 
l<n.ttssrtam,urrt.tsstsn.eolr.taur^  erro.ibus,         22.  Loc.ts  motjni  tempti  iLs  Hercuiis,  qttoH 
ut  tmpuur  rjus  srntet.ut  spen.t  possit.  Sic  enim     oratio.tihus  sanctorum  .nart.,rum  er.tls.tm  flisse 
scrtfut :  Ton.ponhu.  tli,.  quo  Maxunian».  Augu-      Acla  ua.-rant,  semndum  l'itn-taeusl.tm  opiluem 
stus  rc.'i.av,t  post  nlMtun,  patns  sui  ninrlWiaui.     0"-/«  Nurdiuium  in  notis  ad  Arta  SS  Vnlenlini 
.p.o   tHupuro    in  .■i-k.r.t   so,-o.-.,n  suan,  A,-th.-     et  Hilarii,  est  nbi  ..n.,c  cathrdralis  eccfesia  sanclo 
inia,u,  f,l,a,u  |),(,cIotuuu,  p,-optc-r  roli^iononi  chri-     La.trentio  sacra  existit  {:i).  Potest  e.-oo  facifc  rrcdi 
st.ano,-u,n,  el  nus.t  o,h,-lu,u,  ./..  Aurtor  it.,,,tr  in     q.tod  Acta  dinn.l  :  I>r,..rtrittm  rroaLuiem  e.rhor^ 
mente  hafmtt  J/ar..»m»,ow  v',n../um  ,pti  filiam      tatum  essr  saurtos  ad  ho.to.aud.tm  sattem  dr.tm 
I>or'<f''un  ocad.t    Scd  ntdi.ts  Maximiar.us  /Jio-     Jfereufe,n,  Attffusti  Ma.c,„,iani  pat,-onun,.  f/ir  rrqo 
chtunu  ftitam   tnte,-fecU,  nulfa   /Mctiano  fdia     Acta  t,ul  ee.-a  per  accidms  .unrnnt,  a.tl  salti 
fn.t  Arthetma  (,anc  etnm  apon-.jpha  quidnu,  srd     convmirntia  fn.q.n.t.  Quod  de  p.tfchritndine  Hfins 
,.ra  nonnant  hstnna);  u.dl.ts  pr:rte.-ea  /)iocle.     tc.tpU  et  depretioepts  Acla  nostrovttm  ,na,t.,.-nm 
ttano   fd.us  fu.t.  D.orlct.ano  /,fia  f.tit    Galeria     c.nu  Acfis  S.  Srctt.di  rrfr,:t,.t.  ,p.a.uio  rrL.m 
laler.a,   qux    nupstt   Calerio    Maxiuiiano;  fia^c     te.upl.tm  tcra:  u.otn  o.ationr  sa.utornm  in.u.trato 
c,t,n  ,..atrc  s.ta  /Wsra  C/u-istl  sar.-a  ser.tta  f.tc.-at;     t.-adu,.t,  quod  scilicet  esset  mnpli.is  valons  (madni- 
scd,    vo<jc,.ic   /hoclet.a.io,   diis  sac.-ifiravd.    /W     Kinta  cenlonarionun  a.iri.  el  nn^,d  ree  .on.rl  in 
mortem    Galerti,    Maxin.i.ms    Vale,:\T    nuptias     iinm,  ^nvrUiv^rvl  m  vo,efj,r.jie  pop.tlarem  au.am 
uppetn-.f;  q.n    y.ctp.ulrm    ,n.a   am    u.at.r  ccilio     sapif.  .\ec  .ni,;tm  tafia  ex  Acfis  S.  Srcuntli  lH,enter 
..udla,.t.  />ost  .ao.tem  Maxi.niui  /Jcinius   Vafe-     t,-anH,nissa  f.tisse  in  Arta  sanctornm  nostro,:tm 
rtam  cum  i  ,:sca  ,nat.-e  Tltessafoniex  deprehensam     q„o,'um  oritjiurm  laiia  satis  pn-  se  iudicanf 
cajnte  tr.ineant    et  co.-po,-a  p.-ojecd  in  u.arr.  Si         23.  I/e,rulis  tr.upio  evrrso,  sanvti  eouden.nau- 
eryo  ts  qu,  /),uvlct,a,n  /iliam  ocndd  hiv  suh  non.ine     t,tr;  et  a.tvtor  Avtorum  obiit.ts  sttnctos  ,nart.,res 
Maxn,itam  latet,  agnoscc.dus  est  Licinim :  qttod     cnm  De.netvio  esse  in  rastello  Vitrrldrnsiuu.    ros 
ncuo,  pnto,  ad„nse,-it.  Vidit  e.ro,rm  et  expnnxil     in  idem  castrtium  dnci  j.tl,rf,  nt  ihi  liKnri  ,u'oh,s 
sv,;ptor    Casnteusts    cxn,tpla.;s,    aut    fo,-tassis     ad  colla  coruni  et  sic  nio,-Ki  oos  Tiho,-inis  nuoli- 
exe,..plarah  hov  cTotr  i.,n,..nu-  descrip.^it,  ita  ,U     bus  :  nan.  et  ipse  fluvius  distat  a  n.onto  qui  vom- 
tota /,xc  fa.rayo  turbatx  „,e„.o,-ix  sciptoris  /'\tr.     |nr  Aurruni  vi^inli  niiliafn-a].  Sluliru  .>niui  ,,„„.- 
fensts  sd  tr,b.teuda.   Tauti  non  esse  vidct.n-  hxc     stionarii  frrci-uut  ju.ssion.-ni  iMocons.iIis  Dcniol.ii 
t9na,;i,o,u.,..sst-,.tc.,tia,,.team,.,o.-a.;avi.a,,,us,     d  duxeriinl  oos  m\   fluvimn;  et  ligavcrunl  Hh 
'  et  ol>  ,lfam  sa,uto.;tm  nostrortim  ,nart,j,;um  ad      molam    ad    f(i,ltur    iMaKua.ri,  .ni;,,,,    vix   viL-inli 
/>ostr,;ora  tcnpora  .r<l.tce,-e.  i,omi,„.s  p<,rtar-.-  pot...ar.l.  //*.  ,.„„/  /'\n-fr..s.a  ■ 

-1.  vlr/a  daitnt  posf^j.tam  SS.  Valonlinus    et      Cas.nensia,  pauio  concinuiora,  ht,he,U  :  El  ju^sit 
Ililanus(/„.v  san;fica,r  .rn.tisseut,  eos  ilc,;im  a     data  .sontcntia   ut  duoorent    oos  niitiislri  oxlra 
Dentetrio   f.tisse    monilos    ut    sacrificarent   Doo     caslolhun  ad  fluu.on  ot  ihiJiKantos  „.„las  ad  gul- 
niagno  Ilerculi,  qiioni  priricipos  adoiarit. /;///*•»«     ti.ni    ooriim.   .sio   oos    inorKoronl    in    Tihorifiifl 
//crtd,  sac.;/ica,r  cojitur  S.  Scntndus  in  Actis     tluclihuy.  Statim  (|Ua'stionarii  focnnint  ju.^sionom 
sxpe  citatts.  Q.tod  utiqtte  et  tempori  et  ioco  et  per-     proconsulis,  ot  dnxorur.l  oos  ar|  nuviuru :  .1  liga- 
«0««  satts  convmH.   Vt,;tm  rero  ex  afiq.to  tlortt-     von.iit  ois  molam  ad  KuHur  tu»nmm,  qiiam  vix 
mento  an  ex  /,o„,inum  .;i„.ore  itvrrperd  is  q.ii  Arta     vigiriti     horninos    porlare    polorant.    /«     Artis 
co.uposttit,  i.jno,-a.nus.  Post  recttsatum  diis  reli-     S.  Secttndi  sic  ietjitur  :  El  die  allera  jussil  dari 
quts  san-ificium,  saftetn  //errttli   cur  san-ifira,;      sonlonliam  uf  .hio(.|-..[(,r  R.  Socur.dus  a.I  Airro- 
oportmt  cattsa  obcia    est,   Maximiano  Ilorculoo     liaru  civitalom.  p,„-cipionsq»«.slior.ariis  ul,  liKato 
Ait(j,tsto.  //cctlescdm  Maximiano  t.ttefaris  erat     rnafc'no  saxo  in  collo  ojus,  denierKorelur  in  Tibo- 
ac  patro,i.ts.  Deinde  I/crculis  cullu  famosa  erat     rim.tlumtpio  pcrvenissot  K.  So(;ur.dus  ad  ripam 
celtbcnma  tetrapoiis  tjita  postea  in  umtm  coaittit     nuniinis,  li(,'avorunt  oi  niilih's  sai.um  molaio  ad 
Itterbium;  I/err.tfcm  popuii  isHns  urhis  in  „,onr-     collum.  fhnitto  it.rptum  i,o,ninem  fjui  Fttrfrnsia 
l'»etia,ns.tisexpri...eija,,t.  Quod  fieri  ret.tU  iJesi-      Acla  hac  ftt,ra,ji,.r  farsd ;  srd  u,.dr  (Uixii.n.sis 
dertus,  rex    Ltin,jobardf>nt.n,  in  fatnoao  decreto     Kntt,n  lapidcn  hal,rt,q.te,n  rix  ritjinti  Itoininrs  p(,r- 
quod  iitleris  l(jn(j(,hardicis  in   candido    n,ar„.ore     tarr  pf,trra,.IY  Cur  ,.(,„  rt  hunr /•'tnfmsi  ri-fifptiff 
exa.atu.n  ieyitur  :  Pennittin.us  pecuniis  imprimi      Au  forte  exempfar  corrertius  sec.it.is  cst  Y  An  rrro 
Facl,  scd  aiiioveri  Hcrculeni  el  poni  sanctuni     hxc  varia  ex«,npfaria  totidem  ff.rmas  pitp.tlarU 
Uurentium.  etc.  Ins,'(jn,'a  quoque  Viterbiensia  leo-     traditionis  t  rulgi  inefAientis  ore  receplan  li/terit 


AtirTORK 

(i.  V.  H. 


i/uod  faeilt 
rrnli  potfKf, 


Sm.  martjfrtB 

iiritri/iilan- 

fiir  in 

Tibffim 

jiij-lii  Aela ; 

HXuii  in 

iluhium 

voealiti; 


II I  I*atr.   31  (i,,,u.!   liuMi.  op.  cit..  p.  i.  I.  i,  p.  W).  —      {i)Btim\,op.  cti.. 
Koeembris  Tomus  I. 


m  * 


(3)  Ibid..  \i.  i4. 
78 


eonsifjnatas 


tilH 


DE  SANCTIS  iUUTVKiBUti  VALKNTLNU  ET  HILARIO. 


maiiyrii  laurea  roronatus  futsse.  Certum  est,  si  d 
Oeatus  Euticius  preshyier  sub  Claudio  marfyrium 
fecit,  no/i  potuimf  interesse  rehux  yesfis  fempore 
Maj-imitiui,  idfoque  si  Artis  S.  Secundi  Actisque 
SS.  Valentini  et  Hilarii  fides  adhibetur,  debent  aut 
duo  ro/istilui  KudcH,  aut  P'uticii  martijrium  /loii 
Claudiu  udsrriii  iier  Vidcriimo,  sed  Maj-iiniuito 
aui  persecutoi-ihus  posterioribus.  Quare  Tullius 
Cima  fitti  Codefridus  Iknsrheuius  nan-afj  in 
Ac.tis  S.  Euticii  Ctaudio  supposuit  Maximiatmm 
ac  Diocletianum  imperalores.  Qnotl  profetto,  ait 
Ihnsrheniiis  (4).  lungo  ronvenieiilius  e->l  quam 
tluo-s  pro  uno  Eulitios  snb.stituerc,  quoruni  ailer 
in  Actis  SS.  Gratiliani  et  Kelicissima;,  alter  in 
Passione  SS.  Valentini  et  Hilarii  conuncmoretur. 
Cui  doctissimi  viri  judicio  lihens  suh.icribam,  si 
tanfa  est  aurtoritas  Actorum  SS.  Valentiui  et  Hila- 
rii  aut  etiam  S.  Secundi.  Sed  ut/-iusfjuc  Fassinnijf 
pars  in  qua  Euticii  fit  mentio,sublesta:  /idei  mihi 
rsf,  ufi  jitm  sspe  dixi.Quare  hoc  argumento  moveri 
me  non  siuam. 


27.  Sed  fortassis  duo  revez-a  extitisse  Euticios     Duofurr 
rirra  ilhi  fcinpora,  aliundc  innuitur.  Quorum  unus      Kutieii; 


AUCTOBE      comujnatas  rcprxstmtant  ?  Ex  hoc  loco  facile  quis 
G.  V.  H.      xstimet  lofam  hintoriam  suh/nersionis  ad  heatum 

Secundum  spectare,  (piippe  ijus  satis  vero  simihs 

sit;  qualis  vero  ah  Actorum  Hrriptoi-ihus  sanctis 

Valentino  et   Hilario   accommodatur,  nescio  an 

apud  unum  htminem  cordulum  fideni  sit  inven- 

tura. 

aedtamen         24.  Et  nihilominus  dissimulari  non  debet  ali- 

aliqtia       quid  cHse  quod  fortassia  Artorum    narrationem 

reriialin      cotiftrmet,  non  quidem  ineplissimam  illam  Acto- 

Hpecienon     ^.^^^^^  Earfensium,  nec  lapidem    Casinensium,  sed 

ipsam   me/-sio/iem.   Apud  Andrcucdum    leyo  (1) 

apud  Na/-dlniuni  afjtrri  quod  huc  faciat,  quodque 

dilitjenter  instititfo  examtne  ita  esse  ut  Xardinius 

/tarruf,  ipse  A/idreuccius  asserit.  liussius  ide/n 

declarat   {'2).   yardi/iius  iyitur  scripse/-at  prope 

•  MoKniiiuj     castru/n  Muniamtm  *,  undecimo  vel  duodecimo  ah 

*''■''         urhe  Vittihlo  disfans  milliario,  inceuiri  inodicmn 
Mugnano.      ^^^^^^^^  ^^^^  .^^^^^^^   ^^^^^^^^  ^^.^_^^^   ^^.^^^  ^^^^^^^-  V;^|,.„_ 

tini    notuine  deroratum,  suh   quem   olim  fluvius 

Tiheris  p/-xtcrflufhat ;  fama/n  ferre  e  saxo  ex  colle 

prucmi/ienti  sa/icfos  quo/tdam  Valentinuni  ef  Ilila- 

riuni  /iiissos  fuisse  in  Tihcriin,  ac  deinreps  ad  rei 

(jest^  me/uoriam  perenne/n  in  eodcin  colle  consfru- 

ctam   fuisse  ecclesiam   in  sanctorutn   martyrum 

honorem.  Ilxc  csf  lutrrafiu  Nfirdlnii ;  quain  quu/n 

i/i  opusctdum  suuin  de  SS.  martyrihns  Vaientino 

it  Ililai-io  Andreuccius  mittere  vellet,  ante  quam 

sua:    auctoritatis    pontlere    confir/na/-et,    sollirifo 

animo  in   i'ei  vcritatem   inqulsivit,   accepitque  a 

Reverendissimo  Domino  Mutfhxo  de  Dudbus  ex 

Gioie  (quod  rsf  Hllus  famUia!  fcudum   iu  eodcm 

irqionis  frarlttj  ve.^ifiyia  ac  ruiiias  Isfius  erclesix 

adhuc  (anno  1740)  existere;  in  colle  scilicet  reyio- 

nis  S.  Valentini  uomlne  iusiijnita:  stare  adhuc  trcs 

muros  lafrnilcs,  qnoru/u  in  u/io  qui  Tiljcrim  spc- 

ctat  apertttra  locum  portw  desiyna/-cf,  multasque 

rirru/n  circa  tecti  tryulas  .'<parsas  esse  per  terram. 

Ilijer  ille.  Addlf  liussins  Tlbcris  cuvsuin  u  culle 

rccessisse  aliquautuluin.  Ex  quibus  confidtur  vere 

exisfere  traditioncin  suhmcrsionis  sanctoruin  inar- 

fyrnin  Valentini  et  Hilarii  in  Acfa  reUifx.  Eryo, 

dicnt  allquis,  Acfa  verum  cdicuuf.  Id  eyo  quomlnns 

dicam,  prohibeor  ideo  <ptod  iyitoro  num  Acta  fra- 

ditionis,  an  traditio  sit  fo/ts  Actontm. 

MfVitis  -'"*•  S<ifcllitcs  /•cduccs  ursus  ferox  invasit,  et  occl- 

miirtin.       dit  ocfo  riros  (uti  fortassis  in   Acfis  S.  Secu/idi 

mleltitts      teyerunt  Actorum  scriptores) ;  reliqui  dilacerati 

*".""'"'     fuaeru/if.  Mlror  cnr  Citsinenscs  scripserlnf  fernie 
ab  uri>o:  ,        ,    i.     ,-       ■  >■  ,        i-     , 

ortti,  rt  larfcnsis  aniplius  quani  ocfo.  I-orfc  ne 

videretitur  exscribe/-e  alienatn  historiam.  In  eadem 

Ptissinne  S.  Secundi  tafct  tuysteriuin  viginti  homl- 

nnin  qui  vlx  toUcvc  lapidcin  potucranl.  Xam  juufa 

hsBC  Acta  sateltites  erant  otnnino    viyinti,   octo 

.tcilicef  ocdsi  et  duodccim  Ittcerati.  Miror  Acto- 

rnm    stttdlosos  fiirturvs  ad   ocddmdos  satcliites 

non  resuscitasse  JlercuHs  leonem,  famosu/n  illum 

Xrinxum,  cujus  in  hac  causa  partcs  fucranf,  sc  ef 

martyres  ulcisd.  Sed  ur.-io  sttajnra  manebant  utci- 

scendi  saitctos,  quippe  cui  oliin  hoc  munns  co/tti- 

yerit  lempore  Elisa:i  {^i);  et  fu/ic  sdeba/tt  ntdlos 

esse  in  Itaiia  leones. 

sMpevstitf«         -G.  Satcllites  laccrati  convvrtunfuv  tf  ab  Euticio 

eonvtriHHiur  presbyfcro  haptizantur.  Vreshyfcr  Enticius  in  inar- 

etbajttt-       tyrum  historiis  Hotissimus  est.  De  eo  sermo  fit  in 

Knticio  •  dr    '''■'*  •■**'''>^SS.\'alentini  WHikirii.iH  ./l'7fs.s'.  ^VcH/irfi. 

9110  qumitur  '"  P>'opriis  Actis  marttjrii  sui  tcyitur  beatuin  Gra-  

(lunlis  sit.     tilianmn  martyrcin  Christo  lucrattis,  et  parentes 

fjusdem  conrertisse  ad  fidem,  tandem  stib  Ctaudto 

0)  Op.  cil..  numm.  I3S  el  1311,  p.  87.  -  (^)  Op.  ciL.  p.  i,      p.  459.  Dum.  a.  —  (5)  BulMtino  rfi  archfoloyia  cristiana. 
1. 1,  p.  Kx-  (3)  IV  Uegmu, u. d4.-  (4)  Act.  SS.. tom. III  Maii.      Secunda  serie.  anno  quinlo  (1874).  p.  101. 

g  in. 


fuif  inartyr,  ulter  confcssor.  Marfyr  potest  irvera  """'yvHnut, 
sub  Claudio,  non  (ptidem  successore  Caliyula:,sed  """" 
.s-»i  Clifwllo  II,  Gofhlru,fnissc  coronatus ; potestipte 
alius  Euticius  couveiiisse  Sdtellites  qni  vel  beatuin 
Secundum  vel  beatos  Valentinum  et  Hilarium  in 
Tiberim  merseraut.  Ilnjus  EuHrii  fitulus  c.'if  eon- 
fessor,  non  martyr;  .'ied  neqite  preshyter  dlcltur. 
Insrriptionem  ejus  septdcralem  ex  chrisliano  hijpo- 
yeo  Tarqnlnlx  clarlssiuius  J.-B.  de  Ro.fsi  exhlhei 
in  "  liuUcltlnu  „  Archxoloyix  Chrisfianx  (5)  : 
Eutieius  confessor,  depositus  VIII  kalendas  Se- 
pteTnbi'is  in  jiace.  Lecfu  dlynisshna  sunf  i/use  vlr 
docfissimus  per  tofnm  illuin  fascicnluin  disputat, 
maxime  vero  §  i\  de  tittilo  Confessoris,  occasione 
hujns  Kuticii.  Putamus  probabili  rat/one  Enflcium 
con/isNorcin  euindcm  haberl po.-it.^e  cuin  illodrqna  in 
Actis  S.  Secundi  et  SS.  Valentini  et  Hilarii  seriito 
e.^if,  diversuin  ab  Hlo  Euticio  qui  prope  Fe/'e/itinum 
marfyrll  iaureain  adepfns  esl.  Quud  cuu.^ium 
noslram  specfat,  inventus  Euficius  citi  ])rxdicta 
narrafio  convenlre  jiotest,  fftcif  qttidein  ut  credi 
pusslt  mitrfijris  allcujus  In  Tihcrim  mersio  licfo- 
ruinquc  hapfisinus,  .tcd  cfjirere  non  potcsl  ut 
SS.  Valentinus  ef  Hilarius  in  Tiherlm  pr^cipitati 
atque  Inde  erepti  sine  bxsilafione  credantur,  oh 
rationes  sujira  indicatas.  Eyo  quidetn  arbitror 
rem  tota/n  ptrfinere  ad  S.  Se.cunduin. 

28.  Conversio  proconsulis  Demetrii  cttm  oinni-     Coiit^r$i« 
hns  adiuuctis.-<iriifi  hi   Arlis  rcfertnr,  ufi  falsa  el  Dmtiri*  **'> 
ficfa  dici  nun  dehet,  sic  fainen  allis  indlyet  testtino-    ^^^,-„.„,rtr. 
niis  ut  vera  credatur.  Nobts  tptidem  suspecta  vide- 
titr  ob  .'^ilcutinm  hrevis  Pas<fiouis,  (jua:  Euthxix 
maiiyrium  fidclitcr  rrfert,  sed  Dentelrii  conversiO' 
nem  ar  martyrtuin  eodem  premif  silentio  tpto  san- 
ctoruin   mersiunem   tn  fluviuiu    ttc    /niracnlosam 
salutein  ex  aqnls,  conversionesqne  lictornm,  ipsiits- 
que  Euticii  ministerium.  Qux  omnia  vehementer 
nns   impeUunf    ad  suspicanduin   ea   tunc  iyiiota 
adhuc  fuisse  quuin  hreds  Passio  exararetur.  Et 
ita  de  Artis  sanctorum  Valentini  et  Hilarii  satis 
e.^^to. 


DIES  TEflTIA  NOVEMBRIS. 


A 


(W9 


Corporn 
R!.  Valentini 

rt  Hilirii 
f  locv  prhnx 

tffiutturit 


B 


trantlata 
»unt  Farfam, 
anit  mnlium 
tfruliim  IX, 


!:{  III.  Dc  siuirloruiu  in;ui\ruin 
Valculini  v\  llilarii  sci^ulcro 
ei  traushuinuihus.  l)o  (Miltn. 

Spintisiim  f/tt.Tstioti*in  ./,•  fntiisl„fioiiihi(s  S8.  Va- 
Inilini  ff  Uihirii  nijijntlimur  ro  uuimo  €^,0  fx 
majonim    itistiftito   Arta    satictontm    frarta- 
mii!<.   iiul/o  srilint  alio  sttitlio  durti,  nisi  Deiim 
Itouoraiu/i  iii  suiirfis  et  reritati^  sancte  ciiidicaiii/,T. 
—  Sacra  marfijntin  corpora  in  /oco  uhi  capiti/ms 
abscissis  /fhriosum  martijrii  triumj>/ium  ohfimu- 
rant,  piu  fcmimi    Kw/oxin  i/iijiii-isim,T  tradit/it 
sepu/tura:.  Ciistodiri  corpora  per  triduum  J)eine- 
tritts  jiisscrat;  srd  itorfu  rapfa  corporii  sepcfirif 
Eudnria,  et  piissimi  officii  prxmium  itssrcufu.pn- 
iimrfijrium  martyrcs  secufa  esi.  Loeus  martijrii  et 
consequentrr  /ociis  srpii/cri  c/are  im/icatiir  "  iii  ria 
Casaia,  „  prope  pontem  dirttim    CamiHarium  re/ 
Cari/larium,  a/frro  tt  Vifcr/m  init/iario,  traxitque 
poiis  a  sfpullis  marfijri/ms  iiomen,  dictus  "  poiis 
Saiicti  Vdlentiui.  ,  Ifxc  c.r  Actis  et  historia  ccrfa 
sitnf.    Qiio  in  /oro  refpiicrcrunt  /icfttx  mitrfyrum 
exuria;  prr  mu/ia  srrula,  doiter  atio  intnstaia,  tan- 
dem  Viter/iiitm  rcdieruut,  nbi  iit  eecle.^ia  raihcdru/i 
rciptirsntnt.  Ifir  imjrns  diffiru/tfis  nasrifur  .tcirndi 
(/uoprlmnm  sarrx  mnrti/nnn  rr/ifpiixiraiisporfata: 
fueriitt,  Viterlniimnc  an  in  monastenum  Farfix. 
Qitfi  rr  ipia-sfioiir  pnidit  iinuus  prlnur  fransfafio- 
nis.  Srddorumrntu  f/ux  suprrsunt,  in.^tpifiamuH. 

30.  /m  Passionr  brcri  nihi/  dicitur  de  rorporibtts 
mariijrum  a/io  fraii.^/ntis;  srd  Artis  .tuhjinifptur 
transtiifionis  rr/ntio,  ipi.r  afiis  ipio^ur  mnnimndis 
ronfirmaiur.  I'\trfnise  exempiar tran.feri/>o:i>{ipTH- 
dictoruin  vcio  niartynim  oorpora.Vfilcnfini  vidc- 
licet  el  Hilarii,  {io  oodcin  loco  in  (ind  iHquc  ad 
loiiipora  Orojrorii  ynarli.apostoiicic  .setlis  prjusu- 
lis,  reciuieverant,   cuni    dcbilo    horioro    icvavil 
Sicliardus,  abbas  venerabilis  nionasterii  sanclu- 
Dci  pcnitricis  H  senipcr  Virginis  Mariiosilo  *  Sa- 
vinis  (■(  conlocavit  in  oratorio  (lucni  *  ipse  con- 
struxit  et  conjunxit  aulie  ejusdeni  Dei  Kt'nitricis 
ot  sonipcr  Viipnis  Mariie,  paritcr  ciiin  corporo 
sancti  Alcxandri,  fllii    sancla*  Felicitatis,  ijuod 
denique  corpus  sancti  Alexandri  concedentc  pnu- 
fatodomno  r.rc}.'orio  papa  dc  Roina  addnxoraf, 
cnjns  scilicct  oratorii  dcdicatio  ibidcni  colcbratur 
"1  kalondas  Januariiis,  ad   laudcm   ct  gloriam 
doniini  ct  Salvatoris  nostri  Josu  Clirisli.oni  bonor 
etgloria  inseoula  siccnloruin.  Aincn.  F.adrm  ferr 
iid  /itfrnim  su/mrrtitntur  exemp/ari/ms  Cnsinen- 
sibus.  Trin  enjo  Arforum  rxemptaria  r/arr  nffir- 
maiif  SS.  Valcntini  rt  Hilarii  rorpora  in  primo 
seputcro  refjuicri.^.s-e  usipie  ad  trmpora  Gretpirii  /  V 
summi  Poutificis.  Sedit  atitrin  dretjorius  IV  ah 
anno  828  ttstfue  ad  anitum  844.  ciinmicon  Fnr- 
feiise,  quod  rdidit  Mtinitorius  in  tomi  u,  partr  11 
Scriptorum  reruin  Ita/icnrum  (I)  prxdirtis  Artis 
subjunetam    trans/afionis    mentionem   eoiifirmnt, 
dicendo  :  Tcrtius  dcciinus  bnic    nu»nastorio  in 
regimine  sancto  pra;fuit  abbas  Sicbardus.  Ion(;e 
lateque  exempluin  boni  certaminis  cunclis  per 
omnia  ostendens.Nam  oratoriiini  boc  qnod  oonii- 
mus,  in  bonore  Doniini   Salvatoris,  adjnrictuni 
huic  ccclesia'  sancta,-  Marin:  ipse  construxit,  iibi 
corpora  sandoruin  Valcnlini  ct  Hilarii  niartyruiii 
de    Tusciie    partibus    translata.    cuni    corporo 

(I)P.38I.— (3)M«biUon.>(/imi/f«ay. /*.,aclannuinft29 
(3)  Iffassioum  vide  hic  p«st  AcU.  Niinlinium  aj.ud 


*i.  V.  H. 


S.  Alcxandri.  sancla'  FcHoilatis  rdii.  quod  i\i} 
Uonia  adiiuxorat,  conccdonto  (ireirtirio  IV,  Sedis 
Apastolica'  pnesule.  bonoritici^  sopolivlL—  Paria 
relrrt  de  /tar  tran.t/nlioneChroniron  .Maqituin  Casi- 
nense{i\:  Inj^>alduni  excopit  Sicbanbis.  ablms 
l(M'i  lortins  ilcciinus.pro  sanctn  liabilus.  qui  longe 
latcqno  oxfinpluin  lioni  cerlaininis  iu  oninilms 
prn^lmisse  dicitnr.  Salvaloris  oratonnni  oxlrnxil 
H.  Mariu'  basilinr  adjnnclnni.  cnni  Ci ypla  siib- 
terranoa.ubicorporasanctoruniinaityruinValen- 
lini  et  llilarii.  quii-  iu  ecclesiani  S.Maiiiu  cTiisciif 
partibns  Iranslala  fuorant,  uiia  oniii  oorpore 
S.  Alcxandri  W.  Kclicilalis  (ilii.  ([uod  ipM>  a  Cre- 
porio  Papa  IV  aocopcral,  recondidit. 

:i I .  A>  ipiitms  docamcntis p/rna  in  iiirr  rnitatis   uln  i»  trvpta 
refu/ijef  crrtitudo  fran.ilntionis  rnrporum  SS.  Va-      'noHattrrii 
lentini  (7  Uilarii  rx  tovo  prim.r  sepu/fura^  in  ino-      '**'-'V'"''> 
nasterium  S.  Marix  in  Sn/nnis  (iptod esf  Fnrfa)  ''^"'"'''''""^ 
tempore    Gregorii   Papx    IV,   a/d.afe   Sir/mrdo, 
secu/o  IX  ineunte.  Cui  rertifudini  oppimifur  fa/si- 
tas  a.t.^rrtionis  eoruni  ipii  ro/unt  s.i.  mnrli/nnn 
rorpora  non    rr/iiptisse  priina>   srpu/tuiw  /ocuin 
aiiic  annum  Vm.   Et  hir  ojfnidimus  pra-ripuam 
diffint/tatem  rnusx  huju.-i.  (^uierititrniim  ipiamdiu    '' 
/iraforHm  mnrfijrum  eorpora  in  saiictuarioenfpf» 
Farfciisis  moiinsterii reipiieveriiit,  indr ,pto  funinf 
pfirtafa,   Vitrr/dum  in   errir.iiam  ntlhfdrafrm,  nn 
in  /orum  priorem  uiide  Fnrfnin  traiis/ata  fiieraitt. 
Ad  drfrnninandam  trmporis  prriodum,  prr  iptam 
snnrforum  nosfrorum  rxuvia;  in  nnomstn-io  Far- 
fen.^i  maiwriiit,  nit/ium  doeuinentum  prxsto  est. 
Codiris  Vntiatni  .rfntem,  in  ipio  Andrriirrius  /cifit : 
\n  Savinis,  sanctorum   inarfyniin   Valcnlini   el 
Ililarii.  iijnoramus.   hi  /ndfa   Inimcentii  11  dala 
nniio  lj:i!ffjua  rurant  ccctesiaf  Iturt/i  S.  Vateiifini 
Azoni,  ecc/esis!  S.  Laurentii  in  itr/n'  Vitcrtnrnsi 
nrchiiire.H/itjfero.  tradit,  e  ifun  suprn  (num.  4)  fHir- 
trm  fran.^crip.timus,  niit/n  mnrfijrum  corfmrum  fil 
mentio :  unde  conc/tidi  ccrfa  eoiisefptcitlin  nrifuit 
marfijruin  rorfiora  tunr  imn  fuissr  in  ra  errtr.tin 
sed  oritur  so/idis.iima  duhitandi  rniio.  Verosimi/e 
est,  pontificem  si  eorpora  affuisse  seirisset,  eorum 
menfionrm  farfurum  fui.isr.   Prxfrna  ipii  rolunt 
anim  lUKi  priinn  vir,-  e  sacro  tumii/o  martijrum 
ror/iora  /erata  fitisse,  seijre  exp/icttbnnt  obHvionem 
Viterbiensium,    ttfii    toconim     rorfiora    jncerent 
omnino  ifjimrantium.   Si   i-nim    in   srfmtrro    siio 
jaruisseid  prrprtiio,  haudfarite  taiiH  i/iesauri pro-   ^' 
babitur  iijnorantin.  Oinitto  niirtoirs  hitjit.t  frnnsta- 
tionis,  itnmo  incentionis,  trium  seeutonim   inter- 
rapediiie  n  rrlms  ijestis  distnre  •  iptod  ifunntofirrr 
fidrin  ftffirint  nemo  f)rudens  lerum  est  ipti  nrsciaf. 
Auctores  it/i  sunt  Mnssini,  tptein  supra  /nudaci- 
mus,  rujus  ti/>rr  pntdHt  nniio  !fiVJ,rt  deinde  Sar- 
dini  (:J),  n/iiipie.  Qui/ms  ipiid  fnrirmusf  (^uontm 
aiictoritatem  si  nihi/i  /inidimus,  nu//a  iis  fiet  inju- 
ria,  reraciter  dirente  Hnrfmio  ex  ftrtis  rrifica-  disci- 
fitina       Quod    a    recr-nliori    auctore   de  robu» 
antifjuis  sine  aliciijus  vetu.slioris  aucloritate  pro- 
fertnr,  contciiinilur.  Circa  finem  secuti  XI  aul 
XII  initium  rorfiora  sanrtorum  mnrtijnim  adhm 
eninf  in  rrijftta   Farfensi;  tnitc  eniin  Chronicon 
Fnrfe.nse  scri/>luin  fuit,  ex  f/uo  inrirlum  f/oruntrit- 
tum  attu/imits.  Certissime  ifjitur  errnut  .Mnssinus 
n/iif/ur  ronfeiidriitrs  tion  nnt^-  itiinum  FflfJ  e  /iri- 
mitiro  se/iu/cro  snrrn  cor/Mtrn  amota  fuisse. 

32.  Frrare  videntur,  f/uaiido  scribunt  e.o  tempore, 
uem/>r  gerit/o  X IV  inrunte, /iro/ie  Viter/»iuui  intrr 
diruta:  rrr/esix    rutlent     snrrns    rr/iifnia.i    fniHHr 


duntt 


Ilii-Miiiii,  op  i-ii.,  ApficniJ.,  pp.  44.'i,  W,. 


incentas 


620 


DE  SANCTIS  MARTYRIBUS  VALENTLNO  ET  HiLAUIO. 


AWCTOBK  invenlfts  el  trnnnhdus  inde  Viferbium.  Nitllo  enim 
(i.  V.  H.  auctore  contemporaneo  aut  niijjpari  scrijmrunt; 
quod  prohat  m  (jux  nurrantur  ex  ore  populi 
accepta.  Kl  nihiloniinuH  adjunrfa  tnlia  snnf,  itt  ex 
aniiquin  documentis  totam  consfarc  rtlationem 
dixeris,  et  loca  et  personas  et  rerutn  gestarum  sin- 
tjidas  tain  fnucleatc  eTjJonunt,  nomina  fritdunt. 
Sisi  eryo  Massinits,  Nardiniits  alii'pie  quos  dixi- 
mus,  revera  fuerint  ferrex  frontis  homines  menda- 
cesque  nehufones,  aliquid  veri  ipsoriim  dictissubsit 
necesse  est.  Quia  fuerunt  lionestissimi  viri,  paulo 
fartasm  creduliores  fjnam  historix  (jraritas  per- 
miitit,  sed  deliherati  nmidacii  nullo  modo  suspecti, 
sic  puto  res  est  ejcj)lirunda,  ut  jam  facere  conabor. 
iranslala  3:L  Traiislata  ss.  martijrum  corjmra  Viferluum 

Kuiit         probant  ipsissiina  sanctorum  ossa  integra  in  cathe- 
ViUrbittm.     ^^.^^/j  fcrUsia   Vitcrbii  e.cisfenfia,  uti  jmulo  post  ex 
docunicnfis  affcrem/is  jjatcl>it  Ikcc  clarius.  Qnando 
tntnsiata  fuerunlY  NuUa  docunicnta  antiqua  cer- 
tuin  annum  desi(jnant;  sed  traditio  Viterbiensium 
assignnt  aitnnm  }'!0:i,  qnam  traditionem  pt/pula- 
rem  in  libris  Massiui,  Nardinii  et  eorum  (pii  eos 
secuti  sunt  invenies.  Hic  anmis  imjmmis  concenit. 
I^    Tnnc  enim  rcs  Viterhiensium  stabanf  rcfjno ;  fiore- 
hant  viris,  ojnhns,  tjloria  {!).  Provinciam  ratri- 
monii  S.  Petri   rejebat   cchherrinius   cardinalis 
Theodoricns  Uanicri ex  Vrhe  Vefere,suinmo  Pon- 
tifici  Uonifacin  VIll  carissiinus.  Jlic  Vitcrbicnsi- 
bus  majorem  in  modum  favehat.  Erat  autem  civi- 
•Palenlrina.    tafis  jmjjalis  (Prxncste  *)  cjnscojms,  cardinalis 
tit.  S.  Craris,  Patrimonii  H.  Pctri  in  Tuscia  rcctor 
et  cajiitaneus  (/eneraUs  (2).  Die  10  septcmbris  anni 
1300  Vitcrbicnsium  commnnitati  cx parte  Jfomana: 
Ecclesix  donavit  Silvnm   Orix  c.um  omnibus  qux 
inde  dej)endehant, pvopicv  magiKi  ot  iimnensa  ser- 
vilia.  qiuu  tlicliim  commmie  Vilorhii  feceral  el 
conlimio  facil  S.  H.  E.,  ot  .spccialitoc  propter  ser- 
vitia  quiM  dictum  commmie  IVrcrat  liictai  U.  E. 
in  c.Kercilihus  liiclis  ile  mamlato  ilicti  U.  Thcodo- 
rici,  Capitanei   in  Patrimonlo  gcneralis,   conlra 
Montellasconenscs    ct  Ralneoret,'enses,  (pii   tunc 
eranl  contmnaces  et  rehclles  mamlatorum  dicta; 
R.  E.  cl  dicti  Gpiscopi  ot  capitanei  supra  dicti. 
Ila^c  Jinssius  cxscrijfsrraf  r  toino  u  Monumento- 
rnin  Vitvrbii,  p.  1:20  (^l).  ICodem  tcmjjorc  fforcbant 
viri  sanctitate  ac  doctrina  illitstres,  orti  Viterhio, 
ponfificihus  rcjihnsqne  cari :  v.  tj.  beatus  Jacobus, 
C  archicjiiscojnts    Ncapoleos   factns  anno  TiOS,    a 
Bonifacio  VJJI,  carus  Carolo  II  regi  Siciliae,  de 
quo  in  JJistoria  archiejfiscoj)orn m  Neajxjlitanorum 
Cioccartlli  scqnenfia  /r<(r/*7 :  Magisler  fr.  Jacobus 
deViterbio.quic  insignis  cst  in  Tuscia  civitas,  Ordi- 
nis  Eromitarum  S.  Au^nislini.  sacra^  iiagina?  cclc- 
hcrrinms  prolVssor.  ac  vitu;  inle^Mitate  insignis 
pra-luit  Neapolitanit  ccclosiie  anno  I30:i.  Hic  ab 
acri  lcrsunue    ingenio  Speculalivus   doctor  esl 
appellatus.  J\odcm  tcmjjorc  mafjnnsquidam  Viterhii 
eivis,  doctrina.-  et  sanctitatis  landc  florchat,  beatus 
Antonius  ex  Ordine  Servoruin  Jicafx  Maria;  rir- 
giuis,  quem   Ordinis  annales    sequcnti   celebrant 
encomio:  Adco  bouarum  artium  studiis  profecit, 
adeo  sanclis  moribus  vilaiu  instituil.  ul  non  csset 
ita    facile,    ulrnm    horum    palmam   privripcret 
scicutia  au  mores.  U  cnim  anno  KJOr»  inler  thco- 
logos  primum  et  magislros  liononicusis  universi- 
latis  cooplatus  doclor  insiguis    et    concionalur 
facundus  evascrat.  Circa  idein  tcmjnis  alius  cids 
Viterbiensis  egreyius  ecclesiw    Tarentina:  jwxfuit 
archiepiseopus,  ex  OrtUne  Pnedicatorum,  nomine 
Jac(Aus,de  quo  Cioccarelli  testatur  ubi  supra :  Fuil 


ot  alin.s  fratcr  Jacobus  de  Vilcrhio  hac  cadcm  D 
jetalc  cclcbcrrimus,  Ordinis  PrrDdicatorum,  qui 
librum  de  venditione  conscripsit,  quem  Divo 
Thoma;  Aquinati  direxit,  et  archiepiscopus  fuit 
Tarcntiims;  de  quo  Alphonsus  Fornandes  in  sua 
conccrtationc  pratdicatoria  et  fr.  Michacl  Pius  in 
Chronico  Ord.  Pra?d.  1. 1,  c.  58.  Tanto  tantomm 
riviuin  lumine  fulgenfi  VHerhio  et  hxc  felicitas 
accessit  ut  retjnanfcm  jiontlficpni  Honifacium  VJJI^ 
paucis  ante  annis  adhuc  rardinalnn  Benedirtnm 
Cajetanum,  intra  muros  recejnsse  (jauderet,  delega- 
tuin  a  sunimo  jxmfifice  Nicolao  IV ad  cogendos 
Tuscanellcnses  et  Cornefenses  ad  ohedicndxtm  ejji- 
scopo  Viterhiensi  Petro  Cajjoccio,  qui  et  ijjse  patri- 
cius  erat  Viterhicnsis.  Sane  inulti  Viterbicnses 
jxttricii  ct  nohilissiini  riri  Bonifacinm  exinde 
notissimum  habuenmt,  cni  heneficiis  devinctos  se 
sciebantar  jn-ofitehanfur{\).Fafendnm  ('stfnlitem- 
j)orc,  a  tali  jjonfificc,  tantis  ffjrfc  viris  dcprecanti' 
busjaciie  obtincri  jjofuisse  ttt  corjjorass.martgrum 
Valcntini  et  Hilarii  e  nionasferio  Farfcnsi  Vifer- 
bium  retbtccrcntur.  Quod  (juum  facfnin  fuissct, 
facife  (jitoqiie  intelligifur  constans  aj)ud  jxjpnluin 
Vitcrbicnsem  talisanni  mcmoria.  Qiiare  existinmn  '^ 
annnm  ViO-i  sanctornm  marti/rum  translatione 
insignem,ctiamsi  nulla  documcnfa  sujjersint  aiicto- 
rum  coBVorum,haud  temere  admitti jjosse.  Nomina 
virfjrum  illuslriuni  qui  sofemnitati  interfuerunt, 
fortassis  ex  afifjuo  efencho  in  Vifcrbicnsis  scrirfarii 
scriniis  consermto,  n(jbis  autem  ignoto,  ad  notifiam 
scrijjforum  venire  jjotuit.  Multo  etiam  facilins 
eorum  nomina  coimrvari  jjofucrunf,  (jui,  Vifcr- 
hienses  civcs  et  cjnsdem  ccclesix  saccrdotcs,  jiafrix 
gIorimsolficiti,primitivummartgrumsejmfcrumin- 
vestitjassc  ct  quihnsdam  indlcHs  invenisse  dicnntur. 

34.   Qiifjd  ad  cajjut  (juxstionis  jjertinet,  nempe    intmtionm 
unde,  e  quo  foco  sanctorum  viroi-um  corjmra  Viter-     se/mleri  a 
hinm  franslafa  slut,  sic  cxpfico.  Dno,  fjpinor,  facta    ''"-fitionm 
per  trium  sccnf(jrnm  famam  ac  jjojjuH  in  orc  viven-     '^^^'jj^-"' 
tem  traditionem   tandem    in   ttnum    coaluerunt.    g„„fundeif 
Translafio  marfi/rum  a  Pontificc  ohfcnta  ftterat;      vidttur; 
ct  (jnum  omncs  Valeiilinum  ct  llWiwhmi prfjpcdiem 
adventuros  in  ore  et  sermone  iiaberent,  twn  potuit 
non  oriri  dcsiderium  invcnicndi  locum  j)rojjrium 
uhi  olim  reqnicvcranf.  Afiis  hnnc,  iltum  afiis  indi- 
caniibus,  tandem  per  rudera  (jitan-eutes  rcncriDd 
in  locum  se})nfcri.  Nec  rejni(jnaf  sejjuicri  locum 
fforentc  per  hiemem  rosa  fuissc  detcctum,  sive  Deo  V 
id  agente  ob  martyrum  honorem,sive  r(jsula  men- 
sfrna  fjitam  vocant,  sub  tepidx  hiemis  aura  natu- 
rafifcr   fforescenfe.    Nihif    qnoque   mirum,  immo 
valde  commodum,  relictum  fitisse  in  loco  lapidcum 
sejjufcrnm,  saucfarum  rclifjniarum  priinnm  rece- 
jjfacnlnm.  Pcliquiis  Farfam  franslafis,  j)rudcnti:g 
Sichftnli   admodnm  congruit,  in  vacuo  sepulcro 
jjosifum  fnisse  lapidcm,  in  tjuo  sanctorum  martg- 
rnm  nomina  e.raranda  cnraverat,  ne  jjosteros  per- 
quirentes  loci  ignorantia  fallcrct.  Jlis  IffKjuc  mvcn- 
tis,  non  potuit  non  magnus  oriri  \'itcrbicnstum 
Juhilns.  Qux  si  ita  gestn  fuerint,  solemni  pompa 
inecclcsiam  cathedralcm  Sancfi  Laurenfii  refifjutz 
corj)orum  transfcrenda:  jiotucrunt  comnwde  in  eo 
focn  tanti.tjjcr  tlcjjositx  fuisse,  ifa  ut  festiva  trans- 
fatifinis  pompa   inde  duceretur  et  sic    Vifcrbium 
infrarct.  Non  enim  credo  a  reinota  Farfa  ;wi»J/><"« 
iltam  deduciam  fuisse.  Sic  res  geripotuit.  Quod  st 
quis  paulo  aliter  accipiaf,  ita  ut  primo  inventum 
sit  scpntcrum   vacuum    corporihus,  sed  impt^sdo 
latercuto  cttm  nominibus  insignitum,  tunc  supj>o- 
nere  licet  vacttttm  sepuicntm  cxcitasse  apttd  I  iter- 


\\)  Amlrcuici, op.cil.. n.  150. p. 94.-  (t) Ibid.  —  (3) Uussi.      op. cil.,  p.  i.  lib.  iii.  p.  181.  —  (4)  .\n(lreua*i.  loc. ciL 


bienses 


DIES  TEHTIA  XOVKMIlHfS. 


691 


fl  sic  e»t 
portim  falta, 
jMrtiin  ftra . 


B 


Trrtia 
tranxlatio 
tubtwvum 

altart. 


Kx  quQ  loeo 
fada  nit, 
ignoratur. 


bienses  desiderium  ardem  possidendi  beata  ror- 
porti.  et  sir  agnite  epi.tro/m  afHsiptr  summis  riris 
a  suiumo  Poniifire  translalionem  fiiisse  impelra- 
tam.  Utrofjue  inodo,  inrentione  srpidrri  eum  cor- 
porum  adrentit  coincidnite,  haiid  rip-e  r.riilirtitur 
confusio  traditionis,qux  iptum  corpora  cr  iUo  loro 
ubi  primo  sepulta  fueraut,  in  ecclesiam  cathedra- 
tem  porlata  fuisse  rerfo  norisset,tandrin  etiam  in 
sepnfrro  inrrnfn  ef  vjr  eo  tunr  priino  crtrartd  prx- 
dicare  cceperit.  Exposifio  nostra  inera  est  conje- 
ctura;  sed,  nisi  totus  fallor,  nnturx  n-i  tfrsf.T  ar 
iradit.r.  tnm  apta  rsf  et  eoni/rua,  nf  i-rhnnnifrr 
suspirrr  mc  rerum  attifjissr. 

35.  ^faiief  ergo  narratto  translafionis  fpta  de 
agimus  falsa,  tibi  asserit  inde  a  t>pafa  ntorte  san- 
cforitm  marffjrum  rorporn  in  eo  loco  rf  septilrro 
requievisse  iisijue  ad  annuin  V.iiy.i.  Videiur  errare, 
ubi  asserit  tunc  inventum  ftiisse  sepideruin  cnin 
marff/runi  nouiinihus,  rf  ipsa  corpora  ex  eo  loco 

VHcrhinm  /V/>yc  diirfa  ;  ridetur  errare,  inquam; 
nam,  si  res  acta  fuit  ut  exposui,  rev&ra  uon  errat 
in  hnr piirfr.  Ipmnt  trttnsfationis  hitjus  mirratto- 
nrm  iiifra  post  Arta  marfi/rum  daliimns.  F.t  hxr 
de  priina  et  aitera  translafione  dtcta  sunto. 

3(i.  Vrniendum  rst  ad  frrtiam,  qux  farfa  est  a 
cardintili  Joiniiu:  Fraiirisco   (lamhara,  rpisropo 

Viterhiensi  ar  Tusranensi,anno  irid?.  Itesfanrnta 
summa  rum  maijnifircnfia  ecclcsia  rathedraU, 
aurtaipir  majorem  in  modum  divini  cuffus  ainpti- 
tudine,  iu  parfr  laterali  nh  epistota  crexit  sacellum 
et  in  eo  suh  ara  posuit  arram  marmoream  iit  qua 
erant  ossa  saiirtorum  VaU^iilini  et  Ililarii,  et  pr.x- 
tereit  (ijuoil  im.itra  pntuit)  ossa  sanrti  (irmini. 
Arain  hanr  pctente  Cardiiiitli  privitegiis  auxerunt 
Gregorius  XIII,  indutgendo  sciticet  itt  qnivis 
ecrtcsix  istius  .tarerdos  retr/irando  tnlssam  in  ea 
animain  e  purijatorio  liberaret,  et  Hregorius  X  V 
prxcedens  indultitm  ad  omne.s  sacerdotes  exten- 
deniIo{\).  Impftriirit  etiain  prxdirtns  Citrdtnatis 
autu)  l'iSf)  (t  (iirgorio  XIII  ut  ara  hxr  inter  atta- 
ria  sepfem  stafionum  qux  vocant,  numeraretitr; 
quod  Ctemeus  VIII,  ipium  in  eadem  erclesia  sarris 
operatus  esset,  ronfirmassr  dirilnr  (2).  Transla- 
tionis  ttujtts  faclx  a  cardinali  Gambara  uon  aliud 
docummtum  reperif  Andreucri  prxter  mauusrri- 
ptum  cthhris  ntnonivi  Muyri,  in  ipto  hoc  fantnm- 
modo  tcgitnr  :  Anno  l')()7  Joannes  Franciscus 
Ganibara.ccdesia  catliodrali  in  ma^ininconliorom 
foniKun  roslitiila,  aram  iu  lioriorfiii  sariclonmi 
Valcntini  ct  Ililarii  orexit,  .sii!)  qua  corum  cor- 
pora  iu  inanuorea  thcoa  honorifice  collocavit. 

37.  Notatu  dignuin  est  non  dici  ttnde  rardinatis 
Gamfiiira  marmorcam  ttieram  suh  aram  transtu- 
lerit.  (Jux  omissio  solUeituni  iptoque  fiabuit  An- 
dreucriuin ;  qtti  advertif  Massinum  qxtoque  et  Nar- 
dininm  adro  nhifrr  iianr  transtationem  narrare,  ut 
tieque  foruin  undi',nequeitirm  quo,neipirqua  inagni- 
ficentia  honoris  sacrx  retiquix  transportatx  sint  in 
opere  siio  signifirent :  quumquain  Xardinius{'.i)con- 
fitftur  horum  docttmenta  in  archiris  eeetrsix  rafhe- 
draVts  conservari.  Operx  preiitiin  ftterat  solHrite 
indagare  quo  in  tocopostserundam  transtuHonem  (e 
Farfensi  luonitsterio  in  errtesiam  Saiirti  Latiren- 
tii  cathedratein  Vitertnt)  et  qtto  stib  attari  sarra 
corpora  posifa  ftterint.  Sescio  itfrum  Andreuerius 
adifum  Utjeruni  ad  archiva  rathedrulis  habiterif. 
Mihi  quittem  anito  IH*^0  ob  horum  martijrnm  sltt- 
diuin  Viterbium  adeunti,tieet  suinma  tienerotentia 
ah  episropo  ejusqite  ecctesix  sacerdotibus  receplo, 


nihil  donimrntoruin  conimunicatnm  fuit;  qui 
tanien,  si  qiiid  habut\<sent,liheHter  daturi  fuisse  risi 
sunt,  ntpotf  qiii  e.r  utriusque  "iiiW^m  Valontiiti  et 
llilarii  sarris  rraniis  notalntcs  jmrtieuias  wr 
manus  canouiri  Anseliui  mihi  tradiderini,!»  Hel- 
gium  transiiorfandas,  ad  sanrioruiu  inartgruin 
cittiuin  dilatandum. 

:IS.  (^uarfa  sanctorum  martyrtitn  rrliquiarnm 
iranslatio  jhisI  diligndem  rrcoguifioncm  tncutn 
halntii  anno  1724.  Splmdidissimx  sotrmnifafis 
hnjus,  ac  dHigrnfissimx  rerogiiitiouis  qu»  illain 
prxcessii  euarrationem  accuratain  ae  lurtttentam 
dedii  Aiidreuccius;  qui  si  non  fiierit  ieslis  urii/ii- 
fiis,  ai  eerte,  co.7VUs  atictor  et  ciris  Vitrrhiensis 
fonte  in  virina  lioma  srribens,  omuein  fidrm  ine- 
retur.  Quem  propterea  in  hoc  negofio  ducein  fide- 
titer  sequrmur  {\). 

31).  Vitcrliiensium  riritas  ninnm  in  ecdesia 
cafhedrati  Sancti  haurenfii  ampliitsque  saeeltum, 
rommodiore  in  loro  situm  iu  sanrtoruiu  martqrum 
Valculini  alqite  Ililarii  lionornu  roustritnidum 
eurarerat,  qitnm  auno  1723,  perferta  fabrica, 
Iteverendissimus  Dominus  Adrianus  Srrmatleiis, 
Viterhii  episropns,  tornm  thtramqiie  martijrutn  in 
priori  sacrtlo  rxistrntnn  recogiioscere  derrerit. 
(^itod  fecit  die  t!)  februarH  istius  anui  t72'i;  int^e- 
nilque  in  Iheca  marmorea  uon  solum  rorpora  san- 
rtorttm  Valentini  rl  Ililarii,  scd  rtiam  imsHum  rum 
ittis  rorpus  saurti  (Semiui;  statuitqtte  sokmunn 
transtationem  in  nontm  sacetlum  exequi  anno 
sequntfi,  sr.  172-t.  lleverntdi.tsimus  episropus 
untain  inurmoream  ronfinndnn  sacros  fhesauros 
recognoscens,  ridit  in  fronfispirio  opereitli  urnx 
inrisam  inaguis  litfrris  srqucntem  insrriptionrm  : 
MILARIU8  £T  vALCNTiNus.  Iit  lahro  lapsutx  inariuo- 
rex  insrriptum  eraf :  hic  requiescit  cohpu9  fiCATia- 

SIMI     QEMINI     CONFE880RI8,      Suljtato     OpiTCUlo     vilttt 

capsutam  ptenam  ossilms  bene  apiatts,  ei  sttper 

ossa  lamiiiitm  plumhram  in  ipia  srriptum  erai  : 

HIC  8UNT  CORPORA  8ANCT0RUM  VALCNTINI  PRESBVTERI 

ET  H1LARII  DiACONt  MARTYHUM,  Capsuta  Ugnea  qita 
marmorrx  urnx  inserta  fnrrat  runt  corporihns 
sanrtoruiu  Valeutiiii  et  Ililaiii,  fere  tota  in  pulre- 
rein  resoluta  Jacebat;  Jacehantiiue  ciim  ossibus 
rapsutx  consttmptx  ferrainenta.  Adrocati  mediri 
ct  rhirnrgi  ossa  invenia  ditigrnfer  numerarunt  et 
inetiti  snnt.  Fuerunt  iitveiita  trium  rorpnrttm  onsa 
ej  uuuiu  rapitf ;  uempr  corpora  sanctorttin  Valon- 
lini  rt  Ililarii  siur  rapifibu.t  (hxc  atttem  separata 
tx  longinqiio  tcmpore  ncrvahitnfnr  inetuHa  retiqtiia' 
riis  argenteis)  et  prxterea  trorpus  cum  capite 
S.  Geinini,  cujus  sancti  confessoris  reliquias  otim 
Viterbienses  e  rivitate  Fernifino  Vitrrhium  trittis- 
talas  in  una  urna  rum  sanrtiM  martgri/jus  reetu- 
serant.  Qux  conjnnrtio  fecerat  tit  S.  Oemint  corpus 
ohtivioni  fitisset  traditttm,  popitlo  in  ifla  itrnu 
seinper  diios  tantuin  martgres  hoiioraittr.  Artis 
anatomirx  periti  ex  magnitudine  osnium  ohservala 
declararunf  sauctos  Valcnlinimi,  llilarium  et  Ge- 
ininum  fttisse grandi  statura  hominrs,  roininuiiem 
tongitudinem  longe  suprranfr^. 

40,  liecognifionis  instrumenfa  debito  modo  ron- 
fecta  fueritnt,  ttim  ab  episropo,  tum  a  inediriH  ei 
rhirurqis  (qnx  infra  jwst  Arta  legntda  nunf). 
Ilecognitio  authnitica  reliquiarttm  facta  fuii  die 
17  febrtiarii  a  periiis  meilicis  et  rhiritrgis  roram 
Illusfrissimo  iJomino  Adriano  Serniatteo  epinropo 
Viterbietisi,  el  lieverendissimis  Dominin  Odoardo 
Lomellini  archidiarono,  Josepho  Tozzi  ei  Fran- 


AVCTUnR 

«.  V.  H. 


Tmntlalio 
ifUitrl- 


INMO    1734. 


E 


potl 

dilij/entnti 

rteogni 

tionrm 

faeiam  anno 

n-n, 


t\)  Androucci,  op.  ciU  n.  ie>.  p.  !«■  -  (*)  Hawioi  in      quillinL  Viterbii  161 J.  -  (3)  Buhi.  op,  cit..  AppemJ..  p,  m 
libro  ito  niarlyrio  m.  martjrum  Valenlini,  Hilarii  et  Tran-      —  (4)  Op.  ciL,  c.  vii.  M  '*  »<  ♦■ 

riseo 


m 


DE  SANGTIS  MAHTYRIBUS  VALENTINO  ET  HILARIO. 


AUCTORE 
G.  V.  H. 


}ifi-ael<ifuit 
iniiijnn  riiin 

fJOJIlpit 


fxom»ibm 

clrri 
popiilii/ue 
ordiuilms 
eom/ioiHa, 


cisco  Bonelli  canonicis  cathedraiis  ecclesix,  nobi- 
libus  Vitcrbii  civibus,  una  cum  illustrissimis  DD. 
Fnustino  Menicozzi  el  Dominico  HanneUi  ronser- 
vatoribuH,  tt  Dominiio  Mtoni  nohHi  Vitcrbii  cire 
civitatisque  secretario,  alHsque.  Artis  periti  erant 
DD.  Vincentiun  Teloni  et  Dominirun  Antisari, 
nobiles  Viterbwnses,  meifirins  doctoren,  unn  rum 
DD.  Josepho  Mariani  medicins  doctore  ac 
D.  Joanne  Baptista  Popoli  majoris  nosor.omii 
chirurijo.  Ili  erifo  medifx  ac  chirurijiss  periti  decla- 
rarunt  sub  jurisjnrandi  fide  tres  esse  sceletos, 
trium  corporum  ossa,  demptis  scilicet  daorum  cor- 
porum  capitibus. 

41 .  QniliHs  omnibus  rite  ronfeclis,  nnno  serjuenti, 
die  1  odobria  Kevmus  Dnus  episcopus  indixit 
sijnodum  dicecesanain  in  diem  9  mensis  novembris 
prorime  fufuri,  simuhjur  anuunfiavit  solemurm 
transliitiomm  SS.\'al(.-iilini,  Ililarii  et  Gemini lunc 
faciendam  ;  Jussitque  universutn  clerum  secularem 
ar  rejuiarem  cnnctasqur  totius  ciritatis  confrater- 
nitales  adesse  in  cafhedrali  ecclesiu  die  novem- 
bris  II,  interfuturos  solemni  pompSB,  simulque 
mandarit  ut  arrus  trinmphtiles  erirjerentur,  orna- 
renfur p{atex,ecclesiarum  frontes  doutusque  ridum 
tapetilms  pulrherrimis,per  totum  cirr.uitumindictx 
pompa:.  Vrnit  tandem  dies  serundus  norembris,  et 
tota  sinijulari  Isttfia  rxultarit  Viterttii  cirifas, 
quum,  post  luijubrem  sonum  campanarum  fideles 
defunrtos  viventium  in  memoriam  reducentem, 
illico  e  luctu  funebrt  ad  summum  ijaudii  fripudium 
festiro  sonitu  excitarentnr.  Instalmt  enim  dies 
festns  sanctorum  martyrnm.  iJie  8  uovembris  epi- 
scopus  in  catliedralem  ecrlesiam  ve.nit  ac  reliquias 
sanrfornm  Vulfntini,  Illlarii  c^  Gemini,  ex  priore 
urna  uti  dijimus  extraclas,  posuit  in  cajisula 
lignea  vestifa  auro  magnoque  munita  crifstaflo,  et 
sic  expositif  in  mcnsa  anfe  ollarc  priuceps,  omni 
populo  oinuiqnc  clrro  vencrandas.  Ibique  per  tres 
dies  coram  sacris  exuviis  st/nodum  diwcemnam 
celebrarit,  !)  scilicef,  10  ftfque  U  dic  norembris. 

43.  lltimo  die,  artibus  .sijnodt  fenninat/s,  tanta 
ej^orsa  est  solemnitas  quanfam  Viterbium,  non- 
dum  aspcxerat.  Circa  horam  diei  21  (II  vesper- 
tinaiu)  adrrant  in  cufhedrali  ccclesia  confra- 
ternitates  omnes,ordines  re(/uhtres,colleffia  canoni- 
corum  riritafis  et  diurrsis,  cum  reViquo  cfero 
vivitatis  et  diatrsis;qni,dato  siijno  u  ra-remoniariis, 
splendidissimam  pompam  inchoarunt  hoc  ordine. 
Atjmen  ducebant  luicorum  ronfraternitafes  rum 
suis  vexillis  atque  insiijulbus;  srquibanfur  ordines 
regulares;quospoue  inredebant  numerosus  clerus  e 
civitatt'  ar  diwcesi  Viterbiensi,  parochi  omnes,  rano- 
nici  collet/iatarum  ecclrsiarnm,  tofnm  capitufum 
cathedrafis  rrclcsia-,  induti  omnes  vesfibus  sacris, 
phuietis  rubii  coloris.  ]'ennabilc  capitutum  cathe- 
dralis  comitabantur  hinc  indr  duo  ordines  nobi- 
linm  Vitrrliirnslum,  circits  ardcntes  manu  i/estan- 
tium.  Tandem  veuit  arca  ijloriosorum  s'anctorum, 
sublata  humeris  lllmi  Dni  Adriani  Sermattei 
cpisropi  Vitertdeusis,  Ihii  Odoardi  Lomellini 
archidiaroni  ar  duorum  canonicorum.  Agmen 
claudebant  illustrissimi  atqw  ejrccllentissimi  civi- 
tatis  consenatores,  cum  numero  valdc  magno 
nottilium  ar  populi.  Quum  arca  sacrorum  cor- 
porum  pontem  Seminarii  attigisset .  quatuor 
canoniri  cathedralis  eam  humeris  sustulerunt.  Cui 
portands!  reliqui  canonici  per  rices  suo  ordine 
succMtud,donec  ad  prxdirtum  pontcm  reducta, 
iterum  sublata  fuit  humeris  Episcopi  ac  trium 
dominorum  supra  dicloruin,  qui  eam  ecclesi<e 
vathedrali  intuleruut.  pusuerunlque  in  mensa  ante 
altare  prluceps.  Tunc  autc  sacras  reliquias  Epi- 


Hcopus  inchoavit  sacras  vigilias,  quas  prr  tofatn 
nocfem  universi  canonici  renerabilis  capituli 
cathedralis  ecclesix  per  vices  sibi  succedendo  rele- 
brarunt.  Sequens  dies  ifluxit  primus  fentiri  tridiii 

in  honorem  sanctorutnVnlcnVmlUWaTU  acOemini. 
Missarum  sofemnia  peragef/anfur  cantantibn.^ 
artis  tnusicx  jjeritissitnis  luri-i;  celeberrimi  ornfo- 
res  sanctorum  laudes  pro  concione  ceffbrnbnnt 
tanto  populi  concursu,  ut  vastissiitii  tempH  latitudo 
confertissimum  conciotiem  vix  caperet.  Toto  fri- 
duo  inenarrabili  Ixlifla  tota  civitas  erulfabat.  Tri- 
pudiabaf  aer  festivo  campanarutn  souitu,  ex  rarii.s 
partibus  clangebant  tubx,  tonabant  tormenta  Itel- 
lica,  resonabant  chori  musiroruin,  //erstjnabnnt 
omnia  hijnmis,  cantirts  ar  psafmis,  dum  seram  in 
nortem  festiva  lumitia  ignesque  artificiales  lucesce- 
renf.  Vftima  trldui  dlr  rursuf  solemni  pompa  sarr<e 
relif/uix  /irr  plafeam  anfe  ecclesiam  cathedralem 
circitmducfa:  fuerunt,  impositse  humeris  lllustris- 
simi  E/iisropi,  arrhidiaconi  ac  duoruin  canonico- 
rum,  prBcedente  renerabifl  ca/Atulo  cum  cereis 
accensis  ac  sequente  innumerabili  inultitudiue 
cirium  afque  exterorum.  lieversa  fesfira  jiomiia  in 
tempfuiii,  eplscopus  sarrum  hgmnuin  acfionis gra- 
tiarum  To  Deum  intonabat,  quem  chort  musieorum 
prosecuti  sunf ;  ar  taiulem,  orafioiie  grafiarum 
actionis  cantata,  finis  imposdus  fnlf  augu^fisshna; 
solemnitati. 

43.  Die  sequenfi,  15  mensis  norembris,  Jff.  Epi- 
scopus  in  ecclesiam  cathedrulcm  venit,  ibiquc 
coram  reverendissimo  capitufo,  multi.tque  tiobilHms 
Viterbii  civibus,  coram  cancellario  ac  notario  trin 

sacra  corpora  reverenter  exfraxtt  ex  arra  /msuitqitr 
in  urna  marmorea ;  quain  diliijenfcr  cfausam  pro- 
priis  obsignavit  sigiflis.Tunc post  consuetam  thuri- 
ficationem  opifices  arcam  posuerunt  sub  novo 
affari,  miitulsqur  ronimissuris  ei  atmexerunt. 
Tanta  fuit  Vitcrbicusium  erga  dilectos  /mtronos 
pietatis  atque  amoris  exhibitio  (qiix  utinain  in 
corddms  isforum  cirium  perduret  in  xvum),  ul 
cum  Andreuccio,  cujus  narrattonem  fidefiter  serufi 
sumus,perpetuo  illa  S.  BasiUi  verba  usurpare  /)os- 
sint :  Non  miruni.  sl  nostrii;  monti.s  afrcctus  ad 
Valentimun  ot  Ililaniun  potissimum  din<,'itur, 
quippe  qui  ad  vfiuui  ac  domesticuin  nobis 
facianl  ornamcntum. 

44.  De  refiquiis  sanctorum  marfgrum  pneter  ea 
qu<e  dicta  sunt  pauca  dicenda  supersutit.  Sunt 
ettim  ferme  integra;  in  ecclrsia  cafhedrali  Viter- 
biensi.  Ibi  servantur  magno  rnm  honore  sacra 
capita  Valentini  et  Hilarii,  ibi  corpora  requiescunt 
integra;  unde  nil  inirnm  rxtra  Viterblum  /^audssi- 
inas  reperiri  /xirtlculas.  Suut  autem,  te.sfante 
Andreiiccio  in  loco  qui  dicitur  Muttianum,  de  quo 
supra  egimus,  ubi  rredunfur  martgres  in  Tibe- 
ritu  fuissr  prxcl/iitati.  IIx  /Hirticnlx  debetd  esse 
desumptx  e  capifibus,  quia  tttedici  in  recognlfione 
attni  1723  ossa  cor/torum  repererunf  integra. 
Ex  sacris  craniis  dux  notabifrs  /tarticufx  sunt 
liruxeffis  in  lielgio  in  sacro  thesauro  ecclesix 
S.  Michaelis  Societatis  Jesu,  quod  est  feinplum  col' 
legii  S.  Michaelis,  cui  tnuseinn  Boifandiattum 
annexum  est.  Prxdictas  /jurtictdas  ex  cranio 
S.  Valenlini  utuim,  alteram  ex  craitio  S.  Hilarii 
ego  Vitcrbio  Brttxeltas  portavi  antto  18S0.  Prmte- 
rea  ulhil  mihi  innofnit. 

45.  Culttts  sauctorum  martgrttm  Valenlini  et 
HiUirii  inde  a  reiitotissitno  tempore  celeher  fuit. 
Qttami/uam  nuUus  dubitandt  locus  sit  qttin  stafim 
post  ijloriosum  triumphum  votis  vocari  ac  /niblico 
fidcliutn  cultu  honorari  ceeperittt,  docuittenfa  tainen 
scripta  tantx  antiquitatis  non  supersunt.  In  antt- 

quissimis 


E 


fl  mcra 

roriiora  sab 

uoro  altari 

ponila. 


SS.Valcotini 
et  Hilahi 
reliqui* 

eslra 
VilerbiHin 


CuUM 
g  atartf 


DIES  TERTIA  NOVEMBHIS. 


m 


Ttmpla  in 
foruiii 

ln/iiornn 
n-frla. 


c 


'  Bilonlo. 


*  Siiriatio. 
■  Carlio- 

k'll'IIIO. 


Offieiuiii  et 

Misga 

^-  Valenlini 

"  Hilarii 

"Pl/robata. 


ifuissh»is  marftjroUigiis  non  recftktentur.  Marltjro. 
hgia  '/»«  SS.  Viileiilini  rl  Hilarii  mnitiimrm 
faciunt,  ."upra  n  iiobis  atlata  sunt,  er^icriiitis  tide- 
lHer  ehgiis,  Quare  hoc  loco  nobis  rei)rtrn<ia  non 
ridentur.  Qtiihus  addimus  seijucntia.  Actmum 
esemphtri prsfixa  Farfrnsi:\\i  \<m;is  Xovcmbros, 
Nalak'  sarutonim  marlyrum  Valenlini  prcsbyleri 
et  Hilarii  diai-uni.  Casincnses  codicc^  127  rt  V^ 
in  raiendariis  utrumquc  martijrcm  habcut  assi- 
gnatum  non  n\  Nonas,  W  iv  Nonas.  Primis  secu- 
lis  cuitus  rorutn  tractum  Vitcrbicnsem  fortas.tis non 
pra^tergressus  est.  Seailo  IX  incnntc,  cum  sacris 
corj/oribus  Farfam  transiif;  ubi^pnst  tran.tlata  inde 
Viterbiutn  corim-a,  tandcm  omnino  dc.siit.  Anno 
1740,  die27  januarii,  Iteverendisaimus  Doniinns 
Auifustinus  liandini.  abbas  Farfcn.^is,  srripsit  ad 
Andrcuccium  {{)  nulfain  in  i.ita  trclesia  sanctorum 
martgrum\'ii\viiimictlVi\an\superessetnenionam, 
ncqur  offirium  ncquc  ctmmcmorationem  illonim  a 
monachis  ftcri.  Xrifuc  Jiucrliitus  in  Martyroingio 
Benediciitio  tdlas  sacfas  reUtiuias  illorutn  Faifa 
cnn.tfrratas  coinmcmorut. 

4().  Ncfiur  Andrniccius  .tuo  tempore  norerat  vcl 
unum  lcinplum  intcgrum  SS.  Valcnfino  d  Ililario 
erectum.  Olim  tamcn  phira  fucrunl.  F.t  primn  i/ui- 
dein  loco  venit  tcmpluin  in  ipsnrum  hoiiorcm  cre- 
ctum  in  locn  marhjrli  propc  puntcm  dc  fjiio  supra 
aclum  e.st,  tjui  adhitc  S.  Valcnlini  nomcn  serrat. 
Templi  illius  anno  1740  vestigia  adhuc  existe- 
bant  (2).  lu  '/uo  lom  a-difinitum  fuit  parcuin  sacel- 
lum  auno  lOlfd,  cum  iiiscrijitiont:  .seijitenti : 

HDCXCVI.   SS.    MAHTYllES   VAl.ENTINUS   ET   IIILARIU!!. 

Siste,  viator,  quisqnissis;  venerare  figuras 

Sanciornrn.  (inornin  noniinascnpta  vitlcs. 
Corpora,  qiiu,'  poslquani  (lirum  sunl  passa  lyran- 

[nunt 
llic  latuere  diu,  nunc  caUiedralis  habet. 

Aliud  lcmphnn  in  honorcm  sanrtorum  martif- 
rum  Valcntini  rt  llilarii  rrrclum  fuit  propc  Mtinia- 
num  in  Tiberis  ripu  (de  iiuo  egimus  nttm.  'J4); 
cujus  rudcra  anno  1710  adhitc  cernebantur. 
In  castro  Palcnzano  templum  SS.  Vulentini  et 
Milarii  fiiit  svculo  IX,  ul  jiatet  ex  Conslitutioite 
ijuadam  Lennis  j/apa:  IV,  inscrta  Utteris  Innocen- 
tii  j)aj>iB  III  (3),  (juain  attulimus  nuin.  4  sttjmt, 
Dicit  Andrritrci  (1)  Irgi  in  chronico  inajori  Casi- 
neusi  Gtdiclmum  a  Vilcrhio,  ejnscojmm,  dedicasse 
Bithitnte  *  itt  Ajmlia  cathedralem  eeclesiam  in 
hoiiftrcm  S.  Valcntini.  fortussis  noslri.  .htxta  Pcn- 
naz:i  in  Vila  S.  Kutijrhii,  ss.  marhjrum  Valcntini 
*■/  Hilarii  ecclesias  fuerunt  SurrensB  *  et  Carbo- 
niani  * ;  ijuarnm  rudcra  adhitc  ••tiiperesse  suo 
temjiore  feslatur  Andrcucci  {.'>).  Quibits  adde  duo 
sacella  dtioque  altaria  in  ecctesia  cathedrali  Viter- 
biensi.  dr  ijuibus  cgimus  supra,  mttnm.  .'!(>  et  39. 

\1.  (Jfficium  ct  Missam  sanctorum  marfgrum 
H ost roru m  bis  per  a nnu m  ceiefmi nda  Sacra 
liituum  Conijregatio  ajiprobarit,  stdi  rilu  duplici 
inajori  dir  27  januarii,  annirersario  Iranslationis 
sacrorum  corporum  in  ecclesiam  ralhrdralem,  et 
die  'i  novembris  sub  ritu  duj/lid  minori,  scilicet 
festo  ipsorum  martgrii.  Offiriutn  ride  iitfra,  post 
Acta.  —  Tanta  Vdrrliii  derotin  /idrlrm  popuhim 
ferelmt  ud  sanclos  marlgres  Valcnlinum  rt  llila- 
riuiii  honoratidos,  ut  altare  saeeUi  horum  mariy- 
ruin  nnn  sufficerel  tnissis  cclebrandis  per  lotum 
anni  decursum,  ita  ut  rjnscopus  Alesander  AbOati 


conctus  fuerit  jietere  indidtuiu  prirHeijii  eju.^etu 
qtio  supra  diximtis  altare  sanctorum  orHatum 
fuissr.prn  alio  altari  rjusdem  ecclrsi,r.  ut  fidrliuiu 
pietati  jiosset  sati.tfieri  ((>).  Fuitipir  imfirtiiilum 
fptnd  petclmtur.  Insuper  Sacra  hUtuum  (  oiigrrga- 
tio  drcrcvit  ut,  si  ifuando  (^otuiurmoratio  fidelium 
defunctorum  incidat  in  diem  3  mncmbris,  titnc 
officium  rt  mis.ia  .tanctitrum  marli/rum  Valcnliui 
et  Hilarii  Iran.^ifrratur  in  jnimnm  dirin  nou  imfte' 
ditum,  ut  sancti  patroni  integro  suo  cullu  quotan- 
nis  crlrhrari  fni.isitd :  ijitoii  vciieralinnrm  cleri 
piipulifjur  ]'ilrrliicnsis  erga  sanclns  marh/rrs  non 
mrdincritrr  cnnfirmarit  (7). 

\S.  Ihto  frsta  singidis  aunis  Vitrvfiium  ai/it  de 
.tiim/At  Valcntino  *■/  llilario:  unum.uti  dijimus, 
die  :t  nnvembris,  ijui  e.tt  dies  eovum  matii/rio  con- 
sccratus;  ttlterum  die  'J7  januarii.  annivrrsario 
translalionis.  Hiw  fe.ttum  imlr  a  mtdtis  .srcidis 
fpiasi  dc  pra:crf)fo  agrbatuv  inngnfi  pfifiuli  cfiucnr.tu. 
Ilinc  rst  ifitnd  in  .tijtifHtu  III.  Ihti  Montili.  rpiscofu 
Viterbiensis,  celebrata  anno  1/)S4,  suh  titido  \)o 
diobns  festis  fcgitnv,  fc.itum  horum  saiirtorum 
lucnyc  jaiiuario  cclcbrftri  cx  consuctndinc;  rt  in 
sijnodo  habita  ab  F.mo  Ihto  cardinali  Muti 
anito  mil.ad  liltdum  Do  rcstnrnm  nbscrvalioiu» 
lcfjdiir  :  Vitcrbii,  cx  dcvolioiic  c|  consnrtndiiu', 
sanctorum  Valonlini  et  Ililurii  ^7  jannarii.  Tanto 
cu  m  dccore  tanloifuc  .tplriulnre  dirs  illc  fe.ttus  ai/c- 
batur,  ut  illo  die  (\tfiella  fnmtificiu  iftiani  dicunt 
habcrefur,  ut  fiatct  ex  sgnndo  llhni  Moutdi  sufira 
citata.  V.\  rovcru,  «*V  Andrruccius{H),  ad  nostru 
usquo  tomporu  duo  uttimi  cpisropi  Vilcrbicnscs, 
Kmincnti^sinnis  canlinalis  Sjinctacrncius  ct  Knii- 
ncnlissiinns  caidinalis  Conli,  postru  Innorcn- 
lius  XIII,  quotanni.s  illo  dio  Cupcllani  ponlillcium 
rclcbntrunl,  i-tiiini  in  primis  Vosprris.  (^ht.r  flcro' 
tio  Vifrvbicusium  coulinuo  crrvd,  itit  iif,  tcttanle 
Andreucc.io  (0)  anno  1739  taitta  fuerit  pielas 
fififndi,  nt  maiic  ct  ccsfiere  ingrus  mulfilitdn  ail 
sancfortttn  fialronorum  ossa  reurranda  cniifiucrct 
et  maxima  turha  hominum  ad  saeram  cominunio- 
nem  acccdcrcl.  (^itod  sficriali  ratione  nolaitdum  esl, 
erat  tum  liies  baccluinaliutu  ac  summa  cirii  scre- 
nitas  :  rt  nihilominits  sacra  diei  solemnitas  ita 
profanam  dici  fcstivitatem  sujifnessit,  ut  nidhts 
omnino  personatus  jier  filafcas  iitcesserit.  (Juare 
mirandum  rst  diem  3  novetnbris,  glovioso  mar' 
tijritm  triuinphn  insignem,  fanto  ininoris  fteri 
a  Viterbiensibtts.  Faxit  Deus  iit  Viterbii  circs  nnnc 
ffuoi/ue  rt  fulurn  driiicefis  trmpnrr  ufruiwfuc  dirm 
inagno  in  honnre  habrftnt!  Xon  rnitn  imjntne  Sfin- 
cfi  civitatum  jnitroni  negtigntdur.  Oltserratum  sxpe 
fuit,  utta  cum  feslorum  sjilciidoris  et  jiirfatis  crga 
caslestrs  jiatroitos  immunitione  luinui  ijuntjitc cate- 
8tia  beneficia  dicorunujite  tutaincn,  fideitujue  et  reti- 
gionem  iii  jiojiulo,  immo  feticilatcm  fcmftf/ralem, 
bonuin  civium  stafum  morcvi,  fhievr  nr  lninlrm 
jierirc. 

W.  I}e  iniraculis  sanctorum  marti/rum  arturus, 
rehetnenter  doleo  non  fiiisse  ohserttlt/s  Viterbtcnses 
inonito  ijisis  dalo  a  jiiissimo  ctdtore  marti/rum 
Vu!(.-iitini  el  Ilitarii,  cujus  Irstimonio  sxj/e  ttsi 
sumus.  Andreurcius  enim  suggessit  stti»  Vilerbien- 
sibtts  ut  grafifiriim  /irr  intcrrrssionrm  Hanclorttm 
inartijrum  ntttrnlfirum  rimrhus  rnnficrrrlur .'VnwXo 
enim  major, dice//at  i7/^,sanctoruni  exlrinHe<-a(^lo- 
ria  oril,  taiitoqne  plcnior  r'orum  Acforum  Iracta- 
lio  hagiographis  Bollandiaiiis  raoicnda  (10).  Ada 


AlT.roilB 

C    V    M 


Duo  ff*ta 
SS.  Viilfnliiii 

rt  Hiliirii 

Viterhiriinf» 

crlrbraiit. 


F 


ilirarula 
tiUrrarum 
monunirntia 

Iradiln  iiuii 
mullii. 


(I)0p.  cit..n.ll7.  p.W.  -  (-*)  Anilreurci.op.  cit..n.  IHT»,  cit..  n.  !<>.  \i.  Ilfl.  —  i*i)  An«lrrur(i.  o|i.  ciL,  n.  188. 
p.  Iir).  —  (3t  Apu.i  IfciluziuHi.  1.  II.  t(>.  Ui  —  (4)  Locuni  p.  118.  -  (7)  Ibid.  -  (S)  Op.  rit..  n.  IW.  p.  \Vi.  -  {M)  IbiiJ. 
vide^iii  apud  ADdr«uoci,  op.  ciL,  o.  89.  p.  55.  —  (5j  Op.      —  ( 10)  Ibid.,  cap.  V,  n.  IW. 

Iractnci; 


624 


DE  SANGTIS  MARTYRIBUS  VALENTINO  ET  HILARIO. 


AVCTOBE 

G.  V.  H. 


B 


A  fiayello 
terrse  uiotus 

liberati 
Viterbienses, 
quQlannis 
jejunium  et 
siipplicatio- 
tiftii  vovent  in 
aeptennium, 


el  tandem  in 
perpetuum. 


Interceden- 

tihtis  sanctis, 

episcoptis 

niorbo 
libiratur. 


Unde  factum 
sit  ut  contra 
terra  motum 
hi  martijres 
invocentur. 


tractavi;et  quum  ad  miracula  ventum  est,  prsiter 
Andreuccium  nultum  auctorem  habeo,  nihUque 
mihi  Viterhienses  communicarunt.  Audreurrium 
itaque  teslem  secuti,  quod  ab  ilfo  accepimus  cum 
lectore  communicam^is.  Teslantur  gratias,  ait,  per 
sanctorum  Valentini  et  Hilarii  infercessionem 
impetratas  tabulae  votiva?  circa  altare  ipsorum 
appensfe,  et  ad  cancellos  fcrreos  qui  pctram  cir- 
cumdant  in  qua  martyrihuscapita  fuisse  abscissa, 
fama  est.  Ego  vero,  inqutt,  testari  possum  meo 
tempore  accidisse  quasdam  unde  apparet  eorum 
gratia  factum  esse  ut  qui  merebamur  iram.  ser- 
varemur  ad  veniam  (1).  Anno  1695  dte  underimo 
jtinii,  terrx  mofu  quassante  vicinas  Vitcrlno  civi- 
taies  ac  casfcfia,  ilfico  Viterlnenses  ad  sancios  mar- 
fijres  Valentinum  et  Hilarium  habuere  recursum; 
quorum  sacra  capita  solemni  suppHrafionrcirrum- 
ducentes,  orabant  ut  ab  imminenti  fiagdfo  Uhera- 
rent  cives.  Et  ecce,  aif,  minas  terr^  motus  audi- 
vimus,  efTcctum  millum  sunuis  experti.  Tanti 
benefirii  mrmnr,  ciritas  dccrrvit,  uf  per  adquot 
annos  subsequentes  dic  11  junii  sacra  marty- 
rum  capifa  triumphafi  pompa  per  urhcm  dr- 
cumferrentur,  ad  af/emias  sanctis  protccforihus 
grafias. 

60.SimUihcncfirioaffecfiVi{erhicnsisdie2februa- 
rii  anno  1703,  generali  consHio  inito  vofum  fece- 
runt  jejunamii  in  vigilia  fesfi  Transfafionis 
(quod  fit  die  27  januari/J,  celefirandi  hor  festum, 
faciendique  supplirafionem  die  11  junii,  sacra 
cnpifa  circumducendo;  qux  omnia  servanda  esseni 
per  sepfem  annos  sequentes.  Votum  prohavU  con- 
firmavifque  Eminentissimus  cardinaHs  Sancfa- 
crurius,  eqnsropus  Viferbii.  Viterbienses  quod  vove- 
ranf  fererunt  per  scpjfem  annos.  Quilms  completis, 
in  alterum  septennium  parl  vofo  se  ohlicjavit  civiias. 

5L  Expleto  il/o  sepfennio,  ressarunt.  DispHcnit 
sanctis  sanctornmque  Deo  omissio  parum  obse- 
quiosu.  Anno  1717,  antiquato  voto  sttppUcafione 
aholita,  ecre  tihi  cafesfis  ira.  Dic  28  augustl  isfius 
anni,  summo  mane  tofa  qua  lafc patetViterbii  civi- 
tas  horrendo  terrx  motu  concutitur  :  utque  nihil 
fortuito,  sed  divino  consilio  res  acta  paferet,  sofa 
civifas  Viterlni  quassata  fuit,  exfra  quam  quieta 
terra  persrverabaf.  Infeflexerunt  Viterbienses;  ac 
sequenti  dominica  instaurata  supplirafione,  derre- 
tum  fuit  uf  quolannis  in  perpeiuum  solemnes  ilfa- 
grafi.T  agerenfur  sanrfis  marfgribus. 

52.  Prieterea  anno  1099  Emo  Dno  Urbano 
Saccheffi,  Viterbii  episcopo,  morbo  laborante  rum 
mortis  pcriruto,  fofus  populus  accurrit  ad  ghriosos 
marfgres,  uf  propiefate  sua  vitam  ac  vafetudinem 
optitni  praisulis  servarent  acredderent  incolumetn. 
Canonici  sacra  capifa  exposuerunt  venerafioni 
jmbliciB;  popufus  universus  oravit,  et  ecce  preces 
e  vestigio  consequitur  desiderata  gratia,  dignissimo 
episcopo  perfectm  sanitafi  resfifnfo.  Hfec,  aif  An- 
dreucci,  ego  recordor,  nmlta  plura  sine  dubio  sci- 
turus,si  non  abfuissem  Viterbio  per  multosannos. 

53.  Si  quis  qus;rat  umle  fuctum  sit  ut  sancfi 
Valentini  ef  Ililarii  pra;sidium  invocareiur  confra 
ferriB  motus,  Acta  inspiciat,  et  videhit  occasione 
ipsorum  marfijrU  templum  Herrufis  terra;  motu 
roneidisse  atque  eversum  fnisse.  Hinc  farfum  est 
ut  sanrti  marfgres  crederenfur  ferram  suo  san- 
guine  irrigatam  vofuntafe  sua  apud  Deum  poien- 
tissima  qttassare  cf  sedare.  Piam  fidem,  uti  vidi- 
mus,  eventus  non  scmel  in  ntramque  paiiem 
confirmavit.  Viterbienses  sanctos  martijres  invo- 
cabanf  sequenti   oratione;    quam    utrum   Sacra 


Hituum    Congregatio  approbaverii,    Andreuerius  D 
nesciebaf  (2). 

5^.  Orale  pro  nobis.  sancti  niartyres,  Valentine  et  Hilari 
^.  Llt  ab  iniminentibus  penculis  liberemur  et  digni  effi- 
ciamurpromissionibus  Christi. 

Ohkmus. 

Domine  Deus.cceli  terrseque  conditor.ad  cujusimperium 
cuncla  creata  moventur  et  sistunt,  concede  propi[ius,  ut 
sicut  in  morte  dileclissimi  Filii  tui  Domini  nostii  Jesu 
Christi  tota  terra  contremuit,  ita  quia  nunc  vivus  re^nat 
in  ca>Io,  cesset  omnis  terra'  concussio;  et  iiilercedeiitibus 
sanotis  mju-lyribus  Valentino  el  Hjlario,  in  quorum  ohitu 
idolorum  templum  subito  terrje  motu  fundituscorruit  ab 
imminentibus  periculjs  liberemur.  Per  euindem  Ghri- 
stum,  etc. 


54.  Vna  quaesfio  ctrca  sanctos  marti/res  Valen- 
tinum  et  Hilarium  restat  poncnda.  Suntne  SS.Va- 
lentinus  et  Hilarius  primi  civitatis  Viterbiensis 
apostoU  ?  Affirmavif  Andreurcius  in  ipso  tifufo. 
fihri  sui,ubi  sancfos  Valentinum  ef  Hilurlum  de.n- 
gnat "  martyres  Viterbienses  et  primos  iilius  civi- 
tatis  Apostolos:  „  et  prima  pagina  derlarat 
idrumfpte  sanctum  marfgrem  ab  nnivrrso  populo 
Viterbiensi  agnosci  non  tanfuni  ut  protectores  sed 
etiam  ut  apostolos  suos,  qui  primi  prxdicatione  et 
sanguine  fidem  et  Chrisfi  professionem  in  sua  civi- 
iate  stahiUverinf.  Multum  ef  sxpe  mecum  miratus 
sum  iani  acuti  ingenii  virum  sine  idoneo  aurfore 
asserere  quod  non  nisi  soUdi.<:simo  nixitm  funda- 
menfo  credi  dehuerat.  Efenini  neque  hrevis  Fussio 
neque  Acta  longiora  aUquid  ea  de  re  aut  dicunt 
aut  innuunt;  quod  eiiatnsi  rlaris  verlns  enuntia- 
rent,  nesrio  an  fidem  invenire  deheret.  Nam  foca 
regionis  notissimai  eaque  clarissima,  Romm  vicina 
vicina  ac  fere  contigua  aUis  focis  uf>i  diu  ante  tem- 
pora  Valcntini  et  BiVdvn  fidrs  pr.rdicata  fuit,  fam 
diu  Christi  prsecone  caruisse  quis  est  qui  credat! 

55.  Dorumenta  anfiquissima,  Passio  sciUcef  ilfa 
hrevis,  Arfa  Farfensia  ef  Casinensia,  tuntum  abest 
ut  Valentinum  ef  Hilarium  primos  ilUus  tractus 
apostolos  vocenf,  ut  nec  verbo  memorent  pne- 
dication&m  eorum.  Multos  per  eum  tractum  tunc 
femporisfuisse  chrisfianos  ckire  edicunt,  sed  hosce 
fideles  prxdicantihus  Valeiitino  et  Hilario  Chri- 
stum  suscepisse,  id  nec  verbo  nec  signo  indirant.  — 
Quod  si  Acta  S.  Landi,  patroni  civifatis  Ortx  ad 
ripam  Tiberis,  tam  sincera  essenf  quam  sunt  aporrg- 
pha  et  SS.Valentinus  et  Hilarius  imperatore  Domi- 
tiano  vixissent,  uii  hxr  Arta  diruni,  tunr  enimvcro 
crediderimeos  infer primosapostofos  illius  regiimis 
censeri posse.  Verha  apocrgpha  haic  sunt :  Laudus, 
ss.  martyrum  Valentini,  Rutilii,  Florentini,  Hila- 
rii  et  Felicissimse  fratcr,  adolescens  Domitiano 
imperatore  christianam  religionem  colebat.  Sed 
hcec  fafsissima  sunt.  —  Efiamsi  ■vera  esset  enuntia- 
tio  intrusa  in  Acta  S.  EuiicU,  qui  .sith  Cfaudio  II 
marfijrio  coronatus  est,  quam  Henschenius  summo 
cumjurerejecit,7.eqiie  tunc  Valentinus /^^  Hilurius 
primi  Viterbiensium  aposioU  diri  debent.  Sic  eiiim 
ibi  ■''■n7>/»»ic.s^-passiosanctorum  qui  simulsunt 
coronati  :  Eutitius  presbyter,  Valentinus  presby- 
ter,  Hilarius  diaconus,  Gratilianus  et  S.  Fclicis- 
sima  ct  aiii  quos  longum  cst  enarrare  {3).()»o  ergo 
rumque  me  verio,  nihif  in  anUquis  dorumentis 
reperio  unde  SS.  Valentinus  et  Hilarius  primi 
Viterbiensium  aposloU  prohari  qiieant. 

56.  Est  ergo  hxc  sive  fama,  sive  traditio  sive 
opinio,  nullius  momcnti;  cujus  ortum  prohabili 
rafione  sic  crpfiro.  In  Pas.^ionc  hrevi  ei  in  Acfis 
SS.  Valentinus  et  Hilarius  dUmnfur  hic  diaconus, 


SS.  Valen- 
tinum  et 
Hilarium 
primos  esse 
Viterbii 
(tposlolos, 


nuUis 

docHmeiUis 
probatur : 


fidein 
annuntiasse, 

dociinif"^" 
traduttt. 


(1)  Op.  eU.,  oap. 9.  numm.  195. 196. 197.  -  ,2,  Ibid.,  cap.S.      „,  ,91  -  ,3,  A,;„  ,,,,,,  tom,  III  Maii,  p.  «,,  „.„„.  S. 


ille 


A  ilh  pi-esbnfer  :  iifriusque  mvneri  prsdicatio  con- 

veiiif.  QuoiJ  quuin  hycrenf  ircentiores,  scripsertmt 

fecisse  marfi/res  qiiod  natiirx  mcerdotii  ac  dlaco- 

mius  sciebant  esse  vomentnneum,  praidicasse  sciJi- 

cet  popnUs  Chrisf!  fideni.    Ita   Massini  .-  Quoni 

populum  sacrilego  idoloruin  cullui   fero  totum 

addictum  comperiontes,  ad  veram  Chrisfi  religio- 

nem  traduccre  conati  sunt.  Ihnic  secutvs,  ufl  ilde- 

tui;  Ferrari:  Apud  Viterbium.  inquit,  Diocletiaiio 

et  Maximiano  impcTutorihus  Christi  Domini  fidein 

disscininabant.  Sacrx  lertiones  qims  pro  of/ido 

c.anonico  Sacra  Rituum  Comjregafio  approl^acil : 

Desiderio.    aiunt,    christlan*    reii<,'ionis    ubique 

locorum   propagandaj  succensi,   ab  Oriente   in 

Italiam  profecti,  variisque  provinciis  dtvini  verbi 

prjpdicationc  illustratis,  tandem  Viterbium  appu- 

lenmt   Maximiano  Augusto  imperatore    et   ab 

Eudoxia,  nobili  ac  religiosa  matrona,  hospitio 

recepti  sunt.  Cumque  sacrilego  idoloruni  cultui 

tolain  fere  civitatem  addictam  comperissent,  ad 

veram  Christi  fidem  traducere  conati  sunt.  Nar- 

dini  (1)  dicit  nuntiafim  fuisse  Demcfrio,  quod  duo 

g  christiani,  oxecratores  et  injurins  deorum  exer- 

centes,  quotidie  subducebant  populum  et  multos 

in  eoruni  crrores  pertrahebant.  SarnelU  In  The- 

sauro  Parochorum  sic  srribif :  S.  Valentinus  pre- 

sbyter  una  cum   Hilario  diacono  ex  Oriente  in 

Tusciani  profectus,  apud  Vitcrbium  Diocleliano 

et  Maximiano  iniperatoribus  Ciiristi  fulem  disse- 

minabat.  Anoni/mus,  qui  1G99  scriptiunrulam  edi~ 

dit  de  beafis  martijribus,  idiomate  itatico  latina 

Nardinii  verha  fere  reddif.  Hi  ergo  non  dicunt 

Valentiuum  et  Hilarium  fuisse  primos  apostoJos 

istiiis  tracfus,  sed  fantum  generosos  Christi  prm- 

cones.  Quod  etsi  in  aniiquis  dooumentis  non  repe- 

rerint,  ita  tamen  naturx  rei  convenif,  ut  sineteme- 

ritate  scribipofucrif.  Et  quia  apostolorim  aliorum 

nomina  diserta  non  noverant,  rei  c/iristianx  int- 

tium  per  ea  loca  jn-sdicaforibus  Valentino  et  Hiia- 

rio   deinreps   adscribi  ca'pit.    Quod  fartum   non 

oportuit,  utpote  quod  antiquorum  nemotradiderit, 

nec  verosimile  essef,  ac  forfe  fraditioni  et  Acfis 

mimis  consentaneum,  in  quibus  potius  midfitudo 

vhrisfianoruin  indicatur  eo  tempore  quo  Valentinus 

et  Hilarius  in  iis  locis  degehant;  neque  idlo  rerho 

insinuant  hos  cliristianos  infer  quos  iiostri  mar- 

tijres  agebant,  ab  tpsis  Christt  fidem  suscepisse. 

Immo  Avta  Eutiviiim presbijtcrum  inacjis  innuunt, 

ut  qui  notus  esset  christianis  sacris  pra^posifus; 

qiiamquam  vf  hic  recenfior  est  quam  uf  istorum 

/ororum  primus  aposioJus  credafur. 

jUic  rere        57.  Sic  ergojudicamus,  SS.  Valentinum  et  Hila- 

'^n^rohcUnL  ^''^""'^'  ^'^^^''^Jf^^n^^ihits  coU posse  ac  dehere  ut  chri- 

Viter-       *"'"^'"*  ficici  apiid  ea  loca  propagatores,  vindices  ac 

1'ietigintin     ii'fi'tyres,  sed  primitias  fidei  eorum  prsedicationi 

non  deheri.  Ef  nunv  ss.  martijnim  Acfa  cum  reli- 

qiils  dorumvntis  ad  eosdem  specfantihus,  Jevtori  ob 

ornlos  ponimus.  Quorum  Avtorum  fidetn  supra 

e.rposuimiis.  HeJiquorum  svripforum  qui  de  hisve 

viarti/ribus  egerunf,  quoruin  supra   ineininiinus, 

fides  tanfa   venseri  debet   quanfa   est    eorum  in 

sequendis  Avtis  fidelifas;  oinninm  rerum  qnas  ex 

suopenu  addiderunf,  /ides  penes  anrtores  esto. 


OIES  TERTIA  NOVEMBRIS. 


mb 


KX    M-JS. 


PASSIO    BREVIS 

SANCTORUM   MARTYRUM  VaLEKTINI  PRBSBYTERI 
ET  HlLARII  DIACONI. 


K.r    rodice    hibliotJievx 
signato   Vit.  Sanct. 


Valliceiiianz    lionia; 
I.    XVI,   p.   Ti  (2), 


Valentiki  et  Hilarii  martyrum. 

Legtio  j.  —  Tempore  quo  Maximianus  Augu- 
stus  regnabat.  misit  edictuin  per  universas  pro- 
vmcias  et  civitates,  ut.  ubicumquo  christiani 
inventi  fuissont,sineaudienliapuniren(ur.  Eodem 
tempore  absconditi  sunt  Cliristi  ministn  Valenti- 
uus  pre.bylor  et  Hilariu.  diacoims  in  domo 
cujusdam  religiosge  femine  Eudoxife  qu®  quoti- 
diamsdicbus  eis  alimoniam  ministrabaf ;  ibique 
m  vigiliis  et  hyinnis  Deo  gloriani  jugitor  dabant. 
I-actum  est  autom  ut  Demetrius  proconsul,  qui 
erat  in  castelloBiterbensium,  ex  jussiono  augu- 
stali  curiose  qufereret  chri^tianos,  ut  diversis  ^ 
eos  suppiiciis  onecaret,  quatinus  per  hoc  Auguslo 
Maximiano  placeret.  Cceperunt  itaque  tradoro 
vicini  vicinos,  propinqui  propinquos,  amici  ami- 
cos,  parontes  filios  sive  matres  filias  suas. 

Legtio  II.  —  Interea  tenti  sunt  beati  martyres 
Valentinus  presbyter  et  Hilarius  diaconus  a 
Domotrio  proconsulo,  ot  porducli  sunt  in  castei- 
Uim  Biterbensium.  Quibus  dixit  proconsul :  Ex 
qna  patria  es^/s?  Respondcrunt  martyrcs  et  dixe- 
runt  :  Primum  quidein,  fatcmur  nos  rJiristianos 
esse  et  Ciirlsti  discipulos;  departihus  rero  Orientis 
adrenimus.  Dicit  eis  proconsul  :  Sacrificate  diis 
omnipotentihus,  et  estote  ainid  Cx.<!aris.  Respon- 
derunt  ei  una  voce  sancti  niartyres,  et  dixorunt : 
Nos  Deo  nostro  nosmetipsos  offerimus  sacrificium 
in  odorein  suavitatis.  Nam  omnes  dii  gcntiiim 
dasmonia;  Detis  aufem  Christus  ccelos  fevit. 

Legtio  III.  —  Iratus  ad  haic  Doiuetrius  procon- 
sul  jussit  ministris  ut  educerent  eos  foris  castel- 
lum  non  longe,  in  locum  qui  dicitur  "  Via  Strafa,  „ 
et  ibi  capita  eorum  truncarent.  Quorum  corpora 
jussit  custodiri  tribus  diebus,  ne  a  christianis  tol- 
lerentur.  Erat  autem  quasdam  religiosa  femina  in 
eadem  civitate,  nomino  Eudoxia.  Hjbc  venieus  F 
noctu,  rapuit  corpora  sanctorum  martyrum,  et  in 
eodem  loco  ubi  decollati  sunt  dignissiniEe  tradidit 
sepulturise.  Audiens  Demetrius  proconsul  quod 
Eudoxia  rapuisset  corpora  sanctorum,  jussit  eam 
toneri  et  tamdiu  fustibus  cjedi  usque  dum  spiri- 
tum  exiialaret.  Passi  sunt  autein  inarlyres.  Christi 
Valentinus  et  Hilarius  quarto  a  nonas  novembris, 
et  sepulti  sunt  in  locum  qui  vocatur  "  Caviila- 
rius.  „ 

ANNOTATVM. 

a  Cfr.  supra,  Comm.  Prxr.  num.  4.'),  et  Annot.  g 
Passionis  sequenfis. 


(i)  Bussi,  op.  cit.,  Append..  p.  444.  —  {^)  Cfr.  Coninient.      qui  lianc  brevem  Passionem  inseruil  in  opus  suuni  Notizie 
rrjfv.  supi-a,  num.  8.  ubi  de  primo  editore  Andreuecio,      Istoriclie.  elc.,mm.S/2,^.iS. 


Norembris  Tomus  I. 


79        PA.SSIO 


626 


PASSIO    SS.   MARTYRUM 
VALENTINI  PRESBYTERI  ET  HILARII  DIACONI 


D 


Tempore 

Maximiani 

Augusti 


B 


SS.  Valen- 

tjnus 
it  Hilarius 
tenentur  a 
Demeirio 
procOHsitle, 
itoluntqnt 

diis 
saerificarf, 


E.r  codice  Fajfcnsi  tuetnbraneo,  folio  n/a- 
</no,  sec/d/  X,  qiii  ex  monasferii  Far- 
fensis  bihliotheca  translatus  cst  Eonuun 
in  hibfiothecam  diciam  Vicforis  Emnw- 
nuclis. 

I  eniporibus  illis  quo  Maxiniianus  Augustus 
rei^avit  post  obitum  patris  sui  Diocletiani  Au- 
gusti,  ipso  tempore  interfecit  sororem  a  suani 
Ai'theniiani,  filiani  Dioclctiani,propterreIigionem 
christianoruin,  et  mislt  edictum  per  provincias 
et  civitates  sive  caslella,  ut,  ubicumque  christiani 
inventi  fuissent,  sine  aiiditione  punirentur.  Ilic 
vero  in  vicino  civitalum  inmlti  christiani  erant 
absconditi  et  licet  nos  Christum  ....  c  in  interiore 
liominc  abscondere  bonum  sit,  absconditi  sunt 
Chiisti  ministri  Valentinus  presbyter  et  Hilarius 
diaconus  sub  cujusdam  domum  religlosee  feminse, 
christianissima?  Eudoxiae.qufe  quotidianis  diebus 
alimonia  eis  ministrabat;  unde  factum  est  ut  in 
vigiiiis  et  hymnis  Deo  gloriam  jugiler  darent. 
Factumque  est  ut  Demetrius  proconsul,  qui  erat 
in  caslello  Viterbensium,  dum  ei  fuisset  jussio 
injuncta  a  Maximiano  Augusto,  coepit  curiose 
quierere  christianos.  ut  Augusto  Maximinno  pla- 
ceret.  Coeperunt  tradere  vicini  vicinos,  propinqui 
proximos,  amici  amicos,  parontes  tilio.s,  sive 
matres  filias  suas. 

2.  hiterea  tenentur  beati  martyres  Valentinus 
presbyter  et  Hilarius  diaconus  a  Demelrio  pro- 
consule;  et  perducti  sunt  ab  aliquibus  in  castel- 
luni  Viterbensium  ante  proconsulem.  Quibus 
dixif  proconsul:  Ex  qua  patria  f,f//.s-.^Responde- 
runt  sancti  martyres  et  dixerunt :  Frinium  qui- 
dem,  fatemur  nos  chridianos  esse  et  Chr/sti  disci- 
pulos.  Respondit  proconsu!  et  dixit  :  JJe  quo 
{fenere  estis?  Re.spoiiderunt  sancti  martyros,  et 
dixerunt:  Quantum  ad  genus,  departiims  Orientis 
advenimus  ef  de  (jencre  prsclaro  naii  sumus.  Tunc 
dixit  eis  proconsul  :  Sncrificate  dHs  om/iipofeuti- 
fnis,  et  estote  amici  Cxsa/is.  Responderunt  ei 
beatusValentinus  presbyter  et  Hilarius  diaconus: 
Ergo  uos  ipsos  off'e/'i/nus  sarrifieiui/t  Deo  in  odo- 
rem  suavitatis;  nam  onines  dii  yenti/m  dsemonia, 
Deus  aute/n  Christus  cahs  fecit.  Et  ecre  /los  hic 
sumus,et  corpora  nosfra  parata  sunf  ad  supplieia: 
sieut  dieit  npostolus :  "  hi  ro/tfessio/te  prohahitur 
omnis  vir.  „  Nos  autem  Cfiristum  confifei/ntr  laUis, 
et  corde  non  cessamus  i/ivocare;  et  ipse  /rddet  noUs 
promissum  suum,  sicut  promisit  diligenfihus  se. 

X  Tunc 


Ex  codice  Casitmisi  149,  mcmbraneo,  fo/io 
sccii/i  X[  (ciijus  textiis  noti  csf  cditus  in 
F/ori/egio  Casi/ic/isi),  co/Iata  cu/n  Passiom 
cod.  Casin.  139.  .^ccu/i  Xf,  impressa  in  Bibl. 
Casinensi,/.  IIT,  F/orilegii p.  158  {{). 

I  empore  quo  Maximianus  Augustus  regnabat, 
misit  edictum  per  universas  provincias  et  civi- 
tates,  ut,  ubicumque  christiani  inventi  fuissent, 
sine  auditione  punircntur.  Eodem  tempore 
absconditi  sunt  Christi  ministri  Valentinus  pre- 
sbyter  et  Hilarius  diaconus  in  domo  cujusdam 
reiigiosrt-feminreEudoxia^.qure  quotidianisdiebus 
eis  alimoniam  ministrabat;  ibique  iu  vigiliis  et 
hymnis  Deo  gloriam  jugiter  dabant.  Factum  est 
autcm  ut  Demetrius  proconsul,  qui  erat  in  castollo 
Biterbiensium,exjussioneaugustaUcuriose  *qu{ie- 
reret  christianos,  ut  diversis  eos  suppliciis  eneca- 
ret,  quatinus  per  hoc  Augusto  Maximiano  pla- 
cerel.  Gcepciunt  itaque  tradere  vicini  vicinos, 
propinqui  proximos  *,  amici  amicos,  parentes 
filios  sive  niatres  filias  suas  *. 


M  SS,  llfflTOSl  WLENTINl  ET  \\m\  COLLECTA  A  ,JO:\NNE  LALIIENTIO  IIASSIi 

ARCHIPRESBYTERO    ECCLESI^  VITERBIENSIS 

ex  opusculo  ah  eo  edito  Viterhii  apud  Discipuhtt/i,  a,i.  1612,  Superiorum  permissu  (3).  Cfr.  sup/-a,  n.  o. 

Valentim.s  sacerdos  et  Hilarius  diaconus.natione  ambo  Orlentaks.  daris.imis  orti  parentibus.  christian.m  religionem 
colebnnf.  Cujus  ul.upe  locovum  prnr..an<b.  inflammati  ciesiderio.  in  Italiarn  simul  venerunl.  Mox  aliquibu.  in  .livini 
verbi  pia..d.cal.one  pcragraU.  prov.ncns,  ac  in  Tu.ciam  profecti.  Vilerbiun.  tandem  Maximiano  in.peratore  ac  Deme- 
t  o  ipsms  urb.s  et  Imilunorum  b.coi-un.  procnnsule,  appulerunt.  Quem  populum  sacriIe<:o  idolorum  cuUui  fere  totu.n 
add.clum  compenentes.adveramChn.stirclrgioneiutraducereconati  sunt, 

(1)  Contulimus  ipsi  in  Monte  Casino  utrnmque  codicem.  Signavinn..  codicem  H9  ,iuiii.  1.  codicem  vero  139  num.  2. 
bienlh-eq u"L'cunt  SSeVuun'npMn" n""'  ^^f  ^ "''"';. "''^'ir  ''  Tianquillini.  quorum  curpoi-a  in eccle.ia  cathe.irali  Vitei- 


curiosa;  2. 


propin- 
quos2. 

'(sivem.f.s.) 
deest  in  2. 


±  Interea  tentisunt  beati  martyres  Valentinus 
presbyter  et  Hilarius  diaconus  a  Demetrio  pro- 
consulo.  et  perducti  sunt  in  castellum  Biteibien- 
sium.  Quibus  dixit  proconsul  :  Ex  qita  pafria 
estis?  Responderunt  sancti  martyres,  et  dixe- 
runt  :  Frimu/n  quide/n,  fatemur  /los  cJiristianos 
esse  et  Christi  discipuJos;  de  partihus  vero  hue  * 
Orientis  advenimus.  Proconsul  dlxit  :  De  quo 
gene/-e  estis?  Responderunt  sancti  martyres  et 
dixerunt :  Quantum.  ad  cariiis  natales,  de  prmciai-o 
gene/-e  /lati  sumiis.  Dicit  eis  proconsul :  Sacrificate 
diis  omnipotentihus,  et  estote  a/tiici  Cxsaris. 
Responderunt  ei  una  voce  sancti  martyres,  et 
dixerunt  :  Nos  Deo  tiosfro  nos/netipsos  offWimus  F 
sacrificiuin  in  odoretn  suaritatis.  Na/n  om/tes  dii 
genfium  dantio/iia;  Deus  autem  Cfiristus  *  ccehs 
fecif.  Ecce  corpora  nostra  pa/-afa  su/it  ad  suppli- 
cia;  fac  <juad  vis.  Nos  eni/n  Christu/n  co/ifitemur 
lahiis,  et  corde  non  cessamus  invocare;  et  ipse  red- 
det  nobis  proi/iissum  siium,  sicut  p/'omisit  difigen- 
tihiis  .sc. 

3.  Dieit 


'hac2. 


om.3. 


nec  ipsi 

Herculi; 

nijiis 

lemphmper 

Itreecs  eoriim 

erertitur. 


Dmelrliis 

jnhel  eos 
tnitli  in 
Tiberim  ; 

unde 

liheranlur 

per  anyeium 

d 


Aliqtiot  ex 

torloribiis 

od  CJirislittn 

eonrer- 

lunlin: 


3.  Tunc  flicit  ad  eos  proconsul  :  Saci-ificute  deo 
inarpw  Herculi,  quem  prhicipes  adoraiil.  Dieunt  ei 
sancli  :  Qiiid  no^  compdJis  idolis  pt  dxmoniis 
sacrificare?  Respondit  eis  proconsui: Elcffife  mbis 
nnum  e  duobus :  mtt  sacrificare  diis  omiiifio/eii- 
tibus,  avf  die  isfo  in  vobts  exjmuhnitur  toniieiita. 
Responderuntquc  ei  sancti  Dei :  Niinquam  tifii 
sit  bene.  caiiis  perdite,  filius  iniquitatis.  Et  iratus 
pi-oconsuljussit  eos  levari  in  equuleo  et  diu  tor- 
qucri.  Cumquc  levati  fuissent  in  oquuleo,  torque- 
bantur.  Et  rcspexerunt  ad  ca;Ium  et  lacriinabili- 
ter  oraverunt,  dicentes  :  Domine  Jesu  Cbriste,  qi,i 
condidisti  cMum  et  ierram  et  omnem  ornntum 
eoruin,ct  frcisfi  hoiuinem  ad  imagiimn  fnam;qui 
dixisti :  "  Ego  suin  Iteus,  d  non  ' est  alius  pr^fer 
ine,  „  exaudi  nos  sei-vos  tuos  indignos  in  ista  hora, 
et  mitte  angelum  fuum  sanctmn  qni  hunr  templim 
idolorum  snhvertat,  quia  tu  es  benedirtus  Deus  in 
secula  seculornm.  Et  subito  factus  est  terr*  motus 
ma^us,  et  eversum  est  templum  HercuHs,  in 
quo  sacrificabat  rex  semel  in  anno  :  quia  erat 
teniplum  pulclierrimum  nimis  et  ampHus  valens 
quadraginta  centenariorum  auri. 

4.  Et  dum  nuntiatum  fuisset  Demetrio  procon- 
suli,  scidit  vestimenta  sua,  dicens  :  0  quam  cito 
pnevalent  mayicai  artes.  unde  deum  noslrum  Her- 
cidfejum  in  pulverem  reduxit.  Et  jussit  adversus 
eos  dari  sententiani  ut  ducerentur  ad  cunidem 
.  castcllum  f/ Viterbensem ;  et  ibi  ligatas  moJas  ad 
gutturem  sic  eos  mergi  pri^eeepit  in  Tiberinis  flu- 
ctibus  :  nam  et  ipse  fluvius  distat  a  monte  qui 
vocatur  Aureum  viginti  milia[iia].  Statim  enim 
qusstionarii     fecerunt    jussionem    proconsulis 
Demetrii,  et  duxerunt  eos  ad  fluviuni;  et  iiga- 
verunt  eis  molam  ad  guttur  magnam,  quam  vix 
viginti  homines  portare  poferant.  Et  fixis  genibus 
ad  litus  fluvii.  oraverunt  dicentes  :  Domine  Jesu 
Christe,  fili  Dei  r/ci,  miserere  nohis  peccatoribus, 
[et]  mitte  angelum  tuiim  sanctum,  qui  suscipiat 
aniinas  nostras;  ef  ad  iuum  sanctum  conspectum 
jubeas  nos  perduci :  quia  tu  es  henedicfus  in  secula 
seculorum.  Et  completa  oratione,  ligaverunt  eis 
molam  magnam  ad  collum,  et  jactaverunt  eos  in 
fiuvium.  Angelus    autem    Domini   descendit  et 
disrupit  vincula  corum,  et  salvos  atque  incolumes 
eos  de  fluvio  eduxit. 

5.  Et  revertentes  qusestionarii.  subito  nutu  Dei 
invasit  eos  ursus  feroeissimus  et  occidit  ex  eis 
amplius  quam  octo  viros;  et  alii  dilacerati  fuge- 
runt.  Fugientes  autem,  dicebant  quia  :  Hi  servi 
Dei  cultores  veri  erant  Christi.  Sed  credamus  et 
nos  in  illum,  in  quem  crediderunt  et  ijisi  heati  mar- 
ti/res,  Valentinus  presbgter  et  Hilarius  diaconus. 
Et  venientes  invenerunt  beatum  Euthyciume  pre- 
sbyterum.perquircntcs  eum  ubi  erat  absconditus, 
et  miserunt  se  ad  pedes  ejus,  dicentes  :  Pater 

houe 


DIES  TERTIA  NOVEMBRIS. 


627 

3-  Dicit  ad  oos  proconsul  :  Sarrificaie  deo  rx  »,s. 
magno  Herculi  quem  principes  adorant.  Dicunt  ei 
sancti  :  Quid  nos  compeUis  idolis  rt  dwmoniis 
saerifirure?  Proconsul  dixit  :  ICIiqile  robis  uinnu  e 
duohus  :  auf  sacrifirafe  diis  oinnipofentihus,  aut 
die  isto  diversa  tormenta  in  vos  expendenfur 
Respondcrunt  ei  sancti  :  Nunqinnn  tihi  hcne  sit 
fijius  nnquifatis,  qui  nos  manufartis  idolis  sucri- 
ficare  suades.  Iratus  proconsul  jussit  eos  levari  in 
equulco  et  loi-qucri.  Cumquo  Icvnti  fuissent  in 
oquuleumetacerrime  toj-querentur,  respexemnt 
ad  c(elumct  lacrimabiliter  oravenmt,  dicentes: 
Domine  Jesu  Chride,  qui  rondidisti  ra-lum  ef  fer- 
ram  et  omnem  *  ornafum  eonnn,  et  fedsti  hominem  •  oim.«-  ^ 
ad  nnaginrm  funni;  qui  dixisti :  «  Kgo  swn  Deus, 
et  non  est  alius  prxter  me,  „  exaudi  nos  servos  tuos 
indignos  in  isia  hora,  et  mitfe  angelum  tuum  san- 
cium,  qui  hoc  femphnn  idolonnn  suhvertat,  quia  tu 
es  Deiis  benedirtus  in  secula  seculorum.  Et  cum 
dixissent  Amen,  subito  factus  est  terrae  motus 
magnus,  et  eversum  est  templum  Herculis. 

4.  Cum  autcm  nuntiatum  fuissethoc  Demetrio  ^ 
proconsuli.  scidit  vestimenta  sua.  dicens  :  Oquam 
cito  prmmlent  inagica;  arfes.  Et  jussit  data  scntpn- 
tia  ut  ducerent  eos  ministri  extra  castellum  ad 
flumen  et  ibi,  ligantes  molas  ad  guttura  eorum, 
sic  Gos  *  mergerent  in  Tiberinis  fluctibus.  Statini  •o»i.a. 
quasstionarii  fecerunt  jussionem  proconsulis,  et 
duxerunt  eos  ad  fluvium;  et  ligaverunt  eis  molam 
ad  guttur  magnam.  tiuam  vix  viginti  homlnes 
portaro  poterant.  Sancti  vero  fixis  genibus  ad 
litus  fluvii,  oraverunt  dicentes  :  Domine  Jesu 
Chrisfe,  fili  Dei  vivi,  misrrere  nobis  perratorihus, 
et  mitte  angelum  tuum  sanrfum,  qui  suscipiat  ani- 
mas  nostras;  et  ad  tuum  sancttnn  conspectum 
jubeas  nos  perduci,  quia  tu  es  Deusnosfer  benedi- 
ctus  in  secula  seculorum.  Et  completa  oratione, 
jactaverunt  eos  in  fluvium.  Ajigelus  autem  Domini 
descendit  et  dirupit  vincula  eorum.  et  saivos 
atque  incolumes  eos  de  fluvio  eduxit. 


5.  Revertentibus  vero  quagstionariis,  subito 
nutu  Dei  invasit  eos  ursus  ferocissimus  et  occidit  f 
ex  eis  ferme  octo  viros;  alii  vcro  dilacerati  fuge- 
runt.  Fugientes  autem,  dlcebant  quia  :  Smicti  viri 
cultores  rcri  erant  Dd.  Sed  venite,  credamus  et 
nos  in  illum  in  quem  crediderunt  et  ipsi  beati  mar- 
tyres.  Et  venientos  invenerunt  beatum  Euticium 
presbytemm,  perquircntes  eum  uhi  orat  abscon- 
ditus,  et  miserunt  se  ad  pedes  ejus,  dicentes  : 
Pafer  bofie,  animarum  Christo  *  credentium  libe-     ./-u     .  .. 

rator, 


Re  cognita,  Demeti-ius  utrosque  ad  se  accersirijussitjquibus  conlumeliose  acceptiseorumquedoctrina  ludibnis  non 
paucis  tmpelita.  ut  Hercuii,  eorum  prspcipuo  deo,  sacrificium  offerrent.  sub  crudelissima  necis  ptrna  imperavit.  Quain 
impietatem  mvjcli  pugiles  Chrisli  adversanles,  vero  Deo  tanlum.  et  nequaquum  idolo  surdo  et  muto.  sacrificandum 
esse  audacler  adserueruiit. 

Quibus  verbis  gravissime  concitatus  proconsul.  prtecepit  illos  in  Tiberim  demergi.  Quo  ducti,  hunc  in  modum  Deuni 
rogare  cfeperunt  :  Jesit  Chrisle,  Fili  Dei  viri.  tnisercre  nobis  peccalonbus,  et  inltte  (ingetiim  luum  de  ccelis,  qui  auacipiat 
(tiumaa  nostras ;  et  nus  nd  luiim  sanctutn  re</iium  victovea  facias  percenire.  Quibus  peractis  precibus,  ingens  circa  eorum 
colla  saxum  c-irnilices  Ugarunt,  et  ab  ilsdem  intluvium  projecti  fucre  martyres. 

Sed  ecce  de  ctcio  annelus  a  Deo  iiiiUitur,  qui  solutis  oranibus  martyrum  liyaminibus  ad  alteram  fluminis  ripam  inco- 
lumes  transvexit. 

Interim  lictores  acceteri  cuiia'  ministri,  existimantes  e  vila  cessisse  martjres,  Viterbium  redeunt;  ilerque  lieti  pera- 
gentesursum  ferocissimum  obvium  babent,  a  quo  plusquamocto  perenipli  abique  plurimi  male  multali  sunt.Qui  dum 
lugerent  el  condignam  facti  experirentur  Dei  vindictam.  ita  secum  tumulluose  loqui  cceperunt :  Ninnrpiid  qiios  putalm- 
'«MS  nialeficos,  veri  Dei  ciiltorcs  iion  eraiifi'  Eia,  fratres,  eamdein  et  nos  aniplecUimur  fidim.  Tuiri  aliiiuanlulum  timore 
sedato,  recolentes  virum  rebgione  cbristianum  ac  sacerdotem.  ntimine  Euliliuni,  Viterhii  degere,  eum  a  quo  sanclic 
ndei  rudimenla  dot-eantur,  tmanimes  convenire  decernunt.  Quem  paulo  post  inventum  sic  alloculi  fuere:  1'aler  optimr 


PASSIO  SS.  MARTYRUM  VALENTINI  PRESBYTERI  ET  HILARII  DIACONl. 


r.\  Mss. 


Mm-tifres 

fiirgus 

adeuni 

procoimileni 

DfiiiHrium, 


B 


«  tjiio  mpUe 
dcirnmdti, 
ah  Eudoxin 

ne-pcliiiiitur ; 

tjitx  ii  ijisa 

murti/rium 

mibit. 


628 

botip  anhnnvHm  Chrlsto  credeniinm,  Ubera  ii(os) 
per  tiiam  saiictam  doctrinam,  et  (de)monstra  mhis 
fidem  heafJs(simorum)  mariyrum  ValeMinl  et 
Hilarii,  (jkos  nos  iiijiiste  per  impcrium  nequissimi 
Demetrii  proconsidis  necariinus  in  furio.  At  ille 
indixit  eis  jejunium  triduanum,  et  die  sancto 
dominico  baplizavit  eoscumomnibusfamiliissuis. 

(>.  Et  ecce  subito  venorunt  ipsi  snncti  marlyre.s, 
et  dixerunt  proconsuli :  Eccequantu  bona  prwstat 
Dojuiuus  servis  suis,  his  (jni  toto  corde  diligunt 
illum.  Et  dicunt  ad  eum  :  Tu  nos  in  profimdum 
atjux  meriji  jussisti;  Deus  aiitem  nosier  concite 
angeJum  suum  misif,  qut  nos  ab  undts  aquarum 
absohit.  Et  ecce,  iterum  venimus  ut  pnBdieemus 
fibi,  ut  pwnitearis  ei  eredas  Chrisium  Dei  filiuni, 
qui  a  Judxis  fixus  est  in  cruce.  Tunc  iratus  pro- 
consul  jussit  eos  fustibus  caedi.  Illi  autem  clama- 
bant:  Gratias  tibi  atj/mus,  DomineJesu  Chrlste, 
pasior  bone,  qui  nos  inter  servos  iuos  fvojcure 
dignatus  es.Tuncjussit  (eos)  levari  a  terra  et  dixit 
ad  eos  (pro)  consul :  Sacrifeate  deo  Hercidi.  San- 
cti  martyres  dixcrunt :  Miser,  cui  nos  Jubcs  saeri- 
ficare? lapidi  surdo  et  muto,  qui  oculos  habef  et 
nou  videt,aureshabet  et  non  audit,pedes  habet  et 
uon  ambidat.  Ecce,  taiis  sis  tu  qualis  est  deus 
tuus. 

7.  Timc  iratus  Demetrius  proconsul,  dedit 
adversus  eossententiam.dicens  ;  Injurias  deorum 
meorum  ferre  non  possum.  Et  jussit  ministris  ut 
educerent  eos  foris  castelluni  non  longe,  in  locum 
qui  dicitur  "  Via  strata,  „  et  ibi  capita  eorum 
truncari  jussit.  Verum.  quia  longum  est  eorum 
martyria  replicare,  quomodo  autem  ad  finem  eos 
ipse  Demetrius  iuterimi  jussit,  verba  replicemus. 
PrEecepit  ligatis  pedibus  ad  quemdam  saxum 
columnarum  fortiter  constringi,  et  sic  eos  decol- 
lari.  Quorum  corpora  jussit  custodiri  tribus  die- 
bus.  ne  a  christianis  tollerentur.  Erat  autem  qufe- 
dam  religiosa  femina  in  eadem  civitate,  nomine 
Eudoxia.  Hsee  venit  noctu,  rapuit  corpora  san- 
ctorum  Valentini  presbyteri  et  Hilarii  diaconi,  et 
in  eodem  loco  ubi  decollati  sunt,  qui  videlicet 
iocus  "Camillarius^/^vocatur^dignissimfe  tradidit 
sepulturEe.  Hoc  audiens  Demetrius  proconsul, 
quod  Eudoxia  rapuisset  corpora  sanctorum.jussit 

eam 


rator,  Ubera  nos  per  iuain  sanctam  doctrinain,  cf  1) 
mnnstra  nobls  fidem  beatissimoruin  jnarii/ntm 
Valentini  et  Hilarii,  quos  injuste  per  imperium 
nequlssimi  Demetrii  proconsulis  necav/mus  in 
fiurio.  At  ille  indixit  eis  triduanum  jejunium,  et 
die  sancto  dominico  baptizavit  eos  cum  onmibus 
familiis  suis. 

(1.  Et  ecce  subito  venerunt  ipsi  saneti  martyres, 
el  dixerunt  proconsuli :  Ecce  qunnta  iiona  praistat 
Dominus  serris  suis,  iis  qui  ex  toto  corde  dilUjunt 
illnin.  Et  iteruni  dicunt  ad  eum  :  Tu  nos  in  pro- 
funduin  aqua:  merjl  Jussisti ;  Deus  autein  uoster 
coneiie  angehim  suuni  misit,qui  nos  ab  undis  aqua- 
rum  absolvit.  Et  ecce,  iterum  venimus,  ut  convenia- 
mus  ei  moueamus  ie,  quaiinus  pcenitearis,  ef  rredas 
Chrisium,  Del  filium,  esse  Deum  verum.  Tunc 
iratus  proconsul  jussit  eos  fustibus  vehementer 
csedi.  Illi  autem  voce  magna  clamabant :  Cratias 
tibi  agimus,  Domine  Jesu  Christe,  pastor  bone, 
qni  nos  inter  servos  tuos  connumerare  dignatus  es. 
Tunc  jussit  eos  ])roconsuI  levari  a  terra.  et  dixif 
eis  :  Saerifj.cate  deo  Herculi.  Sancti  martyres 
dixerunt  :  Miser,  cui  nos  Jubes  sacrificare?  lapidi 
surdo  et  muto,  qui  oculos  habet  et  non  videf,  aures 
habet  et  uon  audif,  pedes  hahet  et  non  amhuiat. 
Ecee,  talis  sis  fu  qualis  esi  deiis  tuus. 

7.  Iratus  ad  hcec  Demetrius  proconsul,  dedit 
adversus  eos  sententiam,  dieens  :  Injurias  deo- 
rum  meorum  ferre  non  possum.  El  jussit  ministris 
ut  educerent  eos  foris  castellum  non  longe,  in 
locum  qui  diciiur  "  Via  Strata.  „  et  ibi  capita 
eorum  truncarent.  Quorum  corpora  Jussit  custo- 
diri  tribus  diebus,  ne  a  christianis  tollerentur. 
Erat  autem  qufedam  religiosa  femina  in  eadem 
civltate,  nomine  Eudoxia.  H;bc  veniens  noctu, 
rapuit  corpora  sanctorum  martyrum,  et  in  eodem 
loco  ubi  decollati  sunt  dignissimse  tradidit  sepul- 
turce.  Audiens  Demeti-Ius  proconsul  quod  Eudoxia 
rapuisset  corpora  sanctorum,  Jussit  eam  teneriel 
tamdiu  fustibus  csedi  usque  dum  spiritum  exha- 
laret.  Passi  sunt  autem  martyres  Christi  Valenti- 
nus  et  Hilarius  quarto  nonas  novembris,et  sepulti 
sunt  in  locum  qui  vocatm-  "  Cavillarius.  „ 


8.  Post 


C 


*  edit. 
Iierfusit. 


•  Cfr. 
Coitiment., 
nuin.  13. 

•  cod.  Uli. 


(■/  vcri  Dei  minintcr,  liiic  (e  oinnes  (quotqitoi  vides)  acceraimua,  tit  salutarem  in  riani  pir  quam  nancti  marti/res  Valeu- 
tinus  et  Jfilarius,  quos  iu  aqnas  (inipH  Deiiu-trii  jussu)  jamjam  (iHfeJice.s  ac  miseri)  projccimits,  incesseruul,  abn  le 
dirignmur.  N/'.  qumo,  despicias  ail  eerum  Deum  cmfugienies ;  feropemcito,  et  christianas  religionls  iiittia  mysteriis. 
Videns  auleiii  EutiUus  veram  patrali  sceleris  ptenitentiam  necnon  sanctEe  fidei  suscipiendae  ardorem,  illos  beni^-ne 
accepitjtriduanoque  indicto  jejunio,  diedominico  proxime  sequenli  illos  cum  univei-siseorum  tamiliis  baptismali  aqua 
perfudit  •. 

Valentinus  interim  et  Hilarius  aquis  ope  divinaerepti.majorisubinde  in  Ghristuni.  a  quo  talia  receperunt  beneticia, 
exardescentes  amore,  amoris  ejusdem  impetu,  proconsulem  iterum  conveniunt.  ejusque  immanitalem  in  ipsos  et  altis- 
simi  Dei  misericordiam  demonstrai.tes,  hunc  in  modum  adorsi  sunt  :  Vide  Jain.  Demetri.  quo  pncto  ergu  snos  asseclas 
gerat  se  pius  ac  misericors  Deiis  noster.  Nos  timho.  cum  ingvnli  saxo  ail  collum  alligato,  impiojnssn  tito  in  fluoium 
projecti  fitimus;  Del  veru  benignissinti  noslri  angeltisaffuit,  qul  ad  alteram  fjnminis  ripam  Incoliimes  duxit.  Hespicc 
jam  aliquando,  ft  ne  ampHus  ciecutias  in  fiac  tam  clnra  luce.  In  eum  crede,  qai  pro  generis  huiiiani  .salnte  in  cruci 
peremptus  est  a  Judieis,  Chrlstuin  Jesum. 

His  dictis,  quibusdam  quasi  furiis  exagitatus  Demetrius,  eos  iterum  in  carcerem  trudi  et  fustibus  acriter  casdi  praece- 
pit.  Quilius  in  tormentis  iiuigna  perfusi  Ifetitia  saucti  martyres,  gratias  Deo  agebant,  quod  pro  ejus  nomine  contumelias 
et  ciuciatus  tales  pali  mererentur. 

Quos  ut  sic  alacres  vidit  proconsul,  ma,\ima  effervescens  ira.  in  subhme  funibus  extolli  jussit ;  torvisque  oculis  illos 
intuilHs,  taliaminando  dicebat  eis  :  Sacrificate  deo  Hercull ;  illi  sacrip.cate,secus  vero! 

Ad  qu*  sancli  martyres  nihil  perterriU,  sed  majori  qua  umquam  fuerint  constanlia  firmaf i,  sic  responderunt :  Miser, 
cni  nosjiibea  offerre  socrificinin?  lapidi  surdo  et  muto?  quiaures  habet  et  noii  audit,  oculos  et  non  videt,  pedes  et  iion 
ninhuhit  ?  Dlgnus  es  fierl  talis,  qualis  est  Deua  iste  tuus. 

Quocirca.  Demelrius  cum  operam  .se  perdere  cerneret,  veritus  nc,  si  diutius  martyrum  exploraret  lorlitudinem.  ali 
eis  Herculem  aliosque  deos  majori  ludibrio  habendos  esse,  capitis  iterum  sententiam  in  sanclos  prolulit.  Ex  quo  ad 
pontem  ducti  Camilarium.  prope  Viterbium  In  via  Cassia,  ibi  simul  capite  plexi  sunt.  iii  nonas  Novembris,  annn 
Domini  30G  *.  Qui  locus,  a  sanctis  martyribus  tunc  mutuatus  nomen,  ad  hsec  usque  tempora  "  Pons  sanctorum  Valentini 
et  Hilarii  „  nuucupatur. 

Neque  silentio  prEetereundum  censeo.  quod  dum  illic  *  talia  perpetrabantur  scelera,  magnum  Herculis  templum 
fundilus  corruit,  aliaque  multa  evenere  prodigia,  quie  fidei  veritatem  sanctorumque  vitEB  innocentiam  apertissime  testata 
sunl. 


DIES  TERTIA  NOVEMBRIS. 


A 


Ipse 

Demetrius, 

a  saiictis 

sanatiis, 

bfipfizatiti- 

tib  Eaticio 

r/  marti/niiiii 

.lintii  fiihlf. 


eaiii  tencri  cl  tani  diu  fustibns  cjEdi  usciiic  duni 
spiritum  exhalaret.  Passi  sunt  auteni  marlyres 
sancti  terl  in  r/  uonas  novembris,  et  sepulti  sunt  in 
locuni  qui  vocatur  "  Camiliarius.  „ 

8.  Post  multum  vero  temporis,  dolore  ilii  per- 
cussus  est  Demetrius  proconsul.  Qui  restuans. 
anheians,  cucurrit  citius,  et  veniens  ubi  corpora 
sanctorum  martyrum  quiescebant,  et  projiciens 
se  in  pavimenlum,  ccGpit  clamare  et  dicere  :  Suv~ 
rnrrite  mlhi  peccatori,  servi  Dei  cxceh/,  d  i/nlite 
iiic  in/ipli/f.-;  fo/-qiicir.  Tunc  sancli  detierunt  ei 
soporem  somnii  et  ei  per  visionem  dixerunt :  Fac 


& 


i:x  Mss. 


8.  Post  non  multum  vero  lemporis.  dolore  ilii 
percussus  cst  Dcmelrius  proconsul.  Qui  jesiuans 
et  anhclans.cucurrit  citius.et  veniensub!  corpora 
sanctnrum  marlyrum  rcquiesccbant.  el  projicifns 
se  in  pavimcnlum,coepil  clamare  el  dlcere  :  Siic- 
c/i/'/-ite  /,1/bi  imrntori,  servi  Dei  exceh/,  ef  mlitc 
mea//ipli„s  torqueri'.  Tuncsancii  Dei  dederunt  ei 
soporem  somnii,  ot  ei  [tcr  visioncm  dixerunf:  Fac 


M,  reM„et.  ToM.m  ,n„,i,a  i„i„s  „.„,i,  a  „o,i     .,l„ti  ,-eM„e,.  Ta,„„,„  L„ia  iUi^Jd^Jn 


B 


Translafa 

SS.  Valentini 

rt  Hilarij 

iwpora  a 

laeo  primm 

«'■piiUiirse 

fai-finn 

ipinpore 

^irpi/orii  IV. 


misit  milites  suos  ad  montem  qui  vocatur  Au- 
reum:   et  venientcs,  invenerunt   beatum  Euty- 
chium  presbylerum  orantem.  Qui  dixerunt  ei : 
De/nctrius  p/-oro/isul  rof/at  te  ut  coneite  vet/ias  ad 
«»m.Quistatim  surrexif  depavimentoret]Domino 
se  commendans  perrexil  cum  eis.  Cum  aulem 
inlroiisset  ubi  proconsul  semivivus  jaccbal,  dixit : 
Lu)ue/i  ve/-iii//,  fpiodest  Cl/risfus,  Ipse  ie  saiicf.  Ille 
autem  amplius  torquebatur.  Tunc  dicit  ei  sanctus 
Eutychius :  A/ali  i„r.  proron.s/f!,  et  crede  Cl/risto 
creato/-i  t/m,  et  sai/nis  e/-is.  Dicit  ei  proconsul  ■ 
Credo   Christu/n,  Dei  filiim.  Tunc   benedicens 
aquam,  baptizavit  eum,  dicens  :  C/rdis  i,i  Piifre//i 
etFiliui/i  et  Spirituiii  sauctui,/-:' M  ilje  respondit, 
dicens  :  C/-edo  De/mi  omnipofentem  esse  salvatore/n 
meiwi.  Statim  sanus  facfus  cst,  ila  ut  dolorem  ilii 
jam  amplius  nunquam  sentiret.  Tunc  cfepit  pr£e- 
dicare  et  dicere  :  Credite,  omuespojnili,  etado,-ate 
Deu/n  viviun  et  veru/n  qiii  esf  in  cwh,  qui  //w,-fuos 
resuscitaf,  lep/-osos  mu,/dat,  et  o/nnes  i-a,-ins  infi,- 
/nitates  ru,-at;  qui  mc  etia/n  a  dolore  iliiper  inter- 
fessiouem  saucforum  suo,-nin  liherai-e  dif/natiis  est. 
Hoc  audiens  Maximianus  imperator.  quod  Deme- 
trius  proconsul  clirislianus  efteclus  esset,  misit 
Dyonisium  et  jussit  ul,  ubicumquc  eum  invenire 
potuisset,  sine  auditione  capite  truncaretur.  Qui 
ita  martyr  Cinisti  effcctus  est,  in  Domino  nostro 
Jesu  Christo,  qui  lanla  prtestat  beneficia  servis 
suis  in  secula  seculorum.  Amen. 

y.  Supradictorum    vero   martyrum    corpora, 
Valentini  videiicet  et  Hilarii,  de  eodem  loco  in 
quo  usque  ad  tempora  Gregorii  quarti.apostolicEe 
sedis  prtesulis,  requieverant,  cum  debito  honore 
levavit  Sichardus,  abbas  venerabilis  monasterii 
sanetfe  Dei  genitricis  et  semper  virginis  Mariee, 
sito  Savinis,  et  conlocavit  in  oratorio  quem  ipse 
conslruxit  et  conjunxit  aulsE  ejusdem  Dei  genetri- 
cis  et  semper  Virginis  MariiE,  pariter  cum  corpore 
sancti  Alexandri,   filii  sanctse   Felicitatis,  quod 
denique  corpus  sancti  Alexandri  conccdente  prte- 
fato  domno  Gregoiio  papa  de  Roma  adduxerat, 
cujus  scilicet  oratorii  dedicatio  ibidem  celebratur 
in  kalendas  Januarias.  ad  laudem  et    gloriam 
Domini  et  Salvatoris  nostri  Jesu  Ciu-isli,cui  honor 
et  gloria  in  secula  seculorum.  ./^ien. 


evigi 
misit    milites    suos    ad    montem    qui    vocatur 
Aurcus:  et  venicnles.  invenerunf  beatum  Euti- 
cumi  presbylerum  orantem.  Qui   dixerunt   ei  : 
Demet/-ius proco,/sul  rogat  te  uf  co,/citc  te/tias  *  ad  *  eoil.  venies 
cn/n.  Qui  statim  surrexit  de  pavimento,  et  Domino 
se  commondans  perrexil  cum  eis.  Cum  autem 
introisset  ubi  proconsul  semivivus  jacebal.  dixit  : 
Lu/ncn  vc-um,  quod  cst  Chrisfits,  ipse  te  saiief.  IHe 
autem  amplius  torquebatur.  Tunc  dicit  ei  sanctus  ^ 
Euticius :  Aiidi  me,  proconsul,  et  crede  in  Jesum 
Ch,-istu„i,creato/-e/n  tu/i,n,  et  salvus  cris.  Dirjt  ei 
proconsul :  Ci-edo.pater,credo  in  Cliii.^fum  filiiun 
Dei.  Tunc  benediccns  aquani.  baptizavit  eum, 
diccns  :  Credis  m   Puf/-e/n  et  Filinm  ct  Spinfn,,] 
sanctuui-^  At  ille  rcspondit,  dicens  :  C/-edo  Deum 
o/nnipofcntc/n  esse  salvatorem  ,u e um .  Sta.V\m  vero 
ut  baptizatus  est,  ita  sanus  factusest  ut  dolorem 
ilii  amplius  nunquam  sensisset.  Tunc  crepil  pia?- 
dicare  et  dicere  :  C,-edite,  o/nncspopuli,  et  adorafe 
Denin  cicu/n  ij/ii  est  in  cwlo,  qni  ino,-fuos  ,-esusci- 
tat,  lep,-osos  mundat,  et  o,/xnes  infimiitates  c/irat,- 
qui  me  efia/n  a  dolo/-e  ilU  per  iute,-cessio,/em  san- 
cfo,-iun  suo,-um  liOerai-e   dignatus  esf.    Audiens 
autem  Maximianus  imperator  quod  Demetrius 
proconsul  christianus  effectus  esset,  misit  Dionv- 
sium  vicarium  et  jussit  ut,  ubicumque  eum  inve- 
nire  potuisset,  sine  auditione  capite   truncaret. 
Qui  inventus,  martyr  effectus  est  in  Jesu  Christo 
Domino  nostro,  qui  lanta  prujstat  boneficia  servis 
suis  in  secula  seculorum.  Amen. 

9.  Supradiclorum    vero    martyrum    corpora 
Valentini  et  Hilarii  in  eodera  loco  in  quo  sepulti 
sunt  usque  ad  tempora  Gregorii  qnarti.apostolicx-  ^ 
sedis  pr^sulis,  requieverunt.  Unde  cum  debito 
honore  levans  ea  Sichardus,  abbas  venerabilis 
monasterii  sanctte  Dei  genitricis  et  sempcr  virgi- 
nis  Mari^  silo  *  Savinis,  collocavit  in  oratorio        .  ,,•,. 
quod  ipse  construxit  et  conjunxit  auiie  ejusdem  Dei 
genitricis  et  sempcr  virginis  Mariae,  pariter  cum 
corpore  sancti  Alexandri,  Hiii  sandte  Felicitatis. 
Quod  videlicet  corpus  sancli  Alexandri  conce- 
dente  prEefato  domino  (Jregorio  papa  de  Roma 
adduxerat.  Ad  laudem  et  gloriam  Domini  et  Sai- 
vatoris  nostri  Jesu  Christi,  cui  est  honor  el  gloria 
insecula  seculorum.  Amen. 


l^uinauLem  martyrumcorpora  inhumata  iW  mansissenl,  Eudoxia.  religiosa  inulier,  quit-  illos  Viteibium  primui.i 
mgiessos  domi  su.-e  huinanissime  receperat,  occulte  magis  quani  potuit  (superveniente  nocte)  magna  pietate  ac  lacrima- 
lum  copia  sancturum  corpora  prope  m.-irtyrii  locum  sepuIturjB  mandavit.  Quod  cum  Demelrio  delalum  esset.  illani  ad 

seducipnecepit.  QuamcumreligionischnstianiBetsanctisquoquefamiIiaremesseinlelligerel,crudeliterinterlicijussit. 
Neque  vero  diu  protractum  est.cum  gravissimo  lalerum  dolore  correptus  proconsul  uUricem  in  se  justi  Dei  perli- 
mescens  mdignalionem,  ptenitentia  ductus,  sanctorum  maityrum  adnilentibus  (ut  pie  credendum  est)  precibus  ac  meri- 
tis.  corporis  integram  et  aniniie  sanilatem  recepit.  Divino  etenim  lumine  perfusus.  Christi  suscepil  tidem  et  pro  eadem 
libenlissime  paulo  post  martyrium  pertulit,  magna  Viterbiensium  omnium  admiralione  et  ccelestium  Spirituum  gaudio 
ac  lailitia.  Ad  quam  homm  et  oninium  sanclorum  intej  cessionibus  perducat  hos  dileclissimus  ajlerni  Patris  el  B  Mari* 
virginis  filius,  Ghristus  Jesu~. 


ANNOTATA. 


630 


DE  SANCTIS  MARTYRIBUS  VALENTINO  ET  HILARIO. 


AUCTOnE 

G.  V.  H. 


ANNOTAT.l. 

a  Hunc  enorem  in/un/iiiDitf.s  tn  Commentin-io, 
niini.  20. 

b  Qmim  dicat  aiutor  Paiysionis  hie  in  vieino 
civitatuni,  innuit  se  esse  accolam  loconm  uhi  rcs 
gcsfd  fuif  qiiam  dcscrijjlurus  cst. 

c  Sciiienlia  uno  menibro  mufila  videtur.  Simihm 
eodem  loco  hiatum  videmus  in  apogropiin  Gallouii 
apud  Audreuccium.  Vhi  sic :  Ibi  vero  invenli  sunt 
in  vicinio  civitatis  Tu?senie  fnon  bene  leggesi  se 
dicii  Turrcna;),  ubiniulti  christiani  erant  ahscon- 
dili.  Et  licct  nos  Christum  incarnatum  homincm 
absconditum  lumen  est,  absconditi  sunt  ctr.  In 
apoijrapho  ex  qiiodain  rodirc  Fiddcnsi,  qiiod  conti- 
nefiir  in  Collectnncis  BoUandianis  hihJiothecx 
Regiai  Bruxellensis  (Vitee  Snnctorum  n.  8067-74), 
ita  hgitur  :  et  licet  nos  Christuni  interiorein  ho- 
niincni  abscondere  lionuni  est  ctc.  Gallonii  apo- 
graphnm  hiulenin  ct  mutijum,  ah  Andreuccio 
editum,  rum  nostris  Actis  dc  cerlio  ad  vcrhuin 
B  conferre  supervaraneum  duximus.  ApograpJium 
FuJdense  nulla  fere  re  alicujus  inomenfi  ah  Actis 
FarfensiJjus  differf.  Cujits  exacfx  coIJationi  super- 
sediinus,  utpolc  qui  originalem  codicem  non  videri- 
mus,  et  quis  descrlpserit  ignoremus.  In  hoc  codice 
nihil  adjicifur  de  translaliouerorporiini  SS.Valen- 
tini  ef  Hilarii. 

d  Ohlifus  esf  auctor  sunctos  jam  adesse  in 
castello.  ud  quod  hic  diici  jubentur.  Hic  locus 
valde  tnrhatus  esf,  uti  in  Commentario  diximns, 
num.  23. 

e  Sancti  hujns  preshgfcri  nomeu  variis  in  locis 
varie  scribiiur  :  Eutitius,  Euticius,  Eutychius,  etc, 
Dc  iJJo  egimiis  in  Conimciitario,  iiumm.  26,  21. 

f  In  Passione  hreri  Cavillarius.  Ifein  in  textu 
Cttsinensi. 

g  In  Passione  hrevi  et  iu  exenipJariJms  Casinen- 
sihiis  legifur  iv  Nonas  :forte  quia  aJiruhi  iv  nonas 
festus  ipsorum  dies  ageJiatur,  uti  ex  calendariis 
Comment.  nuni.  45  cifatis  colligitur. 


Ex   Philippo   Ferrario,    in   Catalogo  sancforum 
^  Ilalia;. 

Novembris  die  3. 

De    SS.    VaLEXTINO    PRESBYTERO    KT    HlLAUlO 
DIACONO,    MARTVRIBUS    VlTERBII. 

lalentinus  presbyter  et  Hilarius  diaconu.s  ex 
Oriente  in  Tusciam  profecti.  apud  Viterbium 
Diocletiano  et  Maximiano  imperatoribus  Christi 
Domini  fidem  disseminabant.  Quod  Demetrius 
proconsul  audiens,  eos  accersens,  ut  finem  pra;- 
dicandi  facientes  Herculi  sacrificent,  hortatur. 
Quod  cum  facere  recusarent.dicerentque  non  esse 
alium  Deum  pr^ter  Jesum  Ghristum,  filium  Dei, 
ingenti  saxo  ad  collum  alligato,  in  numcn  colli- 
gati  pra.'cipitantur.  Verum  iilis  ab  angelo  solutis 
vinculis  ereplis,  ininistri  duin  revertuntur  ad 
urbeni.  ab  urso  invasi,  partim  interfecti  sunt  par- 
tim  dilacerati :  reliqui  fuga  elapsi  Eid  Christum 
conversi,  a  B.  Eutytio  presbytero,  qui  propter 
persecutionom  latebat.  post  fidei  instructionem 
et  tridui  jejunium.  cum  suis  lamihis  baptizantur. 
Interea  Valentinus  et  Hilarius  ullro  proconsulem 
adeuntes  seque  divinitus  a  suhiiiersione  ereplos 


asserentes,  euin  hortantur  ul,  errore  deposito  D 
inanium  deoruin.  Jesum  Christum  verum  Dcuiu 
omnipotentern  agnoscat.  At  ille  in  impietate 
obstinatior.  cos  tencri  et  fustibus  CtTdi  impcrat 
graviora  minatus  supplicia,  nisi  inagno  Hercuii 
divinos  honorcs  haheant.  Cumquo  ilji  se  lapidi 
muto  et  surdo  nunquani  honorcm  habituros  dice- 
renl,  dicta  in  eos  sententia,  uti  deorum  contem- 
ptores.  capitc  piccli  jubet,  3  Non.  Novembris.  quo 
teinpore  teniplum  Herculis  juxta  pontcm  Gamil- 
larium  (qui  nunc  Pons  SS.  Valentini  et  Hilarii 
dicitur)  haud  longe  ab  eo  loco  ubi  in  thimen 
demersi  fuerant,  subito  terrai  motu  contremuit  et 
corruit. 

Ex  Ms.  antiquo  Ecclesiit  Vilerbiensis.  Horuni 
capita  Viterbii  in  Eccl.  Cathedrali  asservarUur. 

ANNOTATIO. 

Cum  Viterblum  urbs  rccens  sit,  sub  Desiderio 
postremo  Longobardorum  i-ege  sic  appellata, 
miral)itur  quispiam,  qui  apud  illam  hi  SS.  Mar- 
tyres  passi  ferantur.  Sed  facile  occurritur :  Vitei- 
bU  quidem  nomen  esse  recens,  non  locum;  cuin  E 
haec  civitas  ex  Vetulonia,  Longola  et  Turhena 
antiquis  urbis  coaluerit. 


Ferrarii  elogium  contrahit  Hagiologium  Ifalicimi 
in  hunc  sensum. 

Walentinus  presbyter  et  Hiiarius  diViconus  cx 
Oriente  in  Tusciam  profecti,  religionem  christia- 
nam  cum  prfedicarent,  jussu  Demetrii  proconsu- 
hs  comprehensi,  Hcrculi  sacrificare  jubentur.  Id 
cum  facere  constanter  recusarent,  saxo  ad  collum 
alligato,  in  fluvium  preecipitantur.  Verum  ipsis  ab 
angelo  solutis,  minislri  partim  divinam  ultioncm 
subierunt,  partim  ad  Ghristum  conversi  sunt. 
Interea  sancti  in  libertate  positi,  proconsulem 
ultro  adeunt;  seque  illcesos  divina  ope  ostenden- 
tes,  ipsum  ad  Christuni  adducere  zelo  ducti 
conantur.  Ea  martyrum  constantia  in  rabiein 
actus  Denietrius,  ipsos  fustibus  dire  csedi  jussit, 
moxque  idoloruiu  cultum  execrantcs  capitali  sen- 
tentia  damnavit.  Capita  horum  SS.  Martyrum 
Viterbii  asscrvantur.  Ex  Ferrario,  qui  notitias 
accepitab  antiquo  Ms.  Ecclesiee  Viterbiensis. 


Lectioues  OfficH  SS.  VaJenfini  ef  HiJarii. 

Legtio  IV.  —  t  alentlnus  sacerdos  et  Hilarius 
diaconus,  claris  orli  parentibus.  sed  fide  clario- 
res,  desidei-io  christianse  rehgionis  ubique  loco- 
rum  propagandce  succensi,  ab  Orientc  in  Italiam 
profecti,  variisque  pi-ovinciis  divinl  verbi  prfedi- 
catione  illustratis,  tandem  Viterbium  appulcrunt, 
Maximiano  Augusto  imperante.  et  ab  Eudoxia, 
nobili  ac  religiosamatrona,  hospitioi-ecepti  sunt. 
Cunique  sacrilego  idolorum  cultui  totaiu  fere 
civitatem  addictam  comperissent,  ad  veraiii 
Christi  fidcm  tiaducere  conati  sunt.  Qua  re 
cognita,  Demetrius  proconsul  utrumque  coinpre- 
hendi  et  ad  se  accorsirl  pr:Ecepit,  eisque  post 
multa  ludibria  et  contumelias  imperavit  ut  Hcrculi 
magno,  quem  Viterbienses  pra;cipuo  cultu  vene- 
rabantur,  sacrificium  oflerrent.  Sed  invicti  Christi 
pugilcs,  hanc  impietatem  summopere  delestan- 
tes,  Deo  vero  et  non  idolo  sacrificandum  osse 
constanter  asseruerunt. 

i.eotio 


DIES  TERTiA  NOVEMBRIS. 


A       Lectio  V.  —  Saiictorum  verba   segre  ferens 

inipius  judnx  et  grnvissime  concitatus,  jussit  eos 

prsecipitcs  in  Tiberim  demergi.  Qua  jafa  senten- 

Ha,  carnifiees.  ingenti  saxo  collo  martyiuui  ;tlli- 

gato,    vinctos  in  fluvium  projecerunt.    Angelus 

autem  a  Deo  missus.  solutis  vinculis,  ad  altcram 

(luminis  ripam  incolumes  fransvexit.  Porro  satel- 

lites  dum  marlyres  irridendo,  quos  jam  exfinclos 

putabant,  Viterbium  redcunt,  ui-sum   lerocissi- 

mum  obvium  habuere,  cujus  unguibus  et  mor- 

sibns   quidam  eorum  dilaniati    ef   occisi  sunt- 

alii    vero    male    mnletafi  et    patrafi    facinoris 

pa?mtontia  ducli,  Ghristi  fidem  amplexi  sunt  et 

ab  Euthymio  presbytero,  qui  Vifcrbii  degebat 

instrucfi  et  baptizafi.GIoriosi  interim  afhlet^  ope 

divina    ab    aquis    ercpti,    denuo    proconsulem 

adeuntes  ejnsque  argucntes  immanitatem,  gravi 

oratione  hortati  sunt  uf  abjccto  gentilitatis  "errore 

Denm  verum  agnoscercf  Christique  fidem.  cujus 

potcntia  u  submcrsione  liberafi  fuerant.  profite- 

retur.  His  vero  auditis  proconsul,  quasi  quibus- 

dam  fnriis  agitatus,  eos  itcrum  in  carcerem  trudi 

et  fnsfibus  acriterciedi  mandavit. 

Lectio  VI.  -  In  his  tormentis  magna  perfusi 
laetitia,  martyres  Dco  gratias  agebant.  quod  digni 
habiti  essenf  pro  ejus  nomine  tormetita  et  contu- 
melias  pati.  Qua  de  causa  iniquus  judex  iratus, 
jussit   eos   funibus  in  sublime  atfolli.  graviora 
minatus  supplicia,  nisi  Hcrcuii  sacrificenL  Ad 
qmie  illi  nihil  perterriti,  cum  lapidi  siirdo  et  muto 
se  nunquam  sacrificium  oblaturos   assererent, 
nti  deormn  contempfores  capitali  scntentia  da- 
mnatisunt.Ducti  igitur  ad  pontem.quituncCami- 
larius  dicebatur.  prope  Viterbium,  via  Cassia, 
capitibus  obtruncafis  marfyrii  palmam  accepe- 
runl  tertio  Nonas  Novembris,  anno  Domini  tre- 
centesimo  sexto.quo  tempore  magnificuin  Hercu- 
lis  fanum  subito  terriie  motu  concussum  funditus 
corrnit.  Horum  corpora  cum  ibi  inhumatamane- 
renf.  Eudoxia  noctu  rapuit  et  prope  marfyrii 
locum  sepuIturK  mandavit.  hide  soiemni  pompa 
sexfo  Kalendas  Februarii  anno  MCCCIII  in  eccle- 
siam  calliedralem  Viterbiensem  translala  fuere; 
ibique  sub  ara  eorum  nomini  dicata  honorifice 
conditarecoluntur. 


631 


DEINVENTIONEACTRftNSLATIONE 

SS.    VaI.EXTI.M    ET    Hil.ARll. 

Ex  o/j„srn/o    Viferbii  apiid  Disripnlum  imijresso, 
anno   ViVJ  (1). 


EX    KDIT. 


In  tertio  Noct.  Homil.  in  Evang.  Descendem 
Q  Jesm  de  monfe,  etc. 

Missa  SapiPHiiam  sandorum.  Secreta  OUntis, 
dc  missa  plurim.  mart.  Dicitur  Credo. 

Lectiones  supradictas  sanctorum  Vaientini  et 
Hilarii  martyrum,  referenfe  Emo  et  Revmo 
Domino  Card.  Franciotto  diligenter  revisas,  Sacra 
Rituum  Congregatio  ad  preces  Emi  et  Revmi 
Domini  Card.  Brancaccii  episcopi  Viterbiensis, 
approbavit  et  in  die  festo  corumdem  Snnctorum 
3  Novcmbris.  nec  non  in  dic  27  Januarii.  iu  qua 
forumdem  Sanctorum  corporum  translatio  cele- 
bratur,  ab  universo  clcro  civitalis  cf  di.etcsis 
Viterbiensis.  cum  reliquis  e  comnumi  pluriino- 
i-mn  mnrtyrum  desumendis,  recilari  ct  ad  usum 
fjusdem  cleri  impriini  posse  concessit.  Dic 
inAiignsti  m± 

I-  Episc.  Sabinensis  Card.  Saccheftus. 
Loco  t  Sigilli. 
Frrmcisous  Maria  Phosbeus,  Sac.  Rif.  Congr. 

Secretarius. 


(1)  Opusi;uli  tiLiiluiii  integruui  videsis  supra,  ad  Piissio- 
nem  SS.  Valentini  et  Hilarii.  Cfr.  Comment.  Pnev.  supra. 


r  ost  Demefrii  proconsuiis  ad  Chrislum  con- 
versionem  ac  pro  ejusdem  fide  constantissime 
susceptam  morteni,  factum  est  ut  SS.  Valenfini 
et  Hilarii  admirari  gesta.mores  cnemulari.ehristia- 
namque  rdigionem  plurimi  Viterbicn.ses  amplectj 
cteperint.  Qujk  omnia,  cum  a  mcritis  precibusque 
martyruni  proficisci  unusquisque  sibi  persuasum 
haberet,    honorificenfiore    loco    eorum    corpora 
conderc  dcliberarunt.  Mox,  urna  e  lapide  cum 
operculo  literis  rem  fofam  indicanfibus  compa- 
rata.  ibidem  veneratione  magna  itcrum  *  illa  col-    , , 
locarunt.  Post  aliquot  annos,  sacrilcgus  idolorum     ^^^r 
cultns  externunatus   Ecclcsit^  diu  vexafiE   non 
paucam  conciliavit  tranqnillitafem.  Quo  lemporc 
insfruendnm  templum.  aramque  intus  et  urnam, 
quiie   honorificcntius   sanctas   teneret  reliquiasi  E 
faciendam  curarunt.  Quod  cum  annuente  Deo  e 
sententia  totum  succederef,  ob  magnam  Viter- 
biensium  et  finitimorum  populorum  frcquentiam, 
plurimis    a:'dificatis    fedibus    prope    martyrum' 
sepulcln-um.   brevi   temporis  cursii   factum   cst 
suburbium.  Veruni  ob  hostilos  incursus.  nefarias 
C!£des  crebraque  latrocinia  qnte  ibi  commifte- 
bantur,   suburbani    accohe    templique    ministri 
loco  migrare  cultumque   divinum  ibi  deserere 
coacti  sunt.  Quod  cum  ad  aurcs  summi  pontificis 
Innocenfii  hoc  nomine  sccundi  delatum  esset.ne 
penitus  desolaretur  templum  ejusque  bona  peri- 
rent,  ecclesire  cathedrali  Viferbiensi   ea  omnia 
libentissime    adscripsit,    xiv     jtal.     Decembris 
MCXXXIX.  pontificatus  sui  anno  x,  ut  patet  in 
chirographn.  quod  in  archivio  ecclesiae  {irEefatie 
custodifnr.  Pcjoribus  autem  subinde  consequcn- 
tibus  femporibus,  templnm  una  cum  suburbio 
funditus  concidit.  Ex  quo  adeo  SS.  Martyrum 
devotio  ibi  tepesccre  c(Epit,  ut  neque  ullus  in 
eorum  etiam  natalifiis  diebus  (religionis  gratia) 
locum  illum  inviseret.  Verum  quia  in  aliis  fini- 
timis  rfbus,  illorum  nominibus  coustruetis.  sole- 
mnitas  agebatur,  eo  populus  universus  connuc-  F 
baf.  Qui  rcruni  usus  cum  per  multa  tcmporum 
spatia  viguisset,  veri  martyrum  sepulchri  (quo- 
niam  fluxa  est  hominum  conditio)  penitus  fcre 
memoria  intercepta  est.  Infcrim  falsus  nonnullo- 
rum  clcricorum  erupit  rumor,  eorum  nimirum  in 
ecclcsiis  corpora  Sanctorum  cusfodiri,  cam  pra;- 
texentes  causam  quod  natalitius  eorum  dics.  qui 
m  nonas  Novembres   dicitur.   majori   apud    se 
popnli  frequentia  quam  alibi  uspiam  excipcrctur. 
Qui  rumor  plausu  vulgi  fotus,  vcl  mendax  cre- 
vissef  in  dics,  nisi.  qui  vcritas  ipsa  csf  acerri- 
nuisquc  veritatis  propugnator,  Deus,  veri  niarty- 
lum  sepulchri,  ubi  septem  ac  nonaginfa  snpra 
nongentos  annos  corporibus  quieveraut,  excilafa 
uotilia  illum  dissipasset  ac  Viterbii  Sanrtorum 
reliiiuias  custodiri  ostendisset. 

IIujus  autcm  demonsfrafionis  rafio  Ii.cc  Init. 

DegebantVitcrbii.lcnipcsfafe  illa  lidek-s  aliqui 

nec  non  religiosi  multum  ecclesiaj  nosfne  sacer- 

dotes,nominati:presbyterFranciscusPetrusThe- 

baldi  nipellamis:  Lconardus  ile  Hricconibus,  et 


nuiiMii.  31.  3ii, 


Joannes 


vm 


DE  SANGTIS  MARTYRIBUS  VALENTINO  ET  HiLARIO. 


Kx  KDii.  Joamics cogiiomenloChristianus, qui,a niajonbus 
suis  acccpta  notitia  de  martyium  horum  acerba 
passione ac .sepuUura,i)ium inler  se  colloquiuin  de 
illis  Irequenler  habebant.  Audicntes  autoiu  falsos 
circa  id  liujusinodi  excitatos  rumores,  adeo  eos 
'sic.  adversati*  sunt  ac  stomachati.  ut  de  sanclorum 
niartyium  corporibus  invenicndis  magis  ac  maf,ds 
sollieiti  redderontur  in  dies.  Divino  tandem  afilati 
uumine,  hoc  totuni  exequi  unanimcs  decrcvc- 
runt.  Mox  igitur  m\  pauca  diruti  martyrum  templi 
vesiigia  pergunt;  soloque  variis  in  locis  explorato 
li-ronibus,  saxeam  urnam  tnndem  prope  rosarum 
tunc  (hyemis  tempore)  vcruantium  plantam  inve- 
nei-unt,  Quam  crcbris  ligonum  ietibus  nihil  con- 
tus;im,intcgrnmeiTodcrunt:operculoquedcposito 
et  inspecto,  sauctas  ibi  reliquias  vcnerabundi 
adoraverunt. 

Qua^  rcs  ad  cpiscopum  nt  prlmum  populunique 
delata  es[,tantam  apud  omncs  l.clitiam  excitavit, 
ut  urnam  e  tencbris  erutam  ad  visendam  sununu 
cum  pietate  omnes  confluerent.  Ejusdemque  rei 
pcrsuadente  fama,  ingens  laicorum,  rcligiosorum 
ac  ipsorum  antislitum  ex  finiHmis  etiam  locis 
venientium  frequentia  in  urbe  Vitcrbii  cernebatur. 

Qui  cuin  in  aede  nosfra  ratliedrali  ex  episcopi 
jussu  convenirent  onmes,  debilis  (de  more)  adhi- 
bitis  supplicationibus,  pouqja  non  vulgari  vi  kal. 
Februarias  sub  annum  tercentesimum  tertium 
.supra  millesimum  eorum  rcliquiit  in  eamdem 
ecclesiam  translaiiK  ibidemque  honorilice  collo- 
catfB  fuerunt. 

Ab  eodem  loco  pariter  marmoreus  quidam 
iapis,  quem  snpcr  gloriosi  marlyres  occisi  fuere, 
translatus  fuil;  et,  religionis  causa,prope  sancto- 
rum  aram  ferrca  crate  munitus.  ad  nostra  usque 
tempora  parieti  fixus  coHtur. 

Paucis  vero  abhinc  annis.  MDLXVII,  tempore 
quo  .loaunes  Franciscus  Gambara,  cardinalis 
amplissimus,  Viterbicnsis  ac  Tuscanensis  epi- 
scopus,  eedem  hanc  nostram  novis  iiedificiis  red- 
didit  magnificentiorem,  ut  suam  quoquo  pacto 
erga  sanctos  martyres  pietatem  ostenderet,  rccen- 
lem  dcccntemque  satis  aram,  uominibus  eorum 
cousignatam  ercxit,  sub  qua  in  marmorea  theca 
sacras  collocavit  rellquias.  Quam  insuper  aram 
idcm  illustrissinuis  Cardinatis  privilegii  tilulo  a 
Gregorio  XIII  Pont.  Max.  pro  defunctorum  sul- 
^  fragio  impetrati,  donavit:  septemque  stationum, 
quas  vocant,  inter  altaria  numerandam  pr^eceplt. 
In  quorum  visitatione  ut  fideles  utriusque  sexus 
eam  consequantur  pcccalorum  veniam  qua;  In 
similibus  stationibus  cujuslibet  ecclesise  Romanse 
consequi  solet,  viviv  vocis  oraculo  ab  eodom  pon- 
tifice  sub  ;umo  MDLXXX  ipsemet  feliciter  obti- 
nuit.  Qnorum  onuiium  ccrta  monimenta  in 
Archivio  ecclesire  nostrne  conservantur. 

Quod  itidem  privilegium  Clomcns  VIII  felicis 
recordationis  cum  in  eadem  ccclesia  sacris  de 
more  operaretur,  anno  salutis  humanfeMDXCVII, 
octavo  idus  Aprilis,  pontificia  charitate,  ab  uni- 
veiso  ejusdem  ecclesiai  capitulo  rogatus,  longge- 
vos  ad  annos  oretenus  pariter  confirmavit. 

Reliquum  est  modo,  ut,  quenuidmodum  talium 
Sanctorum  patrocinio  et  spiritualium  donorum 
privilegiis  potlri  a  Deo  concessum  nobis  fuit,  ita 
onuiibus  his  uti  priEsenti  in  hac  vita  scianms,  ut 
peccatorum  [^ondcribus  absoluti,  pust  brevissi- 
mnm  illius  cursum  sanctorum  omnium  consortio 
perlruamur  a;terno. 


D 


In  Traxslatione  sangtorum  Valentim  presbvteiu 
et  hllarii  diaconi,  martyrum,  qu.e  oelebratuu 

SEXTO    KALEND.   FeBRUARII. 

E.r  mss.  CoUectaneh  Joannh  Magri,  canonici 
S.  Anf/efi  in  Piseina  Ifonix  (edimus  juxta  apo~ 
graphxm  ronfenfum  in  CoUectaneis  BoUauditinis 
bifi/iofhrra;  lieyix  BrureUeusis,  uf)i  suii  fifulo 
ViliE  Sanetorum,  n.  8007-74). 


Illoiiosus  Deus  in  sanclis  suis  de  ipsorum 
glorificatione  congaudct,  dum  eos  qui,  per  vita; 
meritum  ct  probrosse  passionis  opproljria  in  carne 
corruptibili  constituti  vcstigia  sequentes  ipsius,  in 
ca^Icstibus  regnis  cum  ipso  conregnant,  pia  hdc- 
liuiu  dcvotio  vcncratur  in  terris.  Sicque  is  qui 
admirabili  providcnlia  cuncta  disponit,  nonnulla 
sanctorum  corpora  (occultata,  sed  non  sine  causa, 
mortalibus)  fidclilms  populis  plcrumquc  rcvelat 
et  exhibet,  ut,  duni  ad  ea  fidelitcr  veneranda 
devota;  mentis  affectus  intenditur,  intentis  studiis 
grandia  pn^conia  diriguntur  ac  honorificentiEe 
debila;  cultus  impenditnr,  eoruin  patrociniis  prEe- 
serventm:*anoxiis,temporalibus  non  destituanlur  *  «rf.pTOser- 
auxiliis  ac  aeternie  beatitudinis  mellita  gaudia  vantur. 
consequi  mereantur. 

%  Apparuit  aulem  gratia  ipsius  Dei  et  salva- 
toris  nostri  Jcsu  Christi  novissimis  his  dicbus,  in 
invcntionc  corporum  bcatorum  Valentini  presby- 
teri  et  Hilarii  diaconi  martyrum,  qui,  genere 
nobiles  ac  fide  praeclari,  tempori;  quo  Maximianus 
Auguslus  monarehiam  tencbat  impcrii.  ailvcnicn- 
tes  in  Tusciam  de  partibus  Orientis,  post  multa 
et  admiranda  ccrtamina,  qufe  pro  defensionc  fidci 
christiauifi  perpessi  fuerunt,  per  Demetrium  pro- 
consuicm,  tunc  in  castello  Viterbiensium  el  locis 
aliis  regionis  circumpositie  preesidem,  contra 
ipsos  sacrilege  data  scntentia,  in  loco  qui  tunc 
Camillarius  dicebatur,  nunc  Pons  sancti  Valcntini 
dicitur  ex  ipsorum  martyrum  passione,  pcr  suo- 
rum  abscissionem  capitum  corouam  martyrii  sunl 
adepti. 

3.  Veruni,Iicet  tuncChristicolEe  *  propter  perse-  *  cod.  Uevm 
cutionis  rabiem  prodire  in  publicum  non  audc-        luai:. 
reiif,  tamcn  pcr  Eudoxiam,  religlosam  ac  nobilein 
muHcrcm,  quiie  dictos  sanctos  in  codem  costello 

in  propria  receperat  eisque  in  quantum  fas  exti- 
lit,  devote  servierat  et  alimonias  minlslrarat, 
aliosque  chrislianos  occultos,  ipsos  gratia  prole- 
gente  divina,  dictorum  corpora  martyrmii  in 
"  strata  Vetcri  „  sub  interminatione  finalis  cxcidii, 
ne  quisque  ea  contlngeret  dcrclicta,  ut  ijjsorum 
memoria  celebris  haberelur  in  posteruni,  in  loco 
eoruin  passioni  quasi  contiguo,  cum  devotionc  ac 
honorilicentia  debita,  prouf  eos  Splritus  sanctus 
edocuit,  tumulata  fuerunt. 

4.  Religionc  vero  christiana  crescentc,  infide- 

litatis  tenebris  jam  profugatis  *  et  fervore  fidei  */"'"., 
rcpiente  corda  fidclium,  ad  lionorem  et  reveren-  ino(l'S'i"^- 
tiam  martyrum  praidictorum  ecclesia  constructa 
extitit  inibi,  satis  condecens  el  devota,  et  altare 
supcr  ipsoruin  corpora  dcvotissimc  collocatum  : 
quorum  dies  natalitius,  quo  dictl  victores  inclyli 
spiritus  almos  Domino  tradiderunt,  tertio  nonas 
Novcmbriscelebriteragitur,  in  civitatibus,castris, 
villis,  ac  ecclesiis  rcgionis  ejusdem.  Sed  quia  pro- 
pter  hosliles  incursus  prteteriti  temporis,  ab 
habitatione  burgi  in  eadem  strata  juxta  dictam 
ecclesiam  positi  incolie  recesserunt,  ielicis  rccor- 
dationis  Innocentius  papa  Secundus,  eanidcin 
ecclesiam  ipsorum  martyrum  vocabulo  insigiu- 

lam 


DIES  TERTIA 
A  tt^ni  Viterbicnsi  concossit  EcTlcsije,  ciiin  bonis  ac 
jm-ibus  omnibus  qufe  hnbcbat. 

5.  Post  niulfa  deinde  curricula  teniporum 
labili  hoininuin  nicniona  defluento.  qaaanndain 
ecelesiarum  clerici   inducere  satagebant    quod 

*pro         pra-HiictorumrGliqniceniartyruminipsis-ecclesiis 
ipsonui.v     p,.a„t  sub  celeljri  vcnei-alione  recondita,  eo  pra?- 
scrliHiindicio.  quod  apud  eos  ipsorum  festivitas 
ingcntior  agebalur.  Justus    autcm  Dominus   in 
omnibus  viis  suis,  qni  simulationes  et  fi-menta 
hominum  non  admlttit.  voiens  gloriosorum  cor- 
pora  martyrum  in  luccm  veritatls  educerc  qu-e 
per  annos  nongcntos  nona-Inta  septem.  in  jam 
dicto  loco  ipsorum  passioni  contifruo.  prout  anti- 
quarn  libri  patenfer  insinuant.  et  scqncntia  cvi- 
dentius  indicantjaeuerunt :  ac  popuIoVitcrbicnsi 
supervenicnte  aptitudine  tcm]5nris  Inclytos  reve- 
larc  ac  exhiberc  palronos,  qui  sicut.  strcnui  ehrl- 
slianne  fidei  pu^iles.   pro    animarum  salute  ac 
ipsius  fidel  defenslone  in  VIt<M-bio  advcrsus  tyran- 
nidem  sacrile-am  forllter  dimlcarunt,sic.  cce*iestis 
jam  bcatiludinis  possessores,  ipsum  e)usque  inco- 
las  obtmcrc  snb  eorum  speciaii  patrocinin  merue- 
runt,  ahquibus   ex    clericis    hujns   Viterhicnsis 
Ecclesife,  vidclicet  presbytero  Francisco  Joanni 
dicto  Christiano,  domino  Leonardo  de  Bricco- 
nibus,  presbytero  Petro  Thcbaldi  capcllano  qui 
de  loco  passionls  ae  sepultura?  martyrum  inter  se 
devotam  coliationcm  frcqucntcr  hahuerant,  dc 
clementi  dignatione  creditur  inspirassc  ut  adtan- 
torum  pafrnm  corpora  pcrqulrcnda  devotamente 
consur-erent  et  fidelibus  studlisproperarent. 
6.  lidem  profecto  clerici  concepfmn  animi  non 

t">"  '^Ii"(l  ovldentius  reperiri.  Prfesentibus 

itaque  clericls.  et  multis  ailis  viris  idoneis  specu- 
lantibus  et  attestantibus  veritatem,  infra  dlctum 
sepulchrum  sub  corporibus  martjTum  eorumdem 
inventa  est  quEiedam  parva  lateritia  tabula  in  se, 
pr^emisso  Dominicee  crucis  signo,  sculptas  incun- 
ctanter  litteras  continens,  qufe  dumtaxat  cor- 

PORA.  MARTYRUM.  VALENmT  ET  HrLARII.  REQUIESGUNT, 

certitudinalitcr  indicabant,  irrcfragabilis  tcstimo- 
nii  ac  patcntis  prEeconli  dictorum  marlyrum 
expressivfe, 

7.  Coepit  ex  his  in  populo  redlviva  dcvotio  fcr- 
venter  excrescerc,  ac  slnguli  Dominum  qui  patres 
gloriosos  filiis  ex  evangelio  genitls  revelavit  ac 
"-*  patronos   beneficos  auxilium   flaffitantibus   cle- 
menter  exhibulf.  exultantibus  animls  collaudan- 
tes,  eorum  accnbitum  profusis  gaudiis  frequenta- 
bant.  Nonnulli  siqnldem  iltferati  ad  marfjTum 
gloriam  extollcndam  canfilenas  ef  hymnoscon- 
didere  diversos;  quos  per  ecclesias,  platcas  ot 
vicos  multitudo  puerorum  ac  Juvenum  dnlciso- 
nanun   vocum   ministcrlo  personahant.  Verum, 
qula  cleri  ac  populi  fervens  ac  devota  ferebatur 
intentio  ut  ipsorum  corpora  martyrum,  qufe  in 
ecclesia  campestri.  ut  prEedicItur,  in  loco  siqui- 
dem  minus  insigni,  temporc  non  parvo  occulfa 
jacucrant.  altis  decorarenfur  honoribus,  ad  Vif er- 
biensem  ecclesiam  bcatl  Lanrenfii  martyris  glo- 
riosi  nomine  decoratam,  ad  loeum  nempe  ubi 
contra    eosdem    martjTcs    per    prtenomlnatum 
Demetrium  creditur  fuisse  data  sententia.  prm- 
celsis  insigniis  transfercnda :  isdem  pater  episco- 
pus,  quem  ad  htec  sincera  devotio  vehcmenter 
angcbat,  volens  super  ipsormn  translationc  salu- 
brihns  exhorlafionibus  dirlgi  ac  validis  consiliis 
roborari,  religlosos  cx  diversis  Ordinibus  prjelatos 
mJT,        ^^  '^■'^'■>^"os  aliosque  viros  quos  *  ad  hoc  reputavit 
iP^(<t.      idoncos,  ad  suam  fecit  priesentlam  evocari;  qui- 
hus  onmia  et  singula  quie  dc  jam  dicfis  marfyri- 
Novembris  Toniiis  I. 


NOVEMBRIS. 


633 


bns  prout  pr^m.tt.tnr,  fideliter  sunt  conscripta,  ^x  «S3. 
cum  multa  d.ligentia  reccnsivit.  Quorum  onminm 
unammis  dclibcraiio  prodlit,  ct  solida  con^ilia 
proccsserunt,  quod  pnedictorum  corpora  marty- 
rum.  de  quibus  tam  in  Vitcrbio,  quam  in  ecclciis 
hmfimarum  parfium  festum  cclehriter  a-itur  dc 
quoiun.  vencratlonc  fidcli  ex  pr^mlssis  duhitatio 
nulla  subontur,  solenmilcr  transferrentnr  ad 
cxaltahonem  catholicre  fidei,  pro  qua  iidem  mar- 
(}res  morfis  supplicium  pertulerunt. 

R.  Summo  vero  principe  pnesulum,  domino 

Bomfac.o  divina  p.-ovidentia  papa  Octavo,  in  apo- 

stolafus  cnlminc  pr.Tsidcnte,  ad  exhorfationcm 

memorati  palris  episcopi.  ut  sanctorum  celebritas 

doms  potioribus  augeretu.-.  cives  ambasciatores 

solemnes  viros,  utique  fide  dignos,  clericos  ef  lai- 

cos  ad  ipsms  domini  papfe,  cujus  consid.^-ationi'* 

oculus  cuncta  c-rnchfd.  pr,^sentiam  transmlse- 

runt.  Qni.  aud.tis  omnibus  qu£e  pro  dicforum 

ma.fyrum  gloria  ipsi  ambasclatores  sigiHatl.n  ac 

fidehter  reseranint,  veiba  devofc  snscipien^  Iivta- 

tus  cst  plurimum  in  hls  qu£e  dicta  sunf  sibi  • 

locumque  passionis  et  sepulturie  martyrum  non 

ignoi-ans,  voluit  et  mandavit  cxpresse.  ut   (.er  ^ 

omndem  episcopum,  rcligiosos,  clerum  ct  popu- 

lum  Ipsornm  corpora  cum  ingenti  revei-entia  et 

cxultatione  ad  majorcm  Vilerblensem  ecclcslam 

solenmiter  portarcntur.  Gavisi  sunt  proinde  plii- 

res   domini    cardinales  aliique   prfelati,   et    ad 

devot.onc.n  martyrum  fidelibus  anlmls  acccn- 

dunfu.-. 

0.  Exhilarafus  est  igitur  ct  corroboratus  pater 
cpiscopus  ex  pr^emissis.  Qui,  ad  honorem  sancto- 
rum  desideranter  aspirans,  clero,  potestati  ac 
majoribus  de  popuio  specialitcr  cvocatls.  cnm 
ipsis  deliberatione  pr.Tehabita,  diem  dominicum 
statuit  translationi  marfjTum  beatorum  honora- 
biiifcr  facienda?,  quintum  videlicef  diem,  mensc 
Januarii  exeunte.  sub  anno  nativifatis  Domini 
millesimo  trecenfcsimo  tertlo.  Infra  quem  diem 
ipsum  prjBcedentibus  quindcnis    ferine  diehus, 
mane  ac  sero,  singulfe  campana;  clvitatis  *  in        •  t-orf. 
simul  pcr  traclum  non  modicum  pulsabantur,  ut      civitates. 
quasi  quodam  sonoro  prEeconio  prEesentes  exci- 
tarcntur  ad  gaudium.  et  ad  honorandum   Dei 
martjTcs  se  promptis  actionihus  prrepararent. 
Cnnctis  quibus  adire  Viterbium  ex  aliqua  causa 
non  aderat  securus  accessus,  veniondi  ad  sancto-  F 
rum  solemnia  patuit  sccnra  facultas.  Ad  concc- 
lebrandum  fcstiva  merita  marfyrum,  invitati  sunt 
pnesulcs,  nobiles  communitates  et  alii  religiosi  et 
clerici  diversarnm  ccclosiarum  et  conventuum 
rcgionis.  Clerus  quoque  dloecesanus,  Viterblcnsis 
Ecclesije  suhditus,  adfuit  reverenter.  pi-Eesertim 
S.  Pctri  Centumcellensis.  S.  IVIariie  de  Vctralla, 
S.  Petri  de  Orelc,  S.  Angeli  de  Tulfa  Nova,  archi- 
presbyteri   S.  Mariie   dc   Blcda,  S.  Nicolai   dc 
Vetralla,  priores  plebanus  dc  Marfha,  de  Viano, 
Civitate  Veleri,   Barbarano,  Tarquinio,    Insula 
Marlhana,   Petronlauo,  Bagnaria.  dc   Bnrlegio, 
Monte  Rosanesio  *,  domorum  prseceptores.  moua-  *  ^«■''« '''(/"". 
chi  et  conversi  S.  Martmi  de  Monte,  aliorumquc 
locorum  rectores  et  clerici^participaiites  in  gau- 
dio,  tamquam  dcvofi  filii  cjusdcm  Ecclesi:e  matris 
sua;. 

10.  Manc  itaquc  diei  dominici  pra-stltuti,  in 
campis  circa  prieno.ninatam  ccclesiam  .narty- 
rum  In  -  strata  Veteri  .  constitutam,  infinita  et 
admirabilis  rellglosorum,  clericorun.  ac  popuii 
multitudo  convcnit,  cum  crucibus,  cerels  ct  vexil- 
IIs;  dumque  tuboe  clangci-ent,  hynmi  et  laudes 
altisone  dicerentur,  dc  ipsa  ecclesia  in  quodam 

80        vehiculo 


634 


DE  SANGTIS  MARTYRIBUS  VALENTINO  ET  HILARIO. 


B 


Ex  «ss.      vehiculo,  pannis  sericis  desuper  honorifice  positis, 
subvehentibus  ipsuni  religiosis  et  clericis,  educta 
sunt  gloriosoruin  corpora  martyruin.  Et  luiiversa 
multitudine  acclamante  Kipi£  EXeiuov,  multi  prae 
devotionis  fervore  lacrimas  profundebant.  Milites 
ad  hoc  spccialiter  proeelecti  pannum  quemdam 
aureum  rutilantem  supra  dictum  vehiculum,  pro 
sanctorum  magnificcntia  deferebant,  in  quibus- 
dani    hastis   abietinis  infixum.   In  processione, 
religiosis    diversorum   Ordinuui    pnecedentibus 
combinatis,  et  cantantibus  in  vocis  jubilo  Dci 
laudes,  seculares  tlerici  subsequentes  ac  serieis 
vestibus  ot  cottis  induti  ante  sanctorum  corpora 
diversos  hymnos  et  cantus,  ad  Dei  ct  martyrum 
gloriam,  Isetabundo  clamore  promebant.  Prfffatus 
vero  pater  episcopus  indutus  solenuiiter  more 
pontificis.  concomitantibus  ipsuni  Balneoregensi 
opiscopo  et  abbate  S.  Alcxii  de  Urbe  in  pontifi- 
calibus  vestibus,  nec  non  et  magnifico  viro  domino 
Petro  alnifB  Urbis  praifecto,  domino  Paulo  de 
Reate  potestale  civitatis,  multisque  aliis  viris 
nobilibus,  qui  ad  hiec  solenmia  sacra  convene- 
rant.  veliiculum  martyrum  sequeliatur.  Tanta 
siquidem  per  vias  viroruni  ac  muiierum,  puero- 
nam  ae  juvenum  Dei  magnalia  proclamantimn 
aderat  nmltitudo,  ut  ue*'  passus  quidcm  pedis 
vacaret.  qui  non  ab  honiinibus  calcaretur,  ubi 
castraDei  videbantur  inesse.Dcnique  per  mcdiam 
civitatem,  prceeunte  ac  sequente  seraper  turba 
copiosa  fideliura,  raultipllcatisque  luminaribus  et 
laudum    prteconiis,    ad    camdcm   Viterbiensem 
ecclesiam  deducta  sunt  corpora  martyrum  ante 
altare  niajus.  Tunc  pro  exhibenda  eis  reverentia 
lionorifice  collocata,  multitudine  vcra  extofiente 
voces  ad  sidera  et  pcr  eumdein  Balneorogensem 
episcopum    sacris   mysteriis  celebratis,    prgefa- 
lus  Viterbiensis  cpiscopus  sanctorum  reliquias 
pretiosas  perplurics  cvidenter  ostendit;  totoque 
die  magna  perducto  laititia,  et  spe  firmiter  prse- 
concepta  de  patrocinio  raartyrura,  unusquisque 
denram  ad  propria  remeavit. 

11.  hiterea  multi  tam  de  vicinis  quara  ex 
remotis  partibus,  quos  diversus  ac  gravis  langor 
oppresserat,  medicamine  humano  diffisi,  conflue- 
bant  ad  suftragia  martyruin.  Quibus  oumipotons 
Deus,  in  majestate  mirabilis  ac  super  omnem 
homimnn  oestimationem  prodigia  faciens,  antiqua 
C  miracula,  qu;^  pro  servis  suis  soiet  ostendere 
rcnovans,  per  interventionera  martyrum  praedi- 
ctorura  incolumitatis  gratiam  secundmii  exigen- 
tiam  fidei  postulantium  impendebat.  Ad  laudem 
•■t  gloriam  omnipotentis  Dei  qui  vivit  et  regnat  in 
secuIa.secuIonun.  Amen. 


D 


INSTRUMENTUM  RECOGNITIONIS 

TRIUM  SANCTORUM  aORPORUM  IN  ECOI.ESIA  SaXCTI 
LaURENTU  CATHEDRALI  ViTERBIEXSI,  DIE  1.5  FE_ 
BRUARII  \7-2S,  I.VDICTIONE  l  PONTIFICATUS  INNO- 
OENTII   Xin,    ANNO   E.TUS  SEGU.NUO. 


E.C  Andreuccii  Xofitiis  (ritatis  supra^jcap,  vii,  §  i\ 
numm.  170,  ISO,  Jsi. 


Lnra  illustrissiraa  connnunltas  Viterbii  illius- 
que  illustrissiini  Domini  Conservatorcs  construere 
fecerint  in  venerabili  ccclesia  cathedrali  S.  Lau- 
rentii  dictn^   civitalis  novuin  altare,   cum  satis 
deccnti  Cappeila,  pro  honorificentius  reponendis 
et  collocandis  sacris  corporilms  sanctorum  Valen- 
tini   prcsbyteri    et   Hilarii   diaconi,    inartyruni, 
cjusdcm  civitatis  protectorum,  (lua;  qnatuor  et 
ultra  ab  his  secuiis  subtus  aliud  altare  dictae 
venerabiiis  ecclesise  asservata  fuere  et  ad  prte-  E 
scns  asservantnr,  et  quainprimum  sacra  corpora 
prsedicta  ad  dictani  novain  Cappellani  solerani 
ritu  et  raagno  civium  applausn  transfcrri  doboant. 
cupiens  Illnstrissimus  et  Rovorcndissimus  Domi- 
nusSerraattheus,  nobilis  et  patricius  Assisiensis. 
Dei  et  apostolicse  Sedis  gratia  Vitcrbiensis  et 
Tuscancnsis  episcopus,  Sanctissimi  Dominl  nostri 
praelatus  domesticus  solliquc  pontificii  assistens, 
ad  majorem  Dei  et  sanctorum  ejus  honorem  et 
gloriam.  ac  erga  prrefatos  bujns  civitatis  Aposlo- 
los  civium  devotioncm  adaugendam,  occasione 
dictae  transiationis  sacras  reliquias  praedictas  per 
civitatem  publice  cuncto  cloro  seculari  ct  regulari 
interveniente  clrcuinferri  faccre  :  ut  hoc  ea  qua 
decet  solemni  pompa  fieri  et  omnia  pro  hujnsmodi 
offectu  necessaria  in  proniptu  haberi  possint,voluit 
priusdictassaerasreliquiasinspicere.Quaresupra- 
dicta  die  idcni  Illustrissimus  et  Reverendissimus 
Dominus  episcopus,  associatus  a  Rcvcrcndissi- 
inis  Dominis  Odoardo  Lounnelllno  archidiacono, 
Josepho  Tozzio   canonico  decano  et  Francisco 
Bonellio  canonico  sacrista  ac  Reverendo  Domino 
Laurentio  Alosio  boiiefioiato  et  c:i;remoniaruiu 
magistro  dictre  venerabilis  ecclcsice  cathcdralis,  ¥ 
nna  mecuni  efc.  ex  palatio  c]jiscopaU  disccdens 
se  rccepit  in  dicta  venerabili  ccclesia  et  ad  vene- 
rabilc  aitare  dictis  sanctis  Valcntino  ot  Hilario 
dicatura  acccssit,  quod  est  priraum  post  altare 
majus  e  comu  epistoIfB  ejusdem.  Quo  denndato, 
fuit  illud  ropertuin  esse  nndiquo  lapidibus  bonc 
compactum  cum  crate  ferrea  in  parte  anteriori; 
per  quam  inspiciendo  tam  dictus  Illustrissimus 
ac  Revcrondissinms  Dominus  episcopus,  quam 
supradicti    Domini    archidiaconus,  canonici    et 
beneficiatus  et  infrascripti  testes,  prout  etiam  cgo 
notarius  et  cancellarius  infrascriptus,  fuit  reco- 
gnitum  dictuin  altaro  in   partc  antoriori   essc 
vacuum,  et  in  raedio  ejusdom  adesse  quamdam 
urnam  seu  capsulam  raarmorcam,  cum  cooper- 
culo  ex  pcperino  ad  modnm  pyramidis  conlecto, 
snpra  cujus  culmen  nonnullis  latcribus  intorpo- 
sitis  et  calcc  firniatis  adhaeroro  paitem  ai-fe  lapi- 
defE  dicti  altaris.  Tunc  Dominatio  sua  Illustris- 
sima,  ut  urna  prtedicta  oxtrahi  possct,  mandavit 
pcr  niagislros  Dominicum  Durantom,  Josephum 
Pradam  lapicidas  et  scnlptores,  ot  Franciscuni 
Pollegrini  fabrum  lignaiium  Imjns  ctvitatis,  ad  id 
spocialiler  vocatos,  arain  dicli  altaris  amoveri. 

Qua 


A  Qua  ab  ipsis  clevata,  fiiil  rocognitum  \n  rrontispi- 
cio  dicti  roopcix-uii  Inpidci  adosse  incisam  magnis 
litteris   sequenteni   insciiptionem   : 

HILARIUS    ET    VALENTINUS 

et  in  laijro   capsula?   maimoreEe   characteninis 
antiqiiis  aiiud  inrrascripluiu  Epigrnplie  : 

HIC  REQUIESCIT   CORPUS  BEATlSSIMf  GEMINI 
CONFESSOniS. 

2.  Elcvato  deinde  coopercnlo  dict^e  capsulfe 
luit  ab  onmibus  visuni  iliam  esse  plcnam  ossibus- 
bene  aplatis.cum  quadam  plunibca  lamina  supra 
ossa  prsedicta  posita;  quje  capsula  de  mandato 
dicti  Illustrissinii  et  Revorendissimi  cpiscopi  per 
artifices  prjedictos  elevata,  fuit  recepta  a  dictis 
Reverendissimis  Dominis  archidiacono  Lommel- 
Iino,canonico  Ronellio  et  adjuvunlibus  dictis  arti- 
ficibus,  cum  rercis  accensis  aliis  prtecedentibus, 
ea  qua  decet  reverentia  ad  altare  majus  dictEe 
ecclesia?  asportata.  Et  post  debitam  adorationem, 
fuit  primo  accurate  inspecta  dicta  plunibea 
lamina.  longitudinis  unciarum  decem  cum  dimi- 
dia  et  latitudinis  qnatuor  unciarum  ad  mensuram 
vulgo  "  di  passetto  Romano,  „  et  fuit  visum 
habere   infrascriptam  inscriptionem  : 

mC  SUNT  CORPORA  SANCTORUM   VALENTINI  PRESBYTERl 
ET  HILARH  DIACONJ   MARTVRL-M. 

Quarmn  inscriptionum  exempla  fuerunt  prout 
jacentexfracta  et  rescripta  a  supradicto  Domino 
Donnmco  Durante  in  alligatis  foliis  ad  qu^  etc. 
3.  Deinde  dictus  Illustrissimus  ot  Reverendis- 
simus  Dominus  episcopus  ex  eapsula  prredicta 
majora  ossa  in  ea  reposita  extraxit  et  in  tobalia 
supra  dictum  altare  extensa  reposuit,  relictis  in 
eadem  capsula  onmibus  fragmentls  ossorum.quiE 
m  non  modica  quantitate  fucrunt  ibidem  reperta. 
Et  cum  ex  quantitate  et  qualitate  dictorum  san- 
ctorum  ossorum  et  fragmentorum  prudenter  jndi- 
catum  fuerit  una  cum  corporibus  sanctorum 
Valentini  et  Hilarii  fuisse  etiam  in  eadem  capsula 


DIES  TERTIA  NOVEMBKIS. 


B 


G35 

ropositum  corpus   sancti    Gemini   ad    tenoren. 
mscnpt.oms  in  labro  dict.  capsul.  repert.,  i    'o 
ad  cfiectumossa  et  fragmonta  pr^dicla  n  elius 
ecognosc.  faciend,  a  peritis  in  arte  anat  i    ea 
a  lcn ta  tarditate  hora.  illu  reposuit  in  quadam 
cap.ula  ex  hgno  populeo  confecta.  lon-itudinis 
rluoruin  palmormu  cum  dimidio.  latitudinis  et 
a   itud.ms  nnius  palmi  et  unius  quarbe  partls 
aitcnus  pahni,  subposito  prius  in  illius  fundo 
panno  vulgo  "  canavac-io  „.  et  velo  serico  albi 
colons;  m  quo  involuta  remanserunt  omnia  ossa 
et  fragmenta  supradicta,  supra  posita  eadem 
lamma  pIumbea.Qu^  capsula  cum  suo  operculo 
clausa  fmt  vitta  scrica  rubri  coloris  in  modmn 
cnKis  co  Iigata,  ot  octo  parvi  sigilli  Dominatio- 
mssua'  Illustnssim*  impressionibus  assi.mata- 
s.cquo  ligafa  ot  sigiHis  nmnitapost  debitam  ado- 
nd.oncm  idem  Illustrissimus  et  Reverendissimus 
Dominu.    episcopus,    pariter   aliis    cum   cereis 
accensis  pr^cedentibus.  asportavit  et  roposuit  in 
abaco  sou  reliquiario,  existente  in  suggestu  supra 
dictum  altare  sanctorum   Valentini   et  Hilarii- 
cujusjanuaquatuorscrashabens,  fuit  clau^a  et 

clavibusobserata.quarum  primam  dictus  Illustris- 
simus  et  Rcverondissimus  Dominus  episcopus 
altoram  dictus  Dominus  archidiaconus,  tertiam 
dictus  Dominus  canonicus  Tozzi,  et  (luartam 
dictus  Dommus  canonicus  Bonellius  secum 
asportarunt. 

4.  Superomnibus  etsingulis  pr^dictis  petitum 
fmt  a  me  notario  publico  et  cancellario  infrascri- 
pto,  ut  unum  seu  plura.  publicum  seu  puhlica 
mstrumentum  seu  instrumenta  conlicerein  afque 
Iraderem,  prout  .Vr.  -  Acta  fuerunt  htec  onmia 
Viterbu  m  dicta  vonerabiii  Ecclesia  et  in  supra- 
dictis  respective  locis,  ibidem  prEesentibus  onmi- 
bus  supradictis  ac  admodum  RR.  DD.  Joannc 
Mana    Floruccio,    sacerdote    Viterbiensi    dictx^ 
venerabilis  ecclesife  beneficiato,  et  Paulo  Antonio 
Procaccioli  sacerdote  Assisiensi  a  sccretis  Domi- 
nationis  su^e  Illustrissimre,  testibus  ctr.  —  Ita  cst.- 
Joannes  Augnstinus  de  Romanis,  notarius  publl- 
cus  Viterbieusis  et  cancellarius  episcopalis  roga- 
tus  efc. 


EX  EDir, 


E 


FRAGMENTA   LITURGICA 


DE  SS.  VALENTINO  ET  HILARIO. 


F 


-£>    mss.  CoUectom-h    Joaiinh   Morjy!,  cdnoiilri 
S.  AngeU  In  Piscina  Uowa;. 

Aimjmphim  coiitentnm  hi  Collectmms  BoWm- 
fhanis  Biht.  Bejia:  Bnu:,  sif/natis  noinine 
VitEe  SS.,  n"  Wa7~74. 

AD  VESPERAS. 

HYMNUS. 

P:ingamus  laudesg-auilii 
Pro  inai-tjTum  vic-toria 
Valentini  et  Hilarii, 
Quoiuin  ha-c  est  nienioria. 

Venerunt  in  Itaiiam 
Ali  Orientegemini; 
Peianibuliintes  Tusciam, 
Ciistrum  intrant  Viterhii. 


In  quo  erat  Demetrius, 
Snnclis  parans  suppliciii : 
Pioconsul  iniquissimus 
Iniqua  lert  olficia. 

Hossanclosnecti  funibus 
Jnltet  cum  saxi  pondere, 
Tiberis  nierj;i  fluctibus; 
Quos  nequit  aqua  lEudere. 

Mox  redeunt  Viterbium, 
Sanclo  repleti  Flamine; 
Verbis  torquent  Demetrium, 
Sacro  loquentes  famine. 

In  ponte  Camillario 
Mtitilantur  capitibus : 
In  rtelesti  palatio 
Sanctisjunftuntur  ca-libus. 


Mulier 


63G 


DE  SANGTIS  MARTYRIBUS  VALENTINO  ET  HILARIO. 


KX  MSS. 


•  cod. 

Paracleto. 


Mulier  Eudoxia 
Sancta  membra  sepelil, 
Sanclorum  actus  coni?cia; 
Propter  quod  mortem  pertuliL 

Post  liffc  consiil  Demetrius 
Dolore  quassus  itii 
Concutitur  divinitus; 
PaJmam  sumpsit  mavtyrii. 

Sic  pugnavere  martyres, 
Sic  de%'icere  praslia; 
Sic  simus  liorum  memores, 
Ut  nobis  captent  prrpmia- 

Pro  triumpho  tam  inclyto, 
Pro  tam  maona  victorja 
Patri,  Nato.  Paraclito  * 
Sit  sempiterna  gloria. 

Amen. 


Later  crebro  percutilur 
A  viris  fodienlibus; 
Nutu  Dei  non  rumpitur, 
Qui  testis  est  martyribus. 

In  Viterbi  cnmpestribus 
Rosarum  est  planlatio, 
Nostris  vernans  aspectibus 
fiubricata  iloritio. 

Gomatslolii  digniflca 
Prtecelsa  dextra  (ilios, 
Sacerdotis,  levitica; 
Jussus  spernunt  Demetrios. 

Anno  Ghristi  millesimo 
Trecenleno  cum  tertio 
Lfiudes  dantur  Altissimo 
Quo  sanctis  esl  translalio. 
Amen. 


D 


B 


*  cod. 
eecidui?!. 


'  /ini  Queis? 


c 


AD  LAUDES. 


HYMXUS, 

Jubar  gemelli  sideris 
Diem  festum  congeminat; 
Sanguis  fusus  elimioat 
Nottem  tepentisaeris. 

Profudit  luminaria 
Snlis  ortus  occiduis  *, 
Carnis  calcatis  arduis 
Fide  Grma  viventia. 

Jesse  radix  in  surculos 
Surgit.  in  germen  (^'■lorium, 
Valentinum,  Hilarium, 
Quos  •  petit  mucro  jugulos. 

Tellus  cruore  madida 
Sarro  ditat  Viterbium. 
Ut  corda  trepidantium 
Redditexemplo  fervida. 

Causa,  tempus,  mailyrium 
Judex  pares  efficiunt 
Sanctos,  qui  Cbristo  serviunt 
Per  dispar  minislerium. 

Trinitati  laudalio 
Detur  perpescum  gloria, 
Qui  datsuprema  gaudia 
Valentino  et  Hilano. 
Amen. 


1n    TrANSLATIONE   DICTOnUM   SANGTORUM. 

AD  LAUDES. 

HYMSUS. 

Turba  canora  juliilo 
Laudes  exsolvatsedule : 
Lucerns  tectae  nubilo 
Clarent  sub  Cbrislo  prfesule. 

Tena  fidelis  texerat 
Vatentinum,  Hilarium; 
Laler  scriptusexpresserat 
NuIIum  esse  ludibrium. 


IN  SECUNDIS  VESPERIS. 

HYMNUS. 

Pnefulget  orbis  siderum 
Pieno  duorum  lumine, 
Qua  plena  Christinumine 
Gaudet  corona  martyrum. 

Pro  vJris  claris  genere 
Quos  signant  nobis  sidera, 
Erectos  super  Belbera 
Decet  nos  canius  iiromere. 

Perfusi  rore  gratia; 
Ccelestis  Iiic  Hilarius, 
Gui  Valentinusprsevius, 
Tendunt  ad  partes  Tusciie. 

Dum  fidem  Christi  pviBdicant, 
Pagana  gens  convertitur, 
Perversus  rituspremitur; 
Nam  veritatem  judicant. 

Castxi  consul  Viterbii 
Exponit  bos  ^uppliciis, 
Ut  credant  idulatriis; 
Jussa  spcrnuntDemetrii. 

Quos  mola  gravis  funditus 
Demergit  undis  Tiberis ; 
Sed  his  ab  aquis  liberis 
Adest  juvamen  cffililus. 

Aulicos  ui-sus  necuit ; 
Sed  pra^ses  instat  forlius, 
Ut  Heicli  credantocius. 
Tuncmirum  templum  conuit. 

Ensis  exegit  jugulos 
•   Gloriosorum  martyrum. 
Qui  scandunt  sedes  Superum, 
Mumli  contemnunt  slinnilos. 

Pro  quijiup  niira  gauilia 
Monslnnit  Gliristus  latius : 
Conversus  esl  Demetrius 
Quo  martyr  est  Eudoxia. 

Deus  nobis  retribuat, 
Gui  leferumus  gralias. 
Denius  precum  primitias: 
Nosdonissuis  imbuat. 
Amen. 


E 


DE  SS.  JIARTYRIBUS 


DIES  SEGUNDA  NOVEMBRIS. 


037 


D 


DE  SS.  MARTYRIBUS  mUMERABILIBUS 


C^SARAUGUST^ 


IN    HISPANIA 


COMMEIVX^RIUS 


r*  R  ^  V I  tj  s. 


L  Divorsos  esse  hos  martyres  ab  octodeciin  qui  colunU.r  die 
10  aprilis.  Mar(yrologiorum  elo£?ia. 


fl.V.H. 


ANSO  (JCCIV. 

Pi-ii(leiitiiis 
InniiiTiera- 

biles 

Miirtyres 

cliireiiidicat; 


AvreUus  PrudenUns    hi   Iii/muo    iv   hlri   nepi 
!rT£.f<fva,v  (DecoroHisJ  Caisaramjmtunos  martij- 
rcs  octodcchu  midtosque  aVios  cclebrat;  in  quo 
nohilissimam    tirbem   CxsaraiKjusfam    allocutus 
canit  sequenfla  (I) :  ' 


E 


*  iiiteUif/c 
Garlhago. 


Tu  Jecem  .sanotos  levehes  et  octo, 
Ctesaraugusta.  studiosa  Chiisti, 
Verticem  flavis  oleis  reviQcla 
Pacis  iiouore. 

Sola  in  occursuin  nurnerosiores 
Martyrum  lurbas  Domino  parasti : 
Sola,  priedivespietate,  multa 
Luce  frueris. 

Vix  parens  *  orbis  jiopulosa  Pwni, 
Ipsa  vix  Roma  in  solio  locata 
Te,  decus  nostrum.  superare  in  isto 
Munere  liigna  est, 

Omnibus  porlis  sacer  inimolalus 
Sanguis  exdusit  genus  invidorum 
Dwmonum.et  nigras  pepulit  tenebras 
Urbe  piata. 


Merifo  Ruiuartius  :  Hic,  inquit,  vu!go  de.signari 
putant  Innunierabiles  Martyres,  qui  sub  Daciano 
^  passi  dicuntui- (±),Cui conmitit  Baroniiis  iu  anuo- 
tattoni/jus  ad  diem  3  novembris,  aitatas  Prudentii 
strop/ias  Innumerabllibus  Martyribus  appUcaus. 
(ktodcciin  luarti/res  quuin  ad dieiu  16  aprilis  tra~ 
rtuudos  susciperet  Daniel  Papebrockius,nou  potuit 
non  meminisse  de  Innunieraljilibus  martyribus, 
qntppe  quoriim  Arta  iiiarfi/rH,  coiifiuentia  octode- 
niuiUorum  nomiua,  ex  codice  Lonyipnntano,  viso 
"'d'quissimo,eclendaJiaberef.lmmmevi\hi\esaufem, 
quoruin  festus  dies  iu  fcrtium  uouas  uocembris 
'ncMiit,mcces.^oribus,  nt  par  erat,  tractamlos  reli- 
quit.  Xos  ercjo  incli/fi  istius  martijrum  exercitus 
Acta  ex  mnltoruin  codicum   aucforitafe  rcpetitis 
curis  edeiida  judicavimus.  ~  De  quorum  Acto- 
>'um  auctoritate  primo  loco  aqeuduiu  e.-^t. 
'JXmmAcla       '^■Acta proconsularia  nuUa  supersuiif;nece£sti- 
^mmhm     ^"^^^!"'!"'^'''"'-  ^''^»  euiinjudiciopublico  sed  secreti 
^■^maioni  ™'"''"  «'■^'AtVo haic immauissima  Christi fidelium 
non         ^"'('ffcs  pafratd  fuit.  Acta  qux  habemus  festivum 
''■"'nim,,., ;    Pofius  marfi/ruin   encomium  quam  Acfa  marfi/rH 
"Ppdlanda  Hnnt.  Auctori  adjudicari  solent  sanctu 
■oranlioui,  Cxsaraugustano  episcopo,  qui  defun- 

(i)Migne,P.L..tum.  LX.p.  305,  slrophe  14-17:  ct  Act. 
WJ  Ofr.  HiSQQ,  £:.-^2^„r,a  Sayrada,  imn.  XXX.  liactat.  (Jfi. 


ctus  esf  anno  (J.^1  (3).  Stjhis  fiujus  eucomii  etsi 
non  hommi,   at  fempori  ..atis  courenire  videtur 
Auctor  qu3i  ..cribit,    ex    testimouio  antiquorum 
eoruiuque  "  ethnicorum,  .,  lifteris  conmjnato  se 
haurirefatetur.  Et  re  quidem  vera  m  esf  reiqestx 
natura  ut  m  itrbe  Christi  fide  tam  fortifer  imbuta 
totque  martijrum,  quorum  uoinina  sciuntur,  san- 
ffutne  consecrafa  totque  sanctorum  ac  docfi.«simo- 
rum  episcopornm  succrs.vone  il/ustrissiina  ofilicioui 
tradi  nou  pofuerit.  Accedit  irrcfrajafjili.,  auctoritas 
Pnidentii poetx,qui  ad  historiam  Innunierabiliuni 
martyrum  evideutcr  aUinUt.  Prxfcrea  lucubratio 
illa  quam  sancfo  Brauiioni  attribui  non  /)osse  exi- 
stimamus,  licet  encomii  laudibus^periodorum  orua- 
meufis  jiompaque  verborum  siiu/idari  satis  dUate- 
tur,  rerum  tainen  parfieularium  parcissima  est. 
Rem  (jestam  universam  sicuti  memoria  facile  reti- 
neri  potuit,   sub  ocidos  pouif.   Aderanf  reHqnice 
marfijrum  tauta  copia,  qiiauta  rei  uarratx  cou- 
gruunt. 

3.    Vnde  concludimus  rem  narratam   siueerx     wdsiucera 
rerifatis  nota  insijuiri.  Ac  i>laue  non  infelliyimiis   exidimamita. 
cur  doetissimo  Patri  Gams  0.  S.  B.  in  meutein 
vcnerit  dubitare  (l)  utritm  Innumerabilcs  marty- 
res  Caisarautjustaui  revera  exsfiterint  ef  nou  /mfius 
cum  octodecim  lUis  de  quibns  nominatim  Vruden- 
tius  ef/it,  confuudi  debeaut.Quid  euiini'  Si  Pruden- 
tio  creditur,  ut  credi  debet,  octodedm  marfijrinm 
nffirmanti,  cur  Prudciitio  iiou  credafur  direnti  rix 
Boiuam,  rlx  Carfliajiuem  marfijrum  uuinero  cum 
Cssarauyusta  certare posse?  Quod  sane  dicfuper- 
quam  absurdnm  fuerit,  sitndlia  aliquof  marfi/rnm 
Cxsaraniju.^^ta:   recusas.    Xos    itaque   Innumera- 
bilium    martyrum    Cxsaraiujusfai    coronatorum 
verifatem  admiftiinus  ac  proclamamus,  ef  Acfa 
eorumdem  sivc  eneominm   sineeritafe  non  carere 
pxistimamus,  efiamsi  TUleiiwnfin  aliter  visum  est, 
diciiniisque  eum  l'suardo,ad  m  Non.  Nov. :  CjEsar- 
augusta;,  sauctorum  innumerabilium  marlyriim, 
qui  sub  Daciano,  Hispaiiiarmn  prieside.  mirabi- 
liter  oceubucrunt  pro  Christo.  Quos  laudat  Cale- 
siuius    his    verbi-s  :  Ciesaraugustie,  sanctorum 
innumerabilium  inarlyrum  qui  pro  Cluisli  laude 
dimicantes,  conlutata  Deciani   (sic)  pctulantia, 
prinunn    contrucidati,    deinde    combusti    sunt. 

c.  7.  S(in  Brniilio,  n.  55.  —  (4^)  Die  Kirviieur/escJikiite  von 
^./«(/(/Vh  (Historia  ecclesiaslica  Hispanifp).  loiii.  I.  lib.  iv, 
c.  (i,  p.  3-iS. 

Mauroli/cus 


638 


DE  SS.  MART.  INiNUMERABILIBUS  C.ESARAUGUSTANIS. 


AUCTOHF. 

G.  V.  H. 


Maurolt/nfs  antem  :  Cajsareae  AugustBe,  sancto-     30Bet  304.  Ego  vix  mrenio  ntntui  praiferam,  nisi  D 

rum  innunierabilium  martyrum,  qui  sub  Daciano, 

Hispaninrum  pntside,  trucidati  et  in  incendium 

projecti  sunt,  ct  ob  id    Massa  Cnndida  vocati. 

Tandem  Marti/roloffium  Eomanum  ad  iii  nonas 

Noremhris  eloijiinu  VsiK/rdi  rcpefif.  De  Innuniera- 

bilibus  /((>■('  liuutyriljus  qituin  ijtuns  qna'stio>u's     ocfodccim  martijnim  et  jfasaio sancta;  Eiujnitia-  ef 


qiiod  Acta  initinm  potiifs  sstnaiitis  inrsecntioms 
indicare  ridentur ;  qirod  tamen  2^''3:ralere  do^, 
potesf,  si  ordo  martijrioritin  revera  tein/ioris  ordi- 
nem  sequititr.Tuncenim  me.nse  januario  acciderit 
marti/riuin  <S.    VlncentH,    quod    sequititr   liossio 


Innumera- 

hites 
j^assi  sunt 


moveri possint,  ad  singitlas  tractandas  accedimus. 

§  II.  De  feniporo  martyrii  Iniui- 
nierabilinni  martvrnni,  e(  de 
titulo  Actornm, 

pinatus  est  Papehrochius  in  Acfis  nosfris  mar- 


faiidem  die  3  uovemliris passio  Iimujiiera!)ilimii. 
iSane  S.  VincentH  marti/rium  ad  annum  303 p,'y~ 
tiiiere  neqiiit,  sed  ud  annum  sequcntem  304;  uude 
sequeretur  martijrium  Innunicral)itium  soli  anno 
304  couvcnire.  Et  forfassis  mctius  est  stare  iide 
Actorum,  ac  sic  marti/res  nostri  passi  sitnt  die 
tertio  iiorciiihris  aiiiio  304. 

G.  Jam  drtitnlo  Acforum  aycnduin  est.  In  rarHs 
•uim  codicibus  varia  leguntur.  Codex  Longipon- 


Opinatus  est  Papehrochius  in  Acfis  nosfiis  mar-  ''"""  coaicious  varia  mjunmr.  voaex  l^ongipon- 
li/riorum  ordiiieni  innrsuui  fuisse.  Esf  aufem  tanits  qitem  Papehrochiiis  edidit  ad  diem  Hiapri. 
falis.-primo  Vincenlius,  post  Vincentiuinocto-     ^'*'".  ^duluin  iion   hahet  P(/.---s/o/;/ Iniuimerabiliuui 


Actoriiiii 
titiiU 


B 


decim  martijres,post  Jios  sancta  Enyratia;  gitibus 
immolatis  locunt  hahitif  iuimaiiissinia  ca:dcs  Iimu- 
merabiiiuni,  Papebrochius  pufat  primo  mactatos 
fuisse  Innumerabiles,f/e/«t/e  reUquos.lfa  seputare 
dicif  oh  Pntdcnfii  lnjinnum,  qui  enumerafiouem 


pr3ipxuni,aut  sttppressit  eum  Papebrochius.Pussio 
eorumdein  martijrum  ipiam  D.  Joanucs  Lucas 
Cortes,  ex  codice  menihra nco pcrvetusto  dcscripfam, 
anno  1074  Matrito  ad  Papebrochium  misit 
quamqiie  hic  vir  doctissimus  Lonc/iponfano  cxem- 


suam  ordlafur  ah  illis  qui  nuniero  defniri  non     1>^(^>''   meiifo  prxlatam    in   siipptemento  tonii  U  E 
poterant.  Pax  sit  cineribus  PapehrochU ; sed  ubi  vir     Apiilis  eidein  substituendam  duxit,  titulum  prx- 


suinmus  ocidos  hahiterit  qituin  hxc  scribcref, 
i(jnoro.Pritdentius  hi/mniim  intoiiat^  indpiendo  ah 
octodecim  martyribus : 

Bis  novem  noster  populussub  uno 

Mnrtyrum  ^ervjit  cineres  sepulcro; 

(liBsarau^uslnm  vocitamus  urliem 

Re^  cui  lanta  est, 

Deindc  urbein  mnrfijrihus  plcnani  exhihet  oh- 
riantein  Christo;  cui  plenitndini  comparat  alia- 
rum  nrbium  paucitatem  ei  remrtitur  ad  octodecim; 
posf  quos  clarissimis  i^erbis  alludif  ad  Innumera- 
biles  mnviyven.  Leye sf ropiias supra  a  nohis  citatas. 
Deinde  post  generalem  Cmsaraufjustse  laitdem 
(Martyruni  credas  palriam,  ctc.)  ad  siiKjulos  enii- 
mcrandos  reierfitur.  Et  in  hac  cnu merafione  ^'in- 
centium  prsemittit  Emjratiae,  Engratiam  prannitfit 
octodecim  martijrihus.  Quare  non  rideo  cur  Pru- 
dentio  serratus  ordo  refutare possif  ordinem  Acfo- 
rum,quippe  qui  conreniat  ab  niia,  sed  discrepet 
ah  alia  parte.  Convenit  cum  Actis,  ocfodecim  mar- 


fert  seqiteutem  :  Passio  sanctorum  innumerabi- 
lium  Cfesaraugustiinorum  martyrum,  qui  passi 
sunt  sub  Diocletiano  et  Maxiiniano  imperatoribus 
die  m  kalcndas  Novembris.  Vhi  bene  obserratur 
diem  lalendas poni pro  die  m  mensis,  rifio  haud 
novosecidi  medii.  Eumdcni  Passionem  cuni  eodcm 
titulo  leyimus  in  Hispania  Sacra  (]).  In  codice  Pa- 
risino  n.  5568,  secuU  X,  sequens  titidus  leyitur  : 
Passio  Innumerabilium  sanctorum,  quje  colitur 
tertio  die  mensis  novembris. 

7.  In  codice  Porisino  n.  5308,  sec.  XI,  titidus 
esf  talis  :  Passlo  Innumerabilium  martyrum  qui 
Sancta  Massa  nuncupati  sunt,  qufe  colitur  tertio 
die  mensis  r\o\embns.  In  codice  Parisino  n. 17005, 
sec.  XII,  hic  lefjitur  fitulus  :  Incipit  prologus  in 
passioncm  sanctornm  qui  nuncupantur  Massa 
candida.  Codex  ex  hibliofheca  Schofsi  Medicime 
Moidis  Pessulani  n.  30,  sec.  -Y/J;-e?  A7//;Incipit 
proIo',ms  in  passione  sanctoram  Innunierabilium 
martyrum.  Has  sunt  prxcipuse  tifulorum  differen- 
fix,  numero  tres  :  dicuntur  enim  a)  martyres  sim- 


varii 
Ipf/iiiitui: 


aiino  303 
aiit  304. 


tijres  prxmiftcns  Innumerabilibus ;  discrepat,  post  pUciter  Innumerabiles,  rel  h)  additur  denoniinafio 

^  bmumcrabiles  ponendo  Viucenfium  atqite  Eiiijra-  massa  sancta,  et  c)  massa  candida.  Notatu  di</nis-  F 

fiam.  Nos  itaqite  nidlam  reperimus  caiisam  cur  simum  est  denoininationem  massce  candidie   in 

inarti/riorum    successionem    aliam    instituainus.  antiquiorihus  codicihus  non  legi.  Quwriinus  ergo 

Priino  itaque  loco  reUuqnemus  S.  VincentH  mar-  ])rinioIoco  de  numero. 

tgrium,post  citjus  necem  immolati  sunt  octodecim  8.  Numentin  horum  inarfi/rum  ignorarl,  nia.rime 

heroes,  quos  pone  secuta  S.  Engraiia.  Tot  martg-  prohat  mus  antiquissimus  rocandi  Iniiumerabiles, 

rum    tormcnfis   ac    niortc    crudeti    nihil  frarfa  qitcinadinodum  ex  Actorum  fduUs  et  marfgrolo- 

Cxsaraugustanoriim    chrisfianorum    constuntia,  giorum  elogiis  /Jalam  est.  Non  defuere  famen  qui 

diaholicum  init  judex  crudelitatis  consilium  ad  eorum  numerum  determiuarint.  Risco  (2)  aliquos 

mactandos  uniceri^os;  qitos,  artificio  ex  urhe  elid-  suppresso  nomine  citatqui  oiniiium  chiisfianoruin 

tos,  ex  insidiis  aggreditur  ef  proinisciia  ca:de  immo-  tempore  Dioclefiani  Citsaraugustx  passorum  nu- 

^"^-  merum  ad  decem  et  septem  millia  computent.  Apud 

5.  Papehrochius  erat  adhuc  in  eo  errore  utpufa-  Amhrosium  Morales  {'^)  anongmi  quidain  eumdem 

ret    Diorletiannm    ahdicasse  anno  304;  et    ideo  nitmerum  indicaiit.  Hermannns,  ahhas  S.  Martini 

Iimumerabilium  marii/riitm  anno  303  assiguan-  Tornacensis,  ad  Aureliuum  ahbatem  S.  Vincentii 

dum  arhdratus  esf.  Sed  ea  rafio  non  cogit,  qunm  Landunensis  narrat  se  Ciesaraugustai  audiiisse 

Diocletianus  anno  305  ahdicaveiit.  Potesf  tamen  numerum  sancforum  niarfi/runi  qitorum  ossa  in 

feri  ut  anno  303  hi  marfgrcs  immolati  fuciint.  ecclesia  ad  sanctas  Massas  requiescunt.  Ecce  ejus 

Post  annum  304  immolari  III  noiias  decenihris  verba :  Arcbidiaconus  vcro  me  duxit  ad  quam- 

tmperatoribus  Dioctetiauo   ar   Maximiano   non  dam  eeclesiam,  qu^  dicitur  Ad  sanctas  Massas, 

potuerunt.  Quitm  ttufem  nuUus  duhitandi  lociis  sit  iu  qua  plus  quam  xl  millium  martyrnni  recon- 

dc  dw  inarfijrii,  inanct  libera  clcctio  infer  annum  dita  csse  dicebat  ossa  (4).    Veruin  sapientissime 

{!)  Tom.  XXX,  Appen.I.  i,  p.  3urj.  -  (2)  Espam,  Sa.jraJa,  tom.  V,  1. 10,  c  G,  p.  2o.—  (4)  Amlecla  BoHamliana.  tom.  II, 

tom.  X\X,  tr.  (16,  c.  10,  p.  '2S0.  -  (3J  Chromcon  f/cnerale,  p.  -i4G. 

animadvertit 


Mtnii/1'it'ii 

ntimeriis 

hiiri  iieqiiil- 


Qnoriiii' 

relii/iiiit 

rocniitiir 

Siiiida  Miif^sa 


fl  Wassa 
tlaiidicla : 


B 


'/lutm  ilnif). 
«iimiUoiiem 
atlmiitimiis 


ciim 

Jiliiriiiiis 
'»i'iiiiim 
ordimim 


i  (niinffidrertii  Bisco  iit  isfo  numei-o  iiieiiiido  homi- 
nes  diici  iion  doniniviiiis  aiiiifjnis,  sed  stia  ■phan- 
tasia  :  (jKore  hi  iinincri  aftendi  non  dcheitf.  Sed  ex 
ijisls  Adis  et  niax/ma  cojna  cinenan  ex  combirstis 
imirf'jntiii.  rorporihns  snfis  intcUifjifur  numents 
huruiii  marfiinim  rulde  inagnns  esse,  qnaniquam 
it.na  nini  marfijrnni  nominibits  solius  Dei  scientia 
confiitetiir. 

'.).  Saiirfornm  honim  murfi/rnin  rcliqniis  coin- 
niitne  nomen  Massse  sanotre  ndhiBsif;  sub  tjuo  titido 
sSEpissime  ah  ancforihns  clfanfnr.  Dncfnm  csf 
nomen  a  comjerie  cinernm  ex  romhnsfis  corporihns 
relictornm,  qnl  in  f/Iobos  coahtenmt  et  sic  globi 
sice  massm  sanctpe  vocahulo  dicnnfnr.  Sed  hoc 
notissiinit.m  est  ef  ntdli  difficit/tafi  snhjacet;  vix 
enim  aliter  cineriim  copiosonini  rdiquiiB  conser- 
vari  potuernnt,  nisi  in  t/ltjijos  sice  massas  com- 
jmcfx. 

10.    Majorem    feiiio   loco    qitssfionem   agtfat 

denominiitio  Massre  candidfe.  Kitliis  in  Acfis  anti- 

quioribns  MassEe    candid.-e    menfio  pt.  Et   ipsa 

e.vein/jhiria  qnornm  in   fitnlo    hoic   iiota   Massre 

candidfB  adddnr,  in  Actis  nihU  haheiit  nnde  hnnc 

cinermn  candorem  deducas.  Ante  secidnm  XII 

nnUa  mihi  Massa  candida  CxsnraiHjn^tai  e.ristens 

orcnrrit.   Dicit  fainen  Ihtinarfins  {{)  in    codice 

Loiu/iponfano,  titulum  Passlonis  hahere  Massani 

candidam.  Eem  (jesfam  lectori  oh  ocn/t,s  ponamns 

ex  Actis.  Dacianns  qnnm  Innunicrablies  martyrcs 

px  insidiis  af/f/ressus  occidisset,  plusquam  ferina 

cntde/itate,  sed  id  teinporis  vttlde  nsiiafa,  decrecit 

intpedire  chrisfiano^,  .^i  q,a   ydicpii  fnissenf,  ne 

mtrfijruin  corporihns  honorem  adhiherent.  Jnssif 

erfjo  carioruiH  criminum  reos  Caisarauf/nsfnnis 

carceribus  detenios  f^apife  p/ecfi,  ftc  .fce/erntornm 

hominnm   corpora  sanctornm   corporihtts   mixta 

ttno  crcmari  incendio,    ut  permi.rfi  cineres  renfo 

anferrentitr.  Verumtamen  impH  jiersecidoris  con- 

si/inm  Dens  irritnm  fecit :  ct>/lecH  sunt  summa 

cmn  veneratione  sanctorum  corporum  cinereset  in 

hodienmm  diem  puhlicse  veneratioiu  exponnnfnr, 

snnfqne  isfx  ■'  sancfai  Ma.^sai  ,,  omniitm  fjre  ce/e- 

hrafa;. 

1 1.  At  qita  ratione  cineres  sceleratorum  a  cineri- 
hus  sanciorum   discerni  potiternnt?  an  permixti 
cineres   col/ecii   sunt?  Nu/iis    omnino   Actorum 
^  exempictribus  qttx  saf    mafjno   nnmero  propriis 
ocults  inspexi  et  rerbnm  ad  rerbnm  cxaminan  et 
rnter  se  confn/i,  discrefi  cii-eres  atd  separafi  /etjun- 
titr.  Et  nihi/fmimts  denominfitio  Massse  candidEe 
tnca/nit.  In  breviario  anfiqno  ecc/esix  Cassaraufju- 
sianx  .^ic  /er/dur  ;  Et  licct  simul  tuerint  concre- 
inata  (corpota    marfijrum  ac  cfjrpora  reorum), 
ccelesti  virtute  sunt  ab  invicem  separata.  Nam 
^acta  fuerunt  omnia   velut    ti-umenti    candida 
inassa ;  qufe  sic  usquc  in  praesens  sunt  appellata. 
Kt  detnde :  Visiniturquc  hodic  martyrum  candidi 
globi,  nitorem  sanguineum  sacraruin  victimarum 
aperte  demonstrantes.  Hic  sane  locns  est  excla- 
inandi^  cnni  doctissimo  Hisco  :  Quid  neccsse  est 
antiquis  testimoniis  comprobare  rcm  quse  oculis 
iispicientibus  manilesta  csf? 

I-.  Ilisforiai  Ilispaniai  scriptorcs  jj/erifpie  Innu- 
inorabilium  uiartyrum  nientionem  facinnt,  co//e- 
'■fosque  marfijrnm  cineres  dicunt  Massam  candi- 
dam  uppe//titos   fuisse.    (^ttos    idi  omnes    citare 


DIES  TERTIA  XOVEMBRIS. 


G39 

snperracfinettm  dnxi,sica/iqnos  in  inediun,  ftffidisse 
iiivahd    Lttci,ts  Mnrina^ns,  Sicu/ns  (-2) :  Co.igesta 
^^unt  igilui-  .auctorum  corpora  rorporibus  danma- 
torum  et  conjuncta.  Quse  elsi  sinuil  coucren.ata 
luere,  virtute  tamcn  c(Elcsti  suntab  illis  separatu- 
qna;  qiudeui  fucrunt  omnia  facta  vcluti  frumenti 
candida  massa.  Jfj.Vasants  (3)  :  Postquam  cniui 
reaacli  fuerunt   in   eineros.  rcpente  sauctorum 
inariyrum  cinercs  apparuerunt  uivc  candidiores, 
aliorum  vcro  rarbone  quovis  atriorcs.  Pnetcrea 
pluvia  cceiitus  dimissa  reliquias  sanctorurn  in 
'nassas  candidas  redegit,  uudc  id  nomcn  i.odie 
quoquc  retiucnt.  Ex  Flore  Sanctorum.  Joannes 
Mariana  {d-)  :  Cincres  in  massas  conglobati  di- 
scrctiquc  ab  aliis.  Massa  candida  dicti  sunt.  Fr 
Ihdtjjpusfle  /a  (htndara  (.^)  :  Corpora  acervata 
i?ne  mcpudei'unt  et  cineres  congcsscrunl  vento 
spargendos,  ne  dignoscercntur;  scd  miracnlos.- 
conjuncti  sunt  in  giobos,  et  rore  cctli  coaluei-uut  ■ 
qui  hodic  adhuc  Massa  candida  vocantur.,-i;«6ro- 
mts  f/e  Mora/es  (G):  Successit  insigne  nn-raculum 
cineres  sanctorum,  divino  ministerio  scparatos 
coaluissc    et    fbrmassc    globos    multo    catidi- 


AIT.TOBB 
«.  V.  H. 


diorcs  oinnihns  reliquis.  Fr.  Ptmius  a  Sunct,, 
^tco/ao,  fftctum  refert  ex  Vasaio  (7)  et  paulo  post 
candii/am  ma.^isain  _  desrvihif  hoc  niodo  (,S) ; 
Primum...  pietas  collegit  miraculosas  niassas  per 
campos  sparsas;  quas  desuper  cceli  attento 
oculo  spectahaut.  Sunt  unitte  uti  petrte  cx  duris- 
sima  et  caudidissima  calce;  quae  cum  ignc  cari- 
tatis  magis  quam  materiali  unitce  fucrint,  iu 
levissimas  petras  ohduruerunt.  Franriscns  de 
Patli//a  (0)  ii.'idem  fere  rer/jis  ntitiir  qnibus 
Ain/irosinf'  de  Morales  sitpra. 

l;l  Joanues   Tamaijo  Sa/azar,  iicM  in  rel,ns 

ontiqnisreferen<lisfjmniferefcievareat,qtta:ocn/is 
vidit  tesfefur.  Sir  attfem  /oqnifnr  {{(})  :  En  saiicto- 
rum  Acta  martyrum  Imiumcrahilium  C;.esarau- 
[gujstanorum,  quorum  hodie  massarum  candidi 
globi,  nitorcm    sangulncum  saeraruin  victima- 
rum  a])crtc  dcmonstrantcs  ad  oculum  visuntui-. 
P.  Murillo  in  Histor.  C«saraugustan.  d.  Tract.  2. 
p-    2.   c.    Xi,  sacrarium   suhterrancum  in  qiio 
horuin   sanctorum  cineres    in  glohos  candidos 
roagulatos  *  rcconduntur  mirifice  describit,  cui 
lcctorcs  meos  *  miltimus.  Bivarins,  qnant/o  ex  se 
ipso/ofjifitnrfit/edi,jnissimns{\\):msh\\\,inqnit, 
Dei  providentia  ctrcctnm  est  ut  cineres  manscrint  ; 
candidiores  nive;  undc  in  globos  colicti  Massa 
candida  appellari  meruerunt. 

\-i.   Ha/>cs   ifftfpir,    henifjne   /ector,    festinifjnia 
htsforirornm  ex  ontni  hominum  ortiine  ro//ecff)- 
rum,  fjiti  nna  roce  sanctontm  Immmcrahilium 
martyrum  rinrves  Massam  candidam  appe//ant. 
Pecvntioris  Oivi  aurfores  sunt;  neino  enim  antiqno' 
rum  sanflorum  Innumerabilium  cineres  Massam 
can<lidam  di.Tit.  Qnantnm  mihi  per  /ibros  ntann- 
srriptos  et   impressos  liruif^  invesfiijare  ronnfu^s 
sitm,  sed  (uti  sitpra  monui)  ultra  secidnm  XII 
hitnc  tituittm  massse  candida;  ascem/ere  non  v/di. 
Reperi  eum  in  codice  Parisino,  in  tifit/o  scdiret 
Passionis,  scd  nequaqnant  in  corpore.  Hoc  codice 
ant  uno  ex  simi/ibus  exemp/avihns  usns  c.tf  Vim-en- 
titts  Be/iovaceiisis  {\'2),tjui  conipendio  suo  (eriden- 
ter  ex  hisct-  Arfis  contracto)  in  fine  fidtHdit  hos 
martijruin    rinerrs    oh    maximam   intdtitndinein 


iiiiHiirihiin, 


fic. 


.vei/  ri-cfiilem 
liiilftmitH 


fl)  Acta  siiicera,  p.  WJ,  nota  1:!.  —  (-1)  De  rvbiis  Ilis/ut- 
"'«.  lih,  V.  p.  34.-».  —  (3)  ctiroiilcon  reritm  Ws/Jiinicaritm, 
•^  aimiini  D.  30«.  —  (4)  De  rebus  Ilis/mniw,  Ijii.  iv,  c.  l->. 
wj  ralmas  1/  triitufun  edtsiasticns  <le  tJalicia,  p.  i.  |,  v, 
c.  lo.  —  (6)  Loco  supra  cit.  —  (7)  Antii/ueditihs  eclesiasticas 
»e  Esi,(iri(,,  sec.  iv,  c.  12.  ad  an.  Ch.  3(11,  p.  333.  -  {Sj  IMd., 


p.  335.  —  (9J  Ilistoria  eclesiasticu  ile  Es/iaiia,  sec.  iv. 
p.  l.ii).  — (lOj  Mitrti/roloijiiim  His/xiiiicain,  toni.  VI,  p,  .i7. 
(llj  Iii  Ff.  L.  Ih-xlri  C/ironiron,  ad  ininujii  Cii.  3(X), 
comin.  111,  n.  1:.'.-  (I-Jj  Spccidiim  ilixtoriah;  \\h.  \m 
c.  130. 

Massam 


640 


DE  SS.  MART.  INNUMERABlLiBUS  C^SARAUGUSTANIS. 


AUr.TORE 

G.V.H. 


B 


Mnssnm  candidam  vorart;  qiiani  notam  et  iitnlo 
afldidit,  reterinn  satiii  negiifjeuter  appos/to.  Ex 
Vi)ire}}tio  Peinis  (le  Natafihjis{\)  hniisif,  ut  ipse 
fatefur,  dire)is  :  Qui  propter  oorum  inmimcrabi- 
lcm  multitndinem  Massa  candida  appcihmlnr,  ul 
dicit  IVator  Vincontius.  lievi  itaqiie  qiia  de  qnceri- 
imis,  ufnwi  Saiirtonnu  Innumorabilium  riiiercs 
Massa  candida  siuf  et  dirantnr,  extra  controver- 
siam  poumif  ef  srrii>fon(ni  niirtoritas  et  rri  exi- 
stentis  perspirua  oridis  eiidentin. 
orifiine  hami  15.  Qiiod si  qiiis  originem  rei  inrestifjef,  fortas- 
satis  elara.  g{g  „,)„  (,c/(,o  rfnrain  repcrief.  Xnin  aliqni  ex  ritnfis 
aiirtoribns  rem  sinipHrifer  nsserind :  Candidam 
massam  hisee  cineribtis  nomen  inditnm  esse;  et  qiii 
rcliquos  tempore  nnferedif,  Vinrcntius,  oh  innume- 
rnbilem  nndlitndiuom  mnssmn  cundidani  appel- 
Inri  dixit.  Oh  nriilfitudinem  rinernm  eosdem 
massnm  nppellari  intelHjo,  ob  multifudinem  non 
intellif/n  hnnr  massani  din  candidam.  Pnfo  enjo 
Vinrentinm  candoris  hnjus  mirahilem  orif/ineni 
non  cQfjnorisse,  sed,  qnnni  omncs  rinercs  rnndidos 
esse  pufarct,  nihU  in  har  re  mirabile  afjnoscens, 
nihil  fdiud  intenfUsse  qiinm  explirafirmem  denomi- 
nntioniH  Massre.  Jn  eouipendio  enim  suo  nihil  de 
miracidosa  discretione  cinerum  tangif,  quam 
Acforuui  crciiiplnrin  cunrtn  qux  ad  mc  pcrrcnc- 
runf  if/noranf,pra:ter  unnm  scnjjtiunculam^fpiam 
infer  roUectunea  pr&decessormn  reperi,  qnm 
intdc  sif  iqnoro.  Coinmunirnho  fnmen  posten  cuin 
lextore,  licef  auctorifnfis  nnlfiiis  essc  Jiidicem. 
Auctores  (jui,  auctorltaie  breriarit  Caisaraugu- 
stani  aiif  populnri  tradiHone  nixi,  mirarufosniu 
separationem  ef  rceUfus  indituni  afbedinem  admit- 
iuntj  qttnm  tot  secidorum  intervallo  n  re  ijesta 
distent,  eritforte  fpii  ciiin  Baronio  ronfcinnendos 
putet,ef  prxscntcm  fdhedinem  rineruin  ciim  nifore 
aliquo  subruheo  commode  expUcari  existimet  ex 
candida  tof  milfium  ossium  fnrifla  cum  nifjrescenfe 
rinere  rnrninm  ronimista,  ct  furtassis  rafce  ad- 
mixta  in  gfobos  rongesta.  Qui  ita  jmlicaret,  hunc 
ego  condemnare  non  ausim,  quia  ab  una  jnirte 
silcntium  Actorum  non  leve  creat  pra^/udicium  et 
ah  alfera  prnie  desunf  argutnenfn  quf)drifi  ilnhinm 
excludentia.  Et  sic  intelHt/o  (jiiare  doctissitnus 
Gams  et  afH  de  ifla  stvpenda  afhedlne  non  uganf. 
Fafeor  taincn  me  non  sciifirc  endcin.  Ego  traditio- 
nis  Cxsaraufjustanx  Ecefesise  simpficem  formatn 
^  ampfector,  et  credo  corpora  omnia  simul  cremata 
divino  nulu  sic  .=:oparata  fnisse,  ut  martyrum 
cineres  vclut  fVunienti  candida  massa  in  por- 
tiunculas  conglobati  fuerint,  aliis  vento  spargen- 
dis  remanontibus.  Qua;  refifpii  auctorcs  hisce  addi- 
derinit,  ncr  rcjirio  nec  ampfertor,  ignoro  srifiref. 
Ipsumnomen  massffi  candidfe  ex  Carthaginiensi- 
bns  mnrfi/rihus  trecentis  in  rirnm  cnlrem  missis 
derivari,tam  nfjtum  est  quam  fjuod  notissitnum. 

§IlI.Do  patria,Uim  doloco  mar- 
tyrii  Innumorabilium  mar- 
tjTum. 


Innumera- 

biliuui 

patrio  est 

Cmaraii- 

gnstd  ; 


Innumerabiles  martyres  cixes  esse  Ca^saraugu- 
ntanos,  maxima  omnium  in  prsBsenti  causa 
aurloritas,  ij)sa  scHicet  Acfa,  afprmcmt;  nec 
generali  soiummodo  ratione  rei  narratz,  sed  repi- 
tito  civium  nomine  et  plebis  civitatis.  In  fpiibusdam 
enim  Actorum  exempfarihHS  feguntur  scquentia  : 

(l)Lib.  X,  c.  17.  ~{%Annales  eccles.,  ad  annum  303, 
nuiu.  134.  -  (3)  Efiji.  Sagr.,tom.cil,\v.m,c.  10.  n.  13.— 


E 


Peremit  igitur  iniquus  judox  torrenas  civifatis  D 
plebcm  imiocontem,  cpiam  foliciter  cum  Christo 
semper  rofrnaturam  ctplesfi  dedicavit  Hicrusa- 
lom,  in  qua  justoruni  aniniEO  in  maim  Doi  sunt  et 
non  taufrct  illos  tormentum  mortis.  Exultot  ersjo 
egregia  urbs  C;«saraugusta,  qu!E  tof  millia  mar- 
tyruni  Domino  protulit,  oorumdem  sanguine 
insigniter  circumlita.  In  aflis  vero  sic:  VBe  tibi, 
miuister  diaboii,  Daciane!  Non  sufficit  ad  aug- 
mentum  tuorum  scclcrum  innocentium  civium 
vitam  contra  jura  Icgum  exstinguere,  nisi  hujus 
nef;indi  criminis  causam  in  occisis  addere  prncu- 
raros!  Quid  tibi  profuif  rabios  tantarum  crudoli- 
tatum?  Peremisti  tcrrenre  civitatis  plebem  inno- 
contom,  ct  dedicasti  populum  civilafi  magnfe 
Hiorusalom.  Si  qnn  crf/ofidcs  Arforum,  desarnu- 
gustani  cives  sunf  Martyres  Innumerabiles,  plebs 
cirifatis  Ca-sarnngusfnna: 

17.  Fufarit  Bnroulns  (2),  et  cnm  Baronio  Ferre-  (imdsine 
ras  (3)  pferosque  rhristianos  a  Daciano  ex  aliis  ™u8ff«%,,/ 
focis  colfectos  C^sarnugiisfatn  niissos  huc  vnirer-  "^!J">'"»t. 
safi  strage  defefos,  et  hanr  midfitudinent  consfi- 
tuere  Innumorabilos.  Sed  hsr  mihi  videtur  pura 
conjectura ,  nidlo  nec  fevissimo  nixa  ftnidatnento 
narrationi  Actorum  contraria  pofiits  qitain  con- 
scntnncn.  Fotest  qitidein  ficri  afiquos  in  tantn 
niuftifudine  affuisse  (■firistianos  aliarum  civifatinn 
cives,  permixfos  civifatis  civibus;sed  nulfis  in  Acfis 
id  srripfiim  est.  Qnnre  hanr  oplnif>nrni  relinquimus 
sub  duhio,  ct  toto  ntiiino  consentimus  Acforum 
scripfori  exvffahimdo,  et  dicimus  cum  iflo :  Exuif et 
orgo  egregia  urbs  CEosaraugustana.  cjuie  fot  millia 
niarfyrum  Domino  protulit,  eorundem  sanguine 
insigniter  circumlita. 

IS.  Lorus  marfi/rii  prope  Cxsaraugnstatn  fuif, 
nt  pafef  ex  Arfis;  sed  non  usqne  adeo  certe  pnfef, 
nt  nuffi  rontroversix  suhjiciafitr.  Quatnor  erant 
urhi  Ca^sftrangustntiee  pf)rfx,  spectantes  ad  aqitifo- 
rem  ef  ausfrum,  ad  orientcm  ct  orrideidein,  Siint 
qui  arhitrentur  ex  quatiior portis  egressos  christia- 
nos,  ex  quatuf)r  parfibus  cirru  muros  fiiisse  f)Ccisos. 
Qtii  ita  opinfnifur.  fcstimon/o  nitunfur  PrudcntH 
dicetitis  : 


Omnibus  postis  sacer  immolatus 
Sanguis  exclusit  genus  invidorum 
DKniojmni,  el  ni^^ras  pepulit  tenebras 
Url)e  ])iata. 

Scd  in  Actis  cfare  nr  distincte  porfa  exprimitnr 
fptx  egredicnfihus  rhrisfianis  fnit  aperta  :  Rese- 
rantur  ilUco  eis  portarum  occidenlalium  claustra. 
Jngcnue  ronpfcor  nie  nuffani  rausam  dnhitandi 
hnhere.  Xant  Pntdentius  in  ea  stropfia  non  pris- 
cise  loquitur  de  martyribus  qnos  Innumorabiles 
dicnni,  sed  dc  inarfgribns  omnilms  Cxsnraugusfn- 
nis;  et  Actn  tam  rfare  loquuntur,  nt  clarius  foqni 
neqneant.  Quod  vero  plurali  numero  ports  occi- 
dentalos  diruntnr,  nfin  porfa,  mihi  non  snffirit,  id 
cuni  doc/issinio  Risco  (4)  exisfimcin  jwrtas  rcci- 
dentakin  et  meridionafem  indicari.  Potuit  enim 
porta  nicrldlonufi.^  dcinceps  Cinorca  rorari,  non 
quia  jJer  illani  martgres  egressi  fuerunf,  sed  (jukt 
mnrfi/rnm  cineres  per  eam  in  civitateni  translati 
snid.  Egressis  rhrisfiunis,  omnes portai  ohserantur, 
ve  qiiis  fugam  capessens  in  civitutein  rcdlrc  possit. 
Postqnam  igifur  christianorum  catervai  ex  nrbe 
excessisscnt  omnes  ac  cfausx  portai  redeundi  vixtm 
jyrsBcfusissent,  militcs  ex  insidiis  aggredintdur 
totatn  illam  promiscuam  muUitudinem  viroruin, 


PalBsira 
circiim 
muroe 

Cmarau- 
t/u3tie, 


F 


(4}  EspafSa  Sagrada,  tom.  XXX,  pp.  31L  315. 


mulierum, 


A 


tt  inde 
orcideiilfm 

rersus 
iisqtie  (1(1 
Ar/irilaiii, 


c 


midlenmjnvemim,  ■vinjimm,  puervnm  ac  p„el- 

kiritm.  Facilc  est  inteUUjere  mnximam  iUam  tn,- 

mam.,    quiwi    insilienfes   ex    impvoriso    safe/lifc, 

ridissimt,  primos  martatos  hostili  (jl„di,j  orili„/s 

Hon  su/Miss'-  hro  sed  in  umneiu  iHirtem  fiu,a  eJe 

dilapsam.  Fnjienfes  circa   muros  jtrbis  insecuts 

mtUtum  tHrniB,  promiscua  c^de  mactaverunf-  et 

itapotest  ad  iilteram  arnpi  totam  nrbem  Csisar 

auf/ustanam   ah  omni  parte  fni^se   circnmUfam 

samjume  r/,ristianorum  martyrum,  ita  nt  toci, 

martijriinon  ianfum  pars  ocrid.^falis  snijnrbanm 

,-efi,on,s,  sed  fofn  sit  ,-ejio  q,,^  «  >n,(,-is  C^sarau- 

justnnis  extenditnr  :  ita  ui  verissime  scripsis^e 

existtmem  Fa,dnm  a  Sanrfo  Nicr,fao,t,n,r  Jberi 

fiitmen,  tunc  Guercxfiuenta  copioso  rubuissesau 

juine.  N,hil  fnim  fnciUus  est  creditu  qiiampluri- 

mos  nataudt  peritos  per  undas  uti-iusqnc  ff.,,,.;; 

salutem  qua^sivisse  afqae  a  perseqtm,fH,ns  luiUtiljns 

fiiisse  occisos  in  aqnis. 

19.  Nec  tantum  crcdidrrim  totam  rnjionrm  .,„;c 
Cxsaraugustam  circumdat   ma,'t,/rum  snnf/„inr 
ou,naduisse,scd  ar/nosco  a  fide.  nm  esse  aliemim 
quod  Amb,-ostus   Mo,-ales,    ,/raDissimus    anrfor 
narrat  (1)   ,nuUos   christianos  a    Ca:sa,-n,nj„,fa 
fur/,sse  etfujiendo  renisse  Arj,rdn,,i,in  coufernUuis 
Arago,um  ac  Naonr,-^  sitam,  ibique  a  sequentih,,. 
mMtibus  depreliensos  gtadio   periisse,   eo,-„mq„e 
ma,-t,jrum  nominr  sacrtim  habe,-i  caminim,  in  quo 
/n  ,narf,/,-es  occisi  essr  t,-ad,uittir,  quorum  me„io- 
nam  xd ificatum  ibi  tenipUm  conservat.  Simi/ia 
Tamaijus  In  ,nart,j,'o/oijio  s„o  scrihif  (^)  H  in  nota 
ndAif  ann,ta  frstn  l,o,-„,n  „,a,-t,/rum  die  3  ,io,:e,n- 
in;s  agi.  Clarissimu,  ,jHoqne  Bivarius  (cui  ext,-a 
talsorum    Ch,-onicorum    causam    p/ennm   fidem 
ndhihemus),  de  iisdem  mn,i,/,-ihus  meminif,  di- 
•■'''i^  (3)   :    Sane    apud    A-redam,   notissimum 
Hispanije  oppidum,  est  iu  maf^na  rfuadain  vene- 
ratione  aprer  quidam  cum  lemplo  olim  super  euui 
erecto  ob  inenmriam  et  cultum  nmltornm  san- 
ctorum  martyrnm,   inibi  pro    lidoi    christianie 
defensione  occisorum;  et  a  re  "  Aper  martyruui 
mmcupatur.  Ft  in  indice  re,;tm  „ie,norahili„m,  ad 
vocem  Agredx  mn,-l,jres,  addit :  Horum  duo  cor- 
pora  sunt  m  coDnobio  Huel^ensium  virL^inujn 
apud  Bm-gos.  Vocabatur  alter  eorum  S.  Hiueus.' 
—  Cujus  i-ei  fides,  ait  Tamai/u.^  (4),  insurfa  oiro 
/Jrudetitia,  ^pvtd  ipsum  stet.  Agredenses  ilU  ma,-- 
U/res  confir,„a,-e  possunt  sr„fr,iuam  nostrnm  Artis 
ronfornie,n,  c/tristianos  omnes  prr  ocridenta/e,u 
poiiam  egressos  fuisse.  Nam  e  tanto  numero  eg,-e- 
dtentium  prio,-es  turmx  ionge  /,r/L'crsse,-u„f /-,ost,-e- 
mascatercas;  drhnrranf  famen  insidiantrs  titdifes 
'inpetum  retardare,  donec posti-emi  exiissent :  et  sic 
prtnii  magnum  itineris  s/,afi„m  ronfererant  anfe 
"■^^^i"orumeg,-essumeftr„cidnUouisinitium.P,-io- 
ffS,aiidito  tumu/fu  et  cocifrrafioue  accttrrentium 
lUiUtum,    re    inte//eeta,  p,-opernr„„t    orridentcn 
versus,   et  sic  przfermissi  a  mditibus  Ag,-rdam 
■"^u/i-i  advcne,-u,if,  et.prw  nmgua  mit/titudiue  in 
■VMf,oso   campo   i-equiescentes,    a   perse>/„rut!bus 
/ictoribus  inventi,  di/ati  triuinphi  coronnm  ndepfi 
suuf.  m  ^,y„  ud  Innumeraljilfs  martyres  adjun^ 
grndi  essent;  sed  massa;  sauclue  aut  massse  can- 
dldse    vocari    nequeunt.    LaUssiuie   n-go   jintuit 
f/ioriosi  hujus  ceiinminis  cnm/iirs,  et  ine  judice 
ioc,i.s  martg,-U  nou  fantum  urbis  partem  occideu- 
ta/em  sed  fotum.  circum  muros  ambitum  com/ile- 
*^*dur.  PUtres  foriassis  trtn-idaU  /jer  i:inm  f'a-sa,-- 


DIES  TEKTIA  XOVEMBHIS. 


641 

^"msta  Nu,na„f;„,„   ,  itur  Aqredam 

J/-*^  rolunt  tun.r  temporis  Uracclmriu' /.S 


§  I\.l)c  sepulero  Massa^  snncliv. 


AucronE 
«.  V. n. 


Sh^dorus,    agens     de    cicitafe    Ca-sa,-„„q,t- 
sfnnn  (o).  /,r,-r  reteris  His/ianiaritm  urbihus 
9celebrttt  Ca^saraiigusfam,  t/icendo  :  inustrior 
ost,  florenssanctorum  martyrum  sepulturis.AW- 
foritm  famrn  mmigrum  srpn/tura   sp/entlitlio,e. 
l"ceAitg„stnm  C^saris  urhem  rircumdedif,  ,,uam 
Inuumerabdium    martyrum    Caudida^    ma.s.^ 
(^mrum  g/oriosorum  /,ero„m  rineres  foreid   ui 
Idta  m,.rta  ,-osis,  vera  lilia  camporum  et  fio,-es 
couralUum,  ecelestis  Sponsi,  cui  eff,tso  sanquine 
fid'^mpro/jarerunt,  splendidissim.-B  imagines  Q„ns 
uttnam  oculis  ,ts„,pa,-e /ire,-et  nohis,  sintf  „„„'.. 
pore,-e  n  q„i  ;,,  Brevia,-io  Cmsaraugustauo  ..rri- 
/>ser,int:  VisunturquP  hodie  marfyrun,  .■nn.lidi 
globi.mtorom  sanguiuPum  sa.-rarum  victiniarum 
aperte  demonstranfes.  IIoc  nostro  tempore  requie- 
sr,iuf  ^anct*  massje  sice  Massse  catidid^e  Od,-om,e 
emm  nomine  Caisaraiigitstnni  cires  /,odi.d„,„  L~ 
fwsum   f/,rm„r„m   designa,'r  pergitnfj    ad  a;le,„ 
^a„ct^  L„g,-afiai,  i„    mcdio  temp/o,  uhi   .,„f,„, 
dicttts  Sanctarmn  massarum;  in  quo  pnteo  repo- 
s,U  ci,te,-es  resur,-e,iiij„U  triump/„tm  expeetant 
Qux  snnctissiin.-e    reUq,iix    ndhuc    liot/ie  maqtii 
/nt/jeutur  apopulo  Cmsaraugastuno,  quorum  /.irfns 
et  ,-rUgio  cu/tu /ut/jUco  et  p,-i,-afn  sauctas  niassas 
veneratttr;  eo,-umque  nmrfg,-um  festus   dies  sitb 
rdupriuiw  c/assis  in  ea  urbc  peraqif,ir,  queinad- 
modum  ad  me  srripsif  R.  I\  Josrphns  Vidci/,i  r 
Soc.  Jesu,  C^sa,-a„g„stani  col/egii  Socidnfis  Jesu 
recfor. 

m.  Fjusdem pufei  mentionem  p,-i,„nm  fa,in,n 

mveni  in  exemp/ari  Atiorum  e  rotiire  })„a.reuo 

uh,  sequenf;a  i„  fine  Actorum  addifa  /e,/uutur  ' 

Peracto  igitur  tanto  scelere,  pauci  christiaui,  (|ui 

m  vicinis  remanserant  locis.  timeutos  uo.  sicut 

pretiosi  martyris  Vincentii  corpus  perMdus  Dacia- 

nus  domergi  focerat  iu  mari,  ita  hornm  quoque 

martyrum  cineres  in  flnmiue  Hiberoquod  Ca^sar- 

augustas  adjacet  civitati,  juberet  di.sj)ergi,  nocte 

venientes,  iu  pnteo  quem  ibi  (sicut  crodiums)  Dei 

nutu  paratum  invenerunt,  eosdom  cineres  aggre- 

garunt;   osquo    putei    oliseiantes.    rocesselmit. 

Ubi  vero  pax  est  data   Ecciesife,   christiani  in" 

eodem  loco  iu  honore  eGrum  basilicam  construxe- 

ruut.  quam  primo  quidem  -  Sanda  sauctoruiu  , 

appellaverunt.  nunc  autem  uominatiu- "  ki{  sau- 

ctas  massas.  „  In  eadom  basilica  est  illo  puteus^ 

m  quo  repositi  sunt  cineres  eorum.  et  super  os 

putei  nunc  est  altare  consfructuui.  a<l  iaudom  et 

gloriam  Domini  uostri  Jl-su  Chribli  rtr.   Ua  i,t 

rodice  Duareno  seculi  XIll  a,tt  XI V. 

^±  In  eodem  quorpte  exemii/ari,  /rg„„i„r  isln  : 
Aulam  denique  ob  eorum  lionorom  in  eodem 
loco  onmipotonti  Deo  consecramus,  et  quormn 
nomeii  tua  sa&vities  funditus  voluit  extirpare, 
christiauorum  populns  tripudiando  non  cossat 
eorum  se  festis  gaudiis  associare.  In  r.n;n/jlari 
quod  Matrito  ad  Papebror/tium  misit  Joannes 
Lucas  Cortes,  iticm  /laido  a/ifer  :  Aulam  donique 
ob  sanctorum  honoi-om  oumipoteuti  Doo  conse- 
cravimus,  utquibus  tua  SEevities  nomcn  funditus 


Honiiit 
oinniiim 
rdii/iiii^ 

lOlllllfil! 

fneniiit 
iii  piiffo, 


E 


derpiDdjjllit,- 
i,i  Actonim 
i:r,'iiip/ari 
Ihinreiiti ; 


F 


iibi  'jiintjii,- 

rcc/fsia: 

;it  iiinitio 


^fl  1  Loe.  cit..  I.  10,  c.  (!.  -  (^2)  Atl  .liem  m  Xov.  -  C!)  Tn 
'■  '-  Vcxtri  C/iioiiicon,  nd  .-(nnum  3(H).  comm.  rii,  n.  '■'•.  — 

Nocemhris  Tomus  I. 


{*)  Loc.  supra  cit,  —  {5J  I.sid.,  De  Orirji,,.,  \\h_  x  v. 

81 


maliiit 


m 


DE  SS.  MART.  INNUMERABILIBUS  CESARAUGUSTANIS. 


AUCTORE 

G.  V.  H. 


ctijtis  tiiulns 
variun  : 
Sancta 

Sfinetorui!.. 


B 


sanctge 


sn: 


maluit  stirpare,  christianorum  populus  tripu- 
diando  non  [de]sinat  eorum  Ibstis  gaudiis  asso- 
ciari.  Hser  verba  spcvtare  ridenfitr  ecclesiam  xupya 
sepulcnim  Massje  sancta.'  a^dificatam  a  sancto 
BrauUone,  cujus  memoria,  ait  Jiisco,  perseverat 
in  turre  antiqua  !apitica,sancli  Braulionis  nominc 
insignita,  quippc  quanx  fedificaverit  mia  cuni 
ecclesia  postea  sanctib  Engratise  dicta  (I).  Futa- 
verini  tamen  S.  Branlioni  sarta  tecfa  jwfiiis  rrc/e- 
siai  hiijiis  qnam  primam  vonstriirfionem  ilvhrri ; 
vix  enim  credi  potest  locum  tam  celehrem  usque  ad 
Bj-au!ionem  mansisse  sine  savro  m.ar/1/rum  tem- 
p/o;  ant  eiim  veterc  destrncto  novnm  ere.visse  aidi- 
ficiiini . 

23.  Primifirnm  temp/um  (sive  i/la  quxdam 
cnjpta  sidAerranea  fuit,  sire  e.Tii/uum  aViquod 
niarfiirium)  dictum  r idetnr  fnisse  i:^nnc\n  Sancto- 
riim.  Siv  Bivarius  e.x  titu/oFas.vonis  Innunierabi- 
lium  martyrum  quam  legisse  se  dicit  in  codice 
magno  perretusto  conscrvato  To/eti  in  vonvenfu 
S.  Bernardi  extra  muros.  Titu/ us  eraf  /liv :  Passio 
sanctorum  martyrum  Innumerabilium,  quorum 
corpora  sunt  antc  eccicsiam  quse  dicitur  "  Sancta 
sanetorum  „  sub  Daciano  pnfside.  Iniiium  eraf : 
Priscorum  nmndialium  gesta  virorum.  Eamdem 
Passionein  cnm  tifuloeijn  rvperi Parisiis  in  Bib/io- 
t/ieca  nafioiia/i,  Lat.  novx  acqnisitionis  n.  2170; 
codex  mihi  i)idehaiur  esse  scriptus  seculo  XIL 
Tifuhis  eM  hic  :  Passio  sanctorum  martyrum 
Innunierabilium  CEesarauguslanoruni  quorum 
corpora  sunt  ante  ecclesiam  quse  nuncupatur 
"  Sancta  sanctoruni,  „  qui  passi  sunt  sub  Datiano 
prseside  pro  Domino  nostro  J.  C!.  Uir  codex  e  quo 
Fassionem  ss.  martijrum  nostrorum  descripsi, 
olim  fuit  Sancti  Dominici  de  SHos.  Habemus  ergo 
duo  codices  scriptos  in  Hispania  qiii  tesfantiir 
ecc/esix  Masss  candidie  nomen  fuisse  Sancta 
sanctorum.  Et  hssc  est  causa  cur  non  avdeam 
cl.  Pisco  consentire  hanc  appe/lationem  in  duhium 
vocauii  {i). 

24.  Neijue  ego  rideo  quid  huic  denominationi 
antiqusB  offieiat  concilium  Jaccense  ce/ebratum 
anuo  1060,  prxside  Austindo,  Auxitano  archie- 
piscopo.  Potest  conri/ium  Iianc  ecclesiam  vocare 
ecclesiam  Massarum,  et  nihi/omimis  verum  esse 
eamdem  ecclesiam  rocifatam  fuisse  Sancta  san- 
ctoruni,  et  utroque  uomine  fuisse  desiguafam. 
Ser.u/o  XII,  anno  scilicet  1121,  Domtno  Petro  Li- 
brana ,episcopo  Ciesarauf/ustano,  dicifur  In  c/iarta 
donationis  qiiam  ritat  liisco  :  Donativum  sanctfe 
Mass8eelS..fEgidii,quodhaceademconsideratione 
rex  Alphonsus  concilio  *  episcoporum  et  sui  ret^ni 
procerum  eidem  fecit  (3).  Ef  anuo  1158  Adrianus 
papa  IV  in  bu/la  couprmatiouis  jurium  D.  Petri 
episcopi  C&saraugustani  (4)  eamdem.  ecchsiam 
eodem  titu/o  insignit :  In  quibus  litec  propriis  du- 
ximus  exprimcnda  vocabulis  ...  ecclesiam  sanctje 
Marioe  quae  cst  infra  muros  civitatis, ...  quidquid 
jurishabes  in  ecclesiam  Sanctarnm  Massarurn. 
Vides  ergo  eodem  seculo  XII  nfrumque  fifnlum 
huic  ecc/esix  frilmi.Quod  vero  in  utroque  Passionis 
titu/o  dicuntur  corpora  esse  ante  ecclestam  qnx 
mmcupatur  Sancta  sanctorum,  ef  non  in  ecc/esia, 
mirum  suspivionem  fa/sitatis  doctissimo  Pisco 
7novisse.  Si  enlm  ea  res  tam  insoUta  et  a  commum 
niore  a/iena  hahenda  esf,  tanto  major  ratio  est  cre- 
dendi  eani  non  fnisse  ficfam  ab  scripfore  Passio- 
nnm,  sed  ah  ipso  sic  inventam  fide/iter  fuisse 
posteristransmissam.  Xon  enim  so/ent  /lomines  in 

(1)  EsjHiria  Sagrmla.  tom.  XXX.  tract.  fiG,  c.  7,  n.  M   — 
(2J  Il.id.,  c.  10,  n.  IG.  -  (3)  Ei<p.  S(,gr.,\oc.  cit.  -  (4)  Ibid. 


rehiisparvi  ant  nullius  momenti  inrredihHia  fiu^ 
gerc. 

25.  Quid  si piosteriore  tempore  adhur  desiquafa 
fnerit  hxc  ecclesia  eodem  suh  tifu/of  In  rodice 
Dnuceno  secnli  XlJIvel  XlVlego  sequeutia,  qjise 
/iti  dirimeuda'  rideri  possuut  satis  /ilonca  :  Ubi 
vero  pax  est  data  Ecclesi?e,  christiani  in  eodeni 
loco  in  honore  eorum  basilicam  construxerunl. 
quam  primo  quidcm  Sancia  .'^anctorum  appella- 
verunt,  nuuc  aulem  nouiinatur  Ad  sanetus  nias- 
sas.  Opinor  ego  primo  qmdem  constrnctam.  fiiisse 
uti  supra  dixi,  parram  cnjptam  et  Juxfa  i//am 
aliquod  inarfgrium  sivc  /jasiHram.  Fropfer  insi- 
gnem  /oci  sancfifatem  tot  mi//ium  martijrnm  reli- 
quiis  consecrati,  nomen  Sancta  sanctorum  daium 
fucrif.  Fosfea  a  S.  Brau/ione  ampliorem  in  for- 
mam  hasi/ica  resfaurata,  nomeu  Sanctarum  mas- 
sanum  cirperit  ha/jere,  perseverantr  nihi/ominus 
prioris  titu/i  voca/julo,  cui  Massje  candida;  fitu/us 
fortassis  erit  adjungendus. 

2(i.  Tempore  dominationis  Mauroriim  harc  erc/e- 
sia  Sanctarum  massarum  cafho/icisfuit  re/icta  ad 
officia  religionis  suce  ibidem  exerceuda,  et  subjecfa 
sedi  episcopali  Huescx  sive  Osra.;  qusc  erat  consti- 
tuta  Jaccoi  (5).  In  ea  ecclesia  chrisfiani  re/iquias 
ahsronderunt  pretiosissimusprope pufeum  Sancta- 
rum  massarum,  marmoreis  tumidis  inc/nsas,  iu 
primitiva  opinor  cnjpta;  qua  deinde  completa, 
sancti  thesauri  Manros  latucrunt,  sacerdnfi/ms 
locinotitiam  accurate  conscrvant ihus.Quu m  aiitem 
anno  1389  templum  esset  resedificandum,  effossa 
humo,  defcctse  sunf  sacrx  re/iquix  sancfx  Engra- 
tia:  ac  sanrti  Luperri,  nominibus  iu  marmore  /ocu- 
lorum  incisis.  InventB  sunt  parifer  reliquia!  san- 
ctorum  xvn  sodorum  sanrfi  Luperci,  ac  fandeni 
mulfx  arcx  p/enx  riuerihus,  ossibus  ar  massis  san- 
ctis,  puteus  p/enus  sacris  reliquiis.  Exinde  ianta 
fuit  ririum  /xtitia  ex  reperfis  sanrtce  Eugratise 
reliquiis,  nt  ipse  titulus  Sanctarum  Massarum 
fuerit  abolitus  et  ei  substitutiis  titulus  sanctx 
Engratix,  qul  ad  hodierniim  diem  permansif. 
Xostrum  non  est  hir  sanctissimnm  lorum  i/lum 
fusiore  sfijlo  descrihcre.  Qui  plura  cupit  adeaf 
Actorum  Sanctorum  Aprilis  tomum  II,  ad 
diem  l(i,  nbi  Godefridus  Henschenius  Arta  S.  En- 
gratix  trartavif.  et  rifatos  ibi  auctores  Marfinnm 
Carillum  in  Vifa  S.  Valerii,  et  Didacum.  Murillo 
in  tractatu  de  Exce/./enfiis  Cxsarangusfanis,  c.  33, 
vel  etiam  Ilispauix  Sacra:  tom.  XXX,  frarf.  fiO, 
r.  10,  num.  19-24  et  aucfores  ibi  citatos,  sei/icrt 
prseter  Carilhim  et  Muri//o,  P.  Signensam  et  Joau- 
nem  Ludovicum  Lope:. 

27.  Auno  tandem  1459  Joannes  II,  Aragonim 
rex,  recuperata  non  stne  miraculo  sanitate  ad 
Sanvtai  Engratia:,grafi  animi  causa  sedificare  sta- 
tuit  sp/endidissimum  mouasterium,  hiiic  err/esis 
conterminum,  obtulitqiie  Patribus  Hieronymianis. 
Tandem  post  niultorum  annoruui  /ongissimas 
moras,anno  1493,vigiutiquatuor  religiosi dirinum 
offirium  in  novo  ronventu  celebrarunt.  Dein  tota 
fundatio  abso/iita  fuit  ab  imperafore  Carolo  V, 
anno  1516.  De  tofa  H/a  fundationis  hisforia  /egi 
possunt  plura  apud  Pisco  eodeni  loco,  et  apud 
auctores  ritafos  i/ndem,  sci/icet  dictum  P.  Siguen- 
sam  in  tom.  III  Hisforix  siii  Ordinis,  et  P.  Leon. 
Benedict.Marfou  iu  /ihroquem  scripsit  dcSanrfua- 
rio  S.  Eugrutix.  Monastcrium  afque  ecr/esia  San- 
cfaz  Engrafiz,  aidificia  firmissima,  in  parte  urbis 
eminenti  sita,  ac  proimle  nniverss  Cscsarougustx 


D 


'■'  foiiassis 

Massa 
t"ainli.la, 


'''  Irimlm 

Sfniclie 

F.iiHnitix. 


Ciii 

ailjim-tm 

}IIOIIIl»tf- 

riinii, 

ijiioil  cinii 

ecclrsia 

fhstnictiii» 

fnil, 

vi  iterinn 

ri'Xi!if'^"' 

liiiii. 


~  (5)  Esj},  Safir..  toni.  cit..  n.  YX 


dominantia, 


DIES  TERTIA  NOVEMBRIS. 

A  domimiHtia,  fUiuU  ^■■^OH  et  ISOO  urhem  ohmlmti-  n-rh.Jn..  ;          ■                                                  ^^ 

bus  GaUis,  tonnentis  bellivis  pro  scopo  erant   et  r.rJ.                     "'^f<'t"-anmf;  .srd  a„m  m/i  ,up. 

d.fensonhus    urbis  pro    fortissimo    „u,ni,n/nto;  ipsil^JZ''!^^^^^^ 

nnde  ex  iis  locis  acerrime  pugnatum  fnif  Errle-  fia;      1               ,V^'  ^"  "''''"""  '^""''"  ^-  ^''"1''»- 

siam   ac   monasteriim   Sanrlm  Enrjratix  Galli  niVrt""    "''',.f   '"""'f'»'""^   Innunierahiiiuin 

anno  1808,  die  14  aurfusti,  acvenso  p.frio  puhere  follTr                   '"'   "'""''^  ""'"'^  iMn-prtnus 

disruptadestruxcrunt.  Sola  ecde.ia  subierrunea  f' ',  ^t^T"  "''^''"^^"'''^  ^"■'^''''  --'""^ /?- 

mnctorum    martijrum  servata   f„if    Hieronumi  '      -^  .  ■'''\ -^'■'■'"'""^"*''"'"^''"'«  pi^^tas  ar  tener- 

fani  anno    ISW  piorum   homlnum    HeemoLJ.  ''V'"'''''"  -'■'7^  ■''««'■'«*'  '■'■''^■S  V^ono^^^ 

eleemosi/n,.  martyres  ac  cicitatis  invicfissimos  dcfensores. 

{\)  G-ATns,  KirchengeschicUe  voii  ^paiHf!„,l<nn.l,\.i\',i;M. 


AUKTOBB 

<i.  V.  n. 


PASSIO    SS.    MARTYRUM 

i3sr3^Tj:M:Ei?,^BiLi-cr:LvC 

a-ESARAUGUSTANORUM. 

mne  sande  e.emplar  e.  codica  Uispanico  a  nobis  desiriptum  /.v--'  .    I      e  t/L 

^:r'^Z^^''t"        ''"''^t^  —"^''^^  ^«^''-  ^^nicetetBel,lcisXitere  X 
e<funn...  lufun  Ia..sion,scum  rjno  rehguorum  codicum  iextum  contuUmus,  ex  codice  Tellerianu- 
Remensi  secuhX  desumpsunus.  Codicem  hunc  numero  1  insi.nimus;  cui  fee  ad  rerbLiJu     Zt 

Tle^i'  'f''ff:^'''"^''''-  Ji<H'on.cnmpropins  accedit,  In  fine  pr^scrtim  codices  7,  8, 12  et 

^^      Y'''''^^^^^^^  ret.is.Qnoruinaddi. 

tamenta  separatun  mter  se  contulimus.  rarirtafe  lectionis  annotafa 

a.^lZoflT  "'  ^?;4''j^'v  ^'■"'"'"'  '  ''^'"'^"'^  ^''^^""^''  mcmhranrus,f,Aio  magno,  Nor^ 
"''l'\'^!f'oais  I,,^!^^^^^^^^ 

/^n.^.  .  i.6/.^..  ^"'r"'Vr';''""""'  ^^^^  ^^"'"^  "^"^'  -^  -  ''''  (T^^enano-nemensis). 

L  /1  T  vV     ""t>.'"  ^"''^  o  -  ""■  ^''''''""''  '  ''^^'■"'^'^^■^  ^^'«''°'''^^''  "^^'nl-aneu.s,  f,L 

ZdXnfl^  "■  fp-  ~  ^-   ^Vrr'  '  '''''^''^^"'  ^«''■^"«^''  ^'^-'.hranens,  folio  mlgno, 

4J'  "■  ^'^^'^.•-^•^"'■'^^"'"-^^^^W.o//,«.«  N,,f.^nali,  mnnb,;inrus,  folio  mai,no,scrnU  XII 

a  ^  ^r  Y'J''''''"'^'  '  ^'^^'■'''^'^^^  /"'^^'^'«'  memhrancas,  folio  maguo,  ..eculi  XII  n  7  - 
b  Hruxeffensis  c  bihliotheca  Re.jia,  membrane,!..,  folio  marpio,  s,-,:uii  XII,  n.  028!).  -  7.  Brnxellensis 
'bihhothecaLe,jui,membrtuiens,  folio  maf,no,  seciU  XII,  n.  911'.).  -  8.  Bruxcllcusis,  c  hihUotheca 
Uerjm,  ntembraneus,  folio  maximo,  sccuU  XIII,  n.  7400.  Fuit  oUm  Vallicellcnsis.  -  9.  Monfi.y„:ssula- 
nensis,  r  bibhofheca  Scholx  Medicinas,  memhraneus,  folio  maximo,  secdi  XII  vel  XIII,  n.  30.  — 
10.  1  ,u-isuins,  e  bihliotheca  Xafionali,  mcmbrancus,  foUo  majno,  secdi  XIII,  n.  11758.  —  11.  Tn^- 
cu-ensis  (oUm  S.  Maximini  apud  Treviros,  nunc  ciris  ,-njns,lam  Trecirensis),  membraneus,  folio 
G  nmyno,  sccuh  XIV.  ~  12.  Duavcnns,  e  hihliofheca  puhUca,  mcmbraneus,  fjlio  magno,  seculi  XIII vel  p 
XI].  —  13.  Audomarensis,  e  hibU,itheca  publica,  membraneus,  folio  maximo,  secuU  XIII.  — 
14.  Lcodiensis,  e  bibUotheca  puUica,  secuU  XIV,  n.  38. 

Ex  codice  Tellerlano-Bemensi seculi  X,  imuc    Ex  codlce  secull  XII, 'piffuilolint  uionastcrH 
hihl.  Nationalls  Parts.  n.  5568.  S.  Dontinicl  de   Silos,    mmc   hibl.   Nut. 

Paris.  (NovsR  acquisitionis  lat.  n.  2179), 


Passio    innumerabilium    Sanctorum    quae 
colitur  tertio  die  mensis  Novembris  ^ 


'""''jiconm 

"iiosinrocs 
'"iKliiiiHi,,,,, 


riiscoiuin  iiiuiulaliuni  -  gesla  viroruni  quo- 
lum  obslinatlu  extltit  iiTunipeie  acies  bellatoruiu 
'cctaque  vel  claustra  doniorum,  eruorenique 
'-'ftundere  innoxiuni  suaruin  rite  servantiuiu  jura 
teiTaruni.  non  solum  Grtecorum  gymnasia  con- 

crepaut 

Piol.  —  i  Passi.)  innimierabilium  inartyniiii  qui  .Sanila  Ma^s;t  ninioupati  sunl.  quie  (■dlitur  teitio  die  niensi^  Noveni- 
»''s  2;  Incipit  pioIut.'u>  in  passione  sanctoruni  (passiunein  sancloruiii  nuirlvruni  II)  qui  nuncupaiitur  Jlassa  Canilida. 
'elehratuj-  IX  Kal.  .Sepl.  :j,  II ;  hicipit  prulogus  In  passione  sant-torum  innumerabiliuni  martyrum  s.  —  -^  niundialium 

(IJ  Arlf,  SS.,  t.  II  Apiili^,  p.  109.  -  (2)  P.  900. 


Passio  ss  martyrum  innumerabilium  Csesa- 
ragustanorum  quorum  corpora  sita  sunt 
ante  ecclesiam  quae  nuncupatur  Sancta 
Sanctorum,  qui  passi  sunt  sub  Datiano 
prceside  pro  Domino  nostro  Jesu  Christo. 

I  riscorum  moiuliaiiuin  gesta  viroruni,  quo- 
rum  obstinatio  exstitit  inruiupore  aeies  bellato- 
rum,  cruoremque  etrundere  iniiocentinm  servan- 
tinm  jure  ■■■  terrarmu  tectatiue  vel  clausfra 
domorum,  non  solum  Griecorum  gyiunasia  con- 

crepant 


fi'o  jura. 


Oi4 


PASSIO  SS.  MART.  INNUMERABILirM  C:/ESARAUGUSTAi\ORUM. 


rx  Mss.  crepimt  pliilosophorum,  sed  ofiam  cthnicorum 
stiidia  personaiit  Latinorum.Celubritatoin  quippc 
nominis  eorum  tam  monimenta  historiarum 
quam  etiaui  libri  concinunt  ^  poetaruni.  Et  ■*  haef 
materics  ne  lorte  peritura  foret  temporum  proli- 
xitatc,  tabulis  diversorum  meialloruin  .sculplos 
inipresserunt  apiccs,  ut  eorum  triumpiialia  gesta 
scriplis  transmitterent  legcnda  futuris  genera- 
tionibus.  ne  ipsorum  memoria  lunditus  interiret, 
quos  in  labcnti  seculo  dilexerant. 


Chrisfi 

milites 

Cflfbriimiis. 


Tfmporibiis 

DiocJrtiani 

FtMaxitiliani 

jicfrciitlo  in 

cliriatiniios 

deswPiit, 

Dnriano 

Ilispiiuiis 

prmidedato; 


2.  Haque  si  ^  sacrilegi  homines  lalibus  oraculis 
suorum  civium  gesta  conscripserunt.  ut  post 
eorum  inortem  quibusdani  consolationis  funge- 
rentur  ausjiiciis,  quid  nos  oportct  agcre  christia- 
nos,  nisi  ut  militum  Cliristi  victorias,  ad  laudcm 
imperatoris  nostri,  digno  laudis  honore  -  com- 
prcliendamus,  qui  niilites  suos  triumphali  vexillo 
perarmavit,  ut  fortiter  diniicarent  et  vincercnt  ^ 
Rcsonent  ergo  cordium  nostroruni  organa  niodu- 
latis  vocibus  mirifica  eorum  ccrtamina  *,  quatinus 
dum  passionibus  eorumdem  compatlendo  adjun- 
^inuu-,  meritis  ipsorum  Christo  •■'  Domiuo  adju- 
vante  in  manslonibus  a^ternis  associari  inerea- 
mur.  Kunc  igitur  ordineni  Cfpptte  narrationis 
prosequentes,ad  eagressumpropcre  extendaiuus 
qui£  priscorum  fama  ^  atquc  relatlonc  ethnico- 
rum  ad  nos  usque  delata  sunt  a. 


3.  Temporibus'  Diocletiani  et  Maximiani  impe- 


ratorum  in  mundi  ambitu  -  sacrilega  ^  eorum 
jnssa  mandarunt  -^  ut  conventus  omnium  chri- 
stianonmi  non  solum  ex  nrbibus  pelleretur  **,  sed 
licentia  ^  quisque  persecutorum «  potiretur  eorum 
vitam  insequendo  "  necare.  Primo  ^'^  quidem  ut 
niultis  blanditiis  ae  persnasionibus  eormndem 
mentium  intentionem    ad    culturas    dEemonum 
inclinarent  ac  deinde,  si  nollent  imperialia  jussa 
complere  ",  ut  ^^  diis  ceremonias  '^  immolarent, 
christiani  nominls  religionem  funditus  exstirpa- 
rent  cum  sectatoribus  suis  ».  IHico  turma?  ^^ 
satellitum  implent  ^"  principum  feralium  jussa  '^ 
C  ex  officiis  diabolicis  "  assumpta  '».  Percurrunt  ^" 
apparitorum  saevientium  ministri  ^»  totius  -'  orbis 
spatia  '-,  veluti  leonum  catuli  inedi^e  nccessitatc 
coacti    -■\    sanctorumque    martyi-um    corpora 
laniando  ^*  corrumpunt  -■'.  Sed  -^  quo  atrocius 
eorum  impietas  sceviebat,  eo  militum  Christi  reli- 
gio  ardentius  accrescebat.   Inter  quos  quidam 
eorum  ^^  signifer,  cunctis  ^^  admodum  pestilen- 
tior  »»,  profanse  ac  sacrilegse  menlis  Dacianus,  ab 
eisdem  iinpiissimis  imperatoribus  ^"  ut  ^'  iu  ^- 
Hispanias    proficiscerctur    «^    prsesidis    nomen 
indepfus  est,  qno  mentis  suos  rabicm  erga  inem- 
bra  Ghrisli  ferocius  ostenderet  ^*. 

4.  Cum 


crcpant  philosophorum,  sed    etiam    Etnicorurn 
sludia  personant  Lalinoruni :  celebritatem  qnippe 

nominiscorunitammonumentaistoicorum*quam 
efiam  libri  concinunt  poetaruni.  Ac  ne  fortasse 
perituruiu  *  foret  teuqjorum  prolixitate  materies 
librornm  diversoruiu  congestis  tabulis  metallo- 
rum,  marinoreorum  scilicet  aut  a.'neornm,  scul- 
ptos  imprcsscrunt  apiccs  liliurarum.  ca  dumtaxal 
spe  raiionis.  ut,  suoruni  civium  triumphtilia  mul- 
tarum  lauduiu  pntJconiis  ellercntcs,  in  fnturo 
retro  generationibus  eoruin  facta  vel  gusta  scri- 
ptis  trausmittercnt  reicgeuila,  nc  eorum  quos 
cuni  labenti  seculo  dilexerunt  memorla  fundifus 
laherctur. 

2.  Igitur  si  gentiles  ac  saciili^d  hoinlnus  niliilo- 
minus  perituri,  in  uis  qui  puriluri  forent  atit 
fortasse  post  hunianorum  eflusioncs  sanguiniun 
horribili  mortc  interire  ■",  tanta  ac  talia  oracula 
conscripserunf,  ut  opc ''^*  corum  mortc  qua?dam 
consolationis  auspicia  fungerentur,qnid  nos  opor- 
teret  actitare  chrislianos,  de  cliristianis  parcn- 
tibus  nafos.  nisi  nt  mililum  Clnisti  vicioriis  officia 
lingufe  noslras  deserviant,  et  in  laudibus  Inipera- 
toris  nostri  qui  *  triumphali  vexillo  ut  acccrime 
contra  hostcii]  diniicarent  et  vincerent,  suos  niar- 
tyres  perarmavit,  resoncnt  modulatis  vocibus 
organa  cordium  noslrorum.  quatenns  dum  pa>- 
sionibus  eorumdem  compaticndo  adjunglmur, 
orationibns  eorum  Chrislo  Domlno  oppitulante 
eisdem  in  nianssionibus  «ternisadsociari  merea- 
mur.  Nunc  igitur,  ordinem  ccepfjp  narrationis 
prosequcns,  ad  eamdem  gressu  prospero  percur- 
ram  qusE  priscornm  temporuni  fama  relatione 
seniorum  ad  nos  usque  delata  est. 

3.  Temporibus  Dioclctiani  et  Maximiani  impu- 
ratorum,  per  totum  mundi  ambitum  sacrilegarum 
institntionum  jussa  mandabant  ut  conventus 
omnium  christianorum  non  sohnn  ex  url)ibus 
pcllerentur,  sed  Hcentiam  quisque  potirctur  eorum 
persequendo  vitam  necare.  Prinio  quidem  ut 
multis  blandifils  ac  persuasionibus  eorumdem 
mentium  intentionem  ail  culturas  dsmonum 
inclinarent  ac  deinde,  si  nolient  imperialia  jussa 
complere  et  diis  ceremonias  iminolare,  cbristiani 
nominisreIigione*cuin  sectatoribus  suisfunditus 
exstirparent.  lilico  turma  satelhtum  implcnt  prin- 
cipuin  feralium  jussa,  ex  officiis  diabolicis  adsum- 
pta;  percurrunt  adparitorum  s;xn-icntium  turmfe 
totius  urbis  spatia,  veluti  leonum  catuli  inedire 
necessitate  coacti,  sanctorumque  martjTum  cor- 
pora  laniando  disseperunt  *.  Sed  quo  atrocius 
eorum  impietas  Sfevicbat,  eo  Christi  militum  reli- 
gio  ardentius  adcrescebat.  Inter  quos  quidem  "^ 
signifer  cunctis  admodum  pestilentior,  profana- 
ac  sacrilegae  mentis  Dati.inus,ab  eisdeni  impera- 
toribus  impiissimis  ut  in  Spanias  pro 

rabie  erga  membra  Cliristi  ferocius  des^eviret. 


4.  Cum 


D 

i'i'"orutnV 

perilura. 


•  pro 

interiere? 

'  pro  posl? 


*rox 
siipphla 


*  pro 
relisrionein? 


*  pro 
discerpuut? 

'  pra 
quidani  ? 


%  3. 8,  12,  13.  U.  -  3  eonlinent  II.  -  ^  (et-apiees)  deest  in  3.  5,  9 

*o!Z.ir8!X:i4.- 0  (?f.!*:  ;,;*^''^-'--->  '--^^  '-^-  ^^^^  ^0^0,.  U.  -  =  (u,-vince:.nt)  o..  U.  - 

-^^"i^smiTinnTn^T  "^^**"  ".'  l'"  "^'  M""'  ^'^"™  f""""^"'  ^*^  ^^"  ^'''^^'  ^^"-  '*>  ^^'^nun.  7.  U.  -  «  sac.ilega.  um  7. 
«  peler  nu    5    ?  9^7     "^^^^^^^^  ''  V  '"'""'"""t  «=  manebant7:  man.Iaverunl  11.  12.  13:  mandabant  U.  - 

^j.enerenU    5    7,  9,  14    -       .cent.am  7  -  ^  ,      ;.  _  «  persequendo  7.  -  -  (Pnu.o-suis)  oni.  7.  -  "  implere  1 1.  - 

jusli  m"  fer  1  -     it  i  T  Z'-  "■  T  l'"'""  '■  "•  '"'  '^™*^  '•  ''■•  ^"^t-  S.  12.^  .0  implet  %  11.  -  -  (p.  f.  j.) 

-  -       eris  1  7 ■     ~3o         r         ^'  'T  ".d^^<=^P"«t  7.  -  -  (Sed-accrescebat)  o„u  7.  -  "  eorum  oni.  7.  -  -  ceteris  U. 
feroci  b  e  a^^^  ''  '""'''■  ''"^"^^'  ^"  "  "  -'"'^-  "'  '■  ~  '"~  oi,i.  U.  -  ^^  (p,„,-rabiem)  o..  7.  -  ^*  (f.  o.) 


serviens, 

pliires 

mirijiras 

ffdt. 


B 


£t  qiiiim 
chfidianos 

vi  flfrtpre  noii 

possft, 
w1  fnwdem 

COIlflllfit, 
mrfiuhllqiic 


4.  Cuni  ^  igilur  Hispaniae  -  piovinciam  prope- 
raiis  ^  attij^isset,  immanitatis  ejus  scevities  *  latere 
non  potuit;   sed,  accensa  infaustce  crudelilatis 
sua'*  acerbitate,velut  leo  rabidus  « crepit  christia- 
nos  perquirero  eorumque  corpora  cruentis  den- 
tibus  discerpere.  Sed  omnipotenlis  Dei  actum 
est  providentia  '  nt  plurimi  cln-islianoi-um  in 
locis  opportunis  qusedam  tmjjorent  domicilia  « 
quo  »  sacras  Deo  ininiolarent  hostias,  quormn 
intercessione    tuebanlnr  fideles    quique    qui  in 
oppidis  morabantur  '«.  Ipse  vero  Dacianus  ■' 
damoniis  i^  libamina  non  desinebat,  utpote  per- 
fidus,  oflerre  in  urbihus  quihus  deveniebat.  Cum- 
que  '3  his  ■*  sacrilegis  '■■  fungerL-tur  '«  officiis  '\ 
C^saraugustam  '« a<?grediens  '"civitalem^diabo- 
lico  armatus  -"  spiritu.insignem  ^'  Iriunqihatorem 
et  -'  gloriosum  marlyrem  ^3  Viiu-enlium  b  nobis 
dedieavit   "\   Qui    de  -^    beatissinife  pra^dica- 
tionis  apice  non  solum  eanidem  urbem  ^o,  sed 
etiam    Valentiam    civitatem    corporis   sui    ilUi- 
stratione  decoravit  ".   Nam   ^«  Jamc    iniquissi- 
mus  judex  Dacianus  -»  inibi  coram  se  addmi 
pra^cipiens,    diversis   nmliebatur    blanditiis    ad 
suoruni  inflectere  culturam  deorum.  Cujus  vanis- 
simis  persuasionibns  cum  nullo  modo  assentire- 
tur  30,  duris  «'  eum  pcenarum  suppHcils  macerari 
alque  immanissimis  tormentormu  cruclatihus  ^- 
affici  pnecepit.Sed  inclifus  marlyr  Domini,  suc- 
census  igne  divini  amoris,  constanter  sustinuil 
supplieia  passionis,  ita  ut  per  innnanitatem  tor- 
mentorum    pervenire   meruerit   ad    societatem 
angelorum.  Post   cujus  necem  eftudit  ^^   Jnno- 
centem  sanguinem  ^  illustrium  ^^  virorum  decem 
et  oeto,  vesanse  crudelitatis  ^«  aspii-afione  per- 
culsus  ^^scilicet  c  Quintiliani,  Cassiani  ««,  Matu- 
tini  89,  Publii,  Urbani,  Martialis,  Fausli.  Successi. 
Felicis,     Januarii.    Pj-imitivi,    Evoti.    C:^ci!iani, 
Optati,  Frontonis  "»,  Luperci,  Apodimi  "  et  Julii  : 
addens  etiam  *^  huic  copioso  martyrio  *^  sacram 
Dei  virginem  **  Engratiam^^f^^porpureo^^^sangui- 
nis  sui  rore  conspersam. 

5.  Gum  '  ergo  sanctam  ^  eorum  devotionem 
Christo  dedicatam  Dacianus  vincere  nequisset 
ne  pro  amore  feterni  regis  proprium  ^  libenter  * 
sanguinem  ^  funderent,  ad  aliarum  argumenta 
arfium  ^  consulem  ^  suum  diabolus  perarmavit  ^. 
Donique  advocatis  ^  callidus  serpens  'Osuorum  " 
sateliitum  turbis  '-,  his  vcrbis  sui  eordis  pro- 
palabat  '^  insaniam  ".  Nihil,  inquit,  o  m/Iifrs 
priticipmn  /tostrornm,  in  hac  cerfamittis  acie  laho- 
ramlo  '^  i>roficimits  "*,  nec  forfitttdinem  christia- 
noriim  "■  mpnfiiim  ^^  ad  deoritm  nostrorum  '* 
cnUtirain  infectere  possuinus  :  quia  ^"  dum  ciipi- 

miis 


DIES  TERTIA  KOVEMBRIS. 


645 

^-   C;um   igitur  Spaniie  provinciie  properan^ 
.ittigisset,  immanitatis  ejus  sa^vities  latere  non 
potuit;  sed  acerbitate  sute  intimstfe  crudelitatis 
veiut  leo  rabidus  ca^pit  christianos  quoscpie  pcr- 
qiiirere    eorumque    corpora    cruentis    dentibus 
laniare.  Sed  omnipotentis  Domini  actum  est  pro- 
videntia  ut  pro  inlustiatione  vel  patrocinio  non- 
nullarum  urbium  sacrilego  spiritu  sacrosancta'^ 
hostias  Christo  Dnmino  dedicai-et:  quorum  inter- 
cessione  frequens  civibus  *  gratia  Domini  sub- 
vomret.Cumque  his  sacrilegis  fungeretur  officiis, 
CEesaragustanam  aggrediens  civitalem,  diabolico 
pei-armatus    spiritu.    insignem    nobis    sanctum 
trmmphatorem  gloriosum  Vlncentium  mart>Tem 
dedicavit :  qui  beatissim;t  illustrationis  apice  non 
soIumCfesaraugustanam  urbem,sed  etiamValen- 
tiam  decoravit  corporissui  insignem*.  Ac  deindc 
illustrimn  virorum  decem  et  octo.  vesana;  crude- 
litatis  adspiralione.  etrudil  sanguinem  innoccn- 
tem.   scilicet  :   Quintiliani,    Cassiani,  Matutini, 
Publii,  Urbani.  Marliani.  Fausti.  Sucessi.  Felicis 
Jannuarii.    Primitivi,    Euvoti,  Cieciliani,  Optati! 
Frontoni,  Lui^ertii,  Apodemi   et  Isicii;  addens 
etiam  huic  copioso  martjTium  *  sanctam  Dei  vir- 
gmcm  Engratiam,  purpurci  sanguinis  sui  roro 
conspersam. 


K-X    MS3. 


*  vod. 
voi-iims. 


'/"■tf  insigni; 


/iro 
niaityrio? 


5.  Cum  igitur  devotionis  intentionem  Christo 

Domino  deditarum  menttum  Datianus  vincere 

nequiveret,  et  pro  amorc  regis  aeterni  sacri  miii- 

tes  sacrum  libcntius   fundercnt  sanguinem,  ad 

allarum  artium  argumenta  consulem  suum  dia- 

bolus  perarmavit.  Denique,   advocatis  (ut  ferl 

priscorum  temporum  haud  dubia  fabula)  suorum  ^ 

satcllitum  tm-bis,  his  verbis  callidus  serpens  sui 

cordis  propalavit  * :  iV///,(7,inquit,  o  milites  princi- 

Xmm  nostrorum,  in  hac  certaminis  ade  lahorafido 

profcimns  nec  fortifudinem  christianorinn  *  men- 

finiu  ad  deorum  nostrorum   cidturam   itifiectere 

jmsiimits; 


*  siipidi- 
insaniaiii. 

yvrofliii-stijt- 
naiiim. 


Nam.  4.  —  ■  (cuni-ofticiis)  om.  7.  —  =  imijhaniiis  2.  —  ^  (p.  p.)  propenins  provinciam  12.  —  *  sa-vitia  fi.  —  c  ^ua-  I*.  — 
"  lapidus  h,  6.  9.  —  T  (a.  e.  p.)  provid.  actum  e.^t  S,  12,  13.  —  8  (h.  d.)  domicilia  haberent  U.  —  o  ubi  8.  — 
"{(juique-moiabanlur)ubiquein  opp.  commorabanlur  II.  —  "  DiocleUiinus  2.— ^^  diis  11.—  '^  Cum  5.  _  u  hisqu'e5' 
oui.  11.  —  iB  officiis  :>:  sucrilegii^  11.  -  '«  om.  o.  9.  —  ^^  sacrile-is  5.  —  la  Ciesaraugustanam  8,  13.  U.  — 
^»  ingressus8:ingressusest  12,  13;  ingiediens  11.  -  s"  pcrarmatus  7.12,  13.  —  ^i  insignum  11;  insipnemque  12.— 
'■'-  (l.  et)  Iriuiiiph.  nnbis  sanctum  7.  —  -^  Christi  add.  14;  nobis  dedit  m/d.  12.  —  ^*  (n.  d.)  om.  7.  —  a=  om.  8,  12.  13- 
Jocumento  6.  —  ^"  (e.  u.)  urbem  in  qua  arcliidiaconus  exstiterat  12.  13.  —  ^t  (de  beatissim;e-decoravit)  passione 
sua  non  solum  pripfatam  uibom  Ciesaraugustam,  in  qua  archidiaconus  exstilerat.  sed  eliam  Valentiam  decoravit  7. 

—  ''"  (Nam-angelorum)  oiii.  7.  —  =«  Diocletianus  2.  —  ^"  assisteret  4;  assentiret  5.  6,  9,  11, 12,  13.  14.  —  ai  djris  n.  — 
^^  tonnentis  11.  —  ^^  (necem  efTudit)  martyrium  idem  Dacianus  Ciesaraugustam  regressus  7.  ~  '*  (i.  s.)  oni.  7; 
sanguinem  innncenlem  (i,  II.  —  °^  illustrissimorum  3.  —  a^  (y.  s.)  vesana  crudelitate  7.  —  "  (a.  p.)  efFudit  sanguineni 
innocentem  7.  —  ^^om.  II.  —  3"  Maturini  6.  —  ^o  Frotoniso.  9.—  "  Apodemi  .^1.  U;  Apodini  II ;  Apodemii  7,  8. 12.  13.  — 
"  om.  11.  —  «  martyrum  numero  7.  S.  12.  13.  —  "  (D.  v.)  vii^inem  Dei  11.  —  «  0  ingiatiam  vel  MingiaLiam  1 1 : 
m  6  siiperscriptum  i-st  vei  Eulaliam.  —  *^  purpurei  7. 

Nnm.  5.  —  1  (Cum-funderent)  Sed  cuni  videret  omnes  ardenli  animo  ad  passionem  quasi  ad  epulas  convolare  7. 

^  om.  U.  —  3  sanguinem  suum  (i.  — *  oh(.  U;  sanguinem  5,  9.  — '^  hbenter  5,9;  om.  6.—  "(a.  a.)  artium  argumenla  7.  — 
'  consenlaneum  14.  — ^(consHlem-perarmavit)  se  convertit  G.  — "convocatis  7.  — '"  (c.  s.)om.7.  —  "  om.  14.  —  i'*  turmis 
14,—  '^  propalavit  ."),9.  —  "(his-insaniam)wHi.  7.  — '^certando  II.  —  '«  proficere  11.  —  '^  christianarum  9;  mcnlium  G. 

—  "chrislianorum  0.—  ^'^  om.  U.—  -°et7-,  quod  14.  —  "^"  (Sit  itaque)  Sic  itaque  sil  3,  5,  7.  —  ^^  ^ostrae  7;  disputa- 


G46 


PASSIO  SS.  i\URT.  INNUMERABILIUM  C.ESARAUGUSTANORUM. 


KX   IISS. 


i't  rhrifiliaii! 

fx  iifbe 

iUctnntiir, 

ifriii  jief 

frtuifhiii 

occiihiiili. 


B 


lCiji'eilif>uli 
libertaic 

ill-0/IO»il(f. 
''hrisliiuii 

pxeniii. 


mus  eos  atrodus  sxvicndo  vlncere,  eorum  vkfori/s  possmnm;  et  dinii  nipmiis  eos  afrociHs  sxviendo 

affatim  deservinws.  Sit  itaque  ^^  ocadtum  dis/m-  lim-fre,  eoruin   riHoriis  offatim  deservimur.   Sit 

sitionis    -^    nostrsB    -^    consilium,    nuUusque    -*  namque  occnlta;  nostrx  dispositionis  consilium  * 

vestrum  -^  proditor  -^  ant  propalator  ej.-istat  -'',  nuUus  vestroruin  proditur  uut  jJropalator,  ne  ([nis- 

ne  forfe  quisquam  eomm  coimlii  -^  nostri  aurUat  quam   eoruin   feinporihus    vel    serofiiiuiii  cousUii 

decretuin  -^.  Hxc  '■^^  enini  multttudo  christianorum  uosfri  iiudiat  disposifuin.  InnumerahUis  h<uc  mtd- 

innuinerahilium  quse  hujus  eivitatis  -^'  amhitu^^  tifudochrisfianorninqusbhujuscirifatisainhifucoii- 

continetur  ^,  consilio potius  cJandestino  quain  vir-  finetur,  consilio  potlas  cla ndestino  quain  *  virfutis 

tiitis,  ut  aufuino  ^*,  airocltafe  periinenda  est.  Qui-  atrorifafe  periinrnda  esf.  Quihus  si  sinqiUatim  pro 

hus  si  ^^  sinyiUafim  "**  pro  deorum    nostrorum  deornm  nostrorum  culturis  iormentorum  genera 

cuHuris  tormenforum  genera  inferre  decernimus  ^',  inferre  decrevimus,  dum-  intentionem  cordis  e.orim 

dum  ^^  intenfionem  ^^  cordis  eorum  vincere  neqni-  rincere  nequimus,  nolns  potius  qiiam  iUis  pericu- 

inus,  jiohis  pofius  fpiam  ilUs  periculosum  exifium  losum  exitium  procuramus. 
procuramus  ***. 

6.  Sed  ^  perc-urranf  -  officia  prxconum  toiius  ^>.  Sed  percnrranf  officia prxionantium  coniius* 

spatium  dvitatis  ^^ut*  midfitudo  eorum^qux  parie-  amhifum  civitafis,  iit  multifmlo  eorum  qnx  s-difi- 

tibus  xdificiorum  ^  occidtatur,  ab  hac  urbe  qnanto-  ciorum  parudihus  occurritur  *,  ah  hac  urbe  quanto- 

eiuspropeUatnr,quasiconcessain  haheani  Ucentiam  fins  propellafur,  quasi  conressa  Ucentia  liberalifa- 

uli  legibus  suis  et  commanendi  ^  nhicnmque  eorum  fis,  uhi  manendi  aut  larem  forendi  nuiuscuius(iue 

extiterit  voluntas.  Jfa  ut  nidius  religionis '  eorum  ^  voluntas  exstiterif,  Ita  ut  nnllus  religionis  eorum 

a   dominis  usque  ad   servos,  infrn   hujus   urbis  ad  nostris  *  usqne  ad  servis  in  mansinncidiseius 

moenia  ^  reppcriaiur  ^^  nostro  sodandus  "  coniu-  urlns  reperiatur  nosfro  confuhernio  sociandus.  Vos 

bernio  ^^.    Vos   rero  '^,  commilitones    nostri,    e.c  deniqne,  (■ommilitones  nostri,ex  arinenfariispubli- 

arttKtmentariis  "  puhlicis   arma  profereutes   '\  ('/.■>'  arina  proferfe;  cnsihus   hisacutis  resfrorum 

abditorum  ""*  lafibula  locorum  quanfocins  occu-  compagies  lumhorum  adstrinqile;  ahdiforum  lati- 

pate  "  et,  contra  incrinem  hostem  bellafnri,  e.r  '^  bnla    quanfotius  in-oc.v.rate,  ef,    contra   inennem 

locis  occidtis  suhito  prosilienies,  eorum  mulfitU'  hostem  beUatorum*  ex  locis  occultis  snhito  prosi- 

dinem  ceHatim  ohruere  festinate  ^'^.  Nos  autem  -^*  licntes,  eorum  multititdinis  adem  certatim  ohruere 

portarum  omnium  adifus  ohserari  -'  prxdpiemus,  festinafe,  H  quoscnmque  reperierifis,  acutis  ensibus 

nt,  si  fortasse  --  quisquam  -^   mucronis   ariein  obtruncate.  Nos  igitnr  portarum  omnium  aditus 

fugiens  -*  redire  ad  civitatem  voluerit  =^",  omnia  observare  prmdpimus,   nt,  si  fortasse  qnisquam 

obstrusa  -^  repperiat  "  intrandi  loca  ^^,  gladio  mucronis    aufugiens    adein   redire   ad  civitatcm 

nihilominus perimendus  -^.  Vt  quos  ^^  ad  deorum  maluent,  oinnia  ohserata  reperiet,  qladio  nihilo- 

nostrorum  nequimus  incUnare  ^'  cultuin,  nuUus  ^^  minus  jienturus,  qui  ante  ensis  exstiterit  fugitirus. 

eorum  ^a  qui  crncifixnm  colere  inidunt  ^*  impunitus  Et  quos  ad  deorum  nostrorum  ne(juimns  infiecfere 

supersit  ^'\  culfum,  nuUus  eoruin  qui  Christum  colere  lualult, 

supersit  qui  remaneat  inultus. 

1.  Itaque  '  percurrunt  -  satelUium  ^  turmrfi  *  /.Denique  pereiirrunt  satellitum  tumife  totius 

totius  civitalis  hospitia,  pr«conia  ^  voce  concre-  civitatis    auspicia  *;  prteconum   concrepantium 

pantes  ut  cuneti  extra  civitatem  prodirent,  sclen-  reboant  sausisona*vocuni  officia;reserantur  por- 

tes  sibi  procul  dubio  adti-ibutam  esse  licentiam  tarum  occidentalium  claustra,  gaudensque  turba 

servarejuralogum  suarum^Reseranfur  illico^  piorum   utriusque   soxus.  Catervatim  prodount 

eis  s  portarum  occidentalium  claustra,  gaudet-  agmina  populorum:  senes   vacillantia  nienibra 

que  « turba  •«  piorum  "  utriusque  sexus.  Exeunt  '^  tremulis  manibus  bacuUs  sustentare  festinant,  ne 

^^%^  suoruni 


D 


•■niisiliiy 


*C0(/.  cuiu. 


'/"■oloiius. 


occuliluv? 


!•  iloniinis? 


'  )>ellaturi? 


j)l'0 

lio--^piiia. 

*  pro 
raucisona? 


Q  tioms  II.  -  =3  disposiUonis  7;  om.  14.  -  =^  nutlus  7;  ut  nullus  o.  9.  —  ="  eorum  2,3;  veslroium  h.  G.  Ii-14.  -  36  s\i  f 
add.  ,;  {loco  prod.  aut  prop.)  propalani  C.  -  "  ^,,,,.  y_  _  ss  ((..  n.  a.  d.)  a.  c.  n.  d.  1+.—  ^o  (ne-derretum)  nec 
quisquam  vel  serotmum  consilii  nostri  agnoscat  depositum  7.  -  3«  (Hajc-inuum.)  Iimumerabilis  hn-c  multiludo 
chnstianorum  7.~  3i  Ca^saraugusta-  «rW.  9.  1^^  13.  -  a^  (a.  c.)  continetur  aml.itu  14.  -  ^a  continentur  5  -  ^Mut  a  } 
om.7.  ~  ^am  cum  eis  7;  si  om.  II.  -  ^i  sigillatim  11.  -  3'  decrevimus  U  :  decreverimus  14.  -  ss  om.  7.  -  ■'"  quidem 
(idd.  7.  —  "  (nobis-procurandus)  nos  ipsi  e  contravio  ab  eis  vinci  erubestimus. 

Nnm.  6.  -  ^o„i.  7.  -  =  prseurrant  G.  8;  ilaque  adil.  7.  -  ^  et  add.  8.  l-T  14.  -  *  (ut-volunlas)  clamantium  ut  omnes 
chnstiani  ox  hac  urhe  egrediantur  et  quocumque  extra  mhem  voluerint  concessa  lihertale  remaneant  et  le-i  suep 
deserviant7.-"o»i.II. -e;,tique«rW.  H.-  '  ex  religione7.  -  »  (r.  e.le.  r.  11.- *•  (h.  u.  m.)  m.  u.  11.  -  ^"  reppe- 
nanturo;reppenunturll;  qui  a.id.  G.  -  "  non  societur  G;  consociandus  H.  13.  -  i^  (a-contuhernio)  intra  urhem 
remaneat  7.  -  denique  /.  ~  *  armenlariis  9;  armamentoviis  II.  -  --' proierte  7.  -  •«  (ahditorum-occupate)  ensihus 
bisacutis  mtrorsmncompages  lumborumastringite7;(,»ro  abdituiuml  arbiti-or  II.  -  "  rfp^s,  ;„  H  _  is  „,„  n  _- 
>"  elquoscumquereppereretisacutisensibiisobstruncaten(/rf.  7.  —  soigjtui.  7  _  =»  ohservari  II  1"^  —  sMVjite  j  9  - 
l  f'  ^-^  r"  ^:'''!^'''}^-  -  '*  i^-  <■•)  f"e«re  volen.^  aciem  7.  -  -^r.  t,„taverit  7.  -  -3«  obserata  7.  -  "  reperienV  1.  - 

(1.  Ddeest  in  .  ~  -   perimatur,  qui  ante  enseni  exlitevitfugltivus  7.  -  3o  (i;tq.,  Quja  ergo  eos  7.  -  «■  infleclere  7.  ^ 
nu  Iu.-mahmt    nulusque  qui  crucirixnm  colere  maluerit  5.  -  33  j,,,^  ;„  ^^  ^,  _  ,,  ^,^^^;^  39    ^^^^   ^^^^.^^  ^  _ 

(nuIIus-supersU,  ^.Hltem  hoc  taciamus,  ut  eorum  qui  Ghristo  credere  malunt.  supersit  nullus  qui  remaneat  inultus  7. 

Num.  7.  -  0.11.  , :  randcm  U.  -  ^  dico  add.  7.  -  »  (salellitum.suarum)  pr^cones  media  tolius  civitati.;  ra..cisona 
^oce  concl;i,nantedK.laDacianipra-sidis7.-  *(s.t.)tunm'e8.  13;  turb*  satellitum  1-2;  s.  turba-  11  -^pnwoniaria 
3  o  U;^pr«econa  8  2;  pr^conis  6.  -  0  (j.  ]. ,.,  ].  ,.  1,,  _  .  ,,„  -^  ^^  _  «  ^^^^  „^  ^^  _  ^  gaudensque  7.  - 
uima  I.  -  om.  11.  ^-  '-  (exeunt-siquidem  ut)  scnes  vacillantia  membra  Iremulis  manibus  haculis  .ustenlare 
festinant  ne  forte  suorum  relmquantur  solalio  calholicorum;  multitndo  adolescenlium  et  juvenum  suarum  sponte 
relinquunt  aperla  claustra  domorum;  mulierum  .fuoque  sexu.  inlirmior.  fortiores  animo  quam  imhecillitate  corporum. 
properat  cum  vag.enlium  turhis  mninlmm  ac  servulo.um  prostrej.entium.  ita  ut  crederes  olius  civitatis  Innditus 
2^^^!"^  ■  '  *"y^"t'^„^^'"lV^'^'''''"'""'  ^■'■"^  ^-  ^"  '^  "'-'^'  ndrratioius  noii  iiii-ertitiir  nl  in  7;  .rd  po.t 
t^rZr^  '"  ^'"'^"  ■■  ^"'"!"''*'  ''''"'^  J""^^"^'^^  ^^'  adolescenlium.  suarum  relinquentes  sponle  aperta 
clansUa  don,nrm.i ;  senum  quoque  longanilate  teuiporum  veneranda  canities.  vanllantia  membia  haculis  sustcntantes, 
'riTnTnTr'?"^  "  *  "^  '"'"^'"  relinqueretur  solatio  caU.olicorum  :  mulierum  etiam  sexus.  nalura  quidem  infirmior 
.ed  ammo  lohustiores.  una  cum  tm-m.s  infanlium  alque  servulurum  prsestrepentium  ide.n  non  tardat  alac,  iler  insequi 
ile.  p. ocedenlmm ;  ita  ul  crederes  funditu-  migiare  lolius  civitalis  populum.  Inerat  itaque  cunctis  gentibus  non  modica 


Egnsst, 
claiisis 

jioiiis, 
occidiiiitiir; 
corpora 
occisonim 
riim  i-eoi-iiin 
coi'/joi'ibus 
ryemuntiir : 


DIES  TERTIA 
A  ergo  catervatim  aginlna  ehristianomm,  miilti- 
tudo  scilicet  juvenum  vcl  adolosccntum.  rclin- 
quentcs  sponlc  apertii  suarmn  clanstra  domo- 
luni;    senum    quoque    longmvitate    tcmpoium 
venerandacanities'^  vaciilantia  membra  'Miacu- 
lis    sustentans,    ensdcni    pro.sequebatur,    ne    i"' 
suorum  relinqueretur   »«  solatio    catholicorum. 
Muiicrum  ctiam  sexus.  natura  quidcm  infiinuis 
sed  animo  robustior,  una  cum  turmis  infantum 
atquo  servulorumjdem  non  tardat  alacrlter  inse- 
qui  iter,  ila  ut  crcdercs  fnnditus  migrare  totius 
civitatis  populum  ^'.  Inerat  itaque  cunctis  genti- 
libus  non  modica  admiratio  in  egressione  tanto- 
rum    populorum    '«,    exuitantibus    nihilomimis 
angelorum  catervis  in  devotione  proressionis  '■' 
eorum.   Siquideni,  ut    ait  egregius  pr^dicator, 
spectacuium  facti  sunt  -"  huic  -'  mundo--.  ange- 
lis  et  hominibus.  Quid  multa?  cxiit  omnis  lurba 
chrlstianorum,  Iretantium  ac  -^  psallentium  eon- 
sona  vocc  -^ :  ^7/0/7«  in  cxcelsis  Deo  ct  in  ferra  pax 
homijiihis  honm  volmitatis. 

S.  Obscranfur  '  post  -  hfec  onmes  ^  ab  officia- 
riis  *  portit  clvilatis,  ne  qnisquam  eorum  ad 
eam  •'''  regrediendi  aditum  inveniret.  Ex  occultis  " 
ilico^  prosiliunt  locis «  armatonim  cunci  ",  irruen- 
tes  in  >^  turbas  fidelium  "  cum  '-  funcstis  cnsi- 
bus    >^   et   veluti   copiam   magnEB  jnultitndinis 
agnorum,  ita  prosternunt  non  resistentes  sibi  '■*. 
Insanientes  '^  quippe  spiculatores,  ut  ita  dicatur, 
dsmonum,  in  cadaveribus  mortuorum,  cruenta- 
bantur  sanguine  innoccntum  »«;  nec  sic  quoquc 
satiantur  multimoda  '^  nece  '^  defunctorum  ". 
Denique  ille  feralis  atque  crudelissimus  prKses 
Datianus    praecepit    multitudlni   paganorum  2", 
ut  21  antc  totius  civitatis  conspcctum  congesta 
in  ^'^  unnm  corpora  -^  ignibus  traderent  -*  occiso- 
rum  -■''.  Et  nc  fortasse  quisquam  ^^  ciiristiano- 
rum",inlatibulissitus-^sihimetraperetcineres-'* 
martyrum.  jussit  ^c  produci  properc  a  ^'  carceri- 
bus  divcrsorum  criniinum  reos,  eorumquc  capi- 
tibus  amputatis»^  infausta  cadavcra  ^^  sanctornm 
corporibns  associari  atquc  simul  ^*  cxuri  e.  Con- 
cremantur  itaque  venusta  corpora  ^''  martyrum 
cum  latronum  atque  sceleratornm  corporibns  ^'^ : 
Capitis  scilicet  nostri.    vcri  Dci  ^"  ct  hominis. 
exemplum  imitando,  qui  inter  duos  latrones  pro 
nostra  salute  noscitur  cruciflxus,  tribuens  justis 
paradisi  gaudia  ^^,  impiis  vero  meritorum  suppli- 
cia  numqnam  fmienda. 


NOVEMBRIS.  .,- 

64; 

suorum  reiinquimtur  solatio  cathohVorum.  Multi- 
tudo  juvenum  vel  adolcsccntium  snamm  sponte 
'■(-■hnquuul  claustra  domorum;  mulierum  quoque 
^exusMnnrmior.fortioresanimo  qnam  imbecilli- 
tae      sexu,  properant  cum  vagientium  Inrbis 
inlantium  ac  servulorum  pra^strcpcntium,  ita  ut 
credcrcs  tolms    funditus  migrare  ...  mnltitudo 
popuiornm  civitatis  ad  spectacnlum  glndii  fuien- 
tis.  Sicut  ait  egrcgius  prre.Iicator  :  Sjwcfacf(/,nn 
p'cf,  siniuts   hnic  mumlo,  amjelis  et  },omi,iibus 
Quid  ■nulta?  exiit  omnis   turba  christianorum 
lietantmmvidelicetatquecantanllnm  :  Gtovia  ii, 
excetsis  Den  ef  in  fe,ra  pax  lm„!,iil>„s  bo„x  vofioi- 
fat,s. 


IX    .MSS. 


*  pm 
imlietilles* 


'^i  sic  t)iiqiiiis 

Jiidex 

rhvisfinnos 

fcelo  iiisevnii. 


'.l  Peremit '  Igitur  -  iniquus  judex  terrence  civi- 
tatis  plebem    innocentem,  quam   feliciter  cunx 

Christo 


8.  Itaque  obserantur  ex  officio  impietatis  per 
totum  porto:;  civltatis,  ne  quisqunm  corum  repe- 
rieret  ingressnm  pietatis.  Ex  occultis  locis  subito 
prosiliunt   cunii    armatorum,    funestis    ensibus 
mipetum  facientes,  percmptun  turmas  christia- 
norum;  et  veiuti   copiam   magna-  multitudinis 
agnornm  ita  prosternunt  non  resistentium  cor- 
poni    catholicorum.    Madefaciuntur    dcemonum 
spiculatores    sanguine    innocentium,    crasmitur 
cadaveribus  inorluorum,  et  nec  sic  quoque  satian- 
tur  crudelitatc  nuiltimoda    defunctorum.  Tunc 
feralis  ille  ac  tortuosissinms  draco.  Datianus  pra;- 
ses,  pnecepit  multitndine  -  paganorum  ut  antc 
totius    clvitatis   conspectum    congcsta    corpora 
ignibus  traderent  occisorum :  et,  ne  fortasse  quis- 
quain  procul  aut  prope  in  latibulis  situs  christia- 
norum  sibimet  raperet  cineres  martyrum  san- 
ctorum,  omnes  diversorum  criminum  reos  quos 
civitatis  occultaergastula  retinebat^^propere  pro- 
duci  jussit  e    carceribus,   et    eorum    capitibus 
amputatis  infausta  corporajussit  sanetorum  cor- 
poribus  adsociare  et    ita  ignibns  consunnnare. 
Cremantur  venusta  corpora  martyrnm  cum  cor- 
poribus  latronum  paricidalium,  Capitis  nostri, 
veri  scilicet  Dci   et  nominis  *  Christi,  exempla 
seciuentes,  qui  inter  duos  latrones  pro  nostia 
salute    noscitur    crucifixus.   Justis    nihilominus 
retribuens  coilestis  paradisi  gaudia  sempiterna, 
illis    vero    meritorum    suornm    supplicia    non 
finienda. 

0.  V-ce  tibi,  minister  diaboli,  Datiane!  non  suffi- 
cit  sed  augmentum  tuorum  scelerum  vivenfiuni 

meritis 


iiiiillihnliiii. 


retinelmnl. 


•  jn-o 

honiinisy 


ainminitio  in  egiessione  (milornm  populornm.  exuU.inlibiis  nngeloiuni  niliiiominus  catervis  in  cJevotione  processioni^ 
eo  um  nec  non  p.ofessionis.-  '3(v.  c.)  canities  vener.-.>iiJa  11.  -  ufv.  m.)  vaf-iUantimeml.ronini  11.  -  '»  a  add  G  - 

(sus  entans-rehnqueretur)  om. !).-  ''  (c.  p.)  populum  civilatis  11.  -  ^^,„.11.-  "o  prolectionis  !■_>.  -  ^">  sumus  ;j  .-,  7 
y.n,UU:erantlI.->i'o»^S,!l.-S3et«rW.5..s.9J3ai.-=«atquell.-^Mac-voce)videIi.etetr.ut^^^  '    ' 

flam.  K.  _  itatjue  obs.  7.  —  a  (post-invenirel)  e.\  officio  impietatis  fotius  port.i^  civitatis,  ne  quisquiiiii  eorum  reneriret 
mgressum  pietatis  7.  -  ^  o„i.  (i.  -  *  omnes  arU.  fi.  -  ^  eas  14.  -  « locis  add.  1.  -  •  subito  7.  -  «  o.„.  7.  -  0  (a.  c  )  c  a  7 
!*■  —  «  (iiT.  mj  funesti^  ensihu.--  imj^etunt  7.  —  "  cliristianorum  7.  —  '^  (^um  f.  e.)  0.».  7.  —  "  sensibns.s,  13;  arriiis 
ensmni  G,  U.  _  u  (r.  s.)  resistentium  corpora  catliolicorum  7.  -  'Mln^anientes-Dacianus)  Madefacti  sunt  divmonum 
spipulatores  sanfruine  innocentiurn.  grassantur  cadaveribus  morlunruin,  et  nec  sic  quoque  satiantur  crudelitale 
niuItmiodadefunctorum.Tunc  feralis  ille  ac  tortnosissinius  draco  Dacianus  piifses  7.  —  ">  innocentium  U.—  '^  multi- 
tudinell.—  i^om.  n.—  1»  sanctorum  nece  U  ;  def.  multimoda  14.  — 2»  populorum  0.-="  owi.U.— 2«  (in-occisorum) 
igiiibus  tradeient  corpoia  occisorum  7.  — -Sutorff/.  U.  ~ -*  traderentur  S,— -^(i.  t.  q.)  occisorum  ifnibus  traderent  12. 
quisque  pioiul  aut  prope  7.  —  "  0,».  7.  —  ^s  ^uis  12;  ciiristianorum  add.  7.  —  2»  sanctoruni  aild.  7.  —  3"  (jussit 
i"iqiir  ad  fi„nu  mnii.  hctio  7  iit  iii  cnd.  S.  Dominici  de  Stlos.  —  "i  e  \±  —  ^-  (e.  c.  a.)  amputatisque  cap.  11  —  »3  eorum 
add.  U.  —  34  (a.  s.)  simulque  8.  9.  —  »■'  pioruin  adiL  U.  —  »«  cadaveribus  14.  -  "  rfp^g,  ;„  3  _  as  (p.  „ j  g.j,„,i_.^  paradisi  5. 

.'"°-  ^;  ~  ^  Codii-e.-'  7,  t>.  12.  13  recedutii  a  rc/it/ais;  ttrliim  lH/iic  rcferimiis  ciim  variaiitit/iis  /ectioiiibiis  7.8,  i;j :  V» 
tini.  niinistcr  diaboli  Datiane!  non  sufficit  ad  augmentum  (augmcntorum  8)  tuurum  scelenim  iunncentium  civium 
vilam  conlra.iura  legum  extinguere.  nisi  hujus  nefandi  criminis  causam  in  occisis  addete  procurares?  Qiiid  tihi  profuit 
rahies  t.intaium  crudelitatumy  Fercmisti  terrena*  civitalis  plebem  innucentem,  et  dedicasti  populum  civitati  (civi- 
latis  7,8)  nostrte  Hierusalein  seinper  cum  flhristo  i^.iiidontcm.  Nunc  i^itur  juslnrum  anim;p  in  nianu  Dei  sunt.  et  noii 


648  PASSIO  SS.  MART.  INNU.MERABILIUM  CiESARAUGUSTANORUM. 


BX  JISS. 


l>ro  ne  ? 
;«-oEn? 


Christo   semper  re^naturam  ctelesti  dedicavit     meritis  innocentimn  invidere,  civium  vilain  con-  D 
Hiemsalem,  in  qna  justorum  animae  in  manu  Dei     tra  jura  legum  extinguere,  nisi    tiujus  nefandi 
f  sunt  ot  non  tanget  illos  tormontum  morti.^  ^  f.  causa  crlminis  adderp  procnrares?  Ouid  tibi  pro- 

rmlemnfo       ^^-  Exultet  ergo  cgregia  urbs  C?esaraugusta,     init  tuntarnni   sitvitics    innnanitatum?    quidve 
rxnitet       qu£etotmilUamartyrumDominoprotulit,eoru7Ji-     insanientis  rabies  tantarum  crudelitatum?  Pore- 
Ciwfw-flK-     dem  ■  sanguine  insifrniter  -  circumiita^.  Cnngra-     niisti   terrenjis  civitntis  plebem    iimocenlem  et 
.'/"■«'".        tuletur  quoque  tantte  civitali  nobilissima  urbium,     dedicasti  populum    civitaf  is    noslrfE  Jernsalem 
aurea  Roma,  qu?e  cum  duobus  magnis  Christi  *     semper  cum  Ghristo  gaudentem.   Nunc    ii'iUir 
consulibus  Petro  et  Paulo  gestat  utriusque  scxus     iustoruni  animjB  in  manu  Dei  suiit  ef  nnn  tau<^rt 
innumerabilium  niarlyrum  pignora  sanctoruni  ''.     iilos  tormentum  mortis  :  te  f|noque  retinet  vin- 
Congaudeant  et  totius  mundi  urbes,  quje  prutioso     ctum  nunqnam  fmiendorum  infemalium  iguium 
niartyrum  sunt  '•  cruore  respers^e  ac  decoraf n^.         cruciatus.  illi  nccisorum  corporum  suoruin  rece- 
"  >fos  1 1.  Gaudeamus  etiam  '  et  nos  iu  ^  tantornm     ptione*magnopercpr[estolantur.ut  iuter  rcliquas        * 

ffmtik(n>i,t6>.  inartyrum  voncratione  ^  qui  pro  innumerosa  *  martyrum  catervas  duplici  remuneratione  coro-  m-epUo- 
niullitudinc  "  Sancta  massa  ,  mmcupati  sunt;  nentur  :  tu  quoqne  scelerati  corporis  lui  tecam  "''ni? 
suppliciter  Cliristum  poslulantes  ^'  ut,  qui  eis  nullomodo  visreeipore,  nec*  duplici  contritione 
mirabilitercontulil  victoria^"triumphnm ',  nobis^  aniuiiB  scilicet  et  cnrporis,  cuni  diabolo  et  anirelis 
prrestare  dignetur  proprnperam  ®  misericurdi;e  ejus  ieternis  incendiis  manciperis.  Et  *  ciueres 
suK  indulgentiani,  qui  in  Trinitate  perfecta  vivit  innumerabilium  sanctorum  oculis  nostris  adspi- 
et  regnat  Deus  per  immortalia  '"  secula  seculo-  cientes,  sunnna  cum  exultatione  veneramur 
rum  ".  Amen  '-.  eorumque  triumphos  lastantos  conpaliendo  jun- 

gimur.  Aulam  deniqne  ob  eorum  honorem  onml- 
3  AXXOTJ  TA.  potenti  Domino  consocrabinuis;  ut  "*  quoruni  tua 

sjevities  noinsn  maluit  funditus  exstirpare,  chri- 
a  Xotet  ledor  Proloyi  fonnam   rhijthmlcam,     stianorum  populus  tripudiando  non  sinit  *  eorum  •;;.■(. (icsinity 
nratioiic  sciUcef  ,io/i  fanfmti  aiiuUifer  rui/mfc,  sed     festivis  gaudiis  adsociare. 

ifrnffiHfix  cominafisin  vumihin  mni(mikmnmtihm.  10.  0  felix,  et  nimium  folix  civitas  Csvsarau- 
Efiamsi  quis  putaret  snmto  Branlioni  hzc  Acta  gusta,  beatorum  sanguine  circumlita.  quie  tot 
auctori  esse  adscribemia,  at  Prolof/i  ancfor  c/cf/an'  millia  niartyi-um  oblationes  onmipotenti  Doinino 
fissimm  Braulio  nullo  modo  hahcri  pofesf.  K(/o  .;nnsecrasti!  Gaudeant  igitur  tecum  fotius  mundi 
cero  inConimpnfnrio  dixt  BrauUoncm  mihi neipia-  nrbes,  pretiosmn  *  martyrum  sanguine  docoratiE.  * pro 
<jHam  rideri  hnjus  cncomii  auclorem,  ob  infffnii  et  Gaudeat  denique  ipsa  capuf  gpnf  inm  nobilissima-  pretioso? 
sti/UdifferenfiamJ-Iocsnlum  coucesserim,exhaljifa  runi  urbium  aurea  Roma,  qu^e  cnin  duobus  con- 
forfc  n  sancfo  Branlione  fesfiva  orafione  ancf(jrent  sulibus  Christi,  magnis  scilicet  sanctls  apostolis 
aUqua  sumpsisse  et  ui  proprium  opus  traustuUsse.  Petro  et  Panlo,  gestat  inmimerabilium  martyrum 
h  De  sancio  Vincentio  actum  fuit  in  Acfis  suaveolentiaincremenlarnsaium.  Gaudoat  etiam 
SS.Januarii,m^/«'m-/-^.  nnbiscum    totius    Spaniie    regionis    multitudo, 

c  iJe   hisce   mnrti/riims  actnm  fnit   in  Acfis     socum  gestans  christiani  nominis  dignilatem- et 

55.  Aprilis,  ad  diem  W.  Ucet  eisdem  «  nnnnullarum  urlMnm  incnliE  pauco-        '  i>ro 

a  I)e  snncta    EuL-ratia    acfum   fuif    in    Actis     rum  snf^ragiis  niartyrnm  potiantur,  singT.ilis  vide-     ^iusdem? 

56.  Apnh^  adihcm  hi.  licet  hinis  aut  ternis  forsitan   ot   quaternis,  tu 
G  ^ihdhoclocoaddideprodigiosa/Uscretione     copiosius   exuberas   innumerabilium   mariyrum 

cinerum  martyram  a  cnerihus  reomm,  (uhnira-     incremontis.    Sed,  dnm   nostrorum    sanctorum 
fione  non  cnref.  ^^^^i^  adsociautur  qui  paucorum  martyrum  patro- 


pro  L'l  ? 


f  Omnino  ^^^^^ 


C  '«;p  ;"  -^^  tormenlum  .norhs;  te  vero  i-elinent  vinetum  numquam  (inlenjnrum  infernalinn,  v,nhuu  cruchtu<  Illi  fvero  V 
«rf,;  13)  occi.orum  suomm  c.rporum  atque  crcma.orun.  receptionen,  n,n,nopere  p.-re...  l.uu^r  n  Lter  I  ma'  ^ 
mar  yi-um  ca teryas  dupl.c.  remuneratione  -iitentuv;  lu  vero  scel.ratum  ..orp^s  tuum  nulio  n.o.Io  v     i.  " ,  -«        1  "' 

Aoi.  veio,  fmeresinnumeraluhum  sanctorum  ocuisnoslris  ii^nicipnrpc  s.,m„...  ,.,.^  ^  .    i.  ■■ 

triumpljis  L-elantes  compatien.lo  iunyimur    -Vubm  den  ruVnl ^7"^  «'"•"  ^^ 'llaUone  .onera.nur.  eorumque 

rnominr.  71  ,.,.„=«.,.=.,.,..1  ..  J"''-^"""'-  ■\'"-'™  ^enique  oi)  (ijh  /)  eorum  honorem  in  eorlem  loco  omninotenti  Deo 
(Dommo  /)  consecramus;  et  quorum  nomen  tuasa?vit  e-^  fundifiis  vnliiii  ovt;,.r,-,..„   „i    ■  .■  .         -      ,■     ^ 

n.,n  cessat  eo.-um  se  festis  gaudiis  a.soriare  0  feliv  e   niminn^fHiv         ,      r*^      '  '^^"'^^'^'""■■""'  P"P"'"^  U-pn.l.ando 
,-,  ,  .       .,,.    ■=  -'*""^' '-' '^"^'^^  "iniium  lelix.  civitas  Ca^sni-au-rustaff    c  7)  heat.jrum  san-'uine 

<.r..uml.ta    qu:e    ol  m.lhum  martyrum  ohlationes  ou.nipotenti  Domino  consecrast .  Gnud  an     i'  1,     tecum   t^ol  uS 

;rroLu'',n.^  h  Ch  "Tr"'sr  "'^  'T^''-  "^"^^^^  '^"'^'"^  ^^  ■P^--^  -""'  ^'-'"--  -1.1!  la  m- ma  .." 
cum.luohUh  niaKnisChnst.  (OH*.  8  consuhims.PetrosciJicet  et  Paiiln  l>p.;|.,i  „.,-;„=  ,„  ■  , -,-  / 

'  ='.i'i'.Ki  K,i  riXiLio,  gesl.il  ntmusque  scsiis  in.iuiiierahi  iiim  Tiiartvrum 

|>igno.-a  sanctorum  {pro  utriusque-sanctorum  :  inimmcahilium  m^riv,-.,.,,  ^,,.  -  '■"'"'  """'"^'^.""""" '""^J^"'" 
niin  71  pTii.lP-.t  Bi]-.,„  f^t  7\  ^  I  -  ■  .■      r,-  "^"""'' ■'"'"""'  mdrlyium  quas.  suaveolentiu.ii    increinen  a    .'osa- 

™.n  0.  flaudeat  en..m  (et    }  noh.scum  lofus  H.span.a-  multitudo,  .|nam  Ghrislus  tanto  .locnrnvit  triumpho  Pcracto 

™  ^^urDitir^V    "'w  •''"  ";'^"'^  remanse^ntlocis.  timentes  ne,  .cut  p..^^  I^     i  Z  ^vSu 

Hil    ronnof(iuxt3^^  '    /"T  ''.    '  "'''"'  '"  ""'''• '^^  ''"'■""^  '^''-1-  --"'vrum  cineres  in  numina 

Mnie.oquoa  (juxta  ffrft/.  7)Ca'sarai.gusta' aihacet.-ivital     ulieref  di^.-npr.ri  nr„.iafr,^„i    -  c-  i..,'       •     .      ■ 

■\  ■  ,r\  ■      ),n,    ■     .         ,.  ^.  '■-"'■■uii.juiii.iti  ins  lei^i,  nocle  Inoclu  /.  S   i;i   venipiite«  m  miteti  ouem 

iln(Deu/./f^7)sicutcredimu.sDei  0H..7)nutunaratuniinvenerunt  eosdem  nin^l  ■  ■  " '"  " '"J;^"'^"^^^'"\P'"^"  *1"^"' 
recpsseninl  Thi  v<.r,>  r..,v  o=i  .  i    p    i     ■        i    •  ..'""'■ '^'""'^'"  "^'"^"^■'^ ''geicS-^i^iJnt,  «squc  puei  ohtuiinites 

ur  mTauidem    S-n  .rr    t  ■      T"  ''""'""'  '°  '"''"  '^"'  '''  '^«""^'^  '^'^^  ^^^'"'-"1  cons  ruxerunt.  qoam 

p  imo    qmdem    Sancta  sanctorum  appellaverunt,  nunc  autem  nominatur  Ad  sancta.  ma<sas    h,  eadem  ha^ihca  e.t 

Num.  10.— •  eorumdemtiue  li.  —  -  undiaue  1!  —  3pcf  o  ia       i         -  n       r 

Num  11        im,.   U        •'         -  n       "^''^^^J'-        ^^^•^•'*--*""'-'>.f>^-^sanclaG.~«fm.s.)-untm,irlyrumn.ll. 

.  (!Ti  "c«;  ,^;^ '  ;:;;^  a^  *"-■  ~^;!-  - '  '"r"'"=-  '■ '-— "- = -^^■«■--  "•  - 

reL'num  pI  -.d  f.,.n..n..ii„n,  y^'^^^"^  '*•  /'O^t  contuiit  usfjue  ad  (inam  s/c  II   :  (rimn|.hum  et  perdu.xil  ad  ca?Ieste 

V  clor"  -Lto  nn  ;  r  '"'''°'"^""\^''"'  ■«'•""''  et  ^os  cronavit  corona  uumortalilatis  marlvr,.,.,  et  hnnoravit  p.lmis 
Titi  Te  neri  '  V  Pr'"''^"^;f"^^"'-  "^^-  -i^^'--nlia.  su.-e  cle.nentiam  omnium  indul.enliam  crin.inum.  qui  in 
iiimiale  peilecta  vivit  et  i-e-nat  Deus  rier    nlinila  =ecufi  ^^eculoruTn    i„,o„         i  ,■  - 

pe,-pro.peram'J:per  propriam  14  -  •"ininil.  U        ,f^"'-'  -^'="^'^'"'"-  '^"'en.  -  "  perproperam  (,;  perprospera  ;>: 
-  .      w      IJ'"!"'-"»  i*-  l""'!''^''   I*-— "  (s.  s.)  seculorum  «ecula  ")    H   —  "^  Fxnlicit  m«q-n  «nnctoi-um 

qu.  nuncupantur  Massa  candida  (i>hl.  3,  ^       i  i  -cuia  .,,  n.  Lxpncu  pass.o  sancioium 


DIES  TEHTIA 
f  Onuuuo  ler/etidus  est  textus  codlcis  qiiem  s!gna- 
Dimm  n.  12  inter  variautes  lectiones;  qui  niaqni- 
ficx  eloquentiai    specinien    exhibet    quod  unctore 
Braulione  sane  haud    indignum    eenseri    dehef 
Pra^terea  ibidem  narrantur  quxdum  de  cimribus 
a  fideJi  pojju/o  collectis  et    in  jmteo   roninositis 
absque  idhi  mentione  miraculosss  sepurationis  uut 
alhedinis. 


B 


Boeumentum    haustum    ex    Collectancis   Bollandianh   W/.f  y/ 

».  8007.74J,  cnjusin  cajdte  Heriherti  ,os.re:;!Zl  ^  !    ^^ .     tfrTfT'  ^'^  '''^ 
qui  quxdam  ad  udefjritatem  historiie  addidit  """''"^"'  ■      ^f>^dto  1).  Andrex  Mastrogim, 


Imperant.bus  Augustis  Diocletiano  ct  Maxi- 
miano,exnt  ab  eis  edictum  per  orbem  universum 
ut  non  tantum  ex  urbibus  pellerentur  et  projii-' 
berenlur  conventus  cliristianorum,    sed    eliam 


E 


cui  numero  Acratia  quoque  virgo  sacralissima 
adjung,  raeruit,  sexto  deci.no  cal  Maii 
j^Porro  istorum  erga  Christum  sanctan,  <levo- 
?"      •    ™'"    '"^q»''   blanditiis    nec  terroribus 


cuique  Hherum  esset  cua  vellet  m^rte  chris  a-  upen.'e  TtiC"'   f-"".""    '""^  '^™^"'"^ 

num  mterficere,  si  diis  sacrificare  noluisset  Ita-  h"s  ,ni,  in  sf '1^^      "'"""'"'•  '""""i   """"'"-' 

que  istis  promulgatis  edictis,  judices  et  p,.=esides  ™s  allo  m   u'  "o  TT-  '""^"  v"  ^"°^'  ''  "* 

ad   omnen,  fer,tatem  propensi,  more   leonum  mhutsTt^n^,,'^'^^^^^^^^^ 

rug,entes,  discurrunt  ad  pr.dam.  Chrislianorun,  ^Z^  Z    t    wt'"'  .;f '™'^V"''"''  '"■"■ 

greges  ,ncludunt:  utque  si  possint  onmes  inter-  iUor,  ,',  1       '""'""'"'"••  '""'■'"«  ada,n,u-a,„ 

ficiant  vel  negare  faciant,  variis  supplic  k 7ac  -  1Z    ZZua   ""■""■''"""'••"-'  ■«' »''-^/'' 

rant.  Sed  quo  af.ocius  sa^viebat  persoquent  um  ,W  .it    s      T''''  ''T'""  ""'"""  '■''■'"•''» 

impietas,   eo   magis   augebatur     ancta    relig  o  ZiZLa    ,  T"' "'"'""""  ""'"'^  '''^P"'"'''- 

Super  cunctos  vero  impietatis  adminisfos  ceHe:  ,Mat             ',           *"f  ''"'"■'""  '"■'"^"'"-  "•" V"- 

bat  unus  Dacianus,  datus  ab  ipsis  inme  a  o  .fbus  ™!L   ''"'''■'"  "'"""  ^"'^  ""'"'  '■'"•'■■'"■«'"'- 

Hispaniarum   provinciis  pr Jectus,  m    fo  ,iu  ,,"'!''''',  """"""■"''"''  '^"*  «'•*""  '»'«» 

laniando,c,.dentesaconteLionech.kLitn;N     ^^       ^^^tX^ ''7^^ 
nisavocaret.  ,   *'"■  '^'<^"«'«««««  ?.?^  ^<'m  quibus  sinqn/a 

^Hic  autem  eum  Hispanias  advenisset,  lurens  C^r^^r^IX  Z'""-" !'r^"-"'"  '"/^'-« 

crudehtate,  coepit  ubique  perscruta.i  tideles.  et  „on  „:  Zb^ZZ  "        T"  '"""^ 

quos  repensset  lacerare  cruentis  ungulis.  Sed  no«i...     ^^    t'-      '     '    ""  '"" ''"'^"'"- 

omn,potent,sDeif,retumestprovidentia,utpIu-  4   Pe,-vmiu,     Z 

C  rimi  ad  loca  secretiora  difTugerent,  ubi  quotidie  talh   ,,,,,/"    '''''""""'  """'"  "i"'""  '■"•'- 

^clibus  et  psalmis  insisterent  et^mystS™  ^^^I: r^r^.^Trrif 'V'"'''''''''"  ' 

sanctorumpartic,pesfierent.Datianusergodum  honise,prdia,,,,-  U^^^ltZ  T            't^^^^^^ 

fesaraugust>^  moraretur  diisque  suis  quotidie  ,,,c.,,ij  ,-ej,etC  1^^  IZT      '''V''"''' 

e.wcranda  offerrct  sacriflcia,  Valerium  eiusdem  P,-xterea    Z,Z              ■""■"""^'«  co„t„be,„io. 

oivitatis    cpiscopum    et    Vi^centium,    e^u^d:;;:  'i^lZl/Z^ZZ::^:  '""T,  "''"'"' 

arch,d,aconu,n,  tenuit;  qui  quiden,  apice pr.di-  i„e,;„e„,  hoste,    IZ  ^7 ^T         '',"■""'" 

cat,on,s  non  solu,n  eam  u,.bcm,  sed  ctia,n  Valen-  i,e,;;,teie  fcsti„a,7x                           p,-os,l,e,Ues 

tiam  sui  corporis  illustratione  decoravit.  Nam  ^     J^-^^^r^t/^I^^C     "'''r^T^' 

.psum  Datianus  illuc  adduci  preecipiens,  dive,.sis  ,;t,  Lt„^^;£T  ,2'^.  ""'      ',  '"'"" 

mohebatur  blanditiis  ad  suorum  cultu^a.n  deo-  Veeete„i,„  ut  Load^Z  „1            '    T'"''"- 

mm  inflectere.  Cujus    vanis   suasionibus  cum  i,>eti,,are  ,,,^^^2^^  tZZ^!^'': ^ ';'"'"'" 

Vmcent,us  onmino  non  consentiret,  duris  cu.n  „it„s,  „e  ,;iifi,i  ^^Z^^ZTu""'"" 

poenaruu,    suppliciis    mace,.ari    pra.cepit.    Sed  le;,il,.s  adee,-sL,-   e^,„Z"' T               "'''''' 

"iclytus  n,artyr  Christi,  igne   succenslis  divini  dee,-eta  eean^et      '  '"'""  ""^"^"••■•""  l"-""-'P„,„ 

amor,s,constantersuppliciatolcravit,itautetiam  5.  Itaque  accento  imnrlot„   ,. 

oum   ,„orte  de   tyranno   tanden,    triu,npl,aret,  satellitu.n  toti    .^  ,"^ 

assun,ptus  m  gloria.  Vale.-ius  vcro,  ne  supcresset  ria  conc,.epantes:ut  mnne  ehri  fen,  n  .n       r"" 

martyr,bus  incarccratis  aliqua  consolatio,  eum  ad  prodirent  scientes  ^,1^,1«          r           "'''"^'" 

montes  de  Ribargoga  ,-elegavit.  Post  martyriun,  i;.gum  sl^  ,    '^;   '  ^r^ntmhl  '"'''T'" 

vero sanct,  Vincentii.  effudit  Datianus sanguinen,  run,  aditus;  gaudet  turb.r,l, ,m,    '          "."■^-        ' 

.nnocentem  viginti  duo,.u,n  clarissi„,oru,;  viro-  que,  ad  co  lectam  „rone,.r  T    ''''"' ^}^'""- 

™n,  :    Quintihani,   Publii,   U,.bani,  Marceliani,  catervathn  agn,  ,^  fiS,r„:f ''!''•.  ^•''^"'" 

Eventu    Optati,  Frontonis,    Lupe,.ci,  Apodemi,  et  adolescentulorun,  spon    \Xue  ,tes  '"''''l'' 

82        gsevilate 


'  sic. 


NOVEMBRIS. 

649 

cmiis  perf,.uuntu,..  non  iunnerilo  nobiscum  eoru,,, 
conlube,.n,um  potiantur  *. 

meriii^^ri  ^'"™':  ''""^  ^'■^''ontiu,,,  sanctorum    l'»"»,ur? 
mer,l,s  fldc,  sancla;  catholice  uuilas  ad.ociavit 
annuo  cu-su  coruu,  fcsfis  atque  triumphrcon 
gauclcamus  :  cum  sum„,a  dcvotionc  c^x  ui,,™  ♦ 
celebrcnus,   ut  eorun,    nicifis   ^ife  participlri 

irrsr';''^.'^'^''''™'''-''^'''"'"»..!'^^ 

mus  Deo  Salvator, nostro,  ut,qui  sanctis  ,i,ar,y,i- 

dona,e"dr"  ,"""  ''""'"''  ""'=  "■'"'"'"-".  "o'>is 
dona,e  d.gnetur  eo,.u,n  in.itari  cxcnplun,,  et  qui 

dh    ,nans,oncs  iBfhereas  in  sui  regni  p,.,epa,.avi 

trt,  ''■■";  r""'  '"■°'^"'""  ■ni^ericord  c  su," 
r*u.  t  ,nduigcntia„,,  ut  supcnis  in  n,ansio„ibul 
o,t.,  ,„crean,ur  rcfrigeria  scmpite>.na,  conce- 

dcnte  ,pso  Do,„ino  nostro  ,Iesu  CI„.isto,qui  cum 

Deo  Patre  et  Spiritu  sancto  substantialis  viv  t  rt 

regnat  ,n  secula  seculorum.  Amen 


eie. 


C50 


PASSiO  SS.  MART.  INNUMERABILIUM  C^SARAUGUSTANORUM. 


Ex  M?s.  gajvitate  temporuni  veneranda  canities  vacillantia 
menibra  baculis  sustentans,  priores  subsequun- 
tur,  nec  acl  modicum  deesse  patiuntur  suorum 
solatio  liliorum;  mulierum  quoque  sexus  infir- 
mus,  sed  fide  roinistior,  una  cum  turniis  parvu- 
lorum  atque  bajulorum  iter  alacritcr  insequitur, 
ita  ut  migrare  crederes  omnem  civitatem.  Admi- 
rabantur  gentiles  densari  populos  ad  egressum 
portarum,  et  quos  nequaquam  ignaros  esse 
noverant  futuramm  cladium,  stupebant  tanta 
alacritate  festinarc  ad  locum.  Facti  sunt  ergo, 
exulfantibus  angelis,  devotione  confessionis  Jesu 
Christi  suis  etiam  persocutoribus  admirabiies;  ita 
ut  in  illis  compleretur  illud  apostoli  :  quoniam 
Spectaculum  facti  sumus  Deo,  nnmdo.  an^elis  et 
hominibus.  Quid  plura?  exiit  omnis  turba  chri- 
stianorum  IfEtnhunda  et  laudans,  et  consona  voce 
decantans :  Ghria  in  exrelsis  Deo  et  in  terra  pax 
Jwminibns  boux  rohintatis. 

0.  Omnibus  urbem  egressis.  ab  officiariis  portre 
obserantur,  ne  quis  nisi  interficiendus  intus  reci- 
peretur.  Deinde  ex  abditis  latibulis  prodeuntes 
armatorum  cunei,  irruunt  in  turbas  fidelium,  ac 
veluti  Rjrniinaagnorum  sic  prosternunt  decem  et 
septcm  millia  sibi  non  resistentes.  Inde  amplius 
insanientes  spiculatores,  martyrum  inficiebantur 
sanguinc,  nec  tamen  satiabantur  *  nece  justorum. 
Nam  Datiainis,  nefandus  pn-eses,  videns  occu- 
buisse  omnem  multitudinem,  nec  ,jam  superesse 
qui  sibi  resisteret,  pr?ecepit  ut  ante  urbis  portas 
in  unum  congesta  martyrum  corpora  ignibus  cre- 
marentur;  et,  ne  quis  latens  christianus  cineres 
sanctos  tolleret,  jussit  produci  diversorumcrimi- 
num  reos  dc  carccre,  amputatisquc  capitibus, 
infausta  eorum  corpora  sanctorum  sacratissimis 
membris  misceri  et  sic  pariter  exuri.  Itaque  con- 
cremantur  venusta  niartyrum  corpora  cum  latro- 
num  atque  sceleratorum  cxuviis,  facti  Christi 
senmlatores,  qui  cum  iniquis  et  homicidis  repu- 
tatus  est  et  pro  salute  omnium  noscitur  cruci- 
fixus. 

.  7.  Sed  accedcnles  sancti  angeli  separaverunt 
cineres  ab  aliis,  nive  candidiores,  atque  seorsum 
in  unam  massnm  reposuerunt.  Quod  ccmentes 
fideles  qui  remanserant,  tulerunt  eos  atque  in 
loco  ubi  est  nunc  ecclesia  Sanctse  Engratife,  vir- 
ginis  et  martyris,  digno  honore  sepelierunt;  ubi 
fiorent  orationes  eorum  usque  in  priiesentem 
diem.  Geterum  Agreda  civitate,  in  confinio  Ara- 
gonife  et  Navarrae,  ager  quidam  habetur  sacer,  in 
quo  simillter  Datiano  jubente  mulli  fideles  occisi 
sunt,  qui,  de  Cajsaraugusta  fugientes,  ad  alia 
oppida  transmigrabant;  quorum  festiva  memoria 
eum  prcecedentibus  persevcrat  usquc  in  hodier- 
num  diem.  Sic  triumphare  fecit  Datianus  plebem 


B 


*cod. 
saliebanlur. 


innocentem,  quam  feliciter  cum  Christo  semper  D 
regnaturam  ca^lesli  dedicavit  Hierusalem,in  qmi 
justorum  animai  in  manu  Dei  sunt  et  non  tanget 
illos  tormentum  mortis  {eternEe.  Exulta  proinde, 
Gresaraugustfe  civitas,  qure  tot  millia  rnarfyrum 
Domino  prolullsti,  ipsorum  sanguine  mirahiliter 
decorata.  Tibi  gratuletur  nobilissima  Roma,  qua^ 
suo  in  gremio  apostolorum  principes  Petrum  et 
Paulum  tenere  ineruit  ef  sexus  utriusque  marty- 
ruin  innumerabilia  pignora  sanctorum.  Congau- 
deant  et  totius  orbis  civitates,  martyrum  san- 
guine  prefioso  decoratie.  Gaudeamus  et  nos  in 
tantorum  martyrum  veneratione  solenni.  qui  pro 
innumera  multitudine  Massa  candida  nuncupari 
meruerunt.  Ad  laudem  Ghristi. 


Ex  Breviario  Cxsaravgvsfano  quod  edidit  Ferdi- 
nondiis  ab  Aragoma,  archieinscopus  Cmsarau- 
gustanus  anno  7570. 

LECTIONES   II   NOCTURKL 

Jnnumerabiles  martyres  Ceesaraugustani  eo 
tempore  passi  sunt  quo  impius  Dacianus  a  Dio- 
cletiano  et  Maximiano  imperatoribus  in  Hispa- 
niam  missus  cst,  ut  cliristianum  nomen  deieret. 
Qui  GEesaraugustam  urbem  ingrediens,  tyranni- 
cum  edictum  promulgari  jussit  :  ne  quis  Jesum 
colcret.  Qui  vero  contra  jussa  faceret,  gravi  sup- 
plicio  piecteretur.  Gum  nec  minis  nec  suppliciis 
inenfes  christianorum  a  vero  Dei  cultu  avertere 
posset,  Dacianus  jubet  christianos  omnes  ab  urbe 
expelli,  ut  eos  ex  occultis  locis  subito  prosilientes 
armatorum  cunei  trucidarent.  Facto  prfeconio, 
sacer  omnis  cliristianorum  conventus  ovanter 
exilium  amplectitur,  longe  secum  melius  ngi 
putans  si  in  ferarum  recessibus  quam  inter  idola 
vana  cum  impiis  hominibus  habitaret.  Progre- 
diente  denique  ufriusque  sexus  innumera  furbn, 
ab  iniquis  satellitibus  trucidata  est.  Verum  non- 
dum  sanguine  christianorum  exsaturatus  praeses, 
jubet  jacentium  corpora  in  unum  congeri ;  et,  ut 
tamquam  criminosi  puniri  viderentur,  omnes 
diversorum  scelerum  reos  qui  in  carcerum  erga- 
stulis  tenebantur,  interfici  jussit.  et  illorum  cor- 
pora  christianornm  corporibus  congesta  aggre- 
gari  et  onmia  sinml  ignibus  cremari.  Sed  divino 
nutu  sic  separata  sunt,  ut  martyrum  cineres  velut 
frumenti  candida  inassa  in  portiunculas  conglo- 
bati  fuerint,  aliis  vento  spargendis  remanenfibus. 
Visunturque  hodie  massariuncandidi  gIobi,nifo- 
rem  sanguineum  sacrarum  victimarum  aperte 
demonstrantes. 


DE  SANGTO 


DIES  TERTIA  NOVEMBRIS. 


65t 


DE   SANCTO  ACEPSIMA 


EREMrTA  IN  SYRIA. 


SECDLO  IV. 

Vi/w 


Inter  venmnfes  Jesn  Chnsti  flores,  quos  Ecdesix 
pamdisns  terresfns,  eremi  videUvet  sarra  sofi- 
S  Arepsinift.      ''"''''  innimeros  protulif,  faufpiani  liliuin  roii- 
^myjtorest     vaVinm  emiuuit  vir  omni  humana  laude  superior, 
TiimlorrtHs,  sanrtissimus  Acepsimas,  rnjiis  Arfa  veneranda 
fiik         maf/no  ctwi  amore  fractauda  SKscipimus.  Eximii 
d!;iHmh>nis.  ,,;,.;  hisforiam  mayno  illi  Erclesi^  lumini,  The.o~ 
doreto,   Cijri  in  Sijria  episcopo,  dehamus.  Bona 
utique  fortiina  iitimur,  sic  moderanfe  Deo,  uf  in 
euarrandis  fnctis  qiix  totius  humaiix  unturx  vires 
superare   vldentur,  fidejussoreiii  haheamus   eum 
viruin,  cujus  fales  dotes  anlmi  exstlterunt,  quales 
g  m  hujusmodi  rchus  summam  nnrrauti  aurtorita- 
tem  roucHienf.  Theodorefo  enim  rum  exlmia  sacra- 
rum   litterarum    srientia    ianta    erat    sacrarum 
rerum  erudifio  ur  fofius  thcolof/ix  cor/nitio  iiitima, 
ut  merito  inter  summns  Errfesia;  viros  eqregiiim 
locum    occupet.    Prxferea    sauctissimi    monachi 
Macedonii,   prope    Autiorhinm    dcgenfis,   preces 
parenti  sterili  filium  Theodorctum  impetraverauf, 
exarta  prius  promissione  filium  qnem  a  Deo  acce- 
ptura  esset,  Deo  quoque  in  perpefuum  sn-vitium 
consecrandi.  Voto  facfo,  roncepit  jJosten   midier ; 
qux  quum  inridenfe  morbo  in  summum  periculum 
ahortus  adducta  esset,  sanrtum  Maredouiuiu  nrces- 
sit,  ut  tanto  e  periculoper  sanrti  viri  preres  Hfjcra- 
retur,  Is  prseredeute  nocte  a  Deo  mouitus,  et  mor- 
hum  ei  morbi  sauationem  didicerat.   VeiiU  errjo 
haculo  innixus;  domumquc  ingredieus  et  paris  nf 
solehat  snfutatione  dnfn :  Bom,  inquit,  sis  animo 
nec  timeas.  Neque  enim  donum  auferet  qui  declit, 
nisi  tu  inita  pacta  violaris.  Projiiisisti  enlni  reddi- 
turum  te  quod  dabitur  divinoque  obsequio  con- 
secraturam.  —  Sic  et  cgo.  aif  mafer,  et  parere 
voio  et  opto.  Potiorem  enim  abortivum  partum 
duxerim  quam  alienam  filii  educationem.  —  Bibe 
(j^  igitur,  inquif  vir  divinns,  hanc  aquani,  et  sentits 
divinum  auxilium.  Bihif  ifla  utjusserat,  et  ahortus 
periculum  afiscessif.  Hxr  Tbeodoretus  c/rati  onimi 
causa  iu  Vitn  saiicti  MaredouH,  a  quo  puer  sxpe 
endem  audiverat,  rum  monitis prxstajidi  Deo  quod 
parentes  rovernnf.  Bonx  indolis  pucr  et  ad  cade- 
stem  vitam  aspirans,  in  primxvo  ndolesreutia!  ffore 
muudo  vafedixif,  quem  ignorasse  potius  est  dicen- 
dus  quam  reliquisse.  In  monasferio  igifur  euutri- 
tus  et  cum  eximix  snnrtitatis  monarhis  rouvcr- 
snius,  non  potuit  ignornre  praistanfissima  eremi 
lumina,  qui  aut  se  puero  aut  pnulo  ante  vixeraut 
in  vir.inis  eremis.  Postmodum  ad  Cijri  episropnlem 
fhronum  elcvafuset  iudefesso  lahoredio-resimsuam 
ohiens,'prx  reliquis  Instrui  dehuit  deprodigiosa  san- 
ctitate  il/orum  virorum  qui  regiouem  Cgrrhesticam 
exiiuix  virtufis  sux  odore  ac  miraculorum  fama 
replererant.  E  quorum  nunicro  erat  sanctus  Mar- 
cianus,   de  quo   actum   fuit    die  prxcedeuti;  ex 
eorumdem  numero  sanctus  Acepsimas  de  quo  nunc 
agere    inripimus,    ipsius    Theodorefi   aurforitate 
nixi. 
hniu  2.  QiiQ  tempore  vixerit  Acepsimas,  ex  Hisforia 


ecrlesiaslira  Theodoreti  discimus.  Hi  enim  sir  nnr- 
raf  {])  per  ideiu  tempus  quo  sanctus  Marcianus 
vixit  in  eremo  Chalcideusi,  aliique  saurti  in  aliis 
eremls  :  In  Gyrrhestensi  (eremo)  laudalissimus 
Acepsimas  in  cellula  inclusus  sexaginfa  continuos 
annos  exegerat,  nec  a  (luoquam  visus  nec  cui- 
quam  loquens.  Seculo  igitur  IV  fioruit  Aeopsi- 
mas,  quippe  qiiem  Marriaiii  fempore  vixisse  Theo- 
doretus  affirmet.   Mardanus  aufem  totum  fere 
seruIumlV  vivendo  explevit,  uti  in  Commeutario 
Actis  eJHs  prxvio  demousfracimus.  Quo  vero  nnno 
nalus  quove  defnnctus  sit  sancfus  Acepsimas,  certo 
scirejam  uohis  non  Ucet.   Theodoretus  enim  nihil 
aliud  dicit  in  Historia  ecrlesiastim.  In  Hisforia 
reUgiosn    (2),  cnp.  xiv,   plurihns  sanctis    ohiter 
nominntis  ad  S.  Maisymam  accedens  :  Ego  vero, 
iuquif,  ad  Cyri  prata  me  conferam,  et  paucornm 
fragrantium  forniosorumque  in  his  florum  pul- 
chritudinem  pro  viribus   exponam.  Fuit   ante 
nostram  iBtatem  Maisymas  quidam  ...  Cujns 
Vita  ahsoluta :  Per  idem  tempus,  inquit,  innpieus 
rap.  XV.  Acopsinias  fuit  ...  Dirif  ergo  Acepsimam" 
antesuam  Theodorefixtntemfuisse.Annostantum 
in  ereino  iransactos   accurato  numero   definivif, 
sexagiutn  ddelicet  annorum   feinpus.    Ifa  fii  ut 
arruraiam  chrouofnxin  ordinare  ueqiieamus.Quod 
posteriores  Grxci  in  Mensis  srrihmf,  Acepsimam 
Theodosii  Magui  feinpore  claruisse,  rcruin  est,  sed 
ad  annorum  numerum  compnfnndum  nihil  nos 
jurnt. 

3.  De  genere  ac  pntria  sancfi  AcepsiniEe  nihil 
expressis  rerhis  dirifur.  Crediderim  Cgro  vel  Ci/r- 
rhestira  regioiie  oriundnm;  sed  certo  argumento 
demonstrare  non  possum.  C/aro  genere  an  hnmiU 
iuifu^  sif,  pari  modo  retiruH  hisforia.  Va/de  rele- 
hrem  sanrfifafe  fuisse,  Theodorefus  disertis  verhis 
der/nrat,  dicens  fainam  Acepsimas  per  Orieuiem 
late  sparsam  fuisse.  Et  quauii  feret  ab  acco/is 
eremi,    quantxque    famn    sanctifnfis    friierefur, 
mnxime  patuit,  quum  sauctt  viri  demortui  corpus 
rapere  omnes  vellent  ac  suum  in  vicum  transferre. 
Quod  et  factinu  fuisset,  uisi  saurtus  vir  /tor  eo/en- 
tium  desideriuiu  jn-xvenissef,  viro  quodnm  jurts- 
jurandifide  ohstricto  ut  in  eodem  loro  quo  vixerai, 
rorpus  suum  sepelirei.  E  qiio prudenfissimo  humil- 
linii  viri  consHio  egregiam  ejus  laudeiu  demonstrat 
Theodoretus.  Usque  adeo,  aif,  cceli  civibus  curte 
fuit  etiam  post  mortcm  simplicitas;  qui  neque  in 
vita  altos  spiritus  gesserunt  unquam,  et  luortui 
ab  hominibus  gloriam  non  captarunt,  sed  totum 
amorem  in  sponsum   transtulerant,  pudlcarum 
more  muliernm,  qufe  a  solis  conjugibus  et  amari 
et  laudari  tupiiint  aliorumque  laudes  aspernan- 
tur.  Eapropter  illos  sponsus  nec  volentes  claros 
ac  celebres  reddidit,  honiinumque  gloriam  ad 
cnmulum  impcrtiit.  Hir  siinpUrifafls  amor,  pro- 
fundissimx  humilifafis  iudicium,  fectt  nt  pauca 
admodum  e  vita  sancfi  Acepsiuifle  sciamus.  Ea 
vero  qux  scimus^ju-sstantissima  sunt. 


(':  V.  H. 


•S.  Acepsimas 
srciilo  1 V. 


E 


Cujus 
2>atritim  et 

f/eiiiiH 
iijiiuramus, 

tsed 
l>rsct(iram 
mitctilatnii 

cvffiwriiiius. 


(1)  L.  IV,  c.  aS,  al.  26  (P.  G.,  tom.  LXXXII,  col.  1190J.  —      {'i)  P.  G.,  lom.  LXXXII,  col.  111 1. 


4.  Solitudinis 


652 


DE  SANCTO  ACEPSIMA  EREMITA. 


wipnmts 

miriim 

solitudiiiis 

amorem. 


4.  SoUfiidims  amore  tanio  diicehatiir,  nt  pei-  labatur.  Vides,studioselector,23resbi/frratns  ord'    n 

sexaginfa  annos  ann  nemine  sitlocutiis  hominiim;  nem.  absqiie  prxvUs  ordinationihus  et  per  sol   '~ 

et  a  nemine  fuerit  noiispectus  anfe  nlfimos  quin-  manus  imposttionem  coUatum  ah  episcopo  su 

quatfinta  dies  vitx.  Foramen  ceUtdxper  qnod  cibus  pfiim  a  viro  sanrtissimo.  Facfum  illud  ab  auci 

iiiferehafur,  non  recfa  perfossum,  sed  ohJique  cir-  tanfo  quantus  est  Theodoretus  narratum  non  inu 

cumducium  ah  omnr  viri  aspecfu  accedentes  remo-  fiJe  erit  theologis  in  tracfando  sacrameuto  Ord '   "  ' 

vehaf.  Taufumque  Deo  plaruit  ingens  iUe  solitu-  NuUa  enim  hic  uon  tanfum  insfrumenforum  vo' 

dinis   amor,  ut   indiscretis   ocidis  hominem  pcr  rectio,  sed  nec  admotio  ad  aUare.   Unde  patet 

miraculum  ingoiti  pcena  plecferef,  qux  non  nisi  tempore  per  Orientis  ecclestas  nulla  uinbra  dur' 

petita  a  sancto  viro  venia  cessavit.  Si  quando  e  velatam   fuisse  reritatem,  sarramentum  Ord'^" 

celhda  gressum  ferret,  per  intempcsfx  noctis  tene-  sola  manus  imposifione  adminisfrari 
hras  ibaf,  ad  hauriendum  scilicef  paiduhun  aqus         6.  S.  AccpsiniK  cuUus  statim  a  heata  morte  ini 

efonte.  Qui  egressus  nocfurnus  egregio  miraculo  tiuni  cepif,  ut  manifestepatet  ex  sfudiopopidorum 

innotuif,  uti  infra  apud  Theodorefum  legi  potesf.  rapiendi  sacrum  virl  coipus,  in  vici  sui  tutelan 


Pra-trr  solitudinem  atque  extremam  rictus  friiga-     In  pubiicas  Ecclesiarum  fMas  nomenlcepsimle 

immani    per   istam   regionem    iUafum  fuisse  etsi   nullus 


-f'  I^filiiiis 
miniis 
CQlitur, 


B 

In 

prfsbi/tencm 

ordinatiir 

iimplici 

episcopi 

manus 

iw/milione. 


lifatem  vir  sancfissiimis  cornus  domahat 

ferri  pondere  quo  onvstus  nicedebat ;  quo  suh  pon-  duhito,  affirmare  tainen  absque  uUo  documento 

derefrrram  rersiis  incuiratus  ire  coqebafur.  Atrpie  non  ausim.  In  Latinorum  martijrologiis  antiouis 

hzc  simiqusdeegregia  sffHc?/ Acepsimae  conyer-  S.  Acepsimee  nostri  nomen  non  occurrU    nLi 

sationeliiferismandata  apud  Theodorefum  inre-  in  Martyrologium  Bomanum  venU;  quavero  th 

nimus.  Qui posfea  de  sancto  kcG])sm\i\.scripserunt,  causa,  divinare  nequeo.  Ferranus  'in  Catalornnn 

ex    eodem  fonte   havsfa   narratione  proferimt;  geim-alem  Sanctonimqniinmarfijrolorfio  liomano 

quapropter  eorum  auctorifafcm  ad  veritaiem  rei  Jionsunt,S.Acepsimam  intidithisverhis  ■mNonns 


C 


confirmandum  afferre  non  debemus. 

5.  In  vita  hujus  sanctissimi  ereniicolce  facfum 
accidU,  (piod,  ufi  inultis  sanctis  mouachis  com- 
mune,  sic  ex  simjidarihus  rei  adjunctis  hic  speciali 
modo  commemorandum  ridetur.  Episcopi  Eccle- 
siarum  rpix  in  territorio  suo  luonachos  eximia 
sanctiiate  pr^EcIaroshahebant,  sspe  sfudebant  hv- 
mUes  eos  viros  colhiio  presbgteratus  ordiue  roram 


Novembres  apud  Grcecos  S.  AcopsimEe  rcclusi  ^ 
Qttem  videtur  desumpsisse  ex  Sirleti  21enologio  ail 
eumdein  diem,  vbi  sic  ex  Meimo  Irgitur  :  Natalis 
S.  Acepsim^,  qui  sub  Tlieodosio  Magno  cclla  se 
inclusit,  in  qua  sexaginta  annos  transegit,  nemi- 
nem  videns  aut  alloquens;  sed,  sibi  ipsi  et  Dco  va- 
cans,  omnem  recreationem  scntiebat.  Multis  vero 
edltis  miraculis  in  pace  quievit.  Nicephorus  Cal- 


omnibus  efpcere  lionorahdiores.  Obiafum  honorem     Usfus  similia  scripserat  (1)  :  In  (solitudine)  Cyre 

plerirpie  adeo  constanter  renuehant,  ut  nisi  illata     stensium  Acepsiinas  omnium  ore  celebratus-  qui 

ei  ordinari  vixpotuerint.  Nostev  vero  AcQ^&\m3.s     in  tuguriolo  valde    exiguo    indusus   sexa-inta 


muUa  cum  simplicitate  presbgtercUus  ordinem 
suscepit.  Deus  enini  iUi  revelaverat  instantem  reso- 
lutionis  sux  diem,  ac  propterea  per  ultimos  quin- 
quaginta  dies  omnibus  ad  se  Uhernm  uccessmn 
Acepsimas  prxbehat.  lUico  accurrere  omnes;  inter 
quos  ecclesix  episcojms.  Cujus  ecdesi^  nomen 
Theodoretus  reticuU  :  quia,  ufi  opinor,  clarum  est 
Cijrrhesticam  regionem  ad  Cijri  episcopum  spe- 
ctare;et  quum  dicat  Ecclesix pontificem,  Cgren- 
sem  puto  Ecclesiam  inteUigU.  Episcopus  ergo  ad 
sacerdotium  suscipiendum  sanctum  virum  urget; 
hic  autem  quum paucitas  dierum  in  vita  terrena 
adhttc  traiisigendorum  securum  redderet,  prom- 


annorum   tempus  sancte  transegit,   neque    ad 
sermonis    congressum  veniens  cum  aliquo.  In 

C('sfeUani2Iarfi/roIogioUtiiversalieJusdemS.Ace- 
psimjE  fit  mentio. 

7.  Quem  a  multis  retro  seculis  Grxci  cohterunt,    sed  magk  « 
uh  patet  ex   menxis.    In  menseo   scUicet  mensis       Gracin. 
Novemhris  tertio  die  agUur  de  Acepsima  : 

'Axe^f-tiia;  (jLe-cr,XOev  evOa  y.^  Ttdvot. 

Consumens  seipsum  abstinentia  et  laboribus, 
Acepsimas  transiit  ubi  non  sunt  labores. 


ptum  se  poiitifici  obtuUf  ovdinandum.  Et  ita  ut     Addifur  louaiu^^ruh, .,».-..  r   .i        .•  ■    ■  • 

(1)  Hht.  eccle».,  Hb.  xi.  c.  il  iMigne,  P.  G.,  tom.  CXLVI,      col.  717). 


VITA 


DIES  TERTIA  NOVEMBRiy. 


A 


653 


VITA    SANCTI    ACEPSIM^ 


KX 
THKODORKTO, 


sive 


ive  cap.  XV  ReUgiosw  Historhe  T/,endoreli  (Migne,  P.  Gr., 
■       tom.  LXXXIII,  col.  1413  sqq.J  O 

S.  AcopsimsE  vila  solilaria,  miraculis  a  Deo  approbata- 
sacerdotuun  et  fuga  sepulturte  honorifica!. 


'il>te<J".jx5?  xKTa  xiv  «utov  YeyoveypovoVjOij  x)io; 
£jpO  xaTa  Tii^av  r>iv  "Ew.  Outo;  ^v  oilxwxt^  xaQeip- 
ia?  eauTov,  e;-(ixovTa  5'.£T£).£Tev  eTri,  fXYiTs  6pwijLevo; 
;A-/lTe  yOeyydfAevo?-   aU'  e^?   ^jtov  veuwv  y.i).  ~.hl 
0eov    oavTctS^dj^evo?,    Trijav     ixeiOev    'l^yyaywyiav 
iSeyeTo,  xaTj.  tov  TipocpriTetav  tV  Xeyou^av'-  KaTa- 
Tpu'j7iTov  Tou  K-jp-^ou,  xa-l  oojYi  <ro'.  Ta  a^TT.i^aTa  Tvi.; 
xapoia^;  crou.   i\ta  tivo?  Se  ^payeoi;  opiiy^aTo;  T7,v 
yetpa  TcpOTetvwv,  r>,v  xofx-.^^oiJisvriv  Tpoar.v  e^TeoiyeTO. 
To  Ss  opuy[xa  oii  ^'.aTcpeTTe;  riv  xaTCuQu  S'.wp'jypisvov, 
Cva  ^  fATi    7cpdx£'.Ta'.     Tor;    6p5v    poyXofxevoi?,    :iXX' 
^yxapjLov  TiV  eXi-xwe-.Sw?  xaTeaxejao-jxevov.  TootiT^  o= 
aiJTw  exo^Lsefo  oaxo;  S'.a6poyo(;  iJoaTi*  aTta^  o^  Tvi; 
e6oo[iaSo;   viJXTWp  i;'.wv,  to   apxojv  uSwa  aT^o  r}!? 
-sXasouTT.;  avLj^aTO  TtYiyyl^.  Ka':  -oTe  t'.;  -ko^^wU^ 
7rpo6aTetj(;  5ps[^iiaTa  vef/wv,  <rxdTOU<;  oVo?,  xwou- 
[levov   3eaaa[^evo?   xai   Xuxov    •jTroTOTiaaa;,    rjy/.e- 
xu'^w(;  yap  iPAZ'X,t  'Jilii^i^  ttoXXw  l3apuvd[^evoi;,  r>iv 
ffoevSo'v-/]v   w;   ).t9ov   (ixovTtTUv   ixivviTev.   Tyj;  Ss 
ye',po;  e-l  TtXerjTOv  axtvY,Tou  jjlsvou (Tr[?,  xai  a/itevat 
Tov  XiOov  ou    SuvafJLevY,;  ewi;  ^xervo?   i  ^eib;   avvio 
TO  uowp  apUTaij.£vo;  e:Tav-^xev,  a.in^-r^ziw  t'^?  dYvotai; 
^oeiaTO.    Kai.    [i,eTa    r>|V   ew   xaTaXajJi^ave'.   to   rr,^ 
(xper/ii;  ippovT^a-T-o piov,  xal  5',riyeirTav  t6  yeyovo^;  xa', 
Tuyyvw[x-/iv   af^Tsr,  xal  XajjL^ave'.   tt.i;   7r).ri[jitj:e).e';a; 
ri-iv  a'^eT!.v,  ou   (ywvrji;   'yQey^a^xev/ii;   lixouTaq,  dXXa 
OLa   Tuv    T^(;    yeLpo;    x'.vri[j,aTWv    xaTajjLaSwv    r>iV 
eu|jLe've!.av. 

2.  "AXXo(;  oe  tli;,  xaxoY|9e'.  TroXuTrpay^AOTuvri 
ypYia-d[X£vo?  xal  -j^vwva',  7:oOr,Ta;  zl  Spwv  a-avTa  tov 
G  ypdvov  SiETsXet,  e-;;  r>iv  rapa  T(j)  3piyx{w  TreyuTeu- 
[xevriv  TrXdTavov  dvaSfiVa',  TeTdXfjLr.xsv  '  dXXa  Tiaoau- 
TLxa  rr,;  toXjj.-/!;  ^SpetjjaTO  tou^;  xapTrou;.  T6  yap 
■r|fx',Tu  Tou  TtJjxaTOi;  d-'  dxpa;  xopuy/j;  \f-i'/^'-  twv 
~oowv  Xujj.av6£',;,  ',x£Tr,(;  ^yeveTo,  tt,;  &ijiaprdSo(; 
xaTriyopwv.  '0  os  r/j  TO[j.-/i  r/i^;  TrXaTavou  r>,v  uysiav 
eT£Tf|a'.  Tcpoe^x-rivjtjev,  "Iva  yap  [i>i  xal  eTepo^;  Ta 
t.Ta  OpaTa^;  UTtojxe^^vvi  Ta  LVa,  TfjtY,9YivaL  TcapauT-^xa 
To  OEvopov  ixeX^UTev.  EiTTt^TO  0£  Tri  TO[jiij  xai  Tvi? 
T'.[j.wp',a;  T)  XuT',;,  ToTaur/i  ]xvi  fyj^f  outO(;  6  5eT7r£- 
''■<^?  i'/jiy\T%~o  Tvi  xapTepia,  TOTaur/iV  oe  7:apa  to'j 
dywvoOeTOu  r>iv  ydpLv  iSsiaTO. 

3.  Hvixa  Sk  r>,v  ivT£uf|ev  dTroS-/i[j.!!av  ^^iXXeTo, 
T^pO£Tr,[j.avev  w<;  ^s-za  7tsvTr|XovTa  7][jiEpa(;  0£;eTai 
~o'J  [3{ov  t6  tsXoi;  •  UTieSE^aTO  Se  aTravTa^  TOUi;  iS^rv 
■^sXriTavTa^.  "E7:£!.Sr,  os  xai.  6  Tri;  £xxXriTi!a;  dtpixeTo 

~pO£OpO{;,   Y,7t£t,y£V    aUTOV    'JTIOOE^aTOat    TOU    TtpeTSu- 


"er  ideni  tempus  Acepsimas  fuit,  cujus  fama  S.  Acepslma. 
late  sparsa  est  per  Orieutcm.  Is  cuni  in  domun-     sexaginta 
cula  seipsum  inclusissct,  annos  transegit  sexa-    """"^  ^'^'' 
ginta,  nec  ulH  visus  nec  ullum  alloquens;  sed  in  '"  "*''""''"*•• 
seipsum  intuens  Deumque  contemplans/omnem 
inde  capiebat  consolationem.  juxta  propheticum 
dictum :  "  Delectare  in  Domino,  et  dabit  tibi  peti-  ^ 
tiones  cordis  tui.  „  Per  an-ustum  vei-o  foramen 
manum   extendons,   allatum  cibum  accipiebat. 
Foramen  porro  non  rccta  perfossum  erat,  ne 
mtrospicere  volentibus  Hceret,  sed  oblique  cir- 
cumductum.  Cibus  autem  illi  afferebatur  lens 
aqua  madefacta;  semchiue  in  hebdomada  noctu 
egressus,  aquse  quantum  satis  erat  ex   vicino 
fonte  hauriebat.    Itaque    pastor    quidam    oves 
pascens,  cimi  illum  per  tenebras  moventem  se 
procul  aliquando  conspicatus  lupum  esse  conji- 
ceret,  quia  multo  ferri  onustus  pondere  incurvus 
incedebat,  fundam  ad  jaculandum  agitabat.  Sed 
cum  manus  immoijilis  diu  maneret,  lapidemque 
emittere  non  posset  quoad  divinus  ille  vir  hausta 
aqua  reversus  est,  erroi-em  agnovit.  Summoque 
mane  ad  virtutis  ^^nmasium  profectus,  quod 
accidei-at  narravit,  et  petita  venia  remissionem 
mipetravit,  non  aliqua  loquentis  voceaudita,  sed 
ex  manus  motionibus  benevolentiam  intelliKens. 


2.   Alius  quidam   perversi   moris  curiositate       Cuju^ 

ductus,  scire  avens  toto  tempore  quid  ageret,    lotitudiuis 

platanum  macei-ia;  contiguam  ausus  est  ascen-  «"""''•"'-^*'"''^ 


dere;  sed  audacife  fructum  mox  rctulit.  Dimidia 
enim  parte  corporis  tabcfactus,  supplex  accessit 
delictumque  confessus  est.  At  ille  excisa  platano 
sanitatem  recepturmii  pr£edixit,  Ne  quis  enim 
siniilibus  ausis  pari  poena  plecteretur,  arborem 
confestim  exscindi  jussit;  ai-borisque  sectionem 
secuta  est  supplicii  relaxatio.  Tanta  ergo  fuit 
sancti  hujus  tolerantia,  tantamque  ab  agonotheta 
gratiam  adeptus  est. 


a/ijiroiiat 
iniraculo. 


'^£tt:ltt£u[j=voc,    TauTY^    Ta;    yeipoTOvia;, 

exe^vri  TtpofidXXojjLai..  A£;ai.Toivuv,  e'j-/i,  r/i;  UpwTuv/,; 


3.  Cum  vero  ad  discessum  ex  hac  vita  se  accin-  ^u,,.^  „,„„^ 
geret,    post   dies  quinquaginta    moriturum    se    aute  obitum 
significavit,  et  omnibus  qui  vellent  visendi  sui    psacerdoa. 
copiani  fecit.  Et  cum  ecclesiae  quoque  pontifex 
venisset,  urgebat  eum  ut  presbyteri  jugum  subi- 
ret  :   Novi,  dicens,    o  Pnter,  d  j^hilosophis  tiiz 
sublimilftfem  ef  inopiaimexmafiHifudiiiem.  Veriim- 
tamen  ponfificaius  miinere  fungens,  2>er  hoc  efjo 
minnis,  non  per  ilhim  orftinfifiones  perafjo.  Qnare 
atripe,  iuquit,  (loninn  sacerdotii,  minisfrante  fjiti- 

dem 


(1)  Servata  Gentiani  Herveti  versione  Migniana. 


654 


DE  SAA'GTO  AGEPSIMA  EREMITA. 


EX 

TIIEOnOtlETO. 


t6  Swpov,  TTi;  jxev  ^jjifi;  Se;'.a;  UTioupYouaTi?,  tt);  Ss  ^/eHJ  dextera  mea  sed  prxstante  Spiritiis  sancfi  D 

Tou  Tiavayioj  IlvEuiiaTOi;  touto  ■/<xp:~oi;  yopT|you(rY|(;.  (jratia.  Ad  hsec  ita  respondisse  dicitur  :  Quoniam 

llpci;  Tau-a  -javat  )iY£Ta!.'"UT!.  fxeT  dXiya;  ivT£u'Jev  pands  ahhinc  diehus  f  rifa  discessnrus  sum,  deltis 

^xOTifXTi™  YiUEpa^jY^iTTaTieplTOUTwv  vJyot^3t//i'^"*  '"'"""^  contendam.  Enimoero  si  diutius  victurus 

EC  f>.£v  yap  ejjLeXXov  irtt  T;).er(TTOv  piwtrea^QaL,  7za}j.7kav  essem^  grave  et  tremendum  sacerdotil  onus  plane 

etpuyov  To  papj  touto  xal  ifoSepov  rrj;   fepcjTuvf,;  refngerem,  reddendam  depositi  rafioncm  perJior- 

ooptiov,  T/i^  TrapaxaTabTixY);  tippwowv  Ta;  euGuva;.  rcscms.  Sed  quia  brevi  his  omnihns  relicfis  ahitu- 

'ETTEtSf,  0£  oux  eC;  jjiaxpav  aTreXeuo-Ofxat,  xaTa>,!.7r(l}v  rus  sujn,  jussis  pareho  non  invitus.  Mox  igitur 

Ta  TTjoe,  euTretQw;  t6  xeXEu(5,u.evov  oE^ojxat.  AOtixx  ducente    neminc,    liic    genibus    flexis    gi-atiam 

Toivuv,  ouoevo;  xyovTo;,  6  p.£V  Ta  ydvaTa  xap.7:Twv  exspectabat,  ille  manum  iiuponensSpiritui  famu- 

TT|v   yip'-^   ovejjievev,    6    oe   tviv    ^etpa    ijTtTiQet;  labatur.  Sacerdotio  auteni  paucis  diebus  super- 

UTTOupyet   Tto    IIveufjiaTt.   Tt^    0£    lepuffuv/i    dXtyai;  stes,  vitam  cum  vita  comnmtavit.  expertemque 

entStw^ai;   >,[iepa<;,    ^lou   ,3tov   T,).).a;aTO,  xat  tov  senii  et  doloris  pro  multis  curis  olmoxia  sorlitus 

dyT.oa)  xal  a)vUTTOv  avTt  tou  7io)»uopdvTt5o(;   E^^aSev.  csL 

4.  'ApTiaS^Etv  Se  TiovTuv  pouXTiOevTwv  t6  tjwpa         4.  Corpus  vero  cum  rapere  onmes  vellont  ac     Dcm 

xal   et;  Tr^i    oiy.dT.'/    extitrTu   xw|xt)v    aTroxofAtS^Etv  suuni  quisque  in  vicum  transferre  studeret,  qui-  <<"Vjhs  i,rLf 

7:poa'.poJiJi£vwv,  [ATiVUTa;  t-.i;  tou  aytou  Tou;  opxou;,  dam  revelato  sancti  jurejurando  litem  diremit.     '■'''^""' fyns 

TT|V  £ptv  oteXuaev.  'Opxwtrat  yap  auTov  e^cTidev  ev  Sacramento   enim    astriuxisse    illuin    dixit    ut     ''"■/"^'''"'■- 

izetvw  Tw  ^wptw  Tiapaoouvat  touto  Tatp-^.  Outw  xat  ipsum  hoc  in  loco  sepeliret.  Usque  adeo  coeli 

TTi;  fieTa  3avaTov  euTeXeta;  i7T£ti.£XouvTo  twv  oupa-  civibus  curfe  fuit  etiam  post  mortcm  siiiiplicitas  : 


B  aTTav  et;  Tov  vu^atov  jieTeQeo-av,  xaTa  Ta;  aw^po-  pudicarum  niore  mulierum,  qua;  a  soJis  conjugi-  ^ 

voutra;  yuvatxa;,  al  Tiapa  [aovuv  twv  ijioi^uywv  xat  bus   et  amari    et    laudari   cupiunt,  aliorumque 

utXeiTaflat   xat   ^7Tatv£tT9at   «rwjSaCouat,  r7,;  7rap'  laudes  aspernantur.  Eapropter  illos  sponsus  nec 

a).Awv    Euti7i[j.ta;    xaTatppovoucra'..    Toutou    yaptv  volenles  claros  ac  celebres  reddidit,hominumque 

a-jTou;  6  vu[i»':o<;   xal  [i^  pouXoixevou;  dot&tfi.ou;  gloriam  ad  cumulum  impertiit.  Nam  cum  djvina 

d7r^jiT,vE,xatr7.;  7rap'avflpw7:ot;euxXEta;ex7r£p..ou-  sectans  quispiam  cn?Iestia  petif,   una  cmn  illis 

ata;   [xsTsSuxev.   "Otiv  ydp  Tt;   Ta  3eCa   |i£Ttwv  adjicit  et  alia,  multiplicatas  largions  petitiones. 

^K~l  Z7.  oupdvta,  TcpoTTtflTiat  ^iBx  ixE-lvwv  xat  etepa  Hoc  enlm  legem  sanciens  quoque  dixit :  "  Petite 

■jrd[i7io).Xa,  7ro)v)va7r).aata;  Ta;  a':TY,T£t;  owpoujxevo;.  regnum  Dei  et  justltiam  ejus,  et  cetera  omnia 

ToGto  yo-uv  xat  voiAoQeTwv  e^eyev*  «  AtTe^TE  ttjv  adjicientur  vobis;  ,  et  rursus  :  "  Qui  reliquerit 

fiacr'.).etav  tou  0£oD  xat  tt,v  ouatotruvT.v  «OtoO,  xat  patrem  et  matrem,  et  fratres  et  uxorem  et  filios, 

Ta  XotTii  7:dvTa  TrpooTEeTiTeTa',  uiaCv  •  »  xat  TidXtv '  propter  me  et  evan^elium  meum,  et  in  hoc  seculo 

« '0  xaTaAt}X7rdvwv  TiaTepa  xal  jxTiTepa  xat  dSeXtpou;  centuplmu  accipiet  et  in  futuro  vitam  aiternam 

xat  yuvatxa  xzt  Texva  evexev  ^jiou  xal  to-j  euayyeXtou  possidebit.  „  Hsec  et  dixit  et  fecit.  Nobis  vero  et 


e'.Ti  xat  Xdyw  Tiatoeuojj.evou;  xat  Tat;  toutwv  tioo- 
cEU^ai;  £TrEpetSo{j.evou;,  xaTot  (txotiov  Sttd^at  ItzI  t6 
ppoSetov  TTi;  dvw  x),T,a-ew;,  ^v  XptaTw  'iTjaou  tw 
Kup'!i[)  T|jJ.(I)v,  w  T;  odia  £i';  tou;  aCtljva;.  AjjiT|V. 


DomJno  nostro,  cui  Iionor  in  secula.  Amen. 


EX    MENOLOGIO    GR.ECORUM 

JUXTA    COD.    MEDIOLAN.    D.    74.    SUP.    (1). 


*  cod. 

O^EVOOVl. 
*  COfl.  WC. 

*  cod. 
yEyovtuc. 


T^    auTT)    T||j.epa    tou    h<i'.o\j   Axe^J^tjjia. 

'Ev  Tot;  /pdvot;  to'j  jjLEydXou  6£ooot'!ou  TiV  Tt; 
'Axet}>tfia;  dvdj^aTi,  ^vapeTo;*  OTTt;  £v  o^xtoxw 
xaOEip;a;  eauTOv  xaid  ti  j-iepT,  r7,;  AvaTo)/7,;', 
e^/,xovTa  oteTEXeffEv  etyi  jiTriTe  optjv  jxtitc  6pwjxevo;, 
Atd  Ttvo;  0£  ppayeta;  ^7:7,;  r>)v  yetpa  irpoTe^Ivwv, 
r>iv  xojitlJojj.evTiV  Tpo'^T,v  etTEoeyeTo.  Tpotsri  Se  auTtj 
iy.oii.i'!^f:o  ^dxo;  StdSpo/o;  uokto;.  'A7:a;  Se  r7,; 
EfiSojAdoo;  i;twv  vuxTwp,  to  dpxouv  uowp  dTio  r/i; 
iyyti^ouTT,;  iXdjxgave  7iT,yT,;.  Kat  7:oTe  Tt;  TcotjjiT^v 
^rdppwOev  7rpti6xT7:  vc[j.wv  txotou;  dvto;  xtvoujxevov 
^eacfdfxevo;,  xat  Xuxov  etvai  vofjiiffa;  *  auyxexutpio; 
ydp  ^  ^SdStss,  TtSTipw  7:o),).w  [3apuvdjAEvo;  •  ttj 
^'-pr^odvri  '*  XtOov  dxovTtffwv  ^xtvTiffE.  Tt,;  Se  yetpo'; 
iv::  7T/£tffT0v  dxtvT,TOu  jj.£vo'JffT,;,  xat  dytevat  tov 
Xiflov^  ou  ouvajiEVT,;  iw;  *  6  5etb;-  dr>ip  t6  -jStdp 
^?^^''-}^^'/^^;  ^7iavTixev,  a'rff8T,ff'.v  t7j;  dyvoia;  &  7:ot[/->,v 
ioE;aTo,  xat  T.j/ep?.;  yevotxevT,;  xaTa),ajA6dv£t  tov 
ofx':ffxov  xat  StT.yeCTat  t6  yeyovd;  ** "  xat  ffuyyvwjjiT.v 
a^Tet.  Kal  ).ap.6dvEt  r>.v  d-peff-.v,  ou    'fwvv,;  '.pO£y-.o- 

JXEVT,; 

{!)  Cfr.  CoiniTient.,  num.  7. 


EODEM    DIE  SANGTI   ACEPSIM^. 

Temporibus  Theodosii  Magni  erat  quidam, 
Acepsimas  nomine,  insigni  virfute  vir;  qui  in 
tuguriolo  inclusus  per  Orientis  partes,  sexaginta 
degit  annos  neque  videns  quempiam  neque  visus 
ab  aliquo.  Per  angustum  quoddam  foramen 
manum  protendens,  allatum  victum  accipiebat. 
Victus  autem  ei  afiferebatur  lens  madefactus 
aqua;  semel  vero  in  hebdomade  exiens  noctu, 
quod  satis  erat  aqujB  cx  vieino  sumebat  fonte. 
Et  aliquando  pastor  quidam  a  longe  oves 
pascens,  per  tenebras  moventem  se  aspiciens  et 
lupum  esse  putans  (incurvus  enim  incedebat, 
ferro  multo  onuslus),  funda  lapidem  jaculaturus 
meditabatur.  Manu  vero  diutissime  immota 
nianente,  atque  emittere  lapidem  non  valente 
donec  divinus  vir  aqua  hausta  rodiisset,  agnitio- 
nem  ignorantiae  pastor  accepit.  Kt  die  facto, 
tuguriolum  adit,  narrat  quod  factuni  fuerat  et 
veniam  petit;  accepitque  remissionem,  nec  vocem 

sonanteni 


DIES  TERTIA  NOVEMBRIS. 


A   fjiev/ii;  axouo-a?,  dWk  0'.a  -rJiv  zr^i  /etpoi;  xiv^fjiaTwv 
xa-:ajj.y.')wv    EUfAeveiav,    "Erepo;    Zi    -zk;    ■Kf.oy.yix: 
5e)vuv    ajTOv    xi    o:a.7zpi-:~0'.zo    Ttap'    SXov    j^iiov 
av-^XOev   ef?  iT)»aTavov,  3euperv   auTov  (3ouXouevO(;. 
OJx  E^?  [/axpav  Toy?   7tovT,p':a?  lop£<|;aTO   xapnoui;  * 
70  yap  TifA-.^y  T0'J  Tw^aTo;  Xuf^avOeli;  Ixstt,;  ^Xee-.vo? 
^y^veTO.  '0  oe  oT-.ot;  TrpoTTa|a(;  t>iv  nXaTavov  xoTciivat 
fao-aro  ouTOv.  Ilpi  oe  TievT-(\xovTa  -^ifiepwv  eo/,Xa)Te 
r>,v  UuTOU  xoii^/.^iv  *   xal   u-£0£;aTo  xal   ^fJeaTaTO 
xal  euXoyyiue  touc;  TtpocreXOovTai;  «uTcji.  'ETrel  Se  xal 
6  tt|?  hvilf.iUi  Trpdeopo?  a'^weTo  xal  xaTTivayxaaev 
auTOv   0£;a7f)a',  tt|V   tou    TipeaSuTepou   ye-.pOToviav 
ind^^Hrt  e^Tiuv  ■  Ef  \itv  ef/eXXov  i-!,  7c),erov'|3',u)Tefff|aL 
oux  av  t6  |3apu  touto  xaTSoe;apLT,v  oopTLov  iTzei  oe 
^iWtii    Ta/ewi;    TeXeuTav,    uTtaxouoj.    Kal    5el(;  Ta 
yovaTa,  Ty  ^rap-.v  £Xa6£,  xal  fAeT   Aiyov  TeXe-,  tou 
piou  iyQ'h^y-0,  Ta-yeU   o£   lv  ixeivw   tw  o-^xisxtp, 

XaQwi;  WpXWT£   TW  iK<,TA67Zb). 


655 

sonantem  audiens  sod  por  manus  motus  discens 
benignitateni.  Alius  autem  quis,  exporicntia 
discere  volons  (luid  faceret  per  totam  vitani, 
ascendit  in  platanum,  contemplari  ipsum  volens; 
scd  non  diu  post  improbitatis  carpsit  fructus. 
Mcdio  onim  corporo  pla«^a  porcussus,  supplex 
miserabilis  factus  est.  Sanctus  autem  jussit  pla- 
tanum  excidi,  ipsumquc  sanavit.  At  quinquaginta 
dics  ante  manifostavit  suam  dormitionem  ot 
adventantes  ad  se  suscoplt,  aspcxit  iisque  bene- 
dixit.  Gum  autom  ecclcsia;  pr.-elatus  venisset,  ac 
coogissot  ipsuni  presbytoratus  ordinem  accipere, 
obedivit  dicens  :  S/  deberem  dhitiKs  vlvere,  veqita- 
quain  ffvan'  'illudsusrlpenun  omis;  quia  vero  brevt 
sifm  inorifnrus,  obedio.  Et  positis  genibus.  gra- 
tiam  accepit;  et  paulo  post  finem  vitce  adeptus 
est.  sepultns  in  codem  loco,  quomadmodiun 
jurojurando  obstrinxerat  episcopum. 


EX     MEN^O     NOVEMBRIS 


(0. 


B 


TtJ    auT-j   TijAepa,  Mv-/i[.'.ti  tou   icriou    ITaTpo.; 
'h(J-wv    'Axe'^!.fjia. 

OuTO?  T,v  i~\  QsoZo^io-j  zou  JleyaXou"  o;  iv 
oilxio-xw  xaOeip^a;  e;v.ovTa  o'.eTe/£aev  er/i,  iL-f^-^e. 
ipwixevoi;  fxT^-e  tpOeYydf^evo?  ■  aXX'  dq  eauTov  vetiwv 
xai  Tov  ©eov  GavTai^dp.£vo!;,  TTa^av  ixerOev  (J^uyavw- 
ytav  ioiyt-.o.  To  o£  dpuypia  ou  ol'  oXou  t,v  xaT' 
eufiu  xaTwpuyfZEvov,  i.XX  ^yxapT^ov  eXLxwEiSw; 
xaTS5xeuaT[^£vov.  Tpo:p->,  oe  auTw  ExofxiI^eTO  cpaxoi; 
O',a6poyo;  uoaTi.  "Att3|  os  -rr^i  egoopiaoo;  vuxTWp 
eitwv,  t6  apxouv  uSwp  a-h  tti;  T^EXaJ^ouir/i;  dvifxaTO 
■nyif7i<;,  Trapa  fxTioevo;  ,^i).eTtdp:£vo;.  Kal  tzoIXwv 
5aufiaTWv  yevdiaevoq  auToupyo*;  xal  t>iv  tou  Tcpe-rSu- 
T£pou  aqiav  fiU  xaTaoeEdfievo?,  iv  etp-/ivfi  to  TTve-jfia 
Tw  0ew  TtapeOeTO, 


EODEH  DIE,  MEiMORIA  SANGTI  PATRIS  NOSTRI  AcEP3IM£. 

Temporibu.s  Tboodosii  niagni  vivebat  hic; 
qui  in  tuguriolo  inclusus  sexaginta  dcgit  annos, 
neqne  conspcctus  ab  aiiquo  neque  aliquem  allo- 
cutus;  sed.sibi  ipsi  intendens  ac  Deum  ob  oculos 
ponens,  omnem  inde  recreationem  sumebat. 
Foramen  vero  (tugunoll)  non  per  totmn  rccta 
erat  perlbssum,  sed  obliquum  sinuose  paratum. 
Cibus  vero  ipsi  affcrebatur  lens  madofactus 
aqua.Semel  autem  per  hebdomademnoctu  exiens 
sufficientem  aquam  ex  vicino  hauricbat  fonte,  a 
nemine  conspectus.  Ac  multis  patratis  miraculis 
ac  presbyteri  dignitatem  coactus  accipere,  in  pace 
spiritum  Deo  reddidit. 


(!)  Juxl;i  tditionem  BarthoIoma>i  Cullumusiani  ad  diem      3  Nov. 


DE  SANCTO  ELIA  SOLITARIO 


BX  MSS. 


E 


G 


PROPE     ANTINOUM 
IN  THEBAIDE. 


G.  V.  H. 


SECULO  IV.     1»  Grsseorum  menxis  ad  diem  3  novemhris  cele- 

Phtres  suiit     1*^'^'''"'  Sfinctus  Elias.  Uhi  sic  legitur  :  Tf;  aux% 

Elite.  V^P?,  o  "Ooioi;  IZa^Tip  :f)fiaiv  'IIX(a;  sv  eipiivri  tEktouTai. 

Tfaiv  ipsTciiv  £[<  6ipii.it  itpoSii;  'liXiai; 
ndXtu  T:pooTi^f)iV,  liiaTTEp  a.X)>0(;  TlXia?. 

Eodem  die  Sanctus  pater  noster  Elias  in  pace 
consummatur. 

Virtutuin  in  cunum  asfendens  Elias, 
Cieluni  adiit,  ut  alterElias. 

Sancti  viri  EUx  nomine  insigniti  phtres  in  Vifis 
PaifjVim  Heriberii  Rom-eydi  leguntur.  Quorum 
wnis  virit  prope  Jordnnew  in  speiunca,monuchus 
probatissimus,  hospUaJitntis  merito  clarus  (1). 
Aliits  quidani  miraculoso  castitatis  dono  celeher- 
rimus,  rjui,  Arthrihi  sire  Athlehe  civiiate  oriundus, 
nnigiinm  monastcrinm  virginum  sdificarit,  ciii  ad 

(l)  Historia  Lminiiicd,  \\h.  viii,  cap.  3  (Migne.  P.  L., 
lom.  LXXIII.coI.  1194).  —  (2)lI)idemoap.  35  (P.  L.,  tom. 
cit.,  coll.  1135, 1130).  —  (3)  De  Vitis\Pairim,  lib.  x  (P.  L.. 
tom.  LXXIV,  col.  145).  -  (4)  Cap.  12  (P.  L.,  tom.  XXI,  col. 


vixit  proi)c 

Antimiim, 

de  i/uo 

FlllllKliliS 


morlem  usque prsifuit  (2).  Ac  tertius  quidam  Elias 
in  ccenohio  Sahai  (3). 

%Quorum  nidlus  hac  diein  nienaiis  crjli  ridctur,  IJic tii/ieur dv 
sed   alius    quitlam    egregin    sancHtafe  prxclarus        '''^"  '/'"' 
Elias,  qui  vixit   in   solitudine  Antinoi,  quai  est 
metropolis  Tfiebaidis  in  ripa  fuminis  Ndi.  De  quo 
agunt  Eitfinus  in  Historia  Monachorwn  (4),  et 
Sozomcnus  (5)  et  Cassiodorus  (G)  et  Nicephorus 
Callistus  (7) :  qui peyulere  omnes  videntur  ex  Pal- 
ladii  Historia  Lausiaca  (qriam  e  grmco  transla- 
tain  a  Genfiano  Hervefo  Vifis  Patrum  Heribertus 
Posireijdits  inseruif),  cujus  e  capite  51  res  gestas 
S.  Elite  transcrihinms,  una  cim  versione  Rufini; 
quas  hinc  inde  textui  grxco  apponimus  ut  studio- 
sus  lertor  har  occasione  utatur  cognoscendi  liber- 
tatem  Pufini,  originalis  exemplaris  non  tantum 
verba  sed  et  res  inufantis. 


43;J).  —  (5)  Hist.  ecdes.,  lib.  vi.  c.  2S  (P.  L.,  tom.  LXXIil. 
L-ol.  IVA.  1155).  —  (6)  Hist.  Trip.,  lib.  viii,  c.  1  (P.  L..  tom. 
LXLX,  col.  1107).—  (7)  Hisl.eccl.,  Iib.xi,c.34  (P.G.,  tom. 
CXLVI,  col.  694). 

INTERPBETATIO 


G56 


DE  SANCTO  ELIA  SOLITARIO. 


INTEBPRETATIO  RUFINI. 

Vidimus  ct  alium  sencm  venc- 
rabilem,  Eliaiu  nomiuc,  in  fini- 
bus  civitatis  Antinoi,  qute  est 
metropolis  Thebaidos,  ccntuin 
fere  jani  et  deccm  ut  dicebatur 
annorum;  supcr  qucin  dicebant 
quod  vere  spiritus  Elia?  in  eo 
requievisset.    Muita    enim    de 
eo    et  magnifica  refereliantur. 
Septuaj^inta  namquc  annos  in 
solitudine  vastissima  eum  traii- 
segisse  perhibcbaut,  cujus  de- 
serfi     horrorem     tcrroremque 
nullus  sermo  dignepoteritexpo- 
nere.  Ilie  sedebat  erg:o  senior 
tota  Iiac  aitate  humance  habi- 
tationis   nesciens  loca.  Semita 
autem  erat  angusta  et  scrupea, 
quae  ad  eum  ducebat;  quce  vix 
inveniri  a  comineantibus  posset. 
Locus  vero  ipse  in  quo  sedebjjt, 
spelunca   erat    tcrribilis    qufe- 
dam  et  intuentibus  plurimum 
horroris  incutiens.  Ipse  autcm 
j,  tremenfibus  jam  membris  prte- 
niatura  quatiebatur  letate.  In- 
cessabiliter  tamen  pcr  singulos 
dies  signa  faciebat,et  advcnicn- 
tes  ad  SG  quacumque  incommo- 
ditate    constrictos,    omnimodis 
resolvebat.  Cuncti  vero  patres 
affirmabant  quod  nullus  omnino 
meminisset  quando  hic  seces- 
sisset  ad  eremum.  Cibus  ei  erat 
panis   exiguus    et   paucissiniBe 
olivae  usque  ad  ultiinam  sene- 
ctutem.  Nam  in  juventute  septi- 

nianas  frequenter  jcjunasse  per- 
hibebatur  (1). 


TEXTUS   PALLADII. 

IO0IJ.£V    Oe    xil   ETEOOV  TrpSO-fiu- 
T£pOV  TT,.;  'AvT!.vd0'J    jJLT.TpO-dXEO)? 

tr,^  0T|6aLOo?j  exaTov  oexa  iTwv 

AOITTOV   dvTa*     ifO     OV     A^VETO     XO'J 

TrpocpTjTCj    IIXiou   TTveujjia  avaTte- 
TtaUTOai.  A(.a6dT|To;  y'^?  ^^^  oijto;, 
iv  T^  co€epa  ^xeiv/)  i^'i\Y-i^  efioo- 
I^TjXOVTa  t-zi\  TTOiT.a-a;.  Ou  oiivaTa!. 
oe    \6yQ^    47ra;'.o?    Tr\-j   ToaytLxv 
ixciVTjV  epy^ijiov   diTiy/.TOffOa!.   tt.^ 
Ev  Tw  6'^e,:  £v  oj  ^y.ELvo;  ^xaOe^ETO, 
}xTjoe-OTe  xaT£).Gwv  ei;  rViv  oixou- 
fj.cvT,v.  'ATpaTtoi;  oe  5-Tevfi  t'.<;  t,v 
TG)v    T:po?    auTOv    d-idvTOv,    tl)^ 
fid).'.?  ^-!.6aivef.v  Tor?  lyveTL  tou; 
d'jtxvo!jp.£vou?,  EvQcv  xdxeiiSev  ).i- 
6wv  dypiwv  TiapaxE-.jjLevwv.  'Hv  oe 
xaQTjfXEvo;   utto    ■rzeTpav    Ttva    ei(; 
ffTiTi>.a'.ov,  WTTE  xal  To  floeiv  auTOv 
Xtav  T,v  oofiepdv.  "ETpEfxe  os  \o:- 
TTOV  o)vO?,  UTrd  T0!J  ■j'"'io(t);  a-uvEvd- 
p.£vo;.    IloXXa    dk    xaO'    Exda-tT,v 
■/l,u£pav  iT7ijj.eid  iTriTeXuv  xal  •ufj^E- 
vo?  Tou?  xd;j.vovTa?  oiix   ezaucTO, 
"EXeyov  oe  TtEpi  auTou  ol  Tra-epc;, 
oTi    oude'.5   fxejjLvviTat  tt,v   auTou 
iv  Tw   opE!.   Y£yevT,fj.^VT,v    otvodov. 
'Ho-Si.cv    de    ev    tw    yr,o£'.    Toei"? 
ouyyia?    dpTOU    tCt;   ec7-epav,   xal 
Tpe'.;  i\ai7.<;.  'Ev  vEorfiT'.  dc  del 
0'.'    £6doij.ddoi;    ^ffOiwv    diTa;   ole- 
-iXe'.  (2). 


INTERPRETATIO  GENTIANI  HERVETI.     ^ 

Vidinuis  autem  aiium  quonue 
scnem    m    solitudine    Antinoi 
quoe  est  metropolis  Thebaidis' 
Eiiam  nomine,  qui  natus  erat 
ccntum  et  decom  annos.  Super 
eum  dicebant  spirif  um  Elia>  pro- 
phetoe   requievisse;  erat  enini 
valde    celcbralus,    ut    qui    in 
tcrribili   ilia  solitudine  egjsset 
septuaginta  annos.  Non  potcst 
autem  oratio  pro  dignitate  nar- 
rarc  aspernm  illam  solitudinem 
quie  est  in  nionte  in  quo  i|Ie 
sedcbat,  numquam  desccndens 
in  illam  qu;^  habitatur  regionem 
Est  enim  quEedamsemita  eoruin 
qui  ad  ipsum  accedunt  ejusmodi 
ut  vix  possint  insistere  vestigiis 
ii   qui    accedunt,  hinc  et  inde 
lapidibus  asperis  obvallata.  Erat 
autem  scdcns  sub  quadam  petra 
in  speluuca,  adco  ut  ipsum  quo- 
que  videre    cssct   formidabile. 
Trcmebat    autem    jam    totus, 
ut  quein  scnectus  opprimerct. 
Multa  autem  signa  quotidie  pcr-  ^ 
agebat,    ncc    cessabat    mederi 
a.'grotantibus.  Dicebant  autem 
qui  apud  ipsum  crant  Patres, 
neminem  meminisse  ejus  ascen- 
sus    in    montem.    Comedebat 
autem  in  senectute  tres  uncias 
panis  et  Ires  oleas  vcspcre.  In 
juvcntule  autcm  semper  seniel 
comedebat  in  hebdomada. 


*-t  ex  PaUmlio 
alii. 


Pallndii 
fides 


3.  Dixiiuus  reliquos  quos  dtavimus  anctores  a 
FaUadio  pemhre.  Quod  nt  ocuUs  pateaf,  pauva 
illa  verha  qux  de  Elia  scripserunt  hic  adjum/iums. 
Sozometius  :  Eodem  tempore  vixerunt  Copres, 
Hellus  et  Elias ...  Eiias  vero  tunc  quidern  haud 
procul  ab  urbe  Antinoo  philosophabatur,  annos 
natus  decem  circiter  supra  centum.  Antea  vero 
dicebat  se  in  desertis  locis  solitarium  mansisse 
annis  septuaginta.  Ac  licet  adoo  provecta  esset 
oetate,  nihilo  tamen  minus  in  jejuniis  et  districta 
vivcndi    ratione   perseveravit    (3).    Cassiodorus 
Sozomenum  fere  vertU,  hoc  modo  :  Ea  tempestate 
fuerunt  Copres  et  Hellin  nec  non  Helias  ...  verum 
Elias  tune  quidem  non  procul  ab  Antinoo  civitate 
degebat  in  eremo,  agens  annum  aetatis  circa  cen- 
tesimum   atque   decimum.  Antea   tamen  pene 
septuaginta  annis   solus  vixit   in  solitudinc  et 
usque  ad  hanc  {efatein  jejunando  et  viriliter  con- 
versando  porvenif  (4).  Quibns  consonant  m-lm 
Nicephori  CalUsU  :  Spectati  quoque  eo  tempore 
fuere  Copres,  Helles  et  Elias  ...  Helias  porro 
prope  urbem  Anlinoum  inonasticEe  philosophite 
suffi  habuit  officinam;  qui  centesimum  ct  deci- 
mum  exeessit  annum.  Dixit  is  autcm  prius  se  ad 
annosseptuaginta  solum  in  solis  locis  habitasse, 
quam  eo  pervenerit.  Et  eum  ea  esset  cetate,  ad 
finem  tamen  usque  in  ccrtamine  ca^pto  viriliter 
JGJunans  perduravit,  perinde  atque  eo  ipso  aut 
tertio  inde  anno  monasticEe  vit«  stadiuin  esset 
ingressus  (.o). 

4.  2-0/«  ergo  rerum  ab  Elia  gestarum  fides  apud 
lalladium  manet;  cujus  fides  christiana  quum 


suspecta   fuerit,   qumritur  utrum  fides  historica      taihoUca 

sit  infegra,  ac  proinde  utrum  ea-  quai  de  sancto      snsjmta, 

Elia   narravit   credt  possint?  De   PaUadii    fide   "'"^  ""«/'''<'» 

christiana  agit  Heribertns  Boswegdus,  de  Vitis     '"''"""''"'■ 

Patrnin,  Ubro  octavo,  cujus  legenda  Prsludia  ((i) 

in  PaUadii  Iliatoriam  Lansiacam;  et  videbis  Pal- 

ladinm  Origenis  en-oribus  fuisse  corruptuni.  De 

qno  S.  Epiphanins  ad  Joannem,  Ilierosoli/mita- 

num  episcojmm,  srribit :  Palladiuin  vcro  Galatam, 

qui  quondam  nobis  charus  fuit  et  nunc  miseri- 

cordia  Dci  indigct,  cave,  quia  Origenis  hferesim 

praedicat  et  docet;  ne  fbrte  aliquos  de  populo  tibi 

credito  ad  perversitatem  sui  inducat  erroris  (7). 

Hic  PaUadius  videtur  fuisse  Origenis  tUe  sectator 

qui  sanctam  Paulam  tentare  uggressus  est,  qnem- 

que  saucfus  Hierongmus  convenit  atque  ad  sUen- 

fium  redegit.  Historia  narraturab  ipso  Hieronijmo 

/n  Paulm  epitaphio :  Necessitas,  aif,  mihi  incubuit 

"  iiequissimjB  vipcrse  ac  mortiferfle  bestife  resi- 

stendi.„Pe/a^/o  quoque  favisse  PaUadtus  videtur. 

Id  coUigitur   e.r    Ilierongmi  proannio  adversus 

Pelagium,  uU  hsc  hahet :  Paliadius  servilis  nequi- 

tlse  eamdcin  hEercsin  instaurare  conatus  est  et 

novam  translationis  hebraicae  mihi  calumniam 

struere.  Nunc  et  illius  ingcnio  nobilitatique  invi- 

dimus?  Nunc  quoque  mysterium  iniquifatis  ope- 

ratur.  Postea  tamen  S.  Joanni  Chrgsostoino  adhse- 

sit,  atqne  in  hujus  sanctissimi  viri  cansa  prxstitit 

ninlfa.  Tunc  ergo,  nisi  forte  siinnlaverit,  cuthoVice. 

sentieliat.  Sed  de  his  rebus  legantiir  liosiregdus  et 

Baronius  (8).  Ego  quidem  sic  sentio  :  errasse  Pal- 

ludium  ac  reprehensione  dignum  fuis.se;  sed  animo 


{0)  Lo..  cit.  -  (G)  P.  L.,  lom.      -  (8J  Amiale,  ecvle,.,  a.l  annum  3SS,  numm.  103110. 

fuisse 


A  fvisse  hxreticum,  mihi  mn  comtaf.  Quapropfer  ut 
multocumjure  nofat  Mofiweydus,  Histork/  Lau~ 
siaca  caute  h-genda  est  in  quonnndam   virornm 
viia,  qum  a  Palladio  immcrito  htudatnr ;  ml  non 
ideo  mendacp.m  fuisse  Palhidium  arbitror,  ita  ut 
quis  ocuUs  vidisse  et  ab  idoneh  testibus  audivisse 
se  dicaty  Hs  quoqne  historica  fidefi  sit  recusanda.  Et 
ideo  qnx  ipse  vidisse  et  anditnsse  desancto  Elia 
testatur,  ea  putauerim  secura  mmte  a  nobis  credi 
posse. 
Aliaqnieihm       5.  Nosfri  quoqne  Eline  videnfnr  e.sse  qim  narran- 
fortead      fnr  inter    Verha   Seniorum,  libeUo  ii.  n,  ,5  n\  . 
hmc  Eiiain    pjcebant  seniores  aliquando  abbati  Eli^  in  E^v ' 
■^''-^""""-     p(o  dc  abbale  Ag.fhone  :  qma  "  bonu.  frater 
est.  „  Et  dicit  eis  senex  :  «  Secundum  generatio- 
nem  suam  bonus  est.  „  Qui  dixerunt  ei :  «  Secun- 
dum  autem  antiquos  quid?  „  At  ille  rc=pondens 
ait  :  "  Jam  dixi  vobis  quia  honus  est  secundum 
generationcm  suam;  seeundum  antiquos  vero, 
vidi  hominem  in  Scythi.  qui  potorat  facere  ut  sol 
staret  in  ccelo,  sicut  fecit  Jesus  filius  Nave.  „  Et 
haec  audientes  obstupuerunt  et  glorificaverunt 
Deum.  Forfnssis  et  seqncntia  :  Duo  fi-atres  ad 
abbatem  Eliam  venerunt,  impugnati  a  cogitatio- 
nibus  suis :  et  videns  eos  senex  quod  essent  cor- 
pulenti,  tamquam  ad  discipulum  suum  subridens 
ait :  "  Vere,  frafer,  ego  erubesco  pro  te,  quia  sic 
enutristi  corpus  tuum,  cum  cerle  profitearis  te 
monachum;  pallor  enim  et  macies  cum  humilitate 
decus  estmonachi  (2). 
Df  EliE]  6.  At  sine  dnlno  nosfer  EMas  est  senex  ille  de  qno 

"/vl"'      '"  ^'■"^"  Spiritnafi,  cap.  44  (3)  :  Senex  quidam 
s,.in(uaiL    «"'^''''avit   Hobis  cum   Thebaidam    venissemus, 
quod  senex    unus   morabatur  extra    civitatera 
Antinoum,  magnce  virtutis  vir,  qui  in  cella  sua 
egerat  annos  septuaginta.  Erant  autem  illi  disci- 
puii  decem,  ex  quibus  unus  erat  valde  negligens 
sui.  Senex  ergo  sfepius  illum  corripiebat  et  hor- 
tabatur,  dicens  :  "  Frater,  soilicitudinem  gere  pro 
animatua;habes  enim  mori,  et.  nisi  te  emenda- 
veris,  in  supplicium  tendes.  „  Frater  autem  ilie 
semper  seni  inobediens  erat,  nec  ea  quse  ab  ipso 
dicebantur  admittebat.  Gontigit  autem  post  ali- 
quantum  temporis,ut  istemoreretur.Gontristatus 
yero  senior  super  illo  valde  (sciebat  enim  quod 
in  magna  desidia  et  negligentia  de  seculo  exiis- 
sef),  crepit  orare  ac  dicere  :  "  Domine  Jesu  Chri- 
^'  ste,  verax  Deusnoster,  revela  mihi  quid  sit  circa 
fratris  animam.  „  Aspexit  autem,  in  excessu  men- 
tis  effectus,  fluvium  ignis,  ingentemque  in  ipso 
igne  multitudinem,  ac  medium  fratrem  illum,  ad 


DIES  TEKTIA  XOVEMBRIS. 


(Jo7 


collum  usqu.  don.ersum.  Tunc  aU  ilii  genior  :      a.cto». 

Nonnetepropterhancpoenamorabamutcuram      «■  V.  H. 
ammaetuasageres^fili?  „  Respondit  frater  et  ait 
seni  :  "  Gralias  ago  Deo,  Pater.  .,uod  vel  caput 
meum  requiem  liahet,  per  orationes  enim  tuas 
supra  caput  episcopi  sto. 

l.Jam  oidendnm  esf  qno  fempore  S.  Elias  rij-e^  Quo  te,„port 
nf.  PaUadnts  Alexandriam  cenit  sub  Theodosii  --'^erit  m^s. 
consHlatu  sernndo,  anm  Chrisfi  388  (4)  Tres 
(innos  versatus  est  in  monasferiis  circa  Ahran- 
driam  (5);  multos  ridit  senes  wquales  tempore 
maqno  Anfonio ;  pcrar/ravit  deinceps  eremum  et 
nmltos  mnctos  ciros  adiit;  tandem  morbi  rausa  in 
Palmtinam  cenit.ubi  mansisse  ridetnr  nsque  ad 
unmnn  Chrisfi  S92.  Viderit  er.jo  Eliam  anno  391 
Ehas  tnnc  agebat  annum  decimnm  sujtra  centesi- 
mnm.  Qui  diu  qiiidem  non  supervi.rerif  Quare 
fempns  ,it.-e  sancfi  Elife  ah  anno  circiter  280  nsque 
ad  srrufnm  IV  fiuiens  durarif.  Fnit  ergo  Elias 
srncti  Antonii  Ma.jni  ^qualis.  Snspieor  inter 
Eham  atqne  Anfonium  neccssifudinem  aliquam 
mfercessisse.  Sermo  enim  fit  de  ElifE  conrjre>jatione 

^■^q'(nunusmonarhnsadAnfoniumperrexifafqne 
ab  hoc  sancfo  remissns  fuif  eo  unde  rencraf.  Res  ^ 
est  dif/na   relatn;  narratur  anfem   intcr    Verfni 
Scniorum,  Jibello   nono  (6).    Gontigit  aliquando 
fratn  m  congrogatione  abbatis  Elije  tentatio  et 
expulsus  inde  abiit  in  montem  ad  abbatem  Anto- 
nium.  Et  cum  mansisset  aliquanto  temporeapud 
eum.  remisif  eum  ad  congregationem  unde  exie- 
rat.Iili  autem  videntes  eum,  iterum  expulerunt- 
qui  similifer  perrexit  ad  abbatem   Antonium,' 
dicens  :  "  Noluerunt  me  suscipere,  Pater. ,  Mittit 
ergo  senex  ad  eos,  dicens  :  «  Navis  naufragium 
tulit  in  pelago,  et  perdidit  onus  quod  porfabat,  et 
cum  labore  vacua  navis  perducta  est  ad  terram. 
Vos  ergo  liberatam  navim  in  terram  vultis  sub- 
mergerei^,   THi  autem   cognoscentes  quia  euni 
abbas  Antonius  remisisset,  statim  susceperunt 
eum.  Fafeor  me  non posse  demonstrare  argumento 
inricto  hnnr  Eliam  de  cnjus  congreqafione  affitur, 
msfrumfuisse  E\mni;  rernm  qnnm  constet  Eliam 
hnnr  nosfrum  Anfonio  fuissecoxvum  afque  eodem 
femporc   monachi  vitam    duxisse,  afque  insuper 
beato  viro  adhmsisse  alios  Pafrcs,  qnos  discipulos 
ejus  repufarc  licef,  quum  fandem  alius  Elias  isto 
fewpore  congregationis    pater   mihi   plane   mn 
fnerit  repertus,  opinor  de  nostro  agi  Elia.  Alia  de  ^ 
sancto  Elia  incenire  non  potui;  ' qnare  hir  fiuis 
csto. 


(1)  Vit*  PP.,  lib.  v.(P.  L.,  tom.  LXXIlI.coI.  1001).-      LXXIII,  col.  1091).  -  (51  Ibid    cid   7         («i   n    rv 
LXXIV.  col.  141.  -  (4)  Hisi.  Laus.,  ciip.  1  (P.  L..  lom. 


DE  SANCTO  VALENTINIANO 


EPISGOPO   SALERNITANO. 


«.  V.  H, 


sFcuLo  V       T\hi/ippns    Ferrarins    in    Cataloijo    sanctorum 

EXEuxTE.       py/rtZ/a.  ,le  sancto  Valentiniano,  cpiscopo  Salcr- 

^»tusest,mn  *  nitano,  sequentia  tradit :  Valentinianus,sextus 

^'■nexar     ^*^'"'^^'*  Salernitauje  episcopus,  sancto  Gaudioso, 

'iocZimZ,    ^"'"*.°   ^l^i^^opo,   successisse  traditur.  Vixit  et 

sanctitate  floruit  ante  annum  salutis  humanfe 

quingentesimum,  quo  anno  illi  subrogatus  legitur 

Gaudentius,  qui.  Symmacbo  Pontifice  Maxiuio, 

Novembris  Tomus  I. 


synodo  Romanfe  105  episcoporum,adversus  Lau- 
rentium  in  schismate  contra  Symmachum  ele- 
ctum  coactiB,  interfuit.  Valentinianus  autem  cum 
aliquamdiu  ecclesia;  suEe  sanctissime  prajfuisset, 
ni  nonas  Noverabris  migravit  e  vita,  honores  qui 
sanctis  episcopis  debentur,  promeritus.  Cujus 
corpus  in  iuferiorc  cathedrali  ecclesia  cum  san- 
ctorum  episcoporum  corporibus  religiose  asser- 

83        vatur. 


658 


DE  S.  SILVIA,  MATRE  S.  GREGORII  MAGNI. 


ACCTORE 
G.   V.   H. 


et  ab  aliis 

sextus 

Imbetur 

episcopus 

SalernUa- 

nns, 


B 


vatur.  Ex  tabulis  et  monumentis  ejusdem  ecclcsise. 
Afqm  in  Annotatione  dicit :  Acta  haud  exstant; 
exstat  ejus  memorla  in  breviai-lo  antiquo  ecclesife 
SalernitauEe  ante  auuos  quadriugeutos  scripto; 
ubi  etiam  oratio  sive  collecta  quee  in  ejus  festo 
dicitur,  continelur.  Ejus  merniuit  Baronius  in 
aunot.  in  Martyrologium  Romanum  dic  19  octo- 


Et  paulo  post  :  Quorum  omnium  sanctorum  sex 
episcoporum  corpora  in  niajoi-i  Salernitana 
ecclesia  ad  prBescns  sub  vocabulo  B.  Aposloli  et 
EvangelistiB  Matthaei  in  inferiori  basiUca  ad  aitare 
sanctorum  confessorum,  quod  spectat  ad  occi- 
dentem,  honorifico  cum  sacris  aliis  sanctorum 
reliquiis  rccondita  sunt.  Sex  cpiscopi  tjuos  enume- 


bris,  et  Gaspar  Musca  in  libro  de  Episcopis  Saler-  raverat,  $unt  SS.  Bonosins,  Grumatius,  Verus 
nitanis.  Eusterius,    Gaudiosus,    Valentiniauus.    SequenU 

1.  Loco  citato  Baronius  occasione  sancti  Euste-  deinde  Gaudcufin  annum  assitjnat  500.  Quare 
rii,  item  Sahrnitani  episcojn  :  Reconditum,  nit,  sancti  Valentiniani  episcopatus  finem  srcufi  V 
est  ejus  (Eusfcrii)  corpus  in  ecclesia  cathedrali     occupavcrit. 

in  crypta  iuferiori  sub  altaris  confessione,  ubi  Z.Afqueimc  suntferequxdesanctoyaXQXiimmnQ 
et  posita  sunt  aliorum  sanctorum  cpiscoporum  diccnda  haJmimus;  quihus  addimus  in  Hai/ioloqio 
ejusdem  civitatis  vencrauda  corpora,  ut  Bonosii  Italico  (2)  S.Valentinianum  non  scvfum,  scd  quin- 
episcopi  ...  Valentiniaxi  episcopi.  quem  celebrant  tum  SaJerni  episcopum  dici  :  Vaienlinianus,  seu 
.3  Novembris  efc.  Gaspnr  autem  Mnsca,  in  libro  de  Valentinus,  quintus  Salerni  eplscopus,  post 
EpiscopisetarchiepiscopisfCclesia;SaJcrnitanx{l),  S.  Eusterium  eam  ecclesiam  sancte  rexit.  Ejus 
ante  S.  Gaudentium  etpost  S.  Gaudiosum  recenset  dies  festus  agitur  die  tcrtia  Novembris  in  eadem 
S.  Valentinianum,  mdto  fomcn  a-tafis,  seculi  aut  ecclesia  ubi  sanctum  corpus  requicscit.  Qu^  sum- 
episcopatus  anno  assiipiato.  Titidum  sancti  et  ora-  pta  sunt  c.r  VglicUio,  licdia  Sacra,  in  Episcopis 
tionem  sumpsit  ex  Breviario  Scdernitano  sec.  XIL     Salernitanis.  —  Ferrarius,  quem  supra  citaiimus 

in  Catfdofjo  sancfnrum  qui  in  Marfi/roloijio  lio- 
mano  non  sunt,  ad  diem  3  noiemhris  :  Salerni 
sancti  Valentiniani  episcopi.  Ejusdem  meniinit 
Castellanus  in  Martyrologio  generali. 


D 


Oratio. 

Adjuva  nos  qufesunius,  Domrne,  deprecalione  sancli 
Valenliiiiani,  confessoris  tui  atque  pontiticis  :  et  prfesla  ul 
cujus  hodie  solemnitatis  diem  cum  laHitia  spirituali  vene- 
ramur  in  terris,  ejus  auxilium  sentJamus  in  coells.  Per  elc. 


fh  alih 
quinUts. 


E 


(1)  Neapoli  1594,  pp.  14,  15.  -  (2)  Torn.  II,  p.  271. 


DE   SANCTA   SILVIA 


G.  V.  H. 


.AL4TRE  SANCTI  GREGORII  MAGNl. 


SECULO  VI. 


Inter  sunctas  muUcres  quas  yencratione  fiUorum 
salmndas  Apostolus  prxdicavit,  praicipuum 
locum  tenef  sancta  Silvia,  sancfi  Greijorii  Magni 
mater.  Cujus  sauctissinim  niulicris  cultum  valde 
antiquum,  sed  currentihus  seculis  pene  obiivione 
ohrutuni,C!emens  VIII  Ponfifex  Romanus  insfaii- 
ravif,  illato  sancfm  Silvia?  nomine  in  Marfijrolo- 
gium  Romanum  ad  diem  3  mensis  novenibris  : 
Romee  sanctce  Silvi£e,matris  S.Gregorii  Papce  (1). 
NotavitCasiellanus  iu  MarfijroJoyio  UniversaU{il) 
^  sancfa!  Silviie  elogium  in  hunc  locum  fuisse  inser- 
tum  ohpopuli  concursum  ad  S.  Gregorti  monaste- 
riuni  die  prsecedenii,  in  Commemoratione  omnium 
fideUum  defnnctorum. 

2.  Inter  prseclaras  ac  christiana;  vitx  laude  exi- 
mias  mulieres  sancta  Silvia  eiuinet  velut  infer  ignes 
luna  minores.  Quippe  quse  et  genere  et  divitiis 
magna  exfiterif,  magna  quoque  jrr^sfanfissimis 
nuptiis  cum  Gordiano,  sed  mulfo  major  insigni 
morum  sanctifutc;  quam  tandem  cducafo  ad  omni- 
modam  viriuiem  fiiio,  riro  incomparahiU,  magno 
Gregorio,  non  dubitamus  maximam  vocare  inter 
sanctas  mulieres,  immaculato  matrimonii  tjioro  et 
vidux  vitm  ornnmefitis  iilusfres.  Doicndum  est  a 
nemine  veterum  sancfissims  hujus  mulieris  vitam 
Jitterarum  monimeniis  fuisse  commissam.  Quare 
cogimur  iunc  inde  expiscari  sparsas  de  sancfx  Sil- 
viae  memoria  reliquias. 

3.  PauJus  Diaconus   Viiam  S.  Gregorii  Magni 
genereoHa,    auspicatur  ah  ejusdem  pareniihus,  ita  scribens : 

Gregorius  hac  urbe   Roniana,  patre  Gordiano, 
matre  vero  Silvia  editus,  nou  solum  de  spectabiii 


inter  sanctas 

mulieres 

eminens 

ffloria, 


illustrissimo 


senatorum  prosapia,  verum  etiam  religiosa,  ori- 
ginem  duxit  (3).  Joannes  Diaconus  ejusdem  sancti 
Gregorii  Vitam  exorditur  in  hunc  nioduni  (4) :  Gre- 
gorius  genere  Romanus,  artc  philosophus,  Gor- 
diani.viri  clarissimi,  et  beatse  Silviee  fiUus,preefuit 
Roinanse  sedi  annis  tredccim,  mensibus  sex,  die- 
bus  decem,  temporibus  Tibcrii  Mauricii  et  Phocaj 
Augustorum.iste,senatoria  stirpe  progenitus,tam 
nobilissimaniquametianireligiosissimamgenealo- 
giam  duxit.  Consentiunt  itaque  PauJus  et  Joannes 
in  asserendis  parentimi  sancti  Gregorii,  Gordiani 
sciJicet  ac  Silvise,  nohilitate  ei  virtute.  Utriusque 
jn-arogafionis  argumenfa  deinde  afferunt  a  parte 
Gordiani,  sed  a  parte  sanctsB  Silvise  inhil.  Silvise 
progmiiores,  consanguineos  ac  cognatos  cum  uter- 
que  auctor  siJentio  premat,  cogitare  Jicef  eosdeni 
ipsisfuisse  incognitos.  Quare  aliqui  opinari potue- 
runt  sanctam  Silviam  non  esse  Eomm  ortam  nec 
foriasse  liomanorum  sanguine  cretam.  Sororem 
habuisse  videtur  Silvia  nomine  Pateriam,  quss  ad 
paupertafem  redacta  fuit.  Gregorius  enim  ad 
AntJieniium  suhdiaconuni  scribens  (5)  :  Volo, 
inquit,  ut  domnte  Paterite,  thise  meaj,  mox  ut 
praescnteni  jussionem  susceperis,  offeras  ad  cal- 
ciarium  puerorum  solidos  quadraginta  et  tritici 
modios  quadringentos.  Thia  enini  est  niatertera, 
quamquam  eiiam  pro  aniifa  sumatur ;  sicut 
nostrum  tante,  quod  et  patris  et  matris  sororem 
signifcat.  Sed  Gregorius  alihi  tres  dicit  suo  patri 
fuisse  sorores,  quas  noniine  designat.  Ideoque  vide- 
tur  Pateria  non  fuisse  qnarta  Gordiani  soror,  sed 
soror  sancts  Silviae. 


F 


{1}  Vule  nolam  /  ad  ni  non.  Nov.  in  edilione  Martyroiogii      -  (3)  Mi-ne,  P.  L.,  tom.  LXXV.  col.  41.  -  (4)  Ibid..  col.  63. 
Romani  anno  1030  lypis  Vaticanis  excusi.  -  (•2)  Ad  3  Nov.      -  (o)  Epist.  lih.  i.  39  (P.  L.,  tom.  LXXVII,  col.  493). 

4.  Sunt 


DIES  TERTIA  NOVEMBRIS. 


Sieula 


fuissc  Siculam.  Etcnim  G/Tfyonws,  ciim  parentum 
jam  dudmn  obitu  iiberum  disponendarumrcrum 
suarum  ImborGt  tacuUatem,  ul  ait  Paidiis  Diaco- 
wis  { 1 ),  rel  potins  patre  orbatus,  ut  scribit  Joannes 
Diaconus  (2),  sex  monasteria  in  S/c/tia  rnn- 
siruxit  (3)  etpraiferea  septimum  intrn  tir/ns  Ihnna- 


B 


4.  Sunt  (pu  exiatiment  heatam  feminam  aenerf     rf»  ..«,/„..  .  ■     - 

/,«.  Sicla,,,.  Elcim  G,-eaoriJo.SZlTl     f^       '""'""  ^'-'Pf  ™'»'-'"-vV.«,  n,l  ,-i„4i- 

ca,iri,i„,  orlmn,  fa„„li„m  ar  puli-ium  miiitai  Sil- 
v.ffi,  ,m„j„i  G,-ego,-ii  mnlris.  P,-xle,-m  dolel.at 
auclo,-  douaUmes  factas  a  sauelu  Silvia  et  a  .laneto 
G,-egorio  oUicioni  fuiHse  1,-udilas,-  ae  ta„Je,n 
deeoiio  pop,ilo,;„„,  qui  su„etam    Silviatn  quusi 

,nce„ia  (-1.).  QuWm.  nionastPriis  t.ntum  de  ,;,ldi'     tX?i"  """■''"■'!  ''"'"'"T  ''"'"'"■'""■  '""""■'  «'' 
tibus   pr^diorum  suorun,    rtoleJavi     l[nlt       ,  '"  "f "'""",'!.  C'"'  '^""'  '""■''  '"''"''"' 

posset    illic    commcan.ibus    al    q^oti  nn  ,       'I  "'T'"'^' T"  ' ^"""';"""'' '"'"" ' """- 

e.,„ufe,-n,s  Gre,o,-u  ho,„sd,atu  fuissc  die„„t,  el  e,o,-ii  i,„p„.ae,;,„t  ■  ,ra'L,„q„e  esl  spZ^L 

,nde  co„dudnnt  sanctum  S,iv,am  genere  esse  «,>„-  ,,„•  ,„o,„is  s„j,e,^eilio  eo„st,;,it„,n  f„i^  e  „ 

lu,n  Ap„d  Roeek,„n  P,rra,n  (6)  lejo  :  S.  Silviam  /„  J.ono,-e,„  Let^  Silvi.-..    Vnd    i,    „„ 

mal,-em  D.  Gregon,  PP.  Magni,  qu«,  anno  .5.58  die,„  (1755)  mo„s  S.  S,7,„>  appellutnr  '  ,™™  ^- 

c,rc,erl2marl„ev-aadecess,t,inmarlyroIo,ium  f!liah,,ss,,isf,-,;j,,e,,terSiwJ,o,,,eni,,,po,,,^,, 
S.culum  Ocfav,us  C,aje,an,,s  retulit ,  et  ,,uinque         G.  Mussa  Apollo„ia,  cnfus  caput  ^EmnLn 

..rgument,s  dnb.lnl  ,„  s,,a  Idea.  fol.  25,  an  Silvia  oppi,l,„n.  U.ene  n,uss,:,„  Apollo„iu,n  GrS" 

uenl  S.cula  (,:o„j,c,t  sc,l,eet.  SiMam  faisse  Sic„-  Silv.a  ,„alre  eo„se„lie„le,  dedit  „,onas,e,^io  iw  I 

ln„,.Vnmo.  ex  fama  ad  eum  dekpsa  a  M.Thoma  ee„si.  Sed  l,„j,.s  euslelli  ineoU.  t„,n    G,-eaori,nn 

Pallavcno,  soco  Ma..str,  sacr,  Palalii,  per  Vin-  !,.,„  Silviam  ,nutre,„  obHti,  „e  eeclesium  epilcnZ 

Tp"";'  ^™'"™"t"™.<-P's™Pum  Agrigentinum  eor,„„  honorem  erexernnt.  Ineolx  Piseu„l,   Gua- 

et  Pai,l,  PP.  V  thoologum.  Secundo,  ex  Gregorii  .lu.jnuli,  Poli,  o,„„es  l„lif„„diu  olim  su„etx  Silvia, 

PP    Magn,  p.otate  ,n  sanctos  Siculos,  hausta  a  lene„t;  sed  SiIvi,E  ri,le„t,„-  oUiti.  Locu  e,„.„,e,-uta 

matrecertequKlemSicula:,  eenimAgathamet  faernni  S.  Eustachii  mart,jris,  juxta  aucto,.em 

,.uc,,am  VV.  MM.  S,culas  ,n  M,ss.t  canone.n  inlu-  ,no,lo  eitatum;  e.r  eode,n  enhn  .Inieio  ,jene,-e  e,-at 

ht  ut  frad,t  s.anctus  Anllielmus,  episcopus  Schi-  Silvia.  E.npalnm,  „  se„,cta  Silvia   ,lono  dal.,m 

reburgens,s;  b.asilicam  S.  Agalh,E   in  Suburra  ,„o„achis  Suhlaeeusibus,  deslructum  a  Tilmrtiuh 


AUCTORB 
G.   V.   H. 


tiicertiini. 


purgatani  sacravit,    et  sacrariuni   S.  Lucire  in 
basilica  S.  Petri.  Tertio.   ejusdem  sancti   Gre- 
gorii  in  Siciliam  affectus,  qucm  ex  epistolis  faciie 
cognoscas.  Quarto,   monasteria    sex    Gregorius 
ante  initum  pontificatum  in  Siciiia  ^edificavit,  ex 
iis  duo  Syracusis,  a^risque  et  latifundii.s  donavit, 
quse  ille  in  insula  habebat ;  et  forte  ea  bona  dota- 
lia  SieulEe  matris  extitere.  Quinto,  eodem  levo 
alije  feminfe  Sicuiai  viris  Romanis  nuptje.  ut 
Fauslina  TertuIIo,  patri  marlyris  Placidi,  Elpis 
Severino  Boetio  V.C.  ac  martyri.Tum  forte  ctiam 
Silvia  Gordiano  in  matrimonium  data.  Conjectu- 
ras  has  esse  affirmas.  Scio,  sed  interdum  conje- 
cturis  expressa  veritas.  Hcec  Cajetanus.£'/  rursus 
Rocchns  Pirrus  suo  nomine,  /n  opiisc.  de  Ahhatiis 
Siciliermhus  (7)  :  Pi'imum  :  sex  monasteria  (fedi- 
ficavil)...   Secundum  :  in  Sicilia  a^dificavit.  In 
qua   scilicet   illius   regionc?   Ubi    totum   patri- 
monium  tenuit,  ibi    orania  construxit.  Sed   in 
^'  Panormitanis  partibus  cuncta  bona  sute  genitri- 
cis  Siiviie  fedesque  seu  palatium  pnetorianum 
tenuit;  ergo  ibidem  constructa.  Etsi  P.  Octavius 
Gajetanus  Societatis   Jesu.    vir  ornni   virtutum 
genere  perspectaque  eruditione  illustris,  quinque 
*  ^nppie      rationibus  eamdem  sanctamSilviani*et  ex  duobus 


et  sub  nomi/ie  Madama  reconstrnctn/n,  apml 
Petru/n  Ciossi  (nohile/n  cirum  ex  Us  qui  destnicto 
Etnpnlo  in  novum  castellum  S.  Angeli  Madania 
rocafum  fran.^ierant)  pcr  prosopojXEam  ita  loaui- 
tur : 

Me  Sylvia  Doniiiia.Gregoiii  magna  parens, 
Monachis  diviB  Scholasticje  dono  dedit. 

B&c  e.rrerpimus  cx  dicti  auctoris  co/nnmitariis 
de  sancta  Silvia  (9) ;  quorum  fidon  utiqne  penes 
auctorein  relinqtiimus.  Sed  oppo/iuita  sunt  res~ 
ponsa  opinaidihas  Sicidis  ex  latifandHs  SS.  Sil- 
vite  aid  Gref/orii  patriain  sancta;  Silviai  detcrmi- 
nart.  Nos  simpUciter  confitcmur  patriam  sanctse 
Silviis  oinnimoda  certitndine  jam  definiri  a  nofjis 
non  posse. 

l.De  ortus  sanctx  Silvise  nohil/tate nuUa  estcon- 
troversia.  Sed  qua  doino  nata  sit,  hisforia  non  fra- 
dit.  Secundum  Alhcrtum  Cassinm  ( 10)  pater  sanctie 
Silvise  fitit  Flacitts  Anicins  Proh/nus,  ex  aitctori- 
tate  Maurolijci.  Quod  si  verum  esset,  S.  Gregorius 
per  patrem  ac  per  matrem  ex  Anicio  tjenere 
desccnderef;  qttod  idoneis  argnment/s  esset  de  mon- 
sfrandum.  Qui  ita  sentiunt,  Paidum  ac  Joannem 
diaconosj  Vitse  S.  G^regorii  scriptores,  de  genere 


Qita  ilomo 

iiaia 
iiicfi-tiim  ; 


Siculamesse    -"-"".v,v...,:,<i..^.Lu.ii.j.i».«iii  clcvuuuuu»      «h.l./,^^,,,   r  <*<e  ^.  kti «jui u  acripiores,  ae  genere 

monasleriis  sub  D.  Gregorio  Syracusis  struetis  ac     S.  Silvise  taccntes  facile  expVtcare  possunt.  Qunm 


«'I  Sotnana 


dot.atis  Syracusanam  civem  suam  conjectet, 
quanto  certius  et  evidentius  ex  illius  prsediis 
Panormi  existentibus  nativitate  Panormitanam 
fuisse  enuclemus?  Ili  duo  ergo  Siruli  Ocfarius 
Cajetanus  ef  Bocchus  Pirrus  ob  allatas  sive  rafio- 
nes  sive  coi/j'ecfuras  sanctam  Silviam  Sicalain  csse 
opinanttir.  Sed  conjecturis  ea  causa  definirt  neqtiit. 
o.  Afberfus  Cassius  tn  libro  gttein  scripsit  De 
aquarum  meafihtis  tirbis  Romai  (8),  2)arfe  secunda 
agens  de  vita  sanctie  Silvife,  contra  insurgtf,  ac 
sanctam  Silviam  Romanam  esse  contendd.  Hic 
aucfor  qttum  in  aquaidttcfus  urhis  Romx  sfiidiose 


enim  qmterni  sfemmafis  gloriam  ostendunt,  una 
mafernum  laudarerimt.  Uterqtie  Felicem  papam 
inter  heati  GregorH  atavos  laitdanf,  quamqnam 
erronee  Joanncs  D/aconits pro  S.  Felicc  Illposue- 
rit  IV.  Eraf  atdem  Gordianus,  S.  Gregorii  pater, 
ufi  communis  fert  opitiio,  ex  prxclaro  Aniciortim 
genere. 

8.  Quo  anno  nafa  sit  sancta  Silvia,  netno 
veterum  litferis  tradidit.  Cona/nmur  ergo  illum 
annum  investigare,  quantiun  licef.  In  Vita  S.  Gre- 
goriiej:  cjttsdcm  script/s  adomida,  qaain  Manrini 
Pafres  siis  operuni  Gregorii  Magnt  editioni  prx- 


incertus 
jinriter 

IIIIHHH 

iiiciiiiis. 


inguireret,  reperit  quatuor  aquxductus  ire per  ter-     p^erunt{\\),Gregorii ortusreferturudannttm 540, 
ras  acprasdia  S.  Silviae,^^  sic  quasi  ex  grato  animo     »««  certis  argumentis,  sed  ratione  profjabili.  Nihil 


(1)  Tom.  cit.,  col.  43.—  (^)  Tom.  cit..  col.  03.—  (:J)  Pnulus 
tliac.  ibid.;  Joannes  Uiac.  ibid.  et  Greg.  Turon. ///s(.,lib.  x, 
c-  1.—  (4)  Ibid.  -  (5)  Pauhis  Diac.  ihiil.  —  (fl)  Sleilia  Sacra, 
Syrac.  Eccl.,  ad  annum  5.53  (ed.  Petri  van  der  Aa,  coI.5S2j. 


—  {7)  L.  IV.  part.  ii  (in  opere  modo  cit..  rol.  1300).  — 
(8)  Corso  deUeacque  etc.  in  Rorna  1755.  —  (9)  Op.  cit,  p.  2, 
capp.l,2.-(10}Ihid..c.5.-  (11)  P.L..tom.LXXV,coI.34<J. 

itaque 


660 


DE  S.  SILVIA,  MATKE  S.  GREGORII  MAGNI. 


AucTOfiE  itaque  vetat  annum  Gregorii  noialem  anteriorem 
■  ^  ■  •  illo  statuere  aut  posteriorem,  prxsertim  si  rationi 
a  Maurinis  alhdx  nihil  eonfradicit,aHt  etiani  con- 
forniior  est.  —  E.visfit  tamcn  fraditio,qiix  si  verunt 
dicit,  annum  540  excludit.  Rocchus  Pirrus  agens 
de  sex  monasferiis  in  Sicilia  a  Diro  Oregorio 
sdificatis,  rcfert  S.  Bencdicfum  lioinat  affuisse 
anno  531  atque  eo  anno  a  heata  Silvia  praignante 
salutatnm  eideni  futiiram  infanfis  queni  portabaf 
viiam  jir^dixisse.  Eamdem  fradifioneni  uon  semel 
commenwrat  BuceHnus  in  Annalihvs,  sed  rem 
assignat  anno  541.  liem  gestant  Bticelini  verhis 
reddo  :  Quo  ipso  tcnipore  Roiriic  aliquiimdiu 
subsistentcMii  conveniens  B.  Sylvin,  Anicii  Gor- 
diani  conjux  lectissima,  prjegnans  tunc  niagno 
revera  fillo,  a  magno  Benedicto  amantissime 
compellalael  niirifice  rccreata,  prophetico  spiritu 
ab  eodem  de  nativitate,  nomine  et  officio  ejus 
quem  gerebat  in  utero  infantis,  Magni  per  omnia 
Gregorii,edocta  est,  magna  ct  ipsa  vitiB  sanctitate 
et  egregia  cum  marito  in  Sublacense  non  minus 
quam  Cassinense  Archisteria  liberalitate  pr^eci- 
g  pue  primorum  Ordinis  ccenobiorum  fundatoribus 
acccnsenda.  Si  hair.  vera  sunt  (quod  prohare  nec 
possum  ego  neque  ah  aliis  probaium  inveni,  sed 
assertnm  quasi  de  manu  in  nianutn  fraditum), 
Gregorius  non  fuif  natus  anno  540,  nam  Bene- 
dictns  anno  541  vidis.te  dicifur  Silviam  prxgnan- 
tem;  sed  natus  est  aut  annn  541  anf  542,  srcnndum 
Bucelimim.  Secundum  tradifionisformam  qux  ad 
Bocchtim  Pirrum  pervenit,  non  fuif  nafus  Grego- 
rius  anno  540,  sed  aut  anno  531  aut  532,  nam 
anno  531  dicitur  Benedictus  Bomai  fuisse  ac 
prxguanti  matri  de  Gregorto  prophetiam  edixisse. 
Vifficile  est  stattiere  quemnam  annum  eJiqas,  qnum 
omnes  sint  incerti. 
cui appropin-       9-  H-^ec  fnmcn  esf  ttnica  nofa,  qux  indicare posstt 

quatin:  amiuin  quo  iiafaesf  sancta  Silvia.  Nam  supponere 
licet  secHnduin  mores  illorum  temporum  mipsisse 
eam  Gordiano  priiito  /ndfcrfnfisflore.  Nupserit  erqo 
anno  a-tatis  decimo  sexfo,  et  habebis  annum  nata- 
hm  beata;  SWvm,  si  Bocchnm  Pirrum  sequaris, 
515  vel  516  (prmguuns  eniin  anno  531,  auf  iUo 
anno  aut  sequcnti  pcperU)  ;  si  sequuris  Biicelinum 
aut  Maurinum  anctorem  Vifx,  annus  beatai  Sil- 
vise  nataJis  esf  annus  525,  526  aut  524  (pro 
diversoanno  qiio  natus  pxttafur  Gregoriiis,  nempe 
C  541  aut  542  anf  540).  Supponere  debuimus  ad  Jtanc 
rationem  ineundam  et  Gregorium  fuisse primoge- 
mtum,et  primo  mafrimonii  anno  cunceplum,  quo- 
rum  neutrum  hisforia  fradit;  et  proiterea  suppo- 
suiinus  Silviani  aitnu  aitatis  decimo  sexto  niipsisse, 
quodpariter  nidta  historia  dicif.  —  Boni  constdat 
lecfor  coimmen  investiganiis  latentem  verifatem; 
quain  etiamsi  invenisse  non  constet,  non  potuimus 
tamen  longe  aberrare,  ut  patet  ex  ratione  qux 
Maurinum  induxit  ad  annum  Gregorii  nati  sta- 
tueitdum.  Gregurius  enini  obiit  anito  004,  certe  non 
admodum  senex,  ethicdicit  suo  tempore  accidisse 
quod  facfian  est  anno  446.  Sccundum  auctorem 
Maurinum  facfum  illud  incidit  in  infantiam  Gre- 
gorii;  secundum  Bocclii  Pirrt  narratum  debuit 
incidisse  in  ejusdem  Gregoril  adolescenfiam.  Cer- 
tius  aliquid  de  aniio  natiritafis  S.  Silviie  defer- 
minare  non  possum. 

S.  Silvia  10.  De  pueritia  Sancfx  nostra;  niiiH  nofum  est; 

ed7c7tU!os    "''^"'  <^^  J^^^^entute,  pra^tcr  mafrimonium.  Sanctis- 

sima  raiione  vitam  itisiituisse,  ac  filium  sanctissi- 

(1)  Lib.  IV,  epist.  46  {P.  L.,  tom.  LXXVII,  col.  720)  - 

(2)  Lib.  I,  epist.  U  (P.  L.,  loin.  LXXVII.  col.  504} '  _ 

(3)  Lib.  IX,  epist.  US  (P.  L.,  tom.  LXXVII.  col.  1023j   - 


E 


mismoriims  erudiisse,  clarum  est.  Quod  a  fanfa  D 
matre  expectari  poterat,  sanctam  quoqtie  fiUo  suo 
Gregorio  nufricem  procurarif ;  cujus  nicnioria 
postmodum  Grcgorlus ponfifex  dclecfabatur.  Nain 
ad  Rusticianam  Patriciam  scrihit{\);  Donmam 
vero  illam  nutricem  meani,  quam  mihi  per  litte- 
ras  commendatis,  onuiino  diiigo  et  gravari  in 
nullo  volo.  Vere  dicere  licet  cim  auetore  Vitie 
S.  Grcgorii  ex  ejus  scriptis  adornafa: :  Quum  par- 
vulomm  educalio  matrum  potissima  sit  provin- 
cia,,iuxta  Paulum  (I  Tlm.  v,  lOj,  non  immerito 
conjicimus  S.  Silviam  strenue  officio  crga  suuni 
Gregorium  ejusque  fratrem  defunctam  csse, 
omnesque  christianjE  matris  partes  in  ipso  insti- 
tuendo  diligenter  implesse.  Gregorio  enim  fra~ 
frem  fuisse,  vix  revocari  in  dubitim  potest,  nain 
pluribus  in  eplstolis  de  illo  hqultur.  Sic  ad  Petrum 
subdiaconum  (3)  :  Aginms  nutcm  gratiassollicitu- 
dini  tuEE,  quia  de  causa  fratris  mei  prcecepl  tibi 
ut  argentum  iilius  retransmisisse  debuisses.  Ad 
TJieodorum,  Ravennx  curatorem  aut  certe  arcJii- 
diaconum  (3) :  Sed  si  tantum  est,  gloriosum  tVa- 
trem  nostrum,  vel  de  episcopis  unum  ...  subscri- 
bere  facicmus.  Ad  Lcontium  exconsuiem  (4) :  Qua; 
a  glorioso  fratre  nostro  Palatino  Patricio  etc.  De 
monasterio  S.  Herma^  quod  a  fratre  nostro 
constructum  cst  (o).  Jiiinc  fratrem  indicare  vide- 
fiir  Gregorius  Turonensis  (6)  :  Sed  prEefectus 
urbis  Roma;,  germanus  ejus,  anticipavit  nuntium. 
Ex  piai  niatris  et  pia:  nutricis  recordatione  scri- 
psisse  videfur  S.  G^-egorius  ad  Theoctistam  (7), 
agens  de  puerorum  edncafione,  verha  ifla  aitrea, 
dicens  :  Verba  nutrientium  aut  lac  erunt,  si  bona 
sunt,  aul  venenum,  si  mala. 

11.  Viro  suo   Gordiano  orhata,  saiicfm  vldux     ViiiuavhU 
mores  egregle  monsfravlt  Silvia,  mundo  valcdlcens    •"•'"Cmime. 
ac  pietatis  operlbus  ex  toto  dedita.  Digna  eximio 
Aniciorum  genere.  digna  craf  ctii  dlcerenfur  illa 

qua:  Hicrongmus  ad  Demdriadem  rirglnem, 
Anlcii  Olghrii  filiam,  scripserat  :  NobiUtate  et 
divitiis  prima  in  orbe  Roniano...  cum  lui  generis 
sit  et  habere  et  calcare  divilias  (S).  Mulfa  per  se, 
utisupra  vidimusex  Alberto  Cassio,  donasse  credi 
potest,  muUa  qur  filium  monasferlis,  ecclesils  ac 
Christi  paiiperlhus.  Mundo  valedixlsse  Silviam 
certiim  est;  dulufari  fanfum  ptoiest  utrum  vivente 
adJiuc  viro  an  demorfuo.  Quo  vero  anno  Gordianus 
e  vita  excesserit,  nulUiis  e  veterlbus  tesflmonio  ^ 
edoceniur.  Qtium  vero  anno  Gregoiius  pafernas 
3!des  in  monasterium  vonverterit  anno  573,  nidla 
facta  de  patre  mentiotie,  mulio  cum  jure  exlsti- 
mare  llcet,  Gordlaniim  funcvifa  defuncfum  fuisse, 
ac  prolnde  Silviam  viduam  extitisse. 

12.  Pauca  admodum  facta  de  Silviae  vita  conser-         ^'^ 
vavit  Jiisforla;  qux  Jilc  sequuntiir.  Joannes  Dia-  SMrfgmm* 
coniis  narrat  primum  (qiiod  ejus  verhis  refero),      /fj""!,,,, 
Gregorio  iunc  monacJium.  agente  in  suo  monasterio       ]„i,ti,. 
in  Cllvo  Scauri :  In  hujus  monasterii  penetralibus 

idem  vir  omnipotentis  Dei  Gregorius,  a  niatre 
Silvia,  tunc  temporis  juxta  portam  beali  Pauli, 
loco  qui  dicitur  Cella  Nova,  quo  hactenus  orato- 
rium  nomini  ejus  dedicatum  est  et  tamosum 
sancti  Babse  (Sal>x)  confessoris  Christi,monaste- 
rium,  cujus  laus  in  sexta  et  septima  Synodo. 
constitutum  videtur,  degente,  crudis  leguminibus 
pascebatur.  Mitiebaf  autem  sancta  Silvia  ad 
filium  leguinina  in  scutella  argentea  ;  quam  ali- 
quando  meudlco  sapius  ad  eleemosynam  redcunti, 

(4)  Lib.  X.  epist.  ul  {P.  L..  loni.  LXXVII.  col.  llUli).  - 

(5)  Lib.  XIV,  episl.  2.  ~  (G)  Hist..  lib.  x,  c.  1.  —  {7)  Lib.  vn. 
epist.2G.-  (S)  Nuinm.l  et  1 4  (P.L.,  tom.XXII,colI.l  107,1 1 18). 

datis 


DIES  TERTIA  NOVEMBRIS. 


A  datis  Juin  prideni  onniihus   nummis,    Ch&prius 
dari  Jussit.Acc/^Je  rem  fjesfain  e.r  Joaiinr  Diarono: 
"  Ruisus  vestiarium  suum,  si  fbrte  vas  quodlibet 
aut  vestimentum  haberet,  interrogans,  audivit  nii 
peniius  reniansisse  praelor  matris    argenteam 
quas  cum  infusis  leguminibus  mitti  soiita  erat, 
scutellam.  Mox  alacrior  factus  :  "  Ergo,  inquit, 
frater,  banc  defer,  ne  tristis  abeat,  qui  consolari 
quajrit  paupcr.  „  Itaque  delatam  scutellum,  Gre- 
gorio  satis  hilariter  largiente,  pauper  qui  putaba- 
tur,  Isetus  amplcctitur,  non  jam  ad  expetenda 
sed  ad  conferenda  suffragia  rediturus.  Erat  enini 
angclus  Dei.  Discant  ej^  hoc  exemplo  religiosi  viri 
sanctam  cnriiafeni  ac  largos  essc  erga  pauneres. 
Nulla  enim  flamnia  monasteriorum  boiia  acrius 
depascit  quain  sordtda  avaritia.  Hahitnhat  ergo 
tunc  sancta  Silvia  in  Cella  nova,  sita  in  monte 
Aventino  medio,  in  conspeciu  monasterii  filU  sui, 
quod   inde  nno  distaf    milliario.  Nnnc   ecclesia 
Sancti  Hahai  acroiifigux  Sides  snnt  CoUegii  Germa- 
nici  Societatis  Jesu,  cujus  collegii  alumni  eo  sta- 
tutis  diehus  recreationis  causa  ire  consueveruni. 
Morienti  13.  Alferum   qiiod  hisforia  iradit  factum  riti 

mnctse       sancta  Silvia  interfuit  tesfis,  refertiir  ab  ipso  Sil- 
'^adelt'"     ^'^  ^^"''  Grcgorio  Ponfifice,  in  Jiomilia,  qiiam 
hahuif  adpopiduin  Eomaiium  in  basi/ica  S.  Cle~ 
mentis  mariyris  (1)  et  iterum  sed  brevius  in  Dialo- 
goruin  l.  iv,  c.  16  (2),  uhi  matrcm  affu/sse  non  dic/f. 
Priore  ergo  loco  Gregorius,postquam  dixisset  fres 
fuisse  patri  suo  Gordiano  sorores :  Tharsillam, 
jEmilianam  ae  Gordianam,  dnas  priores  sancti- 
iafis  siudio  fervidas,  tertiam  vita  iepidiorcm,  de 
morie  TharsiVs  enarrat  ita :  Quadam  vero  nocte 
TharsilU^  amilje   mece,  qute  inter  sororos  suas 
virtute  continuEE  orationis,  afflictionis  studios*, 
abstinontiag  singularis,  gravitate  vita?  venerabilis, 
in  honore  et  cuhnine  sanetitatis  excreverat,  sicut 
ipsa  narravit,  per  visionem  atavus  meus  Felix. 
hujus  Romanfe  Ecclesiae  antistes  (S.  Felix  III) 
apparuit,  eique  mansionem  perpetuas  claritatis 
ostendit,  dicens  :  "  Veni,quia  in  hac  to  lucis  man- 
sione  suscipio.  „    Quj^,  subsequenti  mux  febre 
correpta,  ad  diem  pervenit  extremum.  Et  sicut, 
nobilibus  feminis  virisquemorientibu3,muIti  con- 
veniunt,  qui  eorum  proximos  consolentur,  eadem 
hora  ejus  exitus,  multi  viri  ac  fominje  ejus  lectu- 
lum  circumsteterunt,  inter  quas  mater  mea  quoque 
^  AFFuiT  :  cum  subito  sursum  illa  rospiciens  Jesum 
venienteni  vidit,  et  cum  magna  animadversione 
coepit  circumstantibus  clamare,  dicens :  "  Rece- 
dite,  recedite,  Jesus  venit.  „   Cumque  in  eum 
intenderet  quem  videbat,  sancta  illa  anima  carne 
soluta  est;  tantaque  subito  fragrantia  miri  odoris 
aspersa  est,  ut    ipsa    quoque   suavitas  cunctis 
ostenderet  illic  auctorem  suavitatis  venisse. 
Monint;  14.  Quod  quando  acc/derii,  cerio  sciri  iiequit. 

incert''"  ^  'defur sancfa  Silvia  adhuc  fuisse superstes,q/min 
Gregorius  hsec  roram  popuh  narraret ;  nain  pne- 
miserai :  Neque  enim  ros  longe  ante  gestas  dici- 
nius;sed  eas  de  quibus  testes  existunt  eisque 
interfuisse  se  referunt,  memoramus,  Quumque 
inier  testes  unain  solam  rlare  des/gnei,  nempe 
matrem  suain,  putaverim  sanciam  Silviam  tunc 
adhuc  fuisse  superstitem.  Gregorius  eamdem 
historiani  eisdeni  fere  verhis  narrai  in  Diahgis, 
loc.  cd.,  sed  studiose  resecuit  qusedam.  Esique  illa 
omissio  notatu  dignissima.  Nam  solemne  Gregorio 
^st  rerum  narratarum  testes  citare;  ef  hor  Joco 
mentionem  fesiium  stud/ose  expun.rit.  In  meino- 


661 


nam  vorai  homiliam  ex  qua  excerpsimi/s  q/ix pr^-  auctor. 
cessei-unt,  dicens :  Hoc  quod  de  Tharsilla  amita  «■  ^.  H. 
mea  m  homiliis  evangehi  dixissc  me  recolo, 
replicabo.  De/nde  rem  gcstam  ex  homUia  exseribii; 
sed  uh  ad  illam  sententiam  ventum  esi,  i„  qua 
mairis  sum  meuiionem  fercrat,  iUa  /erlM,  resecuit 
inter  quas  mater  niea  quoque  affuit.  Vnde  sic 
ratiocnor.  Gregorius,  quum  homiliam  dicerel, 
testes  rem  gestam  referenies  adducere poteraf  (quos 
mter  nofi.sima  rio/ctis  Silvia,  Pontifiris  mater, 
eraf),  quia  tunc  adhuc  v/vebant.  Postea  silet  de 
testibus,  silet  de  maire.  Quare?  opinor,  quia  mor- 
tem  obierant,  et  ideo  rem  gestam  referre  amplius 
"ou  poieraiii.  Quod  si  opinio  mea  vera  est,  ad 
annitm  Siivii3e  emortualem  prope  accedere  licet. 
Nam  Dialogos  scrijjsit  Gregorius  anno  593  vel 
oD4;  sic  ei/im  cum  Maurinis  (3)  existimare 
ymm  pi/fo.  Pontifex  ordinatus  fuit  Gregorius 
3  septemb/-is  anno  590;  homHiam  ergo,  citatam 
habuerii  necesse  est  intra  annum  590  et  594.Ergo, 
s/  Silvia  siiperstes  erat  quum  /lomilia  habereiur  et 
defuncta  erat  quum  ederentur  Dialogi,  quod 
raiione  non  qu/dem  plaiie  cerfa,  sed  famen  prolm- 
liili  asseruimus,  annus  Silvi^  einortualis  incidit  in  ^ 
ill/id  quadriennium.  Sanciam  ergo  beatissimx 
mulieris  moriein  anno  592  nou  ii/coiigrue  assigne- 
miis.  Unde  sequitur  secuiiduin  nosiram  comjmta- 
iioiiem  S.  Silviani  vixisse  septuaginta  et  aliquot 
auuos,  sed  ad  octoges/mum  non  pervenisse.  Qiiod 
satis  convenit  imagini  sanct^  matr/s  sux  quam 
S.  Gregorius  pingendain  curacit.  llhi  enim  refert 
vultuin  quidein  senis,  sed  non  decreqntx. 

15.  Imago  iUa  S.  Silviae  una  cum  imaginr  Gor-  hmigo 
diani  in  atrio  moiiasierii  S.  Audreai  in  Clivo  saneUeSilviiP 
$cai{ri,Jnssu  Gregorii  Magni  depida;  adhurcon- 
sp/riehaninr  fempore  Joannis  Diaroni,  qui  rlaruii 
circa  aiinum  870.  Utramque  iimiginem  idem 
Joanues  miuutissime  descripsii  in  Vita  S.  Greqorii 
Magni,l.  iv,  n.  83  (4),  e  quo  loco  sequentia  fran- 
scrihiui  us. 


I.MAGO    S.   SlLVI^    IN    ATRIO    MONASTERII    S.    AnDRE^ 

DEPICTA. 

IG.  In  cujus  venerabilis  monasterii  atrio,  jussu 
Gregorii,  juxta  nymphium  du^E  iconiae  veterrima; 
artificialiter  depictfe  usque  hactenus  videntur.  hi 
quarum  altera  beatus  Petrus  apostolus  scdons 
conspicitur    stantem    Gordianum    regionarium, 
videlicet   patrem    Gregorii,    nianu  dextera  per 
dexteram  nihilominus  accepisse.  Gujus  Gordiani 
habitus  eastanei  coloris  planeta  est,  sub  planeta 
dalmatica,  in  pedibus  culigas  habens;   stafura 
longa,  facies  deducta,  virides  oculi,  barba  moilica, 
capilli  condensi.vultus  gravis.  In  altera  vero  mater 
Gregorii  sedens  depicta  est  Silvia,  candido  vela- 
mine  a  dextro  humeio  taliter  contra  sinistram 
revoluto  contecta,  ut  sub  eo  manus  tamquam 
de  planeta  subducat,  et  circa  pectus  sub  gula 
inferior  tunica  pseudolactini   coloris   apparoat, 
quae  magno  sinuamine  supcr  podos  dofluaf;  dua- 
bus  zonis  ad  similitudinem  dalmaticarum.  scd 
latioribus,  omnino  distincta:  statura  plcna,  facies 
rotunda  quidem  et  candida,  sod  scnio  jam  rugosa, 
quam  ipsa  quoque  senectus  pulchorrimam  fuisso 
significat;  ocuiis  glaucis  et  grandibus,  superciliis 
modicis,  labollis  venustis,  vultu  Iiilari.  ferons  in 
capite  matronalem  mitram   candentis  brandei 


(1)  /"  Evaiig.,  lib.  II.  }iom.  3S  (P.  L..  loni.  LXXVI.  coll.      fatio  ad  lihios  Dialogoium  (P.  L.,  tom.  LXXVII.  col.  145). 
1200, 1201).  -  (2)  P.  L..  lom.  LXX VH.  col.  3iS.  -  (3J  Pr»-      -  (4)  P.  L..  lom.  LXXV,  coll.  2-29. 230. 

raritate 


662 


DE  S.  SILVIA,  MATRE  S.  GREGORII  MAGNI. 


AUCTOKt: 

G.  V.  H. 


S.  Silvijp 
emoftnahs 
hicertus ; 


rt  lociia 
nepidtiirw 


sith    o/>iuione 
Pst. 


raritate  niblatani:  duobus  dexterse  digitis  signa- 
culo  criicis  se  munire  velle  proetendcns,  in  sinlslra 
vcro  patens  psalterium  retinens,  in  quo  hoc  scri- 
ptum  est  :  Vivit  aninia  mca  et  landabit  te,  et 
judicia  tua  adjuvabunt  nic  (Ps.  cxvnr).  A  dextero 
vero  cubito  usque  ad  sinistrum  circa  scapulas 
versus  ascendens  reflectitur,  qui  ita  se  Iiabct  : 

GrEGORIDS  SlLVTi:  matri  fecit. 

17.  Dies  quoque  sandi  ohitus  iioij  omnino  cerfits 
esf.  Juxta  P.  Octavium  Cajetanum,  qunn  sifprn 
cifarimus,  S.  Silvia  ohfif  die  12mnriii;  jurta  Inve- 
ges  (1)  :  Sancta  Siiviu  Roniae  cvolavit  in  coBlum 
die  tertio  Novembris.  Juxfa  Mnurinos  in  anno- 
(ionibus  nd  opern  S.  Oreijorii  (2),  dte  tertio 
noremhris.  Arturus  in  Gijnxceo  diem  S.  Siivire 
emortualcm  statuif  5  novemhris.  Eumdem  diem 
Paneirolus,  in  libro  rui  fifulus  :  Thesauri  nhscon- 
diti  urhis  Poms,  reyione  9,  tit.  S.  Sabbx  (3). 
Baronius  in  inscriptione  quam  infra  dnhimns, 
dicif  memoriam  sancfss  Silvia?  nnnirersariaui 
celehrnri  die  qninto  novembris.  In  mnrfijrologio 
Romano  dies  festus  S.  Silvije  eeJehratnr  111  nonas 
novembris. 

18.  Qno  in  loco  sanetai  SilviEe  corpus  sepulfnm 
sif,  hnnd  facHe  affirmando  dixerim.  Varii  varie 
affrmaruni.  Arfurus   in    Gyna^ceo   nnn    duhifat 
quin  sacruni  Silviae  cnrpus  sepuffum  fuerif  in  sun 
fiomo,  nenipe  in  Cella  Novn,  irnusmuiafa  in  ora- 
toriuin   unitum  monasterio  et  eccfesia;    S.  Sahs. 
Oratorium  eo  in  loco  nomini  heat.x  Sllvife  dedica- 
inm  fnisse,  Joannes  Dinconus  disertis  hisce  rerhis 
cnnnfiaf  (4)  ...  :  Gregorius  a  matre  Silvia,  tunc 
temporis  juxta  portani  beafi  Pauli  apostoli,  loco 
qui  dicitur  Cella  Nova,  quo  hactcnus  oratorium 
nomini    cjus  dedicatum  est  et  famosum  Sancti 
Babae  (Sahie)  confessoris  Christi  monasterium, 
cujus  laus  in  sexta  et  septima  Synodo,  constitu- 
tuni  videtur,  degente,  crudis  leguminibus  pasce- 
batur.  ^tafe  ergo  Joannis  (870)  ihi  erat  oratorium 
S.  Silvije,  disfincfum  a  monasterio  S.  Bniyx  (Sabx) 
in  eodem  loco  construcio.    Vtrum  rero  eodem   in 
hco  beata  mulier  sepulta  fuent,quumtaeeatauctor, 
dubitare  ficet.  GnUonius  in  Vifis  Sanciorum  Boma- 
narum  dicit  (5) :  Nunc  corpus  sanct«  Silvi^  con- 
servatur  in  ecclesia  ejus  filii  nomine  dedicata. 
Fuitneprimo  prope  eumdem  locum  auf  in  ecclesia 
sepnlta  V  Affrmure  non  ausim. 

10.  Ccn-otus  Pinzza  scribit  (G)  se  invenisse  in 
ecclesia  Sihestrinorum  qux  vocatur  S.  Stephani 
"  del  Cacco,  „  fragmentum  corporis  sancf^  Silviee. 
Sed  Alhertus  Cassius  iestafur  (7)  se  perlustrasse 
elenchos  reliquiarum  istiiis  ccclesix  nec  invenisse 
S.  Siivi®  notnen,  et  Sihestrinos  a  se  interrogatos 
respondisse  nihil  se  scire  de  reliqniis  ilHns  Sanctx. 
Incola^  qnoque  Castelli  S.  Gregorii  videntur  existi- 


masse  in  sna  ecclesia  lafere  corjms  sancta;  Sil-  n 
viae  (8).  Ego  opinor  sepultam  fuisse  S.  Silviam  in 
loco  uhi  Gregorius  ejns  filius  mntris  effgipm  pin^ 
gendain  cnravH;  sed  in  re  incerta  pro  certo  nihil 
asserere  valeo, 

20.  CuUusS.  SiWx^valde  nntiqnus  csf,  quippe  Cuitu,,. 
cnjus  orafonum  seculo  IX  exfifisse  er  Joanne  ""li^um 
Diacono  certnm  est.  Qui  eamdeni  Silviam  heats 
titulo  insignit.  Oratorinm  iflud  nequaquam  reccns 
consinicium  fnisse,  e.v  orafionis  forma  safis  per- 
spicitur;  hactenus  enim  exi.^tere  dic.imus,  quai  jam 
aliquam  siafem  fuleruni.  Cogitare  ticei  puhlknm 
beaiai  mulieris  cultum  a  depicfa  per  Gregorium 
imagine  e.rordium  sump.'^is.se,  quod  et  Baronius 
innuif  in  inscriptione  deinceps  legenda.  ~  Nosirn 
qiioque  tempore  S.  Silvia  eoUtur,prxseriim  in  eccle- 
sia  S.  Snbx,  de  qua  supra  non  semel  facia  est 
meniio.  A  mulierihus  prwgnantihus  invocatur  ad 
felicem  pnrtnm  ohtinendum.  NuIIn  iamen  ihi 
slgnn  inveni  sepulcri,  in  quo  sncm  ossa  SilvJEe 
requieverint.  In  ntrio  ecclesix  S.  Sahx  legi  sequen- 
tem  inscriptionem  (anno  1880)  :  Ecclesia  ss.  sab^ 

ET   ANDREJ:    AD   CELLAM   NOVAM   UBl    OLLM   ET    DOMUS 
DEINDE     ORATORIU.M     S.     SILVIvE     MATRIS     S.     GREGORII    ^ 
PAP^,  EX   QUA    DOMO  PIA  MATER  MITTEBAT  AD  CLIVUM 
SCAURI     FILIO      SGUTELLAM      LEGUMINUH.     lu      CCcIesia 

S.  Gregorii  in  monfe  Cmlio  visHur  seqiiens  inscri- 
pfio  : 

SaCR^   MEMORIiE  S.   SlLVI£   RESTITUT5:. 

S.  Silvia  S.  Gregorii  mater,  egregia  claruit 
sanctitate:nam  adhuc  viventem  ob  ejus  insignia 
mcrita  beatam  angelus  prsedicavit :  post  obitum 
vero  ideni  S.  Gregorins  perpetua?  ejus  niemoriEe 
sacram  imaginem  dlcavit,  cujus  et  nomen  semper 
sanctitatis  titnlo  insignifum  publicis  monuincntis 
est  ad  posteros  propagatum,  et  sac.  reliquiffi 
culia^.  Ejus  quoque  nominc  ecclesia  apud  S.  Sab- 
bam  in  loco  Ceila  Nova  dicto,  in  Urbe  antiquitus 
structa,  tultu  sanctis  debito  frequentata  est:  quam 
injuria  tcmporum  dirutam,  et  oblivione  sepultam 
ita  jacerc  indignum  pietate  christianaratusCa^.sar 
Baronius  SSr.  Nerei  et  Achillei  prbcr  S.  R.  E. 
Cardinaiis  hic  opportunius  in  sacris  filii  cedibus 
restituendam  curavit,  ubi  ejus  statuam  antiquo 
decoratam  schemate  collocavit  et  altare,  rellqulis 
ipsius  in  eo  conditis,  consecravit  die  v  Novem-  ^ 
bris,  qua  et  memoria  anniversaria  solenmiter 
cclebratur  :  plenaria  concessa  ea  die  locunivisi- 
tantibus 


indulgentia 

Anno    salutis    MDCIV    Clementi: 
an.  XIII. 


VIII    PP. 


lol.  109.-  ,3,  T,son'.,asco„l  fo   S-  *'  L  c- 5  n  J      ""'-'n""  r""T  ""•  T  '  '"  """"""""^  '""-■  "'"■ 

i*j  j^.t.      (o;  I  ue      —  (i|  Op.  cit..  part.  n,  c.25.  —(8)  Ibid 


DE  SANGTO 


DIES  TEUTIA  \OVEMBRI 


&. 


G63 


D 


DE   SANCTO  DOMNINO 


EPISCOPO     VIENNENSI 


IN  GALLIA. 


c.  D.  s. 


SECKLO  VI. 

S.  Doninini 

memoria, 

servala  apnd 

Adoiiem 

el  in 

nmiijy»- 

logiis, 


B 


atqiie  eliam 
in  qitadaiii 


forte  ilU 
coma 


Dehoc  epiRCOpo  Ado  Vieuiiensh  in  Chroniro  v,o 
ad  annum  rj27 :  ViennL-nsis  cpiscopus  Donii- 
nus  (sicenm  voraf)  fioruit.  Hic  tam  in  divinis 
quam    in    sceularibus   artibus   claruit.  amator 
paupcrum,  redemplor  captivorum,  vitaque  pro- 
batisslmus  (1).  Memondnr  inde,  ad  diem  3  novem- 
bris,  nomine  vurie  immutato,  in  marti/rolor/ii.^,  „<m 
paucis,  videlicet  in  Hieronijmiani  codice  Leijfhmi 
nuper  a  nohis  edito :  In  Vionna  Domnini  epi.^copi ; 
in  codice  quodam  Adoniani,  sed  manu  recenfiori  '■ 
Apud  Viennam,  sancliTeonini  episcopi  ct  conlcs- 
soris,  ef  in  cjusdem  Adoniani  appemlire  in  pdifirjne 
Georgii :  kpnd  Vicnnam,  sancti  Domnini  confes- 
soris  et  episcopi  gloriosl;  m  Usnardini  edifionc 
Luheco-Coloniensi :  Apud  Viennam,  sancti  Domi- 
niani  gloriosi  episcopi  et  confessoris,  et  in  editione 
Greveni:  Viennas,  sancU  Domnini    episcopi  et 
confessoris  ;    denifjue    in    Romano    recenfiori  : 
Viennce,  sancti  Domni   episcopi  et  confessoris. 
Quibus  accedunt  Saussayus,  Castellanus  etmarfy- 
rolojia  Parisiense,  Autissiodorense  et  Ehroicensc 
superiori  seculo  edita. 

±  Omnihus  autem  qui  prsterea  de  S.  Domnino 
aliquid  litferis  consignarnnt  {%  rtiam  Adoni,  sive 
proxime  sive  a-His  documentis  infermcdiis,  umis 
fons  fuisse  videtur  inscriptio  quasdam  coaiva,  quam 
vulgo  epitaphium  ejus  fuisse  cxistimant,  recfius 
tamen  cum  cl.  v.  Edm.  Lehkmt  (3)  ipso  Domnino 
udhuc  in  vivis  ageiife positum  concluseris,ex  ooce 
pauper  qux  lerjitur  iu  tltulo  et  ex  verhis  offert,  quo 
terminatur  versus  secundus,  ac  ministrat  //(  fne 
penultimi,  atque  cx  ult/mo  foto :  sive  id  factum  sit 
eorum  opera  qui  ah  ipso  heneficiis  affecti  aut  a 
captivitate  i-edempti  fuerunt,  sive  stitdio  alicupts 
viri  nohilis,  sancti  cuUoris  et  familiaris  prsecipui, 
sive  forte  etiam  magistratus  publici  decreto,  ad 
gratum  animmn  toiius  nomine  eivifafis  demon- 
strandum,  quod  episcopus  (id  enim  videfur  indicari 
hoc  elogio)  rem  suam  familiarein  uninem  in  fun- 
dafiones  et  opera  pia profuderit. 

3.  Hanc  inscriptionem  jum  non  extare,  sed  in 
veterihus  tanfum  rhurfulnrihus  exscriptam  reperiri 
ait  Nic.  Chorier  (4).  Primus  eam  edidit  Joannes  a 
Bosco  (du  Bogs)  inter  Viennse  Antiquitates  (5),  ef 
inde  eam  desumpsit  cl.  Edm.  Leblant  (G),  indicans 
sibi  valde  suspectam  esse  qux  in  schedis  Joan- 
nis  a  Bosco  inscripfioni  suhjecta  erat  dedicatio 
nomine  alicujus  Flavii  (sic  emendavit  editor  vocem 


flaniinis  qux  in  ipsius  apographo  legehatur)  La~ 
canii  viri  consularis,  ac  prxterea  nonipn  istius 
Fluvii  non  occurrere  in  fastis  consularibus,  ac 
proinde  ipsum  ex  eorum  fuisse  numero  censendum 
esse  cui  fascium  honor  sive  ex  nohititate  generis 
sive  ex  imperaforum  fuvore  tribui  eonsuevit.  Qui- 
l>us pra;notutis,jam  ipsam  inseriptionem  legentium 
ocuhs  suhjicimus;  <piam  mendi.n  non  carere  facile 
advertent. 

4.   DoMNiNus  Papa,  in  nomine  Christi  pauper 

EPISCOPUS. 

Domninus  res  suas  Deo  qui  mente  devota 
Omnigenani  Ghristo  dignis  virtutibus  offert, 
Mente  castus  et  lege  pius,  facundia  dives, 
Nescius  injusti,  doctusque  rescindere  culpas, 
Intemerata  fide  divina  in  sede  locandus, 
Nil  proprium  possidens  redemit  quos  possidet 

[hostis, 
Vestitum,  pastum,  potum  tecturaque  ministrat. 
Solus  eris  jussu  Domini  data  morte  superstes. 

Ex  voto  Flavius  Lacanius  vir  consularis  cum  suis 
fecit  de  proprio  basilicam,  secretaria  atque 
porficum. 


iiisrri/iliDiie 


lj>/IIIIS 

irctenid. 


5.  De  reliquiis  aufem  S.  Domnini  nihil  usquum     atomnim 
notatum  reperi,  neque,  prxfer  citata  snperius  ex    obUieratain 
martijrohgiis  (7),  rpiidquam  de  ejus  cultu.  Quod-      l"''W><* 
que  magis  mireris,  in  Breviario  Viennensis  pro- 
vincise  suprriori  seeulo  typis  edifo  (S)  indicafur  die 
7  uovemhrisofficiuin  cum  lectione  secundi  Nocturni 
propria  Domnini  illius  GratianopoHtani  qui  anno 
381  in  Concilio  AquHeiensi  Palladium  arianum 
damuavit  ct  efiam  die  .3  novemhris  obiisse  fer- 
fur(0);  de  Viennensi  vero  S.  Domnino  non  soluin 
mdlum  insertum  est  officium  proprium,  sed  neque 
inter  SS.  Episcopos  Provincite  Viennensis,  quo- 
rum  commiine  festum  agehutur  die  3  novemhris, 
quum  eorum  septem  in  lectione  vi  distincfe  recen- 
seantur,    non    citafur   Domninus.  Sed   neijue  in 
recenfioribus  kalendario  ei  Proprio  ecclesix  Gra- 
tianopolifan^  (10),  cui  nunc  Viennensis  ecclesia 
adjuncia  esf,  ulla  inenfio  huhefur  S.  Domnini  Vim- 
neusis,  sed  solummodo  Grafianopolitani. 


{\)Mon.  Germ.Hist.,  Scr.  lom.  II,  p.  317.  -  (H)  Git.  apud  -  (4)  Ticc/ierches  siir  les  aniiqult.^s  de  Ja  ville  de  ViemiP 

Leblanl,  Liscrtjjtions  ctir^tiviines  de  lii  Gaitle  anlh-ieures  p.  293.  —  (5)  Bibliot/ieca  Fluriaceiisia,  p.  34.  _  (fi)  Tom' 

au  VIII"  sifvle,  toni.  II,  p.  55,  n.  405.  Quibus  add.  B.  Hau-  cif..  p.  bQ.  —  (7)  Num.  1.  —  (S)  Gratianopoii  1783   — 

r6au.  Gall.  Christ.,  lom.  XVI.  p,  23.  -  (3)  Tom.  cit.,  p.  Sfi.  (9)  Gall.  anist.,  toin,  XVI,  p.  219.  -  (10)  Ed  an   l.St«* 


DE  SANCTO 


664 


DE  8ANCT0   GAUDIOSO 


EPISCOPO    TURIASONENSI 


D 


i:.  D.  s. 


IN  HISPANIA. 


SECiao  VI. 

S.  Gaudiosuf 

ClljllS 

hisloria, 
amandatis 
ilociimciitis 
apocri/phis. 


sohtmmodo 
ex  elogio 


'  al.  In  hoe 
loco. 


Ouod  aliis  sancih  Hispan/s  pennuUis  accidisse 
>wn  semel  dohi/muf',  id  hiforfunii  ef/am  in  Gau- 
diosum  nostnim  cecidit,  ut  historis  ejus  mnltis 
fahularnm  nehulas  ofuderint  commenfa